Lentis Magazine, nr 2 2016

Thema

DAGBESTEDING

2|16

Douwe Boddeus de man achter RefidĂŠ Dagbesteding als veilige plek Op zoek naar kansen

Magazine

INHOUD KOR T 1 ‘ IK W E RK A L S E E N S OOR T ME G A F OON V OOR PAT IË N T E N ’ 2 M A GI S CH DE NK E N E N DE M A CH T VA N HE T W OORD 4 HE L MU S Z OE K T Z I JN GE L OOF 6 T HE M A D A G­B E S T E DING 7 HE T I S GE E N K W E S T IE VA N GE L D 7 PROTEST ROND SLUITING DE STIEP 9 D A GBE S T E DING IN NOOD 10 F OUN TA INHOU S E? 12 A C T I V I T E I T E N IN Z UIDL A RE N 15 ‘ RE F IDÉ HE L P T ME NS E N OP W E G ’ 16 ‘ HE T A C T I V I T E I T E NCE N T RUM I S MI JN V E IL IGE P L E K ’ 19 OP E NING W E RK P L E IN A C T I V E RING E N RE - IN T E GR AT IE 2 0 ‘ W I J Z I JN A LT I JD OP Z OE K N A A R K A NS E N ’ 2 3 S E K S E N IN T IMI T E I T IN HE T V E RP L E E GHUI S 2 5 L OHUI S : DE S T RI JD V OORBI J 2 6 A P P S V OOR IE DE RE E N 2 7 ME T Z ’ N A L L E N OM TA F E L 2 8 KOR T 2 9 Lentis Magazine, tijdschrift voor cliënten en medewerkers van Lentis Correspondenten Petra de Maar, Riek Even, Anke Euverman, Jolanda Valk, Hoofdredactie Jannie Strijk en Ine Paulien Weijer Redactie Anne Helmus, Ellen Dijkstra-Dijkwel, Petra Albertema, Anna de Ruiter, Erik Bies, Bart van der Wende, Jantina Eppinga, Marja Hillenga, Yvonne de Noord Eindredactie Jannie Strijk Fotografie Erik Zwarts, Bob de Vries, Hein Tholen, Suzanne Posthumus, Noord Nederlands Fotopersbureau, Joshua Keller, Anne Helmus, Klaas van Slooten Illustraties Anna de Ruiter, Anne Helmus, Kasper Grelling, Hein Tholen Ontwerp en opmaak Klaas van Slooten | bno Druk Grafische Industrie De Marne Redactieadres Redactie Lentis Magazine, Postbus 128, 9470 AC Zuidlaren, telefoon (050) 4097643.

Op 24 mei is Spoed voor jeugd Groningen van start gegaan. Spoed voor jeugd is een centraal loket voor aanmelding van alle crises bij jongeren tot 18 jaar op het gebied van: • gedrags- en opvoedproblemen • gezinsproblemen • psychische problemen.

In het loket werken Jeugdbescherming Noord, Jonx, NOVO, Elker, het Leger des Heils, Reik en Accare samen.

Tijdens kantooruren zijn gemeentelijke basisteams verantwoordelijk voor de bereikbaarheid, het triageren en het inzetten van spoedhulp. Buiten kantooruren kunnen professionals die werkzaam zijn in de lokale basisteams (gemeenten), hulpverleningsinstanties, huisartsen en politie contact opnemen met Spoed voor jeugd via nummer 050 5239851.

Foto: Bob de Vries

KORT

Stimuleringsprijs Autisme Het Autisme Netwerk Groningen (ANG) start met een stimuleringsprijs Autisme. Een autismespectrumstoornis (ASS) is van grote invloed op alle terreinen van het leven. Dat maakt meedoen in de samenleving voor kinderen en volwassenen niet altijd vanzelfsprekend. Maar met positieve en deskundige inzet is veel mogelijk. Het ANG wil positieve initiatieven die hieraan bijdragen belonen met een stimuleringsprijs.

Wie maakt kans op stimuleringsprijs?

De stimuleringsprijs Autisme 2016 wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt aan een organisatie in de provincie Groningen die: • participatie van kinderen/volwassenen autisme vanzelfsprekend vindt • zich durft te onderscheiden • een voorbeeld en inspiratie is voor andere organisaties.

Alle levensterreinen kunnen hiervoor in aanmerking komen, bijvoorbeeld opvoeding, onderwijs, begeleiding of behandeling, werk/dagbesteding, vrije tijd of informele hulp.

Initiatieven die hieraan voldoen, kunnen voor de prijs worden genomineerd. De prijs wordt uitgereikt op 22 november 2016.

Meer informatie: http://www.autismegroningen.nl/prijs

1

’t Blauwbörgje 40 jaar 40 jaar geleden opende ’t Blauwbörgje haar deuren. Alle reden om in de week van 9 tot 13 mei een bruisende feestweek te organiseren. De activiteiten konden vanwege het prachtige weer voor een deel in de tuin van het verpleeghuis plaatsvinden. Wia Buze kwam om speciaal voor bewoners, familie en medewerkers te zingen. Maar er was nog veel meer te doen: een Groningse dag, een verwendag, een filmavond, uitstapjes, een bruidsmodeshow en nog veel meer. Gefeliciteerd! Om ’t Blauwbörgje een verjaardagscadeau te geven is een crowdfundingsactie gestart voor een tovertafel. http://activecues.com/crowdfunding/t-blauw­borgje

Mar ieke Rosing is patiënt ver trouwensper soon ( pv p)

‘IK WERK ALS EEN SOORT MEG AFOON M arieke Rosing is één v an de t wee patiënt ver trouwenspersonen ( pv p) die binnen L entis ac tief zijn. Met haar 32 jaar is ze de jong ste pv p v an Ne derl and. Ze behar tig t de bel angen v an cl iënten en doet niet s zonder toe stemming v an de cl iënt zel f. B ovendien is ze helemaal onaf hankel ijk: ze werkt niet vo or L entis, maar vo or de l andel ijke Stichting P V P.

‘Alle pvp’ers in Nederland vallen onder de stichting PVP. In totaal zijn er 55 pvp’ers in Nederland. Samen werken we bij 108 GGZ-instellingen. We zijn onderling opgedeeld in verschillende teams. Ik val, heel verrassend, onder het team Noord’, begint Marieke haar verhaal met een glimlach.

‘Mijn werk bestaat eigenlijk uit drie pijlers. De meeste tijd besteed ik aan de cliënten en de administratie. Daarnaast geef ik voorlichting aan teams over wat we precies doen. En ik meld en signaleer. Wanneer we dingen zien in de zorg die niet kloppen laten we dat aan de teamleider of het management weten’, vertelt ze.

E e n m o o i e co m b i n a t i e

Tekst en foto door: Ellen Dijkstra-Dijkwel

‘Ik ben ooit begonnen met de studie sociaal pedagogische hulpverlening (SPH), daarna ben ik rechten gaan studeren en heb ik deze studie succesvol afgerond. Omdat ik de combinatie tussen zorg en rechten heel mooi vind heb ik gesolliciteerd op de functie pvp. Het is een hele uitgebreide sollicitatieprocedure met assessments en daar ben ik succesvol uit gekomen. Ik werk nu sinds vijf jaar als pvp’, vertelt Marieke. ‘Het is een hele uitdagende baan. Er zitten heel veel verschillende facetten aan waardoor het ook heel interessant blijft. Het is natuurlijk ook een hele intensieve baan.

Per pvp’er verschilt het ook hoe je de intensiviteit ervaart. Ik vind het zelf erg meevallen. Ik kan de dag goed afsluiten als ik thuis kom.’

Solistische baan

‘Je hebt als pvp wel een hele solistische functie. Ik werk zelf in Delfzijl, Zuidlaren, Hoogeveen, Stadskanaal, Veendam en Uithuizen. De andere locaties van Lentis vallen onder het gebied van mijn collega. In je eigen gebied sta je er alleen voor’, vertelt Marieke. ‘Ik vind het solistische aspect van de baan af en toe pittig. Wanneer je iemand nodig hebt om mee te sparren krijg je toevallig nooit iemand aan de telefoon.

2

Het is wat dat betreft een beroep waar je er alleen voor staat en dat vind ik af en toe wat ingewikkeld.’

Een gemiddelde dag

‘Een gemiddelde werkdag in Zuidlaren ziet er voor Marieke als volgt uit. ‘Ik kom op kantoor en bekijk mijn e-mail en luister mijn voicemailberichten af. Ik heb een rechtstreeks nummer waar cliënten mij op kunnen bereiken. Cliënten hebben altijd het recht om mij te bellen of te mailen. Vaak heb ik op een dag al wat afspraken ingepland staan met cliënten. Ik probeer altijd geclusterd te werken zodat ik niet teveel reistijd heb tussen afspraken. Gemiddeld zie ik op een dag zes tot acht cliënten’, vertelt Marieke.

Goed plannen

‘Naast Lentis werk ik ook voor andere instellingen, BOPZ-­ cliënten van de Mesdag en daarnaast de provincie Drenthe van VNN. Ik heb wel eens momenten dat het heel druk kan zijn. Het komt in ieder geval zelden voor dat er niemand belt.

Het komt wel eens voor dat er iets gebeurt op een afdeling zodat meerdere cliënten tegelijkertijd bellen. Dat is nog wel te overzien. Maar als dat gebeurt op meerdere afdelingen tegelijkertijd dan moet ik goed plannen en de administratie maar iets later doen’, vertelt Marieke met een lach.

Ve e l v r a g e n o v e r d e b e h a n d e l i n g

‘Je hebt binnen Lentis veel verschillende groepen cliënten. Je hebt bijvoorbeeld ambulante cliënten die heel mondig zijn en veel vragen en opmerkingen hebben over hun behandeling. Maar in de kliniek heb je soms ook mensen waarbij het langer duurt voor je goed contact hebt. Per afdeling en per cliënt zijn er hele verschillende klachten en vragen. Het grootste percentage van mijn cliënten is opgenomen in een kliniek. Slechts 10 procent van mijn cliënten wordt ambulant geholpen’, vertelt Marieke.

VOOR PATIËNTEN’ Dwangbehandeling

‘Wanneer een behandelaar bijvoorbeeld contact heeft met een cliënt over de medicatie en het loopt niet goed dan komt de cliënt vaak bij mij met de vraag: ‘Mag ik ook weigeren om mijn medicatie te nemen?’

Dan ga ik samen met de cliënt in gesprek om uitleg te geven over zijn of haar rechten. Soms plan ik dan een overleg in met de behandelaar en de cliënt samen over de medicatie.

Als de behandelaar vindt dat er dwangbehandeling plaats moet vinden terwijl de cliënt vol blijft houden dat hij de medicatie niet nodig heeft, dan heeft de cliënt een aantal dagen de tijd om daar bezwaar tegen aan te tekenen. Ik stel dan het bezwaarschrift op en ondersteun de cliënt juridisch’, verklaart Marieke.

Medicatie geven zonder t o e s te m m i n g?

Geheimhoudingsplicht

‘Ik deel absoluut geen informatie met de behandelaar die de cliënt niet wil delen. Stel je voor dat ik met een cliënt heb gesproken over een hele ernstige klacht, maar hij wil niet dat het besproken wordt met de behandelaar, dan mag ik er met niemand over praten. Dat gaat best ver. Ook als het over zelfmoord gaat. Als het over moord gaat dan is het een ander verhaal. Maar het zelfbeschikkingsrecht is een heel groot goed bij onze cliënten. Het is niet aan mij om te beslissen of de klacht van de cliënt zwaarder weegt dan zijn welzijn, dat moet de cliënt zelf bepalen.’

Ik schrijf ook niet in het dossier van Lentis en ik kijk ook niet in het dossier van een cliënt zonder zijn of haar toestemming. Ik weet het ziektebeeld van een cliënt ook niet altijd.

Dat mag de cliënt zelf vertellen of juist niet. Soms is het goed om niet teveel te weten dan raakt je eigen blik ook gekleurd. Ik behartig echt het belang van de cliënt’, vertelt Marieke.

K i j k v o o r m e e r i n f o r m a t i e o v e r d e p v p ’e r s d i e werkzaam zijn binnen Lentis op: w w w. l e n t i s . n l /o v e r - l e n t i s/k w a l i te i t- v a n -z o r g / patientvertrouwenspersoon

3

Sandra hoort van de verpleging dat de psychiater haar vanmiddag een depot­ injectie wil geven. Daar is Sandra het totaal niet mee eens. Ze heeft teveel last van de bijwerkingen van een depot. Ze heeft al een paar keer gezegd dat ze andere medicatie wil, maar de psychiater luistert niet. Sandra is vrijwillig opgenomen en wil zelf beslissen wat er in haar lichaam komt. Ze belt met haar pvp. De pvp luistert naar haar verhaal en geeft haar advies. Voor een behandeling is toestemming nodig van een cliënt.

Soms mag een cliënt ook onder dwang medicatie krijgen, maar dat mag alleen in bepaalde situaties. De pvp en Sandra spreken af dat ze twee dingen gaan doen.

Sandra zal de verpleging vertellen dat ze geen toestemming geeft voor het depot. De pvp neemt contact op met de psychiater. De psychiater had niet in de gaten dat Sandra zulke bezwaren heeft tegen de injectie. Hij komt diezelfde dag nog langs om met haar te praten over de medicatie. Het depot gaat niet door.

Bron: www.pvp.nl/praktijkvoorbeelden.html

Door: Ton van der Linden In samenwerking met Anne Helmus Illustratie: Kasper Grelling

MAGISCH DENKEN EN DE MACHT VAN D e voetballer die een kr uisje sl aat vo ordat hij het veld betree dt is bezig met e en onschuldige vor m v an magisch denken. D o or deze handel ing ver g ro ot hij zo in zijn bele v ing de kans om te scoren.

M agisch denken is v aak het gelo of v an e en perso on dat zijn ge dachten, wo orden of handel ingen e en bepaalde gebeur tenis kunnen oproepen of verhinderen. Al geme en geldende re gel s vo or o or zaak en ge vol g l ijken hierbij niet v an toepa ssing . M agisch denken kan ook leiden tot dw ang stoor nissen.

D e patiënt me ent met zijn ge dachten, wo orden of handel ingen de werkel ijk heid te beïnv loe den.

In dit stuk zijn een paar vo orbe elden we erge geven w aarin ‘de macht v an het wo ord’ een rol speel t bij het magisch denken.

Niet zo lang geleden kocht ik voor een zeer schappelijk prijsje het boek ‘Het huis van de moskee’ van Kader Abdolah, een Iraanse schrijver, die in het Nederlands schrijft.

Ik begon in het boek te lezen en na enkele bladzijden las ik dat een verzorgster van de imam een hoekje van de nagel van diens wijsvinger afknipt. Op zich is dit niets opzienbarends ware het niet dat ik zelf die ochtend een hoekje van de nagel van mijn vinger had afgeknipt. Ik controleerde de vinger en ja het was de wijsvinger. Ik was verbijsterd. Hoe kon een zin uit een boek, dat jaren eerder was geschreven, samenvallen met een recente gebeurtenis in mijn leven? Immers, direct nadat ik mijn nagel had bijgeknipt lees ik vervolgens in een boek dat de verzorger van de imam hetzelfde doet en nog wel aan dezelfde vinger. Als ik op dat moment in een psychose had gezeten dan had het heel anders uitgepakt. Dan zou ik in die toestand, na het lezen van spannende verhalen, denken dat mij de beschreven gebeurtenis zelf ook zou overkomen. Daar zou ik knap angstig van worden en ik zou geen boeken meer lezen en ook geen verhalen van anderen meer willen aanhoren. In dit geval hoefde ik er niet bang voor te zijn, want ik was broodnuchter en helder van geest en had alles onder controle.

Vo o r s p e l l e n d e w o o r d e n?

Een week geleden las ik tijdens het ontbijt in de krant dat in ons land de verkeerslichten slecht worden onderhouden. Nadat ze op een drukke kruising zijn geplaatst kijkt niemand er meer naar om en worden ze aan hun lot overgelaten.

4

In gezelschap van een grote groep kooplustige mensen sta ik nog dezelfde dag te wachten voor een voetgangerslicht bij een zebra in de buurt van IKEA. Er staat links van de oversteekplaats een lange rij auto’s eveneens te wachten op groen licht. Braaf wachtend op het groene vertreksignaal kijk ik voor me uit. Plotseling zie ik dat een grote lichtbak met verkeerslichten zomaar losschiet en omgekeerd blijft hangen aan een gammel ogende beugel. Het is het verkeerslicht waar de auto’s voor staan te wachten. Doordat het licht nu op de kop hangt worden de automobilisten door de verlichte pijl die nu de andere kant op wijst op het verkeerde spoor gezet.

Het voetgangerslicht is inmiddels op groen gesprongen en ik loop naar de overkant en inspecteer onderweg vluchtig de gesneuvelde verkeerslichten.

Ik begin me af te vragen, komt dit voorval voort uit het feit dat ik er ‘s morgens over heb gelezen? Had het artikel een voorspellende waarde, gaat het nu toch gebeuren wat ik wel eens vreesde, dat wat ik lees ook in mijn echte leven plaats gaat vinden? Ik maakte me ongerust en had mezelf even niet meer onder controle. ‘De macht van het woord is groot,’ dacht ik.

H e t w o o r d d a t te h u l p s c h i e t

Woorden kunnen verontrusten maar je ook helpen. Toen ik weer was gekalmeerd moest ik denken aan een ongemakkelijke situatie tijdens een liftvakantie. Door het lezen van een woord wist ik me uit die situatie te redden. Het is inmiddels jaren geleden dat ik wel eens liftte. Ik kreeg een lift van een man van in de twintig.

Niet lang nadat ik was ingestapt legde hij brutaalweg zijn hand op mijn been. Wat moest ik doen? Ik raakte lichtelijk in paniek.

Hoe kon ik me uit deze situatie redden zonder uit de auto gezet te worden? Ik keek om me heen zoekend naar een oplossing.

HET WOORD Opeens las ik: ‘remaster control’. Ik begreep onmiddellijk dat dit de oplossing moest zijn. Zelf het heft in handen nemen. Dus ik zei iets in de trant van: ‘Je vindt me zeker erg aardig’. Zelf het initiatief nemen, het werkte. Onmiddellijk trok hij zijn hand weg. Ik had mijn doel bereikt en er volgde een geanimeerd gesprek over zijn persoonlijke situatie. Zijn vrouw wist niets van zijn behoefte aan mannenliefde en hij vroeg mij min of meer hoe ermee om te gaan.

Ik weet niet meer wat ik geadviseerd heb. Ik denk dat ik het een beetje in het midden heb gelaten, want er zijn zaken die iemand zelf moet oplossen, vind ik.

Wat me meer interesseerde was de vraag waar die reddende tekst vandaan kwam. Ik keek en zag dat het een brandblusser betrof. Ik boog me wat voorover om te zien wat de volledige tekst was, want het voorwerp was rond zodat ik de tekst niet in zijn geheel kon lezen. ‘Firemaster control’ stond er. Ik was verbaasd en ook blij verrast. Het woord of eigenlijk slechts een deel van een woord was me te hulp geschoten.

Later filosofeerde ik nog wat over de zelfstandige macht van het schrift (‘the word is mightier than the sword’), maar ik heb eigenlijk nooit een verklaring voor de gebeurtenis weten te vinden. Dat hoeft ook niet. Je hoeft niet alles te verklaren. Je kunt ook gewoon een toevallige (?) gebeurtenis in dankbaarheid aanvaarden. Het geeft in ieder geval een bijzonder geluksgevoel.

5

Anne Helmus

HEL MUS Z OEK T ZI JN GEL OOF

‘Al s jij vo or mij bidt , bid ik vo or jou.’

Dit l ijkt me ge en gekke de al en ik probe er de bel of te in te lossen. D e v rouw die vo or me wil bidden, en ik op ver zoek vo or haar, spreek ik in de kerk v an de Heil ige M aagd vo or de D e sampar able s in de Spaanse stad Valencia. Ze ver telde me dat de Heil ige M aagd v an deze basil iek er spe ciaal is vo or de be dr ukten, de mensen in ge e stel ijke no o d en met g rote problemen, met depre ssie s en vo or hen die worden vergeten.

O ok vo or v luchtel ingen voe gde ze er nog aan toe . Ze verdween in de menig te gel ov igen ter wijl ze haar oude moe der vo or tduwde. D e kerk v an deze Heil ige M aagd is bijzonder gezell ig . We hebben er net de mis mee gemaakt . Het is een ronde kerk met boven het al taar een pr achtige gouden M aria die inderdaad ve el w ar mte en gene genheid uit str aal t .

We bl ij ven nog een po osje omdat het er zo ont spannend is.

De goede tijding

‘Je kunt door te bidden tot de Heilige Maagd je problemen in haar handen leggen zodat je er zelf van wordt verlost’, vertelde de vrouw die ik ontmoette in de kerk. Dat klinkt als een mooi kinderlijk geloof.

Het doet me denken aan mijn jeugd. In mijn beleving woonde God boven in nok van de toren van de Sionskerk. Hij kon zo uitkijken over de Florisvijver en de Indische buurt waar we halverwege de jaren vijftig woonden. Ik geloofde dat de God boven in de toren goed voor ons zou zorgen en de moeilijkheden zou oplossen. Onze familie was aangesloten bij de gereformeerde kerk. Na de maaltijd werd er door mijn vader voorgelezen uit de bijbel. We bezochten de kerk twee keer per zondag in nette kleding. Mijn moeder was handig met de Singer naaimachine. Met behulp van een knippatroon uit de Marion maakte ze voor mijn broertje en mij een matrozenpakje. Gekleed in deze wat te krappe pakjes kon onze moeder met ons pronken tijdens en na het kerkbezoek. Iedereen vond het schattig maar wij gingen liever gewoon naar Gods huis. Tijdens mijn lagere schooltijd bracht ik huis aan huis ‘De goede tijding’, een evangelisatieblaadje rond in een wat nu een zwak-sociale buurt zou heten. Als puber heb ik me weinig tegen het geloof hoeven af te zetten. Mijn ouders gingen er indertijd zelf ook al wat losser mee om.

Tr o o s t e n h o u v a s t G e e n co n t r i b u t i e m e e r

Wat is er nu nog over van mijn geloof? Ik zeg vaak: ‘Zo de Here wil’, als ik over een toekomstige gebeurtenis spreek. Aan de sleutel van mijn fiets zit een penning van de heilige Sint Christoffel, de heilige die de reizigers bescherming biedt. In mijn loopbaan als hulpverlener heb ik een aantal cliënten in geestelijke nood naar de Baptistengemeenschap verwezen. Ze vonden daar de warmte en de troost die ze zochten en konden bij de GGZ uitgeschreven worden. In momenten van nood wil ik zelf nog wel eens een schietgebedje naar boven zenden en ook als ik dankbaar ben voor al het goeds wat op m’n pad komt spreek ik m’n dank uit. Ik weet niet of het allemaal nog overkomt omdat ik niet meer als gelovige geregistreerd sta en geen contributie meer betaal.

6

Het geloof biedt zeker troost en houvast. De Heilige Maagd voor de bedrukten in Valencia kan rekenen op een grote schare gelovigen.

Vooral dus mensen in psychische nood. Het katholieke geloof kent meerdere heiligen die een bepaalde doelgroep bedienen. Net als de Romeinen en Grieken ook allerlei goden hadden.

Veel instellingen werkzaam op het terrein van de GGZ hebben van oorsprong een religieuze signatuur. Nu nog staan veel christelijke waarden centraal, zoals mensen in nood helpen. Het zou mooi zijn als er voor elke doelgroep in de psychiatrie een Heilige Maagd zou zijn die haar vermeende heilzame krachten aan zou wenden om het leed van de patiënten te verlichten. Gelukkig zijn er ook binnen Lentis geestelijk verzorgers actief. Ze zijn niet heilig maar wel voor alle gezindten. Van moslim tot katholiek!

THEMA DAG­ BESTEDING

De wethouder aan het woord

Structuur in de dag, iets zinvols doen, iets om naar uit te kijken. Dat is voor iedereen belangrijk. Voor psychiatrische patiënten is dat niet anders. Het is misschien zelfs nog wel belangrijker. Toch komt de dagbesteding voor psychiatrische patiënten steeds meer onder druk te staan.

Door: Anne Helmus

De financiering ligt nu bij gemeenten. Die kiezen hun eigen koers: samenvoegen of integreren in andere activiteiten.

Lentis verloor onlangs de aanbesteding in het Noordoosten van de provincie. Dat was een klap voor veel cliënten die vaak al een langdurige relatie hebben met de groep waarin ze zitten en de hulpverleners in de dagbesteding. Inmiddels is voor de cliënten die dit trof een nieuwe plek gevonden of wordt een nieuwe plek gezocht. Tot juni vond deze ‘warme overdracht’ plaats.

Op andere plekken zijn er nieuwe initiatieven: zo wordt er in Zuidlaren een werkplein ingericht waar alle dagbestedingsactiviteiten rond een plein worden aangeboden. Plannen om boerderij De Stiep te sluiten stuiten op protesten van deelnemers en de wijk. Onlangs boden deelnemers van De Stiep 2300 handtekeningen aan aan de directie van Lentis Volwassenenpsychiatrie.

Kortom: een onderwerp waar veel over te zeggen valt. In dit dossier wordt het thema dagbesteding van verschillende kanten belicht: van de kant van de deelnemers, de medewerker, de leidinggevende, de wethouder. Allemaal laten ze hun licht schijnen op dit ene thema: dagbesteding.

Thema

HET IS GEEN K WESTIE VAN GELD Wethouder B ard B oon, v an Zor g en Wel zijn v an de geme ente Oldambt , wil de sge v r aagd wel iet s ze g gen over de aanbe ste ding v an de dagbe ste ding .

D eze proce dure re sul te erde in het buiten de boot v allen v an L entis al s zor g aanbie der voor ac ti v iteiten op het gebie d v an dagbe ste ding in heel N o ordoost Groningen.

‘Ik denk dat Lentis het een en ander heeft onderschat. Wellicht dachten ze dat men niet om zo’n grote organisatie als Lentis heen kon. Persoonlijk vind ik dat jammer. Ik had het graag anders gezien.

In het kader van de aanbesteding van de WMO is onder andere de dagbesteding in de markt gezet.

Rond de aanbesteding hebben we samengewerkt met twaalf gemeenten in Noord Oost Groningen genaamd het Ommelander Samenwerkings Model. De organisaties die meededen in de aanbestedingsronde moesten aan een aantal criteria voldoen. De beoordeling van de ingevulde formulieren voor de aanbesteding hadden we uitbesteed aan een onafhankelijk inkoopbureau. De aanbestedingen werden geanonimiseerd ingediend en dus objectief behandeld middels het toekennen van punten. Op deze manier was er dus geen voorkeursbehandeling mogelijk.

Lentis bleek niet aan de gestelde eisen te kunnen voldoen.

Uit de onafhankelijke toetsing scoorde Lentis onvoldoende en is het werk aan andere organisaties gegund die wel aan de normen konden voldoen.

7

Onderschat

Het is geen kwestie van geld. Het is niet zo dat de aanbieders aan wie het werk is gegund het voor minder geld wilden doen. Er staat gewoon een bepaald bedrag voor. De toetsing betrof vooral kwaliteit en inhoud van de geboden zorg.

Ik heb soms het gevoel dat de gemeente de schuld krijgt van deze misrekening van Lentis zelf. Dat merkte ik ook tijdens

een werkbezoek in het contact met cliënten van Lentis. Dat lijkt me niet terecht. Lentis heeft tot medio juni de tijd om de cliënten, middels een ‘warme overdracht’, over te dragen aan de nieuwe zorgaanbieders.’

D i c h te r b i j d e m e n s e n

De wethouder vertelt dat in zijn gemeente Oldambt er 1500 mensen zijn die een of meerdere dagdelen dagbesteding aangeboden krijgen. Het zijn ouderen, mensen met een verstandelijk beperking of psychiatrische problematiek.

‘Via de WMO moet dit voor 25% minder geld dan toen dit nog via de AWBZ werd gefinancierd. Ik denk dat er efficiënter met de beschikbare middelen omgesprongen moet worden.

Bijvoorbeeld door de zorg meer op lokaal niveau te organiseren. Nu rijden er veel verschillende busjes om de mensen naar de faciliteiten van allerlei instellingen te vervoeren.

Als je het wat dichter bij de mensen zelf organiseert levert dit kostenbesparingen op en men kan in de eigen omgeving meer met elkaar in contact komen en waar mogelijk de helpende hand bieden.’

Yonas Tewelde, directeur Lentis volwassenenpsychiatrie reageert:

‘ We k regen geen k r itiek op de inhoud en k w aliteit v an onze zorg ’

D o o r s t a r t D e H a r m o n i e?

‘De gemeente wil samen met Lentis onderzoeken of ze bijvoorbeeld samen activiteiten kunnen ontplooien. Er wordt bijvoorbeeld over gedacht om in het monumentale gebouw De Harmonie in Winschoten, waar nu onder andere het activiteitencentrum in is gevestigd, samen te werken.

Gedacht wordt om middels het Fountainhouse model openstelling te continueren. Het goed lopende computerproject zou hierin ook een plek kunnen krijgen. Je zou kunnen denk aan een soort computerbank waar mensen met een laag inkomen een pc kunnen verkrijgen. Zoals dat nu trouwens op het ARC ook al gebeurt. Ook is het mogelijk dat een andere wel gecontracteerde zorgaanbieder de Lentislocatie met het eventuele personeel erbij overneemt zodat cliënten en het personeel ook niet hoeven te verkassen.’

Wethouder Boon geeft aan dat het niet contracteren van Lentis geen centenkwestie was. Lentis voldeed niet aan de eisen.

Daarom is het werk aan andere organisaties gegund die wel aan de normen konden voldoen. De toetsing betrof vooral kwaliteit en inhoud van de geboden zorg.

Lentis heeft het traject onderschat en geeft nu de gemeente de schuld van de misrekening, aldus Boon. Yonas Tewelde, directeur algemene zaken van Lentis volwassenenpsychiatrie reageert. ‘Wij

8

hebben een andere kijk op het traject. Wij hebben niet echt kritiek op de inhoud en de kwaliteit van onze zorg gekregen. Het gaat om voorzieningen die aantoonbaar een bijdrage leveren aan herstel en vermaatschappelijking. Onze cliënten hebben grote waardering voor de kwaliteit van onze voorzieningen, getuige de vele reacties en bezwaren en zij maken zich zorgen of deze voorzieningen en de kwaliteit van de begeleiding behouden zal blijven.

Lentis is geen organisatie die zich uitsluitend heeft gespecialiseerd in dagbesteding en activiteiten. Dat speelt een rol, aldus Yonas Tewelde: ‘Wij zijn een specialistische GGZ-organisatie met een geïntegreerd aanbod van zowel behandeling als begeleiding. Iedereen kan bij ons terecht met psychische en psychiatrische problemen. Dagbesteding maakt daar soms onderdeel van uit. Er zijn natuurlijk ook organisaties die gespecialiseerd zijn in dagbesteding en activiteiten. Dat geldt voor ons niet. De personeelssamenstelling in onze centra is niet gebaseerd op de laagste prijs, maar op kwaliteit, continuïteit en een passend aanbod. Onze medewerkers zijn ervaren, doen dit werk al meerdere jaren en daarom zijn we relatief duur.

Dat wisten we. En dat hebben we ook teruggekregen. In de afwijzingsbrief werd aangegeven dat ons voorstel niet tot de economisch meest voordelige voorstellen behoorde. Anderen hebben het voor een

andere prijs aangeboden. Dat is dus wel een wegingselement geweest. De organisaties aan wie de dagbesteding nu is gegund zijn niet specifiek gericht op psychiatrische patiënten’. Vanuit Lentis is er nu intensief contact met de partijen die de zorg overnemen. ‘Wij maken ons er wel zorgen over of er voldoende expertise beschikbaar is om onze doelgroep te ondersteuningen.

Met sommige partijen, zoals Werkpro en NOVO hebben we goede afspraken kunnen maken over de continuïteit van zorg en wij hebben het vertrouwen dat deze organisaties in staat zijn om in de begeleidingsbehoefte van onze cliënten te voorzien. En soms gaan onze ervaren medewerkers mee.’

Toch is er ook zorg: ‘We houden er rekening mee dat deze maatregel gepaard kan gaan met een toename van deelname aan andere zorgvormen. Dus meer gebruik van poliklinische diensten, FACT, of crisisdienst.

Dat gaan we ook monitoren.’ De contacten met de gemeenten zijn verder goed. ‘Wat zowel de gemeente als wij belangrijk vinden is het welzijn en de stabiliteit van onze cliënten. Daar hebben we elkaar in het verleden altijd goed in kunnen vinden en ik verwacht dat dat ook in de toekomst zo zal zijn. Zo zijn we in Winschoten gezamenlijk bezig met een initiatief om een Fountainhouse op te richten.’

Thema

PROTEST ROND SLUITING DE STIEP De Stiep is een kruising tussen een zorgboerderij en een kinderboerderij aan de rand van het Dennenoordterrein in Zuidlaren. Zo’n 60 mensen vinden er een dagbesteding.

Begin dit jaar sprak de directie van Lentis Volwassenen­ psychiatrie het voornemen uit om De Stiep te sluiten, omdat het niet meer te bekostigen is. Al geruime tijd moet er geld bij. Dat stuitte op fel verzet van de wijk. Er werd een hand­ tekeningenactie gestart en op woensdag 24 februari zijn onder grote belangstelling 2300 handtekeningen, verzameld door cliënten van Lentis én De Stiep, uitgereikt aan de directie van Lentis. Namens de wijk Oude Tolweg en Zuid-Es, heeft Sjors Kruisselbrink, 150 handtekeningen als petitie uitgereikt aan de directie.

Op dit moment wordt onderzocht of De Stiep open kan blijven door de samenwerking te zoeken met andere partijen. https://www.youtube.com/watch?v=MOo70fBeMKI&feature=youtu.be De vrienden van de Stiep houden een positief gevoel over aan het uitreiken van de handtekeningen en blijven zich vol vertrouwen hard maken voor het behouden van dit unieke project.

9

Inmiddels is er een avond geweest waar is nagedacht over de toekomst van De Stiep. Meer hierover? http://www.nieuwewegenggzenopvang.nl/actueel/designthinking-mooie-vorm-co-creatie/

Thema

Door: Anne Helmus Foto’s: Anne Helmus

D AGBE S T EDING IN NOOD Cl iënten in No ordo ost Groningen kunnen met ing ang v an juni 2 016 niet meer vo or hun dag ac ti v iteiten terecht bij L entis. D e re den hier vo or is dat de geme enten in dit gebie d gezamenl ijk de zor g hebben ingekocht bij andere aanbie ders dan L entis.

D elen v an de zorg die eerst vergoe d werden do or de AW BZ zijn nu over­ gehe veld naar de gemeente. D e geme ente ge ef t ondersteuning thuis v ia de Wet maat schappel ijke ondersteuning ( WMO). Vo or L entis betekent dit dat bij vo orbeeld be scher md wonen en dag ac ti v iteiten nu worden ver goe d do or de gemeente al s ze tenminste ge contr ac te erd zijn.

De afgelopen jaren is er op verschillende locaties in Noordoost Groningen hard gewerkt om op allerlei niveaus de samenwerking aan te gaan met de verschillende gemeenten en andere aanbieders van dagactiviteiten. Dit alles ter voorbereiding op de overgang van AWBZ naar WMO. Frustrerend voor veel medewerkers en de verschillende organisaties was dat het contracteren van zorgaanbieders via een anonieme aanbesteding plaatsvond voor geheel Noordoost Groningen. De gedane investering uit naam van Lentis in de samenwerking en het vele netwerken bleek achteraf geen rol te spelen bij de toewijzing. De groeps- en individuele indicaties werden niet aan Lentis niet gegund. De medewerkers zijn nu volop bezig om cliënten onder te brengen bij wel gecontracteerde zorgaanbieders. In Winschoten functioneert er een werkgroep om cliënten te ondersteunen en te begeleiden naar andere dagbesteding. Zowel individueel als groepsgewijs zijn er meerdere locaties bezocht. De reacties na deze bezoeken zijn wisselend.

Onaangename verrassing

Voor zowel de cliënten als het personeel kwam de boodschap dat Lentis geen dagactiviteiten meer kan aanbieden als een onaangename verrassing. Aan de jarenlange samenwerking tussen cliënten onderling en personeel komt noodgedwongen een eind. Er ontstond veel onrust over de ontstane situatie. Op de verschillende locaties werden bijeenkomsten gehouden om informatie uit te wisselen. Dit waren soms indringende bijeenkomsten waar de emoties hoog opliepen.

W i n s c h o te n

In de kantine van het ARC te Winschoten was bijvoorbeeld te horen dat Lentis zich slecht had voorbereid op de overgang

10

Willemien naar de WMO en dat ze het feit dat ze niet door de gemeente zijn gecontracteerd aan zichzelf hebben te danken. De aanwezige leidinggevende Hetty Post kon zich niet in deze kritiek herkennen. Ze vertelde dat er juist veel was geïnvesteerd in de voorbereiding van de overgang.

Ook werd er aandacht gevraagd voor de cliënten die minder goed voor zichzelf op kunnen komen en bij deze overgang mogelijk tussen wal en schip kunnen vallen.

De deelnemers Jan

Hetty zei verder dat buiten de nu ontstane situatie er sowieso was ingegrepen. Door het dalend aantal deelnemers, onder andere ten gevolge van een hogere eigen bijdrage, zou het openblijven van bijvoorbeeld AC De Harmonie onder druk komen te staan. Verder is men in overleg met de Gemeente om De Harmonie gezamenlijk te exploiteren in combinatie met de computerafdeling. Achter de schermen is er hard gewerkt aan oplossingen. De sluiting van De Harmonie in deze vorm was onafwendbaar vanwege de tekorten.

Toch zijn er ook lichtpuntjes. De verhuis-een de tuinploeg blijven intact en de subsidie voor het Fountainhouse is door gemeente Oldambt toegekend. (Lees voor meer hierover het artikel over het Fountainhouse in dit nummer.) Ook zijn er voor een aantal andere afdelingen oplossingen in de maak om het voorbestaan, eventueel onder een andere vlag, te garanderen. Overigens is het jaarlijks tekort binnen Activering en Reïntegratie buiten deze verandering om aanzienlijk.

Jan Schepers maakt al 22 jaar gebruik van dagbesteding.

Hij is depressie- en psychosegevoelig. Over het mogelijk verdwijnen van zijn huidige dagbesteding zegt hij: ’Ik lig daar af en toe wel wakker van. Onder de mensen hier is er veel onzekerheid. Ook bestaat er wantrouwen. Veel mensen zijn verdrietig en bezorgd. Ik heb mensen zien huilen. Zelf ben ik erg gehecht aan het gebouw. Het is lekker licht en heeft frisse kleuren. Het geeft mij een goede stemming. Dit gebouw moet je nooit wegdoen. Ik hoop op een doorstart onder de vlag van NOVO. We kunnen dan ook als groep bij elkaar blijven. Als bezoekers lijken we op een familie. Mijn naaste familie woont in Israël. Dus die zie ik niet zo vaak.

Hier op de Regenboog ben ik vaak bezig om foto’s en afbeeldingen van technische objecten zoals tanks, vliegdekschepen en locomotieven om te zetten in technische tekeningen.

Dat doe ik heel precies met het een oude MS DOS computer en het tekenprogramma Draw perfect.

Stadskanaal

Evenals op andere plekken is men bij AC De Regenboog te Stadskanaal bezig geweest om samenwerking te zoeken met ander partijen zoals De Noorderbrug en met de gemeente natuurlijk. Volgens medewerker Willemien Starke heeft dit alles niet mogen baten, ook in Stadskanaal moet Lentis zijn activiteiten op het terrein van de dagbesteding beëindigen en zijn cliënten overdragen aan andere zorgaanbieders. Het personeel heeft voor een deel al een andere plek gevonden.

Willemien mag voorlopig blijven om de lopende zaken af te handelen.

Inmiddels is bekend geworden dat het wel door de gemeente gecontracteerde NOVO de exploitatie van het gebouw van het AC De Regenboog gaat overnemen, zodat de meeste van de huidige bezoekers er blijvend terecht kunnen. Over overname of detachering van personeel is men nog in onderhandeling.

Jan

11

Bert

Bert

Deelnemer Bert Nobbe van AC De Regenboog heeft een uitgesproken mening over de veranderde financiering van de dagbesteding en de gevolgen daarvan. Hij zegt: ’Het hele gezondheidssysteem staat op instorten. Uiteindelijk komt alles uit één pot. Het geld wordt verdeeld over te veel instanties die allemaal vechten voor hun eigen belang.

Vooral al die managers die kosten een hoop geld en die vergaderen zich suf. Moet je kijken hoeveel instanties er hier in Stadskanaal actief zijn: Lentis, NOVO, De Zijlen, Philadelphia, Welstad, Vluchtelingenwerk.

Waarom voeg je al die organisaties niet bij elkaar? Dat levert een enorme besparing op. Waarom moet elke doelgroep zijn eigen gebouw, we zijn allemaal mensen met elkaar en kunnen best gebruik maken van hetzelfde gebouw. De vrije markt is het ergste wat ons is overkomen, al die verschillende clubjes werken vooral voor hun eigen hachje. Dat komt de zorg voor de mensen die het nodig hebben niet ten goede.’

Thema

F OUN TA INHOUSE? Lucien Kampijon, ervaringsdeskundige, werkzaam bij het FACT team in Winschoten is al enige tijd bezig om te onderzoeken of er binnen Lentis ook plaats is voor een dergelijk clubhuis. Lucien vertelt op deze middag enthousiast over de mogelijkheden van een dergelijke centrum. ‘Je wordt gratis lid van het clubhuis. Het gaat er vooral om wat je wel kan en welke activiteiten het best bij je passen. Je hebt hierin keuzevrijheid. Samen met de andere leden ben je verantwoordelijk voor de gang van zaken binnen het clubhuis. De werkzaamheden worden ’s morgens verdeeld en ieder gaat vervolgens met zijn taak aan de gang. Dit kan van alles zijn: administratieve taken, het schoonmaken van het centrum of het voorbereiden van de lunch. Deelname binnen het Fountainhouse is geen therapie of behandeling er wordt niet over gerapporteerd in EPD, ook wordt er niet geëvalueerd met behandelaars. Wel bespreken de deelnemers onderling de samenwerking. De omgang tussen staf en leden is gelijkwaardiger dan in de praktijk van de dagbesteding tot nu toe.

Samen beslis je ook over de toelating van nieuwe leden.’

S u b s i d i e t o e g e ke n d

Door Anne Helmus

O p e e n z o n n i g e d i n s d a g m i d d a g z i t d e k a n t i n e v a n h e t A R C i n W i n s c h o te n v o l m e t c l i ë n te n d i e g r a a g m e e r w i l l e n w e te n o v e r h e t o p r i c h te n v a n e e n F o u n t a i n h o u s e i n W i n s c h o te n .

H e t e e r s t F o u n t a i n h o u s e s t o n d i n N e w Yo r k . V l a k n a d e Tw e e d e We r e l d o o r l o g b e g o n e e n g r o e p m e n s e n d i e e e n t i j d w a r e n o p g e n o m e n i n p s yc h i a t r i s c h e i n r i c h t i n g e n e e n c l u b h u i s . Z e k w a m e n h i e r s a m e n v o o r s o c i a a l co n t a c t e n o m s a m e n d i n g e n te o n d e r n e m e n . O m d a t e r z i c h v o o r h e t c l u b h u i s e e n f o n te i n b e v o n d o n t s t o n d d e n a a m F o u n t a i n h o u s e .

M o m e n te e l h e b j e o v e r d e g e h e l e w e r e l d d i t s o o r t c l u b h u i z e n w a a r p s yc h i s c h k w e t s b a r e m e n s e n te r e c h t k u n n e n . Z e w e r ke n a l l e m a a l v o l g e n s h e t m o d e l d a t i n d e Ve r e n i g d e S t a te n i s o n t w i k ke l d . O m d a t i n W i n s c h o te n v e e l d a g b e s te d i n g w o r d t o p g e h e v e n l i j k t d e t i j d r i j p o m i n d e z e p l a a t s o o k e e n d e r g e l i j k ce n t r u m o p te r i c h te n .

12

Lucien zegt dat de overgang geleidelijk zal gaan: ‘Het fijne van de situatie hier in Winschoten is dat er al een basis aanwezig is in de vorm de Computerafdeling hier in het ARC. Deze afdeling heeft al kenmerken van het Fountainhouse­ model. Cliënten hebben al een grote inbreng en vervullen taken die te maken hebben met de organisatie en voortgang.

Het idee is dan ook om deze afdeling als basis te laten fungeren en uit te bouwen als clubhuis. We krijgen hiervoor de tijd, we kunnen dat dus rustig doen, zodat iedereen aan de veranderde opzet kan wennen.’

Veel aanwezigen deze middag zijn deelnemers en begeleiders van de Computerafdeling. Er leven allerlei vragen.

Bijvoorbeeld of je een indicatie nodig hebt voor deelname.

Volgens Lucien is dat niet nodig. Wel is het zo dat je bij lidmaatschap niet meer in aanmerking komt voor andere dagbesteding in de Gemeente Oldambt. Als je uit een andere gemeente afkomstig bent en wilt deelnemen is dit waarschijnlijk wel te regelen met desbetreffende gemeente.

Peter de Harder, leidinggevende vertelt dat de opzet van het clubhuis door kan gaan, omdat de gemeente heeft toegezegd een jaarlijks subsidie toe te kennen. Peter zegt verder op zoek te zijn naar een geschikt pand in het centrum van Winschoten. Het gebouw De Harmonie, waar onder andere het AC in was gehuisvest, komt leeg te staan en zal waarschijnlijk worden verkocht.

Zelf inloop organiseren

Het leuke aan het te starten van het Clubhuis in Winschoten is dat er een Computerbank aan verbonden wordt. Mensen met een laag inkomen kunnen gratis, in samenspraak met de gemeente, of voor een laag bedrag aan een computer komen.

Ook zal de normale verkoop en reparatie in de nieuwe situatie worden voortgezet. Het personeel dat nu de computerafdeling runt worden stafleden van het Fountainhouse, eventueel aangevuld met nieuw personeel.

Ze zullen scholing krijgen om de uitgangspunten van het clubhuismodel in de praktijk te brengen. Als het een en ander draait zal er ook een inloopfunctie worden gerealiseerd. Deze inloop zal door de leden van het clubhuis worden georganiseerd. Ook kunnen deelnemers vanuit het clubhuis elders gaan werken met het clubhuis als basis. Het opbouwen van een netwerk en naamsbekendheid is hierbij dan ook van groot belang.

Als de plannen zijn voltooid zou dit het eerste Fountainhouse binnen Lentis zijn en het eerste in het noorden.

13

ACTIVITEITEN IN ZUIDLAREN ’t Goudhaantje Kringloop Beautysalon Bloemschikken

Foto’s Hein Tholen ’t Goudhaantje

’t Goudhaantje is een tweedehands kledingwinkel. Cliënten verkopen kleding in de winkel en werken aan het herstellen, sorteren, wassen en strijken van de kleding die wordt binnengebracht.

Opslag recycling

F Gr

G

Bloembinderij

Werken met bloemen en papier.

F i e t s e n m a ke r i j

In fietsenmakerij De Boomklever leren cliënten fietsen herstellen: banden plakken, kettingen spannen, een onder­ houds­beurt geven, fietsenen fietsattributen verkopen, catering, schoonmaaken administratief werk.

Creatieve therapie Computerles Muziektherapie ‘De band’ Koken Vrijwilligerssteunpunt Computerproject

Zu i dlare n

Groenvoorziening

In Groenvoorziening De Boomklever kunnen cliënten werkzaamheden met de hand en met gemotoriseerde gereedschappen en voertuigen doen. Een greep uit de werkzaamheden: snoeien, schoffelen, harken, grasmaaien, bladruimen, bladblazen, bosmaaien, zagen.

Demontage

Demontage is een activiteit waarbij cliënten allerlei ‘afgeschreven’ elektrische apparatuur demonteren, zoals bijvoorbeeld oude computers, radio’s, stofzuigers et cetera. Deze apparatuur wordt gebracht door een recyclingbedrijf. Bij het demonteren van deze apparatuur wordt er geselecteerd op ijzer, koper, aluminium, pvc-kabels, hard en zacht plastic, printplaten, harde schijven et cetera.

Opslag machineonderhoud

Nabewerking

De nabewerking is een werkproject in samenwerking met Inspire Media (voorheen Foolcolor Media/NOVO Drukkerij).

Het werkproject biedt begeleiding en ondersteuning bij diverse werkzaamheden die met drukwerk en de nabewerking daarvan te maken hebben, zoals perforeren, vouwen, etiketteren, sorteren, nieten, inbinden, kopiëren, verzendingen verzorgen.

14

Lijstenmakerij Houtbewerking (Houtsnip) zeepmakerij

Hergebruik Lent

Thema

Boomklever Fietsenmakerij roenvoorziening Nabewerking Grafisch centrum demontage

tis

Cre-aktief

Zeepjesfabriek

De activiteiten bestaan uit bijvoorbeeld een spelletje spelen, muziek luisteren, computeren. Daarnaast is er ook voldoende ruimte voor cliënten om creatief bezig te zijn in de vorm van bijvoorbeeld schilderen, tekenen of een kaartje maken.

In de zeepjesfabriek wordt gewerkt aan allerlei kadoartikelen, zoals zeepslingers, geurzakjes en schelpenkettingen.

Cliënten trainen vaardigheden zoals sorteren, boren, rijgen en haken.

C a te r i n g

L i j s te n m a ke r i j

De Lijstenmakerij heeft drie verschillende werkplekken: de werkplaats, de balie en de administratie. In de werkplaats maken cliënten lijsten en passepartouts, snijden glas, karton en verrichten montagewerk. Aan de balie worden klanten ontvangen, opdrachten aangenomen en klanten geadviseerd. Andere werkzaamheden zijn het verzorgen van de afrekening, de telefoon, de kassa bedienen en prijsberekeningen maken. Administratieve werkzaamheden bestaan uit voorraadbeheer en boekhouding.

Zorgboerderij De Stiep

Recycling Cre-actief

Lentis Erfgoed

De werkzaamheden op Zorgboerderij De Stiep zijn afhankelijk van het seizoen. Het hangt van het weer af of binnen of buiten wordt gewerkt. Op De Stiep kan een verscheidenheid aan werkzaamheden worden gedaan. Cliënten verbouwen groenten en kweken planten (verzorgen, zaaien, poten, stekken, snoeien, schoffelen, oogsten, ploegen, de grond bewerken en bemesten) of kunnen helpen met de dierverzorging (voeren, verzorgen, stallen en hokken uitmesten).

De Stiep Ook winkel- en schoonmaakwerkzaam­ Agrarisch heden, onderhoud aan machines, werkproject gereedschap en dierverblijven behoren tot de werkzaamheden die op De Stiep kunnen worden gedaan.

Houtwerkplaats

De Houtwerkplaats biedt activiteiten voor cliënten die graag met hout willen werken. Het werk is grotendeels productiematig, maar zorgt niet voor werkdruk of stress.

Een greep uit het activiteitenaanbod: • montage (meubels, kisten, kasten of speelgoed); • afwerking (schaven, schuren, gaatjes vullen en verven); • vrij werk (figuurzagen, bouwpakketjes maken); • open atelier (beeldhouwen, houtsnijwerk en schilderen); • schroeven en boren.

Catering De Stiep is gehuisvest in de keuken van De Stiep.

Cliënten verzorgen onder andere de catering voor cursussen en lunches op verschillende afdelingen op het terrein. Ook maken cliënten een ruim assortiment aan koeken, cakes en vruchtenjams van vers fruit uit de tuin van De Stiep. Deze producten worden verkocht in de winkel van De Stiep.

Cliënten kunnen verschillende functies vervullen: cateringmedewerker, chauffeur, receptionist(e), administratief medewerker, voorraaden inkoopbeheerder, schoonmaakmedewerker.

Ook kunnen cliënten ervaring opdoen met bedienen in de theetuin van De Stiep. In de theetuin kun je frisdrank, een kopje koffie of thee met appelgebak nuttigen.

D e K r i n g l o o p w i n ke l

De Kringloopwinkel verzamelt spullen die nog bruikbaar zijn.

Cliënten kunnen ervaring opdoen met het sorteren, herstellen, (de)monteren en mogelijk opknappen van spullen die worden binnengebracht. Ook kunnen zij ervaring op doen als winkelmedewerker.

Muziektherapie

Bij muziektherapie kun je werken aan: • het uitbreiden van manieren om met anderen om te gaan; • het doorbreken van eenzaamheid; • het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen vergroten; • structuur leren aanbrengen in het eigen handelen; • activering; • het verminderen van angsten spanningsklachten; • het opbouwen van concentratie.

Vr i j w i l l i g e r s s te u n p u n t

Het steunpunt voor vrijwilligers.

15

Inter view met Douwe Boddeus , projec tleider v an Ref idé

‘ REF IDÉ HEL P T MENSEN OP W EG’ Tekst: Ellen Dijkstra-Dijkwel Foto: Suzanne Posthumus

Wanne er je binnenkomt bij t we e ­ wielerbe drijf Ref idé is de show ro om helemaal ge v uld met gl anzende , nieuwe f iet sen. Al s je do orlo opt naar de werk pl aat s zijn er zeven over zichtel ijke sleutel plek ken w aar gebr uikte f iet sen e en grondige opknapbeur t k rijgen. Het mo der ne pand v an Re f idé str aal t ef f iciëntie en e en ont spannen sfeer uit . P as w anne er je e en pr aatje aankno opt met D ouwe B o ddeus (62 jaar), proje c tleider v an Ref idé , onthul t zich de rijke ge schie denis v an de f iet senzaak met een har t .

Refidé is een bloeiend en modern tweewielerbedrijf op het Zernike complex in Groningen. Als werkproject van Lentis bieden ze mensen met psychiatrische problematiek begeleiding op weg naar de arbeidsmarkt. Is de arbeidshandicap blijvend en zijn er geen mogelijkheden op de arbeidsmarkt, dan kunnen mensen ook voor een zinvolle dagbesteding bij Refidé terecht.

E e n v e r l a te n l o o d s

Refidé begon in 1989 als een kleinschalig project opgestart door Douwe zelf. ‘We begonnen in het door ons destijds ‘gekraakte’ paviljoen 16, voor de oudgedienden onder ons beter bekend als Beukenhof op het terrein van Zuidlaren.

De verschillende medewerkers van de afdeling activering en re-integratie werden gevraagd wat ze een leuk project zouden vinden om op te starten. Ik was en ben gek op wielrennen en daarnaast handig in het repareren van fietsen, dus mijn hart ging uit naar een project waarbij ik die twee liefdes kon combineren. Andere collega’s gingen aan de slag met bijvoorbeeld muziek of houtbewerking, maar ik ging voor fietsen’, vertelt Douwe.

Motivatie is voldoende

Inmiddels werken er 26 mensen met psychiatrische problematiek bij Refidé die worden bijgestaan door drie begeleiders. Binnen het bedrijf is niet alleen plek voor mensen met een voorliefde voor sleutelen aan fietsen. Sommige medewerkers houden zich alleen bezig met de administratie, het magazijn, de website of huishoudelijk werk.

‘Het is geen vereiste om handig te zijn met fietsen’, vertelt Douwe. ‘We bieden ook plaats aan mensen die graag de opleiding rijwielhersteller of fietsmonteur willen volgen.

Dan kunnen ze in de praktijk aan de slag tijdens de opleiding. Wanneer een cliënt binnen Lentis denkt dat werken bij Refidé een hele geschikte dagbesteding zou kunnen 16

Thema

zijn, maar de ervaring met fietsen ontbreekt, is dat geen probleem. Motivatie is voldoende, samen met een WMO-indicatie voor dagbesteding. Met de rest van de techniek helpen wij verder. Wij helpen mensen op weg’, vertelt Douwe enthousiast.

Een nieuwe stap

Sinds 2002 is Refidé niet meer te vinden op het terrein van Dennenoord Zuidlaren. De locatie midden in Groningen was een hele logische, nieuwe stap voor het tweewielerbedrijf.

‘Met alle studenten hier was er een grote vraag naar een fietsenmaker’, vertelt Douwe. ‘Hier naartoe verhuizen was voor ons een hele aantrekkelijke optie. Dus na veel overleg konden we op zoek naar een geschikte locatie. De universiteit kwam met onze huidige locatie. Lentis heeft vervolgens de winkel en de werkplaats gebouwd rondom een bestaand vierkant gebouw dat hier al stond.’

Duurzaam

Dat Douwe trots is op de zaak die hij samen met zijn collega’s en de cliënten van Lentis heeft opgebouwd is duidelijk wanneer je met hem door de showroom loopt. ‘We hebben sinds kort een prachtige, nieuwe fiets in de verkoop. Een fiets met een frame gemaakt van bamboe. Deze fietsen worden handgemaakt in Ghana en zijn heel duurzaam. Maar we kunnen ook heel veel andere modellen leveren. We hebben merken in de winkel staan die je niet overal tegenkomt.

We werken met Duitse merken zoals Victoria, Conway en VSF-Manufaktuur. Duitse degelijkheid met dezelfde techniek als de Nederlandse merken, maar voor een scherpere prijs.

Mocht de klant toch liever een Gazelle, Batavus, enz. willen, dan kunnen we die ook leveren.Voor iedere fietser is er een passende fiets bij ons te krijgen.’

Aantrekkelijk fietsenplan voor medewerkers Sinds 1999 is het mogelijk om via het fietsenplan een fiets te kopen. Sinds 2015 stelt de ficus niet meer de eis dat de fiets minimaal 50% gebruikt moet worden voor het woon-werkverkeer en dat de afstand tot het werk niet groter mag zijn dan 15 km. Wanneer je een fiets zou willen bestellen via het fietsenplan bieden wij aan de collega’s van Lentis minimaal 12,5% korting’, vertelt Douwe. Bij aanbiedingen kan de korting zelfs oplopen tot 30 à 40 % op de adviesprijs van de fabrikant. Op het formulier komt dus de kortingsprijs te staan.

Voorbeeld: Kost een fiets 749,00 dan staat er op het formulier 749,00 12.5% = 655,00. Over dit bedrag geldt een gemiddelde korting van het Fietsenplan van ongeveer 300,00. De prijs wordt dan ongeveer 355,00 ‘Omdat de toekomst van Refide binnen Lentis op dit moment onzeker is vanwege plannen om alle werkervaringsplekken onder te brengen bij een andere maatschappelijke organisatie, is het misschien nog maar kort mogelijk om een fiets te regelen met dubbele korting. Dus mocht je nu op zoek zijn naar een nieuwe fiets, dan loont het wel om je te verdiepen in het Fietsenplan’, vertelt Douwe. De Fietsenregeling: J e k u n t e e n m a a l p e r d r i e j a a r e e n f i e t s ko p e n m e t b e l a s t i n g ­ voordeel als je werkt bij Lentis.

Over het bedrag van maximaal €749,- krijg je een belastingvoordeel ter hoogte van het percentage dat je aan inkomensbelasting betaalt. (Voor veel medewerkers is dit 42%). Bekijk de regeling hiernaast voor alle voorwaarden en regels.

Wil je bijvoorbeeld een duurdere elektrische fiets kopen dan kan dat. Maar voor een fiets van bijvoorbeeld 2000,00 gaat de korting van het fietsenplan alleen over de eerste 749,00. De Refide korting van minimaal 12,5% gaat wel over het hele bedrag van bijvoorbeeld 2000,00.

17

Aanmelden

Je kunt je bij FiscFree aanmelden voor meer informatie over de voorwaarden en deelname aan het fietsenplan. Je kunt inloggen door je e-mailadres in te vullen.

M e e r i n f o r m a t i e o f v r a g e n?

Neem contact op met de helpdesk personeelszaken.

Of kijk op www.lentisnet.nl/ thoughts/365 Kijk voor meer informatie over Refide op: www.refide.nl Bron: Lentisnet

Ver ander ingen binnen de dag besteding

Door: Yvonne de Noord

Thema

‘HET ACTIVITEITENCENTRUM IS MIJN T ien jaar gele den be gon de 53 -jarige Gerja War ners al s één v an de e ersten op het ac ti v iteitencentr um in Ve endam. Toen ze ho orde dat het ging sluiten moe st Gerja wel even een tr aantje we g pinken. H aar nieuwe onderkomen bij N OVO bekijkt ze met te genstrijdige gevoelens. ’Omdenken’ is op dit moment moeil ijk . Het breng t nu vo or al ‘chaos en ver w ar ring ’.

Gerja is b o os.

In 2006 begon Gerja op het activiteitencentrum. Daar deed ze een greep naar de potloden en het tekenpapier. Met behulp van de begeleiding ontdekte ze al gauw haar creatieve kant. De kunstenaar was geboren. Ze vertelt: ‘Ik vond het er eerst best eng, maar de begeleiding stelde me gerust.

Ze namen de tijd voor me en hadden oog voor mijn creatieve kant en emoties.’

Dit was een nieuwe en fijne ervaring voor Gerja. Voordat ze bij het activiteitencentrum begon, had ze veel vrijwilligersbaantjes gehad. Door haar borderline waren deze vaak van korte duur. Gerja: ‘Ik heb soms heftige emoties en werd daardoor weleens verkeerd begrepen. Mensen vonden mij dan raar of anders en wisten dan niet hoe ze met mij moesten omgaan. Bij het activiteitencentrum weten ze dat wel.

Het is mijn veilige plek en in mijn ogen is het alles.’

Een schok

Al snel voelde Gerja zich er als een vis in het water en stapte in 2008 in de cliëntencommissie. Ze wilde opkomen voor de belangen van de cliënt. Gerja was dan ook één van de eersten die hoorde over de sluiting van het activiteitencentrum.

Gerja: ‘Dat was een grote schok voor mij. Het kwam toen ter sprake of ik iets anders zou kunnen doen. Ik dacht: wat dan?

Waar vind ik de waardering, de mogelijkheden en de betekenis die ik hier vind? Als ik dit niet had, dan zat ik thuis bij mijn man die gepensioneerd is. Ik heb geen vrienden of goede kennissen waar ik naartoe kan gaan. Ik zou wel af en toe naar mijn dochter kunnen, maar zij heeft ook haar eigen leven. Voor sociale contacten buitenshuis zou ik alleen naar de winkel kunnen.’

Gevulde leegte, met scherven van een wereld die uit elkaar gevallen is, vol met chaos, vol met pijn.

18

Bij de gedachte dat het activiteitencentrum zou gaan sluiten raakte Gerja in paniek en uitte zich met het maken van een schilderij. Op een groot, wit doek schilderde ze rode vlekken.

Gerja: ‘Die vlekken stonden symbool voor bloed, zo voelde ik het op dat moment. Het activiteitencentrum is mijn veilige plek en daar moeten ze vanaf blijven!’

Anders

In de afgelopen maanden is er hard naar een oplossing toegewerkt en sloot Lentis Veendam een overeenkomst met NOVO, ook in Veendam. Hier worden de cliënten straks ondergebracht. Sinds een aantal weken zijn ze aan het proefdraaien, maar Gerja vertelt dat ze er wel moet wennen.

‘Het is daar anders, kleiner en de begeleiding is er niet gekwalificeerd om met mensen met een psychische hulpvraag om te gaan. Dat vind ik moeilijk, maar gelukkig krijgen we voor een paar dagdelen onze eigen begeleider mee. Ook mogen we er meehelpen bij het opzetten van activiteiten en daar heb ik erg veel zin in.’

Yo n a s Te w e l d e , d i r e c te u r L e n t i s Vo l w a s s e n e n p s yc h i a t r i e

VEILIGE PLEK ’

‘ Het is geen besluit gewee st ’ Gerja v ind dat het bel ang v an patiënten opzij is ge schoven. Zij denkt dat geld en v a st goe d z w aarder hebben gewogen.

Yona s Tewelde , dire c teur al gemene zaken v an L entis vol w a ssenenps ychiatrie re age er t:

Opzij geschoven

De cliënten van het activiteitencentrum in Veendam realiseren zich dat er veel gaat veranderen, maar hoe spannend het ook is, Gerja vindt dat ze het moet proberen. ‘Ik denk dat de cliënten open moeten staan voor de mogelijkheden die er zijn. Ze moeten niet te lang stilstaan bij wat is geweest, want het komt niet meer terug. Maar dat ik het nu zo kan bekijken betekent niet dat het goed is wat het management heeft gedaan. Ik weet best dat we niet altijd onze zin kunnen krijgen, maar nu voelt het alsof het belang van de cliënt zomaar opzij wordt geschoven. Weten ze dan niet hoe belangrijk het activiteitencentrum voor ons is en hoe hard wij dat nodig hebben? Het management van Lentis had zich moeten afvragen wat belangrijker is: geld en vastgoed of het welzijn van de cliënt?’

‘In mijn ogen is het alles’

‘Het is niet echt een besluit van ons geweest om deze activiteiten niet meer voort te zetten. Het is ook geen besluit gebaseerd op bezuinigingen van Lentis. Op het terrein van de dagbesteding is de gemeente nu aan zet. Die koopt dagbesteding in en in de Ommelanden heeft de gemeente niet meer bij ons ingekocht, maar bij andere partijen.’

Dat de gemeente bepaalt heeft te maken met het feit dat dagbesteding nu valt onder de WMO (Wet Maatschappelijke Ondernemingen-red.). In het kader van de WMO is niet zozeer de stoornis of het probleem leidend, maar de mogelijkheden van de inwoners van de betreffende gemeente. ‘Vanuit die optiek is het niet meer passend om specifiek voor psychiatrische patiënten iets te organiseren, maar veeleer laagdrempelige voorzieningen in de buurt, bij voorkeur in samenwerking met anderen. Wij zijn nou druk bezig om de continuïteit van het A&R-aanbod te waarborgen door onze werkzaamheden over te dragen aan andere partijen aan wie de dagbesteding wel is gegund, zoals NOVO en Werkpro. Op die manier blijven de voorzieningen beschikbaar. We kijken ook of we expertise mee kunnen geven door medewerkers mee over te laten gaan.’ Maar bij cliënten die nog in behandeling zijn en meer nodig hebben, blijft het aanbod van onze A&R-centra beschikbaar.

19

Expositie Beleving Lentis Erfgoed Tot 15 september is er een nieuwe expositie van Lentis Erfgoed met het thema Beleving.

De tentoonstelling is bedoeld om her­ inneringen op te roepen. Die herinneringen leiden weer tot verhalen. De tentoonstelling is op woensdagmiddagen tussen 14.00 en 16.00 uur te bezichtigen in de voor­ malige Timmerwerkplaats op het terrein van Dennenoord in Zuidlaren. Groepen kunnen via erfgoed@lentis.nl een tijd afspreken. De toegang tot de expositie is gratis. Groepen kunnen via erfgoed@lentis een aangepaste tijd afspreken. De expositie is gratis te bezoeken.

OPENING W ERK PL EIN AC T I V ERING EN RE-IN T EGR AT IE

Thema

Vrijdag 3 juni was de opening gehad van het Werkplein Activering en Re-integratie. De meeste werkprojecten uit de wijk Dennenoord Zuidlaren zijn bij elkaar gevoegd op 1 mooi groen plein; de fietsenmakerij en groenvoorziening De Boomklever, 2e hands kledingwinkeltje ‘t Goudhaantje, Demontage en Cre-aktief, De Kringloopwinkel en de textielgroep hebben hier hun plek gevonden.

Naast de opening was er weer een hele leuke zomermarkt, wat druk werd bezocht.

De opening werd ondersteund door de Onderdac-band die een geweldig nummer ter gehore brachten, geschreven over het nieuwe werkplein.

Daarna hebben Robert Mulder (algemeen manager volwassenen psychiatrie) en Marc Willemse (voorzitter van de Zuidlaarder Ondernemings Vereniging) op een spectaculaire wijze het Werkplein geopend.

Speciaal is Marc Willemse gevraagd mee te openen omdat er vanuit het Werkplein en de ondernemers uit Zuidlaren hele mooie samenwerkingen zijn ontstaan, waar beide partijen veel baat bij hebben!

Als afsluiting van de opening hebben een aantal deelnemers van het werkplein een modeshow gegeven met kleding uit het tweedehands kledingwinkeltje.

Een erg geslaagde dag dus!

20

Omg aan met gevoelig heid Diana Wolsink-van Landeghem Een gevoelig iemand

Ik ervaar dat ik erg gevoelig ben. Ik slik medicijnen, maar toch ben ik gevoelig. Ik raak snel overprikkeld, maar aan de andere kant kan ik enorm genieten van, bijvoorbeeld, (klassieke) muziek. Ik ben een sociaal wezen, maar soms wil ik even alleen zijn. Soms luister ik naar muziek, op andere momenten maak ik een tekening, of bel met vrienden.

Soms zie, ervaar, ik dingen die er niet zijn, soms voel ik me ‘normaal’. Soms ben ik erg gespannen, op andere momenten ervaar ik een heerlijke ontspanning. Op deze momenten laad ik weer op. Kan ik weer verder. Kan ik het allemaal weer aan.

Soms is mijn geest troebel, soms ben ik heel helder. Als ik helder ben, plan en organiseer ik mijn leven. Ik heb altijd een plan.

Zo goed als kan, luister ik naar mijn gevoel. Soms moet ik tegen mijn gevoel ingaan, omdat ik anders ontspoor. Soms ervaar ik wanhoop, soms heb ik hoop.

Soms ben ik aan het werk, soms neem ik een pauze of zelfs een snipperdag. Al naar gelang wat goed is voor mij. Soms heb ik structuur, soms ben ik vrij.

Ik ben erg gevoelig. Ik draag een witte jas omdat dat goed voelt. Ik heb stickers op mijn laptop geplakt omdat dat goed voelt. Ik moet luisteren naar mijn gevoel, maar ook naar mijn verstand. Het blijft zoeken naar de balans. Soms heb ik klachten, soms niet. Ik geniet van muziek en mooie dingen en pluk, leef met, de dag.

21

E x positie Geometr ische f anta sie J a n J a a p F o l ke r t s , 6 2 j a a r, s c h i l d e r t e n te ke n t v a n a f zijn vroege jeugd.

J a n J a a p n o e m t z i j n m a n i e r v a n te ke n e n e n s c h i l d e r e n : ‘ G e o m e t r i s c h e f a n t a s i e ’.

E l ke k l e u r e n v e r s i e i s g e g a r a n d e e r d u n i e k .

D e te n t o o n s te l l i n g i s d e m a a n d e n j u n i , j u l i e n augustus tijdens kantooruren in de ontvangsthal van T h e a t e r D e K i m m e te b e z i c h t i g e n .

Teamleider Ac tiver ing & Re -integ r atie Hennie Tuinstr a:

‘ W I J ZI JN A LT I JD OP ZOEK N A A R Door: Bart van der Wende Foto’s: Suzanne Posthumus

Te amleider Ac ti vering en Re -inte gr atie Hennie Tuinstr a k ijkt o ok met wind te gen l ie ver naar w at er nog wél kan.

B ar t v an der Wende spr ak met haar.

‘Ons cluster heeft nog geen naam, maar ik noem het het ‘Cluster voor Hoop, Perspectief en Ambitie’. Dat is positief, en zo sta ik in het leven en dat is ook wat ik wil overbrengen aan iedereen met wie ik werk. Of dat nou collega’s zijn of cliënten die een poosje pech in hun leven hebben, maar ook weer verder willen. ‘Er is altijd hoop en perspectief.’ vindt Tuinstra. ‘De werkprojecten zorgen er voor dat je als cliënt wat omhanden hebt.’ A&R in Zuidlaren biedt een breed palet aan activiteiten aan, waarbij hergebruik hoog in het vaandel staat. Ook kijkt men met een open blik naar nieuwe mogelijkheden.

Ve r b i n d i n g e n

Tuinstra: ‘Wij vinden het binnen de Dagbesteding belangrijk dat werk echt werk is. De trend binnen A&R is dan ook om producten te maken die verkocht kunnen worden. Om dit te realiseren zijn we al een tijdje bezig om contacten te leggen met winkels in Zuidlaren. Je kunt het ook verbindingen met de maatschappij noemen. Verschillende ondernemers staan open voor het beschikbaar stellen van dagbestedingsplekken voor onze cliënten. Zo ontstaan er locaties in Zuidlaren waar wij onze producten mogen verkopen. Omgekeerd zijn ondernemers welkom op onze zomermarkt op het Dennenoord-terrein met hún assortiment. Het idee is om deze samenwerking uit te breiden. Dat doen we onder meer met een rommelmarkt, zomermarkt en Kerstmarkt. Daarnaast willen we een verbindingspunt in het dorp realiseren.

Hier moeten vragen van ondernemers of burgers gematcht worden met diensten van cliënten. Zo hebben we heel veel projecten en initiatieven als het ware in een cocon zitten, die nog moeten gaan ontpoppen tot mooie vlinders. En dat is de manier waarop we allerlei nieuwe projecten in gang zetten.

Zo is het ook met de kleding gegaan. We zijn begonnen met

22

een paar zakken kleding en nu hebben we een complete kledingwinkel. En alles wat we niet kunnen verkopen, wordt hergebruikt. Zo maken we van kledingrestanten poetslappen van die weer naar garages in het dorp gaan, naar de fietsenmaker en naar de Technische Dienst. Ook hebben we de kringloopwinkel in de kantine gesitueerd, zodat die ruimte optimaal benut wordt. Dat scheelt weer kosten.’

A&R-boulevard

Tuinstra: ‘Het idee van een winkelstraat komt uit de koker van de afdeling Vastgoed, die heeft het zelfs over een ‘A&R-boulevard’. Vanwege de hoge huur die A&R aan Lentis moet betalen, zullen we moeten gaan verhuizen. We zullen ook efficiënter met ons personeel omgaan, omdat we kostendekkend moeten zijn. En dat gaat beter als we dichter op elkaar zitten. Maar ook omdat een aantal gebouwen verouderd zijn, moeten we deels gaan verhuizen. Het doel is om de activiteitencentra te concentreren in de winkelstraat.

Naast de winkelstraat ligt het Werkplein, dat op drie juni feestelijk geopend is. Hier worden veel producten gemaakt.’

Kansen

De Stiep is de naam van een zorgboerderij in een unieke situatie. De Stiep lag in het weiland, maar er werd een woonwijk omheen gebouwd. Normaliter wordt een zorgproject geplaatst ín een wijk, maar hier was het net andersom.

Tuinstra: ‘We hebben van het begin af aan contact gezocht met de bewoners om te kijken wat we voor elkaar zouden kunnen betekenen. Zo hebben wij voor de kinderen speeltoestellen neergezet en hebben zij ons geholpen met het overnemen van de weekenddiensten door vrijwilligers. Hierdoor konden wij door de week weer meer bijdragen.’ Maar De Stiep is niet kostendekkend. En dat moet wel van de directie. Tuinstra: ‘Wij vinden het van groot belang voor onze

Thema

K A NSEN’

inmiddels meer dan 55 cliënten, dat dit buitenproject blijft bestaan. Maar wij zitten natuurlijk niet stil, wij zijn altijd op zoek naar kansen. Als dit niet meer kan, wat kan er dan nog wel? Wij kunnen het niet langer in eigen beheer exploiteren, maar wie zou dat nog wel kunnen, hoe kan het anders? Grote acties zijn er toen gestart, met als doel het behoud van De Stiep. De Cliëntenraad is handtekeningen gaan inzamelen, de vrijwilligers in de wijk hebben hun nek uitgestoken, en er is een enthousiaste onderneemster die mogelijkheden ziet om het buitenproject kostendekkend te krijgen. De handtekeningen zijn aangeboden aan de wethouder WMO van Tynaarlo, die hier over gaat. De uitslag is nog ongewis, maar ik heb goede hoop.’

23

Door: Rense Schuurmans, voorzitter Lentis Erfgoed Foto: Collectie Lentis Erfgoed

Thema

D AGBE S T EDING ’s Ochtends allemaal de schort voor en aan het werk, zomers in de buitenlucht. Dit karakteriseerde tientallen jaren het leven in de paviljoenen. De vrouwen deden vrouwenwerk voor de gemeenschap, ze naaiden, borduurden, breiden, poetsten, wasten, vouwden, streken en schilden vele kilo’s aardappelen. Er werd gezegd dat ledigheid des duivels oorkussen was, je had je maar te schikken naar het werk dat van je verwacht werd. Hoe gaat dat nu eigenlijk? Is de dagbesteding verbeterd? De verplichting is vervallen en er is keuzevrijheid gekomen. Wordt er nog een bijdrage geleverd aan de gemeenschap en hoe dit te beoordelen?

Veel vragen, een antwoord op erfgoed@lentis.nl is mogelijk.

SEKS EN Door Anne Helmus

‘ Vo o r v e e l s te l l e n i s s e k s e e n n o r m a a l o n d e r d e e l van hun relatie.

Best vreemd als dat stopt bij de opname in het verpleeghuis.

Ik vermoed dat het niet op het vragenlijstje van de opname staat: ‘Wilt u hier nog seks hebben?’ Soms wil je nog even ongestoord kunnen knuffelen met je partner. Dan wil je niet dat er iemand binnen komt om een paar handdoeken in de kast te leggen of om het toilet schoon te maken. Soms zou je misschien wel een nachtje willen blijven slapen bij je partner. Dat zou eigenlijk heel normaal moeten zijn, een tweepersoonsbed in het verpleeghuis. Benieuwd of we het over enkele jaren heel gewoon gaan vinden dat partners hier een nachtje blijven slapen. Zou mooi zijn.’

Met deze woorden besluit Anne Gietema, geestelijk verzorger, zijn veelgelezen blog op de site van Lentis ter voorbereiding op de studiemiddag met als onderwerp intimiteit en seksualiteit in het verpleeghuis.

S e k s u a l i te i t n i e t i n h e t z o r g p l a n

‘Dromen over liefde’ is de titel van het hartstochtelijke pleidooi van Mathilde Bos, verpleegkundige. ‘Waar je ook kijkt, in allerlei reclame-uitingen, is seks aanwezig. Seksualiteit in het verpleeghuis? Hoezo? Er wordt niet zelden wat lacherig over gedaan en seks door oude mensen wordt al snel vies gevonden. Ouderen zijn geen seksloze wezens. Wat zou het leven zijn zonder liefde? Hoe open kun je er over zijn in het verpleeghuis? Alleen in het kader van de verzorging worden mensen nog aangeraakt. Seksualiteit laten we liggen en wordt niet meegenomen in het zorgplan. De zorgverlener word niet geacht seksuele handelingen te verrichten. Hij of zij kan wel barrières wegnemen om het mogelijk te maken.

Gebruik daarbij je creativiteit. Maak het bespreekbaar met de patiënt en de naaste familie.’

24

IN T IMI T EI T IN HE T V ERPL EEGHUIS rustiger en meer tevreden wordt van deze onconventionele interventie. De seksuele hulpverleners worden zorgvuldig geselecteerd en zijn meestal afkomstig uit de zorg. De leeftijd van de medewerkers varieert tussen 30 en 68 jaar.

Relaties in het verpleeghuis

Kussen en knuffelen

Zeljka Kresojev, psycholoog werkzaam bij Dignis, zegt in haar inleiding ‘Straks komen de babyboomers, een kapitaalkrachtige generatie met een bepaalde lifestyle, eraan.

De generatie van ‘seks, drugs en rock and roll’. Zij zullen hun recht op seks en intimiteit opeisen. Hetero, homo of biseksueel!’

Volgens de statistieken neemt de behoefte aan seksualiteit af. Tussen de 75 en 85 is 26% van de ouderen nog seksueel actief. Bij het ouder worden is knuffelen en kussen, hand vasthouden belangrijk, de coïtus staat minder op de voorgrond.’

Het kan ook dat ouderen antidepressiva krijgen en door het gebruik van deze middelen een verlaagd libido hebben. Jongere gebruikers worden gewaarschuwd voor deze bijwerking. Bij ouderen denkt men vaak: ze doen toch niet meer aan seks en laten de gebruikelijke voorlichting achterwege.’ Soms zijn er wel seksuele behoeften maar kan de patiënt door de verpleegkundige omstandigheden waarin hij verkeert niet aan zijn gerief komen. Zeljka vertelt: ’ Een man met dementie zat voortdurend aan zijn strakke luier te pulken. Hij kon niet meer bij zijn geslachtsdeel komen. De luier werd door het personeel altijd snel verwisseld. De verzorging heeft, toen ze zijn behoeften opmerkten, hem tijdens

het verschonen een poos zonder luier laten liggen, waarna zij zich discreet een kwartiertje terug trokken zodat de ­patiënt intiem met zichzelf kon zijn en nu kon doen wat door de strakke luier tot dan toe niet mogelijk was.

‘R u s t i g e r e n m e e r te v r e d e n d o o r s e k s u e l e d i e n s tverlening

Ook komt het voor dat bewoners van een verpleegtehuis iemand inhuren om tegen betaling in een vertrouwde en veilige sfeer seksuele gevoelens te uiten en te beleven.

Jenny Koenders, voorzitter van S.A.R. (Stichting Alternatieve Relatiebemiddeling) zegt dat er veel behoefte bestaat aan de seksuele dienstverlening die door de stichting wordt verzorgd. Soms kunnen de kosten worden betaald uit de PGB. Dat hangt wel sterk af van de gemeente waar je woont.

Als je de pech hebt om in een sterk christelijke gemeente te wonen gaat het feest niet door. In de gemeente Groningen is het bijvoorbeeld wel mogelijk.

De seksuele dienstverleners komen ook in verpleeghuizen.

Soms is de reactie van de verzorgers denigrerend: ‘De heer Janssen krijg weer bezoek van zijn hoertje.’ Meestal staan de begeleiders positief ten opzichte van de diensten van de seksuele dienstverleners. Ze zien dat de bezochte cliënt 25

Verpleegkundigen werkzaam in een verpleeghuis voor bejaarden met dementie komen soms voor ingewikkelde kwesties te staan die afstemming met de familie behoeven.

Het komt met enige regelmaat voor dat mensen die opgenomen zijn een relatie beginnen met een medecliënt terwijl ze nog een partner thuis hebben.

Bijvoorbeeld: er zit op een bankje in de gang van het verpleegtehuis een stelletje ouderen. De man is duidelijk veel minder dement dan de vrouw die hij met de ene arm innig omarmt, terwijl hij met zijn andere hand in haar broek zit te wriemelen. De vrouw zit wat gniffelend voor zich uit te kijken. Normaal zou ze zoiets nooit op deze publieke plek tolereren. Haar familie en haar partner hebben moeite met deze relatie en het personeel voelt zich er ongemakkelijk bij.

In contact blijven met de familie, door voorlichting te geven en samen een creatieve oplossing verzinnen is van belang.

Een eenduidig antwoord op dit soort situaties is dikwijls niet mogelijk.

Alleen maar vrouwen

Tijdens deze studiemiddag passeerden veel van dit soort kwesties de revue. Het onderwerp kwam tot leven door de inleiders en de inbreng van deelnemers. Anne Gietema sloot de middag af met de opmerking dat hij bij een volgende bijeenkomst, waar dit onderwerp aan de orde komt, ook mannelijke deelnemers hoopt te begroeten. Nu was 100% van de deelnemers vrouw. Van de drie aanwezige mannen waren er twee betrokken bij de organisatie. De derde was er om dit artikel te kunnen schrijven.

DE S T RI JD V OORBI J Jan kijkt me met een indringende blik aan. ‘Je kunt er beter niet komen maar voor sommigen is het onontkoombaar. Het is een slotstuk van een waargebeurde toneelvoorstelling waar niemand een kaartje voor koopt. Een vrije variant op Hotel California: You can check out any time you like, but you can never leave. Bij mij was de aanleiding miniem en het werd uiteindelijk een flinke afrekening, waardoor de poorten van het gevang zich voor me openden. En toen ze eenmaal geopend waren, was er voor mij geen ontkomen meer aan en nu heb ik van mijn 53 jaar er dertig achter de tralies doorgebracht.’

Jan heeft op z’n achttiende jaar z’n toenmalige beste vriend omgelegd. Wat eens een maat was, bleek, toen het er op aan kwam, niet meer dan een zelfverrijker, iemand die de zuurstof niet langer verdiende. Hij had van zijn vrouw af moeten blijven. Het plan was snel gesmeed maar helaas voor hem, liet de uitvoering sporen na. ‘Vanaf dat moment kon het mij niets meer schelen. De maatschappij geeft niet om mij en ik niet om de maatschappij. Mijn vader sloeg me jarenlang bont en blauw omdat hij zichzelf niet kon beheersen, iets wat ik hem nooit vergeven zal. Mijn opa heeft er voor gezorgd dat ik op een kostschool kwam waardoor ik iets van een normale wereld mee heb gekregen. Het was het minste wat opa voor me kon doen want hij heeft mijn eigen vader van jongsaf aan misbruikt.’

Het gevang werd voor Jan de magneet die hem als het kwaad uit de samenleving opzuigt. De gevangenis, het is er niet fijn, de stiltes lang en de wind blaast er dag en nacht. Opgeborgen en vergeten en als je pech hebt, worden daarbinnen nog inlandse rekeningen vereffend. Hoe gek het ook klinkt, het is er voor Jan veiliger dan in de buitenwereld waarin het leven onvoorspelbaar is. De klappen van zijn vader hebben er voor gezorgd dat hij altijd op zijn hoede is en overal gevaar ziet.

One long year I walked the straight line, I try to prove that I’ve changed 26

Gerard Lohuis is werkzaam bij Lentis binnen de sociale psychiatrie en als docent en trainer actief in het onderwijs.

‘Achteraf was mijn eerste moord niet meer dan een moment waarop ik niet langer kon nadenken, een vlaag van totale verstandsverbijstering waarin de krenking zich samenbalde om voor eens en voor altijd een einde te maken aan de pijn.

Alsof je de duivel van je af wilt schudden die alsmaar aan je hielen likt. Mijn maat had met zijn handen van mijn vrouw af moeten blijven en zij had beter moeten weten. Je moet mij nu eenmaal niet bedriegen.’ Toen hij er achter kwam dat zijn eigen vrouw, voor wie hij alles over had, ook niet betrouwbaar bleek te zijn, was er iets geknapt. ‘An eye for an eye, a tooth for a tooth.’ Spijt heeft hij er nooit van gehad. In zijn leven geldt de wet van het overleven en is er voor twijfel geen plaats.

Hierna waren de poorten van het cachot voor hem open gegaan en werd hij jarenlang beschermd tegen verkeerde invloeden of perverse prikkels die het slechtste in hem nu eenmaal naar boven halen. Hij heeft momenten gekend waarop hij om vergiffenis wilde vragen voor wat hij anderen heeft aangedaan. ‘Maar je weet wat Michael de Jong ooit zong, Gerard: One long year I walked the straight line, I try to prove that I’ve changed, maar eenmaal uit het gevang zag ik mezelf al snel het overgebleven voedsel uit de prullenbak rapen. Snel daarna ging het al weer mis omdat ik door de volgende prachtige vrouw belazerd werd.

Ik wacht op de dag dat mijn vader in de hemel mij roept, mij troost en meldt dat het tijd is om bij hem te komen. Om eindelijk vrij te zijn zodat mijn strijd hier gestreden is.

Door Erik Bies; foto’s Suzanne Posthumus

A PP S VOOR IEDEREEN H ans Huiting (19 6 0) heef t de leiding bij D e Sprong Computers w aar cl iënten v an L entis tere cht kunnen om alle s over computers te leren en Taco v an der Ko oij (19 82) is zijn bel angrijk ste me dewerker.

wel dat ik overal en altijd met apps bezig kan zijn. Ze moeten dan natuurlijk wel gekoppeld zijn aan de telefoon.’

B e l a n g r i j k v o o r c l i ë n te n

Hans legt uit waarom de apps zo belangrijk zijn voor cliënten van Lentis. ‘Behalve dat de apps eraan kunnen bijdragen dat de wereld van cliënten wat groter wordt en ze makkelijker wat meer contact met de maatschappij kunnen onderhouden, zijn er ook heel specifieke apps voor cliënten van Lentis. Zo kun je gebruik maken van een app die nauwkeurig aangeeft wanneer je je medicijnen moet innemen. Ook de moeite waard is het programma ‘Quest To Visual Tekst’.

Hier wordt op een heel eenvoudige en duidelijke manier uitgelegd hoe de computer werkt. Je leert tegelijkertijd ook typen. Verder is er aandacht voor de omgeving, normen en waarden, verkeer en allerlei andere zaken. Het is door een deelnemer gemaakt en wij werken er bij De Sprong Computers aan om het programma nog beter te maken.’

Hans is nog opgegroeid met MS DOS en Taco natuurlijk met Windows, maar wat beide mannen gemeen hebben is hun belangstelling en enthousiasme voor de allernieuwste ontwikkelingen op het gebied van computers en social media.

Eén van die nieuwste ontwikkelingen is de app.

Taco vertelt: ‘Een app is een programmaatje dat een spelletje kan zijn, maar het kan ook informatief of zelfs een hulpmiddel zijn. Apps bestaan nog niet zo lang en daarom heb je er vrij nieuwe apparatuur voor nodig, zoals een computer met Windows 8 of 10, een smartphone of een tablet.’

Iedereen kan het leren

Volgens Hans is het heel makkelijk om met apps te werken.

‘Iedereen kan het leren,’ zegt hij. ‘Het werkt allemaal heel logisch en eenvoudig. Mensen moeten er niet bang voor zijn, maar er gebruik van maken. Je kunt apps downloaden via de app-store. Je zoekt het appje dat je wilt hebben en klikt op downloaden. Iedereen kiest zijn eigen apps. Zo zijn er bijvoorbeeld apps met routebeschrijvingen en treintijden, maar je kunt ook via de app contact hebben met het UWV. Er zijn ook apps die kunnen voorlezen. Zo wordt de telefoon of je tablet een hulpmiddel in je eigen voordeel. Je wereld wordt er groter door en je wordt meer betrokken bij de maatschappij. Dat is vooral voor cliënten van Lentis van belang.’

Ook Taco benadrukt dat de apps erg handig zijn. ‘Er zijn steeds meer toepassingen die het leven makkelijker maken.

Ook zijn de apps altijd actueel: ze worden bijgehouden en er zijn voortdurend updates. En het allerhandigste is misschien

Beeldbellen

Beide mannen zijn vooral erg enthousiast over het programma VSEE dat binnen Lentis wordt gebruikt voor het beeldbellen.

‘Dit biedt cliënten de mogelijkheid om op afstand contact te hebben met de behandelaar. Het is een vorm van beeldbellen. Je kunt dan, bijvoorbeeld in geval van nood, contact zoeken met iemand van Lentis. Binnen Lentis wordt hier al veel mee gewerkt en in de toekomst zal dat nog veel meer gebeuren. Vanuit De Sprong Computers is er ondersteuning en in Veendam, Hoogezand en Winschoten zijn ze ook volop bezig.’

Hans en Taco blijven nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen.

27

Frouk tje Zuider veld over de Poli ter ug naar school

ME T Z ’N A L L EN OM TA F EL door Jannie Strijk

zien ook jongeren met angststoornissen, depressieve stoornissen of gedragsproblemen. Problemen van de ouders kunnen ook een oorzaak zijn van schoolverzuim. Bij ouders zien we regelmatig dat het lastig is geworden om hun rol als opvoeder goed neer te zetten ten aanzien van het schoolverzuim.’ Omdat de problemen zo van elkaar verschillen, is er soms aanvullend onderzoek of aanvullende behandeling nodig. ‘Soms is er meer onderzoek nodig om een diagnose te kunnen stellen. Eventuele aanvullende behandeling, vindt vaak plaats op een locatie van Jonx. Maar soms gaat de behandelaar hiervoor ook wel naar de school.’

Tienduizenden jongeren gaan jaarlijks ‘ vroegtijdig’ van school omdat ze problemen hebben. Naast relatieproblemen, verslaving, i n a a n r a k i n g ko m e n m e t j u s t i t i e z i j n p s yc h i s c h e p r o b l e m e n e e n b e l a n g r i j ke o o r z a a k v o o r u i t v a l .

U i t o n d e r z o e k b l i j k t d a t p s yc h i s c h e problemen maar liefst in de top 3 van o o r z a ke n v o o r s c h o o l u i t v a l s t a a t .

Bij veel schoolverlaters komt het vroegtijdig stoppen met school niet uit de lucht vallen. Vaak zijn leerlingen al eens eerder blijven zitten. Ze spijbelen vaker en zijn misschien al eens door de school geschorst. Thuis zitten heeft grote gevolgen voor leerlingen. Op school zien leerlingen hun vrienden. Als je thuis zit hoor je er ineens niet meer bij. Het gevolg is dat ze zich alleen maar slechter gaan voelen. Om ervoor te zorgen dat jongeren snel weer terug gaan naar school is er in Groningen de Poli terug naar school. Met als doel: een snelle terugkeer naar school.

Te r u g n a a r s c h o o l

Frouktje Zuiderveld is gezondheidszorgpsycholoog en coördinator van de Poli terug naar school: ‘Het is een kortdurend, intensief traject dat ingezet kan worden op het moment dat er sprake is van zorgelijk schoolverzuim. Als we een aanmelding krijgen, maken we binnen 7 werkdagen de eerste afspraak bij Jonx. We kijken dan naar de aard van het verzuim. Daarna wordt er zo snel mogelijk gestart met de thuisbehandeling. Dat is behoorlijk intensief:

Uit de negatieve spiraal

we doen dan ongeveer drie huis- of schoolbezoeken per week.

Daarnaast hebben we contact via de mail, telefoon, of door middel van beeldbellen. We streven ernaar om ook de thuisbehandeling binnen 7 werkdagen te laten starten.’ De jongere verzuimt, maar de behandeling richt zich ook op de ouders. Frouktje: ‘Schoolverzuim gaat niet alleen de jongere aan, het ontregelt ook de gang van zaken binnen het gezin.’ De behandelaars van Jonx werken ook nauw samen met andere partijen. ‘De school natuurlijk. Daar hebben we contact met de mentor, de intern begeleider en de zorgcoördinator. Ook werken we samen met de leerplichtambtenaar en met eventuele andere hulpverleners die al in beeld zijn.

We gaan met z’n allen om tafel, ieder op zijn eigen stoel.’ De Poli terug naar School biedt deze hulp in een periode van zes weken.

Het doel is om de jongere snel weer op school te krijgen. Lukt dit ook? ‘Omdat de onderliggende problemen heel wisselend zijn, is het resultaat ook wisselend. Soms gaat een jongere bij afronding van het traject weer volledig naar school en is verdere hulp van buitenaf niet meer nodig. De jongere, ouders en school kunnen met elkaar verder. Het gebeurt ook dat er nog een verdere opbouw van het aantal uren op school nodig is. Dat kan een reden zijn voor een vervolgtraject bij Jonx, bijvoorbeeld in de vorm van een individuele behandeling. Het gebeurt ook wel dat de verdere begeleiding wordt geboden door een coach van een andere organisatie. Er is ook een kleine groep jongeren bij wie het in een periode van zes weken (nog) niet lukt om naar school te gaan, omdat de onderliggende problematiek heel hardnekkig is. Dan wordt in overleg met alle partijen soms besloten tot het inzetten van een periode thuisonderwijs. Het belangrijkste is dat met de inzet van Terug naar school de negatieve spiraal met betrekking tot de schoolgang wordt doorbroken; dat een jongere en ouders weer succeservaringen kunnen opdoen en op deze manier weer het vertrouwen krijgen dat het wel gaat lukken.’

M e e r i n f o r m a t i e?

Onderliggende problemen

Meer informatie over de Poli terug naar school vind je op onze website. http://bit.ly/PtnS-LM.

Schoolverzuim wordt veroorzaakt door uiteenlopende problemen. ‘De onderliggende problemen verschillen. Het kan gaan om klachten die passen in het autismespectrumstoornis, maar we

*Voortijdige schoolverlaters: Aanleiding en gevolgen, Jim Allen, Christoph Meng, ROA-R-2010/9

28

FACT Jeugd provinciebreed beschikbaar Jonx, Accare. Elker, REIK en Verslavingszorg Noord Nederland werken sinds april samen in FACT Jeugd Groningen. In Groningen zijn er twee teams: één vanuit Groningen-stad en één vanuit Oost-Groningen. FACT Jeugd helpt kinderen, jongeren en hun gezinnen die moeilijk te bereiken zijn door de reguliere hulpverlening. Ze hebben andere, actievere vormen van hulp nodig. Het gaat om kinderen en jongeren met psychiatrische problemen, een verstandelijke beperking en/of een verslaving. Vaak hebben ze ook schulden, een gebrek aan sociale contacten, verzuimen ze van school of hebben ze geen werk. Via FACT krijgen ze een actievere vorm van hulp. De professionals van de FACT Jeugdteams zoeken jongeren op in hun eigen omgeving. Ze helpen hen om een (gezins)leven op te bouwen en met vriendschappen, school en werk.

Klanten waarderen ons met een 8!

In het eerste kwartaal van 2016 waarderen klanten de hulp van Lentis gemiddeld met een 8. Dat cijfer is gebaseerd op de uitkomsten van verschillende onderzoeken (CQI, KTV, 4KS). Onderdelen waarin Lentis zich van een goede kant laten zien, zijn: • bejegening door de hulpverlener • passende informatievoorziening • betrokkenheid die een cliënt heeft bij zijn of haar behandelplan • en de mate waarin de zorgwensen van de cliënt worden uitgevoerd.

Een goed begin van 2016!

Publieksacademies druk bezocht Maandag 18 april organiseerden we samen met het Dagblad van het Noorden de publieksacademie ‘Autisme in een mensenleven’. Een succesvol initiatief, en net als de vorige edities van de Publieksacademie over schizofrenie en psychose was er weer een uitverkocht huis.

Medewerkers van het Autisme Team Noord-Nederland van Jonx vertelden over autisme bij een kind, bij pubers, bij volwassenen en ouderen. In het panelgesprek vertelde Jolanda over haar man en kinderen die alle vier een autismespectrumstoornis hebben. Een impressie met filmpjes én alle verhalen staan op onze website: http://bit. ly/publieksacademie-autisme-042016

Foto: Klaas van Slooten

KORT

29

Veilig/Onveilig Een dunne lijn Een wankele rand Val ik naar de goede Of verkeerde kant?

Val ik in t gat Of balanceer ik?

Steeds opnieuw leer ik Met vallen en weer opstaan Vaak voel ik me bang Kan ik wel weer staan?

Of blijf ik verdwaald?

In mijn eigen gedachten?

En blijf ik eindeloos Op hulp van buitenaf wachten....

Ik heb geen antwoorden Alleen dit, voor alle mede-gestoorden: Help ons alsjeblieft Roos de Vries

30