bouwen aan
de zorg VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG
Koeling grotere kostenpost bij Ziekenhuizen
Terugblik beurs HealthCare, Brussel
NUMMER
5
2012
www.BOUWENAANDEZORG.eu
Hoogstraten blijft ‘Hoog’
Doordacht tot in detail
We hebben de kennis, de ideeĂŤn, de materialen... CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw, met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten.
cleanroomcg.com
gebebouw.nl
rooms-for-care.nl
rfc-products.nl ccgholding.nl
sentida hospitel het mobiele extra lage bed
wissner-bosserhoff Nederland · Amstelwijckweg 2 · 3316 BB Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: sales@wi-bo.eu · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff Belgium · Bedrijvenlaan 1 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be
‘Is uw vastgoed ook duurzaam?’
Jorissen Simonetti architecten
Simonetti architecten
Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk I: jorissensimonettiarchitecten.nl
Doetinchem Leid
Voorwoord Voor u ligt al weer het vijfde nummer van dit jaar, uw vertrouwde ‘Bouwen aan de Zorg’. Met ons redactieteam, in België en in Nederland, zijn we weer volop op pad geweest. We hebben vele mooie bezoeken afgelegd bij nieuwe projecten en hebben ons laten inspireren door wat speelt in de markt. Eerlijk is eerlijk: voor ons is en blijft het toch ook altijd erg spannend of er wat ‘nieuws te melden is’ vanuit de markt, maar we komen nooit bedrogen uit. U zult dat ervaren als u door deze editie bladert. Een aantal voorbeelden: Zo waren we op bezoek op de nieuwe kinderafdeling van het Academisch Ziekenhuis in Diest. Het is een kinderafdeling die vooral speelsheid uitstraalt. De kinderen, die daar helaas moeten verblijven, zullen de term ‘Healing Environment’ niet kennen maar feit is wel dat het gewoon werkt; als kinderen in een prettige omgeving verblijven, dan voelen ze zich beter. Hoe ziek ze ook zijn. En, als ze zich beter voelen, dan zullen ze ook positiever blijven om te genezen. Interessant is ook het verhaal over het aangepast bouwen voor Alzheimerpatiënten. Over Alzheimer hoeven we u zelf niets te vertellen. De vraag is alleen hoe je de omgeving inricht voor deze mensen die getroffen zijn door deze ziekte. Patrick Verhaest van het Expertisecentrum Dementie vertelt erover. De essentie? Dat is het scheppen van herkenbare punten voor de patiënten. Dat is duidelijk een andere visie dan de traditionele rondgangen die vroeger altijd werden gemaakt. Kortom, inspiratie genoeg om uw bouwen aan de zorg van nieuwe impulsen te voorzien. Wij zijn zelf al druk bezig met het laatste nummer van dit jaar, maar voor u nu de uitdaging om die prachtige verhalen te vertalen naar uw alledaagse praktijk. Veel leesplezier!
Jerry Helmers Eindredactie
Bouwen aan de zorg
5
bouwen aan
de zorg
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 12, nummer 5, 2012 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
8 Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl Redactieteam Loet van Bergen, Hedvig Beunk, Jelleke Bouma, Rob Buchholz, Henk Geist, Johan Godschalk, Jerry Helmers, Tim Janssens, Koen Mortelmans, Marcel van Rijnbach, Bram Souffreau, Jan Kees Verschuure, Margot Visser, Philip Willaert Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl
12
Secretariaat Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 Fotografie Loet van Bergen, Jerry Helmers, Rob Heijkamp, Jurgen van Hoof, Tim Janssens, Erik Kottier, Raoul van Meel, Michel Oehlen, Evert van Reijswoud, Marc Soubron, Jan Kees Verschuure, Hilde de Wolf
16
ABONNEMENTSPRIJS € 63,00 per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. DOELGROEP Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen. Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/ of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
26
Het Interview: Aangepast bouwen voor Alzheimerpatiënten
12
Open Vensters Ameide: “Een leefbaar huis”
16
ReVarte Edegem, bouwt, sloopt en revalideert
21
Vakbeurs Zorgtotaal 2013 te Utrecht
26
Stedeakkers Hoogstraten blijft ‘hoog’
30
Ontwikkelspartners voor Parc Transwijk, Utrecht
33
ProF: De niet-stigmatiserende rusthuiskamer
34
VBOI viert twintigjarig bestaan
38
Vervoort en wissner-bosserhoff voor totaalinrichting
40
Nifterlake Amstelveen: Comfortabel en huiselijk gebouw
44
Hartelijke zorg bij Ter Meeren in Neerijse
51
Bij Marnix Vlaardingen – was het vroeg aan tafel met elkaar
Inhoud
54
Sneller met Prefab bij Het Zamen in Den Haag
58
Healthcare 2012: 'Eén en al hospitality'
66
Optimal leefomgeving bij Mezzo in Wolfheze
69
Een toepassing met veel extra´s
70
Koeling steeds grotere kostenpost bij Ziekenhuizen
75
Passie en plezier bij Het Architectenhuis
77
Licht en transparantie in Tübingen, Duitsland
78
Alle producten en diensten bij Assa Abloy
80
Elisabeth Centrum Breda, mooi en vooral bewoonbaar
84
Wonen naar eigen wens in Okkernoot te Schoondijke
88
Kinderafdeling AZ Diest in een gestileerd bos
91
Wie doet wat
44
40
51
66
77
84 BOUWEN AAN DE ZORG
+ VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG +
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
NUMMER
5
2012
WWW.BOUWENAANDEZORG.EU
2012 • JAARGANG 12 • 2 MAANDELIJKS
COVER
bouwen aan
DE ZORG
In Eikenhorst Groesbeek, zijn er kleine en intieme ruimten gecreëerd met een rustige sfeer, en diverse prikkels
KOELING GROTERE KOSTENPOST BIJ ZIEKENHUIZEN
TERUGBLIK BEURS HEALTHCARE, BRUSSEL
HOOGSTRATEN BLIJFT ‘HOOG’
5
2012028 BAZ 05.indd 1
17-10-12 09:22
Tekst en foto's Koen Mortelmans
Patrick Verhaest (Expertisecentrum Dementie):
Aangepast bouwen voor Alzheimerpatiënten Hoe moet een woonzorgcentrum er uitzien om mensen met dementie er zich thuis te laten voelen? Aan welke vereisten moet het gebouw beantwoorden om ze er hun weg te doen vinden en te laten aarden? Hoe kan je door vormgeving en inrichting van de woonomgeving ervoor zorgen dat mensen met dementie goed wonen? Erik Stroobants en Patrick Verhaest van Expertisecentrum Dementie Vlaanderen bogen zich over deze vraag. Ze bezochten daarvoor twintig woonzorgcentra in heel Vlaanderen en worstelen zich door de internationale wetenschappelijke literatuur. Het resultaat was een stevig boekwerk. Patrick Verhaest is wetenschappelijk medewerker heid. Pioniers hierin zijn wzc Huis Perrekes in Geel van het Expertisecentrum Dementie Vlaande- en wzc De Bijster in Essen. Almaar meer Vlaamse ren en redacteur van Denkbeeld, een tijdschrift zorgorganisaties volgen dit voorbeeld of overweover psychogeriatrie. Eerder werkte hij in een gen het te doen." Ook in Nederland is het kleinwoonzorgcentrum, waar hij zich al focuste op de schalig wonen in volle opmars, stel Verhaest vast. psychosociale aspecten van het woon- en leefkli- "Zo was in 2005 slechts 10% van de verpleeghuismaat. Het Expertisecentrum voert beleidsvoorbe- zorg er kleinschalig georganiseerd, maar in 2010 reidend werk uit voor ondermeer de Vlaamse en beliep dit aandeel al 25%. De Nederlandse pionier de Belgische federale overheid en vertaalt weten- is het Anton Pieckhofje in Haarlem. Het werd geschappelijk onderzoek in praktische toepassingen. concipieerd als 'oerhuis,' het huis waarvan mensen "Meer nog dan gezonde mensen zijn personen van kinds af aan een voorstelling hebben." met dementie afhankelijk van de kwaliteit van hun omgeving. Die kwaliteit beïnvloedt hen ten Aangepast bouwen voor personen met dementie goede of ten kwade," steekt hij van wal. Een bepa- is niet nieuw. "Maar vroeger gingen de ontwerlend aspect voor die kwaliteit is huiselijkheid. "Een pers nogal gemakkelijk uit van rondgangen, om huiselijk ingerichte leefomgeving nodigt uit om dwaalgedrag op te vangen. Recent onderzoek 'er even bij te komen zitten'.Maar het is niet vanzelf- wijst echter uit dat mensen met dementieproblesprekend om in een woonzorgcentrum huiselijk- men zich hierin net moeilijker kunnen oriënteren. heid te verzoenen met de normen inzake hygiëne Het komt er op aan hoeken en kruispunten zoveel of de eisen van de lokale brandweer. mogelijk te beperken maar ervoor te zorgen dat de belangrijke plaatsen altijd zichtbaar blijven. Vlaanderen en Nederland Zo vermijd je onrust." Overzichtelijkheid alleen is "In verschillende Europese landen en in Noord- onvoldoende, zet hij een volgende stap. "VergeAmerika ontstonden de voorbije twintig jaar lijk het met de terminal van een goed georganigespecialiseerde collectieve woonvormen voor seerde luchthaven. Alles is er duidelijk, maar de personen met dementie. De meeste ervan werken omgeving nodigt absoluut niet uit om er te blijkleinschalig, al sluit dit niet uit dat ze deel kunnen ven zitten. Een dementievriendelijke omgeving uitmaken van een groter geheel. In Vlaanderen moet interesse opwekken en uitnodigen om er te kennen we vooral het kleinschalig genormali- blijven. Een hoekje met een piano bijvoorbeeld. seerd wonen. Zo normaal mogelijk wonen is het Een piano is ideaal, want goed herkenbaar en de uitgangspunt hiervan. De klemtoon ligt op de mensen kunnen er zelf op tokkelen. Ze brengt ook kwaliteit van leven en relaties, zorg op maat en zuivere klanken voort. In het algemeen komt het een evenwicht tussen autonomie en geborgen- erop aan de geluiden goed te doseren."
8
Bouwen aan de zorg
Het ovale kookeiland is het middelpunt van een leefgroep in wzc Sint-Anna in Veurne. Essentieel zijn de sfeer en de geuren. De hoofdmaaltijd wordt er niet gemaakt, alleen "geregenereerd." Wie kan, dekt mee de tafels, haalt borden, bestek en glazen uit de kast. De koelkast is een meubel voor iedereen. Wie als tussendoortje een potje yoghurt of een flesje bier wil, kan het nemen, zoals thuis.
het interview
Patrick Verhaest: "We mogen niet onderschatten welk effect de omgeving kan hebben op het functioneren van de persoon met dementie, zijn omgeving en de hulpverleners die hem bijstaan."
Erik Stroobants en Patrick Verhaest, Architectonica, 'Een thuis voor mensen met dementie' Epo en Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, Antwerpen, 2012, 301 blz., ISBN 978 94 91297 12 0, 37,50 euro. Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, telefoon + fax +32 (0)70-224.777, www.dementie.be
Bouwen aan de zorg
9
De kracht van Lopital Als expert in de bouw streeft u naar de optimale mix van functionaliteit, veiligheid en uitstraling. Wij van Lopital begrijpen dit. Dankzij onze ruime expertise op het gebied van bouwkunde, elektra en brandveiligheid zijn wij in staat om altijd met u mee te denken over de meest praktische, betrouwbare en niet te vergeten mooiste implementatie van onze hulpmiddelen. Dat is onze kracht! Door constant met u mee te denken, kunnen onze producten perfect worden geĂŻntegreerd in uw werkwijze en uw zorgvoorziening.
Bent u op zoek naar een betrokken leverancier die meer doet dan alleen het verkopen van producten? Neem dan contact met ons op of bezoek onze website: www.lopital.nl.
Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Lopital BelgiĂŤ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be
het interview
Woonzorgcentrum Morgenster in Sijsele brak de monotonie van een lange gang door halverwege een ronde hoek met zitruimte en muurhoog breed raam aan te brengen.
Een zithoek met piano in Huis Perrekes in Geel. De piano is niet louter een sierstuk, ze wordt regelmatig bespeeld.
Woonzorgcentrum De Maretak in Sint-Andries-Brugge vermijdt rusthuismeubilair, behalve voor de tafels en de stoelen. Sommige 'huiselijke' meubelstukken kon het tweedehands op de kop tikken. In de kamers is alleen het bed eigendom van het woonzorgcentrum, voor de veiligheid van de bewoners en de werkvriendelijkheid voor de medewerkers. Verder mogen de bewoners eigen meubelen meebrengen. Huiselijk en herkenbaar voor hen, goedkoper voor het wzc.
Herkenbaarheid
Meubilair op de gang in woonzorgcentrum ZNA Joostens in Zoersel.
Deurherkenning in woonzorgcentrum Corsala in Beringen.
Onopvallende deur en deurklink in woonzorgcentrum Sint-Elisabeth in Hasselt.
De herkenbaarheid van de omgeving moet zintuiglijk worden opgebouwd. "Er zijn aanwijzingen voor het belang van warme zonnige kleuren, zoals geel, zalm of perzikkleuren. Deze kleuren zouden een positief effect hebben op de eetlust en zijn dus zeker in de eetruimten aan te bevelen. Warme kleuren zetten over het algemeen aan tot activiteit en zijn dus geschikt voor de publieke ruimten. De slaapruimten zouden dan een eerder blauwe of groene tint kunnen krijgen, wegens rustgevend. Helderwit is niet aan te bevelen, zeker in combinatie met de sterke belichting. Dit zou verblindend kunnen werken." Uitzicht en belichting moeten de aandacht vestigen op wat voor de personen met dementie van belang is en verdoezelen waarmee contact voor hen ongewenst is. "Het komt erop aan dat de deur niet meer als deur herkenbaar is. Dienstdeuren en uitgangen naar een onbeveiligde zone laat je best bijna onzichtbaar in de wanden opgaan, door het onderscheid tussen deur en wand zo klein mogelijk te houden. Dikwijls neemt het een ondoorzichtige folie op het glas al heel wat onrust rondom een doorzichtige deur weg. Dat de te vermijden deuren langsheen en niet pal op de looprichting staan doet ook al veel."
De weg naar en de toegang tot de eigen slaapkamer accentueer je best wel. "Het werken met voldoende contrast en het vereenvoudigen van de leefomgeving helpt de bewoners om sneller te zien wat voor hen relevant is. Let wel op met figuratieve of al te opvallende patronen in oppervlaktes zoals vloeren, wanden en tafellakens en met blinkende vloeren. Vermijd bij AlzheimerpatiĂŤnten grote helderheids- of kleurcontrasten in vloerovergangen. Contrast tussen de vloer en de muur is dan weer van belang om goed de structuur van een ruimte te begrijpen." Bijzondere aandacht vergt het vinden van het gemeenschappelijk toilet en van de eigen kamer. "Zichtbaarheid en duidelijke herkenbaarheid van de toiletdeur verhogen het zelfstandig gebruik van het toilet." Herkenbaarheid heeft ook veel te maken met traditionele vormgeving. "Al te creatief design is te vermijden, maar dat betekent niet dat meubelen en inrichting oud moeten zijn. Ook de verdeling van functies is best traditioneel: keuken, eetkamer en salon sluiten op elkaar aan, maar zijn goed onderscheiden. Daarmee moet je al in de bouwplannen rekening houden. Benut de ruimte bij de ramen goed, met bijvoorbeeld een vensterbank bijvoorbeeld of enkele zitmeubelen. Heel herkenbaar en het nodigt uit om bij het raam van de n omgeving te komen genieten."
Bouwen aan de zorg
11
Tekst: Jan-Kees Verschuure Foto's: Pac 90
Open Vensters biedt wonen met zorg op maat
Een 'leefbaar huis' voor Ameide en omgeving Meer nog dan in de steden is nieuwbouw ten behoeve van zorg in Nederlandse plattelandsgemeenten een kwestie van zorgvuldig afstemmen. Hoe combineer je schaalgrootte en woonbehoeften met een goede exploitatie? Dat de combinatie van een degelijk Programma van Eisen met een ontwerp op maat blijkt te werken, ook wanneer tijdens de bouw inzichten en regelgeving wijzigen, bewijzen AV Zorggroep en EGM architecten met de locatie Open Vensters in Ameide (ZH). AV Zorggroep telt vijf locaties en heeft een verzorgingsgebied van Oud Alblas (Alblasserwaard) tot en met Leerdam (Vijfherenlanden), een omvangrijk, dunbevolkt gebied met een agrarische inslag. De christelijk georiënteerde zorginstelling heeft haar centrale locatie in het Lekdorp Ameide, waar de 84 plaatsen tellende nieuwbouw van Open Vensters sinds deze zomer het hart vormt van een woonzorgzone, met aan weerszijden bestaande seniorenappartementen en aanleunwoningen. Een nuchtere insteek staat aan de basis van het Programma van Eisen van de nieuwbouw, dat huurder en gebruiker AV Zorggroep met EGM architecten en verhuurder Woonzorg Nederland vervolmaakte. Instellingsdirecteur Marcel Verboom wilde de schaal, identiteit en behoefte van instelling en bewoners meenemen in het ontwerp, dat zowel is afgestemd op huidige en toekomstige regelgeving, als op exploitatie-eisen. “Een duurzame mix”, zegt Verboom. “Wij hebben voorgesorteerd op de toekomst met eenpersoonskamers in de psychogeriatrische woongroepen; tegelijkertijd gaan wij uit van woongroepen van acht in plaats van zes, maar wel op basis van privé-sanitair. De minder zware zorg is gesitueerd in appartementen van 50 m², terwijl 70 m² ook had gekund in verband met flexibele verhuurbaarheid in de verre toekomst. Met de wettelijke scheiding van wonen en zorg die eraan komt, wilden wij echter niet 'te groot' bouwen. Het voorgestelde beleid is op zich prima, maar een groter appartement betekent uiteraard ook een hogere huurprijs voor de bewoner.”
12
Bouwen aan de zorg
Het entreegebouw van Open Vensters als blikvanger met haar opvallende aan boerderijen refererende kap (Foto Evert van Reijswoud / EGM architecten).
Open Vensters, Ameide
Kap Open Vensters bestaat uit een besloten verblijfsgedeelte en een openbaar voorzieningengedeelte, verbonden door een glazen binnenstraat. In het verblijfsgedeelte – met vier woongroepen op de begane grond en 52 zorgappartementen erboven – staat woonfunctionaliteit voorop. Het voorzieningengedeelte wordt door het kantoorpersoneel van AV Zorggroep gedeeld met een kinderdagverblijf. Dit entreegebouw, dat plaats biedt aan het restaurant en een lounge, dient als blikvanger. De aan boerderijen refererende kap, getooid met geglazuurde gebakken pannen en prominente glazen dakkapel, biedt een 'open venster' op de dorpskern van Ameide. “Wij hebben niet direct verwezen naar de christelijke identiteit van huurder en bewoners, maar een
passend gebouw gecreëerd met een warme gevel,” vertelt architect Chico Leufkens, die liever spreekt van een 'leefbaar huis'. “Zowel eigenaar als gebruiker moet zich in zo'n gebouw kunnen herkennen en dat betekent maatwerk, staan voor het ontwerp en hier en daar wat finetunen,” zegt Leufkens, die tijdens de rondleiding nog aandacht heeft voor afwerkingsdetails als de uitstraling van een tegelvloer. Het leefklimaat biedt een bijzondere mix van beslotenheid, warme kleuren, transparantie en ruimtelijkheid. Dit wordt in het verblijfsgebouw ondersteund door vides en gevelstenen in de wanden en in het voorzieningengedeelte door de ruime kap met lichtinval. Deze kap is niet alleen een belangrijk ruimtelijk en programmatisch instrument, maar biedt tevens een uitstekende mogelijkheid de noodzakelijke installaties uit het ➤ zicht te verwerken.
Chico Leufkens en Marcel Verboom
Verhuisbegeleiding op menselijke maat De begeleiding van verhuizingen in woon-zorgcentra kan een grote druk leggen op de zorgorganisatie. Adviesbureau PAC '90 is al ruim twintig jaar gespecialiseerd in een daadkrachtige coördinatie op maat, waarbij zowel management als uitvoerend personeel wordt ontlast. “Wij nemen daarbij vaak de 'eerste paal' als startpunt, met een projectduur van 1 à 1,5 jaar,” vertelt Lucie Mur, die met partner Liesbeth Poot voor de AV Zorggroep/Open Vensters de totale inrichting - waaronder meubilair en stoffering – verzorgde en een drietal verhuizingen coördineerde: van Ameide naar de tijdelijke huisvesting in Leerdam, van Ameide naar nieuwbouw in Groot-Ammers en van tijdelijke huisvesting in Leerdam naar Ameide. “Dat begint met een goede communicatie en het samenstellen van een team van interne medewerkers – bij de AV Zorggroep een manager, een facilitair medewerker en teamleiders. Uitgangspunt is dat iedereen doet waarin hij of zij goed is, met maximale ondersteuning en begeleiding van PAC’90. Dat is hier buitengewoon goed verlopen.”
Bouwen aan de zorg
13
Open Vensters, Ameide
Specialist in parketvloeren
Domotica
Finesse Parketvloeren bv heeft de levering en installatie van de nieuwe vloer van Open Woon-en zorgcentrum Ameide verzorgd. Finesse Parketvloeren is al ruim 18 jaar gespecialiseerd in het realiseren van diverse projecten in de utiliteitsbouw. Enkele toonaangevende projecten zijn oa: het Rijksmuseum Amsterdam , ING banken, Volvo hoofdkantoor. Onze specialisatie wordt mogelijk gemaakt dankzij een nauwe samenwerking met enkele toonaangevende fabrikanten als ook een eigen enthousiast en vakkundig team aan parketteurs. Tevens beschikken wij over meerdere exclusieve hoogwaardige importproducten, waaronder Profistab (www.profistab.com). In het Woon-en zorgcentrum Ameide is voor een bamboe vloer gekozen van BambooXl. Bamboe beschikt van nature over uitstekende houteigenschappen. Vooral de hardheid van het materiaal maakt het zo geschikt voor intensief gebruik, welke deze vloeren dan ook uitermate geschikt maken voor de zorgcentra. Een toename van deze vloeren in deze sector is dan ook niet vreemd. Het zijn vooral de eigenschappen als warmte-uitstraling, gebruiksgemak en een hoge slijtweerstand die dan de doorslag geven tot aanschaf. Met natuurlijk een aantrekkelijke prijs-kwaliteit verhouding.
Verboom, wiens kantoor uitkijkt op de weidse landerijen richting Meerkerk: “Het uitgangspunt van het ontwerp was rechthoekig – wat tot 'schoenendozen' had kunnen leiden. Die kap is een mooi stukje maatwerk, waar richting Definitief Ontwerp echt voor is gevochten. In een dorp als Ameide (3.450 inwoners; red.) moet je niet te massief willen bouwen. Open Vensters bedient dan wel meerdere kernen, je bouwt in de regel toch voor de bewoners van het dorp zelf, en die moet je dan ook een herkenbaar gebouw geven op dorpse schaal. De schaalgrootte van het verzorgingsgebied leidde evenwel tot een tijdelijke verhuizing van bewoners naar Leerdam tijdens de nieuwbouw. Wij hebben dit echter zorgvuldig begeleid.” Opmerkelijk: in de wooneenheden is haast geen domotica aanwezig, op dynamische lichtregeling in de badkamers na. Ook hier staat de wens van de opdrachtgever en de beleving van bewoners centraal, bevestigen instellingsdirecteur en architect. Ter ondersteuning van de centraal geregelde vloerverwarming werden bijvoorbeeld kleine radiatoren en thermostaten in de verblijfsruimten aangebracht. Leufkens: “Mensen willen over het algemeen graag zelf invloed kunnen uitoefenen op het klimaat.” Het verblijfsgebouw is voor bewoners en bezoekers alleen na invoering van een postcode te betreden, terwijl het personeel met de zogenoemde 'druppel' overal naar binnen kan. “Zoals geldt voor het totale ontwerp van een zorggebouw is ook de toepassing van domotica altijd n maatwerk.”
Simpele filosofie voor zelfstandig wonen De Tunstall filosofie is simpel: het bieden van bescherming, ondersteuning en zorg aan mensen over heel de wereld, door middel van zorgtechnologie en -diensten, zodat iedereen die ondersteuning en geruststelling nodig heeft zelfstandig kan blijven leven. Tunstall biedt complete en volledig geïntegreerde Telecare en Telehealth-oplossingen voor thuis, begeleid wonen en specialistische zorg omgevingen, bijbehorende ondersteunende diensten, zorgcentrale, softwaresystemen en monitoring diensten. Tijdens de bouwrenovatie van een zorginstelling is het meestal niet duidelijk welke verblijfsindicatie de toekomstige bewoners hebben. Toch loont het (zowel op bouwtechnische als financieel gebied) zeker de moeite al in een vroeg stadium rekening te houden met de aanleg van de nodige open basisinfrastructuur voor de zorgcommunicatie. Voor het project zorgcentrum ‘OPEN VENSTERS’ heeft Tunstall de geavanceerde Lifeline IP Connect+ Telecare unit welke o.a. ondersteuning biedt aan mensen met complexe en veranderde zorgvragen. De combinatie van een modern design en de markleidende functionaliteit maakt de Lifeline IP Connect + een uiterst flexibel, betrouwbaar en toekomst vaste oplossing.
FEITEN EN CIJFERS PROJECT: Open Vensters, Ameide Opdrachtgever: AV Zorggroep, Ameide (huurder); Woonzorg Nederland (verhuurder) Architect: EGM architecten bv, Dordrecht Interieurarchitect: Pac 90, Loenen aan de Vecht Gordijnen: Artimo Textiles, Roosendaal Vloer: Finesse Parketvloeren, Rosmalen Telecaresystemen: Tunstall, Barendrecht Start nieuwbouw (na sloop bestaand zorgcomplex): november 2010 Oplevering: mei 2012 Bruto vloeroppervlakte: 7.962 m² Bruto inhoud: 26.594 m³ Aantal plaatsen: 52 licht; 32 (4x8) zwaar Bouw- en installatiekosten: circa € 10,5 miljoen excl. BTW
Bouwen aan de zorg
15
Tekst: Koen Mortelmans Foto's: Koen Mortelmans en SVR-Architects
Verhuisd naar nieuwbouw in Edegem
ReVarte bouwt, sloopt en revalideert Revalidatieziekenhuis Hof ter Schelde, sinds jaar en dag een gevestigde waarde op de Antwerpse 'Linkeroever', is half oktober verhuisd naar een nieuwbouw in buurgemeente Edegem. Bij die gelegenheid nam het ook de nieuwe naam ReVarte aan. Die naam verwijst naar kunst en deskundigheid in het revalideren.
"Het bestaande gebouw uit 1971 voldeed niet "Verbouwen was geen optie," vult architect Walter den voor de verhuis was de beperkte hoeveelheid meer aan de huidige eisen voor een revalidatie- Van Oerle (SVR-Architects) aan. "De zelfdragende beschikbare grondoppervlakte op de Linkeroever. ziekenhuis," verklaart algemeen directeur Luc Van wanden leidden tot talrijke koudebruggen en Want naast het eigenlijke revalidatieziekenhuis den Eynde. "Het was indertijd trouwens niet voor maakten een flexibele herinrichting onmogelijk." wilde de Maatschappij van Kristelijke Liefdadigheid die functie opgetrokken, wel om als rusthuis te Verder waren de therapieruimten te krap gewor- ook een revalidatiecentrum voor jonge verkeersfungeren. Een van de gebreken was dat de badka- den. "In 1971 was het therapieaanbod veel minder slachtoffers optrekken, het Centrum Herbosch. mers niet rolstoeltoegankelijk waren. Het sanitair divers dan nu," blikt de directeur terug. "Nu is er "We hadden daarvoor een legaat gekregen. was eerder bescheiden en er waren nog vierper- naast kinesitherapie onder meer ook ergotherapie, Een van de voorwaarden was dat dit centrum soonskamers. Dat is nu niet meer wenselijk." logopedie en neuropsychologie." Een andere re- duidelijk afzonderlijk herkenbaar zou zijn."
16
Bouwen aan de zorg
Revarte, edegem
Centrum Herbosch Centrum Herbosch is een laagbouw, met een vierkant grondplan, in de vorm van een Romeins herenhuis: centraal een (in dit geval volledig overdekt) atrium, daarrond een gaanderij en langs de buitenkant de individuele kamers. Het dak van de gaanderij bestaat helemaal uit glas. Dat zorgt voor het grootste visuele verschil met het hoofdgebouw. "Het bouwdeel ‘Herbosch’ is uitgewerkt als een afzonderlijk paviljoen rond een centrale binnenruimte. Deze planopbouw zal zeker het groepsgevoel stimuleren en uitnodigen tot het leggen van contacten," meent Van Oerle.
Walter Van Oerle, Johan D'Eer en Luc Van den Eynde.
Design, kwaliteit en functionaliteit in zorgmeubilair Sinds 1931 produceert Haelvoet meubilair dat afgestemd is op de behoeften van de zorgsector. Haelvoet is een familiebedrijf met een rijke geschiedenis en een ziel. Dit is zonder twijfel dé ideale voedingsbodem voor unieke creaties die een perfect evenwicht vinden tussen design, kwaliteit en functionaliteit. Wat onze meubelen echt bijzonder maakt, is de combinatie van innovatie en traditie, twee krachten die op het eerste zicht onverenigbaar lijken. We maken vandaag gebruik van de nieuwste en meest geavanceerde technologieën, maar blijven onze traditie - kwaliteit ten dienste van de klanten - altijd trouw. Onze toekomstgerichte visie resulteert in een hoogtechnologisch en flexibel productieapparaat dat bestaat uit een metaal- , hout- , stoffeer- en assemblageafdeling.
Gaanderij met transparant dak in het Centrum Herbosch.
Revarte ligt vlakbij het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (Uza) en Universiteit Antwerpen (UA). Van den Eynde: "Onze werking is niet vervlochten in die van Uza of UA. Dank zij de vroegere provinciegouverneur Camille Paulus hebben we wel gronden van de universiteit ter beschikking gekregen. Omdat de ontsluiting van de universiteitscampus gericht is naar de stad Antwerpen, was de locatie langs de invalsweg naar Edegem geschikt om ze aan derden ter beschikking te stellen." De ligging van de universitaire terreinen, waterrijke gronden boven de ondoordringbare Boomse kleilaag, maakte het noodzakelijk honderden micropalen te plaatsen als fundering en vergt ook permanent pompen voor de drainage. Maar de bodem bleek wel geschikt om er een netwerk van grondbuizen aan te leggen voor verwarming ➤ en koeling.
Johan D'Eer: "Dankzij de grondbuizen kunnen we de kamertemperatuur met 5 graden verhogen of verlagen."
Binnen het zorggebeuren staat voor Haelvoet de mens altijd centraal. Deze visie is het uitgangspunt tijdens het ontwerp van nieuwe producten en innovaties. Een zorgvrager heeft immers nood aan producten met een hoge functionaliteit waarbij de gevoelscomponent van deze producten niet uit het oog mag worden verloren. Dit resulteert bij Haelvoet in functionele meubelen met een aangename vormgeving die door flexibele kleurkeuzes in elk interieur kunnen worden geïntegreerd. Reeds meerdere jaren zet Haelvoet zich in om meer huiselijkheid te creëren binnen de muren van zorginstellingen.
Bouwen aan de zorg
17
Veel ruimte voor revalidatie-therapieĂŤn.
Ruim restaurant. (Advertentie)
18
Bouwen aan de zorg
Revarte, edegem
terialen. "En hier en daar met gebreken. Mensen die weer moeten leren lopen kunnen zo in een realistische omgeving oefenen. Het kostte ons wel wat moeite om de aannemer ervan te overtuigen dat hij de tuinwegen slecht moest aanleggen," lacht Van den Eynde. Alle medewerkers van ReVarte waren betrokken bij het uitwerken van de plannen. "We baseerden ons vooral op de ervaringen in het oude gebouw. Zo lieten we alle wastafels op maat maken. Klassieke lavabo's zijn qua vorm en omvang niet altijd praktisch voor zorgverleners, die bepaalde zorgtaken uitoefenen op de patiëntenkamers."
Linkeroever Op Linkeroever komt er op termijn een nieuwe zorgcampus tot stand, met nursingtehuis, zorgappartementen, een nieuw woon- en zorgcentrum en winkelgelegenheid. Het oude revalidatiegebouw wordt daarom afgebroken. Het telde honderd revalidatiebedden, 52 geriatrische revalidatiebedden, specifiek voor bejaarde mensen en zes plaatsen in dagziekenhuis. "Samen 158. Revarte is goed voor tweehonderd plaatsen: 122 in klassieke revalidatie, opnieuw 52 voor geriatrische revalidatie en zes in het geriatrisch dagziekenhuis en daarnaast twintig plaatsen in Centrum Herbosch. Verder is er een honderdtal plaatsen in dagrevalidatie, voor mensen die 's avonds weer naar huis vertrekken. En zolang er – gelukkig – geen twintig jonge verkeersslachtoffers moeten revalideren, nemen we in Centrum Herbosch ook n andere jongeren op voor revalidatie." "Op een diepte van 2 tot 8 meter steken er buizen met een gezamenlijke lengte van 2,9 kilometer in de grond," verklaart Johan D'Eer, hoofd van de technische dienst. Op basis daarvan kunnen we de kamertemperaturen met vijf graden verhogen of verlagen. Dat is meestal voldoende. We moeten de gasverwarming slechts zelden inschakelen." Het hoofdgebouw heeft de vorm van een letter H, met telkens gelijkaardige beddenblokken op de verdiepingen. "We kozen deze vorm voor zijn opdelingmogelijkheden en het feit dat we elk ‘been’ architecturaal konden uitwerken als een eigenheid," legt architect Van Oerle uit. "De diversificatie, die binnen is onderstreept door eigen accentkleuren per afdeling, brengt het enorme volume weer terug op mensenmaat. Dank zij de kleuren kunnen de tijdelijke bewoners zich snel lokaliseren. Warme kleuren in de afwerking, huiselijk meubilair en zorgvuldig geplaatste ontmoetingsplekken ondersteunen het residentiële gevoel dat Revarte zijn patiënten wilt geven."
"Vergeet niet dat de gemiddelde verblijfsduur – twee maanden – hier veel langer is dan in een ziekenhuis," merkt Van den Eynde op. "Een huiselijke sfeer heeft hier dan ook veel meer belang. Daarom hebben we bijvoorbeeld veel hout gebruikt." Zo is het gelijkvloers opgevat als een houten gordijngevel, met afwisselend houten en glazen invulpanelen.
‘Slechte’ wegen De publieke functies, diensten en therapieruimtes bevinden zich allemaal op de begane grond. Walter Van Oerle: "We hebben ervoor gezorgd dat de therapielokalen zoveel mogelijk daglicht ontvangen en zicht hebben op de omringende tuin. Grote glasvlakken tot op de vloer in de therapielokalen verlagen de grens tussen binnen en buiten. Wegens grote oppervlakte van het gelijkvloers en de diversiteit aan therapielokalen hebben we een deel ervan gegroepeerd rond een binnentuin. Die binnentuin heeft ook een therapeutische functie. Ze is aangelegd met verschillende bestratingsma-
FEITEN EN CIJFERS PROJECT: ReVarte, Edegem Opdrachtgever: Maatschappij van Kristelijke Liefdadigheid, Antwerpen Ontwerp: SVR-Architects, Antwerpen Inrichting: Vervoort Meubelen, Goirle Bedden en nachtkastjes: Haelvoet, Ingelmunster Start werken: juni 2007 Oplevering: maart 2012 Ingebruikname: 15 december 2011 Oppervlakte terrein: 31.293,10 m² Vloeroppervlakte gebouw: 18.267 m² (Revarte: 16.650 m²; Centrum Herbosch: 1.617 m²) Totale kostprijs: 45.000.000 euro (inclusief BTW) Aantal bedden: 194 voor revalidanten (en 100 plaatsen dagrevalidatie en 6 plaatsen in het geriatrisch dagziekenhuis. Restaurant: 100 plaatsen
Bouwen aan de zorg
19
SVR-ARCHITECTS nv Integrale projectaanpak, renovatie & nieuwbouw Zorgsector Kantoren Ontspanning Huisvesting
ziekenhuizen, rust- en verzorgingstehuis publiek en privaat concertzalen, hotels, theater, hippodroom sociale woningbouw, residentieel
SVR-ARCHITECTS nv Volhardingstraat 26 2020 Antwerpen Belgium Tel +32 3 242 82 00 Fax +32 3 237 76 98
www.svr-architects.eu
Fotografie Project
Yvan Glavie Gemeentehuis Koksijde
zorgtotaal 2013
Hét platform voor de zorg
Zorgtotaal is de grootste vakbeurs in de Benelux voor professionals werkzaam in de zorg. Het is met een compleet aanbod van de nieuwste producten en diensten voor de intramurale- en de thuiszorg hét platform voor de totale zorgsector.
DATA EN TIJDEN Beursdagen Woensdag 13 maart: 10.00 - 17.00 uur
De hele zorgsector onder één dak
Donderdag 14 maart: 10.00 - 17.00 uur
Naast een uitgebreid exposantenaanbod, biedt de beurs een inspirerend inhoudelijk programma met seminars, demonstraties en workshops. Zorgtotaal is bovendien dé plek om te netwerken en te leren hoe andere bedrijven en instellingen probleemoplossend te werk gaan. Van revalidatie tot verpleging en van voeding tot facilitair: op Zorgtotaal vindt u alles over de Nederlandse zorgsector onder één dak. Nergens anders doet u in korte tijd zoveel kennis en contacten op.
Vrijdag 15 maart:
10.00 - 16.00 uur
Waar Hal 7, 8 en 9 Jaarbeurs Utrecht Meer informatie Ga naar www.zorgtotaal.nl
Zorgtotaal: het aanbod
13 - 15 maart 2013 Jaarbeurs Utrecht www.zorgtotaal.nl
Zorg & Verpleging De zorgsector is volop ontwikkeling, ook op het gebied van verpleging. In dit segment komen de verschuivingen in de sector aan de orde zoals de marktwerking in de zorg en de privacy van de patiënt. Zorg & Revalidatie De laatste trends en producten op het gebied van revalidatie treft u in het segment Zorg & Revalidatie, zoals mogelijkheden om vanuit te revalideren en activerende behandelingen. Zorg & Voeding Het gebruik van verse ingrediënten en speciale menu’s dragen bij aan een sneller herstel van de patiënt. Zorgtotaal krijgt u actuele informatie over de kwaliteit van voeding en dranken, cateringmogelijkheden en kostenbesparingen. Zorg & Facilitair De inrichting en omgeving van zorginstellingen speelt een belangrijke rol in het herstel van de patiënt. Op Zorgtotaal krijgt u informatie over onder andere Healing Environment, clustering van inkoop, logistiek & warehousing en nieuwbouw van zorginstellingen. Zorg & Technologie In het segment Zorg & Technologie presenteren producenten de meeste recente ontwikkelingen in de zorgtechnologie. Welke rol kan medische technologie spelen in kostenbesparing, personeelstekort en het herstel van de patiënt?
13 - 15 maart 2013 Jaarbeurs Utrecht www.zorgtotaal.nl Zorg & ICT 2013 Zorgtotaal 2013 vindt gelijktijdig plaats met de vakbeurs Zorg & ICT 2013, hét platform voor ICT-toepassingen en -diensten in de zorgsector. De beurs toont de belangrijkste spelers en recente ontwikkelingen op het gebied van automatisering voor de gehele zorgmarkt. Bezoekers van Zorgtotaal hebben ook toegang tot Zorg & ICT en andersom. Dit maakt een bezoek nog completer en dus nog meer de moeite waard!
13 - 15 maart 2013 Jaarbeurs Utrecht www.zorgtotaal.nl
Bouwen aan de zorg
21