29 december 2014 , pag. 24
ACHTERGROND WANDELEN EN SCHIZOFRENIE Paul is schizofreen. Hij loopt wekelijks met zijn maatje Heine. Uit een onderzoek van Tocht om de Noord blijkt dat psychiatrische patiënten zoals Paul baat hebben bij wandelen. Hij vertelt over zijn ziekte en de wandelingen.
Het hoofd leeg door een wandeling Karlijn ter Horst
‘Je weet nooit of je gekke dingen gaat doen. Opname is beter’
UITHUIZEN ,,Een oud-psychiater zei:
je hebt meer gezonde dan zieke kanten’’, vertelt Paul. Hij is schizofreen. ,,Maar ik ben niet dom’’, benadrukt hij. ,,Ik kan denken en ik kan lichamelijk ook alles.’’ Psychiatrische patiënten zoals Paul hebben een soort stigma, vertelt Lily Dobma. Ze werkt voor Lentis, de noordelijke organisatie voor geestelijke gezondheidszorg. ,,Mensen denken dat psychiatrische patienten allemaal verstandelijk beperkt zijn’’, aldus Dobma. Niets is minder waar. Slechts een klein deel heeft ook een verstandelijke beperking. Paul legt uit wat zijn ziekte inhoudt: ,,Je hoort stemmen in je hoofd. Daar kun je depressief en paranoïde van worden.’’ De ziekte veroorzaakt hallucinaties en waanideeen. ,,Daardoor raak je in een psychose. Ik heb er drie gehad’’, vervolgt Paul. Door een psychose verliezen patiënten het contact met de realiteit. Het is dus geen gespleten persoonlijkheid, een beeld dat veel mensen van de ziekte hebben. ,,Ik was overal bang voor’’, beschrijft Paul zijn psychoses. ,,Je zit thuis, je hebt geen sociaal leven meer. Buiten zijn te veel prikkels.’’ Paul besefte heel goed dat het mis was: ,,Je denkt bij jezelf: ik ben niet goed, joh. Je weet dat je in de war bent.’’ Hij liet zich vrijwillig opnemen in het ziekenhuis op de gesloten psychiatrische afdeling: ,,Je weet nooit of je gekke dingen gaat doen. Opname is beter.’’ De opname op de gesloten afdeling met tien andere psychiatrische patiënten was geen pretje. ,,Als je nog niet gek bent, dan word je het daar wel’’, stelt Paul. Hij deed zelfs een ontsnappingspoging, met ongelukkige afloop. ,,Ik vond het daar echt niet leuk. Toen er een etenskar binnenkwam, glipte ik snel naar buiten.’’ Schaterlachend om zijn actie vertelt hij verder: ,,Al die lui renden achter me aan. Op de trap dacht ik dat een paar treden kon overslaan. Ik viel en brak mijn voet.’’ Om zijn ziekte kan Paul niet lachen. ,,Het is echt geen grap. Schizofrenie is niet best.’’ Waardoor hij de ziekte heeft, kan hij niet uitleggen. ,,Ik weet niet waar de stemmen vandaan komen, ze zijn er gewoon.’’ Inmiddels is hij stabiel: ,,Gelukkig hoor ik ze al zeven jaar niet meer.’’ Paul kan zijn ziekte goed onder controle houden. Hij slikt medicijnen en weet wat hij moet doen: ,,Als ik te veel prikkels heb gehad, moet het even zakken.’’ Prikkels kunnen van alles zijn en verschillen per patiënt. ,,Ik kan het herkennen. Dat leer je door de jaren heen, met therapie en begeleiding van Lentis’’, legt hij uit. Dingen ondernemen helpt: Paul sport en doet vrijwilligerswerk in de sporthal. Ook wandelt hij. ,,Via Lentis ben ik gaan wandelen. Je moet blijven bewegen. Door het wandelen is mijn hoofd wat leger.’’ Lily Dobma startte de Lentis-wan-
¬ De wandelmaatjes Paul en Heine. delgroep vijf jaar geleden: ,,Wandelen was goed voor mijn gezondheid, dus waarschijnlijk ook voor die van onze cliënten.’’ Ze regelde een groep wandelaars die de cliënten begeleiden en doopte ze maatjes. Sindsdien
met een grote boog omheen. Ik wist niet wat het was, een psychische ziekte. Door het wandelen is mijn beeld verandert’’, bekent Heine. De twee wandelvrienden praten over alles. ,,Soms gaat het over vissen of voetbal’’, vertelt Paul. Heine vult hem aan: ,,Het is net wat er ter sprake komt. Alles is bespreekbaar.’’ Het wandelen is niet alleen goed voor zijn geest; ook Pauls fysieke gezondheid en sociale contacten werden beter. ,,Ik had een te hoog cholesterolniveau. Nu niet meer. Dat komt door het wandelen, ik weet het zeker’’, stelt hij. Zijn sociale kring werd groter. Hij ontmoet andere mensen tijdens het wandelen. Zoals zijn oud-psychiater al stelde: Paul heeft meer gezonde kanten dan zieke. Ook dankzij het wandelen.
Foto Jan Willem van Vliet gaat de groep, waar Paul ook deel van uitmaakt, iedere maandagavond op pad. Ook lopen ze al vijf jaar Tocht om de Noord. Uit onderzoek in opdracht van die organisatie bleek dat de cliënten inderdaad baat hebben
bij wandelen, zoals Dobma voorspelde. Paul loopt samen met zijn maatje Heine, een echte wandelfanaat. ,,Je kwam de mensen van Lentis wel eens tegen in het dorp. Dan liep je er
Op eigen verzoek worden Paul en Heine alleen bij hun voornamen genoemd.