RAPORT RYNEK KSIĄŻEK
SIERPIEO 2011
PARTNERZY BADANIA
2
SPIS TREŚCI PARTNERZY BADANIA .............................................................................................................................. 2 1. Wstęp .................................................................................................................................................. 4 2. Najważniejsze wnioski ......................................................................................................................... 5 3. Charakterystyka próby badawczej ...................................................................................................... 6 4. Zakupy książek .................................................................................................................................... 9 4.1 Częstotliwośd zakupu książek ........................................................................................................ 9 4.2 Typy kupowanych książek ........................................................................................................... 10 4.3 Kryterium wyboru książki ............................................................................................................ 16 4.4 Źródła informacji o książkach ...................................................................................................... 17 4.5 Dla kogo i z jakich okazji kupowane są książki............................................................................. 19 4.6 Miejsce zakupu książek ............................................................................................................... 20 4.7 Wysokośd kwot wydawanych na książki ..................................................................................... 21 4.8 Audiobooki i e-booki ................................................................................................................... 23
3
1. Wstęp Celem badania „Rynek książek” było poznanie preferencji zakupowych czytelników książek. Respondenci odpowiadali na pytania dotyczące m.in. tego, w jaki sposób wybierają książki i na co zwracają szczególną uwagę przy ich zakupie, skąd czerpią informacje na ich temat, gdzie i jak często je kupują oraz jakie kwoty zwykle na nie przeznaczają. Ostatnia częśd badania poświęcona została nowoczesnym formom książek, jakimi są audiobooki i e-booki. Wyniki badania pokazują upodobania tej części populacji, którą można nazwad „miłośnikami książek”. Respondentami ankiety były osoby aktywne w Internecie, ze szczególnym uwzględnieniem korzystania z portali internetowych poświęconych książkom oraz portalu społecznościowego Facebook. Badanie przeprowadzone zostało metodą ankiety internetowej. Jego promocja polegała na zamieszczeniu przez Partnerów badania na swoich stronach www banerów zachęcających do wypełnienia ankiety. Taki dobór miejsc promocji sprawił, że większośd respondentów stanowili właśnie miłośnicy czytelnictwa. Partnerami w zakresie promocji badania były serwisy internetowe i czasopisma o tematyce związanej z czytelnictwem, wydawnictwa oraz księgarnie. PARTNER BADANIA www.biblionetka.pl/literadar.aspx www.lubimyczytac.pl www.antykwariat-mit.pl www.emedia-wydawnictwo.pl www.emmapak.eu www.esprit.com.pl www.fundacja-karpowicz.org www.fukang.pl www.godi.pl www.granice.pl www.irka.com.pl, www.kryminal.ubf.pl www.ksiazki.tv www.liber.pl www.magazyn-cegla.net www.nakanapie.pl www.przystan-literacka.pl www.ulicaczytelnicza.info www.wydawca.com.pl konto PB Online na Facebook’u
LICZBA POZYSKANYCH ANKIET 401 225 211
884
Ankiety w ramach badania zostały zgromadzone za pośrednictwem platformy badao internetowych firmy PB Online Sp. z o.o., dostępnej na www.pbonline.pl. Badanie przeprowadzono w okresie od czerwca do lipca 2011 r. na próbie 1721 respondentów. Badanie jest nadal kontynuowane. 4
2. Najważniejsze wnioski W badaniu udział wzięli głównie miłośnicy książek czyli osoby, które można nazwad „czytelnikami zaawansowanymi” - ponad połowa z nich sięga bowiem w ciągu miesiąca po 3 do 9 książek. Największą grupę ankietowanych stanowią osoby z wykształceniem wyższym. Niemal co drugi respondent ma mniej niż 25 lat i mieszka w mieście liczącym ponad 200 tys. mieszkaoców. Zgodnie z analizą, respondenci badania najczęściej kupują zagraniczną literaturę współczesną, fantastykę (science-fiction, fantasy, horror) oraz kryminał, sensację czy thriller. Spośród innych typów książek badane osoby najczęściej wybierają pozycje z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i historii oraz te dotyczące nauki języków, hobby, rozrywki oraz sportu. Zaobserwowano także ciekawe zależności między najchętniej kupowanymi gatunkami książek, a zmiennymi takimi jak np. płed, wiek czy wykształcenie respondentów, wszystkie one szczegółowo opisane są w części zasadniczej raportu. Głównym kryterium zakupu książki jest jej tematyka i autor, dla sporej części ankietowanych osób nie bez znaczenia pozostaje również cena oraz gatunek literacki. Natomiast reklama towarzysząca książce czy „moda na nią” wydają się nie mied wpływu na wybory dokonywane przez respondentów, wskazania ich jako ważnego kryterium wyboru książki stanowią jednostkowe przypadki. Ponad połowa pytanych osób jako najważniejsze źródło informacji o książkach wskazało serwisy internetowe, co więcej jedynie 11% ankietowanych nie wykorzystuje żadnej z wymienionych w badaniu form internetowych, aby zorientowad się, co warto przeczytad. Jednak obok informacji znalezionych w Internecie, znaczna częśd respondentów bardzo ceni sobie te uzyskane od znajomych, przyjaciół i rodziny. Jak na miłośników literatury przystało, niemal wszyscy respondenci kupują książki dla siebie, przeważnie bez okazji, chod wielu uważa, że książka stanowi świetny prezent, zwłaszcza na urodziny czy imieniny. Większa częśd badanej grupy w celu nabycia książki odwiedza księgarnie tradycyjne lub przeszukuje strony księgaro internetowych. Zdecydowana większośd ankietowanych średnio na zakup książek wydaje miesięcznie poniżej 100 złotych, a największa grupa od 30 do 61 złotych. Najwięcej środków na ten cel przeznaczają osoby w wieku od 45 do 60 lat, najmniej natomiast – poniżej 25 roku życia. Na poezję i publicystykę literacką czy esej (mimo, że kupowane są one stosunkowo rzadko) respondenci potrafią wydad znacznie więcej pieniędzy niż na książki innego gatunku. Audiobooki, czyli książki mówione nie cieszą się dużym zainteresowaniem badanej populacji, kupuje je mniej niż co dziesiąty respondent. Znacznie bardziej popularne okazują się e-booki – książki elektroniczne - które czyta 41% badanych. Większe zainteresowanie takimi formami książek wykazują mężczyźni, którzy nie tylko częściej po nie sięgają, ale też wykazują większe zainteresowanie specjalistycznymi urządzeniami typu e-czytnik, przeznaczonymi do czytania e-książek czy e-gazet. Kobiety okazują się w tej kwestii bardziej tradycyjne, czytając więcej niż średnia badanej populacji, ale książek drukowanych.
5
3. Charakterystyka próby badawczej W badaniu rynku książek udział wzięło zdecydowanie więcej kobiet (75%) niż mężczyzn (25%). Większośd badanej populacji to osoby młode: niemal połowa nie ukooczyła 25 roku życia, a aż 39% ma pomiędzy 25 a 35 lat. Respondenci powyżej 35 roku życia stanowią łącznie 12% próby badawczej (w tym 0,5% to osoby mające więcej niż 60 lat - w związku ze zbyt małą liczbą respondentów z tego przedziału wiekowego, nie były one brane pod uwagę podczas analiz krzyżowych).
Wiek 3,5%
0,5%
8% Poniżej 25 r. życia 25-35 49%
36-44 45-60
39%
Powyżej 60 r. życia
Rys. 1 Wiek respondentów
Blisko 62% ankietowanych posiada wykształcenie wyższe, 26% średnie, a po 6% policealne i podstawowe. Odsetek osób z wykształceniem zawodowym wyniósł zaledwie 0,2%.
Wykształcenie 0,2% 6% podstawowe 26%
zasadnicze zawodowe średnie policealne
61,8% 6%
wyższe
Rys. 2. Poziom wykształcenia respondentów
6
Prawie co drugi respondent to mieszkaniec dużego miasta. 22% badanych mieszka w miastach od 50 do 200 tyś mieszkaoców, a 17% w miastach mniejszych. Mieszkaocy wsi stanowią 14% próby badawczej.
Miejsce zamieszkania
14%
Wieś
47%
17%
Miasto do 50 tys. mieszkaoców Miasto między 50 a 200 tys. mieszkaoców Miasto powyżej 200 tys. mieszkaoców
22%
Rys. 3. Miejsce zamieszkania respondentów
Próba badawcza jest dośd zróżnicowana pod względem osiąganych dochodów. Największa liczba respondentów zarabia miesięcznie poniżej 1000 zł netto, następnie 1001-1500 zł, 2001-3000 zł i 1501-2000 zł. Wyższe dochody osiąga co dziesiąty ankietowany. Co trzeci badany odmówił udzielenia odpowiedzi na pytanie dotyczące miesięcznego wynagrodzenia.
Miesięczne zarobki netto
Poniżej 1000 zł
18%
1001 - 1500 zł
34%
1501 - 2000 zł 13%
2001 - 3000 zł 3001 - 5000 zł
12% 3%
7%
13%
Ponad 5000 zł odmowa odpowiedzi
Rys. 4. Miesięczne wynagrodzenie netto respondentów
7
Zdecydowaną większośd badanej populacji stanowią miłośnicy czytelnictwa. Ponad połowa z nich czyta miesięcznie od 3 do 9 książek, ponad 1/3 sięga po 1 lub 2 pozycje, a niemal co dziesiąty respondent czyta 10 i więcej książek. Ankietowani stanowiący 1% badanej populacji wskazali, że w ciągu miesiąca nie zdarza im się przeczytad całej książki.
Ile książek przeciętnie w miesiącu Pan/i czyta? 1% 9% 0
35%
1-2 3-9 10 i wiecej 55%
Rys. 5. Przeciętna liczba czytanych książek w miesiącu
Analiza krzyżowa raportu wykazała, że przeciętnie w miesiącu kobiety czytają więcej książek niż średnia badanej populacji.
Ile książek przeciętnie w miesiącu Pan/i czyta? 9% 7% 11%
10 i więcej
3-9
49% 35%
1-2
32%
55% 57%
średnia dla badanej populacji mężczyzna
42%
kobieta
1% 2%
0
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Rys. 6 Przeciętna liczba czytanych książek w miesiącu, w stosunku do średniej badanej populacji
8
Bez względu na miejsce zamieszkania, czytelnictwo w badanej populacji utrzymuje się na podobnym, wysokim poziomie. 3-9 książek miesięcznie, to liczba po jaką sięga ponad połowa wszystkich badanych (najwięcej w stosunku do średniej, jest ich w miastach do 50 tys. mieszkaoców – 59%); 10 i więcej książek natomiast, w największej liczbie czytują mieszkaocy wsi – 14% (dla średniej 10%).
4. Zakupy książek 4.1 Częstotliwość zakupu książek Największa liczba badanych kupuje książki kilka razy w roku (35%), 27% raz na miesiąc, a 23% kilka razy w miesiącu. 14% ankietowanych nabywa książki tylko okazyjnie. Zaledwie 1% respondentów nie kupuje ich nigdy.
Jak często kupuje Pan/i książki? 1% 14%
23%
Kilka razy w miesiącu Raz na miesiąc Kilka razy w roku Tylko okazyjnie
35% 27%
Nigdy
Rys. 7 Częstotliwośd zakupu książek
Analiza krzyżowa badanej populacji pokazała, że wraz ze wzrostem częstotliwości dokonywanych zakupów, zwykle wzrasta suma poniesionych na książki wydatków. Natomiast, im rzadziej je kupujemy, tym mniej pieniędzy na nie przeznaczamy. Szczegóły widoczne są na poniższym rysunku.
9
Częstotliwośśd zakupu książek a wysokośd ponoszonych wydatków powyżej 400 zł
85%
Wydatki
od 201 do 400 zł
15%
93%
od 101 do 200 zł
7%
61%
od 61 do 100 zł
36%
29%
46%
8%
16%
2%
Kilka razy w miesiącu
Raz na miesiąc 2% Kilka razy w roku Tylko okazyjnie
od 31 do 60 zł
11%
35%
1% poniżej 30 zł 6%
46%
53%
8%
40%
Częstotliwośd zakupów
Rys. 8 Częstotliwośd zakupu książek a ponoszone wydatki
4.2 Typy kupowanych książek Największym zainteresowaniem respondentów kupujących książki cieszy się zagraniczna literatura współczesna, fantastyka oraz kryminał, sensacja czy thriller. Duża grupa ankietowanych nabywa także książki z klasyki zagranicznej i polskiej literatury współczesnej, biografie i autobiografie czy dzienniki oraz literaturę faktu lub reportaż. Znaczna liczba respondentów kupuje literaturę podróżniczą, klasykę polską, a także romanse. Książki z pozostałych gatunków literackich są nabywane rzadziej. Pytanie to było pytaniem wielokrotnego wyboru. Szczegóły prezentuje poniższy rysunek.
10
Jakiego typu książki należące do literatury pięknej i faktu najczęściej Pan/i kupuje? zagraniczna literatura współczesna
66%
fantastyka (science-fiction, fantasy, horror)
53%
kryminał/sensacja/thriller
51%
klasyka zagraniczna
40%
polska literatura współczesna
40%
(auto)biografie/ pamiętniki/ dzienniki/wspomnienia/listy
34%
literatura faktu/reportaż
31%
literatura podróżnicza
27%
klasyka polska
25%
literatura kobieca/romans
23%
literatura piękna dla dzieci i młodzieży
18%
publicystyka literacka / eseje
15%
lektury szkolne
10%
poezja
10%
utwór dramatyczny (komedia/tragedia/dramat)
9% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Rys. 9 Typy książek należących do literatury pięknej i faktu najczęściej kupowane przez respondentów
Kobiety częściej niż średnia badanej grupy kupują klasykę polską i zagraniczną oraz polską i zagraniczną literaturę współczesną. Mężczyźni z kolei, częściej niż średnia dokonują zakupu fantastyki (science-fiction, fantasy, horror), literatury faktu/ reportażu oraz literatury podróżniczej. Częściej to kobiety, nie mężczyźni, kupują książki dla dzieci (literatura piękna dla dzieci i młodzieży) – relacje procentowe są odpowiednio na poziomie 21%: 10%. Dokładne dane przedstawia poniższy rysunek.
11
Częstotliwośd zakupu książek należących do literatury pięknej i faktu, wśród kobiet i mężczyzn zagraniczna literatura współczesna utwór dramatyczny (komedia/tragedia/dramat)
50% 9% 8% 9% 15% 17% 14%
publicystyka literacka / eseje
polska literatura współczesna
29%
27% 29% 27%
literatura podróżnicza
18% 10% 21%
literatura piękna dla dzieci i młodzieży
średnia 40% 36% 42%
klasyka zagraniczna
2%
kobieta
23% 30% 31% 36% 30%
literatura faktu/reportaż
10% 8% 11% 51% 51% 51%
kryminał/sensacja/thriller
53% 65% 49%
fantastyka (sciencefiction, fantasy, horror) (auto)biografie/ pamiętniki/dzienniki/wspomnienia/listy
mężczyzna
25% 22% 26%
klasyka polska
lektury szkolne
40% 44%
10% 9% 10%
poezja
literatura kobieca/romans
66% 71%
34% 29% 36%
Rys. 10 Częstotliwośd zakupu książek z literatury pięknej i faktu wśród kobiet i mężczyzn
Analiza krzyżowa pod kątem wieku wykazała natomiast, że najmłodsi respondenci (poniżej 25 roku życia), częściej niż wykazuje średnia badanej populacji kupują fantastykę (science-fiction, fantasy, horror) – 60%, literaturę kobiecą/ romans – 26% oraz klasykę zagraniczną 42% (odpowiednio średnie dla każdej z wymienionych kategorii to: 53%; 23%; 40%). 12
Analiza wykazała także, że im starszy respondent tym częściej sięga po (auto)biografie/ pamiętniki/ dzienniki/ wspomnienia/ listy, literaturę faktu/ reportaż, publicystykę literacką/ eseje. Analiza krzyżowa pokazuje, że bez względu na wykształcenie najczęściej respondenci sięgają po fantastykę (science-fiction, fantasy, horror), zagraniczną literaturę współczesną i kryminał/ sensację/ thriller. Warto jednakże dodad, że im wyższe wykształcenie respondenta, tym zainteresowanie fantastyką mniejsze, a z kolei zagraniczną literaturą współczesną większe. Respondenci z wykształceniem wyższym wykazują częstotliwośd zakupu książek z działu klasyki zagranicznej na poziomie wyższym niż średnia badanej grupy. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku literatury podróżniczej, polskiej literatury współczesnej oraz literatury faktu/ reportażu. Osoby z wykształceniem średnim wykazują natomiast największe zainteresowanie poezją. Jest to grupa respondentów, u której częstotliwośd zakupu tego typu książek jest wyższa niż średnia dla całej badanej grupy. Dane związane z relacją: poziom wykształcenia a zakupy książek z dziedziny literatury pięknej i faktu, przedstawia poniższa tabela.
Książki z dziedziny literatury pięknej i faktu
Poziom wykształcenia
podstawowe
średnie
policealne
wyższe
%
%
%
%
(auto)biografie/ pamiętniki/dzienniki/wspomnienia/listy 37% 30% fantastyka (science-fiction, fantasy, horror) 69% 60% kryminał/sensacja/thriller 41% 53% lektury szkolne 38% 19% literatura faktu/reportaż 11% 23% literatura kobieca/romans 30% 27% klasyka polska 18% 27% klasyka zagraniczna 24% 39% literatura piękna dla dzieci i młodzieży 33% 16% literatura podróżnicza 14% 24% poezja 9% 12% polska literatura współczesna 26% 38% publicystyka literacka / eseje 5% 11% utwór dramatyczny (komedia/tragedia/dramat) 11% 11% zagraniczna literatura współczesna 54% 63% Tabela 1. Poziom wykształcenia a częstotliwośd zakupu książek z literatury pięknej i faktu
35% 54% 48% 8% 28% 30% 23% 36% 20% 21% 8% 33% 20% 8% 57%
35% 49% 51% 4% 37% 20% 25% 42% 18% 31% 10% 43% 16% 7% 68%
W przypadku pozostałych typów książek, respondenci najczęściej kupują pozycje z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i historii, książki służące do nauki języków i związane z hobby, rozrywką czy sportem. W dalszej kolejności plasują się encyklopedie i słowniki, książki obcojęzyczne, podręczniki, książki dotyczące kuchni i sztuki. Wszystkie typy książek nabywanych przez ankietowane osoby zawiera poniższy rysunek. Pytanie to, było pytaniem wielokrotnego wyboru. 13
Jakie inne typy książek Pan/i kupuje? nauki humanistyczne i społeczne/historia
35%
nauka języków
32%
hobby/ rozrywka/sport
32%
encyklopedia/ słownik
29%
książki obcojęzyczne
28%
podręczniki
27%
kuchnia
24%
sztuka
21%
edukacyjne dla dzieci i młodzieży
18%
filozofia
17%
poradniki
17%
nauki ścisłe i przyrodnicze
15%
komiksy
15%
religie
13%
ekonomia/biznes
10%
informatyka
9%
prawo
6%
technika i motoryzacja
3% 0%
5%
10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
Rys. 11 Inne typy książek kupowanych przez respondentów
Analiza krzyżowa dokonana ze względu na płed wykazała, że kobiety częściej niż średnia badanej populacji kupują encyklopedie/ słowniki, książki do nauki języków, poradniki oraz książki edukacyjne dla dzieci i młodzieży (w przypadku tych ostatnich, znów okazuje się, że to kobiety znacznie częściej niż mężczyźni kupują literaturę dla najmłodszych; jest to stosunek 21%: 10%. Podobnie jest z podręcznikami – kupuje je odpowiednio 30% kobiet i 21% mężczyzn). Mężczyźni częściej niż średnia badanej populacji nabywają książki z dziedziny ekonomii/ biznesu, filozofii, informatyki, nauk ścisłych i przyrodniczych, a także komiksy. Co ciekawe, średnia zainteresowania pozycjami z zakresu informatyki to zaledwie 9%, ale wśród mężczyzn jest na poziomie 21%. Szczegóły przedstawia poniższy rysunek.
14
Typy książek, jakie nabywają respondenci ze względu na płed technika i motoryzacja
3% 7% 1% 21% 19% 21%
sztuka
13% 17% 12%
religie prawo
6% 6% 6%
poradniki
13%
17% 18%
podręczniki
27% 30%
21% 15% 13%
nauki ścisłe i przyrodnicze
23% 35% 35% 35%
nauki humanistyczne i społeczne/historia nauka języków
32%
19%
kuchnia
24%
12%
27%
książki obcojęzyczne
24% 15% 13%
komiksy informatyka
9% 6%
kobieta
22% 21% 32% 31% 32%
17% 15%
filozofia encyklopedia/ słownik
edukacyjne dla dzieci i młodzieży
mężczyzna
28% 29%
hobby/ rozrywka/sport
ekonomia/biznes
średnia 37%
20% 10% 8% 10%
25% 29% 31%
19% 18% 21%
Rys. 12 Typ kupowanych książek a płed respondentów
Zgodnie z analizą krzyżową, osoby w wieku 45-60 lat częściej niż średnia badanej populacji kupują książki z dziedziny filozofii (22%, dla średniej 17%). 15
Zainteresowanie poradnikami, książkami dotyczącymi religii i sztuki rośnie wraz z wiekiem badanych, z tym że jest ono najwyższe w przypadku osób w wieku od 45-60 lat i dla wymienionych typów książek wynosi odpowiednio: 25%, 22%, 31%. Ekonomia/ biznes oraz informatyka, to typy książek, które najczęściej kupują osoby w wieku 25-35 lat – 13% przy średniej równej 10%. Analiza wykazała, że wraz z wiekiem naszych respondentów zmniejsza się częstotliwośd zakupu książek do nauki języków. Największą ich liczbę kupują osoby poniżej 25 roku życia (38%, dla średniej 32%).
4.3 Kryterium wyboru książki Dla większości respondentów głównym kryterium zakupu książki jest jej tematyka (64%) i autor (62%). Dla 39% duże znaczenie ma także cena, a dla 36% gatunek. Spora grupa badanych osób kieruje się również rekomendacjami: 26% pozytywnymi recenzjami na blogach i forach, 20% poleceniem znajomych, 15% pozytywnymi recenzjami w prasie i telewizji, a 9% notą wydawniczą. Natomiast dla mniejszej liczby osób ważnym kryterium wyboru książki jest jej okładka (8%) czy wydawnictwo (7%). Zgodnie z deklaracjami respondentów, najmniej osób przywiązuje wagę do mody czy popularności danej książki (1%) bądź towarzyszącej jej reklamy (0,3%). W pytaniu tym można było zaznaczyd maksymalnie trzy odpowiedzi.
Czym się Pan/i kieruje dokonując zakupu książki? Proszę wybrad maksymalnie 3 kryteria. tematyka autor cena gatunek pozytywne recenzje na blogach, forach polecenie znajomych pozytywne recenzje w prasie, telewizji nota wydawnicza okładka wydawnictwo seria inne moda / popularnośd reklama
64% 62% 39% 36% 26% 20% 15% 9% 8% 7% 5% 3% 1% 0,3%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0%
Rys. 13 Kryteria wyboru kupowanych książek
16
Największą uwagę na cenę książek zwracają młodzi czytelnicy, poniżej 25 roku życia (48%). Ponadto, kierują się oni też częściej niż średnia badanej populacji wyglądem okładki (11%, dla średniej 8%). Recenzje w prasie, telewizji gównie przykuwają uwagę respondentów liczących od 36-60 lat (odpowiednio dla wieku 36-44 i 45-60 jest to po 19%). Natomiast znaczenie wydawnictwa rośnie wraz z wiekiem badanych i jest ono największe w przypadku osób liczących od 45-60 lat (12%). Co ciekawe, uczestnicy badania raczej NIE kierują się przy zakupie książek reklamą. Zaledwie 0,3% respondentów wskazało tę odpowiedź i były to osoby do 35 roku życia. Analizując kryteria wyboru książek ze względu na miejsce zamieszkania respondentów warto dodad, iż mieszkaocy wsi i małych miejscowości o liczebności do 50 tys. częściej niż mieszkaocy dużych i największych miast zwracają uwagę na cenę. Na wsi jest to 46%, w mieście do 50 tys. osób – 49% wskazao, podczas gdy w miastach większych jest to 38% i 35% wskazao (odpowiednio dla miast między 50 a 200 tys. mieszkaoców oraz tych liczących ponad 200 tys.), dla średniej wynoszącej 39%.
4.4 Źródła informacji o książkach Ponad połowa badanej grupy informacje na temat książek czerpie z serwisów internetowych (61%) oraz od znajomych, przyjaciół czy rodziny (53%). Co trzeci respondent jako źródło swojej wiedzy w tym zakresie wskazał artykuły w prasie, 32% strony księgarni internetowych, co czwarty strony internetowe wydawnictw i fora internetowe, a 23% blogi książkowe. Inne źródła wiedzy były wymieniane znaczniej rzadziej: audycje w telewizji czy radiu wskazało 9% respondentów, sprzedawców w księgarniach 4% - tyle samo reklamy w mediach. 4% ankietowanych w ogóle nie szuka informacji dotyczących książek przed dokonaniem zakupu. W pytaniu tym można było wskazad maksymalnie trzy źródła informacji. Dane przedstawia poniższy rysunek.
17
Skąd przede wszystkim czerpie Pan/i informacje nt. książek? Proszę wybrad 3 główne źrodła informacji. z serwisów internetowych
61%
od znajomych/przyjaciół/rodziny
53%
z artykułów w prasie
33%
ze stron księgarni internetowych
32%
ze stron internetowych wydawnictw
25%
z for internetowych
25%
z blogów książkowych
23%
z audycji w telewizji/radiu
9%
nie szukam takich informacji … od sprzedawców w księgarniach
4% 4%
z reklam w mediach… inne
4% 3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Rys. 14 Źródła informacji na temat książek
Jedynie 11% ankietowanych nie wykorzystuje żadnej z wymienionych form internetowych jako źródła wiedzy na temat książek. Uczestnicy badania, im młodsi tym chętniej korzystają z for internetowych. Natomiast grupa najmłodszych, czyli liczących sobie mniej niż 25 lat najczęściej spośród innych grup, które wskazały tę odpowiedź, nie szuka informacji o książkach w ogóle (5%, dla średniej 4%), ale też z kolei najczęściej czerpie informacje o książkach z reklamy w mediach (radio, TV, prasa, billboardy) – 5%, dla średniej 4%. Artykułami w prasie najczęściej kierują się respondenci w wieku 45-60 lat. Stanowią oni 53% badanych, co jest znacznie powyżej średniej.
18
4.5 Dla kogo i z jakich okazji kupowane są książki 99% respondentów kupuje książki samemu sobie. 40% obdarowuje nimi przyjaciół i znajomych, co trzeci męża/żonę czy partnera/partnerkę, tyle samo rodziców. 18% ankietowanych kupuje książki rodzeostwu, 17% dziecku, a 3% dziadkom. W pytaniu tym można było zaznaczyd więcej niż jedną odpowiedź.
Dla kogo kupuje Pan/i książki? Dla siebie
99%
Dla przyjaciół i znajomych
40%
Dla męża/żony, partnera/partnerki, dziewczyny/chłopaka
33%
Dla rodziców
33%
Dla rodzeostwa
18%
Dla dziecka
17%
Dla dziadków
3%
Inne
1% 0%
20%
40%
60%
80% 100% 120%
Rys. 15 Osoby, dla jakich respondenci kupują książki
Partnerzy czy partnerki mieszkający w dużych miastach, zdecydowanie częściej niż ci mieszkający w miastach mniejszych lub na wsiach, otrzymują w prezencie książkę. Badanie nie pozwala stwierdzid czy wynika to z faktu, że mieszkaocy dużych miast częściej obdarowują się prezentami czy też z faktu, że to właśnie książka jest przez nich bardziej preferowanym prezentem. Pewne jest jednak, że 41% respondentów (mieszkaoców miast o liczebności pow. 200 tys.) kupuje książki na prezent, podczas gdy w miastach o zaludnieniu do 50 tys. jest to 27%, a na wsiach 23%. Badani rzadko wydają na książki 201-400 zł, jednakże gdy już decydują się na taki wydatek, najczęściej jest to literatura kupowana dla dziadków oraz dzieci. Na książki przeznaczone dla samego siebie przeznaczamy zwykle dużo mniejsze kwoty – do 60 zł miesięcznie.
19
Aż 84% respondentów kupuje książki bez okazji. Jednak według badanych książki sprawdzają się także jako prezenty: 65% kupuje je na urodziny czy imieniny, prawie połowa na Mikołajki i Boże Narodzenie, 29% na Dzieo Dziecka, Dzieo Matki itp. 15% nabywa je jako prezent na rocznice bądź jubileusze, a 8% na śluby, chrzciny i komunie. Było to pytanie wielokrotnego wyboru. Szczegóły przedstawia poniższy rysunek.
Z jakich okazji kupuje Pan/i książki? Bez okazji
84%
Urodziny/imieniny
65%
Mikołajki/ Boże Narodzenie
49%
Dzieo dziecka/ Dzieo Mamy/ Dzieo Kobiet itp.
29%
Rocznice/jubileusze
15%
Ślub/chrzciny/komunia Inne
8% 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Rys. 16 Okazje, z powodu których respondenci kupują książki
4.6 Miejsce zakupu książek 2/3 próby badawczej kupuje książki w tradycyjnej księgarni, a niewiele mniej w księgarni internetowej (63%). 45% dokonuje zakupów w księgarni z tanią książką, a 41% na aukcjach w Internecie. Co czwarty respondent kupuje książki w antykwariacie, natomiast 16% w hiper- czy supermarkecie. Na pytanie to można było udzielid więcej niż jednej odpowiedzi.
20
Gdzie najczęściej kupuje Pan/i książki? tradycyjna księgarnia
67%
księgarnia internetowa
63%
księgarnia z tanią książką
45%
aukcje w Internecie (np. allegro, ebay)
41%
antykwariat
25%
hipermarket / supermarket Inne
16% 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Rys. 17 Miejsca zakupu książek
W zależności od wykształcenia, istnieją różnice w preferencjach, co do sposobu zakupu książek. Osoby z wykształceniem policealnym i wyższym, tak samo często wskazują księgarnię internetową (odpowiednio 64% i 67%), jak tę tradycyjną (odpowiednio 60% i 66%). Natomiast wśród osób z wykształceniem średnim i podstawowym nadal prym wiedzie księgarnia tradycyjna (wartości dla osób z wykształceniem średnim – 69%, podstawowym – 73%) Respondenci z wykształceniem wyższym, częściej niż inni dokonują zakupu na aukcjach internetowych (np. allegro, Ebay). Stanowią oni 44% badanej populacji, co jest wartością powyżej średniej.
4.7 Wysokość kwot wydawanych na książki Większośd respondentów wydaje miesięcznie na zakup książek poniżej 100 zł: 36% między 31 a 60 zł, 27% poniżej 30 zł, a 20% między 61 a 100 zł. 13% ankietowanych przeznacza na ten cel od 101 do 200 zł, a wyższe kwoty – 4% badanych osób.
21
Jakie kwoty miesięcznie przeznacza Pan/i średnio na zakup książek? 3%
1% poniżej 30 zł
13%
27%
od 31 do 60 zł od 61 do 100 zł
20%
od 101 zł do 200 zł od 201 zł do 400 zł 36%
powyżej 400 zł
Rys. 18 Przeciętne kwoty przeznaczane miesięcznie na zakup książek
Z analizy krzyżowej wynika, że im starsi są respondenci tym z reguły więcej wskazao w wyższych przedziałach wydatków (najwyższe dla grupy wiekowej 4560 lat). Najmniej na książki wydają osoby poniżej 25 roku życia- jest to nie więcej niż 60 złotych miesięcznie. W kategorii drogich książek wygrywa poezja i publicystyka literacka/ esej. Zainteresowanie taką literaturą nie jest duże i wynosi średnio niewiele ponad 10%, jednakże gdy respondent już taki typ książek nabywa, jest w stanie przeznaczyd na nie od 201-400 zł miesięcznie. Na (auto)biografie/pamiętniki/dzienniki/wspomnienia/listy, literaturę faktu/ reportaż, literaturę piękną dla dzieci i młodzieży, literaturę podróżniczą respondenci najczęściej przeznaczają kwoty ze średniego przedziału cenowego czyli od 30-100 zł. Najtaniej, bo poniżej 30 złotych nabywamy lektury szkolne (14%, przy średniej 10%). Nie ma istotnych różnic w wysokości wydatków na książki między respondentami z różnych miejsc zamieszkania, chod z analizy korelacji wynika, że im większe miasto, tym wydatki są nieco większe. Szczegóły na poniższym rysunku.
22
Wydatki na książki ze względu na miejsce zamieszkania Miasto powyżej 200 tys. mieszkaoców
23%
Miasto między 50 a 200 tys. mieszkaoców
36%
27%
Miasto do 50 tys. mieszkaoców
33%
Wieś
32%
23%
37%
13%
20%
32%
42%
poniżej 30 zł
od 31 do 60 zł
od 61 do 100 zł
od 101 zł do 200 zł
od 201 zł do 400 zł
powyżej 400 zł
13%
21%
12%
4% 1%
2%1%
11% 2%1%
11% 2%1%
Rys. 19 Wydatki na książki a miejsce zamieszkania
4.8 Audiobooki i e-booki Audiobooki (książki w formacie audio, nagrane przez lektora) kupuje zaledwie 8% badanej populacji. Z kolei, ponad połowa respondentów (59%) nie czyta e-booków (są to książki, których zapisu dokonano w formie elektronicznej. Ich odczytu dokonujemy za pomocą odpowiedniego oprogramowania zainstalowanego np. w komputerze czy na specjalnym urządzeniu elektronicznym umożliwiającym czytanie książek, e-czytniku). Największa liczba respondentów czyta e-booki tylko na notebooku, komputerze czy tablecie, mniejsza tylko na czytniku, a najmniejsza korzysta z obu wymienionych możliwości.
23
Czy czyta Pan/i e-booki?
5%
Tak, na e-czytniku i na notebooku/komputerze/tablecie
8%
Tak, tylko na e-czytniku 28% 59%
Tak, tylko na notebooku/komputerze/tablecie Nie
Rys. 20 Sposób czytania e-booków przez respondentów
Osoby, które czytają e-booki tylko na notebooku czy komputerze, a także te, które nie czytają ich w ogóle, zostały zapytane czy planują w najbliższym roku zakupid e-czytnik. Zamiar zakupu e-czytnika zadeklarowało 7% badanych, 28% nie było w stanie odpowiedzied na to pytanie, a 65% przyznało, że nie ma takich planów. Zgodnie z analizą krzyżową, e-booki czyta prawie co drugi mężczyzna i trochę więcej niż co trzecia kobieta. Natomiast analiza przeprowadzona wśród osób, które do czytania e-booków wykorzystują e-czytniki wykazała, że używa ich co czwarty mężczyzna i niemalże 1/10 kobiet. Ponadto, wśród respondentów, którzy zamierzają zakupid e-czytnik w ciągu najbliższego roku, 13% stanowią mężczyźni, a kobiety jedynie 6% - co jest wartością poniżej średniej. Mężczyźni więc nieco bardziej interesują się e-czytnikami, częściej to oni są ich posiadaczami niż kobiety, a jeśli e-czytnika nie mają, są bardziej skłonni go zakupid.
24