Jaarboek Bouwen aan Vlaanderen by Louwers Mediagroep

Bouwen aan

Vlaanderen Va k j a a r b o e k v o o r d e b o u w

Bouwen aan

Vlaanderen Va k j a a r b o e k v o o r d e b o u w

Assumax nv, in zijn huidige vorm opgestart in 1996, is een snel evoluerend makelaarskantoor dat is vergroeid met de ondernemingswereld. Met een aantal ondernemers als aandeelhouders, spitst het kantoor zich vooral toe op het aanbieden van globale verzekeringspolissen voor (hoofdzakelijk) bedrijven op zowel nationaal, als internationaal niveau. De centrale ligging Gent – Antwerpen – Brussel biedt een waaier aan mogelijkheden om van daar uit een groot gebied te servicen. Mede door de brede know-how die in het kantoor aanwezig is, is Assumax nv ondertussen op vele terreinen actief. Voor de jonge, dynamische groep medewerkers is geen inspanning te veel om, samen met de klant, naar de beste verzekeringsoplossing uit te zien.

Assumax nv Belselestraat 83 • 9250 Waasmunster • België Tel: +32 (0)3 735 00 35 • Fax: +32 (0)3 735 00 36 • info@assumax.be • www.assumax.be

1091021 assumax.indd 1

31-08-2010 13:26:03

Bouwen aan

Vlaanderen Va k j a a r b o e k v o o r d e b o u w

Beste lezer, Dit jaarboek kadert in de traditie van de uitgeversgroep Louwers om per titel met een jaarboek uit te pakken. In een jaarboek overwegen de bedrijfsportretten. Toch tonen we ook, vooral dan met beeldmateriaal, een selectie van recente bouwrealisaties. We zien fonkelnieuwe nieuwbouwprojecten, maar ook uitbreidingen, renovaties en doordachte herbestemmingsinitiatieven. We brengen hier een bezoek aan studiebureaus en architecten, die er met toenemend succes naar streven om de nieuwste inzichten en bekommernissen over milieubewust en duurzaam bouwen in de praktijk om te zetten. En aan leveranciers van bouwmaterialen, die hen hiervoor de nodige hulpmiddelen aanreiken. Achter en tussen de muren kijken we naar warmte en koeling en, almaar ook meer, naar akoestische isolatie, naar luchtbehandeling en verwarming, naar verlichting en beveiliging, naar juridische aspecten en naar verzekeringen. Duurzaamheid wordt stilaan een clichĂŠwoord. We proberen er niet constant mee te schermen, maar wel specifieke methoden en toepassingen in de verf te zetten. In dit jaarboek komen specifiek het gebruik van zink en dat van gelamelleerd hout aan bod. Met beelden van opvallende recente projecten waarin deze materialen prominent aanwezig zijn, zoals het Umicoregebouw in Hoboken en het nieuwe gerechtshof in Hasselt. We kijken ook naar renovaties en herbestemmingen van het bestaande patrimonium, zoals de Limburgse mijnsites en het Sportpaleis in Antwerpen. En we blikken vooruit naar de toekomst. Een interessant document daarvoor is het visierapport van de Vlaamse Confederatie Bouw. Dat breekt een lans voor het uitvoeren van uitgebreide stadsvernieuwingsprojecten tijdens de komende jaren. Maar ook het wegennet, het transport en de distributie van energie en de toenemende vergrijzing vergen nieuwe investeringen in bouwwerken. De sector staat helemaal klaar om die uitdagingen te aanvaarden.

Veel kijken leesgenot,

Koen Mortelmans

Bouwen aan

Vlaanderen Va k j a a r b o e k v o o r d e b o u w

Uitgave 2011 / 2012 Verschijnt 1 x per jaar

verantwoordelijke Uitgever

H.B.J.M. Louwers Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E info@louwersmediagroep.be

Redactieadres

Koen Mortelmans Kempenlaan 5 2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com

Marc Dillen: ‘bouw speelt steeds meer sleutelrol’

Bouw als ‘hub’ van verankerde industriële cluster

ORI, een representatieve brancheorganisatie

Oude Vismijn in Gent

BVA, Beroepsvereniging van Vlaamse Architecten

CIB Vlaanderen, dé beroepsorganisatie voor de vastgoedprofessional

Ventileren voor een gezond binnenklimaat

Secretariaat

Onthaal- en bezoekerscentrum De Lieteberg in Zutendaal

Fotografie

Architectura.be

Doelgroep

DDS & Partners Architects

Colt

Vandenbussche

Woodlam

Redactie

Dave Cuypers Henri Gielen Koen Mortelmans Bram Souffreau Senne Starckx Michel Vanden Heede Bert Verbeke

Bladmanagement

Philippe Bourda T +32 (0)9 2209250 M +32 (0)478 437543 E p.bourda@louwersmediagroep.be

Advertenties

FTP-server van Louwers Mediagroep: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bavljaarboek Wachtwoord: gast Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E verkoop@louwersmediagroep.be

Manuela Depenbrock

Marc Sourbron e.a.

Bouwen aan Vlaanderen is een communicatieplatform dat met name architecten, projectontwikkelaars, aannemers, installateurs, woningbouwcorporaties, gemeenten, overheidsinstellingen en opdrachtgevers uit alle betrokken regio’s van Vlaanderen informeert.

vormgeving/art direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau Valerie Berben Richard Kokx

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

65 36

Nieuw gerechtshof in Hasselt

Cegelec

Erbeko

Bontinck

Texaco-tankstation in Kruibeke

Mijnsite van Winterslag (Genk)

Interbuild

Central Plazagebouw in Brussel

Interalu

De Waal

Vlaanderen VA K J A A R B O E K V O O R D E B O U W

2011 / 2012

Bouwen aan

VAKJAARBOEK VOOR DE BOUW â&#x20AC;˘ WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BE

Coopman Liften

Bouwen aan Vlaanderen

2010054 BAVL JB 2011.indd 1

M & M Ilegems

Renson

29-09-2011 16:30:29

Woongebouw Murato op De Zaat (de vroegere Boelwerf) in Temse, een ontwerp van Bontinck (Gent).

inhoud

Bouwen aan

Vlaanderen Va k j a a r b o e k v o o r d e b o u w

Abutriek

Nieuwbouw in oude steenkoolhaven Beringen

Jaspers-Eyers

Prefaco

VMZINC â&#x20AC;&#x201C; Umicore

a.i.Tecno

Pellikaan Bouwbedrijf

Lecot-Raedschelders

Immogra

Sportcomplex Den Ulm in Maaseik

GET

Ghelamco Group

113 101

Arval â&#x20AC;&#x201C; ArcelorMittal

104

Foamglas - Pittsburgh Corning Europe

107

Advocatenvennootschap Flamey

110

Promat

113

Sint-Vincentiusziekenhuis in Antwerpen

115

Architektenburo De Vloed

117

Dynaco

118

Mijnsite van Waterschei (Genk)

121

Nieuwbouw Argina door Bolckmans

122

Sportpaleis in Antwerpen

125

De Boer

128

Assumax

131

Louwers Mediagroep

125

inhoud

DDS & Partners Architects

Opmerkelijke gebouwen die de tijd doorstaan

De inkomzone van het Vivium-kantoorgebouw in Antwerpen.

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

DDS & Partners Architects, opgericht in 2006, ontwerpt en tekent voor de retailsector, woningbouw, hotels, kantoren en geïntegreerde gebieden. Het bureau heeft een uitgebreide ervaring van meer dan 3 miljoen vierkante meter gekoppeld aan een innovatieve filosofie, zowel op technologisch als stilistisch vlak. DDS & Partners Architects is onder meer actief in België, Luxemburg, Nederland, Egypte, Kroatië en Duitsland.gebouwen die de tijd doorstaan Het Vivium-kantoorgebouw in Antwerpen.

Eén van de belangrijke specialisaties is het ontwerpen van binnenstedelijke winkelgebieden. DDS & Partners ontwerpt nieuwe stukken stad waarin de retail een essentiële rol speelt. Juist door de inbedding in de bestaande stad, door voort te bouwen op de bestaande structuur, en door winkels te integreren in een omgeving waar ook gewoond, gewerkt en gerecreëerd wordt, maakt DDS & Partners een dergelijk gebied voor de lange termijn levensvatbaar. DDS & Partners is in diverse steden actief om geïntegreerde winkelgebieden te ontwerpen zoals onder meer in Brussel, Verviers, Charleroi, Nijvel, Namen en Rixensart.

Toegevoegde waarde DDS & Partners vindt het belangrijk dat een ontwerp een toegevoegde waarde creëert. De werkwijze hierbij is om een eerst een stad stedenbouwkundig te doorgronden, de structuur te ervaren en pas daarna een ontwerp te maken en te spelen met perspectieven. Eén zaak is zeker: als een plan niet geïntegreerd is in de bestaande stad, mislukt het.

Au Fil de L’Eau – Met de stroom mee Eén van de projecten van DDS & Partners dat aantoont wat een vruchtbare samenwerking oplevert, is het winkelcentrum Au Fil de L’Eau in het centrum van Verviers. Au Fil de L’Eau – Met de stroom mee – biedt woningen, winkels en leisure. De oude stedelijke structuur is gehandhaafd, de bestaande bebouwing is deels geïntegreerd in het ontwerp. Het project revitaliseert het centrum van de stad en zet een nieuwe standaard neer op het vlak van duurzaamheid: het gebied opteert voor de BREEAM-certificering ( Building Research Estblishment Environmental Assessment Method). ➡

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Omdat Verviers ook bezoekers uit de grote steden wil aantrekken maakt ook een ondergrondse parkeergarage deel uit van het project. Zo is er een goede bereikbaarheid en is er zo min mogelijk overlast voor de buurt.

Duurzame renovatie Vivium kantoorgebouw DDS & Partners staat ook in voor het ontwerp van de duurzame renovatie van het

Vivium-kantoorgebouw in Antwerpen. Het gebouw dateert uit het begin van de jaren 1980. Het is de eerste hoogbouw in Antwerpen met een volledig glazen gevel. Maar duurzaam bouwen was in die periode nog geen prioriteit. Door een gebrekkige isolatie scoorde het gebouw slecht op het vlak van energetische performantie. Het grote energieverbruik werd nog versterkt doordat

de technische installaties aan het einde van hun levenscyclus waren gekomen. Het gebouw zal volledig en diepgaand gerenoveerd worden, met behoud van de bestaande volumes en hoogten alsook dezelfde kantoorfunctie. Zowel de gevels, daken, uitrustingen als afwerkingen zullen vernieuwd worden. Het Vivium-kantoorgebouw opteert als één van de eerste in Antwerpen voor een BREEAMcertificatie. ❚

Van links naar rechts Grégoire de Jerphanion, Dirk Bigaré, Dominique Delbrouck, Olivier Callebaut en Christian Sibilde.

DDS & Partners Architects Louizalaan 251 1050 Brussel Tel.: +32 (0)2-340 32 32 Fax: +32 (0)2-340 32 22 E-mail: mail@dds-partners.eu Internet: www.dds-partners.eu

Twee beelden van Au Fil de L’Eau in Verviers.

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Colt blijft

innoveren Technische installaties, zoals systemen om het binnenklimaat te beheersen, de zon te weren of voor de brandveiligheid, zijn van grote invloed op het welzijn en functioneren van mensen. Daarnaast kan een goed ontworpen systeem forse energiebesparingen opleveren. Daarom heeft Colt International zich gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en installatie van duurzame systemen. Duurzame systemen die zorgen voor een comfortabel en gezond binnenklimaat en voor een veilige omgeving.

Het programma van Colt is breed. Zowel voor de industrie als voor de utiliteitsbouw biedt het bedrijf een compleet pakket duurzame systemen: klimaat- en zonweringsystemen die een comfortabel en gezond binnenklimaat creëren en brandveiligheidsystemen die zorgen voor een veilige omgeving.

ne-energie, … Daarnaast bieden de nieuwste brandveiligheidsystemen een rookvrije vluchtweg aan mensen in een gebouw en een rookvrije toegang aan de brandweer voor een veilige en directe brandbestrijding.

Energiezuinige systemen

Colt ontwerpt voor ieder gebouw een eigen, op de eisen van het gebouw afgestemd, systeem voor brandveiligheid. Colt brengt de laatste stand van de techniek op dit gebied op de markt gebracht met concepten voor parkeergarages, tunnels en ondergrondse stations.

Klimaatsystemen zijn bij uitstek geschikt voor het ontwikkelen van energiezuinige oplossingen. Colt is van oudsher de specialist op het gebied van natuurlijke ventilatie, de meest energiezuinige ventilatiemethode die er bestaat. Maar Colt ontwikkelt ook voortdurend nieuwe systemen zoals klimaatsystemen op basis van warmtepomptechniek, adiabatische koeling voor industriehallen, technieken voor warmte-opslag, gebruik maken van zon-

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Effectieve brandveiligheid en dagelijkse ventilatie

Parkeergarageventilatie Voor parkeergarages voorziet het concept zowel in de dagelijkse ventilatie als in rook-

ventilatie. Het biedt tevens de mogelijkheid tot CO-bewaking en rookdetectie. Het Coltconcept maakt gebruik van stuwkrachtventilatie die massa aan lucht toevoegt en deze naar een afvoerpunt stuwt. Dit zorgt voor een efficiënte rook- en warmteafvoer in geval van brand, verwijdert effectief uitlaatgassen en kan door de geringe diepte naadloos in een gebouwontwerp geïntegreerd worden. Ventilatie en rookbeheersing in tunnels en stations Ook de concepten voor spoor-, metro- en verkeerstunnels en in stations zorgen in geval van brand voor een effectieve rookafvoer en leveren een bijdrage aan de dagelijkse ventilatie. Natuurlijke en mechanische brandventilatoren in combinatie met compartimen-

tering vormen over het algemeen de basis voor deze concepten. Voor het ontwerpen van een systeem maakt Colt gebruik van CFD (Computational Fluid Dynamics): een simulatietechniek die gedetailleerde informatie verschaft over de te verwachten luchtstromingen. CFD toont vooraf de werking van een systeem, ook op die plaatsen waar de norm niet toepasbaar is.

Aannemerservice Colt rook- en warmteafvoer luiken Deze service om de aannemer van industriële hallen efficiënt van dienst te zijn biedt de garantie op een goed advies, een scherpe prijs, op levertijden en kan tevens ingeschakeld worden voor de technische analyse, het tekenwerk en eventueel de bestekomschrijving. ❚

Colt International NV Zandvoortstraat 1 B 2800 Mechelen Tel.: +32 (0)15-28 60 80 Fax: +32 (0)15-27 08 28 E-mail: info@be.coltgroup.com Internet: www.coltinfo.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Vandenbussche nv ▫ Groendreef 21 ▫ 9880 AALTER

Uw bouwproject van A tot Z Trek uw plan dossier

T 09 325 75 75 ▫ F 09 325 75 85 ▫ info@nvvandenbussche.be ▫ www.nvvandenbussche.be

Kantoor Soenen - DE PINTE

Orthopedie Matton - GENT

Residentie Steyaert - MERENDREE

Kantoor W&D - BRUGGE

Dossiers in eigen beheer Promotieprojecten

Residentie Den Teerling - AALTER

Residentie Ter Linde - WAREGEM

Realiseren van de bouwwerken Aanneming Vandenbussche nv

Residentie Waterzicht - BRUGGE

Residentie Tolentijn - DE PINTE

Cultureel centrum Staf Versluys - BREDENE

Kantoor Omega Pharma - WAREGEM

RVT Zorgcentrum - WAREGEM

RVT Joker - LEMBEKE

WIJ TREKKEN UW PLAN

De troeven van Vandenbussche De algemene bouwonderneming nv Vandenbussche uit Aalter, staat in Vlaanderen bekend als middelgroot bouwbedrijf. Wij willen U hier laten kennismaken met een ander facet van onze activiteiten, de dienstverlenende afdeling binnen de onderneming.

Deze dienstverlenende tak noemen we ook wel de afdeling 'wij trekken Uw plan- dossiers.' U kunt er terecht met Uw eerste ideeën voor een bouwproject. In een stappenplan wordt dan vastgelegd wat wij voor U kunnen betekenen: van het uitwerken van uw idee tot projectontwikkeling, de haalbaarheidsstudie, het ontwerp tot en met de uiteindelijke bouwwerken voor uw project. Het stappenplan omvat: • opstellen van het programma van eisen en wensen • uitbreiding van het bouwteam met een architect, ingenieur… • ontwerpfase • bouwwerken

NV Vandenbussche Industrieterrein Langevoorde Groendreef 21 9880 Aalter Tel.: +32 (0)9 325 75 75 Fax: +32 (0)9 325 75 85 E-mail: info@nvvandenbussche.be Internet: www. nvvandenbussche.be

De afdeling 'wij trekken Uw plan-dossiers' is gegroeid vanuit onze dienst eigen promoties. Niet alleen deze achtergrondervaringen vormt een grondslag voor het welslagen van de afdeling, maar ook de ploeg jonge enthousiaste team medewerkers, gesteund door een aantal ervaren oude rotten in het vak, die de snel veranderde bouwwereld op de voet blijven volgen. De knowhow over E-peil, passief bouwen en recente technieken zijn een garantie voor de ontwikkeling van hedendaagse kwalitatieve gebouwen. Een doelbewuste, efficiënte bedrijfsleiding heeft ervoor gezorgd dat Vandenbussche kon uitgroeien tot een bedrijf met volgende troeven: 1. Knowhow in nieuwe technieken 2. Teamwork, met een mix van jonge en ervaren mensen, die regelmatig deelnemen aan nieuwe opleidingsinitiatieven 3. Klantgerichte verantwoordelijkheid 4. Kwaliteit in materialen en uitvoering: Vandenbussche bezit Iso-certificaten en heeft op zijn palmares onder meer een Trends Gazelle en een Hermesprijs 5. Prioriteit voor het veiligheid-VCA attest in ons bezit: we werken met een eigen veiligheidscoordinator 6. Sociaal engagement 7. Eigen prefab afdeling en schrijnwerkerij Met al deze troeven in handen proberen wij onze klanten een 'zorgeloos bouwen' aan te bieden ❚

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Woodlam

Gelamelleerd hout is

duurzame

keuze

Houtbouw in het algemeen en het gebruik van spanten in gelamelleerd hout voor openbare en industriﾃｫle gebouwen met grote overspanningen zijn in opmars. Een modetrend of een goed doordachte keuze? Marc Leire, directeur van Woodlam 窶電e Belgische marktleider in gevingerlast en gelijmd gelamelleerd hout, zet op een rijtje waarom het gebruik van gelamelleerd hout zinvol is.

Esthetisch en eco-verantwoord

Lichtgewicht

"Eerst is er het esthetische motief. Daarover kan ik weinig zeggen, omdat het nogal subjectief is. De meeste mensen vinden hout wel veel mooier dan bijvoorbeeld beton. Maar de andere motieven zijn wel objectief. Zoals de ecologische aspecten. Hout is niet alleen volledig recycleerbaar, maar ook nagroeibaar. Veel overheden stimuleren het gebruik van zulke materialen. Bovendien is de houtverwerkende industrie minder vervuilend en veel minder energieverslindend dan de meeste andere producties van bouwmaterialen."

Gelamelleerde spanten worden gemaakt uit naaldhout, omdat dit dank zij zijn langdradige vezels veel beter geschikt is voor structuurbouw. "Het hout is erg licht, zodat het transporteren ervan economische is. Om deze reden kan je ook de montage ervan sneller uitvoeren en met lichtere machines. En kan je de funderingen kleiner dimensioneren."

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Brandweerstand Het vierde motief om hout te gebruiken voor structuurbouw is buiten de bouwwereld nog altijd vrij onbekend. 筐｡

Een topproject met gelamelleerde spanten in naaldhout: de BMW-toonzaal in Wijnegem (zie ook BAVL 2010-4, blz. 10-11).

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Het nieuwe gerechtsgebouw van Hasselt moet de stationsbuurt extra dynamiek geven. De bouw gaat gepaard met aanzienlijke ingrepen in de omgeving, begeleid door Euro Immo Star en Eurostation. Het gerechtshof is een ontwerp van de plaatselijke architectenkantoren A2o en Lens Ass, in samenwerking met J端rgen Mayer (Berlijn). Democo, Cordeel en Interbuild zijn (in THV) de hoofdaannemers. Woodlam werkte vanaf de ontwerpfase actief mee aan het nieuw gerechtsgebouw in Hasselt, als volwaardig lid van het bouwteam. Foto: www.vlaanderenvanuitdelucht.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

"Hout heeft niet alleen een hoge brandweerstand, je kunt die brandweerstad ook perfect vooraf berekenen en kiezen. Stalen constructies zullen doorhangen en het begeven wanneer de temperatuur een bepaald peil bereikt. Dat moment is onmogelijk exact in te schatten. Bij hout is de temperatuur niet belangrijk, wel de inbrandsnelheid. En dat is wel een vast cijfer, dat je kunt manipuleren via de dimensionering van de spanten." Woodlam maakt deel uit van de groep Fruytier, die houtzagerijen bezit in Wallonië, Frankrijk en Duitsland. In heel Europa telt de groep momenteel ongeveer 650 medewerkers. In zijn Ardense thuisbasis nam Woodlam in 2009 Ecolam in Achêne bij Ciney over. Tegenwoordig is Achêne onder de naam Structurewood een productie-unit van Woodlam. Alle commerciële activiteiten gebeuren onder de naam Woodlam. Ook daarna bleef

het fors uitbreiden en investeren in nieuwe en innovatieve installaties. "We hebben ons studiebureau in Marcheen-Famenne versterkt met een aantal jonge burgerlijke ingenieurs en tekenaars. We hebben er ook onze kantoorruimte uitgebreid. In Achêne kwam er extra productieruimte. We werken er in tweeploegenstelsel en in Marche zelfs in drie ploegen. Want de vraag naar gelijmd hout blijft gestaag toenemen."

Speciale projecten Bij de bouw van het nieuwe gerechtshof van Hasselt fungeerde Woodlam vanaf de ontwerpfase als volwaardig lid van het bouwteam. "Een ander opmerkelijk recent bouwproject waaraan we deelnamen is het gemeentelijk sport- en cultuurcomplex in Jabbeke, volledig opgetrokken in een houten structuur met gelijmde spanten. En de

BMW-toonzaal van Centrauto in Wijnegem. In Welkenraedt is er de erg complexe structuur van het gemeentelijk funerarium, in Butgenbach nabij de Duitse grens een volledig houten brug voor zwaar vrachtverkeer, in Frankrijk een aantal logistieke complexen met oppervlaktes tot 40.000 m². Binnenkort gaat langs de E40 in Wetteren de bouw van twee Shell-tankstations van start, één in elke rijrichting. ❚

WOODLAM Chaussee de Liege, 160 c  B-6900 Marche-en-Famenne  (BELGIQUE) Tel.: +32 (0)84-32 33 86 Fax: +32 (0)84-32 33 80 E-mail: info@woodlam.com Internet: www.woodlam.com

(Advertentie)

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

www.cegelec.be

Your partner in technology!

Cegelec is an integrated international group providing technological services to companies, public and local authorities.

Contacts Boulevard de la Woluwelaan 60 B-1200 Bruxelles - Brussel Phone: +32 (0)2 775 90 20 Rue de l’industrie 17 B-7321 Bernissart Phone: +32 (0)69 59 00 80 Rue Santos Dumont 3 B-6041 Gosselies Phone: +32 (0)71 60 65 11 Interleuvenlaan 27A B-3001 Leuven Phone: +32 (0)16 24 02 11 Anzegemseweg 28 B-8790 Waregem Phone: +32 (0)56 62 58 00 Baarbeek 8 B-2070 Zwijndrecht Phone: +32 (0)3 800 51 00

Cegelec has annual revenues of around 2.8 billion euros and employs 25,000 people in some 30 countries around the world. Cegelec is active on the complete service cycle to the client, from design to installation and maintenance, working with its own specialised teams. Cegelec provides technological services and solutions in the following sectors: � Energy, Electricity � Automation, Instrumentation and Control � Information and Communication Technologies � HVAC, Mechanics � Maintenance and Services.

Cegelec:

Performante technieken zorgen voor energie-efficiënte gebouwen Als betrouwbare partner van de bouwsector stelt Cegelec zijn expertise ter beschikking voor een uiteenlopende waaier van totaaloplossingen – van detailontwerp over installatie tot en met onderhoud – voor klimaatbeheersing, data en elektrische installaties in kantoren, ziekenhuizen, datacenters, openbare, industriële en farmaceutische gebouwen. Omdat geen twee projecten identiek zijn, biedt Cegelec individuele oplossingen, afgestemd op de specifieke noden van de klant. De opdrachtgevers mogen daarbij rekenen op een unieke gesprekspartner voor het ganse traject. Ook wat betreft solide oplossingen op het vlak van energie en milieu heeft Cegelec heel wat troeven in handen. In de eerste plaats

tracht Cegelec het energieverbruik van de diverse installaties maximaal te optimaliseren. Om dit te bereiken werkt Cegelec vaak in bouwteamverband in een zo vroeg mogelijk stadium met alle betrokken partijen samen. Het uiteindelijke doel van het bouwteam is het E-peil van een gebouw zo laag mogelijk te houden. Energie(verbruik) is één zaak, maar ook andere elementen bepalen de performantie en de kwaliteit van een gebouw: het reduceren van de geluidsoverlast; flexibiliteit/modulariteit van de inrichting; onderhouds- en exploitatievriendelijke technieken, enz… Alle maatregelen zijn er op gericht om te komen tot een optimalisatie van de totale levenskost van een gebouw.

Cegelec, meer dan vijftig jaar actief in België, tracht altijd in overleg met zijn klanten de kost van een investering over de hele levensduur te optimaliseren. Cegelec beschikt eveneens over een vooraanstaande expertise op het vlak van onderhoudsengineering. Om de klanten te garanderen dat zij kunnen beschikken over bedrijfszekere, duurzame en evolutieve installaties biedt Cegelec een uitgebreid gamma diensten aan: audit, algemene onderhoudscontracten, contracten met resultaatverbintenis, … Voor de volledige duur van de samenwerking gaat Cegelec een echte ‘win-win’relatie met zijn klanten aan. De dienstverzekering, gekoppeld aan snelheid en kwaliteit, geldt 24 uur op 24 en 7 dagen op 7. ❚

Cegelec Woluwelaan 60 1200 Brussel (hoofdzetel) Tel.: +32 (0)2-775 90 20 Fax: +32 (0)2-772 25 96

Rue de l’industrie 17 7321 Bernissart Tel.: +32 (0)69-59 00 80 Fax: +32 (0)69-59 00 90

Rue Santos Dumont 3 6041 Gosselies Tel.: +32 (0)71-60 65 11 Fax: +32 (0)71-60 65 15

Interleuvenlaan 27A 3001 Leuven Tel.: +32 (0)16-24 02 11 Fax: +32 (0)16-24 02 54

Anzegemseweg 28 8790 Waregem Tel.: +32 (0)56-62 58 00 Fax: +32 (0)56-65 58 50

Baarbeek 8 2070 Zwijndrecht Tel.: +32 (0)3-353 04 05 Fax: +32 (0)3-353 14 75

E-mail: info@cegelec.com Internet: www.cegelec.com

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Erbeko

Altijd een Joule voorsprong De stijgende energiekosten en de milieubelastende factoren die de ozonlaag aantasten en die de opwarming van de aarde veroorzaken, zijn genoegzaam bekend. Voor veel bedrijven neemt de energie- en binnenkort ook de CO2-kost een belangrijke positie in op de balans. Als de energieprijzen blijven stijgen, zuilen die kostenfactoren nog meer gaan doorwegen. In een competitieve markt met stijgende grondstoffenprijzen willen ze hierop ongetwijfeld gretig besparen. Erbeko is een ingenieursbureau dat zich toelegt op energieaudits en engineering van technische installaties. Al lang voor de mediatisering van het energieprobleem spitste Erbeko zich toe op de ontwikkeling en engineering van kosten-, onderhouds- en energievriendelijke gebouwen en industriële procesinstallaties. Via energiedoorlichtingen voerde Erbeko ook al veel eerder technische onderzoeken uit

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

naar energetische efficiëntie en optimale werking van installaties toe. Al deze activiteiten zijn de kerncompetenties van Erbeko. Zijn missie: het verder uitbouwen van het onderzoek naar energiebesparende maatregelen voor bedrijven en grotere gebouwen. Buiten grote bedrijven in bepaalde sectoren, zoals de chemie, verrekenen ondernemin-

gen hun energieverbruik nog niet dikwijls in de totale kostprijs. Meestal maken ze hun kostprijsberekeningen nog op basis van bijvoorbeeld grondstoffen, personeelskosten, afschrijvingen, …. Om de energie in te calculeren, moeten ze bijvoorbeeld elke productielijn afzonderlijk bemeten. Dat legt dan de basis voor een specifiek energieverbruik per product, per m2, per site, ....

Zeer regelmatig komt Erbeko tot de bevinding dat in bedrijven, kantoren, retail, … ruim tien procent op het energieverbruik kan bespaard worden. Dat blijkt na een relatief eenvoudige energieaudit. Meten blijft weten: opvolging van allerlei fysische parameters zoals water-, stoom-, thermische olie en luchtdebieten, temperaturen, relatieve vochtigheden, elektrische verbruiken, … kan belangrijke trends aan het licht brengen. Zo komt men er bijvoorbeeld achter of schakelingen effectief werken zoals ze verondersteld worden te werken. Dat is dan de basis voor energiebesparende maatregelen op bestaande energie- en nutsinstallaties.

Investeren in meetapparatuur Om deze fysische parameters te kunnen opvolgen, is meetapparatuur nodig. Erbeko investeert sinds zijn oprichting in eigen apparatuur. Dit stelt het bureau in staat correcte haalbaarheidsstudies en diepgaand onderzoek uit te voeren, om energiebesparende maatregelen te vinden. We onderscheiden daarin drie niveaus: korte, middellange en lange termijnbesparingen. Op korte termijn komen de anomalieën aan bod. Een pomp vervangen kan ervoor zorgen dat een sturing niet meer doet wat ze verondersteld wordt te doen, een bepaalde cascade valt weg en het hele energiebeeld verandert. Wie regelmatig meet, kan anomalieën vaststellen, zelfs zonder specialist te zijn. De tertiaire sector toont hetzelfde fenomeen, veel HVAC- installaties werken niet optimaal, met comfort- en energieverlies als gevolg. Op middellange termijn situeren zich de kleinere investeringen met groot besparingspotentieel. Meer kennis over het energiegebruik

kan een manier zijn om tot productieplanning te komen. Het kan interessant zijn om een bepaald product op een energievriendelijkere productielijn te laten draaien, als ze mits wat afstellen toch een voldoende kwaliteit haalt. In de tertiaire sector gaat het hoofdzakelijk om investeringen in een betere regeling. Ook de gelijktijdigheidsfactor speelt. Dikwijls kan men bijvoorbeeld hoge opstartpieken in verbruik vermijden door een energieaudit op basis van metingen. Sommige bedrijven hebben een extra stoomketel of koelinstallatie nodig, gewoon om op maandagochtend al hun machines tegelijk te laten starten. In kantoorgebouwen zal deze factor eerder dienen om bijvoorbeeld geen overgedimensioneerde installaties te plaatsen. Als derde besparingsniveau zijn er de investeringen op lange termijn. In de tertiaire sector gaat het hier vooral over structurele investeringen, zoals die vaak gebeuren bij een grondige renovatie. De hoofdvraag is dan wat de meerkost is ten opzichte van een klassieke installatie en wanneer ze is terugverdiend.

Kruisbestuiving Er bestaat voor ingenieursbureau Erbeko een duidelijke kruisbestuiving tussen het hier aangehaalde technisch onderzoek, de engineeringactiviteiten en het studiebureau technieken. Interessant hieraan is dat ondernemingen die vooraf grondig energetisch zijn doorgelicht een beroep gaan doen op Erbeko wanneer ze een renovatie, uitbreiding of nieuwbouw moeten uitvoeren. Een mooi voorbeeld is Lotus Bakeries, dat na toetreding tot het Auditconvenant eerst een beroep deed op Erbeko voor het opstellen van

Erbeko werd opgericht in 1990. Het vestigde zich begin 2010 in Oosterzele, waar nu zeventien

het energieplan en het nu ook de uitwerking van de speciale technieken voor de uitbreiding in Lembeke heeft toevertrouwd. Door zijn grondige kennis van de recentste technieken en de mogelijkheden met hernieuwbare energiebronnen, kan Erbeko zijn opdrachtgevers een menukaart aanbieden met de meest rendabele technieken. Een voorbeeld hiervan is het politiekantoor in Dendermonde, waar Erbeko in opdracht van aannemer Cordeel op basis van een haalbaarheidsstudie de energetisch meest optimale technieken vastlegde. In deze studie onderzocht het onder meer warmtekrachtkoppeling (WKK), warmtepomp in combinatie met een BEO-veld, biomassaketel en fotovoltaïsche zonnepanelen. Het rapport omvat een masterplan waarin de verschillende voorstellen technisch en financieel ten opzichte van elkaar worden afgewogen, inclusief terugverdientijd. Na opname in het voorontwerp en diepgaand overleg met de verschillende partijen werden de toe te passen technieken geselecteerd. Op basis hiervan werd dan de engineeringopdracht afgewerkt. Een ander voorbeeld is Pennel & Flipo, dat wegens expansie haar bestaande productiesite verliet en een volledig nieuwe fabriek liet bouwen. Basis voor de speciale technieken was een meetcampagne, die elke installatie energetisch in kaart bracht. Op basis van deze analyse kon bijvoorbeeld perfect bepaald worden welke warmte en koude nodig was om bij een bepaalde productiehoeveelheid een gewenste kwaliteit te bekomen. Maar niet alleen de productie werd onder de loep genomen, ook de kantoren werden uitgerust met de recentste technieken voor klimatisatie en ventilatie. Het is duidelijk dat Erbeko zich dankzij deze dubbele benadering een unieke plaats in de markt heeft weten te bemachtigen en tevens door zijn no-nonsense aanpak met optimisme uitkijkt naar toekomstige uitdagende opportuniteiten. ❚

mensen werken.

Erbeko nv De bedrijfsleiders/eigenaars zijn Andries Gryffroy en Bart Verplancke.

Voordries 41 9860 Oosterzele Tel.: +32 (0)9-232 59 32 Fax: +32 (0)9-330 93 06 E-mail: erbeko@erbeko.com Internet: www.erbeko.com

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Bontinck Architecture and Engineering

Harmonie tussen techniek en esthetiek In de jaren twintig van de vorige eeuw legde Georges Bontinck het fundament voor Bontinck Architecture and Engineering. Later hebben zoon Dirk en kleinzoon John Bontinck het architectenbureau voortgezet. Onder hun bezielende leiding evolueerde het kantoor tot het dynamische en up-to-date architectenbureau van vandaag. Bontinck Architecture and Engineering is gespecialiseerd in diverse disciplines. Met de architectuur als fundament heeft het zich bekwaamd in stadsontwerpen, engineering, restauratie en interieurdesign. Het kantoor voelt zich zowel thuis in de stad als in de periferie en heeft ruime ervaring met stadsontwerpen voor sites tot twintig hectare. Bij elk project – klein of groot, privaat of publiek – vervult Bontinck zijn creatieve rol en verenigt het alle betrokken partijen en de verschillende disciplines tot één uniek en sprekend resultaat.

Arteveldestadion / Dakarsite - Gent Het nieuwe Arteveldestadion langs de Ottergemsesteenweg wordt een multifunctioneel stadion met naast voetbalgerelateerde ruimtes ook kantoren en commerciële ruimtes. Links van het stadion ligt er een VIP-parking, achter het stadion busparkings voor bezoekersbussen. Voor en naast het stadion is er een groot, tijdens voetbalmanifestaties verkeersvrij plein gecreëerd. Centraal ligt de grasmat met daar omheen 20.000 zitjes, waarvan 18.300 gewone zitjes, 1.260 business-seats, 240 skybox seats en 200 plaatsen voor gehandicapten. De VIP-ingang aan de linkerkant wordt intern geaccentueerd door een vide met trap, liften en passerelle. De VIP-ingang ontsluit ook de lokalen van AA Gent. De tribune loopt helemaal rondom het voetbalterrein door, de luifel erboven loopt gelijk met de tribunes, maar is gebogen over de langste zijde. De derde verdieping krijgt een doorlopende glasgevel. Op dezelfde (Dakar)site verrijst ook een hotel met 270 kamers. Het gebouw krijgt een organische vorm , die het een uitgesproken eigen karakter bezorgt. De ondergrondse parking biedt plaats aan circa 300 wagens. Ze kan ook op voetbalmomenten gebruikt worden. Daarnaast komen er 1.100 halfondergrondse parkeerplaatsen voor het voetbalgebeuren. Erboven komen er twee kantoorgebouwen van respectievelijk 10.000 en 14.000 m² en een winkelzone van 13.000 m², met een plein, goed voor nog eens 500 parkeerplaatsen.

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Reylof - Gent Het Reylof is een project met 57 meergezinswoningen met ondergrondse parking rond een privébinnengebied en de verbouwing en uitbreiding van een bestaand historisch gebouw tot hotel met 155 kamers. Ook het beschermde, voormalige koetshuis krijgt een nieuwe bestemming, als poolhouse en wellness center. De as Brouwerstraat-Peperstraat verdeelt het terrein in twee. Langs deze as liggen twee groenzones waarrond de diverse meergezinswoningen worden ingeplant als individuele woonvolumes met variërende bouwhoogtes. Het geheel is een massief volume in natuursteen van 16 meter diep. De verschillende groene binnengebieden stralen rust en warmte uit maar bieden ook privacy. In BAVL nr. 4 komende we einde dit jaar uitgebreid terug op dit project.

The Loop - Gent The Loop is een grootschalig ontwikkelingsproject ten zuidwesten van Gent, tussen de R4 en de E40. De site wordt vandaag gedomineerd door Flanders Expo. Het vooropgestelde masterplan zal het gebied transformeren in een nieuw, bruisend en groen deel van de stad, met een mix van kantoren, kantoorachtigen, winkel- en ontspanningsruimte en woongebouwen, naast de huidige beursactiviteiten van Flanders Expo. De gebouwen worden ruim ingeplant langs een organische as die meevloeit met de curves van de ringwegen. Ze krijgen een organische vormgeving, in harmonie met het natuurlijke karakter van de omgeving. Ze zijn ook geënt op de glooiing van de weginfrastructuur. De twee woongebouwen zijn volledig identiek. De doordachte aswerking en vrije vorm van het grondplan verlenen ze een grote flexibiliteit, zodat de inrichtingsmogelijkheden van de appartementen op de verschillende niveaus variëren. De gevels zijn opgebouwd in een subtiel spel van open en gesloten gevelvlakken, waarbij door uniformiteit van materialen en de eenvoud van het lijnenspel, een evenwichtig patchwork ontstaat. De ritmering van de raamopeningen zorgt voor extra slankheid en elegantie. Buffering op het eigen terrein houdt de waterhuishouding van omringende velden in stand. ➡

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Jarenlang waren tankstations noodzakelijke, maar niet bepaalde sierlijke pleisterplaatsen in het landschap. Daarin is verandering gekomen. In het Texaco-tankstation, langs beide zijden van de E17 in Kruibeke, is de esthetiek duidelijk een prioriteit. Het is een ontwerp van Bontinck Architecture and Engineering. De dragende structuur is een stalen skelet, het dak bestaat uit blokken geĂŤxtrudeerd polystyreen. (zie ook BAVL 2009-1, blz. 40-49) Foto: www.vlaanderenvanuitdelucht.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Jan Palfijnziekenhuis - Gent (i.s.m. met Boeckx Architecture and Engineering en Arch & Teco) Dit project omvat de verbouwing –intern en extern– en uitbreiding van een bestaand ziekenhuis uit de jaren zeventig, in de kenmerkende betonarchitectuur van die periode. Zo is de gevel volledig opgebouwd uit geprefabriceerde zelfdragende betonpanelen, waarvan het uitzicht, na jaren verwering aan een opknapbeurt toe is. Ook de waterdichtheid en de isolatie van de gevel zijn volgens huidige normen ontoereikend. Het nieuwe concept behoudt de blauwe hardsteen in de sokkel. Essentieel daarin is het isothermisch inpakken van het volume boven die sokkel, met een isolatieschil met aluminiumbekleding, zonnewerende luifels en uitkragende sierdorpels. De ramen zitten verdiept zodat de schaduwwerking gedurende de hele dag het gebouw wat speelsheid geeft.

Residentie Jean Daskalides - Gent Residentie Jean is een nieuwbouwproject met 101 appartementen met ondergrondse parking op de site van de gelijknamige vroegere fabriek. De 101 meter lange straatgevel van de 38 meter diepe nieuwbouw refereert naar het fabrieksvolume. Alle ruimtes met een nachtfunctie liggen rond de patio’s, alle leefruimtes bevinden zich langs de buitengevels, zodat ze uitzicht bieden op de Watersportbaan. Hoogstammige in de patio waarborgen de nodige privacy tussen de appartementen. Er komt ook beperkt publiek toegankelijk parkje, met fietsdoorgang van de Henri Dunantlaan (Watersportbaan) naar Einde Were. ❚

Bontinck Architecture and Engineering Kortrijksesteenweg 1092 9051 Gent Tel.: +32 (0)9-225 01 74 Fax: +32 (0)9-225 64 14 E-mail: studiegroep@bontinck.biz Internet: www.bontinck.biz

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

De groep Coopman Liften is reeds meer dan 50 jaar uw partner voor al uw liftinstallaties. Dankzij onze eigen ontwerpafdeling en modernste productietechnieken kunnen wij u op maat gemaakte liftproducten aanbieden. Ons commercieel team werkt graag samen met u een oplossing uit voor uw liftprobleem. Wij kunnen via een uitgebreid productgamma voor elk probleem een specifieke oplossing aanbieden. Via onze projectbegeleiding kunnen wij u de nodige flexibiliteit bieden en zo inspelen op uw wensen voor de realisatie van uw project. Contacteer ons vandaag nog om onze uitgebreide documentatiebundel te ontvangen!

Coopman Liften

Personenliften – ziekenliften – huisliften – trapliften… Coopman Liften biedt diverse oplossingen aan om verdiepingen in gebouwen toegankelijk te maken. De toepassingen variëren van personenliften in appartementsgebouwen tot trapliften in privéwoningen. Naast het installeren van deze producten is het zeer belangrijk ze ‘up and running’ te houden: de service-afdeling is hiermee 24 uur per dag en zeven dagen per week begaan. Sinds einde vorig jaar maakt Coopman Liften deel uit van de internationale Orona groep in Spanje. Dit stelt ons in staat ‘state of the art’ producten tegen marktconforme prijzen op de markt te brengen.

gens (oppervlaktes) passen wij onze manier van werken aan.

De hoofdzetel van Coopman Liften is gevestigd in Kuurne. Het bedrijf, dat als Ascenceurs Coopman ook in Frankrijk actief is, stelt ongeveer 210 mensen tewerk. De groep is samengesteld uit vier business units met elk hun eigen specialiteit.

Voorbeeldprojecten waarmee Coopman Liften graag uitpakt, zijn de nieuwe vandaalbestendige liften in de Brusselse metro, de panoramische lift naar het topje van de basiliek van Koekelberg, de liften in het AZ Groeninge in Kortrijk, de liften in het Magritte Museum en het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel en die van het Museum Aan de Stroom (MAS) in Antwerpen.

De divisie Coopman Liften installeert personenliften in diverse toepassingsgebieden: appartementsgebouwen, ziekenliften in rust- en verzorgingstehuizen, goederenliften in bedrijven,... Toepassingen zoals de liften voor de metro in Brussel zijn zeer specifiek en eisen daarom een doorgedreven projectbegeleiding. Hiervoor werken wij samen met in projectmanagement gespecialiseerde organisaties. Voor onder meer ongewone gebouwen, technische uitdagingen, esthetisch fraaie oplossingen, maar ook voor personenen of goederenliften in de hogere hefvermo-

De divisie Coopman Comfortlift omvat twee belangrijke productgroepen: goederentransport en het transport van minder mobiele mensen. De steeds populairder wordende restaurantliftjes vallen onder goederentransport. Meer en meer worden deze liften geïntegreerd in woningen met meerdere verdiepingen, bijvoorbeeld voor het transport van de boodschappen van de garage naar de keuken. Coopman Comfortlift ziet goederentransport echter veel ruimer: de afdeling biedt oplossingen aan tot hefvermogens van 40 ton, zodat zelfs heftrucks kunnen worden opgelift. ➡

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Op de mijnsite van Winterslag (Genk) zijn de vroegere energiegebouwen (de compressorenzaal, de ophaalgebouwen en de 'barenzaal') omgeturnd in een cultuurcentrum, een designcentrum en toeristisch bezoekersonthaal. Het geheel kreeg de naam C-Mine. Architectenkantoor 51N4E (Brussel) koos voor een lichte renovatie, waarin de bestaande structuren maximaal intact bleven, als getuigen van het mijnverleden. De restaurateurs bepleisterden wel de muren. Hoewel de machines geen functie meer hebben, zijn ze tot op de laatste schroef minutieus gerestaureerd. De gebouwen ogen ondanks het overwegende gebruik van baksteen vrij monolitisch. Ze bestaan uit een 5 meter hoge labyrintische funderingssokkel, met daarop een aantal majestueuze machinezalen. C-Mine heeft de Europese RegioStar Award gewonnen, in de categorie 'brownfieldâ&#x20AC;&#x2122;. Deze bekroning gaat uit van de Europese Commissie en beloont projecten die tot stand kwamen met steun van het Europees cohesiebeleid tot stand zijn gekomen. Hoofdaannemer was Houben (Beringen), Coopman (Kuurne) stond in voor de liften, Colt (Mechelen) voor de zonwering en ventilatie. (zie ook BAVL 2010-4, blz.12-17) Foto: www.vlaanderenvanuitdelucht.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

1 januari 2013 nadert met rasse schreden: tegen die datum moeten eigenaars van liften een aantal veiligheidsmaatregelen getroffen hebben. De afdeling Coopman Modernisation beschikt over alle troeven om de nodige aanpassingen uit te voeren aan de liften waarvoor dit nog nodig is.

Coopman Comfortlift is bij het grote publiek nog het meest bekend van de trapliften. Onder het motto ‘Onze traplift... uw comfort’ zorgt Coopman ervoor dat alle verdiepingen in huis bereikbaar blijven voor de mensen die minder mobiel zijn wegens ouderdom, ziekte of invaliditeit. Verhuizen is voor deze groeiende groep niet langer nodig, want voor elke situatie heeft Coopman een oplossing: voor rechte trappen binnen en buiten, voor buitenbochten en binnenbochten. Bovendien zijn de trapliften compact, stabiel en altijd bedrijfszeker. Meer info met betrekking tot trapliften vindt u op de website www.trapliftinfo.be Coopman Servilift staat in voor het onderhoud van het liftenpark. Deze divisie bestrijkt het hele Belgische grondgebied. Snel inspelen op de noden van de liftgebruiker kenmerkt deze afdeling. Er is niet alleen een ruime voorraad aan wisselstukken beschikbaar, maar om nog sneller bij te klant te zijn heeft deze afdeling ook afzonderlijke uitvalsbasissen nabij Leuven, Brugge en Mechelen.

Een belangrijke datum is 1 januari 2013, tegen dan moeten alle oudere liften in ons land aangepast en gemoderniseerd zijn volgens de veiligheidsvoorschriften vastgelegd in een Koninklijk Besluit. Omdat deze datum snel nadert heeft de groep Coopman een afzonderlijke divisie ingericht: Coopman Modernisation. In die afdeling heeft de groep zijn jarenlange ervaring in renovaties gebundeld. Coopman Modernisation is dan ook bekwaam om de meest uiteenlopende renovaties uit te voeren. Niet alleen aan eigen liftinstallaties, maar ook aan die van andere merken! De renovaties worden nauwgezet uitgevoerd op basis van de risicoanalyse opgemaakt door de keuringsinstantie. ❚

NV Coopman Liften Heirweg 123 B-8520 Kuurne Tel.: +32 (0)56-35 85 80 Fax: +32 (0)56-35 58 65 E-mail: liften@coopman.be Internet: www.coopman.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

QB 19, Brussel.

Interbuild gaat voor diversificatie Interbuild (Wilrijk) realiseert utiliteitsbouwprojecten voor privé- en publieke opdrachtgevers. Als bouwpartner is Interbuild voornamelijk actief in de nieuwbouw en de renovatie van kantoren, distributie- en winkelcentra in Vlaanderen en Brussel.

Eolis-Sainctelette, Brussel.

London Tower, Antwerpen.

Naast de voortzetting van bouwteams voor kantoorgebouwen, ging Interbuild ook studies aan in de residentiële sector en in de publieke sector. Dit resulteerde in verschillende interessante opdrachten. Bij de lopende projecten van Interbuild zijn een grootschalig appartementencomplex in de Brusselse gemeente Evere en één in Brussel-stad, naast een opdracht om voor het Antwerpse OCMW 500 serviceflats op te trekken. Niettegenstaande deze diversificatie blijven wij ons inzetten om onze bouwpartners de beste oplossing te bieden voor hun projecten, waarbij de kwaliteit primeert, het overeengekomen budget gerespecteerd en de termijnen steeds geoptimaliseerd worden. Voorts houden wij eraan projecten te realiseren in een klimaat van veiligheid en gezondheid voor onze medewerkers en voor alle andere betrokkenen. Interbuild verbindt zich er toe om ook in de toekomst te blijven bouwen met zorg voor het milieu, en daarbij voluit gebruik te maken van zijn expertise in het behalen van duurzaamheidslabels, zoals de waardering van kantoorgebouwen voor de Vlaamse Overheid, HQE, BREEAM, Valideo...

Platinum, Brussel.

De onderneming telt ongeveer 240 medewerkers en heeft gemiddeld vijftien bouwprojecten in uitvoering. Dikwijls zijn dit spraakmakende projecten, zoals het nieuwe hoofdkwartier van de Navo in Evere (THV BAM Alliance). We bouwen ook mee aan de nieuwe hoofdzetel van de Europese Raad in de Europese wijk in Brussel (Residence Palace). ❚

INTERBUILD NV  Heistraat 129  2610 Wilrijk  Tel.: +32 (0)3-820 64 64  Fax: +32 (0)3-830 47 50 E-mail: info@interbuilt.be Internet: www. interbuilt.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Het ellipsvormige en sterk beglaasde Central Plazagebouw heeft naast het Brusselse Centraal-Station de plaats ingenomen van de vroegere Lottotoren. Ondanks zijn hoogte van meer dan vijftig meter zet het de historische bebouwing van de stadskern niet onder druk. Art & Build (Brussel) en Montois Partners (Brussel) tekenden het ontwerp, Louis De Waele (Brussel) trok het op. Aan dit project werkten verder onder meer Wavin (Hamme) en Interalu (Wilrijk) mee. (zie ook BAVL 20071, blz. 59-65) Foto: www.vlaanderenvanuitdelucht.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Interalu

SAPP-Ceiling: klimaatpafonds combineren duurzame energie met een open structuur Vorig jaar pakte Interalu uit met de SAPPCeiling, een gloednieuw concept voor toepassing van klimaatplafonds in gebouwen waar duurzame energie hoog in het vaandel wordt gedragen. Een klein jaar later zijn de eerste projecten in uitvoering. Met de lancering van het gloednieuwe SAPPCeiling pakt Interalu uit met een opmerkelijke primeur in de sector van de klimaatbeheersing. Voor het eerst wordt de techniek en de voordelen van een klimaatplafond gecombineerd met een open structuur. Dat biedt niet alleen esthetische opportuniteiten voor de ontwerpers. Ook op het vlak van energie en klimatisatie resulteert dit in een aantal opmerkelijke voordelen. Bij de ontwikkeling van nieuwe oplossingen, hecht Interalu veel belang aan interactie met de ontwerpers. Ook deze innovatie is er gekomen op vraag van en in samenspraak met enkele vooraanstaande architecten en ingenieurs die vragende partij waren voor een klimaatplafond met een open structuur, om zo de massa van het gebouw bereikbaar te houden. Het gloednieuwe klimatisatieconcept kreeg de naam SAPP-Ceiling, wat staat voor Smart Acoustic Passive Power. Het systeem is ontworpen voor gebouwen die conceptueel de hoogste duurzaamheid- en ecologienormen nastreven, maar dit willen koppelen aan het behoud van flexibiliteit ĂŠn een thermisch en akoestisch comfort. â&#x17E;Ą

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

KLIMAATPLAFONDS

VOOR ECO-COMFORT IN DE GEZONDHEIDSSECTOR

• • • •

Tochtvrij, hygiënisch en geruisloos stralingssysteem Perfect akoestisch comfort Energiebesparend systeem Ideaal met duurzame energiebronnen (vb: warmtepomp)

• • • •

Geen koppelingen in actieve ruimten Minimale inbouwhoogte (6cm) Aanpasbaar aan elke ruimte (modulair en “op maat”) Esthetisch, vlak en uniform plafond

Fotografielaan 49-51 B-2610 Wilrijk T 03 830 74 00 F 03 827 03 77 info@interalu.be www.interalu.be

Nachtspoeling Het basisprincipe van de SAPP-Ceiling is klassiek: water stroomt door leidingen in het plafond, en brengt zo de ruimte op de gewenste temperatuur. Het is vooral de open structuur die de SAPP-Ceiling uniek maakt. Deze maakt het immers mogelijk om via nachtspoeling de massa van het gebouw te integreren in het ecologische energieconcept van het project. De open structuur laat ook convectie toe, wat resulteert in een hoge efficiëntie en snelheid. Dankzij de lage inertie en de hoge conductiviteit absorbeert het plafond zelf nauwelijks energie en fungeert het puur als doorgeefluik van energie, waardoor er ook geen energie verloren gaat. Dit sluit nauw aan bij de bedrijfsfilosofie van Interalu. Die streeft naar een minimale ecologische impact. Vandaar ook dat het systeem enkel opgebouwd is uit volledig recycleerbare materialen.

Akoestisch comfort Dankzij de open structuur van SAPP-Ceiling kan het systeem ook uitgerust worden met verticale akoestische baffels. In combinatie met de geperforeerde panelen garanderen ze een absorberend effect in het spraakgebied. Zoals het geval is bij alle Interalu-plafonds kan u ook voor de SAPP-ceiling een totaalsysteem op maat verwachten waarbij alle technieken (ventilatie, verlichting, led,…) naadloos in één systeem geïntegreerd worden. Met de SAPP-Ceiling mikt Interalu in de eerste plaats op kantoorgebouwen, maar ook voor onder meer winkelcentra, openbare gebouwen, transportinfrastructuur en andere projecten zullen de voordelen van SAPP zeker tot hun recht komen. ❚

Interalu Fotografielaan 49-51 2610 Wilrijk Tel.: +32 (0)3-830 74 00 E-mail: info@interalu.be Internet: www.interalu.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Grondverdringende schroefpaal De grondverdringende schroefpaal van de waal combineert het gunstige last/zakkingsgedrag van de grondverdringende paal met de milieuvriendelijke uitvoeringswijze van een geschroefde in de grond gevormde paal. De professionele machines zorgen niet alleen voor een snelle en vakkundige uitvoering, zij laten daarenboven de werf in zuivere toestand achter.

de waal PERFECT AAN DE BASIS

de waal palen - Voshol 6a - 9160 Lokeren - Tel. +32 (0)9 340 55 00 - Fax +32 (0)9 340 55 18 - info@dewaalpalen.be - www.dewaalpalen.be

De Waal Palen

Pionier in grondverdringende schroefpalen Funderen is nog altijd een groeimarkt. Beschikbare bouwgronden worden weliswaar schaarser, maar ook kwalitatief steeds zwakker. Daarom neemt het belang van een goede fundering toe. Dat precies is de core business van De Waal Palen, marktleider in België in het segment van de trillingsvrije dubbel grondverdringende schroefpalen. De Waal Palen, opgericht in Amsterdam in het begin van de twintigste eeuw, startte eind jaren vijftig een Belgische afdeling. De Waal specialiseerde zich in het heien van prefab palen. In 1987 splitsten de Belgische en Nederlandse afdeling. De Waal groeide sindsdien gestaag en ontwikkelde een dubbel grondverdringende schroefpaal. In 2007 startte De Waal een afdeling in Polen. “De Waal Palen heeft zich de laatste tien jaar specifiek toegelegd op de moderne techniek van het funderen met grondverdringende schroefpalen,” vertelt gedelegeerd bestuur-

der Olivier Rens. “Onze kennis en ervaring daarmee maken ons uniek in België. Deze revolutionaire techniek combineert de voordelen van een grondverdringende paal met een trillingsvrije uitvoering. De GVS-techniek is doeltreffend: een buis wordt ingeschroefd terwijl er geen grond naar de oppervlakte wordt getransporteerd. Door de vorm van de boor wordt de grond zijdelings weggeperst. Eenmaal de voorziene diepte bereikt, plaatsen we de wapeningskorf en storten we het beton met behulp van een pomp. Daarna schroeven we de boor uit.”

“We blijven ook volop investeren in nieuwe machines. Jaarlijks kopen we twee of drie nieuwe machines en reviseren we grondig de wat oudere –circa tien jaar– machines. In totaal bezitten we op dit ogenblik een machinepark van dertig stuks.

Groeimarkten De Waal Palen kan talrijke referenties voorleggen. Het voorbije jaar bracht het, naast vele kleine bouwplaatsen, ook heel grote projecten tot een goed einde. "Samen met Wig Palen, ons dochterbedrijf aan de kust, brachten we meer dan 8.000 palen aan voor een nieuw tankenpark van Sea Tank in de Antwerpse haven. Verder hebben we in Gent verschillende grote projecten gerealiseerd: het Arteveldestadion en het naastliggende kantoorproject Dacar, het nieuw ziekenhuis AZ Maria Middelares, nog een tankenpark voor Sea Tank en verschillende projecten op The Loop, het terrein rond Flanders Expo.” "Met de doorgevoerde overname van Olivier Funderingstechnieken willen we ons aandeel op de markt van beschoeiingen vergroten. We investeren in nieuwe machines om ook op die markt concurrentieel te kunnen zijn en het te blijven. Behalve de uitvoering van berlinerwanden en secanspalenwanden kunnen we nu ook soilmixwanden realiseren. De eerste dergelijke projecten hebben we onlangs met succes afgerond.” ❚

De Waal Palen Voshol 6a 9160 Lokeren Tel.: +32 (0)9-340 55 00 Fax: +32 (0)9-340 55 18 E-mail: info@dewaalpalen.be Internet: www.dewaalpalen.be

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

M & M Ilegems

Meedenken met klanten vanaf conceptfase Met zijn flexibele en ervaren organisatie is M&M Ilegems perfect uitgerust om op de huidige marktsituatie te kunnen reageren. Het speelt ten volle zijn rol als aannemingsbedrijf dat al vanaf de conceptfase meedenkt met de klant. Als bouwbedrijf in klasse D8 treedt M&M Ilegems graag op als hoofd- of pilootaannemer.

M&M Ilegems is actief op diverse terreinen: van industrie- en kantoorbouw tot residentiële projecten. Naast nieuwbouw voelt M&M Ilegems zich eveneens thuis in renovaties. Alle projecten in heel Vlaanderen en Brussel worden gecoördineerd vanuit Schelle. “Industriebouw stond de voorbije jaren op een laag pitje,” zegt gedelegeerd bestuurder Fabrice Delahaye. “We gooiden ons daarom iets meer op de residentiële markt. De crisis lijkt verteerd te zijn, we krijgen nu opnieuw prijsaanvragen voor kantoren. De vroege inbreng van onze technische knowhow kan opdrachtgevers gevoelige besparingen opleveren, financieel, in de benutting van ruimte en esthetisch.” M&M Ilegems is daarnaast actief op (semi-) openbare projecten. Die zijn ondergebracht bij dochterbedrijf M&M Sitty in Marchienneau-Pont. De groep bestrijkt op die manier heel België en alle sectoren.

Gebouwen met dubbele functie M&M Ilegems realiseert geregeld gebouwen met een dubbele functie: winkels en appartementen of een cinemacomplex annex horeca en winkels. “Ook nu zijn we bezig met dergelijke projecten,” zegt Fabrice Delahaye. Kantoorpark in Namen.

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

“In Brecht renoveert M&M Ilegems een kantoorcomplex, in Namen zijn we er één aan het afwerken. In Diegem, Stabroek en Boom komen winkels met daarboven appartementen. Zuiver residentieel zijn complexen in Vilvoorde, Halle en nieuwe fasen van al langer lopende projecten in Herentals, Erembodegem, Jette en Sint-Jans-Molenbeek.”

Uitgebreide bezetting In juli 2011 was het vijf jaar geleden, dat Fabrice Delahaye en Eddy Jerusalem het familiebedrijf M&M Ilegems overnamen. “De eerste drie jaar deden we het zeer goed en tijdens de crisisjaren hielden we goed stand,” zegt Fabrice Delahaye. “We tellen ongeveer 145 medewerkers. We moesten niemand afdanken en we trokken zelfs nieuwe medewerkers aan: zowel arbeiders, als werf- en projectleiders en medewerkers voor onze studiedienst. Die uitbreiding sluit aan bij ons streven naar een goede dienstverlening.”

Iedereen dezelfde kwaliteit “Wij ontwikkelen nooit zelf en zullen dat ook nooit doen,” vertelt Fabrice Delahaye. “Als zuiver aannemingsbedrijf ontstaat er nooit een belangenconflict met onze klanten. Wij bieden iedereen dezelfde kwaliteit aan. Een van onze sterke punten is dat M&M Ilegems totaalprojecten verzorgt, van het begin van een project tot aan de voorlopige oplevering en hierbij het volledige proces coördineert, desgewenst inclusief begeleiding van particuliere of zakelijke eindklanten. Daarnaast denkt M&M Ilegems mee met de promotoren. Repetitieve klanten betrekken ons bedrijf vaak vanaf de beginfase bij een project. M&M Ilegems ontwerpt niet zelf, maar denkt mee over structuren, funderingen, … Op die manier is M&M Ilegems een volwaardige partner van investeerders en promotoren. ❚

M & M Ilegems Brandekensweg 17 2627 Schelle Tel.: +32 (0)3-727 28 29 Fax: +32 (0)3-727 28 27 E-mail: info@mmilegems.be Internet: www.mmilegems.be Groenstaete Hasselt.

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Leef gezond, bouw gezond !

Of fi

E-peil verla ging 15 tot 17 p unten conform E PB

Of f

fic

dge

l go

goe

ke u r d d o

e d g e ke u r d

r doo

d g e ke u r d d o o r

cie

ie e

BI M

Kies voor een energiezuinige woning met een gezond en comfortabel binnenklimaat. RENSONÂŽ denkt aan uw gezondheid en leefcomfort. De continue toevoer van verse lucht en de vraaggestuurde afvoer van vervuilde lucht (basisventilatie) resulteert in een goede luchtkwaliteit. De combinatie van buitenzonwering en de kostenloze koeling van de ruimtes sâ&#x20AC;&#x2122;nachts (nightcooling) zorgt voor aangename binnentemperaturen het hele jaar door.

VENTILATION V SUNPROTECTION S

Wenst u meer informatie ? www.renson.be of bel onze infolijn +32 (0)56 62 93 87

Renson

Innovatie, innovatie en nog eens

innovatie

Renson, opgericht in 1909, is trendsetter in ventilatie en zonwering. Door de combinatie van basisventilatie, nightcooling en zonwering ontwikkelt dit familiebedrijf innovatieve en energiezuinige oplossingen en concepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat in gebouwen. Renson draait tegenwoordig met zijn 460 medewerkers een omzet van meer dan 90 miljoen euro. Zijn succes schrijft Renson toe aan verschillende factoren: de overgang van productienaar kennisbedrijf, de uitbouw van een eigen verkoopsnetwerk in Europa, een team van enthousiaste medewerkers, maar vooral de blijvende klemtoon op innovatie en communicatie. Renson investeert fors in onderzoek en ontwikkeling. Een zeer uitgebreid team R&D-mensen en product managers is continu bezig met de optimalisatie van de bestaande producten en de uitwerking van totaal nieuwe oplossingen. "Wij stellen elk jaar wel zes à zeven nieuwe ontwikkelingen voor," getuigt communicatieverantwoordelijke Johan Debaere. "Liefst 75 % van onze groei komt van producten, die we de voorbije drie jaar ontwikkelden, terwijl de helft van de omzet draait op producten die amper vijf jaar op de markt zijn."

Innovatie in ventilatie Door aandachtig naar de markt te luisteren slaagt Renson erin om met zijn producten perfect aan de behoeften te voldoen. Producten zoals de ventilatieroosters van de InvisiventEVO-familie of het vraaggestuurde ventilatiesysteem C+EVO. De InvisiventEVO is een zelfregelend ventilatierooster, dat boven op ramen achter slag wordt geplaatst. Zo is het langs de buitenkant bijna onzichtbaar en is aan de binnenkant alleen een binnenklep zichtbaar. Voor ruimtes met kleinere ramen, waar toch een hoog debiet van luchttoevoer gehaald moet worden of voor ruimtes met een grote bezetting, zoals klaslokalen, kan de InvisiventEVO HF gebruikt worden. "Het luchtdebiet van dit rooster ligt

30% hoger," legt Debaere uit. "Een drukke weg? Dan kan er discreet geventileerd worden zonder enige geluidshinder, dankzij de geluidsdempende InvisiventEVO AK33. Deze versie is aan de binnenzijde uitgerust met een compacte akoestische module die perfect in de binnenafwerking van het raam kan ingewerkt worden" Systeem C+EVO combineert de natuurlijke toevoer van verse lucht met de mechanische gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht. Dit systeem zorgt voor een maximale E-peilverlaging tot 15 punten (in combinatie met zonwering zelfs tot 17 E-punten). “Zelfregelende ventilatieroosters in de droge leefruimtes zorgen voor de continue luchttoevoer, terwijl vaste deurroosters de doorvoer regelen. De mechanische afvoer in de natte ruimtes gebeurt via de centrale ventilator Healthbox, die in staat is om tot zes vochtige ruimtes correct te ventileren, 24 uur per dag. De ventilator wordt op zolder of in een technische ruimte gemonteerd. In de keuken, de badkamer, het toilet en andere natte ruimtes ziet de gebruiker enkel aluminium afvoermonden, verkrijgbaar in zes designs en gemakkelijk overschilderbaar.”

Innovatie in zonwering Ook op het vlak van zonwering blijft Renson constant op zoek naar nieuwe oplossingen op maat. Zo ontwikkelde het de Loggiaschuifpanelen. Die bestaan uit een stevige kader waarin doeken of aluminium lamellen gemonteerd worden. ➡ Appartementen in Gent (Schuifpaneel Loggiascreen 4Fix van Renson).

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

Oostende, de Koningin der badsteden staat ook bekend om zijn vele hotels, restaurants, tearooms, brasseriën en cafés met hun gezellige terrassen, zoals dat van Le Basque, vlakbij het Casino Kursaal. Dankzij de recente terrasoverkapping met een breedte van 13,2 m en een horizontale uitval van 4 meter kunnen de toeristen er het hele jaar door op het terras met zicht op zee zitten, zonder last van zon, regen, wind of koude. Deze terrasoverkapping van Renson bestaat uit een aluminium constructie met een geïntegreerde windvaste, waterdichte, maar lichtdoorlatende dakzonwering. Ze is ook uitgerust met windvaste screens aan de voorkant en vaste wanden langs de zijkanten. (foto Renson)

De nieuwe Loggiawood omvat lamellen uit natuurlijk vergrijzend hout. Dit systeem is verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen, met keuze uit twee houtsoorten (WRCedar, padoek), keuze uit verschillende lamellenvormen en vrij te kiezen lamelstap en- helling. Ook in doekzonwering blijft Renson innovatief. "Met de Fixscreen ontwikkelden wij de eerste screen, die werkelijk windvast was en insecten buiten hield," aldus Johan Debaere. "Geen klapperende en gescheurde doeken meer, zelfs bij windsnelheden tot 120 kilometer per uur." Vandaag biedt Renson een volledig gamma Fixscreens, die een oplossing bieden voor alle glaspartijen tot 22 m2. Bovendien zorgt Renson ook continu voor de optimalisatie van zijn windvaste screens. De gepatenteerde 'connect & go' elektrische

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN

aansluiting garandeert een gemakkelijke montage en demontage van de doekrol en de motor. Bovendien bevatten de zijgeleiders een kabelkanaal, waardoor de elektrische kabel volledig weggewerkt kan worden. Nieuwe aluminium zijconsoles zorgen voor een esthetische meerwaarde, aangezien ze samen met de profielen gelakt kunnen worden. Renson ontwikkelt niet alleen producten voor een optimale temperatuur in het gebouw, maar biedt met de terrasoverkapping Lagune ook een sfeervolle buitenruimte. De Lagune bestaat uit een aluminium constructie met een geïntegreerde windvaste, waterdichte, maar lichtdoorlatende dakzonwering, die geopend of gesloten kan worden. Het neerslagwater dat op het doek terecht komt, wordt via watergeleidingskanalen naar een regenpijp in de verticale pijlers van de structuur

afgevoerd, zelfs als de doekzonwering niet volledig gesloten is. Het systeem kan bovendien met windvaste screens met ‘vensters’ aan zijkant en/of voorzijde voorzien worden. Dankzij deze overkapping met verlichting kan het terras elke dag van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat gebruikt worden. Zelfs als het plots gaat afkoelen, moet je niet naar binnen. Dan maak je gewoon gebruik van de ingewerkte verwarmingselementen. Een optie is het inbouwen van flat panel speakers.

Innovatie in totaaloplossingen Met het Healthy Apartment Concept ontwikkelde Renson een totaalconcept voor appartementsgebouwen, gebaseerd op basisventilatie, nightcooling en zonwering. Net zoals in woningen zorgt Systeem C+EVO hier voor de vraaggestuurde basisventilatie. Per appartement is er een afzonderlijke Healthbox

Fixscreen bij privaatwoning in Oud-Turnhout.

Privaatwoning in Kinrooi (Terrasoverkapping Lagune van Renson).

aangesloten, een ventilator voor de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht. De kostprijs voor appartementen loopt vandaag hoog op. Daarom is het aangeraden om de oppervlakte nuttig te gebruiken. De combinatie van de afvoer van vervuilde ventilatielucht en rookgassen met de luchttoevoer voor de gasketel in één schouw (Triple Flow) bespaart veel ruimte. De combinatie in één koker vermindert ook de montage, maakt de bouwcoördinatie eenvoudiger en verbetert het uitzicht, aangezien slechts één dakdoorvoer nodig is voor het hele appartementsgebouw.

Innovatie en communicatie Renson moet echter ook innovatief zijn in communicatie. "Wat ben je uiteindelijk met innovatieve oplossingen, als die de markt niet bereiken" zegt Johan Debaere. "Wij communiceren in vakbladen en tekenen present op elke Europese bouwbeurs. Renson heeft bovendien 65 eigen buitendienstmedewerkers en een sterk distributienetwerk in heel Europa om zo de lokale bouwbedrijven te ondersteunen."

Renson is dan ook uitgegroeid tot een trendsetter met oplossingen die als soortnaam gebruikt worden. Johan Debaere: "Wie een ventilatiesysteem voor de woning zoekt, vraagt naar Systeem C+. Wie een ventilatierooster voor het raam wil, zoekt naar de Invisivent en wie op zoek is naar zonwering, spreekt van de Fixscreen. En dit zijn slechts enkele voorbeelden." ❚

RENSON VENTILATION AND SUNPROTECTION Industriezone 2 Vijverdam Maalbeekstraat 10 8790 Waregem  Tel.: +32 (0)56-62 71 11 Fax: +32 (0)56-60 28 51 E-mail: salessupport@renson.eu Internet: www.renson.eu

Gezond en comfortabel binnenklimaat voor residentie Marinalys Delta in Kortrijk.

JAARBOEK BOUWEN AAN VLAANDEREN