Bouwen aan de Zorg 2011

bouwen aan

de zorg

ziekenhuis special

VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG

Maasstad ziekenhuis Rotterdam

Jeroen Bosch ziekenhuis Den Bosch

NUMMER

3

2011

www.BOUWENAANDEZORG.eu

Maasziekenhuis Pantein Boxmeer

Zorgkamers inrichten is onze zorg

We hebben de kennis, de ideeën, de materialen...

CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten. Vanaf engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen zich graag aan u voor:

cleanroomcg.com

gebebouw.nl

rooms-for-care.nl

rfc-products.nl ccgholding.nl

sentida03

het mobiele extra lage bed

wissner-bosserhoff Nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: info.nl@wi-bo.de · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff Belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be

“als u mocht kiezen....�

Een gebouw wordt steeds rationeler ontworpen, terwijl de huidige en toekomstige gebruiker het gebouw juist ziet als een uiting van zijn identiteit. Zij willen fijner wonen en fijner werken. Natuurlijk moet het gebouw functioneel zijn en binnen het budget passen, maar het moet de gebruiker ook aanspreken; hij moet zich er thuis voelen. In het Emotioneel Programma van Eisen (EPvE), wordt het emotionele aspect concreet gemaakt. Wat zorgt ervoor dat we fijner kunnen wonen of werken in een gebouw? Wat geeft het gebouw en zijn omgeving identiteit? Het emotioneel programma van eisen is een aanvulling op een technisch en functioneel programma van eisen. Het EPvE gaat over de beleving van het gebouw en zijn omgeving.

Het betrekt gebruikers bij het ontwerpproces.

?

G I R E I SG W U E I T N C A T N CO M E E N P! O S N MET O

Jorissen Simonetti architecten

n Simonetti architecten

Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk I: jorissensimonettiarchitecten.nl

Doetinchem Leiden

voorwoord

Zo vlak voor de zomervakantie 2011 presenteren we u een dikkere editie van Bouwen aan de Zorg dan u gewend bent. Hoe dat komt? Er valt meer en meer te vertellen over het brede scala aan onderwerpen dat we elke keer voor u selecteren.

Ons team van redacteuren gaat dan ook graag op pad om die prachtige reportages te maken en dat leidt traditioneel tot een mooie mix van journalistieke en commerciële artikelen. Zo leest u in deze editie een stuk van reflectie nadat het Maasstad Ziekenhuis op 17 mei in gebruik is genomen. Een interview met twee jonge ondernemende dames, die verantwoordelijk waren voor de inrichting, de styling en het inkoopproces van het nieuwe ziekenhuis. Natuurlijk hebben we het in dit stuk over de inhoudelijke keuzes, die zijn gemaakt, maar ook over de wijze van managen van een dergelijk gecompliceerd logistiek proces. En dat dit niet altijd even makkelijk is, vertelt het tweetal, dat overigens zeer tevreden is over het eindresultaat. We zijn er zelf geweest en het ziet er ook fantastisch uit.

Rotterdam is een prachtig nieuw ziekenhuis rijker.

Ook lopen we de congressen af. Een goed voorbeeld daarvan is ons bezoek aan het VTDV-congres dat eind mei in Gent (België) werd gehouden. Het was een ‘klaterend succes’, zo schrijft onze redacteur. En dat is goed om te horen. Het bedrijfsleven en alle partners/stakeholders in de zorg willen blijven vernieuwen en met elkaar in debat blijven om elke keer steeds maar weer het allerbeste eindresultaat te bereiken. Overigens, onze redacteur schroomde ook niet om een goede kritische noot te plaatsen in het artikel. Lees het stuk in deze Bouwen aan de Zorg.

Kortom, veel inspiratie en innovatie. Het is de kern van deze editie. Daarom…. Veel leesplezier gewenst

Jerry Helmers Eindredactie

Bouwen aan de zorg

5

bouwen aan

de zorg

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ........................... . . . . . . . . . . . . ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg

www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 11, nummer 3 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl Redactieteam Hedvig Beunk, Rob Buchholz, Roel van Gils, Jerry Helmers, Peter de Koning, Koen Mortelmans, Senne Starckx Irene Teunissen, Jan-Kees Verschuure.

Margot Visser, Philip Willaert.

12

Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335

79

83

Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 Fotografie Roos Aldershoff, Rein Bollen, Luuk Gosewehr, Jerry Helmers, Martin Hogeboom, Peter de Koning, Hans Oostrum.

8 12 17 18 22

Abonnementsprijs € 47,70 per jaar incl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert

Het interview: Vlaams bouwmeester Peter Swinnen Looborch ‘visueel geheel met kerk’ Column: Grand-Café als trefcentrum De Heere Hintham complexe puzzel Ziekenhuisspecial: Wij gaan graag naar het ziekenhuis

Opzeggingen Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Doelgroep Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. ..

Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl

24 30 38 47 52 55 56 59 66 68

Maasstad Ziekenhuis logistieke klus Jeroen Bosch: warme en sfeervolle inrichting Maasziekenhuis Pantein Beleving en menselijke maat Ikazia nieuwe entreehal en SHE Interflow: visitekaartje in AMC Hurks van der linden: Meerwaarde Hurks groep Nieuwe dialyseafdelingen voor HagaZiekenhuis Thema: leveranciers aan ziekenhuizen mtd: 3x daags naar buiten!

Boeiend schuifproces bij verbouw Beatrix

.. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ............. ................................................... .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ..... . . . . . . . ............. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18

73

89 105 BOUWEN AAN DE ZORG

...... . ... . ... . ... . . .. . .. . . . .. . .. . . . .. . .. . . .. . .. . .. .. . .. .. . .. . .. . .. ..

bouwen aan

+

DE ZORG

ziekenhuis special

VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG

VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG

NUMMER

3

2011

+ 2011 • JAARGANG 11 • 2 MAANDELIJKS

MAASSTAD ZIEKENHUIS ROTTERDAM

73

Westwijk is fris en uitnodigend

76

Ontmoeten, leven en genieten in Weijerstaete

80

Vervoort Meubelen Chez Miné

82

22e VTDV congers terugblik

88

Italiaanse kleurstellingen voor Vier Gravinnen

92

Bewegen is cruciaal voor ouderen

96

Beth Shalom modern maar met oog voor Joodse geloofsbelijdenis

100

Thema: Sanitaire aanpassingen stimuleren zelfstandigheid

104

Patiëntbewust werken in het nieuwe Rijnveste

109

Thema: Kwaliteit staat voorop bij tijdelijke huisvesting

115

Wie doet Wat

WWW.BOUWENAANDEZORG.EU

JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS DEN BOSCH

MAASZIEKENHUIS PANTEIN BOXMEER

3

BAZ 03 2011.indd 1

Het kloppend hart van Weijerstaete

23-06-2011 09:01:10

Tekst: Koen Mortelmans Foto bouwmeester: Martin Hogeboom

Vlaams bouwmeester Peter Swinnen

Bouwen voor zorgsector

één van de drie topprioriteiten Een jaar geleden 2010 startte Peter Swinnen, medestichter van het Brusselse architectenkantoor 51N4E zijn activiteiten als Vlaams bouwmeester, de derde op rij met die functie.

Het is de taak van de Vlaamse bouwmeester een langetermijnvisie op het tot stand komen van een architecturaal kwalitatieve leefomgeving te ontwikkelen. Hij waakt over de uitvoering van het architecturaal beleid voor de eigen bouwwerken van de Vlaamse overheid, om de architecturale kwaliteit te verzekeren en zo een voorbeeldfunctie te vervullen. In overleg met alle ervoor bevoegde instanties bouwt hij een kwaliteitsbeleid uit voor de constructie van grotere bouw- en infrastructuurwerken betaald met Vlaams overheidsgeld. Verder adviseert hij over ontwerpen van overheidsbouwwerken, het bijsturen ervan en het aanpassen ervan aan de bestaande regelgeving. Hij moet ook het Vlaams architecturaal bewustzijn stimuleren en inspireren.

In 1998 nam de eerste Vlaamse bouwmeester, Bob van Reeth, zijn taak op. Tijdens zijn mandaat benadrukte Van Reeth vooral de verantwoordelijkheden van de opdrachtgever. Kwaliteitsvolle architectuur is een keuze van de opdrachtgever en de Vlaamse overheid moest haar voorbeeldrol als publieke opdrachtgever opnemen. Het was een bewuste keuze van de eerste Vlaamse bouwmeester om niet zelf te bouwen, maar om de opdrachtgever bij te staan in de selectie van een ontwerper. Ook Peter Swinnen heeft specifieke aandachtspunten. Een ervan is een grootschalige vernieuwingsoperatie binnen onder meer de zorg- en de sociale huisvestingssector, die tot belangrijke stedelijke ontwikkelingsprocessen kan en moet leiden," aldus de Vlaamse bouwmeester.

Nederlands voorbeeld

"Tegen 2050 zullen er in België twee miljoen zestigplussers méér zijn dan in 2010. Het aantal tachtigplussers zal dan verdrievoudigd zijn.

Bij een ongewijzigd beleid zou dit 180.000 extra woon- en zorgplaatsen betekenen tegen 2050, verzorgd door 120.000 extra personeelsleden. Maar in de zorgsector speelt niet alleen het vraagstuk van de ouderenzorg, er moet ook een overkoepelende benadering tot stand komen die zorg als een maatschappelijke opportuniteit beschouwt, eerder dan een te lenigen nood. Het feit dat de zorgsector de hele levenscyclus over-

In de jaren negentig kreeg de Vlaamse overheid massa's kritiek op haar falend architectuurbeleid. Vlaanderen leek het te druk te hebben met de invulling van zijn nieuw verworven bevoegdheden om ernstig aandacht te besteden aan architecturale kwaliteit. De toenmalige bevoegde minister, Wivina Demeester (CD&V, zie ook BADZ 2011-1, blz. 8-11), reageerde op deze klaagzang vanuit architectuurmiddens en stelde, geïnspireerd door de Nederlandse aanpak, een bouwmeester aan.

8

Bouwen aan de zorg

spant, van geboorte tot dood, maakt dit des te meer noodzakelijk."

Overleg Swinnen wil met de zorg- en de sociale huisvestingssector een breed ambitiedocument opstellen, gebaseerd op overleg en uitgaande van de huidige noden, maar met het oog op duidelijk vernieuwende concepten. "Een tweede stap is om na grondig onderzoek zo snel mogelijk in te zetten op de realisatie van kwaliteitsvolle voorbeeldprojecten. Hierbij kunnen we de ervaring die het team van de Vlaamse bouwmeester opdeed in recente inhaalbewegingen in voor de mobiliteits- en infrastructuursector, de sportinfrastructuur en de scholenbouw te gelde maken."

"Eerst stellen we samen met het kabinet van de Vlaamse minister voor zorg een protocolakkoord op, met richtlijnen en ambities. Die gaan we na de zomer bespreken met de diverse sectororganisaties die in de zorgsector actief zijn.

Via de Open Oproep heeft het 'Team Vlaams Bouwmeester' in het verleden al individuele bouwheren binnen de zorg bijgestaan. Het ging telkens om bouwheren die de meerwaarde van de Open Oproep wisten in te schatten en bereid waren om zich open te stellen voor vernieuwende ontwerpen."

het interview

Peter Swinnen Peter Swinnen (°1972) studeerde aan de Architectural Association London en het Sint-Lucas Architectuur Instituut Brussel. Samen met Johan Anrys en Freek Persyn richtte hij in 1998 architectenkantoor 51N4E op. Het bureau kan intussen bogen op een brede portfolio van spraakmakende projecten, ook in de zorgsector. Sinds 1998 leidde Peter Swinnen als studioverantwoordelijke verschillende onderzoeken aan het ICSAF La Cambre Architecture (Brussel) en Sint-Lucas Brussel. Hij treedt daarenboven geregeld op als gastdocent, jurylid of lector voor nationale en internationale onderwijsinstellingen en cultuurhuizen.

Open oproep De 'open oproep' is één van de belangrijkste instrumenten die de Vlaamse bouwmeester hanteert bij het zoeken naar architecturale kwaliteit voor de projecten van de Vlaamse overheden.

Het is een selectieprocedure, gebaseerd op het principe van een architectuurwedstrijd, op de wetgeving over overheidsopdrachten en op de Europese mededingingsregels. Twee keer per jaar publiceert de Vlaamse bouwmeester een lijst met projecten waarvoor ontwerpbureaus

uit heel Europa hun kandidatuur kunnen indienen. Na het doornemen van de soms honderden kandidaturen met hun referenties en hun visie op het nieuwe project, stelt hij de opdrachtgever tien ontwerpbureaus voor. Vijf ervan krijgen een beperkte studieopdracht en ontvangen daarvoor ook een vergoeding. Ze lichten hun 'projectdefinitie' toe aan de opdrachtgever en brengen een terreinbezoek. Een eventuele tweede briefing biedt hen de mogelijkheid om gerichte vragen te stellen aan de opdrachtgever of

instanties die bij de opdracht betrokken zijn. Vervolgens krijgen de ontwerpers een drietal maanden de tijd om een visievoorstel voor het project in te dienen. Deze voorstellen zijn anoniem zodat de jury, bestaande uit drie vertegenwoordigers van de opdrachtgever, de bouwmeester en een extern deskundige op een onbevangen manier kunnen evalueren. Daarna wordt de anonimiteit opgeheven en worden de vijf ontwerpers uitgenodigd om mondeling de vragen van de selectiecommissie te beantwoorden. ➤

Bouwen aan de zorg

9

Creating balance in healthcare

Voor meer informatie bezoek ook onze website: www.lopital.nl Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Pour plus d’informations, visitez notre site web: www.lopital.be Lopital BelgiÍ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be

het interview

Na deze presentatie overlegt de opdrachtgever met de Vlaamse Bouwmeester en draagt ze een ontwerper voor, waarmee dan onderhandelingen starten.

Tijdens het eerste jaar van zijn mandaat stak Swinnen veel tijd en energie in het aangaan en voeren van dialogen. "Maar die tijd was nuttig besteed. Ik was zelfs aangenaam verrast door de grote bereidheid die ik aantrof tot het voeren van discussies. Die discussies hoeven niet altijd over grote concepten te gaan. Ze kunnen ook over kleine nuances gaan, waarbij men net iets anders durft na te denken naar de vaste bestanddelen van een zorginfrastructuur. Zo kan bijvoorbeeld een gangruimte veel meer zijn dan alleen een passageruimte, met enkele aanpassingen wordt de gangruimte ook een tijdelijke verblijfsruimte, die toch kan voldoen aan de evacuatie-eisen van de brandweer. Over dit soort van vindingrijke verschillen moet de discussie gaan."

Hoge ambities, maar binnen budget Swinnen ziet het als zijn taak niet alleen waardevolle architectuurprojecten te faciliteren, maar ook aan de dialoog deel te nemen. Hij acht het niet nodig dat de Vlaamse bouwmeester legale en juridische middelen ter beschikking heeft om zijn visie door te drukken. "Het moet volstaan om met de nodige overtuigingskracht correcte en objectieve argumenten op tafel te leggen.

Die argumenten moet de architecturale ambitie binnen het beschikbare budget zo hoog mogelijk leggen." n

Bouwen aan de zorg

11

Tekst: Jan-Kees Verschuure Foto’s: Roos Aldershoff en Heijmans

Centrum voor wonen, welzijn en zorg ingepast tussen bossen en bebouwing

Looborch Zeist 'visueel geheel met kerk' De opdracht: vervang een woonzorgcentrum door nieuwbouw met een fors volume en meer diversiteit aan woonvormen.

Als de locatie zich middenin een villawijk aan de rand van de Zeister bossen bevindt en gedeeld wordt met een monumentale kerk, is er sprake van een architectonische en bouwkundige uitdaging. Bouwen aan de Zorg ging langs in de vernieuwde Looborch en sprak met de opdrachtgevende Zorggroep Charim, ontwerper Jorissen Simonetti architecten en aannemer Heijmans. “Wij hebben er het maximale uitgehaald.”

In 2001 maakt Jorissen Simonetti architecten de eerste schetsen voor een nieuw 'centrum voor wonen, welzijn en zorg' aan de Woudenbergseweg in Zeist. Op loopafstand van zowel de Zeister bossen als het kernwinkelgebied lag daar een gedateerd woonzorgcentrum van drie tot vier lagen, op een terrein omsloten door villa's en bomen, dat gedeeld wordt met de monumentale Oosterkerk (Amsterdamse School).

Projectarchitect Bas van de Moosdijk: “Je kunt je voorstellen dat deze locatie gevoelig lag en er zijn dan ook vele varianten gepasseerd. Uiteindelijk is gekozen om een slangachtig volume te maken dat gestaag oploopt en het terrein in twee gebieden verdeelt; één wandelgebied rond de kerk en één binnenterrein voor de Looborch.

De grote glazen entree, die ook als restau-

12

Bouwen aan de zorg

rant gebruikt wordt, vormt de centrale verbinding tussen deze gebieden en de verschillende bouwvleugels.”

Toekomstbestendig Opdrachtgever en uitvoerders besteedden veel aandacht aan een gedetailleerde invulling van de in Zeist en omstreken geliefde woonlocatie voor senioren. Naast de reeds genoemde locatiefactoren vroeg de omvang van de opdracht om een volmaakt gelegde puzzel. “Het gaat hier om een flink programma, dat ook nog eens toekomstbestendig moet zijn; dat vertaalt zich bijvoorbeeld in het feit dat het zorgdeel flexibel indeelbaar is.”

“Wij willen hier ook op de lange termijn verder kunnen,” zegt Charim-bestuurder Arie Vorstelman. “Je probeert daarom flexibiliteit in te bou-

wen. Wij hebben bovendien altijd een goede relatie met de Oosterkerk gehad en die willen wij behouden.” De gebruikers van de kerk wilden geen 'mastodont' voor de deur en werden gerustgesteld, aldus Vorstelman. “De nieuwe Looborch kent een prima uitstraling, met als speerpunt die transparante entree met zijn mooie zichtlijnen. Daarin hebben wij moeten investeren, maar wij zijn er best trots op.”

Integraliteit Trots is ook Charim's manager vastgoed Jan Baan, die het ontwerp- en bouwproces in Zeist als projectverantwoordelijke begeleidde voor de in het oostelijk deel van de provincie Utrecht actieve zorggroep. “De oude Looborch stond al goed bekend in Zeist en

Looborch, zeist

Bas van de Moosdijk architect Looborch

'Duurzaam, functioneel en sfeervol' De zorgbranche stelt zeer hoge eisen aan het meubilair. Intensief gebruik vraagt immers om meubelen die tegen een stootje kunnen.

Anderzijds moeten cliënten en medewerkers zich thuis voelen.

Van Warmerdam Speciaal Meubilair (Tiel) maakt hiervoor maatwerkmeubilair van duurzaam berken multiplex met een slijtvaste toplaag in uiteenlopende kleuren en dessins. Voor woonzorgcentrum De Looborch leverde WSM keukens voor de zorgappartementen, groepskeukens, verpleegkamermeubels, badkamerkasten, een receptiebalie, een huisartsenbalie en pantry's voor behandelkamers. “In dit project leverden wij alleen vast meubilair, maar als de opdrachtgever een totaalinrichting wil, kunnen wij die ook verzorgen,” vertelt projectadviseur Theo Verbij. “In De Looborch werkten wij nauw samen met de architect om te kijken wat bouw-, kleur- en kostentechnisch het beste paste in dit project. De oplevering was ‘turnkey’ – inclusief montage dus.” omgeving en dat willen wij uiteraard zo houden, maar het toenmalige zorgcentrum voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. De senioren van nu en morgen vragen om een zelfstandig verhuurbaar aanbod in een aantrekkelijke omgeving met zorg bij de hand. Wij hebben tijdens dit proces veel geleerd, bijvoorbeeld op het gebied van aanbesteding. Wij willen vanaf heden nog meer integrale samenwerking tussen uit-

voerende partijen; wij stellen hen de vraag: zijn jullie in staat operaties als deze goed te kunnen coördineren? Willen jullie kennis met elkaar delen? Daar kiezen wij bouwpartners op uit.”

Fasering In het geval van De Looborch was de architect ook directievoerder. “Een aanpak die voor ons de meeste kans biedt grip te houden op

het ontwerp,” zegt Van de Moosdijk. Ook de hoofdaannemer werd door Zorggroep Charim geselecteerd op grond van ervaring met gecompliceerde opdrachten in de zorg. Projectleider Henk Nieuwboer van Heijmans: “Wij stellen ons bouwteam samen uit mensen die oog hebben voor de zorg; niet alleen omdat dit soort opdrachten een strakke coördinatie tussen de bouwpartijen vereist, maar ook omdat de zorgverlening tijdens de bouw vaak gewoon doorgaat.” Zoals in het geval van De Looborch, dat om die reden in twee fasen werd gerealiseerd. Van de Moosdijk: “Voor de aannemer heeft dat veel extra inzet gekost – denk maar aan de inrichting van het bouwterrein, waarvoor toch al niet veel ruimte beschikbaar was. Maar hierdoor hoefden de bewoners slechts één keer te verhuizen.”

Baan benadrukt dat nieuwbouw bij Zorggroep Charim niet slechts een vastgoedkwestie is.

“Wij hebben ook zorgmedewerkers en facilitaire diensten nauw betrokken in het nieuwbouwproces.” Zorgvuldigheid troef dus – aan alle kanten, stellen Vorstelman en Baan. “Meerwaarde in deze was dat wij bijvoorbeeld met de hoofdaannemer een protestants-christelijke identiteit delen; dat is uiteraard geen voorwaarde, maar het maakt wel dat er meer begrip is.”

Nieuwboer: “Voorop staat dat je de visie van de opdrachtgever bouwkundig zo goed mogelijk kunt vertalen, maar in de zorgsector is het menselijk aspect minstens zo belangrijk. ➤

Bouwen aan de zorg

13

11500342 Heijmans.indd 1

10-06-2011 11:21:01

prettig werken

aangenaam wonen

Wonen en werken. Op de keper beschouwd zijn dat toch twee van de voornaamste zaken die ons in een mensenleven bezig houden. We willen allemaal graag comfortabel wonen en we verrichten onze dagelijkse arbeid het liefst in een zo aangenaam mogelijke werkomgeving.

Het toverwoord is... klimaat. En dat is nu precies waar wij ons bij Mampaey mee bezig houden. Of het nu gaat om woningen of om bedrijfsgebouwen, Mampaey is úw specialist bij uitstek op het gebied van installatietechniek.

Activiteiten Mampaey is actief op de volgende gebieden: • Verwarming • Service en Onderhoud • Ventilatie en Luchtbehandeling • Technisch Beheer • Koeling • Sanitaire Techniek • Regeltechniek • Elektrotechniek

mampaey

®

Wieldrechtseweg 30 3316 BG Dordrecht T +31(0)78 652 24 22 F +31(0)78 618 08 92

J.W. Lucasweg 4 2031 BE Haarlem T +31(0)23 531 94 54 F +31(0)23 531 63 39

E informatie@mampaey.nl I www.mampaey.nl

Looborch, zeist

FEITEN EN CIJFERS

PROJECT: De Looborch Opdrachtgever: Zorggroep Charim Ondersteuning opdrachtgever: bob advies, Zeist Zorgverlener: Zorggroep Charim Architect: Jorissen Simonetti architecten, Rijssen Ontwerp vaste inrichting: Jorissen Simonetti architecten Aannemer: Heijmans Woningbouw Oost, Amersfoort W-installatie: Mampaey, Dordrecht Vast-interieur: Warmerdam Speciaal Meubilair, Tiel Vloer: Brouwer woninginrichting, Woudenberg Selectie architecten: mei 2002 Start nieuwbouw: juni 2007 Oplevering: december 2010 Oplevering terrein: februari 2011 Totale oppervlakte terrein: 7.710 m² Totale oppervlakte gebouw: 19.397 m² bvo • 52 plaatsen verzorging in 2 kamerappartementen • 3 groepen van 8 verpleegplaatsen in kleinschalig wonen • 55 3- en 4-kamerappartementen met de mogelijkheid van service en zorg, waaronder 4 penthouses ('Oosterborch') • GOED voor huisartsen en fysiotherapeuten • 2 ondergrondse parkeergarages • Restaurant, grand café, winkel, kapsalon Bouwkosten: € 17.000.000,- excl. btw Totale investering: € 26.000.000,-. incl. BTW

Tijdens de nieuwbouw van Zorgcentrum de Looborch te Zeist heeft Mampaey de complete uitvoering van werktuigkundige en sanitaire installaties voor haar rekening mogen nemen.Tijdens de gefaseerde uitvoering van onze werkzaamheden hebben wij zo veel als mogelijk aandacht gegeven aan de wensen van de toekomstige bewoners en gebruikers. Mampaey is mede door dit project sinds kort in het bezit voor het certificaat wijs bouwen voor senioren.

Je loopt hier toch langere tijd rond en je moet zaken met elkaar regelen. Wij behandelen de klant zoals wij zelf behandeld willen worden en dan is het alleen maar gemakkelijk dat je bepaalde waarden deelt.” Baan: “Het gaat vaak om kleine dingen die toch belangrijk zijn, zoals bereikbaar zijn op momenten dat het moet.”

Mens De menselijke maat waarmee Jorissen Simonetti architecten adverteert – en waarom het ook bekend staat – past daar goed bij, beaamt

Vorstelman. “Hun voorbeeldprojecten vielen bij ons in de smaak en de architect heeft zich altijd dienstbaar opgesteld. Er was gewoon een klik.”

Van de Moosdijk: “Wij proberen in ieder geval altijd de mens centraal te stellen en zijn vooral blij met het feit dat wij op deze locatie het optimale hebben kunnen realiseren; de kerk sluit naar ons inzicht goed aan op de nieuwe bebouwing, die kenmerken van de Amsterdamse School heeft en toch tijdloos is – zowel qua uitstraling als functionaliteit.” n

Bouwen aan de zorg

15

+

....................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

www.bouwenaandezorg.eu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................

MAATWERK VOOR ELK PROJECT - kortweg WSM - maakt sinds 1978 maatwerkmeubels voor zeer intensief gebruik. Of het nu

+

gaat om keukens, kasten voor woon- en slaapkamer, in hoogte verstelbaar (keuken)meubilair of een receptiebalie: WSM fabriceert ze.

+

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Bouwen aan de Zorg?

Van Warmerdam Speciaal Meubilair BV

Postbus 6002

De meubels zijn z贸 degelijk, dat ze zelfs bij zeer

4000 HA Tiel

intensief gebruik vele jaren meegaan. Meubels

T (0344) 63 69 69

van WSM zijn onderhoudsvrij. U heeft er dus

E info@wsm.nl

geen omkijken naar - een hele zorg minder.

I

Neem dan contact op met Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

www.wsm.nl 09136

COLUMN Grand-Café als trefcentrum Als ik in een grote stad rondloop bezoek ik regelmatig een Grand-Café voor een lekker kopje koffie. Ik houd van de bedrijvigheid die daar meestal heerst.

Het is een vrij toegankelijke ruimte met horecafaciliteiten en mensen met allerlei achtergronden en leeftijden zijn er welkom. Op alle momenten tussen opening en sluitingstijd is het bedrijf in volle gang. De één zit met een cappuccino rustig een krantje te lezen, een zakenman neemt een snelle lunch, vriendinnen kletsen gezellig bij, een dagelijkse bezoeker drinkt zijn biertje aan de bar…

Bijvoorbeeld door er kleinschalige detailhandel te vestigen. In de moderne ziekenhuizen zie je veel winkeltjes gevestigd: een boekhandel met TNT post agentschap, een bloemenwinkeltje, een opticien, een kapper, een apotheek. Nu weet ik ook wel dat een verpleeghuis of zorgcentrum niet de dagelijkse inloop van een ziekenhuis heeft, maar ik denk dat er meer voorzieningen naar binnen gehaald kunnen worden om wat meer mensen van buitenaf in het gebouw te krijgen. Zoals de buurtbewoners.

In deze tijd zie ik veel wijkcentra en buurthuizen dichtgaan en ook veel bibliotheekdependances verdwijnen uit de wijken. Deze ruimten waren voor veel mensen erg belangrijk. Ook om elkaar te ontmoeten.

Denk aan zelfstandig wonende ouderen die er een potje biljart speelden, de yogales voor 65-plussers of het kaartclubje.

Dit moeten zij nu gaan missen, maar wellicht kunnen zij binnenkort terecht in de zorgcentra!? Dan wordt het een heus (ook multicultureel) tref-centrum. En als zij er tevens een hapje kunnen eten en een glaasje bij kunnen drinken wordt het nog een echt Grand-Café ook!

COLUMN

Een Grand-Café heeft ook een brasserie functie. Er is een menukaart en je kunt er tot tegen 23.00 uur een hapje eten, vaak verrassend goed en niet te duur. We noemen het trefcentrum van een zorgcentrum of verpleeghuis tegenwoordig ook vaak een Grand-Café. Het interieur en de sfeer geven we zoveel mogelijk een gezellig en huiselijk karakter. Maar er is meer uit te halen. De bezoekers zijn vaak alleen de huisbewoners . . . .. .. .. .. . . . . . . . . . . ...................... . . . en . . . .medewerkers, . . . . . . . . . . . . . . . . . .en . . . .soms . . . . . . .de . . ..familieleden. . . . . . . . . . . . . . . . . Dit maakt dat het centrum vaak door een min of meer vaste groep wordt bezocht. Zouden we er niet méér functies aan kunnen geven waardoor het een openbaar ka... . . ...... .. .. rakter krijgt waar wat meer bedrijvigheid is?

André van der Gun Bouwen aan de zorg

17

Tekst en foto’s Peter de Koning

De Heere Hintham: een mooie complexe puzzel Drie uitwaaierende bouwblokken aan een waterplas. Een stedenbouwkundige vormgeving met meerwaarde voor de omgeving. Het nieuwe woon- en zorgcentrum De Heere Hintham in Rosmalen is geen alledaags bouwproject. Achter de fraaie gevel vind je 95 koopappartementen, 28 huurappartementen voor senioren, een verpleeghuis met 90 plaatsen, een wijkcentrum, een zorgcentrum en een grand café.

“Een fantastisch mooi, kwalitatief hoogwaardig project op een prachtige locatie,” vertelt Simon Jansen, directeur-bestuurder van opdrachtgever Kleine Meierij, de woningstichting uit Rosmalen.

Directeur Marc Hoedemakers van aannemersbedrijf P. Hoedemakers en Zn. BV is het met hem eens. “Een groot project qua omvang, uitstraling en complexiteit, met verschillende functies onder één dak. Een uitdaging die we prima hebben volbracht.” De eerste locatiestudies stammen uit 1995. Het startschot voor de bouw klonk in mei 2008. De eerste fase, 47 koopappartementen, werd opgeleverd in januari 2010. Het gehele project was in maart van dit jaar afgerond.

Binnen planning Het totale bouwproces van een project als De Heere Hintham kent altijd pieken en dalen, meeen tegenvallers. Hoedemakers beaamt dat, maar kan nauwelijks echte tegenvallers noemen. “Afgezien van de lange RO-procedure kijk ik tevreden terug. Vergeleken met de planning die we in 2008 maakten, is het project drie weken eerder opgeleverd en binnen budget. Dat zie je niet zo vaak, zeker niet bij projecten van deze omvang.” Jansen knikt instemmend: “De samenwerking met Hoedemakers was perfect. Onder leiding van onze opzichter en hun projectleider bleef alles keurig binnen de planning. Dat zie je weinig.”

Hoedemakers noemt, naast de goede samenwerking, zijn bedrijfsfilosofie: “Wij werken met een duidelijke procesmatige aanpak. Elk procesonderdeel knippen we in hapklare brokken, die we streng bewaken. Elk onderdeel moet voldoen aan de doelen voor kwaliteit, geld en tijd. Als je dat volhoudt en er bovenop blijft zitten, kun je

18

Bouwen aan de zorg

de heere hintham, rosmalen

ook complexe bouwprocessen als De Heere Hintham goed beheersen. En natuurlijk speelt ook onze compacte organisatie met korte lijnen een duidelijke rol.”

Jansen noemt als aandachtspunt de gekozen prijsklasse in de koopsector. De behoefte daaraan was er toen de plannen werden gemaakt, maar sinds in 2008 de economische malaise doorzette, nam die behoefte af. “De verkoop gaat moeizaam, de lege woningen nemen we nu noodgedwongen in de dure verhuur. Dat gaat overigens prima, er is veel behoefte aan duurdere huurwoningen. De vraag is alleen of deze doelgroep op termijn wil kopen. Veel belangstellenden willen huren voor een kortere periode en dat is voor Kleine Meierij financieel minder interessant. Zo verdienen we zelfs de rente niet terug.” Welke les trekt Jansen hieruit? “Flexibel genoeg zijn om op tijd te kunnen bijsturen, om marktrisico’s zo klein mogelijk te houden. Dat is echt cruciaal bij grote en langlopende projecten.” ➤

Bouwen aan de zorg

19

Klantgericht bouwen ook in de zorg!

BESTE

KLANTGERICHTE

BOUWER VAN NEDERLAND

2008 - 2010 -2011

DE HEERE HINTHAM met onder andere 90 zorgplaatsen

W W W.P-H O E D E M A K E R S.N L

de heere hintham, rosmalen

Aannemer Marc Hoedemakers

Opdrachtgever Simon Jansen, Kleine Meijerij Projecten BV

Parkeerkelder Technisch/bouwkundig kent De Heere Hintham enkele bijzonderheden. Hoedemakers noemt de parkeerkelder die half in het water hangt in een blijvende damwandconstructie met boorpalen eronder. “Lastig bouwen,” drukt hij zich voorzichtig uit. Hij wijst ook op de bijzondere gevel zonder bakstenen. “Helemaal prefab beton met een natuurstenen uitstraling. En het atrium natuurlijk, dat is echt heel fraai geworden.” Verder noemt hij de grote warmtepompinstallatie met bodembronnen, voor warmte en koeling in het zorggedeelte. “En vergeet niet dat de verschillende functies allemaal hun eigen hoogtes hebben in de diverse ruimten. Dat was bouwkundig en architectonisch soms een hele puzzel. Tot slot de feestzaal. Een extra goed geïsoleerde doosin-doos constructie. Als er een orkest speelt, hoor je daar niets van in de woningen erboven.”

Plafond FEITEN EN CIJFERS

PROJECT: Zorgcentrum Heere Hintham in Den Bosch Opdrachtgever: Kleine Meierij Projecten BV Zorgverlener: Vivent Architect: Molenaar & Koeman Architecten, Vught Aannemer: Aannemersbedrijf P. Hoedemakers en Zn., Rosmalen Gordijnen: Artimo Textiles, Roosendaal Bouwtijd: (juli 2008 t/m maart 2011) • Start nieuwbouw :1 juli 2008.

• Oplevering februari t/m april 2011 Totale oppervlakte terrein: 9855 m2 Totale oppervlakte gebouw: 30346 m2 bvo Capaciteit: • woningen 95 koop en 28 huur Totale bouwkosten: • investering zorgcentrum circa € 25.700.000,- incl. BTW exclusief parkeren • investering woningen circa € 34.800.000,- incl. BTW inclusief parkeren • totale investering circa € 60.500.000,- incl. BTW inclusief parkeren Aantal bedden: 92 Aantal huiskamers: 11

“Tien jaar geleden voldeden de normale woninkjes van 40 tot 50 vierkante meter niet meer,” vervolgt Jansen. “We wilden 80 tot 100 vierkante meter met minstens twee slaapkamers, voor een flexibeler aanbod voor diverse doelgroepen. Prima natuurlijk, maar inmiddels zó duur dat we weer een tegenbeweging zien richting één slaapkamer.

Dat kan alleen als de zorg en huisvesting voor ouderen meer focussen op het langer thuis blijven wonen. Dat betekent innovatie in verzorging, hulp, techniek en voorzieningen. En dat staat haaks op de bezuinigingen. Wie gaat dat oplossen? Er zit een plafond aan de dienstverlening van corporaties en zorginstellingen. Dat plafond hebben we bereikt, onze taken zijn nauwelijks nog betaalbaar. Ja, we hebben een sociale taak en deels mag die onrendabel zijn. Maar zoals het zich nu ontwikkelt, is wat ons betreft de grens bereikt.” n

Bouwen aan de zorg

21