Installatie & Bouw 6 2014

INSTALLATIE & BOUW 6

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT

W W W. IN S TA L L AT I E ENB OUW.NL

NUMMER 6 2014 NOVEMBER - DECEMBER

SCAN WITH

Onderdak Zierikzee | nieuwe kantoor van Deloitte | THEMA Gebouwautomatisering | The student hotel Campus Diemen Zuid | THEMA Data-installaties | Chocoladefabriek De Baronie | THEMA rookgasafvoersystemen

DE NIEUWE APP IS GELANCEERD

Razendsnel zoeken en bestellen Met de nieuwe app van Technische Unie heeft u alle informatie altijd en overal bij de hand.

Omdat de productinformatie in de app offline beschikbaar is, krijgt u de zoekresultaten razendsnel in beeld. Wanneer u verbinding maakt met internet, wordt alles geactualiseerd én gesynchroniseerd, zodat u direct kunt bestellen.

Met handige barcodescanner Wist u dat de app beschikt over een eigen barcodescanner? Door te scannen komen prijsen productinformatie in beeld en kan het betreffende product direct naar het winkelmandje worden verplaatst.

Download de app vandaag nog en profiteer van alle voordelen.

Geschikt voor iPhone, iPad en Android

Comfor tVentilatie MEER DAN EEN VITAAL BINNENKLIMAAT

Verwarming

Koeling

Ventilatie

Filtering

ComfortVentilatie is een prestatiegarantie. Een prestatiegarantie voor een vitaal binnenklimaat.

Zehnder - J.E. StorkAir biedt u de perfect passende ventilatie oplossing, voorzien van een prestatiegarantie op geluid, energie, luchthoeveelheid en luchtkwaliteit. Deze prestatiegarantie geven wij u op basis van onze jarenlange kennis en ervaring, hoog serviceniveau en uitgebreid product- en dienstenaanbod.

Met de online ComfortVentilatie Wijzer selecteert u via een helder stappenplan uw ventilatieoplossing voor uw project. Dit digitale advies kunt u alvast gebruiken als voorselectie om met ons verder in gesprek te gaan. U vindt deze tool op www.zehnder-jestorkair.nl/comfortventilatie Een extra digitale dienst die u in de voorfase tijd bespaart. Dat is toch wel erg comfortabel.

Zehnder Group Nederland ∙ Lingenstraat 2 ∙ 8028 PM Zwolle ∙ T 038 429 69 11 www.zehnder-jestorkair.nl

Iedereen verdient een gebouw met een hoog prestatieniveau

Het intelligente gebouwbeheersysteem voor de complexe behoeften van uw klanten Schaalbaar

______________________________________ Open architectuur; ondersteunt alle standaard protocollen

______________________________________ Uitwisselbaar onder spanning, plug & play modules

______________________________________ Keuze in de programmeertaal – functieblok en script

SmartStruxureTM ondersteund door StruxureWareTM Building Operation software is een integraal platform voor het intelligent monitoren, bewaken, besturen en beheren van energie, verlichting, HVAC, beveiliging en brandveiligheid. Door het uitwisselen en analyseren van de data van al deze systemen wordt het gebouw van uw klant slim, energie efficient en effectief beheerd.

Elk project is complex; wij maken het u makkelijker SmartStruxureTM staat garant voor een korte installatietijd. Met behulp van Smart Widgets kunt u gebouwgebonden apparatuur in minder dan 60 seconden configureren. Met standaard grafische bibliotheken en “mass change/create opties”, ontwerpt en engineert u eenmalig, terwijl u het overal kunt implementeren.

______________________________________

Verbetert energie- en operationele efficiency

Oplossingen voor grote en middelgrote gebouwen – zowel renovatie als nieuw

Krijg een voorsprong in de keten door het leveren van uitstekende betrouwbaarheid, krachtige functionaliteiten en energie-optimalisatie van de gebouwen van uw klanten. Lever de juiste informatie, aan de juiste mensen, op het juiste moment aan met SmartStruxureTM.

Slim, eenvoudig, flexibel en duurzaam Ontdek hoe we u kunnen helpen bij het realiseren van een gebouw met een hoog prestatieniveau Ga naar www.SEreply.com, Keycode 52506P © 2014 Schneider Electric Industries SAS. All trademarks are owned by Schneider Electric Industries S.A.S. or their affiliated companies.

Taurusavenue 133 - 2132 LS Hoofddorp (Nederland) • Tel. 31 (0)23 5 124 124

UITGAVE

Voorwoord

6 UITSTEKEND

Bij steeds meer projecten speelt het fenomeen duurzaamheid een grote rol. Een goed teken dat er ruimte is om met z’n allen bewust te bouwen en vooral ook duurzaam te installeren. Die gezamenlijke inspanningen hebben onder meer geresulteerd in het eerste project van Nederland met een Breeam-NL Outstanding ontwerpcertificaat. En het is zeker niet het laatste.

Het gaat om kantoorgebouw The Edge aan de Zuidas in Amsterdam. Behalve door het bijzondere ontwerp, scoort het gebouw ook punten als het gaat om duurzaamheid en innovaties. Zonnepanelen, een WKO-installatie, klimaatplafonds, halogeenvrije bekabeling, een Light-over-Ethernet verlichtingssysteem, werkelijk alle registers zijn open getrokken. Liefst 21 technologische wereldprimeurs zijn in het gebouw verwerkt. Het resultaat is verbluffend en trekt volop de aandacht van geïnteresseerden uit de hele wereld.

Over technologische hoogstandjes gesproken, verderop in deze editie volop aandacht voor het thema gebouwautomatisering. We gaan in gesprek met experts van gerenommeerde en toonaangevende bedrijven die ons tevens een blik in de toekomst gunnen. Wat kunnen we verwachten van cloud computing, geïntegreerde netwerken, big data analytics en ontwikkelingen als Smart-grids, commissioning en BIM? Aan dat laatste wijden we een apart artikel; een terugblik op BIM Live / Sum 2014. Hoever bent u met BIM? Heel actueel zijn ook de transformaties van oude gebouwen tot nieuwe kantoorpanden of zelfs complete winkelcentra. We zijn een kijkje gaan nemen bij de Baronie in Alphen aan den Rijn, waar de voormalige chocoladefabriek inmiddels fungeert als werk-, winkel- en wooncentrum. Daarnaast aandacht voor het voormalige kantorencomplex Diemenvijver dat omgebouwd is tot studentenhuisvesting en andere ingrijpende renovatieklussen als Ratelaar Nieuwegein en het initiatief van ‘nul op de meter’ woningen.

Wij wensen u namens alle medewerkers van Louwers Uitgeversorganisatie fijne feestdagen en alvast een gezond, gelukkig en succesvol 2015 toegewenst.

Roel van Gils

INSTALLATIE & BOUW | 5

INSTALLATIE PLAATSNAAM&| BOUW Projectnaam

6

Vaktijdschrift over Installatietechniek, Klimaatbeheersing en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 1 • nummer 6 • 2014 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2214-4196

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE EN COÖRDINATIE Roel van Gils

8

26

54

REDACTIETEAM

Lieke van Zuilekom, Loet van Bergen, Martijn van den Bouwhuijsen, Patricia van der Beek , Roel van Gils en Sjoerd Meuleman

FOTOGRAFIE Bart Gosselin

BLADMANAGER

Roel de Bruijn E r.debruijn@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: https://louwersuitgevers@wetransfer.com Onder vermelding van naam en uitgave Adresgegevens: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

ABONNNEMENTPRIJS

€ 63,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Installatie & Bouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie in controlled circulation aan installateurs, architecten, adviserende partijen, aannemers, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers, (semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en aanverwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | INSTALLATIE & BOUW

INHOUD INSTALLATIE & BOUW The Edge valt op door innovaties én duurzaamheid.............................................................................................. 8 The Edge van de ambitieuze getallen........................................................................................................................ 13 Harmonische klimaatregeling....................................................................................................................................... 15 Overname verruimt aanbod........................................................................................................................................... 17 Meer dan 10 kilometer koelleidingen voor hoofdkantoor G-Star...................................................................... 19 ‘De uitdaging zat in de werkvoorbereiding’.............................................................................................................20 Binnenklimaat per ruimte geregeld............................................................................................................................23 Groot Baronie: Ruimte voor nostalgie .....................................................................................................................26 Groot Baronie: groot werk, veel stroom.....................................................................................................................29 Zoveel mogelijk prefab installaties voor Campus Diemen Zuid........................................................................30 Tweede leven voor voormalig kantorenpark Diemenvijver..................................................................................33 Nieuw Comenius College is klaar voor gebruik......................................................................................................36 Duurzame installaties in Amtrium Amsterdam RAI.............................................................................................38 The Student Hotel schrijdt voort..................................................................................................................................40 Tochtvrij ventileren met een vlak plafond dankzij textiele luchtverdeelpanelen.........................................44 Van oud naar nieuw en eigentijds..............................................................................................................................48 Kort nieuws.........................................................................................................................................................................50 Film kijken als beleving...................................................................................................................................................54 ‘Verhuizen op m’n oude dag? Amme-nooit-niet!’...................................................................................................57 Esthetiek, akoestiek en comfort...................................................................................................................................58 Onderdak Zierikzee: hoogstaande techniek, secure montage............................................................................68 Onderdak Zierikzee: domotica viert hoogtij.............................................................................................................70 Snel schakelen bij Nefit...................................................................................................................................................72 Er warmpjes bij zitten...................................................................................................................................................... 74 Luchtbehandelingsunits inclusief regeltechniek Krasnapolsky Hotel.............................................................78 Cinema Gouda kleurrijk dankzij LED-strips in gevels............................................................................................80 Cinema Gouda: veel techniek op weinig ruimte.....................................................................................................82

Inhoud

64

80

94

x 00 1

Hoe ver bent u met BIM?...............................................................................................................................................83 Keur aan installaties voor nieuwbouw Vindicat atque Polit...............................................................................86 ‘Nul op de meter’ woningen........................................................................................................................................89 Optimale samenwerking.................................................................................................................................................90 Nieuw stadshart Waddinxveen: voor jong en oud................................................................................................. 91 Hoge kwaliteitn LED-verlichting Meet zelf uw voordeel!...................................................................................94 Verhuur van verwarming................................................................................................................................................96 Energieschool primeur voor Noord-Nederland........................................................................................................98 Productieomgeving Berco all electric.........................................................................................................................99 Berco Schijndel................................................................................................................................................................ 100 Vloerverwarming als hoofdverwarming...................................................................................................................101 Uniek energiesysteem voor Stadsdeel Stadsoevers in Roosendaal............................................................... 102

THEMA DATA-INSTALLATIES Data-installaties: meer dan alleen de kabel.......................................................................................................................................46 UITGAVE

6

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT

WWW.INSTALL ATIEENBOUW.NL

NUMMER 6 2014 NOVEMBER - DECEMBER

Gebouwautomatisering vraagt ketenaanpak.......................................................................................................... 59 Eerste Brede School van Harderwijk is een Frisse School.................................................................................... 60 “Knowhow van medewerkers is cruciaal om competitief te kunnen blijven”................................................ 62 Geïntegreerde gebouwautomatisering voor het gehele installatiepakket..................................................... 66

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMA ATBEHEERSING EN ELECTRICITEIT

THEMA ROOKGASAFVOERSYSTEMEN

WWW.INSTALLATIEENBOUW.NL

6

THEMA GEBOUWAUTOMATISERING

SCAN WITH

Onderdak Zierikzee | nieuwe kantoor van Deloitte | THEMA Gebouwautomatisering | The student hotel Campus Diemen Zuid | THEMA Data-installaties | Chocoladefabriek De Baronie | THEMA rookgasafvoersystemen 2014085_INST & BOUW6_def.indd 1

Intrinsieke veiligheid van concentrische rookgasafvoerkanalen.................................................................... 104

04-12-14 12:38

Coverbeeld: Onderdak Zierikzee Suzan Fotografie Goes

INSTALLATIE & BOUW | 7

AMSTERDAM | Deloitte

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: HBC

THE EDGE VALT OP DOOR INNOVATIES ÉN DUURZAAMHEID The Edge, het nieuwe kantoor van Deloitte en AKD aan de Zuidas in Amsterdam, valt niet alleen op door het bijzondere ontwerp, maar ook door duurzaamheid en innovaties. Als eerste project in Nederland ontving The Edge het BREEAM-NL ‘Outstanding’ ontwerpcertificaat. Het gebouw is ontwikkeld door OVG Real Estate uit Rotterdam en ontworpen door de Londense architecten Lee Polisano en Ron Bakker van PLP Architecture.

8 | INSTALLATIE & BOUW

AMSTERDAM | Deloitte

Foto: Zowel het ontwerp als de ligging van het pand zijn gebaseerd op de stand van de zon.

Het kantoor biedt, met een vloeroppervlakte van 40.000 m² bvo ruimte aan maximaal 3.000 medewerkers. Alle werkvloeren zijn gesitueerd rondom een atrium, dat in totaal veertien verdiepingen hoog is. Zowel het ontwerp als de ligging van het pand zijn gebaseerd op de stand van de zon. Een grote, glazen gevel aan de noordzijde van het gebouw zorgt voor daglicht, zonder volle zonbelasting. De andere zijden van het gebouw zijn uitgevoerd met kleinere ramen en de zuidgevel en het dak zijn voorzien van zonnecellen, die het gebouw voor een deel van energie voorzien. Door licht vooral via de noordzijde het gebouw binnen te laten, is minder koeling nodig. Hierdoor kan veel energie worden bespaard.

Het Atrium wordt geventileerd door lucht uit de kantoren door het atrium naar de luchtbehandelingskasten te voeren. In de luchtbehandelingskasten zijn warmtewielen opgenomen, die energie terugleveren aan het gebouw.

Alle bouwkundige werkzaamheden voor het nieuwe kantoorgebouw zijn uitgevoerd door G&S Bouw. HBC (HOMIJ-Bosman-Combinatie B.V.) verzorgde de elektrische-, werktuigbouwkundige- sanitaire- installaties. Jaco Duijst, projectmanager van de HOMIJ-Bosman Combinatie B.V., kijkt terug op een geslaagd project.

“De samenwerking met alle bouwpartners, gebruikers en onderaannemers verliep goed. We hebben samen een mooie prestatie geleverd in de tijd die we daarvoor kregen”, vertelt hij. “Installatietechnisch was het project zeer uitdagend. Het pand is namelijk van de nieuwste technieken voorzien. Het Light-over-Ethernet (LoE) verlichtingssysteem is hier een goed voorbeeld van. Door dit systeem wordt het energieverbruik van alle verlichting aanzienlijk verlaagd. Normaal wordt ongeveer 9 Watt per m² verbruikt, The Edge verbruikt minder dan 4 Watt per m². Een aanzienlijk verschil, dat heeft meegeteld in de BREEAM-waardering”.

ENERGIENEUTRAAL Om een optimaal binnenklimaat te garanderen, wordt gebruikgemaakt van een WKO-installatie. De zonnepanelen op het dak en ter plaatse van de zuidgevel voorzien het gebouw van energie. De zonnepanelen op het dak voeden de warmtepompen van de WKO-installatie, die hierdoor energieneutraal kan draaien. Klimaatplafonds regelen het binnenklimaat in The Edge. De temperatuur kan per ruimte worden geregeld, zodat er geen energie wordt verspild. “Het klimaatplafond is opgedeeld in zones van 5,40 bij 1,80 meter. Per zone kan het klimaat worden ingeregeld. Dit zorgt voor een optimaal comfort voor de gebruikers. de sensoren van het LoE zijn gekoppeld aan het gebouwbeheerssysteem en controleren of een ruimte wel of niet in gebruik is”, vertelt Duijst. “Wanneer een ruimte niet in gebruik is, wordt de temperatuur op 19˚C gehouden, de luchttoevoer wordt teruggebracht naar 30%. Bij betreding van de ruimte wordt automatisch het licht ingeschakeld tot 300 lux, de temperatuur stijgt naar 21˚C en de lucht - ›

Projectinfo HALOGEENVRIJE BEKABELING Eldra BV uit Ittervoort heeft ook bij het project van Deloitte in Amsterdam een rol van betekenis gehad. Ze hebben voor dit duurzame nieuwbouwproject alle halogeenvrije bekabeling geleverd ten behoeve van brandmeld- en ontruimingsinstallaties en de signalerings- en besturingsdoeleinden.

Deze manier van bekabeling is een bewuste keuze in het gebouw dat geheel volgens de BREEAM-NL Outstanding duurzaamheidscertificering is gebouwd. Zo komen tijdens brand bij de kabels van Eldra geen schadelijke halogeen houdende en corrosieve gassen vrij. Was gekozen voor de conventionele PVC-kabels, dan was dit wel gebeurd. In totaal is hier niet minder dan 60 kilometer kabel geleverd, in een tijdsbestek van veertien maanden.

In de voorbereiding is nauw overleg geweest met de engineers van de installateur. De combinatie HBC Homij - Bosman Bedrijven heeft bepaald welke kabels wanneer beschikbaar moesten zijn.

Deloitte is één van de projecten waar Eldra een rol van betekenis heeft gespeeld. Inmiddels heeft het bedrijf zijn diensten in meerdere Europese landen geleverd. Het bedrijf ontwikkelt en produceert al meer dan vijftig jaar een zeer ruim assortiment laagspanningskabels en maakt als Nederlandse producent deel uit van de TKH Group. Deze groep is zelfs wereldwijd actief.

INSTALLATIE & BOUW | 9

OUTSTANDING Future proof, halogenfree cables • • •

Tot 90°C belastbaar Voorzien van KEMA-Keur Geen schadelijke en corrosieve gassen tijdens brand

•

Risico’s voor mens en milieu worden aanzienlijk beperkt

•

Binnen 24 uur uit voorraad leverbaar

Halogeenvrije speciaalkabels?

Wij ontwikkelen deze samen voor uw toepassing!

www.eldra.nl

T +31 (0)475 566 767 | verkoop@eldra.nl

ELD_Adv-InstalBouw_TheEdge-Deloitte_197x267.indd 1

20-11-14 10:41

AMSTERDAM | Deloitte

Projectinfo stroom schaalt op naar 100%. Naar wens kunnen gebruikers middels een app op hun smartphone en/of tablet het lichtniveau aanpassen tot 500 lux. Daarnaast kunnen zij de temperatuur -2 tot +2 graden bijstellen, voor een binnenklimaat op maat .”

De regeltechniek betreft een combinatie van nieuwe en bestaande toepassingen. “We hebben gekozen voor de Belimo zeswegklep, in combinatie met Flow/ temperatuur sensoren. Door die combinatie is het gebouw compleet inregelbaar vanaf de laptop. Voor de naregeling van de installaties hoeft niemand boven het klimaatplafond te werken. Ook qua onderhoud biedt dit vele voordelen.”

OVERIGE WERKZAAMHEDEN De toiletten van The Edge worden doorgespoeld met regenwater via het geïnstalleerde grijswatersysteem. “Alle toiletten zijn uitgevoerd met vier in plaats van zes liter spoeling”, aldus Duijst. “We hebben speciale toiletpotten toegepast die onderhoudsvriendelijk zijn, waardoor ook bespaard kan worden op de onderhoudskosten.

De toiletgroepen zijn voorzien van een elektrische afsluiter dat ervoor zorgt dat zodra het licht aangaat het water wordt vrijgegeven voor de toiletgroep.

Naast bovengenoemde installaties heeft de HOMIJ-Bosman Combinatie B.V. ook de CCTV-, beveiliging/toegangscontrole-, brandmeld-ontruiming-, klimaatplafonds-, Data-, parkeersysteem-, NSA-, Stuwdrukventilatie PG-, CO/LPG en DAS installaties geleverd. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER OVG Real Estate (projectmanager Robert van Alphen, projectleiders Wouter Blom en Gerben Kichhoff) ARCHITECT Lee Polisano en Ron Bakker van PLP Architecture Ltd

ADVISEURS INSTALLATIES Deerns raadgevende ingenieurs bv (projectmanager Eugene Toussaint)

BOUWKUNDIGE UITWERKING architectenbureau OeverZaaijer BOUWKUNDIG AANNEMER G&S Bouw (projectmanager Wouter Verwoerd, hoofduitvoerder Marcel Moerkens)

DELOITTE & AKD (projectmanager Tim Sluiter) PROJECTMANAGMENT HOMIJ-Bosman Combinatie B.V. (projectmanager Jaco Duijst, Staff Murat Bulgac)

ENGINEERING HOMIJ-Bosman Combinatie B.V. ( Vincent Hauwert, Koen Olie en Bob van Egmont).

UITVOERING HOMIJ-Bosman Combinatie B.V. (Nick Knip, Rene de Hoog en Arie Walet).

BREEAM EXPERS Wilfred de Munck, Edo Klinge en Mike van de Wel OPLEVERDATUM 1 oktober 2014 INGEBRUIKNAME Deloitte & AKD 17 november 2014 WERKZAAMHEDEN Eldra, Müpro, Switchtron, Belimo, HC Groep,

POI-BOX IN ELK KANTOOR Switchtron is gespecialiseerd in (LED-)verlichting en energierailen en daarbij het ontwikkelen en produceren van energie- en kostenbesparende oplossingen voor de elektrotechnische branche en verlichtingsindustrie. Zo worden de railen prefab geleverd. Dit maakt gemakkelijk installeren mogelijk waardoor faalkosten worden uitgesloten. De rail is ook flexibel in te delen. Een lijndeel van 3,6 meter is standaard voorzien van tien aansluitpunten/stekkerdozen. De installatie ervan is flexibel. Tijdens- en na de bouw kunnen niet gebruikte stekkerdozen alsnog worden gebruikt. Ook door deze gemakkelijke aanpassingen worden faalkosten uitgesloten. Deze kostenbesparende werkwijze en de reeds gevestigde naam van Switchtron waren dan ook de reden waarom voor Switchtron is gekozen bij Deloitte.

Bij Deloitte is gebruik gemaakt van Ocab Energierail 7+0. In het profiel wordt een 7-aderige bandkabel gebruikt. De ‘+0’ staat voor de vrije goot. Deze is bij The Edge leeg gelaten ten behoeve van een UTPnetwerk en eventueel ook voor de brandmeldinstallatie. In elk kantoor is een POI-box aan de rail gekoppeld en deze wordt middels de rail gevoed. Vanuit de POI-box gaat er een datakabel naar elke lamp. De lamp wordt aangestuurd door de box. De lamp en de box worden dus gevoed door de rail. Deze werkwijze met de POI-box was voor Switchtron uniek en vernieuwend.

INNOVATIEVE VERANKERING

MÜPRO in Kerkrade behoort tot de toonaangevende aanbieders in de brandbeveiliging en de bevestigings- en geluidsisolatietechniek. De MÜPRO Groep levert in meer dan vijftig landen en heeft inmiddels vijftig jaar ervaring in deze techniek. “Ervaring in grootscheepse projecten, het meedenken en aandragen van oplossingen was voor Deloitte doorslaggevend om voor ons te kiezen,” weet vertegenwoordiger Roland Bottenheft van MÜPRO te vertellen.

De geluidsgedempte bevestigingsmaterialen voor de montage van de CV - en GKW-leidingsystemen en de bevestigingsmaterialen voor de installaties op het dak zijn door MÜPRO geleverd. Homij-Bosman Combinatie was de uitvoerder. “De montage van de leidingen in de schachten was uitdagend door de ruimte, de opstelling en ook de krachten die hierbij vrij kwamen. De contacten met het adviesbureau waren daarom essentieel voor de voortgang van de montage.”

Als technische innovatie noemt Bottenheft de verankering van de grote leidingmaten in de kanaalvloerplaten. “Door de steeds grotere vraag naar koeling in gebouwen dient de aanvoer van gekoeld water toe te nemen. Dit gaat gepaard met grotere diameters en dus zwaardere leidingensystemen. De verankering met kanaalplaatankers in kanaalvloerplaten is dan een ideale oplossing. Dat geldt bij Deloitte, maar het geeft natuurlijk mogelijkheden voor montage van nog zwaardere leidingen bij onze volgende projecten.”

Schneider Electric, van Lien Noodverlichting

INSTALLATIE & BOUW | 11

Bevestigingsen geluiddempingssystemen

VAN TEVOREN EXACT WETEN WAT DE INSTALLATIE GAAT KOSTEN?  Direct

renovatieproof installeren aangeleverde producten  Ruim besparen op montagekosten  Gemakkelijk aanpasbare installatie  Faalkosten reducerend  Standaard voorzien van DALI  Koppelbaar met andere protocollen (oa KNX, BACnet, LonMark)  Prefab

MÜPRO Nederland BV Heerlenersteenweg 113 6466 KS Kerkrade Tel: +31 (0)45 542 11 66 www.muepro.nl

MÜPRO - vooruitgang en kwaliteit

TEL: (0321) - 328 050

WWW.SWITCHTRON.NL

Flamco, uw partner bij elk installatieproject

Evago® Een sterk staaltje VanLien

VanLien bundelt zestig jaar expertise in haar nieuwste productlijn Evago. De top in lichtprestatie gecombineerd met minimaal metalen design inclusief vijf jaar armatuurgarantie en een power factor van meer dan 0,95 voor Energie Investerings Aftrek (EIA). VanLien signature zoals u het kent: metaal, minimalistisch design en optimale prestatiekracht.

VanLien Noodverlichting Tel: (0180) 641 888 E-Mail: info@vanlien.nl www.vanlien.nl

Flamco levert meer dan 15.000 artikelen voor koeling, verwarming, ventilatie, drinkwater en airconditioning uit voorraad.

Op onze website vindt u ook alle berekeningen voor expansievaten en expansieautomaten.

Kijk op www.flamcogroup.com voor het juiste advies. www.flamcogroup.com

AMSTERDAM | Deloitte

.

Tekst: Sjoerd Meuleman | Foto: Schneider Electric

The Edge van de ambitieuze getallen 1800 medewerkers op 40.000 m2 vloeroppervlak; het nieuwe The Edge kantoorgebouw op de Amsterdamse Zuidas is er een van de grote getallen. Schneider Electric levert voor het gebouw onder meer het energie- en gebouwbeheerssysteem.

‘Records zijn er om te breken’, zou het gebouw gedacht kunnen hebben. The Edge aan de toch al niet kleinschalige Amsterdamse Zuidas is namelijk niet alleen groot, maar tegelijkertijd uitzonderlijk duurzaam. Om precies te zijn het op een na grootste pand ter wereld met ‘Outstanding’ als felbegeerd BREEAM-certificaat. Een voorname bijdrage hieraan komt voor rekening van fabrikant Schneider Electric. Het van oorsprong Franse bedrijf levert onder meer een zelf ontwikkeld en geproduceerd gebouwbeheerssysteem. Segment Manager Buildings Erik Zwaan: “Het bijzonderst hieraan is de integrale manier van monitoring. Tot op het kleinste detail kan het energieverbruik worden gecontroleerd, gestuurd en daardoor ook teruggebracht. Niet alleen ter plaatse, maar ook via Cloud, digitaal en dus op afstand.”

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD De keuze voor Schneider Electric lijkt niet toevallig. Net als de opdrachtgever hier doet, profileert het bedrijf zich al geruime tijd als een der meest maatschappelijk verantwoorde ter wereld. Van alle producerende ondernemingen mondiaal zelfs bekroond tot duurzaamste. Bewijzen zijn er niet, maar Zwaan acht het aannemelijk dat die reputatie meespeelde in de keus voor Schneider Electric. “Dat hoor je natuurlijk nooit, maar het ligt inderdaad voor de hand. Steeds vaker worden MVO-aspecten meegenomen bij keuzen voor bedrijven.” Behalve het al genoemde gebouwbeheersysteem levert de onderneming tevens de gehele energiedistributie, variërend van verdelers, kabelgoten, bekabeling… met andere woorden de totale elektrische infrastructuur. Zwaan: “Grote orders zijn altijd mooi natuurlijk. Maar die Outstanding onderscheiding doet me meer.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 13

Belimo. Goed geregeld.

5 jaar garantie

Wereldwijd verkrijgbaar

Compleet assortiment

Bewezen kwaliteit

Korte levertijd

Competente ondersteuning

www.belimo.nl

2014135 • Advertentie Belimo_FC_210x148.indd 1

Functionaliteit, comfort & duurzaamheid in harmonie Functionaliteit, comfort en duurzaamheid samen laten komen in technische installaties. Dat is werk voor HOMIJ. De functie van het gebouw is ons uitgangspunt, de gebruiker staat centraal.

Van ontwerp en realisatie tot en met beheer en onderhoud.

www.homij.nl

23-10-14 10:45

AMSTERDAM | Deloitte

Tekst: Max de Krijger

Harmonische klimaatregeling Met de Belimo 6-weg regelkogelkraan in combinatie met ruimtetemperatuurregelaar is het nagelnieuwe Deloitte-kantoor in Amsterdam voorzien van een harmonische klimaatregeling. Belimo leverde de knowhow en de regelkogelkranen om dit mede te realiseren.

Belimo is een Zwitsers bedrijf dat met recht meteen geassocieerd kan worden met de precisie waar dat land om bekend staat. Zij leverden voor de nieuwbouw van Deloitte in Amsterdam de benodigde knowhow en circa 2.200 stuks Belimo 6-weg regelkogelkranen. Tot voor kort waren zij naast de bedenker ook de enige leverancier van deze techniek. Inmiddels heeft de concurrent de eerste kopieën ervan op de markt gebracht, maar het unieke is dat Belimo zowel de regelkogelkranen als aandrijvingen in eigen huis ontwikkelt en fabriceert, waardoor deze perfect op elkaar afgestemd zijn.

KOGELVORM

Belimo leverde voor de nieuwbouw van Deloitte de benodigde knowhow en ca. 2.200 stuks Belimo 6-weg regelkogelkranen

Bij het project Deloitte is gebruik gemaakt van de 6-weg regelkogelkraan omdat deze speciaal voor het gebruik met koel- en verwarmingsplafonds is ontwikkeld. Door de kogelvorm zijn zowel verwarmings- als koelcircuit hydraulisch gekoppeld. Door de compacte vorm wordt niet alleen bespaard op ruimte en energie. Ook de kans op fouten bij de installatie zijn tot een minimum beperkt. Menging met het warme en koude circuit is uitgesloten. Toch heeft de ontwikkeling gedurende de bouw van het kantoor van Deloitte niet stil gestaan, weet Manager

seerd en in Europees en/of wereldwijd verband beoordeeld en daarna, na goedkeuring, in het productieproces opgenomen. Algemeen directeur Richard Daamen meldt met trots dat zijn Belimo is uitgeroepen als beste in de branche ‘Meet & Regeltechniek’ en nu genomineerd is voor de fel begeerde Nationale Succes Award 2014.

Waarom zij in de prijzen zijn gevallen, dat weet hij wel. “We stellen onze relaties op de eerste plaats en zorgen voor competente ondersteuning op zowel product technisch als systeem technisch vlak. Daarnaast brengen wij zeer veel innovatieve oplossingen in de markt, zoals bijvoorbeeld onze Energy Valve en binnenkort een NFC (Near Field Communication) chip in onze luchtklep aandrijvingen. Ook geven we als enige in de markt vijf jaar garantie op onze aandrijvingen en kleppen. Dat is uniek.” ❚

Bij het project Deloitte is gebruik gemaakt van de 6-weg regelkogelkraan omdat deze speciaal voor het gebruik met koel- en verwarmingsplafonds is ontwikkeld.

Projects Danny de Later nu te vertellen. Inmiddels is de QCV op de markt gekomen. Deze 2-weg kogelkraan met een elektromechanische, roterende aandrijving kent geen energieverliezen dankzij luchtdicht sluitende klep en heeft een compacte constructie voor inbouwhoogtes vanaf 110 millimeter.

NATIONALE SUCCES AWARD 2014 Belimo heeft veel vestigingen in verschillende Europese landen en daarbuiten. Ideeën voor vernieuwingen worden per land zorgvuldig geanaly-

< Nieuwbouw Deloitte in Amsterdam.

INSTALLATIE & BOUW | 15

HC RT

HC KP

Regeltechniek

Klimaatplafonds

BREEAM OUTSTANDING

HC PS

HC Barcol-Air

Parkeergaragesystemen

Luchtverdeeltechniek

The Edge Amsterdam & HC Groep HC Groep levert ge誰ntegreerde installaties voor het meest duurzame gebouw ter wereld

www.hcgroep.com

AMSTERDAM | Deloitte

Energiezuinige nieuwbouw voor Deloitte Half november is de duurzame nieuwbouw van Deloitte, aan de Zuidas in Amsterdam officieel in gebruik genomen. HC RT heeft de gebouwautomatisering verzorgd van alle technische installaties in het pand die met klimaat en comfort te maken hebben, vertelt Jacob Jansen, directeur bij HC RT. “Iedere zone van 18m2 is individueel regelbaar, alle medewerkers van Deloitte kunnen via een app op hun smartphone het lichtniveau en de ruimtetemperatuur naar behoefte instellen.

Hiervoor zijn het nieuwe Philips LED Power-over-Ethernet (PoE) verlichtingssysteem en de gebouwautomatisering van HC RT volledig geïntegreerd. Het toegepaste systeem betreft een systeem van Schneider Electric, dat we speciaal voor dit project hebben ingericht,” vertelt Jansen.

Het energiegebruik van de nieuwbouw wordt fijnmazig gemonitord, vertelt hij. “Alle hoofdenergiestromen worden gemeten. Daarnaast wordt per regelbare zone de lucht-, warmte-, koude- en verlichtingsenergie gemeten.

“Het systeem is zo ingericht, dat het gebouw efficiënt, per verdieping wordt ‘gevuld’. Dit is mogelijk omdat alle 1.800 medewerkers van Deloitte beschikken over een flexibele werkplek. Pas wanneer een verdieping voor tachtig procent gevuld is, wordt de volgende verdieping vrijgegeven.”

Nu de basis is opgeleverd, focust HC RT zich op alle aanvullende werkzaamheden waaronder het verzamelen, ontsluiten en bewerken van data, het samenstellen van de energieprestatiedashboards en de vorming van het beheer- en onderhoudsplan. ❚

Zo vergaart Deloitte inzicht in het energiegebruik per medewerker, per groep en per verdieping. Aan de hand van de metingen kunnen we de installaties verder optimaliseren.”

INSTALLATIE & BOUW | 17

.

TG165_Ad HVAC_A5_NL.indd 1

29/09/14 16:44

BRANDWERENDE AFDICHTINGEN Als dochteronderneming van de RB+ Groep verzorgen wij brandwerende oplossingen door het maken van brandwerende afdichtingen en doorvoeringen; dé specialisatie van Firejob!

Wij onderscheiden ons binnen de markt van brand­ werende doorvoeringen door continu te streven naar optimalisatie van de brandwerende oplossingen en samen met alle betrokken partijen op de meest prak­ tische en economische wijze de gewenste brandveilige situatie te creëren. Hierbij duidelijk onze missie voor ogen houdend: het bevorderen van de veiligheid van mensen door het nog brandveiliger maken van ieders woon­, werk­ en leefomgeving.

FIRE PROTECTION PLUS +31 (0)416 56 10 10

info@firejob.nl

www.firejob.nl

Advies, installatie en onderhoud Parkerbaan 1b 3439 MC Nieuwegein Tel.: 030-6777848 Fax: 030-6777847 Mail: info@streefairco.nl Internet: www.streefairco.nl

AMSTERDAM ZUIDOOST | Hoofdkantoor G-Star

Tekst: Lieke van Zuilekom | Foto: Streef Airconditioning

MEER DAN 10 KILOMETER KOELLEIDINGEN VOOR HOOFDKANTOOR G-STAR De nieuwbouw van hoofdkantoor van G-Star in Amsterdam Zuidoost is voorzien van een watergekoeld VRV-systeem met warmteterugwinning, waarmee naar wens per ruimte verwarmd en gekoeld kan worden. Omdat alle verwarmings- en koelinstallaties in het pand zijn gekoppeld aan een ringleidingsysteem in de technische ruimte, kan de warmte eenvoudig worden uitgewisseld. Overtollige warmte wordt opgeslagen in een bron in de grond.

Installateur vanPanhuis Ermelo is verantwoordelijk voor de E- en W-installaties in het pand. Samen met leverancier van de klimaatunits Daikin en Streef Airconditioning, die de koelleidingen heeft gerealiseerd en de units luchttechnisch heeft aangesloten, heeft de hoofdinstallateur een COP-waarde van 6 weten te behalen. Het watergekoelde VRV-systeem met warmteterugwinning speelde hierbij een belangrijke rol.

GROOT PROJECT

Alle leidingen zijn boven de plafonds gebeugeld, om doorzakken te voorkomen.

In totaal is in het hoofdkantoor van G-Star meer dan 10 kilometer aan koelleidingen voorzien, vertelt Hans Streef, directeur van Streef Airconditioning. “Alle leidingen zijn boven de plafonds gebeugeld, om doorzakken te voorkomen.” Boven de plafonds zijn meer dan driehonderd kanaalunits (satellietunits) gemonteerd en aangesloten op het kanalensysteem. Daarnaast is een aantal hydromodules op de systemen aangesloten, die zorgen voor het warme water voor de vloerverwarming. “De units op de begane grond communiceren middels bekabeling met de kanaalunits boven de plafonds,” vertelt Streef. “Ook de montage van die bekabeling hebben wij voor onze rekening gehouden. Een nauwkeurige klus.” Streef Airconditioning is in een vroeg stadium van het bouwproces met alle werkzaamheden gestart. “Vanwege de korte doorlooptijd startten onze montagewerkzaamheden al voordat de bovenste bouwlagen gebouwd waren. Het was een uitdaging om de snelheid van het project te volgen. Maar we zijn hier goed in geslaagd. We kijken terug op een mooi en uitdagend project.”

Installateur, leverancier en adviseur Naast de installatiewerkzaamheden is Streef Airconditioning door vanPanhuis gevraagd om mee te denken over de koel- en vriescel in de keuken, evenals over de koeluitgiftes in de restaurants waar koude consumpties worden aangeboden. “G-Star wenste geen losse units te plaatsen met losse motors, omdat dit teveel energie zou kosten,” aldus Streef. “Daarom hebben wij de ZEAS-condensingunit van Daikin geadviseerd. Een uniek systeem, waarbij zowel de koel- en vriescel als alle koeluitgiftes zijn aangesloten op één energiezuinig invertersysteem.” Streef Airconditioning heeft niet alleen de installatie van het systeem verzorgd, maar ook de koel- en vriescel geleverd en gemonteerd. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Hoofdkantoor G-Star ONTWERP OMA UITVOERING Pleijsier Bouw INSTALLATIES vanPanhuis (W- en E-installaties), Verheij, Daikin, Famostar, Geo Elements, Helvar Lighting, Trilux, Streef Airconditioning BOUWPERIODE 2012-2013

INSTALLATIE & BOUW | 19

TILBURG | Cobbenhagenmavo

‘DE UITDAGING ZAT IN DE WERKVOORBEREIDING’ De nieuwbouw van de Cobbenhagenmavo in Tilburg is in zo’n veertien maanden gerealiseerd. Die snelheid is niet alleen toe te schrijven aan de aanpak van de hoofdaannemer, maar ook aan de W- en E-installateurs.

Hoppenbrouwers Elektrotechniek BV is bij de nieuwbouw van de Cobbenhagenmavo betrokken nadat E-installateur Teurlings Installatietechniek failliet ging. Projectleider Rien Scheutjens verhuisde met de overname mee, waardoor het project geen vertraging opliep. Hij vertelt dat Hoppenbrouwers

20 | INSTALLATIE & BOUW

Elektrotechniek de complete elektrotechnische installatie in de school en de bijbehorende gymzaal heeft verzorgd. Buiten de elektrotechnische installaties heeft Hoppenbrouwers ook de data- en brandmeldinstallatie en alle verlichting gerealiseerd.

TILBURG | Cobbenhagenmavo

Projectinfo INSTALLATIEWERKZAAMHEDEN COBBENHAGENMAVO ZONDER PROBLEMEN VERLOPEN De Cobbenhagenmavo, ontworpen in opdracht van OMO uit Tilburg, bestaat uit de nieuwbouw van circa 3.000 m2 onderwijsgebouw met gymzaal. De nieuwbouw is door middel van een 11 meter lange, transparante loopbrug aan het naastgelegen Cobbenhagenlyceum verbonden. Zo blijven de gebouwen zelfstandig, maar hebben leerkrachten en leerlingen wel de mogelijkheid om van elkaars ruimtes gebruik te maken.

Licht, lucht en ruimte hebben een prominente rol gekregen in het gebouw. In niet alleen bouwkundig, maar ook op installatietechnisch gebied. Willems Uden Technische Installaties is verantwoordelijk voor alle werktuigbouwkundige installaties in de nieuwbouw. Technisch directeur Marc Kremers kijkt terug op een geslaagd project. “Alle werkzaamheden zijn soepel verlopen, we kwamen nagenoeg geen moeilijkheden tegen. Alleen de verbinding van alle nieuwe installaties met de technische ruimte in de oudbouw, zorgde voor een kleine uitdaging.

Om overlast voor de leerlingen te beperken, hebben we deze werkzaamheden in de vakanties uitgevoerd. Alle transportleidingen zijn vanaf de bestaande technische ruimte, boven de systeemplafonds en via de loopbrug naar de nieuwbouw gelegd, waar ze zijn aangesloten op de nieuwe installaties.”

Tot het installatiepakket van Willems Uden Technische Installaties behoren onder andere de gas-, water-, riolering-, centrale verwarming- en koelinstallaties, evenals de bijbehorende regeltechniek. “De ventilatie wordt per lokaal geregeld, door middel van decentrale WTW-units boven het verlaagd plafond. Speciale sensoren meten de temperatuur en het CO2-gehalte in de lokalen, waar verwarming en ventilatie op worden aangepast. De school is aangesloten op het stadsverwarmingsnet van Tilburg, waardoor het gebouw duurzaam verwarmd wordt.”

In de prefab betonwanden moesten de installatiedelen vooraf worden gepositioneerd.

De verlichting betreft duurzame TL5-verlichting, die in bepaalde zones in de Cobbenhagenmavo dimbaar is uitgevoerd, aldus Scheutjens. “De verlichting is deels gekoppeld aan een centraal bedieningssysteem op basis van KNX, waarmee ook de zonwering wordt geregeld.” Een grote uitdaging binnen dit project zat volgens hem met name in de werkvoorbereiding, die meer tijd vroeg dan bij andere projecten. “In de prefab betonwanden moesten de installatiedelen vooraf worden gepositioneerd. Daarbuiten is de realisatie van alle installaties in samenwerking met de andere partijen vlot verlopen. In het midden van de Cobbenhagenmavo is een grote vide voorzien waar alle installatiedelen, via de loopbrug van de etage, van het ene naar het andere bouwdeel zijn aangelegd. Dankzij een goede werkvoorbereiding en engineering hebben we eventuele problemen hier vooraf kunnen ondervangen.” ❚

GEBOUWBEHEERSYSTEEM WAARBORGT ENERGIEZUINIGHEID De nieuwe Cobbenhagenmavo in Tilburg is uitgerust met een KNXgebouwbeheersysteem, in combinatie met een homeserver en touchscreen. B-SYS Domotica, gecertificeerd KNX-partner, heeft in opdracht van E-installateur Hoppenbrouwers Elektrotechniek het gebouwbeheersysteem geëngineerd, geleverd en in bedrijf gesteld. “Een groot aantal functies in het pand is door dit systeem geautomatiseerd, zoals besturing voor zonwering, verlichting en beveiliging/bewaking. Deze zijn allemaal aan het systeem gekoppeld, zodat deze eenvoudig op een centrale plek uit te lezen en te beheren zijn. Bij inschakeling van het beveiligingssysteem zal alles naar ‘energieneutraal’ worden gestuurd,” vertelt Rob Bouwman, eigenaar en System Integrator bij B-SYS Domotica. “Met dit systeem kan maatwerk geleverd worden. Het systeem biedt flexibiliteit, comfort en veiligheid.”

INSTALLATIE & BOUW | 21

Solutions for the future Energy Efficiency

Energy Supply Renewables

INSTALLATIE & BOUW

Transportation Infrastructure

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT

Het team van ‘Installatie & bouw’ wenst al haar lezers prettige feestdagen.

Tot in 2015!

Water Supply

tion Intelligent Produc and Working Environments

Smart Grids E-Mobility

kerstgroet 2015.indd 1

02-12-14 15:08

… met baanbrekende aansluit- en automatiseringstechniek.

Vooruitkijkend en enthousiast creëren wij elektrotechnische producten en oplossingen voor de wereld van morgen.

B-sys domotica Basis voor ieder systeem B-sys Domotica levert maatwerk voor totale integratie van licht, geluid, klimaat en beveiliging/bewaking voor bedrijven en particulieren. Het is uw specialist op het gebied van Domotica.

Website: www.b-sys.nl

Kijk op www.phoenixcontact.nl en laat u inspireren!

email: info@b-sys.nl

© PHOENIX CONTACT 2014

Naamloos-2 1

27-11-14 10:00

Tekst: Lieke van Zuilekom | Foto: Klimaatgroep Holland Zuid BV

Binnenklimaat per ruimte geregeld De nieuwbouw van de Cobbenhagenmavo in Tilburg kenmerkt zich door horizontale metalen banden in de gevel, waarmee in beeld de aansluiting is gezocht met het naastgelegen lyceum. In deze banden is onder andere de toevoer van frisse lucht voor de onderwijsruimten geïntegreerd.

Klimaatgroep Holland heeft het klimaatsysteem voor het nieuwe schoolgebouw geleverd en geïnstalleerd. “In samenwerking met De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs en architect Roos Ros Architecten, beiden specialist in de scholenbouw, zijn wij gekomen tot de optimale toepassing van ons succesvolle Scholenconcept, dat precies past bij de doelstellingen van de school,” vertelt John Poels, directeur van Klimaatgroep Holland Zuid B.V. “Het toegepaste ComfortPlus-systeem is een decentraal klimaatsysteem waarin ventileren, verwarmen en verkoelen, inclusief dynamische warmteterugwinning (D-WTW), zijn meegenomen.”

In de school wordt optimaal gebruik gemaakt van vrije koeling. Ventilatie en verwarming vinden alleen plaats indien nodig, vertelt Poels. “Kenmerkend bij scholen is dat ruimtes heel divers gebruikt worden. Dat vraagt om een andere manier van klimatiseren.” In de achttien groepsruimten van de Cobbenhagenmavo wordt het binnenklimaat, dankzij slimme meet- en regeltechniek met onder andere temperatuur- en CO2-meting, per ruimte gecontroleerd en zo nodig bijgesteld. Aanwezigheidsdetectie en een koppeling met de verlichting en zonwering voorkomen energieverspilling. “Ieder lokaal beschikt over een eigen klimaatunit,” vertelt Poels. “In de verkeersruimte in het midden van het pand zijn alle units onzichtbaar gemonteerd in het verlaagde plafond. Via de

gevel wordt verse lucht aangezogen, afzuiging geschiedt via de verkeersruimte.” De meldkamer van Klimaatgroep Holland ontzorgt de school door op afstand continu de actuele status van de installatie te monitoren en te beheren.

Eventuele storingen kunnen hierdoor direct (op afstand) worden verholpen. ❚

Bouwinfo OPDRACHT ARCHITECT CONSTRUCTEUR UITVOERING

Ons Middelbaar Onderwijs (OMO) Tilburg Roos Ros Architecten, Oud Beijerland Ingenieursbureau SmitWesterman BVR Groep Roosendaal en Bouwbedrijf Boot, Breda INSTALLATIE-ADVIES De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs INSTALLATIES Willems Uden Technische Installaties (W), Hoppenbrouwers Elektrotechniek (E), Klimaatgroep Holland (binnenklimaat), Phoenix Contact BV (overspanningsbeveiliging), B-SYS Domotica KNX-gebouwbeheer-systeem) BVO 3.000 m2

INSTALLATIE & BOUW | 23

Verwarmen Ventileren Koelen

Aangenaam

Energie besparen

gezond en energiezuinig binnenklimaat Grip op een

KlimaatgroepÂş Holland is uw partij voor

Maak een vrijblijvende afspraak voor

een perfect binnenklimaat.

een bezoek en ervaar het zelf.

Wij verzorgen uw klimaat van A tot Z: ontwerp, advies, installatie ĂŠn service

Bel (050) 54 70 400 of mail naar

& onderhoud voor onderwijs, retail,

info@klimaatgroepholland.nl

kantoren, industrie, sport, gezondheidscentra en wellness.

Aangenaam klimaat

www.klimaatgroepholland.nl

Besturingstechniek - Regeltechniek - Bedrijfsinstallaties - Bouwstroomkasten Groothandel in electrocomponenten

Witte Paal 151 - 1742 NX Schagen - Tel: 0224 -217979 Fax: 0224-218040 - E-mail: info@kselectronics.nl

alarmopvolgin g

WiFi

n

ele

d mid

s

blu

rkame d l e m ten diens

toegangscontrole

brandveiligheid

Wij doen het allemaal! dnoo ing icht verl

da netw taerke n

Alphen aan den Rijn



aak g r b n i n iligi e v be

T. (0172) 418 728

st verb raalindi nge n

 www.hillsafety.nl

beveiligingscamera’s

 info@hillsafety.nl

ALPHEN AAN DE RIJN | De Baronie

Tekst: Roel van Gils | Foto: GREEN

DE BARONIE:

RUIMTE VOOR NOSTALGIE Het terrein van de voormalige chocoladefabriek De Baronie in Alphen aan den Rijn is veranderd in een gebied voor winkelen, werken en wonen. Het oude fabrieksgebouw staat op de lijst voor industrieel erfgoed en heeft een nieuwe bestemming gekregen. S2 Architecten heeft het gebouw opgewaardeerd naar de hedendaagse bouwfysische eisen, maar met behoud van de nostalgische uitstraling.

26 | INSTALLATIE & BOUW

ALPHEN AAN DE RIJN | De Baronie

Projectinfo OM DE HOEK Alle zwakstroominstallaties in de Baronie in Alphen aan den Rijn, waaronder de brandbeveiliging, inbraakbeveiliging, toegangscontrole, camera-installaties, internetverbindingen en VoIP-telefonie zijn aangelegd door Hillsafety. “Het pand ligt letterlijk bij ons om de hoek,” zegt GertJan Woudsma van Hillsafety, die zelf 25 jaar geleden als procesoperator werkzaam was bij de voormalige chocoladefabriek. “Ik ken het pand dan ook als geen ander. Doordat we alle zwakstroomdisciplines kunnen verzorgen, heeft de klant -in dit geval Green Real Estate- ook maar één aanspreekpunt. Dat is vaak wel zo prettig. Ook voor de verschillende gebruikers hebben we maatwerk diensten geleverd aan de hand van een vooraf opgesteld wensen- en eisenpakket. We hebben voornamelijk gebruik gemaakt van producten van Honeywell. De systemen voor toegangscontrole, inbraakbeveiliging en de camera-installatie zijn bovendien gekoppeld aan een managementtool voor het eenvoudig kunnen beheren van de verschillende functies,” besluit Woudsma.

HOOGWAARDIGE ICT-INFRASTRUCTUUR

Het gebouw is opgewaardeerd naar de hedendaagse bouwfysische eisen, maar met behoud van de nostalgische uitstraling.

Ruim tien jaar geleden werden in de fabriek van De Baronie nog 180.000 chocoladeletters, paaseitjes en andere lekkernijen per dag gemaakt. Na 47 jaar verhuisde de cacao- en chocoladefabriek naar een complex buiten Alphen aan den Rijn. In opdracht van Green Real Estate is het terrein getransformeerd in een gebied voor winkelen, werken en wonen. Blom Elektrotechniek Beverwijk heeft voor wat betreft de elektrotechnische installaties in onderaanneming van KondorWessels alle basisvoorzieningen getroffen voor de parkeergarage en de winkels en bovendien ook voor een aantal huurders de inrichting verzorgd.

ANDERHALF JAAR Blom Elektrotechniek Beverwijk heeft onder meer de voedingsinfrastructuur aangelegd, alsmede de brandmeld- en ontruimingsinstallaties, de verlichting en de cascovoorzieningen van de winkels. “We zijn ruim anderhalf jaar bezig geweest met de uitvoering,” zegt Otto Brode van Blom Elektrotechniek Beverwijk. “Daarvoor is uitvoerig aandacht besteed aan de engineering omdat we ook te maken hadden met deels een bestaand pand. Aangezien zich er al voor en tijdens de uitvoering al huurders hadden gemeld, hebben wij voor deze ›

De nieuwe kantoorruimte van wonenCentraal in de voormalige chocoladefabriek De Baronie is uitgerust met een hoogwaardige ICT-infrastructuur. Dat zegt Bart Weeda van IPactive, verantwoordelijk voor het aanleggen van alle ICT-infrastructurele voorzieningen. “We hebben de wens van wonenCentraal van een snel en betrouwbaar data netwerk voor alle medewerkers ingewilligd met een cat 6a-datanetwerk. Het netwerk is gecertificeerd, heeft een warranty van vijftien jaar en telt 400 aansluitingen, waarvoor ruim 25 kilometer aan bekabeling is verwerkt. Aangezien het een renovatieproject betrof, is er in het voortraject veel overleg geweest, zowel over ontwerp als realisatie.

We hebben daarbij nauw samengewerkt met onze opdrachtgever Blom Elektrotechniek om de routes uit te stippelen.” Behalve het cat 6a-netwerk heeft IPactive ook de glasvezelbekabeling het pand binnen gebracht en aangesloten, alsmede alle bekabeling die over IP communiceert, zoals de toegangscontrole, camera's, et cetera. “Onze corebusiness is het verzorgen van technische communicatie oplossingen op drie vlakken: data netwerken, wireless omgeving en het optimaliseren van GSM-signalen in gebouwen,” zegt Weeda. “Dat laatste wordt tegenwoordig steeds meer gevraagd; vooral in duurzame panden met veel isolatie blijkt het GSM-signaal beperkt toereikend in het gebouw.

Daarin kunnen wij een installatieoplossing bieden.”

INSTALLATIE & BOUW | 27

ALPHEN AAN DE RIJN | De Baronie

Projectinfo HYPERFLEXIBEL BESTURINGSSYSTEEM Hoeveel en welke gebruikers De Baronie zouden betrekken was bij het inrichten van de installatie nog niet bekend. Vandaar dat eigenaar en installateur gebaat waren bij een hyperflexibel besturingssysteem.

Uitbreidingen en mutaties moesten na ingebruikname eenvoudig uitgevoerd kunnen worden. Installateur Blom ging voor het DIT-systeem van Pneuman, mede omdat de programmering en een groot gedeelte van de engineering door Pneuman uit handen werd genomen. Blom koos voor conventionele verlichting en magneetrelais om grote vermogens te schakelen per trap, hal en gang. De intelligentie met jaarprogramma’s en astrologische klok werden toegevoegd middels DIT. Twee jaar na de oplevering van het systeem ervaren de installateur en de eigenaar het DIT-systeem nog steeds als een verademing door de betrouwbaarheid en flexibiliteit. De samenwerking van Blom en Pneuman heeft een vervolg gekregen bij nog een aantal projecten.

Al enkele malen is de bediening van de verlichting aangepast door een gewijzigd lichtplan. Ook de positie van het touchscreen kon eenvoudig verplaatst worden zonder dat er extra kabels aangelegd hoefden te worden. Doordat Pneuman de programmering doet en garant staat voor een perfecte werking, heeft Blom haar handen vrij om nog meer projecten te scoren en te installeren.

Slecht GSM signaal binnen uw kantooromgeving?

Behoefte aan een betrouwbaar en snel datanetwerk?

uw partner in technische communicatie oplossingen

Om flexibel en efficiënt te kunnen werken zijn optimale communicatievoorzieningen en mobiele bereikbaarheid binnen uw kantoorgebouw(en) essentieel. Dit kan IPactive voor u verzorgen, van advies en ontwerp tot aanleg en installatie.

Energieweg 63 2404 HE Alphen a/d Rijn T: 088 - 730 30 00 E: info@ipactive.nl www.ipactive.nl

28 | INSTALLATIE & BOUW

partijen ook een aantal aansluitingen aangepast en de installaties gerealiseerd.” In de parkeergarage staan twee trafo's van elk 1.000 kVA opgesteld, onder de hellingbaan die voorzien is van wegdekverwarming. “Vanaf deze trafo's is de voedingsinfrastructuur 'uitgerold' naar de verschillende functies,” vervolgt Otto Brode. “De verlichting in de parkeergarage is uitgevoerd in LEDlichtlijnen en wordt automatisch geschakeld. Daarnaast hebben we nog drie Busbar-energieverdeelsystemen van 400 Ampère geïnstalleerd, alsmede systemen van 160 Ampère. Via een BUS-netwerk kunnen de meters op afstand uitgelezen worden.” ❚

ALPHEN AAN DE RIJN | De Baronie

Tekst: Sjoerd Meuleman, beeld: KS Electronics

GROOT BARONIE:

GROOT WERK, VEEL STROOM Van een chocoladefabriek naar werk-, winkel- en wooncentrum: Groot Baronie in Alphen aan den Rijn is een herbestemming met behoud van industriële erfgoedonderdelen. KS Electronics leverde in opdracht van Blom Elektrotechniek onder meer diverse verdeelkasten en materialen, waaronder kabels, verlichting, kabelgoten en ladderbanen. Maar de Schagense groothandel en producent van verdeelsystemen deed meer dan dat. Grote aansluitingen realiseren is specialistisch werk.

Zie het als service aan installateurs.

Ze noemen zichzelf groothandel en panelenbouwer, maar gezien de gedane opdrachten doet het bedrijf zich daarmee te kort. Zoals de grootverbruikersaansluitingen die KS Electronics BV met dochteronderneming IES BV realiseerde voor Groot Baronie, het nieuwe centrum in Alphen aan den Rijn. Eigenaar/ directeur Klaas Stobbe schaart zijn aldaar gedane werkzaamheden onder extra geleverde service aan installateurs. “Wij zijn een groothandelsbedrijf met -en dat is anders dan bij anderen- ook mensen in huis voor op de werkvloer. Dus springen wij graag bij voor welke grootstroomaansluiting ook.” Behalve de levering van diverse verdeelkasten betekende dit leveren, plaatsen en aansluiten van twee 1.600 Ampère hoofdverdelers op de transformatoren van Hellingbaan met vlakverwarming.

het energiebedrijf en levering en montage van circa 350 meter energierailsystemen (160, 250 en 400 Ampère), inclusief aftakboxen en aansluiting op individuele meterkasten.

VLAKVERWARMING Een item apart vormde hellingbaan naar het parkeerdek. Honderdtwintig meter telt de oprit die vanwege veiligheid werd voorzien van hellingbaanverwarming. Uitgevoerd als vlakverwarming, dus verwarmend over de volle breedte van de baan.

Stobbe: “Bepaald geen kinderachtig werk. 195.000 Watt ging erin, waarmee je gerust kunt spreken van een buitengewoon hoog vermogen. De opdracht was compleet, dus behalve levering ook montage.

Twee besturingskasten hebben we hiervoor gemaakt, van elk 160 Ampère.” Ook mooi noemt hij de uit kunststof armaturen bestaande verlichting in de parkeergarage. Het bedrijf fabriceerde de in totaal 750 meter lichtlijnen (badverzonken profiel met 163 waterdichte LED-armaturen) in eigen beheer en volgens eigen ontwerp.

VISIE KS Electronics doet goede zaken. Opdrachten stapelen zich op, geklaag over crisis valt bij het bedrijf niet te horen. Volgens Stobbe te danken aan anders werken dan anderen. “Voorraadbeheer bijvoorbeeld, dat kun je zien als ruimteverslindende kostenpost. Voor mij echter zijn voorraden een voorwaarde om waar en wanneer ook flexibel te kunnen opereren. Met andere woorden: willen ze morgen een kast, dan krijgen ze morgen een kast.”

Ook over personeel heeft hij een uitgesproken mening. Stobbe: “Er werken hier tien man, allen met hart voor de zaak en geen 9 tot 5 mentaliteit. Dat heb ik elders wel eens anders gezien.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER GREEN Real Estate BV ONTWERP S2 Architecten, UITVOERING Kondor Wessels Amsterdam INSTALLATIES

Blom Electrotechniek, KS Electronics, Pneuman, I PActive, Hillsafety CONSTRUCTEUR Van der Vorm Engineering START BOUW jan 2012

INSTALLATIE & BOUW | 29

DIEMEN | Campus Diemen Zuid

Tekst Lieke van Zuilekom | Foto Breman Harderwijk

ZOVEEL MOGELIJK PREFAB INSTALLATIES VOOR CAMPUS DIEMEN ZUID Op de Diemervijver in Diemen is ongeveer 50.000 m2 aan kantoorruimte omgetoverd tot 939 moderne studentenwoningen. Aan het exterieur van de vijf voormalige kantoorpanden zijn weinig wijzigingen aangebracht. Binnen heeft wel een complete metamorfose plaatsgevonden.

30 | INSTALLATIE & BOUW

DIEMEN | Campus Diemen Zuid

Projectinfo MAATWERK LOGISTIEK Op de Diemervijver in Diemen is ongeveer 50.000 m2 aan kantoorruimte omgetoverd tot 936 moderne studentenwoningen, die van alle gemakken zijn voorzien. De appartementen zijn praktisch ingericht, met voldoende ruimte voor een bed, een zithoek, een plek om te studeren én een eigen keuken en badkamer. In opdracht van Installateur Breman Harderwijk heeft Plieger alle sanitair voor de badkamers mogen leveren, bestaande uit een Duravit-wandclosetcombinatie, een Duravitbadmeubel, Grohe-kranen, een Grohe-doucheset en Grohe-accessoires. “Dit project hebben we, samen met installateur Breman Harderwijk, met logistiek maatwerk uitgevoerd,” vertelt Monique Klein namens Plieger. “We hebben Lean and Green kunnen werken, door al in het voortraject duidelijke afspraken te maken. De lijnen met de projectleider op de bouw waren kort, zodat steeds snel geschakeld kon worden. Alle sanitair is just-in-time en per appartement geleverd, op vaste aanleverdagen en -tijden. De monteurs konden hierdoor werken volgens een strakke planning, wat zorgde voor een aanzienlijke tijdsbesparing.” Op de bouw werd geen voorraad opgeslagen, waardoor het risico van diefstal werd voorkomen, vertelt Klein.

“Alle materiaal is geleverd in minimale verpakkingseenheden.

Bij elke levering hebben we de verpakkingen van eerder geleverde materialen weer meegenomen. Extra afvalstromen op de bouw werden hiermee voorkomen.”

"DE BESTAANDE KETELHUIZEN ZIJN GEHEEL OMGEBOUWD VOOR STADSVERWARMING" Kantoorpanden omtoveren tot woningen, zorgt voor de nodige uitdagingen op het gebied van leidingwerk, ventilatie, et cetera. Daar kan Breman Harderwijk BV over meepraten. Dit bedrijf was namelijk verantwoordelijk voor alle werktuigbouwkundige installaties op de campus. “De bestaande ketelhuizen zijn geheel omgebouwd voor stadsverwarming. Tevens hebben we alle transportleidingen, pomphuizen en de regeltechniek verzorgd,” vertelt de heer A. Verwoerdt, algemeen directeur van Breman Harderwijk BV. “Daarnaast zijn we verantwoordelijk voor de luchttechniek op de campus. We hebben in totaal 21 luchtbehandelingskasten met warmteterugwinning geïnstalleerd, evenals alle luchtkanalen naar de diverse ruimtes en appartementen. De gebouwen zijn mede hierdoor opgewaardeerd van energielabel D en E naar B. Warmteterugwinning wordt geregeld door middel van kruisstroomwisselaars. De woonunits voor de studenten worden verwarmd middels bestaande radiatoren, die opnieuw zijn gespoten en voorzien van nieuwe thermostaatknoppen.” Het warmte- en elektriciteitsverbruik wordt per appar-

tement bemeten en afgerekend, vertelt hij, mede om studenten bewust te maken van hun verbruik.

PREFAB Breman Harderwijk BV heeft alle badkamers geïnstalleerd, die werden voorzien van elektrische boilers. Daarnaast heeft het bedrijf de brandblusinstallatie gemaakt, bestaande uit losse brandblussers en droge brandblusleidingen. Bijna alle installaties zijn prefab op de bouw aangeleverd, vertelt Verwoerdt. “Een specialisme van ons. We hebben de installaties voor een groot deel geprefabriceerd in onze fabriek in Harderwijk, waarna de monteurs de dagproductie per dag hebben meegenomen naar de bouw. Hierdoor konden we 45 badkamers per week monteren. Voordat we zover waren echter, vonden de sloopwerkzaamheden plaats.” Verwoerdt vertelt dat tijdens de sloop getracht is zoveel mogelijk installaties te behouden.

“Niet alleen de radiatoren, maar ook delen van kanalen zijn behouden gebleven. Deze kanalen zijn chemisch gereinigd en geborsteld, waardoor deze weer konden worden hergebruikt.”

MEERWERK Naast de studentenwoningen heeft Breman Harderwijk BV ook circa 4.740 m2 maatschappelijke ruimtes mogen realiseren, zoals de supermarkt, pizzeria, café, politiewijkpost en alle sportvoorzieningen. ❚

STUDENTEN KUNNEN VEILIG SLAPEN Als toeleverancier van E-installateur Aalberts Installaties heeft Elbo Technology BV de deurcommunicatiesystemen voor Campus Diemen Zuid geleverd, evenals de vluchtwegaanduiding en het camerabewakingssysteem. “Het deurcommunicatiesysteem betreft een deurtelefoniesysteem voor bezoekers,” vertelt Erwin Wigmans, directeur van Elbo Technology BV. “In totaal hebben we vier Urmet-systemen geleverd voor de vijf gebouwen op de campus. Bij de centrale entrees zijn digitale entreepanelen voorzien met daarop de huisnummers van de studenten, welke gekoppeld zijn aan de hoorntoestellen in de appartementen.” Over hun veiligheid hoeven de studenten van Campus Diemen Zuid zich geen zorgen te maken, vertelt hij. De campus wordt namelijk 24/7 bewaakt, onder andere door de elf camera’s die door Elbo Technology BV zijn geleverd.

“Tevens hebben wij twee videorecorders geleverd en hebben wij de pc ingericht. Daarnaast hebben wij de inbedrijfsstelling van al onze installaties verzorgd.” De geleverde producten komen uit het standaardgamma van Elbo Technology BV, vertelt Erwin. “Met name het grote aantal producten dat voor één project geleverd moest worden, was opvallend (of bijzonder).

Zo hebben we 940 hoorntoestellen geleverd voor in de appartementen en ruim 900 vluchtwegaanduidingen.” Elbo Technology BV verzorgt de communicatie, beveiliging en domotica in de utiliteitsbouw en woningbouw. Van doordachte systemen voor intercommunicatie en algemene oproep tot camera’s, deurcommunicatie, woningautomatisering en toegangscontrole, evenals noodverlichting en vluchtwegaanduiding.

INSTALLATIE & BOUW | 31

Adv Installatie en bouw 197x130 25112014.qxp_Adv Logistiek 25-11-14 09:27 Pagina 1

Een sterk staaltje logistiek van Plieger!

Leveren op het moment dat het nodig is ĂŠn waar het nodig is!

Daar moet je van op aan kunnen.

En dat kan bij Plieger.

INTEGRALE

ALLESKUNNER

MET HET INSTALLATIEGEMAK VAN URMET IPerVoice brengt woon- en zorggebouwen tot leven met een slim geĂŻntegreerd deurcommunicatiesysteem. Eenvoudig te installeren en te bedienen, met oneindig veel mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan deurvideo, toegangscontrole met elektronische sleutels, camerabewaking en alarmering (zorgoproep, paniek, inbraak).

Of aan video en voicemail van bezoekers, intercom tussen de appartementen en

berichtendienst vanuit de beheerder.

IP, CAT.5-bekabeling, veel gesprekskanalen...

IPerVoice is onbeperkt uitbreidbaar en leeft mee met de wensen van de bewoners.

Het systeem laat zich op afstand beheren en combineert perfect met de IPerHome woningautomatisering van Urmet.

Op www.elbotechnology.nl vindt u meer informatie over een alleskunner met veel installatiegemak.

WIJ BRENGEN GEBOUWEN TOT LEVEN...

WWW.ELBOTECHNOLOGY.NL

DIEMEN | Campus Diemen Zuid

Tekst: Lieke van Zuilekom | Foto's: Aalberts Installaties

TWEEDE LEVEN VOOR VOORMALIG KANTORENPARK DIEMENVIJVER Voormalig kantorenpark Diemenvijver heeft onlangs een grote metamorfose ondergaan. In plaats van kantoormedewerkers bruist de omgeving nu van de studenten. De vijf voormalige kantoorgebouwen zijn namelijk getransformeerd tot 960 studentenwoningen in campusmodel, naar Amerikaans voorbeeld. Om de transformatie zo snel mogelijk te laten verlopen, ontwikkelde Aalberts Installaties samen met Conelgro een unieke prefab installatiemethode.

Zwier van der Weerd, directeur van Aalberts Installaties kijkt met een goed gevoel terug op het project. “Ik ben trots dat we er, samen met alle bouwpartners, in geslaagd zijn om van een nietrendabel gebouw een gebouw met een toekomst te maken. Ons land kampt op dit moment met grote leegstand, vooral onder kantoorruimtes. Met dit project laten we zien dat voor deze panden heel goed een tweede leven mogelijk is, door slim om te gaan met de technische installaties.”

PREFAB INSTALLATIEMETHODE Aalberts Installaties is verantwoordelijk voor alle elektrotechnische installaties op de campus. “Veel van de installatiefacetten die wij in huis hebben, kwamen in dit project aan de orde,” aldus Van der Weerd. “Maar de grootste uitdaging was het hoge bouwtempo waarin gewerkt moest worden. Per week moesten we zestig kamers installatietechnisch opleveren. Om alle producten op tijd op de juiste plek te krijgen en te monteren, hebben we

gekozen voor een zelfontwikkelde prefab installatiemethode. Alle kamerinstallaties zijn op onze prefabafdeling geprefabriceerd, waarna de installatiekern voor de appartementen als colli op de bouw is aangeleverd.

De installatiekern hoefde ter plekke alleen nog te worden uitgevouwen.” In de kern waren onder andere de rookmelder, alle lichtpunten en alle stopcontacten voor de studentenkamers ›

Van links naar rechts: Gert-Jan Palm (leidinggevend monteur), Sander Wiltens (Conelgro Deventer) Zwier van der Weerd (directeur Aalberts installaties) en Berend Langevoort (projectleider).

.

INSTALLATIE & BOUW | 33

OP MAAT GEMAAKTE VERDEELSYSTEMEN VAN PLAATSTAAL...?

BIJ GEYER! Of het nu gaat om grote projecten of om kleine, ú en úw wensen staan bij GEYER in de spotlights.

Goede kwaliteit en een scherpe prijs spelen daarbij de hoofdrol. Een betrouwbaar product, nauwkeurige assemblage en stipte levering, hebben bij GEYER altijd de hoogste prioriteit.

• • • • •

Professionaliteit, kwaliteit en flexibiliteit Persoonlijk contact met elke opdrachtgever Heldere, gezamenlijke communicatielijnen Messcherpe calculatie, duidelijke presentatie Begeleiding van A tot Z bij alle opdrachten

WWW.GEYER.NL WEEGSCHAALSTRAAT 50

7324 BH APELDOORN

T. 055 5998200

F. 055 5998219

Dalkruid 54 5731 TN Mierlo T 0492 66 39 67 M 06 25 04 66 33 E bdebruijn@intecad.nl W www.intecad.nl

Uw partner voor integraal technisch advies in:

Omdat bij brand elke seconde telt...

Duurzaamheid Beveiliging Beheer en onderhoud

Installatie volgens Attema

Onze producten zijn halogeenvrij!

www.attema.com

Attema biedt verschillende brandwerende producten die bij brand het risico voor mens en milieu aanzienlijk beperken: enkelvoudige hollewanddozen, een duo hollewanddoos, een koppeldoos en - nieuw - een ronde centraaldoos voor in plafonds. Allemaal voldoen ze, zelfs onder de meest extreme omstandigheden, aan de NEN-EN 60670 en de brandwerendheidsnormen NEN-EN 1364 en 1365. Bovendien zijn ze ook nog eens halogeenvrij.

Maar natuurlijk valt er op het gebied van brandveiligheid nog veel meer te ontwikkelen.

Dat stimuleert ons om te blijven innoveren.

STErk in onTWErp En dirEcTiEvoEring

ParTiciPaNT vaN EcoDEsk

WErkT saMEN MET WarMBouWEN

DIEMEN | Campus Diemen Zuid

Projectinfo VERDEELINRICHTINGEN

"Ik ben trots dat we er, samen met alle bouwpartners, in geslaagd zijn om van een niet-rendabel gebouw een gebouw met een toekomst te maken." meegenomen. “Daarnaast hebben we de data-installaties, camera’s, intercominstallatie, toegangsbewaking op het terrein en de bliksemafleiding verzorgd,” vertelt Berend Langevoort, projectleider bij Aalberts Installaties. “Alle appartementen zijn voorzien van brandwerende wanden en ook de

installaties zijn brandwerend afgewerkt. De verlichting betreft 100% LED-verlichting. De armaturen in de gangen zijn vervangen door LED-strips, die ook dienstdoen als noodverlichting.” Aalberts Duurzaam heeft de daken van de voormalige kantoorgebouwen voorzien van zonnepanelen. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Campus Diemen-Zuid VOF, bestaande uit Snippe Projecten BV – Amsterdam, Chalet Group Management B.V. – Amsterdam en Van Wijnen Projectontwikkeling Midden B.V. – Harderwijk ARCHITECT Architectenbureau Dik Smeding, Amsterdam UITVOERING Van Wijnen Weesp B.V. INSTALLATIE-ADVIES Attema B.V. INSTALLATIES Breman Harderwijk BV (W) Aalberts Installaties (E), Plieger (sanitair), Elbo Technology BV, Geyer Nederland BV, Attema b.v.

BOUWPERIODE januari 2013 - juni 2014

Geyer Nederland B.V. heeft zich ontwikkeld tot een toonaangevende producent voor het beheersen en bundelen van elektrische energie.

Vanuit het hoofdkantoor in Apeldoorn levert het bedrijf niet alleen materialen, maar ook compleet gemonteerde schakel- en verdeelinrichtingen. “We hebben een eigen engineeringsafdeling in huis evenals een eigen werkplaats, waar complete verdelers vanaf de fabriek worden samengesteld,” vertelt Gerard Hurenkamp, manager bij Geyer Nederland BV. “Geyer levert van behuizingen in kunststof en plaatstaal tot alle inbouwcomponenten, waaronder de automaten, aardlekautomaten, schakelaars en relais. Daarnaast leveren we ook buitenopstellingskasten in polyester, aluminium en RVS. Installateurs kunnen bij ons terecht voor kleine verdeelinrichtingen van 40 Ampère tot grote kasten van 5.000 Ampère.” In opdracht van E-installateur Aalberts Installaties, waar Geyer Nederland BV al meer dan twintig jaar mee samenwerkt, heeft het bedrijf ook de verdeelinrichtingen voor de Campus Diemen Zuid mogen samenstellen. “We hebben alle verdeelinrichtingen op maat ingericht. Er is gekozen voor plaatstalen, dubbelgeïsoleerde verdeelinrichtingen in verschillende hangende afmetingen.

Het gevraagde vermogen hierbij varieerde van 40 t/m 160 Ampère.” De grootste uitdaging volgens Hurenkamp was om alle verdeelinrichtingen in een relatief korte tijd te realiseren.

“Maar daar is onze organisatie op ingericht. We kijken terug op een geslaagd project.”

BRANDWERENDE INBOUWDOZEN Wanneer brand uitbreekt, telt elke seconde. Om branddoorslag naar andere ruimtes zo lang mogelijk uit te stellen, is niet alleen belangrijk dat wanden en plafonds brandwerend worden uitgevoerd, maar ook de inbouwdozen, waaronder de centraaldozen en holle wanddozen voor de elektrische installaties. Attema B.V. heeft E-installateur Aalberts Installaties geadviseerd bij de keuze voor de juiste brandwerende inbouwdozen voor de studentenappartementen op Campus Diemen Zuid. Groothandel Conelgro heeft de producten vervolgens geleverd. “We hebben onder andere advies uitgebracht over het aantal minuten brandwerendheid van de inbouwdozen,” vertelt Michel Boekweit, accountmanager bij Attema BV. “Daarnaast hebben we Aalbers Installaties geadviseerd bij het prefabriceren van de installatie, alvorens deze naar de bouwplaats is gebracht. De centraaldozen zijn voorbereid met flexibele buis inclusief VD-draad. Vervolgens zijn de dozen in kratjes per appartement door Conelgro aangeleverd, waardoor de installateur de dozen alleen nog hoefde uit te spannen over een houten frame. Hierdoor kon snel geïnstalleerd worden.”

De holle wanddozen waarin de schakelaars zijn voorzien, beschikken over een brandwerendheid van 90 minuten, vertelt hij. “De centraaldozen zijn 60 minuten brandwerend.”

INSTALLATIE & BOUW | 35

CAPPELLE AAN DEN IJSSEL | Comenius College

Tekst: Lieke van Zuilekom | Foto: Wolter & Dros en Panasonic Benelux

NIEUW COMENIUS COLLEGE IS KLAAR VOOR GEBRUIK De nieuwbouw van het Comenius College in Capelle aan den IJssel is opgeleverd. De nieuwbouw aan de Lijstersingel omvat twee gebouwen, voor de Comenius Mavo en het Comenius Beroepsonderwijs, die middels een leerbrug worden verbonden met de bestaande bouw van de havo, het atheneum en het tweetalig vwo. Wolter & Dros en Croon Elektrotechniek verzorgden respectievelijk de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties voor dit project.

Wolter & Dros en Croon optimaliseerden voor het Comenius College een installatieconcept dat ze eerder ontwikkelden voor het Gerrit Komrij College in Winterswijk, vertelt Niels Kieviet namens Wolter & Dros. Hij kijkt terug op een geslaagd project. “Ondanks de scherpe aanneemsom en de korte bouwtijd hebben we het gebouw van een goed installatiepakket kunnen voorzien. In de nieuwbouw is veel installatietechniek verwerkt.

Een luchtbehandelingsinstallatie garandeert de Frisse Scholen Klasse Bclassificatie. Daarnaast hebben we ook de benodigde verwarmingsinstallatie, gekoeld waterinstallatie, sanitaire installaties, het gebouwbeheersysteem en de meet- en regeltechniek voor de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties gerealiseerd.”

VERWARMING EN KOELING Het Comenius College wordt verwarmd en gekoeld door middel van een all-air systeem, die wordt gevoed door drie luchtbehandelingskasten. “De lokalen worden constant voorzien van frisse lucht,” vertelt Kieviet. “De temperatuur wordt op verzoek van de opdrachtgever standaard op 19˚C aangeboden. Naar wens kan de temperatuur per lokaal drie graden worden gecorrigeerd. In de aula is vloerverwarming geïnstalleerd ter ondersteuning. In de keukengebieden zijn radiatoren voorzien.

De luchtbehandelingskasten worden onder meer gevoed door twee Panasonic gaswarmtepompen. “Door de combinatie van een gasaangedreven warmtepomp, is de school verzekerd van een aanzienlijke energiebesparing. Bovendien gaat de CO2-uitstoot flink omlaag,” vertelt Ildert Burghout, productmanager Climate Systems bij Panasonic Benelux. “Ook bij lage buitentemperaturen tot -20˚C behoudt de gaswarmte-

36 | INSTALLATIE & BOUW

pomp zijn capaciteit. In tegenstelling tot een gewone warmtepomp heeft deze gaswarmtepomp geen ontdooicyclus. Hierdoor blijft de volledige verwarmingscapaciteit behouden, zelfs bij lage buitentemperaturen. Dit zorgt voor een maximaal comfort.”

De unit biedt de mogelijkheid om in koelbedrijf de restwarmte te gebruiken voor het produceren van warm water. Dit kan door middel van een warmtewisselaar die de motorwarmte omzet naar een heet-watercapaciteit van 30 kW, met een temperatuur van 70°C. “Door gebruik te maken van deze restwarmte kan de school de efficiëntie van de gaswarmtepomp

CAPPELLE AAN DEN IJSSEL | Comenius College

De efficiëntie van een gasgedreven warmtepomp wordt niet uit gedrukt in COP of EER, maar in PER, vertelt Burghout. “PER is namelijk gebaseerd op de basis van primaire energie. Met de Panasonic gaswarmtepompen is een PER haalbaar van 1,955.”

BEPERKTE INSTALLATIERUIMTE De grootste uitdaging in het project vormden onder andere de geringe plafondhoogtes, vertelt Kieviet. “De school heeft vanuit esthetisch oogpunt gekozen voor hoge plafonds. De ruimte boven de systeemplafonds was hierdoor beperkt. Het was een uitdaging om alle installaties netjes weg te werken. Maar uiteindelijk zijn wij hier in geslaagd.” ❚

Bouwinfo

aanzienlijk ververhogen. Deze capaciteit kan bijvoorbeeld worden ingezet als voorbereiding voor warmtapwater of voor verwarming. Door de toepassing van inverter-compressoren is er een grote modulatiebereik. Hierdoor wordt perfect ingespeeld op de gewenste vraag voor verwarming of koeling.”

OPDRACHTGEVER Comenius College ONTWERP Architectenbureau RAU – Amsterdam CONSTRUCTEUR Ingenieursbureau SmitWesterman – Gouda UITVOERING Lithos bouw & ontwikkeling – Amersfoort INSTALLATIE-ADVIES Enervisie – Winterswijk INSTALLATIES Wolter & Dros – Rotterdam, Croon ElektrotechOPPERVLAKTE BOUWPERIODE

niek – Rotterdam, Panasonic Benelux 7.040 m2 BVO april – november 2014

GASWARMTEPOMP EFFICIËNT EN DUURZAAM

1EL3EK0TRW ISCH VERBRUIK

Panasonic GHP systeem; meest efficiënte en duurzame oplossing voor VRF systemen - Hoge efficiëntie door ondere het gebruik van de restwarmte - Ideale oplossing beperkte electravoorziening - Aansluitbaar op aardgas en propaan - Grote range aan capaciteiten (van 45 t/m 142 kW) - Bedrijfssituatie tot -20°C met behoud van capaciteit - Geen ontdooicyclus, dus maximaal comfort - Aansluitbaar op alle VRF DX binnendelen - Aansluitbaar op de watermodulen voor gekoeld en verwarmd water - Diverse oplossingen voor de integratie in gebouwbeheer systemen High

savings

www.aircon.panasonic.eu

Easy

refrigerant

friendly

Down to -20°C in heating mode

control

by BMS

R410A

OUTDOOR TEMPERATURE

CONNECTIVITY

Environmentally

Panasonic Benelux Europalaan 30 5232 BC ‘s-Hertogenbosch

INSTALLATIE & BOUW | 37

AMSTERDAM | RAI

Tekst: Lieke van Zuilekom | Foto: Kropman Installatietechniek

Duurzame installaties in Amtrium Amsterdam RAI De afrondende bouwwerkzaamheden voor het Amtrium van Amsterdam RAI zijn op dit moment in volle gang. Tijdens de bouw worden de meest duurzame technieken toegepast. Amsterdam RAI wil namelijk het eerste BREEAM-NL Excellentcertificaat voor congresfunctie behalen.

Kropman Installatietechniek is verantwoordelijk voor het complete installatiepakket in het Amtrium, van de W- en E-installaties tot alle meet- en regeltechniek. “Aan de hand van het programma van eisen van installatieadviseur Nelissen hebben wij het PvE-ontwerp tot bestekniveau uitgewerkt,” vertelt werkvoorbereider Michael Vogel. “Vervolgens hebben we samen met de bouwkundig aannemer de werkvoorbereidingsfase doorlopen, waarna we begin 2014 met onze fysieke werkzaamheden zijn gestart.”

VERBINDINGEN Vanuit de bestaande Europahal hebben we een hoofdvoeding doorgetrokken naar de nieuwbouw, vertelt Vogel. “We hebben een railkoker van 2.000 Ampère via het dak van de Europahal naar het Amtrium aange-

bracht, alwaar we de railkoker op de hoofdverdeler in de kelder hebben aangesloten.” Ook het datanetwerk is middels een redundante glasvezelverbinding vanuit de bestaande bouw doorgetrokken. “Daarnaast hebben we op de begane grond en de eerste verdieping speciale vloerputten laten maken door een constructiebedrijf, waarin we grote CEE-form aansluitingen van 32A, 63A en 125A hebben aangebracht, inclusief 230V Wieland aansluitingen, datapunten en glastubes ten behoeve van de standhouders. Het zogenaamde ‘standnet’ betreft een separaat voedingsveld op de hoofdverdeler.”

In de kantoorruimten op de tweede, derde en vierde verdieping zijn vloergoten gerealiseerd met om de 2,5 meter consolidation points ten behoeve van elektra en data. “Hierdoor zijn de ruimten en alle installaties flexibel

Alles voor die ene milliseconde!

BLIKSEMBEVEILIGING

|

AARDINGSSYSTEMEN

|

PERMANENTE VALBEVEILIGINGSSYSTEMEN

|

DUURZAME DAKCONCEPTEN

ACN BV | Proostwetering 20 | 3543 AE UTRECHT | T +31 (0)88 2257267 | info@acnbv.nl | www.acnbv.nl ACN_adv_130x197mm.indd 1

38 | INSTALLATIE & BOUW

19-11-14 11:57

AMSTERDAM | RAI

indeelbaar, wat een grote rol speelt in de flexibiliteit van het gebouw.”

De kelder, de begane grond, de eerste verdieping én de kas aan de zuidgevel van het gebouw zijn volledig voorzien van DALI dimbare LED-verlichting. Alle installaties in het pand worden gemonitord, om het energieverbruik in het oog te houden.

KLIMAATINSTALLATIES Verwarmen en koelen van het gebouw geschiedt grotendeels via de luchtbehandelingsinstallatie. Opwekking van warmte en koude wordt gerealiseerd middels een WKO-systeem in combinatie met een warmtepomp. In de kantoren wordt nabehandeld middels inductie-units. Daarnaast zijn er naverwarmers en VAV- en CO2-regelingen toegepast in de vergader- en congresfuncties, vertelt projectmanager Koen van den Brink. In de vloer van het Amtrium is vloerverwarming/koeling voorzien, ter ondersteuning.

“Elke verdieping van de nieuwbouw heeft een andere indeling, ruimtehoogte en -functie en daardoor ook een andere warmte- en koudevraag.

Grote glasoppervlakten zorgen bovendien voor een hoge zonbelasting en/of koudeval. Om een comfortabel binnenklimaat te garanderen, was een juiste engineering van groot belang.” Om geluidsoverdracht via onder meer de luchtkanalen te voorkomen, zijn de luchtkanalen voorzien van specifieke dempers en akoestische isolatie.

Naast de luchtbehandeling heeft Kropman Installatietechniek het gebouw voorzien van een sprinklerinstallatie, sanitaire installaties en pantry’s, alsmede irrigatiesystemen voor het kasgebied.

Kropman Installatietechniek verwacht rond de jaarwisseling het gebouw aan Amsterdam RAI op te leveren. Aansluitend ligt er de intentie om het gebouw ook langjarig te onderhouden. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES

Amsterdam RAI Benthem Crouwel Architects BAM Utiliteitsbouw Amsterdam Kropman Installatietechniek, ACN Bliksembeveiliging

Projectinfo AMTRIUM AMSTERDAM RAI BESCHERMD TEGEN BLIKSEM Met het ontwerp van het Amtrium voegt Amsterdam RAI een multifunctionele en duurzame congres- vergader- en kantoorruimte met restaurant toe aan haar accommodatie op het Europaplein. Het Amtrium, dat een bruto vloeroppervlak heeft van 9.000 m2, wordt gerealiseerd aan de noordzijde van het bestaande complex. In navolging van de bestaande bouw, wordt ook het Amtrium voorzien van bliksembeveiliging. ACN Bliksembeveiliging heeft, als preferred supplier van de RAI, de bliksembeveiligingsinstallatie ontworpen. Daarnaast is het bedrijf verantwoordelijk voor de montage van de installatie. “In overleg met de architect en de adviseur hebben we een installatie ontworpen die zoveel mogelijk uit het zicht wordt gemonteerd. Een specifieke eis van de opdrachtgever,” vertelt Ruud Miggels, directeur van ACN Bliksembeveiliging. “Omdat het -vanwege de glazen elementen in de gevel- niet mogelijk was om alle leidingen in de spouw omhoog te leggen, hebben we de leidingen voorzien in de bouwkundige prefab kolommen en pilaren in het pand.”Het Amtrium beschikt over een duurzaam dak, dat volledig voorzien is van zonnepanelen. Miggels: “Op het dak worden opvangers van 2,5 tot maximaal 3 meter hoog geplaatst, waardoor de zonnepanelen en alle installatie-onderdelen optimaal worden beveiligd. Vanwege de duurzaamheid van het pand wordt gebruikgemaakt van koperdraad.” Voor het eind van het jaar moet de bliksembeveiligingsinstallatie worden opgeleverd.

Het Amtrium wordt in mei 2015 in gebruik genomen.

Over ACN Bliksembeveiliging ACN Bliksembeveiliging is één van de grotere bliksembeveiligingsbedrijven in Nederland en lid van Uneto-VNI vakgroep bliksembeveiliging. Het bedrijf ontwerpt, installeert en onderhoudt bliksembeveiliging voor bedrijven en particulieren en is gespecialiseerd in aardingssystemen, bliksembeveiligingsinstallaties, overstroom- en overspanningsbeveiligingen, statische elektriciteit, EMC en ontstoringstechnieken.

INSTALLATIE & BOUW | 39

Tekst: Sjoerd Meuleman | Foto: Installatiebedrijf Bectro

THE STUDENT HOTEL SCHRIJDT VOORT Met vestigingen in Amsterdam, Den Haag en Luik is hotelketen The Student Hotel een snelgroeiende speler in de wereld van tijdelijk verhuurbare studentenhuisvesting. Hun laatste uitbreiding betreft de locatie Rotterdam, in het voormalige hoofdkantoor Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Installatiebedrijf Bectro uit Amersfoort verzorgde voor het complex zowel de E- als W-installaties.

Met het snelgroeiende The Student Hotel als vaste opdrachtgever zijn er installatiebedrijven die het minder afgaat. Geen reden tot klagen, zegt ook Marc Koot, projectleider W-installaties van Bectro Installatietechniek. “Zes jaar zijn we nu gezamenlijk onderweg en in die tijd is er een concept ontstaan dat zich nog steeds door ontwikkelt. Hier in

40 | INSTALLATIE & BOUW

Rotterdam bijvoorbeeld hebben wij voor het eerst zelf de prefab badkamers geleverd, van top tot teen ingericht, dus vanaf de eerste kraan tot en met het laatste planchet. Heel mooi om te doen.” De 232 badkamers zijn van Pools fabricaat en hoefden door Bectro nog slechts te worden aangesloten. Verticaal transport ervan geschiedde via sparingen door de gevels.

TEAM Bectro realiseerde voor ook deze vestiging het gehele installatievraagstuk. Dus naast de werktuigbouwkundige (verwarming, koeling, ventilatie en sanitair) ook de elektrotechnische installaties (verlichting, toegangscontrole, liften, brandmeld, ontruiming, communicatie en camera’s). Een groot voordeel, volgens Koot, omdat afstemming met eigen mensen nu eenmaal gemakkelijker gaat, met als bijkomend voordeel een verbeterde synergie. “Plus de repeterende factor: we zijn nu al in gesprek voor de volgende vestigingen en ons team › raakt alleen maar beter ingespeeld.” Hij wil benadruk-

ROTTERDAM | The Student Hotel

Projectinfo

Projectinfo

BRANDWEREND AFDICHTEN SPECIALISTENWERK

SLIM DEURBESLAG

Over (brandwerend) isoleren van kanalen en doorvoeren wordt nogal eens gemakkelijk gedacht. Toch is het specialistische materie die louter gecertificeerd mag worden uitgevoerd. Zo’n gecertificeerd bedrijf is Riweltie uit Utrecht. Hun werkzaamheden voor The Student-Hotel in Rotterdam was de vierde in een reeks. Soms volgt uit ene opdracht bijna automatisch de volgende. Immers: voor de vierde keer in successie mocht het Utrechtse Riweltie BV het (brandwerende) isolatiewerk voor een Student-Hotel vestiging verzorgen. Ook nu weer in opdracht van hoofdinstallateur Bectro.

Technisch en commercieel directeur Hans de Klein: “Het mooie hieraan is het repeterende karakter ervan. Elk te verbouwen gebouw gebeurt volgens een vast stramien, zodat je als bedrijf steeds beter raakt ingespeeld.”

De Klein doelt op de inpandige ‘totaal-strip’ methode, waardoor er in feite sprake is van een nieuw gebouw in een bestaand jasje.

Hoge eisen Riweltie isoleerde ook voor deze Rotterdamse vestiging onder meer alle inpandige cv-leidingen en de leidingen en luchtkanalen op het dak.

Daarnaast in de opdracht zat het brandwerend afdichten van doorvoeren met Promat manchetten. Vooral dat laatste blijkt specialistischer werk, dan op het eerste gezicht lijkt. De Klein: “Er werken hier 45 mensen, waarvan er 15 zijn gespecialiseerd in louter brandveiligheid. Van elke brandwerend afgedichte doorvoer moet een logboek worden bijgehouden. Dan begrijp je wel dat de eisen hoog zijn.”

“DE SLEUTELSPECIALIST SINDS 1967”

TOTAAL INSTALLATEUR MECHANISCHE EN ELECTRONISCHE BEVEILIGINGSTECHNIEK

Het toegangscontrolesysteem van The Student Hotel in Rotterdam wordt geregeld door een Salto Virtueel Netwerk. “In samenwerking met Bectro Installatietechniek hebben we het Salto-toegangscontrolesysteem geadviseerd,” zegt Willem Lam van de Sleutelspecialist Amersfoort. “Het Saltosysteem werkt met standalone, offline deurbeslag voorzien van een kaartlezer in combinatie met online besturing en wandlezer. De kaart of in dit geval de tag is het slimme medium, de gegevensdrager die communiceert tussen de sloten. Het maakt offline beslag online zichtbaar en creëert een virtueel netwerk. Normaliter is het met offline beslag niet mogelijk om te zien wie gebruik heeft gemaakt van een deur. Met de Saltoproducten kan dat wel.”

De Sleutelspecialist heeft zorggedragen voor de implementatie van de toegangscontrole, alle 232 kamers plus 28 keukens voorzien van een offline deurbeslag met kaartlezer, plus nog eens 67 algemene toegangsdeuren voorzien van een online besturing. “Longstay gasten (studenten) hebben de beschikking over een tag, shortstay hotelgasten krijgen een reguliere kaart als bij traditionele hotels,” vervolgt Willem Lam. “De kaart wordt geprogrammeerd met het reserveringssysteem dat via een interface is verbonden met de Salto-software. De tag wordt ook geprogrammeerd en past ten opzichte van de kaart beter bij studenten.

Zo is de tag duurzaam, sterk en ook eenvoudig te programmeren.”

CAMERA’S ZORGEN VOOR DISCRETE BEVEILIGING EN BEWAKING IN THE STUDENT HOTEL Sinds het begin van schooljaar 2014-2015 kunnen buitenlandse studenten terecht in The Student Hotel in Rotterdam. Het voormalige hoofdkantoor van de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid beschikt over 232 kamers die volledig zijn ingericht voor tijdelijke studentenhuisvesting. Om vandalisme in en rond het pand tegen te gaan, zijn 27 binnencamera’s en twee buitencamera’s voorzien. CNI Europe heeft, in opdracht van hoofdinstallateur Bectro Installatietechniek, de levering van deze camera’s verzorgd. “Alle camera’s betreffen de nieuwe compact S800D serie camera’s, gekoppeld aan een Milestone VMS systeem”, vertelt Frank Goldewijk, directeur van CNI Europe. “Deze minidome compactcamera’s bieden 24 uur per dag discrete beveiliging en bewaking in onder andere de entrees, gangen en liften van het hotel. De camera’s beschikken over een 2 megapixel hoge resolutie lens en een kijkhoek van 95 graden.”

VEILIGSPECIALIST TOTAAL INSTALLATEUR MECHANISCHE EN ELECTRONISCHE BEVEILIGINGSTECHNIEK

HELIUMWEG 14 3812 RE AMERSFOORT 033 – 4220722 VEILIGSPECIALIST.NL

Hiernaast heeft het bedrijf het Panduit bekabelingsnetwerk geleverd ten behoeve van het universele datanetwerk van The Student Hotel, waar niet alleen de computers, maar ook alle telefonie- en cameraverkeer overheen lopen. “In totaal gaat het om circa achthonderd aansluitingen”, aldus Goldewijk. “Alle producten zijn vanuit ons magazijn in Dordrecht just-in-time op de bouw aangeleverd.”

INSTALLATIE & BOUW | 41

CNI Europe

Uw specialist in IP camera oplossingen Canon / MOBOTIX

Kaal masten

Kantelbare- en Vaste camera masten

IP camera’s

Netgear

Synology

Switches

Netwerkopslag nassen

Leviton / Panduit

Raytec

Databekabeling

Infrarood lampen

• Jan Valsterweg 52 • 3315 LG Dordrecht • Tel. 078-618 6899 • Info@cnieurope.nl • www.cnieurope.nl •

Van goede lucht... ...ga je leven!

Air Tech Systems levert een

- Luchtkanalen & componenten

totaalpakket van producten

- Luchtbehandelingskasten

en diensten om u de complete

- Montage & projectmanage-

zorg voor de perfecte klimaatbeheersing uit handen te

ment - Snel & flexibel

nemen.

Air Tech Systems is dan ook

Gespecialiseerd in het aannemen en uitvoeren van isolatiewerken en brandwerende systemen Ontariodreef 5 • 3565 BA Utrecht Tel: 030 2619252 • F 030 2619254 • www.riweltie.nl

14230662_riwelte.indd 1

graag úw partner voor de uit-

Kijk voor meer informatie op

voering van al uw utiliteits–

www.airtechsystems.nl of bel

projecten.

033 - 469 17 86.

www.airtechsystems.nl I-en-B adv nov 2014 v2.indd 1 02-12-14 11:28

20-11-14 17:53

ROTTERDAM | The Student Hotel

Projectinfo ALLEEN GEBRUIK VAN TOPMATERIALEN Ooit een prominent hoofdkantoor van Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid gebouwd eind jaren zestig, sinds kort een trendy 3-sterren hotel voor zowel kort als lang verblijf. Air Tech Systems BV uit Amersfoort installeerde het toe- en afvoer luchtbehandelingssysteem voor het Rotterdamse transformatieproject The Student Hotel City Living II. Het hotel telt in totaal 232 kamers die vanzelfsprekend alle dienden te worden voorzien van een optimale luchtbehandeling. Air Tech Systems kreeg van Bectro Installatietechniek, ook afkomstig uit Amersfoort, het vertrouwen om het benodigde luchtkanalensysteem te verzorgen. Hoofd Verkoop Leo ’t Jong: “Gezien onze ruime ervaring met hotels een logische keuze. Mede door een perfecte samenwerking met de overige bouwpartners en bovendien een strakke LEAN-planning is het volledige project binnen een tijdsbestek van acht maanden gerealiseerd.” ken de factor meedenkwerk voor deze opdrachtgever. “Ik weet: het klinkt als een cliché, maar onze bijdrage is heus meer dan installeren alleen. Per opdracht kijken we nauwgezet naar wat de opdrachtgever wil en ondersteunen hem in zowel zijn financiële als operationele bedrijfsmodel.”

OPLOSSING Sinds het nieuwe collegejaar is het hotel operationeel. Het door bouwbedrijf Van Omme & de Groot omgebouwde jaren zestig pand heeft in totaal 232 kamers die alle zijn ingericht voor tijdelijke studentenhuisvesting. Als een soort van overgangsvoorziening, zegt Koot. “Veel jonge studenten -en dan vooral die uit het buitenland- hebben niet direct beschikking over permanente huisvesting en richten zich daarom eerst op een tijdelijke oplossing. The Student Hotel biedt daarvoor die faciliteiten. Al is het hotel ook zeker luxe genoeg om ook veel langer te willen verblijven.” ❚

LEGIONELLA: NIET TE ONDERSCHATTEN

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES E+W INSTALLATIEADVIEZEN CONSTRUCTEUR TOE- EN AFVOER LUCHTBEHANDELING LEGIONELLABESTRIJDING ISOLATIEWERKEN TOEGANGSCONTROLE CAMERA'S START BOUW OPLEVERING

Topmaterialen Betrof het ditmaal ‘slechts’ het luchtkanalensysteem, Air Tech Systems doet veel meer dan dat. Het bedrijf biedt een one-stop-shopping dienstenpakket en verzorgt desgewenst het geheel van buitenluchtrooster tot en met toevoerrooster. Gebruik van topmaterialen noemt ’t Jong daarin van eminent belang. “Onze luchtbehandelingskasten zijn bijvoorbeeld van het Zweedse merk IV Produkt. De LCC van deze kasten zijn aantoonbaar lager dan die van de concurrentie.” Ook bovenmodaal noemt hij hun manier van werken. ’t Jong: “Ons sterktepunt is een gedegen begeleiding gedurende het bouwproces, waarbij wij voortdurend proactief meedenken met onze opdrachtgevers. Positief gevolg hiervan is dat de faalkosten hierdoor worden geminimaliseerd, waardoor er een win-winsituatie ontstaat.”

The Student Hotel Architectenbureau Karina Benraad, Zeist Van Omme & de Groot, Rotterdam Bectro InstallatietechniekBV, Amersfoort NormNed BV, Amersfoort Theo Wulffraat & Partners BV, Zwijndrecht Air Tech Systems BV, Amersfoort PB International BV, Zelhem Riweltie BV, Utrecht de Sleutelspecialist Amersfoort CNI Europe december 2013 juli 2014

Juist voor hotels is een deugdelijk aangebrachte legionellawering van groot belang. Toch lijkt niet elke opdrachtgever zich daarvan voldoende bewust. Iedere installateur zou moeten weten: in gebouwen met een groot leidingwerk zijn legionellafilters een niet te missen noodzakelijk kwaad. Toch zijn er nog altijd veel installateurs die menen dat de soep minder heet is dan die wordt gegeten. Onverstandig, zegt Arran Kassens, salesmanager van het legionellabestrijdingsbedrijf PB International BV uit Zelhem. “Juist in gebouwen met veel stilstaand water is het gevaar van legionellabesmetting bepaald niet denkbeeldig. En de gevolgen kunnen groot zijn. Niet alleen financieel, maar zeker ook voor de volksgezondheid.” Daarom is hij blij met een installatiebedrijf als Bectro Installatietechniek BV uit Amersfoort. Op hun initiatief levert de legionellabestrijder voor al hun prioritaire installaties zogeheten ultrafiltratiesystemen, bestaande uit met membranen gevuld filtermodules voor bacterieopvang direct na de watermeter. Volgens wetgeving goedgekeurd, dus veilig en getest. Kassens: “Verstandig, want ook in dit geval is voorkomen beter dan genezen.”

INSTALLATIE & BOUW | 43

BEDRIJFSPRESENTATIE

Tekst: Lieke van Zuilekom

TOCHTVRIJ VENTILEREN MET EEN VLAK PLAFOND DANKZIJ TEXTIELE LUCHTVERDEELPANELEN In ruimtes waar regelmatig veel mensen aan het werk zijn, vooral bij zittend werk, wordt tocht al snel als hinderlijk ervaren. Zit je bijvoorbeeld net in de luchtstroom van een toevoerrooster, dan zul je al gauw last krijgen van een stijve nek, rillerigheid of verkoudheidsklachten. Door toepassing van luchtverdeelpanelen kan deze hinderlijke tocht worden voorkomen.

BLT Luchttechniek levert en monteert al twintig jaar Euro Air-luchtverdeelslangen voor de meest uiteenlopende projecten. Van scholen tot fitnesscentra en van zwembaden tot monumentale panden. Een doorontwikkeling van de luchtverdeelslangen betreft het eveneens textiele luchtverdeelpaneel.

Het grote verschil van dit paneel ten opzichte van de luchtverdeelslang, is dat het paneel een vlakke onderzijde heeft, die in één lijn loopt met het plafond. “Het eveneens textiele, luchtdichte aansluitplenum bevindt zich geheel boven het plafond,” vertelt Jeroen van Gils, commercieel manager van BLT Luchttechniek.

44 | INSTALLATIE & BOUW

“Het flexibele materiaal vormt zich hier naar de beschikbare ruimte. Geringe ruimte boven het verlaagde plafond en hinderlijke kabelgoten of leidingwerk vormen geen belemmering meer.

Op dit gebied biedt het paneel een groot aantal voordelen ten opzichte van conventionele stalen roosters met plenumboxen.”

neel is luchtdoorlatend over het gehele oppervlak. Hierdoor ontstaat een gelijkmatig uitblaaspatroon met een zeer lage luchtsnelheid.

GELIJKMATIG UITBLAASPATROON

“De basisuitvoering van het ventilatiepaneel wordt toegepast voor isotherme of gekoelde toevoerlucht,” vertelt Peter Vriens, technisch manager bij BLT Luchttechniek. “In feite is hier sprake van een verdringingssysteem met beperkte menging in de randzone.”

Het luchtverdeelpaneel is gemaakt van het materiaal Trevira CS (TCS) en geweven in HDC (High Dust Capacity) kwaliteit. Dit is gecertificeerd als brandklasse B1, conform DIN 4102, deel 1. Het TCS-doek van het luchtverdeelpa-

BEDRIJFSPRESENTATIE

“HET FLEXIBELE MATERIAAL VORMT ZICH HIER NAAR DE BESCHIKBARE RUIMTE." in Middelburg, de kantoren van politiebureau Koudenhorn in Haarlem, de observatieruimten van de faculteit Psychologie van de Universiteit Tilburg en de MRI-ruimte in het Sint Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg. “Op dit moment is er veel belangstelling vanuit de ziekenhuiswereld, vooral voor toepassingen in ruimtes voor nierdialyse, MRI, et cetera, waar patiënten extra gevoelig zijn voor enige luchtbeweging.”

Het luchtverdeelpaneel is gemaakt van het materiaal Trevira CS (TCS) en geweven in HDC (High Dust Capacity) kwaliteit.

PERFORATIES Afhankelijk van onder andere inblaastemperatuur en plafondhoogte kan het inblaaspatroon worden aangepast, door toepassing van de gelaserde Euro Air Directional Flow Control (DFC) perforaties, vertelt Van Gils. “Hierdoor ontstaat een meer inductief uitblaaspatroon, wat de mogelijkheid biedt om het ventilatiepaneel ook

toe te passen wanneer niet alleen gekoelde maar ook verwarmde lucht toegevoerd moet kunnen worden.”

Het luchtverdeelpaneel is tijdens de VSK-beurs in februari officieel geïntroduceerd. Sindsdien zijn er luchtverdeelpanelen geleverd voor diverse projecten zoals de presentatieruimte bij SCEZ

SAMENWERKING Binnen de IPC-werkgroep van de Stichting Duurzame Scholen, heeft BLT Luchttechniek actief gezocht naar een innovatieve oplossing voor het toevoeren van lucht, conform klasse A, B en C. In 2012 startte hiertoe de samenwerking met de firma HC KP. Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling van het KP-TEX-ventilatiepaneel, dar specifiek kan worden geïntegreerd in de HC-KPklimaatplafonds. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 45

THEMA | Data-installaties

Tekst: Roel van Gils | Foto: Kannegieter

DATA-INSTALLATIES:

MEER DAN ALLEEN DE KABEL De markt van data-installaties en netwerkapparatuur is continue in beweging. De kenniscomponent wordt steeds belangrijker, stelt Frank Marree, directeur van Kannegieter.

“Veranderingen zetten in hoog tempo door. Ik durf gerust te stellen dat de markt er over drie jaar compleet anders uit ziet. Het is aan ons om daarop te anticiperen. We kijken verder dan alleen naar de kabel.”

Kannegieter is van oorsprong een familiebedrijf en groot geworden in de distributie van coax-kabel. Sinds jaar en dag ligt de focus op data-bekabeling, netwerkapparatuur en slimme distributieoplossingen. “We zijn een door kennis gedreven organisatie,” zegt Linda Jager, sales manager. We verbinden werelden. Niet alleen vanuit de techniek, maar ook de wereld van de installateurs, wifi-specialisten en ict-resellers met die van eindgebruikers, adviseurs

Bent u op zoek naar een specialistische partner op het gebied van databekabeling en netwerkapparatuur? En zoekt u een logistieke partij die u naast kwalitatief hoogwaardige producten ook nog eens kan voorzien van uitgebreid advies, maatwerkoplossingen en trainingen op het gebied van glasvezeltechniek, twisted-pair bekabeling, wireless oplossingen of specifieke producttrainingen? Dan verbindt Kannegieter haar wereld graag met die van u!

Kannegieter ondersteunt en adviseert haar opdrachtgevers optimaal door middel van een breed diensten- en productportfolio. En dit doen wij al 55 jaar lang! Doordat u bij ons kunt rekenen op specialistische kennis en ervaring, vinden wij voor u altijd de beste oplossing voor uw netwerkinfrastructuur.

Kannegieter verbindt werelden...

Brand-Rex Corning Fluke-Networks Lancom Systems Allied Telesis Minkels Rittal Nexans Kannegieter College Xirrus M2fx MRV Eaton ServerTechnology

46 | INSTALLATIE & BOUW

Meer weten?

Bel ons of kijk op: www.kannegieter.nl

THEMA | Data-installaties

Eén van de vele mogelijkheden van de logistieke diensten van Kannegieter.

en fabrikanten.” Raymond Oudijk, accountmanager landelijke accounts, vult haar aan: “Ons productportfolio sluit aan bij onze strategie en is zeer zorgvuldig samengesteld met voornamelijk A-merken.”

INSPELEN OP TRENDS We constateren een vlakke marktontwikkeling op datagebied, zegt Linda Jager. “De echte groei wordt gerealiseerd buiten Nederland. Toch zijn wij zeker niet ontevreden op dit moment en dat komt doordat wij in de breedte een totale ondersteuning bieden. We zijn bijna gewend dat de markt onderhevig is aan ontwikkelingen. Ontwikkelingen op het gebied van datacenters en de cloud bijvoorbeeld, zetten in hoog tempo door. We zijn gewend in de pas mee te lopen. Onze branche is allesbehalve traditioneel meer. We zijn daarom vrijwel permanent bezig onze oriëntatie te bepalen. Inspelen op trends. Anders mis je de boot. Dat legt behoorlijk wat beslag op de capaciteit, maar het vormt de ingang naar continuïteit.”

Kannegieter is van origine een logistieke partij, maar wordt in de markt vooral gezien als een door kennis gedreven organisatie. Behalve serieuze marktontwikkelingen constateert Raymond Oudijk ook een duidelijke verschuiving bij de installateurs. “De vroegere concurrenten gaan nu een strategische samenwerking aan om projecten tot een goed einde te brengen. Expertise wordt steeds vaker ‘ingekocht’, omdat kennis door allerhande bezuinigingsronden bij installateurs wegvloeit. Wij proberen een toegevoegde waarde te zijn voor deze organisaties.”

KENNIS GEDREVEN Voortbordurend op die toegevoegde waarde volgen medewerkers van Kannegieter periodiek trainingen om het kennisniveau up to date te houden. Ook externe partijen, eindgebruikers, installateurs en adviseurs, maken veelvuldig gebruik van Kannegieter College, waar maatwerktrainingen en praktische trainingen worden gegeven en de basiskennis van onder andere ethernet switching, wireless en koper- en glasvezelbekabeling kan worden bijgespijkerd.

De Business Development Managers van Kannegieter komen ook regelmatig bij onder meer adviesbureaus, engineeringsbureaus en grote eindklanten over de vloer om te helpen met visievraagstukken over datanetworking, het

Er wordt continue gewerkt aan verbetering en optimalisatie van totaaloplossingen

schrijven van pve’s of om kennis over te dragen op het gebied van standaarden en normen. “Dit alles om projecten op de markt te brengen of oplossingen aan te dragen, die toepasbaar zijn in de behoefte van de eindklant,” zegt Georges Kazantzidis, business consultant bij Kannegieter. “Er zijn ontzettend veel ontwikkelingen gaande als het gaat om databekabeling, maar ook op het gebied van wireless met de komst van de nieuwe AC-standaard. Een netwerk wordt steeds meer universeel gebruikt voor allerlei toepassingen en wordt een steeds belangrijker onderdeel van de gebouwinfrastructuur; veel disciplines hebben een relatie met elkaar. Het is zaak dat in goede banen te leiden om tot een optimaal eindresultaat te komen,” besluit Georges Kazantzidis. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 47

NIEUWEGEIN | Renovatie Ratelaar

Tekst: Roel van Gils | Foto: Moorland Investments

VAN OUD NAAR NIEUW EN EIGENTIJDS De renovatie van kantoor De Ratelaar in Nieuwegein was dermate ingrijpend dat Schulte & Lestraden, verantwoordelijk voor de E-installaties, veel installaties nieuw heeft kunnen aanbrengen. Dat zegt Jan Haasnoot van Schulte & Lestraden.

“Het gebouw is volledig gestript tot op het betonnen casco. We kregen geen vast omlijnd bestek, maar een programma van eisen met werkomschrijving. Aan de hand daarvan hebben we het installatieontwerp gemaakt in nauw overleg met de gebouweigenaar Moorland Investments en de reeds bekende huurders/gebruikers. Ondertussen was Bouwbedrijf Wessels Rijssen al gestart met het slopen en opnieuw opbouwen van het pand.”

Het pand bevat vijf bouwlagen, bestaande uit een apotheek, zorgwinkel en multifunctionele ruimte op de begane grond. Op de eerste verdieping komt een huisartsen-, en fysiopraktijk met receptie en backoffice. De tweede en derde verdieping zijn nog niet verhuurd. Haasnoot: “Deze verdiepingen zijn voorzien van een

Projectinfo ALLES ONDER ÉÉN DAK Bij de renovatie van het bestaand kantoorpand de Ratelaar in Nieuwegein is alleen het betoncasco blijven staan. Hillsafety heeft zorggedragen voor de implementatie van alle zwakstroominstallaties in het pand. Het ging volgens Gert-Jan Woudsma van Hillsafety onder meer om de brandbeveiliging, inbraakbeveiliging, blusmiddelen en de noodverlichting. “We zijn bij dit project betrokken geraakt omdat we als één partij een compleet pakket aan disciplines konden bieden. Vervolgens zijn we met de opdrachtgever om tafel gegaan om invulling te geven aan het programma van eisen. Bij de Ratelaar was het vooral de korte doorlooptijd die voor de nodige uitdagingen zorgde. We hebben onder een behoorlijke druk toch een prima prestatie geleverd. De opdrachtgever is in ieder geval dik tevreden,” besluit Gert-Jan Woudsma. De Ratelaar is in februari van dit jaar opgeleverd en inmiddels volop in gebruik.

48 | INSTALLATIE & BOUW

basisinstallatie bestaande uit een bouwkundige wandgoot met wcd's en data.

Ook is een basisverlichtingsplan toegepast. Op de vierde verdieping bevindt zich de technische ruimte ten behoeve van de klimaatinstallatie. Behalve het installatieontwerp, de uitvoering en het bedrijfsvaardig opleveren van de genoemde technische installaties zijn we gedurende de bouw ook verantwoordelijk geweest voor de begeleiding van de onderaannemers voor onder andere de data-, brandmeld- en ontruimingsinstallaties.” Ter verbetering van het binnenklimaat, energieverbruik en exploitatiekosten zijn verschillende verbeteringen aangebracht. Zo is gebruik gemaakt van hoogfrequente verlichting, LED-verlichting in toiletgroepen en trappenhuizen, LED-verlichting voor vluchtwegaanduidingen en aanwezigheidsschakelaars. “De Ratelaar is een mooi voorbeeld van hoe een verouderd gebouw getransformeerd kan worden tot een modern en eigentijds gebouw. Echt een aanwinst voor de buurt,” zegt Jan Haasnoot tot besluit. Ook de naam is veranderd; De Ratelaar heet voortaan BG Office. ❚

Bouwinfo PROJECT OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER INSTALLATIES DATUM AANLEG

De Ratelaar, Nieuwegein Moorland Investments B.V. Horsman & Venekamp architecten Bouwbedrijf Wessels Rijssen B.V. Schulte & Lestraden B.V. (E), Hillsafety mei 2013 - januari 2014

Kort nieuws Tochtvrije koeling en ventilatie Voor het inblazen van de gekoelde ventilatielucht in het restaurant van het RNW-gebouw in Hilversum wordt gebruikgemaakt van de textiele luchtverdeelslangen van BLT Luchttechniek. “Het toegepaste DFC (Directional Flow Control) systeem zorgt ervoor dat de luchtstroom gelijkmatig en loodrecht op de luchtverdeelslang uittreedt. Speciaal vormgegeven en gelaserde

EI90 gehaald. De test is uitgevoerd met zowel de brand van binnen naar buiten als wel van buiten naar binnen. Dat betekend dat ook betreedbare schachten uitgevoerd kunnen worden. Indien er een niet standaard inbouwelement gekozen wordt kan de maatvoering uiteraard aangepast worden.

Na plaatsing van de elementen kan de schachtwand naar wens afgewerkt worden zonder beperkingen. Ook zijn er geen beperkingen van drukknoppen of toiletpotten. Voor de aan en afvoerbuizen zijn dus geen aparte wurgmanchetten, die altijd in het zicht blijven, nodig. Er kan dus gewoon betegeld en waterdicht afgekit worden tot aan de kunststofbuizen. Geen uitstekende delen dus die moeilijk schoon te houden zijn en mogelijk kunnen roesten of lastig af te werken zijn. Plaatsing van de standaard elementen kan al plaatsvinden in de ruwbouw.

De elementen zijn vochtbestendig. Dus ook hier geld geen achteraf montage wat veel tijd en dus geld kost. Bij het ontwerp plannen en de elementen in het bouwproces plaatsen.

DVV dakventilator geschikt voor hoge temperaturen Daar waar het gaat om hoge mediumtemperaturen en zware bedrijfsomstandigheden is de DVV de juiste keus. Deze thermoventilatoren komen het best tot hun recht daar waar de eisen hoger liggen. De DVV valt in de temperatuurclassificatie F400/600 en is dus bestand tegen mediumtemperaturen tot 400/600°C gedurende 120 minuten.

perforaties in combinatie met luchtstroom controlerende richtingsbaffles/ stuurklepjes maken dit mogelijk,” zegt Peter Vriens, technisch manager van BLT Luchttechniek. Het DFC-systeem kan worden toegepast in ronde, halfronde of kwartronde luchtverdeelslangen. In het RNW-gebouw is gekozen voor twee ronde slangen met een diameter van 400 millimeter, die vrij in de ruimte hangen. Zowel de ophangrails als de luchtverdeelslangen zijn uitgevoerd in de speciale (niet standaard) RAL-kleur signaalgrijs.

Inbouwtoilet brandwerend maken?

…. De oplossing is zo simpel!!

Een inbouwtoilet opgenomen in een schacht is zeker niet altijd brandwerend.

Een goede en eenvoudige oplossing was er nooit voorhanden. DMS Brandwerende Systemen heeft in samenwerking met Air Fire Tech een zeer eenvoudige oplossen ontwikkelt en getest conform de Europese norm EN 13501-2 en EN 1366-3. De schachtwand kan gewoon onder andere opgebouwd worden uit een lichte scheidingswand met een beplating die toegepast kan worden in schachtwanden met of zonder isolatie. Het is nu een kwestie van het merk opgeven en de standaard elementen kunnen worden geleverd. De wandopbouw kan bestaan uit 2 maal 20mm beplating. Isolatie is niet noodzakelijk voor de brandwerendheid. Bij deze minimale dikte van 40mm wordt er een brandwerendheid van

De DVV is leverbaar tot 56.000 m3/h en is ook in geïsoleerde uitvoering verkrijgbaar. Het achthoekige huis is gemaakt van zeewaterbestendig aluminium (DVV 1000 M en P 4 polig van aluzink). Het basisframe bestaat uit gegalvaniseerd plaatstaal. De waaier met achterovergebogen schoepen is voor het type F400 van gegalvaniseerd staal en voor het type F600 van RVS gemaakt.. De motor wordt gekoeld d.m.v. een apart kanaal waar verse lucht door stroomt.

Deze ventilatoren kunnen dus overal toegepast worden waar veiligheid een rol speelt, zoals bij het afzuigen van keukens, lasapparaten of industriële ovens. Maar ook voor RWA-installaties (Rook Warmte Afvoer). De DVV is gekeurd conform de Europese product- en testnorm EN 12101-3.

INSTALLATIE & BOUW | 49

Kort nieuws Een sterk staaltje van Lien VanLien bundelt 60 jaar expertise in haar nieuwste productlijn Evago. De top in lichtprestatie gecombineerd met minimaal metalen design inclusief 5 jaar armatuurgarantie en een power factor van meer dan >0,95 voor Energie Investerings Aftrek (EIA). VanLien signature zoals u het kent: metaal, minimalistisch design en optimale prestatiekracht.

Vernieuwende noodverlichtingsoplossingen die doen wat ze beloven. Evago bouwt u eenvoudig op vanuit de slimme techniek van de First Fix in combinatie met Elektronicabox. Deze praktische basis zet zich door in de meegeleverde pictogrammen vluchtroute rechtdoor en blanco plaat. De modulaire vluchtroute-aanduiding is verkrijgbaar als inbouw, opbouw, wand en plafondvariant.

Meer informatie: www.vanlien.nu

Esdec en Hanergy ondertekenen multi-MWP contract voor de levering van ClickFit en FlatFix montagesystemen voor zonnepanelen Esdec BV en Hanergy Solar hebben een langlopend multi-megawatt contract getekend voor de levering van ClickFit en FlatFix montagesystemen. Esdec BV is een Nederlandse fabrikant van hoogwaardige en innovatieve montagesystemen. Hanergy is fabrikant van hoogwaardige dunne film PV-modules.

Hanergy gaat via IKEA complete zonne-energie systemen verkopen en leveren, zodat het voor IKEA klanten mogelijk zal zijn om zonnepanelen op hun huis te installeren. De samenwerking tussen IKEA en Hanergy vond voor het eerst plaats in het Verenigd Koninkrijk in 2013. Nederland is het tweede land waar Hanergy-winkels geopend zullen worden in alle IKEA filialen, met de eerste twee winkels recent geopend in Haarlem en Utrecht.

Hanergy en IKEA kondigden al eerder aan dat ze gedurende de komende maanden in meer IKEA winkels in Europa zonnepanelen voor de particuliere markt gaan aanbieden.

Meer informatie: www.clickfit.nl

50 | INSTALLATIE & BOUW

Coolworld vergroot marktbereik met Heatworld Rentals Coolworld Rentals, bekend van tijdelijke verhuur van koeling en klimaatbeheersing, gaat haar activiteiten op het gebied van huurverwarming fors uitbreiden. De nieuwe divisie Heatworld Rentals gaat de geplande groei gestalte geven. De toenemende vraag naar tijdelijke oplossingen voor verwarmen, drogen, warm water en klimaatbeheersing heeft geleid tot de oprichting van de divisie Heatworld Rentals. Coolworld ziet de lancering van Heatworld als een bekroning van haar no-nonsense werkwijze en een belangrijke stap naar verdere internationale expansie. De onderneming is dan ook zeer ingenomen met de nieuwe businessunit: “De bedrijfsnaam Coolworld Rentals dekte de lading al lang niet meer. Met Heatworld krijgen we alle middelen om professioneel in te spelen op de toenemende vraag naar huurverwarming.”

Meer info: www.heatworld-rentals.com

HENSEL kabeldozen, de ontwikkeling van het orgineel Hensel was in 1931 de uitvinder van de Duroplast (kunststof) kabeldoos.

Om niet alleen te voldoen aan de eisen van nu maar zelfs deze te overtreffen heeft HENSEL een geheel nieuwe kabeldoos ontwikkeld. Impulsen uit de praktijk zijn in de nieuwe ENYCASE kabeldoos verwerkt. Juist als de omgeving hard en moeilijk is, dus veel vraagt van het product zijn HENSEL producten op zijn plaats. Het materiaal van de ENYCASE kabeldoos is van polycarbonaat, weersbestendig en halogeenvrij, zelfdovend, gloeidraad test tot 960 gr C. De dichtheid is IP 66/ IP67. Een stabiele, moderne vorm, met veel ruimte voor de bedrading.

De deksel is met ¼ slag te openen, open of dicht is vanaf een afstand herkenbaar.

Voor bevestiging aan de buitenzijde worden extra beugels bijgeleverd. Klemmen zijn op verschillende posities in de doos aan te brengen. De nieuwe kabeldoos is nu leverbaar voor verbinden van 1,5 mm2 tot 50mm2 . Overige klemmen kasten blijven leverbaar tot 240 mm2.

Meer info: www.hensel-electric.nl

Kort nieuws Nieuwe, zeer stille kanaalunits van Samsung Met de introductie van nieuwe lichtgewicht kanaalunits is vast te stellen dat Samsung doorgaat met het ontwikkelen van innovatieve en energie-efficiente klimaatbeheersingsproducten. Deze nieuwe global kanaalmodellen kenmerken zich door het zeer lage geluidsniveau, de geringe inbouwhoogte en hoge statische druk.

Het meest indrukwekkende aspect van de nieuwe kanaalunit is de reductie van het geluid. Dit is 3 tot 10 dB(A) stiller dan voorgaande modellen.

Vanaf nu vormt het geluidsniveau geen restrictie meer om grote capaciteiten toe te passen. Dit is gerealiseerd door het plaatsen van meerdere waaiers en slakkenhuizen, waarbij de waaiers een grotere diameter hebben met een aerodynamische bolling op het aansnijpunt van de schoep. Wat inbouwhoogte betreft zijn de units een stuk lager geworden. Bij de 9kW en 10kW kanaal is de hoogte gereduceerd tot 25 cm, maar liefst 7 cm lager dan de bestaande modellen.

In combinatie met het lichte gewicht maakt dit installatie veel eenvoudiger.

Maar ook koeltechnisch vindt er een innovatie plaats door gebruik te maken van volledig aluminium flat micro channel warmtewisselaars in binnen- en buitendelen. Deze technologie zorgt ervoor dat er meer warmte uitgewisseld

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

De totaaloplossingen van Samsung klimaatbeheersing Warmtepompen - Lucht-lucht - Lucht-water - Water-lucht - Water-water - Lucht-lucht/water - Water-lucht/water

+ aansluiting op luchtbehandelingskasten

WTW ventilatie - Enthalpieventilatie, vocht en temperatuur - Zeer schone lucht door unieke F8 filters - Geen (elektrische) voorverwarming nodig

Airconditioning - Volledig assortiment binnendelen in diverse capaciteiten

www.samsung-klimaat.nl

wordt op een beperkter oppervlak, waarbij tevens de koudemiddelinhoud wordt gereduceerd. De statische druk van 147 Pa maakt het mogelijk deze units nagenoeg overal toe te passen. Het meest unieke is wel dat de unit zichzelf inregelt op de meest optimale statische druk. Nadat de volledige installatie inclusief het luchtzijde deel is afgerond, gaat de unit een luchtzijde initialisatie doen. Op basis van voorgeprogrammeerde waarden stelt de unit zichzelf optimaal in, rekening houdend met het aangehangen luchtsysteem. De borstelloze gelijkstroommotoren komen hierbij goed van pas. Later dit jaar is een optionele zone controller verkrijgbaar voor deze nieuwe units, waarmee meerdere ruimten afzonderlijk van elkaar kunnen worden geconditioneerd en geregeld.

Meer informatie: www.samsung-klimaat.nl

Krachten gebundeld Het verwarmen en koelen van kleinschalige of grootschalige woningbouwprojecten is sterk in ontwikkeling. Voor zowel projectontwikkelaars, bouwers als eindgebruikers is het belangrijk dat bedrijven anticiperen op een markt in beweging. Dat hebben Geotherm Energy Systems en Thermagas Nederland goed begrepen. Om die reden hebben ze samen ThermaNext opgericht.

Hun krachten en ervaring gebundeld op het gebied van energieconcepten en systeemoplossingen voor woning- en utiliteitsbouw. Onder de noemer ThermaNext kan een compleet project kan worden uitgevoerd van energieopwekking tot en met de energieafgifte. Het voordeel van deze duurzame totaaloplossing is dat de opdrachtgever volledig kan worden ontzorgd en dat de energieopwekking en energieafgifte totaal op elkaar zijn afgestemd. De opdrachtgever krijgt de expertise en kwaliteit van Geotherm en Thermagas en heeft voor het project één verantwoordelijk aanspreekpunt. De projecten kunnen vanaf het systeemontwerp, uitvoering, montage tot en met de oplevering volledig worden uitgevoerd Voor meer informatie: www.thermanext.nl

Onveilige rookgasafvoerinstallatie voorkomt u met Ubbink!

Er vallen steeds meer slachtoffers als gevolg van koolmonoxidevergiftiging door verkeerd geïnstalleerde of slecht onderhouden verwarmingsinstallaties in woningen. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) is een onderzoek begonnen.

Bij de installatie maken onbekwame installateurs veel fouten, waardoor koolmonoxide vrijkomt, zo bleek uit onderzoek van EO-televisieprogramma ‘Dit is de Dag’.

Gemiddeld overlijden jaarlijks 11 mensen als gevolg van koolmonoxidevergiftiging. Daarnaast belanden gemiddeld 150 slachtoffers jaarlijks in een ziekenhuisbed. In de jaren 2005 tot 2010 lag het gemiddelde op 9 mensenlevens en 130 ziekenhuisopnames. Als specialist in rookgasafvoersystemen biedt Ubbink oplossingen in kunststof voor het veilig afvoeren van rookgassen en het toevoeren van verbrandingslucht voor een cv-ketel in de woningbouw en utiliteitsbouw. Onze totaaloplossingen, enkelwandig of dubbelwandig (concentrisch), zijn uitgevoerd in hoogwaardig polypropyleen (PP).

Polypropyleen is niet alleen veilig, maar ook schoner voor de ketel, waardoor de kans op storingen wordt gereduceerd. Bovendien heeft kunststof een langere levensduur dan aluminium. Ons rookgasafvoermateriaal is eenvoudig op maat te maken en modulair, waardoor het makkelijker verwerkt dan traditionele oplossingen.

Meer informatie: www.ubbink.nl

INSTALLATIE & BOUW | 51

Kort nieuws Groot FlatFix Fusion systeem geplaatst Afgelopen September is de installatie gestart van een groot plat dak systeem bestaande uit ruim 5500 Solar Frontier panelen. Op het platte dak van ruim 13.000m2 worden de zonnepanelen in een enkelvoudige opstelling op het zuiden gericht. Met een opgesteld vermogen van in totaal 850Kwp is dit de grootste CIS installatie in Nederland. De Belgische project ontwikkelaar Ikaros Solar koos voor het FlatFix Fusion systeem omwille van de lage dakbelasting en de snelheid waarmee het systeem geplaatst kan worden.

Meer informatie: www.esdec.nl

Wolf Energiesystemen CRL HR-WTW units met warmtewiel Wolf Energiesystemen breidt het assortiment HR-WTW units verder uit met de CRL serie. De CRL is een compacte warmteterugwinunit met HR-warmtewiel met een rendement tot 90%. Het warmtewiel is verkrijgbaar als condensatie-, enthalpie- of sorptierotor. De CRL serie is leverbaar met 4800, 6200 en 9000 m3/h en is nu ook verkrijgbaar in diagonale uitvoering met horizontale en verticale luchtkanaal aansluitingen.

Fluke introduceert de 1000FLT verlichtingstester De nieuwe gebruiksvriendelijke Fluke 1000FLT verlichtingstester bespaart tijd en verlaagt kosten; in minder dan 30 seconden voert deze tester alle essentiële verlichtingstests uit!

De Fluke 1000FLT voert de volgende tests uit: Lampentest: zonder de lamp uit de fitting te halen Voorschakelapparaat testen: bepaal gemakkelijk of het voorschakelapparaat werkt Type voorschakelapparaat testen: identificeer magnetische en elektronische voorschakelapparaten Contactloze spanningsdetectie: snelle controle op aanwezige spanning Pindoorbeltest: of gloeidraden doorgang hebben De Fluke 1000FLT is uitgevoerd met een robuuste, metalen teststaaf; uitschuifbaar tot 79 cm, zodat u minder vaak op een ladder hoeft te klimmen.

Meer info: www.have-digitap.nl

Warme ventilatielucht slim benut Inventum heeft nu de ventilatiewarmtepomp Ecolution® ontwikkeld, een systeem dat warme ventilatielucht uit de woning benut als bron voor de warmtepomp. Op zeer rendabele wijze maakt de Ecolution extra warmte die wordt gebruikt voor het opwarmen van tapwater en cv. Ventilatielucht als warmtebron staat 24 uur per dag tot onze beschikking en zorgt ook nog eens voor een gezond binnenmilieu. De Ecolution ventilatiewarmtepomp vervangt de mechanische ventilatiebox en vormt samen met bijvoorbeeld de hr-combiketel, een hybride opstelling voor opwekking van warmte en warmwater. De Ecolution vervult drie functies; mechanisch ventileren, duurzaam opwekken van warmte voor de verwarming en warm tapwater. Deze unieke oplossing is toepasbaar in de bestaande bouw en nieuwbouw. Voor verwarming maakt de Ecolution naast gebruik van ventilatielucht ook gebruik van de cv-ketel als hulpbron. Daarom werkt hij in de meeste gevallen samen met een hr-combiketel. De Ecolution zorgt dan continu voor de productie van de basiswarmte en de hr-combiketel voor het bijspringen tijdens piekmomenten.

De Ecolution innovatie is volledig toegespitst op Nederlandse woningsituaties en gebruikelijke installatietechnieken.

Meer info: www.inventum.nl

52 | INSTALLATIE & BOUW

Een zeer aantrekkelijke Total Cost of Ownership (TCO), wordt bereikt door een lage luchtsnelheid. Daarnaast is de CRL uitgerust met energiebesparende en traploos regelbare EC-ventilatoren. De CRL serie is stekkerklaar en voldoet aan hygiëne richtlijn VDI 6022. De regeling kan voorzien worden van een communicatiemodule voor BACnet, ModBus, Lonworks of een Ethernetmodule (webserver) voor bediening van de unit via PC of internet. De CRL kan o.a. uitgebreid worden met geluiddempers en een module voor een verwarmings- en koelerbatterij met druppelafscheider en condensaatlekbak.

Meer informatie: www.wolf-energiesystemen.nl

Tzerra Plus is 'beste keuze' in prijs-kwaliteitverhouding De test van de Consumentenbond toont aan dat de Remeha ketels de beste prijs-kwaliteit van Nederland heeft. Zowel de Remeha Tzerra Plus CW4 als de CW5 staan in de top van ‘Beste uit de test’. De Remeha Plus CW5 staat op de tweede plaats, maar is 20% goedkoper én verwarmt de woning ook nog eens energiezuiniger dan de ketel die door de weging van de consumentenbondtest op nummer 1 is geplaatst. De Remeha Tzerra Plus CW4 is het beste CW4-toestel van ons land. De beide geteste toestellen zijn vernieuwd en in september 2014 op de markt geïntroduceerd. Zij halen hun hoge verwarmingsrendement vooral door de innovatieve warmtewisselaar en de compactheid en goede isolatie van het toestel. Bovendien ligt de adviesprijs (exclusief installatie) van de Tzerra Plus CW5 20% lager dan de cv-ketel van de eerste plaats. De Remeha Tzerra Plus CW 4 is de beste in zijn klasse. Ook dit toestel scoort hoog op energiezuinigheid en heeft de voordeligste adviesprijs van de top 5 ketels.

Meer info: www.remeha.nl

Kort nieuws Ned Air introduceert nieuwe generatie MXF EC Green dakventilatoren De nieuwe generatie MXF EC Green dakventilatoren van Ned Air is voorzien van EC technologie. In combinatie met de Mixed Flow waaier is de toegepaste EC motor van Ebmpapst één van de zuinigste in de markt. Daarnaast zijn de dakventilatoren geluidsarm, ze hebben een hoog ventilatorrendement, een langere levensduur en optimale communicatie via Modbus. De nieuwe MXF serie van Ned Air bestaat uit een compleet assortiment in zes bouwgroottes met een capaciteitsbereik van 100 m3/h tot 13.000 m3/h. De nieuwe dakventilatoren zijn voorzien van EC Green technologie met een 230V of 400V motor. De MXF EC Green dakventilatoren voldoen hiermee al ruimschoots aan de Energierendementsrichtlijnen van de ErP 2015. Door de elektronische commutering is de MXF EC Green dakventilator stiller, energiezuinig en is de levensduur aanzienlijk langer. De unieke mixed flow waaier heeft een hoog rendement, een laag geluidsniveau en is uiteraard weersbestendig.

Standaard zijn alle EC Green dakventilatoren voorzien van Modbus communicatie en daardoor op afstand te monitoren via een gebouwbeheersysteem.

opgeven en de standaard elementen kunnen worden geleverd. Na plaatsing van de elementen kan de schachtwand naar wens afgewerkt worden zonder beperkingen. Ook zijn er geen beperkingen van drukknoppen of toiletpotten.

Voor de aan en afvoerbuizen zijn dus geen aparte wurgmanchetten, die altijd in het zicht blijven, nodig. Er kan dus gewoon betegeld en waterdicht afgekit worden tot aan de kunststofbuizen. Geen uitstekende delen dus die moeilijk schoon te houden zijn en mogelijk kunnen roesten of lastig af te werken zijn.

Plaatsing van de standaard elementen kan al plaatsvinden in de ruwbouw.

De elementen zijn vochtbestendig. Dus ook hier geld geen achteraf montage wat veel tijd en dus geld kost. Bij het ontwerp plannen en de elementen in het bouwproces plaatsen.

Meer info: www.noviofirestop.nl

Hoogrendement WTW-units voor woningen Airview Luchtbehandeling introduceert de REVERSUS, een hoog rendement WTWunit (>90% warmteterugwinning) met een luchtopbrengst van 90 tot 650 m3/ uur. Deze units zijn perfect toepasbaar in onder meer woningen, kleine kantoren of retail. De REVERSUS WTW-units zijn modulair opgebouwd, waarbij de positie van de luchtzijdige aansluitingen op locatie aangepast kan worden. De WTW-units zijn voorzien van polypropyleen kruisstroomwisselaar en hoog rendement EC ventilato-

Ned Air ontwikkelde ook een zeer compacte uitgebreide regelaar. De basis versie geeft u de mogelijkheid om te regelen op druk, CO2, temperatuur of relatieve vochtigheid (RV). Standaard is de regelaar voorzien van vrijgave/ overwerk, brandmelding, storingsmelding en diverse klokprogramma’s (voor b.v. nachtverlaging). De luxe versie voegt hier webbased access aan toe, om op afstand in te loggen, uit te lezen, historie op te bouwen en een storingssignaal naar de beheerder te versturen. Bij beide regelaars is het mogelijk om meerdere dakventilatoren op één regelaar aan te sluiten of te koppelen aan een willekeurig gebouwbeheersysteem. Uiteraard maakt een zeer uitgebreide lijn aan accessoires de nieuwe serie compleet.

Meer info: www.nedair.nl

Inbouwtoilet brandwerend maken?

Een inbouwtoilet opgenomen in een schacht is zeker niet altijd brandwerend.

Een goede en eenvoudige oplossing was er nooit voorhanden. DMS Brandwerende Systemen heeft in samenwerking met Air Fire Tech een zeer eenvoudige oplossen ontwikkelt en getest conform de Europese norm EN 13501-2 en EN 1366-3. De schachtwand kan gewoon onder andere opgebouwd worden uit een lichte scheidingswand met een beplating die toegepast kan worden in schachtwanden met of zonder isolatie. Het is nu een kwestie van het merk

ren. Optioneel kunnen de units voorzien worden van een automatische by-pass voor 100% vrije koeling. De WTW-units worden standaard geleverd met geavanceerde touchscreen controller, welke geschikt is voor regeling op basis van CO2, luchtkwaliteit of luchtvochtigheid. Tevens biedt de controller mogelijkheid tot aan aansturing van de optionele automatische bypass en de tevens optionele nabehandeling (elektrische naverwarming of change-over waterbatterij).

Meer info: www.airview.nl

INSTALLATIE & BOUW | 53

GRONINGEN | Infoversum

Tekst: Sjoerd Meuleman | Foto: HOMIJ

FILM KIJKEN ALS BELEVING Niet te missen, aan de rand van de binnenstad: het full dome 3D-theater Infoversum is de nieuwste trekpleister van Groningen. Driedimensionale uitwerking was voor de installaties van dit project een absolute noodzaak.

54 | INSTALLATIE & BOUW

GRONINGEN | Infoversum

In de verte doet het gebouw wel denken aan een futuristisch ruimteschip.

In de verte doet het gebouw wel denken aan een futuristisch ruimteschip: platte vormen aan voor- en achterkant, verbonden door een middendeel dat rond opbolt tot ongeveer twintig meter hoogte. Maar zoals vaker het geval met afwijkende vormen veeleisend voor installateurs. Projectleider Arend Riemersma van HOMIJ Technische Installaties BV: “Ronde vormen zijn mooi -althans vind ik- maar sterk ruimte beperkend. In een gebouw als dit ontkom je eigenlijk niet aan een driedimensionale voorbereiding. Alleen met hulp van een BIM-model wordt een duidelijk beeld geschapen van wat, hoe en waar de diverse onderdelen kunnen worden geplaatst.” Een voorbeeld zijn de cascade luchtbehandelingskasten die in plaats van in een rechte lijn, in segmenten werden opgesteld. Ook de aan- en afvoerkanalen dienden ‘mee te lopen’ met de uit staal geconstrueerde koepel.

MOOI EN ENERGIEZUINIG HOMIJ bouwde Infoversum samen met het eveneens aan VolkerWessels gelieerde Rottinghuis Aannemersbedrijf uit Groningen. De opdracht omvatte het totale installatiepakket, dus zowel werktuigbouwkundig als elektrotechnisch.

Er ging een lange voorbereiding aan vooraf. Riemersma: “Juist vanwege die afwijkende vormen is er veel tijd gestoken in de voorbereiding. Maar al zeg ik het zelf: je ziet het af aan het resultaat.” Fraai is bijvoorbeeld de verlichting waarvoor HOMIJ samen met de architect het lichtplan verzorgde. Vrijwel geheel bestaand uit LED’s, dus mooi en duurzaam tegelijk. Een ander duurzaam item betreft de voeding voor het koelsysteem, betrokken van bronnen rond

Bouwinfo OPDRACHTGEVER

Stichting Pontes Scholengroep, Goes

(adviseur namens de opdrachtgever HEVO, ‘s-Hertogenbosch) ONTWERP SP Architecten, Waddinxveen UITVOERING SMT Bouw & Vastgoed, Rosmalen /

Aan de Stegge, Roosendaal INSTALLATIES Homij Technische Installaties,

Logus Duurzame Projecten BOUWKOSTEN circa € 8,5 miljoen (exclusief installaties) BOUWPERIODE januari 2012 – maart 2014

het terrein. Riemersma: “De bronnen waren enigszins in disbalans geraakt door een overschot aan koud water. Nu zijn ze meer in evenwicht.”

FULL DOME 3D Sinds juni is Infoversum daadwerkelijk in gebruik. Kort samengevat zal het gebouw als platform dienen voor wetenschappelijke kennisverspreiding over al die (onverklaarbare) aardse zaken die ons allen raken. Vertoning van films vormt daarbij de hoofdmoot, maar ook tentoonstellingen, educatieve voorstellingen en andersoortige exposities staan op het programma. Riemersma: “Vooral het kijken van films is een sensatie. Niet zomaar op plat scherm zonder diepte, maar full dome 3D gepresenteerd, zodat de kijker wordt meegezogen in wat hij ziet. Film kijken als een beleving inderdaad.” ❚

Projectinfo KUNSTSTOF LEIDINGEN VOOR ENERGIEZUINIG VERWARMEN EN KOELEN Het Groningse expositiecentrum Infoversum toont in woord en beeld hoe of de aarde reilt en zeilt. Logisch dus dat het gebouw duurzaam is opgebouwd.

Een van die energiebesparende elementen betreft de W-installatie. Zowel verwarming als koeling geschiedt via de vloer, waardoor een beduidend lagere aanvoertemperatuur is benodigd dan met traditionele afgiftesystemen. Logus Duurzame Projecten BV (voorheen To Be Comfort) uit Zwijndrecht leverde en installeerde hiervoor het afgiftesysteem, bestaande uit kunststof leidingen en de bijbehorende verdeler en verzamelaars. Projectleider Gijsbert van Nes: “Afgiftesystemen zijn onze corebusiness. Bij negentig procent van onze projecten doen we ook de installatie, met als doel ontzorging van het installatiebedrijf. Dus leveren we het totale secundaire systeem op, klaar om te worden aangesloten op het primaire systeem.”

Logus Duurzame Projecten bestaat nu sinds 2007. In die jaren heeft het bedrijf zich toegespitst op de levering en installatie van duurzame producten. Behalve de al genoemde leidingen, verdelers en verzamelaars zijn dat tegenwoordig onder meer warmtepompen, zonnepanelen, pelletkachels en windmolens. Komt er nu weer een duurzame noviteit op de markt, verzekert Van Nes, dan zal die op de voet worden gevolgd. “Wij zullen altijd kritisch blijven hoe ons assortiment met de juiste producten kan worden uitgebreid.”

INSTALLATIE & BOUW | 55

Verwarmen en koelen van vloeren voor woningbouw en utiliteit Logus Duurzame Projecten realiseert totaaloplossingen voor duurzame energie Vloerverwarming en -koeling en Logus Duurzame Projecten

Turbo verdelers

In staal of modulair opgebouwd in kunststof.

Standaard met instelbare flow-meters en groepsafsluiters, geschikt voor naregeling.

Gescheiden systeem o.a. voor stadsverwarming, 4-pijps verwarmen en koelen. Bij nageregelde verdelers voorzien van A-label pomp.

Wij kunnen u ondersteunen gedurende het gehele aankoopproces. Zo verzorgen wij de calculatie, de engineering, het tekenwerk, volledige projectbegeleiding, installatie en service.

Door de jarenlange ervaring van de medewerkers van Logus Duurzame Projecten is er veel specifieke kennis over vloerverwarming en -koeling in huis.

Onze producten worden geleverd met de gebruikelijke fabrieks- en systeemgaranties.

To Be Comfort速 Buis

Drie laags PE-RT buis van Nederlands fabrikaat. Gegarandeerde levensduur van 50 jaar. Diverse lengtes en rollengtes leverbaar. KIWA K26255-05

Kortom, onze deskundige adviseurs staan voor u klaar!

Zonnepanelen - Warmtepompen - Pelletkachels - Vloerverwarming - Windmolens - Installatie logusduurzameprojecten.nl Lindtsedijk 18, 3336 LE Zwijndrecht, T 078 - 70 07 901, E info@logusduurzameprojecten.nl

5831012_Adv_Duurzaam_197x130_2.indd 1

Functionaliteit, comfort & duurzaamheid in harmonie Functionaliteit, comfort en duurzaamheid samen laten komen in technische installaties. Dat is werk voor HOMIJ. De functie van het gebouw is ons uitgangspunt, de gebruiker staat centraal.

Van ontwerp en realisatie tot en met beheer en onderhoud.

www.homij.nl

11-11-14 13:49

TECHNISCHE UNIE

| Thuiscomfortplatform

Tekst: Maarten Jansen en Lieke van Zuilekom | Foto: Technische Unie

‘VERHUIZEN OP M’N OUDE DAG?

AMME-NOOIT-NIET!’ Vandaag de dag zijn er volop mogelijkheden om als senior, door middel van techniek, het leven thuis te veraangenamen of veiliger te maken. Het Thuiscomfortplatform van Technische Unie brengt de belangrijkste leveranciers en specialisten op dit gebied samen, om zo deze markt verder te professionaliseren en commerciële kansen te benutten.

Op het gebied van zorg en wonen verandert er de komende tijd veel in Nederland. Er zijn steeds meer ouderen, die langer thuis willen of móeten blijven wonen omdat bejaardenhuizen hun deuren sluiten en subsidiestromen anders worden ingericht. Verhuizen is voor velen bovendien geen prettig vooruitzicht, na jarenlang te hebben geïnvesteerd in de eigen woning én in het bijbehorende sociale vangnet van buren, vrienden en familie.

Jaarlijks gaat het om duizenden woningen die om deze reden levensloopbestendig moeten worden gemaakt of anderszins aangepast worden -via WMO-subsidies of met privaat geld.

GEEN PRIVÉ-ZIEKENHUIS Op Thuiscomfort kunnen consumenten inspiratie opdoen voor zorggerichte producten, zoals inloopbaden, antislipvloeren, kranen waaraan je je niet brandt of bijvoorbeeld opklapbare toiletbeugels.

Maar er zijn ook comfortproducten, zoals een vingerafdrukslot, vloerverwarming of oplaadpalen voor elektrische auto’s. Ziet een consument iets wat hem aanspreekt, dan kan hij direct contact opnemen met één van de zeshonderd aangesloten vakspecialisten, waaronder installateurs, aannemers en showroomhouders.

den goede bekenden van onze verkoopkantoren, we sturen niet zomaar iemand op pad. ‘Nieuwe’ installateurs kunnen zich aanmelden via onze website, maar worden pas toegelaten na een gesprek met

de regionale verkoopkantoren van Technische Unie.

Kwaliteit en service moeten altijd voorop staan.”

Ook Thuiscomfort-partner worden?

Ga naar thuiscomfort.nl ❚

KWETSBARE DOELGROEP De vakspecialisten op Thuiscomfort zijn geselecteerd op het feit dat zij deze bijzondere doelgroep goed kunnen bedienen. Robert-Jan van Nouhuys van Technische Unie: “Het zijn geen keiharde verkopers, maar serviceverleners, die net even een stapje extra willen zetten voor hun klanten. Of het nu gaat om een Empty Nester die twee slaapkamers wil samenvoegen tot een Master Bedroom of een reumapatiënt die een aangepaste badkamer wenst. De meeste installateurs op het platform zijn om die re-

INSTALLATIE & BOUW | 57

BEDRIJFSPRESENTATIE

Tekst: Roel van Gils | Foto: Integra Klimaatplafonds

Esthetiek, akoestiek en comfort

De ontwikkelingen in klimaatplafonds staan niet stil. Achim Numan van Integra Klimaatplafonds geeft ons een kijkje in de wereld van klimaatplafonds. Wat is er allemaal mogelijk en wat kunnen we in de (nabije) toekomst verwachten? Esthetiek, akoestiek en comfort gaan volgens Numan daarbij hand in hand.

De afgifte van warmte en koude door middel van straling via een klimaatplafond wordt over het algemeen zeer gewaardeerd, stelt Numan. “Het is de kunst om daarbij een ruimte te verwarmen of te koelen met minimale luchtbewegingen, zodat er geen tochtverschijnselen ontstaan. Klimaatplafonds zijn er in alle soorten en maten en in allerlei verschillende uitvoeringen en vormen, van recht tot trapeziumvormig en zelfs bollend. Wij ontwerpen, produceren en monteren de klimaatplafonds in eigen huis. Doordat we over een eigen productieomgeving beschikken, zijn wij zeer goed in staat om installatiecomponenten te integreren. Denk aan het inbouwen van verlichtingsarmaturen, (onzichtbare) luchtroosters of bewegingssensoren, waarbij de flenzen bijvoorbeeld met elkaar corresponderen, om maar eens wat te noemen.”

FREE COOLING Integra stemt een klimaatplafond volledig af op de wensen van zowel de architect als de installatieadviseur. “We combineren esthetiek, met akoestiek (geluidsabsorptie en/of geluidsisolatie) en comfort

58 | INSTALLATIE & BOUW

tot één eindproduct.” Inzoomend op de meer technische kant van de klimaatplafonds constateert Numan dat er ook steeds meer kunststof wordt toegepast in klimaatplafonds ter vervanging van aluminium en koper. “De warmtegeleidingscoëfficiënt van kunststof ligt wel stukken lager dan van aluminium en koper, maar toch neemt het gebruik van kunststof met name vanwege het duurzaamheidsaspect zienderogen toe. Daarnaast zijn we in een vergevorderd stadium met het toepassen van PCM-materiaal in de klimaatplafonds. PCMmateriaal kan warmte opnemen en afgeven door faseverandering. Als het materiaal smelt, neemt het warmte op en als het materiaal stolt, geeft het warmte af. Door gebruik te maken van ‘free cooling’ en deze energie te accumuleren in onze plafonds, realiseren wij een reductie van het energiegebruik.

Daarnaast bestaat de mogelijkheid om de temperatuurregeling in het vertrek individueel te blijven regelen en behouden wij een korte reactietijd voor eventueel extra warmte of koelvraag. Deze techniek wordt al met succes toegepast bij een aantal pilotprojecten.” ❚

THEMA | Gebouwautomatisering

Tekst: Roel van Gils

GEBOUWAUTOMATISERING VRAAGT KETENAANPAK Op 6 november jongstleden heeft de Nationale Conferentie voor Gebouwautomatisering plaatsgehad in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Het vormt het jaarlijkse hoogtepunt van de vele activiteiten die de Nederlandse brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering organiseert. Primair doel: het promoten van gebouwautomatisering in de hele waardeketen.

De Nederlandse brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering heeft zich aangesloten bij FHI, de Federatie van Technologiebranches. “Op 1 januari 2012 is de brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering formeel gestart, op gezamenlijk initiatief van LonMark NL en BACNet,” zegt Kees Groeneveld, directeur van zowel FHI als van de branche Gebouw Automatisering. “Bij FHI zijn in totaal 800 bedrijven aangesloten, onder meer vanwege de belangenbehartiging, zowel richting overheid als naar ander stakeholders. Ook vanwege de dienstverlening ter ondersteuning van de bedrijfsvoering. Maar het belangrijkste is dat we ons bezighouden met gezamenlijke marketing voor de aangesloten partijen en dat is tamelijk uniek voor een brancheorganisatie.”

OPTIMALISATIE Teleurstellende ervaringen met gebouwautomatisering in het verleden hebben volgens Kees

Groeneveld te maken met de traditionele ziens- en werkwijze in de bouw. “Iedereen gaat voor optimalisatie in het eigen deeldomein en werkt in feite op een eiland. Bovendien is men gewend om te improviseren, mocht iets op een bepaald moment net iets beter uitkomen voor iemand. Voor gebouwautomatisering is dat funest. Als er binnen één schakel in de keten wordt ‘gerommeld’, dan functioneert het complete systeem niet. Omdat je te maken hebt met systemen staat of valt het resultaat met de interne samenhang. We richten ons met de brancheorganisatie daarom op de hele waardeketen van de vastgoedwereld. Aanbieders van techniek en technologie, leveranciers van sensoren, gebouwcomputers en softwaresystemen tot system integratoren vormen samen de brancheorganisatie. Projectontwikkelaars, architecten, investeerders, gebouwbeheerders, huurders en verhuurders en de uiteindelijke gebruikers, dat zijn degenen die we willen bereiken.”

WERELDPRIMEURS Groeneveld: “Een mooi voorbeeld van een project waar gebouwautomatisering enorme toegevoegde waarde levert, is het nieuwe hoofdkantoor van Deloitte in Amsterdam (zie elders in dit blad, red.). In het gebouw zijn maar liefst 21 technologische wereldprimeurs in het systeem verwerkt. Het resultaat trekt volop de aandacht van geïnteresseerden uit de hele wereld. Dit soort projecten helpt om te illustreren hoe het proces van implementatie van gebouwautomatisering zou kunnen gaan. Het vraagt een samenspel tussen systeemarchitecten, business developers en professionals bij de eindgebruiker.

Van traditionele installateurs kan niet worden verwacht dat zij dit proces kunnen beheersen en runnen. Alleen als de juiste partijen en functionarissen in de ‘drivers seat’ zitten, zal gebouwautomatisering optimaal tot zijn recht komen en krijgen gebouweigenaren ook wat ze denken te krijgen en wat relevant is voor de gebruiker.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 59

THEMA | Gebouwautomatisering

Tekst: Lieke van Zuilekom

EERSTE BREDE SCHOOL VAN HARDERWIJK

IS EEN FRISSE SCHOOL

Om de grote behoefte aan klaslokalen in Harderwijk in te vullen, is in uitbreidingswijk Drielanden-West onlangs een nieuw schoolgebouw met een dubbele gymzaal gerealiseerd. Brede School De Bogen is begin dit schooljaar in gebruik genomen door KBS Alfons Ariens, Het Startblok en een buitenschoolse opvang.

WANNEER TE VEEL LICHT HET LOKAAL BINNENKOMT OF HET LOKAAL DOOR DE ZON TEVEEL OPWARMT, WORDT AUTOMATISCH DE ZONWERING GEACTIVEERD.”

De ontwikkeling van de eerste Brede School van Harderwijk stond in het teken van duurzaamheid en een gezonde omgeving, het zogenoemde Frisse Scholen concept. In en rond het gebouw zijn veel duurzame maatregelen toegepast. De RC-waarde van 5 (waar de norm 3 of 3,5 bedraagt) geeft aan dat het gebouw bovengemiddeld goed geïsoleerd is. Het pand wordt verwarmd en gekoeld door middel van een WKO-installatie met warmtepomp, waardoor het gasverbruik aanzienlijk wordt verminderd. Door de toepassing van honderd zonnepanelen op het dak van de sportzaal kan veel energie worden opgewekt. Een groen vegetatie-

dak helpt om de opwarming van het gebouw te voorkomen.

REGELING EN BESTURING In opdracht van WSi Installatietechniek, een onderdeel van KW Installatietechniek, heeft BRControls de complete regeling en besturing van de klimaatinstallaties verzorgd. “Daarnaast hebben wij de besturingstechniek van de zonwering en verlichting in de klaslokalen voorzien, voor een optimale temperatuur en lichtinval in de klaslokalen,” vertelt Harry Peters, sales- en marketingmanager bij BRControls. “Alle klaslokalen zijn voorzien van

OCTALIX

MVCOMFORT

WORKING SUSTAINABILITY

EXPERTS IN DATACONTROL

60 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Gebouwautomatisering

BRT22A

vloerverwarming en -koeling, in de sporthallen is gekozen voor klimaatplafonds. Alle ruimtes, zowel in de school als in de sporthallen, zijn aangesloten op het ventilatiesysteem waarmee naar behoefte geventileerd kan worden.”

Door het CO2-gehalte in de lokalen te meten, kan exact worden bepaald hoeveel verse lucht moet worden toegevoegd, vertelt Peters.

“Daarnaast wordt ook de ruimtetemperatuur gemeten. Elk lokaal is bovendien voorzien van een lichtsensor waarmee de lichtintensiteit in de ruimte wordt bepaald. Wanneer voldoende daglicht beschikbaar is, wordt de lichtsterkte van de LED-verlichting traploos gedimd, zonder dat dit ten koste gaat van het gewenste lichtniveau in de ruimte. Hiermee kan veel energie worden bespaard. Wanneer te veel licht het lokaal binnenkomt of het lokaal door de zon teveel opwarmt, wordt automatisch de zonwering geactiveerd.”

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD COMFORT Alle regeltechniek is aangesloten op één centraal gebouwbeheersysteem. “We hebben ons nieuwe naregelconcept toegepast, de zogenaamde

BRN20-lijn,” aldus Peters. “Dit systeem betreft een volledig webbased gebouwbeheersysteem.

Niet alleen in de school maar ook op afstand kan eenvoudig op het gebouwbeheersysteem worden ingelogd.”

Behalve alle regel- en besturingstechniek heeft BRControls ook een prestatieborging-softwarepakket geïnstalleerd. “MVComfort staat voor maatschappelijk verantwoord comfort. Op basis van zogenaamde kritieke prestatie indicatoren (kpi’s) controleren wij of de prestaties zoals beschreven in het bestek ook daadwerkelijk worden behaald. Indien een afwijking wordt gemeten, kunnen we hierop direct actie ondernemen,” aldus Peters. “Alle klimaatinstallaties worden 24 uur per dag gemonitord.”

BRControls is inmiddels al enkele maanden klaar met de werkzaamheden in de Brede School. Peters kijkt terug op een mooi project.

“In de school is veel techniek voorzien. Door nauw en goed samen te werken met installatie- en energieadviseur DWA en WSi Installatietechniek zijn we erin geslaagd om alle techniek op een goede manier in te passen. Het resultaat is een hoogwaardig, duurzaam, comfortabel en energiezuinig gebouw.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 61

THEMA | Gebouwautomatisering

“KNOWHOW VAN MEDEWERKERS IS CRUCIAAL OM COMPETITIEF TE KUNNEN BLIJVEN”

'Flinke groei door introductie modulaire systemen op basis van IP'

Gebouwautomatisering is niet meer weg te denken uit ons bestaan. Verlichting, klimaatbeheersing, zonwering; alles wordt automatisch geregeld in beheersystemen met steeds verder gaande technologie. Met als doel verbetering van het comfort en reductie van de energiekosten en CO2-uitstoot van gebouwen. Binnen deze markt manifesteert Sauter Nederland zich als trendsetter met modulaire automatiseringsoplossingen voor grote en kleine projecten. Met een drang naar innovatie en energiebesparing die nog even groot is als bij de grondlegger van het internationale moederbedrijf.

In een klein Zwitsers bergdorpje ontwikkelde Fritz Sauter ruim honderd jaar geleden al technische oplossingen in het kader van duurzaamheid. Zijn bedrijf was de bakermat voor hedendaagse vanzelfsprekendheden, zoals gestuurde straatverlichting en de cv-thermostaatknop. In 1932 verscheen Sauter voor het eerst op de Nederlandse markt. Halverwege de jaren ’70 werd het eerste softwaregestuurde beheersysteem geïntroduceerd, waarmee het digitale tijdperk definitief werd ingeluid. Anno 2014 is Sauter branchebreed een veelgevraagde

62 | INSTALLATIE & BOUW

systeempartner, fabrikant en dienstverlener in de wereld van gebouwautomatisering.

STERKE GROEI IN PROJECTEN Sauter Nederland werd in 2005 opgericht na een overname van onderdelen van Getronics. Sindsdien realiseerde het al een indrukwekkend aantal in het oog springende projecten. Vaak groot en complex, zoals het nieuwe O|2 onderzoeks- en onderwijsgebouw van de Vrije Universiteit Amsterdam, de onlangs opgeleverde ziekenhuizen Isala in Zwolle

"BINNEN ONZE MARKT ZIJN WE EEN BESTENDIGE SPELER MET EEN GELEIDELIJKE GROEI" en Bernhoven in Uden en het in aanbouw zijnde hoofdkantoor van Fluor Daniel in Hoofddorp. Daarnaast mogen steeds meer kleine en middelgrote projecten worden toegevoegd aan de lijst met referenties. Vanwege de sterke groei in dit segment

THEMA | Gebouwautomatisering

is in 2010 zelfs een tweede vestiging geopend in Meppel; die richt zich specifiek op kleinschaliger projecten.

INTERNE OPLEIDINGEN “Binnen onze markt zijn we een bestendige speler met een geleidelijke groei", beschrijft general manager John Zwaan de positie van Sauter Nederland. “In 2005 waren we met zestig personen, op dit moment met negentig. Qua hoeveelheid werk hadden dat er veel meer kunnen zijn, maar helaas zijn mensen niet direct vanuit school inzetbaar.

Er zijn geen dagopleidingen voor ons vakgebied, dus moeten we iedereen zelf opleiden. Het duurt ongeveer een jaar voordat men operationeel is en ook daarna volgen ze regelmatig interne trainin-

gen om ons kwaliteitsniveau te kunnen blijven garanderen. Knowhow van medewerkers is voor ons een cruciaal item om ook in de toekomst competitief te kunnen blijven.”

voor moduWeb Vision, de volgende stap naar een toekomst met volledig webbased beheersystemen.”

WEBBASED BEHEERSYSTEMEN

NIEUWE TECHNOLOGIEËN VAN TOPKWALITEIT

Sauter Nederland kent drie kerncompetenties: de verkoop van producten, services (onderhoud en storingsdienst) en projectrealisatie. “Met name op dit laatste gebied hebben we een flinke groei doorgemaakt”, verklaart John. “Dat is mede te danken aan de introductie van het modulaire gebouwautomatiseringssysteem SAUTER EY-modulo 5, dat communiceert via het BACnet/IP-protocol.

In tegenstelling tot eerdere producten is dit systeem namelijk uitermate geschikt voor zowel grote als kleine en middelgrote projecten. Dat geldt ook

Ondertussen werkt de moederonderneming continu aan verdere ontwikkeling en verbetering van haar technologieën. Ook op het gebied van energie-efficiëntie. Vanwege het veranderende klimaat worden bij de ontwerpen ook alternatieve energiebronnen betrokken, zoals zonne-energie, waterenergie en geothermische energie. Groene gebouwen (Green Buildings) en passieve huizen zijn gebieden waar Sauter nieuwe technologieën van topkwaliteit zal inbrengen. "Het succesverhaal wordt vervolgd." ❚

Gemakkelijk en eenvoudig: toegang tot de gehele installatie.

SAUTER moduWeb Vision: Openheid die bijdraagt aan duurzame energie efficiëntie •

Visualisatie mogelijk van alle via BACnet/IP aangesloten installaties

•

Met elke webbrowser te bedienen

•

Informatieve dynamische beeldplaatjes

•

Overzichtelijke lijsten en duidelijke grafieken

•

Gecentraliseerd installatiebeheer

•

Automatische melding van berichten en alarmen

www.sauter-controls.nl Systems Components Services Facility Management

INSTALLATIE & BOUW | 63

THEMA | Gebouwautomatisering

HETZELFDE GEBOUW, MEER MOGELIJKHEDEN Als wereldwijde speler op het gebied van gebouwautomatisering weet Johnson Controls als geen ander wat er speelt. We gaan in gesprek met Peter Dijkstra van Johnson Controls en zoomen voorzichtig in op de toekomst van gebouwautomatisering. Wat staat ons te wachten?

Johnson Controls heeft een breed portfolio aan producten als het gaat om gebouwautomatisering, variërend van security, luchtbehandelingskasten en koelmachines tot de regeltechniek erachter. “We zijn in Nederland als zodanig al meer dan dertig jaar vertegenwoordigd en richten ons vooral op ziekenhuizen, datacenters en commercieel vastgoed,” vertelt Peter Dijkstra. “In gebouwen worden steeds meer technologieën met elkaar verbonden en de technologische ont-

wikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Dat geeft mogelijkheden om het gebouw steeds intelligenter te maken.”

IP-OMGEVING Een goede systeemarchitectuur is op de dag van vandaag in staat om alle technieken in een gebouw met elkaar te verbinden in één netwerk.

“En eerlijk gezegd, dwingt de markt ons ook in deze richting,” stelt Peter Dijkstra terecht. “Ont-

wikkelingen ‘duwen’ ons steeds meer richting een IP-omgeving.”

INTELLIGENTER Kijkend naar de trends, dan ziet Dijkstra volop ontwikkelingen op het gebied van cloud computing, geïntegreerde netwerken, big data analytics en continue foutdiagnose. “Op het moment dat wij de data beschikbaar hebben en met intelligente software omzetten tot bruikbare infor-

HETZELFDE GEBOUW, MEER MOGELIJKHEDEN

Het voorkomen van storingen, het voorspellen van energiegebruik en het realiseren van mogelijke besparingen. Onze oplossingen brengen data van gebouwbeheersystemen, bemetering en equipment naar een gebruiksvriendelijke beheeromgeving met Apps. Het was nog nooit zo eenvoudig om uw locatie(s) te beheren.

Bekijk meer op www.johnsoncontrols.com/panoptix of vraag uw lokale contactpersoon voor meer informatie.

64 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Gebouwautomatisering

"WE ZIJN IN NEDERLAND ALS ZODANIG AL MEER DAN DERTIG JAAR VERTEGENWOORDIGD EN RICHTEN ONS VOORAL OP ZIEKENHUIZEN, DATACENTERS EN COMMERCIEEL VASTGOED.”

matie, zijn wij in staat gebouwen meer mogelijkheden te bieden en een betere energieprestatie te bewerkstelligen. Twee jaar geleden hebben we een platform gebouwd, gericht op big data.

Door middel van apps kunnen gebouweigenaren een eigen omgeving creëren en eigen functies toevoegen. Een uiterst gebruiksvriendelijke plug and play software, bedoeld om alle functies binnen een gebouw te monitoren, te registreren en

waar nodig bij te sturen. Ook is het mogelijk de prestaties van verschillende gebouwen met elkaar te vergelijken. De mogelijkheden daarin zijn eindeloos.”

END-TO-END SOLUTION De genoemde ontwikkelingen maken het ook mogelijk om het primaire proces te ondersteunen binnen het gebouw. “Denk eens aan een

OK-complex in een ziekenhuis; hier dient vanuit een compliance oogpunt een volledige registratie plaats te vinden van de omgevingscondities tijdens de operatie. Met onze oplossing bieden wij een end-to-end solution die begint met een touchscreen in de OK, welke bijdraagt aan bediengemak van de arts, tot een volledige dataregistratie en rapportage welke volledig bijdraagt aan de benodigde compliance.”

Volgens Peter Dijkstra staan met name de ontwikkelingen in big data en cloud computing nog redelijk in de kinderschoenen. “Ontwikkelingen als Smart-grids, commissioning en BIM gaan zorgen voor een snelle doorontwikkeling op dit vlak. De mogelijkheden lijken eindeloos, het is een kwestie van tijd.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 65

THEMA | Gebouwautomatisering

tekst: Sjoerd Meuleman, beeld: Regel Partners

GEÏNTEGREERDE GEBOUWAUTOMATISERING VOOR HET GEHELE INSTALLATIEPAKKET Vooral ‘securitygevoelige’ instellingen kunnen gebaat zijn bij geïntegreerde gebouwautomatisering voor al hun installatieonderdelen. Zoals de geestelijke gezondheidsinstelling Mondriaan met hun hoofdvestiging in Heerlen. Regel Partners leverde voor de Limburgse zorginstelling een ‘totaal-systeem integratie’ oplossing, met daarin opgenomen de besturing van toegangscontrole, inbraakbeveiliging, brandmelding, intercom, verlichting, camerabeveiliging en klimaat. Via open software, dus onafhankelijk van merk of fabricaat

De kunst van systeemintegratie Computergigant Apple doet het, maar ook producenten van camera’s, brandmeldinstallaties en toegangscontrolesystemen: het ontwikkelen en vervolgens op de markt brengen van software die in de praktijk helaas alleen goed blijkt te functioneren op het eigen gevoerde merk. En bij gebouwautomatisering leidt dat tot hogere prijzen en minder flexibiliteit, zegt Jo Harmsen, accountmanager FSS van System Integrator Regel Partners BV uit Hoevelaken. “Het grote voordeel van de door ons nieuw gebruikte software SkyWalker is de onafhankelijkheid ervan. Dit betekent dat - naast nieuwe ook gehandhaafde onderdelen aansluitbaar zijn, ongeacht het merk, type of fabricaat. En die verworvenheid biedt veel extra mogelijkheden.” Samengevat koppelt de software observatiesystemen met meldingen van elders geïnstalleerde systemen, waaronder toegang, brand, inbraak en klimaat. Ook de voor het ‘recorden’ (vastleggen van beelden) gebruikte videosoftware (Milestone) is open en dus merkonafhankelijk.

HVAC Fire Safety Security CCTV Management Info systemen

66 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Gebouwautomatisering

werden de gehandhaafde camera’s gekoppeld aan de nieuw geïnstalleerde software. De noodzakelijk ombouw tot IP-toepasbaar gebeurde hierbij met behulp van encoders. Ten slotte werden de brandmeldinstallatie, toegangsinstallatie, inbraakinstallatie, intercom en meldingen van klimaatinstallaties op het systeem aangesloten, waardoor interacties tussen de systemen mogelijk zijn.

KENNISCENTRUM

INHOUD

Regel Partners demonstreerde de totaaloplossing voor het eerst tijdens de in Den Bosch gehouden Vakbeurs Facilitair in 2010. Sindsdien is het snel gegaan: er volgden opdrachten voor enkele aansprekende instellingen, zoals de Isala Klinieken en de Universiteit van Maastricht. Op dit moment werkt Harmsen orders uit voor andere grote ondernemingen, te weten Scania in Zwolle en Flora Holland. Ook die behelzen implementatie van gebouwautomatisering voor hoofdzakelijk aan veiligheid gelinkte installatieonderdelen.

Centraal in de Mondriaan-order stond de inrichting van de beveiligingsloge in Heerlen. Hiervandaan worden de installaties in de verschillende gebouwen geobserveerd. Op een grote videowall zijn beelden te zien van een aantal camera's. Selectief, wat wil zeggen dat ongeregeldheden er direct worden uitgelicht. Harmsen: “De beveiligingsloge registreert hoofdzakelijk wat de camera’s observeren op de cruciale locaties, zoals in gangen, bij toegangsdeuren en dergelijke. Ook op de zusterposten zelf zijn beelden te zien, maar dan alleen van de voor hen belangrijke afdelingen. En wanneer er op die afdelingen iets misgaat, wordt dat uitgelicht in de beveiligingsloge.” Naast het integratieplatform leverde Regel Partners tevens een aantal nieuwe camera’s. Daarnaast

Ofschoon gebouwautomatisering voor klimaatinstallaties nog altijd de boventoon voert - circa 80 % van de omzet wordt hieruit behaald -, ziet hij een groeiende vraag naar totaaloplossingen. Zoals van zorginstellingen, musea, gevangenissen en onderwijsinstellingen. Onderscheidend, meent Harmsen, is dat Regel Partners beschikt over een eigen kenniscentrum met daarin dagelijks testende ingenieurs. Harmsen: “Misschien is het eigen kenniscentrum nog wel de grootste kracht van ons bedrijf. Voordat we aanbieden, zijn onze oplossingen uitgebreid onderzocht, getest en beproefd. Zodat we tijdens het proces nooit hoeven te zeggen: ‘Dat hebben we niet kunnen voorzien’.” ❚

Gebouwbeheersystemen: SIEMENS SAIA PRIVA DELTA CONTROLS IFIX Integratie oplossing: Sky-Walker Delta Operating Workstation

Alle technische installaties onder één overzichtelijk systeem.

Performance management systeem

Toegangscontrole

Energie monitoring

Inbraakmeldingen

Weer voorspellend regelen

Brandbeveiliging Klimaatregelingen Cameratoezicht

www.regelpartners.nl

regelpartners adv.indd 1

Intercom

26-11-14 15:29

INSTALLATIE & BOUW | 67

ZIERIKZEE | Onderdak

Tekst: Sjoerd Meuleman, beeld: Van Gammeren’s Installatiebedrijf

Turnhal op Olympisch niveau.

ONDERDAK ZIERIKZEE:

HOOGSTAANDE TECHNIEK, SECURE MONTAGE Zeer speciaal in de nieuw gebouwde sporttempel Onderdak is dat elke sportvoorziening voldoet aan de door het Nederlands Olympisch Comité gestelde NOC/NSF-eisen. Voor de werktuigbouwkundige installateur betekende dit onder meer installatie van tochtvrije luchtverwarming, maatregelen ten behoeve van legionella bestrijding en bovenal zeer secuur montagewerk.

Een multifunctioneel sportcomplex met zwembad, turnhal, sporthallen, fitnessruimten en horeca, gebouwd volgens de geldende NOC/NSF-eisen en dus klaar voor Olympische wedstrijden: een

68 | INSTALLATIE & BOUW

werk, kortom, dat niet voor elke installateur lijkt weggelegd. Wél voor Van Gammeren’s Installatiebedrijf BV uit Veen. De Brabantse totaalinstallateur legde hier samen met Climate4U uit Venlo

de W-installatie aan, bestaande uit verwarming, ventilatie, koeling en sanitair. Een mooi en tegelijkertijd zeer complex werk, zegt projectleider en directielid Wim Beijer. “Het gebouw barst van de

ZIERIKZEE | Onderdak

Projectinfo WARM KLOPPEND HART Van Gammeren Installatietechniek en Remeha werken al jaren samen. “Van Gammeren heeft ons om advies gevraagd voor sportcomplex Onderdak in Zierikzee, omdat we het hele complete pakket kunnen aanbieden; zowel warmtecomfort als warmwatercomfort,” zegt Leon de Jonge van Remeha.

“Voor dit project hebben we de GAS 610 ECO PRO en de CWH geleverd. De GAS 610 ECO PRO is een hoogwaardig 100% maatwerkproduct met een vermogen tot meer dan 1mW. Deze staande ketel kenmerkt zich door z'n uitstekende prestaties, flexibele toepasbaarheid en is speciaal ontwikkeld voor de grotere vermogens. Deze ketels vormen het warm kloppende hart van talloze hotels, zorginstellingen, scholen, kantoren en andere grote gebouwen. De CWH condenserende HR-boiler van Remeha staat borg voor een efficiënte levering van grote hoeveelheden warm water met een uiterst stabiele temperatuur in bijvoorbeeld openbare gebouwen, zorginstellingen, horecagelegenheden en sportaccommodaties. Het toestel is interessant voor elk gebouw dat veel warm water gebruikt en waar een hoog rendement van de installatie van groot belang is. De boiler produceert een royale hoeveelheid warm water van stabiele temperatuur tegen minimale operationele kosten.” Voor sportcomplex Onderdak zat de uitdaging hem volgens Smits in een strakke planning. “Door een goede samenwerking en communicatie hebben we dit samen met Van Gammeren kunnen bewerkstelligen.”

Nu nog stilstaand water, maar straks gebruikt op topniveau

ALLROUND BEVEILIGER

Technische ruimte.

uitdagingen. Niet alleen qua techniek, maar ook uitvoeringstechnisch - niets mocht uitsteken, alles moest uit het zicht, wanden zo glad als spiegels.

Logisch ook, want anders waren die eisen ook nooit haalbaar.”

KWALITEIT VOOROP Zo’n technisch hoogstandje vormt de luchtverwarmingsinstallatie. Het bijzondere hieraan schuilt in de afgifte; geen ingeblazen lucht middels rooster in plafonds, maar verspreiding via luchtslangen, in vakjargon airsocks genoemd. Met uitsluiting van tocht als resultaat. Beijer: “Voorkomen van tocht is voor zwembaden essentieel. Immers: sporters dienen te allen tijde gevrijwaard te blijven

van ongecontroleerde luchtstromen.” Een ander voordeel van airsocks is dat met dezelfde aanvoercapaciteit veel grotere hoeveelheden lucht kunnen worden getransporteerd, dan traditioneel ingeblazen met roosters. En hoewel Van Gammeren geavanceerde technieken als deze graag zegt uit te voeren, noemt het bedrijf zich een echte allround totaalinstallateur.

Weliswaar gericht op utiliteit, maar tegelijkertijd niet afwijzend staand tegenover woningbouw.

Beijer: “Ik denk dat wij ons het meest onderscheiden in kwaliteit. Dat zeggen er natuurlijk meer, maar het echte prijsvechten laten wij liever over aan anderen. Want dat gaat ten koste van kwaliteit.” ❚

Met multicomplex Onderdak Zierikzee heeft Zeeland zich in vooral sportief opzicht stevig op de kaart gezet. Beveiligingsinstallatiebedrijf Detec Zeeland installeerde voor het complex zowel de brandmeld- als alarminstallatie.

Er kan worden getennist, gezwommen, geturnd en gefitnessd, maar ook grootschalige evenementen behoren tot de mogelijkheden: ‘Onderdak Zierikzee’ is met andere woorden een multicomplex van zeer grote omvang. Niet vreemd daarom dat Detec Zeeland blij was met de beveiligingsopdracht voor deze nieuw gebouwde Zeeuwse blikvanger. Directeur Wim Huibregtse: “Grote werken zijn altijd mooi om te doen. Detec Zeeland is door de jaren steeds meer uitgegroeid tot het ‘beveiligingsgezicht’ van Zeeland. Daarom past dit project ook zo mooi op ons portfolio.”

Een ander aantrekkelijk punt voor Detec was dat de opdracht gebundeld werd uitbesteed. Dus liepen er geen verschillende partijen op het werk met voor de een de brandmeld- en voor de ander de alarminstallatie, maar mocht één en hetzelfde bedrijf het totaalplaatje uitvoeren. Ook een aspect, volgens Huibregtse, dat perfect bij zijn bedrijf aansloot. “Wij zijn een beveiligingsinstallateur die in principe elk beveiligingsvraagstuk aanpakt. Acht man zijn hier in dienst en die zijn zonder uitzondering vakbekwaam in alle bedrijfsdisciplines. Wil je hier werken, dan ben je allround.

INSTALLATIE & BOUW | 69

ZIERIKZEE | Onderdak

Tekst: Sjoerd Meuleman | Foto: Suzan Fotografie Goes

ONDERDAK ZIERIKZEE:

DOMOTICA VIERT HOOGTIJ

Zwemmen, fitness, turnen, maar ook een tennishal en horecavoorzieningen: sportievelingen én ontspanners kunnen hun hart ophalen in het onlangs opgeleverde nieuwe sportcentrum Onderdak in Zierikzee. Installatie Techniek Niewenhuijse (I.T.N.) uit Nieuwdorp realiseerde de elektrotechnische installatie ervan. Met veel domotica, een specialisme van het bedrijf.

Met Onderdak heeft Zierikzee een sportcentrum in huis dat haar weerga niet kent. Liefst 11.000 m2 telt het complex, onderverdeeld in een zwembad, sporthal, turnhal, tennishal, fitnesscentrum en horecaruimte. Gebouwd volgens de eisen van het NOC-NSF, dus klaargestoomd voor ook grote internationale wedstrijden. Hans Niewenhuijse, directeur van Installatietechniek Niewenhuijse BV: “Aansprekende projecten installeren we vaker, maar Onderdak is van een echt andere orde.

Elk element voldoet aan de Olympische eisen met daardoor zeer nauw wegende projecties.

Maar al zeg ik het zelf: het resultaat mag er zijn.”

Niewenhuijse doelt speciaal op de besturing van de onderwaterverlichting, die via het gebouwbeheerssysteem met KNX-domotica op afstand en in kleur instelbaar is. Ook de domoticale koppeling van E en W-installaties noemt hij specialistenwerk. Niewenhuijse: “Wij zijn ver in domotica.

Anders krijg je zo’n werk ook nooit voor elkaar.”

70 | INSTALLATIE & BOUW

WERKVOORBEREIDING Niewenhuijse verkreeg het werk als hoofdaannemer elektrotechnische werken. De opdracht kwam daarmee rechtstreeks van de projectontwikkelaar. Behalve de al eerder genoemde domotica is het gebouw onderscheidend in duurzame verlichting; vrijwel overal ingericht met LED, dus wordt er zuinig omgesprongen met energie. Niewenhuijse noemt het centrum ‘op het lijf geschreven’, omdat ‘de voorbereiding die je er in hebt gestopt er ook uitkomt’.

“We doen heus ook eenvoudigere werken, maar ons hart ligt bij complexe utiliteit met, zoals ik al zei, veel domotica.” Hij wijst op zijn afdeling werkvoorbereiding, met 9 man op in totaal 35 werknemers inderdaad ruimschoots bemand.

“Iedereen praat gemakkelijk over ‘meedenkende voorbereiding’. Bij ons geen loze woorden, wij maken ze ook echt waar.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Gemeente Schouwen-Duiveland, Zierikzee (exploitant: Laco Nederland B.V., Hilvarenbeek; ontwerp en realisatie: Wind Design & Build B.V., Drachten) ARCHITECTUUR Wind Architecten Adviseurs B.V., Drachten

BOUWKUNDIG AANNEMER

Bouwgroep Peters B.V., Middelburg

INSTALLATIES ITN Nieuwdorp, van Gammeren Installatietechniek, Remeha, Detec Zeeland BOUWPERIODE april 2013 – juli 2014

Systeemoplossingen voor de utiliteit Remeha is toonaangevend in de utiliteit met de robuuste GAS 210/310/610 ECO PRO staande ketels. Deze ketels vormen het warm kloppend hart van talloze hotels, zorginstellingen, scholen, kantoren en andere grote gebouwen. Wij helpen bovendien uw duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren. Zo kunt u de GAS310 ECO PRO combineren met de gasabsorptiewarmtepomp.

■

■

■

Wilt u weten wat de gasabsorptiewarmtepomp u oplevert?

Raadpleeg dan onze configurator op nl.remeha.com/gashp

Grote vermogens: industriële staande ketels voor intensief en langdurig gebruik met zeer grote vermogens (285 kW tot ruim 1,3 MW) Besparing: combinatie met Remeha gasabsorptiewarmtepompen levert talloze voordelen: verlaging van het energieverbruik, significante vermindering van CO2 en gerealiseerde gasbesparing op gasverbruik Duurzaam: duurzame combinatiemogelijkheden met Remeha zonlichtsystemen of warmtekrachtkoppelingen.

Remeha helpt u bij het maken van de juiste keuze voor het beste verwarmingssysteem voor uw project. Remeha biedt voor u de oplossing op maat.

nl.remeha.com

REME.003-14 Adv installatie en bouw 197x130.indd 1

02-06-14 15:16

BOUW VEILIG WOON VEILIG! Elk jaar wordt er in Nederland 85.000 keer ingebroken. Detec adviseert u graag over de beveiliging van uw woning of bedrijfspand. toegangscontrole

brandwerende dossierkast kluis

noodverlichting brandbeveiliging

intercom camera

inbraakbeveiliging

0118-651750 • www.deteczeeland.nl

DEVENTER | Nefit Industrial

Tekst: Max de Krijger

SNEL SCHAKELEN BIJ NEFIT

IJzergieterij Nefit Industrial is vanaf nu letterlijk los van de ketelfabrikant Nefit Bosch waarmee ze jarenlang het bedrijfspand deelden aan de Zweedsestraat in Deventer. Nefit Industrial heeft nieuwbouw gerealiseerd aan de overkant van de straat.

De gieterij, de vormerij en de gloeierij blijven op de oude locatie en de verspaning, montage en expeditie verhuizen naar de nieuwe locatie.

In 1948 werd Nefit -een afkorting voor Nederlandse Fittingfabriek- met Marshall-hulp in Deventer opgericht. Inmiddels is de fabriek al weer twintig jaar gescheiden van de inmiddels in Duitse handen zijnde ketelfabrikant Nefit Bosch. Voor de industriĂŤle gieterij betekende deze overstap het begin van de verzelfstandiging Nefit Industrial. Vreemd genoeg beleven de twee zelfstandige bedrijven wel onder een dak. Aan deze logistiek niet optimale situatie is echter vanaf dit jaar een definitief einde gekomen.

VDR Bouwgroep uit Deventer realiseerde de nieuwbouw van Nefit Indus-

72 | INSTALLATIE & BOUW

trial vlakbij de plek waar het bedrijf destijds is begonnen. Installatiebedrijf Klein Poelhuis uit Winterswijk tekende voor de installatietechniek.

Zij hebben al veel vaker met dit bijltje gehakt, door de vele gerealiseerde miljoenenprojecten. Ontwerp, implementatie en onderhoud vindt plaats in de meest uiteenlopende installaties in heel Nederland en in het buitenland. Net zoals hier in Deventer gebeurt dit in samenwerking met gerenommeerde partners zoals Winterwarm die net zoals zij in Winterswijk zijn gevestigd.

DEVENTER | Nefit Industrial

een doorsnede en een machinelijst. Door Nefit Industrial werd een partner gezocht die hen ondersteunde en begeleidde betreffende de technische uitvoering van de installaties. In samenspraak met Nefit zijn vele aanbiedingen gemaakt, onder andere voor lucht- en vloerverwarming en ook een sprinklerinstallatie. Na afweging van alle voor en nadelen is voor de verwarming gekozen voor HR-heaters met ventilatoren van de marktleider Winterwarm.

De duurzame opties -zoals LED-verlichting en zonnepanelen zijn afgewogenmaar deze zijn economisch niet rendabel gebleken voor de opdrachtgever.

Het bedrijf is terecht van mening dat investeren in duurzaamheid een rendabele actie moet zijn en door hun grootverbruik in energie is hiervan nu geen sprake. Gericht op de toekomst is het bedrijf wel. Het pand en de techniek is gebaseerd op groei. Zo is de trafo groter dan strikt noodzakelijk. Tijdens het bouwproces kwam de aanvullende vraag voor uitbreiding van de brandmeldinstallatie. “Binnen twee weken was dit van vraag tot realisatie. Snel kunnen schakelen met opdrachtgevers zorgt voor een plezierige en goede samenwerking. Nefit is dan ook een stabiele organisatie en dat pas goed bij Klein Poelhuis. Ook wij houden van degelijkheid,” weet Hendricksen. ❚

Projectinfo SECURIFIRE-SYSTEEM ALS LEGO Akobe Brandbeveiliging heeft bij Nefit met hun SecuriFire-brandmeldsysteem ervoor gezorgd dat zowel binnen als buiten het pand de brand tijdig wordt gesignaleerd en aangepakt. Is er brand in de verdelerruimte, dan wordt binnen 30 seconden het zuurstofgehalte teruggebracht van 21 naar minder dan 12 procent. “Een blussend effect,” noemt Jos Claassen van Akobe dit.

In mei is de officiële opening, maar de nieuwe hal is sinds november al in gebruik.

Verhuizing Anderhalf jaar geleden is begonnen met de bouw voorbereiding. In het voorjaar is gestart met de realisatie van de nieuwe hal aan de Zweedsestraat 12 in Deventer. Deze telt 8.000 m2 en is onderverdeeld in twee compartimenten.

Met deze omvangrijke hal is er voldoende ruimte voor verspaning, montage, opslag en expeditie. Een gedeelte van de hal is als kantoor, kantine en kleedruimte ingericht. Er is plek voor 110 medewerkers en de verhuizing van de oude naar de nieuwe hal -die overigens op loopafstand van elkaar liggenvindt gefaseerd plaats. In mei is de officiële opening, maar de nieuwe hal is sinds november al in gebruik. Een belangrijke klant is de auto-industrie en deze eist continu levering van onderdelen. Een stop in verband met verhuizing is dus not-done.

Warme contacten De klus kwam Klein Poelhuis niet aanwaaien, maar warme contacten tussen Nefit en Klein Poelhuis waren er gelukkig wel voordat tot nieuwbouw werd besloten. “Ook andere bedrijven hadden een aanbieding gedaan, maar het vertrouwen in ons was toch echt doorslaggevend voor Nefit,” blikt projectmanager Theo Hendricksen terug op de beginfase en noemt een voorbeeld waaruit dat vertrouwen in hen blijkt. “We kregen van Nefit een plattegrond,

Akobe brandbeveiliging heeft zich gespecialiseerd in elektronische brandbeveiliging en zoekt graag naar nieuwe mogelijkheden om het pand te beveiligen. Het SecuriFire-brandmeldsysteem leent zich hier goed voor en is perfect toepasbaar met diverse onderliggende systemen. Zo is bij Nefit bij de laaddocks een branddetectie geplaatst die is gebaseerd op een koperen buis die langs het dak is gemonteerd.

Bij brand ontstaat in de buis een drukverhoging, waardoor brand tijdig gesignaleerd kan worden. Bij Nefit is de nieuwste versie van dit systeem toegepast dat betrouwbaar werkt over een zeer groot temperatuurbereik. Doordat alle onderdelen van het systeem eenvoudig aan elkaar te koppelen zijn, noemt Claassen het SecuriFire-systeem de LEGO van hun bedrijf.

SecuriFire is een Zwitsers product en het koperen buis principe is ontwikkeld en toegepast bij het beveiligen van tunnels in de Alpen. Inmiddels is dit ook bij de Nederlandse luchtmacht met succes toegepast.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER AANNEMER INSTALLATIES

Nefit Industrial VDR Bouwgroep Klein Poelhuis Installatechniek, Winterwarm Heating Solutions, Akobe Brandbeveiliging

INSTALLATIE & BOUW | 73

DEVENTER | Nefit Industrial

Tekst: Max de Krijger

ER WARMPJES BIJ ZITTEN Winterwarm Heating Solutions leverde de acht direct gestookte HR-luchtverwarmers die de medewerkers er warmpjes bij laten zitten in de Nefit-hal. Deze nieuwe compacte en energiezuinige HR-serie is dit jaar op de markt gebracht.

Dat Nefit geen vloerverwarming wenste, vindt Freddy Esselink van Winterwarm niet zo vreemd. Direct gestookte luchtverwarming verbruikt namelijk in de meeste situaties tot 40 procent minder energie dan vloerverwarming.

“Deze laatste moet langer in bedrijf zijn om de optimale temperatuur in de hal te kunnen realiseren, en er is sprake van systeemverliezen. Luchtverwarming levert onmiddellijk warmte, waar en wanneer men het nodig heeft.”

GASBESPARING Net zoals Klein-Poelhuis levert Winterwarm een kwaliteitsproduct. Bij beide bedrijven heerst een no-nonsense cultuur en de bereidheid om voor je klant te gaan. Dat levert een goede samenwerking op. Al in een vroeg stadium waren ze bij het project betrokken zodat ze konden adviseren bij de berekening en selectie van de verwarmingsinstallatie. Klein-Poelhuis was al snel overtuigd van de voordelen die de Winterwarm HR te bieden had. Zij hadden al goede ervaringen met de Winterwarm XR, de verbeterde rendement uitvoering waarop de HR is gebaseerd. Naast het feit dat het hoge rendement van de HR een aanzienlijk gasbesparing oplevert, wordt dit nog versterkt door de unieke gradientregeling. Hiermee wordt de warme lucht die zich onder het plafond heeft verzameld, eerst naar beneden getransporteerd voordat de brander opnieuw in komt.

Doordat de isolatie zeer goed is, kan worden volstaan met slechts acht heaters van 40 kW in de negen meter hoge hal.

v.l.n.r.: Freddy Esselink-Winterwarm, Theo Hendriksen-Klein-Poelhuis, Bart Looman - Winterwarm, Jan-Willem Brinkman-Klein-Poelhuis.

LUCHTVERWARMERS De hal van Nefit noemt Freddy een perfect voorbeeld van een verwarmingsinstallatie met luchtverwarmers. Doordat de isolatie zeer goed is, kan worden volstaan met slechts acht heaters van 40 kW in de negen meter hoge hal die 8.000 m2 telt. Het in verhouding kleine aantal heaters is mede mogelijk door goed gebruik te maken van de 32 WCU-circulatie-units die onder het plafond zijn opgehangen.

Bij een 9 meter hoge hal is het temperatuurverschil tussen vloer en plafond erg groot wanneer er niet wordt ingegrepen. Dankzij de Winterwarm-circulatie-units is de temperatuur bij Nefit onder het plafond een stuk lager. Hierdoor neemt het warmteverlies door het dak af en gaat de energiebesparing nog eens extra omhoog.

Winterwarm bestaat al 78 jaar en is marktleider op het gebied van luchtverwarming in Nederland. Het bedrijf heeft veel grote klanten in binnen- en buitenland. In Nederland wordt alleen via de groothandel geleverd. ❚

74 | INSTALLATIE & BOUW

BUILT4U: NIET SLOPEN MAAR INPAKKEN Als pilot zijn 16 bestaande huurhuizen van woningcorporatie Accolade energieneutraal gemaakt.

In Heerenveen zijn 16 bestaande huurhuizen van woningcorporatie Accolade energieneutraal gemaakt volgens het Built4U principe. Terwijl de bewoners gewoon in hun huis konden blijven, werden de woningen voorzien van een nieuwe prefab buitengevel, nieuwe kozijnen met triple glas, vloerisolatie, ComfortVentilatie met warmteterugwinning en een geintegreerde dakoplossing met isolatie en PV-panelen. Gemiddeld is slechts vijf dagen werk per woning voldoende om weer tientallen jaren woongenot te kunnen bieden. Niet slopen maar inpakken, is de gevleugelde uitspraak van Built4U. Op 25 november was de projectlancering van deze eerst gerealiseerde woningen.

Een terugblik. Jaren geleden lag de nieuwbouwmarkt op zijn denkbeeldige gat en dus was het raadzaam om de renovatiemarkt uit te diepen. Bij woningcorporaties bestond ook toen al het euvel dat oudere woningen een stijgende energielast kennen. Om tegemoet te komen aan dit vraagstuk is een samenwerking ontstaan die leidde tot de naam Built4U. “Het is een droom, gestart vanuit de crisis,” vertelt John Rietveldt die met zijn Doorwin Groep een van de spelers is bij deze samenwerking. Volgens hem is dit een wijze beslissing geweest en weet dan ook dat dit concept aan zal gaan slaan. Vooral hier in ›

"JAREN GELEDEN LAG DE NIEUWBOUWMARKT OP ZIJN DENKBEELDIGE GAT EN DUS WAS HET RAADZAAM OM DE RENOVATIEMARKT UIT TE DIEPEN."

ComfortVentilatie met warmteterugwinning op zolder.

INSTALLATIE & BOUW | 75

PERSLANCERING | Built4U

>

Voor en na de renovatie.

76 | INSTALLATIE & BOUW

PERSLANCERING | Built4U

Het luchttoevoer rooster boven het raam.

Nederland is de markt geschikt. “Want er is hier veel gelijkschalige woningbouw, waardoor het gemakkelijk is om standaard componenten te maken, En standaardisatie betekent natuurlijk lagere prijzen en nog snellere renovaties.”

En lagere prijzen zijn nodig om van Built4U een succes te maken in de toekomst. De kosten zijn fors zijn bij dit eerste project in Heerenveen - meer dan 70.000 euro per woning – dit heeft te maken met extra aanpassingen zoals aanleg van C.V. en de aanleg van een vlizotrap. De gemiddelde prijs per woning ligt echter op 53.000 euro. Woningcorporatie Accolade praat openlijk over deze prijsstelling. “Dit is slechts een pilot, een kleine oplage. Straks, als de kwantiteit toeneemt van deze huizen, dan zal dat de prijs drukken. Wel hebben we een statement neergezet met deze verbouwing.

De straat heeft na deze ingreep een forse upgrade gekregen. Het oogt maagdelijk schoon. De gevels zijn prefab geleverd, maar ook nu bleek dat iedere woning maatwerk is en geen kozijn dezelfde maten heeft. Ook blijkt het werk aan een hoekwoning meer tijd te vragen dan een tussenwoning. Terugblikkend moeten de partijen toegeven dat ze dat in de toekomst beter zullen communiceren met de bewoners.

Al werd tijdens de renovatie al besloten om wekelijks een nieuwsbrief voor hen in elkaar te zetten. Deze manier van duidelijk communiceren zal worden voortgezet bij volgende projecten in de toekomst. Het concept wordt landelijk uitgerold en een aantal van 500 woningen is haalbaar. Wordt dit aantal bereikt, dan kan de prijs per woningen wel met 10 tot 15 procent naar beneden gaan. ❚

Wij zijn namelijk van mening dat de mens zijn eigen nest vervuilt. Met deze huizen in Heerenveen geven we aan dat we de natural step omarmen”, vertelt Rein Zwart, directeur van Accolade. Nu deze eerste woningen klaar zijn, zal de huurder regelmatig in the picture blijven.

Er zal een regelmatig terugkerende feedback zijn over het energieverbruik in de energieneutrale woning. Hoe energiezuinig zijn deze huizen eigenlijk? Rolf Pennings van Kingspan Unidek komt met een aantal veel belovende cijfers op de proppen. De volgende Rc-waarden zijn toegepast: dakisolatie (Rc 9,0), kruipruimten isolatie (Rc 7,0), prefab gevel (Rc7,0). Om de woning gezond en comfortabel te maken is er ComfortVentilatie met warmteterugwinning toegepast.

Built4U maakt zich sterk door samen te werken. Horizontale lean samenwerking in plaats van verticale losse levering, noemen ze dat.

En er zijn nog meer voordelen te behalen voor de verhuurder. Van ontwerp tot uitvoering zijn is Built4U één aanspreekpunt voor de woningcorporatie. Het samenwerkingsverband bestaat uit de leveranciers Kingspan Unidek, Doorwin en Zehnder, J.E. StorkAir en adviseurs Trecodome, The Source Group en Van Aken Architecten.

INSTALLATIE & BOUW | 77

AMSTERDAM | Krasnapolsky Hotel

tekst: Sjoerd Meuleman

Luchtbehandelingsunits inclusief regeltechniek Krasnapolsky Hotel Luchtbehandelingsunits zijn standaard verkrijgbaar in veel soorten en maten. Toch zijn er omstandigheden denkbaar waarbij maatwerk is vereist. De modulaire HHFlex van Holland Heating is dan het antwoord. De fabrikant uit Waalwijk fabriceert maatwerkkasten zoals de klant die wenst.

Ziekenhuizen, zorginstellingen en hotels, maar ook grootwinkelbedrijven en cruiseschepen: voorbeelden van gebouwen en projecten die voor hun klimaatbeheersing niet altijd wegkomen met standaard geproduceerde luchtbehandelingsunits. Holland Heating B.V. uit het Brabantse Waalwijk heeft zich daarom toegelegd op het samenstellen van klantspecifieke units. Accountmanager Eef van der Velden: “Je moet het zien als inbouwen van extra voorzieningen. Dat kunnen

"SINDS DE ‘KRASNAPOLSKYPROEF’ BEHOORT INTEGREREN VAN REGELTECHNIEK TOT EEN STANDAARD OPTIE IN HET LEVERINGSPAKKET VAN HOLLAND HEATING." hoogwaardige filters of geluiddempers zijn, maar ook een krachtiger ventilator of gewijzigde locatie van in- en uitgang van kanalen.

Het bijzondere nu schuilt niet in de luchtbehandelingsunits zelf -die produceren we al langer-, maar in de besturing ervan: sinds dit jaar bouwen we de units, indien gewenst, namelijk ook inclusief regeltechniek.”

PRIMEUR Een volgens Van der Velden aansprekend voorbeeld is te vinden in het in fasen verbouwde Krasnapolsky Hotel in Amsterdam.

Holland Heating leverde een klantspecifieke unit, met onder meer ingebouwde geluidsdempers, verwarmer, koelbatterij en filters.

Maar in dit geval dus ook de complete regeltechniek en dat betekende een primeur voor

78 | INSTALLATIE & BOUW

AMSTERDAM | Krasnapolsky Hotel

het bedrijf. Van der Velden: “Tot dusver werd de besturing meestal ondergebracht bij de afdeling ‘meet- en regeltechniek’ van de installateur.

Maar omdat de units en vooral de regeltechniek steeds geavanceerder worden, is er toenemende vraag naar specialistische kennis. Nu zijn we in staat om onze klanten nog beter te ontzorgen.”

Sinds de ‘Krasnapolskyproef’ behoort integreren van regeltechniek tot een standaard optie in het leveringspakket van Holland Heating.

Dit geldt voor zowel de standaard- als maatwerkunits.

HOGER SEGMENT Het sinds 1955 bestaande Holland Heating is geen bedrijf van vandaag of gisteren. Met bijna zestig jaar ervaring behoort de fabrikant tot de gevestigde namen in het circuit. Behlave een hoge kwaliteit (de lucht-

behandelingsunits worden gerekend tot het hogere segment) noemt Van der Velden -niet toevallig- klantspecifieke benadering een voorname kracht van het bedrijf. Dat blijkt ook wel uit het

door Holland Heating bijgehouden grootschalige archief, met daarin alle informatie en technische gegevens van eerder geplaatste units. Van der Velden: “Het archief helpt ons bestaande luchtbehandelingsunits eenvoudig aan te passen aan nieuwe gebruikerswensen. Budgettair vriendelijk en duurzaam tegelijk.” ❚

The strong combination of technology and trust

Holland Heating B.V. · Zanddonkweg 7a · 5144 NX Waalwijk Tel. 0416 68 55 55 · info@hollandheating.nl · www.hollandheating.nl

HH_Adv_HHFlex_A5_197x130mm.indd 1

21-11-2014 14:12:12 INSTALLATIE & BOUW | 79

GOUDA | Cinema Gouda

Tekst: Sjoerd Meuleman | Beeld: Gouweloos

Cinema Gouda kleurrijk dankzij LED-strips in gevels

Armaturen in de vorm van druppels.

Ruim 800 zitplaatsen telt het complex, verdeeld over 6 zalen: de gemeente Gouda is met haar nieuwe Cinema Gouda een zeer opvallend filmcomplex rijker. Ook het uiterlijk is bijzonder met witte composiet gevels en beglaasde ronde uitsparingen - ’s avonds gekleurd oplichtend dankzij subtiel aangebrachte LED-strips.

Mooi overdag, maar in de avonduren misschien nog wel mooier; de nieuwe bioscoop Cinema Gouda in de Zuid-Hollandse kaasstad Gouda. Vooral te danken aan de ronde oplichtende sparingen, meent Ron Havelaar projectmanager bij Gouweloos. “We hebben in de sparingen RGB LED- strips aangebracht die zijn aangesloten op het gebouwbeheersysteem. Met een touchscreen wordt de verlichting van de LED- strips in een bepaalde kleur geregeld. De oost-, zuid- en westgevel krijgen dan ´s avonds de gewenste kleur en sfeer.

80 | INSTALLATIE & BOUW

Echt heel mooi.” De sparingen lijken een verwijzing te zijn naar Goudse kaas, maar zijn dat niet: architect Bart Duvekot laat weten te zijn geïnspireerd door het beeld van filmlenzen.

DRUPPEL Cinema Gouda beschikt in totaal over 824 zitplaatsen die zijn verspreid over zes zalen. Op verdieping 1 is de grote zaal gerealiseerd met 217 zitplaatsen

GOUDA | Cinema Gouda

Projectinfo BIOSCOOP MET INSTALLATIETECHNISCH VERNUFT Zes filmzalen telt de nieuw gebouwde bioscoop in Gouda en alle zijn voorzien van een apart geïnstalleerde luchtbehandelingskast.

Vaak worden W-installaties in cultuurcentra uit het zicht weggewerkt. Echter níét in de nieuwe bioscoop in Gouda, waar onconventionele luchtkanalen zich naadloos voegen in het moderne interieur. Aanvoer van verse lucht gebeurt hier met textielluchtslangen, zegt werkvoorbereider Marcel van Beek van het installerende installatiebedrijf Radiar BV uit Lopik. “Een mooie en kwalitatief hoogstaande techniek, maar tegelijkertijd ook zeer bewerkelijk. Want doordat het systeem zichtbaar is, dient montage uiterst secuur te geburen.” Ook mooi en zeker ook zichtbaar zijn de bankradiatoren in de foyer. Ze zijn van het fabricaat Zehnder en vallen op dankzij hun fraaie buisprofielvormige uiterlijk.

Hoogstandjes Techniek mocht in de bioscoop gezien worden, maar zeker niet gehoord. Daarom werd er een indrukwekkend aantal luchtbehandelingskasten geplaatst. Zes telt het complex er in totaal, voor elke zaal één. Van Beek: “Luchtbehandelingskasten zorgen snel voor geluidoverlast en overdracht tussen zalen. Dat wordt hier voorkomen door die over de zalen te verdelen.” Hij wijst ook nog op de wijze van inblazen, via vernuftig verborgen roosters onder de bioscoopstoelen. “Je ziet: bepaald geen standaard installaties hier.”

Oplichtende sparingen in gevels.

(waarvan 38 VIP-stoelen) en twee kleinere zalen met elk 89 zitplaatsen. Op de tweede verdieping bevinden zich drie zalen met elk 143 zitplaatsen. De grote zaal is multifunctioneel te gebruiken en voorzien van een Dolby ATMOS geluidsysteem: de nieuwste innovatie in bioscoopgeluid die ‘de bezoeker meeneemt’ in de film – ‘wat 3-D is voor de ogen, is Dolby ATMOS voor de oren’. Bijzonder ook zijn de speciaal voor de bioscoop ontwikkelde armaturen in de foyer: in de vorm van druppels. De invulling ervan - met DALI DIM power LED's - kwam uit Gouweloos’ eigen koker. Verder in de opdracht zaten nog de centrale noodverlichting, CCTV-installatie, beveiligingsinstallatie, brandmelden ontruimingsinstallatie, inpandige verlichting en alle denkbare bijkomende voorzieningen.

TEVREDEN KLANT Het Rotterdamse Gouweloos bestaat nu sinds 1920 en werkt regelmatig voor overheid, bedrijfsleven, zorginstellingen en onderwijs. Havelaar noemt de installatie voor Cinema Gouda een echt hele mooie opdracht. “Dit was voor ons een uitgelezen kans om onze deskundigheid te tonen. Verlichting in kleur, vrijwel alles in LED en de hele installatie op afstand automatisch bestuurbaar: geen werk voor zomaar de eerste de beste.” Ook directeur en opdrachtgever Nel Oskam heeft laten weten meer dan tevreden te zijn met het resultaat. Ron Havelaar: “Tevreden klanten, daar doe je het voor.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP INSTALLATIES

KLIMAATBEHEERSING CONSTRUCTEUR START BOUW OPLEVERING

Stichting Schouwburgcomplex Architectenbureau Bart Duvekot, Amsterdam E: Gouweloos Elektrotechniek B.V., Rotterdam W: J.C. Kersenbergen BV, Zeist Radiair BV Lopik Geelhoed Engineering b.v. juni 2013 oktober 2014

INSTALLATIE & BOUW | 81

GOUDA | Cinema Gouda

Tekst: Sjoerd Meuleman | Beeld: JC Kersbergen

Cinema Gouda: veel techniek op weinig ruimte Aan de buitenkant direct al zichtbaar: de nieuwe bioscoop Cinema Gouda is tot aan de nok gevuld met technische toeters en bellen. Dat heet een uitdaging te zijn voor installatiebedrijven. Zoals voor installateur JC Kersbergen uit Zeist, die voor de bioscoop de werktuigbouwkundige installaties aanbracht tussen alle andere installatietechnieken door.

Zaal netjes afgewerkt.

Veel spullen op weinig ruimte.

Nieuwe bios in vol ornaat.

Hij heeft ze wel eenvoudiger mogen maken, projectleider Jeroen van Ruler van installatiebedrijf JC Kersbergen BV. Zes zalen werktuigbouwkundig installeren voor ruim achthonderd bezoekers is al complex, de vervlechting met andere, eveneens geavanceerde installatietechnieken maakte het werk tot een spreekwoordelijke uitdaging. Van Ruler: “De bioscoop is een uit moderne materialen gebouwd complex, zeer compact van vorm en ingericht met veel kruispunten: extreem weinig ruimte dus voor in dit geval ook nog eens niet alledaagse installatiewerkzaamheden. Zie hier de voornaamste ingrediënten voor een inderdaad zeer uitdagende opdracht.” Zo’n bewerkelijk onderdeel vormde de luchtbehandelingskasten; zes in totaal, ter voorkoming van geluidsoverlast verdeeld over elke zaal één. Van Ruler: “Normaal voor utiliteit is voor elke drie verdiepingen één kast. Dan begrijp je het uitzonderlijke.”

VAKKENNIS JC Kersbergen kreeg als hoofdaannemer opdracht voor de complete W-installatie.

Dit hield in aan- en afvoer van water, sanitair-installatie, brandslanghaspels en loodgieterswerk. Ook tot de opdracht behoorde ventilatie, verwarming en koeling, maar dat hoofdstuk werd uitbesteed aan het gespecialiseerdere Radiair BV uit Lo-

82 | INSTALLATIE & BOUW

Sanitair: infrarood bediend.

pik. Logische verdeling van expertise, noemt Van Ruler dat. “Elk bedrijf heeft zijn specialismen, die van ons zijn vooral verwarming, koeling, sanitair en waterhuishouding. Als je zo’n totaalopdracht aanneemt, vind ik dat je mensen moet zetten op datgene waarin ze uitblinken. Radiair is zo’n klimaatspecialist, vandaar die keus.” Beide bedrijven doen het vaker zo, aan elkaar uitwisselen van vakkennis.

Van Ruler: “Nu waren wij de hoofdaannemer, de volgende keer is het andersom.”

SCHAKELEN Hij noemt Cinema Gouda één van zijn mooiere projecten van de laatste jaren.

Vooral vanwege die complexheid, al telde zeker ook de omvang mee. “Mooi was hier vooral het samenspel tussen alle installatietechnische disciplines.

Niets was vanzelfsprekend, dus moest voor elk item een oplossing worden gevonden.” Voorkeur voor complex of niet: JC Kersbergen pakt ook de wat meer alledaagse werken op. Het bedrijf noemt zich een echte allround-installateur met opdrachten voor overheid, kantoorbedrijven maar ook woningcorporaties.

Snel schakelen noemt Van Ruler een evidente kracht van het bedrijf. “Gisteren kregen we opdracht voor een werk in Sittard, vandaag aan de slag gegaan.

Wij hebben héle korte lijnen.” ❚

BIM LIVE | SUM 2014

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Stabiplan

HOE VER BENT U MET BIM?

We gaan BIM Live! Dat was de belangrijkste boodschap tijdens BIM LIVE | SUM 2014, hét moment voor installateurs, modelleurs, adviseurs en beheerders om de volgende stap te zetten in BIM. In het Evoluon in Eindhoven kwamen eind november meer dan vijfhonderd belangstellenden uit Nederland en België bijeen. Niet om ellenlange verhalen aan te horen over BIM, maar om met elkaar in gesprek te gaan en om ervaringen uit de praktijk te delen.

Tijdens de plenaire sessie in de ochtend stonden vooral de voordelen van BIM centraal. Hoe kun je het verschil maken met BIM? En hoe kun je winnen met BIM? “Want,” zo zegt Edwin Schalk, business development director bij Stabiplan, “iedereen wil winnen met BIM.” Hij vergelijkt BIM met topsport, waarin je je ook constant moet blijven ontwikkelen om mee te kunnen komen. “Als installateurs, modelleurs, adviseurs en beheerders staan we schouder aan schouder in hetzelfde team. We streven immers hetzelfde doel na: een optimaal, duurzaam gebouw.” Gijs Willem Sloof, managing director bij Stabiplan, vult hem aan: “Om optimaal samen te kunnen werken, moeten de Berlijnse muren in de bouw tussen design, build en operate verdwijnen. In plaats van steeds een bestek en tekeningen door te schuiven, moet vanaf het allereerste begin worden gewerkt in één model, dat

door alle betrokken bouwpartners wordt verrijkt met informatie. Geïntegreerd rekenen, tekenen en modelleren is cruciaal om een duurzaam gebouw neer te kunnen zetten, dat efficiënter beheerd kan worden.”

Deelnemers aan BIM LIVE | SUM 2014 werden door Stabiplan uitgedaagd om BIM Live te gaan. “Als we collectief met BIM aan de slag gaan, verdwijnen de muren als sneeuw voor de zon. Dat zien we onder andere aan de trends in andere landen, die gaan over de BIM-adoptie,” aldus Sloof. “Om dit mogelijk te maken, moet de BIM-workflow bekend worden bij alle bedrijven.”

REVIT IS DE TOEKOMST BIM is volop in ontwikkeling, vertelt Sloof. “Wil je als bedrijf BIM maximaal benutten, dan kies je voor Revit. Revit biedt namelijk ongekende ontwerpmo-

SCAN WITH

"OM OPTIMAAL SAMEN TE KUNNEN WERKEN, MOETEN DE BERLIJNSE MUREN IN DE BOUW TUSSEN DESIGN, BUILD EN OPERATE VERDWIJNEN" gelijkheden. De helft van onze klanten heeft dit inmiddels begrepen en heeft Revit omarmd. De andere helft moedigen we aan om nu te kiezen voor de toekomst. Want Revit is de toekomst.”

Door Stabicad for Revit dezelfde look and feel te geven als Stabicad for AutoCAD, is de drempel om Revit om over te stappen, zo laag mogelijk gemaakt.

Zo draagt de multi-platformstrategie van Stabiplan›

INSTALLATIE & BOUW | 83

“If you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough.”

- Albert Einstein

Kwalitatief hoogwaardige en uniforme content – dat maakt het verschil.

Einstein had gelijk (en hij kon het weten): wil je iets goed kunnen uitleggen, dan moet je het heel goed snappen. Maar als je het zo goed snapt, dan laat je anderen er ook van profiteren.

Juist dáárom publiceren we de European MEPcontent Standard. Download hem vandaag nog via www.mepcontent.eu/emcs.

The graphic library for engineers

BIM LIVE | SUM 2014

bij aan een snelle BIM-adoptie in Nederland en BelgiĂŤ. Voor de berekening van de gebouwprestaties volgens Nederlandse en Europese normen, kan voortaan een gebouwmodel uit Stabicad for Revit worden ingelezen in Vabi Elements. Het resultaat is een gebouwontwerp met optimale prestaties.

WORKSHOPS EN MASTERCLASSES Na de BIM-informatieochtend volgde een gezellige lunch in de open netwerktuin, waar verschil-

lende fabrikanten en partners van Stabiplan hun nieuwste producten presenteerden. Het middagprogramma werd ingevuld door een keur aan workshops en masterclasses, onder andere op het gebied van BIM-flow voor E- en W-installateurs, BIM en beheer, BIM-consultancy, berekenen en calculeren in een BIM-proces, BIM en Prefab, BIM content, BIM 360 en BIM in 2020.

Een knallende afsluiter van de dag was de uitreiking van de Stabicad Design Award aan installa-

tiebedrijf de Zeeuwse Verwarmings Unie, die de ketels voor de centrale verwarming en warmwatervoorziening in Serviceflat De Middelburcht in Middelburg onlangs heeft vervangen door tien Remeha-wandketels, die in cascade zijn aangesloten. Het ontwerp hiertoe is succesvol uitgewerkt in Revit 2014/Stabicad 9. â?&#x161;

EUROPEAN MEPCONTENT STANDARD Op het Stabiplan contentplatform MEPcontent wordt al enige tijd grafische artikelinformatie aangeboden waarmee engineers hun technische gebouwinformatie kloppend kunnen maken en kunnen calculeren en bestellen.

Alle content op het platform voldoet hiertoe aan een bepaalde standaard. Om de content hierop te toetsen, is tijdens BIM LIVE | SUM 2014 de European MEPcontent Standard (EMCS) gepresenteerd.

Met de publicatie van EMCS stelt Stabiplan haar kennis rondom de productie van content beschikbaar aan de community van MEP-engineers en aan fabrikanten, om zo een gezamenlijk doel te bereiken: steeds betere gebouwinstallaties dankzij optimaal georganiseerde BIM-projecten in heel Europa. De EMCS is nu te downloaden via www.mepcontent.eu/emcs

SCAN WITH

INSTALLATIE & BOUW | 85

GRONINGEN | Vindicat atque Polit

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Aalbers Installatietechniek en Drenth Installatietechniek

Keur aan installaties voor nieuwbouw Vindicat atque Polit De sociëteit van studentenvereniging Vindicat atque Polit uit Groningen is sinds enkele maanden gevestigd in een nieuw pand, dat vlak naast de oudbouw is opgetrokken. Hoofdinstallateur Aalbers Installatietechniek is verantwoordelijk voor de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties in de nieuwbouw. De installateur kijkt terug op een geslaagd, maar ook uitdagend project.

De grootste uitdaging op werktuigbouwkundig gebied was om het ontwerp technisch te realiseren, vertelt werkvoorbereider Peter Schaap. “De betonvloeren en -wanden in het pand zijn extreem zwaar uitgevoerd, om geluidshinder en vernieling te voorkomen. Bovendien zijn vele tussenverdiepingen en trappenhuizen gerealiseerd, wat ons werk bemoeilijkte.” Schaap heeft alle W-installaties uitgewerkt in Stabicad for AutoCAD. “Vervolgens is het ontwerp geïmporteerd in een BIM 3D-model, dat door de architect is opgenomen in zijn totaalontwerp. Door vooraf het pand te visualiseren, konden faalkosten worden voorkomen.”

Aalbers Installatietechniek was hoofdaannemer met betrekking tot de aanleg en realisatie van alle E- en W-installaties. “Het sanitair is grotendeels custom made uitgevoerd in RVS,” vertelt Schaap. “Dit zorgde voor de nodige uitdagingen omdat het sanitair, in verband met de levertijden, al moest worden ingemeten voordat alle wanden stonden. Datzelfde gold voor de vloergoten voor de barretjes.” De diverse bars zijn verspreid door het pand ingericht. Alle dranken worden vanuit de kelder via pythonleidingen naar de taps vervoerd.

“De leidingen zijn voorzien in twee smalle schachten middenin het gebouw.

Om alles hier netjes in te meten, was een hele klus.”

KLIMAATINSTALLATIES Onderaannemer Drenth Installatietechniek heeft alle klimaatinstallaties in de nieuwbouw verzorgd, waaronder de verwarming, luchtbehandeling en ventilatie, evenals alle bijbehorende regeltechniek. “In het pand is een uitgebreid ven-

86 | INSTALLATIE & BOUW

tilatiesysteem voorzien, bestaande uit een basis ventilatiesysteem met naverwarming,” vertelt Jan Timmer namens Drenth Installatietechniek. “Het systeem kan per zone worden gestuurd, waardoor energie kan worden bespaard.” Het ventilatiesysteem maakt gebruik van 100% buitenlucht. “Een luchttoevoerkast op het dak verwarmt de lucht voor door middel van een twincoil systeem. Op het dak is tevens een luchtafzuigkast voor de zalen en kantoorruimtes. Daarnaast is een afzuigsysteem geplaatst voor de grootkeuken.”

Het verwarmingssysteem bestaat uit een cascadesysteem van vier Remeha cv-ketels. In alle verkeersruimtes is vloerverwarming voorzien, in de kantoren zijn radiatoren geplaatst. Naverwarmers in het luchtkanalensysteem zorgen voor verwarming in de zalen.

BRANDMELDING MET GESPROKEN WOORD Een andere bijzondere installatie betreft de brandmeld-/ontruimingsinstallatie met gesproken woord. “Wanneer de rookmelders rook detecteren, wordt

GRONINGEN | Vindicat atque Polit

Projectinfo UNIEKE GOOTOPLOSSING In het pand van het Groninger studentencorps Vindicat heeft Hoginox invulling gegeven aan diverse roestvast stalen afwateringssystemen, waaronder gootoplossingen voor de liftdeur, in de keuken en voor de bar langs in diverse ruimtes. “Studenten kunnen heftig gebruik maken van de bar en dan wordt er nog wel eens wat gemorst,” zegt Marcel Hogewoning van Hoginox met een lach. “We werden al in de ontwerpfase benaderd om een rvs-afwatering te realiseren vóór de bar langs. In de dertig jaar dat wij ons nu bezighouden met het ontwerpen en leveren van afwateringssystemen hebben we een dergelijk vraagstuk nog niet voorbij zien komen. Door onze jarenlange ervaring zijn wij ook in staat afwijkende oplossingen te realiseren. Dat heeft geresulteerd in een zeer unieke rvs-minigoot met allerlei haakse hoeken die tot op de millimeter nauwkeurig is geproduceerd en geïnstalleerd.”

Hoginox heeft voor vrijwel elke toepassing een geschikt systeem. De professionele afvoergoten uit roestvast staal worden projectmatig in de gewenste lengte, breedte, hoogte en uitvoering geleverd. Zo worden deze optimaal afgestemd op specifieke wensen, eisen, de toepassing en de bedrijfsactiviteit.

Voor een zwembad gelden bijvoorbeeld weer andere eisen dan voor de afwatering van een terras. “Bij afwijkende situaties bedenken we een specifieke oplossing, maar altijd doordacht en met de hoogste kwaliteit in afwerking en details.”

Afwatering uit roestvast staal

automatisch een koppeling gemaakt met het brandmeldsysteem,” vertelt Martin Wilkens, projectengineer E-installaties bij Aalbers Installatietechniek.

“Aanwezigen wordt vervolgens, middels luidsprekers in het hele gebouw, in drie talen verzocht om snel en veilig het pand te verlaten.”

Andere elektrotechnische installaties die in het pand zijn gerealiseerd, betreffen een aantal grote meterkasten en onderverdeelkasten, evenals een datainstallatie. Daarnaast heeft Aalbers Installatietechniek alle verlichting in het pand verzorgd. ❚

Totaaloplossingen voor bouw en installatie Rooster- en sleufgoten • industrie • grootkeukens • zwembaden • terrassen Douchegoten • inloopdouches • openbare doucheruimtes • zwembaden • sauna’s Afvoerputten • industrie • utiliteitsbouw • sanitaire ruimtes

T F E I

Meerheide 60a 5521 DZ Eersel 0497 – 78 68 10 0497 – 78 68 19 info@hoginox.nl www.hoginox.nl

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Groningen ONTWERP De Zwarte Hond ADVISEUR De Blaay - Van Den Bogaard Raadgevende Ingenieurs B.V.

UITVOERING Bouwcombinatie Jurriëns Jorritsma vof.

INSTALLATIES Aalbers Installatietechniek,

BOUWPERIODE

Drenth Installatietechniek, Hoginox oktober 2012 - februari 2014

INSTALLATIE & BOUW | 87 14230620_Hogniox.indd 1

27-11-14 15:24

Systeemoplossingen voor Gebouwenmanagement en Gebouwenautomatisering

Comfort van morgen!

Teamwerk in de stroomversnelling.

Oplossingen bieden

Prefab oplossingen Gebruikersgedrag

Maatwerk

Concepten

Energiekosten Uitdagingen

Aardwarmte

Nieuwe toepassingen Zonne-energie

Haalbare oplossingen

Vertrouwen

Energieprestatie

Innovatief vermogen

Samenwerkingspartners

NOM-Woningen

Slimme monitoring

Opbrengstgarantie

Comfortabele woningen

create comfort. control energy.

PLAATSNAAM BEDRIJFSPRESENTATIE | Projectnaam

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Digicontrol Benelux

‘Nul op de meter’ woningen In het convenant Stroomversnelling draait alles om een comfortabele huurwoning, zonder energierekening. Vier grote bouwers hebben hiertoe afspraken gemaakt met zes woningcorporaties, om gedurende de komende zes jaar 111.000 huurwoningen te renoveren naar ‘nul-op-de-energiemeter’ (NOM) woningen.

Veel woningcorporaties moeten de komende jaren een grote renovatieopgave aanpakken, met name voor hun oude(re) woningen. Echter zijn de investeringen hiervoor niet terug te verdienen. Corporaties kunnen na een renovatie een bescheiden huurverhoging doorvoeren, maar dat is niet afdoende. “De benadering van Stroomversnelling kan hiertoe een oplossing bieden,” meent Coos Schouten, algemeen directeur van Schouten Techniek. “Stroomversnelling betrekt een nieuwe kapitaalstroom om NOM-renovatie te financieren: de energiekosten van de huurders. De energierekening wordt niet langer aan het energiebedrijf betaald, maar geïnvesteerd in de woning. Dit is mogelijk doordat de bouwsector renovaties gaat uitvoeren die gegarandeerd NOM-woningen opleveren.”

Hoofdaannemer Ballast-Nedam heeft Schouten Techniek geselecteerd als samenwerkingspartner voor deze uitdaging. “De keuze is voornamelijk gebaseerd op onze ervaringen met renovatie, prefab/SKID-oplossingen, innovatief vermogen en capaciteit,” vertelt Schouten. Zijn bedrijf

werkt al jarenlang samen met Digicontrol Benelux. Samen hebben de bedrijven al een groot aantal bijzondere installaties van regelapparatuur van Digicontrol voorzien, evenals diverse nieuwe toepassingen zoals regelingen voor bronaansturingen, betonkernactivering, de ontwikkelde WKO-SKID voor grote WKO-warmtepompenergiecentrales en legionellaregelingen.

UITDAGING Een bestaande huurwoning upgraden naar NOM is niet eenvoudig, vertelt Schouten. “De technieken om woningen duurzaam te maken, zijn er al.

De uitdaging is om die technieken zo toe te passen, dat bewoners een comfortabel thuis krijgen tegen een investering die de corporaties kunnen dragen. Dat vraagt om een andere manier van samenwerken van alle betrokkenen.”

De uitdaging voor de installateur ligt voornamelijk in het vinden van een rendabele en technisch haalbare oplossing. De installatie moet jaarlijks genoeg energie opwekken voor ruimteverwarming, warm tapwater en 2.500 kWh gebruiks-

gebonden elektriciteitsverbruik. “Zonne-energie en aardwarmte zijn gangbare oplossingen, maar niet in elke situatie toepasbaar,” aldus Schouten.

“Ieder project betreft dan ook maatwerk.”

Alle werk wordt zoveel mogelijk in de fabriek voorbereid. “De skid met warmtepomp, boiler, warmteterugwinningunit, regelkast en omvormers voor zonnepanelen wordt in één keer geplaatst. Het is enkel nog een kwestie van aansluiten.”

Om aan de energieprestatie te voldoen, is het gedrag van de huurder bepalend, zegt Ruud Hazekamp, commercieel directeur van Digicontrol Benelux. “Door slimme monitoring worden energiestromen inzichtelijk en kan de huurder precies zien of hij op de NOM-koers ligt.” De Digicontrol regelaar die voor de monitoring centraal staat, wordt door Schouten Techniek ook benut om de installatie op afstand te sturen. Hiermee kunnen slimme, nieuwe regelingen worden toegepast die de energieprestatie van de verwarmings- en ventilatietoestellen verhogen. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 89

PLAATSNAAM | Projectnaam WADDINXVEEN | Centrumplan

Tekst: Roel van Gils | Beeld: Blom Elektrotechniek Beverwijk

OPTIMALE SAMENWERKING

Op dit moment legt Blom Elektrotechniek Beverwijk de laatste hand aan de elektrotechnische voorzieningen in centrumplan Waddinxveen. Het is voor de installateur een flink klus, zegt directeur Otto Brode. “We zijn inmiddels al twee jaar bezig met de uitvoering op locatie, waarbij we nauw samenwerken met collega-installateurs.”

Blom Elektrotechniek Beverwijk verzorgt in het plan onder meer de complete elektrotechnische installaties van de grote parkeergarage met plek voor circa 1.100 auto's en een bruto vloeroppervlak van 33.000 m2. Daarnaast is de installateur verantwoordelijk voor de casco-aansluitingen van de winkels en appartementen, alsmede de openbare verlichting in het winkelcentrum. “In de parkeergarage staat een transformator van 1.000 kVA opgesteld,” licht Otto Brode toe. “Vanaf de transformator voeden wij de complete parkeergarage, inclusief stuwventilatoren alsmede de WKO-installatie en een aantal verdeelsystemen ten behoeve van de winkels. De parkeergarage is qua voedingsstructuur opgedeeld in vier zones.”

VELE BOUWSTROMEN De WKO-installatie trekt volgens Brode 1.000 Ampère bij vollast en maakt gebruik van 22 bronnen, die rondom het plan zijn gelegen. “In de parkeergarage hebben we behalve de transformator ook de complete verlichting aangelegd, het toegangscontrolesysteem met slagboominstallatie en kaartautomaten, de aansturing naar de overheaddeuren en de voorzieningen voor de lift en roltrappen. Ook is een noodstroomaggregaat geplaatst van 350 kVA dat bij spanningsuitval de voeding naar de verlichting, toegangscontrole en stuwventilatoren waarborgt. Er zijn in totaal alleen in de parkeergarage zo'n 1.000 armaturen

90 | INSTALLATIE & BOUW

aangebracht, inclusief vluchtwegaanduiding. De uitdaging zat hem met name in de zeer korte afbouwperiode van de parkeergarage en de passage. Ontzettend veel bouwstromen liepen door elkaar en dat vergde een optimale afstemming tussen alle partijen. We moesten ons conformeren naar de planning van vele partijen, omdat we in principe altijd als laatste aan de 'beurt' zijn. Het eindresultaat is er niet minder om. Wederom een mooi referentieproject voor ons portfolio.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ASR Vastgoed Ontwikkeling

ARCHITECTEN

Soeters Van Eldonk, 01-10 architecten, RPHS architecten, Dittmar Bochmann Architecten, Copijn en Rijnboutt

INSTALLATIES

Van der Sluis Technische Bedrijven, Blom Elektrotechniek Beverwijk, PBN, Lehuma Controls

WADDINXVEEN | Centrumplan

Tekst: Roel van Gils Beeld: Van der Sluis Technische Bedrijven

Nieuw stadshart Waddinxveen:

VOOR JONG EN OUD Waddinxveen ontwikkelt zich en dat vraagt om voorzieningen. Reden voor het dorp om het centrum opnieuw in te richten.

Het nieuwe centrum is een ontmoetingsplaats voor jong en oud geworden. Om te shoppen, een terrasje te pakken, te wonen en te werken.

Het totale project omvat 260 huur- en koopwoningen met circa 60 winkels en voorzieningen. De eerste fase van het nieuwe centrum meet ongeveer 19.000 m2 en is in november 2014 officieel geopend. Onder de winkels is een ruim bemeten parkeergarage gerealiseerd voor 1.200 auto’s. Tevens zijn er 260 woningen gebouwd, bestaande uit appartementen, stadswoningen en luxe herenhuizen. Van der Sluis Technische Bedrijven was verantwoordelijk voor het totale ›

"HET TOTALE PROJECT OMVAT 260 HUUR- EN KOOPWONINGEN MET CIRCA 60 WINKELS EN VOORZIENINGEN."

INSTALLATIE & BOUW | 91

WWW.INSTALLATIEENBOUW.NL

Het meest complete overzicht van leveranciers online

Biezengors 36 3297 GA Puttershoek Tel: 06-30001084 E-mail: info@lehumacontrols.nl Website: www.lehumacontrols.nl

1797 C 14230618_Lehuma.indd 1

BLACK C

Staat u nog niet op www.installatieenbouw.nl?

Neem dan contact op met Roel de Bruijn: T +31 (0)495 450095 E r.debruijn@louwersuitgevers.nl

25-11-14 11:28

WADDINXVEEN | Centrumplan

Projectinfo EÉN CENTRAAL GEBOUWBEHEERSYSTEEM

loodgieterswerk, waaronder de aanleg van de riolering en alle waterleidingen, en de mechanische ventilatie in de appartementen, parkeergarage en casco winkels.

De klimaatinstallaties ten behoeve van de eerste fase van het nieuwe centrum van Waddinxveen zijn verdeeld in drie aparte ‘blokken’ met een eigen regelkast en regelapparatuur. Om alle installaties in deze drie blokken, waaronder de WKO-installaties, warmtepompen, verwarmings- en koelgroepen, zo duurzaam mogelijk te laten functioneren, realiseert Lehuma Controls één centraal, overkoepelend gebouwbeheersysteem. Lehuma Controls is gespecialiseerd in Trendgebouwbeheersystemen. “Trend is al jarenlang marktleider in GrootBrittannië en wordt wereldwijd toegepast in duizenden installaties,” vertelt Leo Huisman van Lehuma Trend regelapparatuur.

Controls. “Sinds de overname door Honeywell enige jaren geleden, is Trend ook in Nederland sterk in opkomst. Wij zijn officieel Trend-partner in Nederland.

Doordat het Trend-systeem volledig vrij programmeerbaar is, kan iedere gewenste regeling worden gemaakt. Belangrijk is dat de installatie van het nieuwe centrum van Waddinxveen niet alleen in bedrijf wordt gesteld, maar ook gedurende het eerste stook- en koelseizoen wordt gemonitord. Dan zijn alle projectmatige setpoints bekend, hierna kan de beheerder via de Trend 963-supervisor zelf het systeem monitoren en eventueel wenswaardes van temperaturen en dergelijke aanpassen,” besluit Leo Huisman.

AD HOC We kregen de opdracht van bouwcombinatie Hurks-Slokker en dienden eigenlijk in januari 2013 ad hoc te beginnen met de uitvoering, zegt Johan Fijn van Van der Sluis Technische Bedrijven. “We hadden dus te maken met een relatief korte werkvoorbereiding. Desondanks is een mooie en nette installatie opgeleverd. Het project was omvangrijk en er liepen tot wel vijf bouwstromen door elkaar heen; voor ieder blok was een eigen bouwstroom gedefinieerd. We hebben onze werkzaamheden zodanig ingepland en uitgevoerd om iedere bouwstroom tevreden te houden door altijd netjes op tijd klaar te zijn.”

In totaal heeft Van der Sluis Technische Bedrijven zo’n 40 kilometer aan waterleidingbuis aangelegd in het project waarvan 14 kilometer als opbouw onder de plafonds in de winkels, omdat de waterleverancier Oasen eiste dat alle woningen en winkels apart gevoed werden van uit een centrale meterkast.

Verder is er circa 10 kilometer aan stalen SML-riolering onder de parkeerkelder en de winkels aangebracht. “In de kelder hebben we alle rioleringsbuis bekleed met stucco-beplating, zoals beschreven in het bestek,” vervolgt Fijn.

“Daarnaast hebben we in de parkeerkelder en op winkelniveau een tiental luchtbehandelingskasten geplaatst en aangesloten, allemaal van verschillende capaciteiten. Wij hebben alle leidingen brandwerend af laten werken door onze vaste applicateur. Tot slot hebben we nog 600 meter droge blusleiding in de winkels en appartementen aangebracht en zijn er in de parkeerkelder 44 poederblussers geplaatst in speciale kasten,” zegt Johan Fijn tot besluit. ❚

BRANDWEREND AFDICHTEN Het is heel gebruikelijk dat iedere installateur op een project zelf een partij inschakelt voor het brandwerend afdichten van sparingen. Volgens Erik de Heus van PBN is een opdrachtgever daar niet bij gebaat. “Het is veel prettiger voor een opdrachtgever om één aanspreekpunt te hebben in geval van garantie- of herstelwerkzaamheden.

Voor centrumplan Waddinxveen hebben we de opdrachtgever hiervan weten te overtuigen en maken zowel de W- als E-installateur gebruik van onze diensten. We zijn verantwoordelijk voor het afdichten van in totaal zo'n 3.500 doorvoeren volgens de gebruikelijke methode en conform het Efectis-rapport.” PBN is inmiddels tien maanden bezig op locatie en denkt volgens planning eind januari te kunnen afronden. “We zijn eigenlijk continu fulltime aanwezig geweest op locatie met tijdens piekmomenten wel tien personen tegelijk,” zegt De Heus. “Nu hebben we even een adempauze in afwachting van de oplevering van de laatste woningen. Alle sparingen zijn gecodeerd, voorzien van een sparingsnummer, gefotografeerd en opgenomen in een logboek. Zo kunnen we straks met enkele dagen per jaar onderhoud het complete complex brandveilig houden. We werken al meer dan 25 jaar op deze manier; de opdrachtgever 'koopt' dus bij ons ook een stukje zekerheid en jarenlange kennis,” besluit Erik de Heus.

INSTALLATIE & BOUW | 93

PLAATSNAAM | Projectnaam BEDRIJFSPRESENTATIE

voor de gewenste verlichting. Een procedure die de handmatige testfase uitsluit en zo veel tijd en geld uitspaart.

De LED-(nood)verlichting is van hoge kwaliteit: • Geen flikkering bij opstarten • Dimbaar • Goede lichtverspreiding • Licht in gewicht • Zeer goede powerfactor • Lange levensduur • Snelle montage

HOGE KWALITEIT LED-VERLICHTING

MEET ZELF UW VOORDEEL! Havé-Digitap heeft al ruim 22 jaar ervaring als technisch adviserende groothandel in de elektrotechnische markt. Vooral bekend als de grootste voorraadhoudende distributeur van onder andere Fluke test- en meetapparatuur en ATEA-deurtelefoniesystemen; nu is Havé-Digitap ook leverancier van LED(nood)verlichting en traditionele noodverlichting.

Het is belangrijk om het milieu te respecteren door alternatieve producten te gebruiken en economisch om te gaan met energie. Havé-Digitap biedt u een aantal lijnen LED-(nood)verlichting aan, die aansluiten op de hedendaagse eisen van minimaal energieverbruik in een functioneel, maar ook modern ontwerp.

De ontwerpen zijn gebaseerd op onder andere LED- en OLED-technologieën en worden vervaardigd door CE+T Technics uit België. Zij beschikken over een eigen fotometrisch laboratorium waar met behulp van een goniofotometer het licht uitgebreid wordt bestudeerd. Deze gegevens worden in speciale software ingevoerd, waarmee de exacte verlichting van verschillende ruimten (gebouw, straat, plein, brug, etc.) nagebootst kan worden. Zo kan dus vooraf bepaald worden welk type en welke hoeveelheid armaturen nodig is

94 | INSTALLATIE & BOUW

Trainingscentrum Havé-Digitap.

Dit merkt u ook aan de prijs; u zult elders gemakkelijk ‘goedkopere’ oplossingen vinden. Goedkoper op de korte termijn, want uiteindelijk betaalt de hoge kwaliteit van de LED-verlichting van Havé-Digitap zich ruimschoots terug op het gebied van levensduur en energieverbruik.

Assortiment LED-verlichting: • LED Panelen • LED Downlights • LED TL-verlichting • LED (Pendel)armaturen • LED Noodverlichting • LED Inbouwspots • Industriële LED-verlichting

MAATWERK Naast de losse armaturen heeft Havé-Digitap ook de kennis en capaciteit in huis om complexe aanvragen voor het verlichten van bedrijfspanden, monumentale panden, sfeerverlichting, buitenverlichting en speciale (tijdelijke) projecten uit te voeren.

BEDRIJFSPRESENTATIE

Dankzij jarenlange kennis en ervaring kan HavéDigitap u bij het volledige verlichtingsproject begeleiden: • Een correct en precies bestek opstellen • Maatwerk advies • Simulaties maken in 3D • De ‘return on investment’ berekenen bij toepassing van LED-technologie ten opzichte van traditionele verlichting • Aanpassingen uitvoeren of oplossingen op maat ontwikkelen

LED downlights.

TRADITIONELE NOODVERLICHTING Deze lijn wordt ook gefabriceerd door CE+T Technics, dus u bent verzekerd van zeer degelijke kwaliteit. De traditionele noodverlichting is verkrijgbaar in de volgende uitvoeringen: • Inbouw • Opbouw • Hermetisch/waterdicht • Industrieel

VERLICHTINGSTESTERS Van het grootste test- en meetinstrumentenhuis van Nederland mag u ook verwachten dat u er voor alle bijbehorende test- en meetapparatuur terecht kunt. Zo kunt u de werking en lichtsterkte van verlichting eenvoudig testen en meten met de verlichtingstesters die Havé-Digitap in haar pakket heeft.

ANALYSEREN VAN ENERGIEVERBRUIK Als u binnen uw organisatie verantwoordelijk bent voor het opsporen van energieverspilling en het reduceren van de energiekosten in uw bedrijf of installatie, heeft u een aantal gegevens nodig over het huidige energieverbruik. De energierekening vertelt u hoeveel energie u gebruikt. Maar die rekening vertelt u niet waar of hoe die energie wordt gebruikt en op welk tijdstip van de dag.

Havé-Digitap geeft u persoonlijk advies over hoe u deze vraagstukken aan kunt pakken en welke test- en meetapparatuur u in uw specifieke situatie kunt inzetten om tot een oplossing te komen.

Pendelarmaturen en maatwerk oplossing.

Ook bent u van harte welkom om in het nieuwe trainingscentrum van Havé-Digitap de LED-verlichting live te bekijken. ❚

T +31 (0)184 642 343 E info@have-digitap.nl

LED Verlichting & Noodverlichting

Voordelen: • Geen flikkering bij opstarten • Dimbaar • Goede lichtverspreiding • Licht in gewicht • Zeer goede powerfactor • Lange levensduur • Snelle montage

www.have-digitap.nl

we share our skills with you

VERLICHTING 20141027 Advertentie Installatie en Bouw.indd 1

INSTALLATIE 30-10-2014 12:29:59 & BOUW | 95

BEDRIJFSPRESENTATIE

VERHUUR VAN VERWARMING

Verplaatsbaar verwarmingsketelhuis.

Recentelijk heeft Coolworld Rentals haar verwarmingsverhuur activiteiten verder geprofessionaliseerd door deze activiteiten onder te brengen in een aparte businessunit Heatworld. Vaste, maar ook nieuwe klanten vragen steeds meer naar verwarmingsoplossingen. Dit heeft onder andere geleid tot het aantrekken van specialisten en het oprichten van een dedicated devisie.

Met een up-to-date verhuurvloot kan adequaat op vrijwel elke vraag naar tijdelijke verwarmingsoplossingen ingespeeld worden, hoe omvangrijk ook. Om snel - en uit eigen voorraad te kunnen leveren beschikt Heatworld over een fors verhuurpark met regionale depots in Nederland, BelgiĂŤ, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk.

96 | INSTALLATIE & BOUW

BREED TOEPASSINGSGEBIED Met de direct inzetbare oplossing van Heatworld voorkomt men stagnatie of schade. Ook bij renovatie, uitbreiding of vervanging van een vaste installatie kan tijdelijk huren veel voordeel opleveren, bijvoorbeeld omdat de kostenverhogende tijdsdruk op het project geheel wegvalt. Heat-

world levert maatwerk, nauwkeurig afgestemd op uw behoefte, bij onder meer: capaciteitstekorten, verbouwingen, testopstellingen, seizoenspieken, evenementen, calamiteiten en storingen.

Voor Heatworld is het verhuren van verwarmingstechniek geen nevenactiviteit, maar core-business.

BEDRIJFSPRESENTATIE

"STEEDS MEER INSTALLATEURS WETEN HEATWORLD OOK TE VINDEN ALS ZE VOOR HUN KLANT EEN TIJDELIJKE VOORZIENING WILLEN TREFFEN" Voor tal van branches is de dienstverlening tot in detail verfijnd. Heatworld verhuurt op basis van ‘full service’, wat betekent dat de klant of de intermediair kan rekenen op een professioneel, vaak kostenbesparend advies en een professionele realisatie, vanaf transport en installatie tot service en onderhoud op locatie en retour halen van het materieel. De apparatuur is altijd van een recent bouwjaar en voldoet aan alle branchegebonden eisen.

DIRECT LEVEREN VAN EEN NOODOPLOSSING Bij een storing of een defect dat niet snel kan worden verholpen, zal de installateur binnen enkele uren voor een noodoplossing moeten zorgen.

Deskundige adviseurs reageren snel en schatten al tijdens het eerste telefoongesprek juist in wat technisch en praktisch bezien de beste oplossing is. Belangrijkste punt is dan: hoe snel kunnen we de installatie ter plaatse in bedrijf hebben? Hiermee helpt Heatworld de stress in de planning te beperken en de tevredenheid van de klant te garanderen. Heatworld is toegerust om elk tijdelijk verwarmingsprobleem praktisch, snel en tegelijk kostenefficiënt op te lossen. Zowel voor een tijdelijke warm water of warme lucht voorziening.

BREED PRODUCTENPAKKET Heatworld heeft een breed beschikbaar pakket aan verwarmingsapparatuur: Mobiele ketelhuizen Chillers met warmtepomp Doorstroomheaters Electro- en dieselheaters Airhandlers Rooftop airco’s met warmtepomp, Warmtewisselaars en randapparatuur

TIJDELIJKE VERWARMING Steeds meer installateurs weten Heatworld ook te vinden als ze voor hun klant een tijdelijke voorziening willen treffen, zodat zij de revisie of vervanging van een vaste installatie niet onder een onmogelijke tijdsdruk hoeven uit te voeren.

Belangrijk te weten, is dat Heatworld nooit op de stoel van de installateur gaat zitten. Wij beperken ons bewust tot tijdelijke verhuur en leveren dus geen vaste installaties. Het is onze business om continu geteste, gereinigde en gekeurde appara-

Verplaatsbare airhandler met verwarming.

tuur beschikbaar te hebben en direct te kunnen plaatsen als de situatie daarom vraagt. We zijn erop ingesteld om 24/7/365 te kunnen inspringen, bij gepland onderhoud, vervangingsprojecten, en in onvoorziene situaties. En wat de situatie ook is, we opereren altijd op de achtergrond, als een partner, niet als een concurrent. Namens u kunnen wij het complete verhuurtraject verzorgen, inclusief deskundige installatie en nazorg. Ook is het mogelijk. Heatworld als uw ‘onderaannemer’ in te schakelen. Zo kunt u uw klant voorzien van een professionele installatie waarmee elk tijdelijk koelprobleem snel en betrouwbaar wordt opgelost.

WARM WATER OF LUCHT Warmwater- en luchtbehandelingsystemen voor elke situatie. Voor industriële procesverwarming beschikt Heatworld over mobiele ketelhuizen, doorstroomheaters, chillers, warmtewisselaars en alle denkbare accessoires om snel tot een oplossing te komen en daarmee de stagnatie en schade zoveel mogelijk te beperken. Een acute of tijdrovende reparatie van de vaste installatie mag echter geen productieverlies voor de klant opleveren. Heatworld ondersteunt u ter plaatse met een snelle noodzakelijke actie. Zodat u uw tevreden klant behoudt. Door tijdelijk te huren haal je de druk van de ketel en krijg je tijd om de juiste beslissingen te nemen.

CALAMITEITENCONTRACTEN VOOR INSTALLATEURS Heatworld biedt installateurs en technische bedrijven de mogelijkheid van een calamiteitenovereenskomt aan. Hierbij wordt de aanwezige koelapparatuur bij de eindklant geïnventariseerd.

Mocht er zich een calamiteit voordoen, dan kan Heatworld namens de installateur direct actie ondernemen, volgens de vooraf overeengekomen afspraken. ❚

HEATWORLD RENTALS Heatworld Rentals is een divisie van Coolworld een internationale verhuurorganisatie van koel- en verwarmingsapparatuur met de hoofdvestiging in Waalwijk (Nederland) en daarnaast eigen vestigingen, logistieke depots en servicepunten in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland.

Hierdoor staat Heatworld altijd dicht bij de klant en is 24/7/365 service gegarandeerd. www.coolworld-rentals.com/nl/verwarming of www.heatworld-rentals.com

INSTALLATIE & BOUW | 97

JIRNSUM | Energieschool

ENERGIESCHOOL PRIMEUR VOOR NOORD-NEDERLAND In het Friese dorp Jirnsum biedt de Energieschool sinds juni 2013 huisvesting aan twee basisscholen. Het energiezuinige schoolgebouw is volledig gebouwd volgens het Passief Bouwen-principe. Dit, gecombineerd met de regeltechniek van BaOpt en een innovatief ondergronds buizensysteem dat dienst doet als warmtewisselaar, maakt de school de eerste echte Passief School van Noord-Nederland. het realiseren van de Energieschool volgens de principes van Passief Bouwen in combinatie met de toegepaste technieken valt de energierekening fors lager uit, terwijl het comfort en de luchtkwaliteit erop vooruitgaan. ❚

De Energieschool in Jirnsum kent één ventilatiesysteem: vraaggestuurd koelen, verwarmen en ventileren met lucht.

In het torentje wordt buitenlucht aangezogen voor het negentig meter lange grondbuizensysteem.

Op het zuiden is er een groot bouwkundig overstek, zodat het gebouw ’s zomers koel blijft en de zon ’s winters meehelpt om de school op te warmen. De kierdichte schil van het schoolgebouw draagt bij aan een buitengewoon hoge isolatiewaarde. Door middel van een slim ventilatiesysteem wordt er vraaggestuurd gekoeld, verwarmd en geventileerd met lucht.

STABIELE GRONDTEMPERATUUR In de lokalen ontbreken radiatoren of vloerverwarming. Het gebouw wordt verwarmd met luchtverwarming. In de grond is een 90 meter lang grondbuizensysteem aangebracht dat de school koelt of verwarmt. In de winter wordt de toegevoerde koude lucht voorverwarmd door het buizensysteem. ’s Zomers koelt de grondbuistoepassing de aangezogen warme lucht ondergronds af. Een Systemair-luchtbehandelingkast filtert de lucht voordat deze de school in wordt gestuurd.

De ventilatie van de klaslokalen wordt geregeld met het BaOpt-regelsysteem. In elke ruimte hangt een thermostaat met een CO2-sensor. Op basis

98 | INSTALLATIE & BOUW

van de gemeten CO2, vocht en ruimtetemperatuur wordt er meer of minder geventileerd. Kort gezegd: het systeem verwarmt, koelt en ventileert het gehele gebouw met lucht.

ENERGIEBESPARING De Systemair-luchtbehandelingkasten functioneren heel goed op het BaOpt-regelsysteem. In de Energieschool is er gekozen voor drie Topvexunits die groter gedimensioneerd zijn. Daardoor hebben de luchtbehandelingunits overcapaciteit, zodat de ventilatoren langzamer kunnen draaien.

De luchtbehandelingunits functioneren hierdoor vrijwel geluidloos en dat blijkt in de praktijk ook.

Bovendien levert alleen deze keuze al een besparing op van ca. 25%.

Vooraf was er berekend dat de Energieschool met een bruto vloeroppervlak van 1.650 m2 en een gebouwinhoud van 8.550 m3 niet meer dan 5.600 m3 gas per jaar zou verbruiken. Door de slimme technieken die er in het gebouw zijn toegepast, blijken deze berekeningen goed te kloppen. Met

De Energieschool is onder andere voorzien van een mos-sedum-dak en een groot overstek.

Bouwinfo PROJECT De Energieschool

PLAATS Jirnsum

ADVISEUR De Nieman Groep

INSTALLATEUR Koninklijke Damstra Installatietechniek B.V.

LEVERANCIER LUCHTBEHANDELINGUNITS Systemair B.V.

SCHIJNDEL | Productiehal Berco

PRODUCTIEOMGEVING BERCO ALL ELECTRIC Op het terrein van Berco Schijndel wordt gebouwd aan een nieuwe productiehal met kantoor. De ruwbouw is inmiddels gereed, momenteel wordt gewerkt aan de afbouw en de implementatie van de installaties. Het pand zal na oplevering all electric functioneren, al is wel voorzien in een back-up.

Projectinfo SINGLE- EN TWIN-SPLITSYSTEMEN Intercool Technics BV heeft voor het project Berco IV in totaal acht satelliet airconditioning-/warmtepompsystemen geleverd aan Van Thiel Optimaal. Het gaat daarbij volgens Jeroen van Kaam, algemeen directeur van Intercool, om Single (één op één) en Twin (één op twee) splitsystemen van Toshiba. “De keuze voor het merk Toshiba heeft niet alleen met de hoge kwaliteit van het A-merk te maken, maar zeker ook met de kwaliteit van de Intercoolorganisatie als distributeur.”

Intercool verzorgt al bijna veertig jaar exclusief de distributieactiviteiten van Toshiba-airconditioners en warmtepompen in Nederland en is uitgegroeid tot een belangrijke en uiterst betrouwbare speler in de HVAC-markt. “Men kan vertrouwen op de support van twintig Intercool-professionals voor alle Toshiba-airconditioningactiviteiten. Niet alleen technisch maar ook commercieel en in alle fasen van ontwerp, verkoop en installatie tot en met het nazorgtraject.”

Als huisinstallateur van Berco Schijndel is Van Thiel Optimaal verantwoordelijk voor de werktuigbouwkundige installaties. “We werken al meer dan tien jaar samen met Berco en hebben in het verleden al meerdere productieruimten gemaakt,” vertelt Mark Louwerensen van Van Thiel Optimaal. “De wens van de opdrachtge-

"VAN OUDSHER IS MEN GEWEND OM HET KLIMAAT IN GROTE PRODUCTIERUIMTEN TE REGELEN MET LUCHTVERWARMING, MAAR WE ZIEN STEEDS MEER DE KEUZE VOOR VLOERVERWARMING"

ver was om het pand in principe gasloos uit te voeren. Aan de hand van een aantal duurzaamheidsaspecten zijn we aan de slag gegaan en hebben we invulling gegeven aan de werktuigbouwkundige installaties. Het pand kan straks all electric functioneren, maar uit voorzorg -als back-up- is wel voorzien in een cv-ketel.”

Exceptionele besparingen Toshiba Digital (DI) en Super Digital (SDI) invertersystemen leveren exceptionele besparingen met zeer compacte units.

Van Kaam: “Hoogwaardige en innovatieve technologie, flexibele besturingsmogelijkheden en eenvoud in installatie brengt niet alleen comfort, maar ook het gemak van elke installatie. Met een complete range binnendelen en koelvermogen tot wel 27 kW kunnen we vrijwel elke denkbare toepassing aan. De airconditioners van Toshiba kunnen met een minimum aan energieverbruik een maximale prestatie leveren. Daarom is de hele serie dan ook voorzien van een hoog energielabel.”

Als antwoord op de steeds sneller veranderende marktvraag past Intercool zijn technische kennis ook toe op de eigen en continue ontwikkeling van specifieke (klimaat) oplossingen. “Hierbij integreren wij de hoogwaardige Toshiba-producten in kant-en-klaar oplossingen voor onder meer luchtgordijnen, zonne-energie, luchtbehandeling, tapwaterbereiding, koud- en warmwaterbereiding en vloerverwarming,” besluit Van Kaam.

INSTALLATIE & BOUW | 99

SCHIJNDEL | Productiehal Berco

slangen aangebracht in zowel de productieomgeving als het kantoor, die worden gevoed door een lucht-water warmtepomp voor zowel koeling als verwarming. In het kantoor is verder nog voorzien in een aanvullend ventilatiesysteem met warmteterugwinning en een separate airconditioning.

De luchtbehandelingskast heeft een opgesteld vermogen van 4.000 m3/uur.”

Volgens Mark Louwerensen lopen de installatiewerkzaamheden keurig op schema en kan de nieuwe productieomgeving in het eerste kwartaal van 2015 overgedragen worden aan Berco Schijndel. ❚

LUCHT-WATER WARMTEPOMP Berco is Europees marktleider in ontwerp, ontwikkeling en productie van automatten en truckinterieurs. De nieuwbouw heeft een totale oppervlakte van 6.900 m2, waarbij het kantoor traditioneel is gemetseld en de bedrijfshal uitgevoerd is in prefab beton. Van Thiel Optimaal is in de nieuwbouw verantwoordelijk voor de realisatie van de water- en gasinstallatie, de riolering, het sanitair,

de luchtbehandeling, brandbestrijding en de verwarmings- en koelinstallatie met warmtepomp en vloerverwarming. “In mei 2014 zijn we gestart met de uitvoering,” vervolgt Mark Louwerensen.

“Van oudsher is men gewend om het klimaat in grote productieruimten te regelen met luchtverwarming, maar we zien steeds meer de keuze voor vloerverwarming. Zo ook hier. Montage Garant heeft tientallen kilometers aan vloerverwarmings-

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Berco Schijndel ONTWERP Van Houtum Architecten

UITVOERING Hercuton

INSTALLATIES Van Thiel Optimaal, Breijer Techniek, Montage Garant, Intercool Technics bv

Compact formaat Groot installatiegemak Exceptionele besparingen Toshiba Digital en super Digital invertersystemen leveren exceptionele besparingen met zeer compacte units. Hoogwaardige en innovatieve technologie, flexibele besturingsmogelijkheden en eenvoud in installatie brengt niet alleen comfort, maar ook het gemak van elke installatie. Met een complete range binnendelen en koelvermogen tot wel 27 kW kunnen we vrijwel elke denkbare toepassing aan. De airconditioners van Toshiba leveren met een minimum aan energieverbruik een maximale prestatie.

toshiba-airconditioner.nl

I&B-VanThiel-Berco half.indd 1

100 | INSTALLATIE & BOUW

18-11-14 09:27

SCHIJNDEL | Productiehal Berco

VLOERVERWARMING ALS

HOOFDVERWARMING De nieuwe bedrijfshal en het aangrenzende kantoor van Berco Schijndel wordt verwarmd en gekoeld via vloerverwarming. Van oudsher wordt het klimaat in grote productieruimten vaak geregeld met luchtverwarming, maar steeds meer wordt gekozen voor vloerverwarming. Zowel de productieruimte als het kantoor van Berco is door Montage Garant voorzien van in totaal 31.700 meter aan leidingen ten behoeve van de vloerverwarming.

Montage Garant heeft de engineering, het tekenwerk, de berekeningen en de montage verzorgd van de vloerverwarming voor de W-installateur, in dit geval Van Thiel Optimaal. “We werken al jaren prettig samen met Van Thiel Optimaal,” zegt Jacco van der Poel van Montage Garant. “Ondanks de flinke oppervlakte van voornamelijk de hal hebben we de montage in zeer korte tijd uitgevoerd. We hebben in een sneltreintempo van slechts twee

"DE VLOERVERWARMING WORDT GEVOED DOOR EEN LUCHT-WATER WARMTEPOMP VOOR ZOWEL KOELING ALS VERWARMING"

weken alle leidingen gelegd, inclusief achttien kunststof verdelers in 5-kwarts uitvoering. Dat kon alleen door een optimale afstemming met de nettenvlechter in combinatie met de aannemer, installateur en de vloerenstorter. De leidingen zijn op de onderbewapening geknoopt en vervolgens monolithisch afgestort.”

De kantoren zijn uitgerust met leidingen in een diameter van 16 millimeter, terwijl voor de productieruimte gebruik is gemaakt van leidingen met een diameter van 20 millimeter. Dat heeft volgens Jacco van der Poel te maken met het verschil in lengte van de groepen. “De vloerverwarming wordt gevoed door een lucht-water warmtepomp voor zowel koeling als verwarming. De hal is in vier zones te regelen en het kantoor in twee zones; de begane grond en eerste verdieping zijn apart instelbaar.” ❚

Projectinfo ADVISEUR EN INSTALLATEUR Als vaste partner van Berco Schijndel voert Breijer Techniek al meer dan twintig jaar allerlei onderhoudswerkzaamheden uit aan de installaties in de verschillende productiehallen.

“In het voortraject heeft Berco ons gevraagd het ontwerp te maken voor de E-installaties in de nieuwe productiehal en later is ons ook de uitvoering gegund. We bekleden in dit project in feite twee rollen, die van adviseur en installateur,” stelt Bert van der Heijden van Breijer Techniek.

De nieuwe productieruimte, Berco IV, is min of meer een kopie van Berco III, gaat Van der Heijden verder. “Berco III hebben we ook mogen maken, maar dat is toch alweer zo'n zeven jaar geleden. Technisch gezien hebben we in de nieuwe productiehal flinke stappen gemaakt.” Breijer Techniek verzorgt de complete E-installatie, waaronder de verlichting, armaturen, kabelgoten, voedingslijnen, verdeelkasten en het camerasysteem. “We hebben gekozen om alle armaturen te voorzien van LED-verlichting, zowel in de productieruimte, de kantoren, het magazijn als de buitenverlichting. De verlichting wordt geschakeld met DALI en KNX. Er is geen enkel relais te bekennen in de productiehal, de verlichting wordt volledig geregeld via protocollen. Alvorens Berco besloot om tot LED over te gaan, hebben we eerst in samenwerking met Philips een test gedaan in Berco III. Dat leidde tot een bevredigend resultaat voor Berco.”

In de productieruimte van Berco IV komt het licht van boven, vervolgt Van der Heijden. “De daglichttoetreding vindt plaats via lichtstraten in het dak. Pal naast deze lichtstraten hebben we LED-lichtlijnen opgehangen, die worden gedimd en gestuurd op basis van de daglichttoetreding in de hal.

Het voordeel van DALI is dat de verlichting percentsgewijs kan worden gedimd. De medewerkers ervaren dus eigenlijk niet of het licht van boven wordt 'geregeld' door de zon of door de LED-lichtlijnen.”

INSTALLATIE & BOUW | 101

ROOSENDAAL | Stadsverwarming Sita

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: KOREX Benelux

UNIEK ENERGIESYSTEEM VOOR STADSDEEL STADSOEVERS IN ROOSENDAAL Het verouderde bedrijventerrein aan de westzijde van het centrum van Roosendaal wordt de komende jaren getransformeerd tot een nieuw stadsdeel. Stadsoevers biedt een mix van wonen, werken, recreatie en onderwijs in een groene en waterrijke omgeving. De gebiedsontwikkeling vormt een proeftuin voor de provincie Noord-Brabant, door de inzet van innovatieve projecten.

Eén van de sleutelprojecten betreft het Smart Climate Grid, ontwikkeld door energie- en installatieadviesbureau Merosch uit Bodegraven en E&B Engineering en Bouwbegeleiding B.V. uit Nieuwerkerk a/d IJssel. Dit energiesysteem maakt gebruik van de restwarmte van de vuilverbrandingsinstallatie SITA

"DE RESTWARMTE VAN DE AFVALVERBRANDINGSINSTALLATIE WORDT VIA EEN LEIDINGNETWERK NAAR DE WIJK EN DE SCHOOL GEBRACHT" ReEnergy, gecombineerd met de warmte- en koudeopslag (WKO) van bedrijven. Dankzij het Smart Climate Grid ontstaat een CO2-reductie van 56 procent voor de nog te bouwen wijk, ten opzichte van een energievoorziening op basis van gas. Het Kellebeek College, een ROC-school, is het eerste gebouw in de wijk dat gebruikmaakt van het stadsverwarmingssysteem. De school huisvest de opleidingen voor Zorg en Welzijn. Naast de onderwijsfaciliteiten is een aantal aan deze opleidingen gerelateerde externe functies, zoals een apotheek, een kinderdagverblijf en een voorziening voor ouderenzorg in het gebouw opgenomen.

AIR-SEP De restwarmte van de afvalverbrandingsinstallatie wordt via een leidingnetwerk naar de wijk en de school gebracht, vertelt dhr. M.G. van Gorsel, directeur van KOREX Benelux. “Het volledige circuit wordt met ons AIR-SEPdrukbehoudstation ontgast. Het drukbehoudstation bestaat uit meerdere expansievaten die in cascade aan elkaar zijn gekoppeld. Verder beschikt het systeem over meerdere instroomventielen, ontluchtingsventielen, een bijvul-

102 | INSTALLATIE & BOUW

ROOSENDAAL | Stadsverwarming Sita

"IN GEVAL VAN STORINGEN SCHAKELT HET SYSTEEM AUTOMATISCH OVER NAAR DE TWEEDE POMP, DIE ALS BACK-UP POMP FUNGEERT" automaat en drukbehoudpompen, die ervoor zorgen dat het water zonder lucht in het leidingsysteem wordt teruggevoerd. Via de instroomventielen wordt steeds een klein deel van het circulatiewater in het vat gestort, waarna de druk ervan wordt verlaagd tot onder atmosferisch niveau. De door het water opgenomen gassen en zouten komen vrij om te worden afgevoerd, waarna het water weer onder de oorspronkelijke druk wordt teruggebracht in het systeem. De AIR-SEP beschikt over een gepatenteerd systeem dat dit

mogelijk maakt. Hij brengt het water, alvorens het wordt teruggepompt in de installatie, onder een licht vacuüm waardoor het water zijn ‘dode’ toestand behoud. Door dit proces wordt het circulatiewater adiabatisch ontgast en het volledige systeem ontlucht.”

SYSTEEMGEGEVENS De expansie van het toegepaste AIR-SEP-drukbehoudstation is berekend op een totaalinhoud van 1.200 m3 waterinhoud, vertelt Van Gorsel. “Dit jaar is fase één van het project opgeleverd. Deze fase omvat 400 m3 waterinhoud.

In fase twee wordt het systeem uitgebreid tot 1.200 m3 waterinhoud.” Het systeem levert tussen de 8 en 300 m3 water per uur, met een aanvoertemperatuur van 50˚C. “De retourwarmte bedraagt 25˚C, het systeem geeft dus 25˚C warmte af aan alle gebouwen.”

Het drukbehoudstation is uitgerust met twee pompen, waardoor een honderd procent betrouwbaarheid kan worden gegarandeerd. “In geval van storingen schakelt het systeem automatisch over naar de tweede pomp, die als back-up pomp fungeert.” Door de plaatsing van de AIR-SEP komen veel installatieonderdelen die in een traditionele installatie toegepast moeten worden, te vervallen. Onder andere vlotterontluchters, luchtafscheiders, expansievaten, bijvulautomaten en systeemafscheidingen zijn niet meer nodig.

BETROKKEN PARTIJEN DIRT-SEP - GROFVUILVANGFILTERS AIR-SEP 1 TOESTEL MET 8 FUNCTIES: • DRUKBEHOUD • EXPANSIE • ONTGASSING • BIJVULLING • WATERBEHANDELING • SUSPENSIEVUILVANG • ENERGIEBESPARING • CO2-REDUCTIE

Bouwinfo

KOREX Benelux B.V. Tjalk 13B, 2411 NZ Bodegraven T: +31 (0) 172 611719 F: +31 (0) 172 617927 E: info@korexbenelux.com I: www.korexbenelux.com

1000-21-3000-3169 2013-09 VV+ UNETO-VNI Kleur: FC

1_4_stA4_93x130_fc_A.indd 1

De volgende partijen zijn bij het Smart Climate Grid-project betrokken: Gemeente Roosendaal, SITA ReEnergy, Provincie Noord-Brabant, ROC Kellebeek College, Bouwfonds Ontwikkeling, Heijmans, Van Dijnsen Installatiewerken, Nijkamp Aanneming, BAM Infratechniek Zuid, Cofely GDF Suez, Tebodin, Merosch en KOREX Benelux. Voor meer informatie, www.korexbenelux.com ❚

OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES OPPERVLAKTE

04-09-13 10:58

ROC West Brabant Jeanne Dekkers Architectuur Nijkamp Aanneming Van Dijnsen Installatiewerken 14.500 m2

INSTALLATIE & BOUW | 103

THEMA | Rookgasafvoersystemen

Tekst: Roel van Gils | Beeld: Cox Geelen

Intrinsieke veiligheid van concentrische rookgasafvoerkanalen concentrisch rookgasafvoersysteem.

104 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Rookgasafvoersystemen

Bij de installatie van nieuwe cv-ketels worden te veel fouten gemaakt en daardoor neemt het aantal gevallen van koolmonoxidevergiftiging toe. Jaarlijks komen gemiddeld tien mensen om als gevolg van koolmonoxidevergiftiging en raken er honderd gewond. Zorgwekkend volgens Guido van Oijen van Cox Geelen, die pleit voor een Apk-keuring voor verwarmingstoestellen en het gebruik van concentrische rookkanalen.

De laatste maanden is het weer volop in het nieuws: CO-doden als gevolg van koolmonoxidevergiftiging. “Ouderwetse, open geisers waarin het reukloze gas ontstaat door onvolledige verbranding, waren vroeger doorgaans de oorzaak van CO-drama's,” stelt Van Oijen. “Het EO-programma Dit is de Dag Onderzoek meldde op 3 november nog dat het aantal ongelukken met koolmonoxide vorig jaar is toegenomen, terwijl er minder oude geisers in Nederlandse huizen worden gebruikt. Dat kan en mag niet. Het is zorgwekkend dat we het in Nederland niet voor elkaar krijgen om ongelukken met CO terug te dringen of zelfs te elimineren. De oplossing is namelijk ontzettend simpel.”

INTRINSIEKE VEILIGHEID Het feit dat er nog altijd zoveel CO-doden te betreuren vallen, ligt niet aan de veiligheid van de verwarmingstoestellen zelf, het is te wijten aan een foutieve installatie waardoor het gas vrijkomt. “Er zijn vele 'beunhazen' in het land, die gewoon geen goede en veilige systemen bouwen,” zegt Van Oijen resoluut. “En daar moeten gerenommeerde installateurs voor bloeden. Maar ook zij maken weinig gebruik van concentrische systemen, een systeem met een intrinsieke veilig-

heid en als zodanig direct reageert op het vrijkomen van koolmonoxide dankzij het buis-in-buis principe. Mocht er zich een lekkage voordoen, dan worden de rookgassen aangezogen door de luchttoevoer en slaat de ketel bij een te hoog percentage rookgassen uit. Zo ontstaan er geen onveilige situaties meer voor bewoners. De halve wereld werkt met deze systemen, maar in Nederland wil men er niet aan. Waarom niet? Dat is me ook een raadsel. We horen vaak terug dat het te moeilijk en te duur zou zijn om concentrische rookkanalen toe te passen. Onzin. Als er in het voortraject 'iets' meer aandacht besteed zou worden aan de installatie, dan gaat de installateur beter voorbereid naar het werk en vergt de installatie van een concentrisch systeem evenveel tijd als die van een 2-pijps systeem.”

APK-KEURING Dat een auto jaarlijks wordt gekeurd vinden we in Nederland met z'n allen logisch, dat zou volgens Guido van Oijen ook moeten gelden voor verwarmingstoestellen. Hij pleit voor een Apkkeuring op verwarmingstoestellen. “In de landen om ons heen gebeurt dit al. Denk aan de schoorsteenvegers in Duitsland, gespecialiseerde personen die jaarlijks de cv-ketel komen keuren en

"HET FEIT DAT ER NOG ALTIJD ZOVEEL CO-DODEN TE BETREUREN VALLEN, LIGT NIET AAN DE VEILIGHEID VAN DE VERWARMINGSTOESTELLEN ZELF, HET IS TE WIJTEN AAN EEN FOUTIEVE INSTALLATIE WAARDOOR HET GAS VRIJKOMT" tevens het rookkanaal onder de loep nemen. Dat vraagt natuurlijk wel om een toezichthoudend orgaan, dat in mijn ogen door de overheid zou moeten worden aangesteld. Natuurlijk, je jaagt bewoners wellicht op kosten, maar je voorkomt op die manier CO-doden als gevolg van onveilige systemen.”

De concentrische systemen van Cox Geelen zijn vanuit R&D-oogpunt ontwikkeld met de focus op twee aspecten: snelheid in montage en een intrinsieke veiligheid van het product. “We hebben nieuwe aansluitplaten ontwikkeld waarmee een trekvaste verbinding wordt verkregen om een installatie met flexibele kunststof buis in een schacht ‘fool proof’ te maken. Het vergt zoals gezegd een iets betere voorbereiding, maar verlaagt het aantal benodigde onderdelen op locatie en de kans op fouten. En het allerbelangrijkste: het redt mensenlevens.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 105

Veiliger dan een CO-melder duurzaam · VEILIG · makkelijk · bestand tegen condensaat

Cox Geelen produceert klimaatneutraal

CoxDENS® Concentrisch rookgasafvoersysteem geschikt voor HR ketels - T120 Emmastraat 92 • 6245 HZ Eijsden • 043-40 99 500 • info@coxgeelen.com • www.coxgeelen.com

Van leeg kantoor...naar vol studentenhuis

Bectro Installatietechniek maakt het mogelijk!

Studentenkamers compleet met sanitaire voorzieningen, internet en tv, en een keuken op elke etage … in uw kantoorpand. Het kan!

Zo’n herontwikkeling is meer dan een wand plaatsen. Het draait vooral om het slim aanpassen en aanleggen van alle technische installaties. Dat begint met een gedegen advies, een geïntegreerd ontwerp en de vakkundige aanleg van alle elektrotechnische en werktuigbouwkundige

Bectro Installatietechniek ontwerpt, installeert en onderhoudt: ■ Elektrotechnische installaties en datanetwerken ■ Werktuigbouwkundige installaties

installaties.

■ Beveiliging- en brandmeldinstallaties

Bectro Installatietechniek heeft inmiddels

■ Energiebeheer en verlichtingsplannen

veel expertise opgedaan in het technisch herontwikkelen van kantoorpanden. Bectro integreert technieken en ontwikkelt creatieve op maat oplossingen, mede dankzij uitstekende prefab-faciliteiten.

Kortom, met Bectro worden onbekende mogelijkheden voor u ongekende kansen!

Bectro Installatietechniek B.V. Heliumweg 36 3812 RE Amersfoort Tel.033-4560805 Fax.033-4561013 info@bectro.nl www.bectro.nl

■ Liftinstallaties Bovendien is bij Bectro het logistieke (ver-) bouwproces in vakkundige handen, zowel tijdens de voorbereiding als de uitvoering.

WIE DOET WAT

AIRCONDITIONING

ISOLATIETECHNIEKEN

HOMETEC ZUID

Burg. Loefenstraat 19 6155 KA PUTH-SCHINNEN T +31 (0)46 4752585 E info@hometeczuid.nl W www.hometeczuid.nl

AIRVEK

Hongkongstraat 10 3047 BS ROTTERDAM T +31 (0)10 4376766 E info@airvek.nl W www.airvek.nl

BRANDBEVEILIGING

CIAT NEDERLAND ISOLATIEBEDRIJF W. VAN DEN HANENBERG BV Altenaweg 20C 5145 PC WAALWIJK T +31 (0)416 675380 E info@hanenberg.nl W www.hanenberg.nl

Annie M.G. Schmidtweg 229 1321 NA ALMERE T +31 (0)36 5332587 F +31 (0)36 5332597 E info@ciat.nl W www.ciat.nl

KREMER BV INSTALLATIETECHNIEK Postbus 101 7040 AC ‘S-HEERENBERG T +31 (0)314 662445 E info@kremer.nl W www.kremer.nl

HERTEK

Postbus 10209 6000 GE WEERT T +31 (0)495 584111 E info@hertek.nl W www.hertek.nl

DATAKABEL VAN DEN POL ELEKTROTECHNIEK BV Postbus 37 3417 ZG MONTFOORT T +31 (0)348 473434 F +31 (0)348 472294 E info@vandenpol.com W www.vandenpol.com

E-WORKS

Cobaltstraat 18 2718RM ZOETERMEER T +31 (0)79 3631120 E info@e-works.nl W www.e-works.nl

Nemo Groep

NEMO GROEP

Marconiweg 5 3442 AD WOERDEN T +31 (0)6 24668484 E info@nemogroep.nl W www.nemogroep.nl

VERKERK GROEP

KLIMAATBALANS TONZON BV Postbus 1375 7500 BJ ENSCHEDE T +31 (0)53 4332391 E info@tonzon.nl W www.tonzon.nl

Postbus 220 3440 AE WOERDEN T +31 (0)348 434934 E info@klimaatbalans.nl W www.klimaatbalans.nl

KLIMAATBEHEERSING HOLLAND HEATING

ALKLIMA BV

Zanddonkweg 7a 5144 NX WAALWIJK T +31 (0)416 685555 E info@hollandheating.nl W www.hollandheating.nl

Postbus 1176 3350 CD PAPENDRECHT T +31 (0)78 6150000 E info@alklima.nl W www.alklima.nl

Postbus 49 3330 ZWIJNDRECHT T +31 (0)78 6107850 E info@verkerk.com W www.verkerkgroep.nl

MENERGA ENERGY-SYSTEMS Veerpolder 31a 2361 KX WARMOND T +31 (0)71 3012412 E info@menerga.nl W www.menerga.nl

GEBOUWBEHEERSYSTEEM AMBRAVA B.V. / SAMSUNG KLIMAATBEHEERSING

REDLINK BV

Nijverheidsweg 2 3751 LP BUNSCHOTEN T +31 (0)33 2980926 E info@redlink.nl W www.redlink.nl

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES

PROMTEG

Westerwerf 22a 1911 JA UITGEEST T +31 (0)88 6571200 E info@promteg.nl W www.promteg.nl

Postbus 4300 7320 AH APELDOORN T +31 (0)55 5277777 E info@samsung-klimaat.nl W www.samsung-klimaat.nl

GRONDBORINGEN / WATERBEHANDELING

Postbus 60121 1320 AC ALMERE T +31 (0)36 5350756 E info@breed.nl W www.breed.nl

108 112 | INSTALLATIE & BOUW

FLIERMAN TECHNIEK

Holterweg 112 7427 RB DEVENTER T +31 (0)570 510090 E info@fliermantechniek.nl W www.fliermantechniek.nl

Postbus 59201 3008 PE ROTTERDAM T +31 (0)10 4878800 E info@vangalen.com W www.vangalen.com

KOUDETECHNIEK

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV BREEDVELD & SCHRODER

VAN GALEN KLIMAATTECHNIEK BV

Postbus 151 2394 ZH HAZERSWOUDE-RIJNDIJK T +31 (0)71 3417111 F +31 (0)71 3414192 E info@carrier.nl W www.carrier.nl

De nieuwe generatie koudetechniek.

HAMAPO BV De Waterman 6 5215 MX ‘S-HERTOGENBOSCH T +31 (0)73 6565747 E info@hamapo.nl W www.hamapo.nl

WIE DOET WAT

VAN KEMPEN KOUDETECHNIEK Spoorstraat 14 4001 CN TIEL T +31 (0)344 634884 E info@vankempen-tiel.nl W www.vankempen-tiel.nl

DIGICONTROL BENELUX B.V. Watermanstraat 29a 7324 AJ APELDOORN T +31 (0)55 3680530 E info@digicontrolbenelux.com W www.digicontrolbenelux.com

TECHNISCH HANDELSBUREAU RENSA BV Postbus 84 6940 BB DIDAM T +31 (0)316 296485 E info@rensa.nl W www.rensa.nl

UNICA BODEGRAVEN BV Postbus 83 2410 AB BODEGRAVEN T +31 (0)172 644144 E info@unica.nl W www.unica.nl

ROOKGASAFVOERSYSTEMEN

TECHNISCHE PRODUCTEN

cold& safe

VELD KOELTECHNIEK

TECHNIPLAN ADVISEURS B.V.

Marchulzenweg 26 7141 BP GROENLO T +31 (0)544 461771 E info@veld.nl W www.veld.nl

COX GEELEN Emmastraat 92 6245 HZ EIJSDEN T + 31 (0)43 4099500 E sales@coxgeelen.nl W www.coxgeelen.nl

LIFTSYSTEMEN

Postbus 8280 3009 AG ROTTERDAM T +31 (0)10 4562311 E info@techniplan.nl W www.techniplan.nl

TECHNISCH INSTALLATEUR

ABB Postbus 104 6710 BC EDE T +31 (0)318 669315 E info@nl.abb.com W www.abb.com

SANITAIR M i t s u b i s h i

e l e v a t e s

y o u

MITSUBISHI ELEVATOR EUROPE Postbus 235 3900 AE VEENENDAAL T +31 (0)318 586 586 E info@mitsubishi-liften.nl W www.mitsubishi-liften.nl

LUCHTFILTRATIE

IFB FILTERTECHNIEK BV Van Leeuwenhoekweg 3 3225 LX HELLEVOETSLUIS T +31 (0)181 311187 E info@ifb-filtertechniek.nl W www.ifb-filtertechniek.nl

MEETAPPARATUUR

DELABIE BENELUX Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T +32 (0)25 201676 E info@delabiebenelux.com W www.delabie.nl

PLIEGER B.V. Postbus 10 5300 AA ZALTBOMMEL T +31 (0)418 682682 E info@plieger.nl W www.plieger.nl

TECHNISCH ADVIESBUREAU

GALJEMA BV

FLIR

Luxemburgstraat 2 2321 MEER T+31 (0)76 5794191 E flir@flir.com W www.flir.com

Elektronicaweg 2 2628 XG DELFT T +31 (0)15 8889800 E galjema@galjema.nl W www.galjema.nl

HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES Amerikastraat 5 6014 CE ITTERVOORT T +31 (0)475 568117 E info@homij.nl W www.homij.nl

ACO Edisonstraat 36 7006 RD DOETINCHEM T +31 (0)314 368301 E info@aco.nl W www.aco.nl

Specialisten in Installatietechniek

AVEDKO BV

I-COMMIT

Edelweisstraat 5 5241 AH ROSMALEN T +31 (0)73 5231410 E info@i-commit.nl W www.i-commit.nl

KUIJPERS

Postbus 121 5700 AC HELMOND T +31 (0)492 578600 E info@kuijpers.nl W www.kuijpers.nl

REGELTECHNIEK

Postbus 74 3300 AB DORDRECHT T +31 (0)78 6333444 E info@avedko.nl W www.avedko.nl

BRINKMANN & NIEMEYER MOTOREN BV Postbus 50 7390 AB TWELLO T +31 (0)571 276900 E info@bnmotoren.nl W www.bnmotoren.nl

Techval bv

Technische installaties

BETTINK REGELTECHNIEK Jacob Catsstraat 48 3771 GL BARNEVELD T +31 (0)342 701064 E info@bettinkregeltechniek.nl W www.bettinkregeltechniek.nl

HALMOS B.V. Wassenaarseweg 30 2596 CJ DEN HAAG T +31 (0)70 3468300 E info@halmos.nl W www.halmos.nl

TECHVAL

Hoolstraat 4a 5391 KM NULAND T +31 (0)73 5321197 E info@techval.nl W www.techval.nl

BUVA Postbus 262 2990 AG BARENDRECHT T +31 (0)180 697500 E info@buva.nl W www.buva.nl

109 INSTALLATIE & BOUW | 113

WIE DOET WAT

VLOERWARMING

JACOSOL NEDERLAND BV

BLT LUCHTTECHNIEK

Westrak 210

Neerloopweg 53

1771 SV WIERINGERWERF

4814 RS BREDA

T

+31 (0)22 7604747

T

+31 (0)76 5427637

E

info@jacosol.nl

E

info@bltluchttechniek.nl

W

www.jacosol.nl

W ww.btlluchttechniek.nl

WOLFS VERLICHTING BV

MONTAGE GARANT

Postbus 1155

Ambachtsweg 40-42 5731 AG MIERLO T +31 (0)88 7780050 F +31 (0)88 7780020 E info@montage-garant.nl W www.montage-garant.nl

6460 BD KERKRADE T

+31 (0)45 5410900

E

info@wolfs.nl

W www.wolfs.nl

ZONWERING

TECHNISCHE UNIE Postbus 900 1180 AX AMSTELVEEN T

+31 (0)20 5450345

E

info@technischeunie.com

W www.technischeunie.com

MEERCOX LUCHTKANALEN

Veldzigt 42

Afrikastraat 18

ZISCO BENELUX VOF

3454 PW DE MEERN

6014 CG ITTERVOORT

T

+31 (0)30 6622050

T

+31 (0)475 567222

F

+31 (0)30 6621841

E

info@meercox.nl

E

info@grbverlichting.nl

Marsstraat 32 4105 JL CULEMBORG T +31 (0) 345 511511 E info@ziscobenelux.eu W www.ziscobenelux.eu

W www.meercox.nl

THERMONOORD B.V. Tolh没sleane 7 8401 GA GORREDIJK T

+31 (0)513 469999

F

+31 (0)513 469981

E

info@thermonoord.nl

W www.thermonoord.nl

GRB VERLICHTING

POST LUCHTKANALEN BV

W www.grbverlichting.nl

INSTALLATIE & BOUW VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELECTRICITEIT

Huisbergenweg 8 5249 JR ROSMALEN T

+31 (0)73 6487030

E

info@postluchtkanalen.nl

W www.postluchtkanalen.nl

VENTILATIE

DE SLEUTELSPECIALIST ACHTERBERG LUCHTTECHNIEK

Heliumweg 14 3812 RE AMERSFOORT

Amerikastraat 8

T

+31 (0)33 4220722

5171 PL KAATSHEUVEL

E

willemlam@sleutelspecialist.com

T

+31 (0)416 280199

W www.sleutelspecialist.com

E

info@altmontage.nl

VERLICHTING

W www.altmontage.nl

BEL VOOR

ALDES BENELUX BV

ETALOID VERLICHTINGSTECHNIEK

Veem 3

Postbus 241

6909 DZ BABBERICH

2130 AE HOOFDDORP

T

+31 (0)316 243222

T

+31 (0)23 5616226

E

info@aldesbenelux.com

E

info@etaloid.nl

W www.aldes.nl

110 114 | INSTALLATIE & BOUW

W www.etaloid.nl

M

INFORMATEER IE 0 495 - 450 0

95

WWW.INSTALLATIEENBOUW.NL