Basilica

BASILICA De basilica is een van de vroegste vormen van het driebeukig kerkgebouw, de basiliek. Net zoals het baptisterium (zie baptisterium) kende de basiliek een voorganger in de Romeinse periode.

Een basilica was oorspronkelijk een Romeinse publieke ruimte op het forum (zie forum) van de Romeinse stad. De grote overdekte zaal werd bij de Romeinen gebruikt voor bijeenkomsten, rechtszittingen, handel, enz. Deze grote rechthoekige hal bestond uit een middenschip met twee zijbeuken, gescheiden door een rij zuilen. Het middenschip werd door de architect hoger gebouwd dan de zijbeuken, zodat hier ramen in geplaatst konden worden die de ruimte voldoende verlichten (lichtbeuk). Aan een van de korte kanten van de basilica werd een halfronde uitbouw gebouwd, de absis (zie absis). De ingang lag doorgaans aan de andere korte kant en had vaak een voorhal. Maar er zijn ook varianten op dit basis plattegrond; zo waren er basilica's met apsissen aan beide korte kanten en was de uitbouw soms niet halfrond, maar rechthoekig.

Toen in de vierde eeuw het christendom werd toegestaan door keizer Constantijn werd de bouwvorm van de basilica ook gebruikt voor de bouw van kerken (basiliek). Een ideale constructie omdat in deze ruimte grote groepen nieuwe gelovigen ontvangen konden worden.

De basilieken zullen tijdens de Middeleeuwen vele uitbereidingen kennen. Een belangrijke transformatie is bijvoorbeeld het toevoegen van een dwarsschip of transept aan het grondplan, zodat het gebouw de plattegrond van een kruis kreeg of het toevoegen van twee torens aan de westelijke ingang, het aantal beuken nam toe, …. . Door al deze veranderingen heen, blijft echter het grondplan van de basilica steeds herkenbaar.

Afb. 1 Grondplan Constantin Basilica Afb. 2 Uitbereiding Afb. 3 Grondplan uitbereiding