TUINSeizoen
TUINSeizoen Januari/Februari 2019 ∙ € 6,50
Het nieuwe tuinieren!
www.tuinseizoen.com
Bescherming tegen vorst
HEERLIJK WINTER!
Het nieuwe tuinieren!
Tien fleurige bloeiers in de donkere wintermaanden
Druiven snoeien & andere klusjes in de moestuin
∙ Nieuwe serie: Topbomen voor je tuin ∙ Buitenkansje! Geweldige tuinenreis naar Isle of Wight ∙ De beste Echinacea volgens kweker Marco van Noort
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 7 2
Januari/Februari 2019
En ook
01901
Sterke borderplanten
ALS ALICE IN WINTER WONDERLAND
Temidden van het spectaculaire Zuid-Engelse heuvellandschap ligt aan de rand van Horsham het historische Sedgwick Park. Waanzinnig mooi vanwege de aantrekkelijke omgeving én de rijke geschiedenis van het landgoed. TEKST: KRISTEL ENGELEN FOTO’S: GAP PHOTOS/CLIVE NICHOLS
Engels landgoed
Aan plantvakken doen de heren niet. De tuin is een bonte verzameling en alles mag door elkaar groeien.
1
ECHT ENGELS
In de Artisan Gardens op de Chelsea Flower Show draait het om traditie en vakmanschap. Zo ook in deze showtuin getiteld ‘A Very English Garden’, een klassieke tuin met de sfeer van lang vervlogen tijden. TEKST EN FOTO’S: ANNEMARIE GÖRTS
20
Tuinseizoen 01|2019
Chelsea Flower Show
D
oor hun traditionele ontwerpen of het gebruik van oude materialen en technieken zijn de Artisan Gardens niet te vergelijken met de grote showtuinen vol nieuwe trends en eigentijds of hip materiaalgebruik. Maar daardoor niet minder interessant! Tuinontwerpster Janine Crimmins liet zich bij deze ‘zeer Engelse tuin’ inspireren door de Arts and Craftsbeweging, een stroming in de kunst en industriële vormgeving die in de tweede helft van de 19e eeuw in Engeland plaatsvond. Het eenvoudige, symmetrische ontwerp van deze tuin is kenmerkend voor deze stroming, net als de heldere, lineaire vormen. De tuin heeft geen thema of boodschap, zoals veel andere Chelsea tuinen, maar laat zien dat een klassiek aangelegde tuin een genot is om naar te kijken.
Vakmanschap 1 Maar liefst 30 ton stenen zijn in deze tuin verwerkt; steen voor steen
zijn ze met de hand gestapeld tot prachtige muren en pilaren. De tuin is een eerbetoon aan vakmanschap en het gebruik van lokale materialen.
Romantische nis 2 Deze romantische nis is misschien wel het toppunt van vakman
schap. De volledige muur, inclusief de nis, bestaat uit losse, gestapelde stenen; er is geen cement of iets dergelijks aan te pas gekomen. Vooral de nis met ingebouwde bank vormt een prachtig bouwwerk. Een heerlijke, knusse en beschutte plek van waaruit je een prachtig zicht op de tuin hebt.
Slaapkamergeluk 3 Het middelpunt van de tuin wordt gevormd door deze klassieke,
2
natuurstenen schaal met slaapkamergeluk (Soleirolia soleirolii). Bewust is hier gekozen voor een rustgevende beplanting, als contrast tussen de weelderige bloemenborders. Slaapkamergeluk is bij ons vooral bekend als kamerplant, maar in stadstuinen kan dit vorstgevoelige plantje op een beschutte plek nog wel eens overleven.
Bloemrijke borders 4 Zo formeel als het ontwerp met de buxus en de wintergroene bol
vormige heesters op stam (Photinia x fraseri ’Red Robin’) is, zo weelderig is de overige beplanting. De bloemrijke borders bevatten veel (moderne cultivars van) plantensoorten, die al van oudsher in tuinen worden toegepast, zoals riddersporen, pioenrozen, akeleien en baardirissen. Gekozen is voor diepe kleuren, in roze, paars, blauw en rood. De geur van de vele romantische rozen doet ook denken aan weleer.
4
3 01|2019 Tuinseizoen
21
ZO DOE JE DAT!
EEN BOOM PLANTEN Een in container opgekweekte boom kun je in feite het hele jaar planten. De beste tijd om een boom te planten is echter in de winter, behalve bij vorst of als er veel sneeuw ligt. We laten stap voor stap zien hoe je te werk gaat, zodat de boom een optimale start krijgt.
TEKST: ANNEMARIE GÖRTS FOTO’S: GAP PHOTOS/FRIEDRICH STRAUSS
24 1
Tuinseizoen 01|2019
Praktisch
2
3
1 Graaf een ruim plantgat; zorg dat dit twee tot drie keer zo breed en circa anderhalf keer zo diep is als de wortelkluit of de pot waar de boom in is opgekweekt. Verbeter de uitgekomen grond met compost of speciale aanplantgrond. Maak vervolgens de wanden en de bodem van het plantgat los met de spade of een tuinvork. Vooral bij zware grond - zoals klei - is dit belangrijk, zodat de boomwortels makkelijker vanuit het plantgat in de omringende bodem kunnen dringen. 2 Haal de kluit voorzichtig uit de pot. Plant je een boom met wortelkluit, dan kun je de jute rondom de kluit het beste eraf halen, zodat de wortels ongehinderd kunnen groeien. Plaats de wortelkluit eerst in het plantgat, maak de jute los en trek het voorzichtig onder de kluit uit.
TIP Zorg dat de wortelkluit vóór aanplant door en door vochtig is. Geef zo nodig meerdere keren water, totdat de wortelkluit is verzadigd. 3 Plant je een boom die in een container is opgekweekt, zoals hier? Maak dan de zij- en onderkant van de wortelkluit voorzichtig los met je handen of een plantschepje. Dit zorgt ervoor dat de wortels zich beter uitspreiden en verder groeien in de bodem. Heb je de kluit wat losgewrikt, knip dan de wortels af die gebroken of beschadigd zijn. Gebruik hierbij een scherpe en schone snoeischaar, zodat er gladde wonden ontstaan die goed genezen. 4 Controleer de plantdiepte met behulp van een (tonkin)stok die je over het plantgat legt; zo kun je zien of je de aarde onderin het plantgat nog iets moet uitgraven of juist aanvullen. Belangrijk is namelijk dat de boom niet dieper of hoger komt te staan dan dat hij in de pot of op de kwekerij stond. Bij een te diep geplante boom krijgen de wortels te weinig zuurstof; staat een boom te ondiep, dan is de kans groot dat de wortels uitdrogen. 4 01|2019 Tuinseizoen
25
Great Dixter
Deze beroemde tuin van Christopher Lloyd ontvangt in de zomer massa's bezoekers. In de winter is alleen de kwekerij open en mag je de tuinen niet in. Helaas, want juist met dat laagje sneeuw of rijp komen de prachtige structuren mooi uit, zoals hier in de Peacock Topiary Garden. Op de voorgrond Aster lateriflorus ’Horizontalis’. FOTO: GAP PHOTOS/JONATHAN BUCKLEY ONTWERP: CHRISTOPHER LLOYD
Inspiratie
KONING WINTER REGEERT Als het vriest dat het kraakt, kun je je gereedschap maar beter in de schuur laten en in plaats daarvan je fotocamera pakken. Geniet van de kleine schoonheden, een laatste roos met een randje rijp, een laagje sneeuw op je hagen, uitgebloeide bloemhoofdjes in het lage winterlicht. Zo mooi! TEKST: JACQUELINE LEENDERS
Wintertuin
In de winter valt de waarde van wintergroene bomen en heesters extra op. Tijdens een vorstperiode geven ze de tuin die rijke sfeer van groen met wit, waartegen de kale takken van de andere bomen en heesters mooi afsteken. Ook de lijnen van het strak afgestoken gazon komen zo prachtig uit. Deze foto is gemaakt in de botanische tuin van de universiteit van Cambridge. FOTO: GAP PHOTOS/HOWARD RICE
Betoverend licht
O, dat mooie winterlicht, op een kraakheldere dag. De mooie diepgroene taxushaag met de doorkijkjes komt zo extra mooi uit. In het midden zie je een buste van prins Charles, de eigenaar van de Highgrove Royal Gardens. De tuinen zijn te bezoeken, maar alleen door mensen die van tevoren een kaartje hebben gekocht. Meer informatie hierover vind je op www.highgrovegardens.com FOTO: GAP PHOTOS/HIGHGROVE / A. BUTLER OORSPRONKELIJK ONTWORPEN DOOR LADY SALISBURY ALS ROZENTUIN.
Mooi onkruid
Zelfs onkruid kan mooi zijn, zeker als het bedekt is met een laagje ruige rijp. Dit ontstaat bij een hoge luchtvochtigheid in combinatie met temperaturen ver onder nul. Het wordt ook wel uitvriezende mist genoemd, omdat de waterdruppels van de mist bevriezen en de wind zorgt er vervolgens voor dat de fijne naaldjes worden gevormd. Een mooi effect zoals je ziet op deze berenklauw (Heracleum sphondylium). FOTO: GAP PHOTOS/JONATHAN BUCKLEY
Inspiratie
Vorst is niet alleen lastig, maar ook heel erg mooi.
Groene passies VADER EN DOCHTER ALBERT JAN EN LINDA PASSIES ZIJN GEK OP GROEN. SAMEN RUNNEN ZE WWW.GROENEPASSIES.NL, EEN BLOG OVER ALLES WAT GROEIT EN BLOEIT. VOOR TUINSEIZOEN BEHANDELEN ZE DIT JAAR ELK NUMMER EEN THEMA EN GEVEN ZE PRAKTISCHE TIPS DIE JE OOK IN JOUW TUIN KUNT TOEPASSEN. HEB JE EEN TUINVRAAG VOOR ALBERT JAN EN LINDA? MAIL ZE AAN REDACTIE.TUIN@VIPMEDIA.NL
ALS HET ECHT IJZIG WORDT Meestal lukt het wel om je tuin december door te loodsen. Het echte venijn wat vorst betreft zit hem in januari en februari. Dan komt meestal de strengste vorst voor.
E
FOTO’S: LINDA EN ALBERT JAN PASSIES, SHUTTERSTOCK, IRIS OTTEN (PORTRET)
r zijn natuurlijk verschillende soorten vorst. De eerste nachtvorst komt meestal vroeg in de herfst, maar hoeft niet veel negatieve invloed op je planten te hebben. Anders wordt het wanneer de temperaturen overdag ook zo rond het vriespunt liggen. En gaat het flink vriezen, dan moet je echt voorzorgsmaatregelen treffen.Wat voor de meeste planten funest is: drie weken kale vorst met schrale wind. Dat betekent dat er geen neerslag valt. Dat, in combinatie met de wind, zorgt ervoor dat planten flink uitdrogen. Zo’n droge periode is net zo slecht als droogte in de zomer. Planten in pot De meeste kuipplanten haal je natuurlijk voor de winter naar binnen. Maar er zijn ook vorstbestendige planten, die je toch een beetje moet beschermen.Vergeet vooral niet deze ook water te geven. Een plant in een pot droogt sneller uit, dus ook tijdens vorst. Als er een periode is van nachtvorst, maar overdag temperaturen boven nul, geef dan overdag water. Als er sprake is van dag- en nachtvorst, dan geef je even geen water. Controleer ook of de potten vorstbestendig zijn. Er bestaan aardewerken potten die specifiek tegen vorst kunnen - dat merk je wel bij de aanschaf, want die zijn een stuk duurder. Als een pot niet vorstbestendig is, hoeft hij niet gelijk uit elkaar te vallen als het heeft gevroren. Houd er wel rekening mee, dat zo’n pot elk jaar wat brozer wordt en kan afschilferen. Zeker als je je planten ook water geeft. Door vorst zet het immers uit. Planten in potten bescherm je door iets om de
pot heen te doen als het gaat vriezen. Dat werkt als isolatie.Wij adviseren graag rietmatten, want dat ziet er mooi uit. Heb je grover geschut nodig, dan kun je noppenfolie gebruiken.Voor de sier kun je hier dan nog prima een rietmat of kurkmat omheen doen. Heb je tijd over voor een klusje? Zet dan gaas rondom de pot, op zo’n 15 cm afstand. De ruimte ertussen kun je opvullen met blad uit de tuin. Vaste planten Bij vaste planten zit het natuurlijk anders, omdat deze in de vollegrond groeien. Allereerst is het van belang dat je de border bij vorst met rust laat. Dan kun je ook niets verstoren. Dus zeker geen planten verplanten, want dan bevriest de kluit. Laat vooral een laagje blad van de herfst in de border liggen. Ook kun je blad van het gazon
in de border harken. Dit werkt als isolatie. In de lente kun je een klein laagje laten liggen, dan laat je een humuslaag ontstaan. Maar een laag van 30 cm is te veel, dan stikken de planten. Onder de beukenheg laten wij het wel liggen, dan bouw je in de loop der jaren een heel grote laag humus op. Dat heeft als voordeel dat de grond niet snel uitdroogt zowel in de zomer als de winter zal de beuk weinig last hebben van droogte.Valt er tijdens de vorstperiode sneeuw, dan heb je een dubbele isolatiedeken. Sneeuw is heel prettig voor planten. Behalve dat het tegen vorst beschermt, brengt het ook vocht in de grond. Kwetsbare planten Er zijn een paar kwetsbare vaste planten die je extra goed wil beschermen. Neem bijvoorbeeld Gunnera tinctoria.Wij zetten er
Dit kun je gebruiken om je planten tegen vorst te beschermen DENNENTAKKEN - Je kunt dennentakken op en om je planten in de tuin leggen, maar ze ook gebruiken om bloembakken te beschermen. Steek ze rechtop in de grond om de wind te breken of leg ze er ‘gewoon’ op. Ook ideaal als je een kerstboom zonder kluit had: je kunt de takken gewoon hergebruiken. VLIESDOEK - Voor ons een onmisbaar hulpmiddel in de tuin. Het is isolerend én licht van gewicht, dus het zal je planten niet beschadigen. Overigens niet ideaal bij echt strenge vorst en sneeuw, dan gaat zo’n doek snel kapot. Vooral in het voorjaar is het handig: als je net wat hebt gezaaid dat je wil beschermen tegen nachtvorst. Je kunt het heel goed in een onverwarmde kas gebruiken. BLADEREN - Haal het blad in de herfst niet uit de borders, maar laat het lekker liggen tot het voorjaar. Ook kun je blad van het gazon je borders in harken. Je planten vinden het een fijn dekentje en vogels kunnen er nog wat eetbaars vinden. STRO - Geen bomen in de buurt en nauwelijks blad te bekennen in je tuin? Je kunt ook stro gebruiken. Leg daar dan wel wat (dennen)takken bovenop, om te voorkomen dat alles wegwaait.
01|2019 Tuinseizoen
35
ja, ik wil!
5 nummers Tuinseizoen voor slechts € 27,50 TUINSeizoen
Ben je een echte tuinliefhebber? Neem dan een abonnement op Tuinseizoen. Iedere maand boordevol nuttige informatie, adviezen van experts en praktische tips voor de siertuin, moestuin, terras en vijver.
TUINSeizoen Januari/Februari 2019 ∙ € 6,50
Het nieuwe tuinieren!
www.tuinseizoen.com
TUINSeizoen
HEERLIJK WINTER!
TUINSeizoen TUINSeizoen Nazomer Seizoen TUIN feest TUINSeizoen Augustus 2018 ∙ € 6,50
Het nieuwe tuinieren! TUINSeizoen
Bescherming tegen vorst
www.tuinseizoen.com
September 2018 ∙ € 6,50
TUINSeizoen
Toptuinen van Chelsea Het nieuwe
tuinieren!
Hagen snoeien
Struiken snoeien Het nieuwe ren!
Het nieuwe tuinieren!
www.tuinseizoen.com
01809
Decoreren voor kerst
En ook Tuininspiratie: heldere lijnen en prachtige beplanting
∙ Herfstfeest in de tuin van Laura Dingemans ∙ De bloembollentrends van 2019 ∙ De charme van hagen & snoeivormen
uk ovmen! Ook ulete ge cadea
KIJK VOOR DEZE EN ANDERE AANBIEDINGEN OP
TUIN.MIJNTIJDSCHRIFT.NET OF BEL 0800-0996606 (NL) Het abonnement loopt tot wederopzegging. Opzeggen is eenvoudig en kan per maand. Cadeau-abonnementen stoppen automatisch.
01810
∙ Kwekerij Arborealis: bijzondere heesters ∙ De beste bollen voor verwildering ∙ Vlammende herfstkleuren bij Lianne Pot
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 7 2
En ook Pruikenboom zorgt voor warme tinten in het najaar
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 7 2
01901
∙ Dieren houden in je ecologische tuin ∙ Lief stadstuintje in Brugge ∙ Prachtige Nerinekwekerij van Kitty de Jong
November/December 2018
Tuinseizoen € 27,50 BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 7 2
Maak je tuinvogels blij met deze besplanten
En ook Spannende combinaties met vaste planten
BIJNA KERST!
01808
Gesprek met Piet Oudolf
Oktober 2018
∙ Nieuwe serie: Topbomen voor je tuin ∙ Buitenkansje! Geweldige tuinenreis naar Isle of Wight ∙ De beste Echinacea volgens kweker Marco van Noort
∙ Pluktuin Fien Fleur in de Limburgse heuvels ∙ Mais kweken in de moestuin ∙ Ontwerper Nico Wissing over natuur in de tuin
Kleurrijke gezinstuin met Arabisch tintje
September 2018
Januari/Februari 2019
En ook
Combineren met tulpen: ze mogen nú de grond in!
En ook
Het nieuwe tuinieren!
Augustus 2018
5x
DE TUIN IS VERDROOGD!
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 7 2
10x late bloeiers
01807
Het nieuwe tuinieren!
Tropisch paradijsje met palmen & bananenbomen
Sterke borderplanten
November/December 2018 ∙ € 6,50
tuinie
Bloemen Druiven weelde HELP! snoeien BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 7 2
10x planten voor de hot border
Druiven snoeien & andere klusjes in de moestuin
Het nieuwe tuinieren!
www.tuinseizoen.com
De beste snoeitips
Tien fleurige bloeiers in de donkere wintermaanden
Oktober 2018 ∙ € 6,50
TUINSeizoen
Het nieuwe tuinieren!
Het nieuwe tuinieren!
www.tuinseizoen.com
Passie voor Echinacea
‘VEREDELEN IS OBSERVEREN’ Van juli tot ver in oktober is het zaaiveld één vrolijke, heerlijk geurende bloemenzee waar bijen af en aan vliegen. Uit al deze verschillende Echinacea (zonnehoed) selecteert kweker en veredelaar Marco van Noort de allerbeste, die over vier, vijf jaar wellicht als nieuwe cultivar op de markt komen. TEKST: ANNEMARIE GÖRTS FOTO’S: MARCO VAN NOORT, VISIONS PICTURES (PORTRETFOTO)
01|2019 Tuinseizoen
39
8-daagse reis van 11 t/m 18 mei 2019
TUINEN, NATUUR & CULTUUR VAN MALLORCA Mallorca, het grootste eiland van de Balearen, gelegen in de Middellandse Zee, staat bol van cultuur, tuinen en natuur. Er is geen Europees eiland met een afwisselender landschap. We bezoeken niet alleen fraaie tuinen en parken, maar genieten ook van de prachtige landschappen en mooie historische stadjes als Formalutx, SĂłller, Valldemossa en uiteraard hoofdstad Palma. Deze reis wordt georganiseerd door KRAS/TUI Reizen en begeleid door tuinenkenner en ervaren reisleider Will Christiaanse.
44
TuinSeizoen 01| 2019
Advertorial
Mediterrane tuinen en historische stadjes. Dag 1 Eindhoven - Palma
Vandaag vliegen we vanaf luchthaven Eindhoven naar Palma de Mallorca, voor een eerste kennismaking met deze stad. Daarna rijden we naar ons 4-sterrenhotel RIU Bonanza Park voor het diner. Dit hotel ligt te midden van weelderige tuinen, waarin ook een buitenzwembad ligt. De kamers beschikken over een balkon, gratis WIFI, airconditioning, satelliet-tv en minibar. Het hotel heeft een gezellige loungebar.
Dag 2 Palma en Jardines de Bisbe
Vandaag bekijken we uitgebreid Palma, de hoofdstad van Mallorca. Een Nederlands sprekende gids vertelt ons alles over de geschiedenis van de stad. Uiteraard bekijken we tal van bezienswaardigheden, zoals de kathedraal La Seu, het park S’hort del Rei en de Jardines de Bisbe. Parc de Sa Riera dat langs de oude stadsmuren ligt, heeft een aantal interessante beelden en tuinen. Vanaf de top heb je mooi zicht op de oceaan.
Dag 3 Alcúdia en Jardines de Marrivent
We vertrekken richting noordoosten naar de Jardines Joan March. In de tuinen zie je onder meer olijf- en sinaasappelbomen, cipressen en dwergpalmen. Ook gaan we naar Alcúdia stad met een stadspoort uit de Romeinse tijd, een prachtige kerk uit de 13e eeuw en een oud stadscentrum. Hierna rijden we naar de Jardines de Marivent; deze mediterrane tuinen bevatten vele, meest inheemse plantensoorten. Een ander stadje dat we bezoeken is Pollença aan de voet van de Serra de Tramuntana. Het heeft eveneens een historische binnenstad met traditionele huizen.
Dag 4 Botanische tuin in Ses Salines
We wandelen door een van de grootste botanische tuinen van Europa: Botanicactus. Hier vind je naast bamboes en palmbomen een grote collectie cactussen en vetplanten. De botanische tuin werd in 1989 in Ses Salines geopend; vanwege het zonnige klimaat en geringe regen floreren de cactussen hier zeer goed. Het park is zo ingericht dat de planten goed worden beschermd. De tuin is zo groot dat we hier enige uren kunnen doorbrengen. De rest van de middag zijn we vrij.
Dag 5 Jardines de Alfabia en Fornalutx
We bezoeken Jardines de Alfabia in Bunyola in het hart van het Tramuntana-gebergte. Een brede laan met platanen en aan het eind palmbomen verwelkomt ons. Je vindt hier verder onder meer een 100-jarige blauweregen. Het bijbehorende huis is Romeins-Andalusisch, maar herbergt ook andere stijlen. Met de houten trein rijden we van Bunyola naar Sóller waar we de botanische tuin bezoeken. Sóller ligt in een vallei tussen citrusboomgaarden en zee. De oude, mediterrane stad heeft zowel smalle steegjes als een extravagante architectuur. Hierna bezoeken we Fornalutx, verkozen tot het mooiste dorp van Spanje.
Dag 6 Valldemossa en La Granja de Esporles
Het bergdorp Valldemossa staat vandaag op ons programma. Het dorp dankt zijn bekendheid aan de componist Frédéric Chopin en schrijfster George Sand, die hier beiden woonden, én aan het 14e-eeuwse Kartuizerklooster dat al vanaf een afstand te zien is, midden in het heuvelachtige landschap. Na de gezamenlijke lunch bezoeken we landhuis La Granja de Esporles, een vier eeuwen oud herenhuis met elegante kamers en buiten weelderige tuinen. In de omgeving kun je Mallorquinse specialiteiten proeven, terwijl je uitkijkt over de vallei.
FOTO'S: SHUTTERSTOCK
Dag 7 Sa Torre Cega en grotten van Drach
Vandaag rijden we oostwaarts, naar de villa Sa Torre Cega met botanische tuinen en beeldenpark. De villa is begin 20ste eeuw gebouwd door de architect Guillem Reynés Font. De prachtige mediterrane tuin herbergt ruim 40 werken van Spaanse, Catalaanse en Latijns-Amerikaanse beeldhouwers. Daarna gaan we naar Porto Cristo, naar de druipsteengrotten van Drach met het grootste ondergrondse meer van Europa (170 x 30 m groot). Bewonder de vele stalactieten en stalagmieten die uit het plafond en de vloer steken.
Dag 8 Palma - Eindhoven
PRAKTISCHE
INFORMATIE De totale prijs van deze reis is € 1.395 p.p.
De genoemde prijs is inclusief: •R echtstreekse vlucht Eindhoven-Palma de Mallorca in Economy Class v.v. met TUI • Luchthavenbelastingen • 1 stuk handbagage van max. 10 kg • Transfer luchthaven-hotel v.v. •7 nachten verblijf in het RIU Bonanza Park – hotelverzorging op basis van 7x halfpension •V erblijf in 2-persoonskamer voorzien van bad/douche en toilet •T oeristenbelasting van € 3,30 p.p.p.d. •1 x gezamenlijke lunch •V ervoer per touringcar volgens excursieprogramma •L okale gids waar dit noodzakelijk is •D eskundige Nederlands reisleiding door Will Christiaanse •E ntrees tuinen en bezienswaardigheden
Niet inbegrepen • Niet genoemde maaltijden en drankjes • Niet genoemde excursies/entreegelden • Fooien en koffergelden • Ruimbagage (bij reservering bij te boeken) • Reis- en annuleringsverzekering (bij boeking te regelen)
Optionele toeslagen • Verblijf in eenpersoonskamer € 160 p.p.
Boeken • Je kunt deze reis direct boeken via internet. Ga naar www.kras.nl/GW 4632 en vul je gegevens in. Telefonisch boeken kan via (0031) (0)88-0 885 886. • Tui/Kras is telefonisch bereikbaar: maandag t/m zaterdag: 8.30-23 uur. Voor meer informatie: Jan Koopsen, tel. (0031) (0)73-599 9270 Kijk voor meer informatie op www.tuinseizoen.com onder het kopje ‘Tuinieren’.
Disclaimer De reis wordt uitgevoerd door Kras/TUI Reizen; daarom accepteert Uitgeverij Vipmedia VOF, handelend onder Tuinseizoen, geen aansprakelijkheid voor rechtstreekse of indirecte schade van de deelnemer. Alle wijzigingen zijn voorbehouden.
De laatste dag van deze mooie reis. In de ochtend kun je relaxen of nog wat inkopen doen. Na de lunch volgt de transfer naar de luchthaven voor de terugreis naar Eindhoven. 01| 2019 TuinSeizoen
45
8-daagse reis van 7 t/m 14 juni 2019
DE TUINEN VAN ZUIDOOST-ENGELAND EN ISLE OF WIGHT Een mild klimaat, dorpjes met die typisch Engelse sfeer en prachtige tuinen: dat is Isle of Wight. We bezoeken dit eiland voor de zuidkust van Engeland vier dagen. Maar eerst bekijken we drie dagen enkele van de mooiste tuinen in Zuidoost-Engeland. We bezoeken op beide bestemmingen historische landgoederen, tuinen variĂŤrend van mediterraan tot formeel, en authentieke dorpjes. Deze reis wordt georganiseerd door Pelikaan Groepsreizen en begeleid door tuinenkenner en ervaren reisleider Will Christiaanse.
46
TuinSeizoen 01| 2019
Advertorial
Volop genieten van de mooiste tuinen! Dag 1 Godinton House
We vertrekken vanaf de opstapplaatsen Amersfoort, Breda, Antwerpen en Gent naar Calais voor de overtocht naar Dover. Bij aankomst rijden we door naar Godinton House, een 600 jaar oud landgoed met prachtige tuinen, dat op onze route ligt. Geniet van onder meer de rozentuin, lelievijver, wilde tuin en Italiaanse tuin. Aan het eind van de middag rijden we naar The Red Lion Hotel*** in Basingstoke. In dit hotel, gevestigd in een historisch koetshuis met alle gemakken van een modern hotel, verblijven we drie nachten.
Dag 2 West Green House en Englefield House
Vandaag bezoeken we in Hook het 18e-eeuwse West Green House met zijn fraaie ommuurde tuinen. Je vindt hier onder meer een topiarytuin, een Perzische watertuin en een groenten- en bloementuin. Hierna staat een bezoek aan de formele tuinen van Englefield House in Reading op het programma. De structuur van de tuinen ontstond rond 1860, met de bouw van de balustrades en trappen. In 1936 werd de bostuin gecreëerd; veel van de originele aanplant is hier nog te zien. Mooi is ook de ommuurde moestuin.
Dag 3 Savill Garden, Frogmore en Cliveden
We bezoeken drie tuinen ten westen van Londen, te beginnen met The Savill Garden met zeldzame planten van over de hele wereld. De 35 hectare grote tuinen en bossen omvatten onder meer de Hidden Gardens en Summer Gardens. Daarna rijden we naar Frogmore House in Windsor, een 17e-eeuws Engels landhuis. Het huis is momenteel onbewoond, maar wordt door de koninklijke familie gebruikt voor zowel privé als officiële evenementen. Onze laatste tuin vandaag is Cliveden House and Gardens, een landgoed met grote formele tuinen. De Lange Tuin met zijn vormsnoei en beelden is echt uniek.
Dag 4 Isle of Wight en Morton Manor
Na het ontbijt vertrekken we voor de overtocht naar Isle of Wight. Hier bezoeken we direct Morton Manor in Brading, een herenhuis uit de 13e eeuw dat in de 20ste eeuw is gerenoveerd. Het landhuis heeft een klein museum over het landelijke leven en prachtige tuinen, waaronder een verzonken tuin, een bostuin en een vijver. Na dit bezoek rijden we naar het Holliers Hotel, waar we vier nachten zullen verblijven. Dit hotel in een 18e-eeuwse herberg ligt op enkele minuten lopen van het strand. Het beschikt onder meer over een overdekt zwembad.
Dag 5 Ventnor, Ashknowle en Nunwell
In de Ventnor Botanic Gardens bekijken we de indrukwekkende collectie van ruim 30.000 zeldzame en subtropische planten en bomen. Het microklimaat van de Ventnor Undercliff zorgt ervoor dat het er gemiddeld 5 graden warmer is dan op het vasteland. We vervolgen deze dag op landgoed Ashknowle House, waar je borders, waterpartijen, een moestuin en een boomgaard met perziken en abrikozen vindt. Als afsluiting gaan we naar het historische Nunwell House and Gardens, te midden van 5 ha tuinen met een adembenemend uitzicht op onder meer Brading Haven.
Dag 6 Northcourt Manor, Crab Cottage en Osbourne House
Vandaag bezoeken we Northcourt Manor, een herenhuis uit 1615, omgeven door 15 ha tuinen met ommuurde moestuinen en terrasvormige omgangen. In Crab Cottage, onze volgende stop, genieten we van gemengde borders, een vijver met waterlelies en een verzonken tuin met paviljoen, beplant met exoten, heesters en kruidachtige vaste planten. Ook bezoeken we Osbourne House, ooit het familiehuis van Koningin Victoria. We verkennen er de staats- en familiekamers van Victoria en Prins Albert en uiteraard ook de tuinen met sierlijke terrassen, een Victoriaanse tuin met leifruit en een park met historische bomen, vaak geplant door Albert. Deze dag hebben we ook de gezamenlijke lunch.
FOTO'S: SHUTTERSTOCK
Dag 7 Boottocht en Mottistone Manor
We beginnen de dag met een mooie boottocht langs de indrukwekkende Needles. Vervolgens bezoeken we het monumentale Mottistone Manor House and Gardens, eigendom van de National Trust. In de tuinen die begin 20ste eeuw zijn aangelegd, kun je vrij rondwandelen. Er zijn tuinen in uiteenlopende stijlen, van mediterraan tot traditioneel, met een grote diversiteit aan planten. Vergeet niet om ook te genieten van het uitzicht op zee.
Dag 8 Portsmouth - Nederland
Helaas is het alweer tijd om de overtocht naar Portsmouth te maken. Vandaar reizen we naar Dover voor de overtocht naar Calais en rijden we door naar de verschillende uitstapplaatsen. In de avond komen we aan in Nederland.
PRAKTISCHE
INFORMATIE De totale prijs van deze reis is € 1.395 p.p.
De genoemde prijs is inclusief: • Vervoer per luxe comfortclass touringcar. Deze is voorzien van toilet, bar met warme en koude dranken (niet inbegrepen), airco en dvd-apparatuur • Overtocht Calais-Dover v.v. met DFDS Seaways • Ferryovertocht Portmouth-Isle of Wight v.v. • 3 overnachtingen in The Red Lion Hotel en 4 overnachtingen in het Holliers Hotel - hotelverzorging op basis van 7x halfpension • verblijf in 2-persoonskamer met eigen badkamer • Entree genoemde tuinen/parken • 1x gezamenlijke lunch • Deskundige Nederlandse reisleiding door Will Christiaanse
Niet inbegrepen • Reis- en annuleringsverzekering • Niet genoemde maaltijden en drankjes • Niet genoemde excursies en entreegelden • Fooien en koffergelden
Optionele toeslagen • Verblijf in een eenpersoonskamer € 129 p.p.
Boeken • Je kunt deze reis direct boeken via internet. Ga naar ga.pelikaanreizen.nl/ isle-of-wight-inschrijfformulier/ en vul je gegevens in. • Meer weten? Bel naar Pelikaan Groepsreizen, Louise van Kaam, tel. (0031) (0)85-485 52 48 Kijk voor meer informatie op www.tuinseizoen.com onder het kopje ‘Tuinieren’.
Disclaimer De reis wordt uitgevoerd door Pelikaan Groepsreizen; daarom accepteert Uitgeverij Vipmedia VOF, handelend onder Tuinseizoen, geen aansprakelijkheid voor rechtstreekse of indirecte schade van de deelnemer. Alle wijzigingen zijn voorbehouden.
01| 2019 TuinSeizoen
47
De moestuin van Angelo ANGELO DORNY IS MOESTUINIER ÉN GROENAUTEUR. HIJ SCHREEF ACHT BOEKEN, IS DE GROENSPECIALIST VAN DE VLAAMSE ZENDER RADIO 2 EN POST WEKELIJKS NIEUWE VLOGS OP ZIJN YOUTUBE-KANAAL. IN TUINSEIZOEN LEIDT HIJ JE DIT JAAR DOOR ALLE SEIZOENEN IN DE MOESTUIN. MEER WETEN? KIJK OP TV.ANGELODORNY.BE EN WWW.ANGELODORNY.BE
Zomerse plannen, winterse taferelen In januari en februari neem ik doorgaans een ‘moestuinpauze’. Er is weinig te doen en ook het oogsten beperkt zich tot wat enthousiaste winterkolen, knollen en forse pastinaken. Ik neem rustig de tijd om te herbronnen, het moestuinplan bij te schaven en een analyse te maken van het vorige tuinseizoen. Maar ik zorg ook voor een voedzame bodem, als het straks weer lente wordt. Welkom in mijn moestuin!
I
TEKST: ANGELO DORNY FOTO’S: ROOS MESTDAGH, SHUTTERSTOCK
ets meer dan een jaar geleden kochten we een huis in de stad.We renoveerden de hele benedenverdieping en maakten plannen voor onze tuin. Meer dan een jaar heeft het geduurd, maar eindelijk zijn we zover dat we aan de nieuwe moestuin kunnen denken. Die moestuin wordt overigens niet buitensporig groot; ik zou hem eerder handig en klein noemen.We wonen in de stad, dus veel plaats is er niet. Maar wat er is, wordt wel optimaal benut. Ik heb ervoor gekozen om weer in verhoogde bakken te kweken, dat doe ik namelijk al een tijdje en dat werkt prima voor mij. Het is erg handig, want de grond warmt in het voorjaar sneller op, ik heb ondervonden dat er minder onkruiden in groeien (starten met een goede grond is erg belangrijk) en visueel vind ik het stuk voor stuk leuke features, die willekeurig neergezet kunnen worden. Ik ben ook van plan om het hout van de bakken te schilderen. Geen fancy kleurtjes hoor, ik twijfel tussen grijs en een zwarte tint. Dat contrasteert straks goed met de gewassen die erin komen te staan. Als ondergrond kies ik voor grind in een bepaalde kleur. De kas is zwart, dus ik denk eraan om een lichte kleur te kiezen, zodat de bakken en de planten de hoofdrol spelen. Grind is handig en ecologisch helemaal oké als je geen gras of schors wil. Het laat nog steeds water door, wat nodig is natuurlijk,
en het ziet er netjes uit zonder veel extra werk. Ik heb een drukke job en het laatste wat ik wil, is onnodig veel tijd verliezen aan klusjes die ik niet prettig vind.Tuinieren moet in de eerste plaats leuk zijn, dus waarom niet af en toe jezelf wat rust gunnen? Oh, nog snel over de kas in onze tuin. Nadat ik in het verleden mijn kassen altijd heb gebruikt om actief in te kweken, zie ik dit glazen huisje eerder als een soort van tuinkamer. Een leuke ruimte om tijdens het voorjaar, de zomer en
in de herfst in te zitten, te werken en te eten. Er komen uiteraard planten in te staan, maar de nadruk ligt meer op genieten en niet op kilo-opbrengsten genereren. Ezelmest versus paardenmest Als mijn opa, die wat mij betreft de beste moestuinier van zijn generatie was, de grond in de moestuin voor of tijdens de winter wilde verrijken met voedingsstoffen, dan koos hij ervoor om goed verteerde stalmest
01|2019 Tuinseizoen
51
PLANTEN VERZORGEN Ook al is de plant nog zo goed, een passende plek in de tuin en kennis van het onderhoud zijn belangrijk als je wil dat een plant optimaal presteert. De ooievaarsbek Geranium x riversleaianum ’Russell Prichard’ bijvoorbeeld is een goede borderplant, maar de pollen moeten wel elke drie jaar gedeeld worden om te voorkomen dat de bloei achteruit gaat. Astilbe kan in de volle zon staan, maar heeft dan wel voldoende water nodig om goed te kunnen presteren. Riddersporen bloeien alleen rijk in de volle zon en hebben veel voeding nodig. Siergrassen knip je pas af in het voorjaar, zodat er ’s winters geen water in de holle stengels loopt. Verdiep je dus ook in de plek voor en verzorging van je tuinplant.
Praktisch Borderplanten
PLANTEN VOOR DE MOOISTE BORDER Een bloemenborder wordt nog kleurrijker en bloeit extra lang als je de beste borderplanten selecteert. Dankzij een uitgekiende plantenkeuze kun je nog meer genieten van je border.
D
e juiste plantenkeuze is voor een border cruciaal. Als je die beste planten dan ook nog op de juiste plek zet én goed verzorgt, krijg je het allerbeste resultaat. Je maakt het bovendien gemakkelijker voor jezelf. Bij het kiezen van tuinplanten kun je in eerste instantie gebruikmaken van je eigen ervaring, maar ook van de kennis van ervaren tuiniers en kwekers.Vaak zijn er van gangbare plantensoorten namelijk betere cultivars beschikbaar.Vervang Geranium psilostemon maar eens door Geranium ’Anne Thomson’; deze laatste bloeit veel langer door en is minder concurrerend voor andere planten. En bij de daglelies is Hemerocallis ’Marion Vaughn’ volgens Fergus Garrett van de beroemde Engelse tuin Great Dixter de beste lichtgele. Hij kiest niet Rodgersia podophylla maar Rodgersia pinnata ’Morris Mason’, omdat deze veel langer mooi blijft. Bij het zonnekruid is Helenium ’Sahin’s Early Flowerer’ de langste bloeier. En Hans Kramer van de biologische kwekerij De Hessenhof zweert bij Aster thomsonii; deze is volgens hem veel sterker dan de bekendere Aster x frikartii ’Mönch’. Wat zou het ideaal zijn als je een stukje van de tuin kunt inrichten als proeftuin, om nieuwe soorten en cultivars eerst te testen voor je ze in de border zet!
TEKST EN FOTO’S: MODESTE HERWIG
hebben in het voorjaar, of gaten vullen in meijuni? Moet hij vroeg bloeien? Misschien zoek je een soort die je na de bloei sterk terug kunt knippen, zodat er ruimte komt voor eenjarigen of een dahlia.Wil je een zeer lange bloeitijd? Of zoek je een bladplant die aan het eind van de zomer een afstervende vaste plant camoufleert? Maak altijd beslissingen in de tijd dat een plant bloeit of op zijn mooist is, en maak duidelijke notities of foto’s. Planten kopen Ga je planten uitzoeken bij een tuincentrum of kweker kijk dan in de eerste plaats naar de wortelkluit. Een plant met veel wortels zal beter aanslaan in de tuin.Valt de aarde zo uit de pot, dan is de kluit nog niet goed doorworteld. Zit er al een dikke wortelkluit buiten de pot, dan staat de plant er eigenlijk al te lang in. Neem geen planten met slap, geel of aangetast blad. Een flinke bos fris blad is een goed teken, weinig blad en veel bloemen juist niet. Zie je een plant met drie lange, slappe stengels
vol met bloemen en een plant met meerdere kortere stengels zonder bloemen, neem dan zeker de laatste.Voor sommige soorten, zoals siergrassen, is het goed als ze in een wat grotere pot opgekweekt zijn, de planten hebben dan meer kans om goed aan te slaan. Soms worden er planten verkocht, die in kassen op een kunstmatige manier snel in bloei getrokken zijn. Ze staan inmiddels bekend als plofplanten en zullen over het algemeen geen lang leven hebben in de tuin. De bloeitijd klopt meestal niet, zoals eenjarigen die in april al vol in bloei staan. Dat wil je helemaal niet, die eenjarigen moeten juist in jouw tuin gaan groeien en in de zomer en nazomer volop bloeien. Zijn de planten wel op een natuurlijke manier gekweekt, waarbij ze in een normaal tempo groeien en een goed doorwortelde kluit hebben, dan zul je er veel langer plezier van hebben. Ze zijn bovendien beter bestand tegen allerlei weersomstandigheden en ziekten. Wil je echt ‘groene’ planten kopen, kies dan biologisch gekweekte planten.
Een plant beoordelen Het belangrijkste gereedschap bij het beoordelen van een plant zijn je eigen ogen. Kijk eerst hoe een plant zich gedraagt door de seizoenen heen. Beoordeel daarbij altijd de hele plant: de groeiwijze, bladeren én bloemen. Hoe lang houdt de bloei aan, kan de plant concurrentie aan, hoe is het wintersilhouet? En wat wil je zelf dat de plant doet? Moet hij fraai blad 01|2019 Tuinseizoen
57
Online
Houd de Facebookpagina Tuinseizoen en tuinseizoen.com in de gaten om het thema voor de volgende editie te ontdekken en deel je mooiste foto!
Amber de Wolf heeft prachtige herfstkleuren in haar tuin. Zo te zien geniet de kat er ook van.
Wat een prachtig begin van de ochtend, de mooie herfstzon die door de boom schijnt. Else Jansen wist het vast te leggen.
Lucas de Leu heet de vogels van harte welkom in zijn tuin dit najaar. Hier is het goed toeven.
Irina Eva Meiremans deelde deze foto waarop te zien is hoe de zon door deze prachtige boom in herfstkleuren schijnt.
60
Tuinseizoen 01|2019
TuinSeizoen Online Onze lezers en online volgers delen de mooiste foto’s met ons. Van hun tuin, de natuur om hen heen, de moestuinoogst of het daarvan bereide gerecht. Iedere editie delen we een selectie van deze foto’s met jullie. Deze keer kozen we de mooiste foto’s uit de online winactie ‘Herfsttuin’.
Een bijzondere gast in het stadstuintje van Monique Dielemans.
Peter van der Sluis stuurde deze prachtige foto in. Je ziet de paddenstoelen die zich tussen het bladerdek door hebben gewurmd.
Herfstkleuren, prachtig rood en oranje. Deze rode esdoorn werd op de foto gezet door Sandra van Kampen.
Een prachtig gedekte herfsttafel in de tuin van Petra van Schaik.
01|2019 Tuinseizoen
61
Droomtuinen Tuinfotografe Claire Takacs won al vele prijzen waaronder de prestigieuze European Garden Photography Award. Ze woont in Melbourne, maar meestal is ze op reis om waar dan ook ter wereld tuinen en landschappen te fotograferen. Die tuinen zijn nu gebundeld in het boek Droomtuinen waarvan we in Tuinseizoen een voorproefje mogen laten zien. TEKST EN FOTO’S: CLAIRE TAKACS
62
Tuinseizoen 01|2019
Dyffryn Fernant
Deze bekende tuin in Wales ligt verscholen in de Preseli-heuvels van Pembrokeshire. Twintig jaar geleden werd de tuin aangelegd door Christina Shand. Zij stond voor de bijna onmogelijke taak om van een verwilderde schapenboerderij een tuin te maken op rotsachtige grond, bedekt met een dunne laag aarde. Bovendien waren er ook nog moerasachtige delen. Christine maakte van de nood een deugd en verwerkte deze elementen in haar ontwerp. Op de foto de voortuin waar in september de dahlia’s en salvia’s bloeien en de Japanse wijnstok herfsttinten krijgt.
1
Hamamelis mollis
10X KLEUR IN DE WINTER
De tuin hoeft in deze tijd echt niet saai te zijn. Niet alleen winterbloeiers geven nu kleur, maar bijvoorbeeld ook planten met fraai gekleurde takken of wintergroen bont blad. TEKST: ANNEMARIE GÖRTS FOTO’S: IVERDE, SHUTTERSTOCK
Mooie wintertuin Hamamelis mollis (toverhazelaar) Wanneer toverhazelaar in de winter bedekt is met felgele lintbloempjes is dat een betoverende gezicht. In de donkere maanden is zo’n vrolijke kleur erg welkom. Daarnaast verspreiden ze een heerlijk zoete geur! Ook in de rest van het jaar is een toverhazelaar zeer de moeite waard, dankzij zijn brede, grillige groeivorm en mooie bladeren. Geef hem wel de ruimte om mooi uit te kunnen groeien en plant hem in humeuze grond, die niet te arm en droog is. hoogte: 4 m * standplaats: zon - lichte schaduw * bloeitijd: januari-maart ❶
Aucuba japonica ’Variegata’ De bekendste Aucuba is deze cultivar met glanzende, vrolijk gespikkelde bladeren. Vooral in de winter als de tuin minder kleur bevat, is deze bladhoudende struik zeer aantrekkelijk. Aucuba is een erg makkelijke plant die het op vrijwel elke grond goed doet, zelfs in de schaduw en op een heel droge plek. Plant deze bonte Aucuba bij voorkeur op een beschutte plek, want hij is wat gevoelig voor strenge vorst. De bloei in het vroege voorjaar is onopvallend, daarna verschijnen - alleen bij vrouwelijke planten helderrode bessen. hoogte: 2 m * standplaats: (half)schaduw * bloeitijd: maart-april
❷
iburnum tinus ’Gwenllian’ V (sneeuwbal) Deze cultivar blijft wat compacter dan de ‘gewone’ Viburnum tinus en bloeit langer door. De schermen met roze bloemknoppen geven in de winter kleur aan deze bladhoudende heester met fraai, donkergroen blad. Vanaf februari bloeien de eerste, witte, lichtgeurende bloempjes en de bloei gaat door tot in april. Daarna verschijnen dan nog de blauwzwarte bessen. Plant deze struik bij voorkeur op een beschutte plek, zodat hij niet invriest tijdens strenge vorst. hoogte: 120 cm * standplaats: zonhalfschaduw * bloeitijd: februari-april ❸
2
3
4
5
Aucuba japonica ’Variegata’
Viburnum tinus ’Gwenllian’
Coryllus avellana ’Contorta’ (kronkelhazelaar) De grillig gedraaide takken van kronkelhazelaar zijn in de winter - als het blad van de struik is - erg decoratief. Maar kleur geeft deze hoge en brede heester pas als in februari-maart de sierlijk afhangende, mannelijke katjes verschijnen die in trek zijn bij bijen. De lichtgele katjes vormen een voorbode voor het voorjaar! Deze makkelijke heester is vooral ’s winters erg mooi; de gekroesde groene bladeren in de zomer vallen niet bij iedereen in de smaak. hoogte: 3 m * standplaats: zon-lichte schaduw * bloeitijd: februari-maart
❹
elleborus argutifolius H (nieskruid) Deze forse, wintergroene vaste plant met groot, leerachtig blad is een opvallende verschijning, vooral tijdens de bloei die in februari begint en maandenlang aanhoudt. Elke bloeistengel bevat veel lichtgroene bloemen, met in het hart veel meeldraden en stampers die druk door bijen en hommels worden bezocht. Worden de bloeistengels op den duur lelijk, knip ze dan tot de grond af. Helleborus argutifolius houdt van een zonnige, liefst wat beschutte plek. Kies de plek waar je hem plant zorgvuldig uit, want hij houdt niet van verplanten. hoogte: 80 cm * standplaats: zon * bloeitijd: februari-april ❺
Coryllus avellana ’Contorta’
Helleborus argutifolius 01|2019 Tuinseizoen
69