22
|
LANDWERK #4 / 2019 2019
VAB van de toekomst:
Oude stallen als grondstof voor nieuwe stallen Met het materiaal van een oude stal kun je een nieuwe bouwen. Dat is althans de gedachte in meerdere projecten die momenteel worden uitgewerkt. De vrijkomende agrarische bebouwing krijgt daardoor waarde en de nieuwe stallen zijn minder belastend voor het milieu.
Door Geert van Duinhoven
H
et aantal landbouwbedrijven neemt nog steeds af in Nederland. Dagelijks stoppen bedrijven en komen bedrijfsgebouwen leeg te staan. Maar stoppende bedrijven betekent nog steeds dat elders bedrijven samengaan en meestal nog groter worden, met juist meer stallen. Aan de ene kant komen dus steeds meer incourante gebouwen leeg te staan, terwijl tegelijkertijd een paar kilometer verderop nieuwe stallen uit de grond worden gestampt. Dat voelt natuurlijk niet echt logisch aan. Zeker niet omdat je mag verwachten dat de nieuwe stallen van vandaag de leegstaande gebouwen van de toekomst zijn. Zou je die nieuwe stallen niet al zo kunnen ontwerpen dat je ze na een relatief korte levensduur weer kunt slopen of herbestemmen? Dus zo dat je bij het ontwerp al bedenkt dat het later ook geschikt moet zijn als kantoorruimte of als kinderdagverblijf? In de woningbouw of utiliteitsbouw is het al vrij gangbaar om bijvoorbeeld een school te ontwerpen die na verloop van tijd een appartementencomplex kan worden, of huizen die zo flexibel zijn dat ze voor meerdere generaties geschikt zijn. In de wereld van de vrijkomende agrarische bebouwing is dat nog niet erg gangbaar. Daar zit de uitdaging voorlopig nog in het vinden van een passende functie voor de huidige vrijgekomen bebouwing. Om dan nu ook al te gaan bedenken dat de stallen die vandaag de dag worden gebouwd, ooit een nieuwe functie moeten krijgen…
MARKT Wel is er een aantal initiatieven om de bouw van nieuwe stallen op zijn minst wat minder belastend voor het milieu te maken, en daarmee ook een oplossing te bieden voor de oude stallen. Het idee is om de oude stallen te slopen en met het materiaal nieuwe stallen te bouwen. In de Foodvalley liggen plannen klaar om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Een schuur of stal wordt gesloopt, het materiaal wordt geïnventariseerd en door materialen die in de regio vrijkomen te combineren, kunnen nieuwe stallen worden gebouwd. Het idee is eenvoudig, maar de uitwerking vergt volgens de initiatiefnemers nog wel wat uitwerking. In de eerste plaats moet je voldoende te slopen opstallen hebben. In de ene regio staat immers meer leeg dan in de andere. Vervolgens moet je slopers hebben die snappen wat recyclen is en die snappen wat wel en wat niet bruikbaar is. Er moet een markt komen voor het materiaal, om te bepalen wat bijvoorbeeld de stalen spanten, een technische installatie of de stenen waard zijn. En als zo’n schuur dan eenmaal tegen de vlakte ligt, moet je het bruikbare materiaal waarschijnlijk voor enige tijd ergens opslaan. Wellicht dat je daar leegstaande agrarische bebouwing voor kunt gebruiken, is al geopperd. Overigens zijn dit wel twee hele mooie mogelijkheden voor stoppende boeren om nog iets te kunnen verdienen aan hun lege gebouwen: ofwel via de verhuur als opslagloods ofwel als leverancier van waardevolle bouwmaterialen.
THEMA | ERVEN IN OVERIJSSEL
LANDWERK LANDWERK #4 #4// 2019
Gedeeltelijk gesloopte stal (foto Lex Broere)
BOUWTEKENINGEN Misschien nog wel het meest uitdagende is: hoe bouw je van afval weer een nieuwe stal die aan alle moderne (wettelijke) eisen voldoet? En wil je laten zien dat het een ‘gerecyclede’ stal is of juist niet? Zal er een nieuw standaard-ontwerp nodig of mogelijk zijn voor de nieuwe stal? Hoe flexibel moet een nieuwe eigenaar zijn om een dergelijke stal te plaatsen? En hoe flexibel moet de gemeente zijn bij de bouw van zo’n nieuwe, milieuvriendelijke stal met hergebruikt materiaal? Moet je het erg vinden als de stal iets afwijkt van de bouwtekeningen? Gewoon omdat het beschikbare materiaal net anders van formaat was dan gepland?
BINNEN EEN STRAAL VAN 50 KILOMETER Tom Ploeger van DLV Advies in Deventer is inmiddels zo ver met een project voor de provincie Overijssel, dat een aantal stallen inmiddels gesloopt is ten behoeve van de nieuwe stal. Alles ligt klaar om in Losser een nieuwe stal te gaan bouwen. Het is nu alleen nog wachten op de laatste NB-wet-vergunning. “Wij hebben de hele keten bekeken en erbij betrokken. Dat geeft een heel andere manier van denken. De oude gebouwen gaan we demonteren in plaats van slopen. Van één kilo gebruikt beton kunnen we bijvoorbeeld 300 gram nieuw beton maken. De geldstromen worden anders: de oude stal krijgt opeens waarde, de aannemer verdient geen marge meer op de aanschaf van nieuw materiaal.
Misschien nog wel het meest uitdagende is: hoe bouw je van afval weer een nieuwe stal die aan alle moderne (wettelijke) eisen voldoet? Er is ook minder vervoer nodig van bouwmateriaal omdat we als eis hebben gesteld om alles binnen een straal van 50 kilometer te halen. De gemeente is heel meedenkend. Zij zien de leegstaande gebouwen natuurlijk ook liever gebruikt en niet verrommelen. Als dit hergebruik een oplossing is, juichen ze dat toe. We hebben inmiddels een nieuw ontwerp voor een dergelijke stal laten maken en komen er nu op uit dat we van drie oude stallen één compleet nieuwe en ingerichte stal kunnen bouwen. Wij denken dat het ontwerp dus niet alleen voor deze ene stal bruikbaar is, maar veel breder bruikbaar is. Nu krijgen we nog een projectsubsidie om uit te zoeken hoe alles werkt en wat de mogelijkheden zijn. Maar we denken dat we met deze manier van werken uiteindelijk een gezonde businesscase hebben. Waarmee we ook een bijdrage leveren aan de lokale economie en aan duurzaamheid, omdat we veel minder nieuw materiaal nodig hebben.”
23