HygiĂŤnisch en veilig werken Een introductie voor medewerkers
Deze folder is bedoeld om jou in het kort te informeren over hoe je bij Lentis hygiënisch en veilig kunt werken. Je kunt aanvullende informatie vinden op Lentisnet en in het Kwaliteitshandboek. In het hoofdstuk Hygiëne en Infectiepreventie, staan alle voorschriften/protocollen op het gebied van hygiëne en infectiepreventie vermeld.
2
Binnen Lentis wonen cliënten, deze zijn vaak kwetsbaar ten gevolge van hoge leeftijd, onderliggende ziekten en/of psychische aandoeningen. Cliënten leven dicht op elkaar en er zijn veel contactmomenten tijdens je werk waarbij er kans is op overdracht van micro-organismen (ziekteverwekkers) van een cliënt naar andere cliënten, rechtstreeks of via de medewerkers, van cliënt naar een medewerker of vice versa. De wijze waarop micro-organismen zich verspreiden is afhankelijk met welk micro-organismen je te maken hebt. Om een paar voorbeelden te noemen: de tuberculose bacterie verspreidt zich via de lucht, een griepvirus via kleine druppeltjes, een bacterie die een urineweginfectie veroorzaakt vaak via direct contact met de handen of materiaal (katheter). Het NORO-virus kan via direct contact met besmet voedsel of via besmette oppervlakken, maar ook via de lucht worden verspreid als mensen braken. Verspreiding van bacteriën en virussen willen we uiteraard zoveel en zo goed mogelijk voorkomen. Daarom is het van belang op de hoogte te zijn hoe je hygiënisch en veilig kunt werken. Dit is in het belang van jezelf als medewerker en van onze cliënten. Hygiënisch: zijn alle handelingen en maatregelen die ervoor zorgen dat mensen gezond blijven door micro-organismen uit de buurt te houden.
3
Preventie ‘Voorkomen is beter dan genezen’ is een bekende uitspraak. Dit geldt ook voor de praktische uitvoering van hygiëne en veilig werken. Denk hierbij ook aan het preventief vaccineren tegen Hepatitis B of tegen griep. Jij als medewerker speelt hierin een hele belangrijke rol! Welke maatregelen dragen bij aan hygiënisch en veilig werken?
1. Persoonlijke hygiëne medewerkers Dit betreft afspraken over hoe om te gaan met hygiëne ten aanzien van onder andere (dienst)kleding, nagels, haren en baarden, schoeisel en sieraden. Maar ook van gebruik van wegwerpzakdoeken, hoestdiscipline en het niet eten en drinken in ruimtes met cliëntenmateriaal. Vanuit hygiënisch oogpunt wordt bij lichamelijke verzorging, bij het uitvoeren schoonmaakwerkzaamheden, bij contact met voeding en bij medicatiebereiding en -toediening geen kleding met lange mouwen gedragen. Door het dragen van kleding met lange mouwen is het uitvoeren van handhygiëne op de juiste wijze niet mogelijk. De kledingvoorschriften gelden in alle ruimtes waar cliënten verblijven/komen of waar er met cliëntenmateriaal wordt gewerkt. De eigen werkkamer of vergaderruimtes vallen buiten deze regel.
2. Handhygiëne Handen zijn de ‘instrumenten’ die we voor allerlei doeleinden gebruiken. Ze vormen een prima transportmiddel voor microorganismen. Handhygiëne is daarom de belangrijkste maatregel om verspreiding van micro-organismen te voorkomen.
4
Tijdens lichamelijk contact en bij contact met de omgeving van de cliënt (bijvoorbeeld bij schoonmaakwerkzaamheden, medicatiebereiding en/of -toediening, voedselbereiding en/ of toediening) komen er micro-organismen op de handen. Deze kunnen worden overgedragen van de ene naar de andere persoon. (Besef je dat dit gebeurt ongeacht waar cliënten verblijven; verpleeghuis, kleinschalig wonen, intra-, extramuraal of GGZ instelling). Wanneer micro-organismen worden verspreid naar cliënten dan kunnen er infecties ontstaan, zoals diarree of wondinfecties. Ook jij als medewerker kunt zelf besmet raken. Om de handen goed te kunnen wassen of te desinfecteren met handenalcohol worden er geen pols- en handsieraden gedragen. Ook in het kader van veiligheid zijn hand- en polssieraden niet toegestaan, je kunt gemakkelijk met een ring ergens achter blijven haken of de huid van een cliënt beschadigen. De nagels moeten kort (2 mm) geknipt zijn en je mag geen nagellak of gel- of kunstnagels dragen omdat daar veel micro-organismen onder kunnen gaan groeien.
3. Basis hygiëne Alle medewerkers moeten bekend zijn met het principe van basis hygiëne. Dit is altijd en bij iedere cliënt nodig om te voorkomen dat (ziekmakende) micro-organismen worden verspreid. Basis hygiëne houdt in:
Dragen van handschoenen Wanneer je tijdens je werk in contact komt (of dit verwacht) met lichaamsvloeistoffen zoals bloed, urine, ontlasting, braaksel, pus, maar ook slijm/spuug, draag dan altijd handschoenen.
5
Lichaamsvloeistoffen bevatten namelijk grote hoeveelheden micro-organismen. De meeste micro-organismen zijn in principe onschuldig, maar als ze op een plaats komen waar ze van nature niet thuis horen, kunnen ze wel infecties veroorzaken. Een voorbeeld daarvan zijn darmbacteriën die een urineweginfectie kunnen veroorzaken. Cliënten kunnen drager zijn van minder onschuldige microorganismen zoals de via bloed overdraagbare virussen Hepatitis B, C en HIV. Maar ook van griep- of buikgriepvirussen waarmee je als medewerker ook besmet kunt worden. Door het dragen van handschoenen bescherm je jezelf en de cliënten waar je voor zorgt. Wel is het van belang dat je de handschoenen alleen cliëntgebonden of alleen bij een bepaalde handeling gebruikt. Wat ook belangrijk is, is dat je ze op het juiste moment weer uitdoet. Met handschoenen aan, moet je voorkomen dat je de directe omgeving aanraakt, bijvoorbeeld telefoons, toetsenborden, deurknoppen. Dit omdat de handschoenen ook vervuild raken, vergelijkbaar aan je handen. Na het uitdoen van de handschoenen je handen wassen of desinfecteren met handenalcohol.
Dragen van een overschort Wanneer er kans bestaat op vervuiling of nat worden van de (werk)kleding, moet een vochtdicht overschort worden gedragen. Bijvoorbeeld met hulp bij douchen, verschonen van een met feces of urine verontreinigd bed, het schoonmaken en desinfecteren van een besmeurd toilet of werkzaamheden in een spoelkeuken. Gooi het schort na gebruik altijd direct weg.
6
Dragen van een mondneusmasker en beschermende bril Draag een mondneusmasker om de slijmvliezen van de mond, neus en ogen te beschermen tegen spatten. Handelingen waarbij spatten kan optreden zijn bijvoorbeeld het uitzuigen van een tracheostoma of het spoelen van wonden. Deze handelingen zullen bij Lentis misschien niet vaak voorkomen. Het mondneusmasker na gebruik direct weggooien, de bril na gebruik schoonmaken en desinfecteren met alcohol 70%.
Schoonmaken en eventueel desinfecteren Wanneer er lichaamsvloeistof is gemorst op vloeren of oppervlakken, reinig het oppervlak eerst en desinfecteer het oppervlak daarna. Vaak betreft het een klein oppervlak, voor desinfectie kun je een alcoholpreparaat gebruiken.
Isolatie Wanneer er sprake is van een verdenking of een bewezen infectieziekte (bijvoorbeeld Noro, MRSA, schurft) worden er aanvullende maatregelen genomen. Dit worden isolatiemaatregelen genoemd. Hoe je moet handelen, staat vermeld in de protocollen in het Kwaliteitshandboek, hoofdstuk HygiĂŤne en Infectiepreventie.
7
Bloed is bloedlink! Het is mogelijk dat je tijdens je werk in contact kunt komen met lichaamsvloeistoffen en bloed afkomstig van cliënten. Daarom adviseren we je dringend, je preventief te laten vaccineren tegen Hepatitis B. Dit is de meest besmettelijke bloed overdraagbare aandoening en door vaccinatie is besmetting te voorkomen. Vaccinatie bestaat uit een serie van 3 injecties en een bloedonderzoek om te controleren of je voldoende antistoffen hebt aangemaakt en dus beschermd bent. Als je gevaccineerd bent tegen Hepatitis B, ben je niet beschermd tegen Hepatitis C en/of HIV. Dus wanneer je je toch prikt of er is sprake van een agressie incident waarbij je wordt gebeten of je krijgt een spat lichaamsvloeistof in je ogen of in de mond, moet je de volgende stappen nemen (EHBO): ›› de wond goed door laten bloeden (uitdrukken); ›› spoelen onder een flink stromende kraan; ›› vervolgens de wond zo goed mogelijk droog deppen en desinfecteren met alcohol 70% of als dat niet aanwezig is met handenalcohol; ›› bij bloed op (oog)slijmvliezen moeten deze grondig worden gespoeld met water of een oogdouche. Desinfecteer in dit geval nooit met alcohol. Vervolgens doe je melding bij PREVENT CARE, telefoonnummer 036 - 540 74 07, dit nummer is 24 uur per dag bereikbaar. Tevens meld je het accident aan je leidinggevende en wordt er een melding gemaakt in SMILE.
8
Omgaan met scherp materiaal De ARBO-wet schrijft voor dat er veilige naalden gebruikt moeten worden. Hierdoor wordt bij juist gebruik ervan de kans op een prikaccident al aanzienlijk verminderd. Blijf desondanks voorzichtig met naalden en scherp materiaal. Manipuleer of buig naalden nooit, buig niet aan de veiligheidskap van de naald. Gooi de naalden (ook de veilige naalden) altijd in een naaldenbeker. Gebruik de naaldenbeker op de juiste wijze: ›› het deksel zit er goed op geklikt bij moment van ingebruikname; ›› de naaldenbeker staat stabiel en is veilig geplaatst zodat cliënten er geen schade van kunnen ondervinden; ›› de naaldenbeker wordt definitief gesloten wanneer deze tot de vulrand vol is, dat betekent voor ¾ deel vol; ›› naaldenbekers worden niet op elkaar gestapeld.
Meldingsplicht bij infecties Medewerkers die contact hebben met cliënten of cliëntenmateriaal (verpleegkundigen, verzorgenden, schoonmaak en diegene die met voeding in contact komen), dienen zelf contact op te nemen met de eigen huisarts of de bedrijfsarts van Lentis in geval van of een vermoeden van onder andere: ›› steenpuisten (furunkels); ›› nagelriemontsteking; ›› aanhoudende diarree/hepatitis A; ›› ernstige herpes infecties; ›› korter dan 2 maanden geleden opgenomen of gewerkt in een buitenlandse zorginstelling (in verband met MRSA risico of andere multiresistente bacteriën); ›› dragerschap van MRSA.
9
Deze infecties kunnen een risico opleveren voor cliĂŤnten wanneer er directe lichamelijke zorg wordt verleend of er contact met voeding is. Het is daarom van belang dat je bij je huisarts aangeeft dat je werkzaam bent in een zorginstelling en direct contact met cliĂŤnten hebt.
Verplichtingen Iedere medewerker is verplicht zich op de hoogte te stellen van protocollen en werkinstructies ten aanzien van hygiĂŤne en infectiepreventie en deze na te leven. Lentis is verplicht persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking te stellen aan de medewerkers, hierover instructie te geven en het gebruik ervan te toetsen.
10
Organisatie Hygiëne en Infectiepreventie Lentis heeft een Hygiëne en Infectiepreventie Commissie (HIC). De leden van deze commissie stellen samen met de deskundige Infectiepreventie het beleid op dat door de Raad van Bestuur wordt geaccordeerd. Daarnaast zijn er binnen Lentis, zowel in de V&V als in de GGz, Hygiëne Kwaliteits Medewerkers (HKM-ers) opgeleid. Zij zijn de schakel tussen de organisatie/werkvloer en de deskundige Infectiepreventie. Mochten er vragen zijn kan dit via een HKM doorgegeven worden aan de deskundige infectiepreventie of er kan via de mail contact worden gelegd . Is er spoed of zijn er dringende vragen, dan kan er telefonisch contact worden opgenomen met de Deskundige Infectiepreventie of de veiligheidskundige. Herma Blaauwgeers, deskundige Infectiepreventie Email: hgm.blaauwgeers@lentis.nl Telefoon: 06 53 99 17 49 Guido Pranger, Veiligheidskundige Email: g.pranger@lentis.nl Telefoon: 06 53 81 40 26
11
Uitgave | Communicatie & Marketing
L 0163 | 10-2018