cliënt had gezegd: je bent voortaan aangewezen op verblijf in een beschermde woongroep. Een betaalde baan kun je vergeten. Misschien kun je een beschermde werkplek vinden. Maar deze cliënte had bezoek gekregen van haar broer. Hij was net vader geworden. De vrouw verbleef in een kliniek vanwege haar depressies. Haar broer vroeg haar om voogd te worden van de
pasgeboren baby. De man vertrouwde zijn eigen dochtertje toe aan een persoon die volgens de cliënte ‘gek is en niets kan’. De kersverse vader had vertrouwen in zijn zus en droeg haar op om beter te worden.’ Om duidelijk te maken hoe iemand zich kan ontwikkelen haalt Christelle een voorbeeld aan ‘Stel dat jouw buren uit een druk gezin bestaat waar de ouders
stress hebben. De verzorging van de hond schiet er, door alle hectiek in de vroege ochtend, bij in. Bied aan dat jij de hond voor hen uitlaat. Het geeft ritme, structuur. Je doet aan lichaamsbeweging en als je de hond terugbrengt bij zijn baasje dan kun je met haar misschien koffiedrinken zodat je sociale contacten hebt.’ >>>
Van links naar rechts: Christelle Chamuleau, Marjon Huiting en Maria Ufkes
De rol van de hulpverlener is de afgelopen tien à vijftien jaar flink veranderd. Waar de hulpverlener de cliënt vroeger bij het handje nam, ondersteunt hij nu de cliënt om zijn eigen talenten en kwaliteiten te (her)ontdekken. De redactie sprak met Christelle Chamuleau en Marjon Huiting beiden werkzaam als ervaringsdeskundigen en Maria Ufkes, teamleider Bureau Ervaringsdeskundigheid/ Herstelwerkplaats Groningen en omstreken. door Emile Diekstra en Dick Bijmolt Fotografie: Anton Markov
Van problemen leer je Marjon Huiting en Christelle Chamuleau, beiden ervaringsdeskundigen, zeggen ‘De rol van de omgeving is heel belangrijk. Hoe ziet het netwerk eruit? Wie kan welke ondersteuning bieden?’ Christelle en Marjon hebben verschillende ervaringen. Op de vraag of het ze gelukt is om hun problemen achter zich te laten nu ze werkzaam zijn als ervaringsdeskundigen, antwoordt Marjon ‘Ik zie het niet als een probleem. Wat ik heb meegemaakt is iets wat bij
De Riepe 14
het leven hoort.’ Christelle antwoordt ‘Ik heb geleerd om ermee om te gaan. Daarom is het voor mij geen probleem meer.’
Vertrouwen geven Christelle geeft diverse trainingen. ‘De methodiek draait om het (her) ontdekken van de kracht van mensen, de focus leggen op mogelijkheden, gebruik te maken van de kwaliteit die iemand heeft.’ Ze vertelt een anekdote ‘Er was een psycholoog die tegen een
De Riepe 15
Vreugde terugvinden Dat dit veel kan opleveren maakt een ander voorbeeld duidelijk. ‘Ik gaf ondersteuning aan een mevrouw die niet meer wilde leven. Ze had een plan getrokken hoe zij een einde aan haar leven zou maken. Op een dag was ik bij haar en vroeg ‘Hoe zou je de laatste weken van jouw leven prettiger kunnen maken?’ Ze vertelde ‘Ik heb altijd een visvijver in mijn tuin gewild!’ We hebben samen een tuincentrum bezocht en daar een vijver uitgekozen. Enkele weken later had ze de vijver geplaatst samen met een vrijwilliger van een maatjesproject. Ze kocht vissen en kreeg er steeds meer plezier in. Later kwamen er een hond en een kat. Nu heeft ze drie katten, twee honden en een vijver vol vissen. Drie jaar na het aanleggen van de vijver heeft ze weer plezier in het leven.’
Ervaringsdeskundigheid De resultaten van de afgelopen vijf jaren blijken volgens een evaluatie goed te
zijn. Een ruime meerderheid is zeer tevreden. Als voornaamste motivatie wordt aangedragen dat er, sinds de inzet van ervaringsdeskundigen op een andere manier wordt gecommuniceerd. Een cliënt heeft vaak aan een woord genoeg omdat de ervaringsdeskundige de ervaringen vaak kent en herkent. Cliënten ervaren communicatie met een ervaringsdeskundige veelal als gelijkwaardig.
Je kwaliteit kennen Bewustzijn is een kernpunt. Het is belangrijk dat hulpverleners zich bewust zijn van zaken, en daar draagt de inzet van een ervaringsdeskundige aan bij tijdens een multidisciplinair overleg of een intervisie. Maar het is ook van belang dat cliënten zich bewust zijn van hun kansen en kwaliteiten. Marjon vertelt ‘er was een mevrouw die zei dat zij geen identiteit heeft. Maar toen ze dat ter sprake bracht in de groep reageerden de anderen opbeurend: ‘je
hebt wel een identiteit. Je groet iedereen als je binnenkomt, je informeert of iedereen koffie of thee heeft, je gaat naar de bedrijfsleider als er geen suiker en melk op tafel staat!’ Anderen maakten haar bewust van haar kwaliteiten.
Meer zijn dan de diagnose Maria, Marjon en Christelle zijn eensgezind over hoe je praat met en over de cliënten. ‘Je noemt de diagnose niet, maar bespreekt de dingen waar iemand moeite mee heeft. Iemand is niet zijn diagnose, maar een mens met bepaalde kwaliteiten en met zaken die voor hem lastig kunnen zijn.’ Een fulltimebaan met een vorstelijk loon is niet belangrijk, en is ook niet het doel wat we samen met onze cliënten voor ogen hebben. Zo goed mogelijk functioneren en zo veel mogelijk geluk ervaren in het leven, daar gaat het om. Simpele dingen kunnen het verschil maken.’ ◆
tekst en illustratie door Eddy Sikma
Deze rubriek beschrijft kunst in de openbare ruimte. Een beeld, een wanddecoratie of een installatie. Dit keer een ietwat ander thema. De straat getekend. Geen kunst op straat, geen kunst van de straat, maar de straat getekend. Letterlijk, in al zijn facetten. Gedurende zo’n veertig jaren in mijn beroep als beeldend kunstenaar, maak ik al jaren stadsgezichten. Geen mooie plaatjes om de mooi, nee, de veranderingen op straat. De sloop van huizenblokken. De opengebroken straten voor de riolering-aanleg. Nieuwbouwcomplexen. Al in 1979 heeft het Leeuwarder Gemeentearchief een tekening van mij aangekocht. Deze instelling is later overgegaan in het H.C.L. wat staat voor het Historisch Centrum Leeuwarden. Laatstelijk hebben ze een serie werken van mij verworven. Een tekening uit 2003 van de sloop van de Vegelinwijk. Een volkswijk in het Oosten van de stad. Van oorsprong een arbeiderswijk, later bevolkt door mensen van diverse pluimage. Een recente tekening is die van het Europaplein, in het Westen van de stad, uit 2017. Hier vond een complete verkeersverandering plaats. Fietstunnels onder het plein. We zien de kranen, vrachtwagens en
zandhopen. Kunst op straat. De straat als decor van veranderingen. Kijk, zo kun je de straat ook benaderen. Er gebeurt iets. Toch is het woongenot voor velen de belangrijkste factor. Door diverse verkeersmaatregelen krijgen bepaalde straten het zwaar voor de kiezen. Straatafsluitingen waardoor het verkeer, als was het een automatisme, voor de vervangende route kiest. Leeuwarden kent zo ook een aantal straten van relatief geringe breedte waar het verkeer doorheen knalt. Woonstraten. Busvervoer voor een kwart van de provincie. Je zult er maar wonen. Niet best. Terugkomend op het onderwerp. De veranderingen. Het straatbeeld. Ik heb dit (1979-nu) in een goede veertig jaar vastgelegd. Het Historisch Centrum Leeuwarden zal dit in een expositie tonen (2019, 2020). Het zal een beeld geven van herkenbaarheid en ook van verandering. De onderstaande afbeelding betreft een renovatie van een straat in het oude Oosten van de stad. Kunst op straat. Straten in verandering. Bij deze een goed 2019 toegewenst.
De hulpverlener biedt ondersteuning als dit gewenst is. Lentis doet dit onder andere met de inzet van ervaringsdeskundigen. Want de combinatie van rehabilitatie, ervaringsdeskundigheid en herstel is essentieel. Wat die combinatie inhoudt? Rehabilitatie houdt in dat de cliënt andere rollen krijgt, dat hij niet alleen maar patiënt is. Samen met ondersteuning van een ervaringsdeskundige leidt dit tot een beter herstel. Sinds 1992 wordt de Individuele Rehabilitatiebehandeling (IRB) aangeboden. De inzet van ervaringsdeskundigheid werd in 2013 toegevoegd aan de begeleiding van cliënten. Aan de Hanzehogeschool kun je de opleiding Ervaringsdeskundige in de zorg volgen. Dit is een opleiding van het niveau Associate degree. Tijdens de opleiding leer je kennisoverdracht, gesprekstechnieken, reflecteren op jouw ervaringen en het analyseren van vakliteratuur. Een ervaringsdeskundige in de zorg is iemand die zelf in aanraking is geweest met geestelijke gezondheidszorg en zijn hersteld van hun psychiatrische ziekte. Of die als partner, ouder, kind, broer of zus ervaring hebben opgedaan met situaties als bijvoorbeeld depressies en persoonlijkheidsstoornissen. De opleiding is uitsluitend bedoeld voor mensen die ervaring hebben als (ex-)gebruiker van de zorg van de GGZ en/of de Verslavingszorg. Auke Stellingwerfstraat
De Riepe 16
De Riepe 17
Kunst op straat
Historisch Centrum Leeuwarden