Ghosttower_edited_20170924.indd 12
12
9/25/17 4:31 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 13
13
9/25/17 4:31 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 22
22
9/25/17 4:32 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 23
23
9/25/17 4:32 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 26
26
9/25/17 4:32 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 27
แลนด์มาร์กของประเทศ
28
จิ๊กซอว์ตึกผีสิง
32
FINANCIAL WEAPON OF MASS DESTRUCTION
36
2 ทศวรรษของสาธรยูนีค
45
ตึกร้างสาธรโกสต์ทาวเวอร์
51
ดราม่าในพันทิป
58
เมืองไทยก่อนวิกฤตเศรษฐกิจ
70
ต้มยำ�กุ้งวิทยา
80
เมืองไทยในยุคล่มสลาย ตึกร้าง และซากธุรกิจ
90
พ่อของผมชื่อรังสรรค์ ต่อสุวรรณ
112
สวรรค์ล่ม
130
วิบากกรรมของผม กับสาธรยูนีค
146
ตึกร้างมีผี
182
เมื่อวู้ดดี้เกิดมาเดินขึ้นตึกร้าง
220
THE PROMISE
236
คำ�มั่นสัญญาของพ่อ
258
27
9/25/17 4:32 PM
2 ทศวรรษของสาธรยูนค ี
Ghosttower_edited_20170924.indd 44
44
9/25/17 4:32 PM
ในปี พ.ศ. 2560 ถือว่าครบรอบ 20 ปี ของวิกฤตเศรษฐกิจแห่งเอเชีย และในวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 ก็นับเป็นวันที่ชื่อ “ต้มยำ�กุ้ง” ซึ่งถือเป็นอาหารประจำ�ของชาติไทยได้ถูกนำ�มาใช้ให้กลายเป็นชื่อของ วิกฤตการณ์แห่งชาติ ในโอกาสครบรอบสองทศวรรษในปีนี้ จึงมี ผู้แสดงความประสงค์ที่จะเข้ามาขอทำ�อะไรหลายสิ่งหลายอย่างเกี่ยวกับ ตึกร้างสาธรยูนีค ตั้งแต่สื่อมวลชนทั้งในและต่างประเทศจำ�นวนมาก มาขอสัมภาษณ์ มีนักศึกษาปริญญาโทจากต่างประเทศมาขอข้อมูล เพื่อทำ�วิจัยทั้งทางด้านสถาปัตย์และด้านธุรกิจ มีพิพิธภัณฑ์มาขอยืม ใช้สถานที่เพื่อจัดงานแถลงข่าวและเปิดงานนิทรรศการ มีรายการ โทรทัศน์ต้องการจะมาถ่ายทำ�รายการ มีค่ายเพลงจะมาขอใช้สถานที่ เพื่อถ่ายทำ�มิวสิกวิดีโอ มีค่ายหนังหลายรายทั้งไทย จีน และฮอลลีวูด หลายแห่งได้ติดต่อเข้ามาอยากจะขอใช้อาคารแห่งนี้เป็นสถานที่ถ่ายทำ� ภาพยนตร์ ผมก็เพิ่งจะตระหนักว่ามีคนจำ�นวนไม่น้อยที่ยังระลึกถึง และให้ความสนใจเกี่ยวกับวิกฤตต้มยำ�กุ้ง ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นมา นานตั้ง 20 ปีแล้ว สมัยก่อนนั้นทางบริษัทจะอนุญาตในเรื่องการให้ใช้ ข้อมูลหรือสามารถเข้าไปขอสำ�รวจหรือถ่ายภาพภายในอาคารก็แค่เพียง สองกรณีเท่านั้น คือนักลงทุนซึ่งมีความสนใจที่จะลงทุนในโครงการนี้ โดยมีวิศวกรหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบความมั่นคงแข็งแรง ของอาคารซึ่งมาจากนักลงทุน หรือไม่ก็นักเรียนนักศึกษาที่ต้องการ ใช้อาคารนี้สำ�หรับการทำ�วิจัยทางวิชาการเท่านั้น เราไม่เคยเปิดตึกนี้ สำ�หรับให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยว ชมวิว ถ่ายภาพ จัดปาร์ตี้ หรือกิจกรรม ผจญภัยอันใดทั้งสิ้น
แต่ส�ำ หรับปีน้ี คิดว่าเป็นปีทม ่ี ค ี วามพิเศษ ซึง่ มีความเกีย่ วข้อง
กับอาคารแห่งนี้โดยตรง จึงมีการติดต่อทำ�เรื่องขอใช้พื้นที่ในอาคาร ตลอดจนข้อมูลเกี่ยวกับอาคารร้างแห่งนี้มากเป็นพิเศษ ในฐานะที่ ผู้คนทั้งหลายต่างก็บอกว่าตึกร้างสาธรยูนีค เป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่ง ของวิกฤตเศรษฐกิจเมื่อปี พ.ศ. 2540 ผมจึงได้ให้คำ�ตอบกับทุกท่าน ที่ติดต่อเข้ามาว่า ถ้าหากว่าการขอใช้ตึกสาธรยูนีค จะเป็นเหตุผล ซึ่งเกี่ยวกับการรณรงค์ให้ผู้คนในสังคมได้ตระหนักรู้หรือได้มีการ
Ghosttower_edited_20170924.indd 45
45
9/25/17 4:32 PM
ปลุกจิตสำ�นึกในเรื่องราวของประวัติศาสตร์ร่วมสมัยที่เกี่ยวกับวิกฤต ต้มยำ�กุ้งแล้วละก็ ผมก็ยินดีที่จะให้ความร่วมมือ อนุญาตให้ใช้อาคารร้าง แห่งนี้เป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งสำ�หรับใช้สื่อสารกับสังคมทั้งในไทย และต่อชาวโลก
ดังนั้น ในปีนี้ ผมจำ�เป็นต้องตอบคำ�ถามมากมายที่เกี่ยวกับ
โครงการนี้ จากการให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนทั้งในและต่างประเทศ ผมได้รับคำ�ถามคล้าย ๆ กันประมวลได้สามคำ�ถาม ข้อแรกก็คือ เกิดอะไรขึ้นกับตึกสาธรยูนีค วิกฤตต้มยำ�กุ้งส่งผลกับการที่มันต้อง กลายเป็นตึกร้างอย่างไร ข้อสองก็คือในระหว่างที่โครงการสาธรยูนีค ต้องประสบปัญหาจากวิกฤตเศรษฐกิจ แต่โครงการนี้ก็น่าจะมีภาษี ที่เหนือกว่าโครงการอื่น ๆ จำ�นวนมากที่ต้องกลายเป็นตึกร้างจาก สาเหตุเดียวกัน ทำ�ไมสาธรยูนีคถึงยังแก้ไขปัญหาไม่ได้ ทั้ง ๆ ที่ อาคารร้างอื่น ๆ ก็ถูกจัดการไปได้จนเกือบหมดแล้ว อุปสรรคคืออะไร และข้อสุดท้ายก็คือ แล้วผมมีแนวทางที่จะทำ�อะไรกับสาธรยูนีค เพื่อให้ มันสร้างต่อจนสำ�เร็จ และสิ่งที่เกิดขึ้นกับสาธรยูนีคมาตลอดยี่สิบปี ได้ให้บทเรียนอะไรกับผมและต่อสังคมไทยอย่างไรบ้าง
สามคำ�ถามนี้ ผมสามารถตอบผู้สื่อข่าวไปแบบกระชับให้ได้
ใจความ แต่ก็มีหลายสิ่งหลายอย่างที่ยังพูดไม่ได้ทั้งหมด จนกระทั่ง อยู่มาวันหนึ่ง ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2560 ระหว่างที่ผมได้มีโอกาส ไปดูการถ่ายทำ�ภาพยนตร์เป็นครั้งแรกในชีวิต หลังจากต้องเดินขึ้นตึก 47 ชั้น เพื่อให้สัมภาษณ์ในบรรยากาศเบื้องหลังการถ่ายทำ�ภาพยนตร์ ของค่าย GDH แล้วระหว่างที่ผมเดินลงมาชั้นล่าง ในขณะเดินลงบันได หนีไฟซึ่งอยู่ภายในอาคารร้างสาธรยูนีค เหมือนมีอะไรบางอย่างมา สะกิดให้เกิดความคิดขึ้นมาว่า ทำ�ไมถึงจะไม่เอาเรื่องราวที่ผมได้ประสบ พบเจอในระหว่างที่ทำ�ภารกิจแก้ไขปัญหาโครงการสาธรยูนีคในช่วงเวลา หลายปีนี้ นำ�มาเขียนเป็นหนังสือสักเล่ม ไม่ใช่แค่เพียงเรื่องเล่าตั้งแต่ ที่มาที่ไปของโครงการนี้ ไปจนถึงบรรยากาศที่เกี่ยวกับการเจรจาต่อรอง ทางธุรกิจ และยังเกี่ยวกับเรื่องเล่าอื่น ๆ อีกมากมายหลายมิติ ไม่เว้น แม้กระทั่งคำ�ถามยอดฮิต ซึ่งผมไม่ได้เกริ่นรวมไว้ในสามคำ�ถาม
Ghosttower_edited_20170924.indd 46
46
9/25/17 4:32 PM
ในตอนแรก แต่สื่อทั้งหลายก็มักจะชอบถามเรื่องนี้ ไม่ว่าจะเป็นตอนเปิด ประเด็นหรือปิดการให้สัมภาษณ์อยู่เสมอ นั่นก็คือเรื่อง “ผี”
นอกเหนือจากเรื่องเล่าของตึกร้างสาธรยูนีคแล้ว ผมยังมี
ความตั้งใจที่จะใช้ภาพถ่ายเป็นเครื่องมือในการสื่อสารให้เห็นถึงเรื่องราว ซึ่งอยู่ภายในอาคารร้างแห่งนี้ ผมได้เรียนเชิญช่างภาพมาทั้งหมดสี่ทีม ซึ่งแต่ละท่านก็มีภารกิจหน้าที่การงานที่แตกต่างกันไป แต่ที่สำ�คัญ ก็คือทุกท่านได้ให้ความสนใจที่จะเข้าไปแสวงหามุมมองสวย ๆ แปลก ๆ ประกอบกับการนำ�เสนอแนวคิด การตีความของวัตถุ ที่ว่าง แสง และเงา ผ่านผลงานศิลปะที่มีความน่าตื่นตาตื่นใจ มีความหมายลึกซึ้ง ในการที่จะเชิญชวนผู้ดูให้เกิดจินตนาการในเรื่องราวของอาคารร้าง แห่งนี้ ดังนั้น ผมต้องขอขอบพระคุณทีมช่างภาพมืออาชีพทั้งสี่ทีมมา ณ ที่นี้ด้วยนะครับ ที่ให้เกียรติเข้ามาร่วมทำ�งานด้วยกันในเล่มนี้ ผมมี ความเชื่อว่าภาพถ่ายบรรยายได้ดีกว่าข้อเขียนร้อยพันคำ� ผมจึงอยาก เชิญให้ผู้อ่านลองซึมซับเรื่องราวผ่านงานศิลป์ภาพถ่ายเหล่านี้
บุคคลที่มีความสำ�คัญที่สุดสำ�หรับหนังสือเล่มนี้ ก็คือพ่อ
และแม่ของผม เพียงแต่ในหนังสือเล่มนี้ได้มีการกล่าวถึงพ่อไว้มาก และโครงการสาธรยูนค ี เองก็แบกโลโก้ของพ่อไว้เต็มทีอ่ ยูแ่ ล้ว ส่วนบุคคล ซึง่ ผมอยากจะกล่าวถึงตรงนีก ้ ค ็ อื แม่ของผมเอง คุณยินดี วัชรพงศ์ ต่อสุวรรณ แม่ก็เป็นผู้มีความสำ�คัญมากที่สุดเช่นกัน ที่ทำ�ให้เรื่องราว ในหนังสือเล่มนี้เกิดขึ้นมาได้ เพราะหากไม่มีแม่แล้ว ผมก็มั่นใจเหลือเกิน ว่าโครงการสาธรยูนีคคงต้องถูกจับใส่เครื่องฟอกทรัพย์ออกมาเป็น อาคารที่สร้างเสร็จไปเป็นลำ�ดับแรก ๆ ของบรรดาตึกร้างจากวิกฤต ต้มยำ�กุ้งอย่างแน่นอนที่สุด เหตุผลที่โครงการสาธรยูนีคต้องดำ�รงอยู่ มาจนถึงขนาดนี้ ก็คือความเชื่อมั่นในเรื่องความยุติธรรมของแม่นั่นเอง ผมไม่เคยเห็นท่านนอนตื่นสายกว่าตีสี่ในทุก ๆ วันโดยไม่มีวันหยุดมา ไม่รู้จักกี่ทศวรรษแล้ว แม่เป็นผู้หญิงนักสู้ที่ผมไม่สามารถจะสรรหาคำ�ไหนมา บรรยายได้ หลายครัง้ ทีผ ่ มและน้อง ๆ พยายามจะบอกท่านว่าให้พก ั ผ่อน ให้เพลา ๆ ลงบ้างเถิด แต่ในฐานะลูก ๆ เราก็คงต้องปลง เพราะในวัยที่
Ghosttower_edited_20170924.indd 47
47
9/25/17 4:32 PM
ใกล้ 80 แต่ท่านก็ยังคงต้องอ่านตำ�รากฎหมายเป็นภาษาอังกฤษอยู่ ทุกวัน ทั้ง ๆ ที่ภาษาอังกฤษของท่านก็ไม่ได้แข็งแรงมากนัก นั่นก็เพื่อ ค้นคว้าวิจัยข้อกฎหมายระหว่างประเทศสำ�หรับนำ�มาใช้ต่อสู้ในคดี พวกเราลูก ๆ บางทีก็ต้องพูดปลอบใจกันเองว่า คงจะต้องปล่อย ๆ ท่าน ทำ�งานไป เพราะนี่ก็อาจจะเป็นเหตุผลให้มันสมองของท่านยังดีเยี่ยม ไม่ปว่ ยเป็นอัลไซเมอร์ ร่างกายยังคงแกร่งยิง่ กว่ามนุษย์เหล็ก ไม่เพียงแต่ทุ่มเทในเรื่องคดีของครอบครัวและบริษัทเท่านั้น ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา ผมได้มีโอกาสพบเจอผู้คนมากหน้า หลายตาที่มีความทุกข์ระทม ถูกรังแกจากการต่อสู้ในกระบวนการ ยุติธรรม คนเหล่านี้มาหาแม่ ทั้ง ๆ ที่ก็ไม่เคยรู้จักกันมาก่อน แม่ก็มักจะ ตั้งใจรับฟังและพยายามหาหนทางช่วยเหลือ โดยการแนะนำ�ข้อต่อสู้ ทางกฎหมายให้อยู่เสมอ ทุกสิ่งทุกอย่างที่ผมต้องประสบพบเจอมา ตลอดระยะเวลาเกือบสองทศวรรษนี้ย่อมเทียบไม่ได้กับสิ่งที่แม่ต้อง ผจญมากว่าค่อนชีวิตของท่าน เรื่องหัวจิตหัวใจนั้นยิ่งไม่ต้องพูดถึงเลย จึงอยากจะเอ่ยถึงท่านในฐานะที่เป็นแบบอย่างของการต่อสู้ โดยยึดมั่น บนหลักการของกฎหมายและความเป็นธรรม นอกจากนี้ยังต้องขอกราบขอบพระคุณผู้ใหญ่ทั้งสองท่าน ได้แก่ คุณหมอโกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ และอาจารย์ธเนศ วงศ์ยานนาวา ซึ่งผมได้ไปกราบเรียนเชิญขอให้มาเขียนอะไรสักอย่าง ซึ่งหนังสือทั่วไป อาจจะใช้ว่า “คำ�นิยม” เพียงแต่สำ�หรับหนังสือเล่มนี้ ไม่ได้เป็นเรื่องของ ความสำ�เร็จหรือความน่ายินดีอะไร จึงไม่สมควรทีจ่ ะให้ผใู้ หญ่ทเ่ี คารพนับถือ ต้องมาเขียนคำ�นิยม ผมจึงได้ขอให้ท่านเขียนแสดงความรู้สึกในแง่มุม ต่าง ๆ ตลอดจนสิ่งที่เห็นและเป็นอยู่ ซึ่งผมตระหนักดีว่าการเขียนอาจจะ ยากสักหน่อย แต่ท่านก็กรุณารับปากและเขียนออกมาให้อย่างดีที่สุด ต้องขอขอบพระคุณสำ�นักพิมพ์ลายเส้น โดยคุณนิธิ สถาปิตานนท์ ศิลปินแห่งชาติ คุณสุลักษณ์ วิศวปัทมวรรณ บรรณาธิการ ตลอดจน ทีมงานของสำ�นักพิมพ์ทุกท่าน ที่ได้ร่วมกันจัดทำ�หนังสือเล่มนี้ให้ออกมา ตามที่ฝันไว้ คือในรูปแบบไม่ใช่แค่เพียงตัวหนังสือเล่าเรื่อง แต่การ นำ�เสนอภาพถ่ายก็นำ�มาซึ่งเรื่องราวที่เต็มไปด้วยความรู้สึก
Ghosttower_edited_20170924.indd 48
48
9/25/17 4:32 PM
สุดท้ายผมอยากจะเขียนขอบคุณน้องชายและน้องสาวของผม ทั้งสองคน ซึ่งทำ�ให้เราทั้งหมดเป็นครอบครัวที่ยืนเคียงบ่าเคียงไหล่กัน จากชีวิตที่สุขสบายตั้งแต่สมัยที่เราเป็นเด็ก ผ่านความทุกข์ระทมมา ตั้งแต่ช่วงที่ครอบครัวประสบปัญหา และยังคงยืนเคียงข้างกันมา โดยตลอดจนถึงทุกวันนี้ ท้ายที่สุดคงต้องขอโทษภรรยาคู่ชีวิตที่ได้นำ�พาเขามาอยู่คู่กัน ซึ่งนั่นก็หมายความว่าเขาต้องมาอยู่ท่ามกลางปัญหาความขัดแย้ง ความเครียด และความอึดอัดมากมายพอสมควร แต่ผมก็อยากจะกล่าว คำ�ที่มีความหมายที่มากยิ่งกว่าคำ�ขอบคุณสำ�หรับความเข้มแข็ง เข้าใจ อดทน และใจเย็นอย่างที่สุด สำ�หรับการใช้ชีวิตคู่อยู่ด้วยกัน
พรรษิษฐ์ ต่อสุวรรณ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2560 ณ สยามสแควร์
Ghosttower_edited_20170924.indd 49
49
9/25/17 4:32 PM
ตึกร้างสาธรโกสต์ทาวเวอร์
Ghosttower_edited_20170924.indd 50
50
9/25/17 4:32 PM
ถ้า “การเมืองเรื่องสยามสแควร์” เป็นหนังสือเล่มแรกที่ผม เขียนและสามารถตีพิมพ์ออกมาเป็นพ็อกเก็ตบุ๊กเป็นเรื่องราว เกี่ยวกับสยามสแควร์แล้ว หนังสือเล่มต่อมาที่ผมจะเขียน ก็ ค งจะเป็ น เรื่ อ งอื่ น ไปไม่ ไ ด้ นอกเหนื อ จากเรื่ อ งตึ ก ร้ า ง สาธรยูนคี ทาวเวอร์ หรือทีช่ าวต่างประเทศมักจะรูจ้ กั กันในนาม โกสต์ทาวเวอร์ (Ghost Tower) นั่นก็คงจะเป็นเพราะว่าทั้ง ชี วิ ต ของผมคงจะเกี่ ย วพั น กั บ สถานที่ ส องแห่ ง นี้ ม ากที่ สุ ด สยามสแควร์ เ ป็ น สถานที่ ซึ่ ง เรี ย กได้ ว ่ า ผมเกิ ด และใช้ ชี วิ ต เติบโตอยู่ที่นั่น ส่วนตึกร้างสาธรยูนีคกลับเป็นที่ซึ่งผมเคย หวาดกลัวและอยากจะหนีจากมันไปให้ไกลมากที่สุด เกี่ยวกับอาคารสาธรยูนีคทาวเวอร์นั้น ผมเชื่อว่าเป็นที่ สงสัยของผูค้ นจ�ำนวนไม่นอ้ ย มายาวนานสักพักแล้ว อย่างน้อย คนที่มีโอกาสผ่านไปมาในย่านบางรัก บนถนนเจริญกรุง นั่งรถ ติดไฟแดงอยู่บนถนนสาทรใต้ มองตรงไปจะเห็นด้านหลังของ ตึกร้างนี้ตั้งโดดเด่นอยู่ หรือผู้คนที่นั่งอยู่ในรถที่ติดหนึบขณะที่ ก�ำลังจะข้ามแม่น�้ำเจ้าพระยาจากฝั่งธนบุรี บนสะพานตากสิน หรืออาจจะรู้จักกันในอีกชื่อว่าสะพานสาทร เมื่อมองไปทาง ด้านขวานิด ๆ ก็จะมองเห็นด้านหน้าของตึกร้างแห่งนี้ตั้ง ตระหง่านอยู่ แม้แต่เวลาขับรถวิง่ ฉิวอยูบ่ นทางด่วนศรีรชั ไม่วา่ จะมาจากดาวคะนองไปทางแจ้งวัฒนะ หรือมาจากแจ้งวัฒนะ มาทางด้านดาวคะนอง ก็จะต้องมองเห็นด้านข้างของอาคาร หลังนี้อย่างชัดเจน แม้กระทั่งผู้โดยสารที่อยู่บนรถไฟฟ้า BTS ก็ยังสามารถมองเห็นตึกร้างก่อนเทียบสถานีสะพานตากสิน การที่ตึกหลังนี้ตั้งตระหง่านอยู่กลางใจเมืองกรุงเทพฯ ย่อมสร้างความฉงนสงสัยให้แก่คนจ�ำนวนไม่น้อยที่ผ่านไปมา และมองเห็น คิดในใจว่าท�ำไมหนอ ตึกหลังนี้ถึงได้กลายเป็น ตึกร้างไปได้ ทั้ง ๆ ที่ท�ำเลที่ตั้งก็ถือได้ว่าสุดยอด คือน่าจะเป็น
Ghosttower_edited_20170924.indd 51
51
9/25/17 4:32 PM
ต�ำแหน่งที่ดีมากที่สุดแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ ปัจจัยแวดล้อมที่ เอื้อต่อความส�ำเร็จทางธุรกิจของคอนโดมิเนียม พูดได้เลยว่า ที่ตรงนี้มีครบทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นต�ำแหน่งที่อยู่ใจกลางเมือง มีวิวแม่น�้ำเจ้าพระยาตรงมุมที่เชื่อว่างดงามมากที่สุด มีสถานี รถไฟฟ้า BTS ตามหลักการตลาดมหาชนนิยม นอกจากนี้ ยังมีทางด่วนอยู่ใกล้ โดยมีต�ำแหน่งทั้งทางขึ้นและทางลงของ ทางด่วนอยู่ห่างจากตึกนี้ไม่เกินสองกิโลเมตร และที่ส�ำคัญ ก็คือมีย่านการค้าซึ่งมีเอกลักษณ์ ทั้งย่านการค้าเก่าอย่าง บางรัก ไปจนถึงย่านธุรกิจสาทรและสีลม ผมเชือ่ ว่าหลายคนเมือ่ เห็นตึกหลังนี้ ก็มคี ำ� ตอบอยูใ่ นใจ ทันทีว่า เจ้าของโครงการอาจจะตายไปแล้ว หรือไม่ก็คงจะโกง หอบเงินลูกค้าหนีไปอยู่เมืองนอกแล้ว แต่นั่นย่อมไม่ใช่เหตุผล ที่ทำ� ให้มันต้องยืนเป็นตึกร้างมานานร่วมยี่สิบปี ทุกสิ่งทุกอย่าง ย่อมมีเหตุและปัจจัยของมัน ผมคิดว่าจะน�ำเสนอเหตุและปัจจัย ซึ่งแน่นอนว่าคงจะต้องมีกล่าวถึงบุคคลอื่นเป็นจ�ำนวนมาก พอสมควร ดังนัน้ ส�ำหรับท่านซึง่ ผมคิดว่าอาจจะไม่เหมาะสมที่ จะเอ่ยนามของท่านแล้ว ก็จะขอใช้สรรพนามหรือนามแฝงแทน ทั้งนี้เรื่องราวทั้งหมดเป็นเรื่องเกี่ยวกับประสบการณ์ของผม ที่ เ จอด้ ว ยตั ว เอง ดั ง นั้ น ผมจึ ง เป็ น ผู ้ ที่ ต ้ อ งรั บ ผิ ด ชอบต่ อ ทุกข้อความในหนังสือเล่มนี้ทั้งหมด ตึกร้างแห่งนี้ได้กลายเป็นที่สนใจอย่างกว้างขวาง เมื่อ มีนักท่องเที่ยวต่างชาติขอเข้าไป หรือแอบลักลอบ หรืออาจจะ จ่ า ยค่ า น�้ ำ ร้ อ นน�้ ำ ชาผ่ า นทางให้ กั บ ยามที่ เ ฝ้ า ตึ ก เพื่ อ ที่ จ ะ เดินขึ้นไปบนชั้น 40 ถึงชั้น 47 เพื่อชมวิวทิวทัศน์ ไปปาร์ตี้ ถ่ายภาพนิ่ง ภาพวิดีโอ หรือแม้แต่ไปท�ำกิจกรรมโลดโผน เป็นที่น่าหวาดเสียว และเมื่อมีการเผยแพร่เป็นคลิปวิดีโอ ออกสื่ อ ออนไลน์ ยู ทู ป จึ ง ส่ ง ผลให้ มี นั ก ท่ อ งเที่ ย วทั้ ง ชาว
Ghosttower_edited_20170924.indd 52
52
9/25/17 4:32 PM
ต่ า งประเทศและคนไทยต่ า งหลั่ ง ไหลไปที่ ตึ ก ร้ า งแห่ ง นี้ เป็นจ�ำนวนมากขึ้น โกสต์ทาวเวอร์ได้กลายเป็นที่รู้จักและเป็นซูเปอร์สตาร์ ในอินเทอร์เน็ต ในฐานะสถานที่ซึ่งจะต้องไปลองเยี่ยมเยือน เมือ่ มาทีก่ รุงเทพฯ จนกระทัง่ เกิดเหตุการณ์นา่ สลดใจ เมือ่ วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2557 ที่มีการพบศพนักท่องเที่ยวชาวสวีเดน ขึ้ น ไปผู ก คอตายที่ ชั้ น 43 โดยมี ช ่ า งภาพสมั ค รเล่ น เดินไปพบโดยบังเอิญ ระหว่างการเดินส�ำรวจตามชั้นต่าง ๆ ภายในอาคาร และที่กลายเป็นกระแสดราม่าเกี่ยวกับเรื่องที่ ผู้พบเห็นศพได้โทรแจ้งไปที่เบอร์เจ้าหน้าที่ต�ำรวจสายด่วน แต่กลับก็ไม่ได้มีการตอบสนอง แม้แต่การเดินไปแจ้งความ ต่ อ เจ้ า หน้ า ที่ จ ราจร ซึ่ ง ปฏิ บั ติ ห น้ า ที่ อ ยู ่ ใ นบริ เ วณนั้ น ก็ไม่มีใครไยดี จนกระทั่งเมื่อเขาเดินทางกลับถึงบ้านพักแล้ว จึงได้ตัดสินใจเอาเรื่องที่พบเห็นไปโพสต์ลงในเว็บไซต์พันทิป เกิดเป็นกระแสโซเชียลอย่างรุนแรง กดดันให้เจ้าหน้าที่ต�ำรวจ ต้ อ งตอบสนองเข้ า ไปตรวจสอบบนอาคารและพบศพชาย ผูกคอตายจนกลายเป็นข่าวอย่างครึกโครม ภายหลังเหตุการณ์พบศพชายชาวสวีเดน ทางราชการ ได้ขอให้เจ้าของโครงการจัดท�ำป้ายเตือนห้ามเข้า พร้อมทั้ง ดูแลเรื่องการล้อมรั้วปิดประตูทางเข้าให้แน่นหนามากยิ่งขึ้น ผมได้ขึ้นป้ายขนาดใหญ่ห้ามเข้าหนึ่งจุด ในซอยเจริญกรุง 51 ตรงประตูสังกะสี และป้ายขนาดย่อมปิดที่ประตูรั้วด้านหน้า ริมถนนเจริญกรุง เพื่อเตือนว่าเป็นสถานที่ส่วนบุคคลห้ามเข้า และเป็นสถานที่ก่อสร้างอันจะเกิดอันตรายได้ เป็นทั้งภาษา ไทยและภาษาอังกฤษ ในช่วงที่มีข่าวว่านักท่องเที่ยวแห่กัน บุกรุกขึ้นไปบนตึก ผมก็ได้รับแจ้งจากคนรู้จักและคนที่ไม่รู้จัก อยู่หลายครั้ง ว่าน่าจะมีคนขึ้นไปเดินเพ่นพ่านอยู่บนอาคาร
Ghosttower_edited_20170924.indd 53
53
9/25/17 4:32 PM
ดราม่าในพันทิป
Ghosttower_edited_20170924.indd 58
58
9/25/17 4:32 PM
เหตุ ก ารณ์ ส ลายผู ้ บุ ก รุ ก ที่ ตึ ก สาธรยู นี ค ยั ง เป็ น แค่ จุ ด เริ่ ม เรื่องที่ปลายเหตุ เพราะต้นเหตุที่แท้จริงของการระดมผู้คน มาเดิ น เท้ า ขึ้ น ตึ ก ร้ า ง ก็ คื อ การชวนเชื่ อ ผ่ า นสื่ อ โซเชี ย ล เน็ตเวิร์กนั่นเอง ผมได้รับทราบว่ามีคลิปฝรั่งเล่นผาดโผน อยู่บนดาดฟ้าของอาคาร กลายเป็นคลิปที่ได้รับความนิยม อย่างมาก เป็นที่กล่าวอ้างของคนจ�ำนวนมากซึ่งปรารถนา จะมาทดลองประสบการณ์ แ ปลกใหม่ บ นอาคารร้ า งแห่ ง นี้ ผมจ�ำเป็นต้องพิมพ์เอกสาร ซึ่งเป็นภาพซึ่งคลิปออกมาจาก ภาพเคลื่อนไหวในยูทูปของฝรั่งสองคนนี้ออกมา เพื่อเตรียม ส่งมอบให้ทนายความไปแจ้งต�ำรวจเพื่อด�ำเนินคดีอาญาฐาน บุกรุก นอกจากนี้ ผมยังได้เอาใบแจ้งความที่สถานีต� ำรวจ และรูปถ่ายซึ่งพิมพ์ออกมาจากอินเทอร์เน็ต จัดท�ำเป็นป้าย ขนาดย่อม ๆ หลายป้ายแล้วน�ำไปติดไว้บนรั้วของอาคาร ทั้งนี้ก็เพื่อเป็นการเตือนและปรามผู้คนอื่น ๆ ที่หวังจะบุกรุก เข้ามาในอาคาร ผมได้รับข้อความจ�ำนวนมากจากคนที่ไม่รู้จักหลายคน ผ่านทางกล่องข้อความในเฟซบุ๊ก ได้แจ้งลิงก์เว็บไซต์ต่าง ๆ ที่มีการเผยแพร่เรื่องราวเกี่ยวกับการทัศนาจรบนยอดตึกร้าง แน่ น อนว่ า คนที่ ขึ้ น ไปบนอาคาร เมื่ อ ได้ ถ ่ า ยรู ป วิ ว สวย ๆ บรรยากาศแปลก ๆ ก็ย่อมจะต้องอยากโชว์ด้วยการเผยแพร่ รูปถ่ายทั้งหลายที่เก็บมา เพื่อโพสต์ลงสื่อโซเชียลต่าง ๆ ไม่ว่า จะเป็นเฟซบุ๊ก อินสตราแกรม พันทิป เป็นต้น ข้อมูลที่ได้ รับแจ้งจากผู้หวังดีนั้น มีมากมายเกินกว่าที่ผมจะสามารถ ด�ำเนินการตามกฎหมายได้ครบทั้งหมด ผมจ�ำเป็นต้องเลือก สุ่มเอาเพียงจากบางเว็บ บางคนที่เผยแพร่เรื่องราวซึ่งเป็นการ กล่าวอ้างเชิญชวนผู้คนมาบุกรุก โดยการพิมพ์รูปและข้อความ ออกมาเพือ่ ใช้เป็นหลักฐานประกอบในการแจ้งความด�ำเนินคดี
Ghosttower_edited_20170924.indd 59
59
9/25/17 4:32 PM
เนือ่ งจากผมเองไม่ทราบเกีย่ วกับชุมชนออนไลน์พนั ทิป มากนัก จะคุ้นเคยกับเฟซบุ๊กมากกว่า อยากจะหาทางสื่อสาร ถึงคนทั่วไปว่าไม่ให้เดินทางมาขึ้นตึกนี้โดยไม่ได้รับอนุญาต เพราะจะเข้าข่ายบุกรุก จึงได้โพสต์รูปพร้อมเขียนข้อความ ลงในเฟซบุ๊ก โดยตั้งเป็นสเตตัสหรือสถานะของตัวเองว่าจะ ด� ำ เนิ น คดี อ าญากั บ ผู ้ โ พสต์ รู ป ในอิ น เทอร์ เ น็ ต และโซเชี ย ล เน็ตเวิร์ก ด้วยพลังของโซเชียล เพียงไม่ถึงครึ่งวันเท่านั้น ผมก็ได้รับโทรศัพท์จากเพื่อนเก่าคนหนึ่ง ซึ่งเป็นผู้บริหาร ระดับสูงของบริษัทอสังหาริมทรัพย์ใหญ่รายหนึ่งในเมืองไทย เพื่อนคนนี้ได้บอกผมว่าเขาได้รับการขอร้องจากบุคคลหนึ่ง ซึ่งเป็นสื่ออิสระหรือในแวดวงเรียกกันว่าบล็อกเกอร์ ในเรื่อง เกี่ยวกับวงการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งเขามีชื่อเล่นเป็นที่ รู้จักในแวดวงว่า “นายคอนโด” ให้มาช่วยเจรจาประนีประนอม กับผม ผมได้แจ้งแก่เพื่อนเก่าของผมคนนี้ว่า ผมยินดีจะคุย กับนายคอนโดด้วยดี ด้วยเหตุผล แต่ถ้าผมจ�ำเป็นที่จะต้อง ด�ำเนินการตามกฎหมายแล้วละก็ ผมขอให้เพื่อนคนนี้ได้เข้าใจ ผมด้วยว่าที่ต้องกระท�ำดังนั้นก็ด้วยความจ�ำเป็น จากนั้นไม่ถึง ครึ่งชั่วโมงผมก็ได้รับการติดต่อจากนายคอนโด ซึ่งเขาคงจะได้ เห็นภาพทีผ่ มเตรียมไว้เพือ่ เป็นหลักฐานประกอบการด�ำเนินคดี จากเฟซบุ๊กของผม โดยผมตั้งใจเปิดค่าของภาพเหล่านั้นให้ เป็นสาธารณะ นายคอนโดก็คงจะได้เห็นภาพที่ผมเลือกมา โดยหนึ่งในนั้นก็มีภาพจากเพจของเขาด้วย จึงเกิดความร้อนใจ พยายามอธิบายว่าเป็นความเข้าใจผิด ที่เขาบุกรุกขึ้นไปก็ เพราะว่าเห็นใคร ๆ ก็ขึ้นไปได้ และเรื่องการเดินขึ้นตึกร้างนี้ เกิดขึ้นและด�ำเนินมานานเกือบจะปีแล้ว เขาไม่ทราบว่าใคร เป็นเจ้าของอาคาร ด้วยความที่ตัวเองมีความสนใจและอยู่ใน
Ghosttower_edited_20170924.indd 60
60
9/25/17 4:32 PM
แวดวงของการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ จึงมิอาจที่จะพลาด การไปเยี่ยมเยือนตึกร้างแห่งนี้ได้ เขาขอร้องว่าไม่อยากให้ ผมด�ำเนินคดีอาญากับเขา เพราะจะท�ำให้เดือดร้อนถึงพ่อแม่ และครอบครัว ซึ่งทุกคนทางบ้านก็จะวิตกกังวลอย่างยิ่ง ผมได้ชี้แจงกับนายคอนโดไปว่า ผมก็ไม่ได้รู้จักเขา มาก่อน ไม่มีเรื่องแค้นเคืองกับเขาหรือใครทุกคนที่ปรากฏ บนสื่อโซเชียล และไม่ได้มีความโกรธเคืองใครเลยที่บุกรุก อาคารและน� ำ ภาพออกมาเผยแพร่ แต่ ผ มมี ค วามจ� ำ เป็ น จะต้ อ งด� ำ เนิ น การ เพราะผมจ� ำ เป็ น ต้ อ งตอบค� ำ ถามผู ้ ค น ทั้ ง หลายรวมถึ ง นั ก ข่ า วด้ ว ย ซึ่ ง มี ก ารตั้ ง ค� ำ ถามกั น มากว่ า ตึกร้างสาธรนี้เปิดให้ผู้คนขึ้นไปชมข้างบนได้ เพราะมีการ เรียกเก็บเงินใช่หรือไม่ เพราะถ้าหากผมปฏิเสธอย่างเดียว แต่ ไม่ได้ดำ� เนินการอะไรตามกฎหมายเลยนั้น ก็คงหมายความว่า เป็นการพูดอย่างท�ำอย่าง เรื่องการบุกรุกก็คงจะไม่มีทางยุติได้ ไม่ว่าผมจะไล่คนเฝ้าตึกออกไปกี่คนกี่ชุดก็ตาม นายคอนโดได้เสนอกับผมว่า ในฐานะทีเ่ ขาเป็นสือ่ มวลชน อิสระ เขาก็อยากจะช่วยผมในการรณรงค์ประชาสัมพันธ์ทางสื่อ โซเชียล ทั้งในเพจของเขา อินสตราแกรม และทางอื่น ๆ เพื่อ เป็นการส่งข่าวให้ผู้คนอื่น ๆ ให้ได้รับทราบว่าอาคารแห่งนี้ ห้ า มเข้ า โดยในวั น นั้ น ผมก็ มี แ ต่ ค วามกั ง วลเรื่ อ งการมา เยี่ยมเยือนของผู้คนจ�ำนวนมากในวันถัดไปและวันต่อ ๆ ไป เมือ่ ได้ยนิ ข้อเสนอของนายคอนโด ดังนัน้ ผมจึงรีบตอบ ขอบคุ ณ เขาที่ จ ะช่ ว ยผมประชาสั ม พั น ธ์ ด ้ ว ยเครื่ อ งมื อ สื่ อ อันทรงพลังกว่าแค่เฟซบุก๊ ส่วนตัวของผม แต่เรือ่ งการด�ำเนินการ ทางกฎหมายนั้น ผมยังคงจ�ำเป็นจะต้องให้ทนายไปลงบันทึก ที่ ส ถานี ต� ำ รวจไว้ ก ่ อ น ถ้ า ต� ำ รวจสื บ สวนแล้ ว ไม่ มี มู ล ก็ ค ง ไม่เรียกเขามาสอบปากค�ำ แต่ถา้ ต�ำรวจจะมีการออกหมายเรียก
Ghosttower_edited_20170924.indd 61
61
9/25/17 4:32 PM
เมืองไทยก่อนวิกฤตเศรษฐกิจ
Ghosttower_edited_20170924.indd 70
70
9/25/17 4:32 PM
ตลอดระยะเวลาสิบกว่าปี ตั้งแต่ผมมีโอกาสเข้ามาท�ำดีลธุรกิจ เรื่องสาธรยูนีคทาวเวอร์นี้ ผมพยายามที่จะด�ำเนินการไปอย่าง เงียบ ๆ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเจรจาร่วมทุนกับกลุ่มธุรกิจอื่น การเสนอขายโครงการให้กบั บรรดานักลงทุนรายใหม่ การเจรจา ประนอมหนีก้ บั สถาบันการเงิน การต่อสูค้ ดีบนศาลแพ่ง การขอ เข้าฟื้นฟูที่ศาลล้มละลาย แม้แต่การคัดค้านการขายทอด ตลาดที่ดินและอาคารตึกร้างนี้ที่กรมบังคับคดี ผมไม่เคยคิดจะ จัดการแถลงข่าวต่อสื่อมวลชนแต่อย่างใด ไม่อยากแม้กระทั่ง ที่จะสื่อสารกับบรรดาผู้ร่วมชะตากรรม ไม่ว่าจะเป็นบรรดา ลูกค้าโครงการที่จองซื้อห้องชุดไว้ เจ้าหนี้การค้าหลายราย หรือผู้ถือหุ้นของบริษัท ซึ่งล้วนต้องเอาเงินของพวกเขามาทิ้ง จมอยู่ในอาคารร้างหลังนี้มายาวนานนับสิบปี ที่ไม่ต้องการจะ ตอบค�ำถามก็เพราะยังหาค�ำตอบให้ไม่ได้ หวังแต่เพียงว่าการ แก้ไขปัญหาจะสามารถเสร็จสิ้นไปได้โดยเร็ว และผมสามารถ ที่ จ ะบรรลุ เ ป้ า หมาย ก็ คื อ การเยี ย วยาผู ้ ร ่ ว มชะตากรรม ทั้งหลาย โดยการคืนเงินลงทุนของพวกเขาได้บ้าง ในระดับ ที่ทุกคนจะไม่รู้สึกว่าถูกเอารัดเอาเปรียบมากจนเกินไปนัก ถึงตรงนี้ หลายคนอาจจะเกิดค�ำถามว่า แล้วอุปสรรค ที่ท�ำให้การแก้ไขปัญหาไม่ส�ำเร็จนั้นคืออะไร ทั้ง ๆ ที่ตึก ร้ า งแห่ ง นี้ ดู ดี มี ศั ก ยภาพทุ ก อย่ า ง ตั้ ง แต่ ท� ำ เลที่ ตั้ ง ซึ่ ง อยู ่ ใจกลางย่านการค้าธุรกิจ มีสิ่งอ�ำนวยความสะดวกพร้อมทุก อย่างทั้งรถไฟฟ้า BTS ทางด่วน เรือด่วน มีรูปลักษณ์ทาง สถาปัตยกรรมซึ่งโดดเด่น เคยปรากฏและประสบความส�ำเร็จ ทางธุรกิจมาแล้ว และจุดเด่นซึ่งส�ำคัญมากที่สุดน่าจะได้แก่ วิวทิวทัศน์ของกรุงเทพฯ จากต�ำแหน่งของตึกสาธรยูนีคนั้น เชื่ อ ว่ า เป็ น วิ ว ที่ ส วยอลั ง การมากที่ สุ ด แห่ ง หนึ่ งในกรุงเทพฯ โดยเฉพาะอย่ า งยิ่ ง ตรงโค้ ง แม่ น�้ ำ เจ้ า พระยาที่ ดู เ สมื อ นว่ า
Ghosttower_edited_20170924.indd 71
71
9/25/17 4:32 PM
โอบล้อมอาคารนี้กว้างถึง 180 องศา ผมมีความคิดว่า การ อธิบายเกี่ยวกับโครงการนี้โดด ๆ หรืออธิบายแค่เหตุการณ์ ช่ ว งหลั ง วั น ที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 ซึ่ ง เป็ น วั น ที่ รัฐบาลไทยประกาศลอยตัวค่าเงินบาทนั้น อาจจะท�ำให้เข้าใจ ได้ยาก บรรดาตึกร้างนับร้อยในกรุงเทพฯ ซึ่งต้องหยุดการ ก่อสร้างลง ภายหลังจากวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 ซึ่งเป็นวันที่รัฐบาลไทยประกาศลอยตัวค่าเงินบาท ตึกร้าง ทั้ ง หลายก็ ไ ด้ ก ลายเป็ น ภาพลั ก ษณ์ ข องความล่ ม สลายทาง เศรษฐกิจของประเทศไทย และผมก็เชื่อว่าตึกร้างสาธรยูนีค แห่ ง นี้ ก็ ค งได้ รั บ เกี ย รติ ใ ห้ ก ลายเป็ น สั ญ ลั ก ษณ์ ข องวิ ก ฤต เศรษฐกิจปี พ.ศ. 2540 หลังจากที่มันยืนพรายโดดเด่นอยู่ ใจกลางกรุ ง เทพฯ มายาวนานถึ ง 20 ปี แ ล้ ว แต่ ส าเหตุ แห่งการล่มสลายทางเศรษฐกิจนั้น ถ้าจะโยนบาปให้บรรดา ตึกร้างเพียงอย่างเดียวก็อาจจะดูมักง่ายเกินไปหน่อย หลังจาก ที่ผมได้รับค�ำถามซึ่งส่งมาเป็นจ�ำนวนมาก ทั้งจากสื่อมวลชน แขนงต่าง ๆ ตลอดจนผู้คนมากมายในช่วงหลังเหตุการณ์ที่มี นักท่องเที่ยว นักผจญภัย นักถ่ายภาพ แห่กันบุกรุกขึ้นไป บนอาคารร้างแห่งนี้ ผมจึงได้ตัดสินใจเขียนบทความที่มีชื่อว่า “สองทศวรรษของตึกร้างสาธรยูนีค วิบากกรรมจากมาเฟีย ใหญ่ที่ชื่อว่ารัฐไทย” เมื่อวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2558 เผยแพร่ในสื่อออนไลน์และหนังสือพิมพ์หลายส�ำนัก อย่างเช่น มติชน ผู้จัดการ ประชาชาติธุรกิจ ข่าวสด และอื่น ๆ ในบทความดังกล่าว มีความจ�ำเป็นที่จะต้องเขียนอย่าง กระชั บ ด้ ว ยข้ อ จ� ำ กั ด ของพื้ น ที่ ใ นสื่ อ และที่ ส� ำ คั ญ ก็ คื อ มี บ างประเด็ น ถึ ง แม้ ว ่ า จะมี ค วามส� ำ คั ญ มาก แต่ ผ มก็ ยั ง ไม่สามารถที่จะก้าวล่วงไปได้ เพราะอาจจะน�ำภัยทางคดีความ
Ghosttower_edited_20170924.indd 72
72
9/25/17 4:32 PM
มาถึ ง ตั ว เอง ส่ ว นตั ว ผมเองไม่ เ คยคิ ด ว่ า ตึ ก ร้ า งสาธรยู นี ค จะเป็นหมุดหมายหรืออนุสาวรีย์ที่ส�ำคัญอะไร แต่พอผ่าน กาลเวลามาเกือบสองทศวรรษแล้ว คิดว่าตึกร้างสาธรยูนีค สามารถเป็ น เครื่ อ งมื อ ในการอธิ บ ายปรากฏการณ์ ท าง เศรษฐกิจและสั งคมได้ ดีระดับหนึ่ง การใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับ มันมาระยะหนึ่ง ท�ำให้ได้ประสบการณ์แบบผจญภัย ท้าทาย ตื่นเต้น หรือที่ฝรั่งเรียกกันว่า adventurous พอ ๆ กับการ ที่ผู้คนได้มีโอกาสเดินขึ้นไปบนอาคารร้างแห่งนี้แล้วได้เปิด ประสบการณ์แปลกนั่นเอง โครงการสาธรยูนคี ทาวเวอร์ ก่อเกิดขึน้ ในช่วงเศรษฐกิจ ของประเทศไทยก�ำลังเติบโตถึงขีดสุด คือในช่วงปี พ.ศ. 2534 - 2536 โดยถือเป็นหนึ่งในผลงานซีรีส์สถาปัตยกรรมรูปแบบ โพสต์ โ มเดิ ร ์ น อั น โด่ ง ดั ง ของอาจารย์ รั ง สรรค์ ต่ อ สุ ว รรณ พ่อของผมเอง ซึ่งใช้ท�ำการตลาดได้อย่างประสบความส�ำเร็จ มาตลอดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2530 เริ่มจากโครงการคอนโดมิเนียม สามโครงการอั น โด่ ง ดั ง ริ ม หาดวงศ์ อ มาตย์ เมื อ งพั ท ยา และอี ก หลายโครงการในกรุ ง เทพฯ รวมถึ ง โครงการสี ล ม พรีเชียส ทาวเวอร์บนถนนสีลม (ซึง่ ต่อมาได้ขายให้กบั นักลงทุน รายอื่ น และปั จ จุ บั น ได้ ถู ก เปลี่ ย นชื่ อ เป็ น สเตททาวเวอร์ ) โครงการสาธรยู นี ค เปิ ด ขายพื้ น ที่ ไ ด้ ห มดภายในเวลาไม่ ถึ ง สามเดือน โดยอาศัยวิธกี ารท�ำตลาดแบบขายล่วงหน้า (presale) สมัยนัน้ พ่อของผมชอบเรียกเล่น ๆ ว่า “ขายกระดาษ” โดยถือเป็น โครงการในยุคแรก ๆ ที่มีการเก็งก�ำไรจากใบจองห้องชุด หรือที่เรียกกันว่า speculate โดยใช้แผนการตลาดที่มีการ ปรับราคาขายขึน้ เป็นระยะ ๆ ท�ำให้การซือ้ ห้องชุดได้กลายเป็น ทางเลือกหนึง่ ของการลงทุนทีไ่ ด้ผลก�ำไรงอกเงยอย่างรวดเร็วกว่า ดอกเบี้ยเงินฝากของธนาคารหรือทรัสต์หลายเท่า
Ghosttower_edited_20170924.indd 73
73
9/25/17 4:32 PM
ต้มย�ำกุง้ วิทยา
Ghosttower_edited_20170924.indd 80
80
9/25/17 4:32 PM
วันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 เป็นวันที่รัฐบาลไทยประกาศ ลอยตัวค่าเงินบาท ซึ่งส่งผลให้อัตราการแลกเปลี่ยนเงินบาท สวิงไปหลายเท่าตัว ส่งผลให้เกิดการล่มสลายทางเศรษฐกิจ อย่างเป็นทางการ ดังนั้นในวันเดียวกันของปี พ.ศ. 2560 จึงถือได้ว่าเป็นวันครบรอบ 20 ปี ของวิกฤตเศรษฐกิจเอเชีย หรือที่ชาวโลกรู้จักกันในนามว่า “วิกฤตต้มย�ำกุ้ง” ทั้งนี้ก็เพื่อ เป็นเกียรติเป็นศรีให้แก่ประเทศซึ่งเป็นต้นก�ำเนิดของวิกฤต เศรษฐกิจในครั้งนั้น ซึ่งก็คือประเทศไทย คงจะเป็นเพราะ ว่าอาหารไทยนั้นขึ้นชื่อเป็นที่รู้จักกันเกือบทั่วโลก และเมนู อาหารไทยยอดฮิ ต ส� ำ หรั บ คนทั้ ง หลายบนโลกก็ ค งจะเลี่ ย ง ไม่พ้น ผัดไทยและต้มย�ำกุ้ง แต่เหตุผลที่แท้จริงที่เลือกเมนู ต้มย�ำกุ้งมาเป็นชื่อวิกฤตเศรษฐกิจครั้งนั้นเป็นเพราะอะไร ผมก็ ไ ม่ แ น่ ใ จ แต่ เ ชื่ อ ว่ า คนทั้ ง หลายก็ น ่ า จะเห็ น พ้ อ งด้ ว ย กับชื่อ “ต้มย�ำกุ้ง” มากกว่า “ผัดไทย” เป็นแน่ อย่างน้อยการ ถู ก สถาปนาเป็ น ชื่ อ ของวิ ก ฤตเศรษฐกิ จ ก็ ค งจะไม่ เ ป็ น ที่ น่าภาคภูมิใจสักเท่าไหร่ ขืนใช้ชื่อผัดไทย ก็เหมือนจะเป็น การตอกย�้ำชื่อประเทศชาติไปไม่จบไม่สิ้น แต่ผมก็เชื่อว่าคนที่ตั้งชื่อ หรือคนส่วนใหญ่ที่ยอมรับใน ชื่อ “ต้มย�ำกุ้ง” นี้ ก็คงจะมีความรู้สึกร่วมบางอย่าง เกี่ยวกับ สถานการณ์ทางเศรษฐกิจและสังคมในช่วงเวลานั้น ทั้งก่อน และหลังวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 กับเมนู “ต้มย�ำกุง้ ” ซึง่ สามารถอธิบายนัยความหมายของช่วงเวลานั้นได้เป็นอย่างดี ตั้งแต่รูปลักษณ์ของแกง ซึ่งใส่เครื่องปรุงนานาชนิด ขิง ข่า ตะไคร้ มีพริกสีสดใส มีเห็ดนั่นนี่ โดยมีกุ้งสีแดงสดเป็นตัว ชูโรง ในขณะที่รสชาตินั้น ก็มีความพิสดารสุดบรรยายยิ่งกว่า รูปลักษณ์เสียอีก คือเป็นการประสานงากันของเปรี้ยว เค็ม มัน หวาน และเผ็ด โดยแต่ละส่วนไม่มีใครโดดเด่นกว่าใคร
Ghosttower_edited_20170924.indd 81
81
9/25/17 4:32 PM
เป็ น การประสานกั น แบบแปลกแยก แต่ ก็ ล งตั ว ได้ น่ า จะ เป็นเพราะมีการใช้กลิ่นของขิง ข่า ตะไคร้ ซึ่งทะยานขึ้นมา ทิ่ ม ที่ ป ระสาทสั ม ผั ส สยบรสชาติ ที่ น ่ า จะตี กั น ตายให้ ล ด ดีกรีลงได้ เปรียบกับสถานการณ์ “ต้มย�ำกุ้ง” ซึ่งมีปัจจัยต่าง ๆ มากมายเกินกว่าจะโยนบาปทุกสิ่งทุกอย่างไปที่พ่อมดการเงิน แค่ เ พี ย งคนเดี ย ว ว่ า เข้ า มาป่ ว นค่ า เงิ น บาท จนกระทั่ ง สามารถท� ำ ให้ เ ศรษฐกิ จ ของประเทศหนึ่ ง หรื อ แม้ ก ระทั่ ง ในระดับภูมิภาคเอเชียสั่นคลอน ไปจนถึงขั้นล่มสลายไปได้ ถ้าลองพิจารณากันอย่างถ่องแท้ จะเข้าใจว่าวิกฤตต้มย�ำกุ้ง ต้ อ งอาศั ย องค์ ป ระกอบเครื่ อ งปรุ ง มากมาย ทั้ ง ที่ ม องเห็ น และมองไม่เห็น ทั้งที่มีกลิ่นและไม่มีกลิ่น ดังนั้น ต้มย�ำกุ้ง ทางเศรษฐกิจจึงน่าจะเกิดจากองค์ประกอบทัง้ สภาพเศรษฐกิจ และสั ง คมภายในอั น เปราะบาง กั บ บริ บ ทซึ่ ง เอื้ อ ต่ อ ความ หวั่ น ไหวได้ อ ย่ า งถึ ง จุ ด และเมื่ อ มี เ ชฟอย่ า งพ่ อ มดการเงิน โซรอสมาปรากฏตั ว มาช่ ว ยจุ ด ไฟเรื่ อ งการสวิ ง ของอั ต รา แลกเปลี่ยนเงินหรือค่าเงินบาท มันจึงถึงพร้อมให้ทุกสิ่งทุก อย่างพังครืนลงมาได้ในชั่วพริบตาเท่านั้นเอง วิ ก ฤตเศรษฐกิ จ ปี พ.ศ. 2540 เกิ ด ขึ้ น อย่ า งเป็ น ทางการ เมื่อรัฐบาลไทยในสมัยนั้นคือรัฐบาลของพลเอกชวลิต ยงใจยุทธ ต้องประกาศลอยตัวค่าเงินบาท ส่งผลให้ค่าเงินบาท ซึ่งขณะนั้นมีอัตราการแลกเปลี่ยนอยู่ที่ประมาณ 25 บาทต่อ ดอลลาร์สหรัฐฯ ลดลงอย่างวิกฤตคือประมาณ 56 บาทต่อ ดอลลาร์สหรัฐฯ ภายหลังจากที่รัฐบาลได้ทุ่มใช้เงินทุนส�ำรอง 24,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ มาปกป้องค่าเงินบาทจากการ โจมตีของกองทุน Hedge Fund ซึ่งจัดตั้งโดยนักลงทุนต่างชาติ ซึ่งคนไทยจะรู้จักกันดีในนามของนายจอร์จ โซรอส
Ghosttower_edited_20170924.indd 82
82
9/25/17 4:32 PM
การเปลี่ยนแปลงค่าเงินบาทเพียงชั่วข้ามคืน ท�ำให้หนี้ เงินกู้ต่างประเทศเพิ่มสูงขึ้นหลายเท่าตัว เพราะต้องมีการแบก รับภาระดอกเบี้ยที่งอกเงยขึ้นอีกด้วย ส่งผลให้ธุรกิจการค้า ต่าง ๆ น้อยใหญ่ภายในและนอกประเทศพากันล้มระเนระนาด ไปตาม ๆ กัน จากพฤติกรรมการลงทุนในแบบที่ทุ่มกันสุดตัว เพราะสามารถปั่นท�ำก�ำไรกันอย่างมหาศาลก่อนหน้านี้ ซึ่งมา พร้อมกับพฤติกรรมการใช้จ่ายขอผู้คนทั้งหลายอย่างเกินตัว หรือนิสัยฟุ้งเฟ้อเห่อเหิมของคนไทยทั่วไปโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในหมู่คนชั้นกลาง สถานการณ์ก่อนปี พ.ศ. 2540 นั้น น่าจะเรียกว่าการ ก่อเกิดวิกฤตศรัทธาต่อสถาบันการเงินของประเทศ เพราะ ปัญหามาจากความไม่เชื่อมั่นต่อสถาบันการเงินในประเทศ ซึ่งมีพฤติกรรมฉ้อฉล เอื้อประโยชน์ต่อพวกพ้อง ยักยอก ไซฟ่ อ นเงิ น ซึ่ ง แน่ น อนว่ า ไม่ ใ ช่ เ ฉพาะกรณี ข องธนาคาร กรุ ง เทพพาณิ ช ยการแต่ เ พี ย งแห่ ง เดี ย วเท่ า นั้ น จะเห็ น ได้ ว่ า รั ฐ บาลไทยได้ เ ริ่ ม ตรวจสอบและสั่ ง ปิ ด บริ ษั ท เงิ น ทุ น หลักทรัพย์ 18 แห่ง ปิดธนาคารพาณิชย์ 2 แห่งช่วงต้นปี พ.ศ. 2540 และในเดือนมีนาคมปีเดียวกัน กระทรวงการคลัง ก็มีค�ำสั่งให้สถาบันการเงินเพิ่มทุนอีก 10 แห่ง เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2540 รัฐบาลต้องสั่งปิด 16 บริษัทเงินทุน หลักทรัพย์ จนกระทั่ ง วั น ที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 คื อ วั น ที่ รั ฐ บาลไทยยอมยกธงขาวจากสมรภู มิ ต ่ อ สู ้ เ รื่ อ งอั ต รา แลกเปลี่ยนค่าเงิน โดยจ�ำเป็นต้องประกาศลอยตัวค่าเงินบาท ถือเป็นวันที่นับหนึ่งของวิกฤตต้มย�ำกุ้งอย่างเป็นทางการ
Ghosttower_edited_20170924.indd 83
83
9/25/17 4:32 PM
เมืองไทยในยุคล่มสลาย ตึกร้าง และซากธุรกิจ
Ghosttower_edited_20170924.indd 90
90
9/25/17 4:32 PM
ภาพบรรยากาศภายหลั ง เกิ ด วิ ก ฤตต้ ม ย� ำ กุ ้ ง ก็ คื อ ความตื่ น ตระหนก จนกลายมาเป็นความเศร้าหมอง ท้อแท้ สิ้นหวัง และการฆ่าตัวตาย ภาพของคนที่รวย ใช้จ่ายอย่างฟุ้งเฟ้อ เห่อเหิม ต้องกลับกลายมาเป็นยาจกเพียงชั่วข้ามคืน จาก นั ก ธุ ร กิ จ อสั ง หาริ ม ทรั พ ย์ ที่ เ ฟื ่ อ งฟู เคยใส่ เ สื้ อ นอกผู ก ไท อยู่ในห้องค้าหลักทรัพย์ในตลาดหลักทรัพย์ กลับจะต้องมายืน ขายแซนด์วิชอยู่ตามสี่แยกไฟแดง หรือภาพความทรงจ�ำของ คนจ�ำนวนมากที่จะต้องหอบเอาสมบัติเก่าเก็บ ไม่ว่าจะเป็น แก้ว แหวน สร้อยทอง ก�ำไล นาฬิกา กระเป๋าแบรนด์เนม สุรา น�ำเข้า ไวน์ชั้นเลิศ แม้กระทั่งเครื่องใช้ไฟฟ้า น�ำมาใส่รวมกัน ในท้ายรถเพื่อไปจอดเปิดขายตามตลาดนัดหลายแห่งในเมือง เพื่อเอาตัวเองให้รอด กลายเป็นที่รู้จักและเรียกกันติดปากว่า “เปิดท้ายขายของ” และ “ตลาดนัดคนเคยรวย” สภาพที่เกิดจากการผกผันของชีวิตทั้งทางเศรษฐกิจ และทางสั ง คม จนท� ำ ให้ ค นจ� ำ นวนไม่ น ้ อ ยเกิด อาการช็อก แบกรั บ ความกดดั น กั บ สภาวะหนี้ ท ่ ว มไม่ ไ ด้ หรื อ ปรั บ ตั ว ไม่ทันจากการตกงานอย่างกะทันหัน ธุรกิจขนาดกลางและ ขนาดย่อมพากันล้มระเนระนาดเพราะขาดเงินทุนหมุนเวียน เนื่ อ งจากในขณะนั้ น ระบบสถาบั น การเงิ น ของประเทศโดย ภาพรวมประสบปัญหาอย่างหนัก มีอัตราหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิด รายได้หรือหนี้เสีย (non-performing loan, NPL) เพิ่มสูงขึ้น จนถึงระดับที่ธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่ไม่อาจจะปล่อยสินเชื่อ หรือเงินกู้ได้อีกต่อไป ธุรกิจซึง่ ได้รบั ผลกระทบโดยตรงอย่างจังเป็นล�ำดับแรก ๆ ก็คือธุรกิจพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ แน่นอนว่าธุรกิจประเภทนี้ จะต้องอิงอยู่กับสินเชื่อของสถาบันการเงินเป็นอย่างมากในยุค ที่ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยเพิ่งจะเริ่ม การระดมทุน
Ghosttower_edited_20170924.indd 91
91
9/25/17 4:32 PM
จากตลาดหลั ก ทรั พ ย์ ยั ง ไม่ มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพมากเท่ า ใดนั ก อย่างไรก็ตามในช่วงสองทศวรรษก่อนที่จะเกิดวิกฤตต้มย�ำกุ้ง ว่ากันว่าการด�ำเนินธุรกิจพัฒนาอสังหาริมทรัพย์นั้น สามารถ ที่จะเปลี่ยนสถานะของคนได้ในชั่วพริบตา นั่นก็เป็นเพราะว่า เป็ น ธุ ร กิ จ ที่ ส ามารถจะสร้ า งผลก� ำ ไรอย่ า งเป็ น กอบเป็ น ก�ำ ภายในระยะเวลาอันรวดเร็ว การลงทุนในธุรกิจพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ก็เป็นธุรกิจที่ ใคร ๆ ก็ท�ำได้ไม่ยาก เพียงแต่มีทุนมาบ้าง โดยเฉพาะอย่าง ยิ่งทุนที่ดินก็สามารถเริ่มต้นท�ำได้ ในช่วงนั้นก็ไม่จ�ำเป็นที่จะ ต้องลงทุนสูงมาก เพราะค่าการตลาดก็ไม่ได้สูงมากเหมือน อย่ า งในปั จ จุ บั น นี้ แค่ เ พี ย งมี เ งิ น มาลงทุ น เพี ย งบางส่ ว น ถ้าเป็นโครงการซึ่งมีแนวโน้มที่จะประสบความส�ำเร็จ หรือเป็น โครงการซึ่งอยู่ในท�ำเลที่ดีมีอนาคตแล้วละก็ สถาบันการเงิน สามารถสนั บ สนุ น เงิ น ทุ น เพื่ อ ให้ ผู ้ ป ระกอบการสามารถ พัฒนาโครงการออกมาขายล่วงหน้าให้แก่ประชาชนทั่วไปได้ หรือเรียกกันว่าพรีเซล (presale) ระบบการขายพรีเซลที่ว่านี้ แน่นอนว่าไม่ได้เป็นระบบ ซึ่งถูกคิดขึ้นมาเองโดยผู้ประกอบการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ แต่ ถู ก ก� ำ หนดและควบคุ ม อย่ า งใกล้ ชิ ด โดยผู ้ ส นั บ สนุ น สินเชื่อ ซึ่งก็คือสถาบันการเงิน นั่นก็คือธนาคารหรือบริษัท เงินทุนหลักทรัพย์นั่นเอง โดยสถาบันการเงินมักจะตั้งเงื่อนไข ให้ผปู้ ระกอบการจะต้องศึกษาด้านการตลาดของโครงการ และ การศึกษาที่แม่นย�ำที่สุด ก็คือการท�ำการตลาดจริง ๆ ไปเลย กล่าวคือเจ้าของผู้พัฒนาโครงการจะต้องท�ำการขายโครงการ ก่อนการก่อสร้าง หรือเรียกกันในสมัยนั้นว่าขายบนกระดาษ ซึ่งก็คือการขายจากแบบแปลนของโครงการ รับเงินดาวน์จาก ลูกค้าให้ได้อยู่ในระดับที่ผู้ให้สินเชื่อมีความมั่นใจว่า โครงการ
Ghosttower_edited_20170924.indd 92
92
9/25/17 4:32 PM
จะประสบความส�ำเร็จและสถาบันการเงินจะสามารถได้เงินกู้ คืนพร้อมดอกเบี้ยเป็นผลก�ำไร เมื่อแผนการตลาดด�ำเนินไป ตามเป้าหมาย ทางสถาบันการเงินก็จะค่อยปล่อยเงินกู้ออกมา เป็นงวด ๆ จนกระทั่งโครงการสามารถก่อสร้างเสร็จ และมี การโอนกรรมสิ ท ธิ์ ผู ้ ป ระกอบการจึ ง สามารถคื น เงิ น กู ้ พร้อมทั้งดอกเบี้ยให้แก่สถาบันการเงิน อันนี้เป็นหลักการ ปฏิบัติโดยทั่วไป ซึ่งแน่นอนว่าในรายละเอียดก็ย่อมมีความ แตกต่างกันไปบ้าง ดั ง นั้ น เมื่ อ สถาบั น การเงิ น เกิ ด ปั ญ หาหนี้ เ สี ย ใน อั ต ราเพิ่ ม สู ง ขึ้ น ซึ่ ง ก็ คื อ การปล่ อ ยสิ น เชื่ อ ให้ แ ก่ โ ครงการ หรื อ ผู ้ ป ระกอบการซึ่ ง ไม่ ส ามารถกระท� ำ การให้ ไ ด้ ต าม เป้าหมาย จะด้วยเหตุผลจากความผิดพลาดของผูป้ ระกอบการ หรือผู้กู้เงินเอง หรืออาจจะมาจากการประเมินที่ผิดพลาด ของเจ้ า หน้ า ที่ ผู ้ อ นุ มั ติ ใ ห้ สิ น เชื่ อ หรื อ แม้ แ ต่ ก ารอนุ มั ติ ใ ห้ สินเชื่อโดยไม่มีหลักการ มีแต่การสั่งการของเจ้าของธนาคาร เพื่อเอื้อประโยชน์ให้แก่พรรคพวก เพื่อนพ้อง และญาติพี่น้อง ก็ตาม ส่งผลให้เงินส�ำรองของธนาคารส่วนใหญ่ในประเทศไทย ลดต�่ำลงเข้าสู่สภาวะไม่ปรกติ ในช่วงที่เกิดวิกฤตต้มย�ำกุ้งนั้น จะเห็นได้ว่าอัตราเงินส�ำรองประกันความเสี่ยงของสถาบันการ เงินในประเทศ ไม่ว่าจะเป็นบริษัทเงินทุนหลักทรัพย์หรือแม้ กระทั่งธนาคารพาณิชย์ก็ตาม ล้วนลดลงกันอย่างทั่วหน้าใน ระดับที่เรียกได้ว่าวิกฤต เมื่ อ โครงการอสั ง หาริ ม ทรั พ ย์ จ� ำ นวนมากมายใน ประเทศขณะนั้นขาดกระแสเงินสด เนื่องจากสถาบันการเงิน ไม่ว่าจะเป็นบริษัทเงินทุนหลักทรัพย์ซึ่งถูกรัฐบาลสั่งให้ระงับ กิจการทั้ง 56 บริษัท หรือบรรดาธนาคารพาณิชย์ซึ่งก�ำลัง ประสบปัญหาเรื่องเงินส�ำรองของสถาบันการเงินลดลง จู่ ๆ ก็
Ghosttower_edited_20170924.indd 93
93
9/25/17 4:32 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 110
110
9/25/17 4:32 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 111
111
9/25/17 4:33 PM
พ่อของผมชือ่ รังสรรค์ ต่อสุวรรณ
Ghosttower_edited_20170924.indd 112
112
9/25/17 4:33 PM
ผมเคยมีความเชื่ออยู่เสมอเลยว่าตัวเองเกิดมาช่างเป็นคน โชคดีนัก การเป็นลูกชายของอาจารย์รังสรรค์ ต่อสุวรรณ ซึ่งเป็นสถาปนิกเป็นนักธุรกิจที่มีชื่อเสียง การมีคุณแม่เป็น ผู ้ พิ พ ากษา ซึ่ ง ในยุ ค นั้ น ถื อ ได้ ว ่ า เป็ น ผู ้ พิ พ ากษาผู ้ ห ญิ ง รุ่นบุกเบิกของวงการตุลาการเลยทีเดียว เพราะท่านเคยเป็น ทั้ ง หั ว หน้ า ศาลจั ง หวั ด ผู ้ ห ญิ ง คนแรกและได้ เ ป็ น อธิ บ ดี ผู ้ พิ พ ากษาหญิ ง คนแรกของเมื อ งไทย ผมจ� ำ ความได้ ว ่ า ตลอดระยะเวลาที่เกิดมาและใช้ชีวิตอยู่นั้น เราก็มักจะเป็น ที่รู้จักของคนทั่วไปในสังคม ผลงานออกแบบของพ่อโดดเด่น เป็นทีก่ ล่าวขาน ไม่วา่ จะเป็นอาคารทีเ่ คยสูงทีส่ ดุ ในประเทศไทย อย่ า งอาคารโชคชั ย บนถนนสุ ขุ ม วิ ท โรงพยาบาลสมิ ติ เ วช สุดหรูในซอยสุขุมวิท 49 หรือโครงการมิกส์ยูสซึ่งถือเป็น ทอล์กออฟเดอะทาวน์ในยุค 1980 อย่างโครงการอัมรินทร์ พลาซ่าที่แยกราชประสงค์ มาจนถึงโรงแรมแกรนด์ไฮแอท เอราวัณที่แยกราชประสงค์ก็เช่นกัน ด้วยลักษณะของพ่อซึ่งเป็นคนตรง ดุดัน และโผงผาง ในสมัยที่ผมยังเป็นเด็กผมจะมีความหวาดกลัวท่านมากที่สุด ผมจึ ง ไม่ ค ่ อ ยได้ ใ กล้ ชิ ด กั บ ท่ า นมากนั ก เพราะท่ า นเป็ น สถาปนิกทีท่ ำ� งานหนักมากตัง้ แต่ผมจ�ำความได้ คือท่านท�ำงาน จนดึกดื่นเป็นประจ� ำเกือบทุกวัน ทั้งงานออกแบบ ทั้งงาน สังสรรค์กับลูกค้าและเพื่อนฝูง ภาพลักษณ์ของท่านส� ำหรับ คนทั่วไปก็คือสถาปนิกที่มีใจนักเลง มีความมั่นใจในตัวเองสูง ดุ ดั น ยอมหั ก ไม่ ย อมงอ ด้ ว ยเหตุ ที่ ท ่ า นเป็ น ลู ก ชาวบ้ า น เชื้อสายจีน ซึ่งต้องต่อสู้ดิ้นรนมาตั้งแต่เด็ก พื้นเพของท่าน อยู่ที่ตรอกโรงเลี้ยงเด็กในย่านสวนมะลิ ด้วยความที่เป็นเด็ก อยูใ่ นย่านดังกล่าว ท�ำให้ทา่ นมีเพือ่ นฝูงในวงการนักเลงหลายคน ที่มีชื่อเสียงเคยเป็นจ้าวยุทธจักรก็ได้แก่เฮียเหลา แคล้ว ธนิกุล
Ghosttower_edited_20170924.indd 113
113
9/25/17 4:33 PM
หรือเฮียโส ธนวิสทุ ธิ์ เป็นต้น ส่วนตัวพ่อผมนัน้ ก็ตดิ ภาพลักษณ์ ดังกล่าวไปด้วยไม่มากก็น้อย ทั้ง ๆ ที่ท่านเป็นคนที่ใฝ่เรียน หนังสือ โดยเรียนสูงถึงขนาดจบปริญญาตรีเกียรตินิยม จาก คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาฯ และไปศึกษาต่อจนจบ ปริ ญ ญาโทจากสถาบั น เทคโนโลยี แ ห่ ง รั ฐ แมสซาชู เ ซตส์ (Massachusetts Institute of Technology, MIT) ใน ประเทศสหรัฐฯ ซึ่งถือเป็นมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงมากที่สุด แห่งหนึ่งของโลก พ่อเคยเล่าให้ผมฟังเมื่อไม่นานมานี้ว่า การจะเป็น สถาปนิกในสังคมไทยในยุคก่อนนั้น เป็นความยากล�ำบากมาก เพราะอาชีพสถาปนิกนั้นต้องขายความน่าเชื่อถือ และใช่ว่า การมี ป ริ ญ ญา หรื อ มี ป ระสบการณ์ ค วามสามารถแล้ ว จะสามารถหางานท�ำในสมัยนั้นได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเป็น สถาปนิกซึ่งเปิดส�ำนักออกแบบเองนั้น ส่วนใหญ่จะต้องเป็น คนที่อยู่ในแวดวงสังคมชั้นสูง เป็นคนที่มีคลาส เพราะการที่ เจ้าของโครงการจะมอบหมายงานซึ่งเป็นโครงการมูลค่าสูง ให้สถาปนิกออกแบบนั้น เจ้าของโครงการย่อมจะต้องมีความ มั่นใจและเชื่อใจว่าสถาปนิกจะสามารถน�ำเสนอไอเดียการ ออกแบบซึ่งเป็นส่วนส�ำคัญที่จะท�ำให้โครงการประสบความ ส�ำเร็จในทางธุรกิจ หรือแม้แต่กระทั่งการออกแบบบ้านพัก อาศัยส่วนบุคคลก็ตาม ที่ส�ำคัญก็คือสถาปนิกก็ควรจะเป็นคน อยู่ในชนชั้นซึ่งใกล้เคียงกันในทางสังคม หลังจากทีพ่ อ่ เคยท�ำงานกับศาสตราจารย์กติ ติคณ ุ ร.อ. กฤษฎา อรุณวงษ์ ณ อยุธยา สักระยะหนึ่งแล้ว จึงได้ตัดสินใจ ไปเรียนต่อที่สหรัฐฯ ระหว่างการเรียนต่อที่สหรัฐฯ นั้น ท่านก็ ไปรับจ้างท�ำงานออกแบบไปด้วย และผลงานออกแบบก็เป็นที่ ชื่นชอบของอาจารย์และเจ้าของส�ำนักงานสถาปนิกที่นั่นเป็น
Ghosttower_edited_20170924.indd 114
114
9/25/17 4:33 PM
อย่างมาก ถึงขนาดได้รบั การเสนอให้เป็นอาจารย์ที่ MIT ทีเดียว ทั้งยังเสนอที่จะให้สถานะผู้พ�ำนักในสหรัฐฯ ได้ด้วย แต่ท่าน มุ่งมั่นที่จะกลับมาเปิดส�ำนักงานในประเทศไทย เมื่อเดินทาง กลับมาแล้วก็เดินหน้าตามความฝันโดยเปิดส�ำนักงานเล็ก ๆ ในตึกแถวเช่าในย่านสยามสแควร์ พ่อเล่าให้ผมฟังว่างานออกแบบชิ้นแรกของส�ำนักงาน รังสรรค์ได้มานั้น ต้องสู้แบบแทบเลือดตากระเด็นเลยทีเดียว พ่อได้มโี อกาสรูจ้ กั คุณบุรนิ ทร์ หิรญ ั บูรณะ นักธุรกิจผูก้ ว้างขวาง แห่งเมืองปราจีนบุรี ซึ่งต่อมาก็ได้เป็นผู้แทนราษฎรหลายสมัย และเป็นนักการเมืองอาวุโส โดยตอนนั้นคุณบุรินทร์ได้เกริ่นว่า ท่านอยากจะสร้างโรงงานขึ้นมาใหม่สักโรงหนึ่ง พ่อจึงได้ไป สอบถามว่ า อยากจะขอท� ำ งานนี้ ใ ห้ ไ ด้ ห รื อ ไม่ คุ ณ บุ ริ น ทร์ บอกว่ า ท่ า นได้ ไ ปว่ า จ้ า งส� ำ นั ก งานคุ ณ เจน สกลธนารั ก ษ์ ให้ออกแบบไว้แล้ว คงจะให้คุณรังสรรค์ท�ำไม่ได้หรอก คุณเจน นี้เป็นสถาปนิกที่มีชื่อเสียงและผลงานมากที่สุดท่านหนึ่งใน สมั ย นั้ น แต่ ส� ำ นั ก งานคุ ณ เจนก็ ค งจะมี ภ าระงานล้ น มื อ เป็นอย่างมาก โรงงานของคุณบุรินทร์จึงยังไม่มีความก้าวหน้า อะไรเลย พ่อผมจึงได้เสนอตัวว่ากับคุณบุรนิ ทร์วา่ ต้องการจะขอ ลองออกแบบร่ า งโรงงานแห่ ง นี้ ใ ห้ คุ ณ บุ ริ น ทร์ แ ละคุ ณ เจน พิจารณาดูก่อน ถ้าหากไม่พอใจก็ไม่ต้องเสียค่าออกแบบเลย เมื่อคุณบุรินทร์รับปากแบบส่ง ๆ ไปว่าให้ลองท� ำดูก็ได้แล้ว พ่อจึงรีบกลับมาท�ำงานออกแบบร่างโรงงานแห่งนี้ขึ้น แล้วรีบ น�ำกลับไปให้คุณบุรินทร์ดู เมื่อคุณบุรินทร์ได้ดูแบบร่างแล้ว ก็ได้น�ำแบบร่างนี้ไป ปรึกษากับคุณเจน โดยคุณเจนได้วิจารณ์แบบและชมเชยว่า รังสรรค์เป็นสถาปนิกรุ่นใหม่ที่มีความสามารถ ถ้าคุณบุรินทร์ มีความพึงพอใจ ก็สามารถใช้แบบร่างนี้ไปพัฒนาแบบต่อ โดย
Ghosttower_edited_20170924.indd 115
115
9/25/17 4:33 PM
สวรรค์ลม ่
Ghosttower_edited_20170924.indd 130
130
9/25/17 4:33 PM
ผมได้รับการปลูกฝังมาตั้งแต่เล็กว่าการเป็นสถาปนิกคือสิ่งที่ดี ที่สุด ตั้งแต่เรียนชั้นประถมที่โรงเรียนสาธิตจุฬาฯ ทุกปิดเทอม ผมมักจะได้รบั สมุดวาดเขียนเล่มหนา ๆ เพือ่ ทีจ่ ะใช้เวลาขีดเส้น ตรงด้วยมือเป็นเส้นนอน ซ�้ำ ๆ กันจนเต็มหน้ากระดาษ แล้วก็ พลิกหน้าต่อไปเพื่อขีดเส้นตรงในแนวตั้ง ซ�้ำ ๆ กันจนเต็มหน้า และก็พลิกหน้าต่อไปเพื่อขีดเส้นตรงในแนวทแยงขวา ซ�้ำ ๆ แล้วก็ทแยงซ้ายซ�้ำ ๆ แล้วก็วนกลับมาเขียนเส้นตรงแนวนอน ใหม่อยู่อย่างนี้จนหมดเล่ม ผมไม่เคยกล้าที่จะถามว่า พ่อ สั่งให้ผมเขียนเส้นตรงเหล่านี้ท�ำไม เพราะมันไม่เห็นจะสวย แล้วก็ไม่สนุก มันเมื่อยมือมากเสียด้วย ผมรู้แต่เพียงว่าตัวเอง จะต้ อ งท� ำ งานให้ เ สร็ จ เพื่ อ จะได้ ไ ปวิ่ ง เล่ น กั บ ญาติ พี่ น ้ อ ง คนอื่น ๆ ในช่วงปิดเทอม พ่อเพียงสั่งให้ท�ำงานนี้แล้วอธิบาย สั้น ๆ ว่าเพื่อต้องการให้ลูกมีสมาธิแค่นั้น ผมโตขึ้นมากับการเรียนพิเศษอย่างระห�่ำทุกเย็นหลัง เลิกเรียนที่โรงเรียน และในวันเสาร์ตลอดทั้งวันตามโรงเรียน กวดวิชาในบริเวณสยามสแควร์ทตี่ งั้ ส�ำนักงานออกแบบของพ่อ ผมอยู่ห่างเหินจากพ่อและแม่ถึงแม้ว่าเราจะอยู่บ้านเดียวกัน แต่พ่อและแม่ใช้เวลาส่วนใหญ่กับการท�ำงานหนักและการ เข้าสังคม ช่วงเวลาวัยเด็กของผมมีเป้าหมายแค่เพียงการสอบ เข้าคณะสถาปัตย์ในมหาวิทยาลัยชั้นน�ำของรัฐให้ได้เท่านั้น จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2532 ผมก็สอบเข้าในภาควิชา ภูมิสถาปัตย์ที่จุฬาฯ ได้ ในช่วงระยะเวลาเดียวกันนั้นเอง ที่ พ ่ อ ก็ ไ ด้ ผั น ตั ว เองมาเป็ น นั ก พั ฒ นาอสั ง หาริ มทรัพย์อย่า ง เต็มทีแ่ ล้ว ส�ำนักงานออกแบบสถาปัตย์ซงึ่ ลดขนาดและจ�ำนวน พนักงานลงมาตั้งแต่หลังเกิดความขัดแย้งคดีเวิลด์เทรดแล้ว ก็กลับมามีภาระงานออกแบบอย่างล้นมือ ด้วยโครงการต่าง ๆ ของบริษัทพัฒนาอสังหาฯ เช่นเดียวกับชีวิตครอบครัวของเรา
Ghosttower_edited_20170924.indd 131
131
9/25/17 4:33 PM
ก็มีความเปลี่ยนแปลงไปมาก เพราะมีผู้คนเข้ามาแวดล้อม จ�ำนวนมาก ทัง้ พ่อค้า นักธุรกิจ ผูร้ บั เหมา แม้กระทัง่ นักการเมือง จากส�ำ นั กงานสถาปนิ ก ซึ่ ง ตั้ ง อยู ่ ใ นตึ ก แถวหนึ่ ง คู ห าภายใน บริเวณสยามสแควร์ ได้กลายมาเป็นออฟฟิศบริษัทพัฒนา อสั ง หาริ ม ทรั พ ย์ ใ นนามบริ ษั ท บ้ า นฉั ต รเพชร ซึ่ ง มี จ�ำ นวน มากกว่า 6 คูหาอยู่ในย่านสยามสแควร์เช่นเดิม บริษัทบ้านฉัตรเพชรมีพนักงานจ�ำนวนหลายร้อยคน ทั้งที่ประจ�ำส�ำนักงานใหญ่และที่ส�ำนักงานขายตามโครงการ ในที่ต่าง ๆ ในวันที่ผมเข้าไปเป็นนิสิตจุฬาฯ นั้น ภาพฝัน สุ ด ท้ า ยของผมก็ ไ ม่ ใ ช่ ก ารเป็ น สถาปนิ ก อี ก ต่ อ ไป แต่ มั น กลายเป็ น ภาพความต้ อ งการที่ จ ะเป็ น กรรมการผู ้ จั ด การ หรือประธานบริษัทพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ไปแล้ว ผมตัดสินใจไปคุยกับพ่อว่า ผมอยากจะเดินทางไป ศึกษาต่อที่ประเทศสหรัฐฯ โดยผมไม่อยากเรียนภูมิสถาปัตย์ (ออกแบบสวนหรือพื้นที่สีเขียว) แต่อยากจะไปเรียนทางด้าน บริหารธุรกิจเพื่อที่จะมาสานต่อกิจการของบริษัท มากกว่า จะท�ำงานออกแบบสถาปัตย์ ผมได้รับค�ำแนะน�ำว่าการเรียน บริ ห ารธุ ร กิ จ นั้ น ถ้ า อยากจะเรี ย นควบคู ่ ไ ปด้ ว ยก็ ส ามารถ ท�ำได้ แต่ท่านก็ยังต้องการจะให้ผมได้เรียนสถาปัตย์ เพราะ การเรียนศาสตร์นี้จะกระตุ้นให้เราเกิดจินตนาการ ฝึกเราให้ คิดอะไรไปได้กว้างไกลกว่าการเรียนบริหารธุรกิจซึ่งเป็นเรื่อง ทางเทคนิค ผมไม่มคี วามสามารถในการโต้แย้งอันใด คงจะเป็น เพราะผมก็ไม่มีเหตุผล หรือไม่สามารถหาเหตุผลมาโต้แย้ง หรือความจริงแล้วผมอาจจะไม่เคยมีอะไรอยู่ในหัวเลยก็ได้ ผมเดินทางไปศึกษาต่อที่สหรัฐฯ ในปี พ.ศ. 2533 โดยไปเรี ย นภาษาอั ง กฤษที่ เ มื อ งเดนเวอร์ รั ฐ โคโลราโด อยู ่ ป ระมาณครึ่ ง ปี จากนั้ น จึ ง ได้ อ พยพไปเรี ย นที่ ส ถาบั น
Ghosttower_edited_20170924.indd 132
132
9/25/17 4:33 PM
เทคโนโลยีแห่งรัฐนิวเจอร์ซีย์ ในระดับปริญญาตรีอีกสี่ปีกว่า จึงจบการศึกษาสถาปัตยกรรมบัณฑิต ระหว่างที่อยู่ใช้ชีวิต ในรัฐนิวเจอร์ซีย์นั้น เชื่อว่าเป็นช่วงเวลาที่สามารถเป็นตัวของ ตัวเองมากที่สุด การใช้ชีวิตอยู่ในเมืองนวร์ก (Newark) ซึ่งถือเป็นเมือง ศูนย์กลางของรัฐนิวเจอร์ซยี ์ ถือเป็นความยากล�ำบาก เรียกได้เลย ว่าต้องอาศัยความทรหดอยูพ่ อสมควร เนือ่ งจากเมืองนีข้ นึ้ ชือ่ ว่า เป็นเมืองศูนย์กลางแห่งอาชญากรรมของสหรัฐฯ สื่อของฝรั่ง ที่นั่นได้ขนานนามนวร์กว่าเป็นนครแห่งการขโมยรถ (Car Thief Capital) เพื่อน ๆ นักเรียนไทยเรียกกันเล่น ๆ ว่า เมืองนรก สภาพของเมืองนวร์กที่ผมเห็นก็เป็นเสมือนเมือง แห่งตึกร้าง คือในอดีตก็คงจะเคยเป็นเมืองขนาดใหญ่ ที่มี ความเจริญรุ่งเรืองเป็นเมืองอุตสาหกรรม ซึ่งเป็นพื้นที่ส่วน ต่อขยายจากมหานครนิวยอร์กที่อยู่อีกฟากของแม่น�้ำฮัดสัน จนกระทั่งเกิดความขัดแย้งทางการเมืองและสังคมเรื่องความ เหลื่ อ มล�้ ำ การกดขี่ ข ่ ม เหงที่ เ กี่ ย วข้ อ งกั บ การเหยี ย ดสี ผิ ว ก่อให้เกิดการจลาจล เผาบ้านเผาเมือง ซึ่งก็ไม่ได้เกิดเฉพาะ ที่เมืองนวร์กเท่านั้น แต่เกิดขึ้นกับหลายเมืองอุตสาหกรรม ใหญ่ ๆ ในสหรัฐฯ อย่างเช่นที่เมืองดีทร้อยท์ในรัฐมิชิแกน ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีในฐานะมหานครแห่งยานยนต์สหรัฐฯ ผมใช้ เ วลาไม่ น านนั ก ในการปรั บ ตั ว ปรั บ ใจส� ำ หรั บ การอาศัยที่เมืองนวร์ก ซึ่งมหาวิทยาลัยที่ผมเรียนนั้นก็ตั้งอยู่ ท่ามกลางเมืองร้าง หมายถึงตึกรามบ้านช่องในเมืองนีส้ ว่ นใหญ่ จะเป็นตึกเก่า ทรุดโทรม ไม่มีคนอาศัย มีแต่พวกไร้บ้านและ มิจฉาชีพซึ่งเข้าไปอาศัยและมั่วสุมกันอยู่ตามตึกร้างซึ่งมีอยู่ให้ เห็นเต็มไปทั่วทั้งเมือง ในขณะที่อาคารเรียนของมหาวิทยาลัย ที่นั่นก็ไม่นิยมสร้างรั้วรอบขอบชิดเพื่อก�ำหนดอาณาเขตของ
Ghosttower_edited_20170924.indd 133
133
9/25/17 4:33 PM
วิบากกรรมของผมกับสาธรยูนค ี
Ghosttower_edited_20170924.indd 146
146
9/25/17 4:33 PM
ผมเดินทางกลับมาบ้านเพื่อสานต่อความฝันในการช่วยแก้ไข ปัญหาทั้งหลายของบริษัท เมื่อถึงวันที่ผมกลับมาประเทศไทย โครงการต่าง ๆ ภายใต้ร่มของโฮลดิ้งที่ชื่อว่าบ้านฉัตรเพชร ก็แทบจะถูกแช่อิ่มดองเค็มไว้ด้วยเหตุผลที่ผมไม่เคยอยากจะ ท�ำความเข้าใจเท่าใดนัก นั่นก็คือการเป็นคดีความบนศาล พูดง่าย ๆ ว่าทุก ๆ โครงการถูกระงับการปล่อยเงินกู้จาก สถาบั น การเงิ น ไม่ ว ่ า จะเป็ น จากทรั ส ต์ ห รื อ บริ ษั ท เงิ น ทุ น หลั กทรั พ ย์ ห รื อ แม้ ก ระทั่ ง จากธนาคารพาณิ ช ย์ซึ่งไม่ไ ด้ถูก ค�ำสั่งของรัฐให้ปิดกิจการในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจปี พ.ศ. 2540 ก็ตาม สถาบันการเงินทั้งหลายเหล่านี้ไม่นับรวมทรัสต์ที่โดน รั ฐ บาลสั่ ง ปิ ด ก็ หั น มาฟ้ อ งคดี แ พ่ ง กั บ เราเพื่ อ เรี ย กหนี้ คื น ทั้ง ๆ ที่สถาบันการเงินเหล่านี้ก็ยังไม่ได้ปล่อยวงเงินกู้ให้ได้ ครบตามสัญญาด้วยซ�้ำ ดังนั้น โครงการก่อสร้างทั้งหลายจึง ต้องยุติกลางทาง กลายเป็นตึกร้างที่สร้างไม่เสร็จ ไม่สามารถ โอนกรรมสิทธิ์ให้แก่ลูกค้าที่จองซื้อไว้ได้ เหตุการณ์ที่ผมเจอเมื่อครั้งแรก ๆ ที่เดินเข้าไปที่บริษัท ในสยามสแควร์ก็คือ ภาพที่เห็นบรรดาลูกค้าโครงการนั้น โครงการนี้เดินทางมาที่บริษัทเพื่อที่จะขอเงินจองคืน เจ้าหน้าที่ ในบริษทั ก็มกั จะตอบลูกค้าไปว่าเงินทีพ่ วกเขาช�ำระมา ทางบริษทั ก็ ไ ด้ น� ำ ไปก่ อ สร้ า งอาคารชุ ด ไปแล้ ว ไม่ ส ามารถจะคืน เงิน ได้จริง ๆ ก�ำลังพยายามหาทางก่อสร้างต่อให้เสร็จเพื่อที่จะ โอนกรรมสิทธิ์ห้องชุดให้แก่พวกเขาเหล่านั้นได้ จ�ำได้ว่าครั้งหนึ่งผมเจอคุณลุงท่านหนึ่ง ซึ่งตอนนั้น ผมประมาณด้วยสายตาว่าท่านน่าจะอายุมากกว่า 70 ปีแล้ว ท่านเป็นลูกค้าโครงการคอนโดมิเนียมขนาดย่อม ๆ ในย่าน บางพลัด ดูการแต่งเนื้อแต่งตัวก็เหมือนชาวบ้านทั่ว ๆ ไป ที่ไม่น่าจะมีการศึกษาสูงถึงในระดับอุดมศึกษา โดยคุณลุง
Ghosttower_edited_20170924.indd 147
147
9/25/17 4:33 PM
ได้ช�ำระเงินจองซื้อให้บริษัทมาสองแสนกว่าบาทส�ำหรับการ จองซื้ อ ห้ อ งชุ ด ยู นิ ต หนึ่ ง ในโครงการที่ โ ครงการฉั ต รเพชร บางพลัดบนถนนจรัญสนิทวงศ์ แต่เมื่อโครงการต้องหยุดการ ก่อสร้างไปเป็นปีแล้ว จึงได้เดินทางมาที่บริษัท เพื่อจะมาขอ เงินคืน เมื่อคุณลุงท่านนี้ได้ทราบว่าผมเป็นบุตรของอาจารย์ รังสรรค์ ท่านก็รีบเข้ามาขอคุยด้วย ผมรู้สึกตกใจเล็กน้อย แล้ ว รี บ เชิ ญ คุ ณ ลุ ง เข้ า ไปคุ ย กั บ ผมเป็ น การส่ ว นตั ว ในห้ อ ง ท�ำงาน เพราะเกรงว่าอาจจะมีลูกค้าคนอื่น ๆ เข้ามาแล้วมา รุมขอคุยกับผมด้วย เมื่อคุณลุงเริ่มเล่าว่าท่านได้เอาเงินเก็บสะสมมาจองซื้อ คอนโดมิเนียมห้องหนึ่ง โดยทุ่มเทลงเงินจองเอาไว้ประมาณ สองแสนบาท หวังว่าเมื่ออาคารสร้างเสร็จ ท่านก็จะสามารถ ขอสินเชื่อจากธนาคารสักแห่งเพื่อมาช�ำระส่วนที่เหลือ แล้ว ครอบครั ว ก็ ว างแผนว่ า จะช่ ว ยกั น ท� ำ งานหาเงิ น มาช่ ว ยกั น ผ่อนช�ำระค่าห้องกับธนาคารกันต่อไป แกพูดว่าเงินจ�ำนวน สองแสนบาทนี้ส�ำหรับผมอาจจะไม่เยอะ แต่ส�ำหรับแกแล้ว เป็นเงินที่สะสมมาทั้งชีวิต แกหวังว่าจะเก็บห้องชุดซึ่งถือเป็น บ้านหลังนี้ส่งต่อให้ลูกไว้ใช้ชีวิตต่อไป เมื่อผมฟังแล้วผมก็รีบโต้แย้งว่า ก่อนอื่นเลยเงินสอง แสนบาทนั้นก็ถือเป็นเงินที่เยอะส�ำหรับผมเช่นกันครับ แต่ ไม่ว่าผมจะอธิบายอย่างไรคุณลุงก็คงไม่เข้าใจหรือพยายามที่ จะเข้าใจว่าธนาคารใหญ่แห่งหนึ่งซึ่งเราท�ำสัญญาขอสนับสนุน สินเชื่อในโครงการนี้ จู่ ๆ ก็ตัดการสนับสนุนการเงินอย่างที่ ตกลงเอาไว้ในสัญญา แล้วหันมาฟ้องคดีกบั บริษทั ให้เป็นจ�ำเลย ที่ศาลแพ่ง เพื่อเรียกเงินที่สนับสนุนมาแล้วคืนพร้อมดอกเบี้ย ทั้ง ๆ ที่สัญญาสนับสนุนการเงินเป็นการให้เงินสนับสนุน ทางธุรกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ที่
Ghosttower_edited_20170924.indd 148
148
9/25/17 4:33 PM
ทั้ ง คู ่ สั ญ ญาสมควรที่ จ ะต้ อ งปฏิ บั ติ ต ามเงื่ อ นไขให้ ค รบถ้ ว น เสียก่อนจึงจะสามารถคืนเงินต้นพร้อมกับดอกเบี้ยได้ เมื่อ ธนาคารเบี้ยวจึงท�ำให้ทางบริษัทต้องประสบปัญหาเรื่องการ ก่อสร้างไม่เสร็จตามก�ำหนดและกลายเป็นคดีความวุ่นวาย ซึ่งแน่นอนว่าการเป็นคดีความบนศาลก็ต้องอาศัยระยะเวลา ที่นานมากพอสมควร เมื่ อ ผมได้ อ ธิ บ ายไป ก็ เ ป็ น อย่ า งที่ ค าดไว้ก่อนหน้า นี้แล้ว คือคุณลุงท่านนี้แกก็คงจะไม่เข้าใจและไม่อยากที่จะ เข้าใจสิ่งที่ผมอธิบายหรอก ท่านเพียรขอร้องผมว่ากรุณาคืน เงินสองแสนให้เถิด ภาพที่ติดตาผมในบ่ายวันนั้นจนถึงวันนี้ ก็คอื เหตุการณ์ทภี่ าพชายชราอายุมากกว่า 70 ปีคนนึงค่อย ๆ ยืนขึน้ แล้วจู่ ๆ ก็ทรุดลงคุกเข่าน�ำ้ ตาไหลรืน้ ปากสัน่ ยกมือ ขึ้นไหว้ ผมรู้สึกตกใจมากและรีบลุกพรวดออกจากเก้าอี้เพื่อ คุ ก เข่ า ลงแล้ ว เอามื อ จั บ ที่ หั ว ไหล่ ทั้ ง สองพยายามดึ ง แกให้ ลุกขึน้ นัง่ เวลานัน้ ผมไม่สามารถท�ำอะไรได้ดกี ว่าแค่เปล่งค�ำพูด ซ�ำ้ ๆ ว่า “ผมขอโทษครับ ผมขอโทษแทนคุณพ่อผมด้วย…” จากวั น นั้ น เป็ น ต้ น มา ผมจึ ง ไม่ ค ่ อ ยจะได้ ก ลั บ ไปที่ บริษัทอีก ยอมรับว่าไม่ชอบที่จะต้องเผชิญกับสถานการณ์ แบบนั้นอีก ผมก็คงเลือกที่จะหนีปัญหาโดยกลับไปนึกถึงค�ำ ชักชวนของเพื่อนสนิทคนหนึ่งสมัยที่เรียนปริญญาโทด้วยกัน ที่มิชิแกน เขามีความฝันว่าอยากจะเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย และทันทีที่จบการศึกษาแล้วกลับมาเมืองไทยก็สมัครเข้าบรรจุ เป็นอาจารย์ประจ�ำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ท่ีมหาวิทยาลัย อัสสัมชัญหรือเอแบค แต่ในสมัยที่เรียนอยู่ที่มิชิแกน การเป็นอาจารย์ไม่เคย อยู่ในความคิดของผมเลย เมื่อเพื่อนสาวคนนี้มาเล่าให้ฟัง ว่าที่มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญก�ำลังจะเปิดคณะสถาปัตย์เป็น
Ghosttower_edited_20170924.indd 149
149
9/25/17 4:33 PM
ตึกร้างมีผี
Ghosttower_edited_20170924.indd 182
182
9/25/17 4:33 PM
ในปี พ.ศ. 2560 ถือว่าเป็นปีที่ครบรอบสองทศวรรษของ วิกฤตต้มย�ำกุ้ง ผมได้รับการติดต่อจากสื่อมวลชนต่างแขนง หลายค่ายมาตั้งแต่ปลายปี พ.ศ. 2559 แล้ว ว่าพวกเขาจะมา ขอสั ม ภาษณ์ เ นื่ อ งในโอกาสครบรอบ 20 ปี ข อง วิ ก ฤต เศรษฐกิจแห่งเอเชีย เริ่มตั้งแต่สื่อหนังสือพิมพ์ต่างประเทศ จากสเปนชือ่ Agencia EFE ตามมาด้วยส�ำนักข่าวจากประเทศ ญี่ปุ่นอย่างอาซาฮีชิมบุน หลังจากนั้นผมก็ได้รับการติดต่อ จากส�ำนักข่าวรอยเตอร์ ส�ำนักข่าว BBC และหนังสือพิมพ์ เดอะเทเลกราฟของประเทศอังกฤษ แล้วจากนั้นก็มีส�ำนัก ดิอีโคโนมิสเอเชีย มีสถานีโทรทัศน์ NHK จากญี่ปุ่น และล่าสุด ก็ได้แก่ส�ำนักข่าว CNN ของสหรัฐฯ นอกจากส� ำ นั ก ข่ า วต่ า งประเทศแล้ ว ก็ มี ส� ำ นั ก ข่ า ว ภายในประเทศอี ก หลายแห่ ง อี ก ด้ ว ยเช่ น กั น ซึ่ ง พวกเขา ทั้ ง หมดล้ ว นบอกกั บ ผมคล้ า ยกั น ว่ า อาคารสาธรยู นี ค ทาวเวอร์ ถื อ เป็ น สั ญ ลั ก ษณ์ ข องวิ ก ฤตเศรษฐกิ จ ในครั้ ง นั้ น จึงมีความสนใจอยากจะขอสอบถามข้อเท็จจริง ตั้งแต่ความ เป็ น มา ปั ญ หาอุ ป สรรค และหนทางวิ ถี ก ารแก้ ไ ขปั ญ หา แต่ ค� ำ ถามซึ่ ง ผมมั ก จะได้ รั บ ทุ ก ครั้ ง มั ก จะเป็ น ค� ำ ถามที่ ว ่ า ตึกร้างแห่งนี้มีผีสิงหรือไม่ แล้วท�ำไมมีผู้คนถึงได้ขนานนาม มันว่า “โกสต์ทาวเวอร์” ค� ำ ตอบของผมต่ อ ค� ำ ถามนี้ ค ่ อ นข้ า งจะกระชั บ คื อ “ผมก็ไม่รู้ เพราะผมไม่เคยเจอผีที่นั่น” เพราะตั้งแต่ผมเข้ามา รับผิดชอบโครงการนี้ ผมก็ไม่เคยมีโอกาสเดินขึ้นไปบนตึกนี้ สูงเกินสิบชั้นมาก่อนเลย จนกระทั่งมีโอกาสเดินขึ้นไปถึงชั้น บนสุดเป็นครั้งแรกในเดือนตุลาคมปี พ.ศ. 2558 เนื่องจาก ส่วนใหญ่ผมมักจะมีหน้าที่แค่เพียงการเดินพาบรรดานักลงทุน เดินดูรอบ ๆ และภายในของอาคาร ซึ่งปรกติแล้วพวกเขา
Ghosttower_edited_20170924.indd 183
183
9/25/17 4:33 PM
ก็ จ ะขอเดิ น ดู เ พี ย งถึ ง แค่ ชั้ น ซึ่ ง เป็ น ห้ อ งพั ก อาศั ย ชั้ น แรก และชั้นซึ่งเป็นส่วนสันทนาการอเนกประสงค์เท่านั้น ผมก็ ไม่เคยมีความคิดอยากที่จะเดินขึ้นไปให้ถึงชั้นบนสุดที่ชั้น 47 เพื่อชมวิวทิวทัศน์แต่อย่างใด เพียงแค่เห็นสภาพที่ตั้งและโค้ง ของแม่น�้ำเจ้าพระยาก็สามารถเดาได้ว่าวิวทิวทัศน์ด้านบน ก็เดาว่าคงจะสวยน่าสนใจอยู่แล้ว มีนายหน้าอสังหาริมทรัพย์ และนั ก ลงทุ น ผู ้ ส นใจบางรายที่ เ คยขออนุ ญ าตเข้ า ไปชม และเดินขึ้นไปจนถึงชั้นบนสุด ได้ถ่ายรูปและภาพวิดีโอเอามา แบ่งปันให้ผมดูมาบ้าง แต่ก็ไม่เคยได้ยินใครบอกเล่าให้ฟัง มาก่อนว่ามีใครเคยเห็นผีในตึกร้างแห่งนี้แต่อย่างใด ชื่อของโกสต์ทาวเวอร์เริ่มจะปรากฏอยู่บนอินเทอร์เน็ต พร้ อ มกั บ ภาพถ่ า ยอาคารสาธรยู นี ค มาตั้ ง แต่ ป ระมาณปี พ.ศ. 2556 แล้ว ไม่แน่ใจว่าจะด้วยเหตุผลอะไร เพียงแต่ ทราบว่าอาคารหลังนี้เริ่มเป็นที่นิยมในหมู่นักผจญภัยต่างชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่นักท่องเที่ยวฝรั่ง ผมเคยมีโอกาส ขับรถแวะเข้าไปที่ตึกโดยไม่ได้โทรแจ้งนัดหมายล่วงหน้ากับ ผู้รับผิดชอบเฝ้าอาคารแห่งนี้ เมื่อผมเข้าไปกลับได้พบกับยาม ซึ่งรับผิดชอบเฝ้าอาคารก�ำลังพาฝรั่งสามคนเดินถ่ายภาพอยู่ บริเวณชั้นล่าง เมื่อผมได้เห็นดังนั้นจึงได้ว่ากล่าวต�ำหนิยาม และสั่งให้ยุติการถ่ายภาพนิ่งและวิดีโอ เมื่อฝรั่งสามคนนั้น เริ่มที่จะโวยวายว่าพวกเขาจะไม่ได้เดินขึ้นไปด้านบนอาคาร เพราะได้ช�ำระเงินให้แก่คนเฝ้าตึกไปแล้วสองพันบาท ผมจึง โทรศั พ ท์ แ จ้ ง ผู ้ ที่ รั บ ผิ ด ชอบเรื่ อ งการจั ด หาเวรยามรั ก ษา ความปลอดภัยว่าผมต้องการไล่ยามคนนี้ออกจากหน้าที่ทันที ในช่วงทีไ่ ด้ยนิ ว่าตึกร้างสาธรยูนคี ได้รบั การขนานนามว่า “โกสต์ทาวเวอร์” หรือแปลเป็นไทยว่าตึกผีสงิ นัน้ ความรูส้ กึ ส่วนตัว เมื่อเจอครั้งแรกก็รู้สึกอับอายที่จะพูดถึง เพียงแค่ในขณะนั้น
Ghosttower_edited_20170924.indd 184
184
9/25/17 4:33 PM
มันก็ยังไม่ได้เป็นที่สนใจหรือมีชื่อเสียงในสังคมไทย เพียงแต่ อาจจะกระฉ่อนอยู่ในกระแสสังคมออนไลน์ในต่างประเทศ เท่ า นั้ น ที่ ท ราบอย่ า งนั้ น ก็ เ พราะว่ า เคยได้ ยิ น ค� ำ ถามจาก นักลงทุนอเมริกันถามผมว่า “ได้ทราบหรือไม่ว่าสาธรยูนีค ก� ำ ลั ง ถู ก ปลุ ก ปั ่ น ให้ ก ลายเป็ น ตึ ก ผี สิ ง ไปแล้ ว และยู คิ ด ว่ า จะขายโครงการนี้ ไ ด้ อ ย่ า งไรในเมื่ อ มี ข ่ า วฉาวโฉ่ อ ยู ่ แ บบนี้ ” ตอนนั้ น ผมเคยได้ เ ห็ น นามโกสต์ ท าวเวอร์ นี้ ป รากฏอยู ่ ใ น เว็บไซต์ของต่างประเทศบางแห่งอยู่บ้าง แต่ก็ไม่เคยคิดว่ามัน จะถึงระดับดังกระฉ่อนฉาวโฉ่อย่างที่นักลงทุนผู้นั้นกล่าวอ้าง วันนั้นผมจึงได้ตอบเขาไปว่า “ผมก็ไม่ทราบว่าตึกนี้มีผี ได้อย่างไร ทีส่ าธรยูนคี ก็ไม่เคยมีคนตาย (ก่อนปี พ.ศ. 2557) แต่ ถ้าจะมีขา่ วลือว่าทีด่ นิ แปลงนีแ้ ต่เดิมเคยเป็นสุสานหรือเปล่านัน้ ผมไม่ทราบ ก่อนที่จะมาเป็นอาคารนี้ที่ดินแปลงนี้เคยเป็นโรง ภาพยนตร์เก่า แต่ความจริงแล้วผมคิดว่าในพืน้ ทีไ่ หน ๆ บนโลก ก็ย่อมจะเคยมีคนตาย เคยมีคนถูกฝังหรือถูกเผา (ฌาปนกิจ) ถ้าผีหรือวิญญาณจะมีจริงก็คงมีอยู่ทุกที่ และถ้าตึกสาธรยูนีค จะมีผีอยู่จริงแล้ว ผมควรจะเพิ่มราคาขายเสียด้วยซ�้ำ” ในเวลาต่อมาเมื่อมีข่าวการพบศพชายสวีเดนขึ้นไป ผูกคอตายบนชั้นที่ 43 เมื่อปลายปี พ.ศ. 2557 จึงได้ตอกย�้ำ ความเป็นโกสต์ทาวเวอร์ของตึกร้างสาธรยูนีค อย่างที่พวกเรา ทุ ก คนไม่ พึ ง ประสงค์ เ ลย แต่ ก ารที่ มี ค นตายในสาธรยู นี ค ก็นำ� มาซึง่ ผูค้ นจ�ำนวนมาก ทัง้ นักท่องเทีย่ วต่างชาติและคนไทย รู้สึกว่าจะแห่กันมามากกว่าเดิมเสียอีก พากันขึ้นไปชมทิวทัศน์ บนตึกร้างแห่งนี้ทั้งช่วงสาย บ่าย หรือมืดค�่ำ แบบว่าไม่เห็น จะมีใครที่เกรงกลัวผีกันแต่อย่างใด เรื่ อ งผี ห รื อ พลั ง เหนื อ ธรรมชาติ นั้ น เป็ น เรื่ อ งลี้ ลั บ ซึ่ ง ยากที่ จ ะพิ สู จ น์ ในฐานะที่ ผ มเคยมี ป ระสบการณ์ ส ่ ว นตั ว
Ghosttower_edited_20170924.indd 185
185
9/25/17 4:33 PM
เมือ่ วูด้ ดีเ้ กิดมาเดินขึน ้ ตึกร้าง
Ghosttower_edited_20170924.indd 220
220
9/25/17 4:33 PM
ในช่วงครึง่ หลังของปี พ.ศ. 2558 เกิดปัญหาทีผ่ คู้ นมากมายซึง่ เป็นนักท่องเที่ยว นักผจญภัย ช่างภาพทั้งไทยและต่างประเทศ แห่กันบุกรุกเข้ามาเดินขึ้นตึกร้าง จนกระทั่งมันกลายเป็น ดราม่ า ในโซเชี ย ล ด้ ว ยความอึ ด อั ด ใจจากการที่ ถู ก ใครก็ ไม่ทราบจ�ำนวนมาก รุมประณาม ต่อว่า ด่าทอทั้งตัวผม และครอบครั ว ตามสื่ อ ออนไลน์ แ ละโซเชี ย ล ด้ ว ยเหตุ ผ ล ที่เกิดจากการที่เราไม่อนุญาตให้ใช้พื้นที่ตึกร้างเป็นสถานที่ ท่องเที่ยว ผมจึงได้เขียนบทความขึ้นมาเรื่องหนึ่ง ซึ่งเป็น เรื่องราวเกี่ยวกับที่มาและที่ไปของอาคารร้างแห่งนี้ แม้โดย ปรกติผมจะมีงานอดิเรกในการเขียนบทความวิพากษ์วิจารณ์ ทางการเมื อ งและสั ง คมอยู ่ บ ้ า ง ลงพิ ม พ์ ต ่ อ เนื่ อ งตามสื่ อ หนังสือพิมพ์และออนไลน์มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 แล้ว แต่ บทความที่ เกี่ ย วกั บ ตึ ก ร้ า งสาธรยู นี ค นั้ น นั บ ว่า เป็น เรื่องที่ เขียนได้ยากที่สุด เนื่องจากผมยังคงมีสถานะเป็นผู้มีส่วนได้ ส่วนเสียของเรื่องโดยตรง และเรื่องราวเกี่ยวกับโครงการนี้ ยั ง เกี่ ย วข้ อ งกั บ การใช้ อ� ำ นาจรั ฐ และกระบวนการยุ ติ ธ รรม ซึ่งถือเป็นความเปราะบางอย่างยิ่ง แต่จะด้วยความอึดอัดหรือความกดดันก็ตาม ผมก็ได้ เขียนบทความนี้ส�ำเร็จโดยใช้เวลาอันรวดเร็วมากที่สุดตั้งแต่ เคยเขียนหนังสือมา และหลังจากที่ผมเขียนบทความเรื่อง “สองทศวรรษของตึกร้างสาธรยูนีค” ออกในสื่อไปเมื่อปลาย เดือนกันยายน พ.ศ. 2558 โดยออกเผยแพร่ในสื่อออนไลน์ โดยลิงก์ของบทความนีก้ ถ็ กู เอาไปโพสต์ในเฟซบุก๊ ของสือ่ นัน้ ๆ ด้วย ผมก็ได้รับข้อความจากน้องนักข่าวสังกัดนั้นว่า บทความ เรื่ อ งนี้ ไ ด้ ก ระแสตอบรั บ ที่ ดี ม าก โดยเขาสามารถเช็ ก ได้ จากเว็บมาสเตอร์ว่า มีผู้คนมาคลิกเปิดอ่านและกดแชร์กัน ออกไปอย่างแพร่หลาย
Ghosttower_edited_20170924.indd 221
221
9/25/17 4:33 PM
นอกจากนี้ ก็ ยั ง มี ค นจ� ำ นวนมากที่ เ ข้ า มาเขี ย น คอมเมนต์ แสดงความรู ้ สึ ก อย่ า งหลากหลาย แน่น อนว่า ยั ง คงมี ค นเข้ า มากล่ า วในลั ก ษณะต� ำ หนิ ติ ติ ง เรื่ อ งการที่ ปล่อยให้มันคงเป็นตึกร้างอยู่นาน เหมือนกับที่ผมเคยเห็น เคยอ่ า นมาก่ อ นนี้ ห ลายครั้ ง แล้ ว แต่ ก็ มี ค นจ� ำ นวนไม่น ้อย ที่ แ สดงความเห็ น ใจและให้ ก� ำ ลั ง ใจ ซึ่ ง ผมก็ ไ ด้ ต ามอ่ า น อยู่บ้างแต่ไม่ได้ตลอด เพราะช่วงนั้นผมจ�ำเป็นต้องเร่งท�ำงาน ประจ�ำให้เสร็จ ทั้งเรื่องงานค้างที่เกี่ยวกับการโอนกรรมสิทธิ์ ห้ อ งชุ ด ให้ ลู ก ค้ า คอนโดมิ เ นี ย มที่ พั ท ยาและงานสอนที่ มหาวิทยาลัยศรีปทุม ในเดื อ นตุ ล าคมปี เ ดี ย วกั น ผมได้ พ าครอบครั ว ทั้งภรรยาและลูกชายลูกสาวเดินทางไปประเทศญี่ปุ่น ปรกติ แล้วภรรยาจะเดินทางไปญี่ปุ่นเกือบทุกปี เพราะเธอต้องไป ดู ส� ำ รวจตลาดซึ่ ง เกี่ ย วกั บ ธุ ร กิ จ ร้ า นค้ า กิ ฟ ต์ ช็ อ ปของเธอ ลู ก ทั้ ง สองคนก็ จ ะมี โ อกาสได้ เ ดิ น ทางไปเที่ ย วญี่ ปุ ่ น บ้ า ง เหมือนกัน ถ้าตรงกับช่วงเวลาปิดเทอมของพวกเขา ในช่วงทีผ่ ม ก�ำลังพาเด็กสองคนเดินเที่ยวเล่นอยู่ในสวนสนุกยูนิเวอร์แซล ที่ เ มื อ งโอซาก้ า อยู ่ นั้ น ผมก็ ไ ด้ รั บ อี เ มลเข้ า มาฉบั บ หนึ่ ง เมื่ อ เปิ ด อ่ า นดู พ บว่ า เป็ น เมลที่ ม าจากโปรดิ ว เซอร์ ร ายการ “วู้ดดี้เกิดมาคุย” โดยเขียนแนะน�ำตัวแล้วก็บอกจุดประสงค์ ของการเขียนเมลมาหาผมว่า ทางรายการของคุณวู้ดดี้มีความ สนใจจะสัมภาษณ์ผมเกี่ยวกับตึกร้างสาธรยูนีค ในระหว่างที่ ยืนรอคิวเล่นเครื่องเล่นกับเด็ก ๆ อยู่นั้น ผมก็ได้ตอบเมลไปว่า ปรกติผมไม่เคยออกโทรทัศน์ ไม่กล้าที่จะออกโทรทัศน์ด้วย กลัวว่าตัวเองจะประหม่าจนพูดไม่รู้เรื่อง ผมขอให้โปรดิวเซอร์ รายการส่ ง รายการค� ำ ถามมาให้ ผ มอ่ า นดู ก ่ อ นแล้ ว จึ ง ค่อยตัดสินใจ เมื่อผมกดส่งเมลกลับไปแล้ว เพียงไม่นานนัก
Ghosttower_edited_20170924.indd 222
222
9/25/17 4:33 PM
เขาก็ตอบเมลกลับมาอีกว่าอยากจะขอนัดคุยกับผมหลังจากที่ เดินทางกลับมาจากญี่ปุ่น ผมจึงได้ตอบรับนัดเขาไป หลั ง จากผมเดิ น ทางกลั บ จากญี่ ปุ ่ น แล้ ว เมื่ อ ถึ ง วั น นัดหมาย ผมก็ได้พบกับคุณต่าย ซึ่งเป็นโปรดิวเซอร์รายการ และเป็ น ตั ว แทนคุ ณ วู ้ ด ดี้ ม าพบเพื่ อ พู ด คุ ย เกี่ ย วกั บ การขอ สัมภาษณ์ คุณต่ายบอกผมว่าตัวเธอเองได้ทราบข่าวตามสื่อ เรื่องมีคนจ�ำนวนมากขึ้นไปบนตึกร้างสาธรยูนีค และได้อ่าน บทความของผมบนสื่อออนไลน์แล้วด้วยเช่นกัน ในขณะที่ผมพูดคุยกับคุณต่ายนั้น วู้ดดี้ก็ยังบวชอยู่ที่ วัดป่าแห่งหนึ่ง น่าจะเป็นในจังหวัดเชียงใหม่ถ้าผมจ�ำไม่ผิด โดยที่คุณต่ายบอกผมว่าตัวเธอและทีมงานรายการได้เข้าไป กราบหลวงพี่วู้ดดี้ เพื่อสอบถามก�ำหนดการสึกแล้วการกลับมา จัดรายการเกิดมาคุยต่อ เพราะเมื่อคุณวู้ดดี้ได้ไปบวชแล้วก็ ไม่เคยบอกว่าจะสึกเมื่อไหร่ เทปรายการซึ่งอัดเก็บไว้ก็ใช้ออก อากาศไปทุกสัปดาห์จนใกล้จะหมดสต๊อกแล้ว เมื่อหลวงพี่ วู้ดดี้ทราบว่าตัวเองน่าจะต้องสึกออกมาเป็นฆราวาสเพื่อกลับ มาท�ำงานด้านสื่อต่อ ท่านก็ได้บอกกับคุณต่ายและทีมงาน ว่าเทปแรกที่อยากจะท�ำหลังจากสึกออกมาก็คือเรื่องตึกร้าง สาธรยูนีค ดังนั้น คุณต่ายจึงต้องมาติดต่อกับผมเพื่อที่จะขอ สัมภาษณ์ ผมถามคุณต่ายว่า หลวงพีว่ ดู้ ดีห้ รือทีมงานของรายการ มีร่างค�ำถามมาให้ผมอ่านก่อนหรือเปล่าครับ เธอก็ตอบผมว่า ค�ำถามเฉพาะนั้นไม่มี แต่อยากจะเปิดพื้นที่ให้ผมพูดเกี่ยวกับ เรื่องนี้ในแง่มุมที่สาธารณชนน่าจะอยากรู้และควรรู้ เมื่อฟัง ดังนั้นผมจึงบอกคุณต่ายว่าความจริงแล้วผมอายมากที่จะออก โทรทัศน์เพราะว่าผมหัวล้าน กลัวมุมกล้องถ่ายออกมาจะดู แย่ลงไปกว่าที่ผมมองเห็นตัวเองที่หน้ากระจก คุณต่ายฟัง
Ghosttower_edited_20170924.indd 223
223
9/25/17 4:33 PM
THE PROMISE
Ghosttower_edited_20170924.indd 236
236
9/25/17 4:33 PM
ตั้ ง แต่ ไ ด้ ไ ปออกรายการโทรทั ศ น์ “วู ้ ด ดี้ เ กิ ด มาคุ ย ” แล้ ว สถานการณ์ที่มีผู้คนหลั่งไหลมาบุกรุกขึ้นตึกร้างก็เริ่มคลี่คลาย ลงไปมาก อย่างน้อยนักท่องเที่ยวและช่างภาพคนไทยก็หายไป จนเกือบหมด จะเหลือก็แต่เพียงนักท่องเที่ยวต่างชาติ ซึ่งก็ ยังคงจะมีมาเดินวนเวียนอยู่นอกรั้วอาคาร เพื่อร้องถามยาม คนเฝ้าว่าจะขอเข้าไปในอาคารได้หรือไม่ แต่ผมก็ได้ก�ำชับ ผู ้ รั บ ผิ ด ชอบดู แ ลตึ ก นี้ ทั้ ง พี่ กุ ล ภั ท รและพี่ ฉิ ม ไว้ อ ย่ า ง หนักแน่นว่า เรื่องนี้ต้องให้ความส�ำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากผม ได้รับปากกับทางฝ่ายราชการไว้ ผู้ที่ต้องมีส่วนมาแบกรับ ค�ำถาม ค�ำต�ำหนิเกี่ยวกับการที่ตึกร้างซึ่งยังด�ำรงอยู่แบบนี้ว่า ผมจะมีการกวดขันไม่ให้คนทั่วไปได้เดินขึ้นไปด้านบนของ อาคารอี ก โดยเด็ ด ขาด นอกเหนื อ จากบุ ค คลซึ่ ง มี ค วาม เกี่ ย วข้ อ งกั บ การงานที่ เ กี่ ย วกั บ อาคารและบริ ษั ท เท่ า นั้ น ทั้ ง นี้ ทุ ก ฝ่ า ยต่ า งค� ำ นึ ง ถึ ง เรื่ อ งความปลอดภั ย เป็ น หลั ก เท่านั้นเอง พอถึงช่วงกลางปี พ.ศ. 2559 ผมก็เริ่มได้รับการ ติดต่อจากสื่อหลายแขนง ส่วนมากจะเป็นสื่อต่างประเทศ และในช่ ว งปลายปี เ ดี ย วกั น นั้ น ผมก็ ไ ด้ รั บ การติ ด ต่ อ จาก มิวเซียมสยาม ส่งข้อความในเฟซบุ๊กมาว่าต้องการจะขอเข้ามา พบเรื่องการจัดนิทรรศการที่เกี่ยวกับวิกฤตต้มย�ำกุ้ง แค่เห็น ชื่อนิทรรศการผมก็รู้สึกสนใจขึ้นมาทันที ในใจก็นึกสงสัยว่า พวกเขาจะจัดนิทรรศการกันอย่างไร เอาโมเดลและรูปตึกร้าง มาวางเรียงกัน หรือจะเอากราฟค่าเงินบาทร่วงกราฟหุ้นตกมา แปะบอร์ดแสดงก็ไม่ค่อยจะเข้าใจเขาสักเท่าไหร่ จึงได้พิมพ์ ตอบกลับไปว่าด้วยความยินดี เพราะตัวเองก็อยากจะทราบ เหมือนกันว่านิทรรศการจะจัดอะไร และไม่น่าเชื่อว่าเพียง ผมตอบข้อความกลับไปในช่วงสายของวันนั้น ตกบ่ายทาง
Ghosttower_edited_20170924.indd 237
237
9/25/17 4:33 PM
ที ม งานผู ้ จั ด นิ ท รรศการของมิ ว เซี ย มสยามน� ำ โดยอาจารย์ เอ๋ ฆัสรา มุกดาวิจิตร ก็พากันมาพบผมที่ส�ำนักงาน ผมได้ รั บ ฟั ง ว่ า ทางมิ ว เซี ย มสยามได้ จั ด นิ ท รรศการ ซึ่ ง ถื อ เป็ น การปฏิ วั ติ รู ป แบบการจั ด งานของพิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ อาจารย์เอ๋และทีมงานได้กรุณาแนะน�ำตัวว่ามิวเซียมสยาม คืออะไร ทีมงานเป็นใคร ท�ำงานด้านไหน พร้อมทั้งยกตัวอย่าง ผลงานล่ า สุ ด ซึ่ ง เป็ น นิ ท รรศการเกี่ ย วกั บ แรงงานข้ า มชาติ ในประเทศไทย นิทรรศการน�ำเสนอแง่มุมในเชิงลึก ตัวตน ชาติพันธุ์ ตลอดจนมิติทางวัฒนธรรมของแรงงานต่างชาติ และจุดประสงค์ที่เดินทางมาพบผมก็เพราะว่าทางมิวเซียม สยามก�ำลังจะมีการจัดนิทรรศการใหม่ในชื่อว่า “ต้มย�ำกุ้ง วิ ท ยา วิ ช านี้ อ ย่ า เลี ย น” โดยต้ อ งการน� ำ เสนอแนวคิ ด นิ ท รรศการที่ เ ป็ น รู ป แบบใหม่ ซึ่ ง น� ำ เสนอประวั ติ ศ าสตร์ ร่วมสมัยอย่างวิกฤตเศรษฐกิจปี พ.ศ. 2540 ทันทีที่ได้ฟังแนวทางการน�ำเสนอแล้ว ผมก็ตอบรับ ในทันที ทั้ง ๆ ที่ก็ยังไม่รู้ว่าทีมมิวเซียมสยามจะมาขอให้ผม ท�ำอะไร จะให้ยกตึกสาธรยูนีคไปจัดแสดงก็คงจะไม่ใช่ รู้สึก แอบหวั่ น ใจเล็ ก น้ อ ยว่ า พวกเขาอาจจะมาขอยื ม ใช้ ส ถานที่ ตึ ก ร้ า งจั ด แสดงนิ ท รรศการ ซึ่ ง ถ้ า เป็ น อย่ า งนั้ น ผมก็ ค งจะ ล�ำบากใจพอสมควร อาจารย์ได้สรุปให้ฟังในบ่ายวันนั้นว่า ทางคณะของท่ า นคงอยากจะมาขอยื ม รู ป เขี ย นทั ศ นี ย ภาพ ของตึกสาธรยูนีคทาวเวอร์ ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ทางกายภาพ ของวิกฤตต้มย�ำกุ้งที่โดดเด่นมากที่สุด ในขณะนั้นรูปภาพนี้ ก็ ตั้ ง ตระหง่ า นอยู ่ ใ นห้ อ งประชุ ม นั่ น แหละ ทางคณะผู ้ จั ด นิทรรศการจะขอยืมไปจัดแสดงที่มิวเซียมสยามสักหลายเดือน หรืออาจจะนานถึงครึ่งปี ผมก็ตอบตกลงไปทันทีอย่างไม่มี เงื่อนไข โดยให้เหตุผลว่าอะไรก็ตามที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริม
Ghosttower_edited_20170924.indd 238
238
9/25/17 4:33 PM
เรื่องการตระหนักรู้เกี่ยวกับวิกฤตต้มย�ำกุ้งนี้ ผมก็ยินดีให้การ สนับสนุนทุกอย่าง ก่อนที่อาจารย์เอ๋และทีมงานจะจากไปได้แจ้งกับผมว่า หลั ง จากเทศกาลปี ใ หม่ ผ ่ า นไปแล้ ว ก็ จ ะขอประสานงาน มาพร้ อ มจะจั ด ส่ ง ตารางการจั ด นิ ท รรศการที่ แ น่ น อน อีกครั้ง ในอีกไม่กี่วันต่อมาหลังจากคุยกับทีมมิวเซียมสยาม ไปแล้ ว วั น นั้ น เป็ น วั น อาทิ ต ย์ ใ นช่ ว งกลางเดื อ นธั น วาคม ของปี พ.ศ. 2559 ซึ่ ง ปรกติ วั น อาทิ ต ย์ จ ะเป็ น วั น ของ ครอบครัว น้องชายและน้องสาวที่แต่งงานย้ายออกจากบ้าน ไปอยู่ข้างนอกกันหมดก็มักจะพาหลาน ๆ มาเยี่ยมพ่อกับแม่ ของเราเสมอ แต่ วั น นั้ น เรานั ด กั น ไปทานอาหารเที่ ย งกั น นอกบ้าน ระหว่างการพูดคุยกันในครอบครัวอยู่นั้น น้องชาย ของผมก็ ถ ามขึ้ น มาว่ า มี เ พื่ อ นของเขาฝากมาถามผมว่ า ตึกสาธรยูนีคจะสามารถเปิดให้ทีมงานถ่ายท�ำภาพยนตร์มา ถ่ า ยท� ำ จะได้ ห รื อ ไม่ ผมก็ ถ ามน้ อ งชายว่ า เป็ น หนั ง ไทย หรือเปล่า ปรกติกม็ ตี ดิ ต่อมาเยอะ มีมาเรือ่ ย ๆ ส่วนมากจะเป็น หนังผีหรือไม่ก็หนังบู๊ หนังจีนก็เคยมีติดต่อมาผ่านเอเจนซี โดยบอกว่าพระเอกจะเป็นกู่เทียนเล่อซะด้วย ผมก็ตอบปฏิเสธ ไปทั้ ง หมด โดยที่ ยั ง ไม่ เ คยพู ด คุ ย รายละเอี ย ดหรื อ ฟั ง ข้อเสนอกันอย่างเป็นทางการอะไรสักครั้ง เพราะรู้สึกว่าเป็น หนังทั่ว ๆ ไปไม่มีความรู้สึกสะดุดใจว่าท�ำไมจะต้องอนุญาต ไม่ อ ยากตอบค� ำ ถามจากผู ้ ค นว่ า ท� ำ ไมถึ ง ให้ ถ ่ า ยหนั ง ได้ ด้วยเหตุผลอะไร เพราะค่าตอบแทนเท่านั้นหรืออย่างไร แม้ ก ระทั่ ง หนั ง ฮอลลี วู ด เรื่ อ งหนึ่ ง ซึ่ ง เป็ น หนั ง ซู เ ปอร์ ฮี โ ร่ พ ระเอกสองคนมาปะทะกั น เป็ น ซู เ ปอร์ ฮี โ ร่ ด้านมืดและด้านสว่าง หนังเรื่องนี้ได้ออกฉายไปนานสักพัก แล้วเหมือนกัน ผมมีโอกาสได้ซื้อแผ่นดีวีดีมาดู พอเห็นฉาก
Ghosttower_edited_20170924.indd 239
239
9/25/17 4:33 PM
ค�ำมัน ่ สัญญาของพ่อ
Ghosttower_edited_20170924.indd 258
258
9/25/17 4:33 PM
ผมรู้สึกชื่นชอบชื่อภาษาอังกฤษ The Promise ของภาพยนตร์ ทีเ่ กีย่ วกับวิกฤตต้มย�ำกุง้ นีม้ ากเป็นพิเศษ แน่นอนว่าภาพยนตร์ เรื่ อ งนี้ ก็ ค งจะท� ำ ออกในแนวสยองขวั ญ ตามแบบฉบั บ ของ คุ ณ จิ ม ผู ้ ก� ำ กั บ ผู ้ เ ชี่ ย วชาญในเรื่ อ งหนั ง ผี แต่ ผ มก็ มั่ น ใจ แม้กระทั่งได้เคยพูดกับคุณจิมไปว่าหนังของคุณจิมคงจะไม่มี ทางที่จะท�ำออกมาได้สยองขวัญเท่ากับประสบการณ์ชีวิตจริง ของผมอย่างแน่นอน ส่วนชื่อ The Promise นั้นแปลว่า ค�ำมั่นสัญญา ซึ่งก็คงจะมีนัยความหมายตามความสัมพันธ์ ระหว่างตัวละครในเรื่อง แต่ที่ผมก็รู้สึกแปลกใจว่าค�ำมั่นสัญญาในบทภาพยนตร์ นั้นก็ยังมีความเชื่อมโยงกับเรื่องจริงโดยบังเอิญ คือเรื่องราว มหากาพย์ทั้งหมดของสาธรยูนีค มันก็มาจากค�ำมั่นสัญญา เช่นกัน และไม่ใช่เพียงค�ำสัญญาว่าจะก่อสร้างคอนโดมิเนียม ให้แก่ลูกค้า หรือค�ำมั่นที่จะคืนเงินให้พวกเขาเมื่อโครงการเกิด สะดุดล้มเหลว ส�ำหรับผมค�ำมั่นสัญญานั้นมันมีมาตั้งแต่ผม ยังเป็นเด็ก กับการสั่งสอนผมด้วยการปฏิบัติเป็นเยี่ยงอย่าง ทั้งในเรื่องการรักษาค�ำพูด ไม่หักหลังคนอื่น และไม่เอารัด เอาเปรียบผู้คน แม้ผมจะไม่ได้คิดว่าพ่อและแม่เป็นบุคคลที่ ดีงามอย่างบริสุทธิ์ ท่านก็เป็นเพียงคนสองคนที่พยายามต่อสู้ ดิ้นรนอยู่ในสังคมไทยอันหฤโหด แต่ท่านก็พยายามอย่างดี ที่สุดที่จะยึดมั่นค�ำสัญญานี้มาตลอดชีวิต ประมาณกลางเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2560 ทีส่ ำ� นักข่าว CNN ได้มานั่งสัมภาษณ์ผมที่ชั้นล่างของอาคารร้างสาธรยูนีค เป็ น การนั ด สั ม ภาษณ์ ที่ มี อุ ป สรรคมากพอสมควร เพราะ คุณอ้อผู้สื่อข่าว CNN ในประเทศไทยได้ติดต่อผมมาทาง โทรศั พ ท์ มาตั้ ง แต่ เ มื่ อ ประมาณปลายเดื อ นมิ ถุ น ายนแล้ ว แต่ติดที่ผมก�ำลังจะต้องเดินทางไปประเทศสวีเดน โดยทาง
Ghosttower_edited_20170924.indd 259
259
9/25/17 4:33 PM
CNN ต้องการจะท�ำเทปเพื่อให้ทันออกอากาศทั่วโลกในวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 เนื่องจากวันนั้นจะตรงกับวัน ครบรอบ 20 ปีของวิกฤตเศรษฐกิจแห่งเอเชียพอดี เพียงแต่ วันนั้นผมจ�ำเป็นต้องปฏิเสธไปว่าไม่สามารถเพราะขณะนั้น ต้องเตรียมตัวเพื่อเดินทางไปสนามบิน แต่ เ มื่ อ ผมเดิ น ทางกลั บ มาถึ ง ประเทศไทยแล้ ว ทาง CNN จึงได้ขอท�ำนัดวันสัมภาษณ์เรื่องวิกฤตต้มย�ำกุ้งที่อาคาร สาธรยูนีคอีกครั้ง และมีการเลื่อนออกมาอีกสองวันเนื่องจาก มีภารกิจด่วนเข้ามา จนกระทั่งถึงวันนัดเจอได้จริง ๆ ผมก็ เกิดได้รับบาดเจ็บที่เท้าจากการวิ่งออกก�ำลังกาย ผมจึงได้แจ้ง คุณอ้อว่าผมไม่สามารถที่จะเดินขึ้นไปบนตึกสาธรยูนีคเพื่อให้ สัมภาษณ์ได้ แต่ผมก็ยนิ ดีทจี่ ะให้สมั ภาษณ์กบั CNN เช่นเดียวกับ ส�ำนักข่าวอืน่ ๆ ทีต่ ดิ ต่อเข้ามาในช่วงปีครบรอบ 20 ปีนี้ การให้ สัมภาษณ์ CNN จึงต้องกลายเป็นการนั่งให้สัมภาษณ์เพื่อถอด เทปเอาไปเขียนเป็นรายงาน บนเก้าอี้พลาสติกสีขาวตุ่น ๆ ซึ่ง ยามเฝ้าตึกใช้นั่งประจ�ำ โดยช่างภาพของส�ำนักข่าวจะต้องเดิน ขึ้นไปถ่ายรูปภายในอาคารเองโดยล�ำพัง ระหว่างการให้สมั ภาษณ์ CNN นัน้ ผมรูส้ กึ ว่าค�ำถามต่าง ๆ ที่ถูกส่งมาจากส�ำนักงานที่ฮ่องกงนั้นมีความน่าสนใจ แล้วผมก็ รู้สึกว่าการตอบค�ำถามของตัวเองนั้นมีการตกผลึกค่อนข้าง มากแล้ ว เช่ น กั น หลั ง จากผ่ า นการท� ำ หน้ า ที่ แ บบนี้ ม าแล้ ว หลายครั้ ง เริ่ ม ตั้ ง แต่ ก ารตั้ ง ค� ำ ถามแบบให้ เ กี ย รติ ตึ ก ร้ า ง สาธรยูนีคแห่งนี้เป็นอนุสาวรีย์วิกฤตเศรษฐกิจปี 40 ว่าผมมี ความรู้สึกอย่างไร เช่นเดียวกับการสอบถามถึงเหตุและปัจจัย ที่ท�ำให้ระบบเศรษฐกิจสะดุดล้มลงในตอนนั้น ซึ่งผมได้แสดง ความรู ้ สึ ก เป็ น เกี ย รติ เ ช่ น เดี ย วกั บ ความรู ้ สึ ก ว่ า เป็ น ภาระ อันหนัก ทีผ่ มจะต้องออกมาพูดแทนตึกร้างสาธรยูนคี เพราะมัน
Ghosttower_edited_20170924.indd 260
260
9/25/17 4:33 PM
พูดเองไม่ได้ และสาธรยูนีคก็น่าจะเป็นตัวแทนตึกร้างทั้งหลาย ทัง้ ทีย่ งั คงร้างอยูถ่ งึ ปัจจุบนั นี้ และทีไ่ ด้ถกู กระบวนการจัดการให้ สร้างต่อจนเสร็จอีกหลายร้อยหรือนับเป็นพันที่อยู่ทั่วประเทศ ตึกร้างเหล่านี้ไม่ได้เป็นผลจากวิกฤตต้มย�ำกุ้งเท่านั้น แต่ มั น เป็ น เหยื่ อ ของกระบวนการจั ด การหลั ง วิ ก ฤตโดย ภาครั ฐ ที่ โ คตรจะไม่ เ ป็ น ธรรม มี ก ารใช้ อ� ำ นาจรั ฐ ในการ แสวงหาประโยชน์ใส่ตัวบุคคล ด้วยการเหยียบย�่ำคนที่ล้มลง จนต้องตายกลายเป็นซากศพจ�ำนวนมากมาย มีการปิดกั้น โอกาสในการต่ อ สู ้ ใ นกระบวนการยุ ติ ธ รรมตามสิ ท ธิ ขั้ น พื้นฐานของความเป็นมนุษย์ การทีต่ กึ ร้างสาธรยูนคี มันด�ำรงอยูม่ านานสองทศวรรษ ก็เพราะมันยืนต่อสู้กับระบบฉ้อฉลของรัฐไทยในวิกฤตสมัยปี พ.ศ. 2540 คื อ การล้ ม ลงของโครงสร้ า งระบบธุ ร กิ จ ของ ชนชั้นกลาง หลังจากที่ระบบการจัดการของประเทศนี้ล้วน เป็นไปเพื่อกอบกู้และอวยประโยชน์ให้ชนชั้นน�ำในภาคการเงิน ด้วยการโยนบาปให้ผู้ประกอบการคนชั้นกลาง บรรดาเจ้าของ ธุรกิจขนาดกลางและย่อย ซึ่งรัฐได้ลงโทษคนกลุ่มนี้ด้วยการ ยึดทรัพย์หลักประกันและท�ำให้ล้มละลายสิ้นสถานภาพทาง เศรษฐกิจ เมื่อเวลาผ่านมานานสองทศวรรษจึงท�ำให้ระบบ เศรษฐกิจของประเทศนี้ไม่สามารถขยายตัวได้อย่างเท่าที่ควร และยั่ ง ยื น เพราะสั ง คมเศรษฐกิ จ ขาดก� ำ ลั ง การผลิ ต ขาดความคิ ด อ่ า น ขาดพลั ง แห่ ง นวั ต กรรมขาดและความ สร้างสรรค์อันใด ที่เราอาจจะรู้สึกว่าเศรษฐกิจมันขยายอยู่บ้าง บางช่ ว ง ก็ เ กิ ด จากการสร้ า งภาพมายาของฝ่ า ยการเมื อ ง และฝ่ า ยที่ กุ ม อ� ำ นาจ เพี ย งเพื่ อ สร้ า งความชอบธรรมของ การด�ำรงอยู่ของผู้ปกครองเท่านั้นเอง แท้ที่จริงแล้วมากกว่า 80% ของธุ ร กิ จ ในประเทศนี้ ล ้ ว นได้ ถู ก ยึ ด กุ ม โดยกลุ ่ ม
Ghosttower_edited_20170924.indd 261
261
9/25/17 4:33 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 266
266
9/25/17 4:33 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 267
267
9/25/17 4:33 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 276
276
9/25/17 4:33 PM
Ghosttower_edited_20170924.indd 277
277
9/25/17 4:33 PM