Baptisterium

BAPTISTERIUM Een baptisterium of doopkapel is een besloten ruimte in het kerkgebouw dat het doopvont omringt. Als het nodig is kan er ook een altaar in worden geplaatst en kan het gebruikt worden als kapel.

Het oorspronkelijke baptisterium, gescheiden van het kerkgebouw, is een van de oudste gebouwtypes van de Westerse architectuur. Het was een rond of achthoekig gebouw of had acht aaneengesloten abdisolen. (zie absis) In het midden van de doopkapel, op de meest prominente plaats, stond het doopvond. De opvallende vorm van deze baptisteria is mogelijk beïnvloed door de Romeinse badlokalen met centraal geplaatst een reinigingsbekken.

De oudste nog overgebleven baptisteria zijn die van de Sint Jan in Lateranen uit de vierde eeuw en in Ravenna uit de vijfde eeuw.

In de vroege jaren van het Christendom waren er nog geen baptisteria, deze kwamen pas toen drie keer per jaar grote groepen kinderen gedoopt werden. Door het grote aantal personen dat in het baptisterium moest passen, waren deze in die tijd erg groot.

Als er een tijd niets op het programma stond, werd het baptisterium verzegeld met een special zegel van de pastoor. Later gingen ook volwassen hun zonden laten afwassen.

De rijkelijk manier waarop de baptisteria versierd werden, toont aan dat er veel waarde werd gehecht aan het doopritueel. Dopen wijst op het wegwassen van de erfzonde en de intrede in de geloofsgemeenschap. Vandaag wordt hierbij het hoofd besprenkeld met water. Vroeger werd men geheel ondergedompeld.

Pas na een besluit van Karel de Grote in 789 werd het baptisterium opgenomen in het kerkgebouw. De doopkapel werd een aparte kapel in of bij de kerk, waar het doopvont was geplaatst. Meestal betrof dit een uitbouw aan de westkant, maar soms ook aan de noordzijde. In het midden van de kapel bevond zich het bassin (piscina of doopvont), waar de doop plaatsvond. De muren eromheen waren, net als het losstaande baptisterium, in de vorm van een achthoek eromheen geplaatst.