10
bouwen aan
de zorg
VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG
De Hazelaar schilderachtig verblijf
interview: vlaams minister Jo Vandeurzen
jaa
rb
ou
we
na
NUMMER
an
1
de
zo r
2010
www.BOUWENAANDEZORG.eu
thema Ok Complex en cleanrooms
g
In deze ruimte bepalen specialisten het succes Cleanroom Combination Group ziet niets over het hoofd Cleanroom Combination Group biedt ‘room for perfection’ voor cleanrooms in de gezondheidszorg, de farmaceutische industrie, de biotechnologie, de biofarmaceutische industrie, de nanotechnologie en andere hoogwaardige industrieën. Een geïntegreerde aanpak, van eerste advies en ontwerp tot en met oplevering, inrichting en validatie. Met oog voor alle componenten en gebruiksfuncties. En rekening houdend met de meest uiteenlopende wensen, normen en voorschriften. Cleanroom Combination Group, De Waterlaat 2, 5571 MZ Bergeijk +31 (0)497 55 65 65 www.cleanroomcg.com
Room for perfection
Meubilair voor voor levenskwaliteit levenskwaliteit Meubilair
latera ziekenhuisbed ziekenhuisbed
wissner-bosserhoff nederland nederland ·· Keerweer Keerweer 42 42 ·· 3316 3316 KA KA Dordrecht Dordrecht ·· Tel.: Tel.: +31 +31 (0) (0) 78 78 652 652 18 18 50 50 ·· Fax: Fax: +31 +31 (0) (0) 78 78 652 652 18 18 55 55 ·· E-mail: E-mail: info.nl@wi-bo.de info.nl@wi-bo.de ·· www.wi-bo.com www.wi-bo.com wissner-bosserhoff wissner-bosserhoff belgium belgium ·· Egide Egide Walschaertsstraat Walschaertsstraat 15/15 15/15 ·· 2800 2800 Mechelen Mechelen ·· Tel.: Tel.: +32 +32 (0) (0) 15 15 21 21 08 08 41 41 ·· Fax: Fax: +32 +32 (0) (0) 15 15 29 29 14 14 64 64 ·· E-mail: E-mail: info@wi-bo.be info@wi-bo.be ·· www.wi-bo.be www.wi-bo.be wissner-bosserhoff
Jorissen Simonetti architecten Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk I: jorissensimonettiarchitecten.nl
voorwoord
Voor u ligt het eerste nummer van onze tiende jaargang Bouwen aan de Zorg. Het is weer even wennen om een ‘gewoon’ nummer te mogen maken na alle vrolijke hectiek rondom onze jubileumuitgave eind vorig jaar. Maar we hebben weer niets te klagen, we zijn tevreden met de inhoud van deze nieuwe editie. Hoewel u in dit nummer vanzelfsprekend veel vakinformatie vindt over wederom een verscheidenheid aan onderwerpen, vonden wij het een aardige geste om hier in het voorwoord het toch nog eens kort met u over het begrip ‘duurzaamheid’ te hebben. Gewoon voor de bewustwording….. en voor uw eigen energierekening. De vraag is in hoeverre alle stakeholders in het veld in de praktijk uitvoering geven aan dit heter wordende thema. Genoeg ideeën, genoeg technische innovaties maar – zo bladerend door de verschillende artikelen die in dit magazine staan – constateerden onze redacteuren toch dat er nog veel partijen zijn die pas nu de slag maken met duurzaamheid of een eerste stap daarin gaan zetten. Zou dat in zijn geheel niet wat sneller moeten en kunnen? We zijn zeer benieuwd hoe u daar tegenaan kijkt. Laat het ons eens weten! Hoe dan ook: we zullen er u ongetwijfeld nog eens verder mee willen triggeren bij de komende edities die we vanzelfsprekend weer met veel passie voor u zullen maken. Verder kunnen wij u informeren dat – mede naar aanleiding van de vele positieve reacties op ons jubileumnummer eind vorig jaar – wij in 2010 met een jaarboek zullen komen. Dit jaarboek zal hoe dan ook veel interviews en beschouwingen bevatten met de belangrijkste stakeholders in de gezondheidszorg en willen we neerzetten als dé benchmark op het gebied van het bouwen in de zorg. Maar voor nu wensen u in eerste instantie wederom veel leesplezier en inspiratie met het eerste nummer van dit jaar.
Jerry Helmers
bouwen aan
de zorg
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ........................... . . . . . . . . . . . . ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg
www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 10, nummer 1 2010 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl E redactie@bouwenaandezorg.eu W www.louwersuitgevers.nl
12 22
Redactieteam Hedvig Beunk, Jac Buchholz, Rob Buchholz, Wim van Engelen, Henk Geist, Roel van Gils, Rimke de Groot, Jerry Helmers, Ank van Lier, Koen Mortelmans, Marcel van Rijnbach, Jan-Kees Verschuure. Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E redactie@bouwenaandezorg.eu Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335
62
Postbus 15, B-3910 Neerpelt, België T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 Fotografie Rein Bollen, Roel van Gils, Ad van Hasselt, Jerry Helmers, Bert de Leeuw, Marcel van Rijnbach, Erik Kottiër, Jeroen van der Wielen.
Abonnementsprijs € 47,70 per jaar incl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert Opzeggingen Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. ..
Doelgroep Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen.
8
Interview met Vlaams minister voor Welzijn Jo Vandeurzen
12
Kasteelhof Druten: ‘uit-en-thuisconcept’ doorgevoerd in nieuwbouw
17
Column: klimaatbeheersing is ook risicobeheersing
18
De drie Ringen Utrecht: huislijkheid in Leidsche Rijn
22
Congres HFVD Brasschaat
26
Jan Kuipers is klaar voor de zorg
28
Behandelcentrum De Hazelaar Tilburg: een schilderachtig verblijf
35
Cleanroom Cobination Group en UMC St. Radboud Nijmegen
36
Royal Rustique Den Haag: scheiden van wonen en zorg
39
Thema OK complex en cleanrooms: geclassificeerde ruimten in de zorg
51
Rooms for Care als ultiem kenniscentrum voor de zorg
.. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ............. ................................................... .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ..... . . . . . . . ............. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
36
80 86 bouwen aan De zorg
...... . ... . ... . ... . . .. . .. . . . .. . .. . . . .. . .. . . .. . .. . .. .. . .. .. . .. . .. . .. ..
10
bouwen aan
de zorg
VAKTIJDSCHRIFT oVER DE boUw EN oNTwIKKElINg IN DE zoRg
De Hazelaar scHilDeracHtig verblijf
jaa
rb
ou
we
na
NUMMER
an
1
de
zo r
2010
www.boUwENAANDEzoRg.EU
interview: vlaams minister jo vanDeurzen
1
De Poli-Thoraxruimte van MCA te Alkmaar
is kleurrijk ingericht door Eromes uit Wijchen
tHema ok complexen en cleanrooms
54
Woon- en zorgcentrum Herte in Herten: het nieuwe Versailles
57
Beurs domotica en slim wonen
60
Eromes Projectinrichters kiest voor luxe stijl bij MC Alkmaar
62
Hart- en Longpoli samengevoegd in Medisch Centrum Alkmaar
66
Nieuwbouw VTB Complex Antwerpen
72
BLR-Bimon blikt voorruit: een optimaal comfort voor de dag van morgen
75
Thema klimaatbeheersing: een betere klimaatbeheersing begint bij jezelf
80
De Reiger in Bilthoven resultaat van ‘interactief’ proces
86
Slimme energie bij verpleegtehuis Bruggerbosch in Enschede
g
90
91
Schaarbeek bouwt energiezuinige RVT Wie doet wat?
Foto’s: Piet Goethals
8
Bouwen aan de zorg
vlaams minister voor welzijn jo vandeurzen
Zoektocht naar verantwoord evenwicht tussen profit en non-profit Ondanks de vele stoelendansen in de Belgische politiek is Jo Vandeurzen geen politicus die met gemak de ene portefeuille voor de andere inruilt. Het zorgbeleid is al langer één van zijn stokpaardjes. Zo was hij vanaf 1996 verschillende jaren voorzitter van het Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL). “We hadden toen net een grote fusie tussen drie ziekenhuizen achter de rug. De vraag die toen voorlag, was: hoe kan de schaalvergroting leiden tot betere en betaalbare zorg? Dank zij de loyale bestuurders en dynamische medewerkers is dit een succesverhaal geworden. Want het ZOL is sindsdien uitgegroeid tot een van de grootste niet-universitaire ziekenhuizen in Vlaanderen, met een goede basiswerking voor de eigen regio en talrijke expertisefuncties voor een breder gebied,” blikt Vandeurzen terug. Jo Vandeurzen werd in 1958 geboren in de Limburgse mijnstreek. Na zijn rechtenstudies aan
de Leuvense universiteit werkte hij een tijd als niets te verwijten viel. Dat was ook het oordeel advocaat. Zoals dat in de CVP (nu CD&V) wel van veel kiezers, want na een nieuwe verkiemeer gebeurde kwam hij via de jeugdbeweging zingsoverwinning, deze keer op Vlaams niveau, in de partij terecht. Begin 1993 werd hij federaal werd hij opnieuw benoemd tot minister. In de volksvertegenwoordiger, in opvolging van soci- Vlaamse regering is hij bevoegd voor welzijn, aal boegbeeld Luc Dhoore. Vandeurzen spitste volksgezondheid en gezin. zich toe op volksgezondheid en justitie. Toen Yves Leterme in 2004 Vlaams minister-president (Social) Profit werd volgde hij hem op als partijvoorzitter. Na “Jaren geleden verwonderde ik me erover dat er de verkiezingsoverwinning van 2007 stapte hij in Nederland een debat over de introductie van zelf in de federale regering, met de portefeuille het winstprincipe in de ziekenhuissector op gang justitie. Einde 2008 stapte hij op – een gevolg was gekomen, geïnitieerd zelfs door de minister van de Fortiszaak – ook al heerste er onmiddel- van volksgezondheid. Ik heb ook vastgesteld lijk een vrij grote consensus dat hem persoonlijk dat er erg weinig literatuur bestaat waarop ➔
Bouwen aan de zorg
9
het beleid zich kan baseren om op een objectieve wijze uitspraken te doen over de positieve en negatieve aspecten van de commercialisering – wat niet hetzelfde is als privatisering! – van het zorgaanbod door private for-profit zorgaanbieders. We beschikken ook over te weinig gegevens over de toetsing van het zorgaanbod aan de criteria van toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de zorg of van onderzoek naar een mogelijk verband met het statuut van de zorgaanbieder.”
er plaats voor social-profit- én voor profitorganisaties. Om haar doelstellingen te verwezenlijken bewaakt de overheid de kwaliteit, de beschikbaarheid en de betaalbaarheid van de door haar erkende en/of gesubsidieerde voorzieningen. Maar er is ook een nieuwere uitdaging: als overheid moeten we ook voor de commerciële initiatieven een (minimale) kwaliteitsstandaard en toegankelijkheid definiëren.” Kortom, de Vlaamse minister van welzijn is op zoek naar een nieuw evenwicht tussen overheidssturing en marktwerking in de zorg.
“Ik ben altijd blijven geloven in het Rijnlandmodel, waarvan de social profitorganisaties mee de “We zullen aan de social profitorganisaties in ruggengraat vormen. We moeten dat koesteren, de ouderenzorg vragen de schotten tussen de al betekent dit niet dat er voor for profitorgani- thuiszorg, de woonzorgcentra en de residentiësaties geen plaats is of geen rol is weggelegd. le ouderenzorg verder weg te nemen. TransmuAan de andere kant betekent het eveneens dat raal werken biedt meer garanties op continuïteit. ook de social profitsector verder moet groeien Deze ‘ontkokering’ is een belangrijke opdracht in professioneel ondernemen. Ik wil dan ook voor de overheid, maar ook voor onze parteen grondig inzicht verwerven in deze uitdagin- ners. De inhoudelijke afbakening tussen de vergen en fenomenen in de zorg en nagaan welke schillende zorgvoorzieningen blijft uiteraard overeind, maar moet ruimte laten voor meer houding van de overheid gewenst is.” samenwerking tussen woonzorgvoorzieningen “De nauwe samenwerking tussen overheid en en voor een hogere inwisselbaarheid van zorg. middenveld in de zorgsector ging traditioneel Het is de bedoeling om zorgvormen meer gegepaard met het weren van winstbejag. Subsi- differentieerd en flexibel aan te bieden aan de dies waren en zijn grotendeels voorbehouden zorgvrager. Soms is het bijvoorbeeld beter dat voor initiatieven zonder winstoogmerk. Maar mensen gedurende een korte periode buitenswe stellen vast dat almaar meer for-profitorgani- huis zorg krijgen. Dat kan via tijdelijke opvang. saties opduiken in het welzijns- en gezondheids- Dat maakt dat de mantelzorgers niet overbelast domein: in de kinderopvang, in de ouderenzorg, raken. Er komen daarom meer dagverzorgingsin de gehandicaptenzorg, in de geestelijke ge- centra en centra voor kortverblijf. In heel Vlaanderen zal de Vlaamse Regering de nachtopvang zondheidszorg en in de verslavingszorg. en de opvang in gastgezinnen verder uitbouwen. Het herstelverblijf zal als zorgvorm erkend Gelaagde realiteit Dergelijke concepten worden nogal gemakke- kunnen worden.” lijk als marktwerking beschouwd. Vandeurzen: “De onderliggende werkelijkheid is gelaagd. In Extern toezicht elk geval dwingt ze ook de social profit om sy- Tijdens de huidige legislatuur wil Vandeurzen stematische aandacht te besteden aan de effi- voor ziekenhuizen de mogelijkheid creëren om ciënte en effectieve inzet van haar middelen. De vrijwillig in te stappen in een nieuw toezichtoverheid moet een nieuwe maatschappelijke model voor de sector. “Met daarin een synergie consensus te vinden over een hanteerbaar orga- tussen de overheidsinspectie en externe (accrenisatorisch en kwalitatief kader voor het aanbod ditatie)partners. In samenspraak met de sector aan hulp- en dienstverlening. Voor de Vlaamse zullen we activiteitenclusters afbakenen die in regering moet dat kader voor alle Vlamingen so- aanmerking komen voor accreditatie door exciale basisrechten waarborgen. Als dat zo is, is terne organisaties. Voor de kosten van deze ex-
10
Bouwen aan de zorg
terne accreditatie kunnen we helaas geen extra middelen vrijmaken. Eveneens in overleg met de sector wil ik de mogelijkheid onderzoeken om ook in de woonzorgcentra een gelijkaardig toezichtmodel te koppelen aan een vastgelegde kwaliteitskader. We willen de sector trouwens aanmoedigen mee na te denken over basisnormen voor kwaliteit van zorg voor de woonzorgcentra. Een dergelijk referentiekader kan voor de voorzieningen het baken zijn waarop ze hun kwaliteitsbeleid richten.” ■
12
Bouwen aan de zorg
Kasteelhof Druten
‘Uit-en-thuisconcept’ doorgevoerd in nieuwbouw Kasteelhof toonbeeld nieuwe visie zorggroep Maas & Waal
De vernieuwbouw van woonzorgcentrum Kasteelhof in Druten is onderdeel van een omslag bij de in 2003 opgerichte zorggroep Maas & Waal. “We willen de mismatch van het zorgaanbod in de gemeentes West Maas en Waal, Druten en Beuningen rechttrekken,” zegt Manager Woonzorgzone Sylvia van de Beeten.
➔
Bouwen aan de zorg
13
De nieuwbouw van De Kasteelhof is een goed eens de parkeervoorziening uitbreiden.” Het voorbeeld van de stap die de fusieorganisatie voorzieningengebouw in de binnenschil (opprobeert te maken, zegt Van de Beeten. “In Dru- levering 2011) krijgt onder meer een ‘ontmoeten was nog helemaal geen verpleeghuiszorg. tingsplein’, restaurant, stiltecentrum, flexibele En we willen aansluiten bij de lokale behoefte, werkplekken en appartementen die geschikt door middel van een betere verdeling in volu- zijn voor zorgverlening. “Vanuit de visie ‘scheime over ons werkgebied.” Clevis-Kleinjans Archi- ding van uit en thuis’ hebben wij ook het vasttecten uit Venlo ontwierp voor de zorggroep in goed gescheiden,” vult projectmanager bouw Druten een woongebouw met 40 verzorgings- Jos Rijcken aan. appartementen, 3 topappartementen en 36 verpleeghuisplaatsen, verdeeld over 6 woon- Inzichten groepen - de eerste fase van het nieuwbouw- Modern en klassiek tegelijk, dat is de indruk die project in het dorpscentrum. In het najaar van het medio vorig jaar opgeleverde woongebouw 2009 werden de bewoners al ingehuisd. De visie aan de achterzijde van De Kasteelhof achterlaat. van de zorggroep Maas & Waal (voorheen SIVOZ “Zo thuis mogelijk,” dat was het motto bij de open Stichting De Hostert) is gebaseerd op een zet van het woongebouw, zegt Van de Beeten. ‘uit-en-thuisconcept’. Het nieuwe woongedeelte “Privé is in De Kasteelhof ook echt privé; ook de vormt nu nog een schil rond het binnenkort te woongroepen hebben bijvoorbeeld een eigen slopen oude zorggebouw; straks zal het anders deurbel; met dat gevoel van zelfstandigheid is zijn. Architect Eric Schellevis: “Dan beginnen wij goed rekening gehouden. Wij willen bij de zorgaan het zogenoemde ‘Uitcentrum’”; dat komt in groep Maas & Waal afscheid nemen van de ineen ‘groen tapijt’ te liggen, waarin we ook nog stitutionele zorg.” Een complexe opgave dus in
14
Bouwen aan de zorg
Druten, en Schellevis spreekt van een ‘intensief’ ontwerpproces. “Er traden regelmatig verbeterde inzichten op over het ontwerp; wij doen veel in de zorg, dus weten wat er speelt. Je neemt elkaar als bouwpartners bij de hand.” Van de Beeten: “Het eerste nieuwbouwproject van de ZMW binnen een reeks, was verpleeghuis St. Elizabeth in Beneden-Leeuwen; daar kwamen wij bijvoorbeeld tot het inzicht dat kamergebonden sanitair beter was dan gedeeld sanitair; dat hebben wij ook in het ontwerp van De Kasteelhof doorgevoerd.” Rijcken: “Door deze keuze zijn ook de woongroepen indien gewenst om te bouwen tot appartementen.”
Herkenbaarheid De over het gebouw verdeelde woongroepen hebben allen een eigen kleur en uitstraling en ook hier is een scheiding aangebracht tussen privé en gezamenlijk; de cliëntkamers hebben ook in de woongroepen een eigen ingang. Van de Beeten: “Weer om die eigenheid te benadruk-
kasteelhof druten
ken.” Een bijzondere rol in de inrichting vervulde een sociaal geriater, die het belang van herkenbare en huiselijke elementen in met name de pgzorg benadrukt. Van de Beeten: “Daaruit bleek dat je degelijk en functioneel moet inrichten: de vloer moet van de muur zijn te onderscheiden – evenals bijvoorbeeld een vensterbank, en kleurvlakken in de vloerbedekking kunnen dan weer verstorend werken.” Schellevis: “Het moest simpel en herkenbaar. We wilden er echt een woonhuis van maken. Dus: baksteen in zachte kleuren, gangen die baden in het licht, uitzicht op het dorp, hardhouten kozijnen en in alle kamers Franse balkons.” Van de Beeten: “Aan het feit dat de bewoners een plantenbak ophangen zie je dat zij zich al aardig thuis beginnen te voelen.” Schellevis: “Het gebouw laat eigenheid toe en is toch functioneel en duurzaam; dat versta ik onder eigentijds en klassiek tegelijk.”
Domotica In het gevelbeeld werd bijvoorbeeld nadrukkelijk rekening gehouden met de dorpse omgeving. “Maar je wilt natuurlijk ook de laatste technieken op het gebied van domotica meenemen; dat is dan weer eigentijds”, aldus Rijcken. De projectmanager toont de uitvoerige domotica-voorzieningen in het gebouw, een systeem op basis van IP, met onder andere bewegingsmelders en spreek-/luistervoorzieningen. “Op afstand kunnen we alle bewegingen van de bewoners volgen, en dus ook wanneer er iets mis is. De domotica is individueel regelbaar, zodat je niet voor iedere bewoner de maximale mogelijkheden hoeft te benutten.” Van de Beeten: “Alles kan eigenlijk met dit systeem, maar het belangrijkste is dat het personeel het materiaal leert vertrouwen.” Een wandeling door het woongebouw toont onder meer een opvallend aardig uitzicht op de kerk van Druten. Schellevis: “En door middel van raampartijen en vides is er overal in het gebouw daglicht.” Kleinschalig wonen moet immers gezocht worden in details wanneer je meerlaagse woonzorgcentra bouwt. Rijcken, die projectmanager bouw voor alle locaties van de zorggroep is: “Die menselijke maat wordt met nadruk gezocht binnen onze organisatie. Wij spreken ook niet over zorgzwaartepakketten (zzp’s), maar liever over ‘arrangementen’.” ■
Feiten en Cijfers Opdrachtgever zorggroep Maas&Waal Zorgverlener zorggroep Maas&Waal Architect Clevis-Kleinjans Architecten,Venlo Gordijnen Artimo Textiles, Roosendaal Selectie architecten 1996 Start sloop augustus 2006 Oplevering sloop oktober 2006 Overdracht sloop naar nieuwbouw november 2006 Start nieuwbouw oktober 2007 Oplevering juli 2009 Totale oppervlakte terrein 6.321 m² Totale oppervlakte gebouw 6.887 m² Aantal plaatsen 79 (43 ‘licht’; 36 ‘zwaar’ in 6 woongroepen) Aantal woningen 30 Restaurant 60 plaatsen Investering zorgcentrum circa €10.548.000,- incl. BTW Investering woningen circa €5.100.000,- incl. BTW Totale investering €15.648.000,- incl. BTW
Bouwen aan de zorg
15
c K l e i n j a n s a r c h i t e c t e n v i s
w
clevis.indd 1
w
.
c
l
e
v
i
s
-
k
l
e
i
n
j
a
n
s
.
n
Varwijk Interieurbouwers BV realiseert al decennia lang de vaste betimmeringen en maatwerkmeubilair voor tal van projecten in de zorgsector. Elk project wordt op individuele wijze benaderd en na een intensieve ontwikkelingsfase uitgevoerd op een industrieel hoogstaand niveau. INDIVIDUEEL / INDUSTRIEEL
www.projectstofferingutrecht.nl tel : 030 – 601 87 72 04-02-2010 08:59:34
l
09-02-2010 13:52:39
Projectstoffering Utrecht
PVC Rubber Tapijt Linoleum Gordijnen Zonwering
10500116_utrecht.indd 1
w
Varwijk Interieurbouwers BV | Anton Tijdinklaan 3 | 7071 CX Ulft tel. 0315 - 69 59 99 | info@varwijk.nl | www.varwijk.nl
+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Column ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Klimaatbeheersing is ook +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Door Floris Westrhenen, advocaat bij AKD Prinsen van Wijnen NV in Rotterdam +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Enkele jaren geleden leverde een Nederlandse projectontwikkelaar een ontwerp voor nieuwbouw te komen. In het bouwteam nemen de ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ een appartementencomplex op waarvan de buitenkant bijna heleopdrachtgever, de aannemer en de architect deel. Bij grote projecten +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ maal was uitgevoerd in glas. De kopers van de woningen merkten al worden ook deskundigen aangetrokken die specifieke kennis hebben +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ kort nadat zij de woningen hadden betrokken, dat het ondragelijk van – onder andere – klimaatbeheersing. Aan de hand van de opmer++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ warm werd. Zij namen daar geen genoegen mee en begonnen een kingen van die deskundigen wordt vervolgens uitgetekend hoe de in+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ rechtszaak tegen de projectontwikkelaar. Zij eisten dat de projectontstallaties voor de klimaatbeheersing er uit moeten zien. Maar wat nu ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ wikkelaar ieder appartement van airconditioning zou voorzien. De als blijkt dat de adviezen van de deskundige onjuist waren? In nage+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ontwikkelaar voorzag dat de kosten van de airco’s enorm zou zijn en noeg alle gevallen is de aansprakelijkheid van een adviseur beperkt ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ haalde dus ook alles uit de kast om een veroordeling te voorkomen. tot zijn honorarium. Dat staat niet in verhouding tot de kosten van het +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Helaas boden de maatregelen – bijvoorbeeld het aanbrengen van foverhelpen van problemen. ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ lies op de ramen – geen uitkomst en werd de projectontwikkelaar ver+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ oordeeld tot het aanbrengen van talloze airconditioning installaties. Een oplossing kan zijn om in contact te treden met installateurs die +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ de klimaatbeheersing niet alleen bouwen, maar ook ontwerpen. Een ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ opdrachtgever dient zich echter wel te realiseren dat een dergelijke Dit voorbeeld illustreert een probleem dat zich in mijn praktijk met +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ontwerpende installateur andere belangen heeft dan een volstrekt enige regelmaat manifesteert. Wanneer een ontwerp wordt uitge++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ werkt, kan men wel zeggen of men dat ontwerp mooi of lelijk vindt, onafhankelijke adviseur. Zo een adviseur zal bijvoorbeeld niet alleen +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ maar het is veel lastiger om te voorspellen of het binnenklimaat wel of kijken naar de kosten van het realiseren van de klimaatbeheersing, ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ niet acceptabel zal blijken. Wanneer de temperatuur in het gebouw in maar ook naar de vaak hoge kosten van het gebruik. +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ werkelijkheid anders blijkt te zijn, dan op de tekentafel, dan is herstel ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ bijna altijd ingrijpend en kostbaar. Die gebruikskosten worden normaal gesproken uitgedrukt in on+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ derhoudsen elektriciteitsnota’s. In het recente verleden is daar een +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Het is dus belangrijk om in een bouwproces tijdig input te vragen van nieuwe maatstaf bijgekomen, namelijk het CO2-verbruik. Steeds meer ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ experts op het gebied van klimaatbeheersing. Als bij het ontwerp onopdrachtgevers willen een klimaatneutraal gebouw laten realiseren +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ voldoende rekening gehouden wordt met de klimaatbeheersing, dan en een goed ontworpen klimaatbeheersing kan daar aan bijdragen. ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ is het verhelpen van dat probleem vaak bijna onmogelijk zonder het Het opnemen van contractuele afspraken over de CO2-uitstoot dwin+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ontwerp ingrijpend aan te passen. Wanneer een gebouw schaduwen gen ontwikkelaar, architecten en adviseurs tot oplossingen die soms ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ zonzijden heeft, dan moeten maatregelen genomen worden zodat de onverwacht zijn. Zo woonde ik een paar jaar geleden een presentatie +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ene zijde niet in de kou zit, terwijl de andere zijde te warm wordt. van een zich als ‘groen’ profilerende ontwikkelaar bij, die aangaf dat ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ‘ramen die gewoon open kunnen worden gezet, weer helemaal terug +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Omdat de gevolgen van een slecht functionerende klimaatbeheersing komen.’ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ funest kunnen zijn, is het van groot belang om helder te regelen hoe ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ de verantwoordelijkheden geregeld zijn. Bij de bouw van een ziekenMet onze steeds toenemende deskundigheid lijken we dus weer terug +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ huis is een zogeheten bouwteam vaak de aangewezen weg om tot bij af. ■ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Bouwen aan de zorg 17 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
risicobeheersing
18
Bouwen aan de zorg
de DRIE RINGEN UTRECHT
AxionContinu streeft met Drie Ringen naar kleinschalig wonen
Huiselijkheid in Leidsche Rijn Het aantal zorginstellingen in het in aanbouw zijnde Utrechtse stadsdeel Leidsche Rijn groeit inmiddels aardig mee met het aantal woningen; een belangrijk aandeel daarin heeft AxionContinu, dat als grootste ouderenzorgorganisatie in Utrecht-West voor de taak staat bij te dragen aan een goede dienstverlening in Leidsche Rijn. “We zoeken naar praktische oplossingen en locaties met een huiselijke sfeer,” zegt manager facilitair bedrijf & bouw Huub Albreghs. Het nieuwe woonzorgcentrum De Drie Ringen in de wijk Het Zand, is na De Ingelanden en De Componist (24-uurszorg) de derde locatie van AxionContinu in Leidsche Rijn. Net als bij De Ingelanden is ook in De Drie Ringen sprake van samenwerking met een andere huurder. Het woonzorgcentrum biedt plaats aan cliënten van AxionContinu en Reinaerde - een zorgorganisatie ten behoeve van mensen met een beperking – en werd in augustus 2009 officieel geopend door de Utrechtse burgemeester Wolfsen. Woningcorporatie Bo-Ex is ontwikkelaar en eigenaar van het gebouw. AxionContinu kiest niet altijd voor de positie van huurder, maar wel als de grondpositie ontbreekt, begint Albreghs. “Verpleeghuizen – de categorie ‘zwaar’ - houden we in eigen bezit, maar bij nieuwbouw van woonzorgcentra wordt soms gekozen voor een huurderspositie. Daarbij zoekt AxionContinu naar een goede balans tussen eigen vastgoed en huren. De bewoners blijven overigens direct bij AxionContinu huren en huur en zorg vallen binnen de AWBZ.”
Delen In het modern ontworpen drielaagse blok van Mex Architects, dat geheel opgaat in het stede-
lijk ogende gevelbeeld aan de Vleutensebaan, biedt AxionContinu ‘lichte’ zorg en dienstverlening aan de bewoners van 51 appartementen en verpleeghuiszorg in zes appartementen. Dat zijn tijdelijke plaatsen, ten behoeve van de in renovatie zijnde locatie De Wartburg in de ‘oude’ stad. Reinaerde biedt in De Drie Ringen gespecialiseerde zorg op het gebied van dementie en lichamelijke problemen, aan bewoners van 24 appartementen - ouder wordende cliënten met een verstandelijke beperking - en kreeg daartoe een besloten gebouwdeel toebedeeld. “Ouderenzorg blijkt goed samen te gaan met gehandicaptenzorg, zeker als je samen streeft naar kleinschaligheid. Met De Ingelanden bewijzen we dat het kan. Niet alleen is het voorzieningenniveau goed op peil te houden door het delen van vastgoed – je hebt immers massa nodig om een goede exploitatie te kunnen voeren – maar er wordt ook steeds meer gebruik gemaakt van elkaars personeel. We zoeken naar praktische oplossingen met een huiselijke sfeer.”
de omgevingskwaliteiten bezit. “Het station en het park zijn te voet goed bereikbaar. Voor het overige vind je in deze buurt relatief veel sociale woningbouw, maar De Drie Ringen past in het gebied.” Ook andere buurtbewoners kunnen gebruik maken van de diensten die De Drie Ringen biedt. Zij kunnen eten in het restaurant op de begane grond en gebruik maken van de kapsalon en het winkeltje in het zorggebouw. ➔
Buurt Albreghs is ook tevreden over de locatie, die met het NS-station Terwijde (op 400m afstand van De Drie Ringen) en het Leidsche Rijn Park goe-
Bouwen aan de zorg
19
Liko plafondliftsystemen van Loptital geïnstalleerd in Reinaerde In de drie ringen in Leidse Rijn Gemeente Utrecht is een woonlocatie van Reinaerde (instelling voor mensen met een verstandelijke beperking regio Utrecht) gevestigd waarvan 12 appartementen zijn voorzien van het Liko plafondlift systeem. Er hangen monorails van de woonslaapkamers van de cliënten naar de badkamers gecombineerd met een Vari-doors schuifdeurdoorvoer. De monorails zijn zo gepositioneerd dat het bed op meerdere manieren te plaatsen is waardoor bewoners zelf kunnen aangeven hoe ze de ruimte willen indelen. Er wordt gewekt met Liko transfer tilbanden die op een snelle en eenvoudige manier zijn aan te brengen en de bewoners op een prettige en comfortabele manier ondersteunen. Ook worden er Silhouette tilbanden gebruikt die bewoners met een afwijkende lichaamsvorm optimale ondersteuning geeft. Hiernaast word er een loopvest toegepast bij een bewoner die voldoende loopfunctie heeft maar een onvoldoende stafunctie, middels dit loopvest kan hij zich zonder valgevaar zelfstandig verplaatsen van bed naar de badkamer. De interactie tussen bewoners en begeleiders word door het Liko systeem enorm gestimuleerd vanwege het compact en vriendelijk ogend tiljuk dat gebruikt wordt. Tevens is dit juk minder storend in de woonslaapkamers aanwezig en wordt het middels een wandconsole netjes opgeborgen wanneer het niet in gebruik is. “De Drie Ringen heeft een sociale functie in de wijk. Het is een multifunctioneel gebouw en dat geldt ook voor de appartementen. Die zijn levensloopbestendig gebouwd, zodat er bijvoorbeeld ook gezonde ouderen en starters kunnen wonen. De appartementen meten maar liefst 73 m² inclusief loggia en beschikken allemaal over een eigen keuken; de huurprijzen zijn marktconform.” Maar De Drie Ringen is toch gebouwd voor de toekomstige zorgvraag in Leidsche Rijn? “Dat is ook zo, maar leegstand kunnen we ons niet veroorloven. De Drie Ringen is gebouwd vanuit het perspectief ‘scheiden van wonen en
20
Bouwen aan de zorg
zorg’. En we bieden cliënten de mogelijkheid na twee jaar weer terug te verhuizen naar de nieuwe Wartburg. Maar AxionContinu blijft in De Drie Ringen zorg leveren aan bewoners die dat nodig hebben.”
Pionieren De naam De Drie Ringen verwijst overigens naar de drie categorieën mensen die AxionContinu bedient in het woonzorgcomplex: licht, dan wel zwaar zorgbehoevend en gezond. “Gezonde senioren vinden hier alvast de woning die bij hen past wanneer ze zorg nodig hebben.” Huub Albreghs bouwt graag in nieuwbouwwijken. “In bebouwd gebied heb je altijd te maken met lange
de DRIE ringen utrecht
Projectstoffering Utrecht De Axioncontinu groep heeft Projectstoffering Utrecht gevraagd mee te denken over een inrichtingsvoorstel voor vloerbedekking en raambekleding voor circa zestig zorgwoningen, die voor een periode van een aantal jaar in de behoefte moeten voorzien. Samen met Axioncontinu is er een selectie gemaakt van vitrage, overgordijnen, tapijt en vinyl waaruit de bewoners konden kiezen. Op deze manier konden de bewoners hun eigen sfeer creëren! Het was voor de medewerkers van Projectstoffering Utrecht een uitdagende opdracht gezien het beperkte budget voor deze tijdelijke huisvesting. Maar ook deze keer is het, mede dankzij de prettige samenwerking en het wederzijds vertrouwen, gelukt om tot een verrassend resultaat te komen.
Feiten en Cijfers Opdrachtgever Bo-Ex, Utrecht Zorgverleners AxionContinu en Reinaerde, Utrecht
procedures; bouwen is er veel complexer. In het geval van De Wartburg - in de stad Utrecht - is lang niet zeker of de renovatie tijdig kan worden opgeleverd; dat heeft te maken met gemeentelijke procedures. De Wartburg is echter niet meer van deze tijd, dus er moet iets gebeuren. Maar de opening van De Drie Ringen was alvast reden voor een feestje.” De overgang naar kleinschaligheid en vraaggerichte zorg bij AxionContinu - in 2007 ontstaan uit een fusie tussen de beide naamgevers - krijgt inmiddels aardig vorm. “We gaan het concept van De Ingelanden bijvoorbeeld ook uitvoeren in IJsselstein. Het is ook voor ons pionieren op dit gebied, maar we zijn goed op weg.” ■
Projectstoffering Projectstoffering, Utrecht Plafondliftsystemen Lopital, Oisterwijk Gordijnen Artimo Textiles, Roosendaal Bouwtijd 16 maanden Start nieuwbouw 9 juni 2007 Oplevering 19 december 2008 Totale oppervlakte terrein 4450 m² bvo Totale oppervlakte gebouw 9800 m² bvo Capaciteit 81 plaatsen (51 plaatsen verzorgingshuiszorg, 6 plaatsen 24-uurs basiszorg, 24 plaatsen zorg voor mensen met een beperking) Aantal bedden 30 (categorie zwaar) Aantal huiskamers 5 (1 AxionContinu + 4 Reinaerde) Restaurant 85-100 plaatsen Totale bouwkosten € 11.780.000 incl. BTW Investering zorgcentrum € 6.130.000 incl. BTW Investering woningen € 9.290.000 incl. BTW Totale investering € 15.420.000 incl. BTW
Bouwen aan de zorg
21