bouwen aan
de zorg
VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG
Bartholomeus: historisch zorgondernemen
JAARCONGRES VBOI
NUMMER
5
2011
www.BOUWENAANDEZORG.eu
terugblik beurs EXPO 60+
Doordacht tot in detail
We hebben de kennis, de ideeĂŤn, de materialen... CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw, met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten.
cleanroomcg.com
gebebouw.nl
rooms-for-care.nl
rfc-products.nl ccgholding.nl
complete kamer inrichtingen
wissner-bosserhoff Nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: info.nl@wi-bo.de · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff Belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be
‘Samen werken aan onze leefomgeving’
Jorissen Simonetti architecten
Simonetti architecten
Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk I: jorissensimonettiarchitecten.nl
Doetinchem Leide
voorwoord
Met veel plezier presenteren wij u het vijfde exemplaar van Bouwen aan de Zorg in 2011. Al vooruitkijkend naar 2012, denken we – nee: we zijn er van overtuigd! – dat deze editie al een uitstekende opmaat is voor het volgende jaar. De tijden gaan sneller dan ooit en in de zorg lijken de ontwikkelingen maar niet stil te staan. Of dit nu komt door de ongewisheid van de politieke besluitvorming of de strakkere keuzes die moeten worden gemaakt vanwege de onrust op de financiële markten; één ding is zeker. Er wordt veel creativiteit gevraagd van iedereen die in de zorg en in het bouwen aan de zorg actief is. En dat komt wederom goed tot uiting in de artikelen in deze editie. Ons team van redacteuren is in de laatste weken dan ook wederom positief verrast. Het is en blijft inspirerend om elke keer weer in gesprek te mogen met al die partijen in de markt die graag hun kennis willen delen. Opvallend overigens dat het bouwen aan de zorg steeds meer wordt gebaseerd op een écht brede visie, die wordt gevormd door veel andere ontwikkelingen in de maatschappij. En zo hoort het ook: het leven is een aaneenschakeling van dwarsverbanden. Juist in tijden van toenemende transparantie worden die dwarsverbanden zichtbaarder en dat levert nuttige informatie op. Het geeft een beter antwoord op de vraag hoe je écht succesvol moet bouwen in de zorg. We zien het in deze editie. En, we zullen het ook zien in de laatste editie van dit jaar die u vlak voor de Kerst op de deurmat aantreft. Voor nu: veel leesplezier en inspiratie toegewenst,
Jerry Helmers Eindredactie
Bouwen aan de zorg
5
bouwen aan
de zorg
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ........................... . . . . . . . . . . . . ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg
www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 11, nummer 5, 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl Redactieteam Hedvig Beunk, Rob Buchholz, Henk Geist, Roel van Gils, Johan Godschalk, Jerry Helmers, Lilian Heijmans, Tim Janssens, Peter de Koning, Koen Mortelmans, Bram Souffreau, Irene Teunissen, Jan Kees Verschuure, Willem de Volder, Margot Visser, Philip Willaert
12
Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335
38
48
Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 Fotografie Rein Bollen, Roel van Gils, Jerry Helmers, Peter de Koning, Manon Koopman, Raoul van Meel, Michel Oehlen, Peter Pannevis, Evert van Reijswoud, Jeanette Schols, Jan Kees Verschuure, Willem de Volder, Hilde de Wolf Abonnementsprijs € 47,70 per jaar incl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert Opzeggingen Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. ..
Doelgroep Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen.
8
12
Medisch Centrum Hillegersberg in Rotterdam
16
Huiselijke sfeer bij Regina Pacis
20
Bessemerberg eenwording van mens en natuur
25
Column: Van buiten naar binnen, of andersom?
27
Expertise en ervaringen bij wissner-bosserhoff
28
Terugblik beurs EXPO 60+ te Mechelen
35
Audiologisch centrum eigentijdse uitsraling
36
Geborgen genieten in Huyse Fliedermael
39
Oncologie: balans tussen hightech en menselijke benadering
41
Instituut Verbeeten: cadeau voor patiënten en personeel
Het interview: Jan Van Hecke, voorzitter Prof-platform
.. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ............. ................................................... .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ..... . . . . . . . ............. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
20
60 BOUWEN AAN DE ZORG
...... . ... . ... . ... . . .. . .. . . . .. . .. . . . .. . .. . . .. . .. . .. .. . .. .. . .. . .. . .. ..
bouwen aan
+
DE ZORG
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
NUMMER
5
2011
2011 • JAARGANG 11 • 2 MAANDELIJKS
JAARCONGRES VBOI
45
Bartholomeus Gasthuis Utrecht historisch zorgondernemen
49
De Luwte past in de omgeving
53
Bezoekers moet graag willen komen in Zonnehuis
57
De marktwaarde van het jaarcongres VBOI:
59
De Arendshoeve wordt gerenoveerd
60
Hanzeborg: groot gebouw klein te laten zijn
64
Swinhove, ontspannen in dynamisch gebouw
69
MMC: uniek Vrouw Moeder Kind-centrum
71
Radaris Evolution van Nemef, maximaal faciliteren
75
Wie doet Wat
WWW.BOUWENAANDEZORG.EU
+
BARTHOLOMEUS: HISTORISCH ZORGONDERNEMEN
TERUGBLIK BEURS EXPO 60+
5
2011028 BAZ 05.indd 1
Een blik in de centrale hal van Hillegersberg, Zowel interieur als meubilair is door Van Eijk Interieurbouw gemaakt en geleverd.
64
25-10-2011 10:19:02
Jan Van Hecke, voorzitter PRof-platform
"Patiënten willen vaak meer in eigen handen nemen" “Mensen gaan niet graag naar een verzorgingstehuis,” zegt Jan Van Hecke, oprichter van het PRof-plaform. Dit platform omvat een consortium van bedrijven, dat timmert aan de ziekenkamer en de meegroeiwoning van de toekomst. Een ontmoeting. Van Hecke is een gedreven ondernemer, een man met een aanstekelijk enthousiasme voor innovatie. Maar ook heel zeker iemand met een hart voor mensen. De fabrikant - hij studeerde economie - van plaatsbesparend meubilair stond onder meer aan de wieg van de ziekenhuiskamer en de meegroeiwoning van de toekomst. Wij bezochten ze met onze gastheer in het Poperinge.
Krappe flat “Mensen gaan niet graag naar een verzorgingstehuis,” opent Van Hecke het gesprek. En hij weet waarover hij het heeft. Het verhuis van zijn hoogbejaarde moeder naar een kleinere serviceflat opende zijn ogen. Het nieuwe onderkomen kon haar en hem niet bekoren. De overgang van een grote en ruime woning naar een krappe flat was te bruut, om nog maar te zwijgen van de betutteling. “Voor ze stierf heeft ze mij gezegd dat ik daar iets aan moest veranderen. Toen heb ik het idee geopperd om de ziekenkamer van de toekomst te ontwikkelen."
Rond een thema In een mum van tijd verzamelde Van Hecke rondom zich enkele gerenommeerde fabrikanten, gebruikersverenigingen en onderwijsinstellingen met als gezamenlijk doel de ziekenhuiskamer van de toekomst te ontwikkelen. Van Hecke: “We zijn in 2009 met zeven leden gestart, vandaag zijn dat er 73. Het succes is enorm zozeer
8
Bouwen aan de zorg
zelfs, dat we bestudeerd worden door de Vlerick Business School en door de universiteiten van Leuven en Hasselt. Het slagen van ons opzet intrigeert blijkbaar deze instellingen. We zijn een open innovatieplatform rond een bepaald thema. Daar krijgen we veel reactie op. Heel veel. Ook Europa is gefascineerd voor het welslagen van ons project. Wat wij ambiëren? Een antwoord formuleren op een hele specifieke problematiek namelijk mensen zo lang mogelijk
thuis laten wonen ‘intergenerationeel’ en niet stigmatiserend.”
Universiteiten doen mee U voelde zich geroepen om het voortouw te nemen? Van Hecke: “Ik zat met het verhaal van mijn moeder in mijn hoofd, maar daarnaast wilde ik in de projectsector iets ondernemen. De projectmarkt is zwaar gereglementeerd en ik ondervond dat er collega’s waren die precies met
De ziekenkamer van de toekomst ziet er hip en gezellig uit.
het interview
Jan Van Hecke, oprichter van het PRof-plaform Patiëntenkamer van de toekomst De ‘Patiëntenkamer van de Toekomst’ is het eindresultaat van een intensief vooronderzoek naar de behoeften en vragen van de medische wereld. De medische wereld wordt in het kader van een ziekenhuisopname met steeds specifiekere vragen geconfronteerd van patiënten, bezoekers en collega’s. Patiënten willen meer privacy, autonomie en keuzevrijheid, bezoekers willen meer mogelijkheden om de patiënt bij te staan en een infrastructuur die het hen mogelijk maakt op een comfortabele manier in de buurt van de patiënt te verblijven. Het medisch personeel wordt op zijn beurt geconfronteerd met meer patiënten, een kortere opnameduur, een verhoogde rendabiliteit en efficiëntie. Daarom werd gezocht naar een vernieuwend en allesomvattend concept dat een antwoord biedt op deze diverse vragen. PRoF speelt hierop in door de patiënt en zijn omgeving centraal te stellen, met oog voor duurzaamheid, functionaliteit, gebruiksgemak en hedendaags design, en dit alles volgens de geldende Europese, nationale en regionale normen. Dit Vlaams project heeft Europese ambities en is het resultaat van een uniek samenspel van meer dan 70 partners. Hier vindt men alle mogelijke expertise, techniciteit en professionaliteit nodig voor de ontwikkeling van deze kamer.
Ziekenkamer van de toekomst, een dikke knipoog naar hedendaagse lifestyle.
hetzelfde bezig waren. Ik vind het van belang dat je weet waar anderen mee bezig zijn. Als je met elkaar daarover spreekt en overlegt, dan werkt dat alleen maar versterkend. Zo is PrOf tot stand gekomen. Ik heb zelfs de drie universiteiten Gent, Leuven en de VUB voor ons project kunnen winnen. Ze zijn complementair aan elkaar, complementariteit huldigt openheid.”
Allemaal mensen Hoe is het consortium samengesteld? Van Hecke: “Van elke specialiteit hebben we een iemand in de groep en dat hebben we heel bewust gedaan omdat men dan vrijer en nog opener kan spreken. Steek je twee specialisten bij elkaar, dan is de durf om vrij te spreken zoek.” U bent ook internationaal gegaan? Van Hecke: “Op een bepaald moment wilden we iets over verlichting en de kortste keren kregen we respons van Philips. Voor ik het besefte zat ik in Eindhoven. Het enthousiasme was groot.” ➤
Bouwen aan de zorg
9
De kracht van Lopital Als expert in de bouw streeft u naar de optimale mix van functionaliteit, veiligheid en uitstraling. Wij van Lopital begrijpen dit. Dankzij onze ruime expertise op het gebied van bouwkunde, elektra en brandveiligheid zijn wij in staat om altijd met u mee te denken over de meest praktische, betrouwbare en niet te vergeten mooiste implementatie van onze hulpmiddelen. Dat is onze kracht! Door constant met u mee te denken, kunnen onze producten perfect worden geĂŻntegreerd in uw werkwijze en uw zorgvoorziening.
Bent u op zoek naar een betrokken leverancier die meer doet dan alleen het verkopen van producten? Neem dan contact met ons op of bezoek onze website: www.lopital.nl.
Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Lopital BelgiĂŤ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be
het interview
Meegroeiflat De meegroeiflat van de toekomst heeft de bedoeling dat thuiszorg zeer positief in beeld wordt gebracht. Dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen vooraleer ze naar een serviceflat of naar een studio moeten verhuizen.
patiënten ongestoord een sigaretje kunnen roken. Vaak ziet men mensen in een ziekenhuis in de hal met een rollende baxter op zoek naar een rustige rookplaats. Het kan anders."
In de ziekenkamer van de toekomst kan men ook logeren
Loyauteit is ook een kernbegrip binnen het consortium? Van Hecke: “Heel zeker. We gaan niet achter iemands rug op zoek naar andere partners. Dat maakt dat we in de groep met mensen van allerlei kaliber te maken hebben en dat de sfeer, zoals gezegd, open en vrij is. De leden vullen elkaar aan en worden niet aangesproken met hun titel. We zijn allemaal mensen gelijk in rang en stand."
Hipper
In de PRoF is ook een balkon voorzien, een zitbank voor bezoekers, individuele beeldschermen en een ingewerkte 'papegaai'. Dat is de metalen stang waaraan baxters en dergelijke hangen, maar die niet elke patiënt nodig heeft. Dat is een van de kerngedachten: maak het zo knus mogelijk, verberg waar mogelijk alle 'ziekenhuismateriaal'. "Onze PRoF lijkt dan ook meer op een hotelsuite dan op een kille ziekenhuiskamer," zegt de initiatiefnemer van het project Van Hecke. Uit ervaring weet hij dat patiënten vooral meer privacy, veiligheid - er wordt vaak gestolen in rust- en ziekenhuizen - en comfort eisen. Niet alleen voor hen, ook voor de bezoekers. "En ook is er nog teveel betutteling, patiënten willen vaak zelf meer in handen nemen. Ze hebben heus niet voor alles hulp nodig."
U heeft intussen twee stevige projecten gerealiseerd? Van Hecke: "Het eerste project betreft een toekomstgerichte patiëntenkamer. Hoe ziet die eruit heeft u hier kunnen vaststellen. Ze is heel wat anders dan wat we meestal voorgeschoteld krijgen. Alles in deze kamer werd herdacht en opnieuw getekend." De Patient Room of the Future (PRoF), de patiëntenkamer van de toekomst, komt aan geheel andere verzuchtingen tegemoet. Ze oogt in elk geval hipper, eigentijdser... en duurder. De inbreng van de nv Boone, het bedrijf van Jan Van Hecke, bestaat uit een eenpersoonsopklapbed voor bezoekers die ziekenhuizen kunnen verhuren om zo de meerprijs van de PRoF - zowat 15 % duurder dan een 'klassieke' kamer - te recupereren.
Verborgen kwaliteiten
Als een hotelsuite
Van Hecke: "Het unieke is dat we vooruitstrevende maar bestaande technologie gebruiken ten bate van de gebruiker: de patiënt, het verplegend personeel en de bezoeker. Vroeger had een
De ziekenkamer mag best een leuke kamer zijn, zo klinkt in Poperinge de boodschap. Van Hecke: “Zeker. Het terras geeft de mogelijkheid dat
Het tweede project gaat over resideren en heet Personilized Residence of the Future. Nog een PRof? Van Hecke: "PRof is een acroniem voor de twee projecten. We tonen een wooneenheid waar ouderen en jongeren graag willen wonen. We zijn hier over de generaties heen gaan denken en we willen af van elke stigmatisering. Jongeren die dit project hebben bezocht zien zo’n woning best zitten.” Jan Van Hecke gaat met ons rond en wijst op de vele woongemakken en de verborgen kwaliteiten zoals de brede badkamer waar een rolstoel gemakkelijk zijn weg vindt. Maar ook een kast om die rolstoel uit het zicht te parkeren. Het appartement oogt inderdaad opvallend jong en fris.
De techniek als mothers little helper
ziekenhuis een bepaald budget en een stuk lap grond en kon het daarmee en daarop een aantal kamers optrekken. Met het overschot werd dan de kamer ingericht. Wij draaien het om. Met een afstandsbediening kan de patiënt trouwens alles zelf regelen: van lichten tot rolluiken. Er zijn afzonderlijke knoppen voor noodgevallen, en voor minder dringende tussenkomsten. En ook met de gevreesde ziekenhuisbacterie hebben we rekening gehouden: onder meer de vloer wordt chemisch behandeld om de bacterie te doden. Levensreddend is ook het 'monitoringsysteem', waarmee we patiënten continu en automatisch opvolgen. Via een badge die iedereen draagt. Als de computer merkt dat de temperatuur van patiënt X opvallend stijgt en zijn hartslag te fel daalt, wordt meteen een verpleegster gewaarschuwd, bij wijze van spreken nog vóór de patiënt zich onwel voelt."
Innovatie sturen Na de twee projecten weet het platform nog niet wat het derde project zal worden. Dat is volgens Jan Van Hecke ook niet erg. “Misschien een seigneurie,” laat hij zich voorzichtig ontvallen. “Maar dat is lang nog niet zeker. We hebben Chantal Van Audenhove van het Sint-Lucasinstituut in Leuven uitgenodigd als gastspreker. Zij is gespecialiseerd in ongeveer alles wat met veroudering te maken heeft. Onze vraag is: hoe gaan mensen in de nabije toekomst leven? Hoeveel mensen zullen binnen afzienbare tijd met Alzheimer leven? Hoe gaat de groep ouderen naar de toekomst zich ontwikkelen? Dat zijn allemaal vragen die de innovatie sturen. In geen geval willen we dat de genodigde, meteen het derde punt aanreikt. De discussie begint daarna en dan zien we wel waar dit naartoe leidt." In de groep zitten geen patiëntenverenigingen of federaties van ouderlingen? Van Hecke: "Dat hebben we heel bewust gedaan. Patiënten zien een nu-problematiek. Wij streven er naar mensen op te nemen die afstand kunnen nemen. Dat is echt nodig om tot innovatie te komen." n
Bouwen aan de zorg
11
Typisch Rotterdamse signatuur voor Medisch Centrum Hillegersberg Het Medisch Centrum Hillegersberg huisvest een groot aantal vormen van eerstelijnszorg. Het complex is een onderdeel van het stadsvernieuwingsproject ‘110 Morgen’ van de wijk Hillegersberg-Schiebroek. Architect Jacques Prins maakte een ontwerp met een typisch Rotterdamse signatuur. "Je komt vaak ontwerpen tegen die overal zouden kunnen staan. Dit past echt in deze wijk.”
Met de inhuizing van de apotheek, ongeveer een maand geleden, is het Medisch Centrum Hillegersberg aan het Minervaplein in Hillegersberg-Schiebroek volledig opgeleverd. De zorgdiensten die vroeger over heel de wijk verspreid waren, zijn nu ondergebracht in één gebouw. Er zitten een grote huisartsenpraktijk, een apotheek, twee fysiotherapeuten, een verloskundigenpraktijk, een praktijk voor orthopedagogiek en een prikcentrum. Boven het complex zijn negentig appartementen gehuisvest. In een aantal ervan wonen cliënten van Pameijer, die daar begeleid zelfstandig wonen. Hoofd Wonen JeanLouis Renooij van opdrachtgever Onze Woning: “Een leuk detail is dat deze mensen de balies be-
12
Bouwen aan de zorg
mannen en de koffie verzorgen in de praktijkruimten.” De tweede fase van het project is nog in aanbouw en zal naar verwachting eind 2011, begin 2012 worden opgeleverd. Hier komen het nieuwe deelgemeentekantoor, een notariskantoor, en nog meer zorgfuncties.
Stadsvernieuwingsslag De wijk heeft de afgelopen tien jaar een compleet ander aanzien gekregen. De woningen stammen uit de jaren vijftig en waren woontechnisch sterk verouderd. Na vijftig jaar was een stadsvernieuwingsslag nodig. Renooij: “We wilden meer differentiatie in de wijk. Er waren alleen sociale huurappartementen. De eerste
gedachte was alleen het bouwen van duurdere huur- en koopappartementen.” De ambities werden in de loop der tijd opgeschroefd. Architect Jacques Prins van Inbo uit Rotterdam: “Er zijn verschillende ontwerpvarianten geweest. Het zou eerst beperkt blijven tot woningen, pas later is de zorgfunctie toegevoegd. Het idee ontstond om een openbaar gebouw te creëren ten dienste van Hillegersberg-Schiebroek, met zorgfuncties die voor iedereen toegankelijk waren.”
Rotterdamse signatuur Prins liet zich bij het ontwerp inspireren door de Rotterdamse architectuur. “Het complex bevindt zich in Rotterdam, en dus heb ik die stijl
hillegersberg, rotterdam
Meubilair op maat voor MCH Van Eijk Interieurbouw uit Nieuw Lekkerland heeft het volledige interieur en meubilair voor het Medisch Centrum Hillegersberg geleverd. Alles is maatwerk. Eigenaar Egbert van Eijk:,,We hebben het interieur voor zowel de centrale hal als de individuele huurders geleverd. Onder meer de pantry’s, receptiebalies, leestafels, en vergadertafels. Met alle huurders is afzonderlijk gesproken en we hebben ontwerpen gemaakt op basis van hun wensen.” Van Eijk Interieurbouw maakt altijd op maat, er wordt geen standaard meubilair geleverd. Het bedrijf werkt met CNC machines, computergestuurd. Het bedrijf heeft twaalf mensen in dienst en werkt landelijk. Naast zorginstellingen werkt Van Eijk ook voor winkels, kantoren, en particulieren. Momenteel werkt Van Eijk ook voor het nieuwe gezondheidscentrum in Krimpen aan den IJssel, dit wordt één van de grootste gezondheidscentra van Nederland.
voor ogen gehad. Een zekere zakelijkheid, zonder dat het saai wordt, grote metselwerkvlakken met grote raamopeningen. De Schieweg van de architect Van den Broek is daar een goed voorbeeld van.” Er lag een stedenbouwkundig raamwerk voor de vernieuwing van de wijk, waarin onder andere voorschriften ten aanzien van kleur waren gegeven. Prins: “Daardoor harmonieert het gebouw goed met de nieuwbouw die door andere architectenbureaus is ontworpen. Er is een mooie homogeniteit ontstaan tussen de verschillende deelplannen. De wijk had vroeger een eigen signatuur, en heeft nu een nieuwe, geactualiseerde signatuur.” En die past goed bij het Rotterdamse karakter van de wijk, vindt hij. “Mijn
persoonlijke visie is dat je altijd moet proberen iets te ontwerpen wat zoveel mogelijk op de locatie is toegesneden. Dat is hier goed gelukt.”
Levendige sfeer Binnen is het uitgangspunt geweest om één grote ruimte met één sfeer te creëren, waar de verschillende zorgfuncties op aansluiten. Prins: “Je ervaart primair het totaal, in tweede instantie herken je de huurders pas. Het binnenplein is een ruimte waar iedereen komt. De wachtruimtes lopen in elkaar over, waardoor je een sterke integratie van de verschillende functies krijgt. We hopen dat de contacten tussen de huurders tot synergievoordelen zullen gaan leiden.” Er is
gekozen voor warme kleuren en materialen. Prins: “We wilden een levendige, niet te zakelijke sfeer creëren. Daarom hebben we gekozen voor de warme kleuren geel, oranje en rood, en is het meubilair in hout uitgevoerd.”
Soepel verlopen bouwtraject Het bouwtraject heeft lang geduurd, maar is soepel verlopen. Renooij: “We hebben geen moeilijke bezwaarprocedures vanuit de omgeving gehad. De grootste hobbel voor ons was de uithuizing en het weer terug verhuizen van bedrijven en winkels.” Architect Prins vond het de grootste uitdaging om een ontwerp te maken waarin iedereen zich thuis voelt. ➤
Bouwen aan de zorg
13
Uw partner in interieurbouw Al vele jaren zijn wij partner in interieurbouw voor architecten, designbureaus en aannemers of afbouwbedrijven als ook voor opdrachtgevers uit de kantoorinrichting, horeca, zorginstellingen, winkelbedrijven en de particulierensector. Wij zijn de laatste jaren uitgegroeid tot een allround meubel en interieurbouwbedrijf met eigen geautomatiseerde meubelfabriek, tekenafdeling en projectbegeleiders. Uw complete meubelmaatwerk is zodoende bij ons zeker in bekwame handen. Daarbij zijn wij VCA-gecertificeerd en gebruiken we waar mogelijk FSC gekeurd hout.
Of het nu gaat om een alarm, brandmeld, telefoon, camera, intercom, elektrotechnische installatie of keuring (NEN 3140) BROEKE elektrotechniek B.V. uw erkend installatie bedrijf !
Heemstede de Hartekamp
11500543 broeke.indd 1
24-10-2011 09:00:43 11500544 eijk.indd 1
Van Eijk meubel-interieurbouw B.V. Veenweideweg 1, 2957 LD Nieuw-Lekkerland Tel: 0184-684790 E-mail: info@vaneijkinterieurbouw.nl
www.vaneijkinterieurbouw.nl
24-10-2011 www.inbo.com advies stedenbouw architectuur bouwkunde
De Hartekamp, Heemstede is een instelling voor verstandelijk gehandicapten. In ons ontwerp voor de 240 zorgwoningen staat de versterking van de bestaande parkstructuur centraal.
12:39:05
hillegersberg, rotterdam
Architect Jacques Prins, links en hoofd wonen Jean-Louis Renooij van opdrachtgever Onze Woning.
BROEKE elektrotechniek is een totaal elektrotechnisch installatie bedrijf, hierdoor zijn wij voor onze opdrachtgever(s) de juiste partij om deze discipline uit te voeren. "Zo hebben wij ook de installatie van de Zorgboulevard Hillergersberg geïnstalleerd, totaal zo’n 3000m2. Hier hebben wij in samenspraak met de hoofdaannemer Bouwservice Buskoop een fantastisch complex kunnen installeren dat voorzien is van alle facetten waaronder camera bewaking, beveiliging, toegangscontrole, domotica, brandmeld / ontruiming, nood (verlichting) en uiteraard de elektrische installatie. Al met al een schitterend project waar je trots op kunt zijn". BROEKE elektrotechniek heeft alle facetten in eigen beheer zodat u als opdrachtgever alle disciplines uit handen kunt geven en zich daar geen zorgen over hoeft te maken. Ons bedrijf heeft ruim 50 jaar ervaring en is een echt Rotterdamse onderneming die service en kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan. Tevens zijn wij een Uneto en een NCP erkend installatie bedrijf, ook zijn wij aangesloten bij SEI en de HSG-Group tevens beschikken over een 24/7 storingsdienst voor onze opdrachtgevers. BROEKE elektrotechniek BV uw installatie is onze zorg!
“Hoe breng je mensen tot elkaar? Bij een herontwikkeling of herstructurering zijn er altijd mensen die bezwaren hebben, dat aspect wordt steeds belangrijker in ons vak.” In dit project verliep het contact met de bewoners gelukkig prima. Prins: “De bewonersorganisatie heeft vanaf het begin af aan een belangrijke invloed gehad in het traject. Er is altijd een afvaardiging aanwezig geweest bij vergaderingen en presentaties. Daardoor konden we goed op hun wensen inspelen.”
Samenwerkingsverband 110 Morgen Opdrachtgever voor het complex is Bouwvereniging Onze Woning. Met aannemers BAM en Dura Vermeer werd het samenwerkingsverband 110 Morgen opgericht, waarbinnen het project is ontwikkeld, naar tevredenheid van de opdrachtgever. Architectenbureau Inbo is verantwoordelijk voor zowel het bouwkundig ontwerp als het interieurontwerp. Het bureau heeft meerdere vestigingen, maar dit project is ontworpen vanuit de vestiging in Rotterdam. De feestelijke opening van het complex vond op 13 oktober plaats, maar het medisch centrum ‘loopt al als een trein’, vindt Renooij. “Mijn ervaring is dat mensen altijd de hakken in het zand zetten als er herontwikkeld gaat worden, maar als het klaar is zijn ze zo blij dat we doorgezet hebben. Dat gaat hier ook zeker op.” n
FEITEN EN CIJFERS
PROJECT: Medisch Centrum Hillegersberg Opdrachtgever: Bouwvereniging Onze Woning, Rotterdam Architect: Inbo, Rotterdam E-installatie: Broeke Elektrotechniek, Rotterdam Vast interieur: Van Eijk Interieurbouw, Nieuw-Lekkerkerk Selectie architecten: 2004 Start nieuwbouw: april 2009 Oplevering: juni 2011 Totale oppervlakte gebouw: 2600m2 Totaal: 106 woningen Deelnemers Medisch Centrum Hillegersberg (www.medischcentrumhillegersberg.nl): • Apotheek Hillegersberg • Huisartsencentrum Hillegersberg • Verloskundigen In Den Bolle Buik • Star MDC medisch diagnostisch centrum • miSenso Psychologen en Orthopedagogen • Groh&Janssen – 2Balance fysiotherapie, manuele therapie • Praktijk voor Natuurgeneeswijze Hella Masereeuw • Praktijk Oefentherapie Cesar en Kinderoefentherapie I.H.A. Verhoeven • Actief Fysiotherapie • Oefentherapie Bunnik • Focus diëtistenpraktijk • Odeem- en Oncologie fysiotherapie Van Deursen
Bouwen aan de zorg
15
Huiselijke sfeer van belang bij Regina Pacis
Gebouw van de
cliënt
Elke zorginstelling maakt bij het ontwikkelen van nieuwbouw- of renovatieplannen haar eigen keuzes over indeling, sfeer en de te verzorgen cliënten. Essentieel aspect hierbij is het welzijn en welbehagen van zowel personeel als cliënten. Een aangenaam leefklimaat, een optimale routing en een aantrekkelijke omgeving zijn van belang. Na een verblijf in een tijdelijke huisvesting trokken cliënten van Regina Pacis in Arnhem afgelopen juli in fases de nieuwbouw in. Regina Pacis is een van de locaties van Attent wonen welzijn zorg. Regina Pacis, centrum voor wonen met zorg en behandeling, bouwde op de plek van het oorspronkelijke onderkomen een villaachtig nieuw gebouw. De redactie van Bouwen aan de Zorg sprak met Frans van Haren, regiodirecteur Arnhem/Overbetuwe, en Ronald Plug,
16
Bouwen aan de zorg
directeur Het Architectenhuis, over de filosofie achter het gebouw, zowel intern als extern.
Minder zorgplekken De reden van de nieuwbouw is helder. Het voormalig zorgcentrum was te gedateerd en voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. Halverwege de jaren negentig ontstonden al de eerste plannen voor de toekomst van Regina Pacis. “Toen was er nog de discussie over renovatie en
aanbouw of nieuwbouw,” aldus architect Plug. “Een gefaseerde renovatie zou eindeloos lang duren en bleek meer te kosten dan nieuwbouw. Daar zit niemand op te wachten.” In dit nieuwe gebouw zijn minder zorgplekken dan voorheen. De reden daarvoor is simpel. Er mochten minder cliënten terugkomen op het terrein (eis van de gemeente en het toenmalig college van B&W). Zowel personeel als cliënten kregen de optie voorgelegd om terug te keren in de nieuwbouw
regina pacis, arnhem
Frans van Haren, regiodirecteur Arnhem/Overbetuwe (links), en Ronald Plug, directeur Het Architectenhuis (rechts).
of te kiezen voor een andere locatie van Attent wwz. Voorheen waren hier 300 cliënten. In het nieuwe gebouw is plaats voor maximaal 160 cliënten. Een aantal medewerkers werkt heel specifiek met een bepaalde groep. Dat is een specialiteit.
Domotica Het centrale thema bij Regina Pacis luidt: dit is het gebouw van de cliënt. Voor elke doelgroep is een speciaal woonzorgconcept gemaakt. Tevens is een techniek ontwikkeld waarbij de veiligheid en zorg voor cliënten optimaal is. De directie maakte de bewuste keuze om overdag iedereen vrij door het gebouw te bewegen. Van Haren: “PG-cliënten zijn voorzien van een tag om de
pols. Bij de receptie en de uitgang bevindt zich een speciaal detectiepoortje dat een signaal afgeeft. De receptioniste zorgt voor de eerste opvang van de betreffende persoon, maar ook de medewerkers op de afdeling krijgen een signaal als cliënt X zich richting de uitgang van het gebouw begeeft. De medewerkers hoeven bovendien niet continu naar een scherm te turen. Zij ontvangen een signaal en weten precies om welke cliënt het gaat en waar deze zich bevindt.” Plug vult dit aan. “In eerste instantie waren familieleden niet gelukkig met dit plan. Dit zou de privacy van vader of moeder aantasten. Ons weerwoord luidde: we willen de cliënten ook niet de hele dag op hun kamers opsluiten. Geef ze de vrijheid. De ervaring leert dat met name psychogeriatrische bewoners een bepaald leefpatroon ontwikkelen. Ze lopen een vaste route en kiezen alleen de plekken uit waar ze zich veilig voelen. Dat is een soort van natuurlijke zelfbescherming.”
Thuisgevoel Een ander belangrijk aspect bij het nieuwe Regina Pacis is het creëren van een echt thuisgevoel. Op de afdelingen verblijven niet meer dan tien cliënten. Dankzij deze kleinschaligheid ontstaat een echt gezinsgevoel. Daarvan is Frans van Haren overtuigd. “De cliënten ruiken het eten op de gang als iemand aan het koken is. Dan is het bijna etenstijd. Dit versterkt het thuisgevoel.” ➤
Bouwen aan de zorg
17
(Advertentie)
11500322 HET ARCHITECTENHUIS.indd 1
18
Bouwen aan de zorg
09-06-2011 11:39:52
regina pacis, arnhem
FEITEN EN CIJFERS Om de huiselijke sfeer nog verder te benadrukken, is bij de inrichting en indeling rekening gehouden met deze filosofie. Interieurarchitect Anita Haver maakte de keuze voor meubels. Deze zijn zowel stijlvol als traditioneel. De sfeer is misschien zelfs wel te omschrijven als retro. Terug naar het huiskamergevoel van de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, zonder daarbij oubollig te zijn. Alle stoelen, tafels en ander meubilair ogen namelijk tevens trendy. Dat is niet alleen op de afdelingen zichtbaar, maar ook in het sfeervolle restaurant. “Tevens is bewust gekozen om veel daglicht in de gebouwen te laten vallen,” laat Plug aanvullend weten. “In Regina Pacis zijn geen donkere gangen zodat het oriëntatievermogen van de cliënten overal optimaal blijft. Het contact met de groenrijke omgeving is voor cliënten zeker belangrijk.”
Natuur Daarmee heeft de architect een belangrijk punt. De gebouwen van Regina Pacis liggen in een prachtig glooiend park. Dit staat in contrast met de nieuwbouw die strak en wit is, waardoor deze glooiende sfeer nog beter tot zijn recht komt. Het zorgcentrum ligt langs de Velperweg, een kenmerkend gebied in Arnhem met
veel groen. “In overleg met de landschapsarchitect heeft deze goed naar de ligging en de logistiek gekeken,” aldus Plug. “Nergens overheersen de geparkeerde auto’s. De parkeerplaatsen zijn op speelse en bijzondere wijze in het park verwerkt. Bomen en gras lopen op natuurlijke wijze om de auto’s heen. Vanaf de straatzijde is nauwelijks te zien dat er in totaal veel auto’s geparkeerd staan. Ze zijn als het ware verstopt tussen het vele groen van dit park.” In Regina Pacis wonen psychogeriatrische en somatische cliënten, er is een afdeling revalidatie, een palliatieve afdeling, een afdeling voor gerontopsychiatrie en korsakov cliënten en kinderopvang. Tevens is er een specialistisch centrum voor behandeling & begeleiding in Regina Pacis gevestigd. “We hebben vanaf 11 juli de cliënten in fases welkom geheten,” aldus de regiodirecteur. “Op die momenten heb ik iedere cliënt persoonlijk gefeliciteerd en bij elke afdeling het glas geheven. Iedereen is trots hier te mogen wonen en werken. Er was zelfs een aantal cliënten dat direct een thuisgevoel had. Ondanks de nieuwbouw voelden zij aan dat ze op de oude plek terugwaren. Dat is natuurlijk een prachtig pluspunt voor alle betrokkenen.” n
PROJECT: REGINA PACIS Opdrachtgever: Stichting Attent wwz Architect: Het Architectenhuis, Apeldoorn Grootkeuken: 650 m2 (bruto, excl. Toerekening algemene ruimten) Restaurant: 334 m2 voor de zaal en 106 m2 voor de keuken is samen 440 m2. Bouwtijd: • Selectie architecten: juli 2000. • Start sloop januari 2009 • Oplevering sloop juni 2009 • Overdracht sloop naar nieuwbouw juni 2009 • Start nieuwbouw december 2009 • Oplevering mei 2011 Totale oppervlakte terrein: Het totale park is groot 72.745 m2 Totale oppervlakte gebouw: 13.395 m2 (bruto) Capaciteit: • totaal 160 plaatsen zijnde licht en zwaar 160 plaatsen. • voor 26 plaatsen zorginfra structuur Totale bouwkosten: • investering zorgcentrum circa € 30.800.000,- incl. BTW • totale investering € 30.800.000,- incl. BTW Aantal huiskamers: 16 Grootkeuken: 650 m2, 750 maaltijden per dag
Bouwen aan de zorg
19
Wzc Bessemerberg (Lanaken)
‘De eenwording van mens en natuur’ Oud worden in een omgeving die bulkt van de gezonde en rustgevende boslucht, maar die tegelijkertijd levendig en sociaal aantrekkelijk is: wie wil dat nou niet? Vzw Huize Sint-Anna maakte zich die bemerking ook en vond in de bosrijke site van het Lanaakse Sint Barbaraziekenhuis een ideale locatie voor de bouw van een nieuw woonzorgcentrum. Architectenbureau AR-TE kwam op de proppen met een vernieuwend concept: drie afzonderlijke bouwblokken, aan elkaar gekoppeld door een transparant glazen volume. De doordachte architectuur maakt dat het woonzorgcentrum één wordt met de omliggende natuur.
20
Bouwen aan de zorg
bessemerberg, lanaken
Het is geen eenvoudige opdracht om een synergie tussen mens en natuur tot stand te brengen aan de hand van een flink uit de kluiten gewassen gebouw, maar AR-TE lijkt er in dit geval bijzonder goed in geslaagd te zijn. Zowel aan de binnen- als aan de buitenkant verwijst alles naar de unieke natuurlijke omgeving, en dit zonder dat de bewoners moeten inboeten aan privacy en geborgenheid. “De nabijheid van het bos bracht ons ertoe om een transparant gebouw te ontwerpen waarin de binnenruimte aansluit op de natuurlijke omgeving,” vertelt Marc Vermeulen (AR-TE). “Zo slagen we erin om het bos een stukje naar binnen te brengen. Het groen fungeert als een levend schilderij: de bewoners hebben een prachtig zicht op de veranderende jaargetijden.” Dat uitzicht hebben ze zowel van binnenuit (door de vele glaspartijen) als vanop
Een dorp in het klein
Het nieuwe centrum telt in totaal 120 kamers. Elke verdieping huisvest drie leefgroepen. De privékamers zijn ondergebracht in de ‘traditioneel’ opgevatte bouwblokken. De leefruimten van de leefgroepen ontmoeten elkaar in een centraal gelegen glasvolume. De huiselijk ingerichte privévertrekken bevinden zich met andere woorden aan de buitenkant van het gebouw, terwijl het centrale gedeelte eerder voorbehouden is voor de meer publieke ruimtes. “Een dorp op zich,” noemt Lieven De Vadder van AR-TE het, “met straten (de gangen) die van de huisjes (de kamers) naar het dorpsplein (de gemeenschappelijke ruimte) lopen. We streven dat dorpselement na om het sociaal contact en de solidariteit jegens de minder mobiele bewoners te stimuleren. Indien gewenst kunnen mensen zich terugtrekken op hun kamer, maar in de 'Het woonzorgcentrum is een dorp op zich.' ruimtes daarbuiten is er in principe altijd leven in de brouwerij.” In dat op(Lieven De Vadder) zicht is de nabijheid van Sint-Barbara een grote troef. Wzc Bessemerberg is één van de vele de terrassen die aansluiten op als het ware een verlengstuk van het vroegere de leefruimtes en zo binnen- en buitenomge- mijnwerkersziekenhuis: het kan zorgbehoevende ouderen meteen opvangen en is bovendien ving met elkaar doen versmelten. Het nastreven van het ‘natuureffect’ weerspiegelt een trekpleister voor mensen die in een rustige zich ook in de (eerder traditionele) materiaal- omgeving van een hapje of een drankje wensen keuze. De gevels zijn bekleed met schorskleuri- te genieten. Op het gelijkvloers is er immers een ge bakstenen die het gebouw als het ware doen ruime, open cafetaria met een mooi terras. verdwijnen in het groen. De vele glaspartijen in het centrale gedeelte creëren tal van prachtige Comfort voor iedereen doorzichten. In de gangen en de publieke ruim- De bouw van het Bessemerberg-complex duurtes overheerst het grijze, ‘anonieme’ zichtbeton, de al bij al slechts anderhalf jaar. Bovendien werd dat de kleurrijke buitenwereld als het ware vrij het gerealiseerd met een eerder beperkt budget spel geeft. (9,5 miljoen euro, exclusief BTW). ➤
Bouwen aan de zorg
21
bessemerberg, lanaken
Distrac Distrac Wellcare Products® uit Hoegaarden is al meer dan 15 jaar actief in de verzorgingssector met de sterke merken Tempur® – drukverlagende matrassen en kussens – en Stiegelmeyer® zorgmeubilair. Zorginstellingen worden met reden steeds veeleisender op het gebied van zorgmeubilair. Distrac maakt een bewuste keuze voor producten met een optimale balans tussen medische zorg, ergonomie en esthetica. Distrac is al jarenlang de exclusieve verdeler van Tempur matrassen voor de zorgsector in de Benelux. Tempur biedt over het hele lichaamsoppervlak de juiste ondersteuning. Het verlaagt daardoor de druk op nek, rug, schouders en benen, en vermindert zo sterk de kans op doorligwonden. Jarenlang onafhankelijk wetenschappelijk en klinisch onderzoek heeft uitgewezen dat Tempur de beste oplossing is ter preventie van decubitus – het doorliggen – in combinatie met een hoog ligcomfort. Ons Stiegelmeyer Elvido bed is een echt succesverhaal in de intramurale zorgsector in de Benelux met vele duizenden tevreden residenten en gebruikers in de Benelux.
“De grote uitdaging voor ons bestond erin om de praktijk zien we dat de bewoners allemaal – binnen het strikte budgettaire kader – een ge- naar die centrale ruimtes trekken om gezamenbouw te ontwerpen dat toch goed scoort op het lijk te eten. Mensen die meer nood hebben aan vlak van leefbaarheid en comfort en een archi- geborgenheid, vinden die dan weer op de knus tecturale meerwaarde biedt. Het concept dat we ingerichte kamers. De specifieke vormgeving en inrichting van bedachten bleek 'Het omliggende groen doet dienst als levend schilderij.' het gebouw zich daar uitste(Marc Vermeulen) trouwens mikt kend toe te leniet enkel op nen. Vandaar dat we het ook beschouwen als een referentiepro- het comfort van de bewoners, maar ook op dat ject voor ons bureau,” aldus De Vadder en Ver- van het personeel. Door de opdeling in leefgroepen blijft de loopafstand voor het personeel bemeulen. Ook Patrick Claes, de algemeen directeur van perkt en heeft het een goed overzicht. Wat ook Huize Sint-Anna, is uiterst tevreden met het re- belangrijk is, is dat de architecten – in overleg sultaat. Vooral de graduele overgang van de pri- met ons – voldoende rekening hebben gehouvate naar de publieke ruimtes vindt hij erg goed den met de behoeften van de uiteindelijke geuitgewerkt: “We waren een voorstander van de bruikers. Bovendien werd het centrum perfect opdeling tussen kamers, semi-publieke (toegan- binnen ons budget gerealiseerd.” Woonzorgcenkelijk voor bewoners en hun families) en publie- trum Bessemerberg in Lanaken opende begin ke ruimtes (toegankelijk voor iedereen), en AR-TE mei z’n deuren en werd op 7 oktober feestelijk n heeft dit weten te integreren in één verhaal. In ingehuldigd.
FEITEN EN CIJFERS
PROJECT: WZC Bessemerberg, Lanaken Opdrachtgever: vzw Huize Sint-Anna, Lanaken Zorgverlener: vzw Huize Sint-Anna, Lanaken Architect: AR-TE/STABO, Leuven Bedden: Distrac, Hoegaarden Bouwtijd: jan. 2010 – mei 2011 • Start nieuwbouw: januari 2010 • Oplevering mei 2011 • In gebruik genomen oktober 2011 Totale oppervlakte terrein: Totale oppervlakte gebouw: 7836 m² Capaciteit: 120 Totale bouwkosten: Investering zorgcentrum: circa € 9.500.000 euro Aantal bedden: 120 Grootkeuken capaciteit: 600 maaltijden per dag
Bouwen aan de zorg
23