Bouwen aan de Zorg 03 2013 by Louwers Mediagroep

bouwen aan

de zorg

ziekenhuis special

VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG

Reinier de Graaf, Delft: Verstandig, compact en herkenbaar

Parel der Kempen, Westerlo is aangenaam vertoeven

NUMMER

2013

www.BOUWENAANDEZORG.eu

Kannunik Triest in Melle breidt woonzorgvoorzieningen fors uit

OK concept tot in detail doordacht

Hybride OK AZM, Maastricht

We hebben de kennis, de ideeën, de materialen... CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten. Vanaf engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen zich graag aan u voor:

cleanroomcg.com

gebebouw.nl

rooms-for-care.nl

rfc-products.nl ccgholding.nl

G e e n compromissen De perfecte vorm van veiliGheiD en w e l z i j n

sentida 5 | het gerieflijke lage verpleegbed

HET SILENTIA SCHERMEN SYSTEEM

• • • • • • •

Privacy zonder opgesloten gevoel Een hygiënisch alternatief voor bedgordijnen Mobiel, maar ook aan de muur of in de vloer te monteren Een uitermate flexibel systeem Makkelijk en licht in het gebruik In allerlei verschillende lengte- en hoogtematen Ruim assortiment eigentijdse kleuren, inclusief een lichtdoorlatende uitvoering

Silentia Nederland B.V. ● Nijverheidsweg 8 ● 5071 NK Udenhout ● Tel. 013-5119302 ● Fax 013-5112324 info@silentia-schermen.nl ● www.silentia-schermen.nl

g n i v e g m o E lke g n i v e l e b n haa r eige

NEEM EEN KIJKJE OP ONZE NIEUWE WEBSITE WWW.LENSEN.NL

De gebruikers en bewoners moeten zich prettig en thuis voelen in de nieuwe woonomgeving en daarin volledig opgaan. Daarom hebben wij fors geïnvesteerd in nieuwe en passende producten. Met verrassende oplossingen, volledig afgestemd op uw eisen en wensen én die van de gezondheidszorg. Met functionele meubels en vloerbedekking, maar wel met een huiselijke uitstraling. Met onze expertise op het gebied van binnenhuisarchitectuur en styling kunnen we opvallende creaties voor uw organisatie tot stand brengen. Onze ﬁlosoﬁe is niet voor niets Lensen Surrounds You!

T +31(0)88 599 05 99

WWW.LENSEN.NL

Voor BAM Techniek maken de mensen het verschil. We onderscheiden ons doordat we dicht bij onze opdrachtgevers willen staan. Dat betekent: helder communiceren, transparant en betrouwbaar zijn. Techniek is onze tweede natuur. We begrijpen waar u mee bezig bent, kijken met u mee en vertalen dat in uitgekiende technische oplossingen die perfect passen bij uw situatie. Zo passen wij de techniek aan uw wensen aan. Niet andersom.

Puur en authentiek in ons contact met de klant Puur en authentiek zijn we in het contact met onze klanten. Wij verstaan de kunst om in de huid van onze opdrachtgevers te kruipen. We luisteren naar uw wensen en bespreken alle mogelijke opties met u. Zo weet u precies waar u aan toe bent.

Onze klanten gaan voor duurzaam! Overstappen op duurzame energie? Flink besparen op de energierekening? Of kiezen voor materialen die het milieu minder belasten? BAM Techniek realiseert het voor u. Als innovatief en toekomstgericht bedrijf lopen wij voorop bij de ontwikkeling van duurzame oplossingen. Wilt u meer weten over BAM Techniek? Kijk op www.bamtechniek.nl of bel (030) 659 89 66 voor meer informatie.

www.bamtechniek.nl

Voorwoord Bouwen aan de Zorg betekent per definitie dat je bouwt voor de toekomst. En als je bouwt voor de toekomst, dan heb je per definitie oog op de komende jaren, op (technische) ontwikkelingen en op maatschappelijke tendensen. Geen nieuw nieuws, zo lijkt me. Toch is en blijft het nodig om regelmatig de standaardgedachten te doorbreken en de ouderen van de toekomst eens te stimuleren hún visie op de zorg te ventileren. Ik verwijs u dan ook graag naar het artikel van mede-redacteur Martijn van den Bouwhuijsen. (zie pagina 52) Hij bezocht op 21 mei jl. de Technische Universiteit Eindhoven waar studenten (juist ja – de ouderen van de verre toekomst) hun visie presenteerden op de gezondheidszorg in 2050. De presentaties waren in een wedstrijd gegoten, als extra stimulans op out-of-the-box te komen. En dat is gelukt. Verfrissende (en verrassende!) ideeën zag het levenslicht. Want met de toenemende zorgvraag en de almaar stijgende zorgkosten, móeten we ook creatieve concepten omarmen. Fantastisch om te zien hoe jongeren hun creativiteit de kans hebben gegeven. Een ‘MustRead’ dus in deze Bouwen aan de Zorg! In dat kader adviseer ik u tegelijkertijd een andere ‘MustRead’ uit deze Bouwen aan de Zorg. In het stuk van Koen Mortelmans – een interview met Olivier Remy van de ACV – wordt de vraag gesteld of ouderenzorg wel een taak is voor de commerciële privésector. (zie pagina 10 ) Dit vraagstuk is en blijft een interessante discussie, zowel in België als in Nederland. Maar ja, wat is uw antwoord? Laat het ons eens weten; want als we ‘Bouwen aan de Zorg’ dan moeten we ook blijven discussiëren over de zorg en over de toekomst. Het doel? Een voortdurende kwaliteitsverbetering. Want, we worden allemaal ouder en ooit zullen we die zorg hard nodig hebben. En dán willen we toch ook het beste voor onszelf? Veel leesplezier en inspiratie.

Jerry Helmers Eindredactie

Bouwen aan de zorg

bouwen aan

de zorg

Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 13, nummer 3, 2013 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl Redactieteam Martijn van den Bouwhuijsen, Rob Buchholz, Johan Debaere, Johan Godschalk, Rimke de Groot, Jerry Helmers, Tim Janssens, Koen Mortelmans, Jan Kees Verschuure, Margot Visser, Philip Willaert Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl

Secretariaat Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders Advertenties Online aanleveren: louwersuitgevers.wetransfer.com Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 Fotografie Martijn van den Bouwhuijsen, Inge Gerritsen Johan Godschalk, Jerry Helmers, Tim Janssens Koen Mortelmans, Marc Sourbon, Jan Kees Verschuure ABONNEMENTSPRIJS € 63,00 per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. DOELGROEP Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen. Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/ of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Het interview: Olivier Remy: is ouderenzorg wel een taak voor de commerciële privésector?

De Vierde Wand, Winterslag: Wegdromen

Inleiding ziekenhuisspecial 22 Reinier de Graaf, Delft: Verstandig, compact en herkenbaar 26 Vernieuwend OK-complex optimaliseert zorg Elkerliek ziekenhuis, Helmond 32 Kragten: Elkerliek klaar voor de toekomst! 34 Erasmus MC, Rotterdam: naar een toekomstgericht ziekenhuiscomplex 44 Bussman: Medisch specialisten zonder witte jas 46 Green Quest St. Elisabeth Tilburg smaakt naar meer. 48 Nieuw elan voor het Sint-Trudo Ziekenhuis in Sint-Truiden 52 Zorgconcepten wedstrijd TU Eindhoven 55 Nieuw adres voor Sint-Andriesziekenhuis in Tielt 59 Leveranciers aan Ziekenhuizen

Inhoud

Lean denken: mini symposium ‘aerdig anders’

Kannunik Triest in Melle breidt woonzorgvoorzieningen fors uit

De Meent in Warnsveld: Oriëntatie is de essentie

Nieuw Paradijs respecteert Liers stadskarakter

Polbeek Zutphen, veel leven in de brouwerij

Seminair Healing Environment in Rotterdam

Thema Sanitair

Parel der Kempen, Westerlo is aangenaam vertoeven

Thema Toegangstechnieken

Wie doet wat

79 BOUWEN AAN DE ZORG

+ VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG +

ziekenhuis special

VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG

NUMMER

2013

WWW.BOUWENAANDEZORG.EU

2013 • JAARGANG 13 • 2 MAANDELIJKS

COVER

De hal van Paradijs in Lier staat er gekleurd op met de stoelen van Kusch.

bouwen aan

DE ZORG

REINIER DE GRAAF, DELFT: VERSTANDIG, COMPACT EN HERKENBAAR

PAREL DER KEMPEN, WESTERLO IS AANGENAAM VERTOEVEN

KANNUNIK TRIEST IN MELLE BREIDT WOONZORGVOORZIENINGEN FORS UIT

Tekst: Koen Mortelmans

Olivier Remy (ACV):

Is ouderenzorg wel een taak voor de commerciële

privésector?

De grote zekerheid aan toekomstige klanten maakt dat ouderenzorg een booming business is. Initiatiefnemers kunnen er zeker van zijn dat hun bedden vol geraken. Het is dan ook een interessante sector voor privé-investeerders. "Maar moeten we ouderenzorg wel overlaten aan de privésector?" vraagt Olivier Remy, socioloog en vakbondssecretaris bij de Landelijke Bediendencentrale-Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (LBC-NVK). Volgens en studie van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie telde België in 2009 128.434 woongelegenheden in woonzorgcentra, goed voor 5,24% van alle 60-plussers. Combineren we dit percentage met de bevolkingsvooruitzichten, dan zouden er in 2050 205.026 woongelegenheden beschikbaar moeten. In die berekening zijn de bejaarden die nu op een wachtlijst staan niet eens mee opgenomen. Concreet komt het erop naar dat er in 2050 bijna 60% meer woongelegenheden in wzc moeten zijn dan in 2009. In 2020 zouden er al 20,5% meer woongelegenheden moeten zijn dan in 2009. Ter vergelijking: van 1999 tot 2009 bedroeg de stijging amper 2,8%. Het aantal 60-plussers steeg in dezelfde periode wel met 10,1% en het aantal 80-plussers zelfs met 45,6%. "De komende tien jaar heeft de hele zorgen welzijnssector 80.000 nieuwe arbeidskrachten nodig, deels voor bijkomende arbeidsplaatsen, deels om gepensioneerde collega's te vervangen," zegt de vakbondssecretaris. "Maar we moeten ook het zorgaanbod buiten de wzc verder ontwikkelen, zoals thuiszorg en dienstencentra. Zolang mogelijk thuis blijven wonen moet de rode draad zijn." In België baten verenigingen zonder winstoogmerk (vzw's) meer dan een derde van de woonzorgbedden uit. "Meestal, maar niet uitsluitend, zijn dit historisch christelijk geïnspireerde verenigingen," preciseert Remy. OCMW's baten ook een derde uit, net als de privé-initiatiefnemers. De verdeling verschilt wel sterk tussen de drie gewesten. "In Wallonië is de privésector goed voor 49%. Dat

Bouwen aan de zorg

is ook het wettelijke maximum, opgelegd door een decreet van de Waalse overheid." In Franstalig België zijn commercieel uitgebate rusthuizen veelal klein en familiaal, tot stand gekomen met familiekapitaal, eerst als investering in vastgoed en daarna in de ouderenzorg. "In Brussel bedraagt het privé-aandeel 65%, maar in Vlaanderen amper 12%. "De overheid baat er 35% van de bedden uit, de vzw's 52%. Deze cijfers dateren van halverwege 2012. Uitgedrukt in aantal gebouwen ligt het aandeel van de privé-uitbaters wel hoger, omdat ze gemiddeld kleinere gebouwen in portefeuille hebben. Maar door de concentratiebeweging, die nog volop aan de gang is, kan één groep veel gebouwen tellen."

Overnamegolf "Sinds een achttal jaren gaan heel wat van die familiale rusthuizen over in handen van commerciële groepen. Grote, soms beursgenoteerde investeringsmaatschappijen zoals Cofinimmo, Waterland en Ackermans & van Haaren (Anima Care) investeren geld in rusthuisinfrastructuur. Ze kopen bestaande initiatieven op en verhuren die of geven ze in erfpacht aan commerciële zorggroepen zoals de Senior Living Group, Senior Assist, Armonea of Orpea. die baten de rusthuizen uit. Dankzij de rusthuizen in hun patrimonium, konden de investeringsmaatschappijen hun winsten behouden hun verliezen in andere sectoren goedmaken. Op tien jaar tijd verdienen ze hun infrastructuur terug. Zo’n rendement halen ze zowat nergens anders."

"Wanneer commerciële zorggroepen rusthuizen uitbaten doen ze dit uiteraard om er ook winst mee te maken," stelt Remy. "De huidige overnamegolf wordt ook mee gedragen door de voordelen van een grotere schaal, inzake bijvoorbeeld administratie, maar bijvoorbeeld ook door groepsaankopen." Maar de aanpak van andere uitbaters is op heel wat terreinen toch niet anders? "Uiteraard trachten ook zij de economisch efficiëntste weg te bewandelen. Maar er bestaat een essentieel verschil: privérusthuizen keren de gemaakte winst uit aan hun aandeelhouders. Een vzw zal nooit winst uitkeren." Vandaag nemen commerciële groepen vooral kleinere, familiale rusthuizen over. Maar ook directeurs van vzw-rusthuizen krijgen naar verluidt regelmatig een telefoontje van een commerciële groep met de vraag of ze niet overwegen om hun rusthuis over te laten. "Bij mijn weten hebben commerciële groepen momenteel nog geen OCMW-rusthuizen overgenomen. Ik merk wel dat er bepaalde samenwerkingsverbanden tot stand komen, maar dat zijn geen echte overnames." Het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV), de vakbondskoepel boven LBC-NVK en, vindt dat de lokale besturen een actieve rol moeten blijven spelen. "We maken ons onder meer zorgen over de in verhouding mindere vergunningsaanvragen vanwege OCMW's, in vergelijking met vzw's en commerciële uitbaters, de laatste tijd. Het lijkt erop dat de financiële en economische crisis voor➤ al de lokale besturen treft."

interview

Vakbondssecretaris Olivier Remy (LBC-NVK)

Bouwen aan de zorg

De kracht van Lopital Als expert in de bouw streeft u naar de optimale mix van functionaliteit, veiligheid en uitstraling. Wij van Lopital begrijpen dit. Dankzij onze ruime expertise op het gebied van bouwkunde, elektra en brandveiligheid zijn wij in staat om altijd met u mee te denken over de meest praktische, betrouwbare en niet te vergeten mooiste implementatie van onze hulpmiddelen. Dat is onze kracht! Door constant met u mee te denken, kunnen onze producten perfect worden geĂŻntegreerd in uw werkwijze en uw zorgvoorziening.

Bent u op zoek naar een betrokken leverancier die meer doet dan alleen het verkopen van producten? Neem dan contact met ons op of bezoek onze website: www.lopital.nl.

Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Lopital BelgiĂŤ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be

interview

In Vlaanderen baten OCMW's en andere locale overheden 35% van de woonzorgcentra uit. (foto KM)

Lokale besturen met financiële problemen In België zagen heel wat lokale besturen traditionele en in verhouding ruime inkomsten op korte tijd verschrompelen. Een belangrijke oorzaak is de teloorgang van de grootbank Dexia. Heel wat gemeenten hadden fors geïnvesteerd in Dexia-aandelen. Een tweede belangrijke oorzaak is de liberalisering van de energiemarkt. Die bestond al langer, maar kwam in 2012 pas goed op gang. De vroegere bijna-monopolist Electrabel zag bijna een derde van zijn klanten afhaken. Nog in 2012 bevroor de federale regering ook de energieprijzen. De daaruit resulterende winstvermindering maakte dat Electrabel de gemeentebesturen niet meer de jaarlijkse vergoeding kon uitkeren die bij de start van de liberalisering was overeengekomen voor 'overname' van de toenmalige klantenlijst.

Als vakbondsmedewerker houdt Remy vooral de personeelsomkadering met argusogen in de gaten. "Een commerciële uitbater kan winst genereren door te besparen. We stellen vast dat commerciële rusthuizen minder personeel in dienst hebben," stelt Remy. Hij haalt er ook de cijfers van de Zorginspectie bij. "De inspecteurs stelden eind 2011 vast dat 42% van de rusthuizen over onvoldoende personeel beschikte. Wanneer we dit per type uitbater bekijken, gaat het om 34% bij OCMW-rusthuizen, 39% bij de vzw's en 60% bij de commerciële uitbaters! Die houden zich meestal aan de wettelijke minima, opgelegd door het Riziv. De Riziv-normen zijn echter minimaal en slaan eigenlijk op de financiering. De Zorginspectie baseert zich op de erkenningsnormen vanwege de Vlaamse gewestelijke overheid." Een ondermaatse score op per-

soneelsaantal hoeft de erkenning niet in gevaar te brengen, omdat die afhangt van een gewogen score, waarin het personeelskader slechts één van de elementen is. Commerciële woonzorgcentra hebben gemiddeld een derde minder personeelsleden boven de Riziv-normen dan instellingen uitgebaat door vzw's en de helft minder dan instellingen uitgebaat door lokale overheden."

Winst herinvesteren Remy stelt een drastische maatregel voor: "De overheid ondersteunt de zorgsector financieel. Ze zou dan ook moeten verbieden dat winsten die de zorg oplevert aan aandeelhouders worden uitgekeerd." Hij pleit ook voor een scherper toezicht op het financiële reilen en zeilen van commerciële woonzorgcentra. die zijn nu, in tegenstelling tot OCMW- en vzw-rusthuizen, niet verplicht om winst te herinvesteren in hun zorgaanbod."

Volgens andere bronnen is de realiteit niet altijd even zwart-wit. Ook vanuit niet-commerciële instellingen hoor je wel eens klachten over bijvoorbeeld de prijs van verstrekte medicijnen. Een aantal jaren geleden rezen er ook vraagtekens bij de toegenomen omvorming van commerciële organisaties tot vzw's. Die vzw's konden dan geen winst meer uitkeren aan aandeelhouders, maar wel hun beheerders vergoeden. "De meeste klachten komen echter uit de hoek van de commerciële woonzorgcentra," onderstreept Remy. Hij verwijst daarbij ook naar een artikelenreeks, die einde mei verscheen in de –n.v.d.r. nochtans liberaal georiënteerde– krant Het Laatste Nieuws. Daarin komen diverse bewoners en personeelsleden van commerciële rusthuizen aan het woord. "Wegens de financiële en economische crisis is dit maatschappelijk debat in de achtergrond verzeild geraakt. De overheid moet de personeelsnormen optrekken, zowel voor het zorgpersoneel als voor de ondersteunende diensten," stelt Remy. "Want een betere personeelsomkadering leidt tot betere zorg en maakt werken in de sector ook aantrekkelijker. Maar we beseffen ook wel dat het in de huidige economische situatie moeilijk onmiddellijk te verwezenlijken zal zijn. Een rechtvaardigere fiscaliteit en een betere strijd tegen de fiscale fraude zou volgens ons al extra middelen opbrengen voor investeringen in zorg, onderwijs, cultuur en milieu." n Reacties: mail naar koenm@telenet.be

Bouwen aan de zorg

'Wegdromen met zicht op de voormalige mijnterrils'

Tekst: Tim Janssens Foto’s: Toon Grobet

Een blik op de erker in het kopvolume van het nieuwe gebouw. Het unieke uitzicht op de omgeving maakt dit de meest gegeerde plek in het woonzorgcentrum.

Ouder worden in eigen streek is deze dagen een gegeerd voorrecht dat lang niet iedereen te beurt valt. In het Limburgse Winterslag is dit nu echter wél mogelijk. Op privé-initiatief van het echtpaar Bart Houbregs en Geertje Vandevenne kwam er tegenover de historische gebouwen op de statige Evence Coppéeplaats immers een gloednieuw woonzorgcentrum: De Vierde Wand. Dit roodbruine, L-vormige volume is door een optimale inbedding in zijn markante omgeving dé place to be voor ouderen die graag betrokken blijven bij het leven op en rond de voormalige mijntuinwijk. Grote, panoramische glaspartijen en een druk gesolliciteerde brasserie zorgen voor een bruisende wisselwerking met de buitenwereld. De huiselijke sfeer en de sfeervolle inrichting maken het plaatje compleet.

Privé-initiatief Het regent zachtjes maar kordaat wanneer we op een grijze maandag de mooie Evence Coppéeplaats in Winterslag opdraaien. De mijnkathedraal (Heilig Hartkerk) op de kop van het plein ligt er ietwat troosteloos bij, maar wordt geflankeerd door twee krachtige, langwerpige gebouwen: op links de markante Syntra-hogeschool, op rechts een nagelnieuw volume met een sterke uitstraling dat de

Bouwen aan de zorg

naam 'De Vierde Wand' met zich meedraagt. “Deze naam is niet toevallig gekozen. De 'vierde wand' is een term uit de theaterwereld waarmee men de denkbeeldige scheiding tussen de acteurs op het podium en het publiek in de zaal aanduidt. Net zoals in een goede theaterproductie is het onze bedoeling om gebouw en buitenwereld zo veel mogelijk te laten versmelten.” Tot ons spreekt Bart Houbregs, gepokt en gemazeld in het verpleegvak en samen met zijn vrouw Geertje de founding father van dit mooie complex. We zijn te gast in zijn habitat: een pas geopend, eigen woonzorgcentrum dat nu al een beetje zijn tweede thuis is geworden. “Het idee om zelf iets op te starten bestond al veel langer,” licht Houbregs verder toe. “Na tien jaar geleden een vrij vroeg gestaakte eerste poging te hebben ondernomen, hebben we de draad in 2009 opnieuw opgepikt. Dankzij de finan-

ciële steun van de Vlaamse Overheid en Limburg Sterk Merk hebben we onze ideeën ook effectief kunnen concretiseren. De locatie vormde lange tijd een probleem, maar uiteindelijk zijn we op een braakliggend terrein in Winterslag gestoten dat we hebben kunnen overkopen van de stad. De vraag naar ouderenzorg was er immers zeer groot.”

Huiselijkheid en interactie met omgeving Wanneer we het nieuwe woonzorgcentrum betreden, valt één ding meteen op: dit is in de verste verte geen 'rusthuis' in de klassieke zin van het woord. Het hotelgevoel is meteen aanwezig, alsof je – na de glazen inkompartij te hebben gepasseerd – aan de grote balie op de rechterkant zomaar even een kamer zou kunnen boeken. Even verderop staat een kranige houten tafel met mooie zitmeubels, geruggensteund door een wandkast

De Vierde Wand, Winterslag

Een blik op de achterkant van De Vierde Wand. De schuin oplopende daklijn, de verticale raampartijen in de gevel en de karakteristieke roodbruine gevelsteen zorgen ervoor dat het nieuwe complex op architecturaal vlak aansluit bij de aanpalende historische bebouwing op de Evence Coppéeplaats.

De Vierde Wand is zeker geen 'rusthuis' in de klassieke zin van het woord. Het hotelgevoel is meteen aanwezig. Op rechts vinden we de strakke balie, links achteraan een gezellig zitgedeelte waar de bewoners graag gebruik van maken.

met boeken, magazines en gezelschapspelletjes. “Daar zitten de bewoners 's morgens geduldig te wachten op hun krant, precies zoals we voor ogen hadden,” vertelt Bart Houbregs. “In De Vierde Wand moet je als bewoner een thuisgevoel hebben. De typische, steriele ziekenhuissfeer is hier (gelukkig) ver te zoeken. De focus op huiselijkheid laat zich overal gevoelen: zowel in de gepersonaliseerde kamers (bewoners mogen hun kamer inrichten met eigen meubels) en het huiselijke interieur (zachte materialen, stijlvol behang, mooie armaturen, keramische vloertegels in de gangen, vinylvloeren met parketmotief in de kamers, ...) als in de omgang met de bewoners (geen bezoekuren, vlotte beschikbaarheid van personeel, ...).” Een zeer belangrijk aspect in dit verhaal, is de mate van interactie met de omgeving. De Vierde Wand is geen geïsoleerd gebouw, maar een onderdeel van de leefgemeenschap waar ook de Heilig Hartkerk en de nabijgelegen scholen deel van uitmaken. “We willen bovenal een sfeer van gastvrijheid creëren, opdat het woonzorgcentrum echt deel kan uitmaken van de omgeving,” aldus Houbregs. “Door aan het woonzorgcentrum bijvoorbeeld een vrij toegankelijke brasserie te koppelen, willen we de buitenwereld echt binnenbrengen. Dit lukt aardig, want inmiddels is ze al uitgegroeid tot een begrip in Winterslag en omstreken.”

Moderne vertaling van historische context Toen Bart Houbregs zijn wensen definitief op papier had, kwam het er voor hem op aan om een architect te vinden die ze in een allesomvattend ontwerpconcept kon gieten. Enige research bracht hem al snel bij PCP Architects, een Genks bureau dat zijn strepen al verdiend had met enkele hotels zoals Carbon in Genk en Eburon in Tongeren. Een woonzorgcentrum had PCP Architects echter nog nooit ontworpen, al beschouwde Houbregs dat zeker niet als een nadeel: “Integendeel, ik geloofde sterk in hun frisse, vernieuwende aanpak. Het enthousiasme en de gedrevenheid van PCP Architects werkte zeer aanstekelijk en heeft uiteindelijk tot een zeer vruchtbare samenwerking geleid, met een prachtig woonzorgcentrum als resultaat.” De specifieke locatie vormde een belangrijke factor in het ontwerpproces. Aangezien het complex deel zou gaan uitmaken van een historisch waardevolle locatie, moest de architect rekening houden met strenge stedenbouwkundige voorschriften. “Enerzijds moesten we als verwijzing naar de kerk een soort toren integreren in het ontwerp, anderzijds dienden we aansluiting te vinden bij de bouwlijnen van de oude schoolgebouwen aan de andere zijden van het plein,” vertelt projec➤ tarchitect Jochen Kerkhofs.

Bouwen aan de zorg

ZIEKENHUISBEDDEN

STIEGELMEYER

Mobilisering zonder zorgen

et Vertica Clinik ziekenhuisbed van Stiegelmeyer biedt liefst 8 verschillende houdingen voor herstellende residenten. Maar het vergemakkelijkt bovenal het opstaan: veilig, gebruiksvriendelijk en met oog voor het kleinste detail. Bel +32 (0)16 76 82 82 voor informatie of mail naar info@distrac.com

Distrac

W E L L C A R E

P R O D U C T S®

BURMEIER

TEMPUR

GERIATRISCHE ZETELS

ZORGMEUBILAIR

O&P

De Vierde Wand, Winterslag

Het totaalpakket van Distrac Voor de inrichting van 75 ruime kamers deed WZC De Vierde Wand een beroep op zorgmeubilair specialist Distrac uit Hoegaarden. “We hebben Distrac leren kennen op beurzen zoals Healthcare en Expo60+,” vertelt directeur Bart Houbregs. “De kwaliteit en de breedte van het Distrac-aanbod sprak ons meteen aan. Bovendien vonden we het belangrijk om een kwalitatief totaalpakket bij éénzelfde leverancier te betrekken.” Na consultatie leverde Distrac 71 Stiegelmeyer Elvido bedden plus 13 Stiegelmeyer Elvido Brevo bedden op de afdeling voor dementerende residenten. Alle bedden werden uitgerust met Tempur hospital standard matrassen. “Dat was een weloverwogen keuze,” vertelt Houbregs. “Decubituspreventie met Tempur betekent voor ons een rationele besparing van tijd en middelen. Net zoals we met de extralage Elvido Brevo verpleegbedden aan valpreventie bij dementerenden doen.” Na overleg met de binnenhuisarchitecte werden de Elvido verpleegbedden uitgerust met Alero panelen in de kleur bella noce/argentum. “Ook op dat gebied beantwoordde Distrac aan onze verwachtingen,” besluit Houbregs. “De technische en esthetische mogelijkheden van het Distrac-gamma zijn bijzonder ruim.”

De focus op huiselijk laat zich overal in het nieuwe complex gevoelen. Mooie decoratieve details verbeteren de woon- en leefkwaliteit van de 84 bewoners.

“We hebben deze eisen op moderne wijze vertaald en hebben geopteerd voor een gespiegeld L-volume waarbij de kop van het korte gedeelte uittorent boven het langwerpige gedeelte van het gebouw. Het hoogste punt van de kop komt overeen met het hoogste punt van de kerktoren en de toren van het tegenoverliggende Synta-gebouw. De schuin oplopende daklijnen vestigen de aandacht op dit uitspringende hoekvolume. Voorts is de betonnen basisstructuur afgewerkt met verlijmde bakstenen, wat het complex zowel een strakke, moderne als een authentieke, ambachte-

lijke look geeft. Tot slot zijn er de vele hoge raampartijen in de gevel, die De Vierde Wand eenzelfde verticaliteit geven als de aanpalende historische gebouwen.”

Het waarmaken van een droom Binnenin is het zoals eerder gezegd al huiselijkheid wat de klok slaat. De Vierde Wand biedt plaats aan 84 bewoners, die verdeeld zijn over 66 eenpersoonskamers en negen tweepersoonskamers op vier niveaus. Deze niveaus zijn in feite open plateaus die ingevuld zijn met lichte, flexibel te

verplaatsen wanden, wat een eventuele herinrichting of herbestemming in de toekomst mogelijk maakt. Elke verdieping bevat een gezellige leefruimte en biedt plaats aan een welbepaalde groep bewoners: “Het zorgprofiel van de bewoners is veranderlijk en vormt dan ook de basis voor de indeling van ons woonzorgcentrum,” aldus Houbregs. “Op het gelijkvloers wonen de valide ouderen. Zij hebben vrije toegang tot een terras en een tuin met petanquebaan. Op het eerste en het tweede niveau zijn er de zorgbehoevende ouderen, en op het derde niveau is er een speciale afdeling voor dementerenden met een aangrenzende daktuin.” De realisatie van De Vierde Wand werd definitief afgerond in november vorig jaar. De bouw werd in goede banen geleid door STRABAG, dat het complex op amper vijftien maanden tijd (van juni 2011 tot november 2012) wist te realiseren. “De bouw was op zich vrij klassiek, maar toch is vijftien maanden voor dit type gebouw behoorlijk snel,” vertelt projectleider Laurent Cardinaels. “Onze ervaring met het bouwen van andere woonzorgcentra zal hier ook wel een rol in spelen, maar vijftien maanden is in feite wel uniek. STRABAG heeft heel wat ervaring in bouwen voor de zorgsector. We hebben recent al heel wat ziekenhuizen en woonzorgcentra gerealiseerd (WZC Den Boogerd in Hechtel-Eksel, WZC Bessemerberg in Lanaken, kinderziekenhuis Prinses Elisabeth van het UZ Gent). In project De Vierde Wand waren we verantwoordelijk voor de ruwbouwwerken, afwerking en coördinatie van de technieken. Wat het project ook zeer fijn maakte, was dat we de werken vanuit ons kantoor in Genk hebben kunnen opvolgen. In zekere zin was het voor ons een thuismatch, en dan nog eentje die we met glans hebben kunnen winnen.” Dit geldt overigens ook voor de architect en de vele andere partijen die aan dit project meewerkten, die net als aannemer STRABAG geselecteerd ➤ werden via beperkte aanbesteding.

Bouwen aan de zorg

Convents Products leverde de vaste inrichting aan de Vierde Wand in Genk Rust-, verzorgingstehuizen en -residenties vormen al sinds 1985 de natuurlijke biotoop van Convents Products nv. Seniorenresidentie de Vierde Wand, waar Convents Products, de vaste inrichting verzorgde, is hiermee een uitstekend voorbeeld waarbij een gezonde balans tussen ergonomie, functionaliteit en

esthetiek onmiskenbaar aanwezig is. Bij de inrichting koos Convents Products voor kwaliteitsvolle materialen met een elegante afwerking, want nergens meer dan in de gezondheidszorg moet een interieur een heilzame invloed hebben op de mens.

www.conventsgroup.com Convents Products

| Laakstraat 53 | 3582 Koersel | T +32 11 45 81 00 | F +32 11 42 46 80

AD_Convents_BouwenADZorg_197x130mm.indd 1

21-05-2013 23:55

Crea-Decor leverde zetels uit haar eigen collectie aan de Vierde Wand in Genk Crea-Decor bvba leverde niet alleen zetels uit haar eigen collectie, maar ook tafels en stoelen voor de inrichting van de seniorenresidentie De Vierde Wand in Genk. De Vierde Wand opende eind 2012 de deuren in de wijk Winterslag. De residentie biedt woongelegenheid aan 84 senioren met een diverse vraag voor hulp en zorg. De 75 ruime kamers in het

woonzorgcentrum kunnen door de bewoners naar wens worden ingericht. Er zijn ook verschillende ontmoetingsruimten, een bibliotheek, een oranjerie en een brasserie gehuisvestigd in het gebouwencomplex. Tevens beschikt het woonzorgcentrum ook over een kleine afdeling voor dementerende ouderen.

www.crea-decor.be Crea-Decor

bvba

| Lochtemanweg 8 | 3580 Beringen | T + 32 11 45 46 82 | F +32 11 42 96 55

AD_CreaDecor_BouwenADZorg_197x130mm.indd 1

21-05-2013 23:52

De Vierde Wand, Winterslag

Het Limburg- en het Winterslag-gevoel is dan ook fel aanwezig in De Vierde Wand. Een perfecte illustratie hiervan is de uitkraging op het tweede en het derde niveau van het kopvolume, van waaruit je een schitterend uitzicht hebt over de Evence Coppéeplaats en de verderop gelegen mijnterrils van Winterslag. Een unieke meerwaarde die je nergens anders kan vinden en die de karakteristieke

omgeving bijzonder dichtbij brengt. Het mag dus duidelijk zijn: Bart Houbregs heeft hier niet alleen zijn eigen droom waargemaakt, maar ook die van heel wat Genkenaren die comfortabel ouder willen n worden in eigen streek.

FEITEN EN CIJFERS PROJECT: WZC De Vierde Wand Opdrachtgever: bvba Circumflex (Genk) Zorgverlener: bvba Circumflex (Genk) Architect: PCP Archtecten (Genk) Aannemer: Strabag (Genk) Vast-interieur: Convents (Koersel) Los-meubilair: Crea-Decor (Beringen) Bedden: Distrac (Hoegaarden) Nachtkastjes: Convents (Koersel) Totale oppervlakte terrein: 39 are Totale oppervlakte gebouw: 6000 m2 Capaciteit: 84 Totale bouwkosten: • investering zorgcentrum circa € 8,2 incl. BTW Aantal bedden: 84 Grootkeuken capaciteit: 120

“ARCHITECTURE BEGINS WHERE ENGINEERING ENDS.”

BOUWEN IS SAMEN GRENZEN DURVEN VERLEGGEN De

WALTER GROPIUS (1883-1969)

succesvolle

realisatie

van

een

project

begint altijd bij een open samenwerking tussen de verschillende partijen. Walter Gropius, zelf principieel voorstander van teamwerk, zou onze filosofie zeker hebben onderschreven. Een gebouw ontwikkelen, is geen soloprestatie. Het is de verdienste van architect én ingenieur, van aannemer én onderaannemer. In nauw en continu overleg met de opdrachtgever. Dankzij die totaalaanpak is STRABAG – met hoofdzetel in Wenen en actief van Canada tot Rusland – vandaag toonaangevend in utiliteitsbouw, industriebouw en civiele werken. Een moderne, open onderneming die de grenzen van haar vakgebied telkens weer met brio durft te doorbreken.

Sint-Augustinus - Wilrijk

120055

STRABAG Belgium NV Hoofdzetel Rijnkaai 37, B-2000 Antwerpen Tel. +32(0) 3/201 60 00 Fax +32(0) 3/201 69 12 E-mail: belgium@strabag.com De Vierde Wand - Genk

De Warande - Turnhout

Zorgcampus - Maasmechelen

Bouwen aan de zorg