bouwen aan
de zorg VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG
ST. Antonius Ziekenhuis wordt een gastvrij topziekenhuis
Beurs HealthCare in oktober in Brussel
NUMMER
4
2012
www.BOUWENAANDEZORG.eu
Scheiden van wonen en zorg Uniek in Wijchen
Zorgkamers inrichten is onze zorg
We hebben de kennis, de ideeën, de materialen... CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten. Vanaf engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen zich graag aan u voor:
cleanroomcg.com
gebebouw.nl
rooms-for-care.nl
rfc-products.nl ccgholding.nl
latera thema Universeel Ziekenhuisbed
www.positieveligbeleving.nl www.beddencoach.nl
wissner-bosserhoff Nederland · Amstelwijckweg 2 · 3316 BB Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: sales@wi-bo.eu · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff Belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be
foto: Fabio Bruna
‘Bewust van de toekomst?’
Jorissen Simonetti architecten
Simonetti architecten
Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk
Jorissen Simonetti architecten steunt Care4Future, kijk eens op www.care4future.nl.
Doetinchem Leide
Voorwoord In dit eerste nummer ná de zomervakantie kunt u – als trouwe lezer van Bouwen aan de Zorg – meteen weer aan de slag, want we zijn er met ons redactieteam weer in geslaagd om een zeer gevarieerd en sterk inhoudelijk blad van te maken. We kunnen dan ook concluderen dat er in de afgelopen weken en maanden eigenlijk geen sprake was van een reces. Integendeel; veel nieuwe projecten werden opgeleverd en innovatie staat ook absoluut niet stil. In deze Bouwen aan de Zorg kijken we bovendien al vooruit naar enkele beurzen die er aan komen. Een goed voorbeeld daarvan is de Healthcare, die op 10, 11 en 12 oktober in Brussel plaatsvindt. Ook de Nederlandse zorgbestuurder móet daarbij aanwezig zijn. Al is het alleen maar om te zien wat er in de praktijk plaatsvindt op het gebied van innovatie. En, een goed onderhoud met gesprekspartners uit hetzelfde vakgebied is natuurlijk nooit een overbodige luxe. Zonder ook maar werkelijk één enkel ander artikel te kort te doen, in deze editie van Bouwen aan de Zorg, attendeer ik u graag op het artikel over de Healing Architecture. Volgens het Dordrechtse architectenbureau EGM vereist Healing Architecture een integrale benadering. Integraal omdat er veel meer relevante vragen te stellen zijn in de hedendaagse dynamiek van de zorg. En het is bewezen; patiënten die in Healing Environments vertoeven, ervaren een beter welzijn. Voor nu wensen wij u wederom veel inspiratie. En, als u ons wilt inspireren; aarzel niet. Wij vertellen uw verhaal graag in de volgende editie van Bouwen aan de Zorg.
Jerry Helmers Eindredactie
Bouwen aan de zorg
5
bouwen aan
de zorg
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 12, nummer 4, 2012 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
8
Redactieteam Loet van Bergen, Hedvig Beunk, Jelleke Bouma, Rob Buchholz, Henk Geist, Johan Godschalk, Jerry Helmers, Tim Janssens, Koen Mortelmans, Marcel van Rijnbach, Willem-Jan Schampers, Bram Souffreau, Rick Steggerda, Jan Kees Verschuure, Margot Visser, Philip Willaert Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl
12
Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 Fotografie Jerry Helmers, Rob Heijkamp, Jurgen van Hoof, Erik Kottier, Raoul van Meel, Michel Oehlen, Peter Pannevis, Evert van Reijswoud, Jeanette Schols, Marc Soubron, Jan Kees Verschuure, Hilde de Wolf ABONNEMENTSPRIJS € 63,00 per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl
18
Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. DOELGROEP Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen. Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/ of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
26
Het Interview: twintig jaar VBOI
12
Jan Yperman Ziekenhuis officieel geopend
18
Zorg voor ouderen in Geleen
22
Scheiden van wonen en zorg uniek in Wijchen
26
Dementen zorg in Leopoldsburg
32
Thema Inrichting
43
St. Antonius Ziekenhuis wordt een gastvrij topziekenhuis
47
Column: Hoe tijdelijk is tijd?
48
Ontwerp en realisatie van zorggerelateerde ruimtes
50
Terugblik VTDV-congres: Back tot the future!
54
Prachtig gebouw met een eigen verhaal in Den Haag
Inhoud
43 58
Healing architecture vereist integrale benadering
60
Turnhout verwent senioren in De Wending
65
Thema Hang- en Sluitwerk
70
Vijverhof in Harmelen heeft een villakarakter
75
Thema Wanden en Vloeren
79
Voorbeschouwing beurs HealthCare in Brussel
82
Ontwikkeling Woonservicegebied in Nijmegen
87
De Nieuwe Notelaar, traditioneel en vooruistrevend
91
De Geinsche Hof, mix van bestaand en nieuw
95
Wie doet wat
54
60
70
87
91 BOUWEN AAN DE ZORG
+ VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG +
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
NUMMER
4
2012
WWW.BOUWENAANDEZORG.EU
2012 • JAARGANG 12 • 2 MAANDELIJKS
COVER
Behandelkamer MMC Veldhoven, ingericht met pendel en onderzoekslampen van RFC products bv®. Meer informatie: www.rfc-products.nl
bouwen aan
DE ZORG
4
ANTONIUS ZIEKENHUIS WORDT EEN GASTVRIJ TOPZIEKENHUIS
BEURS HEALTHCARE IN OKTOBER IN BRUSSEL
SCHEIDEN VAN WONEN EN ZORG UNIEK IN WIJCHEN
Tekst en foto's Margot Visser
Bestuursleden Luut Vlastra en Jan-Martien Touw over twintig jaar VBOI
‘Technici worden steeds meer managers’ Op 27 september a.s. viert de VBOI haar twintigjarig bestaan. In deze periode heeft de branchevereniging haar rol zien veranderen. Ging het in eerste instantie vooral om kennisuitwisseling tussen vakgenoten, nu ligt het accent meer op het leren omgaan met de razendsnelle ontwikkelingen in de techniek.
De voorbereidingen voor het lustrumfeest zijn in volle gang. Alweer voor het vierde jaar is voor de locatie NBC in Nieuwegein gekozen. De VBOI, Vereniging voor Beheer en Onderhoud in Instellingen, hoopt een hoge opkomst van haar leden, bestaande uit onder meer de hoofden technische dienst, bouwmanagers, en teamleiders in zorginstellingen. Penningmeester Luut Vlastra: “We hebben een interessant programma met twee boeiende sprekers. Allereerst komt René Hagen een inleiding houden over brandpreventie, naar aanleiding van de brand in het verpleeghuis in Oegstgeest. Helga van Leur komt vertellen over wat voor effect klimaatverandering kan hebben op een ‘zorggebouw’. ’s Avonds wordt ons nieuwe logo onthuld en de nieuwe website gepresenteerd, daarna gaan we ➤ lekker eten.”
8
Bouwen aan de zorg
het interview
Luut Vlastra en Jan-Martien Touw, bestuursleden VBOI
Bouwen aan de zorg
9
De kracht van Lopital Als expert in de bouw streeft u naar de optimale mix van functionaliteit, veiligheid en uitstraling. Wij van Lopital begrijpen dit. Dankzij onze ruime expertise op het gebied van bouwkunde, elektra en brandveiligheid zijn wij in staat om altijd met u mee te denken over de meest praktische, betrouwbare en niet te vergeten mooiste implementatie van onze hulpmiddelen. Dat is onze kracht! Door constant met u mee te denken, kunnen onze producten perfect worden geĂŻntegreerd in uw werkwijze en uw zorgvoorziening.
Bent u op zoek naar een betrokken leverancier die meer doet dan alleen het verkopen van producten? Neem dan contact met ons op of bezoek onze website: www.lopital.nl.
Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Lopital BelgiĂŤ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be
het interview
Het lustrum markeert het begin van een nieuwe geconfronteerd. Ten tweede wordt een technicus periode in het bestaan van de VBOI. De vereniging in een zorginstelling steeds meer een manager. gaat verder met een nieuwe structuur en aanpak. Hij moeten vooruit leren denken en zijn bevindinVlastra: “Twee jaar geleden kwamen we tot de gen op een heldere manier communiceren aan conclusie dat er een andere structuur nodig was. zijn management.” De vereniging werd volledig gedragen door het bestuur en dat was niet goed. We hebben nu ge- Jan Martien Touw: “Daar schort het vaak nog aan kozen voor een werkgroepenstructuur; één voor bij techneuten. Ze verzanden in details en kunnen congressen, één voor ledenbelang en één voor de noodzaak van hun advies vaak niet goed overcommunicatie. Verder willen we meer digitaal brengen. En dat is zonde, want techniek is cruciaal gaan communiceren. Daarvoor is Yammer geko- voor de veiligheid in een zorginstelling. Daar moet zen, ons eigen sociale netwerk.” Jan-Martien Touw: je niet op bezuinigen.” “Yammer is nu ongeveer een jaar in de lucht. Zelf gebruik ik het regelmatig als ik met een probleem Wat de rol van technici verder compliceert, is de op mijn vakgebied zit. Binnen een halve dag heb ontwikkeling dat technische diensten worden ik dan antwoord van een collega. We merken wel ondergebracht in het facilitair bedrijf. Vlastra: dat het vooral door jongere leden wordt gebruikt. “Dat kan een groot risico zijn. Het facilitair bedrijf Dat willen we graag nog verder uitbouwen.” heeft de focus vooral op de dienstverlening. Vinden patiënten het eten wel lekker, voelt men zich De VBOI gaat dus met haar tijd mee. Gezien de ra- prettig op de kamer. Dat gaat soms ten koste van zendsnelle technologische ontwikkelingen is dat technische zaken. Maar het houdt niet op als het ook een vereiste. Vlastra: “Ons vakgebied is zoveel complexer geworden in de afgelopen jaren. Die omslag is razendsnel gegaan. Daar moet je als technicus in mee, anders blijf je hopeloos achter. Wij proberen mensen die niet mee kunnen toch mee te krijgen.”
gebouw klaar is en hier is de sleutel. Laat technici meedenken. Je loopt anders vroeg of laat een keer tegen een probleem aan.” De VBOI staat volgens Vlastra inmiddels op de grens van volwassenheid. Wat gaat de volgende fase brengen? Vlastra: “We gaan meer contact met de NVTG zoeken. Veel van onze leden zijn ook daar lid. We willen een betere afstemming met hen bereiken. Ook willen we een kijkje gaan nemen bij onze zuiderburen. In België is er één grote branchevereniging voor technici in zorginstellingen die met hun congresdagen altijd een hoge opkomst hebben. Daar kunnen we van leren. En we willen meer jongeren aantrekken. Zij zijn nu ondervertegenwoordigd binnen onze vereniging. We gaan onderzoeken hoe we hen meerwaarde kunnen bieden.” Afsluitend wil Vlastra nog één opmerking kwijt over het lustrumcongres. “Ook niet-leden zijn van harte welkom. Zij kunnen zich n inschrijven op www.vboi.nl.”
20-JARIG JUBILEUM OP 27 SEPTEMBER
Twintig jaar geleden was de wereld nog een stuk eenvoudiger. De VBOI werd in 1992 opgericht om kennis uit te wisselen tussen technici in de zorg. Er bestond al een vereniging voor hoofden technische dienst, de NVTG, maar hier konden technici die werkzaam waren in verpleeg- en verzorgingsinstellingen geen lid van worden. Vlastra: “Deze technici waren buitengesloten. Voor hen werd de VBOI opgericht.” Inmiddels heeft de vereniging ruim 350 leden, en zijn er ook technici van ziekenhuizen aangesloten. Het ledenbestand is dus flink breder geworden. Toch kunnen beide clubs goed naast elkaar bestaan, denkt Vlastra. “De NVTG is vooral op strategisch niveau bezig. Wij zijn meer praktisch ingesteld. En het is ook maar waar je je thuis voelt.”
De Vereniging voor Beheer, Onderhoud in de Instellingen wereld viert de 20e verjaardag in de Blokhoeve hal te Nieuwegein. ´s Middags met sprekers, inleidingen, netwerkborrel etc. Afsluiting met een feestelijk buffet en feestavond.
Vlastra ziet momenteel op twee gebieden een rol weggelegd voor de VBOI. “Ten eerste verandert ons vak inhoudelijk. De techniek in zorginstellingen is veel complexer geworden, de digitalisering neemt steeds verder toe. Waar we vroeger bij wijze van spreken alles konden oplossen met een schroevendraaier, is dat nu niet meer mogelijk. Ook zijn er steeds meer eisen en regelgeving vanuit de overheid. Bijvoorbeeld op het gebied van legionellapreventie, brandveiligheid en energiebesparing. Daar worden technische diensten mee
Bouwen aan de zorg
11
Tekst: KMD Communication Foto's: Boeckx architecten
Fusieziekenhuis Jan Yperman in Ieper
Een functioneel ziekenhuis in volle beweging In september 2012 wordt het vernieuwde en uitgebreide Jan Yperman Ziekenhuis in Ieper officieel geopend. Boeckx architecture & engineering levert na tien jaar en twee grote bouwprojecten een modern en functioneel gebouw met een totale oppervlakte van 57.000 m² op. Geen kil ziekenhuis, maar een levendig ‘hotel’, waar het licht nooit meer uitgaat.
12
Bouwen aan de zorg
Het ziekenhuis Jan Yperman groepeert drie ziekenhuizen: het OLV-Hospitaal en de Kliniek Zwarte Zusters uit Ieper en het Mariaziekenhuis van Poperinge. Het Oostendse architectuurbureau Boeckx kreeg in het jaar 2000 de opdracht een nieuwbouw te realiseren, die de capaciteit van het bestaande en van twee andere ziekenhuizen kon opvangen. “Een grondige studie van de site en de bestaande gebouwen bepaalde wat we konden behouden en herbestemmen,” zegt architect Serge Lefevere. “Er werd ook een nieuwbouw achter de bestaande faciliteiten geïntegreerd.” In de eerste fase (2002 – 2007) werden een Y-vormig gebouw met zeven bouwlagen, dat vooral dient als polikliniek en ‘beddenhuis’ en een bijhorende medisch-technische blok met vier bouwlagen ge-
jan yperman, ieper
Entreehal
realiseerd. Daarna volgde de grondige renovatie van de bestaande gebouwen, die eerder uitgespreid liggen over de campus en drie bouwlagen omvatten. Het tweede project (2009 – 2012) voorzag onder andere in de bouw van een nieuwe geriatrie en administratief blok, een opvallende inkom en de buitenaanleg.
Aantrekkelijke inkom “Ieper Airport zeggen de critici over onze nieuwe inkom,” vertelt bouwcoördinator Rik Persyn. “Eigenlijk willen we iedereen die naar ons ziekenhuis komt een rustig hotelgevoel en geen angstig ziekenhuisgevoel geven.” Het nieuwe toegangsgebouw is een echte eyecatcher. Een oranjekleurige gevel uit cortenstaal met een grote luifel boven
Ingang spoedeisende hulp
de ingang geeft onmiddellijk aan, waar patiënten en bezoekers naartoe moeten. “De directie stond eerder sceptisch tegenover het cortenstaal,” zegt Serge Lefevere. “Maar een bezoek aan een aantal referentieprojecten kon hen overtuigen.”
Inganggevel van cortenstaal
De bezoeker komt terecht in een ruime hall met check-in en cafetaria. Hoge glaspartijen zorgen voor een heldere ruimte. Beeldschermen en een duidelijk overzicht van de artsen maken de bezoeker wegwijs. Het gebouw biedt ook plaats aan een kapel en een stille ruimte. Boven bevindt zich de administratie en boekhouding en zijn er enkele studio’s voor inslapende artsen. Een buitenpatio doet dienst als buitenterras voor het cafetaria en ➤ als rokersruimte.
Bouwen aan de zorg
13
Nieuwe domotica toepassingen op het Elvido Vervo bed
Stiegelmeyer en domotica
Domotica vindt zijn opmars op talrijke gebieden. Ook Europees marktleider Stiegelmeyer heeft die stap gezet door de implementatie op haar zorgbedden. Na het nodige denkwerk, welke toegevoegde waarde domotica kan betekenen voor de verschillende partijen, worden interessante toepassingen aangereikt voor de gebruiker, de resident, de directie, de technische dienst, … De Linak Open Bus technologie opent een digitaal platform om heel flexibel intelligente bewegingen draadloos aan te sturen. Die flexibiliteit laat toe talrijke externe huplmiddelen aan te sluiten.
DISTRAC Wellcare Products ® Bleyveld 14 - B-3320 Hoegaarden - Belgium Tel. + 32 (0)16/76 82 82 - info@distrac.com - www.distrac.com
Providing medical care, ergonomics and aesthetics™
jan yperman, ieper
Wachtkamer
Optimale veiligheid, zekerheid en gebruiksgemak. Kiezen voor Distrac was voor het Jan Yperman Ziekenhuis een keuze voor de bewezen waarde van Tempur antidecubitusmatrassen en optimale veiligheid en gebruiksgemak van de Stiegelmeyer zorgbedden.
Distrac is een vaste waarde voor zorginstellingen. Tempur wordt wereldwijd en wetenschappelijk erkend als de top in antidecubitus- en comfortmateriaal. Tempur is voor het Jan Yperman Ziekenhuis dan ook een logische keuze. Op antidecubituswerking en comfort zijn immers geen toegevingen mogelijk. Stiegelmeyer is met de productie van zorgbedden een toonaangevende speler in Europa. Concept en realisatie gebeuren in eigen beheer. Duurzame grondstoffen zijn de basis. Dankzij meer dan honderd jaar ervaring in het produceren van zorgmeubilair slaagt Stiegelmeyer erin om de productkwaliteit zeer hoog te houden. Bovendien garandeert de productieschaalgrootte een concurrentiële prijs. Voor het Jan Yperman Ziekenhuis is veiligheid voor de patiënt prioritair. De uiterst veilige doorlopende onrusthekkens van het Stiegelmeyer Seta bed gaven na intensief testen de doorslag. Geïntegreerde standaard bedverlenging en telescopische onrusthekkens, hoogteverstelling met voetpedaal en handbediening met eenvoudige pictogrammen zorgen voor een groot gebruiksgemak. Gespecialiseerde training voor het technisch personeel draagt bij tot bedrijfszeker zorgbedden. In het chirurgisch dagziekenhuis zorgen de mobiele Stiegelmeyer Mobilo brancards voor de nodige flexibiliteit. Een ziekenhuis ontsnapt niet aan de economische realiteit. De samenwerking tussen de verschillende partijen heeft geresulteerd in een uiterst efficiënt ziekenhuis met een optimale balans tussen patiëntenzorg, ergonomie en esthetiek.
Duidelijke routing
De inkom mondt uit in een sfeervolle glazen wandelgang vol kleur en kunst, waar natuurlijke klanken van klaterend water of tsjilpende vogels weerklinken.
Polikliniek en beddenhuis Om loopafstanden te vermijden werd voor de centrale nieuwbouw geopteerd voor een geconcentreerd, middelhoog Y-vormig gebouw met zeven bouwlagen. Het gelijkvloers is één grote polikliniek met consultatieruimtes en wachtzalen, terwijl de vijf verdiepingen het beddenhuis vormen. Elk niveau bestaat uit 2 verpleegeenheden met telkens 30 bedden. Centraal ligt de verpleegpost, die zo de bezoekers perfect kan opvangen en informeren. Elke afdeling heeft een eigen kleur, die overal terugkeert en zo de logistiek binnen het gebouw vergemakkelijkt. In de kelder bevinden zich onder andere de IT, de keuken, het restaurant en het auditorium.
Medisch-technisch en G-Blok In samenspraak met de directie en de artsen werd naast het beddenhuis een nieuw medisch-technisch blok met vier bouwlagen geplaatst, tevens het scharnierpunt tussen de bestaande - en nieuwe gebouwen. Daar bevinden zich ondermeer de spoedafdeling, de intensive care, het operatiekwartier, de recovery, het labo en de radiologie. Begin 2012 werd een volledig nieuwe vleugel met naast de geriatrie ook het labo pathologie opgeleverd. Tussen dit G-blok en de nieuwbouw vonden een aantal complementaire diensten hun nieuwe stek, bijvoorbeeld de isotopen en de MR. De nieuwe gebouwen bestaan uit een betonskeletstructuur die rust op een palenfundering. De gevels zijn uitgevoerd in donkerkleurige gladde elementen in architectonisch beton. Om het contrast tussen de donkere kleur van de nieuwe gebouwen en de witte kleur van de bestaande gebouwen niet te bruusk te maken, werd in de overgang voor een ➤ lichtgrijze kleur gekozen.
Bouwen aan de zorg
15
Auditorium
(Advertentie)
Boeckx.
heeft
tientallen
jaren ervaring in het realiseren van
complexe
bouwprojecten.
Of het nu ziekenhuizen, kantoren, openbare gebouwen, rusthuizen of scholen zijn, wij bieden onze klanten het meest creatieve en functionele ontwerp, de nodige ondersteuning tijdens de werken, een strikt timemanagement en continue budgetbewaking.
Boeckx. architecture & engineering
T +32 59 808 804
Torhoutsesteenweg 52
F +32 59 709 818
8450 Oostende
16
Bouwen aan de zorg
info@boeckx.be www.boeckx.be
jan yperman, ieper
IC kamer
Doorkijk in cafeteria
Kinderafdeling
FEITEN EN CIJFERS
Renovatiefase
Officiële opening
Die bestaande gebouwen werden immers grondig gerenoveerd. De materniteit werd heringericht met ruimere en heldere kamers, die een huiselijke sfeer creëren. Ook het verloskwartier en de arbeidskamers werden gemoderniseerd. Op de tweede verdieping huist het chirurgisch dagziekenhuis. Het concept is volledig nieuw: de patiënten wachten voor de operatie niet langer in kamers maar in een gemeenschappelijke ‘hotellounge’. Na de ingreep gaan ze naar een kamer of terug naar een gemeenschappelijke ruimte met zetels. “Zo kunnen meer patiënten tegelijk ontvangen worden en hebben die ook minder het gevoel in een ziekenhuis te zijn,” zegt architect Serge Lefevere.
Intussen werden ook de parkings voor artsen en bezoekers afgewerkt. Via een speciale inrit rijden de lijnbussen en de pendelbus van het ziekenhuis tot vlakbij de ingang. Knappe afsluiter is de ‘Zorgstraat’. Via deze overdekte straat met winkeltjes komen de bezoekers van de parking naar de inkom zonder echt buiten te moeten lopen.. Het fusieziekenhuis Jan Yperman in Ieper is klaar voor de officiële opening. Een speciale installatie met verschillende noodgeneratoren en dynamische UPS zorgt ervoor, dat er altijd elektriciteit in het gebouw is en het licht nooit n meer uitgaat.
PROJECT: Jan Yperman Ziekenhuis, Ieper Architect: Boeckx architecture & engineering, Oostende Projectarchitect: Serge Lefevere Veiligheidscoördinatie: Boeckx architecture & engineering, Oostende Algemene bouwleiding: Technische Dienst Jan Yperman Ziekenhuis (Rik Persyn) Interieur nieuwbouw: Bulvano, Wommelgem Bedden: Distrac, Hoegaarden Bedden intensive care: wissner-bosserhoff, Mechelen Bevallingstafels: wissner-bosserhoff, Mechelen Start werken project 1: 2002 Einde werken project 1: 2007 Start werken project 2: 2009 Einde werken project 2: 2012 Totale oppervlakte: 57.000 m²
Bouwen aan de zorg
17
Tekst: Willem-Jan Schampers Foto's: Jurgen van Hoof
Nieuw woonzorgcomplex Geleen Zuid voor huurder Orbis ‘pure noodzaak’
‘Zorg voor ouderen wordt steeds meer gevraagd’ In Geleen-Zuid, op de hoek van de Barbarastraat/Lienaertsstraat, is het afgelopen anderhalf jaar een spiksplinternieuw woonzorgcomplex verrezen. De drie woonblokken van elk drie verdiepingen, bieden ruimte aan groepswoningen voor psychogeriatrische cliënten van Orbis en zorgappartementen voor senioren met een zorgindicatie. De bouw was in handen van aannemingsbedrijf LAUDY Bouw & Ontwikkeling en vond plaats in opdracht van de Limburgse woningcorporaties ZOwonen en Woonpunt. Herm Leenders, directeur van Orbis Thuis: “Door het gereedkomen van de nieuwbouw verhuizen zestig cliënten van de meerbedskamers van Orbis St. Odilia naar de eenpersoonskamers van Orbis St. Jansgeleen. Tweeen-zeventig psychogeriatrische cliënten van Orbis St. Jansgeleen worden gehuisvest in de woonblokken voor kleinschalig wonen op de begane grond van de nieuwbouw.” De 66 zorgappartementen zijn bestemd voor senioren met een AWBZ-zorgindicatie. Deze bewoners wonen hier volledig zelfstandig, maar kunnen, uitgaande van hun zorgindicatie, zorgafspraken maken met de zorgverleners van het team van Orbis St. Odilia. Tevens is het mogelijk om diverse diensten van bovengenoemde locaties af te nemen. De verhuur van deze woningen verloopt via ZOwonen en Woonpunt. Leenders: “Pakweg zeventig procent van de doelgroep van de corporaties, is ook de doelgroep van verzorging en verpleging.”
18
Bouwen aan de zorg
Jongdementerenden Bijzonder aan het nieuwe woonzorgcomplex is dat in een van de woonblokken op de benedenverdieping vier van de twaalf woonunits zijn bestemd voor ieder zes dementerenden jonger dan 65 jaar en voor mensen met een niet-aangeboren hersenafwijking. “Dit is het eerste woonproject in de Westelijke Mijnstreek voor deze doelgroepen,” vertelt Leenders. “Het verloop van het ziektebeeld bij jongdementerenden is vaak anders dan bij ouderen met dementie. Als de jongdementerende niet meer thuis kan blijven, is opname in een reguliere woonvorm voor ouderen met psychogeriatrische problematiek vaak geen goede keuze.” Het woonproject biedt volgens Leenders speciale zorg en opvang voor jongdementerenden en tevens voor dementerenden met een psychiatrische achtergrond of gedragsproblematiek. “Omdat er veelal sprake is van een hogere zorgcomplexiteit en zorgzwaarte, zijn meer gespecialiseerde verpleegkundigen, verzorgenden en activiteitenbegeleiders nodig, die ook speciaal geschoold worden. Samen met (para)medici en psychologen
vormen zij een interdisciplinair team dat garant staat voor de volledige zorg.” In alle twaalf groepswoningen voor psychogeriatrische cliënten wordt zorg geleverd volgens het principe van ‘kleinschalig wonen’. Hier is het gebouw ook op ingericht. Zes cliënten delen onder begeleiding van een verzorgende een woning, waarbij ze een eigen slaapkamer hebben en een gezamenlijke woonkamer en keuken. Leenders: “We brengen de bewoners langzaam terug in een situatie die ze herkennen. Ook familieleden worden betrokken bij de zorg en komen zo ook in contact met de andere bewoners en hun familieleden. Mantelzorgers, professionals en vrijwilligers van Orbis doen het samen.”
Ouderen Zoals gezegd, hebben ZOwonen en Orbis voor een flink deel dezelfde doelgroep. Ton Mans, directeur/ bestuurder van de in Sittard gevestigde wooncorporatie, beaamt dat ZOwonen in een specifieke regio opereert, met relatief veel ouderen. “Derhalve neemt de bevolking hier af. Vanaf 2020 zal dit ook echt merkbaar worden. Vandaar dat we hier ook de
woonzorgzone daniken, geleen
afspraak hebben gemaakt, dat je pas een nieuwe woning mag bouwen, als je er ergens anders eentje sloopt. Om te voorkomen dat het aanbod steeds maar toeneemt, terwijl de vraag minder wordt.” Als de grootste verhuurder in de Westelijke Mijnstreek, constateert ZOwonen. dat zij door de vergrijzing haar aanbod moet veranderen. Er zijn immers steeds meer ouderen, die een voor hen geschikte woning vragen. “Dit betekent in de meeste gevallen gelijkvloers. We kiezen voor een strategie waarbij we proberen zo veel mogelijk het bestaande aanbod aan te passen aan de veranderende wensen van de bewoners. En voor een deel werken we natuurlijk ook samen met een aantal zorginstellingen. Voor specifieke voorzieningen en specifieke groepen.”
Specifiek
Kleinschalig wonen Naast de nieuwbouw in Geleen-Zuid zijn er ook voorzieningen voor kleinschalig wonen in Orbis De Zilverlinde in Geleen-Lindenheuvel, in Orbis Hoogstaete in Sittard en in Orbis ’t Pejjerhoes in Echt. Overigens is ‘een nieuw woonzorgcomplex in Geleen-Zuid’ slechts een werktitel. De naam voor het geheel luidt ‘Woonzorgzone Daniken’. Hiervan maken deel uit: de nieuwbouw, Orbis Hospice Daniken en Orbis St. Jansgeleen.
Jo Schaekens, teamleider projecten bij ZOwonen, valt hem bij: “We hebben nu 66 appartementen, waarvan er 22 voor rekening van Orbis komen. In de praktijk betekent dit dat zij in de drie gebouwen de begane grond huren. Die ruimtes zijn specifiek gebouwd en ingericht voor Orbis. Daar zijn dementerende jongeren en ouderen gehuisvest. Op de verdiepingen zijn het gewoon reguliere appartementen. Met een eigen entree, eigen voorzieningen, twee slaapkamers. De mensen die er wonen, huren via ons en Woonpunt, maar zijn in ➤ veel gevallen wel door Orbis aangedragen.”
Ook de naamgeving van de drie nieuwe gebouwen is al bekend: Athos (gelegen aan de Spaubeeklaan), Porthos (Barbarastraat) en Aramis (Lienaertsstraat). Binnenkort wordt de naam Orbis St. Jansgeleen ook vervangen, omdat er deze maand zowel somatische als psychogeriatrische cliënten zijn gehuisvest. Nadat uiteindelijk alle cliënten van Orbis St. Odilia zijn verhuisd naar Orbis St. Jansgeleen, komt het gebouw leeg te staan en wordt het volledig of gedeeltelijk gesloopt.
Bouwen aan de zorg
19
Innovatieve bouwer met rijke traditie
Als bouwer hebben we een rijke geschiedenis geschreven en in Limburg komt u LAUDY Bouw & Ontwikkeling dan ook overal tegen. In anderhalve eeuw zijn we uitgegroeid tot een full-service bouwonderneming die met 160 medewerkers in alle marktsegmenten opereert. De LAUDY organisatie beschikt over een brede kennis en ervaring en heeft beproefde concepten voor uw huisvestingsvraagstukken. Zo zijn we actief in de utiliteits- en industriebouw, woningbouw en restauratie. Met een heldere kijk op ontwikkelingen, een procesmatige werkwijze, een concurrerend prijsniveau en een grote regionale betrokkenheid is LAUDY de ideale partner om mee te bouwen.
Irenelaan 8 • 6133 BG Sittard NL • Postbus 89 • 6130 AB Sittard NL • T (046) 451 69 33 • F (046) 452 06 31 • E laudy@laudybouw.nl • I www.laudybouw.nl
woonzorgzone daniken, geleen
Er is volgens Schaekens ook een verschuiving te zien van mensen die gaan wonen in een traditioneel verzorgingshuis (gefinancierd met zorggeld), naar een ontwikkeling waarin ouderen steeds langer blijven thuis wonen. “Dit betekent echter wel dat corporaties zorggeschikte woningen moeten bouwen. En eigenlijk ook geacht worden te betalen. We investeren dus niet alleen meer in wonen, maar ook in zorg. Voordat je het weet kom je daarmee op een glijdende schaal. Hoever gaan we? Denk aan zaken als brandalarmering en vluchtwegen en voorzieningen op het gebied van domotica. Waar ligt de grens?”
Zorgelijk De toenemende kwaliteitseisen hebben ook tot gevolg dat opdrachtgevers als ZOwonen serieus
gaan kijken naar de kwaliteit die ze moeten leveren en de prijs die ze voor een woning vragen. De opbrengsten moeten omhoog of de kosten omlaag. Iets waarmee dus ook de aannemers te maken krijgen. LAUDY Bouw & Ontwikkeling heeft het woonzorgcomplex in Geleen gebouwd en herkent de zorgelijke geluiden vanuit ZOwonen. “Gelukkig is iedereen reëel genoeg om te beseffen dat de prijzen niet veel meer kunnen zakken. Ook de bouwbedrijven hebben natuurlijk hun lasten. Er moeten dus andere oplossingen worden gezocht. Bijvoorbeeld via ketensamenwerking.” LAUDY Bouw & Ontwikkeling, een bedrijf dat al honderdzestig jaar bestaat en inmiddels onderdeel uitmaakt van Ballast Nedam, is een grote regionale speler op het gebied van bouwen aan de
zorg. “We doen al sinds jaar en dag heel veel voor Orbis en ZOwonen,” zegt directeur Olaf Senden. “En voor diverse andere zorgverleners. Het is voor ons dus een bekende tak van sport. Onze specialiteit is eigenlijk alles wat niet zo standaard is. In dit geval is er duidelijk geïnvesteerd in een bepaalde leefkwaliteit. Denk bijvoorbeeld aan de extra brede gangen, waardoor je bevordert dat er een soort ontmoetingsplek ontstaat.” Hoewel Senden durft te beweren dat zijn bedrijf niet snel meer wordt verrast, geeft hij wel aan dat er geen enkel project ‘op de automatische piloot’ wordt gedaan. “Elke bouw vraagt toch weer bijzondere aandacht, omdat iedere opdrachtgever bepaalde eisen heeft en omdat je te maken krijgt met onvoorziene omstandigheden. Dit project is echter voorspoedig verlopen. We zijn in maart 2011 begonnen en de oplevering was in juli van dit jaar. In nauwelijks anderhalf jaar is een nieuw woonzorgcomplex uit de grond verrezen.. Toch een prestatie om trots op te zijn en weer een n prachtige referentie!”
FEITEN EN CIJFERS PROJECT: Barbarastraat, Geleen Opdrachtgever: Woonmaatschappij ZO Wonen, Sittard-Geleen / Woonpunt, Maastricht (resp. 44 zorgwoningen en 48 pg plaatsen door ZO Wonen, en 22 zorgwoningen en 24 plaatsen voor jong-demeterenden door Woonpunt) Zorgverlener: Medisch en Zorgconcern Orbis, Sittard Architect: Coonen Architecten, Echt Aannemer: Laudy Bouw, Sittard Bouwtijd: • Selectie architecten 2002 • Start nieuwbouw januari 2011 • Oplevering augustus 2012 Totale oppervlakte terrein: 13.900 m2 Totale oppervlakte gebouw: 13.545 m2 Capaciteit: • Licht en zwaar 72 plaatsen (24 voor jongdementerenden, 48 voor psychogeriatrische patiënten) • 66 woningen voor (zelfredzame) bewoners met een zorgindicatie Totale bouwkosten: • Voor het totale project waarvan 2/3 door ZO Wonen is gerealiseerd en 1/3 door Woonpunt • Investering zorgcentrum circa € 7.033.000 incl. BTW • Investering woningen circa € 10.890.000 incl. BTW • Totale investering € 17.923.000 incl. BTW Aantal bedden: 72 Aantal huiskamers: 12
Bouwen aan de zorg
21
Tekst en foto's Rob Buchholz
‘Nieuwbouwproject De Klapstraat maakt de wijk compleet’
Scheiden van wonen en zorg uniek voor Nederland De gemeente Wijchen is voorbereid op zowel de toekomstige groei van het aantal senioren als op de toenemende wens van deze groep om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. Indien nodig met op afroep beschikbare zorg. Het woonzorgcentrum Meander, onderdeel van het nieuwbouwproject aan de Klapstraat, is daarmee bijzonder voor Nederland omdat het als één van de eerste ook op het niveau van verpleeghuiszorg wonen en zorg gaat scheiden. Na de sloop van het intramurale zorgcentrum Elsthof, ontstaat de nieuwbouw van zorg- en huurappartementen plus zorgondersteunende plekken voor kantoren en medische toepassingen. De eerste fase is onlangs opgeleverd. Na de zomervakantie in 2013 start de bouw van fase twee.
Grootschalig project De eerste plannen voor dit zorgcomplex dateren al van eind jaren negentig. Na een aantal jaren van overleg tussen ZZG Zorggroep, woningcorporatie
Impressie van het complete project
22
Bouwen aan de zorg
Talis en de gemeente Wijchen werden plannen voor dit grootschalige project uiteindelijk omgezet in concrete actie. Het doel was om senioren zelfstandig te laten wonen in ruimtes die groter zijn dan de kamers waar ze tot dan toe in leefden. “Het oorspronkelijke idee was overigens om intramuraal te gaan bouwen. Daar zijn we uiteindelijk toch vanaf gestapt,” zo laat John Wittenaar, locatiemanager bij ZZG weten. Voor de zorggroep en Talis is dit project - waar wonen en ontmoeten centraal staan - een historisch moment. Bij de oplevering van het eerste deel zijn 46 driekamerappartementen gerealiseerd voor bewoners met een lichte zorgindicatie. Elk met een oppervlakte tussen de 73 en 85 vierkante meter. Daarnaast is een nieuwbouwcomplex gebouwd met 56 nieuwe
zorgappartementen voor intensieve zorg, vergelijkbaar met verpleeghuiszorg. Ook zijn hierin de plekken voor paramedische zorg en kantoren, een tijdelijke huisartsenruimte en ontmoetingsruimte gerealiseerd.
De bouw Een van de belangrijkste bouwpartners van Talis en ZZG Zorggroep voor de Klapstraat is Hendriks Bouw en Ontwikkeling uit Oss. Aan de hand van een reguliere aanbesteding werd voor deze aannemer gekozen. Jan Koning, projectmanager bij Talis legt uit: “Voor onze nieuwbouwprojecten nodigen wij meerdere aannemers uit om aan de aanbesteding deel te nemen. Daarbij werken wij graag met partners uit de buurt die een grote
de klapstraat, wijchen
Van Links naar rechts: John Wittenaar, Jan Koning, Johan Bombach en Rene Roelofs.
betrokkenheid tonen bij onze projecten. Natuurlijk stellen wij daarnaast ook de formele criteria op en kijken we naar hun orderportefeuilles. Op basis van al deze feiten plus de prima prijs-/ kwaliteitverhouding van Hendriks zijn wij met deze partij in zee gegaan.” Een beslissing die binnen Hendriks natuurlijk vol trots werd ontvangen. “Een aanbesteding is toch altijd weer spannend,” zo voegt Johan Bombach, Directeur Hendriks Projectontwikkeling toe. “Hoewel wij toch al vele jaren werken voor Talis, is het namelijk nooit vanzelfsprekend dat de keuze in ons voordeel uitvalt. We hebben ons als geïnteresseerde partner aan-
gemeld, vooral omdat dit project volledig binnen ons werkgebied valt. Bovendien is het een groot en uitdagend bouwplan waar wij uitstekend onze expertise en meerwaarde in kwijt kunnen. Grootschalige projecten als deze kunnen alleen succesvol zijn als de samenwerking van mensen optimaal is. Dan ontstaat echt kwaliteit.”
Gewoon wonen Omdat het twee aparte gebouwen zijn, besloot de opdrachtgever Talis het hele plan ook te zien als twee verschillende projecten. Om die reden is elk gebouw door een andere architect ontworpen. ➤
Bouwen aan de zorg
23
dome-x is een initiatief van hendriks bouw en ontwikkeling
Dome
ervaar de waarde van kennisdelen Uw kennis- en woonatelier
kanaalstraat 12 · oss
Dome-X is uit de steigers. In dit unieke campus-
Dome-X staat. Vult u het mee in?
concept gaan diverse partners samenwerken aan
Heeft uw organisatie samenwerken en kennisdelen ook in zijn genen
het wonen, leren en zorgen van morgen. Dome-X
en kunt u een specifieke meerwaarde inbrengen op het gebied van
is een toonbeeld van duurzaamheid, openheid,
mobiliteit, duurzame energieconcepten, financierbaarheid, nieuwe
innovatie en flexibiliteit. Ontworpen om te inspire-
media of andere actuele thema’s? Bel dan met Paul Jansen, directeur
ren en samen met alle belanghebbenden vraagge-
strategie en innovatie bij Hendriks Bouw en Ontwikkeling en kwar-
richte oplossingen en kennisvalorisatie te creëren.
tiermaker van Dome-X: 06-53576399. Mailen kan natuurlijk ook:
Exact waar deze tijd om vraagt.
pjansen@hb-oss.nl
kennispartners in dome-x: HENDRIKS BOUW EN ONTWIKKELING · OADIS · PA PRODUCTIES · RU BOUWADVIES · SCHRIJVERS ELEKTROTECHNIEK · AVANS HOGE SCHOOL · BOUWCON N ECT · DE TWE E SNOE KE N · E N E RGYHOUSE · KPE · KPN · RADBOU D UNIVERSITEIT NIJMEGEN · RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN
www.dome-x.biz
de klapstraat, wijchen
Het eisenpakket was vooraf door Talis vastgesteld. "Een architect kijkt altijd naar de doelgroep,” vertelt John Wittenaar. “Van daaruit ontwikkelt hij zijn visie op het gebouw. Het belangrijkste uitgangspunt was voor beiden dat het qua uitstraling niet de traditionele verpleeghuissfeer mocht hebben. Dat is in diverse aspecten terug te zien. De diversiteit aan kleuren die bij het wooncomplex Meander zijn gerealiseerd, zorgden in eerste instantie voor enige discussie bij mensen uit de buurt. Nu het eenmaal is opgeleverd, komt het beter tot zijn recht en vindt iedereen het mooi.” Tijdens de gehele bouwfase vond er een tweewekelijks overleg plaats zo laat projectleider René Roelofs van Hendriks weten. “Als je regelmatig overleg voert, kun je tijdens het traject bijsturen. Eventuele problemen zijn dan tijdens de werkzaamheden weer snel op te lossen.” Dat de werkelijke bouwtijd kort was, beschouwde Roelofs als een uitdaging. “Het betekent dat iedereen van meet af aan snel dient te schakelen, maar door de ervaring van alle betrokkenen was dat geen enkel probleem.”
Sociale aspect Niet alleen het gebouw van het zorgcentrum is anders, ook de zorg vindt hier dus niet op traditionele wijze plaats. De bewoners kunnen echter wel gewoon zorg krijgen tot het niveau van verpleeghuiszorg. In tegenstelling tot traditionele zorginstellingen hebben ze hier de mogelijkheid om zelf te blijven koken en de was te doen. Ook het inwonen van de partner is gewoon mogelijk. Verder zijn alle intelligente basisvoorzieningen, zoals domotica, in de woningen aanwezig. Zo kunnen senioren zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Denk hierbij aan valdetectoren, videocommunicatie en bewaking via een webcam. Daarnaast is ook het sociale aspect van dit gebouw volgens Wittenaar van groot belang. “Wijchen kent een populaire ouderensoos de Huttenkamp waar elke week zeshonderd mensen elkaar ontmoeten. Ze komen daar om te biljarten, zingen en voor vele andere activiteiten. De ruimtes in het nieuwe complex Meander zijn uitermate geschikt om al deze activiteiten te herbergen. Iedere be-
woner kan zelf beslissen of ze zelfstandig in hun appartement blijven of dat ze het gezelschap opzoeken.” Dit sterke sociale aspect kent nog een ander positief element. Jan Koning: “Ook vitale senioren bezoeken dit complex. Voor deze groep kan een belangrijke rol als mantelzorger zijn weggelegd. Het samen ondernemen van activiteiten met de bewoners kan daartoe behoren. Zo kunnen mensen elkaar op positieve wijze stimuleren en verdwijnt tevens een stukje eenzaamheid bij senioren. De Klapstraat maakt de wijk compleet, omdat er ook een mooie plek is voor 55plussers. We merken dat de belangstelling onder 55plussers bijzonder groot is.” Op 4 september 2012 start de verhuizing van de eerste groep bewoners. Dit traject zal ongeveer een week in beslag nemen. Ondertussen start de bouw van de tweede fase van dit innovatieve n zorgcomplex.
FEITEN EN CIJFERS PROJECT: De Klapstraat, Wijchen Opdrachtgever: Talis, Nijmegen Zorgverlener: ZZG Zorggroep, Groesbeek Architect: Maak Architectuur, Arnhem Aannemer: Hendriks Bouw, Oss Bouwtijd: (b.v. nov 2004 – okt. 2006) Start nieuwbouw: eerste fase januari 2011 Oplevering: eerste fase mei 2012 De Klapstraat bestaat uit 102 appartementen verdeeld over twee woonblokken. Het eerste blok bestaat uit 56 woningen met twee kamers. Deze zijn geschikt voor bewoners met een intensieve zorgbehoefte. In dit complex komt eveneens een multifunctioneel centrum.
Bouwen aan de zorg
25