sách Dấu Ấn Hạ Trường Bồ Đề by Lamdesigner

GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM 1

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

PL. 2564 - DL.2020

HẠ

Dấu ấn

TRƯỜNG BỒ ÐỀ

MÙA AN CƯ NĂM CANH TÝ

TRƯỜNG HẠ BỒ ĐỀ

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM PL. 2564 - DL.2020

Dấu Ấn

HẠ

TRƯỜNG BỒ

ĐỀ

M ÙA A N C Ư NĂ M C A N H T Ý

“ Vui Thay Nếp Sống Thiền Môn Hướng Về Linh Thứu Thế Tôn Thuở Nào”

LƯU HÀNH NỘI BỘ

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Tri Ân

on Tỳ Kheo Ni Tâm Hoa thọ lời di huấn của Sư Bà Bồ Đề thượng Tịnh hạ Hạnh, nối tiếp bước chân Sư Bà và được Tăng sai làm Thiền chủ hạ trường Bồ Đề quận 4 thành phố Hồ Chí Minh. Tuy tuổi già sức yếu cũng cố gắng về Trường hạ để cùng chúng tu vui. Con xin cúi đầu đảnh lễ Chư tôn đức trong Ban trị sự Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam thành phố và quận 4, đã tạo mọi điều kiện cho hạ trường Bồ Đề; từ

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

mấy năm qua và năm nay, tuy vắng Sư Bà mà hạ trường vẫn được tiếp tục mở khai để Ni chúng về tu học trong ba tháng. Được Chư tôn đức yểm trợ mọi phương tiện từ vật chất đến tinh thần đầy đủ, Ni chúng vui vẻ tu tập tinh chuyên, sau ba tháng gặt hái được nhiều an lạc làm cơ duyên tiến bước con đường tự độ độ tha. Nơi đây, con cũng xin cảm niệm công đức các đạo tràng Phật tử, các Tự viện trong và ngoài quận, được sự hướng dẫn và cho phép của quý Tôn đức Tăng Ni trụ trì mà về đến hạ trường để tác pháp cúng dường mười phương Phật và hiện tiền hành giả an cư. Ngoài ra, chúng tôi cũng xin tri ân các cấp chính quyền đã tạo mọi thuận duyên cho đạo tràng được an tâm tu học. Xin kính nguyện Tam bảo gia hộ và che chở cho chư Tôn đức Tăng Ni thọ mạng vô cương, mãi là ngọn đuốc soi đường cho chúng sanh tìm về bờ giác. Cuối cùng kính chúc Chư Tôn đức cùng liệt quý vị vô lượng kiết tường. Thiền Chủ Ni Trưởng Thích Tâm Hoa

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

GÓP LỜI CẦU NGUYỆN

TN. Hạnh Ngọc

Trong kinh có câu: “Chí phàm phu tự lực khó thành Cầu Đại Giác từ bi gia hộ Dù phải chịu muôn ngàn gian khổ Con dốc lòng vì đạo hy sinh Nương từ quang tìm đến Bảo Thành Đặng tự giác giác tha viên mãn”. Mùa an cư năm Canh Tý PL.2564 - DL.2020 chưa trọn vẹn ba tháng thì dịch bệnh lại đến Việt Nam, từ khởi điểm miền Trung (Đà Nẵng) rồi lan ra, đến nay đã tới thành phố Hồ Chí Minh. Trong hoàn cảnh hoạn nạn, các Đạo tràng an cư được sự chỉ đạo của Chư tôn đức trong Ban Trị Sự Phật Giáo Thành Phố và Quận 4, cho phép Tự Tứ (giải hạ) trước 1 tháng vào ngày 15/6/Canh Tý (nhằm ngày 4/8/2020). Nhưng Đạo tràng Bồ Đề quận 4 chúng con đại chúng phát nguyện xin ở lại góp lời cầu nguyện. Cầu Mười phương Phật và chư vị Bồ Tát từ bi gia hộ nhất là Đức Bồ Tát Quan Âm: “Lắng tai nghe cho cuộc đời bớt khổ”.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Hằng ngày đại chúng khác miệng đồng lời niệm danh hiệu Bồ Tát Quan Thế Âm với lòng thành kính của đại chúng, chắc rằng Bồ Tát không nỡ bỏ chúng sanh. Giọng trì tụng của đại chúng thấu tận trái tim Từ Bi của chư vị Bồ Tát và trái tim của mỗi người đều tỏa chất liệu yêu thương của chính mình và vạn loại chúng sanh. Xưa kia Tổ A Nan phát nguyện: “Hư không là thể tánh thường còn Dù có ngày hoại diệt tiêu tan Nhưng tấm lòng kiên cố của chúng con Nguyện trước Phật không bao giờ lay chuyển”. Trong kinh Phật dạy: “Chế tâm nhất xứ, vô sự bất biện”. Vâng, lời Phật dạy và nương lời phát nguyện của Tổ chúng ta hãy giữ tâm bình an dù thuận nghịch của cuộc đời chắc thế nào cũng được như sở nguyện.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

An Cư TN. Chúc Chơn

“An tâm tam ngoạt tu giới định Cư thân cửu tuần học huệ văn”.

cư kiết hạ là truyền thống tốt đẹp từ ngàn xưa đức Phật truyền trao cho hàng đệ tử xuất gia. Trong Luật tạng có ghi: Nếu Tỳ Kheo, Tỳ Kheo Ni không tiền an cư phạm tội Ba Dật Đề, không hậu an cư phạm tội Đột Kiết La. Thế thì đệ tử xuất gia mỗi năm có ba tháng an cư kiết hạ, dừng bước du hóa về một trú xứ để tu trì. Đây là thời gian quý báu nhất để chúng ta có cơ hội soi rọi lại bản tâm của chính mình. Đức Thế Tôn xưa kia cũng vẫn an cư kiết hạ ba tháng mỗi năm. Chúng ta là đệ tử lẽ nào lại không tiếp bước theo Ngài.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

An cư kiết hạ Phật truyền Xuất gia đệ tử tinh chuyên tu hành Trau dồi tam nghiệp tịnh thanh Tam Vô Lậu Học lòng thành Học Tu An cư kiết hạ công phu Ngõ hầu thành tựu đạo mầu Thế Tôn Tự thân an lạc thảnh thơi Bốn ơn đền đáp đời đời chớ quên.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

AN CƯ

mùa COVID 2020 Thánh Từ

ằng năm, cứ mỗi độ Tết đến xuân về, lòng người nô nức, nhà nhà nhộn nhịp, ai cũng mong ngóng con cháu quay về đoàn tụ để cái Tết luôn rộn vang tiếng cười. Nhưng đây là cái Tết của người thế gian, còn với người xuất thế gian, An Cư Kiết Hạ chính là cái thời khắc “đoàn tụ” ấy. Khởi đầu năm nay không được may mắn, thuận lợi như mọi năm, bởi do dịch bệnh hoành hành khiến lòng người lo sợ, bất an, đã có không biết bao nhiêu gia đình phải chịu cảnh chia

lìa, ly tán, biết bao doanh nghiệp phải đóng cửa, nền kinh tế trì trệ, trẻ em không được đến trường,... Tuy nhiên, cho đến giây phút hiện tại, số trường hợp nhiễm dịch bệnh trên toàn thế giới vẫn tăng lên trong từng giờ, từng phút, nhưng cũng may mắn thay cho dân Việt chúng ta, vì đã phần nào ngăn chặn được dịch bệnh, mọi hoạt động kinh tế, giáo dục,... đã được hoạt động trở lại, thế là Hạ trường vẫn được mở, chúng tôi lại có thể cùng nhau “đoàn tụ”, cùng nhau tu tập trong niềm hỷ lạc vô biên.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Khác với mọi năm, năm nay Hạ trường chúng tôi đông hơn hẳn, thời khóa tu học được bổ sung thêm. Bởi năm nay chúng tôi không chỉ lo tu cho riêng bản thân mình mà còn nỗ lực tu tập để hồi hướng công đức nguyện cầu cho những người kém may mắn, vì dịch bệnh mà xả bỏ báo thân, cũng như nguyện cầu cho dịch bệnh sớm được tiêu trừ, để đời sống con người trở nên tốt đẹp hơn. Có câu:“Có hoạn nạn mới hiểu được lòng nhau”. Khi toàn thế giới nỗ lực hết mình để chống lại dịch bệnh, ý thức của người dân càng được nâng cao. Nhiều người đã đặt câu hỏi: bạn nhìn nhận được gì từ mùa dịch covid 19?.

Xin thưa, đó là tình người, là lòng từ bi. Thế giới vật chất ngày càng phát triển, con người mãi chay đua với thời đại, với những thứ xa hoa phù phiếm, tha hồ “tận hưởng” thú vui dục lạc mà quên đi “món quà” tinh thần vốn có trong mỗi con người. Sự thờ ơ, lãnh đạm đã khiến con người dần rời xa nhau, các tội ác ngày càng tăng trưởng. Chính vì thế, một trận đại dịch nỗ ra, các hoạt động nhằm nâng cao vật chất tạm ngừng lại, con người có nhiều thời gian để nhìn lại bản thân hơn, tình thương cũng từ đó phát khởi, tình người được gắn kết. Điển hình, chúng ta sẽ thấy rõ điều đó trên tinh thần “lá lành đùm lá rách”, người người góp gạo, nhà

nhà góp tiền tài, vật chất cho những người không may bị thất nghiệp, hay cho những người nghèo, người bán vé số, người không đủ điều kiện sống trong mùa dịch... Ngoài ra, khi các hoạt động công nghiệp được tạm nghỉ, người dân hạn chế đi lại, nhiều nước trên thế giới đã được tận hưởng một bầu không khí trong lành, được nhìn ngắm những cảnh sắc thiên nhiên từ lâu bị khói bụi che lấp. Như vậy, sau một trận đại dịch, ngoài mất mát đau thương, những lợi ích chúng ta đạt được cũng không ít, nhưng để có những phút giây nhìn lại bản thân mình và mọi người xung quanh, cũng như được tận hưởng những cảnh

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

sắc thiên nhiên tươi mát, những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi ấy, con người đã phải đánh đổi quá nhiều sinh mạng, đã phải trả cái giá rất đắt cho những hậu quả của mình gây ra. Vậy nên, để được sống, được tồn tại, được hạnh phúc, ngay phút giây hiện tại, tự thân mỗi con người chúng ta nên nhìn lại bản thân mình, tu tâm chuyển tánh, luôn sống hướng thiện và làm nhiều việc lợi ích cho tự thân và tha nhân, tránh xa các điều phiền lụy, gây não hại cho người, cũng như tàn sát, mưu hại lẫn nhau. Riêng bản thân chúng tôi, là những hành giả đang trên con đường tu học, chúng tôi luôn nguyện cố gắng nỗ lực tu tập, chuyển hóa

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

thân tâm để hoàn thiện bản thân, hướng đến con đường Chân- Thiện- Mỹ, để đem lại niềm hỷ lạc cho tự thân và tha nhân. Xin nguyện góp chút công đức nhỏ nhoi, nguyện cầu cho thế giới luôn hòa bình, nhân dân an lạc, dịch bệnh sớm được tiêu trừ, các thiên tai, hoạn nạn được thuyên giảm. Xin nguyện Hồng Ân Tam Bảo gia hộ cho chúng con cũng như cho khắp muôn loài.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

AN CƯ KIẾT HẠ BỒ ĐỀ Thánh Thủy

An cư kiết hạ về rồi, Bồ Đề ni chúng thời thời bảo ban. Nương theo màu sắc y vàng, Kình hành từng lớp theo chân nối dài. Hân hoan từng bước khoan thai, Thong dong tự tại lên đài liên hoa. An cư kiết hạ nguyện cầu Phật ân rộng lớn phổ hằng châu sa. Chúng sanh mong nhớ quê nhà Đưa đường dẫn lối chúng ta trở về. Cùng nhau nương cội Bồ đề Mau mau tỉnh thức bến mê chân thường.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

CON Còn Nợ

SƯ PHỤ! Ngọc Vy

Con còn nợ Thầy những nghĩa ân Bát cơm, ly nước quá ân cần Nợ tiếng chuông ngân khi khuya sớm Nợ tình thương lớn quá ai lân. Con còn nợ Thầy những phút giây Toạ Thiền tinh tấn những tháng ngày Nợ lòng kính Phật chưa sâu đậm Tâm đạo hững hờ quá đổi thay. Con còn nợ Thầy một hướng đi Phát tâm đại nguyện để tu trì Về phía mặt trời, con chưa bước Ái hà, bể khổ chẳng thoát ly. Con còn nợ Thầy biết bao nhiêu Bởi Thầy cho con quá nhiều điều Hiểu câu nhân quả mà đối xử Biết điều cao thượng để mà thương.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

ÂN ĐỨC CỦA

PHẬT

Diệu Hương

ức Phật thành đạo không chỉ là kết quả rực rỡ của Ngài trong những tháng ngày nhọc nhằn đi tìm chân lý, mà còn là một sự khai sáng tuyệt đối cho cả nhân loại. Suốt 49 năm, Ngài đã soi rọi ánh đạo của mình đi khắp muôn nơi. Vì rằng, Ngài ra đời là vì lòng thương tưởng đối với đời, vì hạnh phúc an lạc cho chư thiên và loài người. Xuất thân từ dòng dõi quý tộc và đã trở thành bậc tôn quý của trời và người, nhưng Ngài không hề có sự phân biệt giai cấp nào cả. Ngài phá bỏ quan niệm giai cấp bằng cách đề cao tinh thần bình đẳng. Ngài sẵn sàng giúp đỡ bất cứ ai dù đó là người cùng đinh hay thấp hèn của xã hội, bất cứ người nào thuộc giai cấp nào, khi đến với Ngài đều có nhân phẩm cao quý như nhau. Giáo lý của Ngài rất đơn giản và thực tế: “Không làm các điều ác, vâng làm các việc lành, giữ tâm ý trong sạch, đó là lời Phật dạy”.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Giáo lý của đức Phật như ngọn đuốc sáng soi con đường tối tăm của nhân loại thoát khỏi sự đau khổ của tham đắm dục vọng, với 84 ngàn pháp môn, là 84 ngàn phương thuốc trị bệnh cho mỗi chúng sanh để thoát khỏi sự đau khổ trầm luân. Mỗi chúng sanh có thể tự chọn cho mình một phương thuốc trị bệnh để được an lạc giải thoát. Nhưng để đạt được ý nguyện, con người phải tự mình thực hành theo lời Phật dạy. Như người khát nước phải tự mình uống nước mới hết cơn khát, cũng vậy muốn thoát khỏi sanh tử khổ đau, con người phải tự mình thực hành theo lời Phật dạy. Đức Phật chỉ là người chỉ đường, còn con người muốn thoát khỏi khổ đau, thì phải tự mình nỗ lực hành trì theo giáo pháp. Những lời dạy của đức Phật là một trong những tài nguyên quý giá nhất của nhân loại, vì nó đã giúp cho con người vượt qua nhu cầu ham muốn không bao giờ thỏa mãn của họ, mà những ham muốn đó có thể gây ra những tội lỗi khiến cho con người phải chịu khổ đau

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

không bao giờ thoát ra được. Những lời dạy của đức Phật rất thực tiễn trong cuộc sống. Những lời dạy ấy không làm cho con người sợ hãi và khiếp đảm bởi mặc cảm tội lỗi, mà những lời ấy giúp cho con người đi đến sự tự do, tịch tịnh và hạnh phúc viên mãn. Nhân phẩm, đạo đức và kết quả của sự tìm tòi chân lý, đã khiến cho đức Phật có sự ảnh hưởng mạnh mẽ đến toàn nhân loại. Ngài đã giúp biết bao nhiêu người được giác ngộ dù đó là ai, vua chúa hay kẻ bần hèn, học thức hay kẻ mù chữ, tướng cướp hay thương gia…khi đến với Ngài đều được ban tặng món quà chân lý quý giá mà Ngài đã khổ công tìm được. Đức Phật đến với con người bằng tình thương, bằng tấm lòng nhân ái. Mặc dù đức Phật không còn nữa, nhưng hương thơm của hoa giáo lý của Ngài đã bay khắp muôn phương. Gần 26 thế kỷ qua, hàng triệu người đã tìm được sự an lạc trong giáo lý của Phật. Giáo lý ấy đã truyền đi bằng sức mạnh từ bi và tình yêu thương nhân loại. Chúng ta được thừa hưởng Pháp nhũ của đức Phật, phải hết lòng tin tưởng và hành trì để giải thoát an lạc tự thân và phổ cập giáo lý đến với nhân loại để mọi người cùng thực hành và được an vui hạnh phúc. Đó cũng chính là góp phần duy trì mạng mạch Phật pháp để cho chánh pháp được trường tồn vậy.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

HOÀI NIỆM Thánh Thương Chút tâm tư con viết thành dòng chữ Hoài niệm dâng Người nơi cõi vô dư Nhớ một thuở hóa thân trong huyễn mộng Dẫn dắt Ni lưu xứng bậc Nghiêm từ. Ngày ra đi đất trời như xoay chuyển Con hiểu gì là hóa độ tùy duyên Chỉ biết ngậm ngùi lặng lòng tiễn biệt Bồ Đề nay vắng bóng bậc Thầy hiền. Con ngưỡng vọng về Người từng nuôi dưỡng Để đời con sống mãi chốn Phật đường Nói gương Người lập Bồ Đề Nguyện Hải Cho đạo đời toàn vẹn một tình thương.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Có

một MÙA MƯA

Hoa Hiếu

rời Hạ bắt đầu với những cơn mưa, làm dịu đi phần nào sự oi bức nơi chốn Sài thành.

lại vọng niệm, nép mình vào Hạ để học cách ấp ủ nội tâm và trở về lắng nghe bên trong mình.

Mưa đổ xuống báo hiệu cho một cuộc dừng chân. Đàm Thận Huy từng có câu: “ Vũ vô kiềm tỏa năng lưu khách “ - Mưa tuy không phải là then khóa nhưng có thể níu chân kẻ lữ hành. Phải chăng mùa Hạ đem mưa về, như ngầm nhắc ai thôi bước du hoá, buông hết mọi duyên, xếp

An cư năm nay, Bồ Đề thành hạ trường tập trung của quận, nên số lượng hành giả đông hơn. Lại thêm mấy huynh đệ từ các Phật học viện nội trú vừa tốt nghiệp về, nhờ đó mà tiếng tụng Kinh mỗi đêm có thêm người hòa điệu, lấn át đi tiếng mưa tí tách bên hiên chùa.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Sài gòn mưa bất chợt, làm sư huynh không khỏi lo lắng cho mấy đứa em nhỏ đi học chiều, cứ nhắc hoài, sợ nó thấy trời nắng gắt mà bất cẩn không mang áo mưa. Trời mưa thì không gì sướng bằng vùi trong chăn mà ngủ, thành phố cả ngày chỉ toàn tiếng xe cộ và mùi bụi đường, lâu lâu có cơn mưa xuống lắng dịu mọi thứ và...làm cho giấc trưa dễ chịu hơn, bởi chỉ còn âm thanh của những giọt nước nối tiếp nhau đều đặn chạm xuống mái nhà. Đôi lần ngủ quên đến lúc chuông reo báo hiệu thời công phu mới giật mình dậy, chị em vội khoác tấm y rồi nhìn nhau cười...

Mưa làm cho những kỷ niệm nơi hạ trường càng thêm đáng nhớ. Phái đoàn đến thăm gặp lúc trời mưa, người cầm dù che, người vác gạo mì sốt sắng chạy vào thật nhanh, sợ ướt lễ phẩm cúng dường mà quên mình vương đầy nước mưa trên lưng, trên tóc... Hay những thời Tịnh độ bất chợt trời đổ nước xối xả, thương mấy bác Phật tử ngồi sau quý cô, áo tràng ướt gần nửa vẫn thành tâm theo từng câu tụng, làm cho đứa sư đệ chợt nhớ cha mẹ nơi quê nghèo... Cũng không thể thiếu những buổi chiều mưa, huynh đệ ngồi lại bên trà nóng, kể nhau nghe về

chuyện đạo chuyện đời, thêm kết nối hiểu thương, ấm áp tình pháp lữ... Mưa làm cho những thời khoá trên chánh điện trở nên ấm cúng hơn. Hạnh phúc sao khi hành thiền dưới những tiếng mưa! Lách tách lách tách....Mưa trời đổ xuống làm tươi mát cỏ cây, rửa sạch bụi dơ và dưỡng nuôi đất mẹ, cũng như mưa Pháp rưới lên mảnh đất tâm làm cuốn phăng đi những phiền não cấu uế, cho tâm được vun bồi và thẩm thấu bởi những pháp thiện lành. Mưa rơi xuống không kỳ thị một hữu tình nào, tùy theo mỗi loài cao thấp, lớn bé đều được hấp thu. Cũng vậy, những ai ngâm mình trong suối Pháp thì tự tâm

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

chắc chắn đều sẽ được huân triêm ít nhiều. Người ta nói An cư kiết hạ là mùa trưởng dưỡng đạo tâm, như hoa mai có trầm mình trong cái lạnh của tiết Đông thì mới có ngày Xuân toả hương thơm ngát. Cũng vậy, bậc Thích tử trải qua những tháng ngày miên mật, câu thúc trong chánh pháp mới thấm đượm giáo lý Phật Đà, gặt hái nhiều thành quả tu tập và tự thân mình tỏa ngát đức hạnh hương. Giờ tọa thiền đêm nay mưa rả rít không ngớt, những cánh mối bay vào chánh điện trú mưa, lượn quanh những ngọn đèn rồi đậu lên vai quý sư đang chuyên tâm thiền quán. Không biết khi nép mình

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

vào tấm tràng lam ấy, chúng có cảm nhận được chút năng lượng bình an? Ngoài kia mưa vẫn rơi, hoà điệu với hơi thở của từng hành giả an cư đang khéo điều tâm như người nông dân khéo dẫn nước vào ruộng lúa. Từng hơi thở như tiếng mưa thiền tưới mát ý thức, nuôi dưỡng mảnh đất tâm ngày một màu mỡ, hứa hẹn mai này trở thành những thửa ruộng tốt, cho người hữu duyên về gieo giống phước lành.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

HẠ VỀ

An cư kiết hạ lại về Sen trong đầm nở bốn bề thêm hương Nhắn hàng tăng sĩ mười phương Trau tria giới hạnh lên đường tiến tu Dầu ai quẩy bước vân du

Hoa Từ Bi Dầu ai ẩn dật hoang vu rừng già Đã là đệ tử Phật Đà Cũng đều vân tập thiết tha tu trì Mùa mưa khởi phát từ bi Ở yên một chỗ cũng vì chúng sanh Nhân đây nghiêm mật tu hành Giới thân huệ mạng rành rành chẳng sai Đều là thích tử Như Lai Lục hòa an trú miệt mài tinh chuyên Gìn ý mã, định tâm viên Mài gươm trí tuệ trụ miền Pháp gia Sớm chiều tụng niệm ngân nga Trước là ghi nhớ sau là báo ơn

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Nguyện cho đất nước nhân dân Nguyện cho thủy thổ xa gần bình an Bể dâu lắm nỗi gian nan Nguyện đời bớt khổ khóc than phận mình Nguyện cho hết thảy chúng sinh Lắng lòng nghe thấy lời kinh sám cầu Nguyện cho Phật Pháp bền lâu Đèn thiền đuốc tuệ ngày sau sáng ngời Thánh tăng quyết chí độ đời Truyền trao chân lý mong người thoát mê Đường sanh tử mãi nhiêu khê Biết rồi nên hãy quay về bổn tâm Gã cùng tử mãi kiếm tầm Mới hay Phật Pháp thậm thâm nhiệm mầu Nghe cho tỏ nghiệm thật sâu Thực hành tinh tấn đáo đầu bờ kia Thời thời khắc niệm trau tria Duyên lành quả mãn xa lìa khổ đau.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Công Đức ÂN TRIÊM

Trung Hiếu

“Bồ Đề đất mầu trăng tỏ Tựu chúng khắp theo nhịp mõ hội về Bừng vang pháp nghĩa dứt mê Tịnh hòa nhu thuận cận kề pháp chơn”.

à một hành giả đã có duyên lành được an cư tại trường Hạ chùa Bồ Đề vốn là ngôi Tịnh Nghiệp đạo tràng sớm đã danh thơm khắp chốn. Từ nơi xứ xa đến đây, điều làm con chấn động tâm tư nhất chính là đức hạnh và đạo phong sáng ngời của chư tôn đức Ni tăng. Mỗi ngày mỗi thời, những tấm gương vừa trong vừa sáng ấy đập vào mắt con, hằn vào tâm trí con khiến lòng con phải khát khao kính ngưỡng. Ni trưởng trụ trì (thượng Hạnh hạ Ngọc) thường nói “chùa chật nhưng lòng chúng ta không hẹp”. Thật vậy, ở đây bao công tác Phật sự, pháp lễ, khóa lễ, đạo tràng đám sám lớn nhỏ liên tục được tổ chức đông đảo, trang

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

nghiêm, gọn gàng nhẹ nhàng mà đầy đủ giá trị. Lòng của người đủ lớn để dung chứa cả người và không gian. Tuy nhiên, Ni trưởng vẫn thường canh cánh nói với đại chúng rằng: “người hành khất năm xưa vẫn còn trên núi Thứu. Mình là đệ tử Phật mà không được như Ngài. Quý Thầy làm được chúng ta là Ni cũng phải làm được”. Phải chăng lòng bi mẫn của Người đã quá lớn, quá bao la rồi! Ni trưởng luôn lên chánh điện tu chung và thọ trai quả đường cùng đại chúng, rồi dùng lời sách tấn và nhắc nhở. Ngài tự nói bản thân đôi khi biếng nhác để khuyến dụ đại chúng siêng năng tinh tấn; dùng những ví dụ, câu từ rất vui, rất hài và gần gũi để dẫn dắt chúng con. Thử nghĩ người có ham gì sự chơi cười hay sự cung kính của mọi người, nhưng vẫn vì chúng con mà dùng pháp thế gian mà hiển bày pháp thâm diệu, dùng thân giao để chỉ bày pháp chân tướng. Vì sợ căn cơ thấp kém không lãnh giáo được vậy! Chư Tôn Đức ni thì đạo mạo, uy phong đáng kính nể. Chỉ cần nhìn quý Ngài thôi con không thể thất niệm được rồi. Bấy giờ con mới biết thế nào là ân triêm pháp lạc. Nhưng đạo phong ấy không chỉ để chúng con ngước nhìn, quý Ngài còn lăn xả và quan tâm từng chút đến đàn hậu học. Đường đường là bậc tôn túc nhưng sớt nước, lặt

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

rau..., ngày ngày cũng vậy, bất cứ công việc ở chỗ nào đều có quý Ngài hiện diện chỉ vẽ, dẫn bày. Cũng nhờ vậy mà không cần kêu gọi đại chúng vẫn nhiệt tình công quả, không cần tuần liêu mà đại chúng vẫn đi tụng kinh đông đều. Công đức thành tựu viên tròn sung mãn, hẳn là nhờ đứng dưới tàng cây cổ thụ mà được mát mẻ an lành. Nguyện cho những mùa hạ nữa, ni chúng khắp nơi sẽ tựu về đây để đồng hưởng niềm vui này và đem an lạc tới mọi miền đất nước. Nguyện cho con có thể lãnh thọ được đức hạnh của quý Ngài để thừa hành, tiếp nối cho muôn đời về sau.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

CON

ĐÃ ĐƯỢC SỐNG

Như Thế ! ! ! Thánh Thức

ừ nhiều kiếp về trước, không biết chúng con đã trồng nhân lành gì mà hôm nay được thứa hưởng ân đức của Sư bà Bồ Đề, của Thầy Linh Bửu? Giây phút này, con rất hân hoan và hạnh phúc khi toàn thể đại chúng cùng trở về tu tập dưới ngôi chùa Bồ Đề thân thương, trong ba tháng kiết hạ an cư thắm tình đạo vị:

“An cư chánh pháp ấy Phật truyền Tứ chúng trau dồi kết thiện duyên Thúc liễm thân tâm, gìn giới hạnh Cùng nhau vun giữ mối đạo thiền”. Bồ đề Ni không quá rộng, Phật không lớn, điều kiện vật chất lại đơn sơ. Nhưng chư Ni tu tập thanh tịnh, trang nghiêm giữa dòng náo nhiệt của cuộc đời và trong sự vội vàng, tất bật chốn Sài thành. Nơi đây, chúng con nương theo đức hạnh của Sư bà Bồ đề như được ẩn mình dưới

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

long tượng thanh thoát mà bình dị, đầy lòng từ bi và bao dung, cùng với sự quan tâm của các Sư chú. Ngoài ra, chúng con cùng hành trì và tận hưởng một thời khóa sít sao giúp con được ôn lại lời dạy của Đức Phật, lòng trở nên yên tịnh hơn. Trong những buổi Bố Tát, tụng kinh, quá đường, kinh hành… đặc biệt lễ “trì bát khất thực”, thuần một màu y vàng rực rỡ của đại chúng Ni đã cho con sống lại thời Đức Phật còn tại thế. Hình bóng nghiêm từ, nhàn tịnh của Đức Thế Tôn và tăng đoàn từ ngàn xưa đang hiện về, trong sâu thẳm vô biên ấy lòng con cứ ngập tràn không tài nào tả được. Chắc chắn rằng ai đó nếu một lần chứng và hòa nhập vào chân trời uyên nguyên ấy cũng cảm nhận, nhận chân được sự mầu nhiệm mênh mông này. Tất cả tạo nên một không gian yên bình, sau lắng khiên bản thân con bị thu nhỏ, tâm tư lắng xuống rồi tan biến vào vô tận: “Tầm nhìn của con sẽ trở nên rõ ràng hơn chỉ khi con nhìn thấu tâm mình. Nhìn ra ngoài là mộng, nhìn vào trong là thức tỉnh”. (Bùi Ngô Kiên – Nhìn Vào Tâm Mình). Hình ảnh tăng thân nối tiếp nhau đi như một dòng sông trong buổi lễ “trì bát khất thực” ấy, nhắc thức chúng con một vị ni trẻ phải luôn thu nhiếp oai nghi tế hạnh, thực hành giới luật xứng đáng là người xuất gia đúng nghĩa, không hỗ thẹn là con gái của Đức Như Lai. Cũng

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

từ hình ảnh đó, tạo nên ấn tượng sâu xa trong tâm khảm của con, đánh đọng và tưới tẩm hạt giống trí tuệ trổi dậy, nãy mầm:

“Nhẹ nhàng ai điểm đời hư ảo Đánh thức vầng trăng sáng từ tâm”. Tuy ba tháng chưa mãn, nhưng lòng vẫn đan xen niềm hỷ lạc từ công phu tu tập, cùng với một hứa hẹn sẽ cố gắng nhiều để khắc phục những gì còn yếu kém, rồi từ đó chuyển hóa nội tâm. Chúng con ý thức, sự lắng đọng tột cùng của nội tâm sẽ toả sáng và song hành với con mọi lúc mọi nơi làm xoa dịu, sưởi ấm những nổi khổ và niềm đau. Chúng con đã có những ngày an cư như thế! Với con, an cư kiết hạ không chỉ trong ba tháng mà nó đi suốt trong những ai luôn nhìn lại nơi nguồn tâm mình.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

CHUYẾN ĐÒ CHIỀU! Lội qua sinh tử ngược dòng Thuyền trôi in cảnh sắc không vô thường Cảnh đời vạn gió ngàn sương Ngoảnh xem sông nước thanh lương hữu tình Qua dòng được mất phù sinh Sớm chuông chiều mõ kệ kinh một lòng Khoác y giải thoát trần hồng Thương tình nhân loại một lòng tiến tu. Diệu Hương

VỀ THÔI Rong chơi một kiếp cõi Ta Bà Nếm đủ vui buồn tóc đã pha Lữ khách sang đò tìm Bến giác Phàm nhân bỏ nghiệp thoát sông tà Luân hồi nẻo vẫn tìm nơi đậu Biển nghiệp tâm vừa hỏi lối qua Chẳng bận lòng chi đời giả tạm Thôi về ở với Phật trong nhà!

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

HẠ VỀ! Mây mùa hạ nửa chiều giăng sắc đỏ Mưa Sài Gòn cũng dần đổ quận tư Cùng Tăng lữ nuôi dưỡng lớn tâm từ Đoàn Ni giới về quận tư kiết hạ! Chùa Bồ Đề nơi này thân thương quá Gặp thầy hiền bạn tốt xả đường mê Cùng bên nhau vun đắp tâm Bồ đề Để ngày sau cùng chung về bảo sở. Có đôi lúc lắng nghe Thầy nhắc nhở Rồi lắng lòng theo hơi thở tìm chơn Giúp chúng con xả bỏ những giận hờn Những tập khí cùng thiệt hơn vắng mặt. Tuổi tịnh thanh hạnh nguyện lòng son sắt Phước tuệ tu hòng dìu dắt nhân sinh Phật sáng soi đường cứu giúp hữu tình Thầy khơi gợi bản tâm mình phát khởi. Mười phương Phật vâng thờ không mệt mỏi Ngàn pháp môn xin học hỏi bền tu Để thoát ra những cảnh giới mịt mù Nhờ Phật độ con đủ đầy hạnh nguyện.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Giá Trị Thiết Thực của Giáo Lý Giải Thoát Nguyên Ngọc

rong tất cả mọi giá trị hiện hữu trên cuộc đời này thì hạnh phúc của con người là giá trị cao cả nhất. Với ý nghĩa này đạo Phật ra đời giúp con người giải thoát khổ đau, xây dựng nếp sống hạnh phúc thật sự cho con người trong đời sống hiện tại. Đó là giá trị thù thắng nhất. Đức Phật Thích Ca nhờ nội lực tu tập tự thân, Ngài

đã trở thành Bậc Giác Ngộ ngay giữa cõi đời này. Đức Phật đã từng tuyên bố, hoài bão lớn nhất của Ngài là xây dựng nếp sống hạnh phúc, an lạc cho con người. Như vậy, vì lòng từ bi mà Ngài đã thị hiện trong thế gian cứu độ chúng sanh thoát khỏi dòng sinh tử luân hồi khổ đau. Ngài mong muốn rằng, con người bằng nỗ lực tự thân, hãy phản tỉnh, tu tập để tự giải thoát cho mình. Trước khi nhập niết bàn, đức Phật dạy: “Này các Tỳ Kheo, đây là lời ta nhắn

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

nhủ các ông: các hành là vô thường, các Tỳ kheo hãy tự tinh tấn để giải thoát”, và lời cuối cùng Ngài dạy: “Này các Tỳ Kheo, nay ta khuyên các ông, các pháp hữu vi là vô thường, các Tỳ kheo hãy tinh tấn, chớ có phóng dật”. (Trường bộ kinh - Thích Minh Châu, tr.15). Đó là lời nhắn nhủ thâm thúy của bậc Đạo sư cho những khổ đau trong vòng sanh tử, đặc biệt là hàng đệ tử xuất gia. Lời dạy của đức Phật luôn đề cập đến thân và tâm của con người, để giúp cho họ đạt được pháp tối thượng. Cuộc đời vốn là bể khổ, con người vốn đã khổ vì bệnh già, chết lại còn nhận thêm sự chi phối của già, bệnh, chết nữa. Đó là sắc đẹp danh vọng, tài

sản, v.v… Nếu con người biết ngay trong đời sống khổ đau mà đi tìm những cái không già đau bệnh chết, thì con người đạt được Niết bàn. Đó chính là pháp tối thượng. Đức Phật đã chỉ bày con người nguyên nhân đưa đến khổ và phương pháp diệt trừ khổ. Phương pháp ấy có đầy đủ trong giáo lý Tứ Diệu Đế. Con người muốn đoạn trừ khổ đau phải tự mình học pháp và hành pháp. Lời dạy này cho chúng ta thấy một ý nghĩa rất rõ ràng về vai trò của đức Phật trong việc hóa độ chúng sinh. Đức Phật chỉ là người chỉ cho chúng ta con đường giải thoát giác ngộ, là người đưa ra

nguyên tắc sống để mọi người nương vào đó tu tập để đạt được hạnh phúc an lạc. Còn kết quả như thế nào đều tuỳ thuộc vào sự nỗ lực học pháp và hành pháp của mỗi người. Thay vì cầu nguyện, đức Phật khuyên nên cố gắng hành thiền để tự kiểm soát, tự thanh lọc tâm để đạt được vô tham, vô sân, vô si. Lòng tham thường thúc dục con người bám víu vào dục lạc và tìm mọi phương cách để thoả mãn nhục dục. Tâm sân làm cho ta tức giận, lắm khi đến độ làm cho con người cố gắng tiêu diệt điều mà mình không ưa thích. Nhưng đến khi nào diệt được tự ngã, không còn chấp cái Ta nữa, thì mình nhận thức được rằng, tất cả đều là

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

tạm bợ, và tất cả đều nằm dưới sự chi phối của định luật vô thường. Lúc ấy tham sân si tự nhiên tiêu tan không còn nữa. Khi tham sân si đã không còn thì ngay đó ta đạt được an lạc giải thoát. Con người cứ rong ruổi mãi trong sinh lão bệnh tử của kiếp luân hồi. Quy trình này vẫn cứ tiếp diễn trong tương lai khi vô minh và tham ái vẫn còn tồn tại. Đức Phật đã thương xót chúng sanh trôi lăn mãi trong biển luân hồi mà chỉ bày cách tu tập để giải thoát khỏi khổ đau ấy. Chỉ cần mỗi người lìa bỏ tham sân si thì sẽ đạt được giải thoát an lạc ngay trong hiện tại.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

HẠ trong con

Lê Nhân hật giáo khi du nhập vào bất kỳ một quốc gia, vùng lãnh thổ nào cũng đều thích nghi tiếp biến văn hóa với quốc gia, vùng lãnh thổ đó, để rồi tồn tại và phát triển. Thay đổi nhằm thích ứng nhưng luôn trên tinh thần “tùy duyên bất biến”. Thế nên trong thời đại công nghiệp hóa-hiện đại hóa, kỷ nguyên kỹ thuật số 4.0 song những truyền thống tu tập xa xưa từ thời Đức Phật vẫn tồn tại và vẹn nguyên giá trị cho đến ngày nay và tin chắc tận mai sau. Một trong những truyền thống tốt đẹp ấy chính là “An cư kiết hạ”.

Đầy đủ phúc duyên, năm nay con được an cư kiết hạ cùng các bậc tôn túc nơi đạo tràng chùa Bồ Đề, trong tình tăng thân ấp ấp, thắm tình đạo vị.

Hạ trường ni chúng bồ đề Chúng con hội ngộ gần kề minh sư Hành theo giáo pháp chơn như Cửu tuần tu học tâm tư sáng ngời.

Mùa hạ này hạt giống “Bồ đề” trong con được tưới tẩm từ bi và vun dưỡng giới đức từ năng lượng tươi mát tốt đẹp qua lời kinh tiếng kệ cùng lời vàng ý ngọc của các vị giảng sư và ban chức sự. Con tin chắc, đó sẽ là những hoa trái trên con đường chuyển hóa thân tâm, hướng đến giác ngộ giải thoát cho tự thân và cho tha nhân.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Học

Hạ

Thánh Thục

HỌC hạ hoan hỷ HỎI hoài huyên huyên HIỂU hay hào hứng HÀNH hết hão huyền HUỆ hằng hiển hiện HUÂN hạnh hiếu hiền HỒI hương hải hội HƯỚNG hạo hiên hiên.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Khoảng lặng

Hoa Cỏ Dại Cảm ơn nhé!... mọi trái ngang trong cuộc đời!

Đến một ngày nào đó, khi nhìn lại con thấy thật cảm ơn những điều trái ngang đã đến với con, giúp con nhìn lại khoảng lặng của chính mình. Thay vì bù lu bù loa muốn kiếm chỗ nào để xả cơn tức giận xảy ra, thì thay vào đó con tập chấp nhận và mỉm cười! Mỉm cười đón nhận mọi điều bất như ý... Nếu con sống tâm cứ bình lặng trôi qua thì con không có cơ hội nhìn lại chính mình. Chỉ đến khi gặp điều không như ý con mới thật sự biết được tâm con như thế nào! Vậy nên mỗi lần gặp điều trái ngang lại một lần cho con cơ hội được nhìn lại và thực tập cái tâm của mình... Im lặng không nói không có nghĩa là tâm con không gào thét và thổn thức ở bên trong! Vấn đề ở đây là con phải biết nhìn nhận cái tâm đang sân hận của mình và chuyển hóa nó theo chiều hướng tích cực hơn... Nhìn lại để thấy cuộc đời rất chừng mực, vẫn dành tặng con những chốn bình yên. Góc bình yên ấy chính con là người đón nhận như thế nào..., để con nhận ra rằng: “Con đang thật sự có mặt với sự sống”. Im lặng để đón nhận và cảm ơn khi trở về với khoảng lặng của chính mình.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

LỢI ÍCH Của AN CƯ

àng năm đến mùa an cư, chư Tăng Ni tạm gác các Phật sự như du hóa, hoằng pháp, hoạt động xã hội, từ thiện, v.v... vân tập lại một trụ xứ để chuyên tâm tu học, thúc liễm lục căn, trao dồi GiớiĐịnh -Tuệ, tinh tấn nghiêm trì giới luật để khiến cho đạo lực, công đức lực, giới hạnh lực được tăng trưởng. Truyền thống tốt đẹp này vì Đức Phật muốn bảo hộ sức sống cho Tăng Già và thể hiện sự tăng trưởng lòng từ bi và trí tuệ của hàng Sa - môn.

Hoa Thiền Bởi thế an cư không những là thước đo tuổi đạo của người xuất gia, mà còn là trách nhiệm bổn phận nhu cầu thiết yếu để thăng hoa đời sống tâm linh, vun bồi trí tuệ. Tuy ba tháng không dài nhưng với ý chí mãnh liệt, thì ít nhất cũng đủ để tăng trưởng nội lực chánh pháp cùng từ bi và trí tuệ. Trí tuệ tăng trưởng nhờ cơ hội tận hưởng suối nguồn pháp âm vi diệu từ chư vị tôn túc giáo thọ và sự giáo dưỡng ân cần sách tấn hằng ngày của Sư

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

trưởng, song song với sự đoàn kết hòa hợp trong Tăng đoàn, đây là mô hình tốt đẹp nhất cho sự tồn tại và phát triển của Phật Giáo. Hy vọng pháp an cư này mãi được duy trì, nhờ đó mà thắp sáng ngôi nhà chánh pháp, thể hiện sâu sắc đoàn kết hòa hợp thanh tịnh, xương minh Phật pháp, góp phần tô điểm cho đất nước phồn vinh hưng thịnh. Ngày nay, các đạo tràng tịnh nghiệp đều hướng dẫn các đệ tử tại gia các mô hình tu tập như một ngày an lạc, bát quan trai, Phật thất, bái sám... đi đôi với sự hướng dẫn chư Phật tử cúng dường, ủng hộ tứ sự cần thiết cho hàng xuất gia. Sự tương tác ấy giữa

hội chúng xuất gia và hàng Phật tử tại gia là kết nối thiện duyên thân cận hộ trì, cũng như là cơ hội cho hàng Phật tử gieo trồng công đức để tạo phước báo, làm nền tảng cho an lạc hạnh phúc đời này và đời sau. Qua ba tháng kết quả của việc cấm túc an cư của mỗi hành giả là một đóa hoa, những đóa hoa ấy ngát hương với nhiều màu sắc rực rỡ tô điểm thêm cho đạo và đời, cùng sự sách tấn nhau của tình pháp lữ Đại thừa đã đem lại những kí ức sẽ khắc ghi mãi cho mỗi hành giả, giúp chúng ta xây dựng một đoàn thể Tăng già hòa hợp, góp phần xương minh chánh pháp tại thế gian này.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Lành thay Trung Nghĩa

Bồ Đề khai hạ an cư, Mở đường giải thoát tịnh cư Niết Bàn. Đảo điên thế sự buộc ràng, Hạ trường tu học, rỗng rang thanh bần. Ca sa pháp phục nghiêm thân, Sắc y tịnh chiếu con lần ngát hương. Nguyện vào trong cõi bi thương, Cứu đời thoát khổ chẳng vương bụi trần.

Hoa sen tươi nở thầm nhắn nhủ Lục thời trú dạ gắng tinh chuyên Mái chùa năm ấy rêu phong phủ Chốn Tổ nương về kết thiện duyên. Thị phi an oán thời ly khứ Thuận nghịch tự tại hết não phiền An cư kiết hạ tâm nhất xứ Tuệ dường trăng tỏ, mãi uyên nguyên.

Mùa Sen nở Thánh Tiên

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Món quà của HIỆN TẠI

Thánh Tỉnh

Thuở nhỏ có người tặng cho tôi một bài thơ, sau này tôi mới biết đó là một bài kệ trong kinh Pháp Cú:

“Quá khứ không truy tìm Tương lai không ước vọng Quá khứ đã đoạn tận Tương lai lại chưa đến Chỉ có pháp hiện tại Tuệ quán chính ở đây...” Lúc đó tôi chẳng hiểu được ý nghĩa của bài kệ này, tôi chỉ nghĩ đơn giản: Quá khứ đã qua rồi, những gì còn lưu lại, nó sẽ tồn tại trong kí ức, đó sẽ là hồi ức mà con người sẽ mãi mang theo, dù cho hồi ức đó là vui hay buồn, tốt

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

hay xấu. Tương lai là điều chưa tới, nhưng tại sao chúng ta không có quyền ước vọng? Dù gì nó cũng là ước mơ, là mong ước mà bất cứ ai cũng có quyền mong muốn được vươn tới, sao lại bảo là “không ước vọng”? Thật tình tôi chẳng hiểu được ý nghĩa của câu này. “Chỉ có pháp hiện tại”, hiện tại thì có pháp gì nhỉ?... Đây là hàng loạt câu hỏi tôi đặt ra, nhưng không biết hỏi ai, vì chính bản thân người tặng “bài thơ” này cho tôi cũng bảo bài thơ hay và ý nghĩa nhưng bản thân người đó lại không giải thích được “bài thơ” này hay và ý nghĩa ở điểm nào? Giờ đây, khi đã là tu sĩ, suy ngẫm lại bài kệ này, tôi dường như đã tìm ra được cái hay và ý nghĩa của nó. Quả thật, khi càng lớn, càng chính chắn trong tư tưởng, nhất là có cơ duyên được tìm hiểu về Phật pháp, chúng ta sẽ càng thấm hơn về bài kệ trên. Phần lớn con người, nhất là tuổi trẻ đều cho rằng: Con người ai ai cũng có những ước mơ, hoài bão, khát khao để vươn đến một tương lai tốt đẹp. Tôi không phủ nhận điều đó, bởi “tương lai nằm ở ước mơ hiện tại”, hiện tại là quá trình để thực hiện ước mơ trong tương lai, ước mơ trong tương lai có thành hiện thực hay không, phải xem sự nỗ lực ở hiện tại như thế nào? Tuy nhiên, sự thế vô thường, đâu ai biết được tương lai, ước mơ đặt ra lắm khi cũng chỉ tồn tại trong tư tưởng, bởi muốn thực hiện được

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

ước mơ, con người không chỉ dựa vào năng lực, thực lực của bản thân mà họ còn phải rất nỗ lực, phấn đấu và còn tùy thuộc vào nhân duyên của mỗi người. Con đường đi đến thành công trong tương lai, chẳng ai trải thảm đỏ trước cho chúng ta, nó cũng chẳng phải là con đường trơn tru, bằng phẳng, lắm khi có người phải rẽ hướng sang ngang. Để có được thành công trong tương lai, biết bao người đã phải trả giá bằng mồ hôi, nước mắt, lắm kẻ tự biến mình thành những con ngựa bất kham, chỉ biết hùng hục tiến về phía trước, chẳng màng đến mọi vật xung quanh, để khi bước đến được cánh cửa thành công rồi, ngoảnh đầu nhìn lại, bỗng cảm thấy tiếc nuối cho những gì mình đã bỏ lỡ: niềm vui, hạnh phúc, tình người, sự ấm áp, yêu thương, những phút giây an nhàn, thư thái, sự sống đang hiện hữu...chỉ đến khi “con ngựa bất kham” đã dừng lại, có được những phút giây ngơi nghỉ, có được phút giây nhìn lại chặng đường chúng ta đã đi qua và những phút giây nhìn lại bản thân, chúng ta mới giật mình thốt lên: “Thì ra chúng ta còn hiện hữu!”, nhưng...oái ăm thay, phút giây ấy, chúng ta đã già. Chẳng những thế, trong thực tại, cũng có không ít người dù sống trong hiện tại, nhưng tâm hồn, tư tưởng của họ đang mãi đắm chìm trong quá khứ, họ sống như cái xác không hồn, chỉ biết hồi ức của quá khứ, chẳng

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

biết hiện tại, chẳng màng tương lai. Sống cuộc sống như vậy, chẳng khác nào “sống nhưng không tồn tại”, vương vấn quá khứ chỉ làm cho chúng ta đau khổ thêm thôi, nào có ích lợi gì. Thay vì cứ mãi gánh nặng quá khứ trên vai, chúng ta nên buông nó xuống, để cuộc đời được thanh thản, để thân tâm được nhẹ nhõm, an vui. Thay vì cứ vọng tưởng đến tương lai, truy tìm về quá khứ, chúng ta nên an trú trong phút giây hiện tại, bởi hiện tại là món quà quý giá nhất chúng ta tự trao tặng cho bản thân, và bất kì ai cũng có quyền được nhận nó, đừng vội khước từ món quà quý báu này để sống với những điều không thực tế, chúng ta chỉ tìm đến khổ đau mà thôi, chẳng được ích lợi gì. Ắt hẳn sẽ có rất nhiều người thắc mắc: “vì sao tôi nói hiện tại là món quà?”, đơn giản là vì: Từng phút giây của hiện tại, sẽ là từng thời khắc trong tương lai, hiện tại an ổn vui vẻ, thân tâm luôn an lạc, tương lai sẽ khỏe mạnh, sống lâu, đầu óc luôn được thông tuệ, thư thái, luôn sống cuộc sống an lạc, nhẹ nhàng. Ngược lại, hiện tại chất chứa nhiều hồi ức, hoài niệm quá khứ, tương lai cũng sẽ chìm ngập trong biển khổ lầm mê, thân tâm dằn vặt, nặng nề, trí tuệ không tăng trưởng, chẳng thể hòa nhập với mọi người và hoàn cảnh xung quanh. Chung quy lại, người chỉ biết sống với quá khứ, chẳng những thân tâm luôn

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

nặng nề, mà suốt đời sẽ cảm thấy cô đơn, cô độc (mặc dù đang sống chung với nhiều người xung quanh). Hiện tại - là bàn đạp để có những bước tiến đột phá trong tương lai, là con đường để biến ước mơ thành hiện thực, là món quà vô giá mà cuộc sống mang lại cho mỗi con người. Vì vậy, mỗi con người chúng ta, khi đang hiện hữu trong hiện tại, chúng ta nên trân quý món quà này, trân quý từng phút giây, hơi thở để cuộc sống được an lạc, thảnh thơi, bởi ai biết được tương lai, chúng ta sẽ tiến thẳng trên con đường đi đến ước mơ, con đường mà chúng ta đã vạch ra từ trước, hay sẽ rẽ hướng sang một con đường mà chúng ta không định hướng sẵn.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Hơn nữa, “tất bật hơn thua rồi cũng bỏ, thong dong tất dạ rứa mà vui”. Cuộc đời con người như huyễn mộng, bào ảnh, như bong bóng nước, như sương mai, sớm còn tối mất, ai có thể khẳng định họ sẽ tồn tại mãi mãi với cuộc đời, một giấc ngủ có khi chẳng bao giờ thức dậy, một phút trước còn đây, phút sau đã trở thành người thiên cổ. “Xưa kia Bành Tổ sáng ngời / Tám trăm tuổi thọ nay thời còn đâu”, ngay như Bành Tổ, dù sống 800 trăm năm rồi cũng xả bỏ thân huyễn mộng, 100 năm của chúng ta há là bao. Xác thân huyễn mộng này, thế giới hữu tình này cũng chỉ là hóa thành, là quán trọ trần gian, nào phải là nơi cho chúng ta lưu trú, trường tồn vĩnh cửu. Thế nên, thay vì lặn hụp trong “con sóng” của quá khứ, bay bổng đến giấc mơ của tương lai, chúng ta nên trân quý từng phút giây của hiện tại. Nếu đã có cơ duyên được biết đến Phật pháp, được học hỏi giáo pháp của Như Lai, tự thân mỗi người chúng ta nên nỗ lực tu tập, chuyển hóa tâm mình, để luôn được tắm mình trong ánh sáng hào quang của mười phương chư Phật. Có tu tập, tự thân chúng ta, dù gặp thuận cảnh hay nghịch duyên, sẽ luôn bền tâm vững chí, luôn được an lạc, tự tại, thảnh thơi.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

MÙA HOA SEN NỞ

Diệu Hương

hi những áng mây mùa hạ mang những cơn mưa đầu mùa trở về tưới tẩm cho muôn vật sinh sôi nảy nở, cũng là lúc hàng Tăng sĩ Phật giáo vân tập về Tịnh nghiệp đạo tràng để thúc liễm thân tâm, trau dồi giới đức. Đây là truyền thống cao đẹp được tiếp nối từ thời Đức Phật còn tại thế cho đến hôm nay và mãi mãi về sau. An Cư Kiết Hạ là thắng duyên, triển khai năng lượng của người Tu sĩ để sống hòa hợp đoàn kết, phát huy chánh pháp, lợi lạc chúng sanh, nhằm duy trì mạng mạch Phật pháp, tiếp dẫn hậu lai, tăng trưởng đạo hạnh cho mỗi hành giả, để mong dấn thân phụng sự cho đời, rèn luyên thân tâm để thành tựu Giới - Định - Tuệ, làm gương mẫu tốt đời đẹp đạo. Hội đủ duyên lành, mùa hạ năm nay chúng con vân tập về Đạo tràng An Cư Kiết Hạ chùa Bồ Đề thuộc quận

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

4 để cùng nhau tu tập. Mùa hạ năm nay khác với những mùa An Cư của những năm trước vì toàn thế giới đã và đang trải qua nạn dịch Covid - 19. Khó khăn lại chồng thêm khó khăn, nhưng với sự sắp xếp và hướng dẫn của Ni trưởng hóa chủ cùng với Ni trưởng thiền chủ và quý sư cô trong ban chức sự, đạo tràng đã nhanh chóng đi vào nề nếp trên tinh thần Lục hòa cộng trụ. Đâu đó con đã từng được nghe:

“Mở tấm lòng từ bi Mở trái tim từ ái Đem đạo lý gieo duyên Ta có nhau mãi mãi”. Vâng, Ni trưởng hóa chủ đã mở rộng lòng từ đón chúng con về đây để trau dồi giới đức. Trong những thời khóa tu, Người luôn ân cần nhắc nhở nhằm sách tấn chúng con phải luôn giữ gìn oai nghi, tế hạnh, nghiêm trì giới luật trong bất cứ hoàn cảnh hay thời gian không gian nào, để có thể trở về với bản tâm thanh tịnh mà bấy lâu ta đã để bụi bặm trần tục che phủ. Quay về là bỏ đi gánh nặng phiễn não nơi tâm mới có thể nếm được hương vị ngọt ngào, vi diệu của Chánh pháp. Có những lúc vì tập khí sâu dày của chúng con đã làm nhọc cho Ni trưởng nhưng Người vẫn luôn từ bi giáo dưỡng chúng con bằng

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

mọi hình thức, những lời dạy như rót vào tâm chúng con những giọt cam lồ để tưới tẩm cho những mầm sen sớm đơm nụ nở hoa. Nếu trong kinh tạng Nikaya mô tả những bước chân an lạc, mô tả đời sống an lạc của Tăng đoàn thời đức Phật, thì nơi đây, chúng con đã thực tế trải nghiệm sự an lạc qua từng thời khóa tu tập. Nếu những khóa tụng niệm cảm ứng đến mười phương chư Phật, âm thanh như rền vang tận cõi trời, giúp chúng con thâu nhiếp ba nghiệp trong từng lời kinh tụng, theo từng câu niệm Phật, thì trong từng thời khóa thiền tập giúp chúng con thâu nhiếp thân tâm theo từng hơi thở, giúp cho thân khỏe tâm an, chánh niệm hiện tiền. Trong mỗi bước chân thiền hành, chúng con cảm nhận được sự an lạc của nội tâm, mỗi cử chỉ động niệm, đều phải nhiếp niệm theo từng hơi thở, để từ nơi đó chúng con có thể tu sửa tâm tánh. Ôn lại những bài kinh, chúng con có cảm giác được sống trong Tăng đoàn thời Phật còn tại thế; dường như trong giây phút đó, chúng con cảm nhận được lời thuyết pháp của đức Thế Tôn vang khắp ba ngàn đại thiên thế giới vậy. Qua những giờ học giáo lý, chúng con mở rộng được kiến thức về Tam Tạng Kinh điển, đồng thời tích lũy được kinh nghiệm về nhiệm vụ hoằng hóa của một sứ giả Như Lai.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Mùa nực nóng, khuôn viên chùa lại nhỏ hẹp, mặc dù vậy nhưng bằng tâm vô ngã vị tha, Sư trưởng hóa chủ cùng ban chức sự đã vượt lên tất cả mọi khó khăn, tạo mọi điều kiện cả về vật chất lẫn tinh thần để hành giả an tâm tu học. Thật là phước duyên lớn của chúng con nên mới gặp được đám mây lành che mát như vậy. Ba tháng an cư, cửu tuần tu học, rồi đây có còn chăng là những ký ức trong tâm của mỗi hành giả. Rồi đây những bữa điểm tâm sáng hay nhìn những buổi hoàng hôn lặng lẽ đi qua, con sẽ chạnh lòng nhớ đến lời dạy của Sư trưởng hóa chủ. Dẫu biết rằng trần gian như huyễn hoặc, nhưng sống trong xã hội hiện tại, phần nào chúng con sẽ bị những thứ giả tạm làm lu mờ cái gọi là “Bản lai diện mục”, nhưng một khi nhớ đến những lời dạy quý giá ấy, chúng con sẽ thức tỉnh trở về với hiện thực. Thật là trân quý vô cùng. Ba tháng mùa hạ rồi cũng nhanh chóng qua đi, nhưng ân tình của Sư trưởng và quý sư vẫn còn đó. Chúng con xin hái những bông hoa giới đức và trí đức, trước là dâng cúng mười phương Tam bảo, thứ đến xin dâng cúng dường Sư trưởng hóa chủ và quý cô trong ban chức sự. Và sau nữa là kính dâng cho đời để phần nào đền đáp bốn ân trong muôn một.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Lời hứa muộn màng

Có phải con từng hứa Sẽ không làm Thầy buồn Nhưng rồi vẫn thất bại Làm phiền lòng Thầy ơi! Có phải con từng hứa Sẽ thực tập chữ buông Sao cứ mãi ôm vào Để phải buồn phải khổ.

Thánh Từ

Có phải con từng hứa Sẽ không làm ai khổ Sẽ không làm ai buồn Nhưng mỗi khi đụng chuyện Thì lòng luôn bất an Để miệng phải buông lời Làm cho người và con Cả hai đều đau khổ. Có phải con từng hứa Sẽ cố gắng sám hối Và thực tập nụ cười Hơi thở thật nhẹ sâu Để sống đời an lạc Đem an vui cuộc đời.

MẸ B Điên

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Ngọc Nghiêm

à ấy lại gọi cho tôi, những cú điện thoại không định giờ giấc, phá mất buổi trưa yên tĩnh. Mấy nay trời Quảng Trị đang mưa bão, chắc bà lại lo lắng cho đứa con trai duy nhất của bà. *** - Sao thầy không gọi cho mẹ thầy? - Tôi hỏi thầy ấy. - Tôi ngại thầy ạ! Mất công bà biết số, rồi ngày nào cũng gọi vào. ***

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Ba năm rồi, từ ngày thầy ấy vào Nam, bà không còn được thấy mặt con nữa. Làm sao bà hiểu được, vì muốn tránh mặt bà mà thầy ấy đành bỏ xứ ra đi. Hồi xưa bà đẹp lắm, cũng có một gia đình với bốn đứa con. Miền Trung xưa nay ai mà chẳng cơ cực, chỉ trách số phận trớ trêu, gặp phải ông chồng phụ bạc, bỏ vợ bỏ con đi theo người khác. Bà đau quá hoá điên, đâm ra ngây dại. Họ hàng thương tình đem ba đứa con gái về nuôi, riêng đứa con trai út là bà cương quyết giành lại, ai bảo cũng một mực không nghe. Từ đó ở ngoài đường, xóm chợ, bờ sông...người ta thấy một bà điên địu đứa con trên vai, lang thang đây đó, nhặt những vải vụn, đồ ăn thừa của người khác mà sống qua ngày. Có những đêm ôm con đi giữa trời mưa gió, hay những trưa nắng gắt muốn nổ đầu. Điên thì hiểu gì về trời và đất, bà chỉ biết dang đôi tay mình che lấy đứa con rồi dắt nó bước theo từng bước vụng về. Một ngày Đông gió rét, sư phụ bước ra, thấy hai mẹ con ôm nhau ngủ trước cổng chùa mới khởi lòng thương, cho ở lại chùa một thời gian rồi tìm cách thuyết phục bà: - “ Có muốn thằng Tú được ăn ngon mặc ấm không? Muốn cho thằng Tú đi học không?” Bà gật đầu lia lịa.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

- “ Vậy thì cứ để ở đây tui lo cho, lâu lâu nhớ thì vào thăm nó”. Bà cứ ngây ra, chắc cũng biết như vậy là tốt cho con, nên nước mắt thì chảy mà miệng cũng ậm ừ. Thế là thầy ấy được sư phụ cưu mang, ở chùa ngày ngày siêng năng kinh kệ, ngoan ngoãn học hành, bản tính lại hiền lành, nên huynh đệ ai cũng thương. Phần bà mẹ khờ khạo ấy thì cũng ráng “bươn chải mưu sinh”, lượm được thứ gì cũng để dành, rồi thỉnh thoảng lại đem khi thì mớ vải vụn, khi thì ổ bánh mì khô, hộp cơm dư...những thứ mà bà cho là lành lặn nhất vào thăm con. Tội nghiệp cho thầy ấy, thuở nhỏ vô tư thấy mẹ vào thăm thì mừng khôn siết, nhưng càng lớn, chú tiểu ấy dần cảm thấy phiền với những cái quần rách, cái áo dơ mẹ nhặt vào cho, lại hay bị bạn bè mỉa mai: “Mày là con của con mẹ điên, chao ôi! con mẹ điên”. Thầy ấy xấu hổ, mặc cảm rồi đâm ra xa lánh mẹ dần. *** - Thầy Nghĩa à, có Tú đó không, cho tui gặp với! - Tui đã nói biết bao nhiêu lần rồi! Thầy Tú không còn ở đây nữa. - Nhớ dặn Tú ăn cơm nhiều vô, coi uống nước nghe

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

chưa... nhớ dắt Tú qua đường... nhiều xe lắm... mặc áo mưa... Tú ơi! Tú ơi! ... Nhiều nhiều lắm, những lời quan tâm đứt đoạn, chấp vá vào nhau, nghe ngớ ngẩn nhưng chứa đầy lo lắng và nhớ thương. Mỗi lần bà gọi tên thầy ấy, tôi lại xót xa, ký ức thuở xưa chợt ùa về... *** Sân chùa mỗi chiều là chỗ cho tụi tiểu chúng tôi vui đùa, đá banh, ô ăn quan, trốn tìm... đủ loại trò chơi của tuổi thơ. Nhưng thầy ấy thì không. Đối với thầy ấy, khoảng sân trước như một chỗ tụ tập để chúng bạn trêu ghẹo, và nếu thầy ra ngoài đó, thế nào mẹ cũng sẽ xuất hiện, và kêu gào tên thầy - “Tú ơi! Tú ơi!”. Đám tiểu nhỏ đâu ai thích bà, cứ thấy mặt là khoá cổng chùa, sợ bà vào phá phách. Bà chỉ biết đứng ngoài gọi vào như thế - “Tú ơi! Tú ơi!”. Tiếng gọi ấy như một thứ âm thanh day dứt, vô tình gieo vào trong tâm thức chúng tôi... *** - Vu Lan này thầy có về đạo tràng không? - Tôi hỏi thầy ấy. - Có thầy ạ, tụi nhỏ thích lắm, tôi bảo mỗi đứa viết thư tay cho cha mẹ, bài nào hay sẽ được chọn đọc. Thầy hỗ trợ âm thanh giúp tôi nhé! ***

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Vu Lan về... Thầy ấy làm lễ tri ân cha mẹ, cài hoa hiếu hạnh cho bọn trẻ trong chùa. Sài Gòn mưa lất phất vài hạt, cũng đủ để những người con xa xứ lắng đọng tâm tư. Thầy ấy đọc biết bao câu thơ hay, ca ngợi tình cha tình mẹ. Tôi tự hỏi, không biết trong lòng thầy bây giờ, có đang nhớ tới người mẹ khờ khạo tội nghiệp ở quê nghèo? Những đứa trẻ bày tỏ đôi dòng ngây ngô đến với cha mẹ của chúng, không gian bổng nhiên trầm lắng hẳn đi, những ngôn từ bóng bẩy trước đó trở nên thừa thải, còn lưu lại chỉ là cảm xúc chân thành, và những giọt nước mắt lăn dài, tiếng thút thít trẻ thơ làm tan chảy những trái tim khô cằn nhất. Tôi thoáng nhìn qua, mắt thầy ấy đượm ướt... Bài hát “Gánh mẹ” cất lên... Tôi chuẩn bị bài này vốn muốn gửi riêng cho thầy, nhưng tôi nghĩ giờ phút này có lẽ là mới là thời khắc. “ ... Ngày xưa mẹ gánh à ơi... con xin gánh lại những lời mẹ ru... đường đời sương gió mịt mù... vì con hạnh phúc chẳng từ gian nan...” Vai thầy ấy chợt run run... bao nhiêu kỷ niệm sống lại. Ngày xưa... lúc thầy ấy còn nhỏ lắm, hai mẹ con thường ngồi nơi ghế đá hoặc dưới thềm chùa, thầy nhẫn nại dạy

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

cho mẹ lắp bắp từng câu niệm Phật, câu kinh. Ngày xưa... những lúc không người, thầy cũng ra đứng nơi cổng chùa, cho mẹ nắm lấy đôi tay, cười với mẹ một cái cho bà an lòng. Ngày xưa... có lần bà bệnh cả tuần không ghé, thầy ra vào lo lắng không yên. Thầy ấy biết, thầy cũng thương mẹ lắm, chỉ là... *** Thầy ấy ngồi trên bục cao, lau nhanh giọt nước mắt vừa rơi xuống tấm y vàng, rồi với cảm xúc chân thật và dũng khí nhất, lần đầu tiên trong đời, với giọng run run: - “Các em biết không! Thầy cũng có một tuổi thơ... với mẹ...” ... Một mùa Vu Lan ý nghĩa đã đi qua. Tôi nghĩ, bà mẹ điên ấy sắp được gặp con trai rồi! Tôi nghĩ, mùa Vu Lan này, chẳng phải dành cho bọn trẻ đó đâu, mà là dành cho thầy ấy. Cả tôi nữa. Tháng này tôi chưa gọi về cho mạ, tháng bảy mà, người tu bận rộn đủ điều, bận đi làm chuyện kết nối tình thương, nhắn nhủ thông điệp hiếu hạnh cho người khác, mà quên mất ba mạ... cũng đang chờ. *** Tiếng nói quen thuộc bên kia cất lên: - Alô, mạ nghe... ra Hạ rồi, thầy có về không?

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Chuông khuya vừa mới thỉnh Đất trời hồi chuyển rung Tâm vừa bừng cõi mộng Dứt bặt niềm buông lung. Ngũ căn tiền Phật điện Khởi tâm tín chí thành Vị thân trung Phật pháp Hóa độ quần mê sanh. Thiết tha niệm kinh hành

THỊ NHẬT Hoa Anh Đào

Tỉnh giác chánh tầm tư Nghiêm cơ tinh yếu quả Quy mạng Điều Ngự sư. Mỗi mỗi khắc không hư (hư không) Tự tánh giác - Bồ - đề Sơ canh thú Phật hiệu Nhất nhất hướng hoàn - nê (nê hoàn).

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

NÓI với EM

Ngọc Tâm

ó câu nói rằng: năm trăm năm tu hành mới lướt qua nhau một lần. Vậy ắt hẳn chúng ta đã gieo nhiều nhân duyên trong vô lượng kiếp trước nên hôm nay mới được gặp nhau, cùng đi chung trên một con đường, chung lí tưởng. Dẫu biết rằng, không phải ai cũng nhận chân được lí vô thường của cuộc đời mà xuất gia học đạo. Em và tôi, mỗi người

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

chúng ta đều có những nhân duyên khác nhau mà trở thành bậc xuất sĩ. Đôi khi, có người tìm được sự bình yên nơi cảnh chùa tĩnh mịch, có kẻ lại động lòng trước tiếng chuông chiều nơi xóm núi, thậm chí chỉ vì cảm mến một bóng lam hiền cũng khiến cho ta rời xa vòng tay cha mẹ khi tuổi còn thơ dại mà sống đời thanh đạm, tương chao. Nhưng dẫu cho nhân duyên xuất gia là gì thì em và tôi cũng nhận thức được bổn phận của mình. Tu không chỉ lên chùa tụng kinh thật lâu, lạy Phật thật nhiều, mà tôi hiểu rằng trên lộ trình ấy em đã phải cố gắng như thế nào để từng bước lớn lên, sửa đổi những tập khí còn xấu dở của bản thân, đối trị với tâm tham giận, sân si hay những vượt qua nghịch duyên, thử thách, những phút sa ngã, yếu lòng. Một lời nói bất thiện, một ánh mắt không hiền cũng đủ gieo vào lòng em những suy tư, trầm mặc, để rồi sau những thoáng chông chênh ấy, em lại tự mình đối mặt và chuyển hóa. Tôi biết, hôm nay em buồn thật nhiều, em có thể khóc, có thể vơi bớt niềm tin yêu, sự hồn nhiên của tuổi trẻ, cảm thấy lạc hướng và vô định hay thậm chí muốn từ bỏ con đường này mà một rẽ sang một lối khác. Nhưng tôi khuyên em đừng đưa ra một quyết định gì khi tâm ý ta đang phiền muộn, hãy cho nó thời gian để bình lặng lại, sau cơn mưa trời lại sáng, khi những cảm xúc tiêu cực

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

vơi đi, em sẽ lại tìm thấy hạnh phúc của một người tu sĩ. Bởi em ơi! Chỉ có năm tháng và tùng bách mới thấy được hoa sen trên tuyết, sau vấp ngã là sự trưởng thành, em sẽ lớn lên từng chút một, hoàn thiện chính mình từ những khó khăn ấy. Là một Ni cô trẻ, dịu dàng, mềm yếu nhưng ẩn sâu bên trong em là sự cương nghị, mạnh mẽ của nội tâm. Dẫu cho có vấp ngã thì sau đó hãy đứng lên, mỉm cười và tiếp tục bước về phía trước. Trên lộ trình đó, không phải lúc nào cũng có thể thấy được nhau trong tầm mắt, nhưng hãy nhớ rằng chúng ta luôn cùng nhau song hành. Cuộc sống là một quá trình tích góp, vấp ngã lần đầu có lẽ em chưa nhận ra, nhưng lần thứ 2, thứ 3 chí ít e sẽ tự rút ra cho mình một bài học. Không ai sinh ra đã giỏi giang, hoàn thiện, miễn sao ta có thể hơn ta của ngày hôm qua. Như vậy là đủ rồi. Ba tháng an cư tịnh hóa

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

bước vân du, ngồi bên khung cửa sổ lặng nhìn những giọt mưa, xếp lại những ngổn ngang trong lòng, lắng lại những ưu tư trong suy nghĩ, để được bình yên. Chúc em mùa an cư tràn đầy hỷ lạc em nhé! Hôm nay tôi chép tặng em bài thơ của sư ông Làng Hồng, mong cho em luôn vững tay chèo trước những bão giông, để có thể thấy em cười vui khi ngày mới bắt đầu. “Trải qua mấy niềm đau Em trở nên chừng mực Chừng mực khóc, chừng mực cười Và chừng mực vu vơ... Em thôi hết ngây thơ Hết hồn nhiên năng động Chỉ lẳng lặng nhìn đời Bằng ánh mắt thông qua Chiều nay, giữa đất trời bao la Đám mây về ngủ trên sườn đồi rồi thanh thản bay đi... Trên mắt em vang vọng tiếng cười” Tôi biết niềm đau sẽ trở về với em ít nhất thêm một lần nữa! Chắp tay tôi nguyện cầu cho em luôn giữ vững tay chèo Để mãi mãi được nghe tiếng em cười vang...!!!

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

TRỜI VÀO HẠ Trời vào hạ trời khoe ngàn sắc nắng Sen trong đầm hồng sắc ngát tỏa hương Cũng là mùa tu sĩ khắp bốn phương Tạm dừng bước về hạ trường tu học Giới - Định - Tuệ tư lương hằng bao bọc Nuôi dưỡng tâm trí tuệ để độ sanh Để mai đây chân bước trên đường lành Gieo duyên mới cho mầm xanh thức dậy Tu sĩ trẻ mãi là như thế đấy Sống an lành khi hạ chuyển mùa sang. Thánh Thùy

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

QUÉT RÁC TÂM Huyền Âm

“Sáng ra quét rác vườn tâm Đêm về gõ mõ công phu tu hành”

Hẳn ai cũng biết câu “con sãi ở chùa thì quét lá đa”, nên hình ảnh quét rác trong sân chùa đã trở nên quá quen thuộc. Đi tu, ở chùa thì phải quét rác dĩ nhiên rồi quét rác chỉ là phương tiện bên ngoài cho chúng ta nhìn lại tâm biết bao phiền não ô nhiễm, và đây là những thứ cần quét nhất. Nếu nhìn bên ngoài, quét rác là một công việc bình thường nhưng nếu biết tu thì đó chính là một pháp môn thực tập niệm thân

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

rất hữu hiệu. Chánh niệm sẽ soi sáng thực tại, luôn biết rõ mình đang quét rác. Ngay đó, thân và tâm rỗng rang không còn gì khác, chỉ đơn thuần là rõ biết quét rác mà thôi. Đặc biệt nhờ chú tâm nên không hề để sót. Quét xong thì mặt đất trở nên sạch sẽ, ngược lại quét rác trong thất niệm thì chẳng những không sạch rác bên ngoài mà rác trong tâm càng tăng trưởng nhiều thêm. Do đó mà “chẳng được công đức”. Mới hay câu nói “cần tảo già lam địa, thời thời phước huệ sanh”, chỉ cần siêng năng quét dọn chùa viện trong chánh niệm là lần hồi sẽ thành tựu phước đức và trí tuệ. Cũng như xưa thời Đức Thế Tôn có Tôn Giả Bàn Đặc chỉ niệm “CHỔI, QUÉT” thôi mà chứng đắc thánh quả thành tựu viên mãn. Cho nên nếu biết tu thì mọi hành động trong đời sống đều là Phật Pháp. Vì con biết rằng Phật luôn trong con, dù khi con khốn đốn hay con an ổn, Ngài luôn bên con thầm lặng và sáng ngời, khiến cho con luôn biết sống Tuệ Giác và Trực Tri.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Sinh Hoạt Hạ TRƯỜNG BỒ ĐỀ TN. Giác Như

ệ tử xuất gia của Thế Tôn ý thức được rằng: dù dừng chân du hóa về trường hạ chuyên tu niệm “nghiên cơ tinh yếu truyền xướng phu dương, tiếp dẫn hậu lai báo Phật ân đức”. “Cuộc đời tu sĩ làm kẻ không nhà Ba y bình bát Ta bà dạo chơi Đem niềm vui đến mọi nơi Cho dù gian khó chẳng dời chí tu”. Bởi vậy, tu là tu suốt đời chẳng phải tu ba tháng hạ nên mai đây dù bất cứ ở nơi nào cũng phải hết lòng tu học, đem sở tu sở học ứng dụng vào đời, tự độ, độ tha, đền ơn Phật tổ.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

“Bốn ơn sâu nặng nghĩa tình Tu hành chứng quả độ mình hết mê Nương nhờ cội gốc Bồ Đề Nguồn tâm soi sáng đi về thong dong” Tu như thế nào mà soi sáng được nguồn tâm. Thấy được bản lai diện mục của mình, điều này mỗi chúng ta tự biết “như người uống nước nóng lạnh tự tri”. Nhưng mà trong lý duyên sinh đức Phật dạy: “Phàm phu còn sống trong vòng sinh diệt diệt sinh, mãi lẩn quẩn trong vòng sanh tử luân hồi”. Ra khỏi ngục tù sanh tử này khó quá. Trăm ngàn vạn lần khó bởi vì chúng sanh cũng có giác mà

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

“Giác thời tợ ngộ Xúc cảnh hườn mê”. Cho nên cần phải dụng công tụng kinh niệm Phật ngồi thiền là phương tiện đưa chúng sanh về “Chơn Như”. Nhưng mà phải thực hành hết lòng: “Tâm mình in vào trong kinh Tâm mình in vào câu niệm Phật Tâm mình phải sống cảnh giới Phật Tụng kinh giả minh Phật chi lý Niệm Phật giả cảm Phật chi ân Tọa thiền giả đăng Phật chi cảnh”. Trong sinh hoạt hạ trường cũng ứng dụng như thế, nhưng phần cảm nhận của mỗi hành giả thì “tự tri”. Mong rằng tất cả đều là người con trung hiếu đạo của đấng Cha lành Thích Ca và con cháu của Tổ Kiều Đàm và các bậc Tổ sư tiền bối tiếp bước soi đường cho chúng sanh trên lộ trình về Bảo sở. Nơi đây xin cảm niệm công đức của quý hành giả an cư tại trú xứ Bồ Đề quận 4 đã lắng nghe và không quên lời di huấn của Thầy Bồ Đề thượng Tịnh hạ Hạnh. Đại chúng nhất nhất “tuân kiểng lịnh, tuân kỷ luật, hòa hợp, thanh tịnh”.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Vu Lan về NHỚ MẸ Vu lan đến, lòng con nhớ mẹ, Mong ngày về tặng mẹ món quà yêu. Chợt nhớ lại mẹ đã đi rồi, Đi mãi mãi con không còn thấy nữa. Về đến quê nhà còn nhìn lên ảnh mẹ Con gọi lên hai tiếng mẹ ơi! Đứng bên bàn, không thấy mẹ trả lời Hai hàng nước mắt, con đang tuôn chảy Con tự an ủi lòng con tỉnh lại Đừng tủi buồn khổ lụy làm chi. Con cầu xin Phật Di Đà gia hộ Tiếp dẫn mẹ về cực lạc tây phương! Ngọc Ân

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

TÂM THƯ AN CƯ

Hoa Ý

ư huynh thân yêu nơi Đông Linh, Tuy An, Tây Nguyên...xa xôi. Sư em trong đây bâng khuâng không thôi thương mong huynh nơi tha hương yên vui không? Duyên thay năm nay an cư đông, em thưa huynh hay nay hơn năm mươi Ni, theo chân Gotami câu trung chuyên tinh ly tham si mong cho qua Cô - Vi. An thân an tâm không đi đâu, huân triêm công phu cho Tam Tu thâm sâu. Khuya khuya chuông thâu ngân ngân vang âm thinh, chư Ni lên niêm Kinh trông cho muôn sinh linh thôi

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

đau thương, nhơn sanh không âu không lo thêm an khương. Tôn sư tuyên dương em chăm ngoan, nhưng chưa chuyên chăn tâm yên an cho thôi lang thang thêm trang nghiêm dung nghi. Sư khuyên: “Con ơi! không lơi câu A Di, sao tâm con đôi khi phi thăng lên tam châu, mông lung nơi đâu không lo đi sâu vô bên trong?”. Ân Sư mong em luôn thong dong, nương theo Chư ni trong an cư lo tinh tu không nên lăn tăn, trong gian nan luôn luôn ngoan siêng năng cho văn - tư tu nhanh khai thông. Lo chi mưa giông, xem muôn duyên không vui lâu như ta trông mong, như sương mai, như hư không đâu nên nương theo. Ân sư

khuyên em gieo tâm bi cho yêu thương đi muôn phương, không tơ vương riêng ai, dâng con tim lên cho Như Lai nay mai xưng danh Thiên Nhơn Sư. Năm nay không huynh chung an cư, dăm ba câu tâm thư cho vơi ưu tư nơi quê xa. Xong an cư em ra, thăm huynh nơi tha hương bao năm dưa rau tương đơn sơ ôi sao thương! Mong huynh luôn thanh lương nơi tâm, trăm ma duyên không xâm yên tu nơi non lâm, thăng hoa trong tâm linh đưa nhân sinh ra nơi quang lưu thôi vô minh. Đôi câu trung trinh... ...mong huynh muôn duyên... ...tâm nhiên....an yên!

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

THÂM ÂN THẦY

Ngọc Tuyền

ay mắn thay chúng con có duyên lành từ nhiều kiếp, nên đời này được kết thiện duyên đối với Tam Bảo, được đứng trong hàng ngũ Tăng đoàn và phước báo lớn nhất, là được làm đệ tử của Người. Thầy nuôi đệ tử không phải là cơm ăn áo mặc, mà là hoàn thiện nhân cách của bậc xuất trần thượng sĩ, thoát khỏi sự trói buộc trong vòng sanh tử. Vậy chúng con làm sao để tri ân và báo ơn đây.

Chúng con được như ngày này là nhờ ơn tế độ của ân sư. Nhờ có thầy luôn sách tấn, khuyến khích nhắc nhở, chỉ đạo cho chúng con tu nhân tích đức, tư duy chánh kiến, suy nghĩ và hành động chơn chánh, biết yêu thương đùm bọc lẫn nhau, biết kính trên nhường dưới, từ mê đến ngộ… Những bài học Thầy dạy là những động lực giúp

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

chúng con vượt qua mọi chướng duyên nghịch cảnh, để tâm hồn chúng con được nuôi dưỡng bằng trái tim thương yêu và hiểu biết sâu rộng hơn. Ngoài việc dạy dỗ, rèn luyện đức hạnh cho chúng con, có lúc thầy ân cần dịu dàng như người mẹ hiền, an ủi vỗ về khi vấp ngã, có khi cứng rắn nghiêm khắc như người cha, quở

phạt khi chúng con sai lầm, ương bướng, bước thấp bước cao gập ghềnh nghiêng ngả. Nhưng dù ở hình thức nào cũng xuất phát từ lòng thương tưởng của Thầy muốn đệ tử trưởng thành hơn để không phụ chí hướng ban đầu mà chúng con đã chọn. Vì vậy Ân Thầy đối với đệ tử cao như núi, tình sâu hơn đại dương, Ân nghĩa ấy đệ tử biết lấy gì đền đáp cho xứng đáng đây Thầy ơi! Với Ân đức cao cả và sâu nặng, ai hay báo đáp cho cùng tận, dầu trọn đời tu hành, đó chỉ là sự tự lợi chứ chưa phải báo đáp ân Sư trưởng. Sở dĩ: “Thiện tri thức trong thiên hạ không ai hơn Sư trưởng, đã tự độ mình lại hay độ người”.

Dòng thời gian không ngừng trôi nhưng Thầy vẫn miệt mài đưa khách sang sông. Vì hạnh nguyện độ sanh, Thầy đã tận tâm tận lực, không ngại khó khan vất vả trên con đường hoằng pháp độ sanh, Thầy không những dành tình thương cho chúng con với tâm vô ngã vị tha mà Thầy còn đi khắp các tỉnh thành trong và ngoài nước để làm Phật Sự, ở đâu cần là nơi đó có dấu chân Thầy. Nhưng mọi người đâu biết rằng với cương vị Viện chủ và trụ trì nhiều tự viện nhưng Người có cuộc sống rất đơn sơ bình dị, đạm bạc. Trong phòng với chiếc đơn, chiếc gối, chiếc mền, chiếu, sát đó là cái bàn nhỏ, trên là kệ kinh

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

sách, không quạt, không máy lạnh, nhưng căn phòng luôn ngăn nắp gọn gàng. Hành trì công phu luôn tinh tấn, tứ oai nghi thì thong dong khoan thai. Thầy ơi! Thầy mãi mãi là tấm gương sáng cho chúng con noi theo, là ánh đuốc soi đường cho chúng con trong bóng tối vô minh, là ông lái đò luôn vững chèo con thuyền Phật pháp, đưa chúng con nhận thức vững vàng hơn trong cuộc sống tu học. Con xin viết những dòng chữ tuy không bày tỏ hết được những nỗi niềm muốn nói, nhưng mượn những dòng chữ này để thay lời tri ân của đệ tử đối với Thầy. Con chỉ mong cho Thầy mãi cửu trụ để

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

luôn dìu dắt huynh đệ chúng con và chúng sanh đến bờ giải thoát. Con xin mượn hai câu thơ để bày tỏ tấm lòng của con dành cho Thầy: “Ân giáo dưỡng một đời nên huệ mạng Nghĩa ân sư muôn kiếp khó đáp đền”. Vẫn biết rằng dù có nói tram vạn lời tri ân, cũng không sao tả hết những gian nan vất vả và tình thương vô bờ của Thầy dành cho chúng con. Tình nghĩa và thâm ân ấy chúng con luôn mang nặng và tạc dạ tri ân.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

TỰ NHỦ Năm tháng thoi đưa đã bạc đầu Cuộc đời sương gió biết về đâu Thôi thì dừng bước chân phiêu bạt Cuộc sống bình yên đến bên mình. Hoa Tấn

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Hạ Sang

Sen hồng nở rộ trong ao Là ngày nhập hạ ôi sao vui mừng Năm nay cũng là năm nhuần Lại thêm dịch bệnh tưởng chừng chẳng qua Vậy mà đệ tử Thích Ca Cùng chung tu học mỗi khi hạ về Năm nay trường hạ Bồ Đề Có nhiều hành giả mới về an cư Dù rằng thời khóa chuyên tu Dù rằng công việc lu bù vẫn vui Rồi đây ba tháng cũng qua Mỗi người mỗi ngã cách xa phương trời Nên trong từng phút từng giờ Cần nên học hỏi những gì với nhau Sau đem chánh pháp nhiệm mầu Giúp người vơi bớt sầu thương trong lòng Chúng con nguyện thiết hết lòng Cùng nhau vượt thoát khỏi vòng tử sanh.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

THƯ DÂNG THẦY Thánh Thảo

Ngưỡng bạch thầy! Nhớ ngày nào thầy dắt chúng con về nội trú dưới trường Trung Cấp Đồng Nai, thầy tặng mỗi đứa một cuốn sổ thật dày, bảo khi nào nhớ thầy nhớ chùa, lúc buồn vui, hay mỗi ngày học được điều gì tốt từ cuộc sống nơi đó thì viết vào, xem nó như những bức thư viết cho thầy trong thời gian đi học xa. Con không nhớ đã bao lần tự viết trong tâm thức, rồi nguệch ngoạt xuống trang giấy vài đoạn văn ngắt quãng với những cảm xúc bất chợt, chưa bao giờ thành một lá thư hoàn chỉnh để gửi cho thầy. Nay vô tình đọc lại những dòng ngô nghê xưa, cảm xúc trào dâng, bỗng lại muốn chắp nối, dâng lên thầy đôi lời hoài niệm. Ngày ....tháng...năm.... Thầy ơi! Thấm thoát mà qua mấy xuân thu, chuyện đời, chuyện đạo biết bao dời đổi. Mái chùa Linh Bửu phủ bao lớp rêu phong là chừng ấy thời gian chúng con theo thầy xuất gia học đạo. Thầy dạy chúng con phải luôn nương ân đức và học theo hạnh Sư Bà, một đời phạm

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

hạnh tinh tấn ko ngừng. Ni chúng Linh Bửu trong lí tưởng tâm nguyện của của thầy, là hình ảnh một Tăng thân có học có tu, có tình huynh đệ, biết sống hòa hợp, thương yêu và đùm bọc lẫn nhau. Ngày...tháng...năm... Chúng con đa phần còn nhỏ tuổi được thầy cho đi học xa, mở thông trí tuệ, mong chúng con được sáng dạ sáng lòng, hẹn một ngày thành tựu sở tu sở nguyện. Thầy vẫn thường dạy, điều thầy mong đợi ở chúng con không phải là học vị cao, bằng cấp tốt hay danh vọng vinh quang, mà là đạo đức của một vị chơn tu phạm hạnh, hành trì và thể nghiệm sâu những gì thuộc về chánh pháp chứ ko phải thông đạt trên giáo lí suông. Thầy không chủ trương một đời sống sung túc, sợ chúng con vì lợi dưỡng mà tham đắm buông lung, thương tuổi trẻ đạo tâm dễ phát nhưng khó giữ được sự bền bỉ kiên trì. Chúng con mỗi người một tính vụng, có những lúc chưa thuần thục thân tâm, làm thầy phải nhọc lòng khuyên dạy, nhắc nhở chúng con dù thế nào cũng đừng quên chí nguyện ban đầu. Nhưng rồi... Thầy là đỉnh núi cô liêu ngàn đời tịch mặc Trò là con sông dài cuồn cuộn bỏ núi ra đi.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Tuổi trẻ thôi thúc chúng con với những chuyến đi hướng vọng không ngừng, chạy theo những cuộc đua của thời đại, mà vẫn luôn tự cho rằng đó là cầu tiến, là vươn tới những tầm cao. Ai hay trong những bước phiêu du ấy, có người đã pha loãng mình trộn lẫn chất liệu nguyên sơ với những hơi hướng của bụi trần. Khi chùn chân mỏi gối, có lần vấp ngã, thấu hiểu được sự đời, lòng người. Mới nhận ra rằng lời Thầy chưa bao giờ xa rời những gì chúng con đang được nghe được học. Dù là học lí thâm sâu bao nhiêu, thù thắng như thế nào, vẫn phải quay về xếp lại những ngổn ngang của vọng niệm, để học cách làm người thấu đáo tâm mình. Ngày...tháng...năm... Chúng con dù đi đâu về đâu vẫn luôn muốn trở về với vòng tay của thầy, được sống trong tình thân huynh đệ. Hạnh phúc làm sao những lần bên trà nóng cùng chuyện trò kết nối yêu thương, huynh đệ vẫn thường nhắc nhở nhau, dù ở đâu làm gì cũng phải là một người tu chân chính, tu học và phụng sự hết mình, để không hổ danh là con cháu của sư bà Bồ Đề, là đệ tử của thầy, đến đâu cũng được người tin tưởng mến thương. Ngày...tháng...năm... Thầy ơi! Trăng đến rằm sẽ tròn, con người hoàn thiện từ những vấp ngã vụng dại bên đời. Và chúng con tin,

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

chừng nào có Thầy có tình thương huynh đệ chúng con sẽ vẫn bước đúng và đi trọn con đường mình chọn, mai này lợi đạo ích đời. Mỗi hạ qua chúng con mừng thầy thêm một tuổi đạo nhưng cũng ngậm ngùi nhìn Thầy ngày một hao mòn thêm. Thương Thầy gánh nặng trên vai, Bồ Đề Linh Bửu mọi việc lo toan cực nhọc mà chúng con lại chẳng gánh vác được nhiều. Ngưỡng lạy thầy, tình thầy trò tùy nhân duyên gắn bó mà mỗi huynh đệ cảm nhận một sự sâu đậm riêng, vài lời văn thơ làm sao tỏ hết được những gì chúng con muốn nói, chỉ sợ ngôn ngữ làm thiên lệch những điều chân thật nhất mà chúng con muốn gởi gắm đến Thầy, nhưng ít nhiều cũng mong được nói hết niềm kính thương. Chúng con mong Thầy có thể cười nhiều hơn nữa để lấp đi những nếp nhăn đang từng ngày hằn thêm trên vầng trán của tuổi về chiều, cho chúng con thừa hưởng hồng ân, trọn đời nương theo thầy học đạo. Chúng con xin nguyện sẽ luôn tinh tấn lướt tới, cố gắng vượt qua những bồng bột của tuổi trẻ, những chướng ngại của tâm mình, để xứng đáng nối tiếp sự nghiệp của tổ thầy, cho hương Bồ Đề lan toả khắp muôn phương. Đệ tử với lòng thương kính vô hạn, xin dâng lên thầy tất cả những gì sâu lắng và chân thành nhất, ngưỡng lạy thầy từ bi hoan hỷ chứng minh.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

THƯ GỬI BA Ba kính yêu,

Hạnh Niệm

Thấm thoát đã ba năm trôi qua mà cha con mình không gặp nhau ba nhỉ! Ba sao rồi, nơi Ba đến có vui không, có an lành không, ở nơi ấy có nhiều bạn già cùng trò chuyện và đánh cờ không Ba? Năm nay Ba đừng đợi con Ba nhé. Con lại không về được, mùa an cư tu học, Ba biết mà… Con nhớ hoài, những năm về trước, mỗi mùa hạ qua là Ba lại chờ con, khi về đến là đã thấy Ba ngồi trước cổng từ lúc nào rồi. Do vậy mà sau này mỗi khi về là con không báo trước nữa, bởi con không biết bao giờ về tới, lại để Ba mắt mỏi lưng còng, ngồi đợi trông tội quá đó mà Ba ơi!

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Ba không thường đi chùa, không biết nhiều về Phật pháp nhưng con biết Ba rất tin vào ba Ngôi Báu mà mình đã Quy y. Những ngày cuối đó Ba có gọi con đó hỏi nhỏ: “Quy y rồi là được Phật rước phải không con?”. “Nhất định rồi, Ba hãy cố gắng thành tâm niệm Phật đi nhé, con Phật, Phật sẽ rước”. Ba nhẹ gật đầu, miệng cười vui vẻ, nhìn con với ánh mắt đầy niềm tin. Ba ơi, con cảm ơn Ba rất nhiều, bởi cả cuộc đời đã sống và hy sinh tất cả vì các con! Dù đã hơn tám mươi rồi nhưng Ba vẫn chăm sóc cho từng đứa dù con đã khôn lớn. Tấm lòng của Ba bao la quá, vĩ đại quá! Ba ơi chúng con tìm đâu ra được nữa trên cuộc đời này tình thương vô bờ bến đó! Từ nay về sau, không còn ai ngồi trước thềm cửa đợi mỗi khi con về nữa rồi. Nơi đây, mỗi đêm con đều hồi hướng khấn nguyện cầu nguyện Ba đi về cõi lành an vui như Ba hằng mong đợi. Con chúc Ba luôn an yên nơi cõi lành Ba nhé! Con của Ba

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

TÌNH THẦY

Hoa Bất Tử Sơ tâm con đã theo Thầy, Trọn đời con cũng bên Thầy, Thầy ơi! Thầy ơi hai tiếng thân yêu, Giúp con tu học đến ngày hôm nay. Thầy ơi công đức sâu dầy, Một đời giáo dưỡng chúng con nên người. Dạy con cách sống làm người, Hành trang kiến thức tự tin vào đời. Lời ăn tiếng nói giữ gìn, Kính trên nhường dưới biết người biết ta. Lòng Thầy nhân hậu thanh cao, Cho dù vất vả đắng cay muôn ngàn,

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Thầy nào than thở khó khăn nhọc nhằn. Lời Thầy tha thiết mặn nồng, Hao gầy tâm huyết năm dài tháng qua. Đệ tử khờ dại chúng con, Nào đâu hiểu được tình thâm của Thầy. Tình Thầy bát ngát đại ngàn, Tình Thầy yêu dấu chứa chan nghĩa tình. Thầy ơi bóng dáng hao gầy, Những lời Thầy dạy, khắc ghi lòng này. Con vì Phật sự phương xa, Ân Thầy mãi mãi nghìn đời không quên. Ân Thầy khắc cốt ghi tâm, Làm sao đền đáp Ân này Thầy ơi! Trọn đời con mãi tự hào Cuối đầu cung kính người Thầy của con. Tình thầy con mãi nặng mang, Khắc ghi hai chữ tri ân vô bờ. Đệ tử kính cẩn

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

TIẾNG KHUYA, TIẾNG KHUA

Thánh Tân

Viết từ địa hạt hoa dầu vẫn bay,

dáng xưa đã về cõi Phật.

êm, thời gian để nghỉ ngơi sau một ngày bận rộn với trăm mối lo toan, ấy thế mà, từ góc sân thượng nhìn xuống đường, vẫn còn bao người mưu sinh. Những xe máy đi ngang tòa chung cư, có tiếng nổ chậm thật chậm như chút sức lực còn sót lại cuối ngày; lại có tiếng xe xé gió lao đi, như sợ sắp tàn canh. Tiếng rao

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

đêm, “xôi cúc, bánh giò”; tiếng mõ lốc cốc khô khốc của hủ tíu gõ; tiếng người xì xầm nhỏ to nơi quán cà phê ven đường; tiếng nhạc từ chiếc loa di động của người bán kẹo kéo, tăm bông, kẹo cao su;… tất cả hòa quyện nhưng lại có phần rạch ròi, rõ ràng hơn ban ngày. Hẳn vì, khi mặt trời còn thức, người bận rộn với nhiều việc, tay làm, đầu nghĩ một lúc năm bảy chuyện; đêm, thân yên, chỉ nghe và nghĩ về những chuyện đã qua trong ngày, chuyện của ngày mai, nên khó lòng để sót dù một tiếng động nhỏ. Khi mặt trời đem ánh sáng đến thì hẳn bóng đêm phải lùi đi, đó là định luật tất yếu. Màn đêm kéo đến, phủ lên bầu trời cũng bởi mặt trời lùi bước. Bởi cho nên, dân gian có câu: “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng – Trời tháng mười chưa cười đã tối,” là một cách bổ khuyết, lý giải hiện tượng tự nhiên về mặt thời gian, cũng là điều đáng cho người suy ngẫm.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Tiếng khuya là tiếng người còn khổ nhọc mưu sinh. Tiếng của lo âu thấp thỏm tiền trọ cho chủ nhà vào ngày mai của một ai đó. Tiếng cười lẫn nước mắt của người mượn men quên đời. Tiếng thở dài của người thừa tiền thiếu hạnh phúc. Tiếng trở mình. Tiếng nói mớ của một tâm hồn trẻ thơ trong thân thể người trưởng thành... Khuya, khi không còn bận rộn việc nọ việc kia, người sẽ dễ bắt gặp phải tiếng lòng của chính mình. Và như một lẽ tất dĩ ngẫu, không ít người phải đối diện với tiếng lòng, ấy là TIẾNG KHUA. Tiếng Khua “Ta về một cõi tâm không Vẫn nghe quá khứ ngập trong nắng tàn.” (Tuệ Sỹ) Ngày trở về đất cũ, khách trần mang theo hành trang là kỷ niệm hiếm hoi với Người; sân chùa vẫn vậy, tiếng xe máy ra vào, tiếng học sinh tíu tít sau giờ học; hoa dầu (rái dầu) vẫn bay trong gió, họa chăng khác là, trong ánh nắng vàng vọt cuối ngày, không còn dáng thiền hành, không còn tiếng “ôn lại” bài thơ của Trương Minh Ký – Nữ Nhi Ca… Hồn khách trần bãng lãng, giữa mộng thực, chợt nhớ câu kinh trong rương cũ: “Nhược dĩ sắc kiến ngã, dĩ âm thanh cầu ngã, thị nhơn hành tà đạo, bất

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

năng kiến Như Lai” (Nếu dùng hình tướng mà cho đó là ta, nghe tiếng lại cho đó là ta, thì không khác gì người đi lạc đường, sẽ không bao giờ có thể gặp được Như Lai). Người là con gái Phật, học lời Phật, hành hạnh Phật, vậy phải chăng lữ khách đã học lại không hành, nhớ lời Phật lại tìm kiếm trong ký ức hỗn độn chút kỷ niệm về Người đã quãy dép về Tây? Kẻ học đạo mươi năm, nhặt nhạnh ít “lá rừng xưa,” đựng trong đãy cũ, lại gom chút ít vào lòng làm hành trang xử sự khi đối cảnh. Ấy vậy, vì lẽ chút ít, nên trong cuộc sống hằng ngày, tiếng khua không ít. Mỗi lần như thế, mỗi chuyện như thế, cứ dần bào mòn tập khí thế gian, đem vào “sợi nga mi” tâm tính thuần hậu, kiệm lời, cẩn ngôn, biết phòng hộ và né tránh. Đôi khi, tự nghe lòng mình, thở dài, thầm nhủ: “Biết làm sao được!” Lắm lúc, ‘khép rèm,’ buộc sợi dây tâm, tự thủ thỉ: “Chắc họ chưa hiểu mình!” Vậy đó, thần

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

chú thì nhiều lắm, học từ khi vô cửa không, nào là: Đại bi thần chú, Thập chú, Đại Phật đỉnh Thủ lăng nghiêm chú,… nhưng lại cứ phải tự chế thêm “thần chú” cho mình. Dường như, con đường nuôi dưỡng tâm từ bằng thần chú ấy lại hiệu quả, bởi người càng hiền tính ra. “Đường về sinh tử, hồn ai nấy giữ,” một câu nói bâng quơ của người lạ lạ quen quen không khỏi khiến người khua lòng. Ý gì đây? Đúng thì đúng thật, mà nghĩ trong nhận thức thông thường trần tục thì thấy lòng khó chịu lắm. Lẽ dĩ nhiên, đến cuối cùng, người về bên cửa mãn kiếp chỉ còn lại nghiệp đã gây tạo, chẳng ai thay thế nhận lãnh hay chịu đựng giúp ai được, mình không giữ mình, ai giữ giúp mình đây. Nhớ đêm thanh vắng xưa, vua Ajatashatru (A-xà-thế) trong tâm thế đầy bất an, trăn trở đến viếng Phật, cả khu rừng nơi Phật và Tăng đoàn cư ngụ chỉ còn ánh trăng chiếu rọi, cả trên ngàn người, ấy vậy lại im phăng phắc, không tiếng động, chính sự im lặng này khiến cho vua lòng đang bất an lại càng sợ hãi. Chỉ một duyên khởi kinh này, đã thấy có những sự im lặng thật đáng sợ. Im lặng của Phật, im lặng của Tăng đoàn là im lặng trong tĩnh lặng, bình an, không còn vương vấn chút việc trần. Còn người thường, im lặng vì bất lực, vì khổ đau không thể thốt nên lời, vì tâm bất xứng ý, sự bất dung thông,

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

im lặng mà lòng khua hơn trống. Đó là sự “im lặng sấm sét” (ở nghĩa thông thường, không phải thiền ý Đông phương) đối với người xung quanh. Vậy thì, đừng để sự im lặng mà lòng khua, đừng để im lặng đến rạn vỡ, đừng để lặng im đến “vô ngôn” trong nghĩa thông thường. Nếu im lặng là lòng tĩnh tại, không tìm kiếm gì ngoài sự an đã có, thì “tự tâm sinh tướng,” mọi sự đều rõ, và sẽ trả tướng – tánh về đúng bản vị của nó. Cuộc sống sẽ tươi đẹp hơn nếu có sự tương thông. Bản nhạc hay thì lời và nhịp phách phải hòa điệu. Người người có thể nói chuyện và sống với nhau lâu dài vì kính–trọng như thuở ban sơ. Hạnh phúc được xây dựng trên nền tảng yêu thương, bao dung, biết đủ, hy sinh, xả bỏ, cầu tiến, ham học hỏi và tử tế. Tiếng khua lòng hẳn sẽ vì thế mà vơi đi. Đêm nằm nghe tiếng tự đáy tâm, dù sâu hun hút hay cạn cợt thì không còn chút thẹn với chính mình. Nghe sột soạt từ cái duỗi chân, từ tiếng ho khan, từ tiếng nói ngủ mơ, từ tiếng mèo động mái tôn,… sẽ không còn chút động lòng khó chịu, thay vào đó là thương cảm, lắng nghe, biết chỉ để biết và để thương hơn.

“Tiếng khuya một bóng trăng tàn Hồn khua một dáng Niết-bàn như in”.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

L ÀM MỚI

Hạnh Dung

Em ơi

Nhìn chi hoài những ngày tháng cũ Buộc tâm mình khó dứt nỗi ưu tư. Nào có bình yên khi lòng còn dậy sóng!?! Thanh tĩnh không khi nội tại rối bời? Chẳng là, Em có chịu cùng tôi mình tháo gỡ Những giận hờn lỡ gieo rắc trong nhau... Bởi lẽ, Có tàn phai chẳng cần đợi năm tháng Khi lòng người chưa đủ rộng để thương Khó đâu em, Tay chắp hình sen búp Mắt ánh lên lời xin lỗi chân thành! Thế thôi em, lòng người được sưởi ấm Tin yêu về hàn gắn những vết thương.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Nhìn kìa em, Bão giông qua đi, nắng lại rạng ngời Trước hiên chùa, Nụ cười ngài Di Lặc Lấp lánh ánh vàng bên khóm cúc xinh. Đợi chờ chi em! Rũ lòng mình Hong khô nội kết Ươm mầm từ, làm mới lại vườn tâm.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

VE VẺ VÈ VE TKN TN Chúc Phương Nghe vẻ nghe ve

Tu tập thong dong

Nghe vè trường hạ

Báo ơn Thầy tổ

Mỗi năm mỗi lạ

Như lời dạy dỗ

Vè cũng cách tân

Thầy Chánh Đức Quang

Thông báo xa gần

Mỗi khi hạ sang

Vè đây xin kể

Là thầy xuất hiện

Đúng như thường lệ

Hạnh Ngộ tiền nhiệm

Truyền thống an cư

Quản lý Tăng ni

Bồ đề quận tư

Chẳng ai sánh bì

Tiếp tục mở hạ

Tận tâm tận lực

Tập trung kha khá

Hô hào tích cực

Nội ngoại hơn trăm

Phật tử gần xa

Tứ chúng hàng năm

Tích tụ thành đa

Quay về nương tựa

Tịnh tài tịnh vật

Dặn lòng xin hứa

Cúng dường chư Phật

Ba tháng bồi công

Dưới đến chúng Tăng

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Không gì khó khăn

Khó khăn cũng tu

Khắc ghi tạc dạ

Sáu thời công phu

Quản chi đường sá

Chín tuần tu học

Tuy tuổi đã cao

Tu hành khổ nhọc

Vẫn như ngày nào

Mới luyện thành người

Sư bà Thiền chủ

Tiếp nối chúng tôi

Pháp xưng đầy đủ

Thắp đèn sáng mãi

Thượng Tâm hạ Hoa

Hóa chủ khẳng khái

Đại chúng mừng lo

Hình dáng khoan thai

Vì trời mưa gió

Xứng là Ni tài

Những khi cần có

Thượng Hạnh hạ Ngọc

Sư bà hỷ tâm

Quản lý đôn đốc

Mỗi lần viếng thăm

Chúng trong và ngoài

Ngài thường hay nhắc

Mọi việc cả hai

Ni chúng tâm đắc

Hãy luôn cần mẫn

Lời nói khoan thai

Siêng năng tinh tấn

Các vị tu hoài

Nhất ni trẻ nhà

Trở thành ngọc sáng

Bớt dạo ta bà

Giũa mài phải ráng

Trong ba tháng hạ

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Chúng con đa tạ

Từng lời nhắn nhủ

Lời dạy thâm sâu

Học nhiều ít ngủ

Khắc ghi nguyện cầu

Ni chúng nhớ nha

Sư bình an lạc

Nghe ngại quá à

Mãi là bóng mát

Nhưng mà sự thật

Che chở chúng con

Tu học miên mật

Bồ đề vuông tròn

Các cô phải trì

Từ trong đến ngõ

Học đủ oai nghi

Thời nào cũng có

Các bậc tiền bối

Nghinh tiếp giảng sư

Vô cầu vô đối

Mỗi năm an cư

Giữ đạo huy hoàng

Về dạy giáo lý

Tu hành nghiêm trang

Thắm tình đạo vị

Ngồi yên chăm chú

Đãnh lễ pháp sư

Tu là biết đủ

Tắc Huê đại từ

Đừng chạy vòng vòng

Ba giờ có mặt

Tứ đại giai không

Thứ ba hằng nhật

Lo chi uổng phí

Bảo Tích trãi dài

Đàn na tín thí

Trưa hè lai rai

Góp của vun trồng

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Ta chỉ bồi công

Thư ký hạ trường

Truyền đăng tục diệm

Chúc Chánh tỏ tường

Tâm thành niệm niệm

Thu chi ghi rõ

Lời dạy chi ly

Phạn y đều có

Hãy mau tu trì

Sổ sách rõ ràng

Không nên chậm trễ

Nữa tháng trình ban

Thật đáng xứng nễ

Báo lên giữa chúng

Thư ký quận tư

Phái đoàn tới cúng

Giám sát từ từ

Tri khách liền chân

Trường hạ trong quận

Bánh nước tới gần

Trên dưới đồng thuận

Có cô Thánh Gỉai

Thị Trụ từ lâu

Bao năm không ngại

Làm việc vô cầu

Phục vụ đàn na

Nơi nào cũng tới

Làm việc nhất là

Dù cũ hay mới

Ít người sánh kịp

Thầy cũng hết lòng

Vè đây xin tiếp

Không đợi chúng trông

Về thầy giảng sư

Chu toàn giúp đỡ

Thứ sáu từ từ

Không còn bỡ ngỡ

Tám giờ có đủ

100

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Ni nhỏ chức sự

Vào ban chức sự

Cũng vào lớp thôi

Nguyên hương tuần tự

Bàn trước thẳng ngồi

Về dự đạo tràng

Giác Trí thượng tọa

Vui vẻ khinh an

Dáng người nho nhỏ

Mỗi người một vẻ

Ăn chắc mặc bền

Lo chúng mạnh khỏe

Lời nói thẳng tên

Tri sự nhà ta

Giảng kinh Thập thiện

Chúc Trang ấy mà

Hán việt liền miệng

Rau dưa dinh dưỡng

Ngài giảng chúng nghe

Đại chúng tin tưỡng

Ai cũng im re

Đã hạ bao năm

Gật đầu lia lịa

Bếp núc chuyên tâm

Đôi lúc cà khịa

Ngọt ngon lương vị

Thầy hỏi hiểu không?

Luân phiên nhật trị

Đại chúng tỉnh lòng

Hai vị làm chung

Dạ con có hiểu

Tri chúng cũng xung

Năm nay không thiếu

Phụ đàn em nhỏ

Phật bửu, Phật quang

Chúc Tịnh nắm rõ

Vạn hạnh, Phước an

Mọi việc hạ trường

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

101

Công phu hành đường

Tịnh độ mỗi đêm

Đều luôn có mặt

Bốn chúng thật êm

Chúc Khương nghiêm khắc

Có cơ hội sám

Duy na am tường

Các tội đã bám

Góp sức tư lương

Vô thỉ đến nay

Thời thời bất thất

Sám hối mỗi ngày

Hương đăng tất bật

Cho tiêu sạch nghiệp

Sắp xếp liền thôi

Pháp hoa liên tiếp

Đúng ba rưỡi rồi

Buổi sáng tám giờ

Xổ kẻng thức chúng

Một quyển bất ngờ

Không gì nao núng

Ngày nào cũng thế

Chúc Nghĩa, Chúc Phương

Linh quang tử tế

Chánh điện thắp hương

Ủng hộ nước chè

Chúng lên đầy đủ

Ba tháng mùa hè

Lăng nghiêm thập chú

Chúng đều mát mẻ

Ai cũng thuộc lòng

Bước đi nhè nhẹ

Giọng ai cũng trong

Minh Bảo phó ban

Phá tan cơn ngủ

Dẫn cả đạo tràng

Lương hoàng sám đủ

Về Bồ đề tự

102

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

Thực phẩm tứ sự

Quận huyện gần xa

Cúng dường chúng ni

Hạnh nguyện vị tha

Ân đức từ bi

Của người con Phật

Minh Huệ dốc sức

Bên ngoài chật vật

Phó ban thường trực

Vì dịch cô vi

Chia sẽ hết lòng

Nhưng vẫn duy trì

Tài vật song song

Cùng nhau san sẽ

Hạ nào cũng vậy

Tới đây thôi nhé

Từ xa đã thấy

Vè đây xin dừng

Minh Quang không lạ

Có gì không ưng

Vào đầu mùa hạ

Bỏ qua hết nhé

Thầy cúng trai tăng

Nghe vẻ nghe ve

Khuyến khích tinh thần

Nghe vè trường hạ

Chúng ni tu học Quý Ngài bao bọc Khó tả khôn lường Ni chúng hạ trường Cám ơn tất cả Phái đoàn mọi ngã

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

103

BÁT KỈNH PHÁP

Toàn thể Ni chúng suốt đời phải tôn trọng cung kính và tán thán vâng làm bát kỉnh pháp, không được trái phép 1. Khi thấy Thầy Tỳ Kheo mới thọ giới phải nghinh tiếp, lễ bái nhắc ghế thỉnh ngồi, dù vị Tỳ Kheo Ni 100 tuổi hạ 2. Không được mắng nhiếc, chê bai Tỳ Kheo Tăng 3. Không được nói lỗi lầm và cử tội Tỳ Kheo Tăng, nhưng Tỳ Kheo Tăng có thể nói lỗi lầm và cử tội Tỳ Kheo Ni 4. Thức Xoa Ma Na đã học giới nên đến trong Tăng cầu thọ đại giới 5. Nếu phạm tội Tăng tàn, nên nửa tháng ở trong hai bộ Tăng làm pháp ý hỷ 6. Nửa tháng phải đến trong Tăng cầu giáo thọ 7. Không được ở chỗ không có Tỳ Kheo Tăng mà kiết hạ an cư 8. Khi kiết hạ xong phải đến Tăng cầu vị đại đức thọ tự tứ Vị nào trái các điều luật trên bị coi là người phá sự hòa hợp trong chúng

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

104

LỤC HÒA Toàn chúng đồng giữ Lục Hòa, vì lục hòa là nền tảng vững chắc của Tăng đoàn, là chất keo gắn bó lâu bền trong đời sống tu học của Ni Chúng 1. THÂN HÒA ĐỒNG TRỤ: Cùng ở chung với nhau trong một chùa phải nhắc nhở nhau học hành, giúp đỡ nhau về mọi phương diện vật chất và tinh thần, không được chia rẻ hay phân bè kết đảng. 2. KHẨU HÒA VÔ TRÁNH Cư xử với nhau hết sức ôn hòa nhã nhặn, bất luận trường hợp nào không được rầy rà cải lẫy lớn tiếng, nhưng được cùng nhau luận bàn Phật pháp. 3. Ý HÒA ĐỒNG DUYỆT Tán thành ý kiến hay, tùy hỷ học hạnh tốt, không được ganh tỵ, thù hiềm, thương người này ghét người kia.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

105

4. GIỚI HÒA ĐỒNG TU Đồng y giới luật của Phật chế mà tu tập, vì giới là nền tảng của đạo đức,là cội nguồn của thiền định, là hoa quả của trí tuệ, không được thọ giới pháp của ngoại đạo. 5. KIẾN HÒA ĐỒNG GIẢI Chỗ kiến giải đúng với chánh pháp, lấy giáo lý làm quy cảnh, không được sanh tà kiến, chỗ tín giải đúng chánh pháp và phải trao đổi, giải bày với nhau một cách hoan hỷ. 6. LỢI HÒA ĐỒNG QUÂN Tài lợi chung đồng thọ dụng, không được chiếm đoạt làm của riêng.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

106

NỘI QUY

TRƯỜNG HẠ BỒ ĐỀ PL: 2564 – DL: 2020 Xin đại chúng tuân hành các điều sau đây: 1. Toàn chúng tuân thủ lục hòa, bát kỉnh. 2. Giữ giới luật trang nghiêm pháp thân. 3. Tuân kỷ luật, tuân kiểng lệnh, hòa hợp thanh tịnh. 4. Nghiêm chỉnh hành trì thời khóa tu tập. 5. Tuyệt đối không được đi ra ngoài giới trường, nếu có việc cần phải xin phép và khất hạ. 6. Ngày sám hối bố tát không được vắng mặt. 7. Không được loạn phòng đơn, không được tiếp khách và ăn uống trong phòng, giữ vệ sinh chung, thanh tịnh 3 nghiệp.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

107

8. Kính nhường nhau theo hạ lạp và niên kỷ, tu học và làm việc hết lòng. 9. Không được xài điện thoại và máy tính…trong các thời tu học, quá đường… 10. Vì sự nghiệp giải thoát giác ngộ xây dựng tăng đoàn vững mạnh, mong đại chúng luôn sống tỉnh thức, bảo vệ nuôi dưỡng tâm Bồ Đề, phát sanh tuệ giác tỏa cành xanh lá, xứng đáng con cháu của Phật Tổ. Nếu vi phạm một trong mười điều: 1. Nhắc thức 2. Sám hối 3. Quỳ hương 4. Phạt nặng Xin đại chúng liễu tri.

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

108

- MỤC LỤC • Tri ân..................................... 02

• Mùa hoa sen nở..................... 47

• Góp lời cầu nguyện............... 04

• Lời hứa muộn màng............. 51

• An cư..................................... 06

• Mẹ điên.................................. 52

• An cư mùa Covid 2020......... 08

• Thị nhật................................. 58

• An cư kiết hạ bồ đề............... 12

• Nói với em.............................. 59

• Con còn nợ sư phụ................ 13

• Trời vào hạ............................ 63

• Ân đức của phật.................... 14

• Quét rác tâm.......................... 64

• Hoài niệm.............................. 17

• Sinh hoạt hạ trường bồ đề.... 66

• Có một mùa mưa................... 18

• Vu lan về nhớ mẹ.................. 69

• Hạ về...................................... 22

• Tâm thư an cư....................... 70

• Công đức ân triêm................ 24

• Thâm ân thầy........................ 72

• Con đã được sống như thế... 27

• Tự nhủ................................... 76

• Chuyến đò chiều - Về thôi.... 30

• Hạ sang.................................. 77

• Hạ về...................................... 31

• Thư dâng thầy....................... 78

• Giá trị thiết thực của giáo lý giải thoát.......... 32

• Thư gởi ba............................. 82

• Hạ trong con......................... 35 • Học hạ................................... 36 • Khoảng lặng.......................... 37 • Lợi ích của an cư.................. 38 • Lành thay - Mùa sen nở....... 40 • Món quà của hiện tại............ 41

• Tình Thầy.............................. 84 • Tiếng khuya, tiếng khua....... 86 • Làm mới................................. 92 • Ve vẻ vè ve.............................. 94 • Bát kỉnh pháp...................... 101 • Lục hòa................................ 102 • Nội quy trường hạ Bồ Đề... 104

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề

109

110

Dấu ấn Hạ Trường Bồ Đề