Stedenbouw 734 by Louwers Mediagroep

EDITIE

734

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

Theater en dierenpark onderdeel van transformatie centrum | Smartlog: een kwestie van slim plannen | 13.000 mÂ˛ voor HP Valves binnen jaar gereed | Transformatie voormalig kantoor Philips Lighting

Alles hangt samen

De ontwikkeling van een stad betekent meer dan alleen plannen maken. Ziut helpt u daarom niet alleen met het ontwikkelen van een masterplan, we verzorgen ook de uitvoering én we bieden u technologieën die uw mogelijkheden vergroten. Bijvoorbeeld onze City Control Room van waaruit we alle verlichting, verkeerslichten, camera’s en e-laadpalen in heel Nederland kunnen beheren en aansturen. Wilt u acuut al het licht aan? Dan doen we dat. We kennen slimme methoden om camera’s efficiënter in te schakelen en data draadloos te transporteren. Ook verkeersmanagement heeft voor ons geen geheimen. Bovendien weten onze experts door hun ruime ervaring niet alleen wat op papier mogelijk is, maar juist ook wat in de praktijk goed werkt.

www.ziut.nl

Licht-, Zicht- en Mobiliteitsoplossingen

Fietsers hebben bij Falco een speciaal plekje.... Fietsers liggen ons na aan het hart. Want al ruim 60 jaar maakt Falco producten die het leven van elke fietser aangenamer maken. Fietsstandaards, fietsoverkappingen, fietskluizen en nog veel meer. Falco producten zorgen voor nog meer comfort en publieke service. Zo blijft Falco ervoor zorgen dat fietsen steeds populairder wordt, maar ook steeds prettiger.

FALCOLOK-600

FalcoLevel Premium+;

FalcoFiks 2.0 fietsreparatiepaal;

FalcoZizo;

Falco B.V

gebruiksvriendelijk etagerek

om eenvoudige reparaties en

eigentijdse fietsklem, geschikt

Falco Straatmeubilair

dat voldoet aan eisen

onderhoud snel en makkelijk

voor plaatsing in elke (openbare)

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

FietsParKeur, zowel h.o.h.

zelf uit te voeren.

ruimte. Ideaal om snel en voor

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

maat 37,5 cm en 40 cm!

Inclusief fietspomp.

korte tijd fietsen te parkeren.

@FalcoTweets FalcoBV

MEER WETEN? BEL (0546) 55 44 44 OF BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.FALCO.NL OM ONS VOLLEDIGE ASSORTIMENT TE BEKIJKEN

Eenvoud en zekerheid

* Vraag naar onze voorwaarden.

De standaard in brandveilige sandwichpanelen

• Geen additionele voorzieningen noodzakelijk* • Horizontaal en verticaal gecertificeerd (Efectis) • Nederlandstalige certificatie (Efectis) • Heldere en transparante documentatie • FX produktengamma compleet FM approval gecertificeerd • Uitgebreid gamma in FX blue hardschuim en FX minerale wol

CLADDING POINT claddingpoint.nl

DUURZAME SANDWICHPANELEN

EDITIE

734

Voorwoord

‘ZORG ERVOOR DAT EEN GEBOUW NIET ALLEEN VOLDOET AAN DE HUIDIGE, MAAR OOK AAN TOEKOMSTIGE NORMERINGEN’ Naast begrippen als duurzaamheid en energiezuinigheid staat – of een project nu een nieuwbouwof renovatieproject betreft – brandwerendheid steeds vroeger op de agenda. In veel projecten worden al in de ontwikkelfase – in samenspraak met controlerende instanties – afspraken gemaakt over welke gevels, daken, plafonds en/of binnenwanden een brandwerende afwerking nodig hebben. De mogelijkheden om hier invulling aan te geven, zijn vandaag de dag eindeloos. Van brandwerend aftimmeren en afdichten tot het aanbrengen van speciale coatings. De eisen en normeringen omtrent brandwerendheid, zijn continu aan verandering (en verbetering) onderhevig. Zo vervangt de EN 16034, de Europese normering die de rook- en brandeigenschappen van technische binnendeuren kozijncombinaties omschrijft, vanaf september 2019 alle nationale normeringen. De overgangsperiode hiervoor is echter met ingang van 2016 al van kracht. Wat dit betekent voor uw projecten én producten, leest u in deze uitgave van Stedenbouw magazine. ‘Zorg ervoor dat een gebouw niet alleen voldoet aan de huidige, maar ook aan de toekomstige EN-normeringen, die nu al bekend zijn', is het devies in de special. “Dit is de investering meer dan waard, want een gebouw dat over tien jaar nog aan de eisen voldoet, wint nu al aan waarde. Ook dat is duurzaam ondernemen.’ Duurzaam is ook de bouw van de VE-commerce Logistic Campus op Trade Port Noord in Venlo, dat gebouwd wordt volgens het ‘second-life’ principe. Het gebouw is dusdanig vormgegeven, dat het ook voor toekomstige huisvestingsbehoeften een passende oplossing biedt. Het gebouw beschikt over een hybride draagconstructie, die bestaat uit een combinatie van beton en staal. Voor de kolom-, wanden dakconstructies is gebruikgemaakt van duurzame materialen, die bovendien recyclebaar zijn. En ook op de bouwplaats worden steeds duurzame maatregelen genomen, door transportbewegingen zoveel mogelijk te beperken en afvalstromen te scheiden. En wat dacht u van de nieuwbouw en renovatie van het hoofdkantoor met bedrijfsgebouw van Royal Agio Cigars in Duizel, dat gerealiseerd wordt volgens de BREEAM ‘Outstanding’ certificeringscriteria? Voor een vernieuwbouwproject een redelijk unieke ambitie. Verderop in ons magazine leest u er alles over, evenals over de bouw van het nieuwe Van der Valk hotel Nijmegen-Lent, het Center for Simulator Maritime Training (CSMART) in Almere en het nieuwe distributiecentrum voor Primark in Roosendaal. Ik wens u weer veel leesplezier.

Lieke van Zuilekom

734

SINDS 1946

Vaktijdschrift & website voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 70 | 2015 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATOR Lieke van Zuilekom – Bousema

REDACTIEMEDEWERKERS

Patricia van der Beek, Jac Buchholz, Martijn van den Bouwhuysen, Henk Geist, Fiona de Heus, Marjolein Meppelink, Sjoerd Meuleman, Richard Stegers, Liliane Verwoolde, "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure, Lieke van Zuilekom – Bousema.

BLADMANAGEMENT

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com E traffic@louwersuitgevers.nl o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 81,- per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 129,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 955

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

UTILITEITSBOUW THEATER Emmen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 MOERDIJK Smartlog.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 VENLO VE-commerce Logistic Campus.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 AMSTERDAM NieuwDok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 NIJMEGEN-LENT Van der Valk hotel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 ALMERE CSMART. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 TILBURG New Logic VIII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 ROOSENDAAL Primark DC.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 HENGELO HP Valves. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 NAZARETH (BELGIË) Agristo.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 DUIVEN Vitaal Centrum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 AMSTERDAM Rokin 21.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 DUIZEL Royal Agio Cigars.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 DEN HAAG Waldo City.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 HILVERSUM NTR/BNN-VARA-gebouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 ROTTERDAM Rotterdam The Hague Airport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd 6 | zijn op deze informatie.

RUBRIEKEN BEDRIJFSPRESENTATIE ServicebouwPlus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 BEDRIJFSPRESENTATIE Mossink Elektrotechniek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 BEDRIJFSPRESENTATIE MP Devenco-TLC.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Fietsparkeren in 2016. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Vegetatiedaken en daktuinen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Door interlock with silent motor drive.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Wie doet wat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

104

126

THEMA BRANDWERENDHEID EDITIE

734 T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

Integrale brandveiligheid nog urgenter door Europese norm.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 ‘Maak je gebouwen gereed voor de eisen die je kunt verwachten’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Brandwerende coatings.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Nieuw portaal voor het vinden van de juiste veiligheidsbeglazingen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

WONINGBOUW

Theater en dierenpark onderdeel van transformatie centrum | Smartlog: een kwestie van slim plannen | 13.000 m² voor HP Valves binnen jaar gereed | Transformatie voormalig kantoor Philips Lighting

Coverbeeld | Head Office PWN Beeld | Mosa Facades

BIM in woningbouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 AMSTERDAM ZUIDOOST Blue-Gray.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 AMSTELVEEN Dr. Plesmansingel.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 DEN HELDER Renovatie Heiligharn.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 AMERSFOORT Hogekwartier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 HELVOIRT Het HelvoirThuis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 AMSTERDAM De Klieverink.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 AMSTERDAM Kwintijn.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 AMSTERDAM Patch22.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 ZAANDAM Poelenburg.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 ROTTERDAM Tuindorp Vreewijk.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 RIDDERKERK Renovatie Rijnsingel.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 SLIEDRECHT Galerijflats.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 EINDHOVEN Philips Lighting.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

produceert en monteert

BOUWEN AAN MONUMENTEN

taal en glas voor de pro-

veltechniek begeleidt haar

ALUMINIUM GEVELTECHNIEK

oor detail.

eggen!

Nijverheidsstraat 21 6851 EJ Huissen tel +31 (0)26 - 327 5555 fax +31 (0)26 - 327 5570 www.wijmoco.nl info@wijmoco.nl

Rijksmonument straalt toekomst tegemoet Duurzaam beschermen en onderhouden van bouwoppervlakken 01-02-16 15:03

Coverbeeld | Monument Amstelkade, Amsterdan Beeld | Mopet Architecten

UTRECHT Stadsschouwburg.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 DE PEN Dolf van Dijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 BEDRIJFSPRESENTATIE GevelMeesters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

UTILITEITSBOUW Tekst | Jac Buchholz Beeld | Dura Vermeer Bouw Hengelo bv

NIEUW THEATER EMMEN

THEATER EN DIERENPARK ONDERDEEL VAN TRANSFORMATIE CENTRUM

In het centrum van de gemeente Emmen vinden enkele ingrijpende veranderingen plaats. Onder de naam Atalanta werkt de gemeente Emmen aan drie hoofdprojecten, waardoor het centrum een complete gedaanteverandering ondergaat. Eén van die projecten is Centrumvernieuwing Emmen, dat de realisatie van een nieuw dierenpark en een nieuw theater behelst.

Dierenpark Wildlands en het Atlas Theater – de opvolger van Theater de Muzeval – krijgen een nieuw onderkomen aan de westelijke zijde van het centrum van Emmen. Beide worden bewust naast elkaar geplaatst: het is de bedoeling dat er in de toekomst regelmatig wordt samengewerkt. Bovendien, de kassa’s en winkel van het dierenpark worden ondergebracht in het theatergebouw. Dat wordt gerealiseerd door Dura Vermeer Bouw Hengelo bv. Een bijzonder project, vertelt bedrijfsleider Adri van Veggel, al is het maar omdat Dura Vermeer het gebouw turnkey oplevert. “Het is voor het eerst dat we, in samenwerking met gespecialiseerde adviseurs, ook de theatertechniek verzorgen.”

THEATER | Emmen

RONDE VORMEN Het bouwbedrijf kreeg de opdracht van de gemeente na een Best Value Procurement (BVP). Het in het oog springende gebouw zorgde voor de nodige uitdagingen, geeft Van Veggel aan. “Het heeft heel veel ronde vormen. In de gevel komt een groot LED-scherm en verder komen er groene daken. Aangezien de daken soms heel steile hoeken hebben, was er het nodige denkwerk nodig om ervoor te zorgen dat al dat groen ook op zijn plek blijft zitten. Dat we turnkey, compleet met theatertechniek en inrichting opleveren, is voor ons niet alledaags. Bovendien was er de strakke planning. Er was geen speling; de

openingsdata van het dierenpark – eind maart – en het theater aan het begin van het nieuwe seizoen stonden van tevoren vast.” In het gebouw, zegt hij, komen een grote zaal met 820 stoelen en een kleine zaal met 300 stoelen of 1.000 staanplaatsen. Er is een restaurant voorzien, een congreszaal en de faciliteiten voor Wildlands.

ONDERDEEL VAN DE OMGEVING Het vele groen, de toepassing van glas en de gebogen vormen laten het gebouw onderdeel worden van de omgeving, legt Van Veggel uit.

In de constructie zijn onder meer gietvloeren in diverse kleuren, hollewandsystemen, staal en kanaalplaatvloeren verwerkt. Verder zijn in het interieur veel glas en hout (grenen) evenals rode accenten toegepast. “De constructie heeft, vanwege de uiteenlopende belastingen, voor veel denken rekenwerk gezorgd. Het goed inrichten van de theatertoren (13 meter) was een klus op zich.” Een ander aandachtspunt was de logistiek, geeft hij aan. “De aan- en afvoer verliep voor een deel door een woonwijk. Daar hebben we volop rekening mee gehouden. Zo hebben we de bewoners uitgebreid geïnformeerd over de gang van zaken ›

GROEP

Als het om gevels gaat! (0522) 467 000 www.rollecate.nl

THEATER | Emmen

Projectinfo PRETTIG LOOPCOMFORT Het interieur van een theater draagt op geheel eigen wijze bij aan de beleving van de bezoeker. Alle aandacht voor de details dus. Zoals de vloeren. Die worden bij het nieuwe theater in Emmen onder andere geleverd door BE Vloer en Visie. Het gaat om polyurethaan gietvloeren die op diverse plaatsen in het gebouw worden aangebracht, aldus directeur Bart Kortenbach. In diverse uitvoeringen. “We brengen zo’n 4.500 m² betonlook vloeren aan in onder andere de bedrijfskeuken (met antislip), in de merchandiseruimte/entree van het dierenpark en in de foyer. Bij het dierenpark is gekozen voor een graphic touch vloer waarin een kunstwerk wordt verwerkt. In de foyer komt een vloer in Sahara-kleur, die doorloopt in de trap.” De vloeren, zegt Kortenbach, hebben een aantal voordelen. Zo zijn ze naadloos en vloeistofdicht waardoor ze voldoen aan de hygiëne-eisen voor de horeca. Ze bieden een prettig loopcomfort en ogen fraai.

en hebben we onder meer besloten niet tijdens de spitsuren aan- en af te voeren, om de overlast zo veel mogelijk te beperken.” Dankzij alle maatregelen verloopt het project als gepland, merkt Van Veggel tot besluit op. “In maart gaat Wildlands open, inmiddels zijn we aan de afronding van het theater begonnen. Dat moet in juni klaar en getest zijn, zodat in oktober het nieuwe seizoen van start kan gaan.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Emmen ARCHITECT Henning Larsen Architects i.s.m. Van de Berg Groep HOOFDAANNEMER Dura Vermeer Bouw Hengelo bv UITVOEREND ARCHITECT LKSVDD Hengelo

Backstage komen volgens hem eveneens polyurethaan vloeren. In de kelder is een dampopen vloersysteem voorzien. “We bieden zo mooie, functionele oplossingen voor de langere termijn.”

RUIM DUIZEND ELEMENTEN VOOR INDRUKWEKKENDE GEVEL In opdracht van Dura Vermeer levert en monteert Rollecate de indrukwekkende gevel van het nieuwe theater te Emmen. De gevel van het nieuwe theater bestaat uit ruim duizend gevelelementen. Het plaatsen van het glas voor de drieduizend vierkante meter aluminium vliesgevel is vanwege het grote aantal elementen en de diversiteit een huzarenstukje te noemen. De kleur van het glas wisselt af van blank naar lichtgroen en een nog groenere tint. In de fabriek van Rollecate zijn de aluminium frames voor de gevel gemaakt en deze komen genummerd aan op de bouw. Op de bouw worden ze in elkaar gemonteerd en op de juiste plek geplaatst, zodat het glas er als een puzzel invalt. Rollecate heeft voor de montage van de gevelelementen gebruikgemaakt van hoogwerkers, hefsteigers, evenaars en tilhulpen. Het nieuwe theater- en ontmoetingsgebouw van Emmen wordt globaal zo groot als een voetbalveld. In verschillende curves plooit het dak zich over het gebouw heen, met als hoogtepunt de dertig meter hoge toneeltoren. Nederland, en in het bijzonder Emmen, heeft er met de realisatie van het nieuwe theater een nieuw icoon bijgekregen. Rollecate is trots op de indrukwekkende gevel en de bijdrage die zij geleverd heeft aan dit project.

| 11

Terra College Wateringen

Geldersarchief Arnhem

Waterwoningen Almere

WSN gebouw Universiteit Groningen

Brandweer Den Helder

Het Strijkijzer Studentenhuisvesting Den Haag

VESTIGING WEST Hertzweg 4 2952 BA Alblasserdam T 078 - 699 57 77

VESTIGING OOST Marco Polostraat 12 7825 VM Emmen T 0591 - 63 00 10

De Sterrenkijker Kinderdagverblijf Groningen

Waterlandplein Amsterdam

Mobiele website!

www.bijlbouw.nl

Centrum Levenswetenschappen Groningen

Achmea Vergadercentrum Apeldoorn

Augustinus college Groningen

Brasemstraat Hoogvliet

Appartementen Sphinx Rijswijk

Avri Geldermalsen

THEATER | Emmen

Projectinfo VEEL REKENWERK

VORMVRIJ ISOLEREN

Het nieuwe Atlas Theater in Emmen wordt ondergebracht in een zeer aansprekend gebouw. Opvallende details zijn onder meer de groene daken en de golvende lijnen. Het realiseren van de daken en gevels is in handen van Bijlbouw BV uit Alblasserdam.

Het nieuwe theater in Emmen is een gebouw met een in het oog springende vormgeving. Die ronde en soms heel steile vormen leveren de nodige uitdagingen op voor de bij de bouw betrokken partijen. Zoals voor Kingspan Unidek, dat de isolatie voor het dak produceerde en leverde.

Verkoopleider Guus Hoogland vertelt dat het om een Build & Construct-opdracht gaat. “Uitgangspunt is om een hoogwaardig, in het oog springend gebouw te realiseren. Daarin zijn twee zalen, restaurants en de entree en winkel van de naast het theater gelegen dierentuin gepland. De speciale vormen van de daken vroegen in de voorbereiding om veel rekenwerk. Dat het dak soms een heel steil verloop kent, was eveneens een uitdaging. Het groen moet namelijk wel op zijn plek blijven zitten. Dat hebben we onder andere opgelost met het plaatsen van schotjes.”

Verkoopleider Jurrian Hilberts wijst op het feit dat het product een bepaalde mate van flexibiliteit moest hebben om de contouren van het dak te kunnen volgen. “Daarnaast was er het verzoek voor een product dat een bijdrage levert aan een gunstige milieuprofilering. We zijn vervolgens binnen ons assortiment op zoek gegaan naar de juiste oplossing."

Natuurlijke uitstraling Bijlbouw is verantwoordelijk voor de engineering en montage. Het bedrijf maakt onder meer gebruik van sandwichpanelen en cassettepanelen in diverse kleuren, die in een specifieke vorm zijn gebogen. De cassettepanelen zijn voorzien van een structuurcoating om een grove, meer natuurlijke uitstraling te krijgen. In de daken en gevels zijn verder witte boeidelen verwerkt die het lijnenspel accentueren. Maatwerk De strakke planning is een andere uitdaging van het project, aldus Hoogland. “Het gaat om maatwerk, met materialen die in een speciale vorm moeten worden gebogen. Dat betekent een langere levertijd. Daar moet je scherp op letten, wil het tijdens de bouw niet stagneren. Maar we zijn met de diverse partijen goed op elkaar ingespeeld, hebben veelvuldig overleg en kunnen ons zo aan de planning houden. Ons werk bevindt zich nu in de afrondende fase; in het najaar gaat het theater open.”

De keuze, zegt hij, viel op Unidek Eco Plus, een milieuvriendelijk geproduceerde dakisolatie met als hoofdbestanddeel ingezameld en gerecycled EPS. “Het is een tweelaags isolatiesysteem dat is voorzien van een gecacheerde topplaat. Eén van de zaken waar we rekening mee moesten houden, was de drukvastheid. Met dit type dakisolatie wordt een brandclassificatie B-Enduse behaald conform EN13501-1. Het theater krijgt groene daken en het product moet de begroeiing kunnen dragen. Het moet tevens beloopbaar zijn. De bijdrage van dit type isolatie aan het gunstige milieuprofiel van het gebouw wordt onderstreept door het feit dat de isolatie voor 98 procent uit lucht bestaat.” Om tot een goede oplossing te komen, was er een uitgebreid voortraject waarin onder meer overleg met de dakdekker plaatsvond. “Die hebben zelfs een klimspecialist ingeschakeld en een kliminstallatie aangebracht zodat hun mensen veilig kunnen werken. Je kunt dus in meer opzichten van een bijzonder dak spreken. Het is dan ook niet vreemd dat het dak, omdat het zich onderscheidt op het gebied van innovatie en kwaliteit, is genomineerd als dak van het jaar 2015.”

| 13

Wédéflex en serco DUURZAME DAKSYSTEMEN

DAKSPECIALISTEN

Making the best better

Uitsluitend werken met de beste materialen. Jarenlange ervaring met passie voor het vak. Zó ontstaat een schitterend eindresultaat. Al meer dan 36 jaar garandeert Wédéflex de allerhoogste kwaliteit.

Dat kunnen we alleen door samen te werken met échte vakspecialisten: Onze Wédéflex Established Dealers. Want door elkaar steeds opnieuw te inspireren en te versterken, zijn we in staat het beste nog beter te maken.

Wédéflex Duurzame Daksystemen Zuid-Willemsvaart 14, Postbus 811, 5201 AV ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 - 613 10 40, Fax: 073 - 614 62 46, E-mail: info@wedeflex.nl, Internet: www.wedeflex.nl

THEATER | Emmen

Projectinfo IEDERE DEUR EEN PASSENDE OPLOSSING Ieder gebouw heeft zo zijn specifieke kenmerken en uitdagingen. Zeker een theateromgeving. Bijvoorbeeld voor wat de keuze van het hang- en sluitwerk en het toegangscontrolesysteem betreft. Dat werd bij het nieuwe theater in Emmen geleverd en gemonteerd door Van Buuren uit Rijssen.

coatingvloeren gietvloeren

Projectmanager Bert Ter Haar vertelt dat er onder andere is gekozen voor RVS krukgarnituren van Hoppe en sloten van Ivana. Het toegangscontrolesysteem is van Salto. “Eén van de aspecten waar we zorgvuldig over hebben nagedacht, zijn de toegangsdeuren tot de theaterzaal. Enerzijds mogen die bij het openen en sluiten slechts minimaal geluid maken, anderzijds moeten ze geluid van buiten de zaal weren. We hebben besloten de paniekdeuren een zone verder te plaatsen en de theaterzaaldeuren te voorzien van Dorma TS93-drangers. Die deuren hebben verder geen fysiek slot. Uiteraard voldoen de deuren aan de wettelijke normen voor vluchtwegen en veiligheid.”

betonlookvloeren troffelvloeren PVC-vloeren Lübeckstraat 20, 7575 EE OLDENZAAL T 0541-538515 E info@bevloerenvisie.nl

www.bevloerenvisie.nl

Wat betreft de toegangscontrole, zegt Ter Haar, wordt er gebruikgemaakt van tags. Per tag is bepaald wie tot welke ruimte toegang heeft. “De medewerkers komen allemaal door dezelfde deur naar binnen en daar worden dagelijks de rechten en mutaties voor die dag opgehaald. Eventueel ook voor het naastgelegen dierenpark, voor degenen die daar werkzaam zijn.” Ter Haar geeft aan dat de werkzaamheden in vier fases worden uitgevoerd. De eerste twee zijn nagenoeg afgerond, begin april volgt de uiteindelijke oplevering.

TECHNISCHEGROOTHANDEL Van Buuren is specialist in hang en sluitwerk, ijzerwaren, bevestigingsmiddelen en één van de grootste leveranciers op het gebied van ventilatietechniek.

Hang- en sluitwerk

Van Buuren is Inspired Business Partner van SALTO Systems voor deskundig advies op het gebied van elektronische toegangscontrole systemen.

Bevestigingsmiddelen

Machines en gereedschappen

Toegangscontrolesystemen Duco ventilatietechniek

INSPIRED BUSINESS PARTNER:

Persoonlijke beschermingsmiddelen Werkkleding Zonnepanelen

Van Buuren... meer dan een groothandel Almelo

Apeldoorn

Barneveld

Doetinchem

Hengelo

| van-buuren.com Rijssen

Soesterberg

Wierden

Zwolle | 15

Insul ation

Unidek Platinum Kameleon UNIVERSEEL TOEPASBARE THERMISCHE DAKISOLATIE

B-end use

98% LUCHT

BELOOPBAARHEID

www.kingspanunidek.nl

MOERDIJK | Smartlog

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Bouwbedrijf Vrolijk bv

Smartlog:

een kwestie van slim plannen Aan de Logistic Boulevard, de entree van industrieterrein Moerdijk, realiseert Bouwbedrijf Vrolijk in opdracht van DHG de eerste units van Smartlog: een ontwikkeling van in totaal ruim 40.000 vierkante meter aan hoogwaardig logistiek vastgoed. Slim plannen is hierin het sleutelwoord, want met de afbouwwerkzaamheden nog in volle gang rijden de vrachtwagens met goederen al af en aan. Smartlog is een ontwikkeling van DHG, specialist in onder andere de ontwikkeling van logistiek vastgoed en bestaat uit twee bouwfasen. Fase 1 omvat de realisatie van unit A en de units B1 tot en met B3, samen goed voor zo’n 20.000 vierkante meter. De tweede fase, waarin nog eens 22.000 vierkante meter aan logistieke ruimte wordt gerealiseerd, is nog in ontwikkeling.

UNIT A EN B Unit A wordt gehuurd door een toonaangevende internationale serviceorganisatie met de focus op (hogedruk hydrauliek)slangen en koppelingen. De unit bestaat uit circa 6.000 vierkante meter warehouse met supervlakke vloer, een kleine 400 vierkante meter mezzanine en ruim 600 vierkante meter kantoor. Unit B, bestemd voor een logistiek

dienstverlener die onder meer gevaarlijke stoffen opslaat, omvat ongeveer 11.000 vierkante meter warehouse, zo’n 1.100 vierkante meter mezzanine en ruim 500 vierkante meter kantoorruimte. In het warehouse bevindt zich tevens een sprinklersysteem dat al is voorbereid op de nog te realiseren fasen van Smartlog.

TERUG NAAR DE TEKENTAFEL Het hoogwaardige logistieke complex is ontworpen door Consort Architects. De bouw van fase 1 werd in juni 2015 gegund aan Bouwbedrijf Vrolijk. Een belangrijk criterium hierbij was het behalen van de planning. “In januari 2016 moesten de units staan”, vertelt projectleider John Roovers van Bouwbedrijf Vrolijk. ›

| 17

Cladding Partners: daken gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

Voor een Duurzame installatie

ELECTRA • KLIMAATINSTALLATIE • LOODGIETERSWERK T: (0168) 32 52 65 E: info@evelo.nl www.evelo.nl

MOERDIJK | Smartlog

“Een behoorlijke opgave, zeker omdat de huurder van unit B pas na de opdrachtverstrekking bekend werd. Conform zijn wensen werd de hal in drieën gedeeld, met onder meer een ADR-ruimte waarvoor strenge brandveiligheidseisen gelden. Dit had consequenties voor de compartimentering van de hal en daardoor ook voor de fundering en staalconstructie. Terug naar de tekentafel dus, om samen met de hoofdconstructeur nieuwe tekeningen en berekeningen te maken.”

NAGENOEG GEREED Half juli 2015 ging het grondwerk voor de beide units van start, gevolgd door het heiwerk en de fundering met zo’n 9.000 HSP-palen. Roovers: “Na het heiwerk en de funderingswerkzaamheden plaatsten we de staalconstructie en brachten we de brandwerende en gasbeton scheidingswanden aan. We dichtten de gevels met een betonnen borstwering, sandwichpanelen, een gedeelte vliesgevels en PVC dakbedekking. Ten slotte stortten we de betonnen vloeren en de laadkuilen.” Unit A is nagenoeg gereed. In het kantoorgedeelte

vinden de laatste afbouwwerkzaamheden plaats en in het warehouse worden de installaties in orde gemaakt. Eind februari, begin maart is unit A naar verwachting gereed.

SCHAKELEN De oplevering van unit B, die op unit A zou volgen, kreeg gedurende de uitvoering ineens prioriteit: de goederen die in het warehouse opgeslagen moeten worden, zouden al snel aankomen in de Rotterdamse haven. “Dat was even schakelen”, aldus Roovers. “In overleg met de opdrachtgever schoof unit A iets naar achteren in de planning, om unit B1 en B2 binnen twee maanden gereed te krijgen. In die tijd moesten we betonvloeren storten, stellingen plaatsen, installaties aanbrengen en inregelen en het sprinklersysteem in gereedheid brengen. Ook het straatwerk en de laaddocks moesten gereed zijn, voor de toevoer van de goederen per vrachtwagen. De regen en vorst zorgden voor de nodige tijdsdruk, maar uiteindelijk leverden we alles op tijd op.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER BOUWPERIODE

DHG, Schiedam ConsortArchitects, Rotterdam Bouwbedrijf Vrolijk B.V., Zevenbergen medio 2015 – begin 2016

Projectinfo FLEXIBEL INSPELEN OP VERANDERENDE OMSTANDIGHEDEN De bouw van logistiek centrum Smartlog in Moerdijk was al bezig toen zich een huurder voor het gebouw aandiende. Die had enkele aanvullende wensen. “Waar we flexibel en alert op hebben ingespeeld”, vertelt directeur Erik van de Koppel van Cladding Partners, het bedrijf dat de dakbeplating, -bekleding en lichtstraten levert en aanbrengt. Dat is ook het geval met de gevels buiten en de binnenwanden. Tevens werden er maatregelen met betrekking tot de brandveiligheid en isolatie genomen. Verder werd de sprinklertank voorzien van een plankpaneel dat doorloopt naar de gevel. Volgens Van de Koppel hadden de aanpassingen onder meer betrekking op de indeling en uitstraling van het gebouw. Vanwege de wijze van samenwerken hadden die veranderingen nauwelijks invloed op de planning, zegt hij. “Er is sprake van een overlegsituatie die je ‘lean’ kunt noemen. Wij doen alles met eigen mensen en zijn zowel verantwoordelijk voor de levering, montage, oplevering en nazorg.”

COMBINATIE VAN LED- EN TL5-VERLICHTING De bedrijven werkzaam bij Smartlog in Moerdijk kregen gedurende het bouwproces te maken met een aantal wijzigingen. Dit was het gevolg van het feit dat de tussentijds gevonden huurder enkele aanvullende wensen had. “Voor ons geen probleem”, geeft directeur Ad Farla van Evelo aan, het bedrijf dat de elektrotechnische installaties in het gebouw verzorgt. “We volgen het bouwproces en als daar veranderingen in plaatsvinden, gaan we daar flexibel mee om. Dan voeren we niet alleen uit, maar geven we, net als in het voortraject, advies over hoe optimale resultaten te bereiken.” Dat heeft dan onder meer betrekking op de energiezuinige verlichting, zegt hij. ‘We hebben gekozen voor een oplossing met deels LED-verlichting en deels TL5-lampen in long life armaturen. Naast de verlichting brengen we onder meer ook aanwezigheidsdetectie aan in de kantoren en voedingspunten door het hele gebouw. Wifi zit ook in het pakket.” Farla merkt op dat er sprake is van een relatief korte bouwtijd, maar hij verwacht dat ondanks de aanpassingen tijdig kan worden opgeleverd. “Er zijn duidelijke afspraken gemaakt en iedere week is er een installatieoverleg.”

| 19

MOERDIJK | Smartlog

Projectinfo SCHILDER- EN GLASWERK Smartlog is een nieuw logistiek centrum in Moerdijk waarvan de bouw in oktober vorig jaar is begonnen. In het kantoorgedeelte is Jos Boeren Schilders sinds half januari aan de slag. Jos Boeren: “We doen het schilderwerk en plaatsen het glas. De opdracht kent geen lastige aspecten. Zorgen voor kwaliteit, ja, maar dat is vanzelfsprekend – daar staan we voor.” Boeren geeft aan dat zijn bedrijf dit soort projecten steeds vaker uitvoert. “Na de oprichting hebben we ons in eerste instantie op de particuliere markt gefocust, maar de afgelopen jaren krijgen we ook steeds meer zakelijke opdrachtgevers: bedrijven, woningbouwverenigingen en dergelijke. We hebben voldoende kennis en ervaring om uiteenlopende werkzaamheden te verrichten.” Voor het schilderwerk en het aanbrengen van het glas bij Smartlog staan vier weken gepland. “Dat is haalbaar. Zoals gezegd, we weten wat van ons wordt verwacht en zorgen dat de kantoren tijdig en netjes in orde worden opgeleverd.”

20 |

VENLO | VE-commerce Logistic Campus

Nieuwbouw VE-commerce Logistic Campus Venlo

Duurzaamheid en rock ’n roll

Venlo staat bekend als dé Europese logistieke hotspot. Steeds meer (internationale) bedrijven kiezen voor een vestiging in de Limburgse regio. Ook investeerder Groep Heylen besloot er een logistiek centrum te realiseren voor één van haar klanten. Zij gaf VDR Bouwgroep, specialist in logistieke bedrijfshuisvesting, opdracht voor de bouw van de VE-commerce Logistic Campus op Trade Port Noord.

Groep Heylen investeert in ondernemingen en gebouwen en zoekt daarbij continu naar een creatieve meerwaarde op het gebied van architectuur, economie en maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Het team achter de groep maakt deze filosofie dagelijks waar. Al ruim vijftien jaar legt het concern bij zijn gebouwinvesteringen de nadruk op de realisatie van logistieke gebouwen op de beste locaties. Hierbij hanteert Groep Heylen het ‘second-life’ principe. Uitgangspunt hiervan is dat gebouwen dusdanig zijn vormgegeven dat ze een passende oplossing bieden voor de huisvestingsbehoefte, nu en in de toekomst, voor een volgende generatie klanten. Uiteindelijk resulteert dit voor iedereen in de meest duurzame investering.

‘PILOOTAANNEMING’ VDR Bouwgroep is verantwoordelijk voor de bouwkundige realisatie en begeleidt Groep Heylen bij de BREEAM-certificering, zo vertellen directeur

Luc Baltus en projectleider Peter Groot Koerkamp. Een andere belangrijke taak van VDR Bouwgroep is de coördinatie van alle projectpartners. Door deze zogenaamde ‘pilootaanneming’ wordt de verantwoordelijkheid voor de faciliteiten en veiligheid van alle partijen op de bouw bij één partij ondergebracht. Te denken valt aan de controle op het naleven van de veiligheidsmaatregelen op de bouwplaats en het regelen van de bouwketen, maar ook alle administratieve procedures daaromheen. Baltus en Groot Koerkamp leggen uit dat de huidige nieuwbouw in totaal 60.000 m² beslaat, opgedeeld in vier compartimenten. Van het distributiecentrum, dat is voorbereid voor een toekomstige uitbreiding door het aanbrengen van tussenvloeren in de compartimenten, maken 84 docks deel uit. Groep Heylen beoogt verdere groei van de VE-commerce Logistic Campus naar 140.000 m².

BREEAM-CERTIFICERING Zoals gezegd, adviseert en begeleidt VDR Bouwgroep de opdrachtgever bij de BREEAMcertificering. Doel is de kwalificatie ‘Very Good’ (3 sterren). Dat er goed is nagedacht over de duurzaamheid van het gebouw blijkt onder andere uit het toepassen van een hybride draagconstructie, die bestaat uit een combinatie van beton en staal. Voor de kolom-, wanden dakconstructies wordt gebruikgemaakt van duurzame materialen, die bovendien recyclebaar zijn. Baltus geeft aan dat tijdens de bouw diverse maatregelen zijn genomen om aan de eisen voor de BREEAM-certificering te kunnen voldoen. “Dan moet je denken aan het bewust omgaan met afvalstromen en het beperken van de transportbewegingen. Daarom is er bijvoorbeeld gekozen voor een betoncentrale die in de buurt ligt. En onder de vloeren zijn pakketten van gebroken puin afkomstig uit de regio aangebracht.” ›

| 21

VENLO | VE-commerce Logistic Campus

Projectinfo HYBRIDE VLOER MET ZEER HOGE VLAKHEID VE-Commerce te Venlo wordt door Twintec voorzien van een Twinplan-hybride vloer. Deze vloer combineert staalvezels met traditionele netwapening om zo de kracht van beiden optimaal te benutten. “Door de inzet van onze vakmensen, in combinatie met de Laserscreed en Topping Spreader, is de zeer hoge vlakheid van de vloer bereikt”, vertelt Richard Groen namens Twintec. “De gestelde 95% van de norm DIN15185 is met een gemeten resultaat van 99.9% ruimschoots gehaald. Deze norm wordt specifiek toegepast op smalle gangen magazijnen.” De Twintec Group heeft meer dan twintig jaar ervaring in binnen- en buitenland met het maken van industriële vloeren en produceert jaarlijks ca.7 miljoen m² betonnen bedrijfsvloeren. Het succes van de Twintec technologie is hoofdzakelijk te danken aan de motivatie en kwaliteit van het uitvoerend personeel: de belangrijkste kwaliteitsgarantie voor de klant.

Europa’s grootste specialist in industrievloeren combineert de technologie van optimaal gewapende betonmortel met die van de best mogelijke oppervlakte afwerking. Staalvezel en / of traditioneel gewapend, Twintec biedt altijd de mogelijkheid om de vloer te laten voldoen aan de hoogst haalbare vlakheidsklasse. Twintec biedt een totaalpakket aan van het ontwerp tot aan het leveren en verwerken van de benodigde materialen. Zij is voortdurend op zoek naar vernieuwingen om aan de eisen van de toekomst, de klanten en de professionele partners te blijven voldoen.

Postadres: Postbus 550 4100 AN Culemborg Nederland e-mail: info@twintec.nl Bezoekadres: Pascalweg 25D 4104 BE Culemborg Nederland T: +31 345 53 28 78 F: +31 345 53 28 79

Twintec kiest graag voor zekerheid. Uw zekerheid

www.twintec.nl

734042_Twintec Nederland BV.indd 1

25-01-16 11:36

Welkom bij Bartels! Welkom bij Bartels! Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee. Op

het

Noord

industrieterrein Trade

in Venlo

hoofdconstructeur

heeft

Bartels

gewerkt

aan

Port als de

realisatie van een distributiecentrum voor investeerder Heylen. Bartels was zowel hoofdconstructeur als uitvoerend constructeur.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

VENLO | VE-commerce Logistic Campus

Op de VE-commerce Logistic Campus zal naar verwachting een groot aantal mensen aan het werk gaan. Er is in de ontwikkeling van de nieuwbouw dan ook veel aandacht besteed aan het creëren van een aangename werkbeleving, aldus Groot Koerkamp. “Dat zie je aan de gebruikte materialen, aan de gevels en in de kantoren.” Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de ramen in de gevels van de magazijnruimten, geeft hij aan. “Die ramen zijn zodanig geplaatst dat ook als er tussenvloeren zijn geplaatst, er voldoende daglicht op elke verdieping binnenvalt. Niet alleen prettig voor de medewerkers, maar vooral ook veilig. Het geeft maar aan dat de opdrachtgever zorgvuldig met dit soort zaken bezig is.” Bijzonder is bovendien dat deze ramen afwisselend vierkant en langwerpig zijn en zo samen in morsecode de songtekst vormen van ‘Blinded by the light’, een nummer van Bruce Springsteen. Een knipoog van architect Wastiau & co. Met de bouwwerkzaamheden werd in juni 2015 begonnen. De ruwbouw is inmiddels klaar en momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de afbouw van het kantoorgedeelte. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Groep Heylen ARCHITECT Wastiau & Co. HOOFDAANNEMER VDR Bouwgroep CONSTRUCTEUR Bartels Ingenieursbureau

| 23

AMSTERDAM | NieuwDok

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Kondor Wessels Amsterdam

ROC en studentenwoningen in één gebouw

Wonen en studeren tussen de monumentale scheepswerven Het NDSM-terrein in Amsterdam-Noord wordt volledig getransformeerd. Het ruige scheepsbouwterrein – met zijn monumentale loodsen, kraanbanen en rauwe bedrijfspanden – is straks een 24/7 stadsdistrict met een levendige mix van functies. Er wordt gewoond, gewerkt en genoten. In NieuwDok, een ROC met daarboven 380 studentenwoningen, ligt de nadruk op studeren. De transformatie van het NDSM-terrein gebeurt met behoud van het industriële karakter van het gebied. De sfeer blijft er rauw en ruig. Dit oefent nu al een enorme aantrekkingskracht uit op gerenommeerde partijen. NieuwDok mag dan nieuwbouw zijn, het geniet met volle teugen mee van deze sfeer. Het ROC is gevestigd in een uitgestrekte plint van twee bouwlagen. Daarboven liggen 380 studentenwoningen. Kondor Wessels Amsterdam is de aannemer van het ROC en de studentenwoningen.

24 |

HET CASCO Tot en met de tweede verdieping wordt het betonnen casco uitgevoerd met in het werk gestorte kolommen, wanden en vloeren. Het casco voor de woningen daarboven wordt getunneld; wanden en vloeren worden in één keer gestort. “Deze tunnels hebben een lengte van 20,5 m”, vertelt Paul Krijnen, projectleider van Kondor Wessels Amsterdam. “Vanwege deze grote afmetingen zijn ze in twee delen getrokken. We hebben gekozen voor koude gietbouw. Door de gunstige samen-

stelling is het beton snel uitgehard. Tunnels die ’s middags zijn gestort, kunnen de volgende ochtend worden ontkist en hebben dan een mooie, vlakke structuur. Door de hoge repetitiefactor van de woningen leent NieuwDok zich uitstekend voor deze snelle bouwmethode.”

EEN INNOVATIEVE GEVEL Om mogelijke geluidshinder uit de omgeving terug te brengen tot het toegestane niveau, is gekozen voor een doordachte plintgevel. Deze bestaat uit hoge cassettes met het profiel naar buiten, gecombineerd met grote glaspartijen. De etages erboven worden gekenmerkt door de glazen vliesgevel, die is opgebouwd uit aluminium cassettes die in diepte variëren. De cassettes staan in een lichte hoek, met de pui richting het uitzicht en de

AMSTERDAM | NieuwDok

gesloten kant naar de geluidszijde. Via de onderzijde en de zijkant wordt geventileerd, terwijl het glas een geluidsgevel vormt. De combinatie van staal, aluminium en glas zorgt voor een levendig beeld. Het hof wordt ingetogen uitgevoerd. Terwijl de gevels voornamelijk uit glas bestaan, zijn de buitenruimtes van bamboe en steen. Centraal in het bouwblok vertrapt het hof. Het intieme hof op de begane grond wordt naar boven steeds groter.

'De gevel is geluidsisolerend en ventilerend en bezorgt NieuwDok een eigentijdse look' De ruwbouw is inmiddels afgerond. Het ROC verkeert in het opleveringsstadium. Krijnen: “Als eerste wordt het ROC opgeleverd. Dan kan de school aan de slag met de afbouw. Tegelijkertijd richten wij ons op de afbouw van de gevels en de studentenwoningen.” Als alles volgens planning verloopt, opent NieuwDok in het nieuwe schooljaar haar deuren. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER NieuwDok bv, vertegenwoordigd door BIESTERBOS ARCHITECT Moke Architecten, Amsterdam ADVIES dioCON Ingenieurs, Limmen UITVOERING Kondor Wessels Amsterdam, Amsterdam INSTALLATIES Schouten Techniek, Zwaag BOUWPERIODE SCHOOL mei 2015 – maart 2016 BOUWPERIODE WONINGEN augustus 2015 – september 2016

| 25

Kijk op onze website

Afbeelding: project nieuwbouw 16 appartementen en 5 winkels Ten Katestraat Amsterdam

Kondor Wessels Amsterdam is ĂŠĂŠn van de werkmaatschappijen van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Als middelgroot bedrijf ontwikkelen, bouwen en renoveren wij woningen, bedrijfsruimten en kantoren.

Kondor Wessels Amsterdam Naritaweg 142, 1043 ca Amsterdam Postbus 58002, 1040 ha Amsterdam t +31 (0)20 851 18 00 e info@kwadam.nl

www.kondorwessels-amsterdam.nl

SCHOUTENTECHNIEK.NL

AMSTERDAM | NieuwDok

Wij zijn een allround, bevlogen en innovatief installatiebedrijf gevestigd in Zwaag. Als installateur dragen wij bij aan woon- en werkcomfort. Dankzij ons is er warmte en verkoeling. Met oog voor duurzame energiebronnen ontwikkelt Schouten Techniek voortdurend nieuwe technische systemen. Hierdoor, en door onze expertise van elke installatiediscipline, bieden wij altijd dé (totaal)oplossing. Zo maken wij wonen en werken nóg comfortabeler en

Projectinfo NIEUWE UITDAGINGEN, NIEUWE OPLOSSINGEN Op het NDSM terrein in Amsterdam verrijst NieuwDok, de nieuwe locatie voor ROC TOP. Hier doet Schouten Techniek uit Zwaag haar naam als totaalinstallateur eer aan. Bovenop de twee schoollagen komen vijf woonlagen. Een combinatie vol uitdaging, mede doordat het twee aparte projecten zijn, inclusief verschillende opleverdata. Met een strakke planning, slimme logistiek en heldere communicatie vindt Schouten Techniek hiervoor de oplossing. De artist impression toont een indrukwekkend gebouw van ca. 20.000 m² BVO én 380 studentenwoningen. Het schoolgedeelte wordt al afgebouwd, terwijl daarboven het casco nog wordt gestort. Schouten Techniek past haar aanpak erop aan. Vervolgens moeten alle woningen in extreem korte tijd worden voorzien van riolering, elektra, ventilatie, verwarming, et cetera.

steeds energiezuiniger. Met profijt voor de opdrachtgever, eindgebruiker en uiteraard het milieu.

Uw persoonlijke en betrouwbare installateur Bel (0229) - 29 15 00 of mail naar info@schoutentechniek.nl Wij informeren u vrijblijvend over de mogelijkheden en uw voordelen.

COMFORT VAN MORGEN

De Marowijne 47 - 1689 AR Zwaag Postbus 20 - 1689 ZG Zwaag T (0229) 291 500 - F (0229) 261 841

Veertig woningen per week ‘We moeten straks veertig eenheden per week opleveren”, vertelt coördinator Jarno Smak. Het krappe bouwterrein zorgt voor een extra logistieke hindernis. “Daarom hebben we alle partners hierbij betrokken. Het draaiboek ligt klaar. Kom maar op!”

SNEL BEKISTEN EN ONTKISTEN Van de fundering tot het dak: Red Betonbouw verricht voor NieuwDok alle voorkomende betonwerken. In de onderbouw werkt zij met Skydeck bekistingen. Deze bekistingen bestaan uit een aluminium ombouw met aan de binnenzijde een gecoate houten beplating. “De beplating is vlak”, vertelt Henk Kuivenhoven van Red Betonbouw. “Het beton komt er dus mooi strak uit. Maar de bekisting heeft meer voordelen. We kunnen deze handmatig opbouwen, zonder de inzet van een kraan. Als het beton is uitgehard, kunnen we de bekisting eenvoudig verwijderen door de valkop met een hamer te laten zakken. Deze werkwijze levert ons een aanzienlijke tijdwinst op.” Het betonwerk voor de woningen wordt uitgevoerd in tunnelbouw in koude gietbouw. “Ook dit is een snelle manier van werken”, vervolgt Kuivenhoven. “Het beton hoeft niet verwarmd te worden en is – dankzij de uitgekiende samenstelling – toch binnen twaalf uur uitgehard. De sparingen voor de installaties brengen we ter plaatse aan.”

Gespecialiseerd in al uw betonwerk • Tunnelgietbouw (koude gietbouw) • Woning- en utiliteitsbouw • Montage prefab betoncasco • (Ondergrondse) parkeergarages • Leveren van wapening / beton / bekisting

www.redbetonbouw.nl | 27

NIJMEGEN-LENT | Van der Valk hotel

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Wiegerinck Architectuur Stedenbouw

Nieuw Van der Valk hotel in Nijmegen-Lent

‘Alsof de familie een huis voor zichzelf laat bouwen’ In juli van dit jaar opent in Nijmegen-Lent een nieuw Van der Valk hotel de deuren. Die opening is vlak voor de start van de honderdste editie van de Nijmeegse Vierdaagse. Het ontwerp van het gebouw is afkomstig van Wiegerinck Architectuur Stedenbouw.

Een markant en transparant gebouw, zo omschrijven Tom Vlemingh en Koen Arts van Wiegerinck Architectuur Stedenbouw de nieuwbouw. Het hotel ligt op een prominente plek aan station NijmegenLent en zal bestaan uit twee bouwdelen: een plintgebouw met foyer, restaurant en zalencentrum – aan dit bouwdeel wordt eveneens een parkeergarage met ruim 260 parkeerplaatsen gekoppeld – en een ruim vijftig meter hoge toren met daarin 116 kamers en fitness- en wellnessruimten. In mei 2015 werden de eerste palen in de grond geslagen, in mei dit jaar moet het gebouw worden opgeleverd, waarna het verder wordt ingericht.

COMPACT PERCEEL Vlemingh en Arts leggen uit dat het gebouw op een zichtlocatie ligt, op een compact perceel –

28 |

vandaar de keuze voor een parkeergarage. Tom Vlemingh geeft vervolgens aan dat zowel de familie Van der Valk als de gemeente bij de realisatie van het gebouw veel aandacht heeft voor de ruimtelijke kwaliteit. “Vandaar de transparantie van het gebouw. Dat past in deze omgeving. In de toren is veel glas met aluminium kozijnen verwerkt. Daardoor is er vanuit alle kamers een mooi uitzicht op de omgeving.” Koen Arts wijst op de combinatie met het metselwerk en de daarvoor gebruikte baksteen. “Die is op slechts enkele kilometers van de bouwplaats geproduceerd en is gemaakt van Lentse klei, afkomstig van een afgraving bij de Waal. Verder zijn er in het gebouw geperforeerde panelen aangebracht. Sprankelende elementen die een mooi contrast vormen met de robuuste baksteen.”

VAST STRAMIEN Beide architecten merken op dat de Van der Valk hotels volgens een vast stramien worden gebouwd, maar dat de architectuur niet van te voren vastligt. “Dat stramien is afgestemd op de interne organisatie, om die vlekkeloos te laten lopen. Voor de buitengevel is er geen concept, behalve dat die een bepaalde kwaliteit moet uitstralen.” Naast kwaliteit krijgt volgens Arts en Vlemingh ook duurzaamheid alle aandacht van de opdrachtgevers. Vandaar dat er bij het nieuwe hotel is ingezet op BREEAM ‘Excellent’. “Die duurzaamheid zie je tevens terug in het feit dat de familie de hotels zelf exploiteert. Ze zetten geen gebouwen neer om door te verkopen, maar om decennialang gasten het naar de zin te maken. Een generatie-overschrijdende visie. Dat merk je aan hun betrokkenheid. Alsof ze een huis voor zichzelf laten bouwen.”

NIJMEGEN-LENT | Van der Valk hotel

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER INSTALLATEUR (W+E) CONSTRUCTEUR BRANDVEILIGHEID EN BOUWFYSICA

West End Vastgoed BV Wiegerinck Architectuur Stedenbouw Van Wijnen Arnhem Linthorst Installatietechniek ABT Peutz

UITDAGINGEN Met de oplevering in zicht komt er voor Wiegerinck Architectuur Stedenbouw een eind aan een lang traject. Dat begon al in 2007 toen er naar een geschikte locatie werd gezocht en de eerste haalbaarheidsstudies werden uitgevoerd. Arts: “De eerste ontwerpen dateren uit 2011, het definitieve uit 2013, waarna de bestemmingsplanprocedure werd gestart.” Vlemingh: “We hebben voor enkele bijzondere uitdagingen gestaan. Onder meer de ligging, dichtbij het spoor. Maar ook de compactheid van het perceel. Daarnaast was er de uitdaging om het streven naar BBREEAM ‘Excellent’ van de theorie naar de praktijk te vertalen. Uiteindelijk zijn we er in geslaagd een duurzaam en aansprekend gebouw te realiseren dat zich dankzij het ontwerp en materiaalgebruik voegt naar de omgeving.” ❚

| 29

BUILT BY BESTCON

Snel en efficiënt bouwen met Bestcon prefab beton Bestcon is totaalaanbieder op het gebied van prefab beton. Bestcon ontwikkelt, produceert en monteert al meer dan 60 jaar prefab betoncasco’s en betonelementen voor de Nederlandse- en Duitse markt.

Bestcon B.V. Kanaaldijk 19 - 5683 CR Best T +31 (0) 499 366 366 www.bestcon.nl

KOLOMMEN • BALKEN • WANDEN • GEVELS • SYSTEEMVLOEREN • BETON SILO’S • MONTAGE PREFAB BETONCONSTRUCTIES

NIJMEGEN-LENT | Van der Valk hotel

Bouw Van der Valk hotel Nijmegen-Lent gaat razendsnel ‘De ruwbouw is ingelopen op de planning’ Bij het treinstation Nijmegen-Lent wordt volop gewerkt aan de bouw van een nieuw hotel voor Van der Valk. Het hoogste punt werd al in november bereikt, naar verwachting vindt de oplevering plaats in mei. Hoofdaannemer Van Wijnen Arnhem begon eind april 2015 met de heiwerkzaamheden. Het nieuwe hotelcomplex bestaat uit een plintgebouw van twee bouwlagen met keuken, restaurant en congreszalen. Daarop staat een toren van dertien bouwlagen met wellnessvoorzieningen en hotelkamers. Daaraan gekoppeld bevindt zich een parkeergarage van zes bouwlagen. De draagconstructie van het complex bestaat in zijn geheel uit prefab beton.

TWEE BOUWLAGEN PER WEEK De complete uitvoering van het prefab betonnen casco, inclusief de engineering, leveringen en montage ligt in de handen van Bestcon BV. Project-

leider Marc van Zeijl geeft aan dat bij de toren elke week twee bouwlagen werden gemonteerd. Vervolgens legt hij uit dat een dergelijke hoge snelheid mogelijk is dankzij de toepassing van het vloersysteem Bestcon60. “Dit is een voorgespannen vloerplaat die we in eigen beheer hebben. Samen met de wanden, kolommen en balken is hiermee een zeer efficiënt casco te realiseren.” De afbouw van de toren, zegt hij, ligt op het kritische tijdspad van de hoofdaannemer. Het toegepaste bouwsysteem is volledig selfsupporting en behoeft geen verdere constructieve aanvullingen zoals druklagen of stempels. Leidingen zoals riolering werden al in de fabriek aangebracht.

NAUWE SAMENWERKING EN EEN HOGE BOUWSNELHEID Daarom, aldus Van Zeijl, kon direct na de montage al met de afbouw worden begonnen. In de praktijk komt dit neer op twee lagen onder de montagelaag. Begin 2015 is begonnen met de engineering, de laatste elementen zijn voor kerst 2015 gemonteerd. “Een ander voordeel is de schone bouwplaats. Wij leveren just-in-time aan en hebben weinig ruimte nodig. Die ruimte kan beter benut worden voor de afbouwmaterialen. Nauwe samenwerking en een hoge bouwsnelheid zijn onze kenmerken, en daar is het bouwteam heel tevreden over.” ❚

| 31

ALMERE | CSMART

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Dura Vermeer Bouw Hengelo bv

Nieuwbouw CSMART: maritiem trainingscenter

NAVIGEREN OP HET VASTELAND In Almere wordt momenteel in opdracht van Carnival Corporation gebouwd aan een nieuw Center for Simulator Maritime Training (CSMART). In dit gebouw zullen jaarlijks de 6.500 dek- en technische officieren van het cruisebedrijf worden getraind. CSMART vervangt het voormalige trainingscenter van Carnival Corp. in Almere en wordt twee keer zo groot. Naast het center wordt bovendien een hotel gerealiseerd. Hoofdaannemer is Dura Vermeer Bouw Hengelo.

hoeveelheid techniek in het gebouw, zegt hij. “Er komen onder andere vier simulatoren in, evenals les- en trainingsruimten. Net zo bijzonder is dat er voorafgaand aan de bouw een grondkerende constructie is aangebracht die het complex vrijwaart van de gronddruk van een duinlandschap met een hoogte tot tien meter, dat aan drie zijden rondom is aangelegd. Dat gebeurde van oktober 2014 tot het voorjaar van 2015. Daarna zijn we begonnen met de bouw.”

COMPLEXE AFBOUW Het gebouw waarin CSMART onderdak krijgt, heeft een vierkante vorm en telt vijf verdiepingen. Het wordt voorzien van een vliesgevel en luifels die als zonwering zullen dienen. Pigge noemt de afbouw een complex onderdeel van de opdracht. “Vanwege de hoeveelheid techniek en installaties. Voor de simulatoren en bijbehorende servers is er enorm veel stroom- en databekabeling nodig. En het verzoek was om grote installatiecomponenten niet op het dak maar in het gebouw onder te brengen. Dit, samen met een uitdagende afbouwplanning, maakt dat er tijdens de afbouw de nodige partijen in het center werkzaam zijn en dat zorgt voor diverse logistieke stromen.”

CSMART en het CSMART Hotel (bestemd voor de bezoekers van het trainingscenter) maken deel uit van de nieuwe gebiedsontwikkeling in Almere Duin waar op termijn ook kantoren, woningen,

32 |

een haven en een boulevard zullen verrijzen. Dura Vermeer, zo vertelt projectleider Bart Pigge, kreeg de design & build opdracht in juni 2014. Een bijzondere opdracht, vooral vanwege de

Om dat allemaal in goede banen te leiden, wordt er gebruikgemaakt van een door Dura Vermeer zelf ontwikkeld ‘Last Planner Systeem’, gebaseerd op lean-principes. Iedere dag wordt van tevoren ingepland en er vinden wekelijkse evaluaties

ALMERE | CSMART

Projectinfo plaats. “De logistieke component van de levering van de materialen hebben we bovendien uit handen gegeven. Dat wordt verzorgd door BMN. Die hebben een hub in Almere van waaruit justin-time wordt aangeleverd, tot op de werkplek.”

VOORTVAREND Pigge geeft aan dat de bouw van het hotel, gestart in april 2015, voortvarend gaat. Halverwege dit jaar moet het hotelgebouw klaar zijn. “Een behoorlijk strakke planning. Het gaat hierbij om een engineer & build opdracht. Binnen acht weken waren we van schetsontwerp naar bouwaanvraag. Met de ruwbouw zijn we begin februari op de negende van de in totaal elf verdiepingen. Binnenkort beginnen we met de afbouw en eind juni leveren we naar verwachting op.” Het hotelgebouw – dat gebouwd wordt op een tweelaagse parkeergarage – is in techniek niet heel complex, aldus Pigge. “Vanwege het transparante karakter komen er wel heel grote glaspanelen in. Die moeten met de grootste zorg worden aangebracht en zeker op grotere hoogte is de wind samen met de ‘verticale’ planning de belangrijkste factor om rekening mee te houden. Maar goed, zo heeft ieder project zijn uitdagingen; dat hoort erbij.” ❚

DETAILENGINEERING In het Almeerse landschapsgebied Duin wordt CSMART Accommodation & Parking gebouwd. Het betreft een hotel met daaronder een tweelaagse parkeergarage. De parkeergarage is met een ondergrondse corridor aangesloten op het CSMART trainingscentrum. Lucassen Bouwconstructies is hoofdconstructeur van dit hotel. Directeur Dinant Groot Bramellegt uit dat het bedrijf verantwoordelijk is voor de verdere uitwerking van het constructieve ontwerp. “Eén van de bijzondere aspecten is dat de garage in de eindsituatie ondergronds ligt, maar zich tijdens uitvoering op het oorspronkelijke maaiveldniveau bevindt. Dat komt door het duinlandschap dat later om het gebouw wordt aangelegd.” Volgens Groot Bramel is er sprake van engineering tot op detailniveau en was er onder andere veel aandacht voor het transparante karakter van het gebouw. “Er worden volledig glazen gevels toegepast van vloer tot plafond, die een verwaarloosbaar aandeel in de stabiliteit hebben. De stabiliteit wordt verzorgd door twee in het werk gestorte betonkernen.” Dankzij een goed contact en nauw overleg met de gemeente, is het voortraject met bouwaanvraag en vergunningen vlekkeloos verlopen, vertelt hij. “We hebben daarnaast gewerkt met de BIM-methode waarin we het architectonische en constructieve ontwerp hebben verweven en waaraan tevens de installaties zijn toegevoegd. Zo hebben we naar een optimaal ontwerp toegewerkt.”

ZWARE EISEN AAN GELUIDSISOLATIE

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Carnival Corporation ARCHITECT Architectenbureau Paul de Ruiter Amsterdam HOOFDAANNEMER Dura Vermeer Bouw Hengelo CONSTRUCTEUR Van Rossum Raadgevende Ingenieurs Amsterdam (trainingscentre), Luccassen Bouwconstructies (hotel)

Mede dankzij de toepassing van veel glas krijgt het hotel bij trainingscenter CSMART een transparant karakter. Glas en aluminium gevels worden geleverd door Alkondor Hengelo. Het bedrijf levert tevens gevels en glas voor het trainingscenter zelf, legt hoofduitvoerder Guus Vlaanderen uit. “De luifels van het trainingscenter worden door een andere partij geleverd en gemonteerd. Wij brengen wel al de bevestigingspunten aan. Omdat die door onze gevels gaan, moeten we er op toezien dat er geen koudebruggen ontstaan.” Bij het hotel wordt steigerloos gewerkt, maakt Vlaanderen vervolgens duidelijk. “Dat groeit verdieping na verdieping en wij gaan als het ware mee in die groei.” Hij merkt op dat bij beide gebouwen hoge eisen aan de geluidsisolatie worden gesteld, zowel verticaal als horizontaal. De eisen hebben niet alleen grote consequenties voor het glaspakket, maar tevens voor de aluminiumprofielen. De profielen worden inwendig ‘verzwaard’ waardoor meer massa ontstaat. Vooraf zijn er speciale projectmatige geluidstesten uitgevoerd die de theoretisch bepaalde reductie hebben bewezen. Vlaanderen: “We zien de zwaarder wordende geluidseisen bij dergelijke projecten steeds vaker voorkomen.” De planning, zo besluit hij, is wat het hotel betreft acht dagen per verdieping. “De enorm grote ruiten zijn tijdens het hijsen grote windvangers. Naarmate we hoger in het gebouw komen, wordt de factor wind steeds belangrijker. Dergelijke weersinvloeden worden deels meegenomen in de totaalplanning. Uitgangspunt is dan ook dat we tijdig kunnen opleveren.”

| 33

Sigmax Enschede

Wereld van Theater Emmen

Margarethacomplex Kampen

Postbus 748 7550 AS Hengelo 074 255 68 00 info@lucassen-bc.nl www.lucassen-bc.nl

WINANS DAKWERKEN

ON TOP OF IT

Winans Dakwerken is gespecialiseerd in het leveren en aanbrengen van bitumineuze en kunststof daksystemen. En uw betrouwbare partner voor het realiseren van ondermeer groendaken, parkeer- en leefdaken, energiedaken en dakveiligheid. Winans beheert, inspecteert en onderhoudt de top van gebouwen.

Scheepsdiep 12 - 8356 VJ Blokzijl Tel: 0521 - 37 15 55 E-mail: info@winans.nl

www.winans.nl

ALMERE | CSMART

Projectinfo ALUMINIUM ‘NEUSJES’: DECORATIEF ÉN FUNCTIONEEL In Almere verrijzen twee gebouwen die in opdracht van cruisebedrijf Carnival Corporation worden gerealiseerd: trainingscenter CSMART en een hotel waar de bezoekers van het trainingscenter kunnen worden ondergebracht. Hoofdaannemer Dura Vermeer Bouw Hengelo schakelde onder meer Leebo, producent van intelligente bouwsystemen, in voor de bouwwerkzaamheden. Calculator Jan Couwenberg legt uit welke rol het bedrijf speelt. “Wij zijn bij beide gebouwen betrokken. Bij het trainingscenter brengen we op de vloerrandbekleding buitenom aluminium bekleding of wat wij noemen ‘neusjes’ aan. Die hebben bij dat gebouw een decoratieve functie.” Ook alle verdiepingen van het hotel worden van deze aluminium ‘neusjes’ voorzien, zegt hij. Naast decoratief zijn ze bij dit gebouw tevens functioneel. “Ze fungeren tevens als werkbordes voor de aan te brengen vliesgevels.” Het zijn maatwerkoplossingen, geeft hij aan, die Leebo bedenkt in overleg met de architect en de aannemer. “We werken vaker met Dura Vermeer samen; we weten wat we van elkaar kunnen en mogen verwachten. De aannemer heeft ons in gesprek gebracht met de architect en op

basis van zijn ontwerp en wensen hebben we met 3D-tekeningen een voorstel gepresenteerd. Zo werken we stap voor stap naar de best passende oplossing. Daarbij wordt eveneens de gevelbouwer betrokken.” Nadat de oplossing is gerealiseerd, verzorgt Leebo eveneens de montage, zegt Couwenberg. “Dat verloopt goed. Met CSMART zijn we nagenoeg klaar en met het hotel liggen we op schema.”

Projectinfo MEER MENSEN INGEZET

Gevelspecialist in aluminium en staal

De Carnival Corporation laat in Almere naast trainingscenter CSMART tevens een hotel bouwen. Het dakwerk wordt verzorgd door Winans Dakwerken. Projectleider Peter Dibbets geeft aan dat beide gebouwen een heel eigen karakter hebben. Hij legt uit dat het oorspronkelijk geplande dak voor het trainingscenter aangepast moest worden. “Het wordt een dakvloer van kanaalplaten, maar daar moest vanwege de aanwezigheid van een toog wel een verhoging voor worden aangebracht. Daar is onder andere cementgebonden mortel en isolatiemateriaal in verwerkt. Vanwege de extra werkzaamheden zou onze opleverdatum niet worden gehaald. Dat hebben we opgelost door meer mensen in te zetten en in vakanties door te werken.”

Het maken van gevelconstructies is vakwerk. Ons vakwerk! Alkondor heeft zich opgewerkt tot een topbedrijf in projectmatige engineering, productie en montage van gevelconstructies. Met ons team dat bestaat uit meer dan 100 enthousiaste, zeer betrokken vakmensen,

Het hotel krijgt vier daken, elk ook met een eigen karakter, aldus Dibbets. “Dat is voor ons overigens geen probleem; we kunnen de klant breed van dienst zijn. We zijn gespecialiseerd in het leveren en aanbrengen van bitumineuze en kunststof dakbedekkingen, isolaties, onderconstructies en alle soorten dakdoorvoeren, daglichtconstructies en details.”

voeren wij, vanuit ons moderne bedrijfspand in Hengelo, onze werkzaamheden uit in heel Nederland.

Eén van de daken bij het hotel betreft het kelderdek, geeft hij aan. “Dat krijgt een wortelwerende, gegoten dakbedekking. Verder komen er een groendak, een regulier, geïsoleerd dak en op het bovenste dak moeten we rekening houden met het railsysteem voor de glazenwasser. Daar gebruiken we druksterk isolatiemateriaal. We liggen nog steeds op schema en verwachten begin maart klaar te zijn.”

Adv_90x130.indd 1

Geeft uw creativiteit vleugels Alkondor Hengelo BV Wegtersweg 7-19

Postbus 29 7550 AA Hengelo

Tel. 074-245 53 55 www.alkondor.nl

02-03-2010 07:49:31

| 35

ALMERE | CSMART

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Hollander Techniek

TECHNISCHE BREINBREKERS IN CSMART ALMERE

'VERGELIJKBAAR MET EEN KLEIN DATACENTRUM' Met CSMART realiseert cruisemaatschappij Carnival een hoogwaardig nieuw trainingscenter voor het opleiden van jaarlijks 6.500 kapiteins en (technische) officieren van cruiseschepen. Omdat het complex ruimte biedt aan vier simulatoren is er in feite sprake van een klein datacentrum. Dit vraagt een andere technische benadering dan een regulier opleidingscenter. Als technisch integrator, verantwoordelijk voor uiteenlopende gebouwgebonden installaties, was Hollander Techniek verantwoordelijk voor het ontwerp, de voorbereiding en de uitvoering. Herman Kolkman, afdelingshoofd werktuigbouwkundige installaties en visiedrager BIM(Bouw Informatie Model) en Christian Gieling, vanuit WTB en regeltechniek, noemen het project een mooie uitdaging vanwege de complexiteit van het technische vraagstuk. “Het is een uniek gebouw dat om een heel

36 |

specifieke benadering vraagt. Tijdens de ontwerpfase is intensief gekeken naar de energiebehoefte van het gebouw, omdat een groot deel van het pand en met name de specifieke trainingsruimten, zoals de simulatoren, veel warmte produceren en dus gekoeld dienen te worden.”

KLEIN DATACENTRUM Eén van de kenmerken van het gebouw is volgens Christian Gieling dat er veel energie nodig is en er veel data uitgewisseld wordt. “Het is dan ook geen gewoon bedrijfsgebouw, maar een opleidingscentrum met een industriële functie, vergelijkbaar met een klein

ALMERE | CSMART

datacentrum. Dan heb je onder meer te maken met processen waarbij veel warmte vrijkomt.” Om aan de geëiste beschikbaarheid van de installaties (>99%) en de eisen ten aanzien van comfort- en proceskoeling te kunnen voldoen, zijn er een viertal koude- en twee warmte-opwekkers geïnstalleerd. “De grootste breinbreker in dit verhaal is de regeltechniek die we hebben samengebracht in ons gebouwbeheersysteem”, aldus Gieling. “De regeltechnische aspecten van zowel onze data als onze elektrotechnische en werktuigbouwkundige werkzaamheden komen in het gebouwbeheersysteem samen.”

proceskoeling. Uitwisseling van warmte/koude met onder andere het naastgelegen hotel is daar een voorbeeld van. Het bouwtraject hebben we in fases verdeeld om gaandeweg controles te kunnen uitvoeren, zodat we bij oplevering de kwaliteit kunnen waarborgen. Dit moet leiden tot een LEED-certificering van het gehele pand.”

OPTIMALISERING VAN PROCESSEN Herman Kolkman geeft aan zeer te spreken te zijn over de bij dit project toegepaste BIM-methodiek (waaronder 3D-ontwerpen), een relatief jonge benadering waarin hij veel toekomst ziet. “Het brengt partners en daarmee hun kennis bij elkaar.

Ieder bekijkt vanuit de eigen discipline hoe tot een oplossing te komen en stemt dat op de suggesties van de anderen af. Zo werk je aan een verdere professionalisering van de bouwtechniek. Een opmerkelijke beeldverandering op de projectlocatie zelf is dat de monteurs en uitvoerders niet meer met traditionele tekening rondlopen, maar met tablets waarop de 3D-tekeningen uit BIM direct naar de praktijk zijn vertaald. Interactie en communicatie wordt hierdoor sterk vergroot... BIM past in de ‘lean’-gedachte van Hollander Techniek. Bij dit project heeft de methodiek zonder meer een rol gespeeld bij het optimaliseren van bepaalde processen.” ❚

Bij aanvang van het project, al in de ontwerpfase, moest er inzicht worden verkregen in de warmte-ontwikkeling. Gieling: “Enerzijds wilden we energieverspilling tegengaan, maar we wilden ons ook committeren aan de prestatieverantwoording ten aanzien van comfort- en

| 37

TILBURG | New Logic VIII

Tekst | Patricia van der Beek

Planning New Logic VIII alleen haalbaar met lean methode

RACE TEGEN DE KLOK Na de hoogwaardige distributiecentra voor onder andere Tesla Motors (New Logic II) en Rhenus Logistics (New Logic VI) ontwikkelt en realiseert Dok Vast alweer het achtste logistieke gebouw binnen de New Logic reeks: Dobologic, een distributiecentrum van ruim 50.000 vierkante meter dat net als zijn voorgangers in recordtijd wordt neergezet.

“Onze New Logic gebouwen hebben een duidelijke signatuur”, vertelt Managing Director Jos Klanderman van Dok Vast. “Kenmerkend is de bijzondere aandacht voor architectuur, waardoor de panden meer zijn dan een vierkante doos. Daarnaast passen we overal duurzame oplossingen toe, gebaseerd op de driestappenstrategie van de ‘Trias Energetica’: voorkom verspilling, maak maximaal gebruik van energie uit duurzame bronnen en maak zo efficiënt mogelijk gebruik van fossiele brandstoffen om in de resterende energiebehoefte te voorzien.”

RUIMTE EN LICHT Specifiek voor New Logic VIII is de kavelgrootte. De benodigde 70.000 vierkante meter,

Kenmerkend is de bijzondere aandacht voor architectuur

38 |

die voldoende ruimte biedt voor toekomstige uitbreiding, vond Dok Vast op industrieterrein Kraaiven in Tilburg. “Een andere specifieke eis betreft de grote hoeveelheid diffuus daglicht in het gebouw”, voegt Klanderman toe. “Dit om een prettige werkomgeving te creëren voor de drie- tot vierhonderd mensen die er dagelijks werken. Architectenbureau DENC gaf hier invulling aan met grote raampartijen en glazen puien aan de voor-, zij- en achterkant van het gebouw. Verder is het distributiecentrum ontworpen als een eenvoudig maar groot gebaar, passend bij zijn omvang. En net als op de andere New Logic gebouwen bepalen houten geveldelen en een duidelijk herkenbare entree het gezicht.”

ENERGIEZUINIG Met BREEAM ‘Very Good’ heeft het distributiecentrum van Dobologic geen extreem hoog energielabel. Toch doet het qua energiezuinigheid niet onder voor bijvoorbeeld het Teslagebouw met BREEAM-label ‘Outstanding’. Klanderman: “In lijn met de gedachte van de Trias Energetica voorzien we dit gebouw van een goede gebouwschil en de nieuwste generatie LED-verlichting. Het pand bereikt de meeste besparing door alleen energie te verbruiken wanneer dat nodig is. Bij afwezigheid gaan alle installaties, waar mogelijk, automatisch in rust- of uitstand.” De installaties zijn voorzien van de nieuwste software om het pand zelf te ‘besturen’. Zo kun je via de iPad lichtzones creëren en de lengte van de dimtijd instellen.

SNELTREINVAART Dobologic biedt in de eindsituatie ruimte aan zo’n 45.000 vierkante meter warehouse, 40

TILBURG | New Logic VIII

Bedrijfrestaurant New Logic VIII

Projectinfo DUURZAAM, LEAN UITGEVOERD GEVELWERK Als één van de vaste partners van Heembouw engineerde, produceerde en monteerde Portalume Systemen de kozijnen en vliesgevels van New Logic VIII in Tilburg.

'Onze New Logic gebouwen hebben een duidelijke signatuur' laaddocks, circa 1.500 vierkante meter kantoor en een mezzanine van bijna 5.500 vierkante meter. Fase één, die nu wordt uitgevoerd, bestaat uit 35.000 vierkante meter warehouse, 3.500 vierkante meter mezzanine en 1.500 vierkante meter kantoor. “De eerste fase vindt plaats in zes maanden”, aldus Klanderman, die spreekt over een ‘race tegen de klok’. “Die race kunnen we alleen winnen door lean te plannen en bouwen. Wij halen snelheid uit het integraal opstellen en naleven van de planning. Bovendien werken we alleen met partijen die het spel

De specialist in aluminium geveltechniek tekende de geveldelen in 3D uit. Deze tekeningen zijn geïntegreerd in het BIM-model van Heembouw. Peter Muller, eigenaar van Portalume Systemen: “Binnen zes weken brachten we 890 vierkante meter kozijnen, 190 vierkante meter vliesgevel, twee entreedeuren en acht vluchtdeuren aan.”

van lean kennen en meekunnen in de trein van snel opeenvolgende werkzaamheden.”

De geveloplossingen dragen bij aan het te behalen BREEAM-label ‘Very Good’. Zo hebben de kozijnen een gemiddelde U-waarde die lager is dan 1 W/m2K. Daarnaast zijn de vliesgevels en kozijnen voorzien van inbraakwerende triple beglazing.

Inmiddels is het gebouw wind- en waterdicht, de betonvloeren zijn gestort en de afbouw is in volle gang. Het interieur, dat rechtstreeks via de opdrachtgever verliep, moest mee in die sneltreinvaart en werd in de lean planning meegenomen. “Nu alle interieurkeuzes gemaakt en materialen besteld zijn, is het nog een kwestie van invullen”, besluit Klanderman. “In maart is naar verwachting het warehouse gereed, in april volgt het kantoor.” ❚

“Vergeleken met de vorige New Logic-projecten, waarbij we eveneens betrokken waren, moesten we meer werkzaamheden verrichten in een kortere doorlooptijd”, vertelt Muller. “Heembouw, specialist in lean bouwen, gaf hier als geen ander invulling aan. En wij konden goed in die lean planning mee, in goede samenwerking met de andere vaste partners van Heembouw.” Eind januari leverde Portalume Systemen het gevelwerk volgens planning op.

| 39

Cladding Partners: daken gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

TILBURG | New Logic VIII

Projectinfo DAK- EN GEVELBEKLEDING NEW LOGIC VIII: MEER DAN ‘VERY GOOD’ Kwaliteit in combinatie met snelheid. Dat is volgens Gilbert Romme, projectleider bij Cladding Partners, de sleutel tot het succes van New Logic VIII. De daken gevelspecialist borduurt hiermee voort op de reeds opgedane ervaringen tijdens eerdere New Logic-projecten van Dok Vast.

Licht en ruimte dragen bij aan een prettige werkbeleving

Bouwinfo OPDRACHTGEVER/ ONTWIKKELAAR ARCHITECT AANNEMER BOUWPERIODE

Dok Vast, Oisterwijk DENC, Oisterwijk Heembouw, Roelofarendsveen oktober 2015 – april 2016

In opdracht van Heembouw engineert, levert en monteert Cladding Partners de wind- en waterdichte schil van het distributiecentrum. Het betreft zo’n 32.000 vierkante meter aluminium dakplaten, circa 9.500 vierkante meter aluminium gevelpanelen en circa 550 strekkende meter aan aluminium afwerkingen, zoals kaders, luifels en sierelementen. Hoge lat “De kwaliteit van ons werk is geborgd in onze mensen”, vertelt Romme. “Daarnaast werken we alleen met hoogwaardige producten en gedegen materieel. En we leggen de lat hoog. In dit distributiecentrum voldoet de luchtdichtheid bijvoorbeeld aan dezelfde specificaties als het eerder opgeleverde New-Logic gebouw voor Tesla, met BREEAM-label ‘Outstanding’. Daarmee voldoen we dus ruimschoots aan de vereisten voor BREEAM ‘Very Good’.” Optimaal bouwproces Romme vervolgt: “Snelheid heeft alles te maken met efficiënt samenwerken. Om tot een optimaal bouwproces te komen, plannen en werken we volgens de lean methode. We passen alle werkzaamheden in elkaar en tussen de betrokken partijen vindt veel afstemming plaats.” In november 2015 ging de montage van start. Inmiddels is het ruwbouwgedeelte dicht en werkt Cladding Partners tot in april 2016 aan de gevelafwerking.

‘EXTRA VROEG STARTEN MET STRAATWERK’ Voor aannemingsbedrijf J. den Breejen GWW BV uit Hoofddorp is New Logic VIII het derde Dok Vast- project in opdracht van Heembouw. Ook bij de realisatie van dit logistieke complex is het bedrijf verantwoordelijk voor het grond-, leidingen straatwerk. “Kenmerkend voor New Logic VIII is de korte doorlooptijd”, vertelt uitvoerder Jan Grisnich van J. den Breejen. “In minder dan zes maanden tijd voeren wij onze werkzaamheden uit. We graven 10.000 kubieke meter grond uit voor de laadkuilen en wegen, we hogen daarmee het gebied op, brengen 35.000 ton menggranulaat aan voor de vloeren en maken de onderlaag voor 16.000 meter terreinverharding.” J. den Breejen is tevens verantwoordelijk voor het plaatsen van een oliebenzineafscheider en het graafwerk voor de hydrantenleidingen en nutsvoorzieningen. Volgens schema Dat J. den Breejen – net als de meeste andere betrokken partijen – al aan eerdere New Logic distributiecentra heeft meegewerkt, komt de planning ten goede. “Iedereen is goed op elkaar ingespeeld”, aldus Grisnich. “Bovendien passen we optimalisaties toe op basis van eerdere ervaringen, zoals extra vroeg starten met het straatwerk. En dankzij de goed georganiseerde lean planning van Heembouw lopen de werkzaamheden geheel volgens schema. Op dit moment voeren we het laatste straatwerk uit, op 1 maart leveren we op.”

| 41

ROOSENDAAL | Primark DC

EEN LOGISTIEKE UITDAGING:

PLANNEN, PLANNEN EN NOG EENS PLANNEN Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Sprangers Bouwbedrijf

In de ontwerpfase van distributiecentrum Primark in Roosendaal is Sprangers Bouwbedrijf – samen met de architect en de adviesbureaus van de opdrachtgever – een adviserende partij. Het bedrijf denkt mee over het grondwerk, de fundering, de constructie en meer en heeft dan nog geen idee dat zij later ook de uitvoerder van het project zal worden. “We hebben later deelgenomen aan de onderhandse aanbesteding”, vertelt Jacco van den Bergh, projectleider van Sprangers Bouwbedrijf. “En gelukkig zijn we daar als beste uitgekomen.”

Dan is het aan Sprangers Bouwbedrijf om 54.000 m² te vullen met bebouwing. Dat is meer dan één miljoen m³ met hoogtes tot 20 m¹. En dat in korte tijd. “De focus ligt dan volledig op de logistiek”, vertelt Van den Bergh. “Zo staan er soms acht kranen tegelijk op de bouwplaats, waarvan er vier in elkaars draaicirkel staan. We moeten dan met elke machinist hele precieze afspraken maken. Ze mogen maar één kant op draaien of ze moeten zich aan bepaalde tijden houden. Daarnaast zijn er vijftig medewerkers actief. In de afbouwfase loopt dat aantal op tot 120. Zij moeten precies weten wat er van hen verwacht wordt en op wie zij moeten aansluiten. Dat vraagt een gedetailleerde planning per onderaannemer.”

RISICO’S UITSLUITEN Extra aandacht vraagt het dak. Dit bevindt zich op een hoogte van 20 m¹ en moet worden voorzien van 228 lichtkoepels. Om de risico’s van vallen uit te

42 |

sluiten, worden alle openingen en sparingen voorzien van vangnetten. Pas als de gaten zijn afgedekt met roosters, worden deze weer verwijderd. En dan zijn er nog de verschillende constructiematerialen. Van den Bergh: “In de regel bestaat een constructie uit beton of uit staal. Distributiecentrum Primark heeft een staalconstructie met brandscheidende wanden in betonnen kolommen. Dat betekent dat twee disciplines samen de klus moeten klaren. De ene partij stelt het staal en de andere partij monteert de kolommen en wanden erin. Dat werkt alleen als de activiteiten goed op elkaar worden afgestemd.” Hoeveel uitdagingen het werk ook in zich heeft, het loopt goed. “Het vraagt veel van iedereen”, geeft Van den Bergh toe. “En het weer werkt niet echt mee. We hebben veel neerslag gehad en vijf dagen vorstverlet. Dat komt de planning niet ten goede. Het werk is bovendien complex en de tijdsdruk is hoog. Maar tot dusver schiet de uitvoering goed op.” ❚

ROOSENDAAL | Primark DC

Gebouwen die alom waardering oogsten… SPRANGERS Bouwbedrijf is gespecialiseerd in nieuwbouw, verbouw en renovatie. Realiseert zowel reguliere als innovatieve, utilitaire projecten en woningbouwprojecten. In de overtuiging dat een goed proces een waarborg is voor een goed eindresultaat, laten we in het bouwproces niets aan het toeval over. Onze gekwalificeerde medewerkers leveren topprestaties in heel Nederland. Resulterend in kwalitatief hoogwaardige, duurzame gebouwen die alom waardering oogsten. Zelf blijven we nuchter, met beide benen op de steiger, gestaag doorbouwen aan onze reputatie.

'Het distributiecentrum bevat meer dan één miljoen m³ bebouwing met hoogtes tot 20 m¹' Bouwinfo

Breda Delft Terneuzen Amsterdam www.sprangers.nl

OPDRACHTGEVER ARCHITECT CONSTRUCTIE UITVOERING BOUWSOM BOUWTIJD

Logistics Capital Partners (LCP DC1 NL BV) Stripesarchitects, Eindhoven Archikon, Goes Sprangers Bouwbedrijf, Breda 26 miljoen augustus 2015 – juni 2016

| 43

“Stripesarcitects helpt u uw unieke bedrijfsprocessen te vertalen in representatieve, efficiënte en duurzame gebouwen”

Inmiddels heeft stripesarchitects haar waarde in en voor de logistieke sector bewezen. Stripesarchitects heeft innovatieve logistieke concepten van haar opdrachtgevers weten te vertalen naar ontwerpen voor representatieve, efficiënte en duurzame distributiecentra annex kantoren. De opdrachtgevers hebben in al deze ontwikkelingsprocessen de regie op deze vertaalslag kunnen houden. En stripesarchitects ondersteunde en ontlastte hen daarbij door integraal diensten op het gebied van ontwerpmanagement, (constructief) ontwerp, installatietechniek, (financial) engineering, bouwmanagement en duurzaamheidscertificering aan te bieden. Met als resultaat integraal, zorgvuldig en goed door-geëxerceerde ontwerpen van gebouwen die de praktijktoets glansrijk doorstaan.

Wat treft u aan bij stripesarchitects: • brede kennis en ruime ervaring op het gebied van ontwerpen, engineeren, aanbesteden alsook begeleiden en uitvoeren tijdens het ontwikkelings- en realisatieproces; • hands-on aanpak in een ‘lean’ kernteam voor het structureren, optimaliseren en beheersen van processen; • breed netwerk van gespecialiseerde adviseurs; • specialistische kennis op het gebied van (toepassing van) duurzaamheid, zoals

Torenallee 45 | 5617 BA Eindhoven | +31 (0) 40 711 4630 | www.stripesarchitects.nl | info@stripesarchitects.nl

•

bijvoorbeeld BREEAM, LEED, DGNB, GPR, mede met het oog op de financiële regelingen in uw voordeel; de BIM werkmethodiek.

Op soortgelijke wijze werkt stripesarchitects ook voor ondernemingen en organisaties in de gezondheidssector, overheidssector, onderwijssector, en de volkshuisvestingssector.

ROOSENDAAL | Primark DC

Slim en efficiënt

Van bedrijfsprocessen naar een functionele lay-out Het terrein dat beschikbaar is voor het distributiecentrum van Primark is bijna 16 ha groot. Toch moet het terrein – om aan alle wensen van ontwikkelaar Logistics Capital Partners te voldoen – uiterst slim worden ingedeeld. Deze uitdaging is aan stripesarchitects. Zij maakt het ontwerp, regelt de bouwvergunningen, levert de expertise voor het BREEAM-certificaat en begeleidt de bouw. Stripesarchitects deelt het terrein zo in dat het ruimte biedt voor ca 85.000 m2 bebouwing, 180 parkeerplaatsen voor vrachtwagens en zo’n 350 parkeerplaatsen voor personenauto’s. Zij plaatst het gebouw nagenoeg tegen de achterste perceelgrens en situeert de goederenafhandeling en parkeerterreinen op het voorterrein. Het kantoorgedeelte is tegen het warehouse aangebouwd. In het warehouse wordt de kleding op pallets in ‘racks’ horizontaal opgeslagen; daarna wordt de kleding voor verzending naar de winkels in het GOH-gedeelte verticaal op hangers aangebracht (‘garments on hangers’).

EEN FUNCTIONELE EN FLEXIBELE LAY-OUT “Het klinkt nu allemaal logisch en efficiënt”, vertelt Marc Bell, architect/directeur van stripesarchitects. “Veel factoren hebben hierbij een rol gespeeld. Het

gebouw is nu volledig afgestemd op de huidige en toekomstige bedrijfsprocessen van Primark. We hebben als het ware de bedrijfsprocessen ‘vertaald’ naar een functionele en flexibele lay-out. We hebben rekening gehouden met de afwijkende hoogte in het GOH-gedeelte, de looplijnen voor de medewerkers, veiligheid, gescheiden verkeersroutes voor vrachtwagens en personenauto’s, afvalverwerking, opslag van materialen en meer.”

BREEAM-EISEN Speciale aandacht vraagt het duurzaamheidscertificaat BREEAM dat Logistics Capital Partners wil halen na oplevering. Hiervoor gelden bijzondere eisen. “Deze hebben betrekking op het energiezuinige beheer van het pand, materiaalgebruik, veiligheid en meer”, licht Bell toe. “Gelukkig zijn we hierin gespecialiseerd en kunnen we dit proces vakkundig begeleiden.”

AFWISSELENDE GEVELBEKLEDING Met het volumineuze warehouse gaat stripesarchitects voor een afwisselende gevelbekleding. Zij voorziet het gebouw van een 5 m¹ hoge betonnen plint, waarin ook de loading-docks zijn opgenomen. Het warehouse-gedeelte daarboven heeft een horizontale gevelbekleding, opgebouwd uit een translucente strook van polycarbonaat en vervolgens blauwe stroken van donker naar licht. In het GOH-gedeelte zijn de sandwichpanelen verticaal aangebracht. Zo verwijst het patroon naar de hangende kleding. Bell is tevreden over het ontwerp. Het gebouw toont – ondanks zijn immense afmetingen – toegankelijk en overzichtelijk. Het restaurant met kantoor zijn door de grote raampartijen zelfs uitgesproken uitnodigend. “Primark kan hiermee weer decennialang vooruit.” ❚

| 45

Nieuwbouw distributiecentrum

Primark te Roosendaal

Specialisten in daken wandbeplating! 717077_Diessen 1-2 hr.pdf

Volg ons ook via:

16-02-16

www.hardeman-vanharten.nl

09:48

T 0318 46 15 51 | E info@hardeman-vanharten.nl

METALEN OPBOUWSYSTEEM | PREFAB SYSTEEM | DUURZAAM | RECYCLEBAAR

Dragonder 33B 5554 GM Valkenswaard Tel: 040-253 07 52 Fax: 040-254 67 30 www.vandiessendak.nl info@vandiessendak.nl

717051_Diessen 1-2.indd 1

12-12-13 16:59

ROOSENDAAL | Primark DC

Projectinfo PREFAB BETON IN GROTE HOEVEELHEDEN EN INDRUKWEKKENDE AFMETINGEN

GEVELBEKLEDING EN DAKBEPLATING, MAAR DAN PIJLSNEL

De prefab elementen (T-stukken, opstortplaten en achterwanden) voor de 55 loading docks, dakplaten en gevelelementen van de vier noodtrappenhuizen van Primark, evenals de stabiliteitswanden voor het kantoorgedeelte, worden geproduceerd en geleverd door Cervix Beton. Bij elkaar een aanzienlijk werk.

De enorme gevels van het distributiecentrum van Primark – in totaal ca. 17.000 m² – worden door Hardeman van Harten voorzien van geïsoleerde sandwichpanelen.

“Daar waren we ook op voorbereid”, vertelt directeur Sander van den Bosch. “De detailleringen en uitgangspunten van enkele onderdelen zijn echter gedurende het project aangepast en geoptimaliseerd, waardoor de engineering meer tijd vroeg dan gedacht. Maar met de inzet van extra medewerkers en materieel hebben we de verschillende onderdelen tijdig kunnen realiseren.” De stabiliteitswanden voor het kantoor zijn groot en zwaar gewapend, de geïsoleerde wanden voor de trappenhuizen verschillen in dikte en de prefab T-stukken zijn altijd maatwerk. “Maar hier zit nu juist onze kracht. Op onze nieuwe productielocatie in Ede kunnen we hier prima op inspelen.” Cervix Beton heeft voor Primark de engineering verzorgd, maar produceert ook complete casco’s, inclusief montage. Kortom, het bedrijf kan klanten écht ontzorgen.

De horizontale panelen bestaan uit zes verschillende kleuren, soms lichtdoorlatend. De verticale panelen hebben ook nog drie breedtes. “Om vergissingen te voorkomen, is het patroon volledig uitgeëngineerd”, vertelt Martijn Jansen, projectleider van Hardeman Van Harten. “Onze monteurs werken met het schema in de hand.” En dan is er nog de achtergevel die extra aandacht vraagt. Deze ligt vlak langs het spoor en moet daarom extra brandwerend zijn. Hier worden geen panelen geplaatst van 100 mm dik, maar van 140 mm dik. Dakbeplating met lichtkoepels Het dak – in totaal ca. 55.000 m² – wordt uitgevoerd in stalen dakbeplating. Gezien de korte tijdsspanne gebeurt dit in een tempo van ca. 10.000 m² per week. Verder heeft deze klus nog een specifieke uitdaging. In de beplating moeten namelijk 223 lichtkoepels komen. De sparingen voor de lichtkoepels regelt Hardeman van Harten ter plaatse en ook de montage van de koepels neemt zij voor haar rekening. Warmlopen voor uitdagingen “Op het gebied van gevelbeplating kunnen we eigenlijk alles aan”, zegt Jansen hierover. “Het zijn juist die onmogelijke deadlines en die lastige details waarvoor we warm lopen. Dat geldt voor ons hele team. Het kan voor ons niet snel genoeg. Zo zitten we in elkaar.”

WERKZAAMHEDEN OP HET DAK De werkzaamheden aan het dak van distributiecentrum Primark te Roosendaal worden verzorgd door A. Van Diessen dakbedekkingen BV. De opdracht betreft een bedrijfshal en kantoor. “Deze mooie opdracht (ca 55.000 m²) hebben we gegund gekregen van Sprangers Bouwbedrijf. Omdat het een BREEAM-project betreft, moeten we aan speciale voorwaarden voldoen”, vertelt directeur Ad van Diessen. “Door de juiste samenwerking is de opleverdatum in juni 2016 te realiseren. Onze werkzaamheden zijn gestart op 7 december 2015 en de 1ste fase is reeds gereed. Er wordt een hoogwaardige isolatie met een Rc-waarde van 6.0 op het dak aangebracht. Tevens is de pvc dakbedekking (Renolit) 1.8mm dik, om een garantietermijn van twintig jaar te behalen.” T-DOCKS

DE ESSENTIËLE SCHAKEL IN UW BOUWPROJECT. Laat u informeren hoe dit maatwerk betonproduct de essentiële schakel wordt in uw bouwproject. Neem vrijblijvend contact op met

 Rondom koppelbaar met vloeren en overige constructies  Aanstorten van dock is nooit nodig

een van onze adviseurs.

 Multi-inzetbaar

Curiestraat 6 Ede T 0318-742043

CERVIXBETON.NL | 47

HENGELO | HP Valves

Tekst | Fiona van Gemert-de Heus (Zutphens Persbureau) Beeld | Plegt-Vos & bct architecten

13.000 M² VOOR HP VALVES BINNEN JAAR GEREED

‘GEK OP PREFAB BETON’ De combinatie van de grootte, de bouwsystematiek en de snelheid waarmee het gerealiseerd wordt, maken de nieuwbouw van HP Valves in Hengelo (Overijssel) tot een opvallend project. Met dank aan de toepassing van prefab beton. In januari was het ongeveer een jaar geleden dat de opdrachtgever, HP Valves in Oldenzaal, voor het eerst met bouwer Plegt-Vos uit Hengelo om tafel zat. Van een concrete opdracht was toen nog geen sprake, maar door hun bestaande relatie koos HP Valves voor de Hengelose bouwer. Ook bct architecten, ingenieurs en adviseurs was al vroeg betrokken. Architect Renzo Pavanello begon met schetsen op basis van een bijzonder interessante organisatie van de ruimten: een grote industriehal rond het centrale kantoorblok. Dit schema weerspiegelt de visie van HP Valves; het directe contact tussen de medewerkers bevordert de samenwerking en het gewenste hoge kwaliteitsniveau van de producten. Het hart van het gebouw is een patio, zodat veel daglicht in het centrale deel van het gebouw komt. De visie van HP Valves is terug te vinden in de compositie van de gevels. Een centraal, transparant kantoordeel, verbeeld door een verticaal ritme

48 |

van gemetselde kolommen, komt naar voren uit een bouwvolume met een horizontale verdeling, een bakstenen plint, glas en strakke metalen beplating.

KETENSAMENWERKING EN BIM Duidelijk was dat het bedrijf meer ruimte nodig had, maar de locatiekeuze was nog niet bepaald toen de eerste schetsen al gemaakt werden. Een belangrijk punt in het Programma van Eisen was de deadline: in september 2016 moet de nieuwbouw al volledig operationeel zijn. Gerrit Olimulder van Plegt-Vos legt uit dat de snelle realisatie mogelijk werd met behulp van ketensamenwerking en BIM. “Dankzij het vroegtijdige vertrouwen van de opdrachtgever is het gehele project in een half jaar uitgeëngineerd”, vertelt Olimulder. Toen HP Valves koos voor het High Tech Systems Park op het voormalige terrein van Thales hoefde het inmiddels ontwikkelde ontwerp alleen nog gespiegeld te worden. Doordat de

HENGELO | HP Valves

Bouwinformatie OPDRACHTGEVER ONTWERP CONSTRUCTEUR E/W-ADVISEUR UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

HP Valves B.V., Oldenzaal bct architecten, ingenieurs & adviseurs, Enschede Goudstikker-de Vries, Sneek Technion, Heerenveen Plegt-Vos Oost B.V., Hengelo Löwik Installatietechniek B.V., Almelo € 8.600.000,1 oktober 2015 – 29 juli 2016

Projectinfo RUIM 150 TON STAAL Op het High Tech Systems Park in Hengelo wordt vanaf oktober 2015 gewerkt aan de bouw van een nieuw pand voor HP Valves. Het pand bestaat uit drie gedeelten: het kantoor met verschillende patio’s, een laagbouw- en een hoogbouwhal. In opdracht van hoofdaannemer Plegt-Vos Oost B.V. voorziet Novicon het pand van een stalen constructie waarbij ruim 150 ton staal wordt ingezet.

betrokken partijen gewend zijn om te ‘BIM-men’ konden zij al vroegtijdig met elkaar clashen, aldus Olimulder. “Daardoor kunnen we snel bouwen met minder faalkosten.” De staalconstructie voor de 8.800 vierkante meter grote hal met een vrije overspanning van 32 meter werd ook al in dat voorstadium vervangen door prefab beton. Projectleider Mark Scholte Lubberink van Plegt-Vos: “Wij zijn gek op dat bouwsysteem. Je kunt het aan de voorkant perfect voorbereiden. Een goede voorbereiding is het halve werk.”

OPTIMALE LICHTINVAL In oktober startten de bouwwerkzaamheden en op 26 juli wordt de nieuwbouw opgeleverd. Dan staat er een productiehal van 8.800 vierkante meter met 4.200 vierkante meter kantoor verdeeld over drie bouwlagen. De derde bouwlaag kijkt uit over de productiehal, die daarom voorzien wordt van een sedumdak. De prefab betonnen constructie draagt niet alleen bij aan de brandwerendheid van het gebouw, maar kan dit zwaardere dak ook beter dragen. In plaats van een constructie met stelschoren is voor de fundatie gekozen voor een ingeklemde, momentvaste constructie. Suntrackers zorgen voor voldoende daglicht; dit zijn lichtkoepels die met behulp van GPS de zon volgen en daardoor altijd zorgen voor de meest optimale lichtinval. Deze wordt vervolgens met spiegels maximaal verspreid.

Het skelet van het gebouw, bestaande uit zware prefab betonnen kolommen en liggers, wordt aangevuld met stalen componenten. “De aansluiting tussen de betonnen en stalen onderdelen vormde hierbij de grootste uitdaging”, aldus Carl Hemmer, projectleider bij Novicon. “Tijdens de montagewerkzaamheden moet er namelijk voldoende speling zijn om eventuele maatafwijkingen te ondervangen.” Om het bouwproces in goede banen te leiden, is al het tekenwerk in de voorbereidende fase ondergebracht in een IFC (Industry Foundation Classes) model. “Deze Open BIM variant, waarin alle toe te passen materialen driedimensionaal getekend zijn, biedt veel voordelen voor de constructeur, architect en opdrachtgever. Zo kun je heel nauwkeurig en snel werken, met weinig kans op fouten. Om het gehele bouwtraject te laten slagen, is het bovendien belangrijk om de werkzaamheden goed op elkaar af te stemmen, waarbij een intensieve samenwerking een absoluut begrip is.” De eerste samenwerking tussen Plegt-Vos en Novicon dateert van tientallen jaren terug. “Wij zijn hierover zeer te spreken. Als ik kijk naar de afgelopen vijf jaar hebben we zeker 125 opdrachten voor Plegt-Vos mogen uitvoeren. Een prestatie waar we trots op zijn”, aldus Hemmer.

De productiehal wordt op de groei gebouwd. Om te zorgen dat de hal flexibel in te delen blijft, wordt nu een leidingraster voor onder de vloer ontwikkeld. Deze grid maakt het mogelijk om leidingen gemakkelijk te veranderen en flexibel machines te plaatsen. Problemen verwachten de bouwers niet. Scholte Lubberink: “In het voortraject behaal je de winst. Je zit vroegtijdig met elkaar om tafel. Ons grootste risico is de winter.” ❚

| 49

Toelevering diverse zetwerken

Al bijna 30 jaar is de naam Novicon verbonden met kennis, kwaliteit en innovatie op het gebied van staalconstructies en daken gevelbeplating in al zijn verscheidenheid. Novicon is een modern bedrijf dat beschikt over een sterk geautomatiseerd machinepark en gemotiveerde deskundige medewerkers, zodat wij optimaal kunnen inspelen op al uw wensen. Sacharovstraat 4 | 7575 EA | Oldenzaal | t: 0541 573 030 f: 0541 573 031 | info@novicon.nl | www.novicon.nl

STAALBOUW DAK- EN WANDBEPLATING TOELEVERING

Staalconstructies Dak- wandbekleding

HENGELO | HP Valves

Projectinfo OP DE TOEKOMST GERICHT Alle technische installaties en de daktechniek van het nieuwe bedrijfsgebouw van HP Valves worden aangelegd door Löwik Installatiegroep, vertelt directeur Peter Valk. “Löwik Installatietechniek verzorgt alle gebouwgebonden elektrotechnische- en werktuigbouwkundige installaties, alsmede de utilities ten behoeve van de productieprocessen. HP Valves is een groeiend bedrijf en de installaties moeten kunnen inspelen op de expansie en de veranderende bedrijfsprocessen.” “Flexibiliteit en duurzaamheid zijn belangrijke kenmerken van dit project”, aldus Valk. “Vanuit dit perspectief zijn ook de technische installaties ontworpen. Denk aan vraaggestuurde ventilatie, zomernachtventilatie, het gebruik van LED-verlichting en warmteterugwinning. Door alle systemen te verbinden, kunnen onder andere het klimaat en energieverbruik optimaal beheerd worden." Valk geeft vervolgens uitleg over de manier van werken. “Er is sprake van een relatief korte bouwtijd, van oktober vorig jaar tot en met juli dit jaar, terwijl ingezet wordt op een heel hoog kwaliteitsniveau in het kantoor en de productiehal. Daarom zijn we vanaf de initiatieffase in het bouwteam betrokken, werd besloten veel te prefabriceren en hebben we tijdens de voorbereidingen de BIMmethode toegepast. Hierdoor was het ontwerp bij de start van de bouwwerkzaamheden volledig gereed.” Valk vertelt dat sprake is van een strakke gezamenlijk opgezette planning. “Alleen dankzij een goede samenwerking kunnen we in een hoog tempo werken en kwaliteit bieden. De bouw ligt, ondanks de winterperiode, volledig op schema.”

Kwaliteit op het hoogste niveau! Uitvoering en advies op gebied van: · bitumen, EPDM en kunststof dakbedekkingen · Witte dakbedekking, groendaken, zonnedaken en parkeerdaken · koper- lood- en zinkwerken · dakgoten en hemelwaterafvoeren · renovatie- en nieuwbouwprojecten · onderhoudscontracten · 10 jaar garantie · dakveiligheid

Bleskolksingel 5A • Almelo • Telefoon (0546) - 47 37 04 www.lowikdak.nl • info@lowikdak.nl

LICHTKOEPELS MET SUNTRACKERS Drie daken krijgt de nieuwbouw van HP Valves: het magazijn, de productiehal en de kantoren. Die worden aangebracht door Löwik Daktechniek, onderdeel van Löwik Installatiegroep, dat alle installaties in het gebouw verzorgt. Jan de Haan, bedrijfsleider Daktechniek, geeft aan dat de werkzaamheden op korte termijn zullen beginnen. “Op de 7.300 m² grote productiehal, waar de kantoren op uit kijken, komt een groendak met sedum. Dat oogt prettiger en het sedum fungeert als waterbuffer waardoor het riool wordt ontlast. Verder plaatsen we lichtkoepels met suntrackers, voorzien van een zonne-energie aangedreven GPS-motor met reflecterende spiegels die de beweging van de zon volgen en zo voor een optimale lichtinval zorgen. Een innovatief product dat het energieverbruik vermindert.” Op het betonnen kantoordak, zegt De Haan, komt grind. Het magazijndak wordt voorzien van witte, reflecterende kunststof dakbedekking die er aan bijdraagt dat de warmtestroom naar binnen toe vermindert en daardoor het comfort verhoogt. “Als er in de toekomst zonnepanelen worden geplaatst, zullen die door de reflectie beter renderen”, aldus De Haan. “Duurzaamheid heeft bij dit project alle aandacht. Tijdens de voorbereiding is alles zorgvuldig uitgewerkt zodat de uitvoering, als de weersomstandigheden meespelen althans, vlekkeloos kan verlopen.”

| 51

NAZARETH (BELGIË) | Agristo

OPTIMALE PROJECTCOÖRDINATIE

52 |

NAZARETH (BELGIË) | Agristo

Projectinfo DUURZAME KOELINSTALLATIE VOOR VRIESHUIS AGRISTO TE NAZARETH

Tekst | Michel van den Heede Beeld | Synergo

In Nazareth (België) wordt momenteel de laatste hand gelegd aan het nieuwe diepvriesmagazijn van Agristo, dat eind maart in gebruik wordt genomen. Om de coördinatie rondom het project zo goed mogelijk te laten verlopen, heeft Agristo advies- en ingenieursbureau Synergo ingeschakeld. Rien Melis, directeur-eigenaar van Synergo vertelt: “Wij zijn hierbij niet alleen verantwoordelijk voor de planning en het budget, maar bewaken ook de kwaliteit van het project en zorgen ervoor dat contractpartijen zo efficiënt mogelijk samenwerken.” Naast het hoogbouw diepvriesmagazijn dat wordt opgebouwd met behulp van zogenaamde silobouw, wordt er ook gewerkt aan een betonnen laagbouwgedeelte. De laagbouw vormt de connectie tussen de productie, de expeditie en de hoogbouw. “Met een hoogte van 45 meter biedt het magazijn ruimte aan circa 24.500 pallets. Uiteraard wordt het gebouw hermetisch afgesloten om de temperatuur van -25°C

te kunnen garanderen. Handling en opslag van de pallets gebeurt geheel automatisch.” In het kader van de brandveiligheid wordt door middel van stikstofinjectie het zuurstofpercentage in de hoogbouw verlaagd. “Op deze manier wordt het ontstaan van brand voorkomen of wordt een binnenkomende brand gedoofd.” ❚

Cofely Axima, dat aan de wieg staat van talrijke grensverleggende koelconcepten in de meest uiteenlopende sectoren, verzorgt de levering en installatie van de koeling voor de hoogbouw diepvries van Vrieshuis Agristo te Nazareth, bestaande uit twee Nh3 diepvriesverdampers van elk elf meter lang en een technische cabine, die wordt opgesteld tussen de verdampers. “De twee Nh3 verdampers van elk 600 kW staan in voor het handhaven van de gewenste ruimtetemperatuur in de hoogbouwdiepvriesloods”, vertelt Regional Manager Jim Geldhof. “De verdampers zijn opgesteld in de nok van de loods. De regelapparatuur bevindt zich in een technische cabine opgesteld tussen beide verdampers. De verdampers zijn onder meer uitgerust met EC-ventilatoren, wat in combinatie met de ontdooioptimalisatie resulteert in een energetisch optimaal geheel. De koeling zelf wordt aangeleverd vanuit de centrale Nh3-installatie gebaseerd op tweetrapstechnologie, ontworpen voor een totale koelcapaciteit van 5.600 kw. Afregeling, opvolging en bewaking lopen over het Scada supervisiesysteem waarop zowel lokaal als vanaf afstand ingelogd kan worden.”

| 53

NAZARETH (BELGIË) | Agristo

FOR A BETTER CLIMATE hvac

| koudetechniek | sprinkler

Onze oplossingen in koudetechniek > Commerciële en industriële koelen vriesoplossingen > Engineering > Installatie > Unitbouw > Energy Saving Solutions > Automatisering > Service & Onderhoud

_ _

COFELY AXIMA becomes ENGIE AXIMA

info@cofelyaxima-gdfsuez.be www.cofelyaxima-gdfsuez.be

2016 01 25 Stedenbouw.indd 1

SYNERGO FELICITEERT AGRISTO MET VRIESOPSLAG OP HOOG NIVEAU!

1/25/2016 4:52:52 PM

ERVAAR HET VERSCHIL

 Projectmanagement  Consultancy  Engineering  Industriële veiligheid

T +31 (0)113 235 100 E info@synergo.com I www.synergo.com

DUIVEN | Vitaal Centrum

Tekst | Liliane Verwoolde

Multifunctionele centrumvoorziening

EEN KRACHTIGE VERSTERKING VOOR CENTRUM DUIVEN Het Gelderse dorp Duiven is niet meer wat was. In de laatste decennia is het ‘dorpje onder de rook van Arnhem’ in snel tempo uitgegroeid tot een plaats met ruim 25.000 inwoners. Het centrum en de voorzieningen groeiden echter niet evenredig mee. Daar brengt het Vitaal Centrum in het hart van Duiven verandering in.

Met een reeks van monumentaal ogende panden past de tweede fase van het Vitaal Centrum Duiven naadloos in zijn omgeving. De begane grond wordt aan de Pastoriestraat gevuld met winkels en aan het Remigiusplein met horeca. Het pand met prominente luifel vormt de entree voor de twee verdiepingen. Wie hier naar binnen gaat, treft vervolgens een mix van functies voor levendigheid, activiteit, veiligheid en samenhang in Duiven. Op de eerste etage liggen de bibliotheek en Cultureel Centrum Ons Genoegen (CCOG) voor films, muziek, feesten en verenigingsleven. Op de tweede etage volgen een zwembad en kinderopvang Partou met een buitenspeelplaats op het dakterras en ruimtes voor zorgverleners. Het plan is ontsproten aan het brein van Explorius Vastgoedontwikkeling en gerealiseerd door Nijhuis Bouw. In de zomer van 2015 is fase II in gebruik genomen.

UITDAGENDE OPGAVE “De gemeente moedigde bij de aanbesteding aan om voor de tweede etage van het Vitaal Centrum alternatieve functies te bedenken”, ›

| 55

DUIVEN | Vitaal Centrum

Projectinfo STAALCONSTRUCTIE, TRAPPEN EN HEKWERKEN Voor dit project hebben de installatiebedrijven die onderdeel uit maken van de Van der Sluis Technische Bedrijven de complete werktuigbouwkundige, elektrotechnische en zwembadinstallatie gerealiseerd. Metaalsluis heeft onder andere de staalconstructie, trappen en hekwerken gefabriceerd en gemonteerd. Van der Sluis Technische Bedrijven heeft alles in huis om zich een totaalinstallateur te mogen noemen. Onder de namen Verwarmingssluis, Loodsluis en Electrasluis heeft het bedrijf zich de afgelopen tientallen jaren gespecialiseerd in verwarmings-, loodgieters- en elektrotechnische installaties voor met name de woningen utiliteitsbouw. Metaalsluis adviseert, ontwerpt, produceert, assembleert en installeert stalen constructies, ondersteuningsconstructies, trappen, bordessen, hekwerken en stalen toebehoren voor woningbouw en utiliteitsbouw.

INSTALLATIE TECHNIEK

Bezoekadres: Kamperzeedijk 107 8281 PD Genemuiden Postadres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden T: 038 - 344 65 55 E: info@vd-sluis.nl W: www.vd-sluis.nl

Sanitair en riolering Gas, lucht en verwarming Elektrotechniek Lood- en zinkwerken

CONSTRUCTIES METAALSLUIS Utiliteitsbouw Constructies Naadloze productie

DUIVEN | Vitaal Centrum

Met een reeks van monumentaal ogende panden past de tweede fase van het Vitaal Centrum Duiven naadloos in zijn omgeving.

vertelt Alfred Tibben, directeur van Explorius, dochteronderneming van Nijhuis Bouw. “Het gebruik van de begane grond en de eerste verdieping waren voorgeschreven. Samen met Beltman Architecten uit Enschede en Nijhuis Bouw Apeldoorn hebben we toen voor de tweede en eerste verdieping een multifunctioneel plan ontwikkeld, geschikt voor het CCOG met onder andere de schutterij en geschikt voor functies die elkaar en het CCOG versterken.”

Vitaal Centrum vormt een krachtige versterking van het centrum van Duiven.”

VERZWAARDE BETONCONSTRUCTIE De situering van een zwembad op de tweede verdieping is allesbehalve alledaags. Tibben: “Een zwembad was welkom in Duiven. Maar het moest niet de sfeer in het hele gebouw bepalen. Bouwtechnisch gezien was het geen probleem om het zwembad op de tweede etage te bouwen.

'Een feestzaal voor duizend mensen en een zwembad op de tweede verdieping vormen constructieve uitdagingen' MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK De jaarlijkse schuttersfeesten vragen een ruimte voor duizend gasten, compleet met podium, tribune en theatervoorzieningen. In de rest van het jaar wordt deze ruimte door scheidingswanden verdeeld in ruimtes die geschikt zijn voor een boetseerclub, bloemschikclub of muziekgezelschap. De inwonende partijen versterken elkaar in hun functioneren en delen de sanitaire ruimtes, lift en roltrappen. Kinderen die naar het kinderdagverblijf gaan, krijgen tijdens hun verblijf zwemles, zodat ouders hen slechts eenmaal hoeven te brengen en halen. “De routing is best een puzzel geweest”, vertelt Tibben hierover. “Maar het geheel loopt nu als een geoliede machine en het

De feestzaal voor duizend bezoekers was wel een constructieve uitdaging. Constructeur Aveco de Bondt moest de constructie berekenen op een ‘dynamische belasting’ in tegenstelling tot de reguliere ‘statische belasting’. Dit heeft geresulteerd in een extra zware betonconstructie.”

VAKMANSCHAP De ingewikkelde betonconstructie, de grote variatie in geveldetailleringen, het uitzonderlijke metselwerk, de krappe bouwplaats en de korte bouwtijd hebben van het Vitaal Centrum een uitdagend bouwproject gemaakt. In juli 2015 heeft Nijhuis Bouw het complex met trots overgedragen aan de gemeente Duiven. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Duiven ONTWIKKELING Explorius Vastgoedontwikkeling, Rijssen UITVOERING Nijhuis Bouw, Apeldoorn ONTWERP Beltman Architecten, Enschede CONSTRUCTEUR Aveco de Bondt, Rijssen INSTALLATIEADVIES Huygen Installatie Adviseurs, Zwolle BOUWKOSTEN € 8.200.000 ex btw BOUWPERIODE mei 2014 - juli 2015

| 57

AMSTERDAM | Rokin 21

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Siem Steur Staalconstructies

STAALCONSTRUCTIES ROKIN LOGISTIEK HUZARENWERK

De bouwlocatie op het drukke Amsterdamse Rokin

Met dichtgeslibde verkeersaders, hoge parkeertarieven en weinig opslagruimte zijn binnenstedelijke bouwprojecten niet bij elke bouwer even populair. Ook op het Amsterdamse Rokin is het druk, onder meer voor de twee nieuw te bouwen (luxe)warenhuizen van Haussmann en Marks & Spencer. Ruim zeshonderd ton staal gaat erin; geleverd, gelost en direct gemonteerd.

Soms is succesvol bouwen meer een kwestie van logistiek puzzelwerk, dan het logisch op elkaar stapelen van verschillende soorten bouwmaterialen. Zoals op het door veel toeristen bevolkte Amsterdamse Rokin, tussen het Paleis op de Dam en het Spui. Op de locatie waar voorheen het Fortis-hoofdkantoor huisde, maakt Siem Steur Staalconstructies uit Volendam staalconstructies voor twee nieuw te bouwen winkelpanden voor de warenhuizen Haussmann en Marks & Spencer. Een logistieke huzarenklus, zegt projectleider Michel Tol. “Zo’n werk als dit hangt van afleverschema’s aan elkaar. Elk transport van materialen dient precies te zijn afgestemd op de werkzaamheden van die dag. Want ruimte voor opslag is er eenvoudig niet.” In de praktijk betekent dit just-in-time leveren. Dat wil zeggen: wat er op het werk verschijnt, dient direct te worden verwerkt.

58 |

VEEL KILO’S Steur voert de opdracht uit in opdracht van bouwkundig hoofdaannemer Van Wijnen uit Weesp. Op de gehandhaafde kelderfundering verschijnen op de nummers 21 en 49 respectievelijk een zes- en zevenlaagse staalconstructie met een bruto vloeroppervlak van 12.000 m². Met als centraal uitgangspunt maximale indelingsvrijheid – zowel op de vloeren als in de hoogte. Tol: “Zeshonderd ton staal voor twee van dit soort gebouwen is echt veel. Dat komt hoofdzakelijk doordat de constructie met grote overspanningen wordt uitgevoerd. Winkelruimte – en al helemaal op deze locatie – is duur. Zo wordt vrijwel elke meter maximaal benut.” Dat laatste geldt dus ook voor de inhoud. Daarom monteert Steur voor de vloeren hoofdzakelijk zelf geprefabriceerde THQ-liggers (hoedliggers). Zodat de onderkanten van de (kanaalplaat)plafonds vlak blijven.

AMSTERDAM | Rokin 21

Overzicht van het werk

STERK IN STAAL

Werkzaamheden op de tweede verdieping

BIM-ENGINEERING Nog zwaarder zijn de liggers ter plaatse van het opgaande werk bovenop de kelderbak. Steur monteert hiervoor HE 1000 M liggers die met een massa van 355 kg/m¹ tot de zwaarste uit de categorie behoren. Met ook hier als belangrijkste reden bewegingsvrijheid in de kelder. Tol: “Ruwbouw van casco’s is een samenspel van verschillende onderaannemers en leveranciers. Iedereen heeft zijn eigen inzicht en werkmethodiek, dat maakt de kans op fouten groter. Daarom stelde de opdrachtgever als eis dat we de constructie in BIM zouden uitwerken.” Niet voor de eerste keer, zo blijkt. Tol: “Wij werken nu anderhalf jaar met BIM. Wanneer de verschillende disciplines in het model passen en aansluiten op elkaar, dan weet je dat dit in de praktijk ook zo zal zijn.”

SPECIALISME Dat Steur de opdracht kreeg, is niet toevallig: al eerder werd met Van Wijnen samengewerkt, dit voor beide partijen tot volle tevredenheid. Bovendien blijkt het werk aan het Rokin bij Steur te passen. Tol: “Wij richten ons hoofdzakelijk op de wat complexere werken, waaronder binnenstedelijke renovaties, ingewikkelde constructies, petrochemische projecten en offshore-werken. Anders gezegd: projecten waarover moet worden nagedacht. Je zult ons niet snel zien inschrijven op loodsen voor op bedrijfsterreinen. Niets ten nadele daarvan, maar de ‘snelle meters’ laten we liever aan anderen over.” ❚

Siem Steur Staalconstructies is al 60 jaar gespecialiseerd in het in eigen beheer ontwerpen, construeren, produceren en monteren van staalconstructies. De projecten worden afgeleverd en gemonteerd als totaalproduct. Kiest u voor Siem Steur, dan kiest u voor betrokkenheid, vakmanschap, korte lijnen en een bedrijf dat actief met u meedenkt richting een optimaal eindresultaat.

siemsteur.nl • 0299 399900 • Volendam

Bouwinfo

jaar

OPDRACHTGEVERS ARCHITECT HOOFDAANNEMER STAALCONSTRUCTIE START BOUW OPLEVERING RUWBOUW CASCO

Haussmann/Marks & Spencer Rijnboutt Architecten, Amsterdam Van Wijnen, Weesp Siem Steur Staalconstructies, Volendam maart 2015 zomer 2016

| 59

DUIZEL | Royal Agio Cigars

Nieuwbouw en renovatie Royal Agio Cigars

‘De bedrijfsprocessen gaan gewoon door’

Het is één van ’s werelds belangrijkste makers van sigaren: Royal Agio Cigars. Het hoofdkantoor met bedrijfsgebouw in Duizel wordt momenteel gerenoveerd en grotendeels vervangen door nieuwbouw. De werkzaamheden worden uitgevoerd door de Remmers Bouwgroep.

60 |

De uitvoering van de werkzaamheden voor Agio gebeurt in drie fases, vertelt projectleider Marcel Ruijsch van Remmers Bouwgroep. “De bedrijfsprocessen van Agio gaan gewoon door tijdens deze fases. In het voorbereidingstraject was onze visie op de aanpak om dit mogelijk te maken, mede doorslaggevend. We zijn hierin onderscheid geweest en hebben klantwaarde kunnen leveren.”

in december afgerond. Inmiddels zijn door Agio de machines naar de nieuwbouw verplaatst, zodat de productie en dergelijke daar kunnen worden voortgezet. Vanaf week 6 wordt dan de rest van de oude productiehal gesloopt. Vervolgens beginnen we aan de nieuwbouw van de hallen, de tweede fase op deze locatie.”

In de eerste fase is de oude ATD-fabriek gesloopt en is al het benodigde grondwerk gedaan. Dat was in het voorjaar van 2015. In juli werd vervolgens aan de eerste fase van de hallen begonnen. Ruijsch: “Deze fase hebben we

CONSTRUCTIEVE UITDAGING Ruijsch geeft aan dat na de sloop en het grondwerk van de hallen in de eerste fase, is gestart met het tot casco strippen van het bestaande hoofdkantoor.

DUIZEL | Royal Agio Cigars

Als gevolg hiervan werd het kantoorpersoneel verhuisd naar tijdelijke units die ook op het bouwterrein staan. Tijdens de sloop van het bestaande kantoor kwamen diverse onverwachte zaken aan het licht, merkt hij op. “Werken aan een bestaand gebouw levert altijd enkele verrassingen op. Bovendien was er de wens om het nieuwe kantoor, dat de nieuwe hallen verbindt met het oude kantoor, tevens aan te laten aansluiten op het bestaande kantoor, zonder gebruik te maken van extra kolommen. Dat was een constructieve uitdaging die we met het nodige rekenwerk hebben opgelost.” Hij legt vervolgens uit dat Agio niet alleen bij de kantoren, maar ook voor de gevels van de hallen – zeker die in het zicht liggen – voor een mooie, representatieve uitstraling heeft gekozen. “De gevel van kantoor wordt uitgevoerd met een antraciet geanodiseerde vliesgevel, deels structureel. De vliesgevel is voorzien van gevelbanden van Alubond zetwerk in geanodiseerd koperlook-uitvoering. Bij de hoge opslaghal worden sandwichpanelen met

een speciale coating toegepast, lijkend op de geanodiseerd koper Alubond van het kantoor. Op een andere plek bij de hallen komt een haaientandprofiel van RVS met een spiegelend effect waardoor aan de buitenkant niet te zien is dat het fabriekshallen zijn.”

BREEAM Eén van de uitdagingen van het project, zegt hij, is het realiseren van het duurzaamheidslabel BREEAM ‘Outstanding’. Een bijzondere ambitie en uniek omdat dit een project is met zowel nieuwbouw als renovatie. “Het was voor de installateur een hele puzzel om de juiste combinatie van installaties te vinden. Tel daar bij op dat in de hallen vanwege de opslag van de sigaren een speciaal klimaat vereist is. Daar is dus heel wat denkwerk in gaan zitten. Bovendien lag er de wens om veel van die techniek van het kantoor en de hallen inpandig onder te brengen.” Al met al is het volgens Ruijsch een mooi project dat om enkele bijzondere oplossingen vraagt. “Het laten doorlopen van de bedrijfsprocessen hebben we enerzijds opgelost door gefaseerd te werk te gaan. Er is veel overlegd, zowel met de opdrachtgever als met de diverse partijen die bij de renovatie en nieuwbouw betrokken zijn. Dat doen we volgens de lean engineerings- en planningsmethode. Dit is onze standaard aanpak bij dit soort huisvestingsvraagstukken. Voor dit project hebben we enkele filmpjes gemaakt die deze aanpak verduidelijken. Met de juiste aanpakmentaliteit zorgen we dat we ons gezamenlijk aan de planning houden en dat we conform afspraak opleveren.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER CONSTRUCTEUR INSTALLATIES SPRINKLER

Royal Agio Cigars Bo2 Architectuur en Stedenbouw BV Remmers Bouwgroep Raadgevend Ingenieursburo Van Nunen b.v. Van Hout adviseurs en installateurs (W), Mansveld Projecten & Services B.V. (E) Kuijpers Beveiligingssystemen

| 61

DEN HAAG | Waldo City

Tekst | Lilian Heijmans Beeld | NU Projectontwikkeling

Nieuwbouw Waldo City Den Haag:

een innovatief concept voor jongerenhuisvesting Waldo City wordt gebouwd aan de Waldorpstraat in de Haagse Laakhaven naar het concept: The Waldo. Dit is een studioconcept voor eenpersoonshuishoudens waarbij de studio’s verhuurd worden aan werkende jongeren en studenten. Het eerste project van tweeënveertig studio’s binnen Waldo City wordt in het voorjaar van 2016 opgeleverd. Voor het eind van het jaar zijn de projecten Waldo Tower, Waldo Park en Waldo Twins gereed voor in totaal zo’n vierhonderdzestien bewoners. Een recordsnelheid, aangezien de eerste gesprekken tussen de aannemer en ontwikkelaar op basis van een voorlopig ontwerp pas eind 2014 plaatsvonden. De studio’s in het Waldo-concept zijn compact, maar beschikken tegelijkertijd over alle voorzieningen. Ze variëren van vierentwintig tot negenenveertig vierkante meter en beschikken over een eigen woon/slaapkamer met grote raampartijen voor ruime lichtinval. Daarnaast hebben ze vloerverwarming en een luxe badkamer met een vrij hangend toilet, wastafel en douche. Verder zijn de studio’s voorzien van een comfortabele keuken met onder meer een combimagnetron, kookplaat en koelkast. De meeste beschikken ook nog over openslaande deuren naar een balkon van vier vierkante meter. De studio’s worden opgeleverd met afgewerkte wanden, prachtige laminaatvloeren en gordijnen.

CENTRALE VOORZIENINGEN Waldo Tower wordt tweeëntwintig verdiepingen en zeventig meter hoog. Het zal daarmee het hoogste gebouw in Laakhaven West worden. Onder het gebouw komen commerciële ruimtes, waaronder een grand café met een groot terras. Dit moet een verzamelpunt voor de hele wijk worden. Op het

laaggelegen gedeelte van de hoogbouw komen centrale dakterrassen, waar alle bewoners gebruik van kunnen maken. Het idee is ze in te richten als een urban lounge met gratis wifi. Aan de zijkant van het gebouw stroomt de Laak en daar komt een (plezier)jachthaven. Waldo Tower krijgt beneden voor de huismeester een centrale balie. In Waldo Park en Twins zullen in totaal zesennegentig studio’s verrijzen. Waldo Twins zal uit twee gebouwen achter elkaar bestaan met een binnentuin. Op de begane grond en eerste verdieping wordt een parkeergarage gecreëerd met daarboven drie woonlagen. Ook komt er een centrale fietsenstalling. Verder wordt het dak van Waldo Park gedeeltelijk voorzien van een mos-sedumdak. Alle drie de gebouwen krijgen zogenaamde ‘dove’ gevels en een centraal bewakingssysteem.

BEPERKTE BOUWPLAATS Waldo Park en Twins verrijzen vlak naast het spoor dat naar het naastgelegen station Hollands Spoor leidt. “Op drie meter naast de spoorlijn nieuwbouw

neerzetten, mag je met recht een uitdaging noemen”, vertelt projectmanager Ron van Rijn van NU Projectontwikkeling. “Er mogen geen trillingen vrijkomen die het treinverkeer kunnen verstoren. Daarom hebben we voor de fundering voor een grondverdringend, trillingsvrij boorsysteem gekozen. Verder hebben we met veel veiligheidsmaatregelen te maken om mogelijke verstoring van het treinverkeer te voorkomen. En dat alles op een zeer beperkte bouwplaats.”

GOEDE SAMENWERKING “Om de klus te klaren. is het de kunst om met een zeer efficiënte planning van middelen en personeel te werken”, vult Albert Jan Moerman aan, bedrijfsleider bij Stebru Bouw uit Nieuwerkerk aan den IJssel. “De uitdaging met zo weinig beschikbare opslagruimte is om de materialen zo efficiënt mogelijk naar de plaats van bestemming te brengen. Gelukkig hebben we door een uitstekende samenwerking met NU Projectontwikkeling en de overige betrokken partijen, waaronder de gemeente Den Haag, een flow gecreëerd die ons in staat stelt dit project in zo’n korte periode te realiseren.” ❚

62 |

DEN HAAG | Waldo City

Bouwinfo OPDRACHTGEVER NU Projectontwikkeling, Den Haag ARCHITECT Kampman Architecten, Den Haag HOOFDAANNEMER: Stebru Bouw, Nieuwerkerk aan den IJssel ADVIES Wolf Dikken Adviseurs, Wateringen CONSTRUCTEUR Theo Wulffraat & Partners, Zwijndrecht INSTALLATEUR Spindler Installatietechniek B.V., Rotterdam WKO-INSTALLATIE Eteck, Waddinxveen

Projectinfo WALDO TOWER BIJNA OP HOOGTE Als onderdeel van nieuwbouwproject Waldo City, in de wijk Laakhaven West in Den Haag, verrijst Waldo Tower: een woontoren met 321 eenpersoonsappartementen verdeeld over 22 woonlagen, bovenop een commerciële plint. De ruwbouw van deze betonnen kolos is in handen van Beton Bouw Nederland, in opdracht van hoofdaannemer Stebru Bouw. “Als gespecialiseerde onderaannemer in betonbouw dragen we bij aan uiteenlopende bouwprojecten in Nederland”, zegt directeur Henk Speelman van Beton Bouw Nederland. “Onze opdrachten variëren van enkele woningen tot grootschalige projecten zoals de Rotterdamse Markthal. Voor de Waldo Tower voeren we de complete ruwbouwwerkzaamheden uit, van de fundatie tot de dakvloer, inclusief de engineering en levering van de bekisting. Ook zijn we, in overleg met de aannemer, verantwoordelijk voor het bouwschema. Met behulp van de tunnelbekisting bepalen we het bouwtempo.” Tunnelgietbouw De keuze voor in het werk gestort beton was een bewuste, vanwege de korte voorbereidingstijd en de flexibiliteit tijdens de uitvoering. “Om een hoge bouwsnelheid te realiseren, voeren we de toren vanaf de eerste verdieping uit in tunnelgietbouw”, aldus Speelman. “Deze bouwmethode is de ultieme vorm van lean bouwen, omdat je volgens een vast schema werkt, met vaste mensen die vaste taken uitvoeren. Elke vijf dagen leveren we een verdieping op, inclusief het plaatsen van de beglaasde puien. Uitdaging hierbij is de complexe vorm van de plattegrond, met wisselende beukmaten. Gedurende die vijf dagen moeten we de bekisting twee keer ombouwen, wat extra tijdsdruk geeft.” Beton Bouw Nederland startte in juli 2015 met de onderbouw, om in september te vervolgen met de toren. Naar verwachting is de ruwbouw in maart 2016 gereed.

Heliotroopring 1200 - 3316 KG Dordrecht - T. 085-0022600 - www.betonbouwnederland.nl

734086_Beton Bouw Nederland.indd 1

25-02-16 11:35

| 63

HILVERSUM | NTR/BNN-VARA-gebouw

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Klaassen Groep

Revitalisering NTR/BNN-VARA-gebouw:

een uitdagend project Na een bijzonder en intensief bouwtraject is de revitalisering van het NTR/BNN-VARA-gebouw op het Mediapark in Hilversum een feit. In een tijdsbestek van minder dan anderhalf jaar heeft het pand, onder coördinerende leiding van hoofdaannemer Klaassen Groep, aan de binnenzijde een volledige transformatie ondergaan. Dat het gebouw ten tijde van de werkzaamheden voor het grootste deel in gebruik moest blijven, vormde hierbij een extra uitdaging. Door in bouwteamverband te werken, kon alle kennis en kunde van de verschillende partijen optimaal worden benut.

De aanleiding voor de revitalisering is drieledig. Allereerst omvat het de herstructurering van het omroepbestel, waarbij BNN en VARA zijn samengegaan. Dit bracht met zich mee dat de medewerkers van de voormalige omroep BNN moesten worden ondergebracht in het bestaande gebouw. Ten tweede voldeed het gebouw, technisch gezien, niet meer aan de eisen van deze tijd waardoor diverse bouwen installatietechnische aanpassingen noodzakelijk waren. Daarbij wilde de directie dat het nieuwe pand zou voelen als een nieuwe start voor het nieuwe fusiebedrijf, waarbij de oorspronkelijke medewerkers van VARA en BNN zich thuis voelen. Meer dan voorheen is er daarom aandacht besteed aan de uitstraling van de werkomgeving. Zo werken de medewerkers van BNN-VARA nu in een dynamische omgeving die media uitstraalt.

64 |

BOUWPROCES Alvorens gestart werd met de werkzaamheden, is in drie sessies een lean planning opgesteld voor het gehele project. De uiteindelijke werkzaamheden zijn in drie fasen opgedeeld, waarbij onderscheid werd gemaakt tussen het BNN-VARA-gedeelte enerzijds, het NTRgedeelte anderzijds en niveau nul van het gebouw. Marcel Temming, projectleider bij Klaassen Groep, vertelt: “We hadden te maken met een rechthoekig gebouw van acht bouwlagen, van niveau nul tot niveau zeven. Op verzoek van de opdrachtgever hebben we eerst de BNN-VARA zijde uitgevoerd waarbij we omhoog werkten van niveau één tot niveau zes. Toen deze fase was afgerond, hebben we heel niveau zeven aangepakt, dus inclusief het gedeelte van NTR. Dit proces hebben we herhaald bij de NTR zijde, waarbij we ook weer

van onder naar boven hebben gewerkt. Als laatste hebben we niveau nul aangepakt over de gehele oppervlakte van het gebouw.”

WERKZAAMHEDEN Om een meer open werkstructuur te creëren zijn alle bestaande binnenwanden gesloopt en is een gering aantal wanden teruggeplaatst. Ook heeft het gebouw nieuwe klimaatplafonds gekregen. De vides zijn niet alleen geschilderd, maar er is tevens akoestisch wandmateriaal aangebracht. Alle vloerbedekkingen op de verdiepingen zijn vervangen en de trappenhuizen van het gebouw zijn volledig gemoderniseerd. Ook de toiletgroepen en pantry’s hebben een opknapbeurt gehad. Hierbij is onder meer het wandtegelwerk hersteld en is een gietvloer aangebracht over de bestaande tegelvloer.

HILVERSUM | NTR/BNN-VARA-gebouw

Projectinfo W- EN E-INSTALLATIES Een belangrijk onderdeel van de revitalisering van het NTR/ BNN-VARA-gebouw betreft het opwaarderen van de W- en Einstallaties. Deze taak ligt in handen van totaalinstallateur Lomans uit Amersfoort en omvat verschillende werkzaamheden. Marvin van Dam, projectleider bij Lomans, vertelt: “Voor wat betreft de E-installaties hebben wij de armaturen omgewisseld voor energiezuinige LED-verlichting. Bij de aanpassing van de kantoorindeling zijn ook de luchtroosters in de computervloeren verplaatst en hebben wij, omdat er klimaatklachten waren, overal nieuwe regelkleppen tussen gezet.”

LOGISTIEK Logistiek gezien bracht het project de nodige uitdagingen met zich mee. Zo moesten de medewerkers van het omroepbestel gedurende het bouwtraject hun werkzaamheden kunnen blijven uitoefenen. “Daarom hebben we aan de buitengevel van het gebouw een personen- en goederenlift geplaatst. Deze lift was alleen bedoeld voor het bouwpersoneel, zodat de medewerkers van het omroepbestel in alle rust gebruik konden maken van de bestaande liften en trappenhuizen. Ook is er, met behulp van boorproeven, gekeken of de overlast die door het boren veroorzaakt werd beperkt kon worden, zodat de in gebruik zijnde radiostudio’s hun uitzendingen ongehinderd konden laten doorgaan. “Een gecoördineerd samenspel met de opdrachtgever heeft ertoe geleid dat we deze processen tot een goed einde konden brengen”, aldus Temming. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER NTR/BNN-VARA ARCHITECT N-interieurarchitecten / Workshop of Wonders HOOFDAANNEMER Klaassen Groep vestiging Arnhem ADVIES W4Y Harderwijk CONSTRUCTEUR Pieters Bouwtechniek Amsterdam

De bestaande klimaatplafonds functioneerden al een tijdje niet goed meer, maar zouden in eerste instantie compleet blijven zitten. Het was de bedoeling dat hierop een geluiddempend materiaal zou worden aangebracht, wat de akoestiek van het gebouw ten goede zou komen. Dit was echter erg kostbaar en nam in het bouwtraject behoorlijk wat tijd in beslag. “Uiteindelijk hebben we gezamenlijk de conclusie getrokken dat een nieuw klimaatplafond meer voordelen bood. Deze wending heeft wel een grote impact gehad op het bouwproces. Je begint in zekere zin weer van vooraf aan.” De combinatie met het werken in een volledig operationeel gebouw maakte het bouwproces volgens Van Dam extra bijzonder. “Snel schakelen, korte doorlooptijden en een flexibele werkhouding waren de absolute voorwaarden om dit project te laten slagen.”

WANDAFWERKING, GLASEN SCHILDERWERK Bij de revitalisering van het NTR/BNN-VARA-gebouw in Hilversum heeft Van Dijk Glas- en schilderwerk Leerdam in opdracht van hoofdaannemer Klaassen Groep het complete glasen schilderwerk, alsmede alle wandafwerkingen uitgevoerd. “In ruim een jaar tijd hebben wij het plan dat was uitgedacht door de binnenhuisarchitect van dit project in de praktijk gebracht”, aldus Dirk van Dijk, eigenaar Van Dijk Glas- en Schilderwerk Leerdam. Dat het gebouw gedurende de revitalisering gewoon in gebruik was, vormde een extra uitdaging. Zo werd er niet alleen volop vergaderd, maar werden tijdens de bouwwerkzaamheden ook opnames gemaakt. “Wij vinden het dan ook heel belangrijk dat onze mensen 100% betrouwbaar zijn, een bepaalde rust uitstralen naar de klant en een flexibele werkhouding hebben. Alleen op die manier kun je goed inspelen op de processen die plaatsvinden tijdens het bouwtraject.”

| 65

ACHTER ELK SCHILDERWERK ZIT EEN VERHAAL

Luisteren, adviseren, schilderen... EEN SCHILDER LEVERT SCHILDERWERK. DAT IS HET MINSTE WAT U MAG VERWACHTEN. DE SCHILDERS VAN VAN DIJK GAAN EEN STAPJE VERDER. OF... EEN STAPJE TERUG. EERST LUISTEREN. WAT WIL DE KLANT? KAN DAT WEL OF KUNNEN WE HET ZELFS NOG MOOIER MAKEN? WELKE MOGELIJKHEDEN ZIJN ER? ZO KOMEN WE TOT EEN PLAN VAN AANPAK. DAARNA LATEN WE MERKEN DAT WE ONS VAK VERSTAAN. SCHILDEREN ZIT ONS IN HET BLOED. ZO LEVEREN WE PRACHTIGE SCHILDERWERK OP EN GENIETEN WE VAN DE GOEDE SAMENWERKING. VAKMANSCHAP IS MEESTERSCHAP. MAAR HET BEGINT MET LUISTEREN. WAT KUNNEN WIJ VOOR U BETEKENEN?

BINNEN- EN BUITEN SCHILDERWERK VOOR: • particulieren, bedrijven, aannemers • monumentale panden • winkels, scholen, fabrieken • woningbouwverenigingen

Bel ons geheel vrijblijvend voor kleur-/materiaaladvies, offerte of meerjaren onderhoudsplan

LEERDAM

Glas- en schilderwerk Nijverheidsstraat 16, 4143 HM Leerdam T 0345-633307 • M 06238 95952 dirk@vandijkglasenschilderwerk.nl

www.vandijkglasenschilderwerk.nl

Of het nu gaat om een woonhuis, een utiliteitsgebouw, een bedrijfspand of gebiedsontwikkeling… bouwen is het waarmaken van een ambitie, het realiseren van een droom. Maar bouwen is ook een complex proces. Alle stappen daarin - ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, exploiteren, onderhouden - bepalen uiteindelijk sámen het succes van een bouwproject. Bouwen is daarom méér, de KlaassenGroep biedt u die meerbouwwaarde.

www.klaassen.com

ROTTERDAM | Rotterdam The Hague Airport

Tekst | Liliane Verwoolde

Meer ruimte, sfeer en comfort

Via de checkpoints naar de bouwplaats Rotterdam The Hague Airport is gestart met de bouw van een nieuwe aankomsthal 2. Vanwege de groei van het aantal reizigers – in zes jaar tijd van 1 miljoen naar 1,7 miljoen – is een nieuwe aankomsthal 2 meer dan welkom. De hal wordt aanzienlijk groter dan de oude aankomsthal en wordt voorzien van twee bagagebanden. De bouw vindt plaats in een beveiligd gebied en dat vraagt om respect voor de regels die hier gelden. De nieuwe aankomsthal van Rotterdam The Hague Airport wordt gebouwd omdat de technische levensduur van de bestaande aankomsthal is bereikt. Daarnaast moet de nieuwe hal een eind maken aan de overbezette bagageband en de temperatuur die in de hal – vooral 's zomers – behoorlijk kan oplopen. De nieuwe aankomsthal wordt drie keer zo groot en beschikt dan in totaal over drie bagagebanden. Hanse Staalbouw neemt als hoofdaannemer de

fundatiewerkzaamheden, vloerconstructie, staalconstructie inclusief dak en wanden en de vliesgevel aan de voorzijde voor haar rekening.

Een storing op de apparatuur brengt immers risico’s met zich mee. Ook voor de hoge kraan gelden beperkingen. Deze mag alleen worden ingezet met extra lichtsignalen, een vlag en een speciale vergunning. Maar dit is nog niet alles: de werkzaamheden vinden plaats in een beveiligd gebied. Wim van der Slik, projectleider van Hanse Staalbouw: “De medewerkers gaan met hun paspoort door de poortjes en de vrachtwagens gaan – na controle – onder begeleiding naar de bouwplaats.”

UITZONDERLIJKE REGELS

TRILLINGSVRIJ FUNDEREN

Alle genoemde werkzaamheden vinden plaats in de directe nabijheid van de verkeerstoren en de apparatuur die de toren aanstuurt. Dat betekent dat alles trillingsvrij en geluidsarm moet gebeuren.

Om de trillingen van de funderingswerkzaamheden tot een minimum te beperken, werkt Hanse Staalbouw met grondverdringende boorpalen. Hiernaast plaatst zij trillingsmeters. ›

| 67

Voor de nieuwe aankomsthal The Hague Rotterdam heeft Goemaat Glas de vliesgevels en automatische deurautomaten gerealiseerd.

Provincialeweg 14 3252 LR Goedereede t 0187 - 49 26 48 f 0187 - 49 26 53 e info@goemaatglas.nl

goemaatglas.nl

Energieweg 13 • 3133 EB Vlaardingen Tel.: 010 - 434 95 88 • Fax.: 010 - 435 37 73

Lid van Glas Branche Organisatie

Ben van Schoor.indd 1

24-02-16 16:34

HOOFDAANNEMER

Ook de basis van Aankomsthal 2 is staal! De Weel 13 • 4306 NV Nieuwerkerk (Z) • 0111 641 333 • info@hansestaalbouw.nl • www.hansestaalbouw.nl

hanse + staal een sterk verhaal

ROTTERDAM | Rotterdam The Hague Airport

Projectinfo MONTAGE VLIESGEVELS EN AUTOMATISCHE DEURAUTOMATEN Als leverancier verzorgt Goemaat Glas de aluminium vliesgevel en de deurautomaten voor de nieuwe aankomsthal 2. In samenwerking met Hanse Staalbouw en het bouwteam heeft het bedrijf het uitdagende werk aangenomen. Het werk bestaat uit 135 m² vliesgevel met neutraal zonwerende triple beglazing en vier automatische deuren. De aluminium vliesgevel en de deurautomaten worden geheel in de eigen aluminiumfabriek in Oud Gastel geproduceerd (SKM Productie B.V.). De montage met veel kraanwerk vraagt een goede afstemming met Hanse Staalbouw en de technische dienst van het vliegveld, zodat het vliegverkeer er geen enkele overlast van ondervindt. Het is voor het bedrijf een grote uitdaging om aan dit project mee te werken en om alles in goede banen te leiden, vooral wat betreft het plannen en uitvoeren in de korte bouwtijd die voor dit project staat.

Zo kan zij onmiddellijk ingrijpen als de trillingslimiet onverhoopt wordt overschreden. Ook de lichtverkeersleidingdienst neemt voorzorgsmaatregelen. Gedurende de hele operatie is er een monteur stand-by.

ENERGIEZUINIGE INSTALLATIES Als de fundering is uitgevoerd, wordt de beganegrondvloer gelegd met kanaalplaatvloeren, vervolgd door de staalconstructie en de installaties. “Om de brandveiligheid te borgen, is de hele hal voorzien van een sprinklerinstallatie”, vertelt Van der Slik. “Verwarming en koeling zijn geregeld met twee grote luchtslangen, aangesloten op de gebieds-WKO. Ook de LED-verlichting is weloverwogen gekozen. Enerzijds is deze optimaal rustgevend, een welkome eigenschap in het tumult van een luchthaven. Anderzijds is hij voorzien van bewegingsdetectie en dus uiterst milieuvriendelijk.” Zonnepanelen op het dak genereren een groot deel van de nodige energie. Met het intensieve gebruik van de vloer, moet de vloerafwerking aan hoge eisen voldoen. Zo moet de vloer slijtvast en geluidsabsorberend zijn. Het

geluid van de grote mensenmassa’s en met name het geluid van de wieltjes onder de koffers moet tot het minimum worden beperkt. Daarnaast moet de vloer een bijdrage leveren aan de uitstraling van de hal. “Hierover zijn de beslissers het nog niet eens”, vertelt Van der Slik. “Maar het lijkt erop dat het een tegellook gaat worden.” In april – net voor de aankomende vakantiedrukte – wordt de aankomsthal in gebruik genomen. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Rotterdam The Hague Airport, Rotterdam ONTWERP Noorderlicht architekten, Delft ADVIES Peters & Van Leeuwen, Gouda UITVOERING Hanse Staalbouw, Nieuwerkerk BOUWPERIODE november 2015 – april 2016

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES IN TOPCONDITIE Voor de tweede aankomsthal in RTHA regelt Ben van Schoor Aviation Infra Techniek de camerasystemen – compleet met toegangspasjes – waarmee de volledige luchthaven 24/7 in de gaten kan worden gehouden. Zij beheert de brandmelden sprinklerinstallaties en de noodstroomaggregaten. Als het ergens belangrijk is dat de installaties gegarandeerd functioneren, dan is het wel in de luchtvaart. Dat maakt het beheer van de installaties nagenoeg even intensief als de aanleg ervan. “Voor het beheer van de brandmelden sprinklerinstallaties en de noodstroomaggregaten houden we de installaties constant in topconditie”, vertelt directeur Ben van Schoor. “We voeren periodiek testen uit en controleren of de installaties voldoen aan de eisen voor de certificering. Hierdoor weet RTHA honderd procent zeker dat bij spanningsuitval alles gewoon doordraait. De vliegtuigen kunnen blijven vliegen en de koffiezetapparaten draaien gewoon door. Een veilig en comfortabel gevoel voor de passagiers.” Ben van Schoor Aviation Infra Techniek, onderdeel van Ben van Schoor, is gespecialiseerd in de elektrotechniek in en op terminals, platforms en startlandingsbanen van luchthavens.

| 69

BEDRIJFSPRESENTATIE | ServicebouwPlus

Tekst | Patricia van der Beek

‘Compleet en vertrouwd in onderhoud, renovatie en verbouw’ Totaaloplossingen, kwaliteit, betrouwbaarheid en persoonlijke aandacht voor de klant. Dat is waar ServicebouwPlus, een groepsonderneming van Janssen de Jong Groep, voor staat. Opgericht op 18 januari 2016 borduurt ServicebouwPlus op integrale wijze voort op de jarenlange kennis en ervaring die is opgedaan binnen Janssen de Jong Groep. “Het begon allemaal met de serviceafdeling van Hercuton”, vertelt directeur Carlo Eeftink van ServicebouwPlus. “Deze afdeling richtte zich aanvankelijk op servicevragen voor prefab betonnen bedrijfshuisvesting, maar kreeg al snel de vraag om ook werkzaamheden aan panden van derden te verrichten. Kleinschalige klussen maakten gaandeweg plaats voor grote mutatieen transformatieprojecten. Met ServicebouwPlus geven we hier invulling aan. Hierbij bundelen we de krachten binnen de groep en vergroten we dus de synergie. Zo zijn we nog beter in staat om onze opdrachtgevers oplossingen op maat te bieden.”

DEZELFDE TAAL ServicebouwPlus biedt opdrachtgevers van bedrijfsmatig vastgoed totaaloplossingen voor onderhoud, renovatie en verbouwingen. “Dit gebeurt in vier stappen”, legt Eeftink uit. “Eerst gaan we met de opdrachtgever in gesprek om zijn wensen en behoeften te inventariseren. Die wensen en behoeften vertalen we naar een totaaloplossing en offerte op maat. Na akkoord op de offerte gaat ons enthousiaste team aan de slag. Zij nemen het gehele project uit handen. Van het tekenwerk en de vergunningaanvraag tot aan de uitvoering en oplevering. Onze opdrachtgevers kunnen zich ondertussen gewoon bezighouden met hun core business.” Doordat hij over bijna dertig jaar ervaring in de bouw beschikt, weet Eeftink als geen ander wat belangrijk is voor het slagen van zo’n traject: “Een

70 |

optimale afstemming tussen de mensen binnen en de mensen buiten. We spreken allemaal dezelfde taal. Wat we op kantoor communiceren, krijgt opvolging op de projectlocatie.”

DIEPGEWORTELDE KERNWAARDEN ‘Compleet en vertrouwd’ is geen marketinggestuurd motto, maar een set diep in de organisatie gewortelde kernwaarden die ten grondslag liggen

BEDRIJFSPRESENTATIE | ServicebouwPlus

'We bundelen de krachten binnen de groep'

Directeur Carlo Eeftink.

aan de dienstverlening van ServicebouwPlus. Eeftink: “De kernwaarde ‘compleet’ heeft met name betrekking op de offertes die wij aanbieden. Hierin staat het totale traject omschreven, zodat er geen verrassingen achteraf zijn. ‘Vertrouwd’ heeft alles te maken met de betrouwbaarheid en kwaliteit van onze medewerkers. Zij beschikken allemaal over een VOG-verklaring, maar minstens zo belangrijk is hun persoonlijke werkwijze en

klantvriendelijkheid. Onze mensen beschikken dus niet alleen over de vereiste skills, maar ook over de juiste mentaliteit en de nodige flexibiliteit.”

HOGER NIVEAU Opdrachtgevers van ServicebouwPlus zijn Property Managers en partijen als Hitachi Data Systems, Starbucks, Cushman & Wakefield en Goodman. Elk met hun specifieke wensen en situaties, waar

ServicebouwPlus op passende wijze invulling aan geeft. “Vaak zien we dat we op basis van onze werkwijze meer opdrachten krijgen, waardoor onze dienstverlening zich als een olievlek uitbreidt”, zegt Eeftink. “Ik ben trots op wat we al bereikt hebben. Hiermee is de basis gelegd voor verdere groei. We hebben de ambitie om verder te blijven innoveren. Ik zie veel kansen in onze branche om ServicebouwPlus naar een nog hoger niveau te brengen.” ❚

| 71

BEDRIJFSPRESENTATIE | Mossink Elektrotechniek

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Mossink Elektrotechniek

VOORUITSTREVEND IN ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES Sinds de oprichting in 1959 is familiebedrijf Mossink Elektrotechniek een gedreven onderneming waarbij de klant nog echt centraal staat. Met grote en kleine projecten, variërend van nieuwbouw en renovatie tot utiliteitsbouw, is het bedrijf inzetbaar voor een zeer brede doelgroep. In de loop der jaren heeft Mossink Elektrotechniek zich niet alleen gericht op elektrotechnische installaties maar heeft het bedrijf zich ook diverse specialisaties eigen gemaakt.

“Zo leveren wij onder meer geavanceerde beveiligingssystemen voor brand-, overval- en inbraakpreventie en hebben wij een eigen Service, Beheer en Onderhoudstak om onze klanten compleet te ontzorgen”, aldus Ronald de Vries, één van de twee directeuren van Mossink Elektrotechniek.

ONDERSCHEIDEND In een markt waar de concurrentie groot is, is het goed te weten waar je krachten liggen. “Uiteraard is het leveren van kwaliteit hierbij een absoluut vereiste. Kenmerkend voor ons bedrijf zijn de korte lijnen die wij hanteren binnen onze organisatie. Dit maakt dat wij snel kunnen schakelen. Onze flexibele werkhouding zorgt ervoor dat wij ons goed kunnen verplaatsen in de wensen van de klant, waarbij oplossingsgericht denken een standaard is.” Bij het opbouwen van een Directeuren Ronald de Vries en Jan Companjen.

72 |

goede relatie speelt ook betrouwbaarheid een grote rol. “Door onze grote betrokkenheid en open bedrijfscultuur zijn onze klanten verzekerd van een persoonlijke benadering. In het verlengde hiervan hebben wij ons bedrijf ingericht als showroom waarmee wij de laagdrempeligheid voor onze klanten willen bevorderen. Hierdoor kunnen zij proeven aan de kwaliteit die ons bedrijf te bieden heeft.”

LANGDURIGE RELATIES Mossink Elektrotechniek investeert niet alleen in kwaliteit maar hecht ook veel waarde aan langdurige relaties met haar klanten en medewerkers. “De jarenlange relaties die wij hebben opgebouwd met onze medewerkers hebben ervoor gezorgd dat wij nu werken met een hele hechte groep mensen. Onze medewerkers zijn niet alleen zeer ervaren, maar hebben in de afgelopen tientallen jaren

BEDRIJFSPRESENTATIE | Mossink Elektrotechniek

alle marktontwikkelingen op elektrotechnisch vlak op de voet gevolgd.” Eén van deze marktontwikkelingen is natuurlijk duurzaamheid. “Dit trekken wij niet alleen door in onze bedrijfsprocessen maar ook in het werkklimaat voor onze medewerkers. Naast het investeren in ‘groene’ auto’s en energiezuinige verlichtingsplannen staat ook een duurzame en gezonde bedrijfscultuur centraal, passend binnen de huidige maatschappelijke ontwikkelingen. Zo onderhouden wij bijvoorbeeld een relatie met het Centrum voor Duurzame Inburgering (NVA Amersfoort) waarbij wij taalstages aanbieden voor asielzoekers.”

KENNIS EN INNOVATIE Mossink Elektrotechniek investeert ook veel tijd in kennis en innovatie. “Middels opleidingen wordt de kennis die wij in huis hebben goed onder-

houden, dit vinden wij heel belangrijk. We houden dan ook goed in de gaten wat de laatste marktontwikkelingen zijn en hoe we daar het best op kunnen inspelen. Hierdoor kunnen wij onze klanten te allen tijde de meest actuele producten en diensten aanbieden.” Innovatief ondernemen houdt tevens in dat de weten regelgeving op de voet wordt gevolgd. Zeker in de elektrotechnische branche zijn de regels de laatste jaren steeds verder aangescherpt. “Doordat wij als één van de weinige bedrijven in het bezit zijn van een EVK-keurmerk (Elektrotechnische Veiligheids Keuring) zijn onze klanten er zeker van dat hun elektrotechnische installaties volgens de meest recente Europese normen worden beoordeeld en gecontroleerd.” ❚

| 73

mpliften.nl

Devenco en Total Lift Care hebben de krachten gebundeld en gaan verder onder de naam MP DEVENCO-TLC, een internationale leider in liften mobiliteitsoplossingen. Vanaf nu voorzien wij, onder de merknaam MP DEVENCO-TLC, onze klanten in heel Nederland van expertise, excellente service, de meest complete liften roltrapinstallaties en onderhouden renovatieservice.

Samen sta je sterker

Vertrouwd

De Beek 1. Postbus 209. 3871 MS Hoevelaken

Kwaliteit

Transparant

+31 033 - 45 666 31

One Stop

info@mpliften.nl

Service

BEDRIJFSPRESENTATIE | MP Devenco-TLC

‘Samen staan we sterker’ Groot nieuws! Devenco Lifttechniek en TLC gaan binnenkort samen verder, onder één naam en vormen daarmee één van de meest complete dienstverleners in de Nederlandse liftbranche. Toch is de ontwikkeling minder ingrijpend dan zij op het eerste gezicht lijkt. Peter Weijermans en Eugenio Barroso Garcia leggen uit hoe dat zit.

In het hart van Nederland, op een steenworp afstand van waar de A28 en de A1 elkaar kruisen, staat het bedrijfspand van Devenco Lifttechniek. Vanuit het kantoor in Hoevelaken worden dagelijks duizenden opdrachtgevers ontzorgd op het gebied van service, onderhoud en renovatie van liften en roltrappen. Sinds 1 januari prijkt er een nieuwe naam op het pand: MP Devenco-TLC.

INTERNATIONALE AMBITIES Eugenio Barroso Garcia, algemeen directeur van MP Lifts, vertelt hoe de krachtenbundeling in elkaar zit. “Sinds de oprichting begin jaren ’70 is MP uitgegroeid tot een uiterst succesvolle dienstverlener in lifttechniek. Niet alleen in thuisland Spanje, maar ook ver daarbuiten. Voor onze internationale ambities werken we samen met sterke lokale partners. Hierdoor zijn we inmiddels actief in 101 landen. Ook in Nederland: Devenco is sinds 2006 onderdeel van MP Lifts. Total Lift Care in Wieringerwerf sloot zich in 2008 aan.” Peter Weijermans, directeur van Devenco, legt uit waarom de bedrijven nog intensiever gaan samenwerken: “Door de krachtenbundeling kunnen beide bedrijven totaaloplossingen bieden op het gebied van nieuwbouw, service en vreemd-fabricaten. Door die band strakker aan te trekken, versterken we onze slagkracht en onze flexibiliteit.”

WEINIG VERANDERINGEN Is zo’n krachtenbundeling niet heel erg lastig voor opdrachtgevers? Weijermans gelooft van niet: “Nee, die zullen er niet veel van merken. Telefoonnummers en contactpersonen blijven ongewijzigd. Ons serviceniveau blijft ook hetzelfde. Nou ja, misschien merken ze toch wel iets: onze productcatalogus wordt veelzijdiger en onze dienstverlening wordt nog completer. Maar concreet zal er, behalve de naam, huisstijl en marketing, niets veranderen.” De marketing zal gelden als voorbeeld voor andere vestigingen, vult Barroso

aan. “Onze filosofie luidt: ’Samen staan we sterker’. Zo zal het Nederlandse marketingbeleid ook uitgerold worden in de overige landen.”

SINDS JAREN ’80 Barroso vertelt dat MP al ver vóór de aansluiting van Devenco actief was op de Nederlandse markt: “De liften van MP worden al sinds de jaren ’80 in Nederland geïnstalleerd. De meeste passagiers hebben echter nooit opgemerkt dat ze in een MP-lift stonden, aangezien de liften de naam van de betreffende installateur droegen. Vanaf 2016 zal de naam MP Devenco-TLC zichtbaar zijn op onze producten. Vanaf 2018 wordt dat overigens MP Nederland.”

KLAAR VOOR DE TOEKOMST Door de krachtenbundeling zijn de bedrijven beter voorbereid op de toekomst. Immers, de liftbranche staat niet bepaald stil. Weijermans vertelt hoe de sector zich ontwikkeld heeft: “Vroeger was een lift een standaardproduct. Functioneel maar inwisselbaar. Die tijd is voorbij: we leveren niet meer zomaar een lift. We kijken naar een situatie en zoeken daar de perfecte oplossing bij. Elk project is uniek. Het leveren van standaardwerk past daar niet in.”

ONE-STOP-SHOP Door de krachtenbundeling van Devenco en TLC worden zowel het productaanbod als de dienstverlening completer. Weijermans: “We hebben straks álle denkbare lift-gerelateerde oplossingen onder één dak. Een one-stop-shop: of je nu een schaarlift, personenlift, autolift, platformlift, renovatie of service nodig hebt: MP Devenco-TLC heeft het allemaal in huis. Dat ’onder één dak’ moet je overigens niet letterlijk nemen: dankzij onze sluitende landelijke dekking hoeven klanten niet naar ons toe te komen. We leveren op elke locatie in Nederland.” ❚

| 75

Fietsparkeren

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Falco

FIETSPARKEREN IN 2016: NOG MEER MAATWERK EN NOG BETER RUIMTEGEBRUIK De stalling van fietsen in de publieke ruimte maakt een stormachtige ontwikkeling door; steeds vaker kiezen overheden en bedrijven voor goed verzorgde, bewaakte en soms ook meerlaagse stallingen. “Mits tegen een goede prijs-kwaliteitverhouding, want de publieke middelen zijn kostbaar”, zegt verkoopleider Marc Kosse van specialist in fietsparkeren Falco. “Het zogenoemde etageparkeren moet daarom nog efficiënter; tegelijkertijd kan er maatwerk geboden worden voor populaire modellen als e-bikes en kratfietsen.” De producent uit Vriezenveen ontwerpt, ontwikkelt en produceert daartoe fietsparkeerconcepten in eigen huis. “Falco is al meer dan zestig jaar een gevestigde naam in de inrichting van de openbare ruimte – niet alleen op het gebied van fietsparkeren, maar op het brede terrein van straatmeubilair. De openbare ruimte zit in onze vezels, en onze contacten met gemeenten en instanties bezitten een grote mate van continuïteit.”

BELEVING Dat laatste geldt over het algemeen ook voor de beleving van de openbare ruimte, vervolgt Kosse. “Mensen willen zich er prettig voelen, en wij zien dat klassieke producten als het ‘nietje’ – een eenvoudig, robuust parkeermeubel waar je je fiets tegenaan plaatst en aan vast kunt zetten, nog steeds populair zijn. Je kunt er bijvoorbeeld ook een grote kratfiets tegen kwijt. Maar onze opdrachtgevers hebben tevens te maken met de kosten van de publieke ruimte. Wil je die nieuwe, populaire modellen – en alle andere fietsen – op een economische manier kunnen stallen, dan zul je aan de kant van het ruimtegebruik efficiëntieslagen moeten maken. Wij hebben op dit moment bijvoorbeeld een etagerek met een hart-ophartmaat van 37,5 in plaats van de gebruikelijke 40 cm met het predicaat FietsParKeur. Deze biedt onderin ook ruimte aan bijvoorbeeld e-bikes.”

BEPROEFDE KWALITEIT Je zult dus doelgroepruimtes moeten creëren in de fietsenstallingen, stelt Kosse. “Bij scholen zie je dat al langer; daar hebben leerkrachten vaak een eigen sectie. Hetzelfde kun je eenvoudig

76 |

doen voor kratfietsen, maar dat kost uiteraard ruimte. Voor de Hogeschool Utrecht hebben wij vijf enkelzijdige en vier dubbelzijdige meerlaagse fietsenstallingen gemaakt op het buitenterrein. In de voet van het etagerek is een oplaadpunt voor e-bikes gecreëerd. Een gedeelte is ook overkapt. Voor onze etagerekken FalcoLevel Premium+ is het keurmerk van de Stichting FietsParKeur verkregen. Omdat wij de productie in eigen huis hebben, kunnen wij oplossingen op maat bedenken, met behulp van moderne lasertechnieken. Voor architecten en bestekschrijvers bieden wij een bestekservice op onze website. Ook kijken wij met een schuin oog naar ontwikkelingen in opkomende fietslanden als Denemarken, waar wij een dochteronderneming hebben. Er wordt daar weliswaar nog minder gefietst dan in Nederland, maar innovaties komen er vaak sneller tot stand.”

DUURZAAM EN VANDALISME BESTENDIG “Wat ook niet vergeten mag worden, is dat duurzaamheid en vandalismebestendigheid continue factoren zijn in onze bedrijfsvoering”, vertelt hij. “Een fietsparkeervoorziening, of dat nu het ‘nietje’ is of een overkapte stalling, moet altijd bestand zijn tegen intensief gebruik en lang meegaan. Bij Falco kunnen opdrachtgevers daarvan in alle gevallen zeker zijn; welke innovatieve oplossing wij ook bedenken. En het blijft natuurlijk zo dat fietsen op zich al tot duurzaam ruimtegebruik leidt. Op elke autoparkeerplek in een parkeergarage kun je 24 fietsen kwijt, bij een minimale vrije hoogte van 275 cm.” ❚

Fietsparkeren

Fietsparkeren bij de Hogeschool Utrecht. Voor e-bikes zijn oplaadpunten gerealiseerd in de voet van de overkapping.

| 77

Vegetatiedaken en daktuinen

Hilton Schiphol.

Tekst | Jac Buchholz Beeld | BTL Realisatie

Groene daken:

meer dan alleen mooi voor het oog Groene daken zijn in opkomst in Nederland. Aan die ontwikkeling liggen niet alleen esthetische motieven ten grondslag. Groene daken bieden meer voordelen. Roeland Pullen, accountmanager daken gevelbegroening bij BTL Realisatie, vertelt over die voordelen én over wat er mogelijk is. De mens houdt van groen. We trekken de natuur in, recreëren in parken. Niet vreemd dat ook bij bouwprojecten de factor groen (steeds meer) aandacht krijgt. BTL realiseert al meer dan vijftig jaar groene woon- en werkomgevingen. Daktuinen behoren tot onze kerncompetenties, aldus Roeland Pullen. “We leggen ze niet alleen aan, maar ontwerpen en onderhouden ze eveneens. Daarbij willen we de klant – onze opdrachtgevers zijn heel divers – zo goed mogelijk van dienst zijn.

78 |

Bijkomende aspecten als vergunningaanvragen of het integreren van een irrigatiesysteem of zonnepanelen nemen we dan ook mee.”

EXTENSIEF EN INTENSIEF Pullen legt uit dat er twee soorten daktuinen zijn: extensief en intensief. Een extensief groendak is licht van gewicht; voorbeelden ervan zijn sedum- of mosdaken. Ze kunnen op veel plaatsen worden aangebracht. De intensieve daktuin is

veel zwaarder, zegt hij, en vaak gevarieerder van inrichting. “Denk aan een daktuin om te recreëren, te sporten, te parkeren of water te bufferen.” Een groendak oogt niet alleen fraai, zegt Pullen, maar er zijn meer voordelen. “Naast het esthetische aspect heb je tevens de economische en ecologische factor. Met een daktuin breng je een stukje natuur in de bebouwde omgeving. We bekijken per locatie wat wel en niet kan. Ieder dak is maatwerk.”

Vegetatiedaken en daktuinen

Daktuin LUMC Leiden.

Lange tijd zag maar een beperkte groep mensen de diverse voordelen, maar Pullen en zijn collega’s merken dat die groep groeiende is. “Architecten, projectontwikkelaars, woningcorporaties, de daktuin wordt steeds vaker onderdeel van nieuwbouwof verbouwplannen. Onder andere ook omdat overheden en bijvoorbeeld waterschappen subsidies geven als die daken als waterbuffer fungeren. Maar eveneens de mooie uitstraling en het optimaal en meervoudig kunnen gebruiken van een dak zijn tegenwoordig overwegingen.”

GROENER BOUWEN

Gemeentehuis Lochem.

WATERBEHEER Een daktuin maakt een pand aantrekkelijker en geeft het meerwaarde. Een aantrekkelijke buitenruimte maakt een woonwijk leefbaar en een bedrijventerrein aantrekkelijk als vestigingsplaats. Dit vergroot de waarde van het onroerend goed.

“Daktuinen dragen ook bij aan goed waterbeheer in de bebouwde omgeving. Zoals bij een hevige regenbui. Het groen heeft bovendien een isolerende werking en houdt in de zomer bijvoorbeeld geen warmte vast. Dat betekent minder koelen van een gebouw en daar heeft het milieu baat bij.”

Pullen wijst ter illustratie op een aantal eigen projecten van BTL. Zo lopen bezoekers, patiënten en medewerkers van het Leids Universitair Medisch Centrum via een gaanderij, een door zuilen gedragen overkapping, van de parkeergarage naar het ziekenhuis. Deze is voorzien van kleurrijke lichtkoepels en een daktuin. Dit levert niet alleen een prachtig uitzicht op, maar heeft tevens een bewezen helende werking op patiënten die een groen in plaats van een grijs uitzicht hebben. 'Bij het gemeentehuis in Lochem hebben we bij een nieuwbouwproject een daktuin aangelegd met bomen, bakken van cortenstaal en tegelbestrating. Het nieuwe Hilton hotel bij Schiphol hebben wij ook gerealiseerd, met een daktuin met vlakke en licht hellende delen. Dit zorgt, naast een mooi uitzicht voor de hotelgasten, ook voor de afvang van fijnstof. Een mooie bijkomstigheid bij het drukke vliegveld. Het zijn allemaal projecten waarbij we dus meer doen dan alleen zorgen voor een mooiere uitstraling.” ❚

| 79

nin

Uniek product maakt 40 mm dikke deur 60 minuten brandwerend Dankzij het gepatenteerde, brandwerende materiaal Pyrostone速, verwerkt in het kaderhout van onze deuren, kunt u nu kiezen voor 60 minuten brandwerende deuren met een deurdikte van 40 mm. Deze deuren zijn te plaatsen in stalen montagekozijnen in lichte scheidingswanden. Pyrostone zorgt door zijn unieke eigenschappen voor een hoge brandwerendheid van de deur-kozijncombinatie. Het brandwerendemateriaal in het kaderhout van de deur zet uit bij hitte, waardoor de deur in het kozijn wordt geklemd. Zo garandeert het de rookdichtheid en voorkomt het branddoorslag en -overslag.

Pyrostone速

Hardhouten kantlatten

min 6060min

Stootvaste ABS-kanten

geluidwerend geluidwerend

WK2 WK2

WK3 WK3

2c2c

33inin

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Theuma

‘Bestekschrijvers dienen zich dringend te informeren over de impact’

Integrale brandveiligheid nog urgenter door Europese norm EN 16034, de Europese normering die de rook- en brandeigenschappen van technische binnendeuren kozijncombinaties omschrijft, vervangt nationale normeringen – in ieder geval vanaf september 2019. Maar de overgangsperiode is met ingang van 2016 al van kracht. Integrale brandveiligheid is het uitgangspunt en een hot item in de sector. “Niet alleen omdat de regelgeving internationaler wordt. Integrale prestaties van constructies spelen in de markt voor binnendeuren altijd een grote rol”, zegt Sven Goethals van producent Theuma.

De Europese markt voor binnendeuren is traditioneel niet gebonden aan het land waar geproduceerd wordt, en eisen zijn nu nog overal anders. Dat houdt in dat Theuma, actief in grote projecten in binnen- en buitenland en geworteld met productie-eenheden in België en Nederland, de verschillende landelijke wetgevingen altijd in haar producten heeft moeten implementeren. Goethals: “In Nederland is de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (wbdbo) van de elementen altijd het uitgangspunt geweest. Maar we weten dat rookontwikkeling minstens zo belangrijk is. In de nieuwe Europese norm voor deur-kozijncombinaties zijn het rookaspect en de integrale brandveiligheid beter geborgd en omschreven op bijkomende aspecten.” Met de invoering van de EN 16034-norm, die de NEN-norm vervangt, is de integrale brandveiligheid van de constructie maatgevend. “Dat betekent niet dat je je in alle gevallen als bestekschrijver moet informeren over de vereisten voor

'In de nieuwe Europese norm voor deur-kozijncombinaties zijn het rookaspect en de integrale brandveiligheid beter geborgd en omschreven op bijkomende aspecten' 82 |

de rond 2019 op te leveren projecten.” Aan de nieuwe EN-norm worden bijvoorbeeld deelkwalificaties verbonden. Bij de EW-uitvoering – maatgevend in Nederland, wordt tijdens testen gekeken naar de warmtestraling op een meter afstand van de constructie en de branddoorslag; bij de S-uitvoering komt het rookaspect aan bod. In landen als België en Frankrijk geldt dan weer het EI-criterium, waarbij men kijkt naar de temperatuur van de oppervlakte van de constructie. “Je moet de nieuwe situatie zien als het onderscheid in rijbewijzen, zoals dat Europees is doorgevoerd: voor het besturen van een vrachtwagen is een vrachtwagenrijbewijs nodig, voor een personenwagen niet.”

ZEKERHEIDSKLASSEN De eisen variëren in Europa nog steeds van land tot land; de deelkwalificaties zijn wel uniform vastgelegd en gedefinieerd. Goethals. “Met onze producten en testprotocollen zijn we er klaar voor om als één van de eerste producenten in Europa een CE-markering aan te brengen op een binnendeurkozijncombinatie, die aangeeft dat aan alle gedefinieerde wettelijke vereisten voldaan wordt, in combinatie met Declarations of Performance op elke wettelijk vereiste deelkwalificatie. Verder beschikt Theuma over unieke innovaties zoals het opzwellend materiaal Pyrostone®, verwerkt in het kaderhout van de deuren, waardoor 60 minuten brandwerendheid met een geringe deurdikte van 40 mm kan worden bereikt in combinatie met lichte scheidingswanden. De ingrediënten staan tot onze beschikking; met de bestekschrijvers kunnen wij het vereiste niveau op maat aanleveren.”

INNOVATIES “En uiteraard voeren wij ook op andere prestatie-aspecten continu innovaties door. Als actief lid van GND, de koepelorganisatie van fabrikanten van houten binnendeuren, dragen wij er bovendien zorg voor dat kwaliteitskeurmerken inzichtelijk blijven. GND introduceert dit kwartaal bijvoorbeeld een nieuwe zekerheidsklasse met QR-code, waarmee de prestaties van de constructie via een label direct kunnen worden afgelezen. Theuma implementeert dit als eerste in Nederland.” ❚

De nieuwe GND-labeling met QR-code, in februari te introduceren door Theuma. Hiermee is direct af te lezen welke prestaties de constructie bevat op het vlak van brand, geluid, rook en inbraak.

| 83

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Cladding Point

‘Maak je gebouwen gereed voor de eisen die je kunt verwachten’ Een goed gebouw moet goed verzekerd zijn, zowel in formele zin als daadwerkelijk. “De eisen worden steeds strenger, zeker op het gebied van brandveiligheid”, zegt Harry van der Veen van Cladding Point, producent van onder andere de brandveilige FX-sandwichpanelen. “Zorg er nu voor dat je gebouw voldoet aan de eisen die al bekend zijn, zoals de toekomstige EN-normering. De investering is het meer dan waard, want een gebouw dat over tien jaar nog aan de eisen voldoet, wint nu al aan waarde. Ook dat is duurzaam ondernemen.”

84 |

Van der Veen spreekt uit ervaring. “De markt – ook die voor sandwichpanelen – maakt golfbewegingen door. Sinds de crisis ging het vooral om de prijs, nu zie je opdrachtgevers weer terugkeren naar waar het eigenlijk om gaat: kwaliteit en betrouwbaarheid. Iedere bouwende of verbouwende gebouweigenaar die zichzelf de vraag stelt: ‘Wat willen we nu eigenlijk?’, komt toch weer bij die woorden uit. Neem nu een gevel van 2.000 m²: het prijsverschil tussen de goedkoopste gevel en een sandwichpaneelgevel van Cladding Point die voldoet aan de eisen in het kader van FM Approval – de norm in verzekeringsland – bedraagt slechts 0,1% van de totale investering. En een gebouw dat voldoet aan verzekeringseisen hoeft over tien jaar niet aangepast te worden. Waarover praten we dan?”

EUROPESE NORMERING De komende jaren worden nieuwe EN-normen van kracht op het gebied van brandveiligheid. En

Van der Veen kan vertellen dat de eisen worden verscherpt. “De brandweerstand van het element is nu nog doorslaggevend; straks wordt de weerstand van de constructie maatgevend, met een grotere rol voor rookontwikkeling. Wij zijn daar voorstanders van; wij staan immers zelf aan de basis van betere prestaties. Zoals net voorgerekend: het loont om de ‘upper class’ onder de gevelpanelen aan te schaffen. Wij hebben er dus baat bij dat normen worden verscherpt. Wij zullen er dit jaar al klaar voor zijn en gaan er vol voor de klant ervan te overtuigen dat hij nu al voor toekomstige eisen moet gaan. De eisen die je kunt verwachten dien je nu al te implementeren – niet alleen als fabrikant, maar ook als gebouweigenaar.”

UITGAAN VAN EIGEN KRACHT “En uiteraard blijven wij ons assortiment voortdurend vernieuwen. Wij hebben bovendien een groot aantal projecten in opdracht binnen een specialisme als de industrie, waar eisen altijd

'Wij hebben er baat bij dat normen worden verscherpt' worden aangescherpt. Ik noem de nieuwe fabriek van Lamb Weston voor diepgevroren producten in Bergen op Zoom, een FM Approved-project waarbij de productielocatie sterk wordt uitgebreid én in bedrijf blijft, terwijl er weinig ruimte is voor opslag van de panelen. Cladding Point gaat volledig mee in de wensen van de opdrachtgever en levert just-in-time aan met de juiste certificaten – zowel op het gebied van brandveiligheid als duurzaamheid. Het mooie is: wij gaan uit van onze eigen kracht. De markt kan golfbewegingen maken, maar gewoon laten zien wie je bent en wat je kunt, is iets dat altijd blijft.” ❚

| 85

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Sika Nederland BV

BRANDWERENDE COATINGS

‘Inbreng alle betrokken partijen cruciaal voor optimale oplossing’

Uiteraard staat voorkomen voorop, maar als er in een gebouw brand uitbreekt, is het zaak dat alle aanwezigen snel veilig buiten kunnen komen. Brandvertragende maatregelen dragen daaraan bij, zoals het toepassen van brandwerende coatings op een staalconstructie. Sika Nederland B.V. biedt op dat vlak diverse oplossingen (voor uitsluitend standaard brandkromme/cellulosebranden). Sika Nederland biedt een brede range aan producten, waaronder coatings voor diverse ondergronden. Onder meer brandwerende coatings voor staal, vertelt Account Manager Michaël Brand: “We zijn voortdurend met nieuwe ontwikkelingen bezig. Dat gebeurt in Duitsland, waar steeds wordt gekeken naar de laatste Europese eisen. Zoals de EN 13381-8. Het testen vindt vervolgens in Engeland plaats, opnieuw conform de meest recente Europese regelgeving.”

Lely Maassluis.

86 |

ERVAREN ONTWIKKELAAR Brand legt uit dat Sika een lange geschiedenis (van ruim 35 jaar) en dus veel ervaring heeft in de ontwikkeling van brandwerende coatings. Dat begon ooit met oplosmiddelhoudende producten, vervolgens kwamen de watergedragen producten en tegenwoordig zijn er eveneens producten op basis van oplosmiddelvrije epoxy. “Dankzij het continu streven naar vernieuwing hebben we onlangs weer een nieuw product kunnen introduceren: Sika® Unitherm®

Platinum-120. Dit is een coating die de staalconstructie isoleert tegen hitte en de opwarming ervan vertraagt. Een constructie kan al bezwijken bij 500ºC en deze temperatuur kan al binnen 15 minuten worden bereikt. De coating is niet alleen brandwerend tot en met 120 minuten, maar biedt eveneens een goede corrosiewering. Met name in buitensituaties, maar ook binnen bij bijvoorbeeld zwembaden.” Ook wat de duurzaamheid betreft, zegt Brand, zijn er sinds de invoering van oplosmiddelvrije epoxy verbeteringen doorgevoerd. “Zo is de levensduurverwachting, afhankelijk van de omgeving, inmiddels opgelopen van minimaal 15 jaar tot zelfs meer dan 40 jaar.”

JUISTE COATING

Wanneer in een gebouw brand uitbreekt, is het zaak dat alle aanwezigen snel en veilig naar buiten kunnen. Brandvertragende maatregelen dragen daaraan bij, zoals het toepassen van brandwerende coatings op een staalconstructie.

Het kiezen van de juiste coating is een heel secuur proces, maakt Brand duidelijk. Een proces waarbij de regelgeving slechts één aspect is waar rekening mee moet worden gehouden. Zo zijn er omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen en dat geldt eveneens voor de kwaliteit van het toegepaste staal. “Daarom is de inbreng van alle betrokken partijen zo cruciaal voor een optimale oplossing: de opdrachtgever, de architect, de constructeur, de staalbouwer en de applicateur. Voor ons zijn naast omgevingsfactoren vooral het profiel van het staal – zodat we de profielfactor kunnen bepalen – en de kritische staaltemperatuur van belang. Die aspecten, gecombineerd met de regelgeving, zijn voor ons het uitgangspunt voor onze berekeningen. Ons product is onderdeel van het brandveilig maken van een omgeving. Voor de keuze van de juiste coating is een goed voorbereidingstraject dus van essentieel belang.” ❚

sikA® UniThErm® PlATinUm 2-COmPOnEnTEn, BrAnDwErEnDE EPOxyCOATinG OPlOsmiDDElvrij En GEUrArm BrAnDwErEnDhEiD TOT 90 minUTEn (CE-GEmArkEErD vOlGEns ETAG 018) ZEEr snEllE DOOrhArDinG, nA 24 UUr GErEED vOOr TrAnsPOrT UiTsTEkEnDE COrrOsiEBEsChErminG vOlGEns isO 12944-5 (TOT C5-i mOGElijk) Sika NederlaNd B.V. Zonnebaan 56 3542 EG Utrecht Postbus 40390 3504 AD Utrecht

Tel: +31 (0)30 - 241 01 20 Fax: +31 (0)30 - 241 44 82 info@nl.sika.com www.sika.nl

| 87

Veiligheidsglas met vrijheid in design Brandwerend-, in- en uit-braakwerend, kogelwerend- en explosiewerend glas van Vetrotech beschermt uw meest waardevolle bezit.

Voor meer informatie over ons gamma veiligheidsglas, bezoek www.vetrotech.nl

Automatische zonne-/lichtregulering Electronisch getint glas: Optimaal comfort in uw gebouw. Volledig uitzicht van binnen naar buiten. Verhoogde energiezuinigheid. sageglass.com

Deze producten zijn verkrijgbaar bij: Vetrotech Saint-Gobain Benelux, a branch of Vetrotech Saint-Gobain International AG, Switzerland, Hulsenweg 21, NL-6031 SP Nederweert; Tel +â&#x20AC;&#x2030;31 495 57 44 35; vetrotech.benelux@saint-gobain.com

Tekst | Vetrotech Beeld | Vetrotech

Nieuw portaal voor het vinden van de juiste veiligheidsbeglazingen Onzichtbare veiligheid; iets wat u toch dagelijks ziet, maar waar u zich misschien niet direct bewust van bent. Met de huidige gevaren is het prettig om te weten dat u binnen de muren van een pand tegen diverse gevaren beschermd bent; zoals brand, inbraak en zelfs geschut. Dankzij een schil die is uitgedacht door engineers, al ver voordat het gebouw überhaupt werd gebouwd.

Vetrotech Saint-Gobain Benelux heeft een technisch portaal ontwikkeld voor het vinden van de juiste veiligheidsbeglazingen. Vanaf vandaag is de vernieuwde versie van de website www.testreports.nl beschikbaar. De originele website bestond al een tiental jaren, heeft duizenden gebruikers en is inmiddels een begrip binnen de bouw bij het vinden van de juiste veiligheidsbeglazingen. Het doel van de vernieuwde website is om middels nieuwe functionaliteiten de website gebruikersvriendelijker dan ooit te maken, waardoor u de juiste informatie en documentatie voor uw project snel en eenvoudig kunt vinden. Niet alleen vanaf uw pc, maar ook vanaf uw telefoon of tablet.

NIEUWE FUNCTIONALITEITEN DIE DAGELIJKS WERKEN GEMAKKELIJKER MAKEN De kern van de website is het voorzien van testrapporten, Declaration of Performances en bestekteksten van brandwerende-, kogelwerende-,

in- en uitbraakwerende en explosiewerende beglazingen. Middels een uitgebreide zoekmachine specificeert u die toepassing waarnaar u op zoek bent. Denk bijvoorbeeld aan zoeken op opbouw, brandwerende classificatie, toepassing of weerstandsklassen. Daarnaast kunt u voorbeeldprojecten op de website vinden die reeds zijn gerealiseerd, evenals veelgestelde vragen.

WERK GEMAKKELIJK IN UW PERSOONLIJKE LOG-IN OMGEVING Om de website volledig te kunnen inzien, kunt u gemakkelijk een account aanmaken en inloggen. Uw persoonlijke log-in onthoudt voor u uw laatst bekeken rapporten, slaat uw favoriete rapporten

op en geeft de algemeen veel bekeken rapporten weer die wellicht ook interessant kunnen zijn voor u. In de toekomst zal deze log-in meer functies bevatten om u nog beter van dienst te kunnen zijn. Had u al een log-in op de oude website www. testreports.nl, dan is uw log-in behouden en dient u alleen een nieuw wachtwoord aan te vragen.

ADVIES OP MAAT? Indien u dit wenst of vragen heeft, neem gerust contact op via: telefoonnummer +31 (0)495 – 574435 of mail vetrotech.benelux@saint-gobain.com ❚

| 89

BIM in woningbouw

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | IOB

De opmaat voor verdere standaardisatie in de bouw

Standaardwoningen in BIM Het Building Information Model, kortweg BIM, wint steeds meer terrein als instrument voor het ontwerpen en beheren van bouwwerken. Waren het eerst alleen de grote bouwbedrijven die ‘BIMmen’, vandaag de dag hebben ook steeds meer kleinere aannemers behoefte aan een geïntegreerd en efficiënt bouwmodel. Het BIM-model van Ingenieursbureau IOB sluit hier naadloos op aan. IOB startte in 2012 met de ontwikkeling van een eigen BIM-model en zag al snel mogelijkheden in het ‘legoliseren’ van standaardwoningen: het opdelen van woningen in vaste componenten die je als legoblokjes in elkaar zet. Errol Ooft, directeur/eigenaar van IOB: “BIM biedt de perfecte omgeving om die componenten te verzamelen en van daaruit woningen te modelleren in 3D, aangevuld met relevante data. Omdat een standaardwoning een product is dat herhaaldelijk wordt ingezet, kunnen we het model keer op keer verbeteren en/of voorzien van een andere architectuurstijl.”

6D WONEN-MODEL In samenwerking met VORM Bouw ontwikkelde IOB het 6D wonen-model: een constructieve en bouwkundige uitwerking van standaardwoningen met

90 |

kopersopties in 3D, aangevuld met bestellijsten, kosten, planning en meerjarenonderhoudsplanningen. “Hiermee is een ontwikkelaar of aannemer in staat om nieuwe projecten samen te stellen met de gemodelleerde woningen en opties”, vertelt BIM modelleur William Jelier van IOB. Aan de hand van het recent opgeleverde model voor een andere ontwikkelende bouwer, Van Omme & De Groot, legt hij uit hoe het werkt: “Via een woningconfigurator op de website van het betreffende nieuwbouwproject stelt de koper, al dan niet

BIM in woningbouw

'BIM biedt de perfecte omgeving om woningen te modelleren in 3D, aangevuld met relevante data' samen met de verkoper, zijn ideale woning samen. Selecteert hij bijvoorbeeld de optie ‘dakkapel’, dan haalt de configurator de component ‘dakkapel’ uit de bibliotheek van het BIM-model en toont die op de woning. De koper krijgt ook meteen de bijbehorende kosten te zien en ontvangt, na het bevestigen van zijn keuzes, een gepersonaliseerde brochure en eventuele koopovereenkomst.”

VOLLEDIG UITGEËNGINEERDE COMPONENTEN “De elementen in de bibliotheek van ons BIM-model zijn geen geschetste blokjes”, benadrukt Engineer bouwtechniek Christian Schreurs van IOB. “Het gaat hier om volledig uitgeëngineerde componenten die één-op-één opgenomen worden in de constructieve en bouwkundige tekeningen voor de aannemer. De uitdaging bij het ontwikkelen van die componenten is: hoe groot maak je ze? En waar maak je de ‘knip’ tussen de componenten, zodanig dat de aansluiting op de woningconfigurator optimaal is? Bovendien moet je rekening houden met de consequenties van bepaalde keuzes. Wat betekent

een uitbouw aan de achterzijde bijvoorbeeld voor de constructie? Allemaal zaken waar je van tevoren goed over moet nadenken.”

KLEINE STAPJES Ooft verwacht dat standaardwoningen over vijf tot tien jaar volledig geautomatiseerd zijn: “Ons model is de opstap naar een volledig parametrisch model. Hierbij past het model zichzelf aan op basis van de ingegeven waarden.” De leveranciers en onderaannemers zijn hier nu nog niet aan toe. Wel merken we dat steeds meer onderaannemers meegaan in BIM; zij lezen ons model in hun eigen systeem in om van daaruit te gaan produceren.” Het uiteindelijke doel is dat alle leveranciers hun eigen onderdeel modelleren, om ze vervolgens te integreren in één systeem. “Dat bereiken we in kleine stapjes”, stelt Ooft, “door aan te blijven sluiten op de praktijk en iedereen in het proces mee te nemen. Zo groeien we met elkaar uit tot koploper in BIM.” ❚

BIM op hoog niveau

IOB, uw partner voor: Beheer & Onderhoud, BIM, Bouwfysica, Bouwkostenadvies, Bouwplantoetsing, Bouwtechniek, Brandveiligheid, Civiele Techniek, Construcceadvies, Bouwmanagement & Vaktechnisch Toezicht, Installaaeadvies 088 446 4462 - info@iob.nl - www.iob.nl

| 91

AMSTERDAM ZUIDOOST | Blue-Gray

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Studio Senz & KBM

Studentenhuisvesting in voormalig ABN AMRO-pand

Blue-Gray al deels bewoond, werkzaamheden gaan door Blue-Gray. Zo luidt de nieuwe naam van het voormalige ABN AMRO-kantoor in Amsterdam Zuidoost. Dat gebouw wordt momenteel getransformeerd tot studentenhuisvesting. De eerste fase werd in december opgeleverd, de tweede fase is naar verwachting in maart gereed. Aannemer is de Katwijkse Bouwmaatschappij KBM. In het gebouw komen in totaal 348 studentenwoningen, allemaal zelfstandige eenkamereenheden met eigen sanitair en keuken. Het merendeel, 324 woningen, heeft een oppervlakte van 27 mÂ˛, de overige 24 worden circa 50 mÂ˛ en zijn bijvoorbeeld geschikt voor studenten met een beperking. BlueGray telt vier etages en op elke etage komen twee vleugels bij elkaar bij een centraal trappenhuis. Op de vier verdiepingen zijn naast de appartementen tevens enkele centrale ontmoetingsruimtes (met tv en lounge) voorzien. Het

92 |

complex is gelegen aan de Meibergdreef tegenover het Academisch Medisch Centrum en dichtbij metro- en treinstation Holendrecht.

DEELS BEWOOND Projectleider Ruud van der Star van KBM geeft aan dat de eerste 165 woningen in december 2015 zijn opgeleverd. Met die werkzaamheden was net voor de bouwvak van afgelopen jaar begonnen. Momenteel wordt er

AMSTERDAM ZUIDOOST | Blue-Gray

Projectinfo DIGITAAL INLEZEN De transformatie van kantoorgebouw (voormalig ABN AMRO-pand) naar studentenhuisvesting Blue-Gray wordt in twee fasen uitgevoerd. Ook door Houtwerf, dat de kozijnen en deuren levert en monteert en het hang- en sluitwerk afmonteert.

volop gewerkt aan fase 2, zegt hij. “Het is natuurlijk een uitdaging dat we nu werkzaam zijn in een al deels bewoond gebouw. Het voordeel is dat er twee ingangen zijn. De huidige bewoners hebben dus geen last van de huidige bouwstroom. Bovendien hebben we stofschotten geplaatst. Het gefaseerd opleveren gebeurt op verzoek van de opdrachtgever, die heeft aangegeven zo snel mogelijk met de exploitatie te willen beginnen.” Als één van de meest ingrijpende aanpassingen noemt hij de structuurverandering. Het gebouw dat als kantoorpand was ontworpen, moest een indeling krijgen die aansluit bij de nieuwe functie. “Omdat er een ruime voorbereidingstijd was, hebben we goed kunnen kijken naar hoe we dat vraagstuk zo efficiënt mogelijk konden oplossen. Uiteindelijk is besloten alle tussenwanden te verwijderen, alleen de hoofdstructuur intact te houden en daar de indeling op af te stemmen.”

Account manager Coen Sparreboom legt uit dat in het voortraject goed naar de nieuwe functie van het gebouw en het kostenplaatje is gekeken. “Uiteindelijk is gekozen voor hpl-deuren vanwege de langere levensduur en omdat ze eenvoudig schoon te maken zijn.” Het project, zegt hij, kent een korte doorlooptijd en daarom werd er een hoge snelheid van werken gevraagd. Door vooraf de kozijnen digitaal in te lezen en dankzij een doordachte logistieke aanpak, konden tot vijftig deuren per dag worden verwerkt, aldus Sparreboom. “Dat vraagt om een goede voorbereiding. Samen met onze partner BPZ hebben we onder meer een plattegrond gemaakt en alle deuren genummerd, zodat ze ook op de juiste plek worden afgeleverd en gemonteerd.” Het is een manier van werken die Houtwerf steeds vaker toepast. “We hebben ons breder georiënteerd, leveren niet meer alleen hout en plaatmateriaal aan de aannemerij, maar werken steeds vaker projectmatig, dus zowel advies als levering en montage.”

SNELHEID VAN WERKEN Om voor een zo ruimtelijk mogelijke uitstraling te gaan, werd onder meer besloten geen verlaagde plafonds voor de leidingen en dergelijke aan te brengen, aldus Van der Star. “Alles is in de wanden en in schachten verwerkt.” Vanwege de korte bouwperiode is onder meer gekozen voor prefab sanitairunits. “Op die manier kunnen we de gewenste snelheid van werken bereiken. Omdat alles nagenoeg compleet wordt geleverd, kunnen we tussen de dertig en veertig badkamers per week plaatsen. Het is wel zaak dat al die werkzaamheden goed op elkaar zijn afgestemd. Dat is zorgvuldig voorbereid. We werken met een pullplanning (lean) en hebben hierover frequent overleg. Op bepaalde momenten lopen er toch zo’n veertig tot vijftig mensen door een deel van het gebouw en die moeten allemaal goed hun werk kunnen doen. We doen hier weer een schat aan ervaring op voor volgende, soortgelijke projecten.” In de afrondende fase van het project, vertelt Van der Star tot besluit, moet het buitenterrein worden ingericht. Daar kunnen in totaal 545 fietsen worden gestald. “Maar dat is niet lastig, dan hebben we de grootste uitdagingen al gehad: de snelheid van werken en vooral het goed afstemmen van al die werkzaamheden.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Blue-Gray Experience ARCHITECT Architectenbureau Karina Benraad en Bouwstart HOOFDAANNEMER Katwijkse Bouwmaatschappij KBM ADVIES Transformatieteam Hernieuwd Vastgoed CONSTRUCTEUR Geelhoed Engineering BV

Produktieweg 62-70, 2382 PD Zoeterwoude T 071 - 545 53 00 E info@houtwerf.nl

F 071 - 545 53 40 I www.houtwerf.nl

| 93

AMSTELVEEN | Dr. Plesmansingel

Tekst en Beeld | Jerry Helmers

Wijk in Amstelveen krijgt broodnodige upgrading

‘Creatieve verbetervoorstellen om klantvraag beter aan te vliegen’ Aan de woningen van de Dr. Plesmansingel in Amstelveen wordt op dit moment groot onderhoud uitgevoerd. Het gaat om 189 woningen. De reden van de ingreep was helder: de woningen voldeden niet meer aan de regels op het gebied van veiligheid, gezondheid en energiezuinigheid. En dús was bij woningstichting Eigen Haard het besluit snel genomen: aan de slag! Aannemer QBuild De Jong Bouw werd de opdracht gegund. Aan het woord is Jaap Stekelenburg, manager Renovatie Grootonderhoud bij QBuild De Jong Bouw. “De grootste uitdaging was om al in de aanbesteding een dusdanig goed plan neer te leggen, waarbij we konden laten zien dat de bewoners in hun flats konden blijven wonen tijdens onze werkzaamheden. Het is één van onze specialiteiten – in bewoonde staat werken – maar elke keer zien we toch weer dat iedere specifieke uitdaging zijn eigen kenmerken heeft.”

De werkzaamheden zijn in volle gang; de nieuwe balkons worden geplaatst.

94 |

Over de vraag of de woningen gerenoveerd moesten worden, bestond in ieder geval grote eensgezindheid. Niek Schaap, senior projectontwikkelaar bestaande voorraad bij Eigen Haard vertelt dat er eigenlijk twee belangrijke doelstellingen waren. “Enerzijds was het nodig om te gaan verduurzamen. Anderzijds was het van belang om een kwalitatieve impuls te geven aan de buurt. Er was sprake van overlast van bijvoorbeeld scooters en brommers die te makkelijk in de flats konden komen. Er was een open structuur. Iedereen

AMSTELVEEN | Dr. Plesmansingel

Projectinfo ‘ER WORDT STEEDS VAKER GEVRAAGD OM STEENSTRIPS’ Aan het flatgebouw aan de Dr. Plesmansingel in Amstelveen worden in opdracht van woningcorporatie Eigen Haard onderhouds- en renovatiewerkzaamheden uitgevoerd. Eén van de bij het project betrokken partijen is Van der Haar Gevelonderhoud. Dat bedrijf voert onder andere herstelwerkzaamheden uit aan het metselwerk en de verankeringen, vertelt uitvoerder Jacco Franken. Jaap Stekelenburg en Niek Schaap midden in de wijk. Medio 2017 is de upgrading klaar.

kon overal maar komen. Daarnaast maakt dit project aan de Dr. Plesmansingel deel uit van een meer omvattende uitdaging in dit deel van Amstelveen. De wijk moest gewoon aangepast worden aan de eisen en behoeften van deze tijd.”

PRIJSKWALITEITVERHOUDING “Ondanks het feit dat we al jaren samenwerken met QBuild De Jong Bouw, vinden we wel dat we elke keer partijen moeten blijven uitdagen”, vervolgt Schaap. “En mede daarom is hiervoor ook een aanbesteding uitgeschreven. De criteria? Uiteraard een goede prijskwaliteitverhouding. Maar het ging ook om het Plan van Aanpak. Letterlijk van dag tot dag. Daarnaast zijn wij altijd geïnteresseerd in creatieve verbetervoorstellen. Want, wij weten ook niet alles. We zijn op zoek naar een stukje slimheid bij onze potentiële samenwerkingspartners.”

“Daarnaast reinigen en hydrofoberen we de gevels en brengen we steenstrips aan bij de dakranden. Daar wordt steeds vaker naar gevraagd bij een renovatie, wanneer na het aanbrengen van isolatie geen ruimte meer is voor metselwerk. Steenstrips komen dan qua uitstraling het dichtst in de buurt, dat zal de reden zijn.” Volgens Franken liggen de werkzaamheden op schema, maar kunnen de weersomstandigheden nog een rol gaan spelen. “De steigers zijn door de aannemer voorzien van kappen, dus regen is geen probleem. Maar het mag niet te koud worden. Onder de 5˚C zijn de strips niet te verwerken.”

Stekelenburg moet lachen. “Wel, die slimheid hebben we dus blijkbaar goed laten zien in ons voorstel. Zo hebben we extra gevelonderzoek gedaan. Je kunt namelijk niet altijd op tekeningen zien hoe de koudebruggen zijn geconstrueerd. Want, als je gaat renoveren – en zeker als je een duurzaamheids- of milieudoel in die renovatie formuleert – dan wil je elk bovenmatig warmteverlies voorkomen. In ons voorstel hebben we het dus gehad over het voorkomen van een slechte thermische isolatie. Dus: waar kunnen we een effectieve isolatieschil aanbrengen? Ik denk dat we daar iets hebben toegevoegd aan de initiële aanbesteding.”

GOEDE INFORMATIEVOORZIENING Maar los van deze technische werkzaamheden, is er voor de aannemer vanzelfsprekend ook een grote communicatie-uitdaging met de bewoners. “Ik merkte in alle gesprekken dat bewoners veel waarde hechten aan het beperken van overlast en een goede informatievoorziening voor en tijdens de uitvoering van de werkzaamheden”, zegt Schaap. “Daar kun je dus niet overheen stappen. Daarom is het van belang dat we samen goed met de aannemer optrekken. Juist ook in dit project omdat de bewoners niet hoefden te verhuizen. Je moet dus een goed logistiek plan maken. En tegelijkertijd rekening houden met onverwachte omstandigheden.” Stekelenburg knikt. “Zo hadden we een strakke planning gemaakt voor wat betreft het vervangen van de oude balkons. Ja, inderdaad: de bewoners hoefden niet te verhuizen maar één keer hebben we wel meegemaakt dat er een bewoner ernstig ziek was. Het moge duidelijk zijn dat je je natuurlijk aanpast; het gaat hier om mensen! Op dat moment was het vanzelfsprekend onmogelijk en ook zeer onwenselijk om met dat appartement aan de slag te gaan. En dús moet je als aannemer ook een grote flexibiliteit tentoonspreiden.”

LABELSPRONG In mei van dit jaar wordt de renovatie van de laagbouw afgerond; dan wordt ook de renovatie van de hoogbouw gestart die op haar beurt in maart 2017 wordt afgerond. “Deze flats aan de Dr. Plesmansingel hebben dan grote labelstappen gemaakt”, zegt Schaap. “De energielabels waren D tot en met F. Ze zijn dan allemaal B. De gebouwen zijn energetisch zuiniger en hebben door de update een betere uitstraling, de woonomgeving is aanzienlijk beter en bovenal; iedereen heeft een veiliger gevoel.” Als Stekelenburg wordt gevraagd wat in dit project dan toch zijn inspiratie- of leermoment was, dan is hij helder. “Door heel veel aandacht te besteden aan je communicatie – met wie dan ook – kun je de planning dusdanig gedetailleerd maken dat je gedurende de hele bouwperiode in blokken van twee uur kunt gaan plannen. Uiteindelijk levert dat veel efficiency op en kun je sneller opleveren. Daar zit dus de winstfactor voor iedereen.” ❚

| 95

Kiezen voor

KWALITEIT > Schadeherstel > Renovatie en groot onderhoud > Verbouw en vastgoedonderhoud > Nieuwbouw > 24-uurs reparatie- en calamiteitenservice

www.qbuild.nl

B E S C H E R M T E N B E HO U D T Werkwijze Schade analyse n werkvoorstel n uitvoering

Technieken handmatige reparaties n betonspuiten injecteren/vochtwering n slijt- en afdichtingslagen ophoogsystemen n vloeistofdichte vloeren

Werkgebieden Woningbouw n Utiliteitsbouw Industrie n Infra- & Waterbouw

Ivacon bv. Tijnmuiden 32 te Amsterdam Westpoort Tel: 020 - 411 53 14

www.ivacon.nl www.sealteq.nl

AMSTELVEEN | Dr. Plesmansingel

Projectinfo INTENSIEVE EN LANGE VOORBEREIDING Woningcorporatie Eigen Haard laat momenteel renovatiewerkzaamheden uitvoeren aan drie flatgebouwen aan de Dr. Plesmansingel in Amstelveen. Aan die werkzaamheden ging een intensieve en lange voorbereiding vooraf, vertelt directeur Rob Braaksma van Ivacon, dat de reparaties en verbeteringen aan het beton uitvoert. “Voorafgaand aan de start van de werkzaamheden in oktober vorig jaar hebben we ruim een jaar in de voorbereidingen gestoken. Er kwam nogal wat meet- en rekenwerk aan te pas met betrekking tot onder meer het afschot van de vloeren, afvoer van het hemelwater en de aansluiting op de trappenhuizen. Per galerij is dat maatwerk.” Niet alleen worden de vloeren van de galerijen opgehoogd, aldus Braaksma, ze worden tevens voorzien van een waterdichte Triflex-bekleding. Daarnaast vinden er diverse andere werkzaamheden in en aan de woningen plaats. “Terwijl de bewoners er blijven wonen, al zijn er wel wisselwoningen beschikbaar. Maar je kunt je voorstellen dat er vanwege de diverse partijen die er actief zijn een zeer strakke planning is opgesteld. Die is heilig en er is dan ook zeer regelmatig formeel en informeel overleg. We hebben echter met opdrachtgever en hoofdaannemer eerder soortgelijke projecten gedaan, dus we zijn goed op elkaar ingespeeld.”

‘WIJ DENKEN GRAAG AL IN EEN VROEG STADIUM MEE’

Tijdelijk geen balkon meer…

De renovatie van het flatgebouw aan de Dr. Plesmansingel in Amstelveen kent diverse facetten. Eén ervan is het aanpakken van de galerijen. Om tot een goede afdichting en bescherming van de opgehoogde galerijvloer te komen, werd onder meer Triflex, gespecialiseerd in vloeibare kunststoffen, ingeschakeld. Dat was in maart 2014, vertelt rayonmanager Chantal van Tatenhove. “Scope Bouwmanagement, dat het project begeleidt, benaderde ons om mee te kijken naar de diverse detailleringen zoals de goten, schrobranden, waterdichtheid en isolatie. Dit is zeker geen standaardproject, dus het is fijn dat we tijdig werden ingeschakeld. We denken graag al in een vroeg stadium mee.” Omdat ze via de architect betrokken bleef, vervolgt Van Tatenhove, kon er door Triflex op het juiste moment in het proces geadviseerd worden over de juiste materialen en producten, die voldeden aan de technische en esthetische eisen die de opdrachtgever stelde. “Uiteindelijk zijn met het Triflex BIS systeem de koudebruggen weggenomen, de galerijvloeren opgehoogd en vervolgens gewapend afgedicht. Het aanbrengen gebeurt door een erkend Triflex-applicateur. Dat zijn bedrijven met veel kennis en kunde die jaarlijks worden bijgeschoold. Die staan garant voor een optimaal resultaat.”

Voegwerkrenovatie Metselwerkrenovatie Stofarm hakken Renovatie spouwankers Stalen steigers

Bouwinfo Zekerheid van

kwaliteit en duurzaamheid Gespecialiseerd in metsel- en voegwerkrenovatie

www.vanderhaargroep.nl

OPDRACHTGEVER Eigen Haard ARCHITECT AG Nova Architecten HOOFDAANNEMER Q Build ADVIES Adviesbureau Nieman & Scope Bouwmanagement CONSTRUCTEUR Bouwadviesbureau Tentij

www.vanderhaarsteigers.nl | 97

DEN HELDER | Renovatie Heiligharn

Tekst | Jacques Buchholz Beeld | KOKON – HI-con

‘Dit soort projecten zie je steeds vaker in Nederland’ Galerijflat Heiligharn in Den Helder ondergaat een levensduurverlengende renovatie. Het gebouw moet na afloop van de werkzaamheden zeker weer vier tot vijf decennia meekunnen, stelt Ron van Leeuwen, directeur van en architect bij Kokon Architectuur en Stedenbouw. Het bureau verzorgde het ontwerp en begeleidt de werkzaamheden. Hij begint met wat algemene uitleg. Ron van Leeuwen beschrijft Den Helder als een krimpgemeente. Voor woningstichting Den Helder, de opdrachtgever van de renovatie, is het volgens hem dan ook steeds afwegen of woningen moeten worden gesloopt, gerenoveerd of dat er alsnog nieuw moet worden gebouwd. Bij Heiligharn was de conclusie dat renoveren de beste oplossing was. “Het betreft galerijflats uit de jaren zeventig waarvan het betonnen casco en de woningindelingen nog goed zijn. Dat geldt eveneens voor de ligging, dichtbij winkels en het openbaar vervoer. Al met al waard dus om voor langere termijn in stand te houden.” Maar dan waren er wel enkele ingrijpende aanpassingen noodzakelijk, merkt Van Leeuwen op, onder andere wat de gedateerde uitstraling, de toeganke-

98 |

lijkheid en het entreegebied betrof. Het vergroten van de balkons was een andere eis. Nadat diverse varianten de revue waren gepasseerd, werd voor het huidige alternatief gekozen waarbij de gevels worden voorzien van betonnen kaders. Die zijn deels esthetisch, deels functioneel, maakt hij duidelijk. “Aan de galerijzijde speelt alleen het verbeteren van het aanzicht een rol. Aan de balkonzijde worden de kaders tevens gebruikt om de vergrote balkons te dragen. De constructie van het gebouw staat een extra belasting namelijk niet toe.” Hij geeft aan dat door te spelen met de diktes van de kaders er een gevarieerd totaalbeeld ontstaat. Op de bovenste laag wordt verder een extra verdieping gebouwd. Die verticale gewichtsverzwaring is volgens Van Leeuwen geen probleem.

DEN HELDER | Renovatie Heiligharn

Projectinfo MINDER GALERIJFLAT Het Heiligharn in Den Helder ondergaat een ingrijpende renovatie. Zo worden de balkons vergroot en krijgen de gevels een geheel andere uitstraling waardoor het complex minder op een galerijflat lijkt. Voor en na de verbouwing.

AANTREKKELIJKER KARAKTER Wat de galerijvloeren betreft, die worden verhoogd zodat ze op gelijke hoogte met de ingang van de woningen komen, zegt Van Leeuwen. Hetzelfde geldt voor de balkons, die tevens worden vergroot. Een andere ingreep vindt plaats bij de onderdoorgang in het gebouw, het verbindingsgebied tussen winkels en een woonwijk en entree van het flatgebouw. “Dat is nu een wat onherbergzame plek. We verhogen de eenlaagse doorgang naar drielaags, brengen op eerste en tweede verdiepingniveau loopbruggen aan en voorzien de binnenwangen van de doorgang met bosgezichten. Daardoor krijgt het geheel een aantrekkelijker karakter.”

VARIATIE Een renovatie zoals van Heiligharn is een project zoals dat momenteel steeds vaker in Nederland is te zien, stelt Van Leeuwen tot besluit. “Allemaal met een eigen karakter. In grote lijnen lijken de gebouwen op elkaar, maar het is nu zaak in die eenvormigheid een sterke variatie aan te brengen. Mensen zijn allemaal verschillend. Dit mag tot uitdrukking komen in onze gebouwen.” ❚

Vanwege de constructieve uitdagingen werd Pieters Bouwtechniek uit Delft ingeschakeld. Constructeur Rogier van Nalta vertelt dat er onder meer gekozen is voor een oplossing waarbij traditioneel beton wordt gecombineerd met ultrahogesterktebeton. “Door gebruik te maken van ultrahogesterktebeton hebben we de balkons kunnen uitbreiden. Ze rusten deels op betonnen kaders en zijn daarnaast verankerd aan de bestaande constructie. De nieuwe balkons zijn veel groter dan de oude balkons, maar omdat de balkonplaten flink lichter zijn dan die van traditioneel beton, konden we ze toch deels aan de bestaande constructie bevestigen.” Bijzondere uitdaging, zegt Van Nalta, waren de grote maatafwijkingen in het bestaande gebouw. De aannemer had met een laserinmeting een point cloud gemaakt waarop de nieuwe constructie kon worden afgestemd. Hieruit bleek dat de bestaande balkons en consoles niet in een rechte lijn liepen. De koppelingen moesten toleranties van tientallen centimeters kunnen opvangen. “Daarvoor hebben we het nodige rekenwerk moeten verrichten. Per verbinding is een stalen koppeling op maat gemaakt.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Woningstichting Den Helder ARCHITECT Kokon Architectuur en Stedenbouw HOOFDAANNEMER Aannemingsbedrijf Dozy LEVERANCIER BETON Hi-con en Bruil CONSTRUCTEUR Pieters Bouwtechniek en Ingenieursbureau Rijnders

| 99

DEN HELDER | Renovatie Heiligharn

Projectinfo HEILIGHARN IN DEN HELDER KRIJGT SMOEL De fut was er uit bij appartementencomplex Heiligharn in Den Helder. Het gebouw was verouderd en miste uitstraling. Een ingrijpende renovatie brengt daar verandering in. Hi-Con Nederland is één van de partijen die bij de renovatie is betrokken. Het bedrijf werd zo’n drie jaar geleden opgericht door Hi-Con A/S (Denemarken) en Bruil Prefab B.V en is gespecialiseerd in ultrahogesterktebeton, een uniek product. “Het voordeel van ons product is de sterkte ten opzichte van traditionele producten”, vertelt sales manager Edward Verschoor. “Dankzij een combinatie van RVS staalvezels met normale wapening wordt een sterkte bereikt die tot 4 à 5 keer zo hoog ligt: tot 180 kN/mm² ten opzichte van 45 à 55 kN/mm² voor traditioneel beton. Dankzij een hogere dichtheid gaat ultrahogesterktebeton lang mee, is het beter bestand tegen weersinvloeden en kan er worden gewerkt met slanke doorsnedes. We produceren zo onder andere balkonplaten, gevelpanelen, trappen en bruggen.” Van die voordelen profiteert ook het Heiligharn in Den Helder, aldus Verschoor. Daar werd ultrahogesterktebeton ingezet bij het opknappen van 240 appartementen. Onder andere voor het vergroten van de balkons, voor de gevelkaders, die het complex een heel ander aanzicht geven en voor de borstweringen. “De architect had een bepaald gevelbeeld voor ogen dat met gewoon beton niet te realiseren was, dan zouden de diverse gevelkaders en balkons te zwaar

en te dik worden. Onze oplossing combineert gewoon beton met ultrahogesterktebeton. Verder was er sprake van het vergroten van de balkons aan de achterzijde van het gebouw. Echter mochten de balkons niet te zwaar worden, vanwege de bevestiging aan het bestaande gebouw. Dat vroeg om een heel specifieke aanpak en het nodige rekenwerk. We hebben een passende oplossing gevonden en dragen er zo aan bij dat een oud pand haar uitstraling terugkrijgt, evenals een levensduurverlenging van minstens dertig tot veertig jaar.”

Balkon –en galerijrenovatie in UHSB

NEDERLAND B.V.

Renovatie van 240 appartementen het Heilig Harn in Den Helder

T: 015 2190 300 info@pbt-delft.nl www.pietersbouwtechniek.nl

100 |

T: 088 8118 390 info@hi-con.nl www.hi-con.nl

AMERSFOORT | Hogekwartier Tekst | Jac Buchholz Beeld | Slokker Bouwgroep, Fred Oosterhuis

Hogekwartier in Amersfoort, wijk in ontwikkeling

Nieuwe entree naar de stad In Amersfoort is in juli 2014 gestart met de bouw van de eerste woningen van de nieuwe wijk Hogekwartier. De komende jaren zal de wijk stap voor stap verder worden ingevuld. Slokker Bouwgroep uit Huizen bouwt het eerste complex, een mix van woningen en appartementen met tevens een hostel van het Leger des Heils.

Een wijk met ruimte, zo wordt Hogekwartier omschreven. Stoere, stedelijke nieuwbouw met comfortabele woningen. Aan de ene kant de stad, aan de andere kant de natuur. De wijk gaat een nieuwe entree naar de stad vormen. Daarvoor zijn al diverse infrastructurele ingrepen uitgevoerd. In totaal is er ruimte voor zo’n zevenhonderd woningen. In de plint van één van de grotere wooncomplexen is daarnaast commerciële ruimte voorzien. Verder wordt dit jaar gestart met de bouw van een groot sportcomplex. Hierin komen diverse zwembaden en een sporthal voor verschillende binnensporten.

UITEENLOPENDE DETAILS In juli 2014 is met de bouw van de eerste woningen begonnen, vertelt projectleider Marc Hoornstra van Slokker Bouwgroep. Het bedrijf verwierf de opdracht voor de bouw van 24 koopappartementen, 24 huurwoningen en 14 eengezinswoningen via een aanbesteding. De realisatie van een hostel voor het Leger des Heils maakt eveneens onderdeel uit van het project, zegt hij. “Dat laatste is bijzonder, zo’n hostel geïntegreerd in een nieuwbouwwijk. Onder het complex komt bovendien een eenlaags parkeerkelder waar ook de bergingen van de woningen worden gesitueerd.” Omdat het gebouw aan de entree van de wijk ligt, is er extra aandacht aan de architectuur besteed, legt Hoornstra uit. Architect Jeroen Schipper ontwierp een complex met uiteenlopende details. “Wel binnen een bepaalde context – er zit een bepaalde eenheid in de verscheidenheid. Aan de overzijde van de weg komt een soortgelijk gebouw, eveneens met een aansprekende uitstraling. Het worden twee eyecatchers.”

HOOGWAARDIG EN GEVARIEERD KARAKTER In de gevels, zegt Hoornstra, worden onder andere elementen van wit prefab beton en aluminium platen verwerkt. Ook het feit dat de balkons van verschillende materialen worden gemaakt – onder andere RVS, aluminium en tegelwerk – en er heel specifieke kleuren als goud en brons worden toegepast, draagt bij aan het hoogwaardige en gevarieerde karakter van het complex, merkt hij op. Als één van de meest uitdagende onderdelen noemt Hoornstra de blinde verankering van de prefab elementen. “Een hele klus. Eerst zijn alle prefab elementen aangebracht, vervolgens is het metselwerk uitgevoerd.” Het werk ligt op schema, zegt hij. “Het is de eerste fase van een grootschalig project. Dan zijn er altijd dingen nieuw en moet je bepaalde zaken uitzoeken

die later in het traject bijna vanzelfsprekend zijn. Bijvoorbeeld op het vlak van de logistiek, de juiste aan- en afvoerroutes en dergelijke. Maar dat heeft geen vertraging opgeleverd. De ruwbouw van de koopwoningen is nagenoeg klaar. In september van dit jaar moeten de laatste werkzaamheden zijn afgerond.” Hoornstra geeft als laatste informatie nog mee dat er in het hart van het complex een binnentuin voor de bewoners wordt aangelegd. Daarnaast wijst hij op het bijzondere karakter van het hostel. “Dat is afgestemd op de specifieke wensen van het Leger des Heils. Maar het is ook zodanig ontworpen dat, mocht het Leger willen vertrekken, de ruimte zonder al te veel ingrepen naar appartementen kunnen worden getransformeerd. Er is dus nadrukkelijk vooruitgekeken.” ❚

| 101

Bouwprojecten onze omgeving haar gezicht. Wij geven dat gezicht haar uitdrukking, al 80 jaar.

Slokker Bouwgroep vormt samen met Slokker Vastgoed, Slokker Investments, Slokker International en Slokker Innovate de Slokker Groep: al 80 jaar gespecialiseerd in het ontwikkelen, realiseren en beheren van woningen tot multifunctionele accomodaties. De Slokker Groep is werkzaam vanuit de volgende (inter)nationale vestigingen: Almere, Breda, Eindhoven, Huizen, Zeewolde, Zwolle, Atlanta, Denver, Jacksonville, Washington, Calgary, Toronto en Luzern.

PLASTIC SOLUTIONS

d u u r z a m e

DUTCH THRESHOLD SYSTEMS®

e n

DUTCH THRESHOLD SYSTEMS®

i n n o v a t i e v e

TIMBER

d o r p e l s y s t e m e n

DUTCH THRESHOLD SYSTEMS®

dorpels voor alle houten kozijnen

VARIPRO

dorpels voor kunststof en aluminium kozijnen

INDOOR

DUTCH THRESHOLD SYSTEMS®

dorpels voor binnen kozijnen

ReFlex

voor blijvend effectief kozijnherstel

www.dts-dorpels.nl K U N S T S T OF F E N

B V

0573-438410

DTS® producten zijn geoctrooieerd

AMERSFOORT | Hogekwartier

Projectinfo WERKTUIGBOUWKUNDIGE INSTALLATIES Voor dit project hebben de installatiebedrijven die vallen onder Van der Sluis Technische Bedrijven, de werktuigbouwkundige installaties gerealiseerd. Van der Sluis Technische Bedrijven heeft alles in huis om zich een totaalinstallateur te mogen noemen. Onder de namen Verwarmingssluis, Loodsluis en Electrasluis heeft het bedrijf zich de afgelopen tientallen jaren gespecialiseerd in verwarmings-, loodgieters en elektrotechnische installaties voor met name de woningen utiliteitsbouw. Met Van der Sluis Technische Bedrijven profiteren klanten van de geïntegreerde werkwijze van drie gerenommeerde installatiebedrijven. Deskundigheid, een zeer brede ervaring en een no-nonsense mentaliteit garanderen dat alle installatieactiviteiten in zeer goede handen zijn.

DUURZAME, KLANTSPECIFIEKE DORPELOPLOSSINGEN Voor het project ‘negentig appartementen Hogekwartier’ te Amersfoort heeft DTS | Kreunen Kunststoffen in samenwerking met de opdrachtgever projectspecifieke dorpels geleverd. Naast standaard dorpelprofielen met vrij op te geven sponningdieptes, levert DTS onder de noemer ‘Vector-dorpels’ ook klantspecifieke- en zelfs projectspecifieke dorpeloplossingen. “Speciaal voor dit project, waarbij het ging om inpandige voordeurdorpels, was de standaard waterafvoervoorziening overbodig en werden er hogere eisen gesteld aan de geluidsdichting”, vertelt Ludo Schennink, technisch commercieel manager bij Kreunen Kunststoffen. “Gezien onze werkwijze kunnen wij vrij gemakkelijk inspringen op deze behoefte en volledig tegemoet komen aan de klantwensen. Onze flexibiliteit zorgt ervoor dat DTS vaak betrokken wordt bij nieuwe ontwikkelingen. Samen met de R&D afdeling van Kreunen Kunststoffen wordt dan naar de best passende oplossing gezocht.”

EEN BUNDELING VAN

VAN TECHNIEK

In dit project moesten de neuten bijvoorbeeld worden voorzien van een extra aanslag en een extra kader, om een zo hoog mogelijke geluidsdichting te creëren. “De mogelijkheden zijn eindeloos, als je het kunt tekenen, kunnen wij het maken”, aldus Schennink. “En tegen zeer aantrekkelijke prijzen omdat wij niet gebonden zijn aan mallen of matrijzen.” Deze vraag komt niet uitsluitend uit de ‘Timber-hoek’ (houten kozijnen) maar ook uit de ‘Varipro-hoek’ want regelmatig wordt Kreunen Kunststoffen benaderd door kunststof en aluminium kozijnleveranciers om samen met hen een dorpelsysteem te ontwikkelen.

Bezoekadres: Kamperzeedijk 107 8281 PD Genemuiden

Bouwinfo INSTALLATIE TECHNIEK

Postadres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden

Van der Sluis Technische Bedrijven heeft alles in huis om zich een totaalinstallateur te mogen noemen.

T: 038 - 344 65 55 E: info@vd-sluis.nl W: www.vd-sluis.nl

Deskundigheid, een zeer brede ervaring en een no-nonsense mentaliteit garanderen dat al uw installatieactiviteiten bij ons in zeer goede handen zijn.

VDS_adv_95x130_06_2015_WT.indd 1

30-06-15 11:14

OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER CONSTRUCTEUR

De Alliantie Jeroen Schipper Architecten, Rotterdam Slokker Bouwgroep, Huizen Goudstikker de Vries, Almere

| 103

HELVOIRT | Het HelvoirThuis Tekst | Sander Lemmens Beeld | Slokker Bouwgroep, John Geven Studio's

Multifunctionele Accommodatie als huiskamer In november vorig jaar werd het HelvoirThuis feestelijk geopend. Met de komst van een Multifunctionele Accommodatie (MFA) ging een langgekoesterde wens van de inwoners van het Brabantse Helvoirt in vervulling. De MFA is een centrale plek waar mensen kunnen samenwerken, leren, sporten, recreĂŤren en ontmoeten. Een huiskamer dient als verbindende factor binnen de gemeenschap. Daarnaast biedt het gebouw onderdak aan een Rabobank, De Landmanschool, kinderdagverblijf De Kindertuin, enkele zorginstellingen en een tiental woningen. Open communicatie, hard werken en onderling vertrouwen waren van doorslaggevend belang in het welslagen van het project. Adrie Bergmans was namens hoofdaannemer Slokker Bouwgroep projectleider. De ervaren Bergmans kijkt met een voldaan gevoel naar het eindresultaat en is blij met de uitgesproken tevredenheid van de opdrachtgever en de gebruikers van het HelvoirThuis. â&#x20AC;&#x153;Tijdens de realisatie hebben wel nog wat optimalisaties

104 |

HELVOIRT | Het HelvoirThuis

plaatsgevonden, maar samen met de projectpartners hebben we voor de juiste oplossingen gekozen, zodat we tot een goed doordacht en kwalitatief hoogwaardig eindresultaat zijn gekomen. Dat bereik je onder meer als je met alle betrokkenen open en goed communiceert. Eerlijkheid en open communicatie dragen immers bij aan een goede werkrelatie en zorgen dat de neuzen dezelfde kant op staan en zo het vertrouwen in een goed eindresultaat bij iedereen heerst. Uiteindelijk gaat iedereen voor kwaliteit en dat bereik je door gebruik te maken van ieders expertise en vakmanschap. Gebeurt dat, dan ontstaat er een fraai project als het HelvoirThuis.”

VERSCHILLENDE GEBRUIKERS Omdat veel partijen onderdeel uitmaken van de MFA, leefde de bouw van het pand bij veel mensen in het dorp. “Zij kwamen poolshoogte nemen en hadden uiteraard vragen over de voortgang. Logisch, want ze wilden graag weten wanneer ze hun intrek konden gaan nemen. Deze diversiteit van gebruikers en het feit dat de diverse ruimten andere doelen dienen, was, naast het vaak verschillende gewenste afwerkingniveau, eveneens een uitdaging. Zo maken onder meer een sporthal met tribune, een basisschool, maar ook een Centrum voor Jeugdzorg en woningen deel uit van het HelvoirThuis. Het was een project met vele uitdagingen, maar de gebruikers en de opdrachtgever zijn zeer te spreken over het eindresultaat. Een echte ontmoetingsplek voor de bewoners van Helvoirt.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER ADVIES CONSTRUCTEUR

Gemeente Haaren SP Architecten Slokker Bouwgroep Cauberg-Huygen, Deerns Goudstikker - de Vries

| 105

AMSTERDAM | De Klieverink Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Plegt-Vos

Wonen in modulaire, stalen woonunits

EEN KANT-EN-KLAARCONCEPT MET ALLES EROP EN ERAAN

Visual Te Kiefte Architecten.

Wanneer op de Karspeldreef in Amsterdam-Zuidoost een parkeergarage wordt gesloopt, ontstaat er ruimte in dit drukbezette stadsdeel. Stadsdeel Zuidoost grijpt deze gelegenheid aan om jongeren een start te bieden op de woningmarkt. Zij realiseert hier een fris, tijdelijk en modulair woonconcept voor 217 jongeren. De Klieverink – zoals het concept is genoemd – is bestemd voor een specifieke doelgroep: jonge starters met een baan in de leeftijdscategorie van 18 tot 26 jaar, die nog niet beschikken over voldoende middelen om in te haken op de reguliere woningmarkt. Gezien het tijdelijke karakter van de woningen – zij zijn bedoeld voor ongeveer twintig jaar – moeten de woningen slim worden ontworpen. Ze moeten voldoende comfort bieden en toch betaalbaar zijn. De oplossing wordt gevonden in stalen units die volledig afgebouwd en ingericht worden aangeleverd. Eerdere samenwerkingsverbanden tussen de gemeente Amsterdam, Haerzathe en Plegt-Vos krijgen hier een vervolg.

DE VOORBEREIDINGEN Als Plegt-Vos in augustus 2015 start met de bouwactiviteiten, heeft de gemeente de grond al bouwrijp gemaakt. Plegt-Vos kan dus direct beginnen met de prefab betonfundering. Zij plaatst nieuwe heipalen tussen de oude

106 |

heipalen die 2 m onder het maaiveld zijn afgetopt en realiseert zo de benodigde draagkracht. Dan volgt een periode van balken leggen en leidingen en kabels trekken. In diezelfde periode zijn de woningen in de fabriek al volop in productie.

KWADRANT MET PATIO De wooneenheden worden in hoog tempo aangeleverd. Plegt-Vos plaatst deze in de vorm van een kwadrant – vier lagen hoog – zodat in het midden een grote, gemeenschappelijke patio ontstaat. Aan de kant van de patio bevinden zich ook de galerijen. Met een common room op de begane grond, een fietsenberging en een wasserette ontstaat een levendige, sociale omgeving. Het plaatsen van de modulaire wooneenheden gebeurt in een tempo van zo’n vijftig eenheden per week. Als de installaties van de woonunits zijn aangekoppeld, zijn de woningen in principe klaar voor gebruik.

AMSTERDAM | De Klieverink

UNIEK CONCEPT “Aan werkelijk alles is gedacht”, vertelt Eric Kraayvanger, projectorganisator van Plegt-Vos. “De woningen zijn volledig ingericht, compleet met verwarming, sanitair, keukenblok, wand-, vloeren plafondafwerking. Ze bestaan uit één centrale ruimte, waarvan zo’n 2 m² is besteed aan sanitaire voorzieningen. Dit is een uniek concept.” Als gevelbekleding is in principe alles mogelijk. De stalen units kunnen worden voorzien van schilderwerk, stucwerk en traditioneel metselwerk. Te Kiefte Architecten heeft gekozen voor een gele, puntvormige gevelbeplating die alle units een eigen kader geeft. “Dit heeft wel wat discussie opgeroepen”, vertelt Kraayvanger. “De gemeentearchitecten hebben niet zomaar goedkeuring gegeven. Maar de uiteindelijke keuze geeft het project een leuke uitstraling. Het glas is bovendien tot op de begane grond doorgetrokken. Vaak wordt hier een dicht paneel geplaatst in verband met de privacy. De doorlopende lijn zorgt voor een mooi, strak geheel.”

VERHUUR Aankoop en exploitatie van de Klieverink worden gefinancierd door Haerzathe Investments met behulp van een beleggingsfonds. Sayhaey, het woonconcept waarin Haerzathe Investments belegt, is verantwoordelijk voor de verhuur en het beheer van de woningen (www.sayhaey.nl). Kraayvanger: “Dat gaat hen niet veel moeite kosten. De Klieverink valt in de smaak. Voor de 217 woningen hebben zich nu al 1.200 belangstellenden aangemeld.” ❚

Projectinfo BRANDWERENDE SYSTEMEN GARANDEREN VEILIGE WOONOMGEVING

Wij zijn Brandex BV, uw partner op het gebied van bouwkundige brandpreventie. Naast het geven van specifiek advies op maat hebben wij jarenlange ervaring met het brandwerend maken van gebouwen. Denk hierbij aan het plaatsen van speciale, brandwerende beglazing en het brandwerend bekleden en het schilderen van staalconstructies. Daarnaast spelen het aanbrengen van brandwerende doorvoeringen en het compartimenteren van gebouwen een grote rol bij het tegengaan van brandrisico’s. Wilt u meer weten over de mogelijkheden op het gebied van bouwkundige brandpreventie? Vraag dan een geheel vrijblijvend gesprek aan via telefoonnummer 074 26 71 585. Per email kunt u contact opnemen via info@brandex.nl.

Bij de Klieverink in Amsterdam heeft Brandex Nederland B.V. binnen zes weken haar expertise kunnen laten zien, door de staalconstructie brandwerend te bekleden en de fietsenstalling, de wasserette en de entree te voorzien van een brandwerende plafondconstructie. Ook heeft het bedrijf de standleidingen voorzien van brandwerende koven en zijn alle doorvoeringen brandwerend afgedicht. Ongeacht de uit te voeren werkzaamheden staat Brandex Nederland B.V. altijd garant voor een hoge kwaliteit, die gewaarborgd wordt door te werken conform de Europese Normen en geteste situaties. “Het ontzorgen van onze opdrachtgever zien wij als één van onze belangrijkste taken”, vertelt directeur Marc Roelofs. “Wij denken graag mee en stellen ons altijd flexibel op.” De toegevoegde waarde van Brandex Nederland B.V. kwam vooral tot uiting in de adviesfase, vertelt hij. “Wij hebben onder andere advies uitgebracht over de best passende brandwerende systemen, waardoor de (toekomstige) studenten in een veilige omgeving kunnen wonen. Tevens worden ze bij brand langer in de gelegenheid gesteld om het gebouw veilig te verlaten.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Haerzathe Investments Te Kiefte Architecten, Borne Bartels Ingenieursbureau, Enschede Plegt-Vos Oost, Hengelo Breeman, Kampen 6,5 miljoen euro augustus – december 2015

| 107

AMSTERDAM | Kwintijn Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Van Wijnen West B.V.

Mens- en omgevingsvriendelijk bouwen centraal bij tweede fase Kwintijn Aan de Bilderdijkkade in Amsterdam, op loopafstand van het Vondelpark, is gestart met de tweede fase van het omvangrijke en veelbesproken project Kwintijn. Na een succesvolle afronding van de eerste fase heeft Van Wijnen Projectontwikkeling West B.V. samen met Van Wijnen Haarlemmermeer B.V. opnieuw de ontwikkeling en bouw van de woningen in handen. “In goede samenwerking met de gemeente Amsterdam en onze diverse afnemers hopen wij het geheel in april 2017 af te ronden”, aldus Egbert Verweij, adjunct-directeur bij Van Wijnen Haarlemmermeer B.V. Verdeeld over drie bouwblokken worden in totaal 109 koop- en huurappartementen gerealiseerd. In het kader van het CPO-principe (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) heeft de gemeente nog vijf extra bouwkavels uitgegeven. “Op deze bouwkavels mogen uiteindelijk vijf bouwgroepen worden neergezet met maximaal twaalf appartementen per bouwgroep.”

ONDERGRONDSE PARKEERGARAGE Net als bij de eerste fase wordt ook in de tweede fase gestart met de bouw van een dubbele ondergrondse parkeergarage. Deze parkeergarage is volledig gemaakt van in het werk gestort beton, waarbij de -1 vloer en het kelderdek zijn opgebouwd uit prefab balkbodems en breedplaatvloeren. In de betonkolos is vervolgens een damwandconstructie aangebracht. Na een uitgebreide monitoring van de omgeving is ervoor gekozen om drie verschillende heisystemen toe te passen. “Omdat we vlak naast het rijksmonument ‘Tramremise De Hallen’ bouwen, moesten we rekening houden met strenge eisen ten aanzien van trillingen. Op deze plek hebben we gekozen voor volledig in de grond gevormde palen.”

GRONDPALEN Tijdens de graafwerkzaamheden is bovendien een groot aantal bestaande palen gevonden. “Bij het ontgraven van de toplaag kwamen we de palen tegen. Maar liefst 1.816. Dit was wel een verrassing voor ons, want vooraf was bekend dat er ongeveer 47 bestaande palen in de grond zouden zitten. Nadat we de palen hadden ingemeten, hebben we direct ons bouwplan aangepast. Dit was echter niet eenvoudig waardoor we op tweehonderd plaatsen de bestaande palen hebben moeten crushen, alvorens er nieuwe palen geplaatst konden worden.”

MENS EN OMGEVING Aangezien de projectlocatie zeer centraal gelegen is, kan er maar op beperkte plekken geladen en gelost worden. “Om overlast te verminderen, werken we daarom volgens het just-in-time-principe en onderhouden we intensief contact met de buurt.” Om dit goed te coördineren is een zogenaamd ‘BLVC plan’ opgesteld, wat de onderwerpen Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie bespreekbaar maakt. “Zo zijn er bijvoorbeeld veel vragen vanuit bewoners

108 |

gekomen over de torenkraan die wij inzetten bij onze werkzaamheden. Na het omvallen van de kraan in Alphen aan den Rijn maakt men zich toch zorgen. Door het geven van goede voorlichting kun je mensen geruststellen en creëer je begrip vanuit de buurt. Deze betrokkenheid bij mens en omgeving is echt een kracht van ons bedrijf.” ❚

AMSTERDAM | Kwintijn

Projectinfo

Lean&Duurzaam

SNEL EN GOED MET BIM EN LEAN Zowel bij de eerste als de tweede fase van Kwintijn is Van den Pol verantwoordelijk voor de aanleg van de elektra in de appartementen en parkeergarages. Ook neemt het Montfoortse installatiebedrijf de plaatsing van 62 zonnepanelen voor zijn rekening. “Daarmee kan jaarlijks 16.500 kWh groene stroom worden opgewekt”, zegt projectleider Theo Severs. De eerste fase werd ruim voor de oorspronkelijke planning naar tevredenheid afgerond. “De inzet van lean en BIM was daarbij van groot belang. Beide elementen zijn voor Van den Pol al jarenlang vertrouwd terrein. Zeker bij grote, complexe projecten als Kwintijn hebben BIM en lean veel impact; hierdoor kan snel en goed worden gebouwd.” In de tweede fase werkt Van den Pol samen met dezelfde bouwpartners als bij het eerste deel. “Door onze eerdere, gezamenlijke ervaring staat er een ingespeeld team. Ook bij de tweede fase zit de vaart er al stevig in.”

Bouwinfo

vandenpol.com

OPDRACHTGEVER Van Wijnen Projectontwikkeling B.V. ONTWERP FARO Architecten bv, bna CONSTRUCTEUR Wijcon B.V. UITVOERING Van Wijnen Haarlemmermeer B.V. ELEKTRA Van den Pol Elektrotechniek b.v. C.V. Comfort Partners LOODGIETERSWERK EN MV GiGaWater B.V. BOUWKOSTEN 1e fase: ca. 31,5 miljoen euro 2e fase: ca. 22 miljoen BOUWPERIODE 1e fase: mei 2013 - september 2015 2e fase: december 2014 - april 2017

In een markt vol dynamiek blijven we doen waar we goed in zijn: ontwikkelen, bouwen, onderhouden en beheren. We leveren mooie projecten op en beginnen overal in het land met nieuwe huisvestingsopgaven. We realiseren projecten waar we trots op zijn. Waarvan we vol overtuiging zeggen: dit is wat wij doen.www.vanwijnen.nl

| 109

AMSTERDAM | Patch22

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Hillen & Roosen

Het grootste houten gebouw van Nederland

Lofts met afmeting, indeling, bestemming en faciliteiten naar keuze Met een hoogte van dertig meter laat Patch22 trots zien wie zij is. Ze is het hoogste houten gebouw van Nederland, gebouwd met lef, kennis en vakmanschap en in alle opzichten voorbereid op een lang en duurzaam bestaan. Is het handig, zo’n groot gebouw voor wonen en werken in het toch enigszins ‘moeizame’ Amsterdam-Noord? Veel partijen buigen zich over het antwoord op deze vraag en komen dan tot de conclusie dat je het ook kunt omdraaien. Een gebouw dat uitzonderlijk veel unieke voordelen biedt, is aantrekkelijk, ook als het in Amsterdam-Noord staat. Het wordt de aftrap voor een reeks geniale vondsten, te beginnen met een fraaie, houten gevelbekleding. En AmsterdamNoord? Dat is onlangs uitgeroepen tot één van de hipste wijken ter wereld.

DUURZAAM Het houten geveltimmerwerk bepaalt zonder meer het gezicht van Patch22. Achter deze originele, houten gevels schuilt een duurzaam en experimenteel concept. Tom Frantzen, architect van het project, heeft Patch22 zo ontworpen dat het in alle opzichten ruimte laat voor verandering. De toekomstige gebruikers kopen eenvoudigweg een gedeelte van het betonnen casco en kunnen dit vervolgens geheel naar eigen inzicht indelen. Zij bepalen zelf de afmeting, de indeling, de bestemming en de gewenste faciliteiten van hun loft. Patch22 is er voor wonen, werken of een combinatie daarvan. Het gebouw ‘ademt’ als het ware met de gebruikers mee.

SLIMLINE VLOEREN “Het ontwerp heeft ons wel wat hoofdbrekens gekost”, bekent Joris Deley van Hillen & Roosen. “Om het gebouw ook op termijn vrij indeelbaar te houden, moeten de ruimtes vrij zijn van constructieve elementen. Daarbij wilde de architect het liefst houten vloeren. Omdat dit stuitte op te grote overspanningen en te hoge kosten, is gekozen voor Slimline vloeren. Deze constructieve verdiepingsvloeren bestaan uit een betonnen onderlaag en geperforeerde stalen liggers. Door de sparingen in de stalen liggers kunnen de installaties op elke gewenste plaats worden aangebracht. Over de stalen liggers wordt een akoestische, ontkoppelde zwaluwstaat betonvloer met vloerverwarming aangebracht.”

BOUWEN IN HOUT De combinatie van hout en beton geeft het bouwen een extra dimensie. “De uitdaging zit nooit in bouwen in hout of bouwen in beton”, vertelt Deley. “Het is de koppeling van de constructieve materialen die extra vakkennis vraagt. Hoe ga je om met de uiteenlopende producteigenschappen? Hierin hebben Pieters bouwtechniek (hoofdconstructeur), Korlam (houtconstructie) en CRH (betonconstructie) een belangrijke rol gespeeld. Het vroeg namelijk veel constructieve

110 |

aanpassingen en maatwerkdetailleringen. Niet alleen om te voldoen aan de architectonische eisen, maar ook aan die van brandwerendheid.”

BRANDVEILIGHEID Om de brandveiligheid te waarborgen, worden de ruimtes gescheiden door dubbele metalstudwanden. De houtconstructies worden extra verzwaard, zodat een brandwerendheid van 120 minuten ontstaat. Deley: “Het hele pand bevat veel hout. Alleen de gevelbetimmering telt al 30.000 m¹ Douglas houten latten. Deze latten zijn verduurzaamd en brandwerend behandeld. Maar het hout máákt ook Patch22. Het is een inspirerend en energieneutraal voorbeeld voor ecologische, sociale en economische duurzaamheid. De ruimtes hebben fraaie hoogtes en de combinatie van hout en betonachtige materialen en volop licht door de lichtkoepels van Glazing Vision Europe maken Patch22 tot een uniek gebouw.” ❚

AMSTERDAM | Patch22

Projectinfo HOOGGEÏSOLEERDE DAKRAMEN Het platte dak van Patch22 moet – evenals de overige bouwdelen – voldoen aan een U-waarde van 0,7. Deze waarde ligt boven de waarde die behaald wordt met HR++-glas. Hoe kan dan de gewenste daglichtinval worden gerealiseerd? Uitkomst bieden zeven vlakke lichtkoepels van het gepatenteerde systeem van Glazing Vision Europe. Deze firma is gespecialiseerd in daglichttoetreding, natuurlijke ventilatie en toegang tot het dak. Met de Flushglaze vlakke dakramen met tripleglas, weet het bedrijf aan alle eisen te voldoen. De bewoners van Patch22 genieten nu volop van het daglicht, terwijl het dak volledig voldoet aan de extreem hoge isolatie-eisen.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP CONSTRUCTIE UITVOERING INSTALLATIEADVIES INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Lemniskade, Amsterdam Tom Frantzen et al architecten, Amsterdam Pieters Bouwtechniek, Amsterdam Hillen & Roosen, Amsterdam H2O Bouwmanagement, Amersfoort Bosman Bedrijven, Amersfoort 6 miljoen euro december 2014 – februari 2016

“We zijn niet alleen onderscheidend in kwaliteit”, vertelt Joost Becking van Glazing Vision Europe. “Het bijzondere zit ook in het feit dat we de kwaliteit kunnen aantonen. Met een speciale methodologie – ontwikkeld in samenwerking met de Anglian Ruskin University – kunnen we de thermische prestaties van dakramen en dakluiken nauwkeurig berekenen en zo laten zien dat de prestaties ook daadwerkelijk stukken hoger liggen dan die van andere dakramen.” Dat maakt Glazing Vision Europe in Engeland al jarenlang marktleider op het gebied van dakramen, dakluiken en lichtkoepels. Sinds 2012 zijn de producten ook verkrijgbaar in Nederland en andere Europese landen. In 2016 wordt een fabriek van Glazing Vision Europe in Nederland gevestigd.

things are things are looking up.looking up.

Mijn en ka alum de op gere kan w licht

Glazing Vision is al 20 jaar de Engelse marktleider in lichtstraten, dakramen, beloopbaar glas en elektrische dakluiken. Het ontwerpprincipe van Glazing Vision is ‘mininum framework – maximum daylight’, het ontbreken vanGlazing tussenstijlen, Vision is al 20 jaarframes, de Engelse marktleider in lichtstraten,elementen dakramen, raambomen en andere storende in beloopbaar glas en elektrische dakluiken. uw design. Deze Het voor GlazingvanVision typische ontwerpprincipe Glazing Vision is – maximum daylight’, ‘Sky Only View’ is‘mininum uniekframework in de markt.

Europe C T @ W

Glazing Vision Europe BV IJsselmeerdijk 9 | 1473 PP Warder +31 (0)299 63 3853 info@glazingvision.eu www.glazingvision.eu

het ontbreken van tussenstijlen, frames, raambomen en andere storende elementen

design. Deze voor Glazing Vision De producten vanin uw Glazing Vision worden in typische ‘Sky Only View’ is uniek in de markt. Europa verkocht en geïnstalleerd door Glazing De producten van Glazing Vision worden Vision Europe. Het Nederlandse installatieteam in Europa verkocht en geïnstalleerd door staat voor u klaar.Glazing KiesVision voor frisse lucht in Europe. Het Nederlandse installatieteam staat voor u klaar. Kies plaats van airco en kies daglicht in plaats voor frisse lucht in plaats van airco en kies van kunstlicht. daglicht in plaats van kunstlicht.

Glazing Vision is al 20 jaar de Engelse marktleider in lichtstraten, dakramen, beloopbaar glas en elektrische dakluiken. Het ontwerpprincipe van Glazing Vision is ‘mininum framework – maximum daylight’, het ontbreken van tussenstijlen, frames, raambomen en andere storende elementen in uw design. Deze voor Glazing Vision typische ‘Sky Only View’ is uniek in de markt. De producten van Glazing Vision worden in Europa verkocht en geïnstalleerd door Glazing Vision Europe. Het Nederlandse installatieteam staat voor u klaar. Kies voor frisse lucht in plaats van airco en kies daglicht in plaats van kunstlicht.

734030_Glazing Vision.indd 1

Mijn zijn d desig 90 gr de sc van g verd

20-01-16 13:43

| 111

ZAANDAM | Poelenburg

Tekst | Lilian Heijmans

Beeld | KAW-architecten en Lilian Heijmans

Drie E-flats in Poelenburg, Zaandam krijgen nieuw aanzien

Stempelverkaveling weer actueel In de wijk Poelenburg in Zaandam werden begin jaren zestig van de vorige eeuw zogenaamde E-flats gebouwd. Telkens drie flatgebouwen achter elkaar met aan de zijkant een rij garages, vormen van bovenaf gezien de letter ‘E’. In de wijk Poelenburg maken vier clusters met E-flats onderdeel uit van de uit die tijd typische stempelverkaveling. Momenteel wordt één van deze clusters volledig gerenoveerd. Bijzonder is dat de bewoners tijdens het hele renovatieproces in hun appartement kunnen blijven wonen. De renovatie is half april 2016 gereed. “We hebben het project binnengehaald bij de selectieprocedure van ZVH vanwege ons bewonersgerichte Plan van Aanpak, het beste ontwerp en de goede prijs-kwaliteitverhouding”, vertelt Harrie Doebe, adjunct-directeur Commercie en Innovatie binnen Mens-Zeist. “Alleen met een gedegen planning, goed overleg met alle partijen en intensieve begeleiding van de bewoners is het mogelijk een dergelijke renovatie in zes maanden tijd te realiseren. De overlast voor de bewoners is namelijk reëel. Er worden acht appartementen tegelijkertijd verbouwd, terwijl de huurders erin blijven wonen. Zij hebben dus last van de verbouwing van hun eigen woning, en van die van hun buren. Maar ze kunnen tijdens de renovatie gebruikmaken van allerlei faciliteiten, zoals wisselwoningen en dagverblijven. Daarnaast zijn eveneens losse doucheruimtes, toiletten en een wasmachine/droger beschikbaar. Ondanks de overlast geven de bewoners aan zeer tevreden te zijn over de huidige werkwijze.”

112 |

MAATWERK Alle appartementen krijgen met de aanpak van de badkamer, keuken en toilet, een volledig nieuwe indeling, Dat betekent dat er veel gesloopt en verplaatst moet worden, inclusief al het leidingwerk. De flats zijn opgetrokken uit beton, zelfs de tussenwanden. Deze worden vervangen door gipswanden. Bewoners kunnen voor het nieuwe tegelwerk kiezen uit verschillende kleurencombinaties. Ook de keuken is leverbaar in verschillende uitvoeringen en opstellingen. Er is dus sprake van maatwerk.

ENERGIELABEL A Paul de Graan, projectleider bij Mens-Zeist geeft aan: “Voor een aantal bewoners wordt het appartement ook iets groter, omdat het balkon aan de noordkant van het gebouw bij de woning wordt betrokken en zo een wintertuin gaat vormen. De balkons aan de zuidzijde worden zo’n twintig

ZAANDAM | Poelenburg

centimeter dieper, omdat we de betonnen balustrades slopen en daar op verzoek van de bewoners hekwerken plaatsen. Alle woningen worden verder voorzien van kunststof kozijnen. Daarnaast hebben we aansluitingen voor zonnepanelen op het dak gemaakt. Dit levert de bewoners in iets meer dan een week tijd een nagenoeg nieuw appartement op, dat weer zo’n dertig jaar mee kan. Tegen een beperkte huurverhoging, terwijl de woning ook nog eens van energielabel E naar A gaat.”

OORSPRONKELIJK ONTWERP Volgens Iskandar Pané, architect en projectmanager bij KAW-architecten, wilde opdrachtgever ZVH dat de garages aan de zijkant van de flats zouden verdwijnen. “Zij vormen echter de kenmerkende schakel tussen de anders vrijstaande flats. We hebben dit probleem opgelost door de garages te vervangen door een pergola. Deze verbindt alle drie de flatgebouwen, zodat het oorspronkelijke ontwerp van bovenaf zichtbaar blijft. Alle buitengevels worden voorzien van een isolatielaag. Daarop worden in een staand en speels elleboogverband steenstrips aangebracht. Hierdoor krijgen alle flatgebouwen een volstrekt nieuwe en frisse uitstraling.” ❚

Projectinfo RENOVATIESLOOP IS EEN VAK APART Op het project Poelenburg in Zaandam verzorgt Kwakkel BV het renovatiesloopwerk. In de woningen worden alle betonnen binnenwanden verwijderd en worden keukens, toiletten en badkamers gesloopt. Buiten worden de schoorstenen verwijderd, evenals de betonnen borstweringen van de balkons. Daarnaast verzorgt Kwakkel BV de totaalsloop van de bergingsblokken en het grondwerk ten behoeve van de gevelisolatie. Verder wordt in de woningen al het boor- en freeswerk voor de installateur uitgevoerd. Kwakkel BV is gespecialiseerd in renovatiesloopwerk, betonboren, freeswerk en chemische verankeringen. Het materieel en wagenpark zijn daar dan ook op afgestemd, evenals de vakkennis van het personeel. “Voor elk project zoeken wij naar een passende oplossing”, aldus eigenaar Herman Kwakkel. “Zo gebruiken wij op dit project voor de borstweringen en schoorstenen geen telescoop- of torenkraan maar een vrachtauto met zware autolaadkraan. Deze is veel flexibeler, sneller en veroorzaakt minder overlast.”

‘RENOVEREN IN BEWOONDE STAAT VORMT EEN EXTRA UITDAGING’ Bij de renovatie van de E-flats in de wijk Poelenburg te Zaandam wordt behalve de woningen ook de buitenschil compleet vernieuwd. Hoofdaannemer Mens-Zeist heeft Langenberg & Witteveen Kozijnen hierbij opdracht gegeven voor het leveren en plaatsen van kwalitatief hoogwaardige Kochs kunststof kozijnen, voor in totaal 72 woningen. Gauke Witteveen, mede directeur-eigenaar van Langenberg & Witteveen Kozijnen, vertelt: “Om verrassingen tijdens het bouwproces te voorkomen, hebben we van tevoren een modelwoning gemaakt. Aangezien er vijftien dagen per compleet gerenoveerde woning werd gerekend, lag de tijdsdruk hoog. Dat maakt een goede, transparante samenwerking tussen alle meewerkende partijen erg belangrijk.”

Paul de Graan en Iskandar Pané op de steiger voor de buitengevel van één van de gerenoveerde flats.

Het renoveren in bewoonde staat is volgens Gauke Witteveen een extra uitdaging. “Het is van groot belang dat je dan werknemers hebt die goed met de bewoners kunnen communiceren. Je kunt kwalitatief gezien een goed product hebben, maar het oordeel van de bewoners is altijd doorslaggevend.”

| 113

ZAANDAM | Poelenburg

betonboren | betonzagen | sloopwerk | sleufwerk

De steenstrips aangebracht in een speels ellenboogverband.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER BEWONERSCOMMUNICATIE CONSTRUCTEUR INSTALLATEUR

ZVH, Zaanstad KAW-architecten, Rotterdam Mens-Zeist, Zeist Ladies@Work, Vianen Schokker, Soest Breeman, Kampen

www.kwakkelbv.nl

Vernieuwend Samenwerken De Zwette 15, 9269 RC Veenwouden E info@lenwkozijnen.nl I www.lenwkozijnen.nl

Wij denken vanuit onze decennia lange ervaring als Resultaatgericht Samenwerkingspartner met de opdrachtgever mee in de vraagstukken van het onderhouden van de gehele woningvoorraad, welke controles voer je uit en hoe bewaak je dat, het onderzoeken van innovatieve oplossingen en op welke manier ga je samenwerken om elkaar te vertrouwen.

Cor Langenberg M 06 260 420 79 E cor@lenwkozijnen.nl Gauke Witteveen M 06 307 756 56 E gauke@lenwkozijnen.nl

Huis ter Heideweg 6 3705 LZ Zeist Postbus 116 3700 AC Zeist 030 - 692 88 00 info@mens-zeist.nl www.mens-zeist.nl

114 |

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

Tekst | Patricia van der Beek

Beeld | Dura Vermeer

Renoveren op het snijvlak van cultuurbehoud, bewonerswensen en efficiency In het Rotterdamse Tuindorp Vreewijk voert woningcorporatie Havensteder het ‘Verbeterprogramma Vreewijk’ uit. Dit programma omvat de duurzame renovatie van ruim 1.300 woningen, waarvan de eerste 109 woningen momenteel worden aangepakt. Mildred Pijnenborg, manager gebiedsontwikkeling bij Havensteder, vertelt dat het verbeterprogramma in 2012 startte met drie pilotprojecten. De renovatie van de 109 woningen aan het Reigerpad en de Weimansweg zijn hier onderdeel van. “Voordat we tot de uitvoering overgingen, overlegden we in zogenoemde planteams met de bewoners. We bespraken onder meer wat er ging gebeuren en hoe de woningen eruit kwamen te zien. De bewoners blijven betrokken tot aan de oplevering.”

BESCHERMD STADSGEZICHT De te renoveren woningen zijn beschermd stadsgezicht en worden op verzoek van de commissie Welstand en Monumenten in de oorspronkelijke jaren twintig stijl teruggebracht. Pijnenborg: “Het was een behoorlijke uitdaging om de cultuurhistorische waarde af te stemmen op de wensen van de bewoners en onze financiële kaders. Bijvoorbeeld bij het terugbrengen van de dakkapellen naar de oorspronkelijke, kleinere afmetingen. ›

| 115

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

De nieuwe kozijnen met authentieke roede-indeling en historische kleur.

Renoveren in Vreewijk is een logistiek hoogstandje.

116 |

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

Het was een behoorlijke zoektocht om, met behoud van de woonruimte, aan te sluiten op het historische beeld. Een meer dwingend advies van de commissie Welstand en Monumenten betrof het terugbrengen van de oorspronkelijke roedeverdeling in de ramen aan de straatzijde.”

MODELWONINGEN Om te kunnen starten met de uitvoering, moest zeventig procent van de bewoners met de plannen instemmen. Met het vooraf renoveren van vier modelwoningen liet Havensteder zien wat de bewoners konden verwachten. “Tegelijkertijd konden wij de technische staat van de woningen achterhalen”, voegt bedrijfsleider Rob Lansbergen van Dura Vermeer Bouw Heyma toe. “Die technische staat bleek per woning c.q. woningtype te verschillen, waardoor we tijdens de uitvoering rekening moeten houden diverse onvoorziene zaken op geveltechnisch en constructief gebied. Hier moeten we snel op anticiperen.” Als één van de ketenpartners van Havensteder haakte Dura Vermeer Bouw Heyma eind 2014 aan bij de planteams, om technische invulling te geven aan de plannen. Aandachtspunten hierin waren de beperking van de overlast in de wijk, de planning en het beeldkwaliteitsplan. ›

Projectinfo SLIMME ENGINEERING EN INTEGRALE SAMENWERKING Aan de verbeteraanpak van Vreewijk ligt een uitgebreid vooronderzoek ten grondslag, met als belangrijke vraag: ‘Is het haalbaar om deze woningen te handhaven?’ Ingenieursbureau CAE Nederland onderzocht deze vraag, onder meer door in de woningen metingen te verrichten naar verzakkingen. “Wij zijn een sterk voorstander van het handhaven van bestaande bouw”, vertelt projectdirecteur Thijs Pierik van CAE Nederland. “Op dit project speelde de fundatie een sleutelrol. Uit onze metingen, plus de metingen van de gemeente Rotterdam, bleek dat bijna alle woonblokken met scheefstand kampten. Dit leverde vooral problemen op met de ontwateringsdiepte. Om het in de toekomst ‘droog te houden’, adviseerden we een deel van de woningen op palen te zetten en te voorzien van een betonnen fundering en vloer.” Onverwachte situaties Andere aandachtspunten betroffen de gevelopvang en de sterkte van de verdiepingsvloeren. In beide gevallen waren ondersteunende of versterkende maatregelen nodig om de veiligheid voor de komende vijftig jaar te garanderen. Marjolein Crone, directeur van CAE Nederland, voegt toe: “In dit intensieve renovatieproject blijven wij tot aan de oplevering nauw betrokken. Bijvoorbeeld om onverwachte situaties op te lossen, zoals scheuren in muren of afwijkingen ten opzichte van de originele plattegronden. Op zulke momenten komt het aan op je eigen slimheid en een integrale samenwerking met je ketenpartners. Die samenwerking loopt op dit project erg goed en levert, samen met een aantal waardevolle leerpunten, een goede basis voor het vervolgtraject.”

HONDERDEN UNIEKE KOZIJNEN Een monumentale uitstraling, een authentieke kleurstelling, een levensduur van vijftig jaar, duurzaam en veilig. Bij de renovatie van de woningen in Vreewijk worden hoge eisen gesteld aan de kozijnen. Adriaan van Erk Timmerfabriek willigt deze eisen in, met houten kozijnen in alle vormen en maten. Als ketenpartner van Dura Vermeer en Havensteder produceert en levert Adriaan van Erk Timmerfabriek zo’n achthonderd volledig beglaasde en in twee kleuren afgelakte kozijnen. “De binnenzijde van de kozijnen schilderen we met de hand”, vertelt directeur Taco Schoonderwoerd. “Verder worden alle kozijnen apart ingemeten, op maat gefabriceerd, op woningniveau op de bouwlocatie afgeleverd en door onze partner Dekker Kozijnprojecten geplaatst. Dit vergt logistiek gezien de nodige aandacht.”

In de renovatie werd ook de buitenruimte meegenomen.

Intensief en waardevol Momenteel levert Adriaan van Erk Timmerfabriek de kozijnen voor de Weimansweg. Schoonderwoerd verwacht medio 2016 gereed te zijn en blikt alvast terug op een intensief, maar waardevol en leerzaam traject: “Vooral wat de ketensamenwerking betreft. De verbeterpunten die uit deze pilot naar voren komen, dragen in het vervolgtraject bij aan een nog efficiëntere aanpak.”

| 117

www.wouters-afbouw.nl

• stukadoorswerken • tegelwerken • wanden plafondsystemen • CVK elementen • wandafwerking • anhydrietvloeren • zandcementvloeren • separatiewanden

Wiekenweg 35 • Amersfoort • t 033 434 66 00 • e info@wouters-afbouw.nl

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

WERKZAAMHEDEN In maart 2015 ging de renovatie van start. Lansbergen somt de belangrijkste werkzaamheden op: “Bij een aantal woonblokken, waar scheefstand optreedt en waar de ontwateringsdiepte erom vraagt, fixeren we de fundatie. De andere woningen krijgen een nieuwe begane grondvloer. Bij alle woningen vervangen we de daken, kozijnen en binnenwanden. Ook plaatsen we overal een nieuwe badkamer, keuken en toilet. Middels energiemaatregelen als isolatie, nieuwe installaties en mechanische ventilatie verhogen we het comfort en het energielabel van de woningen naar A.” Pijnenborg voegt toe: “Ook het groen en de buitenruimte, in Vreewijk heel belangrijk, worden in de verbeteraanpak meegenomen.”

EFFICIËNTIE EN AFSTEMMING Eind 2015 vond de oplevering van het Reigerpad plaats. Begin 2016 startten de ketenpartners aan de Weimansweg. Lansbergen: “We werken per blok. De bewoners van elk blok gaan tijdens de werkzaamheden, die afhankelijk van het woningtype ongeveer 37 dagen per woning duren, naar een wisselwoning. We starten pas als het blok helemaal leeg is en de bewoners keren pas terug als het gehele blok gerenoveerd is. Zo beperken we de overlast.” De planning en het uitvoeringsproces gebeuren volgens de lean methodiek waarbij elke partij verantwoordelijk is voor zijn eigen werkzaamheden. De efficiëntie en naadloze afstemming die met lean bouwen gepaard gaan, worden nog eens versterkt door de ketensamenwerking. “Doordat we structureel met Havensteder en de andere partners samenwerken, weten we elkaar makkelijker te vinden, kennen we elkaars belangen en werken we steeds efficiënter”, besluit Lansbergen. “Als één team zorgen we ervoor dat deze woningen weer vijftig jaar vooruit kunnen.” ❚

Projectinfo ‘VOCHTPROBLEMEN BEHOREN VOORTAAN TOT HET VERLEDEN’ Sinds 2013 is Hoogvliet Betonboringen & Sloopwerken als ketenpartner van Oranje Sloopwerken bij de renovatie in Vreewijk betrokken. Het boor-, zaag- en sloopbedrijf dacht mee in een efficiënte workflow en bracht een specialistische oplossing aan voor het vochtprobleem in de woningen. Eigenaar Robert Koorevaar van Hoogvliet Betonboringen & Sloopwerken legt uit wat die oplossing inhoudt: “Met een diamantkettingzaag maken we om de meter een anderhalve meter lange sleuf in de muur. Die sleuven spuit Oranje in met een vochtwerende mortel. Daarna zagen we de tussenliggende delen in, die ook weer worden ingespoten. Zo ontstaat een vochtscherm, waardoor vochtproblemen voortaan tot het verleden behoren. Naast de vochtschermen brengen we tevens de gaten en sleuven aan voor de installaties.” Boren, zagen, slopen Voor andere opdrachtgevers, met name in de industrie, verricht Hoogvliet Betonboringen & Sloopwerken boor- en zaagwerk in beton, asfalt en (kalkzand)steen. Sloopwerkzaamheden omvatten het professioneel slopen of weghakken van (deel)gebouwen, massief betonnen blokken, gewapende vloeren, heipalen of andere objecten.

De gerenoveerde buitenschil, met o.a. authentieke dakkapellen en nieuwe dakpannen, deuren en ramen.

| 119

Uw onderhoud of verbouwing, Onze zorg! Onze zorg! Vochtbestrijding Vernieuwbouw Renovatie Verbouw

Metz Nederland B.V. Willem Barentzstraat 21, 3124 LC Schiedam www.metz-nederland.nl www.facebook.com/MetzNederlandBv/ T 010-4714011

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

Projectinfo SPLINTERNIEUWE DAKEN MET HISTORISCHE LOOK Van de dakgoot tot aan de nok en van het ontwerp tot en met de oplevering: de totale dakrenovatie van de woningen in Vreewijk is in handen van dakspecialist Weijerseikhout. De preferred supplier van Dura Vermeer Bouw Heyma dacht tevens mee in de beeldkwaliteit en het behalen van de energetische doelstellingen. “Om het oorspronkelijke gevelbeeld in ere te herstellen en om aan de huidige vereisten te voldoen, pakken we de daken op meerdere onderdelen aan”, vertelt directeur Lars Weijers. “Zo halen we de ‘knik’ uit het dak, hogen we de dakconstructie op en maken we nieuwe traditionele goten met klossen. Ook brengen we isolatie en nieuwe OVH dakpannen van Nelskamp aan en brengen we de dakkapellen in oorspronkelijke staat terug.” Dakpannen op maat De dakkapellen zijn maatgevend voor de dakpannen. Aandachtspunt hierbij zijn de randaansluitingen, die met hele dakpannen gerealiseerd moeten worden binnen een beperkte architectonische bandbreedte. In samenwerking met de leverancier van de dakpannen kwam Weijerseikhout tot een maatwerk oplossing: een dakpan met een dubbele waterkering, waarvan er één fabrieksmatig wordt afgeslepen. “Zo blijft de dakpan heel en hebben wij, met de garantie van een waterdicht dak, iets meer spelingsruimte”, legt Weijers uit. Flora- en faunawet Een andere taak van Weijerseikhout betreft het naleven van de

Flora- en faunawet. Deze wet beschermt de in het wild levende planten- en dierensoorten tijdens onder andere renovatieprojecten. Weijers: “Op dit project zijn de gevelopeningen in de woningen geschikt als broedplaats voor bijvoorbeeld gierzwaluwen, huismussen en vleermuizen. Dat moest onderzocht worden. Omdat dit maar in bepaalde perioden van het jaar kan, moesten we dit goed inplannen. Hier is op de juiste manier invulling aan gegeven.” Integrale samenwerking Net als de andere partijen is Weijerseikhout tot medio 2016 druk doende met de renovatiewerkzaamheden aan de Weimansweg. “De integrale manier waarop we samenwerken met zowel de opdrachtgever als de andere partijen, komt de voortgang en kwaliteit van dit project ten goede”, zegt Weijers. “De kracht van deze ketensamenwerking zit in de ruimte die we als onderaannemer krijgen om onze expertise te laten gelden. Op dit werk laten we met elkaar laten zien dat je binnen de strakke financiële kaders tot innovatieve en kwalitatieve oplossingen kunt komen, met een eindresultaat dat niet onderdoet voor nieuwbouw.”

| 121

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

Projectinfo LICHTGEWICHT VLOERSYSTEEM VOOR HOGERE KWALITEIT EN DUURZAAMHEID

ENERGIEZUINIGER, COMFORTABELER EN VEILIGER

Als vaste partner van Havensteder en Dura Vermeer Heyma levert en plaatst Metz Nederland B.V. duurzame renovatievloeren in zo’n zestig woningen in Vreewijk. Het bedrijf is tevens verantwoordelijk voor al het constructieve werk aan de verdiepingsvloeren.

De afbouwwerkzaamheden binnen de renovatie in Vreewijk zijn in handen van Wouters Totaal Afbouw, in samenwerking met een expertisekring van gespecialiseerde leveranciers.

“Door onze jarenlange ervaring in verbouw en renovatie worden wij regelmatig gevraagd voor specialistische en complexe projecten”, vertelt bedrijfsleider Robby van Wijngaarden van Metz Nederland B.V. “Op dit project moesten de vloeren, die aangetast waren door schimmels en vocht vervangen worden door een nieuw vloersysteem. In samenspraak met de constructeur kwamen we tot twee oplossingen: de woningen waar sprake is van scheefstand, worden voorzien van een lichtgewicht systeem. In de overige woningen wordt funderingsverbetering met beton toegepast.” Lichtgewicht vloersysteem Metz Nederland B.V. zag potentie in het lichtgewicht systeem, met name wat de verbetering en verduurzaming van woningen betreft en verdiepte zich in de mogelijkheden. “Na een breed onderzoek kozen we voor de PS-renovatievloer van VBI”, aldus Van Wijngaarden. “Dit is een licht, gemakkelijk te verwerken en snel te monteren systeem voor een stille, kierdichte en comfortabele begane grondvloer. Qua stijfheid, duurzaamheid en gebruikerstoepassingen kwam dit systeem als beste uit de bus. Aandachtspunt hierbij is dat er, bij overspanning zonder voorzieningen, een lichte beweging in de vloer blijft zitten. Dit ondervangen we met een extra constructie onder de vloer.” Om aan de levensduurverwachting van vijftig jaar te voldoen en om een garantie af te geven van tien jaar op het systeem, worden de stalen profielen van het vloersysteem voorzien van een extra duurzame coating. Gezamenlijk doel In 2015 bracht Metz Nederland B.V. de eerste vloeren aan in het project. Naast constructieve detailleringen, zoals de verankering aan de metselwerk muren, vergt vooral de beperkte bouwruimte de nodige aandacht. Van Wijngaarden: “Alle materialen moeten just-in-time geleverd worden. Een behoorlijke opgave, als je bedenkt dat we per woning al zestig blokken tempex nodig hebben!” Met de oplevering van 22 woningen achter de rug spreekt Van Wijngaarden van een bijzonder project: “Leuk detail is dat één van de eigenaren van ons bedrijf in de jaren tachtig ook al in Vreewijk renoveerde, maar wat dit werk vooral uniek maakt zijn de ketensamenwerking en lean planning. Dit brengt een prettige sfeer en efficiënte werkwijze teweeg, waarin we als co-partners naar een gezamenlijk doel toewerken: een goed eindproduct en een tevreden klant!”

122 |

Vanaf de calculatiefase dacht het bedrijf met de andere ketenpartners mee over een slimme, kostenefficiënte invulling van de verbeterplannen voor de wijk. Belangrijke aandachtspunten hierbij waren het behalen van het budget, het verbeteren van het energielabel en het naleven van de geluidseisen. Directeur Theo Wouters vertelt wat die slimme oplossingen zoal zijn: “In alle woningen passen we doos-indoosrenovatie toe. Hierbij worden de woningen van binnen gestript, waarna wij ze voorzien van voorzetwanden en nieuwe plafonds. Het energieverbruik van de woningen verlaagt hierdoor aanzienlijk en de geluidsisolatie verbetert sterk. Tegelijkertijd voldoen de woningen aan de eisen voor brandwerendheid.” Wouters Totaal Afbouw verzorgt tevens het stukadoors-, spuit- en tegelwerk in de woningen, incidenteel timmerwerk en het vervangen van kozijnen en deuren. Afstemming De ketenpartners plannen en voeren de renovatiewerkzaamheden uit volgens de lean methode. “Intensieve samenwerking is hierin een vereiste”, zegt Wouters. “En die samenwerking is er. In team Vreewijk bespreken we gezamenlijke vraagstukken als: ‘Hoe bouwen we met elkaar op een terrein met postzegelformaat?’ of ‘Hoe voeren we materialen aan met minimale overlast voor de wijk?’ Afstemming is hierin het sleutelwoord, zowel tussen de ketenpartners als met de leveranciers.” Geen woning hetzelfde Wouters vervolgt: “Het in stand houden van de lean planning is een uitdaging bij een renovatieproject als dit. Je komt hier continu voor verrassingen te staan, zoals onderlinge hoogteverschillen, verzakking, houtrot in de balken en scheve vloeren. Bovendien is geen woning hetzelfde. Daar moet je stante pede op reageren.” Tijdens de uitvoering kreeg Wouters Totaal Afbouw tevens te maken met verscherpte eisen voor luchtdicht bouwen. Het afbouwbedrijf speelde hierop in door de detailleringen aan te passen en meer kitafdichtingen toe te passen. “Al met al een intensief project”, besluit Wouters. “Maar de samenwerking verloopt perfect en het resultaat mag er nu al zijn. Ik ga de oplevering medio 2016 met vertrouwen tegemoet.”

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

KOZIJNMONTAGE: PRECISIEWERK OP MAAT

KARAKTERISTIEKE GEVELS IN ERE HERSTELD

Van vrijwel alle ramen en deuren van de 109 renovatiewoningen in Vreewijk vervangt Dekker Kozijnprojecten de kozijnen. De levering van de kozijnen is in handen van Adriaan Van Erk Timmerfabriek, de opdrachtgever van Dekker Kozijnprojecten op dit project.

Gevels zijn gezichtsbepalend voor een woning. Binnen de renovatie van de 109 woningen in Vreewijk, die beschermd stadsgezicht zijn, vormen zij dan ook een belangrijk onderdeel. Om de gevelrenovatie in goede banen te leiden, verzamelde Dura Vermeer Bouw Heyma een team van specialistische bedrijven om zich heen. Eén van die bedrijven is Imto Benelux.

De kozijnen zijn vervaardigd uit een duurzame houtsoort en komen kanten-klaar vanaf de fabriek op de bouwlocatie aan. “De montage is maatwerk”, zegt projectleider Evert Rietveld van Dekker Kozijnprojecten. “We hebben hier te maken met oude gebouwen, waarvan sommige gevels scheef staan en waarbij het bouwkundig lastig is om de kozijnen te demonteren. Bij sommige woningen moet de gevel zelfs opnieuw ingemetseld worden. Verder luistert de maatvoering heel nauw, zeker omdat we hier met prefab kozijnen werken. Precies inmeten is op dit werk dan ook een vereiste. Daarnaast werken we nauw samen met Adriaan Van Erk Timmerfabriek om voor elke woning een passende oplossing te bieden.” Dekker Kozijnprojecten heeft zich in veertig jaar ontwikkeld tot specialist in kozijnprojecten voor groot- en kleinschalige renovatie en nieuwbouw.

ﬂexibele, allround partner

“Dit is de derde keer dat we als vaste partner van Dura Vermeer meewerken aan een grootschalig project”, vertelt senior adviseur Geertjan van Es van Imto Benelux. “In dit project denken wij sinds eind 2014 mee over het gevelwerk van de renovatiewoningen. Daarnaast verzorgden we de technische opnamen van het gevelwerk en de werkomschrijvingen.” Van voegwerk tot schoorsteen “Nadat we aan de vier proefwoningen hadden meegewerkt, startten we begin 2015 met de daadwerkelijke gevelrenovatie”, vervolgt Van Es. “Onze werkzaamheden omvatten onder meer het plaatselijk vervangen van het snijvoegwerk en het aanbrengen van ons Total Wall Concept. Dit is een gevelherstelsysteem gebaseerd op het aanbrengen van roestvrijstalen wapening en verankeringen in gevels. Hiermee voorkomen we bijvoorbeeld dat het metselwerk loslaat bij het demonteren van de kozijnen.” Daarnaast maakt Imto Benelux de schoorstenen bouwkundig in orde door het lood en het voegwerk te vervangen en de schoorsteenkoppen te herstellen. Andere werkzaamheden bestaan uit het reinigen van de gevels door stoomcleaning, het opmetselen van nieuwe borstweringen en het repareren van het metselwerk. Juiste steen en mortel “Naast het waarborgen van de constructieve samenhang van het metselwerk was het vinden van de juiste gevelstenen en voegmortel een uitdaging”, zegt Van Es. “We hebben veelvuldig overlegd met Joris Molenaar – de supervisor op dit project – om tot het juiste metselwerk te komen. Sommige stenen die we uiteindelijk vonden, moeten we op locatie op maat zagen om ze te laten aansluiten op de bestaande situatie.” Een andere uitdaging betreft de weersafhankelijkheid van Imto Benelux. Tijdens vorstperioden kunnen de metselaars namelijk niet werken. Van Es: “Om toch op tijd op te leveren, nemen we waar nodig maatregelen om door te kunnen werken. Ook zetten we extra mensen in op de momenten dat het weer het toelaat. Zoals het er nu naar uitziet, zijn onze werkzaamheden medio dit jaar gereed.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Havensteder, Rotterdam SUPERVISIE Molenaar & Co architecten, Rotterdam ONTWERP EN HAALBAARHEIDSSTUDIE BouwhulpGroep, Eindhoven LANDSCHAPSONTWERP Bleeker en Nauta landschapsarchitecten, Bennekom SLOOPWERK TOT EN MET BEGANE GRONDVLOER Oranje bv, Rotterdam INSTALLATIES Giesbers en van der Graaf, Rotterdam BINNENAFBOUW Wouters Afbouw, Amersfoort BUITENSCHIL Dura Vermeer Bouw Heyma, Rotterdam DAKSPECIALIST Weijerseikhout, Groesbeek BOUWPERIODE Reigerpad: maart 2015 – eind 2015 Weimansweg: januari 2015 – medio 2016 BOUWSOM 11,6 miljoen euro excl. btw

| 123

Samenwerken aan de beste kozijnprojecten Van plan tot realisatie

Scheepvaartweg 3a-b 3356 LL Papendrecht

Postbus 287 3350 AG Papendrecht

Tel 078 644 02 44 Fax 078 644 97 04

info@hoogvlietsloopwerken.nl www.hoogvlietsloopwerken.nl

734082_IMTO.pdf 1 16-02-16 10:20 WWW.DEKKERKOZIJNPROJECTEN.NL â&#x20AC;˘ NOORDELOOS

Voor het realiseren van onderhoud en renovatie projecten m.b.t. gevelrenovatie, gevelreiniging, gevelverankering metselKiotoweg 166, 3047 BG Rotterdam Postbus 11283, 3004 EG Rotterdam

t: +31 (0)10 - 462 46 66 www.imto-benelux.nl info@imto-benelux.nl

en voegwerkherstel, betonherstel, onderhoud schilderwerk en monumenten. Wij ontzorgen u als opdrachtgever.

De kunst van het behouden

ROTTERDAM | Tuindorp Vreewijk

Grootschalige vloerrenovatie met een uitgebalanceerd systeem In de historische wijk Vreewijk in Rotterdam vindt een grootschalig renovatietraject plaats. De wijk wordt gekenmerkt door karakteristieke vooroorlogse woningen met een beschermd stadsgezicht. Woningcorporatie Havensteder renoveert hier ruim 1.300 woningen. De woningen zijn veelal in dezelfde periode gebouwd en hebben dezelfde constructieve kenmerken. Hierdoor was een seriematige aanpak gewenst. De kern van het probleem waar Havensteder tegenaan liep, was een aangetaste draagconstructie van een deel van de woningen. De houten begane grondvloeren zijn in sommige gevallen voor een groot deel of zelfs helemaal aangetast door tocht en vocht. Het vocht trekt vanuit de kruipruimte onder de begane grondvloer omhoog de woonruimte in. Verrotting en schimmels leveren een ongezonde leefomgeving op. Bewoners zijn dan ook blij dat er wordt geïnvesteerd in een comfortabele oplossing.

SYSTEMATISCHE OPLOSSING De constructie van de woningen is berekend op het gewicht van een houten vloer. Het systeem dat de oude houten vloer vervangt, moet daarom lichtgewicht zijn. Een onafhankelijke constructeur heeft na uitvoerig onderzoek het vloersysteem van VBI aanbevolen. Kenmerkend voor de woningen in de wijk Vreewijk zijn een standaard beukmaat van 4.25 meter en een diepte van 7 tot 8 meter. Het renovatieproject kreeg hierdoor een repetitief karakter. De stalen liggers die worden gebruikt bij dit systeem kunnen eenvoudig op locatie op maat worden gemaakt. In dit geval echter werden de liggers in de fabriek op maat gemaakt, vanwege de grote schaal van het project. “We denken graag mee met de klant. Omdat wij altijd streven naar een industriële

bouwmethodiek, worden de liggers zo geproduceerd dat er snel en efficiënt kan worden gewerkt”, aldus Dennis Duffels, hoofd Verkoop bij VBI.

IDEAAL PRODUCT De PS-renovatievloer wordt samengesteld uit stalen liggers en EPS-vulelementen met een hoge isolatiewaarde. De materialen zijn lichtgewicht en zeer gemakkelijk op maat te maken en te hanteren. Hierdoor is de vloer ook geschikt om te gebruiken op moeilijk bereikbare plaatsen. De VBI PS-renovatievloer garandeert een snel en efficiënt proces. Er zijn twee varianten van de renovatievloer: de PS-renovatievloer Standaard die wordt voorzien van een betonnen druklaag en de PS-renovatievloer Droog waarvan de afwerking bestaat uit plaatmateriaal. Het resultaat is een hoogwaardige en comfortabele begane grondvloer. De schaal van het renovatieproject bleek geen enkel probleem voor dit vloersysteem. De elementen waar de vloer uit bestaat, werden just-in-time geleverd. Hierover werden goede afspraken gemaakt tussen aannemer Metz Nederland, VBI en BMN Bouwmaterialen Delft. Dennis Duffels: “Wij leveren niet alleen een product maar ook advies. Onze technisch adviseurs begeleiden het hele proces en zijn nauw betrokken bij projecten. Ook in Rotterdam mogen we spreken van een zeer geslaagd project. Bewoners geven aan zeer tevreden te zijn. Andere woningcorporaties zijn geïnteresseerd en komen op locatie kijken.”

OOK VOOR NIEUWBOUW De PS-renovatievloer van VBI is niet alleen geschikt voor het renoveren van oude houten begane grondvloeren, maar ook voor nieuwbouwprojecten zoals een aan- of uitbouw. Metz Nederland is van plan om elders in de wijk het vloersysteem toe te passen voor de renovatie van een fietsenstalling. Ook hier blijkt de vloer een zeer goede oplossing, omdat een lichte constructie noodzakelijk is.

ENERGIEPRESTATIEVERBETERING Er is volgens Dennis Duffels een kanttekening te plaatsen bij sommige wijkverbetertrajecten die plaatsvinden. “Steeds vaker wordt bij de renovatie van woningen gekozen voor het toepassen van een isolerende schil (gevel en dak), maar wordt de oude houten begane grondvloer niet vervangen. Hierdoor wordt niet het optimale wooncomfort bereikt. Er vindt nog steeds energieverlies plaats doordat de vloer niet geïsoleerd is. De trek tussen de oude houten delen kan bovendien als oncomfortabel worden ervaren.” Waarschijnlijk wordt de houten vloer niet vervangen en geïsoleerd omdat men denkt dat dit een tijdrovende klus is, vertelt hij. “Echter door het toepassen van een droge PS-renovatievloer kan de oude houten vloer in een dag vervangen worden. Wij adviseren dat er bij een renovatievraagstuk goed wordt gekeken naar de woning in zijn totaliteit. De bewoner kan dan optimaal profiteren van een woning die zowel van buiten als van binnen garant staat voor een comfortabele en gezonde leefomgeving.” ❚

| 125

RIDDERKERK | Renovatie Rijnsingel Tekst | Liliane Verwoolde

Beeld | Willems Vastgoedonderhoud

Zeventigerjarenflats krijgen energielabel A

Renoveren terwijl de bewoners in hun appartement blijven Het blijft een uitdagende klus om grote reeksen woningen tegelijk aan te passen aan deze tijd. Zo worden in Ridderkerk 324 woningen energiezuinig gemaakt, terwijl de bewoners gewoon in hun appartement verblijven. Een strakke lean-planning en slim samenwerken zorgen ervoor dat alles gestroomlijnd verloopt. De Saturnus en Jupiter flats in Ridderkerk – typische zeventigerjarenflats – hebben al eerder een opknapbeurt gehad. Hierdoor hebben de flats aan de buitenzijde een eigentijdse, verzorgde uitstraling. Nu is het tijd om de 324 woningen ook energiezuinig te maken. Hiervoor heeft Woonvisie een duidelijk wensenpakket: de woningen moeten na de renovatieslag minimaal aan het energielabel A voldoen. Aan Willems Vastgoedonderhoud en haar partners de uitdaging om deze wens te verwezenlijken.

INDIVIDUELE CV-KETELS EN KIERDICHTING Tot nu toe is de verwarming van de flats geregeld met een centraal ketelhuis op het dak, met allerlei vertakkingen naar de afzonderlijke woningen. Een enquête wijst uit dat de bewoners de voorkeur geven aan individuele cv-ketels. Daarnaast geven veel bewoners aan dat zij last hebben van tocht. “Begrijpelijk”, weet Sander Willems, directeur bouwkundig- & energetisch onderhoud van Willems Vastgoedonderhoud na onderzoek. “De flats zijn op zich goed gebouwd, maar rondom de kozijnen bevinden zich veel kieren. Om energielabel A te halen en het energieverbruik terug te brengen, moeten deze volledig worden gedicht.”

126 |

HYPERMODERN VENTILATIESYSTEEM Samen met opdrachtgever Woonvisie, Installatieadvies Energievisie en haar partners werkt Willems Vastgoedonderhoud een plan uit. Hierin zijn opgenomen: isolatie van de borstweringspanelen, vervanging van glas, klepramen en balkondeuren, extra tochtweringen en nieuwe individuele cv-installaties. Een hypermodern, vraaggestuurd klimaatsysteem, dat de ventilatie regelt op basis van de ingestelde luchtkwaliteit en CO2, zal het wooncomfort aanzienlijk verbeteren. Dit alles gebeurt terwijl de bewoners in hun appartement blijven.

EEN OPTIMALE PLANNING Voor de uitvoering stelt Willems Vastgoedonderhoud samen met alle uitvoerende partijen een werkplan op, waarbij zij een streng van negen woningen per week aanpakken. Willems: “Voor de eerste streng hebben we twee weken uitgetrokken. Dat gaf ons de ruimte om – na de eerste praktijkervaringen – de planning te optimaliseren. Daarna hebben we nog drie enkele strengen uitgevoerd en toen deze naar wens verliepen, is het tempo opgeschroefd naar twee strengen per week.”

RIDDERKERK | Renovatie Rijnsingel

BEWONERSZAKEN

` duurzame renovatieHet concept op maat gemaakt voor uw complex!

Om de overlast voor de bewoners te beperken, werkt Willems Vastgoedonderhoud samen met Twinstone. Hierdoor kan Willems zich op de techniek en het gebouw richten. Onder het motto ‘SlimOnderhoud’ behartigt Twinstone de bewonerszaken, van communicatie tot participatie. “In feite doorlopen bewoners drie fasen”, vertelt Willems hierover. “Ze moeten eerst de plannen steunen, vervolgens de overlast gedogen en uiteindelijk het resultaat waarderen. Twinstone begeleidt deze processen met behulp van informatiebijeenkomsten, bewonersmappen, nieuwsbrieven en bespaarbijeenkomsten. Zij beantwoordt ook alle vragen van de bewoners.” “De totale renovatie is een logistieke, technische en bewoners uitdaging”, vat Willems samen. “Maar het werk verloopt uitstekend en de reacties op de opgeleverde strengen zijn uitsluitend positief.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER INSTALLATIEADVIES UITVOERING BEWONERSZAKEN INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Woonvisie, Ridderkerk Energievisie, Poortugaal Willems Vastgoedonderhoud, Rotterdam (SlimOnderhoud) Twinstone, Den Haag (SlimOnderhoud) Bonarius, Den Haag 6,1 miljoen euro september 2015 – februari 2016

Wij bieden een totaalaanpak, van planvorming en ontwerp tot en met uitvoering en beheer. Meer weten? Ga naar:

www.willemsvgo.nl/toppphuis

| 127

SLIEDRECHT | Galerijflats Tekst | Patricia van der Beek

Beeld | Transvorm

Constructieve verbetering galerijflats Sliedrecht in slechts acht dagen per gebouw

Revitaliseren in sneltreinvaart In 2011 stortte de galerij van een jaren zestig flat in Leeuwarden in als gevolg van putcorrosie. Woningcorporaties met vastgoed uit dezelfde bouwperiode kregen de verplichting hun gebouwen constructief te laten onderzoeken. Tablis Wonen uit Sliedrecht nam haar verantwoordelijkheid en ging over tot de revitalisatie vier galerijflats. Adviseur constructieve techniek Edwin van Strien: “In opdracht van woningcorporatie Tablis Wonen heeft IOB de vier complexen – Reiger, Lijsterhof, Nachtegaal en Merelnest – onderzocht. Daarmee zijn we begonnen in oktober 2013. In eerste instantie is er een steekproefonderzoek uitgevoerd met aansluitend een 100% onderzoek. Geconcludeerd werd dat de uitkragende vloeren van de balkons en galerijen niet voldeden aan de veiligheidseisen. Er zijn toen tijdelijke voorzieningen in de vorm van stempels aangebracht.” Vervolgens, zo geeft van Strien aan, werd op basis van de eerdere bevindingen een vervolgtraject samengesteld. “IOB kent meerdere oplossingen voor het herstel van dit type constructies. Eén hiervan is versterken met koolstoflijm-

128 |

wapening zoals de SikaWrap FX50c. Daar is in dit geval niet voor gekozen. Bij deze flats is een constructieprincipe opgesteld waarbij in eerste instantie de veiligheid gewaarborgd wordt van de bestaande constructie en waarbij op langere termijn uitbreiding mogelijk is om de complexen en woningen te laten voldoen aan de toegankelijkheidseisen, door bredere galerijen en grotere balkons voor meer woongenot. Deze uitbreiding is reeds uitgewerkt en in de constructie voorzien.” In totaal gaat het om zo’n 320 woningen, die sinds de uitkomst van het onderzoek zo’n twee jaar in de stempels stonden. Inmiddels heeft een bouwteam

SLIEDRECHT | Galerijflats

plaatsen. Al deze verschillende activiteiten voeren we uit in een ritme van 34 minuten, de zogenoemde takttijd. De uitvoering van één eenheid neemt inclusief uithardingsperiode voor het beton acht dagen in beslag. Met een productieritme van 34 minuten leveren we dus na acht dagen, iedere 34 minuten een stramien op. Het voordeel van deze methode is dat je het werk tot op de minuut nauwkeurig kunt inplannen en iedereen werkt in ritme en structuur. Bovendien zie je snel resultaat: elke 34 minuten kwalitatieve en organisatorische terugkoppeling, vanuit het product, resulteert in een steile leercurve van het team. Daardoor verhoogt de kwaliteit. Op dit werk waren we binnen acht dagen een gebouw rond. Dit was voor veel bewoners een aangename verrassing.”

CULTUURVERANDERING Peter Goris, lean manager bij transVORM, zag hoe de single piece flow methodiek bij alle betrokken partijen een cultuurverandering teweegbracht: “Zowel in de engineering als in de uitvoering maakten we een veranderproces door. Het blootleggen van het gehele ketenproces is best eng, maar mogelijk met vertrouwen, samenwerking en discipline. Soms moesten we ook langer doorwerken, want het werk niet af krijgen is bij single piece flow geen optie: stagneert er één activiteit, dan stagneert de gehele workflow. Binnen twee weken zagen we al verbetering. Takttijden werden gehaald en de trein van werkzaamheden was en bleef op stoom. De scepsis van het begin maakte plaats voor enthousiasme. Iedereen was goed op elkaar ingespeeld en de output werd ruimschoots behaald.”

AFGEROND Dat single piece flow de nodige organisatorische consequenties heeft, beaamt ook Vloet: “De manier van werken in onze werkplaats moest helemaal om. Door de verkorte doorlooptijd leverden we per week twee keer zo veel staal. Bovendien produceerden, verpakten en transporteerden we alles op volgorde van bouwen. Dit vergde in de voorbereiding veel tijd, maar die verdienden we in de uitvoering ruimschoots terug.” onder leiding van transVORM en op advies van Ingenieursbureau IOB en Van Es Architecten deze tijdelijke constructie vervangen door een permanente staalconstructie rondom de flats. Ook zijn de voorzieningen aangebracht voor de verbreding van de balkons en galerijen. De uitvoering van die verbreding vindt plaats in een tweede fase, evenals het vernieuwen en esthetisch verbeteren van de balustraden, het aanpakken van de loopbruggen en het bouwen van extra trappenhuizen.

Inmiddels heeft het bouwteam de vier complexen afgerond. Naar verwachting start Tablis Wonen dit jaar nog met de tweede fase. Gert-Jan Bezemer, adjunct directeur transVORM, stelt dat ook met dit project weer is voldaan aan het credo van transVORM: “In het bestaande zit de echte waarde.” ❚

MINIMALE OVERLAST Edwin van den Berg maakte namens hoofdaannemer transVORM deel uit van het bouwteam. Hij vertelt: “De belangrijkste randvoorwaarden binnen dit project waren een minimale overlast voor de bewoners en inherent daaraan, een zo kort mogelijke doorlooptijd. Die mogelijkheden vonden we in de zogenoemde single piece flow methodiek. De initiële, supersnelle doorlooptijd van tien tot twaalf weken hebben we hiermee gehalveerd.” Louis Vloet, directeur van Metaalbouw Vloet Mill, voegt toe: “Wij hielden in eerste instantie niet voor mogelijk dat we in zes weken ruim 450 ton staal konden produceren, conserveren en monteren. Maar naarmate we met elkaar de methodiek concreter maakten, kregen we er steeds meer geloof in.”

SINGLE PIECE FLOW Van den Berg legt uit hoe single piece flow werkt: “In plaats van te bufferen hebben we gezamenlijk een eenheid vastgesteld die we volcontinu in bewerking houden tot ze gereed is. Een eenheid is één stramien in het gebouw. Binnen zo’n eenheid onderscheiden we verschillende werkzaamheden die elkaar zo snel mogelijk opvolgen, zoals een heipaal plaatsen, fundering aanbrengen, staalconstructie monteren, betonstorten en liggers

| 129

SLIEDRECHT | Galerijflats

Projectinfo ONE-PIECE-FLOW METHODE WERPT ZIJN VRUCHTEN AF Bij de renovatie van de Stempelflats in Sliedrecht verzorgt W.V.L. Betonboringen alle sloopwerkzaamheden in de noodtrappenhuizen. “Tevens heeft TransVorm ons gevraagd om het verwijderen van de stempels, het ondersabelen van de kolommen en het afgieten van de hoeklijnen voor onze rekening te nemen”, aldus Wilbert van Lent, directeur-eigenaar van W.V.L. Betonboringen. “Bijzonder aan het project is dat we werken volgens de One-PieceFlow methode, waarbij iedere 34 minuten een onderdeel gereed moet zijn. Hoewel wij al jarenlang samenwerken met TransVorm en VORM bouw is dit de eerste keer dat we samen volgens deze methode werken. Dit vergt voor alle partijen een zeer hoge mate van betrokkenheid en een gedegen voorbereiding, waarbij de werkzaamheden 100% op elkaar moeten worden afgestemd. Mede dankzij de leidinggevende kwaliteiten van TransVorm verloopt dit proces buitengewoon goed.”

W.V.L. BETONBORINGEN B.V. gespecialiseerd in het boren en zagen met diamant en sloopwerken

Bredestraat 12 4062 PM ZENNEWIJNEN Tel. nummer: 0344 - 62 27 94 Faxnummer: 0344 - 63 11 33 Emailadres: info@wvlbetonboringen.nl Website: www.wvlbetonboringen.nl

130 |

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING (FASE A) BOUWPERIODE (FASE A) STAALCONSTRUCTIE CONSTRUCTEUR

Tablis Wonen, Sliedrecht Van Es Architecten, Sliedrecht transVORM, Papendrecht december 2015 – januari 2016 Metaalbouw Vloet Mill BV, Mill Ingenieursbureau IOB, Hellevoetsluis

EINDHOVEN | Philips Lighting

Tekst | Jac Buchholz

Beeld | Stam + De Koning

Transformatie voormalig kantoor Philips Lighting

Onderdeel van nieuw te creëren stadspark Het voormalig kantoor van Philips Lighting in Eindhoven wordt getransformeerd tot woontoren met 616 appartementen en commerciële functies op de begane grond. Hoofdaannemer van het project is Stam + De Koning, een VolkerWessels onderneming. Niet alleen het Philips-gebouw, maar ook het gehele gebied eromheen zal een transformatie ondergaan. Zo zullen er in de toekomst enkele grote woongebouwen verrijzen waarvan de eerste zich al in de ontwerpfase bevindt. Eromheen wordt een stadspark aangelegd waarin onder andere het riviertje de Gender weer boven de grond zal worden gehaald. Maikel Staps, project-

leider van Stam + De Koning, vertelt dat de werkzaamheden aan het Philipsgebouw in volle gang zijn. “In december 2014 zijn de sloopwerkzaamheden begonnen. De gevels zijn eraf gehaald en het gebouw is van binnen volledig gestript. Alleen de dragende onderdelen en liften zijn gehandhaafd. Na de bouwvak in 2015 is gestart met de verbouwwerkzaamheden.” ›

| 131

EINDHOVEN | Philips Lighting

DRIE VLEUGELS Staps legt uit dat het gaat om een complex met drie vleugels uit verschillende periodes. De oudste vleugel werd begin jaren zeventig gebouwd, de tweede eind jaren zeventig en de jongste stamt uit begin jaren tachtig. De drie zijn nagenoeg gelijk maar de oudste heeft een iets andere constructieve opzet. In de nieuwe opzet wordt met behulp van metalstudwanden een nieuwe indeling gemaakt waardoor woningen met een oppervlakte van circa 40 m² ontstaan. Op het gebouw komt een extra verdieping met daarin enkele

penthouses van circa 65 m². Volgens Staps, die aangeeft dat het om short stay lofts voor onder andere expats gaat, krijgen de woningen een specifieke uitstraling. “Er is gekozen voor een industriële look met bijvoorbeeld ruwe betonplafonds en de leidingen van de luchttoevoer in het zicht. Ook de betonnen kolommen dragen hieraan bij, evenals de verdiepingshoogte van zo’n 4 meter. Met verticale schuifpuien wordt een loggia-achtige binnenbuitenruimte gerealiseerd.”

HOOG WERKTEMPO De grootste uitdaging van het werk noemt hij het hoge werktempo. Het hele project moet binnen een jaar gerealiseerd zijn, aldus Staps. “De oplevering staat voor juli 2016 gepland. Vandaar dat er sprake is van een heel strakke lean planning. Die wordt nauwgezet bewaakt. Zeker tijdens de afbouwperiode. Want we doen zes woningen per dag. Dat is veel, maar ons team heeft al eerder bij soortgelijke projecten samengewerkt en we zijn, samen met onze onderaannemers, goed op elkaar ingespeeld. Ter voorbereiding op de uitrol hebben we een mock-up gemaakt van een loft. Daardoor weet elk lid van het team precies wat zijn taak is en hoe zijn werk aansluit op de teamleden om hem heen. Logistiek gezien is het allemaal goed te doen, mede omdat er sprake is van een ruime bouwplaats.” Staps sluit af met de opmerking dat, conform de drie vleugels, in drie fases zal worden opgeleverd. “We leveren turnkey op aan onze opdrachtgever. Het zal richting het eind best af en toe hectisch zijn, maar alles is goed voorbereid en we zitten er strak op, dus vertrouw ik erop dat we geheel volgens planning opleveren.” ❚

VAN RIJBROEK VLOEREN TOONAANGEVEND SINDS 1976

Kwaliteit op het hoogste niveau Huijbers is al 20 jaar dé specialist op het gebied van professionele dakrenovatie en dakonderhoud

Gietvloeren ww w. rij br

oe kv lo er

en .n l

0413-265055 info@rijbroekvloeren.nl Gietdekvloeren

132 |

Zandcementvloeren

Zwevende vloeren

Rijnstraat 26, 5626 AN Eindhoven T: 040 2622538 E: info@huijbers.eu W: www.huijbers.eu

EINDHOVEN | Philips Lighting

Projectinfo HOOG COMFORT GIETDEKVLOEREN Vloerenbedrijf van Rijbroek produceert al meer dan veertig jaar dekvloeren voor de woningbouw en de utiliteitsbouw. Duurzaam bouwen en maatschappelijk verantwoord ondernemen is bij het bedrijf al in de jaren ‘90 gestart met de bewuste keuze voor calciumsulfaat gebonden gietdekvloeren. De dekvloeren voorzien van VR AirFloor Acoustic® geluidwerende isolatie, zorgen voor een hoog wooncomfort doordat contactgeluid tussen de verschillende woningen sterk gereduceerd wordt. Het toegepaste bindmiddel anhydriet betekent een verantwoord gebruik van industriële reststoffen zoals rookgasontzwavelingsgips, dat vrijkomt bij het reinigen van rookgassen. Doordat met mobiele mortelcentrales wordt gewerkt, hoeft het water niet mee met het transport naar de bouwplaats. Dit alles zorgt voor een significante reductie op de uitstoot van CO2.

EERST VOOR BOTEN, NU OOK VOOR WONINGEN Het kantoor van Philips Lighting in Eindhoven ondergaat momenteel een transformatie tot woontoren met short stay lofts. Dat vraagt om de nodige aanpassingen. Eén van die aanpassingen betreft het aanbrengen van een verticaal schuifraam, zodat er een binnen-buitenruimte ontstaat. Dergelijke ramen worden slechts door enkele bedrijven in Nederland geleverd, onder wie Wijmoco.

Projectinfo DAKCONSTRUCTIE COMPLEET AANGEPAST Onderdeel van de transformatie van het gebouw van Philips Lighting in Eindhoven naar short stay woningen is het aanbrengen van een extra verdieping op het bestaande gebouw. Daarmee moest ook een nieuw dak komen. “Dat was sowieso noodzaak”, vertelt Coen Huijbers van Huijbers Dakbedekkingen, “omdat het bestaande dak niet meer voldeed aan de eisen van deze tijd.” Hij legt uit dat zijn bedrijf al in het voortraject werd ingeschakeld voor advies. “We hebben gekeken naar de nieuwe functie, maar eveneens naar allerlei detailleringen zoals opstandhoogtes en waterkeringen. Naast het geven van advies leveren we ook het gewenste dakbedekkingspakket en brengen het aan. Op de bovendaken, de balkons en liftopbouw. Verder hebben we een risico-inventarisatie en -evaluatie voor het dak gemaakt en hier allerlei maatregelen genomen, zodat er in de toekomst veilig kan worden gewerkt. Dat is inmiddels afgerond. Wat rest is een luifel op de begane grond en dan zijn we klaar.”

Directeur Richard Wijkamp maakt duidelijk dat het bedrijf dit soort ramen standaard in het pakket heeft. “We hebben ze eerder toegepast bij boten, maar hebben ze nu afgestemd op en getest voor de woningmarkt. Verder was er de wens voor een specifiek profiel, conform het ontwerp van de architect. We voorzien de kozijnen van zonwerende beglazing.” Er wordt nog steeds gewerkt aan de gebouwen die getooid zijn met de namen Mathilda, Emma en Victoria, aldus Wijkamp. Die werkzaamheden begonnen eind oktober 2015 en naar verwachting wordt in maart opgeleverd. In mei wordt het gebouw in gebruik genomen. “Naast het leveren verzorgen we eveneens de montage. Vanwege de omvang van het project is het belangrijk om de productie goed af te stemmen op de montage – met die productie zijn we enkele weken eerder begonnen. Dat is normaal bij zo’n omvangrijk werk, maar hier speelt dat het om een speciaal profiel gaat waarvoor feitelijk iets meer tijd voor nodig zou zijn. De levertijd is dus iets langer, maar qua werkzaamheden liggen we toch op schema.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWIKKELING ARCHITECT HOOFDAANNEMER CONSTRUCTEUR

BPD Foolen & Reijs Vastgoed diederendirrix Stam + De Koning Adviesbureau Tielemans

| 133

Wijmoco Geveltechniek verkoopt, produceert en monteert gevelelementen van aluminium, staal en glas voor de projecten utiliteitsbouw. Wijmoco Geveltechniek begeleidt haar

ALUMINIUM GEVELTECHNIEK

opdrachtgevers optimaal met oog voor detail. Kortom...

Wij doen wat we zeggen!

Nijverheidsstraat 21 6851 EJ Huissen tel +31 (0)26 - 327 5555 fax +31 (0)26 - 327 5570 www.wijmoco.nl info@wijmoco.nl

Rijksmonument straalt toekomst tegemoet Duurzaam beschermen en onderhouden van bouwoppervlakken

Door creativiteit en betrouwbaarheid uw partner voor alle vastgoedvraagstukken. E info@stebru.nl â&#x20AC;&#x201C; I www.stebru.nl

Groener bouwen

www.btlrealisatie.nl Stedenbouw-197mmx130mm.indd 1

15-01-16 15:38

VOORWOORD

NIEUWE ERFGOEDWET Over een paar maanden, in juli, krijgt Nederland een nieuwe Erfgoedwet. Deze nieuwe Erfgoedwet, zo laat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed weten, bundelt bestaande weten regelgeving voor behoud en beheer van het cultureel erfgoed in Nederland. Bovendien wordt aan de Erfgoedwet een aantal nieuwe bepalingen toegevoegd. Het uitgangspunt is dat de beschermingsniveaus zoals die in de huidige wetten en regelingen gelden tenminste worden gehandhaafd. Eén integrale wet dus voor onze museale objecten, musea, monumenten en archeologie op het land en onder water. Waarom? Omdat het behoud en beheer van het Nederlandse erfgoed momenteel geregeld is in zes verschillende wetten en een regeling. Met als gevolg verschillende definities, procedures en beschermingsmaatregelen. Aan die versnippering moet de nieuwe Erfgoedwet een eind maken; daarnaast wordt beter inzichtelijk hoe met ons erfgoed wordt omgegaan, wie welke verantwoordelijkheden heeft en hoe het toezicht daarop wordt uitgeoefend. Cultuurminister Jet Bussemaker laat weten dat de nieuwe wet een erkenning is voor de waardevolle positie die monumenten, museale voorwerpen en archeologische overblijfselen innemen in onze samenleving. Dankzij die wet ontstaat er eenduidigheid over verantwoordelijkheid en toezicht. Het klinkt allemaal veelbelovend. En de eerste reacties zijn positief. Eén ding lijkt me in ieder geval een vooruitgang: dat er nu één wet komt in plaats van diverse andere. Te veel van het goede is niet altijd beter. Maar dan. De wetten uit het verleden zijn uiteraard ook met de beste wil van de wereld opgesteld. Vaak zitten er echter knelpunten in de vertaling van theorie naar praktijk. Vindt iemand de spreekwoordelijke maas in de wet die tot discussie leidt. Of dat voor de nieuwe Erfgoedwet ook geldt, is nog even afwachten. Laten we er vanuit gaan dat de wet in ieder geval een stap vooruit is. Maar wet of geen wet, In Bouwen aan Monumenten blijven we u informeren over bijzondere restauratieprojecten en andere ontwikkelingen in de wereld der monumenten. Die zijn er volop. Dankzij heel veel betrokken mensen die met ziel en zaligheid ijveren voor het in stand houden van bijzondere gebouwen en omgevingen. Misschien niet helemaal of zelfs niet meer met de bestemming die ze in het verleden hadden, maar wel met behoud van een bepaalde authenticiteit. Tenslotte, zo stelt minister Bussemaker heel terecht, maken die monumenten, museale voorwerpen en archeologische overblijfselen ons verleden zichtbaar en versterken ze zo ons culturele en historische besef.

Jac Buchholz

UTRECHT | Stadsschouwburg

Tekst | Sander Lemmens Beeld | Koninklijke Woudenberg

Rijksmonument straalt toekomst tegemoet Om het theater weer te laten voldoen aan de eisen van deze tijd en om gasten beter te kunnen ontvangen en van dienst te zijn, is de Stadsschouwburg Utrecht grondig gerenoveerd. In de eerste fase werden Restaurant Zindering en de Blauwe Zaal aangepakt, in de tweede fase volgde de grote theaterzaal, beter bekend als de Douwe Egbertszaal. Op 2 januari kende het gebouw haar vuurdoop met de Nieuwjaarsreceptie van de gemeente Utrecht, waarvoor 1.250 gasten waren uitgenodigd.

“Mooi om te zien dat er bij de eerste activiteit direct een rij voor de ingang stond”, glimlacht Erik Brussé, namens Koninklijke Woudenberg projectleider van de renovatie. De in 1941 geopende schouwburg is na de grondige renovatie klaar voor de toekomst. Tijdens de anderhalf jaar durende verbouwing van het Rijksmonument zijn naast de genoemde ruimtes

138 BOUWEN AAN MONUMENTEN

ook de artiestenfoyer en alle achterliggende ruimtes, waaronder de kantoortuin, gerenoveerd en is het laad-los station uitgebreid. Ook zijn de werktuigbouwkundige- en elektrotechnische installaties compleet vernieuwd en is er een WKO-bron gemaakt. Dit draagt bij aan een energiezuinig gebouw. “De monumentale gedeeltes in het pand hebben we uiteraard met respect

behandeld en laten staan, net als de gevels van het gebouw”, aldus Brussé, die aangeeft dat een renovatie van een schouwburg extra specialismen op de bouwvloer vereist. “In een theater is geluid natuurlijk erg belangrijk. Vandaar ook dat er een akoestisch adviseur is ingeschakeld om aan de hand van een ontwikkeld plan in beide zalen tot een optimaal resultaat te komen. Zo

UTRECHT | Stadsschouwburg

zijn er bijvoorbeeld extra klankkaatsers aangebracht. Maar je moet aan zoveel meer dingen denken, zoals zichtlijnen, het verbeteren van het zitcomfort, het vergroten van de beenruimte en goede plekken voor mindervalide medemensen.”

HEFVLOER Bij de renovatie van de Douwe Egbertszaal is tevens de hefvloer vervangen. Deze hefvloer is in twee standen in te stellen en maakt de zaal voor twee uitgangsposities geschikt. Is de vloer vlak gepositioneerd, dan resulteert dat in een traditionele oplopende parterrevloer met separaat balkon en biedt de zaal plek aan maximaal 847 stoelen. Bij de andere stand sluit de parterre aan op het balkonniveau. Deze zogenaamde ‘AMFI stand’ levert een maximale capaciteit van 627 stoelen op in de grote zaal van de Stadsschouwburg.

FLEXIBELE INSTELLING “Tijdens de verbouwing is het theater geen enkele dag gesloten geweest. Dat maakte

deze renovatie wel een complexe zaak. Uiteraard kun je dan niet zonder een strakke en goede planning. Je begrijpt dat er tijdens een voorstelling in de ene zaal geen haken breekwerk in de andere zaal kan plaatsvinden. Dat gegeven vereiste een flexibele instelling van de werknemers op het project. Zeker nadat er tijdens de renovatie asbest werd gevonden. De sanering heeft twee maanden geduurd, terwijl de gestelde openingsdatum dezelfde bleef. Samen met alle partijen hebben we gezocht naar manieren om de planning te versnellen. Ook hebben we vaak de weekenden doorgewerkt. Communicatie is dan van groot belang, Uitleggen waarom iets gebeurt of wijzigt. Zo zorg je voor begrip en acceptatie. En als je uiteindelijk de gestelde datum weet te redden, is dat natuurlijk een mooie beloning van het teamwork. Zeker als je je ook nog beseft dat je een bouwruimte van een postzegel hebt en dat zeker ook het bouwtransport in de binnenstad heel wat extra aandacht behoeft.” ❚

VANDAAG BOUWEN AAN DE HISTORIE VAN MORGEN “Trots op de toekomst voor de Stadsschouwburg Utrecht” Michael Bruinsma Timmerman

De grote renovatie heeft ervoor gezorgd dat de Stadsschouwburg Utrecht weer voldoet aan de eisen van deze tijd en gasten beter kan ontvangen en van dienst zijn. Het gebouw van architect Dudok is efficiënter ingericht en waar mogelijk is de monumentale waarde in ere hersteld.

koninklijkewoudenberg.nl | Ameide 0183 - 60 66 00 | info@koninklijkewoudenberg.nl

Bouwinfo: OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER ADVIES CONSTRUCTIEF

Gemeente Utrecht Van Hoogevest Architecten, Amersfoort Koninklijke Woudenberg, Armeide Feniks Installatie-adviseurs, Utrecht Croes Bouwtechnisch Ingenieursbureau, Nijmegen

BOUWEN AAN MONUMENTEN 139

UTRECHT | Stadsschouwburg

'De architect heeft een totaalbeeld; de aannemer moet het zo gemakkelijk mogelijk kunnen monteren'.

‘IEDERE DEUR-KOZIJNCOMBINATIE

IS OP MAAT’ De ervaring van Westag Nederland als ‘meedenkend producent’ van deuren en kozijnen voor dat andere Utrechtse cultuurgebouw – TivoliVredenburg – kwam goed van pas tijdens de renovatie van de Stadsschouwburg, vertelt commercieel directeur Arno de Haan. “Hoge eisen op het gebied van brandveiligheid, geluidisolatie, detaillering en afwerking gaan bij dit soort projecten samen met een flexibele productie en aanlevering op maat van de opdrachtgever.”

140 |

170 stalen kozijnen – inclusief houten deuren en hang- en sluitwerk – produceerde en leverde Westag Nederland voor de in ere herstelde Stadsschouwburg. En geen enkele deurkozijncombinatie is dezelfde. 170 maatwerkcombinaties, dat lijkt extremer dan het is, zegt De Haan. “Zodra wij per combinatie de afmetingen en het eisenpakket weten, start ons technisch voorwerk. De architect heeft een totaalbeeld, en de aannemer moet het zo gemakkelijk mogelijk kunnen monteren. Daarbij kunnen wij als specialist adviseren over de eindsituatie en de gebruikseisen. Die uitgangspunten hebben wij maximaal gecombineerd, of het nu ging om een eenvoudige toiletdeur of dubbele compartimenteringdeuren met een brandwerendheidseis van 60 minuten en een geluidsisolatie tot 47dB.”

UTRECHT | Stadsschouwburg

SPECIALS “Dit renovatieproject kende diverse specials, zoals elektrisch afsluitbare uitgangen ten behoeve van de beweegbare tribune in De Blauwe Zaal, alsmede specialistisch hang- en sluitwerk.” Krukken, paniekbalken, elektrische anti-panieksloten, deurdrangers in kleur, ook het programma op het gebied van hang- en sluitwerk kende een grote variatie. “Het was voor ons een compleet project. De aannemer kreeg het materiaal op het afgesproken moment montage-gereed aangeleverd en kon het als bouwpakket monteren en afwerken.” ❚

Specialistisch hang- en sluitwerk.

westag nederland Leverancier van hoogwaardige platen, panelen & deuren Vmbo Melanchton Berkroden

• • • • • Stadsschouwburg Utrecht

Compleet in binnendeuren en kozijnen ≤ 57dB geluidsisolerend ≤ 90 minuten brandwerend Clean touch deur, vingerafdrukbestendig GetaLit® hpl in iedere kleur en gewenste print

Stadsschouwburg Utrecht

T 0348 - 55 81 81

www.westag.nl De Doelen Rotterdam

| 141

DE PEN

142 BOUWEN AAN MONUMENTEN

DE PEN

DOLF VAN DIJK, DE MONUMENTENMAKELAAR

BEWUSTWORDING Er is geen ontkomen meer aan: elk object, iedere handeling krijgt dogmatisch bezoek van de duimstok der duurzaamheid. Hoe goed de intenties soms ook zijn, duurzaamheid is daarmee een beetje een lelijk begrip geworden. Gebruik je het woord niet, dan riekt dat naar burgerlijke ongehoorzaamheid... Laat ik voor de positieve kijk kiezen en wijzen op een bijzondere en pure vorm van duurzaamheidbetrachting: het bezitten van een monument. Een gebouw dat al vele tientallen zo niet honderden jaren bestaat, met de intentie het ook nog heel lang in stand te houden. Monumenteneigenaren laten geen huis bouwen om het over vijftig jaar weer af te breken, omdat visies op wonen en smaak zijn veranderd. Nee, zij wonen in cultureel erfgoed zonder houdbaarheidsdatum, een gebouw met eeuwigheidswaarde. Nu gaat het mij er niet zozeer om een ode aan de goede oude tijd te brengen. Juist met het toepassen van moderne technieken en materialen kunnen de levensduur en leefbaarheid van monumenten worden verbeterd. Waar het mij om gaat, is het binnensluipende neveneffect van de golf van publicaties en standpunten in media, reclame en politiek inzake duurzaamheid.

Duurzaamheid is het PR-sausje geworden waarmee van alles wordt overgoten en onder welke vlag van alles heel gemakkelijk aan de meeste mensen verkocht kan worden. De commercie vaart er wel bij en het is immers politiek uitermate correct. Neem op mijn vakgebied het energielabel. Daar is op zich niets mis mee. Rijksmonumenten hoeven gelukkig nog niet aan het energielabel te voldoen. Dat heeft echter een onplezierige bijkomstigheid. Want vanwege het ontbreken van een label kan de gedachte ontstaan dat er iets mis is, dat het daardoor ondoenlijk is om een monumentaal pand prettig en betaalbaar te bewonen. Voor mij geen monument, zie je mensen denken. Die reactie krijg ik steeds vaker. Een inpassing van monumenten is echter niet mogelijk: door de ouderdom krijgt het nimmer een A-label. Dus wordt het lastiger het monument te verkopen. Uiteindelijk leidt dit tot vernietiging van het erfgoed. Hoe

duurzaam is dat! Het is een voorbeeld, maar de trend is zichtbaar en zal zeker een vervolg krijgen. Monumenten hebben schoonheid en zijn dus uiterst duurzaam vanwege hun lange levensduur en houdbaarheid. Ik denk dat er een grote doelgroep kopers voor monumentale woningen is. Daarvan zal een deel wel nog definitief over de streep moeten worden getrokken. Dat kan onder andere door hen al in een vroeg stadium signalen te geven dat er een gunstige fiscale wind rond een monument waait, een wind die ook al tochtend of door het open raam naar binnen mag komen. Het zou daarnaast prettig zijn als monumenteneigenaars extra financieel ondersteund worden wanneer er bijvoorbeeld (dubbel) monumentenglas in dat kozijn wordt geplaatst. En om tot slot nog even terug te komen op het begrip duurzaamheid: laten we voor het energielabel een aparte categorie maken voor de huizen die hun duurzaamheid allang hebben bewezen. Juist ja: rijksmonumenten. â?&#x161;

BOUWEN AAN MONUMENTEN 143

BEDRIJFSPRESENTATIE | GevelMeesters

144 BOUWEN AAN MONUMENTEN

BEDRIJFSPRESENTATIE | GevelMeesters

DUURZAAM BESCHERMEN EN ONDERHOUDEN VAN BOUWOPPERVLAKKEN Al meer dan dertig jaar specialiseert APP/GevelMeesters zich in het duurzaam beschermen en onderhouden van bouwoppervlakken. APP is een zelfstandig laboratorium, dat in samenwerking met de uitvoerende tak GevelMeesters voortdurend innoverende beschermingsproducten ontwikkelt. Mede door de gedeelde praktijkervaring en wetenschappelijk inzicht, waarbij rekening wordt gehouden met onder andere het respect voor milieu, optimale effectiviteit en behoud van visuele uitstraling en fysische eigenschappen, komen diverse probleemoplossende concepten voor de opdrachtgever aan het licht. APP/ GevelMeesters kan nauwgezet bepalen welk product voor welke ondergrond in een bepaalde omgevingssituatie het beste resultaat geeft. Iedereen ziet tenslotte graag dat zijn werk, eigendom of product schoon blijft. Door oppervlakken preventief te beschermen, vermijd je grote reinigingskosten en schades aan de ondergrond.

SCHONE OMGEVING Het beschermen van bouwwerken of andere (vloer)oppervlakken tegen graffiti en andere vormen van verontreiniging wordt elk jaar meer erkend als een onmisbaar element in het leefbaar en aantrekkelijk houden van stedelijke milieus en infrastructurele projecten. Een schone omgeving geeft gebruikers van dergelijke objecten een prettig en veilig gevoel en de rust en zekerheid dat er aan hun welzijn gedacht wordt. Klantgericht denkende eigenaren en beheerders weten dat. Maar ook als architect is het belangrijk dat in de beginfase de opdrachtgever een oplossing op maat wordt voorgelegd. Hierbij kan een beroep gedaan worden het ervaren team van APP/GevelMeesters, om ook speciale oplossingen te ontwikkelen indien dit gewenst is. Te vaak worden er producten of concepten voorgeschreven die niet aansluiten op de voorgeschreven materialen en/ of voldoen aan de wens die de opdrachtgever voor ogen heeft. Daarom pleit APP/GevelMeesterss voor een betere samenwerking met de architect. APP/GevelMeesters levert een duurzame bijdrage aan het schoon maken en schoon houden van oppervlakken met haar unieke dienstverlening en de eigen beschermende producten, die in al hun toepassingen door onder andere WTCB zijn getest en waarvan goedkeuringen en aanbevelingen door Rijksmonumentenzorg aanwezig zijn. Diverse producten van APP zijn opgenomen in het STABU of de RAW systematiek. Maar dit is niet voldoende. Neem tijdens de opmaak van een bestek contact op met het team, om de diverse mogelijkheden te bespreken ten aanzien van de bescherming van het bouwobject en de diverse onderhoudscontracten.

ONDERHOUDSCONTRACTEN Wanneer er graffiti wordt gespoten, dan verwijdert APP/GevelMeesters deze binnen een vooraf afgesproken termijn, zonder verrekening van extra kosten. Dit is een soort ‘Anti-Graffiti verzekering’, waarbij je dus verzekerd bent van het feit dat de graffiti op het behandelde oppervlak ook vakkundig wordt verwijderd. Door een snelle en effectieve aanpak ontmoedigt dit de graffitispuiters, waardoor ze uiteindelijk weg zullen blijven. Afhankelijk van het toepaste product zal de laag vervolgens plaatselijk hersteld moeten worden. In een besteksfase is het belangrijk dat dit onderhoud ook wordt omschreven in het bestek. Op deze manier is de opdrachtgever verzekerd van waar voor zijn geld. Nog te vaak zijn bij de oplevering van een werk de opdrachtgever of beheerder niet op de hoogte van een beschermingssysteem, waardoor de kracht van de juist niet-zichtbare bescherming verloren gaat en er vaak verkeerd met graffiti op de coating wordt omgegaan. APP/GevelMeesters is de juiste partner voor het duurzaam beschermen en onderhoud van objecten.

❚

GevelMeesters B.V. Leuvert 8 5437 AG Beers Tel.: 0485-312327 Fax: 0485-313703 Mail: info@gevelmeesters.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN 145

DOOR INTERLOCK WITH SILENT MOTOR DRIVE Door interlocks are still used for revolving and automatic lift shaft doors in the fields of residential housing and industry. The actuation of the door interlock is usually made by a retiring cam mounted on the lift car. The retiring cam is retracted electromagnetically in order to prevent the unlocking of a shaft door during the travel. When reaching the stop the retiring cam drops, thus actuates the rubber roller of the door interlock, the shaft door is released and can be opened. More and more frequently the retiring cam is replaced by smaller solenoids that are directly connected to the door interlock or even integrated in the door lock. The elimination of the retiring cam and the rubber rollers with the levers offers space saving, considerably easier solutions and improves the optical appearance of glass lifts. Further applications arise from the area of the Machinery Directive for hoists, lifting platforms and other protections against falls.

146

If by a retiring cam only the door that is behind the lift car can be unlocked, this condition has to be rebuilt by a safety circuit at directly actuated door interlocks. Thus additional effort is necessary for the safe electrical control of the solenoids, so that such solutions are most suitable at low floor numbers, single additional doors as for example at a through loading facility or for special requirements. For retiring cams relatively large sized solenoids are used that often weigh some kilograms. The electromagnetic force is proportionate to the product of windings and current. Thus at large magnets more

windings can be realized and at the same current higher forces resp. a better efficiency is achieved. Furthermore, the big volume can absorb higher power losses and the magnet can be loaded higher and longer. The magnets of the retiring cams often have an excellent air damping for effective noise reduction. In addition the lifting power is saved by a spring assembly and can be applied permanently. All these features cannot be integrated in a significantly smaller door interlock that easily. Compromises between the features as e.g. construction size, costs, power reserves, power loss and sound level have to be found. Thus the existing solutions on the market are often associated with disadvantages as for example excessive sound level, additional space requirement, additional mounting or wiring effort, high power consumption, low forces etc.. For a newly developed Kronenberg door interlock a small three-phase motor is used instead of the solenoid integrated in the door interlock. This motor offers considerable advantages compared to the previous solution with a solenoid. The entire technology was integrated in the type series of the DLF1 that has proven itself for decades. Compared to the previous door interlock DLF1EM with integrated solenoid the attraction force of the motor driven door interlock DLF1MO is three times higher, although the starting current could be reduced by considerable 88%. Also the holding current could be reduced by 50%. Through the low power loss the attraction force can be applied over a longer period on request

without overloading any components. A latch bolt temporarily blocked by incorrect operation can thus still be attracted. Due to the intelligent motor electronics the acceleration and deceleration of the latch bolt and the increase and decrease of the motor current are controlled. Nevertheless the motoric unlocking process only takes about a second. The damped and flowing motion frequencies lead to low noise emissions, the unlocking and locking are hardly audible. The currently often discussed sound insulation requirements of rooms needing particular protection can be adhered to without any problem. For this reason the door interlock is predestined for the use in domestic constructions. By the optional possibility to couple an external emergency release via a bowden cable, the installation place can be selected flexibly and opens additional scope to optimize the use of space or for additional applications. According to the lift directive door interlocks for landing doors count among the few safety components in the lift that have to be approved. The motoric door interlocks with and without faulty closure device type DL1MO and DLF1Mo were tested accordingly by the notified body and their conformity with the EG type approval certificates was certified. Furthermore they also comply with the new lift directives EN81-20 and EN81-50. www.kronenberg-gmbh.de Dipl-Ing. Holger Klaus (Hans & Jos. Kronenberg GmbH)

â?&#x161;

147

Door Interlocks QUALITY & SAFETY

The Power of Silence With the new door interlock DLF1MO landing doors are unlocked and locked almost without any noise. This is ensured by the electric motor integrated in the DLF1MO which can attract the bolt reliably, silently and with great force. As a result of the low noise level the limit values for the sound insulation of rooms needing particular protection can be adhered to without any problem. For this reason this innovative door interlock is also predestined for the use in homelift installations. Due to the very low attracting current and the automatic switchover to the reduced holding current you can furthermore save energy. Besides these convincing advantages the DLF1MO fulfils the high safety standard of the KRONENBERG-door interlocks and the latest standard requirements.

Please contact us!

Hans & Jos. KRONENBERG GmbH Kurt-Schumacher-StraĂ&#x;e 1 D-51427 Bergisch Gladbach

Fo n: + 4 9 2204 207- 0 Fa x : + 4 9 2204 2000- 0 info @ kr o n en berg- gmbh .de w w w . kr o nen berg - gmbh .de

SGS KEURT VANAF NU OOK LIFTEN Heeft uw lift een geldige goedkeuringssticker en een certificaat van goedkeuring? Dit is een wettelijke verplichting in Nederland. Zonder een geldig certificaat van goedkeuring mag de lift niet gebruikt worden. Het is van essentieel belang dat uw liften voldoen aan de wettelijke eisen conform het Warenwetbesluit liften. Onder onze liftkeuringen vallen: ■ ■ ■ ■ ■

Vervolg (periodieke) keuringen van uw bestaande lift Modificatie keuringen van uw bestaande lift Eindcontrole van uw nieuwe lift Eenheidskeuring van uw nieuwe lift Bouwingebruikname keuring

Deze keuringen voeren wij uit voor zowel personenliften als personengoederenliften. Voor de onderstaande installaties verzorgen wij ook de periodieke veiligheidskeuringen: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Roltrappen en rolpaden Gevelonderhoudinstallaties Goederenheffers Hefplateaus Kleingoederenliften Woonhuisliften Trapliften

NEEM VANDAAG NOG CONTACT OP VOOR MEER INFORMATIE OVER ONZE KEURINGEN VAN PERSONENLIFTEN EN AANVERWANTE INSTALLATIES.

SGS NEDERLAND B.V. Industrial Services Malledijk 18 3208 LA Spijkenisse t +31 (0)181 69 3703 f +31 (0)181 69 3587 nl.ndt.sales@sgs.com www.sgs.nl

WIE DOET WAT HIER VINDT U GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN ‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Vanaf € 595,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Randy van den Hoek voor alle informatie over een vermelding in Stedenbouw: T +31 495 450095 - E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

WWW.STEDENBOUW.NL STEDENBOUW IS HÉT PLATFORM OVER NEDERLANDSE BOUWPROJECTEN

Staat u nog niet op www.stedenbouw.nl? Neem dan voor meer informatie contact op met Sander van Hout: s.vanhout@louwersuitgevers.n of online@louwersuitgevers.nl

WIE DOET WAT Aannemers

AANNEMINGSMAATSCHAPPIJ HEGEMAN G. v.d. Muelenweg 16, 7440 AJ NIJVERDAL T +31 548 61 10 00 F +31 548 61 03 95 E info@hegeman-nijverdal.nl W www.hegeman-nijverdal.nl

Automatisering

DU PRIE BOUW & ONTWIKKELING BV Admiraal Banckertweg 23, 2315 SR LEIDEN Postbus 2309, 2301 CH LEIDEN T +31 71 522 29 19 F +31 71 522 22 24 E info@duprie.nl W www.duprie.nl

GEFRAN BENELUX NV ENA 23 Zone 3, nr. 3910 Lammerdries-Zuid 14A, B-2250 OLEN T +32 14 24 81 81 F +32 14 24 81 80 W www.gefran.com

Beton

Bouwmaterialen

VAN WIJNGAARDEN + CO BV Sluisjesdijk 38 3087 AH ROTTERDAM T +31 10 428 14 44 E info@vanwijngaardenenco.com W www.vanwijngaardenenco.com

Constructie

BOUW – RESTAURATIEBEDRIJF VAN DE BURGT EN STROOIJ Amsterdamseweg 155 3812 RR AMERSFOORT T +31 33 445 01 00 F +31 33 445 01 01 E info@vandeburgtenstrooij.nl W www.vandeburgtenstrooij.nl

BURGY BOUWBEDRIJF BV Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T +31 71 532 24 05 E bouwbedrijf@burgy.nl W www.burgy.nl

CORNELISSEN AANNEMINGSBEDRIJF BV Boekelsedijk 22a 5411 NX ZEELAND Postbus 43 5411 NX ZEELAND T +31 486 45 16 08 F +31 486 45 33 03 E info@cornelissenbouw.nl W www.cornelissenbouw.nl

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN T +31 346 26 23 44 F +31 346 26 40 64 E info@bouwbedrijfvanschaik.nl W www.bouwbedrijfvanschaik.nl

152

BOUWEN AAN MONUMENTEN

KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7 4233 EA AMEIDE Postbus 3 4233 ZG AMEIDE T +31 183 60 66 00 F +31 183 60 2667 E info@koninklijkewoudenberg.nl W www.koninklijkewoudenberg.nl

Adviebureaus

BUREAU BOUWKUNDE NEDERLAND BV Groenendaal 25 B 3011 SK ROTTERDAM T +31 10 417 77 14 E info@bureaubouwkunde.nl W www.bureaubouwkunde.nl

Aluminium ramen, deuren en gevels

INTAL BV De Veken 103 1716 KG OPMEER T +31 226 34 15 25 E info@intal.nl W www.intal.nl

BUDOBOUW Katwolderweg 8a 8041 AD ZWOLLE T +31 38 720 08 10 E info@budobouw.nl W www.budobouw.nl

RED BETONBOUW Röntgenstraat 1 3261 LK OUD-BEIJERLAND T +31 85 877 14 91 E info@redbetonbouw.nl W www.redbetonbouw.nl

Betonrestauratie

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 640 24 01 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

Bladgoud

Architecten

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN Westsingel 9 3811 BA AMERSFOORT T +31 33 463 17 05 F +31 33 461 08 54 E bureau@vanhoogevest.nl W www.vanhoogevest.nl

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12 7287 BH ZUTPHEN T +31 575 54 23 00 F +31 575 54 23 11 E info@linova.nl W www.linova.nl

CONSTRUCTIEBUREAU DE PROUW Vossegatsedijk 2a, 3981 HS BUNNIK Postbus 164, 3980 CD BUNNIK T +31 30 254 08 88 E buro@de-prouw.nl W www.de.prouw.nl

VIANEN BOUWADVIES De Pinckart 54, 5674 CC NUENEN T +31 40 263 11 62 E info@vianenbouwadvies.nl W www.vianenbouwadvies.nl

Dilatatievoegen

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 640 24 01 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

Electro techniek

BREMAN HARDERWIJK BV Postbus 48, 3840 AA HARDERWIJK T +31 341 41 48 44 F +31 341 41 68 46 E harderwijk@breman.nl W www.breman.nl

WIE DOET WAT Gevelonderhoudinstallaties

drij

Walter Verhoeven BV loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103

Houthandel

Liften en liftonderdelen

loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk Bezoekadres Bezoekadres

Postadres Nieuwkuijksestraat 103

Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103 5253 AE NieuwkuijkNieuwkuijksestraat

Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk 5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

Postadres

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk

Postbus 14 Telefoon 14 oper-, zinkwerken Postbus 5253 ZG00 Nieuwkuijk Koper-,loodlood- en en zinkwerken 073 - 513 49 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon Lei bedekkingen Telefax INTERLIFT TECHNIEK BV Koper-, looden zinkwerken Koper-, looden zinkwerken Lei bedekkingen 073 - 513 00- 49 073 - 51376 0073 49 073 511 Loodgieters werken WALTER VERHOEVEN BV Chroomstraat 135 - 137 Telefax Leibedekkingen bedekkingen Internet Lei 073 511 76 73 Loodgieters werken 073 - 511 76 73 2718 RJ ZOETERMEER Loodgieters& Leidekkersbedrijf www.walterverhoeven.nl Telefoon

073 - 513 00 49

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

ERGOLIFT Watermanstraat 50 7324 AK APELDOORN T +31 55 540 19 72 F +31 55 540 19 71 E info@ergolift.nl W www.ergolift.nl

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

Gevelreiniging

Telefax

073 - 511 76 73

Telefoon

Internet

www.walterverhoeven.nl Telefax

E-mail

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken Internet www.walterverhoeven.nl E-mail Loodgieters werken T +31 79 361 39 38 www.walterverhoeven.nl Nieuwkuijksestraat 103, 5253 AE info@walterverhoeven.nl info@walterverhoeven.nl E-mail F +31 79 361 28 22 NIEUWKUIJK E info@interlift-techniek.nl Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK W www.interlift-techniek.nl T +31 73 513 00 49 E info@walterverhoeven.nl Liftinterieur W www.walterverhoeven.nl Internet E-mail

Grondtechniek

S.M.B. WERVELREINIGING BV Houtkopersstraat 40, 3334 KD ZWIJNDRECHT T +31 78 610 41 10 M +31 6 53 26 73 67 E info@s-m-b.nl W www.s-m-b.nl

FRANKI GRONDTECHNIEKEN BV Trondheim 8, 2993 LE BARENDRECHT T +31 180 64 19 98 F +31 180 64 19 99 E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.nl

Kelderafdichtingen GEVELMEESTERS Anti-Graffiti-Coatings, Hydrofobering & Reiniging Leuvert 8, 5437 AG BEERS T +31 485 31 23 27 E info@gevelmeesters.nl W www.gevelmeesters.nl

Gevelrenovatie

VAN KEULEN LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF BV Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT T +31 164 67 23 87 F +31 164 67 20 69 E info@vankeulen-loodgieters.nl W www.vankeulen-loodgieters.nl

Liften

INTERLIFT TECHNIEK BV Chroomstraat 135 - 137, 2718 RJ ZOETERMEER T +31 79 361 39 38 F +31 79 361 28 22 E info@interlift-techniek.nl W www.interlift-techniek.nl

LIFTDESIGNSHOP.NL Wieksloterweg 35a 3763 LJ SOEST T +31 35 747 00 00 E info@liftdesignshop.nl W www.liftdesignshop.nl

Liftschachtaanpassingen BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 640 24 01 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

Leidekkers

EUROLIFTEN BV Witteweg 4D, 1431 GZ AALSMEER Postbus 88, 1430 AB AALSMEER T +31 297 32 42 91 E info@euroliften.nl W www.euroliften.nl

Liftcabines

B.V.

VAN DEN BEEMD BV Kerkdijk 48, 4927 RB HOOGE ZWALUWE T +31 76 593 40 10 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

Montage VAN DER HAAR GEVELRENOVATIE & ONDERHOUD Beurtschipper 10 3861 SC NIJKERK Postbus 1019 3860 BA NIJKERK T +31 33 245 62 89 F +31 33 245 82 28 E info@vanderhaargroep.nl W www.vanderhaargroep.nl

Geveltechniek

LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN T +31 316 52 40 50 F +31 316 52 69 50 E info@vanwelyleidekkers.nl W www.vanwelyleidekkers.nl

B.V.

Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND T + 31 492 51 21 64 F + 31 492 55 88 67 E info@leiendaken.nl W www.leiendaken.nl

BUDOBOUW Katwolderweg 8a 8041 AD ZWOLLE T +31 38 720 08 10 E info@budobouw.nl W www.budobouw.nl

NIEUWBOUW

Liftdemontages

VAN DE KIMMENADE BV MES LIFTEN BV Nijverheidsweg 3a 1671 GC MEDEMBLIK T +31 227 86 00 86 F +31 227 86 00 89 E info@mesliften.nl W www.mesliften.nl

INTERLIFT TECHNIEK BV Chroomstraat 135 - 137 2718 RJ ZOETERMEER T +31 79 361 39 38 F +31 79 361 28 22 E info@interlift-techniek.nl W www.interlift-techniek.nl

VAN DEN BEEMD BV Kerkdijk 48, 4927 RB HOOGE ZWALUWE T +31 76 593 40 10 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

MES LIFTEN BV Nijverheidsweg 3a 1671 GC MEDEMBLIK T +31 227 86 00 86 F +31 227 86 00 89 E info@mesliften.nl W www.mesliften.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

153

WIE DOET WAT Onderhoud en Service

Timmerfabrieken

Verzekeringen

v.d. Veldt timmertechnieken

MES LIFTEN BV Nijverheidsweg 3a 1671 GC MEDEMBLIK T +31 227 86 00 86 F +31 227 86 00 89 E info@mesliften.nl W www.mesliften.nl

Renovatie / modernisering

VAN DER VELDT TIMMERTECHNIEKEN Patrijzenlaan 21 2104 BM HEEMSTEDE T +31 23 528 32 25 F +31 23 529 55 07 E contact@timmertechnieken.nl W www.timmertechnieken.nl

SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6 7251 KX VORDEN T +31 575 55 14 28 F +31 575 55 17 14 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

Restauratie Aannemers

KAMPERT BOUW BV Oud Willinkhuizerweg 3, 6733 AK WEKEROM T +31 318 45 65 83 F +31 318 45 62 56 E info@kampertbouw.nl W www.kampertbouw.nl

Smederijen

Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN

Stalen panorama liftschachten

T +31 73 522 17 00 F +31 73 522 17 17 WEBO KOZIJNEN & HSB ELEMENTEN Postbus 10, 7460 AA RIJSSEN T +31 548 51 80 11 E info@webo.nl W www.webo.nl

B.V.

MES LIFTEN BV Nijverheidsweg 3a 1671 GC MEDEMBLIK T +31 227 86 00 86 F +31 227 86 00 89 E info@mesliften.nl W www.mesliften.nl

DONATUS VERZEKERINGEN

VAN DEN BEEMD B.V. De Leest 5 5107 RC DONGEN T +31 76 593 40 10 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

E info@donatus.nl W www.donatus.nlVo

Verfproducten

KOSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN B.V. Overveld 15, 3848 BT LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12 7287 BH ZUTPHEN T +31 575 54 23 00 E info@linova.nl W www.linova.nl

Toegangstechniek

MES LIFTEN BV Nijverheidsweg 3a 1671 GC MEDEMBLIK T +31 227 86 00 86 F +31 227 86 00 89 E info@mesliften.nl W www.mesliften.nl

HARDERWIJK T +31 341 46 70 90 E info@koster-afdichtingssystemen.nl W www.koster-afdichtingssystemen.nl

loodgieters leidekkers koperslagers

Staalconstructies

SMEDERIJ BOSMAN Industrieweg 11, 7102 DX WINTERSWIJK T +31 6 20 42 77 28 E info@smederij-bosman.nl W www.smederij-bosman.nl

BENTSTAAL BV Industrieweg 8, 3401 MA IJSSELSTEIN T +31 30 688 16 00 F +31 30 688 88 16 E info@bentstaal.nl W www.bentstaal.nl

JOBSE bv is een landelijk werkend bedrijf dat gespecialiseerd is in het verwerken van loden, koperen en zinken bekledingen en natuursteenleien bedekkingen op o.a monumentale gebouwen alsmede nieuwbouwprojecten.

Stukadoors

SMEDERIJ FRITS KRAMER Goejanverwelle 62 3467 PR HEKENDORP T +31 182 50 13 40 F +31 182 50 30 94 E frits@fritskramer.nl W www.fritskramer.nl

154

BOUWEN AAN MONUMENTEN

NIEUWBOUW ONDERHOUD RESTAURATIE

STUKADOORSBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T +31 343 55 14 26 F +31 343 55 16 86

jobse.indd 1

Elektraweg 17 | 4338 PK Middelburg | telefoon 0118-612713 fax 0118-623683 | info@jobsebv.nl | www.jobsebv.nl

12-03-13 11:49

Inleven . Realiseren. Beleven.

Bij Van Mierlo Bouw & Ontwikkeling zijn we al 85 jaar trots op wie we zijn en wat we maken. We werken vanaf het eerste stadium samen met onze co-makers en luisteren naar onze klanten om het beste resultaat te behalen. Dit in combinatie met ons vakmanschap, zorgt ervoor dat wij de wensen van de klant optimaal kunnen vormgeven. Door op een professionele en resultaatgerichte manier onze middelen en kennis in te zetten, leveren wij toekomstbestendige gebouwen waarin de gebruikers zich thuis voelen.

Bouw & Ontwikkeling Aartsdijkweg 1, Maasdijk, Postbus 218, 3140 AE Maassluis, T: 0174-522300, E: info@vmierlo.nl

www.vmierlo.nl

â&#x20AC;&#x153;In de middeleeuwen had Eymerick een verdedigingsfunctie als centrum van de vrije heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten. Nu is het middeleeuwse slot onderdeel van kasteel Heeze. Sinds 1760 is de naam van onze familie hieraan verbonden. Zelf ben ik hier drie tot vier dagen per week aanwezig om van alles te regelen. Er is veel te doen. Een deel wordt bewoond door mijn vader, de museale stijlkamers zijn toegankelijk voor publiek en het slot en het koetshuis worden verhuurd voor evenementen. Gelukkig wordt de stichting bijgestaan door veel vrijwilligers. Heeze is een van de weinige kastelen in Brabant die nog authentiek zijn ingericht. Mijzelf spreekt het geheel van het complex aan. De gebouwen, de inrichting, de omgeving met grachten en landerijen, de geschiedenis, ze vormen een uniek samenhangend geheel.â&#x20AC;? S.E. baron van Tuyll van Serooskerken bestuurslid van de Stichting Kasteel Heeze

onatus verzekert vertrouwd

sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig. Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.