LOLA landscape architects - Vechtpark

Vechtpark Hardenberg

Vechtpark Hardenberg Juni 2007

In opdracht van:

3 Met medewerking van:

Door:

Inhoud Inleiding

7

1. Opgave

9

2. Landschap

11

3. Locatie

17

4. Concept

31

5. Ontwerp

37

6. Fasering

53

7. Begroting

67

8. Partijen

77

Samenvatting

83

5

Inleiding Voor u ligt een schetsontwerp voor de Hardenbergse Vechtoevers: een integraal plan, waarin een nieuwe toekomst voor de Overijsselse Vecht en de uiterwaarden bij Hardenberg uiteen gezet wordt.

De basis voor het project werd in juli 2006 gelegd. De gemeente Hardenberg en KCO (Kunst en Cultuur Overijssel) vroegen toen een groep verschillende kunstenaars na te denken over de locatie en thematiek van nieuwe kunstwerken in Hardenberg. Een aantal van hen besloot zich te richten op de Vechtoevers.

Dit resulteerde in het idee de Vechtoevers te zien als een park, het ‘Vechtpark’. Inmiddels heeft het idee voor het Vechtpark een serieuze vorm aangenomen. De betrokken kunstenaars hebben van de gemeente opdracht gekregen hun ideeën uit te werken in een schetsontwerp. Lola landscape architects voert hierbij de regie en maakt het schetsontwerp voor het Vechtpark.

1. Opgave Voor de nabije toekomst ligt er in voor de Hardenbergse Vechtoevers een belangrijke ruimtelijke en een culturele opgave.

Klimaatverandering en een vergroot milieubewustzijn leiden ertoe dat het agrarische gebruik van de Overijsselse Vecht gaat veranderen in een natuurlijke inrichting. Er komt meer ruimte voor water, plant en dier om te verblijven en zich te verplaatsen. Maar juist bij Hardenberg houden de plannen vooralsnog op, terwijl zich hier een essenhals in de Vechtstroom bevind. De Vechtoevers in Hardenberg zijn een natuurlijke schakel tussen de boven- en benedenstroom van de rivier.

Ondanks dat Hardenberg enige tijd geleden de sprong over de rivier heeft gemaakt, is de stad zich pas sinds kort op de rivier aan het orienteren. Bovendien is het nog heel lastig om de Vecht te bereiken. De kunstenaars willen de Hardenbergers de potentie en schoonheid van de Vecht tonen en hen uitnodigen in het Vechtdal. De culturele schakel van het Vechtpark kan de twee oevers van Hardenberg aan elkaar verbinden.

Foto: Paul Roncken

2. Landschap Stedelijke ontwikkeling Op de stroomrug langs de Vecht liggen meerdere stadjes en dorpen.

De Vecht heeft aan de basis gestaan van hun ontstaan en hun groei.

Over en langs de Vecht lagen de belangrijke wegen, het gebied erbuiten was lange tijd moerassig en onbegaanbaar. Hardenberg is één van die stadjes aan de Vecht. Door de tijd is het hart van de stad keer op keer veranderd door oorlog, brand en sloop.

Natuurontwikkeling Na 1905 werd de Overijsselse Vecht geleidelijk veranderd in een kanaal. Dit was nodig om het waterpeil van de rivier te beheersen en zo de Vecht bevaarbaar te maken voor het vervoer van delfstoffen. Min of meer gelijktijdig hieraan werden de uiterwaarden ingericht voor de landbouw. De Vecht en haar directe omgeving veranderden in een agrarisch landschap.

Met de aanleg van de Marschlanden heeft Hardenberg de riviersprong definitief genomen. De Vecht en de Vechtoevers liggen niet langer meer aan de rand van de stad, maar er midden in. De betekenis van de Vechtoevers worden voor Hardenberg steeds groter. Met het initiatief kunstenaars over de stad te laten nadenken, komt ook de Vecht steeds nadrukkelijker in de belangstelling te staan.

In de jaren zeventig verloor het kanaal geleidelijk aan zijn functie en werd de bevaarbaarheid teruggedrongen, waardoor de Overijsselse Vecht en haar uiterwaarden nu achter de dijken en prikkeldraad verborgen ligt. Het resultaat is een versleten imago. De pittoreske verwachting is er nog steeds wel, maar wordt zelden ingelost of vernuftig ingezet voor een actuele ruimtelijke kwaliteit.

In Hardenberg wordt het centrum klaargemaakt voor een streekfunctie. Daartoe is een centrumplan is opgesteld. Het heeft tot doel om het gebruik en aanzien van de stad te optimaliseren en te versterken. Onderdelen van het centrumplan zijn nu in uitvoering: oude gebouwen worden gesloopt, nieuwe gebouwen zijn in aanbouw, nieuwe pleinen ontstaan. In het Centrumplan zijn de Vechtoevers een onderdeel van het plan dat om nadere uitwerking vraagt. Het Vechtpark kan deze leemte invullen en een culturele dimensie geven aan de rol van de Vecht in Hardenberg en aan Hardenberg in de regio.

Het functioneren en de aanblik van de Vecht staat opnieuw op het punt te veranderen, van een economische vaarweg een naar ecologisch zinnebeeld. Vanuit de Vechtvisie uit 1997 en het Natuurgebiedsplan uit 2006 wordt de Vecht omgevormd tot natuurgebied. Het stuk bij Hardenberg tussen de koppel en de Willem Alexanderbrug ontbreekt, maar wordt aangeduid als ‘multifunctioneel landschap’. Het Vechtpark heeft dus de potentie deze link te leggen, maar zonder de strikte richtlijnen van de EHS.

13

15

3. Locatie Veldwaarneming Een tocht langs de Hardenbergse Vechtoevers leert dat het landschap er sleets bij ligt, maar dat er tegelijkertijd veel karakteristieke bestaande landschapselementen zijn en even zoveel interessante aanknopingspunten.

De Hardenbergse Vechtoevers hebben veel verschillende soorten randen, die het beeld van het gebied bepalend. Vanuit de rivierbedding gezien, leveren ze vaak een onrustig beeld op.

In de Hardenbergse Vechtoevers zijn enkele kleine natuurontwikkelingsprojecten uitgevoerd. Dat levert een afwisseldend beeld van de oevers op. Enerzijds de agrarische overs, weideland en steile waterkanten. Anderzijds gradiĂŤntrijke landschappen, nat met veel bies en lage kanten.

Aan de noord- en zuidzijde van de Vechtoevers zijn er weidse uitzichten, met een landschappelijke maat. Richting de Voorstraatbrug is het uitzicht kleiner en rommeliger.

Veel van de Vechtoevers zijn niet- of slecht toegankelijk. In de anken van het gebied zijn geen paden, maar ook geen bestemmingen om naar toe te lopen.

Bestaande projecten In de opzet van het Vechtpark sluit Lola landscape architects zoveel mogelijk aan bij bestaande en nieuwe ontwikkelingen. Rondom het Centrumplan Hardenberg vindt veel planvorming plaats en veel projecten worden reeds uitgevoerd.

Water De Vecht vraagt in de toekomst steeds meer ruimte. Tegelijk zijn de mogelijkheden in de rivierbedding beperkt. Bij Hardenberg zal slim met de ruimte moeten worden omgesprongen. De stromingsweerstand mag niet teveel toenemen dus constructies in de rivierbedding moeten van tijdelijke aard zijn. Grond en zware beplanting toevoegen mag alleen op stromingsvrije plekken; gegraven mag er in principe overal, zolang dit de doorstroming niet hindert.

Verbindingen Mensen in Hardenberg wandelen graag langs de Vechtoevers. Op veel plekken kan dat goed, omdat er in Hardenberg veel bruggen zijn (6), zeker in vergelijking tot Ommen (1) en Dalfsen (1). Helaas lopen de wandelrondes vaak door een woonwijken, langs industrie, over autowegen, of zelfs dood. Ook zijn niet alle wegen en bruggen even comfortabel en aantrekkelijk voor de recreant. Alternatieve paden en oversteken kunnen vaak betrekkelijk eenvoudig voor de ontbrekende schakels en nodige afwisseling zorgen.

Randen

Oevers

19

Uitzicht

Routes en bestemmingen

21

Plangebied

Waarneming

Bestaande verbindingen

Zwakke verbindingen

Ontbrekende verbindingen

Verbindingen

Projecten

Stromingsvrije plekken

4. Concept Vechtpark De Vechtkunstenaars hebben de ambitie om van de nieuwe Vecht niet alleen een ecologendroom te maken, maar een bijzondere en centrale plek voor iedere inwoner en bezoeker van Hardenberg. Een plek die past bij een centrale stad in Overijssel. Het valt op dat een stad als Hardenberg nog geen écht stadspark heeft. Het Vechtdal, van de Europabrug tot aan de oude Joodse grafheuvel, kan dat park voor Hardenberg zijn.

Een ‘halfnatuurlijke’ Vecht impliceert namelijk ook een ‘halfculturele’ Vecht, een toegankelijk rivierdal waarin ruimte is voor ontspanning, voor vertier, spelevaren en voor kunstuitingen. Het één sluit gelukkig het ander niet uit. Intensief en extensief wisselen elkaar af van parkachtige plekken tot ondoordringbare riviernatuur. De Vechtkunstenaars nodigen iedereen uit de Vecht van dichtbij te komen beleven.

Engelse landschapsstijl Een halfnatuurlijk/halfcultureel Vechtpark doet denken aan de beroemde parken in de Engelse Landschapsstijl. Belangrijke kenmerken zijn de gestileerde natuur, de enscenering van zichten en de rondwandeling in het landschap over een zogenaamde belt. De bezoeker wordt een allegorisch verhaal verteld in opeenvolgende taferelen van kunstwerken en landschap.

Het beroemdste voorbeeld van de Engelse landschapsstijl is de valleituin van Stourhead, waar door Henry Hoare een arcadisch landschap werd gemaakt. Een hedendaags landschapspark functioneert natuurlijk anders dan in de 18e eeuw. Maar belangrijke kwaliteiten als de versmelting van kunst en natuur, routing en zichtlijnen zijn bijzonder actueel. Het Vechtpark zal meer bieden dan alleen taferelen, vooral tijdens het hoogseizoen. Het Vechtpark wordt een bovenlokale trekker, zonder haar eigen integriteit en streekeigenheid te verliezen.

Nevengeul ‘Ruimte voor de rivier’ betekent bij Hardenberg ruimte voor nóg een rivier. De smalle doorgang bij Hardenberg wordt ineens twee keer breder met het graven van een nevengeul. Uit gesprekken met het waterschap Velt & Vecht kwam naar voren dat het uitgraven van de uiterwaarden vrijwel altijd positief was voor de doorstroming en dat dijkverleggingen bij Hardenberg tot de mogelijkheden behoren.

Vanuit de situatie van 1900 heeft Lola landscape architects diverse mogelijkheden tot reconstructie verkend. Zo zal er behalve ‘de dotter’ een aantal dode rivierarmen worden hersteld.

Loop De bestaande wandelrondes van Hardenberg zijn de aanleiding voor de opwaardering van de beleving en ontsluiting van de Vechtoevers.

De wandelrondes, ‘loops’ (Eng.) worden verbeterd door nieuwe verbindingen te leggen en die te voorzien van meerdere kunstprojecten.

Samen met Lola landscape architects werkt iedere kunstenaar aan een andere loop. Zo verzorgt Studio Bey de loop tussen de Willem Alexanderbrug en de nieuwe voetgangersbrug, Dre Wapenaar de loop tussen de voetgangersbrug en de Voorstraatbrug, en Arnoud Holleman de loop tussen de Voorstraatbrug en de Prins Bernhardbrug.

De kunstprojecten zijn de vooruitgeschoven posten van het Vechtpark. Projecten die mensen bewust maken van de komende veranderingen in de Vecht. Voorwaarde is dat iedere loop bestaat uit een pakket van ingrepen. Het is het totaal van een of meerdere bouwwerken; een uitkijkpunt, meubilair, belichting, informatie, een route.

Kunstwerken binnen een loop verwijzen naar elkaar, door bouwwijze, materiaalgebruik e.d. Iedere kunstenaar vertelt met zijn loop een eigen verhaal. Dat maakt ze voor wandelaars en fietsers interessant.

Het is een upgrade van de specifieke plek met een uitstraling tot ver buiten Hardenberg.

Stourhead

Gestileerde natuur

Belt

Bouwwerken 33

Zichtassen

Loops

Alternatieve Vechtloop

Vechtloop voor 1905

Niet stromende nevengeul

Herstelde Vechtloop

Stromende nevengeul

35

5. Ontwerp Landschapspark In het Vechtpark spelen de natuur en de kunsten de hoofdrol in het creĂŤren van fraaie taferelen. Iedere loop is een belevenis op zich. De beplanting is uitgesproken natuurlijk; de meadows zijn toegankelijk de clumbs fungeren als groene coulissen en achtergrond; De oeverranden als wuivende voorgrond. Op prominente plekken fungeren de kunstwerken als panoramapunt, als doorgang of als landmark.

De verschillende routes voeren langs punten van uitzicht en inzicht en zijn verbonden met alle wegen die grenzen aan de Vecht. De belangrijkste functies liggen op de eilanden, als een kralensnoer met elkaar verbonden. Het water stroomt daar om heen, of ligt verstild in een dode arm. Het uitgesproken reliĂŤf verstrekt de dieptewerking, de contrasten tussen nat en droog en de gradiĂŤnten tussen rijke en arme natuur.

Ontwerp A

Ontwerp B

Hoogte

������� ����������� Het beperken van het overstromingsrisico wordt mogelijk gemaakt door ����������� gebruik te maken van traditionele en vernieuwende maatregelen. Naast������� dijken, kades en bestaande hoogteverschillen in het terrein, worden de Vechtoevers vergraven.

Het vergraven van de Vecht maakt het, in combinatie met het verwijderen van de stuwen en beschoeiingen, mogelijk dat de rivier een veel natuurlijker karakter krijgt. Lola landscape architects wil de natuur een handje helpen en binnen de grenzen van Hardenberg een parkachtige ����������������� sfeer meegeven. Sommige plekken worden daarom afgegraven, andere ������������������� ����������� plekken in de stromingsvrije delen worden opgehoofd, met het zand af-������� ����������������� ������������������� komstig uit nieuwe geulen, die op de plek liggen van de oorspronkelijke.

Van hieraf is het weer aan de Vecht om haar eigen weg te vinden.

�������

������������������ ������������������ ������������������

Dijk (-verhoging)

�����������������

������������������ 41 ������������������

������������������� Kade

���� ���� �����������������������������

���������� ������������������ ������������������������� �������������������������

�������������������������

�������������������

������������������� Natuurlijk hoogteverschil ������������������

Nieuwe milieus

����

�������������������

�������������

Water�����������

�������

������������������

�����������������

Om voor������� de nodige extra stroom- en bergruimte te zorgen wordt op ������������������ logische plekken in de Vechtoevers gegraven. Een bypass zorgt voor ontlasting van de Vechtstroom bij piekmomenten; een aantal dode armen fungeren������� als extra bergruimte (en kunnen evt. vóór de piek geleegd ������������������ worden): als dit nog niet genoeg is, dan is er nog de bergcapaciteit van het broekbos. Dit deel van het park wordt diep uitgegraven en omringd door dijken. Bij een bepaald peil treed er een overstort in werking die het gebied laat vollopen. ����������������������������� ����������

�����������������

�����������������������������

�����������������

����������������������������� �������������������������

����������� �����������

������������������ ������������������ ������������������ ����

���������� Graven nevengeul(-en)

������������������������� ������������������������� �����������������������������

���� ����������������������������� ���� �������������������������

���������� Vergraven uiterwaarden

Vloedvlakte ������������� ������������� �������������

�����������������������������

�������������������������

�������������������������� �������������������������

��������������������������

��������������������������

��������������������������

�������������������������

Meadows en clumbs �����������������������������

������������� Een flink deel van het Vechtpark bestaat uit meadows: arcadische weidegronden, die extensief begraasd worden en toegankelijk zijn voor allerlei activiteiten. Bijzondere weidebloemen als de Vecht steenanjer komen hier voor. De belangrijkste meadow is het evenemententerrein voor het Luchtbalonnenfestival.

De meadows worden begrensd door zogenaamde clumbs: groepjes van bomen die het landschap omkaderen en de zichlijnen van voor- en achtergronden voorzien. Langs een route wordt het zicht op beeldbepalende elementen en kunstwerken afwisseld getoond en verborgen, wat een zekere spanning en gevoel van diepte veroorzaakt. ��������������������������

Rivierbegeleidende beplanting �����������������������������

43

Oeverrand �������

De voorgrond van veel van de panorama’s en de omzoming van het water wordt gevormd door een gradiëntrijk milieu met bijzondere oevervegetaties. De flauwe, natte hellingen van de binnenbocht lenen zich ������������������ uitstekend voor de Geelbloeiend Blaasjeskruid, terwijl de steilere buitenbochthellingen geschikt zin voor de Langbladige Ereprijs. In de oeverranden komt ook veel bijzondere fauna voor: bijvoorbeel Winde, Bermpje en bijzondere libellen

Nieuwe gradiënten �����������������������������

����������

�������������������������

������������� �����������������������������

��������������������������

Gouden rand �������������������������

De gouden rand is een bijzondere oeverrand die rond de drie gekoppelde eilanden ligt. Hier mag de vegetatie er wat meer uitspringen en deze randen zullen dan ook specifiek ingeplant en beheerd worden.

Bijzondere riet en grassoorten, als de Lisdodde, leveren niet alleen een prachtig beeld op, maar zijn ook nog eens heel aantrekkelijk voor de Rietzanger. Ook onder water geven zandbanken en kuilen aanleiding ������������� voor grote biodiversiteit in de gouden rand.

�����������������������������

Dijkverlegging ��������������������������

�����������������������������

45

Riviertuin De riviertuin is dĂŠ centrale plek in de vegetatie van het Vechtpark. Het grotere geheel van het Vechtpark is op te vatten een extensief beheerd landschap. De eilanden zijn daarin een verbijzondering: een park binnen een landschapspark. Daarbinnen wil Lola landscape architects op de samenkomst van de Molenbeek en de Vecht een sublieme riviertuin creĂŤren. Struinpaden door felgekleurde vegetatiestroken, die met de wisselingen van de seizoenen van kleur verschieten. Een deel van het eiland zal periodiek overstromen, maar het centrale deel van het eiland zal op de hoogte van de winterdijken komen te liggen.

Broekbos

������� ����������� Deze vergravingen zijn mogelijk omdat ter hoogte van het eiland het stroomprofiel verbreed word, en er een broekbos wordt aangelegd, dat als waterretentiegebied zal dienen. Dit broekbos is gelegen op zogeheten rabatten; langgerekte dijkjes opgeworpen in een systeem van parallelle sloten. Niet alleen functioneert het bos in het watersysteem, het is ook een bijzonder zeldzaam cultuurelement en biotoop en het fungeert als inkadering en achtergrond van het parklandschap. �����������������

������������������

Dijkverlegging ������������������

����������������� 47

����

�������������������

�������������������������

Functies De belangrijkste functies in het park zijn ondergebracht op de kralensnoer van eilanden langs de hoofdstroom van de Vecht. De riviertuin fungeert als een verstilde verblijfsruimte door de seizoenen heen. Het pad van Arnoud Holleman is een spannende verbinding met het paviljoen van de DrĂŠ Wapenaar. Het Vechtstrand en/of evenemententerrein is de grote trekpleister met mooi weer en tijdens festiviteiten. Een noordelijker gelegen terrein kan als uitloopgebied fungeren. De meubels van Studio Bey zijn avontuurlijk gelegen plekken om te bereiken, te verblijven en na te denken.

Ontsluiting De hoofdstructuur wordt gevormd door de zgn. loops. Zij verbinden de kunstenaars aan elkaar, evenals de bruggen en de verschillende stadsdelen. Toch is niet gekozen voor steeds een enkele route. Soms is een route langs het water spannender, maar ruim je de bestaande rondgang over de dijk niet op. Belangrijk zijn ook de vele aantakmogelijkheden aan de loops. Nu kan iedereen in Hardenberg ĂŠĂŠn, twee, of meerdere rondjes lopen, afhankelijk van de tijd.

49

Loops De verschillende kunstwerken hebben elk een eigen rol en ronde in het park. Studio Bey maakt zitplekken; DrĂŠ Wapenaar bouiwwerken; Arnoud Holleman verwijst naar hert verleden met materiaal van het oude gemeentehuis; Lola ontwerpt een tuin. Een vijfde kunstenaar ontbreekt vooralsnog, maar gedacht wordt aan een land artist. Het beoogd doel is een rijk geheel van zintuiglijke ervaringen: kijken, ruiken, spelen, klauteren, voelen.

Zichtrelaties De visuele samenhang is minstens zo belangrijk als de functionele. De bezoeker moet soms overzichten hebben, en soms volledig op zichzelf teruggeworpen zijn: plekken van uitzicht en inzicht. De kunstwerken staan op dan wel aan dergelijke zichtlijnen, maar soms moet je ook een beetje moeite hoeven doen. Belangrijkste is, dat je nooit helemaal het totaal te zien krijgt, dat het park grenzeloos is en zich als vanzelf in het omringende landschap voegt.

51

6. Fasering Het schetsontwerp is een strategisch plan met een vergezicht tot 2030.

Na iedere fase zal weer kritisch naar de vervolgstappen gekeken moeten worden. Op de korte termijn worden de loops gerealiseerd; kunstwerken en voorlopige paden en beplanting. Dit is de ruggengraat van het Vechtpark. Het watersysteem, de randen en de deďŹ nitieve paden en bouwwerken (o.a. bruggen) volgen op de (middel-)lange termijn.

Kunstprojecten en (voorlopige) paden

(Voorlopige) beplanting

55

Randen

Flanken

57

Kerngebied

Bruggen

59

DeďŹ nitieve paden

Fasering

Fase 0

Fase 1

Fase 2

Fase 3

Fase 0

Fase 1

Fase 2

Fase 3

7. Begroting Het Vechtpark is in oppervlak een middelgroot park voor een middelgrote stad. Om een idee van de prijzen te krijgen heeft Lola een aantal voorbeelden op een rij gezet. De prijzen per vierkante meter zijn bruto en inclusief arbeid en lopen uiteen van 9 euro per vierkante meter (natuurontwikkeling) tot 40 euro per vierkante meter (stadspark).

In het algemeen kan gesteld worden dat wegens schaalvoordelen met het toenemend aantal vierkante meters de prijs per vierkante meter sterk afneemt. Maar de materiaalkeuze en de hoeveelheid programma in het park spelen ook een rol. Het totaalbedrag van het Vechtpark zal dan ook schommelen tussen de 900.000 tot 5.000.000 euro, waarbij de waarheid waarschijnlijk ergens in het midden ligt, tussen de prijzen die gangbaar zijn voor een natuurontwikkeling of stadspark in.

Subsidies De gemeente Hardenberg hoeft natuurlijk niet in z’n eentje het Vechtpark te financieren. Behalve KCO en de provincie Overijssel zijn er diverse subsidiemogelijkheden voor de inrichting van het Vechtpark.

Lola landscape architects heeft de belangrijkste Europese, Nationale, Provinciale en particuliere regelingen op een rij gezet. De baten voor financiering kunnen aardig oplopen. Zo krijgen gebieden binnen de EHS die een bepaald natuurdoeltype nastreven al gauw enige honderden tot duizend euro per hectare per jaar voor beheer. Het Vechtpark ligt (nog) niet binnen de EHS, maar nader onderzoek naar subsidiemogelijkheden is zeker de moeite waard.

Exploitatie Naast subsidies biedt het Vechtpark verschillende mogelijkheden voor exploitatie, dat de aanleg en beheer van het Vechtpark ten goede kan komen. Zo kan het paviljoen voor horeca, festiviteiten en evenementen uitgebaat worden en kan er een camping opgestart worden. Dit levert een jaarlijkse, substantiële bijdrage. Bovendien kan uit de aanleg van woningen aan het Vechtpark ook revenu’s gehaald worden.

Meander Mölnmarsch (Oud Bergentheim) Voormalig landbouwgebied, 2007 43 ha, € 3.100.000,-

€ 7/m2

69

Meander Uilenkamp (Diffelen) Voormalig landbouwgebied, 2006 20 ha, € 2.000.000,-

€ 10/m2

Waldpark Potsdam (Postdam) Voormalig militair terrein, 2001 16 ha, â‚Ź 3.000.000,-

â‚Ź 19/m2

71

Burgemeester In ´t Veldpark (Zaandam) Herinrichting park, 2006 25 ha, € 5.700.000,-

€ 23/m2

Park Transwijk (Utrecht) Herinrichting park, 2003 21 ha, € 8.500.000,-

€ 40/m2

73

Vechtpark (Hardenberg) Uiterwaarden, 2007-2030 12,9 ha, € 900.000 - € 5.000.000

€ 7 - 40/m2

Natuursubsidies

Cultuursubsidies

(RG) Regeling Groenprojecten

(C2) Cultuur 2007-2013

Dienst Regelingen Dordrecht

Stichting Internationale Culturele Activiteiten SICA

(SAN) Onderdeel inrichtingssubsidie

(RFC) Regeling Festivals en Concoursen

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

(SAN) Onderdeel landschapssubsidie

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

Fonds voor Podiumprogrammering en Marketing

(RPA) Regeling Projectsubsidies Architectuur Stimuleringsfonds voor de Architectuur

(SK) Subsidieregeling Kavelruil

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

(SN) Onderdeel beheerssubsidie

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

(SN) Onderdeel inrichtingssubsidie

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

(SCCC) Subsidieregeling creative challenge call Exportbevorderings- en Voorlichtings Dienst (EVD)

Economiesubsidies

(SN) onderdeel landschapssubsidie

(EFRO) Enkelvoudig Programmeringsdocument Oost-Nederland 2000-2006

(SN) onderdeel recreatiesubsidie

(IIAE2DOGNN) Interreg III A Euregio 2000-2006

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

(SN) onderdeel subsidie functieverandering

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV)

Watersubsidies (SWO) Subsidie waterhuishouding Overijssel Provincie Overijssel

Provincie Overijssel

Europese Commissie, DG Regionaal Beleid

75

Foto: Paul Roncken

8. Partijen Om het Vechtpark tot een succes te maken is de inzet van omwonenden, kunstenaars, bezoekers grondeigenaren, overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven cruciaal. Hier volgt een per deďŹ nitie onvolledig overzicht van mogelijk betrokken partijen. Ieder kan op z’n eigen manier bijdragen aan de realisatie van een droompark. Hardenberg is een gemeente met grote maatschappelijke betrokkenheid en een bloeiend verenigingsleven. Als de betrokken partijen welwillend zijn en iedere Hardenberger een boom zou planten of een bloembed zou zaaien dan is een prachtig gemeenschappelijk park in no time een feit.

Overheid

Samenwerking

Ministerie VROM Toetsing, financiering

Euregio Gronau-Enschede Financiering

Ministerie LNV Toetsing, financiering

Stedendriehoek

Ministerie OCW Toetsing, financiering

Provincie Overijssel Planvorming, financiering, uitvoering

Gemeente Hardenberg Planvorming, uitvoering, beheer Waterschap Velt en Vecht Toetsing, financiering, uitvoering, beheer

Organisatie

Fonds Staatsbosbeheer Financiering, uitvoering, beheer

Stimuleringdfonfd voor architectuur Advisering, financiering

Landschap Overijssel Financiering, uitvoering, beheer

Fonds BKVB Advisering, financiering 79

Het Oversticht Advisering

KCO Advisering, financiering, organisatie

Belvedere Advisering, financiering

Gebruikers De Koppel Natuuractiviteiten De Groene Welle VMBO, MBO, cursusonderwijs Weilandgames Jaarlijks evenement Vechtdalkunst Jaarlijks evenement RV Salland Roeivereniging Kanovereniging Hardenberg - Vecht Kanovereniging Hardenberg ‘85 Voetbalvereniging GK Hardenberg Kerk

81

Samenvatting Natuur en cultuur komen bij elkaar in een toekomstschets voor de Hardenbergse Vechtoevers. Belangrijke ingrediënten zijn: ruimte voor de rivier, flora en fauna; kunst en wandelrondjes; en een overweldigend landschap. Vanaf de realisatie van het eerste kunstwerk groeit er in het hart van Hardenberg tot aan 2030 geleidelijk een uniek landschap aan de Vecht.

Tijdens een workshop van de gemeente Hardenberg en KCO in 2006 ontstond het idee de Vechtoevers te zien als een park, het ‘Vechtpark’.

De betrokken kunstenaars hebben van de gemeente opdracht gekregen hun ideeën uit te werken. Lola landscape architects voert hierbij de regie en maakt het schetsontwerp voor het Vechtpark.

Voor de toekomst ligt er in het Hardenbergse Vechtdal een ruimtelijke en een culturele opgave: de maatregelen voor rivierverbreding en natuurontwikkeling houden bij Hardenberg op, terwijl zich hier een flessenhals in de Vechtstroom bevind. De natuurlijke schakel is het Vechtpark. Bovendien is Hardenberg zich pas recent weer op het water aan het oriënteren,. De culturele schakel van het Vechtpark kan de twee oevers van Hardenberg aan elkaar verbinden en de Vecht toegankelijk maken voor iedereen.

De nieuwe Vecht wordt niet alleen een ecologendroom, maar een centrale plek met activiteiten voor iedere inwoner en bezoeker van Hardenberg. Rode draad zijn de nieuwe wandelrondes, die met de kunstwerken geïntegreerd worden tot zogenaamde ‘loops’ (Eng.). Zo verzorgt Studio Bey de loop tussen de Willem Alexanderbrug en de nieuwe voetgangersbrug, Dre Wapenaar de loop tussen de voetgangersbrug en de Voorstraatbrug, en Arnoud Holleman de loop tussen de Voorstraatbrug en de Prins Bernhardbrug.

In het Vechtpark spelen de natuur en de kunsten de hoofdrol in het creëren van fraaie panorama’s. Iedere loop is een belevenis op zich.

Reliëf, water en vegetatie zorgen voor een rijk palet aan leefmilieus.

De open meadows zijn bloemrijke weides, de clumbs fungeren als groene coulissen en achtergrond; De kleurige oeverranden als wuivende voorgrond. De verschillende routes voeren langs punten van uitzicht en van inzicht en zijn verbonden met alle wegen die grenzen aan de Vecht. Op prominente plekken fungeren de kunstwerken als panoramapunt, als doorgang of als landmark. De belangrijkste functies liggen op de eilanden als een kralensnoer met elkaar verbonden.

Het water stroomt daar om heen, of ligt verstild in een dode arm.

Het schetsontwerp is een strategisch plan met een vergezicht tot 2030. Na iedere fase zal weer kritisch naar de vervolgstappen gekeken moeten worden. Op de korte termijn worden de loops gerealiseerd; kunstwerken en voorlopige paden en beplanting. Dit is de ruggengraat van het Vechtpark. Het watersysteem, de randen en de definitieve paden en bouwwerken (oa bruggen) volgen op de (middel)lange termijn.

Cruciaal voor het succes van het Vechtpark is de inzet van omwonenden, kunstenaars, grondeigenaren, overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Een toekomstschets van het Vechtpark staat nu op papier, maar in hoeverre de schets gerealiseerd wordt is aan de huidige en toekomstige betrokkenen. Laat de realisatie van het eerste kunstwerk aan de Vechtoever de eerste stap naar een prachtig Vechtpark zijn.

85

Vechtpark Hardenberg Natuur en cultuur komen bij elkaar in een toekomstschets voor de Hardenbergse Vechtoevers. Belangrijke ingrediÍnten zijn: ruimte voor de rivier, ora en fauna; kunst en wandelrondjes; en een overweldigend landschap. Vanaf de realisatie van het eerste kunstwerk groeit er in het hart van Hardenberg tot aan 2030 geleidelijk een uniek landschap aan de Vecht.

In opdracht van:

Met medewerking van:

Door: