bouwen aan
de zorg VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG
Belgische architecten doen in Nederland inspiratie op
Prinsenhof Gouda succesvolle samenwerking
NUMMER
1
2012
www.BOUWENAANDEZORG.eu
Yserheem Diksmuide gefaciliteerd zorgcentrum
Doordacht tot in detail
We hebben de kennis, de ideeĂŤn, de materialen... CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw, met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten.
cleanroomcg.com
gebebouw.nl
rooms-for-care.nl
rfc-products.nl ccgholding.nl
sentida
het mobiele extra lage bed
wissner-bosserhoff Nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: info.nl@wi-bo.de · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff Belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be
Verder kijken dan de deur breed is Marktleider met een sluitend verhaal Toen een aantal jaren geleden de SARS-epidemie uitbrak, deden veel
Alle denkbare oplossingen
Aziatische ziekenhuizen een beroep op Metaflex Doors Europe om hun
Uiteraard voldoen de Metaflex deursystemen aan de meest actuele
quarantaine ruimtes hermetisch af te sluiten. Dit zegt wel iets over de
normen ten aanzien van lucht- en rookdichtheid, akoestiek en brand-
reputatie van deze Nederlandse onderneming, toonaangevend specialist
werendheid. Nu al worden systemen aangeboden, zoals de MF5, die
in de ontwikkeling, montage en serviceonderhoud van schuifdeuren
voldoen aan de eisen van het nieuwe Bouwbesluit, dat in de loop van
voor cure, care, clean en comfort.
2012 van kracht wordt. Voor elke situatie met zijn specifieke eisen kan maatwerk worden geleverd. Metaflex kan hiervoor putten uit een uitge-
In eigen land maken onder meer het St. Radboud Nijmegen, Catharina
breid programma schuifdeuren, van low care kamers tot OK-complexen,
Ziekenhuis in Eindhoven en Verpleeghuis Vrijthof in Tiel gebruik van
van schuifpuien tot laboratoria. Om een idee te geven: zelfs schuifdeuren
de Metaflex deursystemen. Recentelijk heeft ook het HAGA ziekenhuis
met een brandwerendheid van 60 minuten, voorzien van stralingswering
gekozen voor duurzaamheid, door te kiezen voor Metaflex schuifdeu-
en glasopening, zijn niet teveel gevraagd. Vanzelfsprekend zijn alle
ren in de op stapel staande renovatie. Het in Aalten gevestigde bedrijf
deurtypen voorzien van de benodigde certificaten. Zelfs complete
produceert en installeert al 35 jaar hermetisch sluitende schuifdeuren en
deurlogsystemen en koppelingen met het elektronisch patiëntendossier
wist zich in die tijd te ontwikkelen tot boegbeeld voor deze producten in
behoren tot de mogelijkheden.
niet alleen de ziekenhuismarkt, maar ook in verpleeghuizen en woonzorgcentra. Een van de belangrijkste motoren achter deze ontwikkeling
In-de-wand schuivend
is de voeling met deze verschillende markten. Als faciliterend bedrijf wil
Het is algemeen bekend dat we steeds ouder worden en zo lang mogelijk
Metaflex totale ontzorging bieden.
zelfstandig willen blijven wonen. Het veilig en comfortabel ‘opplussen’
van woningen en woonzorgcomplexen is hierbij een hot item. De door
Duurzaam en betrokken
Metaflex ontwikkelde in-de-wand schuivende deur, de MetaSlide, staat
Het motto ‘Open to the world, close to you’ zegt veel over de ambities
garant voor optimale ruimtewinst en heeft unieke eigenschappen. Zo is
waarmee de Achterhoekse specialist in de markt staat. Naast de kwaliteit
de MetaSlide de enige in zijn soort die volledig dichtsluitend te maken
van haar producten en diensten besteedt het bedrijf veel tijd en aandacht
is. Dus vrij van geluid, licht, tocht en trek! Daarmee is deze deur bij
aan haar plek in de maatschappij. Metaflex heeft de ambitie om een
uitstek geschikt voor gezamenlijke verblijven, badkamers en sluisfunc-
maatschappelijk betrokken en duurzaam opererende onderneming te
ties. Vanzelfsprekend is ook de MetaSlide gecertificeerd 30 minuten
zijn. Men spant zich in om actief bij te dragen aan de ecologische, econo-
brandvertragend.
mische en sociale duurzaamheid van de regio’s waar het bedrijf actief is. In zowel Nederland als in India zijn stichtingen opgericht met de naam
Projectmanagement
Metaflex Helps. In Nederland wordt geld ingezameld voor diverse goede
Hoe groot of klein projecten ook zijn: duidelijke afspraken, korte lijnen
doelen en in India zoeken eigen mensen naar projecten waar hulp nodig
en persoonlijk commitment zijn altijd bevorderlijk voor een succes-
is. Zij begeleiden lokale projecten en zorgen ervoor dat het geld goed
volle voortgang en afronding. Klanten hebben bij Metaflex te maken
terecht komt.
met één projectleider, die tevens de vaste contactpersoon is. Deze is vanaf de initiatief-/ontwerpfase tot en met de uitvoering-/opleverfase
Wilt u ook een sluitend verhaal?
verantwoordelijk voor het project. Tijdens de gebruiksfase staat Metaflex
Kijk op www.metaflex.nl of bel 0543 – 477333.
garant voor continue kwaliteit van de deursystemen door een professioneel serviceapparaat.
open to the world
close to you
“Nederland kleurt groen�
Jorissen Simonetti architecten
Simonetti architecten
Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk I: jorissensimonettiarchitecten.nl
Doetinchem Leide
Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt al weer het eerste nummer van dit jaar. Het is een mooie editie geworden. Wederom een brede blik op de stand van zaken in de bouw aan de zorg. En gelukkig zien we dat de noodzakelijke innovatie nog steeds voortgaat. Zo hoort het ook. Maar daarnaast zien we ook dat we er in de samenwerking tussen partijen steeds meer gezocht wordt naar duurzaamheid. En dan hebben we het in dit geval niet over milieu-aspecten en groener denken, maar vooral over duurzaamheid in samenwerking. Het past ook in deze tijd. We verschuiven van een producteconomie naar een aandachteconomie. De klik tussen sleutelfunctionarissen in samenwerkingsverbanden is van groot belang. Een goed voorbeeld daarvan is de Prinsenhof in Gouda. Een flink project; de bouw van een nieuw zorgcomplex. Twee aannemers zagen daar kansen. Niet om de aanbesteding individueel te winnen maar om vooraf al te besluiten een samenwerkingsverband aan te gaan. Twee kunnen meer dan ĂŠĂŠn. Het bleek een schot in de roos. Ik heb zelf het gesprek aldaar mogen voeren en los van ook mijn eigen constatering dat er een mooi gebouw is neergezet waarbij er door de opdrachtgever geen enkele concessie aan de eigen visie op zorg hoefde te worden gedaan, zag ik ook gewoon een klik, mooie chemie, tussen de mensen. Dat geeft een warm gevoel. En dat bevestigt tegelijkertijd dat samenwerking niet alleen gebaseerd dient te zijn op louter juridisch vastgestelde spelregels. Natuurlijk moeten die er zijn, maar als het tussen de mensen niet werkt, dan zijn die spelregels niet veel meer dan een luchtkasteel met als gevolg dat een project nooit succesvol kan worden afgerond. Ja, dat was dus een mooi bezoek in Gouda. Bouwen aan de Zorg is ook bouwen aan duurzame samenwerking!
Jerry Helmers Eindredactie
Bouwen aan de zorg
7
bouwen aan
de zorg
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 12, nummer 1, 2012 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl Redactieteam Hedvig Beunk, Jelleke Bouma, Rob Buchholz, Henk Geist, Roel van Gils, Johan Godschalk, Jerry Helmers, Lilian Heijmans, Tim Janssens, Peter de Koning, Koen Mortelmans, Bram Souffreau, Irene Teunissen, Jan Kees Verschuure, Margot Visser, Willem de Volder Philip Willaert Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl
14
Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 Fotografie Rein Bollen, Roel van Gils, Jerry Helmers, Peter de Koning, Manon Koopman, Raoul van Meel, Michel Oehlen, Peter Pannevis, Evert van Reijswoud, Jeanette Schols, Jan Kees Verschuure, Willem de Volder, Hilde de Wolf
19
ABONNEMENTSPRIJS € 63,00 per jaar incl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. DOELGROEP Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen. Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/ of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
46
10
Het interview: Seniorenconsulent Herman Plasmans
14
Zuiderpark, Eindhoven, een nieuw stadsdeel
19
De Esdoorn, Zwolle, niet de look van een bejaardenhuis
23
Yserheem, Diksmuide, hedendaags gefaciliteerd woonzorgcentrum
30
Borsthuis, Hengelo, rust en levensgenot staan centraal
32
Uitbreiding en nieuw hoofdkantoor wissner bosserhoff
34
High Care Centrum, Oegstgeest, helemaal niets aan toeval overlaten
38
VieCuri, Venlo, huiselijke sfeer in nieuw restaurant
41
Prinsenhof, Gouda, succesvolle samenwerking door te investeren
46
Atrium MC, Heerlen, flexibele bouwstenen
51
Onderhouden van brandblussers
Inhoud
52
Thema Operatiekamers en Cleanrooms
64
Bussman bouwt interim OK Complex
66
Terugblik congres HFDV in Brasschaat
70
Belgische architecten doen inspiratie op in Amsterdam
75
De Stilen op Terschelling in uniek duinlandschap
78
De Schutse, Gorinchem, bewoners krijgen de ruimte
82
Uitbreiding Fyshiotherapiepraktijk mooiste aanbouw in Twente
84
De Vierde Wand, Winterslag, eerste steenlegging
86
Sint Anna-Godshuis, Lier, historische bejaardenhuisjes
88
De Regt, Beek en Donk, vier generaties
91
Wie doet Wat
66
70
75
78
86
84 BOUWEN AAN DE ZORG
+ VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG +
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
NUMMER
1
2012
WWW.BOUWENAANDEZORG.EU
2012 • JAARGANG 12 • 2 MAANDELIJKS
COVER
Een blik in het 3000 m2 grote operatiekamercomplex van het Atrium Medisch centrum. In 16 weken ontworpen, gebouwd en opgeleverd.
bouwen aan
DE ZORG
Belgische architecten doen in Nederland inspiratie op
Prinsenhof Gouda succesvolle samenwerking
Yserheem DIksmuide gefaciliteerd zorgcentrum
1
2012024 BAZ 01.indd 1
22-02-12 11:42
Tekst: Koen Mortelmans
Seniorenconsulent Herman Plasmans
Blijft degelijke ouderenzorg betaalbaar? Als seniorenconsulent komt Herman Plasmans dagelijks in aanraking met de behoeften van de nieuwe generatie senioren. Die behoeften zijn verregaander dan die van de vorige generaties. "Iedereen heeft een eigen visie op wat een ideaal rusthuis is: heel huiselijk, hypermodern, klassiek, grote kamers, veel animatie en ontspanning, huisdieren toegelaten, ontbijt op de kamer, internettoegang, een kleine tuin, in een stadscentrum… Als er één algemene trend bestaat is dat we allemaal op een meer comfortabele manier onze levensavond willen doorbrengen dan onze grootouders en ouders. Een ruime en comfortabele kamer, liefst met internetaansluiting, een uitgebreide dienstverlening en flink wat privacy, het lijkt vanzelfsprekend. Maar wie zal dat betalen? Vooral de intensieve dienstverlening door beter opgeleid personeel zal zwaar doorwegen. Het verblijf in een woonzorgcentrum kost in Vlaanderen nu al gauw
1.800 tot 2.000 euro per maand. Dat is meer dan het maandinkomen van heel wat mensen." Er bestaan oplossingen, maar die zijn niet rechtlijnig. "Mensen met financiële problemen kunnen voor steun aankloppen bij het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) van hun gemeente. Maar de OCMW's kunnen dan op hun beurt bij hun naaste familie aankloppen om dat geld te recupereren. Er bestaan wel grote verschillen per gemeenten. Residentiële gemeenten met veel vermogende inwoners nemen die lasten soms op zich, maar grote en oude steden kunnen dit niet aan. Je kunt echter niet zomaar naar zo'n gemeente verhuizen zolang je daartoe nog in staat
Zelfredzaamheid en geestelijke helderheid bepalen mee opnameprioriteit. (foto Leiehof Drongen)
10
Bouwen aan de zorg
bent. Bovendien kan de draagkracht op enkele jaren tijd veranderen. Toch woon je als steuntrekker beter in Sint-Martens-Latem dan in Gent en beter in Schilde dan in Antwerpen."
VAPH Een andere mogelijke oplossing is een inschrijving bij het Vlaams Agentschap Voor Personen met een Handicap (VAPH). "Die organisatie veranderde al enkele keren van naam. Het huidige webadres is www.vaph.be. Je moet je inschrijven voor je vijfenzestigste verjaardag en een al dan niet toekomstige mate van hulpbehoevendheid kunnen aantonen. Het VAPH bezorgt je dan een lijst van de zogenaamde tehuizen voor niet-werkenden
De nieuwe generatie senioren wil meer comfort en privacy. (foto KM)
het interview
Seniorenconsulent Herman Plasmans.
(foto KM)
Over Herman Plasmans Herman Plasmans (°1957) is zelfstandig seniorenconsulent. Hij behaalde het diploma seniorenconsulent aan het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (Brussel) en aan het Opleidings- en Vormingsinstituut voor Overheidspersoneel (Antwerpen). Hij stond jarenlang aan het hoofd van de gemeentelijke sociale dienst van Schoten, een gemeente met ruim 33.000 inwoners in de regio Antwerpen. Bij zijn huidige opdrachtgevers zijn gemeente-, OCMW- en provinciebesturen, seniorenorganisaties en vormingsinstellingen. Hij geeft ook voordrachten over seniorengebonden materies.
in je regio, waarmee het samenwerkt. Je kunt dan aan elk van die instellingen vragen of ze je willen opnemen. Als één van die instellingen toezegt, draagt het VAPH bij in de verblijfskosten. Maar je moet elke instelling afzonderlijk aanschrijven. Ze hebben het recht om je te weigeren, zonder zich te moeten verantwoorden. In tegenstelling tot de klassieke rusthuisopname is een zekere mate van zelfredzaamheid hier doorgaans een pluspunt." Ook elders zijn de criteria voor opname niet altijd even transparant. "Soms bepaalt de Katz-schaal de prioriteit van opname. Die schaal geeft aan in hoeverre iemand al is gedementeerd, op basis van een vragenlijst, ingevuld door een geneesheer. Soms zijn er alleen tweepersoonskamers beschikbaar. Maar ik heb ook al een luxe-home gezien waar al twee jaar lang een uithangbord staat met de tekst 'nog enkele kamers beschikbaar.' Je kunt je afvragen hoe geloofwaardig dit nog is." "Elke minister van Sociale Zaken legt eigen accenten en poneert eigen definities. Zo moest de term seniorenflat recent plaats ruimen voor de benaming assistentiewoning. In juli 2011 kondigde de huidige Vlaamse minister, Jo Vandeurzen, de invoering aan van een 'maximumfactuur in de thuiszorg.' Dat kan de verhuis naar een rusthuis langer uitstellen. Alleen zegde hij er niet bij waar het nodige geld vandaan kan komen. "Iedereen wil zo lang mogelijk in zijn vertrouwde huis of woonomgeving blijven wonen," stelt Plasmans. "Dat is vanzelfsprekend, want een huis is meer dan vier muren en een dak. Je leeft er omringd door gebruiksvoorwerpen, kledingstukken, ➤ kunst en met heel veel herinneringen.
Bouwen aan de zorg
11
De kracht van Lopital Als expert in de bouw streeft u naar de optimale mix van functionaliteit, veiligheid en uitstraling. Wij van Lopital begrijpen dit. Dankzij onze ruime expertise op het gebied van bouwkunde, elektra en brandveiligheid zijn wij in staat om altijd met u mee te denken over de meest praktische, betrouwbare en niet te vergeten mooiste implementatie van onze hulpmiddelen. Dat is onze kracht! Door constant met u mee te denken, kunnen onze producten perfect worden geĂŻntegreerd in uw werkwijze en uw zorgvoorziening.
Bent u op zoek naar een betrokken leverancier die meer doet dan alleen het verkopen van producten? Neem dan contact met ons op of bezoek onze website: www.lopital.nl.
Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Lopital BelgiĂŤ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be
het interview
nachtverpleging. Kortom, een serviceflat is ideaal als je niet meer in eigen huis of appartement kunt blijven wonen, maar nog veel te zelfstandig bent om in een home te trekken. Overdenk welke service je wenst, beslis waar je wil wonen en welk budget je kunt besteden. Een seniorenconsulent kan je hierbij helpen."
Verhuis goed voorbereiden "Een goede voorbereiding is een bezoek brengen aan enkele seniorenflats en woon- en zorgcentra, van verschillende aanbieders, om het aanbod te kunnen vergelijken. Wanneer in de loop der jaren blijkt dat een serviceflat niet meer past bij je fysieke toestand, zal de overstap naar een 'home' noodzakelijk zijn. Uit ervaring weet ik dat deze stap slechts zelden wordt voorbereid en de beslissing valt bij een plotse noodsituatie, op een moment dat er te weinig tijd is voor een grondige keuze. Een banale valpartij, bijvoorbeeld bij een nachtelijk toiletbezoek, kan al tot zo'n noodsituatie leiden. De gevolgen zijn een ziekenhuisopname, nadien een revalidatie en uiteindelijk een gedwongen opname in een rustoord, waarbij de last bij de familieleden ligt. Het is alleszins aangenamer dat een senior bewust met partner of vrienden of kinderen een aantal seniorentehuizen bezoekt en daarbij zelf kan ervaren welke sfeer er heerst en zich een realistisch beeld kan vormen van het aanbod. Het is niet nodig meteen een definitieve keuze te maken, maar wel een aantal opties ter beschikking te hebben."
Op tijd inschrijven is de boodschap. (foto arch. Jan De Vloed)
OCMW-steun kan doorslaggevend zijn. (foto OCMW Dendermonde)
Ik ben ervan overtuigd dat je als senior best persoonlijk en heel bewust tot beslissingen kunt komen om kleiner te wonen. Als je nog voor jezelf kunt zorgen en gesteld bent op je zelfstandigheid, dan adviseer ik om je een serviceflat te nestelen. Je zult dan afstand moeten doen van een aantal voorwerpen ĂŠn van je vertrouwde omgeving. Maar je verhuist wel naar een appartement mĂŠt service. Al klant vaak daar het schoentje."
Knelpunt "Er worden dikwijls gewone flats aangeboden, zonder bijkomende diensten. Welke service mag je verwachten? Vaak zijn serviceflats verbonden aan een lokaal dienstencentrum of een woon- en zorgcentrum. Daar kan je dan terecht voor warme maaltijden, een kapsalon, pedicure, administratieve ondersteuning, informatie en ontspanning. Belangrijk is ook dat je er in noodgevallen kunt rekenen op
"Ik raad altijd aan om op meerdere paarden te wedden en zich te laten inschrijven op meerdere wachtlijsten. De meeste seniorentehuizen hanteren slapende en actieve wachtlijsten. Een inschrijving op de slapende lijst houdt in dat je ooit zult verhuizen, maar dat dit niet dringend is. Wanneer je toestand dermate evolueert dat je verhuis acuut wordt, dan kan je administratief doorschuiven naar de actieve wachtlijst. Sommige instellingen hanteren daarenboven nog een derde lijst, de 'dringende' actieve lijst. Wie al op de slapende lijst stond heeft, wanneer de opname een dringend karakter krijgt, voorrang op wie nog niet op de lijst stond. Je medische toestand, meer bepaald de mate van zelfredzaamheid en je sociale situatie, bepalen je rangorde. Zo komt een dementerende alleenstaande eerder in aanmerking voor een kamer dan n een (niet-)dementerende samenwonende."
Bouwen aan de zorg
13
Tekst: Roel van Gils Foto’s Atelier Dutch
Zuiderpark: een nieuw stadsdeel
Anton Metske voelt zich bevoorrecht, als bestuurder van de Archipel leiding te mogen geven aan een organisatie die het presteert om op één dag op drie locaties, vier nieuwe gebouwen en een afgeronde renovatie te mogen openen. “Nooit eerder maakte ik dat mee in mijn dertigjarige carrière. Archipel deed het. Een compliment voor allen die dit mogelijk maakten. Chapeau!” Twee jaar geleden waren we te gast bij Archipel, locatie Gagelbosch. In de bouwkeet bespraken we de plannen die de jaren erna verwezenlijkt zouden worden door bouwer Van Straten Groep. Inmiddels is het zover en mochten we een kijkje nemen op het nieuwe Zuiderpark, het voormalige Gagelbosch. De voorgeschiedenis: “In 2000 heeft SVVE nu genaamd Archipel, onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden: renovatie van het voormalige woonzorgcentrum Gagelbosch (1975) of nieuwbouw,” vertelt Bart Smits, projectmanager Zuider-
14
Bouwen aan de zorg
park. “Nieuwbouw was de beste oplossing om de nieuwe visie van scheiden wonen en zorg te realiseren. Het was niet rendabel om de kleine kamers in het verzorgingsdeel aan te passen aan de huidige normen en bovendien kampten we met een achterstallig onderhoud aan het leidingwerk.”
Intensivering
van Atelier Dutch. “De vraag was om op dezelfde locatie ruim 400 wooneenheden te realiseren naar de huidige eisen, in plaats van de bestaande 330 uiterst compacte woningen. Uiteindelijk zal Zuiderpark na realisatie van de twee woontorens over 565 wooneenheden beschikken.”
Al in een vroeg stadium werd het bouwteam geIn 2001 is Archipel in bouwteamverband met confronteerd met de consequenties van het conAtelier Dutch en Van Straten Bouw en Vastgoed cept ‘het bieden van zorg als in een thuissituatie’. gestart met de planontwikkeling. “Zowel plan- “Dat betekende een streep door ons oorspronkelijk economisch als stedenbouwkundig was het een plan met voorzieningen voor het personeel, zoals enorme verdichtingsopgave,” zegt Elmar Egert een apart personeelsrestaurant,” vervolgt Smits.
zuiderpark, eindhoven
Draadloze screens in Zuiderpark Prozon Nederland uit Eindhoven heeft maar liefst 289 screens geleverd voor het project Zuiderpark. “Alle screens zijn aangesloten op één draadloos systeem,” zegt de heer Van de Vossenberg van Prozon. “Op het dak bevindt zich een draadloos weerstation, voorzien van lichtsensoren en een windmolen, die alle screens rond het gebouw kan aansturen. Bij ieder screen is namelijk een ontvanger aanwezig. Op basis van de vooraf geprogrammeerde instellingen worden alle screens draadloos aangestuurd. Het systeem is uiteraard te overrulen, bijvoorbeeld wanneer de glazenwassers aan het werk gaan. Bovendien is ieder screen afzonderlijk te bedienen via een wandzender in de betreffende ruimte. Daarop zijn ook meerdere screens te programmeren, mocht dat wenselijk zijn. Kortom, het is een heel flexibel systeem, dat ook achteraf geïnstalleerd kan worden bij woon-/zorgcentra die al over een bestaande zonwering beschikken.”
“Ruime levensloopbestendige woningen werden voorgeschreven. Daaraan zijn we deels tegemoet gekomen. Veel solitair wonende senioren willen namelijk liever in een niet te grote ruimte wonen. Daarom hebben we gekozen om ook een aantal kleinere woningen van zo’n 50 vierkante meter te realiseren.”
Openheid Atelier Dutch heeft gezien de hoogte en stijl van de bebouwing in het nieuwe Zuiderpark duidelijk rekening gehouden met de omgeving. Egert: “Het oude Gagelbosch was een herkenbaar gebouw voor ouderenvoorziening Dat concept past niet meer bij deze tijd. Het nieuwe plan maakt deel uit van de bestaande wijk, kent een open, parkachtig karakter en is ook openbaar gebied. In de architectuur is rekening gehouden met het open karakter door tal van zichtlijnen aan te brengen. De hoofdopzet van het plan is een los ensemble van vrijstaande gebouwen op een groen tapijt, die een relatie met de omgeving en met elkaar aangaan en in materialisatie, kleurkeuze en architectuur familie van elkaar zijn. Ik heb voor drie verschillende schaalniveaus gekozen, aansluitend
bij de omgeving: laagbouw, middelhoogbouw en hoogbouw.” Het nieuwe Zuiderpark bestaat in feite uit zeven bouwdelen. “Twee nog te realiseren woontorens, een centraal gebouw, twee wooncomplexen, een gebouw voor dementerende senioren en zorghotel en een tweelaagse parkeergarage,” zo legt Frank de Garde, directeur Van Straten Groep, uit. “Op de woontorens na is alles nu opgeleverd. Als je bedenkt dat in 2002 de insteek was om in tweeënhalf jaar alle gebouwen opgeleverd te hebben, te beginnen met de woontorens, dan kun je je voorstellen dat het project zowel van opdrachtgever, architect als bouwer enige lenigheid vergde.
Tijdloosheid Zuiderpark staat symbool voor veilig, vertrouwd en comfortabel wonen. Smits: “Mensen wonen in hun eigen appartement met eigen voordeur en indien nodig met zorg op afroep. Alle (zorg) voorzieningen zijn ondergebracht in het centraal gebouw, zoals een gasterij, een winkel, kapsalon en zorgboulevard. Deze voorzieningen vervullen ➤ tevens een wijkfunctie.”
Bouwen aan de zorg
15
Moestafa’s vader vond het niet verstandig dat hij kok werd. “Als jij werkt,” zegt hij “zijn andere mensen vrij”. Dus werd Moestafa Timmerman. Bij van Straten. Omdat Moestafa met ziel en zaligheid wil werken, timmert hij zoals hij kookt: creatief en vol eerbied voor tradities, zoals zoete muntthee - die hij graag eens met u zou willen drinken. Maar ja, Moestafa timmert bij ons.
zuiderpark, eindhoven
Ten tijde van de planontwikkeling en gedurende de realisatie is het optimum gezocht tussen regulier zelfstandig wonen en intramuraal(zorg) wonen. “Om een woonruimte voor mensen te realiseren die voldoet aan de zorgcarrière van mensen naar mate de behoefte aan zorg stijgt. Zonder dat de woningen het stigma krijgen van ‘verzorgingshuis’ en leeftijdsonafhankelijk zijn, zo legt Maurice Vanderlinden van Compaan (ontwikkeling/management) uit. Het resultaat is een reguliere woning met een bovengemiddelde kwaliteit van woon-/welzijnsbeleving en inrichting die in deze vorm nauwelijks concurrentie heeft binnen de wijk en stad in het zelfde huurprijsniveau. Door
deze unieke combinatie is volgens Anton Metske ook voor de toekomst het gebruik gewaarborgd. Metske en Vanderlinden hechten er waarde aan de positieve rol van de gemeente Eindhoven bij dit project te benoemen. Ook al zijn de eerste tekeningen van het plan tien jaar geleden gemaakt, het voltallige bouwteam staat anno 2012 nog altijd achter de gemaakte keuzes. Volgens architect Elmar Egert komt dat in zekere mate door een stukje tijdloosheid in het concept. “Ik heb bewust expressieve vormen achterwege gelaten. Er is veel gebruik gemaakt van baksteengevels die op een mooie en natuurlijke
manier verouderen en aansluiten op de omgeving. Grote balkons en kozijnen zorgen bovendien voor een luxueuze uitstraling van de woningen.” De Garde voegt er nog aan toe dat ook de maaiveldinrichting een wezenlijke rol heeft gespeeld in de planvorming. “We hebben een project gerealiseerd waarin de inrichting van het ‘groen’ essentieel is. De kwaliteit van de afzonderlijke projecten wordt door de inrichting van het maaiveld samengebracht en versterkt. In dit kader is het logisch dat de eerste officiële handeling het verplanten van een 35 jaar oude boom was. Het resultaat is geweldig natuurlijk. De wijk is af. Een nieuw stadsn deel is geboren. Nu de torens nog.”
Mansveld Projecten & Services Bij de nieuwbouw van het project Gagelbosch/Zuiderpark is Mansveld als elektrotechnisch installatiebedrijf betrokken geweest bij het ontwerp en de realisatie van alle elektrotechnische installaties in de diverse gebouwen. Mansveld heeft ervoor gezorgd dat de elektrotechnische installaties gebruiksvriendelijk zijn. Afgestemd op de functionele toepassingen van de gebouwen en op de mensen die er dagelijks mee te maken hebben. Techniek is ondersteunend aan de dagelijkse activiteiten. Mede dankzij preventief onderhoud, kan De Archipel rekenen op betrouwbare systemen en installaties die elke dag weer functioneren zoals is afgesproken. Bij calamiteiten lost de 24/7 serviceorganisatie van Mansveld dit op. Mansveld Projecten & Services realiseert alles van kleine klussen tot grote projecten op het gebied van elektrotechniek, ICT, systeem integratie, safety & security, audiovisueel, integrale media en duurzaamheid.
FEITEN EN CIJFERS PROJECT: ZUIDERPARK (voorheen Gagelbosch), Eindhoven Opdrachtgever: De Archipel, Eindhoven Zorgverlener: De Archipel, Eindhoven Architect: Atelier Dutch, Almere Aannemer: Van Straten Bouw en Vastgoed, Eindhoven E-installatie: Mansveld Projecten & Services, Eindhoven Gordijnen: Artimo Textiles, Roosendaal Zonwering: Prozon, Eindhoven Bouwtijd: • Start nieuwbouw juni 2008 • Oplevering december 2012 • Totale oppervlakte terrein: 32.465 m2 • Totale oppervlakte gebouw: Capaciteit: • totaal 156 plaatsen zijnde Licht 80 en Zwaar 76 plaatsen.
Bouwen aan de zorg
17
atelier
DUTCH architectuur stedenbouw landschap
postbus 1181 1300 BD Almere www.atelierdutch.nl info@atelierdutch.nl 036 - 53 33 424
zorgarchitectuur | woningbouw
Al ruim 40 jaar Uw Zonwering Onze zorg
Zonnepanelen, Screens, Uitvalschermen, Rolluiken, BuitenjaloezieĂŤn, Schoepen en Roosterzonwering, Service en Onderhoud, ook aan uw bestaande zonwering
PROZON P R O J E C T E N Prozon Nederland bv Lage Zijde 5 - 5626 DL Eindhoven Tel. 040-2623400 www.prozon.nl
Zonnelux Zonwering Corridor 4a - 5466 RC Veghel Tel. 0413-367318 zonwering@zonnelux.nl
de esdoorn, zwolle Tekst: Johan Godschalk Foto's: Wesley Haakman
‘Het heeft absoluut niet de look van een traditioneel bejaardenhuis’
Woonzorgcentrum De Esdoorn aan de Esdoornstraat 5 te Zwolle is volledig vernieuwd. In november 2011 is de nieuwbouw opgeleverd en er staat nu een zeer modern en kleurrijk zorgcomplex. Medio januari 2012 zijn de bewoners verhuisd. “Het belangrijkste verschil tussen de oude en de nieuwe Esdoorn is dat elke cliënt in de nieuwe Esdoorn de beschikking krijgt over twee kamers in plaats van één,” aldus een enthousiaste manager facilitair bedrijf Peter Rietveld. “En we worden een nog meer open zorgcentrum dan voorheen,” voegt Facilitair Service coördinator Eva Franken toe. Het was in 1972 dat De Esdoorn werd geopend. Bekeken met de ogen van nu, een traditioneel bejaardenhuis. Na opgegaan te zijn in de Zorgcombinatie Zwolle met in totaal vijf vestigingen in en om Zwolle, veranderde de zorgvisie en werd het gebouw herhaaldelijk aangepast. Peter: “Rond het jaar 2000 waren opnieuw aanpassingen aan het gebouw nodig. In 2004 hebben we de eerste plannen gemaakt om dit niet te doen, maar direct voor
een gehele nieuwbouw te gaan.” Oorspronkelijk “De Esdoorn is nu een woonzorgcentrum met 64 was het de bedoeling, het gebouw Kulturhus- appartementen verdeeld over vier verdiepingen,” achtig multifunctioneel in te richten met meer- vertelt Eva. “De eigen leefruimte wordt, door de dere verenigingen en organisaties. Toen dit niet aparte slaapkamer en veel ruimere badkamer, haalbaar bleek, zette De Esdoorn zelfstandig door bijna tweemaal zo groot als in de oude situatie. en zou het gebouw begin 2010 klaar en bewoond Verder zijn er drie woningen voor verpleeghuiszijn. Door diverse vertragingen als gevolg van zorg: twee met zes en een met zeven kamers. Hier gemeentelijke vergunningsproblematiek is dit uit- verblijven cliënten met dementie en/of cognitieve ➤ eindelijk januari 2012 geworden. stoornissen.
Bouwen aan de zorg
19
Restaurant.
Nijboer Interieur & Design brengt kleur in de zorg! Met de inrichting van de Esdoorn spelen kleuren een belangrijke rol. Zo heeft elke huiskamer een geheel eigen kleur. Naast kleur heeft Nijboer er voor gezorgd dat de inrichting van de huiskamers met o.a. een mooie kastenwand met geïntegreerde open haard en tv volledig voorziet in de wensen van bewoners en medewerkers van de Esdoorn. Ook het Esdoornplein, dat door gebruik te maken van foto’s en bomen een echt buitengevoel geeft waar rust en ruimte de boventoon voeren, en de Plaza met zijn uitnodigende karakter voor zowel bewoners en bezoekers, zijn treffend neergezet door de Interieurbouwers uit Mariënheem. Door de prettige samenwerking met Zorgcombinatie Zwolle is de Esdoorn een huis geworden waar iedereen zich met recht thuis voelt.
(Advertentie)
20
11500322 HET ARCHITECTENHUIS.indd 1
Bouwen aan de zorg
09-06-2011 11:39:52
de esdoorn, zwolle
De verpleeghuiswoningen bevinden zich op de begane grond en mogelijkheden voor kortdurende opname zijn er in twee appartementen. En, niet te vergeten de prachtige nieuwe grootkeuken.” Ronald Plug, architect.
Restaurant.
Vide
Gevel (Foto Het Architectenhuis).
Over de samenwerking met en het werk van aannemer Hegeman uit Nijverdal en Het Architectenhuis uit Apeldoorn zijn beiden zeer te spreken. Vanaf het allereerste begin tot en met de afrondingsfase is er veel en constructief overleg. “Zelf zat ik vanaf het begin in zowel de stuurgroep als de bouwcommissie,” licht Peter toe. “Het was echt een voorbeeldig traject. Zowel de cliëntenraad als de bewoners zelf waren direct betrokken bij de bouw en hebben regelmatig praktische tips aangedragen die ook werkelijk zijn toegepast. En niet onbelangrijk, we zijn samen binnen het afgesproken budget gebleven.” Als je door De Esdoorn wandelt en alles goed in je opneemt, vallen ook andere zaken op. Het ademt een prettige, ontspannen sfeer en met name de gewaagde kleurstelling en het gekozen meubilair geven het zorgcentrum een sterk gevoel van ‘nu’ en niet van ‘toen’. Eva: “De kleuren volgen het patroon van de boom de Esdoorn, dus op de begane grond veel bruin van de grond en de stam, naar op de vierde verdieping veel groen van de bladeren. Ook is er een prachtige binnentuin gecreëerd, met printen van boomstammen om de pilaren en wandgrote foto’s van het Zwolle van vroeger voor de herkenning van de bewoners.” De Esdoorn is een zorgcentrum met het vizier ook duidelijk naar buiten toe gericht. Ouderen uit de buurt, een bridge –of sjoelvereniging zijn allemaal van harte welkom. Daarnaast zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met scholen als ROC Landstede en Cibap, de Vakschool voor Verbeelding, om juist ook jonge leerlingen door middel
Manager facilitair bedrijf Peter Rietveld en Facilitair Service coördinator Eva Franken.
stages en andere opdrachten aan De Esdoorn te verbinden. “De toekomst ziet er heel goed uit voor onze bewoners en de medewerkers,” besluiten Peter en Eva vol vertrouwen. “We gaan er samen iets n heel moois van maken.”
FEITEN EN CIJFERS PROJECT: ZORGCENTRUM DE ESDOORN te Zwolle Opdrachtgever: Zorgcombinatie, Zwolle Zorgverlener: Zorgcombinatie Zwolle Architect: Het Architectenhuis, Apeldoorn Los meubilair: Nijboer Interieur en Design Mariënheem Restaurant: Nijboer Interieur en Design Mariënheem Bouwtijd: • Selectie architecten 2007. • Start sloop 2009 • Oplevering sloop 2009 • Start nieuwbouw april 2010 • Oplevering november 2011 • Totale oppervlakte terrein: 5500 m2 • Totale oppervlakte gebouw: 8230 m2, bebouwd oppervlak: 2155 m2 Capaciteit: • totaal 83 plaatsen zijnde Licht 64 en Zwaar 19 plaatsen. • voor 83 plaatsen zorginfra structuur • woningen 66 aantal (64 woningen verzorgingshuiszorg en 3 woningen PG (2x6 en 1x7) Totale bouwkosten: • investering zorgwoningen circa € 9.529.526,-• investering verpleeghuiswoningen circa € 2.894.889,-- . • totale investering € 13.828.758,-- Aantal bedden: 64 zorgwoningen plus 19 verpleeghuisplaatsen Aantal huiskamers: 4 t.b.v. de zorgwoningen en 3 t.b.v. het verpleeghuis Grootkeuken capaciteit: Satellietkeuken: 100 maaltijden per dag. Restaurant: 64 plaatsen
Binnentuin.
Bouwen aan de zorg
21