bouwen aan
+
de zorg
VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorg
NUMMER
+
6
2009
www.BOUWENAANDEZORG.eu
+
Tot in detail de zorg voor uw wensen
We hebben de kennis, de ideeën, de materialen... CCG Holding is een groep van bedrijven met hun focus op de zorg, farma en biotech-markt. Gezamenlijk bieden wij een totaalconcept aan dat staat. Vanaf detail engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen wij graag aan u voor:
cleanroomcg.com
cleanroom-systems.be
gebebouw.nl
rooms-for-care.nl
Meubilair voor levenskwaliteit
sentida reha Extra laag verpleegbed
wissner-bosserhoff nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: info.nl@wi-bo.de · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be
BEWUST VAN DE TOEKOMST?
www.care4future.nl foto: Fabio Bruna
DE zOrg VErANDErT EN hET gAAT OOK U AAN! Care4FUTURE ontwikkelt en faciliteert met u beeldbepalende workshops. Vier beeldvertalingen van zorg in 2048 inspireren en prikkelen om samen te komen tot gemotiveerde, gedragen, richtinggevende en toekomstbestendige uitgangspunten in beleidsvisie, (re)organisatietrajecten of masterplannen.
Care FUTURE Richting geven aan zorg
Care4FUTURE is een initiatief van Jorissen Simonetti architecten. De werkzaamheden van de stichting Care4FUTURE worden mogelijk gemaakt door partners: www.care4future.nl onder Partners.
voorwoord
10 jaar ‘Bouwen aan de Zorg’! Het is zo ver. We hebben dan ook een klein feestje te vieren. Een decennium lang hebben we met veel plezier en toewijding zes keer per jaar hard gewerkt aan de totstandkoming van het vaktijdschrift, dat een stevige positie heeft verworven in de Nederlandse en Vlaamse uitgeverijwereld. En we zijn van plan om hier zeker nog opnieuw een decennium aan vast te plakken waarin we u elke keer bijpraten over de laatste ontwikkelingen in het vakgebied. Vanuit mijn functie als eindredacteur van Bouwen aan de Zorg feliciteer ik Uitgeverij Louwers en in het bijzonder bladmanager Patty Ros dan ook met dit mooie jubileum. In dit kader wil ik overigens graag nog even stilstaan bij mijn voorganger Jan Marutiak, die jarenlang eindredacteur van ‘Bouwen aan de Zorg’ was. Vorig jaar zomer overleed hij na een kort ziekbed. We zullen nooit vergeten dat hij ook met veel toewijding elke keer zijn kritische bijdrage heeft geleverd aan ‘Bouwen aan de (Gezondheids)Zorg’ en dat hij heeft meegewerkt aan de verworven positie. In dit nummer blikken we terug op tien jaar ontwikkelingen in de zorg. We hebben veel vaste relaties van ons gevraagd hoe ze daar tegen aankijken. Het is een opvallende en interessante beschouwing geworden. Maar we kijken ook vooruit en we gaan zoals altijd in op de actualiteit. Kortom, deze jubileumuitgave van Bouwen aan de Zorg is er weer één om goed door te lezen en nieuwe inspiratie op te doen. Wij wensen u veel leesplezier met deze editie van ‘Bouwen aan de Zorg’. Vanaf deze plek wensen wij u tevens goede feestdagen en een prettige jaarwisseling. We zien u graag weer terug in 2010, als wij op weg gaan naar onze elfde verjaardag...!
Jerry Helmers
bouwen aan
de zorg
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ........................... . . . . . . . . . . . . ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg
www.bouwenaandezorg.eu Jubileumnummer, tien jaar Bouwen aan de Zorg Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl E redactie@bouwenaandezorg.eu W www.louwersuitgevers.nl
10 16
Redactieteam Hedvig Beunk, Jac Buchholz, Rob Buchholz, Wim van Engelen, Henk Geist, Roel van Gils, Rimke de Groot, Jerry Helmers, Ank van Lier, Koen Mortelmans, Marcel van Rijnbach, Jan-Kees Verschuure. Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E redactie@bouwenaandezorg.eu Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335
72
Postbus 15, B-3910 Neerpelt, België T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 Fotografie Rein Bollen, Roel van Gils, Ad van Hasselt, Jerry Helmers, Bert de Leeuw, Marcel van Rijnbach, Photos and More, Jeroen van der Wielen. Abonnementsprijs € 48,- per jaar incl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert Opzeggingen Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. ..
Doelgroep Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen.
10
Dokter Calshof: kloppend hart in Landgraaf
14
Het Schouw Amsterdam: een levensloopbestendige woonservicewijk
16
Interview: terugblik op de succesvolle loopbaan van Ger Peijs
22
Fase 1 nieuwbouw Reinaerde de Heygraeff afgerond
26
Zorgbouw: van directieven naar keuzes
31
Column: in geval van twijfel aanbesteden
32
Huiselijkheid troef in nieuwbouw Ten Kerselaere
44
Energierekening in de zorg kan écht omlaag!
50
Diakonessenhuis Zeist: publieksvriendelijk en efficiënt
58
Open monumentendag Vlaarderen in het teken van de Zorg
.. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ............. ................................................... .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ..... . . . . . . . ............. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26 50
80 134 ...... . ... . ... . ... . . .. . .. . . . .. . .. . . . .. . .. . . .. . .. . .. .. . .. .. . .. . .. . .. ..
+
bouwen aan
de zorg
VAKTIJDSCHRIFT oVER DE boUw EN oNTwIKKElINg IN DE zoRg
NUMMER
+
6
2009
www.boUwENAANDEzoRg.EU
+
Cover: “Als je 10 jaar Bouwen aan de Zorg viert, dan is het tijd
voor een vrolijk feestje. Confettitijd met gordijn- en meubelstoffen van Artimo Textiles. Trendy en eigentijds. En eigenlijk is dat
precies ook zoals Bouwen aan de Zorg is.”
62
Seminair brandwerende beglazing in ziekenhuizen
72
Congres brandveiligheid in de zorg
80
Zorgcentrum Akkerleven: twee doelgroepen onder één dak
88
Vredenbergh Breda: stijlvol en comfortabel wonen
106
Park Diepstroeten: beschut wonen in wijk met speciale functie
127
Zorgtotaal: alles over de Nederlandse zorgcector onder één dak
132
Kennismaken met het team van Bouwen aan de Zorg
134
Patty Ros: bevlogen bladmanager van Bouwen aan de Zorg
141
Introductie Ondenemersvereniging Creatief in de Zorg
147
Wie doet Wat?
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ........................... . . . . . . . . . . . . ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Speel uw samenwerking! Samenwerking en beheer van multifunctionele accommodaties zorgen in de praktijk meer dan eens voor problemen. De (gezamenlijke) ambities van de gebruikers in dergelijke voorzieningen komen niet tot hun recht. En partijen slagen er maar niet in méér te zijn dan een gebouw alleen! Herkent u dit? Van Aarle De Laat heeft een bordspel ontwikkeld ter ondersteuning van projecten waarbij organisaties gaan samenwerken in een (nieuw te realiseren) gebouw. We gaan op zoek naar de gezamenlijke visie en ambitie. Waar ligt de inhoudelijke samenwerking? Welke activiteiten worden samen/tegelijk gedaan en welke niet?
Samen-Spel
De gebruikers reageren positief: “Een goede basis voor verdere samenwerking”. “Het spel is zeer geschikt wanneer partners geen beeld hebben bij samenwerking en de meerwaarde daarvan”. “Lekker concreet en inhoudelijk met een duidelijk resultaat”.
Leg de basis voor succesvolle samenwerking. Belt u voor meer informatie of een vrijblijvende afspraak: 040 - 2592700 of mailt u: info@vanaarledelaat.nl
www.vanaarledelaat.nl
Denk samen, kijk verder, bereik meer.
.. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ............. ................................................... .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ..... . . . . . . . ............. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Presentaties 20
Kusch + Co
96
Interflow - BAM Techniek
38
Topos Architecten
98
De Meeuw Bouwsystemen
40
wissner-bosserhoff
100
Waldmann
47
CCG Holding
104
Artimo Textiles
49
54 66
Gerflor Jorissen Simonetti Architecten Hendriks Bouw en Ontwikkeling
112
Bolidt
114
Gebr. van der Heijden
116
Essec Telecom Systems
118
P&R trading
120
Ter Steege Bouw
68
De Bever Architecten
77
Carrier airconditioning
123
Lopital
84
Bosch Security Systems
124
Probis Corporate
86
Van Aarle De Laat
131
Metaflex
Jan Kuipers
137
Premedite
Van Aken Architecten
142
93
94
Dare to Care
Kloppend hart in Landgraaf
Met smalle gangen, dito liften en kamers voldeed de sterk verouderde huisvesting van verzorgingshuis De Dormig in Landgraaf niet meer aan de hedendaagse behoefte. Nieuwbouw plegen bleek de meest verstandige oplossing. Inmiddels hebben de bewoners hun intrek genomen in het prachtige Dokter Calshof, vernoemd naar de vroegere huisarts dokter Cals in de dorpskern Schaesberg.
10
Bouwen aan de zorg
Wijkzorgcentrum Dokter Calshof landgraaf
“
H
et oude gebouw, sinds 1972 in gebruik, was rijp voor de sloop,” zegt Frans Smeets van zorgorganisatie MeanderGroep Zuid-Limburg. “Toch hebben we in eerste instantie bekeken of het oude gebouw nog te redden was. Dat zou eventueel kunnen door bijvoorbeeld van twee kamers één vertrek te maken, maar het stramien, de structuur van het gebouw, bleek onvoldoende flexibel om het pand voor nu en in de toekomst rendabel te maken en houden. Men was het er uiteindelijk unaniem over eens dat er een nieuw pand gerealiseerd moest worden. Maar waar? Kijkende naar de overige voorzieningen, zien we een mooie geografische verdeling over Landgraaf. Vanuit het zorgkantoor werd gesteld dat de capaciteit teruggebracht moest worden van 110 naar 60 plaatsen en bovendien verdeeld over twee wijken: een complex in de wijk Schaesberg en een gebouw in Nieuwenhagen, een andere oude kern van Landgraaf. Vanwege dringende behoefte aan verpleeghuiscapaciteit is behalve de circa dertig verzorgingshuisplekken ook voorzien in evenzoveel verpleeghuisplaatsen voor ieder complex.”
Integraal ontwerp Het gebied waarin wijkzorgcentrum Dokter Calshof is gerealiseerd maakt deel uit van een groot stedenbouwkundig plan van de gemeente Landgraaf. “De vier, oude galerijflats van tien hoog zijn successievelijk gesloopt ten behoeve
van het nieuwe plan, gevormd door de inmiddels overleden Belgische stedenbouwkundige Jo Crepain,” stelt Maurice Vincken, projectleider van Hestia groep. “Crepain had tevens voor de eerste fase in overleg met de gemeente de volumes bepaald van de gebouwen. Het nieuwe wijkzorgcentrum betrof een cirkelachtig gebouw, niet de meest ideale vorm voor een zorgcentrum. We hebben vervolgens een architectuurprijsvraag uitgeschreven met een programma van eisen. Wauben Architects uit Geleen kwam volgens de jury, bestaande uit de gezamenlijke opdrachtgevers, gebruikers en gemeente met het beste idee op tafel. Ze hebben uit de ronde vorm vier taartpunten gehaald, zodat een soort bouwkruis is ontstaan met de voordelen dat je overal daglichttoetreding hebt én zeer korte loopgangen. De logistiek is voortreffelijk, er zijn geen loze ruimtes meer, terwijl de ronde vorm behouden is gebleven. De constructie van het gebouw heeft bovendien een grote toekomstwaarde. Het skelet is zo ontworpen dat het meerdere functies kan herbergen binnen één en dezelfde draagstructuur. Zo kunnen we bijvoorbeeld van twee zorgwoningen één volledig woning maken wanneer het gebouw op enig moment een andere functie toegewezen krijgt.” Vincken benadrukt bovendien dat veel aandacht is besteed aan het nemen van de juiste energetische maatregelen en warmtepomptechniek voor zowel het verwarmen als koelen van het pand.
Bevoorrecht MeanderGroep huurt het volledige Dokter Calshof van Hestia groep, inclusief de dertig aanleunwoningen in het naastgelegen gebouw. “Het andere, nieuw te bouwen zorgcentrum staat tijdelijk in de ijskast,” vervolgt Smeets. “Vanwege de financiële crisis zijn banken nogal terughoudend met het verstrekken van leningen. Zodoende is de geplande start van de bouw met een jaar of twee uitgesteld. Dat betekent dus concreet dat we ruimte tekort kwamen. Zodoende hebben we de dertig zelfstandige aanleunwoningen collectief gehuurd van Hestia en die doen nu tijdelijk dienst als verzorgingshuisplekken. Deze mensen zijn enorm bevoorrecht, ze beschikken namelijk over een complete woning van tachtig vierkante meter en genieten van eenzelfde serviceniveau als de bewoners van de verzorgingsplekken.”
Ontmoetingsplek De bestaande seniorenwoningen rondom Calshof behoren eveneens tot de Hestia Groep, zijn drie jaar geleden opgeleverd en zorgproof. Men kan vrij gemakkelijk een domoticacomponent inpassen, zoals een zusteroproep. Zo wordt gestimuleerd om langer thuis te blijven wonen, terwijl men bijvoorbeeld overdag gewoon de dagactiviteiten kan bijwonen in het wijkzorgcentrum. Of een gezellig kopje koffie komen drinken met andere bewoners. ➔
Bouwen aan de zorg
11
Gastvrije
Zorg
ingrediënten voor
inspiratie
Interesse in ons inspiratie boek ‘Gastvrije Zorg’? Bel ons of kijk op onze website.
Tegenwoordig wordt steeds meer aandacht besteed aan sfeer en huiselijkheid in de zorgsector. Vervoort begrijpt de huidige ontwikkelingen als geen ander en geeft gastvrijheid letterlijk kleur. We begeleiden u graag bij de complete styling van uw zorglocatie. Vervoort hanteer vier kernwoorden in samenwerking met de klant: Inspiratie, gastvrijheid, beleving en maatwerk. Dit boek met inspirerende meubelideeën sluit aan op trends en ontwikkelingen op het gebied van inrichting binnen de zorgsector.
vervoort.nl
Edisonstraat 3 5051 DS Goirle Nederland T 013 534 00 34
Wijkzorgcentrum Dokter Calshof landgraaf
Afgezien van de tijdelijk ingehuurde extra capaciteit beschikt Dokter Calshof in totaal over 32 verzorgingshuisappartementen (40 m2) en dertig verpleeghuisplaatsen met vijf groepswoningen van elk zes personen, waarin zoveel mogelijk getracht wordt de thuissituatie na te bootsen. Het zorgcentrum met kapsalon, winkel en res-
Vervoort meubileert Dokter Calshof
taurant vormt bovendien het kloppend hart van de wijk. Bij binnenkomst lijkt het alsof je een overdekt plein in een willekeurige stad betreedt. Je legt geen moment de link met een zorgcentrum. Dat is volgens Smeets ook het doel van het nieuwe complex: een ontmoetingsplek vormen voor iedereen uit de buurt. Ook jongeren of bijvoorbeeld tweeverdieners zijn van harte welkom om een hapje te komen eten in het restaurant met
het door Smeets geroemde AC-concept, een zelfbedieningsrestaurant met diverse keuzemenu’s. De familie van wijlen dokter Cals, naamgever van wijkzorgcentrum Dokter Calshof, is op diverse manieren verbonden aan het nieuwe complex. De schoondochter woont bijvoorbeeld in het nieuwe zorgcentrum, terwijl zijn kleindochter werkt bij de MeanderGroep. Samen verzorgen zij de officiële opening van het prachtige complex. ■
Vervoort Meubelen uit Goirle werd al in een vroeg stadium betrokken bij de inrichting van wijkzorgcentrum Dokter Calshof in Landgraaf. “Een jaar voor de oplevering hebben we de eerste gesprekken gevoerd met zorgorganisatie MeanderGroep Zuid Limburg,” zegt Arjan Schipper, zorgmanager bij Vervoort. “Na eerst de plattegronden te hebben bestudeerd, zijn er proefsessies geïnitieerd waarin het uiterlijk, de stoffering en de kleurkeuze van het meubilair is bepaald. Dit is uiteraard gebeurd in nauw overleg met de gebruiker en onze eigen interieurarchitecten en –stylisten. Vervolgens is de bestelling geplaatst en hebben onze medewerkers, na oplevering van het gebouw, het meubilair op de bestemming ingehuisd.” In het restaurant heeft Vervoort restaurantstoelen c.q. zorgstoelen en –tafels geleverd, echter met een horeca-achtige uitstraling. “Je hebt niet het idee een zorginstelling binnen te wandelen,” vervolgt Schipper. “Dat was ook het uitgangspunt van MeanderGroep, het restaurant moet een ontmoetingsplek vormen, ook voor niet-zorgbehoevenden uit de nabije omgeving. Aan de andere kant, kan iemand in een rolstoel wel gewoon aanschuiven, de tafels zijn namelijk rolstoeltoegankelijk. Op de PG-afdeling en in de dagbehandeling hebben we ergonomisch verantwoorde zorgstoelen en tafels geleverd. Stoelen met een goede armleuning, een prettig zitcomfort (zeker niet te hard) en een mooie en degelijke uitstraling met natuurlijke materialen.” Tot slot is ook het meubilair in de kantoor- en vergaderruimtes, net als het terrasmeubilair afkomstig van Vervoort.
Feiten en Cijfers Opdrachtgever Zorgverlener Los-Interieur Vloerbedekking en Gordijnen Start nieuwbouw Oplevering Totale oppervlakte terrein Totale oppervlakte gebouw Capaciteit woningen Totale stichtingskosten Aantal bedden Aantal huiskamers Grootkeuken capaciteit Restaurant
woonmaatschappij Hestia groep Meandergroep Zuid Limburg Vervoort meubelen, Goirle R en D Contracts, Goirle december 2007 augustus 2009 3.500 m2 5.500 m2 totaal 62 plaatsen zijnde Licht 32 en Zwaar 30 plaatsen voor 200 plaatsen zorginfrastructuur 30 € 10.500.000 62 5 satellietkeuken, capaciteit 200 80 plaatsen
Bouwen aan de zorg
13
Het Schouw biedt complete zorg voor stadsbewoners
‘Een levensloopbestendige woonservicewijk’ In Amsterdam-Noord wordt gewerkt aan toekomstbestendige, gemengde wijken. Belangrijk onderdeel van de herontwikkeling van de naoorlogse bouwblokken rond het Buikslotermeerplein is geïntegreerde zorg op basis van zelfstandig wonen – precies wat groothuurder OsiraGroep en eigenaar Stadgenoot beogen met de vernieuwbouw van het woonzorgcentrum Het Schouw naast winkelcentrum Boven ‘t IJ. “Wij maken nu de omslag om aan de behoeften van straks tegemoet te komen.”
D
e naam Het Schouw verwijst naar een gewoonweg niet meer,” vertelt projectontwikbuurtschap even buiten Amsterdam- kelaar Ank van der Meer van groothuurder OsNoord. Het gelijknamige, 13 verdie- iraGroep, een zorgorganisatie in Amsterdam. pingen tellende woonzorgcentrum aan de Th. “Met de eigenaar van het oude Schouw en met Weeversweg biedt sinds 1972 plaats aan 260 stadsdeel Amsterdam-Noord hebben wij toen ouderen en is anno 2009 niet meer up-to-date. een uitgebreid planboek gemaakt, met als uitHet werd gebouwd in samenspraak met de gangspunt een gemengde en samenhangende voormalige Willem Drees Stichting en verhuurd woonbuurt met koop- en huurappartementen, door eigenaar de Algemene Woningbouw Ver- zorgappartementen, wibo-woningen (sociale eniging – inmiddels Stadgenoot geheten. “Ka- huurwoningen met ouderenzorgindicatie; red.) mers van 25m² dekken de woonbehoefte en groepswoningen voor mensen met demen-
14
Bouwen aan de zorg
tie. De meeste appartementen zijn technisch aanpasbaar, levensloopbestendig en rolstoeltoegankelijk ontworpen.”
Mix De zorgwoningen moeten in de toekomst namelijk ook te gebruiken zijn als ‘normale’ woningen – en andersom. Architect Tako Postma (Inbo Amsterdam) zag vele ontwerptechnische uitdagingen. “De vraag was in de eerste plaats: hoe maak je een woonwijk in plaats van een bejaar-
Het Schouw amsterdam
denhuis? Je gaat van gesloten naar open; van een monolithisch gebouw naar kleinere woonblokken. Kleinschaligheid is niet altijd mogelijk, maar je probeert wel een zo aangenaam en veilig mogelijke omgeving voor kwetsbare mensen te creëren; tegelijkertijd moet iedere mogelijke doelgroep zich in het ontwerp kunnen vinden – ook kopers en de ouderen van de toekomst.” De vernieuwbouw van Het Schouw betreft een complete transformatie; niet alleen qua gebouwen maar ook qua visie. Van der Meer: “Je bouwt feitelijk voor de vraag van morgen, maar de bewoners van nu moeten zich er ook prettig voelen. Bewoners van Het Schouw kennen een relatief hoge gemiddelde leeftijd van 85 jaar, en zelfstandig wonen vergt op die leeftijd een grote aanpassing voor mensen die jarenlang in een traditioneel verzorgingstehuis hebben gewoond.”
Flexibel Aan weerszijden van het oude Schouw werden twee nieuwe bouwblokken ingetekend – Blok A en Blok G, waarvan de eerste al in gebruik is genomen. In 2012 wordt naar verwachting een derde en laatste fase opgeleverd, op de plaats
van het dan gesloopte oude verzorgingstehuis. Van der Meer: “Wij hebben geen interimvoorzieningen nodig.” 83 bewoners van het oude Schouw verhuisden in september al naar het design-rode Blok A aan het Dollardplein, waarin 35 zorg- en 8 groepswoningen zijn gehuisvest. “Wij krijgen over het algemeen veel lof van de bewoners, maar het is best hard werken om naast de grotere privacy die de woningen bieden ook een vorm van saamhorigheid te behouden. Wij hebben dat opgelost met een gezellig eigentijds restaurant en een ‘tuinkamer’ op de begane grond. Daar zijn ook voorzieningen als een informatiebalie, de fysio, fitnessruimten en een ruimte voor dagbesteding en -behandeling te vinden.” Op basis van toekomstverwachtingen is gekozen voor een flexibele indeling van de openbare ruimten. Postma: “Op de begane grond van Bouwdeel A zijn bijvoorbeeld eigen ingangen gerealiseerd - voor een op de buurt gerichte activiteitenruimte of andere buurtvoorzieningen; met flexibele scheidingswanden zijn de ruimten te combineren. Het gebouw is klaar voor de toekomst en biedt tegelijkertijd beschutting en levendigheid; het restaurant
kijkt niet voor niets uit over het meest levendige deel van de omgeving: het winkelcentrum.”
Licht In de nieuwe ‘woonservicewijk’ die ontstaat op het vroegere instellingsterrein tussen IJdoornlaan, Weeversweg en Buikslotermeerplein is geen doorgaand autoverkeer mogelijk, maar alle gebouwen zijn wel via looppaden bereikbaar. Er is ondergrondse parkeergelegenheid gerealiseerd voor bewoners en personeel en ook de bestaande Heemtuin blijft behouden; tevens is rekening gehouden met specifieke wensen van ouderen en slechtzienden – binnen en ook buiten. Postma somt op: “Veel licht tussen de gebouwen en brede stoepen, grote raampartijen die de buitenwereld aanraakbaar maken en balkons op de galerijen.” Van der Meer: “Wij leren hier veel voor onze toekomstige PvE’s.” De OsiraGroep wil namelijk ook op de andere locaties gaan werken als in Het Schouw. “Wij maken ook als organisatie een omslag; zelfstandig wonen vraagt echter nog altijd gewoon goede kwaliteit van zorg en dienstverlening, een persoonlijke benadering en verbondenheid met de wijk.” ■
Feiten en Cijfers Opdrachtgever/eigenaar Stadgenoot, Amsterdam Projectontwikkelaar Delta Forte, Amsterdam Huurder/zorgleverancier OsiraGroep, Amsterdam Architect Inbo, Amsterdam Stedenbouwkundige Urhahn Urban Design, Amsterdam i.s.m. Inbo, Amsterdam Omvang 13.250 m² BVO 250 woningen (koop-/huurappartementen en eengezinswoningen); in de eerste twee gebouwen: 46 wibo-woningen, 12 groepswoningen (voor 6 bewoners), 43 zorgappartementen, 6 rolstoelwoningen, 6 grondgebonden woningen, 66 koopwoningen. • • • •
een ruimte voor dagbesteding (18 plaatsen) Backoffice OsiraGroep en commercieel verhuurbare ruimte Informatiecentrum voor bewoners en voor wijkbewoners een groepspraktijk voor medische en paramedische zorg met fitnessruimte • een café-restaurant • een ruimte voor ontmoeting en activiteiten • 2 Stallingsgarages met 97 plaatsen Planning 2008/2009 September 2009 September 2010 2010-2012
Bouw van Blok A en Blok G oplevering Blok A oplevering Blok G sloop van het oude verzorgingstehuis; bouw van Blok D en Blok F
Bouwen aan de zorg
15
Nooit revolutionair, altijd evolutionair
Terugblik op de succesvolle loopbaan van Ger Peijs
Dit najaar nam algemeen directeur Ger Peijs afscheid van de Stichting Land van Horne in Weert. Voor Bouwen aan de Zorg een goede reden om stil te staan bij de carrière en filosofie van een bevlogen visionair. Boeiend vertelt hij over de mijlpalen die zijn loopbaan sierden, maar tevens bekijkt hij kritisch de huidige situatie in de zorg.
R
uim achtentwintig jaar lang pendelde Ger Peijs op en neer tussen zijn woonplaats Bakel en het Noord-Limburgse Weert waar Land van Horne gevestigd was. “Ik heb de afstand tussen beide gemeenten nooit als hinderlijk ervaren. Onze woning in Bakel was te mooi om op te geven. Aan de andere kant was ik altijd in Weert aanwezig als het nodig was. Veel mensen waren na een aantal jaren verbaasd te horen dat ik daar niet woonde.”
Succesvolle groei Bij zijn start in 1981 was de situatie in de zorg beduidend anders. Het was een tijdperk waarin zorginstellingen leken op ziekenhuizen. Lange gangen, kille sfeer en weinig privacy voor de bewoners. Velen verbleven met vier personen op één kamer. “Vanuit overheidswege waren we vanaf 1998 verplicht om iedere vier jaar een nieuwe Termijn Huisvestingsplan te ontwikkelen. Dat leidde tot de moderne manier van
16
Bouwen aan de zorg
zorg verlenen voor onze hele stichting. Ik vermoed dat in 2011 alle locaties klaar zijn voor de toekomst.” Met veel plezier kijkt de voormalig directeur terug op die laatste tien jaar die gevuld waren met positieve ontwikkelingen. “De diverse fusies met andere zorginstellingen uit de regio waren stuk voor stuk succesvol. Die groei beschouw ik als één van de mijlpalen uit mijn carrière. Nooit hoefden we mensen te ontslaan. Daarnaast lukte het telkens om, ondanks de sceptische verwachtingen, toch alle betrokkenen enthousiast te maken. Iedereen is er op vooruit gegaan. Verder zie ik de samenwerking met enkele religieuze huizen als een verrijking voor de hele stichting.”
Ondernemer De nieuwe aanpak in de zorg betekende vanzelfsprekend ook een andere manier van denken. “Dat begint al bij het bestuur. Onze visie was om huizen te transformeren naar de eisen van de
moderne tijd. Wij wilden af van de grootschalige bouw. Daarnaast was de Stichting tevens alert op vernieuwingen in het zorgconcept. Voor demente bejaarden en gehandicapten pasten we de gebouwen eveneens aan. Lichamelijk gehandicapten bezitten steeds grotere hulpmiddelen. Denk daarbij aan elektronische rolstoelen en tilliften. Daarvoor is ruimte nodig en de traditionele kamers waren veel te klein. We pasten gangen, deuropeningen, slaapkamers en opslagruimtes aan. Gelukkig mogen we als zorgorganisaties meer ondernemend zijn. Vroeger werd alles voorgeschreven volgens bouwnormen van de overheid. Tegenwoordig zijn we redelijk vrij om zoveel mogelijk zelf in te vullen. Slim aanbesteden is daarbij een prima oplossing om op de juiste wijze met de beschikbare financiële middelen om te gaan. Zeker in economisch minder goede tijden wil een aannemer nog wel eens meedenken bij het bouwen. Daarom is goed ondernemerschap ook in de zorg tegenwoordig belangrijk.” ➔
INTERVIEW
Bouwen aan de zorg
17
Hoogwaardige gebouwen - Modulair op maat
Gerealiseerde projecten Tjongerschans ziekenhuis, Heerenveen 2004 / Operatiecomplex / Interim 3 operatiekamers + recovery ca. 350m2
Streekziekenhuis Midden-Twente, Hengelo 2007 / Operatiecomplex / Interim 4 operatiekamers + recovery ca. 450m2
Diaconessenhuis, Meppel 2005 / Operatiecomplex / Interim 4 operatiekamers ca. 300m2
VU Medisch Centrum, Amsterdam 2008 / Operatiecomplex / Interim 8 operatiekamers met opdek + recovery en nevenruimte ca. 2900m2
IJsselmeer Ziekenhuizen, Lelystad 2009 / Operatiecomplex / Permanent 3 operatiekamers + recovery (gebruikt) ca 400m2
VU Medisch Centrum, Amsterdam 2006 / Operatiecomplex / Interim 4 operatiekamers + nevenruimte, 2 verdiepingen ca. 800m2
Shell, Amsterdam 2008 / Onderzoekslaboratorium / Permanent Hoogwaardig onderzoekslab met CT scanner ca. 120 m2
Viecuri Medisch Centrum, Venlo 2009 / Operatiecomplex / Interim 6 operatiekamers en recovery ca. 560 m2
Crucell, Leiden 2006 / Laboratorium /Permanent 4 verdiepingen gekwalificeerd lab ca. 4200 m2
Ziekenhuis Bernhoven, Veghel 2008/ Operatiecomplex / Interim 1 operatiekamer ca 75m2
Sint Jans Gasthuis, Weert 2009 / Operatiecomplex / Permanent 4 operatiekamers met opdek, inleiding, recovery en nevenruimten ca. 1200 m2
Twenteborg Ziekenhuis, Almelo 2007 / Operatiecomplex / Interim 2 operatiekamers ca. 150m2
Groene Hart ziekenhuis, Gouda 2008 / MRI complex / Permanent 2 MRI’s + nevenruimte ca. 400m2
Medisch Spectrum Twente, Enschede 2009 / IC complex / permanent 18 gesluisde IC kamers + nevenruimten, 2 verdiepingen ca. 1500 m2
VU Medisch Centrum, Amsterdam 2009 / short stay afdeling / permanent Beddenkamers en nevenruimte ca. 1250m2
Permanente nieuwbouw binnen enkele maanden gerealiseerd! Diverse operatiekamers snel beschikbaar, ook tijdelijk inzetbaar. Groot huurpark voor diverse hoogwaardige toepassingen. Cadolto Beanelux BV • www.cadolto.nl • info@cadolto.nl
interview
Te kostbaar Wie de ontwikkelingen van bouwplannen gedurende afgelopen jaren nauwlettend gevolgd heeft, weet dat het niet allemaal rozengeur en maneschijn was. Het motto ‘The Sky is the limit’ leek voor veel bestuursleden het credo. “Veel van hen leken te vergeten voor wie ze bouwden. De vele peperdure paleizen waren vaak te kostbaar. Alles moest groter en mooier. De algemene gedachtegang luidde: de gemeenschap betaalt toch wel. Ik durf het gerust een vorm van grootheidswaan te noemen. De pracht en praal stonden in schril contrast tot de beschikbare middelen. Die waren en zijn nog steeds bestemd voor de sociaal zwakkeren. Daar bouwen we de vele zorginstellingen ook grotendeels voor. Bij Land van Horne hielden we altijd helder voor ogen wie onze doelgroep was. Uitgangspunt was dat de huurprijs van de zorgwoningen bijvoorbeeld betaalbaar bleef, eventueel in combinatie met de huurtoeslag.” Over de reden waarom zoveel zorginstellingen het geld over de balk bleven smijten, is Peijs helder in zijn mening. “Leden van de Raad van Toezicht lieten zich te eenvoudig imponeren door de mooie verhalen. In hun eigen bedrijf zou men deze praktijken zeker niet tolereren. Hier lieten ze het simpelweg gebeuren. Met alle gevolgen van dien. Bij het Land van Horne handelden we altijd stapsgewijs en door zorgvuldig na te denken. Ons uitgangspunt was om nooit revolutionair te bouwen, maar juist evolutionair. Een verantwoord ethisch beleid staat hier nog hoog aangeschreven.” Over de toekomst van de situatie in de zorg zegt Peijs ter afsluiting. “Voor de lange termijn zijn we ongeveer wel klaar. De naoorlogse generatie heeft genoten van een ongekende groei. Wat nu gebouwd is, dient in de toekomst nog betaald te worden. De forse toename van het aantal zorgvragers en de beperking aan financiële middelen zal leiden tot een herverdeling van middelen. Helaas is de zorg daardoor bijna onbetaalbaar geworden. Voor onze kinderen en kleinkinderen zal het zeker minder fraai zijn. We moeten het doen met de zaken die in de laatste tien jaar ontwikkeld zijn. Toch draag ik met een gerust hart mijn taken over. Nederland is een welvarend land. Zeker in de zorg steken we met kop en schouders boven veel andere landen uit.” ■
Bouwen aan de zorg
19