Beton en staalbouw 01 2014 by Louwers Mediagroep

EDITIE

BETON&STAALBOUW

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW I JA ARGANG 1 I 2014

SCAN WITH

RĂŠsidence Palace huisvest de Europese Raad | Het Terras aan de Maas: Spectaculair buigwerk | Bijzondere constructie kenmerkt Hilton hotel op Schiphol | Slimme gebouwstructuur International School Amsterdam

perfect in elke bocht

Van Rijsoort Buigwerk heeft het vakmanschap in huis en de modernste machines ter beschikking om u als klant een zeer breed spectrum aan buigmogelijkheden te bieden. • • • • • • • • •

Nieuwe multi-radius doornbuigmachine Plaatwalsen tot 26 mm dik Doornbuigen tot Ø 114, 3 mm Buiswalsen tot Ø 355,6 mm Profielwalsen van o.a. hoek, balk, plat, T-staal en massief Specialist in 3D-buigwerk en complexe vormen (Gecertificeerd) laswerk MIG-TIG Richten van kromgetrokken of getordeerd materiaal Herwaarmerk bevoegd

Wij leveren het totale pakket! Uw producten worden, indien gewenst, op maat gezaagd en voorzien van gaten, laskanten en/of uitsparingen. Ook voor licht constructiewerk en serieproductie bent u bij ons op het juiste adres. Meer weten? Surf naar: www.rijsoort.nl of bel 0186 - 57 28 22

EXC4 volgens NEN-EN 1090

Altijd het beste buigwerk!

Parallelweg 28 - 3286 LR Klaaswaal - www.rijsoort.nl - info@rijsoort.nl - Tel.:+31 (0)186 572 822 - fax: +31 (0)186 - 572 301

wt 186x267.indd 1

04-02-14 09:20

“Structural Anchoring Systems” voor

Constructieve Veiligheid

Voor Constructeurs, Architecten, Staalbouwers, Aannemers, etc.

Duidelijke en eenvoudige calculatiemethodes

Het SAS™ Handboek behandelt op eenvoudige wijze het complete Anker Specificatie Proces.

Constructieve Veiligheid door:

Duidelijke installatie procedures

Voor het voorkomen van fouten bij het plaatsen van Zwaarlast ankers.

Kostenloze Calculatie Ondersteuning Van het B+BTec-SAS™ Engineering team.

Anker Test Service

Onze SAS™ Verankeringsspecialisten testen op locatie geïnstalleerde ankers of stekeinden en leggen de testresultaten vast in overzichtelijke testprotocollen .

MEER INFO: 0168 - 33 12 40

VDP-Quartz Glas Capsule Ankers met ETA Goedkeuring

NIEUW

Compleet vernieuwde Quartz samenstelling voor hogere belastingwaarden. Meer info: www.bbtectools.com

Munterij 8, 4762 AH Zevenbergen ■ Postbus 17, 4760 AA Zevenbergen ■ T 0168 - 33 12 400 ■ E info@bbtec.nl

BSB_02_14.indd 1

■

www.bbtectools.com

03-02-14 08:42

Slim bouwen met Mebin Slim bouwen met Mebin

Mebin werkt aan het product van morgen. Met vernieuwde

Mebin werkt aan het product van morgen. vernieuwde maatoplossingen geven we antwoord op deMet vragen die ons maatoplossingen geven we antwoord op de vragen die ons vanuit verschillende marktsegmenten gesteld worden. We vanuit marktsegmenten gesteld worden. We zorgen verschillende voor duurzame productinnovaties met eco-verantwoordezorgen duurzame productinnovaties met eco-verantwoordelijkheidvoor als leidraad. lijkheid leidraad. Kennis, als kunde en ervaring staan de klant ter beschikking. Kennis, kunde en ervaring staan de klant ter werkt beschikking. Een team van deskundigen op betongebied aan Een team van deskundigen klantgerichte oplossingen. op betongebied werkt aan klantgerichte oplossingen. Uw partner in de bouw. Vroeger, nu en in de toekomst. Uw partner in de bouw. Vroeger, nu en in de toekomst.

www.mebin.nl www.mebin.nl

EDITIE

Voorwoord

BETON EN/OF STAAL? De structuur van een gebouw kan met verschillende bouwmethoden en uit verschillende materialen worden opgebouwd. Bouwers kiezen vaak voor een constructie van beton óf staal. Maar is het niet beter om te kiezen voor beide materialen, voor het beste van twee werelden? Kunnen beton en staal elkaar niet beter de hand geven, in plaats van elkaars vliegen af te vangen? Met deze gedachte in ons achterhoofd, zijn we gestart met Beton- & Staalbouw magazine. Een uniek tijdschrift dat de wereld van beton en staal bij elkaar brengt. Voor u ligt de eerste editie van ons magazine, we zijn erg benieuwd naar uw reactie. Beton heeft veel eigenschappen die het tot een goed constructiemateriaal maken. Het materiaal is goedkoop, omdat de ingrediënten om beton te maken ruimschoots voorhanden zijn. Het materiaal kan in alle gewenste vormen worden gegoten. Bovendien heeft beton weinig onderhoud nodig. Gebouwen die een grote brandweerstand moeten halen, bouw je volgens de kenners het best in beton. Beton brandt namelijk niet en is in hoge mate tegen brand bestand. Mits goed ontworpen en uitgevoerd, zijn betonconstructies zelfs tegen de meest extreme brandsituaties bestand. Wanneer bedrijven kiezen voor bouwen met staal, zijn zeer slanke constructies mogelijk. Staal is elegant en kent nauwelijks problemen ten gevolge van krimp of vervorming. Bovendien is het materiaal erg sterk; staal levert een zeer hoog draagvermogen op per gewichtseenheid. Wanneer gebruik wordt gemaakt van een dragende staalconstructie, zijn draagmuren overbodig en kunnen er grote overspanningen worden gecreëerd. Een combinatie van staal en beton in de constructie zorgt voor een hogere draagkracht bij kamertemperaturen én bij brand. En dat tegen relatief geringe kosten én met behoud van de expressiviteit van de (staal)constructie. Door te kiezen voor een combinatie van beide materialen, ontstaat dan ook de mogelijkheid om de constructie te optimaliseren. Daar zegt toch niemand ‘nee’ tegen?

Lieke van Zuilekom-Bousema

BETON- & STAALBOUW | 5

BETON&STAALBOUW

Vaktijdschrift over beton en staal in de bouw Jaargang 1 | 2014 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2352-3867

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Wildlaan 7 Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATIE EN EINDREDACTIE Lieke van Zuilekom

REDACTIEMEDEWERKERS

Hilda Bosma, Johannes Van Cauwenberghe Roel van Gils, Liliane Verwoolde Marcia van Wensveen, Lieke van Zuilekom

BLADMANAGER

Guillaume van Wilgen E g.vanwilgen@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 63,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Beton- en Staalbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Directies en management van bouwbedrijven, projectontwikkelaars, opdrachtgevers, betrokken ministeries en rijksdiensten, gemeenten, provincies en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, aannemers, ingenieurs, constructeurs, technologen en leveranciers actief in de Beton- en Staalindustrie

VORMGEVING/ART DIRECTION Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | BETON- & STAALBOUW

BOUWPROJECTEN BRUSSEL

Résidence Palace

SPIJKENISSE

Het Terras aan de Maas

ROTTERDAM

De Rotterdam

VEENENDAAL

Hotel Van der Valk

GOOIK

KBC Bankgebouw

HELMOND Cacaofabriek

AMSTERDAM

Hilton Hotel Schiphol

LEIDEN

Vondelaan

DEN BOSCH Amazones

DEN BOSCH Jheronimus

Inhoud

59 54

x 74

RUBRIEKEN

EDITIE

BETON&STAALBOUW

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW I JA ARGANG 1 I 2014

De Pen; Jan van Zeeland Brandveiligheid Journaal MVO Nederland VOBN Thema SOFTWARE Staalvezelbeton Functioneel Beton Lichtgewicht Vloeren Wie Doet Wat

16 34 47 50 52 54 68 70 72 76

SCAN WITH

Résidence Palace huisvest de Europese Raad | Het Terras aan de Maas: Spectaculair buigwerk | Bijzondere constructie kenmerkt Hilton hotel op Schiphol | Slimme gebouwstructuur International School Amsterdam 2014074_B&S 1.indd 1

14-03-14 12:38

Coverbeeld | Résidence Palace. Samyn and Partners architects & engineers, Studio Valle Progettazioni architects, Buro Happold Limited engineers.

ADVERTORIALS ADVERTORIAL Breedveld Staal

ADVERTORIAL Frijns Industrial Group

BETON- & STAALBOUW | 7

BRUSSEL | Résidence Palace

Tekst: Johannes Van Cauwenberghe Beeld: Samyn and Partners architects & engineers, Studio Valle Progettazioni architects, Buro Happold Limited engineers.

SCAN WITH

Résidence Palace huisvest de Europese Raad De sierlijke figuur van de Lantaarn prijkt als een urne in een glazen kast langs de Brusselse Wetstraat. De impressionante constructie voor de nieuwe hoofdzetel van de Europese Raad is momenteel nog volop in uitvoering, maar wordt naar verwachting eind mei 2015 opgeleverd. De contouren van het staal en beton zijn al duidelijk zichtbaar. Binnenkort zal de buitengevel van het Atrium klaar zijn. Het patchwork van gerecupereerde houten ramen uit alle landen van de Europese Unie zal het bouwwerk meteen een andere

8 | BETON- & STAALBOUW

aanblik geven. “De staalstructuur is klaar. Het dak is klaar. We zijn nu bezig met de beglazing van het Atrium te plaatsen”, meldt projectdirecteur Vincent Debloudts. “Normaal gezien moeten de twee gevels eind maart klaar zijn. Dit gebouw zal

een totaal ander gezicht krijgen. En dat zal er eerlijk gezegd heel sjiek uitzien.” De joint venture met vier partners (Interbuild, Cegelec, Jan De Nul en ITB) werkt met een ploeg van

BRUSSEL | Résidence Palace

vijftig mensen in engineering en werfopvolging en om en bij de vierhonderd arbeiders.

RÉSIDENCE PALACE De nieuwe hoofdzetel van de Europese Raad, een gebouw van 54.000 m² bovengronds en 17.000 m² ondergronds, met een kostprijs van 181 miljoen euro, wordt een combinatie van nieuwbouw en renovatie. Het gebouw is ontworpen in opdracht van de Belgische Regie der Gebouwen door Philippe Samyn and Partners architects and engineers, in samenwerking met de Italiaanse Studio Valle Progettazioni. Een groot gedeelte van het project betreft nieuwbouw. “Het oorspronkelijke gebouw dateert van 1920”, vertelt Debloudts. Résidence Palace is een prestigieus appartementsgebouw van de Zwitserse architect Michel Polak, opgetrokken in artdecostijl. Er was een restaurant, een theater, een

zwembad, een bank, een bloemenwinkel en een chocolatier. Het was helemaal op maat gesneden van de allerrijksten. Bovenop de negen bestaande van het Résidence Palace werden door Interbuild-Jan De Nul-Cegelec in een gemixte constructie van staal en beton drie extra verdiepingen toegevoegd. De imposante gevel, de trappen en de doorgang op het gelijkvloers zijn geklasseerd als historisch patrimonium. Voordat de werken konden beginnen, moest de draagstructuur van het gebouw voorzien worden op de spoorwegtunnel die onder het gebouw werd gebouwd. Door middel van stalen portieken moest de last van het bestaande gebouw overgebracht worden naast, in plaats van op de tunnel. Daarvoor werden de vloerplaten van de eerste drie niveaus van het bestaande gebouw volledig verwijderd en werd een portiekstructuur van maar liefst 500 ton staal over de breedte van de tunnel aangebracht. Dit was een eerste uitdaging, bij de afbraakfase van het pro-

ject. Een gelijkaardig brugeffect werd ook ingepland voor de Atriumgevels. De gevels hangen over, en rusten niet op de tunnel.

DE LANTAARN Absolute blikvanger in het project is de lantaarnvormige nieuwbouw, van vijftig meter hoog en met op zijn breedst een diameter van vijfendertig meter. De Lantaarn is verankerd in het L-vormig Résidence Palace door middel van horizontale liggers via de vloerplaten en is geïntegreerd in een glazen kast, het Atrium. Stalen constructies dragen de gevels en het dak, en een extra daklaag van zonnepanelen. “De staalconstructie was een uitdaging”, vertelt Debloudts. “Ten eerste omwille van de hoeveelheden: er was wel 5000 ton staal nodig.” Dat bracht bijzondere consequenties met zich mee op vlak van logistiek. De Wetstraat en de omgeving rond het Schumanplein zijn bij de drukste verkeersaders van de Belgische hoofdstad. Er zijn geen alternatieve toegangswegen. ›

SCAN WITH

BETON- & STAALBOUW | 9

Interbuild, opgericht in 1980, en sinds 1998 onderdeel van de Koninklijke BAM Groep, is binnen België de gebouwenspecialist bij uitstek voor hoofdzakelijk het Vlaamse en het Brusselse gewest. Met een omzet van 244 miljoen € in 2013 behoort Interbuild tot de top van de Belgische bouwmarkt, gespecialiseerd in de grootste en meest complexe gebouwen, met bijzondere aandacht voor kwaliteit en klantgerichtheid.

Naast bagger- en landwinningsactiviteiten wereldwijd, is Jan De Nul Group, zowel in België als internationaal, een toonaangevende onderneming voor civiele bouw. De firma focust op complexe multidisciplinaire projecten in de waterbouw, de waterzuiveringsinfrastructuur, maar ook op gebouwen zoals zorginstellingen, de nationale luchthaventerminal van Brussel en het conertgebouw van Brugge.

INTERBUILD

KANTOOR ONDERNEMINGEN JAN DE NUL NV

Heistraat 129 I 2610 Wilrijk I België

Tragel 60 I 9308 Hofstade-Aalst I België

T +32 3 820 64 64 F +32 3 830 47 50

T +32 53 731 711 F +32 53 781 760

www.interbuild.be I interbuild@interbuild.be

www.jandenul.com I info@jandenul.com

BRUSSEL | Résidence Palace

Bovendien ligt het in de Europese wijk, die helemaal wordt afgesloten bij vergaderingen van de Europese top, en zijn er veel betogingen. Dat zorgt er allemaal voor dat uitzonderlijk vervoer ver op voorhand gepland moet worden, dat de afvoer van puin en aanvoer van materiaal buiten werkuren moet gebeuren en dat de stockageruimte op de werf zeer beperkt is. Alle leveringen moeten just-in-time plaatsvinden. Maar de uitdaging die dit project uniek maakt, is ongetwijfeld de lantaarnvormige structuur van de Lantaarn zelf. Omwille van de asymmetrie was het moeilijk om te anticiperen op de vervorming die door het gewicht van de constructie zelf veroorzaakt wordt. De straal varieert van verdieping tot verdieping, en de kolommen staan niet verticaal maar schuin gepositioneerd, met elk een verschillende hellingsgraad. Doordat de staalconstructie van de Lantaarn bovendien verankerd zit in het L-vormig bestaand gebouw, kan de vervorming enkel naar buiten toe gebeuren. “Dat was één van de moeilijke uitdagingen: de anticipatie van het gedrag van de Lantaarn.” Tegelijk is het esthetisch effect enorm. De grootste conferentiezaal ligt op de zesde verdieping. “We krijgen een enorme zaal, met overspanningen van 35 meter zonder kolommen. Je kunt je wel inbeelden”, zegt Vincent Debloudts, “een vergaderzaal waar de Eurotop met alle verantwoordelijken van alle landen samenkomen. Dat is een reusachtige zaal.” Zodra de Lantaarn met glas aangekleed is, zal de staalconstructie onder het gewicht verder vervormen. Al deze specificiteit heeft ertoe geleid dat de ingenieurs een rekenen tekenmodel hebben ontwikkeld om op de deformatie van de structuur te anticiperen. “Veel brainstorming en engineering was nodig om het juiste uitvoeringsmethode te vinden”, vertelt Debloudts. “We hadden een bijzonder kleine tolerantie voor de uitvoering van deze staalconstructie.

De voeg tussen de plaat en de ligger moet perfect kloppen. We praten hier over een gebouw van vijftig hoog.” Met de ovale vorm zouden de toleranties zich immers uitbreiden naar boven toe. Daarom werden de structuren geprefabriceerd in een atelier. Daar werden ze tot twee etages hoog gemonteerd, gedemonteerd, vervolgens aangevoerd naar de werf, en opnieuw gemonteerd en als stukken camembert in elkaar geschoven. Een beperking van het gebruik van torenkranen stelde een belangrijke bijkomende uitdaging. Uit vrees voor scherpschutters is het bijvoorbeeld tijdens de vergaderingen van de Eurotop verboden om torenkranen te gebruiken. In de Lantaarn moesten daarom de vloerplaten van binnenuit gegoten worden. Er werd wat dat betreft gekozen voor een steeldeckbekisting.

AFWERKING Ook de verdere afwerking van de Lantaarn moet het stellen zonder torenkranen. Bij het ontwerp was immers besloten om de Lantaarn niet windstabiel te maken. Daardoor kan de beglazing van de Lantaarn pas beginnen nadat de gevels en het dak van het Atrium geplaatst zijn. “Dat heeft een enorme impact op de logistiek”, vertelt Debloudts. 1700 ruiten in variabel gebogen en brandveilig glas moeten aangevoerd worden via twee dubbele deuren op het gelijksvloers in het Atrium. “De volumes zijn enorm. Als één glas breekt, stuurt dat de hele planning in de war.” Ook de afwerkingsmaterialen moeten allemaal just-in-time komen: de vloeren, de verlaagde plafonds, de deuren, de techniek, de luchtkanalen, het meubilair… Naast de staalconstructie van Lantaarn is de logistiek van deze werf ongetwijfeld een enorme uitdaging. Maar des te indrukwekkender is het resultaat. Een knap staaltje vakmanschap en coördinatie. ❚

Projectinfo SAMYN AND PARTNERS, ARCHITECTS & ENGINEER SAMYN and PARTNERS bvba, opgericht in 1980, is een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid waarvan alle sociale aandelen in het bezit zijn van haar vennoten. Zij is samen met haar dochtermaatschappijen Ingenieursbureau Jan MEIJER (opgericht in 1976), FTI (opgericht in 1985), DAE (opgericht in 1994) en AirSR (opgericht in 2003) actief in alle takken van de architectuur en de ingenieurswetenschappen met betrekking tot gebouwen. De architecturale en ingenieursbenadering is een vraagstelling en kan samengevat worden in één woord: "WAAROM ?". Dit wil zeggen dat zij de methodologie als voornaamste rijkdom beschouwd, waarmee elk programma met een vernieuwde aanpak en in nauw contact met de bouwheer wordt benaderd. De projecten worden regelmatig gepubliceerd in de internationale professionele pers. De vennootschap beschikt over de volgende erkenningen: ISO 9001, ISO 14001 en VALIDEO.

SCAN WITH

BETON- & STAALBOUW | 11

BRUSSEL | Résidence Palace

Tekst: Roel van Gils | Beeld: Kersten Europe

Complexe buigtechnieken In opdracht van hoofdaannemer Interbuild heeft Kersten Europe uit het Limburgse Wanssum alle metalen onderdelen gebogen ten behoeve van het eivormige Gebouw A van het Résidence Palace in Brussel. Volgens Bart Simonse van Kersten Europe zat de uitdaging hem vooral in het buigen van de mullions met diverse radii en zeer minimale toleranties. Het Brusselse architectenbureau Samyn & Partners heeft voor de uitbreiding van het Résidence Palace een zeer bijzondere vorm gekozen, in de volksmond ook wel het ‘Ei van Van Rompuy’ genoemd, de voorzitter van de Europese Raad. Het eivormige gebouw telt twaalf verdiepingen, 54.000 m² vloeroppervlak en is omgeven door een glazen kubus. Om tot die bijzondere vorm te komen, heeft Kersten zowel de vloerdelen als de mullions gebogen. Aan de mullions is de gevelconstructie bevestigd, die op zijn beurt weer bestaat uit driedimensionaal vervormd glas.

DIVERSE RADII De mullions bestaan uit vier delen gebogen kokerprofielen met zeer minimale toleranties. “De staanders in afmetingen van 200 x 200 x 16/12,5 millimeter en een lengte tot 14 meter zijn over de sterke zijde in verschillende radii gebogen tot de gewenste ellipsvorm,” vertelt Simonse. “Elk segment is gebogen in zo’n 5 tot 10 radii. Na het buigen werd elk onderdeel gecontroleerd op een 1 op 1 mal en waar nodig nog bijgericht. Vervolgens hebben we de voetplaten en verbindings-

12 | BETON- & STAALBOUW

elementen aangebracht. Aangezien daardoor opnieuw warmte in het materiaal werd gebracht, zijn de onderdelen nadien wederom met behulp van de mal gecontroleerd. De toleranties waren echt minimaal. Op locatie zijn vervolgens de drie staanders aan elkaar gekoppeld tot één staander van 42 meter. In totaal hebben we 56 mullions op deze wijze gemaakt. Daarnaast hebben we ook de vloerdelen gebogen in de gewenste radius. Het ging om honderden kokers, hoekprofielen en H- en U-balken, variërend in afmetingen.” De mullions zijn door Kersten Europe zoals gezegd tevens voorzien van laskanten en aanlasplaten. “Van oorsprong zijn we een buigbedrijf, maar we opereren steeds meer als totaalleverancier van gebogen halffabricaten of eindproducten. Zo verzorgen we naast het buigen van profielen en platen ook additionele werkzaamheden, zoals in dit geval voorzien van laskanten en het lassen van verbindingselementen. Het gebogen product wordt dus kant en klaar aangeleverd op de bouwlocatie. We hebben inmiddels vier productielocaties, in Nederland, Duitsland, Polen en het Midden-Oosten.” ❚

BETON&STAALBOUW

Verrijkt met ‘Interactieve Print’

Breng uw vaktijdschrift tot leven! Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Beton- & Staalbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld. Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig? Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Scan de pagina

EDITIE

Interactieve Print Stap voor stap

bekijk de layar!

BETON&STAALBOUW VAK TIJD SCH RIFT

OVE R BETO N EN STA AL IN DE BOU W I JA ARG ANG 1 I 2014

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store. Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet. Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet. Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo. Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken. Veel lees en kijkplezier!

SCAN WITH

Résidence Palace huisvest de Europese Raad | Het Terra | Bijzondere constructie s aan de Maas: kenmerkt Hilton hotel Spectaculair buigwerk op Schiphol | Slimme gebouwstructuur Intern ational School Amsterdam

2014074_B&S 1.indd

14-03-14 12:38

SPIJKENISSE | Het Terras aan de Maas

14 | BETON- & STAALBOUW

‘Dit werk heeft onze mogelijkheden verruimd’

SPIJKENISSE | Het Terras aan de Maas

Tekst: Liliane Verwoolde | Beeld: Van Rijsoort Buigwerk

HET TERRAS AAN DE MAAS

SPECTACULAIR BUIGWERK Je hoeft niet lang naar het Terras aan de Maas te kijken, om vast te stellen dat hier buigwerk is geleverd van het hoogste niveau. Alle balustrades zijn aaneen geregen en maken één grote golfbeweging. Hier schuilt de beeldbepalende, rijke uitstraling van het Terras aan de Maas. De opdrachtgever weet dat het niet gemakkelijk wordt. Zelfs niet voor Van Rijsoort Buigwerk, die gespecialiseerd is in bochten, boogsegmenten, spiltrappen, trapbomen, ringen en spiralen. Daarom zorgt hij ervoor dat Van Rijsoort Buigwerk vanaf het eerste moment betrokken is bij het Terras aan de Maas. “Dat was een goede beslissing”, vertelt Eric Koenhein, bedrijfsleider Van Rijsoort Buigwerk. “We zijn twee jaar bezig geweest om het balkonhek te ontwikkelen, dat aan alle wensen en eisen voldeed.”

WENSENPAKKET “Het wensenpakket is dan ook uitgebreid. Bovenal moeten de balustrades fraai zijn. Ze moeten het gezicht worden van het Terras aan de Maas en een rijke, glanzende uitstraling hebben. Ze moeten bovendien ijzersterk zijn. De balkons moeten een veilige omgeving zijn voor de bewoners en opgewassen zijn tegen de straffe windvang die kenmerkend is voor gebouwen van grote hoogte. En ten slotte moet de staalmassa buigbaar blijven. Ook voor de profielen die beton, balustrades en gebogen glas met elkaar verbinden, moet een passende oplossing worden gevonden.”

ONDERHOUDSVRIJ In november 2011 gaat de productie van start. Daarna volgt een periode van buigen, op maat zagen, poedercoaten en plaatsen. “De elementen moesten feilloos in elkaar vallen. De mensen van de montage moeten niet hoeven wringen om het glas in het profiel te laten vallen. Hier heeft onze productieafdeling uitstekend werk verricht. Dat zie je aan het eindresultaat, er zit een mooie vloeiende curve in.” De balustrades worden vervaardigd van wit gepoedercoated aluminium. “Ook dit is een goede beslissing van de opdrachtgever. Gepoedercoated aluminium is – zeker voor de duur van tien jaar – onderhoudsvrij.”

PROFIELEN VAN GEËXTRUDEERD ALUMINIUM Begin 2010 begint Van Rijsoort Buigwerk met de eerste proeven. “Voor de profielen is meteen gekozen voor geëxtrudeerd aluminium”, vertelt Koenhein. “Met de juiste extrusiemal laat aluminium zich bewerken tot nagenoeg elke vorm. Bovendien is aluminium relatief licht, een gunstige factor voor het transport naar boven.” Maar hoezeer de eerste profielen ook geschikt zijn voor hun doel, de architect kijkt hier anders naar. Waar deze pleit voor ranke, slanke vormen, ziet Van Rijsoort Buigwerk de noodzaak van massa. “Hoe meer massa, hoe beter we het aluminium kunnen buigen.” Overigens staat dit een goed overleg niet in de weg. Stap voor stap bereikt het extrusiemodel zijn ideale vorm.

VERRUIMING VAN DE MOGELIJKHEDEN Koenhein is trots op het resultaat. “We hebben voor het Terras aan de Maas alle leuningen en glasdragers in de balustrades gebogen. Een uitdagende klus, te meer omdat alle balkonprofielen in verschillende richtingen zijn gebogen en onder afwijkende radii. Het was een groot logistiek en organisatorisch proces, maar het eindresultaat mag er zijn. En ook aardig om te vermelden: dankzij de opdrachtgever kwam deze uitdaging op ons pad en hebben we dit specifieke aluminium profiel als eerste kunnen buigen. Dat betekent een verruiming van de mogelijkheden in ons vakgebied.” ❚

‘De curve zit er mooi in’ Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING BOUWPERIODE

Trahecon – Waalwijk bureau Dam & Partners Architecten - Amsterdam Van Rijsoort Buigwerk – Klaaswaal november 2011 – september 2012

BETON- & STAALBOUW | 15

De Pen

16 | BETON- & STAALBOUW

De Pen

Jan van Zeeland, voorzitter van de Staalfederatie

Duurzaam bouwen met staal In deze editie van Beton- en Staalbouw starten we met De Pen, een rubriek waarin beton- en staalspecialisten hun visie geven op ontwikkelingen in de branche. Niemand minder dan Jan van Zeeland, voorzitter van de Staalfederatie Nederland, bijt het spits af.

De Staalfederatie is een brancheorganisatie voor staal- en metaalhandelaren in Nederland, met als doel het onderhouden van relaties en het uitwisselen en vergroten van kennis. Met een dikke vijftig leden vertegenwoordigt de Staalfederatie ongeveer tachtig procent van de markt. Hoewel we traditioneel van karakter zijn, hebben we enige tijd geleden een promotietak opgezet om de toepassing van metaal en staal in de bouw en industrie te promoten. In dat kader werken we nauw samen met bijvoorbeeld de stichting Bouwen met Staal. Samen pakken we verschillende projecten op, waarbij duurzaamheid steeds een belangrijk uitgangspunt is.

de projecten die volgens dit principe is gebouwd, is het concept ENDIS Portiekflat Renovatie, een strategie waarmee verouderde portieketagewoningen duurzaam kunnen worden verbeterd. Zo kan op een verantwoorde manier een nieuwe toekomst worden gecreëerd voor verouderde portieketagewoningen. Het concept is tijdens de tweede Manifestatie De Voorsprong, een initiatief van Platform31 Energiesprong, benoemd tot beste renovatieconcept. De bouw maakt op dit moment een moeilijke tijd door, dat is geen nieuws. Het is hoog tijd voor een andere aanpak. Bouwden we vroe-

'Metaal en staal hebben een lange levensduur. Bovendien zijn deze materialen goed te combineren met andere materiaalsoorten' De wetgever heeft enige tijd geleden bepaald dat in Nederland duurzamer gebouwd moet worden. Nauwe samenwerking tussen alle partners in de bouwketen is hierbij noodzakelijk. Opdrachtgevers vragen steeds vaker om duurzame producten of diensten. Door de toepassing van metaal en staal, kunnen bouwpartners aan deze vraag voldoen. Metaal en staal hebben een lange levensduur. Bovendien zijn deze materialen goed te combineren met andere materiaalsoorten. Metaal en staal kunnen uitstekend hergebruikt worden. En dat leidt tot een lage CO2-footprint. Hoe duurzaam de toepassing van staal is, bewijst ENDIS – Energieneutraal en Duurzaam In Staal. Het doel van ENDIS is om duurzame en energieneutrale gebouwen in staal te ontwerpen en bouwen. Eén van

gen nog kantoorpanden en woningen vóórdat we de behoefte aan deze functies in kaart brachten, vandaag de dag handelen we vooral vanuit de vraagkant. Waar hebben opdrachtgevers behoefte aan? Daar moeten we ons bouwproces op aanpassen. Bovendien moeten we flexibel zijn. Indelingen in gebouwen moeten eenvoudig kunnen worden gewijzigd, in geval van groei, krimp of herbestemming. Metaal en staal zijn hier uitermate geschikt voor. Ik wil de Pen graag overdragen aan Wim Hamers, voorzitter van de VNMI, de Vereniging Nederlandse Metallurgische Industrie. Hij kan ontzettend veel en interessant vertellen over energie- en klimaatbeleid in de sector. ❚

BETON- & STAALBOUW | 17

ROTTERDAM | De Rotterdam

OPLEVERING DE ROTTERDAM:

EEN GEBOUW DAT MOET KUNNEN BEWEGEN OM TE KUNNEN BESTAAN Op de Kop van Zuid is in november De Rotterdam opgeleverd, met 162.000 m² BVO het grootste multifunctionele gebouw van Nederland. De draagconstructie bestaat uit vlakke plaatvloeren met kolommen in een combinatie van hogesterktebeton en stalen profielen. De overstekken halverwege het gebouw worden mogelijk gemaakt door het toepassen van verschillende compensatiemaatregelen. Construction manager Frank Seibold van coördinerend aannemer Züblin Nederland vertelt over de realisatie. Het gehele casco van De Rotterdam is in het werk gestort en goed voor 75.000 m³ betonwerk, 12.000 ton wapeningsstaal en achthonderd ton staalbouw op een totaalgewicht van 230.000 ton. Alleen trappen, bordessen en

balkons zijn uitgevoerd in prefab. In het 149 meter hoge gebouwencomplex is gietbouw toegepast, om constructieve redenen zegt Seibold, die vanwege zijn ervaring met complexe hoogbouw in het buitenland bij het project is

betrokken. “Waar bijvoorbeeld in het zakencentrum van Frankfurt vaak met relatief weinig zware funderingspalen, gecombineerd met een dikke bodemplaat van ruim drie meter gewerkt wordt, is in Rotterdam gekozen voor een hybride constructie gefundeerd op een groot aantal relatief lichte vibropalen en een dunne bodemplaat; de torens worden gedragen door de kernen. Een hoogte van 150 meter is internationaal bezien uiteraard niet bijzonder veel, maar qua constructieve complexiteit is dit gebouw misschien alleen te vergelijken met het

Tot het moment dat de constructie zelfdragend was, werden de bouwen bekistingsbelastingen van de twee verdiepingen via de VARIOKIT vakwerkconstructie overgedragen.

18 | BETON- & STAALBOUW

ROTTERDAM | De Rotterdam

'Het gehele casco van De Rotterdam is in het werk gestort en goed voor 75.000 m³ betonwerk, 12.000 ton wapeningsstaal en achthonderd ton staalbouw op een totaalgewicht van 230.000 ton' nieuwe ECB-gebouw in Frankfurt. De Rotterdam is voor Nederlandse begrippen uniek en ook voor Züblin is het pionierswerk geweest vanwege de grondgesteldheid.”

VIJZELTECHNIEK Op een zeven lagen tellende plint direct aan de Maaskade – met een footprint van 110x60 meter – verrezen in 45 maanden bouwtijd drie torens van 44 verdiepingen die zo'n acht meter van elkaar gescheiden zijn en in de bovenste helft tevens circa acht meter verspringen. De torens zijn vanwege de windstabiliteit om die reden halverwege met elkaar verbonden door middel van een verbindingsvloer. De verwachte zettingsverschillen – 120 millimeter tussen de randen van de plint en de kern – vormden een andere reden om voor

de flexibiliteit van gietbouw te kiezen. Omdat het gebouw aan de randen van de plint minder zakt dan in de kern, zijn hydraulische vijzels en beweegbare voegen aangebracht om zettingsverschillen te kunnen compenseren. “Voor de bijbehorende zware stalen inbouwdelen (400 mm) hebben wij de samenwerking gezocht met de firma Pichler uit Zuid-Tirol”, zegt Seibold. De vijzeltechniek in combinatie met zware staalconstructie wordt halverwege het gebouw nog eens toegepast in verband met de daar gerealiseerde overstekken.

PLASTISCH SCHARNIER De draagstructuur van De Rotterdam is constructief geoptimaliseerd, op basis van hogesterktebeton in drie varianten (C30/65/95). Seibold: “In de gebouwkernen is C50-65 gebruikt; ten behoeve van

de meest zware kolommen – in de plint – is gekozen voor C80-95. Deze kolommen staan op dikke staalplaten die enigszins kunnen bewegen ten opzichte van de ondergrond. Men noemt dit ook wel een ‘plastisch scharnier’.” Dankzij de compensatiemaatregelen voor de zettingenproblematiek behoefde men de 1.100 funderingspalen niet tot op de tweede zandlaag – op veertig meter diepte – te heien, maar kon met de eerste zandlaag op 25 meter worden volstaan. Het construeren van de verdiepingsvloeren geschiedde met een beproefd systeem, waarbij de betonspecie via de kernen werd opgepompt en met een ronddraaiende giek werd verspreid. “Het gieten van één vloer nam zo’n zeven uur in beslag. Na ruim tien uur was de vloer beloopbaar en werd gestart met de vloeren en wanden. De gevel werd afgeschermd met een Windshield, een tijdelijke gevelconstructie. In Rotterdam is dat essentieel geweest om goed en veilig door te kunnen werken op hoogte; we bouwden soms een cascoverdieping in zes dagen.”

BOUWKRANEN Alle installaties zijn verwerkt in de vloeren. De kolommen en diagonalen gaan boven de plint over in wanden. ›

BETON- & STAALBOUW | 19

117711

ALS IDEEËN WERKELIJKHEID WORDEN …

De Rotterdam - Rotterdam

BOUWEN MET VISIE VRAAGT EEN VOORUITZIENDE PARTNER Een idee in de praktĳk omzetten, vraagt tĳd en visie. Er is diepgravende kennis, creativiteit en een intense samenwerking tussen verschillende partĳen voor nodig. De weg is dus lang, maar als vakbekwame en vooruitziende gids brengt Züblin zulke complexe bouwprojecten altĳd tot een goed einde. We kunnen dan ook steunen op meer dan een eeuw ervaring in utiliteitsbouw, industriebouw en civiele werken. Onze technische competentie staat als een huis en onze integrale aanpak maakt elke professionele projectrealisatie mogelĳk; vanaf het ontwerp, de financiering en de bouw tot en met de ingebruikname. Züblin is daarin wereldwĳd toonaangevend, een competente partner die sterke ideeën werkelĳkheid laat worden. ZÜBLIN Nederland B.V. Burgemeester Van Lierplein 65 3134 ZB Vlaardingen Tel. +31 (0)10 445 1222 Fax +31 (0)10 445 1299 info@zueblin-nederland.com www.zueblin-nederland.com

ROTTERDAM | De Rotterdam

Voor opslag was geen vierkante meter voorhanden op het maaiveld; transport ging waar mogelijk over het water en de bouwkranen, die op minimaal vier plaatsen aan de constructie werden bevestigd, stonden zelfs letterlijk in het gebouw. Ter plaatse werden de wanden en vloeren in een tweede bouwstroom naderhand gedicht. De ruwbouwmaterialen gingen met de torenkranen naar boven; de overige met buitenliften. “De gieken van de kranen waren vrijwel in verticale positie te brengen, waardoor de beperkte ruimte goed kon worden benut; opgericht meten deze zelfs meer dan tweehonderd meter.” De Rotterdam is dan ook niet slechts een gebouw, maar een ‘Vertical City’ met straks zo'n 4.000 werknemers, 1.000 bewoners en 500 hotelgasten. “Gerealiseerd op basis van samenwerking en een goede communicatie, door bouwers die bij aanvang vaak een verschillende taal spraken en dezelfde taal hebben leren spreken.” ❚

Projectinfo WERKEN AAN ÉÉN VAN DE HOOGSTE GEBOUWEN IN NEDERLAND In Rotterdam wordt gebouwd aan één van de hoogste gebouwen in Europa, met beton van Dyckerhoff Basal en cement van Dyckerhoff, afkomstig uit de fabrieken Neuss en Neuwied: de wolkenkrabber De Rotterdam op de Wilhelminapier. Eenmaal voltooid zal de wolkenkrabber één van de meest indrukwekkende gebouwen in Europa zijn: 150 meter hoog. De Rotterdam wordt gebouwd in een gebied ter grootte van 12 hectare, genaamd Wilhelminapier. Vanaf de Wilhelminapier vertrokken vroeger de reuzen van de zee. In het verleden vertrokken vanaf hier de schepen van de Holland-Amerika, ongeveer een miljoen emigranten hebben zich op deze plaats ingescheept, eerst naar Noord-Amerika en later naar Australië. Het project De Rotterdam op de Wilhelminapier is onderdeel van de restauratie van de wijk Kop van Zuid, een woonwijk en kantorendistrict in Rotterdam. Tot aan de Tweede Wereldoorlog maakte het gebied deel uit van de haven van Rotterdam, maar het raakte sindsdien duidelijk in verval, om daarna in 1993 te worden hersteld als onderdeel van het belangrijke renovatieproject van de stad. De Rotterdam bevindt zich in de nabijheid van andere belangrijke architectonische werken: de Erasmusbrug, de hellende wolkenkrabber ontworpen door Renzo Piano, het World Port Center van Sir Normen Foster en het Hotel New York dat uit 1873 dateert. De ‘verticale stad’, de bijnaam die aan het multifunctionele project wordt gegeven, heeft een oppervlakte gelijk aan een voetbalveld en is één van dichtstbevolkte gebieden in Nederland. Het gebouw biedt plaats aan 60.000 m² kantoren, 240 woningen, een hotel met 285 kamers, 2.000 m² conferentiezalen en 10.000 m² gereserveerd voor catering en vrije tijd. De wereldberoemde Nederlandse architect Rem Koolhaas heeft het gebouw, dat bestaat uit drie torens, ontworpen. Op 86 meter hoogte heeft het gebouw 9 meter uitkraging naar het westen en het noorden. Dit is mogelijk dankzij de ondersteuning van hogesterktebeton C80/95, op basis van Dyckerhoff Variodur 30, geproduceerd in de fabriek van Dyckerhoff in Neuwied. Dit grote werk is een impuls voor de bouwsector, welke momenteel moeilijke tijden beleeft. De totale hoeveelheid beton die door Dyckerhoff Basal werd geleverd, was 75.000 m3, waarvan 2.500 m3 hogesterktebeton C80/95 met een hoog brandwerend vermogen. Dankzij het gebruik van Variodur 30 kan er zonder problemen hogesterktebeton per betonmixer worden aangeleverd. De mengsels bestaan uit 430 kg/m³ Variodur 30, 80 kg/m³ vliegas en 2,5 kg/m³ polypropyleen vezels 6/18. Ook de overige hoeveelheid beton werd verstrekt door Dyckerhoff Basal, zijnde beton C55/67 op basis van CEM III/B 42,5 LH/HS (Aquadur Doppel, Dyckerhoff Neuss).

Bouwinfo OPDRACHT De Rotterdam C.V.

ONTWERP OMA, Rem Koolhaas

CONSTRUCTIE Corsmit Raadgevend Ingenieurs

COÖRDINEREND AANNEMER Züblin Nederland

CONTRACTWAARDE € 170 miljoen (bouwkundig); € 35 miljoen (gevel); € 45 miljoen (installaties)

BOUWPERIODE

december 2009 - november 2013

BOUWPROGRAMMA

footprint 110x60 m; 44 verdiepingen; 149 m; 162.000 m² BVO (60.000 m² kantoren; 9.500 m² retail/leisure; hotel 285 plaatsen met 2.000 m² congres-/vergaderfaciliteiten; 240 appartementen; 670 parkeerplaatsen

BETON- & STAALBOUW | 21

Foto: Ben Vulkers

Foto: Bart van Hoek

ROC Mondriaan, Den Haag Gevelelementen in schoonbeton met Dyckerhoff witcement

De Rotterdam, Rotterdam Hogesterkte beton C80 / 95 met Dyckerhoff VARIODUR

Dyckerhoff â&#x20AC;Śmaakt er meer van.

Dyckerhoff, Verkoopkantoor Nederland/Belgie nl@dyckerhoff.com www.dyckerhoff.nl

ROTTERDAM | De Rotterdam

Projectinfo

met beton. Een uitzonderlijke situatie voor een uitzonderlijk project.”

storte staalprofielen waarin doorvoersparingen zijn aangebracht. De topvloer kan naar wens vast of (deels) flexibel worden uitgevoerd. De holle ruimte tussen plafondplaat en de akoestisch ontkoppelde topvloer kan uitstekend worden benut om installaties te integreren. Eén van de kenmerkende eigenschappen van het Slimline-vloersysteem is dat aansluitingen en ventilatievoorzieningen vanuit de vloer kunnen komen en optimaal bereikbaar blijven. Veranderen van de gebouwindeling of gebouwfunctie wordt hierdoor aanzienlijk vereenvoudigd.”

Dunner, lichter en flexibeler Volgens Grüter maakt het Slimline-vloersysteem het bouwproces sneller en efficiënter. “Slimline maakt het mogelijk meerdere bouwfases in elkaar te schuiven, waardoor een aanzienlijke besparing op bouwkosten en bouwtijd wordt gerealiseerd. Het systeem vormt een combinatie van plafond, installatieruimte en topvloer. Slimline is dunner, lichter en flexibeler dan alternatieve vloeren plafondsystemen. Het vloerelement bestaat uit een betonnen plafondplaat met inge-

Door het relatief lage eigengewicht van het Slimline-vloersysteem kan op de bestaande fundering en op bijzondere locaties worden gebouwd. Daarnaast zorgt de slankheid van Slimline per vijf verdiepingen voor een extra verdieping in dezelfde bouwhoogte. “In combinatie met de hoge stijfheid en de grote vormvrijheid van Slimline-vloerelementen zijn onderscheidende ontwerpen mogelijk. Slimline Buildings biedt zo de basis voor duurzaam en toekomstbestendig bouwen,” besluit Grüter.

STEMPELVRIJ BOUWEN Tijdens de realisatie van De Rotterdam stuitte hoofdaannemer Züblin op een bijzondere uitdaging. De verbinding tussen de torens op tachtig meter hoogte kon door de onmogelijkheid van onderstempeling niet worden gerealiseerd met een traditioneel vloersysteem. Vervolgens heeft Züblin Slimline Buildings ingeschakeld. Eén van de onderscheidende eigenschappen van het Slimline-vloersysteem is namelijk dat stempelvrij kan worden gebouwd.

Het Slimline-vloersysteem is bij De Rotterdam volgens Hendrik Grüter, Technical Sales Manager van Slimline Buildings, anders toegepast dan gebruikelijk. “Dit project draaide voornamelijk om het stempelvrij kunnen bouwen. Slimline maakt gebruik van zelfdragende vloerelementen, waardoor onderstempelen niet nodig is. De geprefabriceerde elementen zijn direct beloopbaar. Om de beste oplossing te bieden, hebben we zelf de engineering verzorgd. De vloerelementen werden zodanig gedimensioneerd dat de bijkomende stortbelasting kon worden gedragen. Anders dan gebruikelijk werd de vloer voorzien van veel wapeningsstaven en gevuld

BETON- & STAALBOUW | 23

ROTTERDAM | De Rotterdam

Projectinfo COMPLEXE AFBOUWELEMENTEN MET TOEGEVOEGDE WAARDE beglazingen. En dit vanuit één geïntegreerde aanpak, dus maximaal op elkaar afgestemd. Uiteraard is deze prestatie alleen mogelijk door intensieve samenwerking met het projectteam van Zublin.

Cevan NV is met zusterbedrijf PND BV in staat om voor haar klant een flexibele partner te zijn. Met name de vaardigheid om te werken vanuit concept, naar technisch en praktisch realiseerbaar ontwerp, is één van onze sterke punten. Mede dank zij onze goed geoutilleerde engineeringsafdeling en sterk projectmanagement, zijn wij in staat om complexe projecten te realiseren. Onze specialisme omvat; het ontwerpen, leveren en monteren van staalconstructies, trappen, leuningen, aluminium, RVS, roostervloeren en

Het beste in afbouw! Dekvloeren Stuk- en Spuitwerk Gipsblokken Tegelwerk Buitengevel isolatie systemen Scan- en schilderwerk

24 | BETON- & STAALBOUW

Julianaweg 147

Tel: 0299-365160

info@grootafbouw.nl

1131DH Volendam

Fax: 0299-369201

www.grootafbouw.nl

ROTTERDAM | De Rotterdam

Projectinfo DE ROTTERDAM: VERSNELD EN VEILIG BOUWEN MET PERI SYSTEEMOPLOSSINGEN Architect Rem Koolhaas koos ervoor de torens van De Rotterdam te laten verspringen, zodat het lijkt alsof het gebouw een duw heeft gekregen en de torens daardoor verschoven zijn. Het ontwerp van dit markante gebouw leidde tot hoge bouweisen. Daarom vormde het ondersteuningsontwerp voor de overstekken op 86 meter hoogte een essentieel onderdeel van de PERI totaaloplossing.

De Rotterdam is, met een hoogte van 150 meter, het grootste gebouw van Nederland, gebouwd op de Wilhelminapier aan de Maas. Het gebouw bestaat uit drie torens die dicht tegen elkaar staan en met elkaar verbonden zijn. In de westelijke toren zijn 45 verdiepingen met woonbestemming voorzien. De middentoren telt 41 verdiepingen en doet volledig dienst als kantoorgebouw. De oostelijke toren omvat 43 verdiepingen waarin kantoorruimtes en een hotelgedeelte gevestigd zijn. Het geheel herbergt ca. 250 wooneenheden, 280 hotelkamers en 60.000 m² kantooroppervlak. De eerste vijf verdiepingen van het gebouw zijn bestemd voor winkels, restaurants, conferentieruimtes en een fitnessstudio. Op de begane grond en onder het gebouw (twee kelderverdiepingen) zijn in totaal drie parkeergarages gebouwd. Architect Rem Koolhaas ontwierp het markante gebouw zodanig, dat het lijkt alsof de torens een enorme duw gekregen hebben. Zij lijken verschoven te zijn in westelijke en noordelijke richting. Hierdoor ontstond op een hoogte van ca. 86 meter een overstek van bijna negen meter, vanaf de 24e resp. 26e verdieping tot bovenaan het gebouw. Aannemer van het project was Ed. Züblin AG uit Stuttgart. In november 2013 is het pand opgeleverd. De snelle bouw is mede gerealiseerd door het gebruik van PERI systeemoplossingen.

Vakwerk met systeem Om de enorme overstekken op grote hoogte te kunnen realiseren, ontwierp PERI een vakwerkoplossing op basis van het VARIOKIT bouwsysteem. Hierbij worden voornamelijk huurbare systeemonderdelen gebruikt in combinatie met een speciaal voor dit project ontworpen windverband. Voor de positionering van de vakwerkliggers is gelet op de geometrie en de optredende belastingen van de constructie. Daarbij moest eveneens rekening gehouden worden met de diverse inbouwonderdelen zoals de mast van de tijdelijke torenkraan in het gebouw. Voor de engineering van de vakwerkliggers in de westelijke toren moest rekening gehouden worden met de belastingen van twee verdiepingen met 8,8 meter lange overstekken. Daarbij kwam nog de geringe verdiepingshoogte (3,52 meter) van de onderliggende etage. Voor de middelste en de oostelijke toren konden dubbele vloerdekken worden gebruikt. Op die manier werd de vakwerkoplossing niet alleen voor de overdracht van de belastingen gebruikt, maar ook als draagconstructie tussen de vloerdekken. De vakwerkliggers konden door de beperkte werkruimte ter plaatse en zonder kraangebruik niet ingeschoven en gedemonteerd worden. Daarom werd de PERI SKYTABLE hijsunit gebruikt, die over het algemeen ingezet wordt voor SKYTABLE dektafels. Het voordeel van deze methode is dat het vakHet ontkistingsproces vormde een belangrijk onderdeel van de PERI oplossing. Met de SKYTABLE omzetmethode kunnen de vakwerkliggers horizontaal uit het gebouw getrokken worden.

werk door middel van kraannivellering horizontaal uit het gebouw getrokken kan worden. Veilig versneld bouwen Tijdens de bouw van De Rotterdam zijn de bovenste twee etages in aanbouw steeds omgeven door PERI RCS P klimschutwanden. Door deze valbeveiliging kon het personeel veilig werken en werden de medewerkers beschermd tegen de harde wind die op grote hoogte ontstaat. Dit had een positief effect op de bouwsnelheid: voor de bouw van een standaard etage had Züblin slechts acht dagen nodig. Al in de ontwerpfase werd rekening gehouden met de geometrische veranderingen van de torens, zodat de schutwanden waarbij de verspringing plaatsvindt, probleemloos naar andere secties omgezet konden worden. Het RCS systeem vormde ook een uitstekende oplossing voor de plaatsen vlakbij de dekrand waar niet verankerd kan worden. Kraanonafhankelijk bekisten Met de SKYDECK Paneelbekisting konden de vloeren kraanonafhankelijk worden bekist. De inzet van aluminium systeemdelen vergemakkelijkte het transport en maakte handmatig bekisten en ontkisten mogelijk. Door het gebruik van een valkop en de mogelijkheid tot versneld ontkisten, kon het aantal benodigde panelen en langsdragers bovendien worden beperkt. Al bij de bouw van de benedenverdiepingen werd voldaan aan een hoge veiligheidsstandaard, die werd bereikt door de systematische montagevolgorde, in combinatie met de hoge veiligheidsgraad van de SKYDEK platforms en de uitkragende langsdragers SLT 375, zelfs aan de dekrand. Voor de grote ondersteuningshoogtes die verschillende etages omvatten, werd een combinatie van SKYDEK met het MULTIPROP dragersysteem ingezet. De lichtgewicht aluminium stempels zijn verticaal aan elkaar vastgemaakt met MULTIPROP koppelstukken. Daarna zijn ze aan MULTIPROP frames bevestigd om zo stabiele ondersteuningstorens te vormen. Voorgemonteerde units Het bouwterrein van De Rotterdam beschikte over zeer beperkte werkruimte. Aan de lange zijde bevindt het gebouw zich tussen een straat en de Maas, aan de beide korte zijden wordt het omgeven door naastliggende gebouwen. Door de krappe bouwplaats waren de opslagmogelijkheden zeer beperkt. Daarom leverde PERI de RCS klimschutwanden en de VARIOKIT vakwerkliggers volledig voorgemonteerd af op de bouwplaats. Voor meer informatie, www.peri.nl

BETON- & STAALBOUW | 25

VEENENDAAL | Hotel Van der Valk

Aanpassingen in betonwerk leiden tot kortere doorlooptijd Hotel Van der Valk Op de bouw van het nieuwe hotel van Van der Valk in Veenendaal ligt zo’n hoge tijdsdruk, dat samen met de onderaannemers is gezocht naar mogelijkheden om zo efficiënt mogelijk te bouwen. Dit leidde onder andere tot een aantal aanpassingen in het betonwerk. Mede door deze aanpassingen kon de fundering voor het 150 kamers tellende hotel en een parkeergarage in de onderste twee lagen, in de begrote tien weken worden gerealiseerd. “In overleg met de constructeur hebben we overleg gehad over bepaalde manieren van wapenen. Door wat te veranderen, konden we het makkelijker en prijstechnisch interessanter maken”, vertelt Niek Augustinus van Aannemersbedrijf T.W. Augustinus B.V. uit Ochten. Als vaste onderaannemer voor Dura Vermeer kwam ook dit

26 | BETON- & STAALBOUW

project bij Augustinus terecht. Het bedrijf heeft zich gespecialiseerd in betonwerken, compleet met wapening, bekisting en beton. “Wij maken een deeltje van de bouw, maar dat maken we wel helemaal compleet.” Vanuit hun eigen expertise kunnen ze opdrachtgevers adviseren over aanpassingen die de doorlooptijd kunnen verkorten

en de kosten kunnen beperken, zonder afbreuk te doen aan het ontwerp. Bij Hotel Van der Valk leidde dit ertoe dat sommige funderingsplaten een andere vorm hebben gekregen. “Sommige zijn langer geworden, andere zijn samengevoegd, zodat er minder beton en minder arbeid in ging zitten”, legt Augustinus uit. Ook werden driehoekige vormen vierkant gemaakt. “Want die zijn gemakkelijker om te wapenen.” Augustinus vervolgt: “Wij maken dagelijks calculaties om funderingen uit te rekenen. Doordat we goed weten wat iets kost, weten we ook waar voor ons besparingen te halen zijn en hoe we het zo efficiënt mogelijk kunnen maken.”

VEENENDAAL | Hotel Van der Valk

COMPLEET Augustinus: “Vroeger deed de aannemer het complete werk, maar tegenwoordig zijn steeds meer mensen, kennis en materiaal voor nodig – bekistingsmateriaal, kranen, betonpompen – om het werk snel en vakkundig uit te kunnen voeren. Daarom worden deze delen steeds meer uitbesteed aan onderaannemers zoals wij. Dit is het nieuwe bouwen; het moet allemaal snel en vakkundig. De aannemer gaat steeds meer een coördinerende rol krijgen en werkt met gespecialiseerde onderaannemers. Wij zijn gespecialiseerd in betonwerken, bij voorkeur in de grond, tot aan het maaiveld. Wij pakken alles aan vanaf het moment dat de heipalen in de grond zitten en we zorgen ervoor dat we op tijd klaar zijn voordat de rest van de bouw gaat beginnen en de aannemer het gebouw erop kan zetten. Of er nu een kelder, fundering of betonvloer onder zit, dat maakt ons niet uit. We hebben alles in eigen huis: een wapeningscentrale, bouwkranen, bekistingen en betonpompen. De aannemer weet dan ook waar hij aan toe is, voor één bedrag.”

(25.000 vierkante meter) stort. “Op de iedere verdiepingsvloer worden kanaalplaten gelegd. Daarop komt een druklaag voor de stabiliteit en de draagkracht.” Vanwege het grote uitkragende deel, is een standaard fundering niet voldoende.

“Daarom moet een bepaalde stabiliteit uit de liftkernen worden gehaald. Enorme poeren van 2,5 tot 3 meter dik met 300 kuub beton zorgen samen met deze liftkernen voor de stabiliteit van het gebouw.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP CONSTRUCTEUR UITVOERING INSTALLATIES BOUWPERIODE

Van der Valk hotels Veenendaal BIAS Architecten, Rotterdam IBT Ingenieurs, Veenendaal Dura Vermeer, Hengelo, Aannemersbedrijf T.W. Augustinus B.V., Ochten Lammerink Installatiegroep (E), Linthorst installatietechniek, Apeldoorn (W) april 2013 - oktober 2014

Dat Augustinus ook boven de grond kan werken, bewijst het bedrijf wel bij Hotel Van der Valk, waar het ook de druklagen op de vloeren



Betonwerken



Prefabwapeningsstaal



Betonvloeren



Betonpompverhuur

AUGUSTINUS B.V. Bonegraafseweg 4b 4051 CH OCHTEN T 0344-647080 F 0344-647085 E info@augustinusbv.nl www.augustinusbv.nl

BETON- & STAALBOUW | 27

VEENENDAAL | Hotel Van der Valk

COMPLEX HOTEL MET 1600 TON STAAL In Hotel Van der Valk in Veenendaal is maar liefst 1600 ton staal verwerkt. Samen met de kritische verbindingen, uitkragende delen, schuine ronde buiskolommen en de korte doorlooptijd maakt dit het hotel tot een complex project. “Om zo’n complex werk te kunnen uitvoeren, zetten we alle facetten in die we in huis hebben: constructeurs, projectleiding, montageleiding en tekenaars”, vertelt projectleider Dennis Frankot van Buiting Machinebouw & Staalconstructie. Het bedrijf is gespecialiseerd in de complexere utiliteitsbouw en is daarom vaak betrokken bij de ruwbouw van ziekenhuizen, bioscopen, hoogbouw en ook bij stationsprojecten, zoals in Arnhem waar perronoverkappingen gecombineerd worden met lichtschachten en loopbruggen. Voor Van der Valk verzorgde het bedrijf onder andere de complete 3D-engineering van de staalconstructie inclusief afstemming met prefab beton, kanaalplaatvloeren, gevelelementen en de houtskeletbouw. Tevens monteert Buiting alle kanaalplaatvloeren. “Vanwege de korte voorbereidingstijd moet je ervoor zorgen dat je de engineering ook in korte tijd moet uitvoeren”, weet Frankot. Om de veiligheid en stabiliteit tijdens de hele bouw te kunnen garanderen, heeft hij het project opgeknipt in tien fases, die onafhankelijk van elkaar gebouwd kunnen worden. Dit in combinatie met tijdelijk hulpstaal om de stabiliteit en maatvoering te kunnen waarborgen. In eerste instantie leek het erop dat het uitkragende beddenhuis gedurende de gehele bouwfase onderstempeld zou moeten worden, maar Buiting heeft dit herberekend en maakte een herontwerp van de spanten over één bouwlaag, waardoor de onderstempeling niet meer nodig was. Het grote voordeel hiervan is dat de afbouw onder de spanten sneller kan beginnen. “Onze opdrachtgever Dura Vermeer was er blij mee”, vertelt Frankot enthousiast.

JUST IN TIME DELIVERY Het staal wordt just in time geleverd. “Als we produceren weten we al heel gericht hoe we moeten afleveren. Het staal voor Hotel Van der Valk hebben we in twee vestigingen geproduceerd. De

28 | BETON- & STAALBOUW

tekenaar werkt aan meerdere fases en parallel daaraan kunnen we produceren. Terwijl de tekenaar de vierde verdieping nog aan het tekenen was, was de eerste verdieping al in productie”, aldus Buiting. “Om dit te laten slagen, is het van belang om vooraf heel goed te kijken hoe je de engineering moet optuigen. Dat is bepalend voor de doorlooptijden in de fabriek en de starttijden op de bouwplaats. Als je de engineering niet onder controle krijgt, dan heb je daar het hele project last van.” Buiting kiest er daarom voor om een heel engineeringsteam op een project te zetten. De projectleider en de montageleider kijken mee met de tekenaar. “Je zult per fase eerst een concept montageplan moeten maken om te bepalen waar de risico’s tijdens de montage zitten. Eventuele tijdelijke voorzieningen die nodig zijn op de bouwplaats worden direct meegenomen in het tekenwerk en doorberekend door onze constructeurs.” Bij dit soort complexe projecten met enorme hoeveelheden staal en een uitgekiende logistiek vanwege de diversiteit aan behandelingen (waaronder fabrieksmatig aangebrachte brandwerende coating) is het niet wenselijk om tussentijds nog wijzigingen door te voeren. “Daarom zitten we wekelijks met hele uitvoeringsteam, dus met de opdrachtgever, de aannemers, architect en constructeur, bij elkaar. Het is efficiënter om op de bouw iets te wijzigen”, legt Frankot uit. In overleg worden dan, bijvoorbeeld bij een wijziging in de betonconstructie, kleine constructieve aanpassingen doorgerekend en uitgevoerd op de bouw.

TREINTJE Frankot omschrijft het in fases opgedeelde project als ‘een treintje dat gaat lopen’. “Elke fase doorloopt eenzelfde soort proces. Dit geldt met name voor de engineering en fabricage. Hierdoor ontstaat een gestroomlijnd productieproces.”

VEENENDAAL | Hotel Van der Valk

Buiting opende in 2009 een tweede vestiging in Almelo om meer productiecapaciteit te generen. De spanten van 18 meter lang en de 34 meter lange stalen liggers voor de eerste verdieping zijn hierdoor geen probleem. “Om de bouwsnelheid te verhogen, is ervoor gekozen om de lassamenstellingen zo groot mogelijk te maken. De beheersbaarheid in de fabriek als het gaat om maatvoering, toleranties en lastoezicht is vele malen groter dan op de bouwplaats.” ❚

Buiting Machinebouw en Staalconstructie B.V. is een jong, snel-groeiend en modern geoutilleerd machinebouw- en staalconstructiebedrijf. Vanuit onze vestigingen in Broekland en Almelo werken ruim 90 goed opgeleide medewerkers aan de productie en montage van machinedelen en staalconstructies voor de utiliteitsbouw, woningbouw, hallenbouw en de industrie.

Voor meer informatie kunt u ook terecht op onze website:

www.buitingstaalbouw.nl

dern

kland en geleide n montage ructies voor hallenbouw

De specialist voor al uw staal- en Buiting Machinebouw en machinebouwwerk De specialist voor al uw Staalconstructie B.V. Buiting Machinebouw en Staalconstructie B.V.

Buiting Machinebouw en is een jong,B.V. snel-groeiend en modern Staalconstructie geoutilleerd machinebouw- en

Utiliteitsbouw • Woningbouw • Trappen/bordessen • Hallenbouw • Milieutechniek • Tunnelbekisting is een jong, snel-groeiend en modern ormatie kunt u ook terecht op onze website: Almelo werkenBroekland ruim 90 goedbreed opgeleideteam van specialisten en een jarenlange internationale Wij beschikken een Vanuit onze vestigingen inover en geoutilleerd machinebouw- en medewerkers aan de productie en montage Almelo werken ruim 90 goed opgeleide vanaan machinedelen enmontage staalconstructies voor staalconstructiebedrijf. ervaring medewerkers de productie en staalconstructiebedrijf. is een jong, snel-groeiend en modern geoutilleerd machinebouw- en staalconstructiebedrijf. Vanuit onze vestigingen in Broekland en

staal- en machinebouwwerk

.buitingstaalbouw.nl

van machinedelen en staalconstructies voor de utiliteitsbouw, woningbouw, hallenbouw de utiliteitsbouw, woningbouw, hallenbouw en de industrie. en de industrie.

werken ruim 90 goed opgeleide list voor al uw staal- en Almelo medewerkers aan de productie en montage www.buitingstaalbouw.nl www.buitingstaalbouw.nl Utiliteitsbouw van machinedelen en staalconstructies voor chinebouwwerk de utiliteitsbouw, woningbouw, hallenbouw De specialist voor alWoningbouw uw staal- en Vanuit onze vestigingen in Broekland en

Voor meer informatie u ook terecht op onze website: Voor meer informatie kunt u ook terechtkunt op onze website:

De specialist voor al uw staal- en machinebouwwerk

Flexibiliteit is onze sterkte

w • Trappen/bordessen • Hallenbouw • Milieutechniek en • de industrie. Tunnelbekisting Trappen/bordessen machinebouwwerk Utiliteitsbouw Woningbouw • Trappen/bordessen • Hallenbouw • Milieutechniek •Voor meer informatie kunt u ook terecht op onze website: ed team van specialisten en• een jarenlange internationale Hallenbouw • Hallenbouw • Milieutechniek • Vestiging Almelo: Tunnelbekisting Utiliteitsbouw • Woningbouw • Trappen/bordessen ervaring Wij beschikken over een breed team van specialisten en een jarenlange internationale

Darwin 13, 7609 RL www.buitingstaalbouw.nl

Tunnelbekisting ervaring Milieutechniek Wij beschikken over een breed team van specialisten en een jarenlange internationale ervaring Tunnelbekisting

Postbus 205, 7600 AE Almelo Tel : (0546) 53 65 20 Fax: (0546) 53 65 21

Flexibiliteit is onzeDe sterkte specialist voor al uw staal- en Buiting Machinebouw &

Wij beschikken over een breed team van specialisten en een jarenStaalconstructie lange internationale B.V. ervaring

machinebouwwerk

Vestiging Broekland: Utiliteitsbouw • Woningbouw • Trappen/bordessen • Hallenbouw Milieutechniek • Van Dongenstraat 42,•8107 AG Flexibiliteit is onze sterkte Tunnelbekisting Vestiging Broekland: Vestiging Almelo: Postbus 129, 8100 AC Raalte Van Dongenstraat 42, 8107 AG 13, 7609 RL over een breed team van specialisten en een jarenlange internationale Wij beschikken Buiting Machinebouw & Staalconstructie B.V.Darwin Tel: (0570) 53 10 10 Postbus 129, 8100 AC Raalte Postbus 205, 7600 AE Almelo ervaring Flexibiliteit is onze sterkte Fax: (0570) 53 10 12 Broekland Vestiging Almelo: Tel:Vestiging (0570) 53 10: 10 Tel : (0546) 53 65 20

is onze sterkte

Van Dongenstraat 42, 8107 AG

Darwin 13, 7609 RL

Fax: (0570) 53AC10Raalte 12 Fax: (0546) 53 65 21 Postbus 129, 8100 Postbus 205, 7600 AE Almelo Tel: (0570) 53 10 10 Tel : (0546) 65 20 Buiting Machinebouw &53Staalconstructie B.V.

Staalconstructie B.V. Fax: (0570) 53 10 12 Fax: (0546) 53 65 21 E-mail: info@buitingstaalbouw.nl Vestiging Broekland: Vestiging Almelo: E-mail: info@buitingstaalbouw.nl Vestiging Almelo:

Van Dongenstraat 42, 8107 AG Postbus 129, 8100 AC Raalte

info@buitingstaalbouw.nl

Darwin 13, 7609 RL Postbus 205, 7600 AE Almelo

Darwin 13, 7609 RL Tel: (0570) 53 10 10 Tel : (0546) 53 65 20 Postbus 205, 7600 AEFax: Almelo (0570) 53 10 12 Fax: (0546) 53 65 21 Tel : (0546) 53 65 20 Fax: (0546) 53 65 21 E-mail: info@buitingstaalbouw.nl

staalbouw.nl

14180128_Buiting.indd 1

www.buitingstaalbouw.nl

Flexibiliteit is onze sterkte

| 29 BETON& STAALBOUW 07-03-14 11:33

GOOIK | KBC Bankgebouw

Tekst: Lieke van Zuilekom

KBC BANKGEBOUW IN GOOIK UITGEVOERD MET INNOVATIEVE CAGEDECK® VLOER BubbleDeck International Light Weight Concepts heeft heel recent ‘CageDeck®’ ontwikkeld, een variant op de bestaande BubbleDeck® vloer maar dan zonder betonnen onderschil. De lichtgewichtvariant CageDeck® is enkel en alleen opgebouwd uit een geprefabriceerde wapeningskooi, waartussen kunststof bollen zijn ingeklemd. Eind 2012 is het eerste gebouw geopend (KBC Bankgebouw in GooikBelgië), waarin CageDeck® is toegepast. Sindsdien ontvangt BubbleDeck projectaanvragen vanuit diverse landen buiten Nederland, waaronder België, Duitsland, Luxemburg en zelfs vanuit Frankrijk. Vloersystemen met gewichtsbesparende elementen werden tot voor kort alleen toegepast in de vorm van prefab elementen, voorzien van een verloren bekisting, bestaand uit een betonnen schil. Op zich een prima systeem, aldus Robert Plug, directeur van BubbleDeck, maar wel een systeem met beperkingen. “De vloersystemen moeten in een betonfabriek worden gemaakt, de transportkosten zijn hoog en op de bouwplaats moet nog veel arbeid worden verricht door vakbekwame mensen. Door toepassing van CageDeck® kan echter veel tijd, geld en moeite worden bespaard.” CageDeck® is een geprefabriceerde wapeningskooi bestaand uit een onder- en een bovennet die onderling worden verbonden door tralieliggers, waartussen kunststof bollen zijn ingeklemd. “De kooien, met een afmeting van circa 35 tot veertig

30 | BETON- & STAALBOUW

vierkante meter, worden in één keer op de traditionele bekisting geplaatst. Het onderling verbinden van de onder- en bovenwapening, wat noodzakelijk is voor dit soort systemen, wordt gelijktijdig met het plaatsen van die elementen voltooid. Hiervoor is dus géén extra arbeid meer nodig. En binnen één of twee dagen kan de vloer worden afgestort, waarmee de bouwsnelheid op de bouwplaats een enorme vlucht neemt.”

TERUG NAAR DE BASIS Het systeem is volgens Plug honderd procent vergelijkbaar met in het werk gestorte vloeren. “De bouwmethodiek die we toepassen, is in feite de methodiek zoals die twintig, vijfentwintig jaar geleden standaard was. Met CageDeck® gaan we dus eigenlijk terug naar de basis, gecombineerd met de moderne tech-

niek van het toevoegen van gewichtsbesparende elementen. In het werk worden CageDeck® modules afgestort tot een lichte vlakke plaatvloer met een volledig vlakke onderzijde, zonder balken of kolomplaten. Het eigen gewicht van de vlakke plaatvloer is vijfentwintig tot dertig procent lager dan het gewicht van een massieve vlakke plaatvloer van gelijke dikte. En daarmee wordt de hele draagconstructie van het gebouw lichter, terwijl alle technische eigenschappen waaronder stijfheid, draagvermogen, flexibiliteit, et cetera gewoon behouden blijven.”

ENERGIENEUTRAAL PAND CageDeck® elementen kunnen in alle gangbare vloerdikten worden geleverd. In het eerste project is een vloerdikte van 34 centimeter toegepast. “KBC wenste

GOOIK | KBC Bankgebouw

het nieuwe bankgebouw in Gooik als een energiezuinig en duurzaam voorbeeldproject uit te werken, waarbij architect en aannemer een gebouwconstructie zochten met lichtgewicht vloeren met het uiterlijk van ter plaatse gestorte vloeren”, aldus Plug. “De vloeren moesten bovendien worden voorzien van ingebouwde slangen ten behoeve van betonkernactivering. CageDeck® kon aan al die eisen voldoen. Leidingen voor betonkernactivering en/of voor elektrische installaties en leidingwerk kunnen vooraf in de CageDeck® elementen worden opgenomen en hoeven op de bouwplaats alleen nog te worden doorgekoppeld.”

meest innovatieve oplossingen van Belgische adviesen studiebureaus. Bij de 2020Chalenge konden het publiek, de vakjury en de persjury stemmen op in totaal negen genomineerde projecten. In de catego-

rie publieksprijs is het ‘KBC Bankgebouw’ winnaar geworden met 3500 stemmen, maar liefst twee keer zoveel stemmen als de nummer twee binnen deze categorie! ❚

Mede door de toepassing van betonkernactivering is het KBC Bankgebouw in Gooik tevens het eerste energieneutrale project waarin CageDeck® is toegepast. Het uiteindelijke E-peil voor het bankkantoor bedraagt niet meer dan één, daarmee is het bankgebouw een nul-emissiekantoor geworden. “De vereiste duurzaamheid met betrekking tot de vloer werd bereikt door circa dertig procent reductie op het gebruikte beton, met als gevolg een aanzienlijke reductie in het staalgebruik.” De toepassing van betonkernactivering betekent bovendien een behoorlijke besparing op de energiekosten.

WINNAAR 2020CHALLENGE Het KBC Bankgebouw heeft onlangs de 2020Challenge gewonnen, een innovatiewedstrijd voor de

StressDeck

Build more with less ®

BubbleDeck

International Light Weight Concepts

www.bubbledeck.nl

Tel: +31 (0) 71 – 521 03 56

BETON- & STAALBOUW | 31

Iemants N.V. is een internationaal georiënteerd staalconstructiebedrijf dat reeds meer dan 50 jaar ervaring heeft in de engineering, productie, levering en montage van staalconstructies. Iemants maakt deel uit van de Smulders Group. Samen met de zustermaatschappijen Willems Staalconstructies in Balen (B) en Spomasz in Zary (Polen) beschikt Iemants over een productieruimte van zo’n 100.000 m². De jaarlijkse productiecapaciteit van de 3 ondernemingen bedraagt ongeveer 55.000 ton. Een belangrijke tak binnen de Smulders Group is de Offshore Wind afdeling. Met al meer dan 1000 fundaties voor de offshore wind industrie (levering gestart in 2002), kan Smulders Projects gezien worden als een van de belangrijkste leveranciers wereldwijd. Op 25 september 2014 werden de 4 bedrijven (Iemants, Willems Staalconstructies, Smulders Projects en Spomasz) overgenomen door de Franse groep Eiffage. Deze overname zal onze positie op de internationale markt versterken. Enkele actuele projecten van Iemants NV zijn: -

OVT Casco Zuidhal, Rotterdam, 3450 ton Pedeviaduct Dilbeek, 3000 ton Louis Vuitton, Paris, 1000 ton Tour D2, Paris La Défense, 4750 ton Brug Twentekanaal, 1000 ton

Industrieterrein Hoge Mauw 200 2370, ARENDONK BE

T +32 (0)14 672 281 F +32 (0)14 672 092

iemco@iemco.be

www.iemants.com

14180125_Iemants.indd 1

12-03-14 12:33

“Op Heuvelman kan ik bouwen”

WWW.MB

SCASCOB

OUW.NL

WWW.MULTIBETON.NL

ALLE VOORDELEN

WWW.AFZINKKELDER.NL

VELM ★

★

MBS is dé betonspecialist

DS 18

in prefab- systeembouw en

Staat voor staal +31 (0)318 - 509 300 / www.heuvelman.com

Adv.Heuvelm91x132.indd 2

WWW.BETONTRAPPEN.NL

Balkstaal, stafstaal, platen en buizen

03-02-10 17:04

staat u graag terzijde met bovenstaande disciplines.

MultiBouwSystemen BV T. +31 (0)35 - 588 18 88 info@kelderbouw.nl afzinkkelder.nl

HELMOND | Cacaofabriek

Staalplaat betonvloeren als designinterieur De voormalige Cacaofabriek in Helmond wordt vanaf 2014 het kloppend hart voor liefhebbers van kunst, film, horeca en muziek. Het monumentale gebouw krijgt de functie van cultureel centrum en poppodium. De Gemeente Helmond wilde het gevelaanzicht van het gebouw behouden. De karakteristieke buitengevels blijven staan en het achterste gedeelte wordt gesloopt. De Cacaofabriek krijgt een nieuwe constructie met staalplaatvloeren rondom de betonkern en de buitengevels.

werkzaamheden goed op elkaar afgestemd. De architect heeft de wens om onder de vloer plafondeilanden te situeren. Daarom bevinden zich in de stalen afsluitstroken van de ComFlor SD 225 diverse doorvoeringen voor de leidingen (ronde sparingen). Dit maakt het een complex, uitdagend werk, waarbij het geheel als een puzzel op de plek komt. De Cacaofabriek is voor JG Staalplaat Betonvloeren een visitekaartje. De bestaande betonnen vloeren zijn sendzimir verzinkt en blijven in het zicht. De vloeren gaan dienstdoen als designinterieur. In september werden de vloeren opgeleverd. De restauratie, renovatie en nieuwbouw van de Cacaofabriek is eind februari 2014 voltooid. ❚

staalplaatbetonvloeren bv cladding dak en wand

JG Staalplaat Betonvloeren BV verwerkt alle stalen vloeren van het type ComFlor 46, 75, 100 en de SD 225. Deze vloeren hebben diverse overspanningen en vloerdikten, alsmede de hoge nuttige belasting die de vloeren dienen te dragen zodat deze gestort zijn met beton. De importeur/leverancier van deze geprofileerde stalen ComFlor-platen is Dutch Engineering raadgevend ingenieursbureau BV, dat gevestigd is in Zoeterwoude-Rijndijk. Directeur Wim Snelders: “In totaal brengen we 2.000 m² vloerplaten aan over vijf verschillende bouwlagen. De vloeren hebben grote overspanningen van ca. acht meter en worden voordat het beton wordt aangebracht, onderstempeld.” Samen met de aannemer Bouwcombinatie Adriaans - Moeskops, Architectenbureau Cepezed, Ingenieursbureau Smit Westerman zijn de bouw-

Postbus 57 6916 ZG Tolkamer tel: 0316 542717 fax: 0316 373114 mobiel: 06 10929153 info@jg-cladding.nl www.jg-cladding.nl

713048_JB_B.indd 1

02-07-13 10:18

BETON- & STAALBOUW | 33

Brandveiligheid

Tekst: Lieke van Zuilekom

Brandveiligheid en prefab cellenbeton Alle gebouwen in Nederland moeten voldoen aan de minimale brandveiligheidseisen, die vermeld staan in het Bouwbesluit. Afhankelijk van de risico’s moeten gebouwen voorzien worden van brandveilige oplossingen. Naast brandbeveiligingsinstallaties kan dit uiteraard ook met bouwkundige voorzieningen, waardoor de brandveiligheid in gebouwen aanzienlijk wordt vergroot. Xella Nederland BV is producent van kalkzandsteen en cellenbeton materialen, toegepast in zowel de woning- als de utiliteitsbouw, in nieuwbouw en in renovatiebouw. “Op dit moment beslaan renovatieprojecten een groot deel van onze werkzaamheden”, vertelt Jan IJzerman, salesmanager van Xella Nederland. (onderdeel Prefab) “Door de economische tijd waarin wij zitten, wordt relatief weinig nieuw gebouwd in de industriemarkt. Men kiest er veelal voor om oude gebouwen aan te passen.” Brandveiligheid speelt hierin een grote rol. De brandweer geeft immers alleen een vergunning af voor ingebruikname als voldaan wordt aan alle voorschriften voor brandveiligheid. “Aanpassingen aan bestaande gebouwen in de industriebouw omvatten veelal het toevoegen van scheidingswanden en aanpassingen aan daken met prefab cellenbeton elementen.”

Prefab Hebel cellenbeton wanden als brandcompartimentering.

34 | BETON- & STAALBOUW

Hebel prefab cellenbeton wanden en daken beschikken over een aantal unieke eigenschappen. “Het belangrijkste onderscheidende kenmerk van cellenbeton is de onbrandbaarheid, het materiaal heeft als enige steenachtige materiaal een geteste brandwerendheid van 360 minuten. Door de wanden onderling te verlijmen, zijn deze ook nog eens lucht- en rookdicht”, aldus Jan IJzerman. Cellenbeton wanden en daken worden niet alleen toegepast in de utiliteitsbouw, de wanden en daken zijn ook bijzonder geschikt voor projecten in de publieke sector, zoals toepassingen in scholen en theaters. “Bij dit soort projecten worden de cellenbeton wanden vooral als binnenspouwbladen toegepast, zij zijn namelijk warmte-isolerend, luchtdicht en zelfdragend uit te voeren en aan de wanden kunnen allerlei gevelmaterialen worden bevestigd.

Brandveiligheid

Cellenbeton daken worden zowel bij renovatie- als nieuwbouwprojecten gebruikt. Zo zijn de plafonds en de daken van de Ziggo Dome in Amsterdam met cellenbeton daken uitgevoerd, dit omdat de steenachtige daken optimale akoestische en warmte-accumulerende eigenschappen hebben.” In nieuwbouwprojecten wordt cellenbeton vooral toegepast als scheiding tussen industriehallen of als scheiding tussen hal en kantoor. Niet alleen vanwege de ontbrandbaarheid van het materiaal, maar ook omdat het lichte bouwmateriaal bijdraagt aan het gebruikerscomfort en de akoestiek in een hal. Bedrijven die vandaag de dag kiezen voor nieuwbouw, bebouwen volgens IJzerman veelal de helft van hun kavel, zodat ze kunnen uitbreiden als het economische tij keert. “Ook hiervoor zijn de cellenbeton wanden geschikt. Omdat cellenbeton ongevoelig is voor vocht, kun je het materiaal namelijk inzetten als tijdelijke buitenmuur.” De wand wordt in zo’n geval met een vaste verankering tegen een enkele constructie gezet, zodat deze bestand is tegen een bepaalde windbelasting. “Cellenbeton is regendicht vanaf vijftien centimeter en is vanaf deze dikte ook zes uur brandwerend. Wanneer een uitbreiding wordt gerealiseerd, kan de wand dan ook gemakkelijk worden omgebouwd tot brandwand. De wand blijft in dat geval gewoon staan, alleen de verankeringen worden omgebouwd naar smeltverankeringen.” Smeltverankering wordt toegepast bij compartimentering met brandwanden met een gescheiden hoofddraagconstructie. Hierdoor kan de brand bij een calamiteit niet overslaan naar het compartiment aan de niet-brandzijde. ❚

Bewezen unieke brandwerende eigenschappen van een Hebel cellenbeton wand bij een praktijkbrand.

Juist bij hoge eisen. De perfecte prefab bouwoplossing met Hebel cellenbeton wanden dakelementen. Hebel platen worden toegepast in de utiliteitsbouw, industriële sector en bij projecten in de publieke sector. Bij de bouw van bedrijfshallen, logistieke centra, productiebedrijven, sportgebouwen en theaters. Toepassing van prefab cellenbeton als het gaat om brandveiligheid, thermische isolatie, luchtdicht bouwen,explosiewering en conditionering van het binnenklimaat. Meer weten? Bel 0183 – 67 12 34. Xella. Onderscheidende bouwmerken.

www.xella.nl Prefab Hebel cellenbeton wanden als nieuwe brandwerende wandscheiding toegepast in een bestaande bedrijfshal.

BETON- & STAALBOUW | 35

AMSTERDAM | Hilton Hotel Schiphol

Tekst: Lieke van Zuilekom

BIJZONDERE CONSTRUCTIE KENMERKT HILTON HOTEL OP SCHIPHOL Op Schiphol Centrum wordt op dit moment druk gewerkt aan het nieuwe Hilton hotel. Het betreft een omvangrijk bouwproject met een omvang van zo’n 40.150 vierkante meter, dat in een bouwperiode van 2,5 jaar gerealiseerd zal worden. De nieuwbouw komt op een prominente plek langs de toegangsweg naar de terminal, naast het huidige Hilton hotel. Het bestaande hotel blijft in gebruik tot de nieuwe locatie medio 2015 opent.

Het nieuwe Hilton Schiphol is opgedeeld in een beddenhuis en een laagbouwgedeelte, waarin ondersteunende functies zoals het restaurant en verschillende vergaderruimtes zijn gesitueerd. In het laagbouwgedeelte is een traditionele constructie toegepast, bestaande uit een staalconstructie met kanaalplaten en geïntegreerde liggers. “De constructieve hoogtepunten zitten voornamelijk in het beddenhuis van het hotel, waar de 433 hotelkamers zijn ondergebracht”, aldus GertJan Rozemeijer, directeur constructies/adviseur bij ABT, de verantwoordelijke partij voor het ontwerp en de uitwerking van de hoofddraagconstructie. In de constructie van het beddenhuis zijn allerlei fascinerende oplossingen voorzien. Op de begane grond en de eerste verdieping van het beddenhuis, waar algemene functies zijn ingedeeld waaronder een spa en fitness, een lobby en een groot aantal vergaderruimtes, is een staalconstructie gerealiseerd bestaande uit vier stalen kolommen. “Er is voor staal gekozen, gezien de beperkte ruimte. Want met staal kun je nu eenmaal veel slanker bouwen”, aldus Rozemeijer. Voor de tweede tot en met de elfde verdieping is gekozen voor betonwanden en breedplaatvloeren. “De keuze voor beton is vooral een financiële overweging geweest. Een kamerscheiding door middel van een betonwand biedt namelijk tegelijkertijd een hoge geluidsisolatie. Zo vangt het hotel twee vliegen in één klap.”

COMPLEXE CONSTRUCTIE Een grote uitdaging binnen het project vormt de complexe constructie van het hotel, vertelt Rozemeijer. Aan de westkant van het gebouw is namelijk een ‘hapje’ uit het gebouw gehaald. “Er is – uit architectonisch oogpunt – een snede uit het gebouw gehaald van ongeveer een kamer diepte. Deze snede is op begane grondniveau gelegd en krult als het ware schuin om

36 | BETON- & STAALBOUW

AMSTERDAM | Hilton Hotel Schiphol

Projectinfo OMNIA PLAATVLOER BV PAST RONDE PREFAB RANDBEKISTING TOE IN HILTON PROJECT OP SCHIPHOL

het gebouw, tot op tweede verdiepingsniveau.” Door de uitsnede kon één kolom aan de westzijde niet van top tot fundering worden doorgetrokken. “Doordat alle wanden aan de vloer zijn gekoppeld, blijft het gebouw toch in evenwicht. De vloer houdt de omliggende wanden namelijk vast en koppelt deze aan de stabiele wanden, die wel door een kolom worden ondersteund. De vloer is de connectie. De wanden vormen de stabiliserende factor. Samen creëren zij een stabiel pand.” Een complicatie tijdens de bouw is echter dat het pand pas stabiel ís, wanneer de gehele constructie staat, vertelt Rozemeijer. “Tijdens de uitvoeringsfase is onze creativiteit dan ook regelmatig op de proef gesteld. Hoe kun je het best bouwen? En in welke volgorde? We hebben heel wat gepuzzeld, samen met de aannemer. Uiteindelijk hebben we besloten om een tijdelijke tweede kolom te voorzien. Deze steigerstellage wordt in een later stadium van

de bouw, zodra de constructie stabiel is, weer afgebroken.”

GROOTS UITZICHT Nog een uitdaging vormt het atrium dat, met een plafondhoogte van meer dan veertig meter, als imposante lobby van het hotel fungeert. Om voldoende daglicht in het atrium te krijgen is er, naast het glazen dak, een groot venster in de noordgevel gecreëerd. Dit venster loopt van de tweede tot en met de achtste verdieping en zorgt voor een prachtig uitzicht op de luchthaven. “Boven het atrium zijn nog drie verdiepingen met hotelkamers voorzien, die als het ware in de lucht zweven. De kamers worden namelijk, net als de kamers aan de westkant, door slechts één kolom ondersteund”, aldus Rozemeijer. “Het leuke aan dit project is dat het hotel bestaat uit allerlei constructies, die samen een solide geheel vormen. En dat in deze omvang. Dat maakt het Hilton hotel tot een heel bijzonder project.” ❚

In opdracht van aannemer Ballast Nedam heeft Omnia Plaatvloer BV twintigduizend vierkante meter breedplaatvloeren ontwikkeld voor het nieuwe Hilton hotel op Schiphol. “We nemen de volledige engineering voor onze rekening, van opdracht tot levering”, vertelt Kees van Oostenrijk, commercieel manager van Omnia Plaatvloer BV. “Onze breedplaatvloer betreft een bekistingsplaatvloer voor toepassingen in de woningen utiliteitsbouw. Bijzonder binnen dit project is echter dat het beddenhuis van het Hilton hotel aan alle zijden rond is, zowel aan de binnenzijde als aan de buitenzijde van het pand. Hierom maken we gebruik van ronde prefab randbekisting.” De bekisting wordt volledig in beton uitgevoerd. “We werken met mallen om er zeker van te zijn dat alle onderdelen goed in het werk passen. De betonnen randbekisting wordt prefab aangebracht op de breedplaatvloer. Hierdoor hoeft in het werk niet meer bekist te worden. Hiermee hebben we Ballast Nedam al veel werk kunnen besparen.” Alle onderdelen worden custom made en just-in-time geleverd. “De tralieliggers worden op hoogte aangebracht, zodat de bovenwapening hier eenvoudig op kan worden geplaatst”, aldus Van Oostenrijk. “Supporten zijn hierdoor overbodig.” De schildiktes zijn geoptimaliseerd om tijdelijke ondersteuningen te besparen.

"Uw partner voor totaalconcepten in de bouw!" MONIERWEG 14-16 COEVORDEN

T: 0524 51 58 51

elijker!

makk t d r o w n e ouw

WWW.OMNIAPLAATVLOER.NL

BETON- & STAALBOUW | 37

ASHFORD FORMULA, THE OLDER IT GETS THE BETTER IT LOOKS!

Betonveredeling loont Praat eens met dĂŠ specialisten in het veredelen en renoveren van betonvloeren

KijK voor referenties op:

ashfordformula.nl

Deeling 20, 9301 ZT Roden Tel. (050) 501 18 23 info@ashfordformula.nl

1_2_liC5_fc_A.indd 1

1000-21-1000-4811 vLm 2012

17-01-12 Kleur: fc

09:16

AMSTERDAM | Hilton Hotel Schiphol

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: AFN Products BV

Parkeervloeren nieuwbouw Hilton Schiphol hotel zijn

stofvrij, keihard, slijtvast en ondoordringbaar voor vloeistoffen De parkeergaragevloer van het nieuwe, in aanbouw zijnde Hilton hotel op Schiphol is afgelopen zomer uitgevoerd met Ashford Formula, een product om betonvloeren middels een kristallisatieproces te verdichten en verharden. Door de massieve toplaag is de vloer gegarandeerd honderd procent stofvrij en gemakkelijk te reinigen.

Onbehandeld beton heeft, door haar licht poreuze structuur, een aantal ongewenste eigenschappen, waaronder betonstof, slijtage en het gemakkelijke indringen van gemorste vloeistoffen. Coatings die op het beton worden aangebracht, werken vaak niet naar volle tevredenheid en slijten na verloop van tijd af. Dat motiveerde een Duitse chemicus in de jaren veertig om een middel te ontwikkelen, waarbij door een chemische reactie de toplaag stofvrij, keihard, slijtvast en ondoordringbaar zou moeten worden voor vloeistoffen; Ashford Formula werd uitgevonden. “Het product is in 1947 voor het eerst toegepast, op een vloer die overigens nog steeds in gebruik is”, vertelt Eric Hilster, directeur van AFN Products BV, de distributeur van Ashford Formula in de Benelux. Inmiddels wordt het product wereldwijd in 89 landen toegepast.

Ashford Formula wordt toegepast in de industrie, in logistieke hallen en bij garagebedrijven, maar is ook uitermate geschikt voor toepassingen in woningen, musea, kantoorruimtes en hotels. “Beton is op dit moment erg populair, voor allerhande toepassingen. De mogelijkheden zijn eindeloos. Op dit moment behandelen we bijvoorbeeld alle vloeren in het Nationaal Defensiemuseum in Soesterberg.” In opdracht van hoofdaannemer Ballast Nedam heeft AFN Products BV afgelopen zomer de afwerking verzorgd van de in totaal 3.500 m² tellende parkeergaragevloer in de nieuwbouw Hilton Schiphol (opdrachtgever: Schiphol Hotel Property Company BV). “Een dag nadat deze betonvloer is gestort en gevlinderd, hebben we de

vloer behandeld. Daarmee is het kristallisatieproces gestart. De verdichting door het kristalliseren duurt minimaal negentig dagen tot maximaal een jaar, maar daar merken gebruikers niets van. De vloer kan al heel snel na de behandeling in gebruik worden genomen”, aldus Hilster. “Dat moest ook wel, want de bouw van het Hilton gaat natuurlijk gewoon door. Vlak voordat de parkeergarage medio 2014 van belijning zal worden voorzien, wordt de vloer nog een keer intensief machinaal door ons gereinigd. Dan is de betonvloer klaar voor gebruik.” Volgens de wereldwijde Ashford Formula database, is dit het eerste Hilton parkeergarage project, welke behandelend is met Ashford Formula. “Ik hoop dat dit een kick-off is voor eventuele nieuwe projecten in het buitenland.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 39

LEIDEN | Vondelaan

Tekst: Lieke van Zuilekom

Krijgt het Very Good BREEAM-NL sloopcertificaat voor het nieuwbouwproject van Heerema in Leiden een positief vervolg, met een BREEAM-NL Nieuwbouw Excellent predicaat?

HEEREMA KEERT TERUG NAAR ZIJN ROOTS Heerema Marine Contractors, een toonaangevende maritieme aannemer in de internationale offshore olie- en gasindustrie, krijgt een nieuw bedrijfspand op de Vondellaan 47, in het centrum van Leiden. In oktober is de eerste paal geslagen. Het ‘teamkantoor’, met een oppervlakte van circa 21.000 m² BVO wordt voorzien van grote, flexibele werkvloeren en wordt overhoeks opgezet, waarmee onderling contact tussen medewerkers en verschillende afdelingen wordt gestimuleerd. De ontwikkeling wordt gerealiseerd door Delta Development Group en VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling.

40 | BETON- & STAALBOUW

LEIDEN | Vondelaan

Het nieuwe hoofdkantoor van Heerema wordt gebouwd in het centrum van Leiden, op loopafstand van het Centraal Station, op een scharnierpunt van drie stedenbouwkundige richtingen. Op de driehoekige bouwplaats wordt een L-vormig gebouw voorzien, dat grenst aan de kantoren aan de Vijverlocatie (Plesmanlaan), aan een mixed zone met bedrijvigheid en woningbouw én aan het stationsgebied. “Heerema was vanaf begin jaren zeventig gevestigd in het oude pand aan de Vondellaan 47. In 2006 is het bedrijf verhuisd naar een naastgelegen pand op de Vondellaan 55, dat invulling gaf aan de groeipotentie van de onderneming”, aldus Peter Diepenhorst, ontwikkelingsmanager bij Delta Development. “Heerema is de afgelopen jaren echter zo fors gegroeid, dat ook dit pand inmiddels te klein is. Daarom is drie jaar geleden een huisvestingonderzoek gestart, om een nieuwe locatie te vinden voor de ‘aannemer op zee’.” Delta Development stelde Heerema voor om terug te keren naar de roots, op nummer 47. “Dit gebouw heeft sinds 2006 leeg gestaan. Nieuwbouw op deze locatie is daarmee niet alleen nostalgisch voor Heerema, ook de verloedering van een centrumlocatie is hiermee ondervangen.” Met de sloop van het oude gebouw, hebben de betrokken partijen het eerste Very Good BREEAM-NL sloopcertificaat behaald. “En ook voor de komende bouwperiode willen we aan de BREEAM-eisen voldoen”, aldus Diepenhorst. “Zoals het er nu uitziet, gaan we het BREEAM Excellent predicaat zeker halen. Alle betrokken partijen leveren hieraan hun bijdrage, door maatregelen te nemen die ertoe doen. Zo hebben we gekozen voor zonnecollectoren op het dak, waarmee de fitnessruimte en de keuken van warm water kunnen worden voorzien.” Erik Korpershoek, projectmanager bij Wessels Zeist, vult hem aan: “Er komt een WKO-installatie met twee bronnen en er wordt een droge koeler op het dak geplaatst. Daarnaast is gekozen voor een flexibel installatieconcept in de plafonds. De installaties zijn niet per 3,60 meter deelbaar, zoals gebruikelijk is, maar per 1,80 meter.”

OPEN RUIMTES, LANGE ZICHTLIJNEN Het hoofdkantoor van Heerema telt straks negen kantoorverdiepingen. “We hebben onder andere een directieverdieping, een simulatieruimte, een trainingsruimte en een groot aantal ICT-ruimtes voorzien”, vertelt Diepenhorst. ›

BETON- & STAALBOUW | 41

Bouwen langs het spoor is complex

Movares is uw partner Movares adviseert over: • trillingsproblematiek • constructieve en geotechnische vraagstukken • geluidsproblematiek • impact van en omgang met de Spoorwegwet • vergunningen • externe veiligheid Movares is gecertificeerd door ProRail

movares.nl | Contactpersoon: Bart Slavenburg bart.slavenburg@movares.nl

LEIDEN | Vondelaan

“De ruimte die overblijft, wordt gebruikt als flexibel indeelbare kantoorruimte.” In het hele gebouw worden grote, open vloeren gecreëerd, met lange zichtlijnen. “Het pand is overhoeks opgezet, zodat medewerkers elkaar kunnen zien en makkelijk contact kunnen maken. Op de zogenaamde mini-plaza, dat op iedere verdieping is ingericht, kunnen zij elkaar informeel treffen, overleggen, mobiel werken en gasten ontvangen. De mini-plaza is echt de spil van iedere verdieping.” De opbouw van het gebouw is volgens Korpershoek redelijk standaard. “In totaal worden 568 Vibro betonpalen gebruikt voor de fundatie van het kantoor. Daarna gaan we in betonskelet omhoog, niet zonder gebruik te maken van een klein beetje staal.” Rond de bouwvak moet het hoogste punt worden bereikt. Dan kan worden begonnen met de gevel. “Om het gebouw komt een schil van enerzijds een traditionele baksteengevel en anderzijds aluminium vliesgevel. In de kantoorgedeeltes worden grotendeels vierhonderd millimeter dikke kanaalplaatvloeren toegepast.” Alle verdiepingen worden voorzien van een verhoogde vloer, mede vanwege de gewenste flexibiliteit. “Zo kunnen de installaties op een later tijdstip eenvoudig worden aangepast.” De ene zijde van het gebouw wordt volgens Korpershoek heel transparant van karakter, de andere zijde wordt wat massiever opgezet. “Hier wordt wat meer betonmassa voorzien. Balken en wandschijven worden – zoals wij dat noemen – als pi-frame aangeleverd, zodat de montagetijd op de bouw kan worden verkort. Dit past is het Lean bouwen principe, dat wij bij Wessels Zeist van nature toepassen.” ›

Projectinfo MOVARES NEDERLAND BV ADVISEERT BETROKKENEN HEEREMA PROJECT OVER BOUWEN LANGS HET SPOOR In opdracht van Delta Development Group en Volker Wessels Bouw en Vastgoedontwikkeling heeft Movares Nederland BV de berekeningen gemaakt voor en advies uitgebracht over het slopen en bouwen nabij het spoor. Daarnaast heeft het ingenieursbureau de communicatie met Prorail verzorgd. “Wij zijn als ingenieursbureau gecertificeerd door Prorail en zijn daardoor bekend met hun weten regelgeving”, begint Jos Castenmiller, projectmanager bij Movares Nederland BV. “Hierdoor zijn we in staat gedegen advies uit te brengen, bijvoorbeeld over de impact van en omgang met de Spoorwegwet, het volgen van de juiste procedures en het aanvragen en onderbouwen van vergunningen in dat kader. Maar ook constructieve en geotechnische vraagstukken horen hier bijvoorbeeld bij.” In het geval van de nieuwbouw van Heerema waren de vragen vooral van geotechnische aard. Hoe dicht mag je bij het spoor bouwen? Welke invloed heeft bouwen naast het spoor op de stabiliteit van de spoordijk? Welke maatregelen moeten getroffen worden tijdens de bouw, maar ook voor de gebruiksfase? “Er heeft een uitgebreide afstemming plaatsgevonden tussen de sloop- en bouwactiviteiten. Ook is er een inventarisatie geweest voor de gebruiksfase wonen en werken langs het spoor. De trillingsproblematiek speelde hierin een grote rol”, vertelt Castenmiller. Collega en projectleider Simon Tuijtel vult hem aan: “We hebben onder andere de invloed van de trillingen die tijdens de bouwwerkzaamheden kunnen ontstaan, onderzocht. De trillingen die worden veroorzaakt door het heien, kunnen er namelijk voor zorgen dat de naastgelegen spoordijk verzakt. Maar de trillingen kunnen ook de beveiligingsapparatuur langs het spoor beïnvloeden. Beter is daarom om gedraaide of trillingsarme palen toe te passen. Hier hebben we het bouwteam over geadviseerd.” Naast de trillingen is door Movares uitgebreid onderzoek gedaan naar de geluidsproblematiek in relatie tot de omgeving, vertelt Castenmiller. “De gemeente had gevraagd aan te tonen dat de nieuwbouw geen nadelige invloed op de geluidbelasting in de omgeving zou veroorzaken, hetgeen middels een gevelanalyse en -berekening is aangetoond. Ook hebben we analyses en berekeningen gemaakt met betrekking tot de waterberging en de geotechnische aspecten als damwanden, de funderingsmethode en de uitvoerings- en bouwmethode, welke past bij deze bouwlocatie.” De uitvoering van de spoorgevel van de parkeergarage van het Heerema pand had ook nog wat voeten in de aarde, vertelt Tuijtel. “Deze gevel grenst aan de teen van het talud van de spoordijk. Op zich geen probleem, maar aangezien deze gevel binnen het ontwerp als een ‘groengevel’ is ontworpen, moet je bij het indienen van de aanvraag voor de vergunning in het kader van de Spoorwegwet ook aangeven hoe het onderhoud zal worden uitgevoerd. Want onderhoudspersoneel mag het terrein van Prorail niet zomaar betreden. Er is uiteindelijk gekozen voor een onderhoudsladderconstructie die het betreden van het talud onnodig maakt en waarmee veilig snoeionderhoud aan de gevelbegroeiing kan worden uitgevoerd.” Eelco Oskam, specialist geotechniek en dynamica bij Movares Nederland BV: “Ook naar de constructie van de parkeergarage is goed gekeken. De keuze van de fundering en de heipalen is afgestemd op de ligging van de garage en op de waterhuishouding op deze plek langs het hoge spoortalud.” Door de ligging aan het spoor, moesten ook veiligheid- en vluchtroutes goed worden bekeken. “Je wilt immers niet dat als er brand uitbreekt, mensen uit het pand in paniek het spoor oprennen”, aldus Castenmiller. “Deze mensen moeten op een veilige manier het pand kunnen verlaten. Wij hebben advies uitgebracht over de meest veilige vluchtroutes.” Movares is al in een vroeg stadium van het bouwproces bij de nieuwbouw van het Heerema hoofdkantoor betrokken, vertelt Castenmiller. “Toen de eerste ideeën als volume, omvang en oriëntatie van het pand bekend waren, heeft Delta Development ons benaderd om alle vraagstukken met betrekking tot ‘bouwen naast een in dienst zijnd spoor’ in te vullen. We hebben hiervoor allerhande onderwerpen bekeken, van waterhuishouding en bouwstof tot trillingen en veiligheid. Totaal uiteenlopende onderwerpen die prachtig zijn samengekomen in dit project. Het was erg interessant om hierin mee te mogen lopen.”

BETON- & STAALBOUW | 43

DE SOUPLESSE VAN EEN DRAAD

DE KRACHT VAN EEN KABEL

Karpervijver 27 3703 CJ Zeist www.wessels-zeist.nl Tel.: 030 - 69 18 020 Bouwbedrijf Wessels Zeist is een VolkerWessels onderneming

adv_Wessels_A4_half.indd 1

05-07-2007 15:47:07

LEIDEN | Vondelaan

FLEXIBILITEIT, DUURZAAMHEID ÉN VEILIGHEID Eind 2015 moet het nieuwe hoofdkantoor van Heerema worden opgeleverd. Dan wordt ook duidelijk of het BREEAM Excellent predicaat is behaald. Tot nu toe haalt het project hoge BREEAM-scores op de tijdige betrokkenheid van de gebruiker, het contact met omwonenden, de locatie, flexibiliteit, duurzaamheid én veiligheid. “Bij Heerema staat veiligheid hoog in het vaandel”, aldus Korpershoek. “Als ‘aannemer op zee’ weet het bedrijf welke gevaren op de loer liggen. Daarom ondersteunt het bedrijf voor alle personeelsleden die langer dan drie dagen op

de bouw zijn, een korte training, in een taal die past bij deze doelgroep. Het bedrijf wil zo veiligheidsbewustzijn creëren bij alle betrokkenen.” Diepenhorst: “We leveren liever later op en dat iedereen veilig thuiskomt, dan dat er ongelukken gebeuren op de bouw. Een opgeruimde bouwplaats, gecontroleerde toegang tot de bouw en het toezien op de naleving van regels en voorschriften, spelen hierbij een belangrijke rol. Ook daarin onderscheidt dit project zich ten opzichte van andere nieuwbouwprojecten.” Wilt u de bouw van het Heerema hoofdkantoor volgen? Kijk dan op www.vondellaan47.com ❚

Projectinfo CONSTRUCTIE KANTOOR HEEREMA De constructie van het gebouw bestaat voornamelijk uit geprefabriceerde betonnen onderdelen. De gewenste overspanning van 16.2 m in de kantoordelen wordt gerealiseerd met kanaalplaatvloeren (dikte 400 mm) met een gewapende druklaag. In het parkeerdeel wordt dezelfde overspanning overbrugd met voorgespannen dubbel-T-vloerelementen (hoogte 430 mm). De gevel van de kantoorvleugels bestaat uit prefab betonnen PI-elementen. Langs de glazen binnenzijde bestaat de draagconstructie uit een kolommen/balken structuur. De constructie van de Plaza-hal in de oksel bestaat uit een staalconstructie. De belastingen uit het gebouw worden via grote poeren afgedragen op 569 Vibro-palen met paallasten tot 2500kN. Bepaalde delen van de vloervelden waren in het ontwerp voorzien van additionele nagespannen wapening om een hogere nuttige last van 800 kg/m² op te kunnen nemen. Inmiddels heeft de industrie deels ingespeeld op deze eis door een vloerplaat met een grotere capaciteit te ontwikkelen.

BETON- & STAALBOUW | 45

LEIDEN | Vondelaan

Projectinfo BESTEMMINGSPLANPROCEDURE EN BOUWAANVRAAG HEEREMA MARINE CONTRACTORS In opdracht van Delta Development en VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling heeft Royal HaskoningDHV de documenten en adviezen verzorgd voor de bestemmingsplanprocedure en de bouwaanvraag voor de nieuwbouw van Heerema Marine Contractors. “Dit betrof met name milieu gerelateerde onderwerpen waaronder archeologie, conventionele explosieven, flora en fauna, mobiliteit, bodemonderzoek, planschade, een watertoets en een hoogbouwtoets”, vertelt Berny Jansen, projectmanager en adviseur Regionale en Stedelijke Ontwikkeling bij Royal HaskoningDHV. “Wij hebben al deze gegevens verzameld, zowel met interne als met externe deskundigen. Vervolgens hebben we de inhoud van de rapporten die zijn opgesteld beoordeeld in het licht van de geplande nieuwbouw. We hebben onderzocht of er problemen zouden kunnen ontstaan bij de beoordeling door het bevoegd gezag, bij de aanvraag voor de bouwvergunning en de bestemmingsplanprocedure. We hebben tevens de bijbehorende bestemmingsplanteksten geschreven die door de gemeente Leiden in het plan zijn verwerkt. In dit hele proces hebben wij onze opdrachtgever Delta Development, maar ook Heerema Marine Contractors volledig ontzorgd.” In het geval van het Heerema pand hebben zich volgens Jansen geen bijzonderheden voorgedaan. “We hebben wel een bodemverontreiniging aan-

Enhancing Society Together Royal HaskoningDHV feliciteert Delta Development Group en VolkerWessels Bouw en Vastgoedontwikkeling met de start van de nieuwbouw van het kantoor van Heerema Marine Contractors aan de Vondellaan in Leiden. Wij zijn trots dat we onze bijdrage hebben kunnen leveren aan dit prachtige project, door alle onderzoeken en adviezen die nodig zijn voor bestemmingsplanwijziging en omgevingsvergunning uit te voeren. Onze aanpak kenmerkt zich door een strakke regievoering over het brede pakket aan diensten, uitgevoerd door een deskundig team, dat is samengesteld uit een ‘best of’ selectie van onze 7000 ervaren collega’s.

royalhaskoningdhv.com

46 | BETON- & STAALBOUW

getroffen, maar dit is – volgens de regels – ontgraven en afgevoerd bij het bouwrijp maken van de locatie.” Tijdens de bestemmingsplanprocedure van de nieuwbouw zijn er zienswijzen ingediend tegen de nieuwbouw. “Door onder meer een uitgebreide studie naar de schaduweffecten met visualisaties van de situatie en een verkeerskundig onderzoek zijn deze bezwaren binnen de procedure met succes weerlegd.”

NIEUWBOUW HEEREMA MARINE CONTRACTORS FLEXIBEL KANTOOR VOOR BEZIGE BIJEN Flip Luger, architect en eigenaar van OPL architecten/re-designers, heeft zich bij het ontwerp van het nieuwe hoofdkantoor van Heerema Marine Contractors laten inspireren door de locatie én het karakter van het bedrijf. “Ik zag Heerema voor me als een hele bezige bijenkorf, met mensen die in teams werken aan grote, ingewikkelde constructies. Ik wilde de dynamiek van het bedrijf laten uitstralen naar buiten.” De basale oudbouw aan de Vondellaan 47 heeft plaatsgemaakt voor een stoer pand met een gemetselde schil aan de spoorzijde en de bedrijvenkant. “De harde schil wordt verzacht door een transparante zijde met veel glas, die opent naar de andere gebouwen aan de Vondellaan. De glasgevel ligt van de zon af, zodat het gebouw niet teveel zonbelasting krijgt”, vertelt Luger. “Het glas zorgt ervoor dat medewerkers contact kunnen maken met de buitenwereld, maar ook dat mensen van buiten kunnen zien wat er binnen gebeurt.” Een belangrijke voorwaarde voor het ontwerp was dat het pand in het binnenstedelijke plan moest passen. “De nieuwbouw ligt tegen het centrum van Leiden aan en moest passen in het gemengde gebied met een bedrijvenzone, een woonomgeving en het station.” Heerema wil vooral dat het kantoor flexibel gebruikt kan worden. “In het kantoor moeten tot 1.600 mensen kunnen werken. Alleen, of in groepen. Voor hen moesten niet alleen werkplekken worden voorzien, maar ook voorzieningen als een mini-plaza, restaurantvoorzieningen, vergadervoorzieningen en werkpleinen.” Heerema is aannemer op zee en werkt aan hele grote uitvoerderscontracten. De werkzaamheden op kantoor starten vaak in kleine teams, die kunnen uitgroeien tot groepen van meer dan honderd man. “Die mensen moeten de ruimte krijgen om samen te werken en te overleggen”, aldus Luger. “De mini-plaza vormt het hart van het gebouw. Hieromheen en bovenop heb ik kantoorvloeren voorzien van zo’n 2000 m² per laag, met een kantoordiepte van 16,20 meter. Het nieuwe pand van Heerema is daarmee bijna tweemaal zo groot geworden, een stukje hoger, maar vooral: een statement.”

Journaal Schöck Isokorf® R, als renovatie oplossing! Bij het renoveren en opwaarderen van de bestaande bouw staan wooncomfort en energiebesparing de komende jaren hoog op de agenda. Bij het duurzaam renoveren van gebouwen mogen koudebruggen niet ontbreken. Wanneer de gebouwschil niet voldoende geïsoleerd is, kan de koudebrug leiden tot condens- en schimmelvorming. Naast het hoge energie- en comfortverlies, neemt ook het risico op toekomstige bouwschaden toe.

De nieuwe berekeningssoft ware DEMU 3.2 maakt een eenvoudige en optimale berekening mogelijk volgens het Europese berekeningsconcept voor elke inbouwsituatie. Basis voor het bere kenen van DEMU bevestigingsankers is de Europese norm CEN/TS 1992-4-1/ 2 (mei 2009) die ook geldt voor het ontwerp en de berekening van bevestigingsmiddelen. De documentatie en software is te downloaden op www.halfen.nl

Deel van BAT-complex wordt gemeentemonument De hoogbouw en de productiehal van de vroegere sigarettenfabriek BAT in Zevenaar worden gemeentemonumenten. Dat hebben burgemeester en wethouders van Zevenaar besloten. Door oorlogsgeweld moest na de bevrijding de hoogbouw worden opgeknapt en de productiehal worden herbouwd. De wederopbouw gebeurde met stijlinvloeden van de zogeheten 'Shake-Hands'-architectuur: een bouwstijl waarbij traditionele baksteengevels en vormmiddelen worden gecombineerd met moderne materialen (staal en beton) en constructiemethoden.

MASTER BUILDERS SOLUTIONS

BASF introduceert uniforme naam voor alle bouwchemische producten BASF heeft onlangs het wereldwijde merk Master Builders Solutions geïntroduceerd in Europa. Dit betekent dat alle bouwchemische producten van het concern voortaan onder een herkenbare en uniforme naam op de markt worden gebracht. Volgens het bedrijf zorgt dit voor meer transparantie en duidelijkheid voor de klanten.

Speciaal voor de renovatie van bestaande bouw heeft Schöck de Isokorf® R ontwikkeld. Deze constructieve koudebrug onderbreking maakt het mogelijk om nieuwe balkonelementen te koppelen aan de bestaande constructie van het gebouw. Dankzij deze oplossing is het eenvoudiger geworden om te voldoen aan de zware bouwfysische eisen van bouwprojecten.

DEMU bevestigingsankers met ETA-goedkeuring en CE-markering De bewezen boutankers en de nieuwe T-FIXX® met gepatenteerde ankerkop vullen elkaar perfect aan qua afmetingen en belastingcapaciteiten. Ze bieden diverse toepassingsmogelijkheden zoals het stellen en bevestigen van prefab betonelementen, de bevestiging van balkonbalustrades en brugleuningen, montage van nutsapparatuur, de bevestiging van stalen ladders/trappen/profielen en de verankering van veiligheidsvoorzieningen (valbeveiliging).

Onder meer door overnames en uitbreidingen hanteerde BASF inmiddels ruim dertig merknamen voor haar bouwchemische producten. “Dat maakte het er voor de klant niet overzichtelijker op”, zegt Head of Marketing Peter Michels van BASF Construction Chemicals in Oosterhout. “Met Master Builders Solutions bieden we een transparant en eenduidig totaalconcept, waarmee we het vakmanschap van onze divisie verbinden met de competenties van BASF: ‘We create chemistry’.” Voortaan hebben de oplossingen van BASF voor nieuwbouw, onderhoud, reparatie en renovatie wereldwijd dezelfde naam. Zo worden alle vloersystemen vanaf nu geleverd onder de merknamen MasterTop en Ucrete, reparatiemortels onder de merknamen MasterFlow en MasterEmaco en hulpstoffen onder de merknamen MasterGlenium ACE en MasterGlenium SKY. Voor meer informatie, www.basfcc.nl

Automatische dosering van staalvezels in betoncentrale Amsterdam M.J. de Nijs & Zonen en Rotonde bouwen in Amsterdam Westpoort een betoncentrale voor Albeton. De centrale krijgt een automatische dosering van staalvezels. De centrale van Albeton wordt uitgerust met drie mengers. De gezamenlijke capaciteit daarvan is tweemaal zo groot als van de bestaande centrale. Ook zal het laden van de betonmortel in de truckmixers minder tijd vragen. Albaton leverde zelf het beton voor de fundering en de vloeren en produceert eveneens zelf de betonblokken voor de wanden van de opslagbunkers.

BETON- & STAALBOUW | 47

Journaal Makita breidt serie metaalbewerkende verbruiksartikelen uit Makita heeft het assortiment uitgebreid met verschillende verbruiksartikelen voor het boren in metalen en andere harde materialen. Voor het plat verzinken introduceert het bedrijf vier dwarsgatverzinkboren van 5% HSS-Co met cilindrische schacht. Het dwarsgat op deze conische boor zorgt ervoor dat het verspaande materiaal gemakkelijk afgevoerd wordt. Dit resulteert in meer stabiliteit tijdens het boren en een zuivere afwerking, vooral in dunne stalen platen. Deze boren zijn geschikt voor verzinken in gelegerd staal, gietstaal, non-ferro metalen en kunststoffen. De dwarsgatverzinkboren zijn leverbaar in diameters van 2-5, 5-10, 10-15, en 15-20 mm.

Lichter dan water, even sterk als staal Onderzoekers van het Karlsruher Institut für Technologie (KIT) hebben een materiaal ontworpen dat lichter is dan water en even sterk is als staal. Het materiaal is ontworpen met behulp van een 3D-laserprinter van Nanoscribe. Vooralsnog blijft het bij proefstukken op nano- en microschaal. “Dit is het eerste experimentele bewijs dat zulke materialen kunnen bestaan”, aldus promovendus Jens Bauer van het KIT in gesprek met Akshat Rathi van de website The Conversation. Het proefstuk van Bauer betreft een composiet van verharde polymeer met een achteraf aangebrachte coating van aluminiumoxide (dikte 50 nanometer). Het proefstuk weerstond een druk van 280 Newton per vierkante millimeter.

Strukton bouwt onderstation Conradkade Den Haag Strukton heeft van de HTM Personenvervoer NV de opdracht gekregen voor het realiseren van een onderstation aan de Conradkade te Den Haag. Het onderstation voorziet in de stroomvoorziening voor de tramlijnen 3, 11 en 17. Op 6 februari zijn de werkzaamheden gestart met het inrichten van de bouwplaats. Een onderstation is een elektrische installatie in het hoogspanningsnet. Het maakt een verbinding tussen twee of meerdere hoogspanningsnetten of vormt een aansluitingspunt op het hoogspanningsnet. Strukton zorgt ervoor dat het nieuwe onderstation verdiept wordt aangelegd en geïntegreerd wordt met de kademuur. Hierdoor is het onderstation mooier in te passen in de omgeving. Het project is opgesplitst in drie percelen, die respectievelijk door Strukton, Imtech en Cegelec worden uitgevoerd. Strukton is verantwoordelijk voor het bouwkundig en civiele werk. Het project is bijzonder, doordat gewerkt wordt met onderwaterbeton. De onderwater betonnen werkvloer wordt toegepast in een open bouwkuip, een zogenaamde natte bouwkuip. Diepverzinken De zeven nieuwe conische diepverzinkboren zijn voorzien van drie snijkanten en een cilindrische schacht. Dat maakt deze boren geschikt voor diep verzinken in hout, kunststoffen, non-ferro metalen, gietstaal en gelegerd staal. De diepverzinkboren zijn leverbaar in diameters van 6,3 mm tot 25,0 mm. De bijbehorende maat van de schroefdraad loopt op van M3 tot en met M12. Platverzinken Speciaal voor het plat verzinken beschikt Makita nu over drie conische verzinkboren, voorzien van vijf snijkanten en een cilindrische schacht. Deze boren zijn uitermate geschikt voor het plat verzinken in hout, kunststoffen, non-ferro metalen, gietstaal en gelegerd staal. De diameter van deze boren is 6, 8 of 10 mm met de bijbehorende maten schroefdraad M3, M4 en M5. Spiraalvormige trappenboren De Makita spiraalvormige trappenboren zijn voorzien van een handige maataanduiding bij elke trap. Hierdoor is tijdens het boren de gewenste boordiameter altijd zichtbaar. De speciale spiraalvorm van de boor zorgt voor minder vibraties en een hogere productiviteit. De trappenboren zijn afgewerkt met een titanium coating, waardoor ze nog langer meegaan. Metaalbewerkers kunnen met de trappenboren sneller en efficiënter boren in plaatstaal, nonferro metalen en kunststoffen. Ook boren in gelegerd staal en gietstaal is mogelijk. Twee trappenboren hebben 9 trappen, een opname van 1/4″ en een boorbereik van 4-12 mm of 4-20 mm. De derde boor is uitgerust met 15 trappen, heeft een opname van 6 en een bereik van 4-32 mm. Voor meer informatie, www.makita.nl

48 | BETON- & STAALBOUW

Daarnaast ligt de uitdaging in het logistieke proces. De bouwplaats ligt aan de Laan van Meerdervoort, de drukste en langste weg in Den Haag. Omdat de materialen precies op een kruispunt binnen gebracht moeten worden, wordt buiten de normale werktijden gewerkt. De grote transporten zullen in de nacht plaatsvinden om de overlast voor het verkeer en de bewoners tot een minimum te beperken. Strukton past, in opdracht van HTM, technieken toe waarmee de geluidshinder voor de omwonenden tot een minimum wordt beperkt. Zo worden de stalen damwanden gedrukt en de ankerpalen geboord. Voor het opzoeken van bestaande ankers kiest Strukton voor een combinatie van boren en hoogfrequent trillen.

Duurzame spoortunnel in Bunnik ProRail gaat een duurzame tunnel onder het spoor bouwen in Bunnik. Voor de tunnel wordt onder meer ‘groen beton’ gebruikt. Dit is het eerste pilotproject van ProRail dat in het kader van duurzaam bouwen in uitvoering gaat. De bouw begint in september en in 2016 rijden de eerste auto’s door de tunnel. De overweg bij het station in Bunnik is dan alleen nog toegankelijk voor voetgangers en fietsers. De aannemer, Gebroeders De Koning uit Papendrecht, kiest in opdracht van ProRail voor duurzame technieken. Zo wordt milieuwinst geboekt door het gebruik van ‘groen beton’ en waterglasinjectie in plaats van onderwaterbeton. Daarnaast wordt energiezuinige verlichting aangebracht en komen er voorzieningen ter bescherming van flora en fauna. Deze maatregelen samen zorgen voor bijna 20 procent minder milieubelasting dan normaal. De duurzame tunnel in Bunnik is een

Journaal direct gevolg van de deelname van ProRail aan de ‘Green Deal’. Daarin is met twintig partijen in de spoor-, grond-, wegen waterbouwsector afgesproken om vanaf de start van een project, dus al bij de aanbesteding, aandacht te besteden aan duurzaamheid.

VolkerWessels presenteert De superKuip VolkerWessels en MVSA architects hebben de plannen voor het nieuwe voetbalstadion van Feyenoord gepresenteerd: De superKuip. De essentie van het plan is dat de herkenbare en klassieke elementen van de oorspronkelijke Kuip uit 1937 behouden blijven, maar dat het stadion gemoderniseerd en toekomstbestendig wordt gemaakt. Het stadion wordt typisch Rotterdams: rauwe architectuur uit staal en beton. De superKuip garandeert daarmee het behoud van de karakteristieke sfeer en magie van de Kuip. De kenmerkende ovale tribune-ringen en de klep van de spelerstunnel uit de Kuip blijven behouden en domineren het ontwerp. De superKuip biedt plaats aan 63.000 toeschouwers en wordt daarmee het grootste stadion van Nederland. Er komt een staantribune achter de goal voor 12.000 supporters. De kosten voor de bouw van het stadion zijn geraamd op 240 miljoen euro. Voor meer informatie, www.desuperkuip.nl

Duitse ijzervlechters bouwen fundament van Nederlands grootste windpark De ijzervlechters van de Duitse bouwer Oehm krijgen 230 ton staal door hun handen voor elk van de fundamenten van de eerste 26 molens van Windpark Noordoostpolder. Deze onderaannemer van Enercon is gestart met het bouwen van de funderingen voor de windmolens. De eerste fundering wordt gestort bij locatie NMD13 en van daaruit wordt in noordelijke richting verder gewerkt. De materialen worden aangevoerd door betonmixers en transporten met wapeningsstaal. Elke voet wordt 26 meter in doorsnee en ruim drie meter hoog. Het beton wordt in vijf verschillende storten geleverd. Met een totale hoeveelheid van 3.640 kuub in 130 storten heeft Kijlstra Beton uit Drachten daar een leuke klus aan. Elk fundament rust op 66 palen van 25 meter lengte en 50 centimeter in het vierkant. De Duitse windmolenfabrikant Enercon bouwt in het Windpark Noordoostpolder in totaal 86 windmolens, die deels in het IJsselmeer en deels binnendijks komen. Initiatiefnemers zijn NOP Agrowind, energiebedrijf RWE/Essent en Westermeerwind. Met een jaaropbrengst van 1,4 miljard kWh aan stroom gaat het om het grootste windpark van Nederland op land en in het water. De windmolens met een tiphoogte van 190 meter komen op drie rijen te staan: eentje binnendijks en twee evenwijdig aan de IJsselmeerdijk. Een 1.100 meter lange geleidedam moet het scheepvaartverkeer in goede banen leiden. De totale investering bedraagt ongeveer 1 miljard euro.

Ultrasoon geluid meet opstijving beton Bij het storten van hoge wanden is de opstijving van het beton maatgevend voor de snelheid van het werk. Uit Duitsland komt een SolidCheck-meetapparaat dat de opstijving nauwkeurig meet, door de toepassing van een ultrasoon (onhoorbaar hoog) geluid. Doordat dit apparaat meer nauwkeurigheid biedt dan handmatige proeven, draagt het bij aan het verhogen van de bouwsnelheid. Zodra de opstijvingsduur en de consistentie van de betonmortel bekend zijn, kan met een programma op een webpagina van Meva Bekistingstechniek de maximale stijgsnelheid voor bepaalde bekistingssystemen worden berekend.

Limburgs staalbedrijf profiteert van wind op zee Wat zo’n 65 jaar geleden begon als een bedrijf dat staalconstructies leverde aan petrochemische bedrijven als Shell en DSM, is anno 2014 een onderneming die zich puur toelegt op stalen constructies op zee, voor de windindustrie en de olie- en gassector. Het Roermondse staalbedrijf Sif maakt de onderstukken waar windturbines op zee op gemonteerd worden. Monopiles heten die, stalen funderingspalen van 70 meter lang en een diameter van 5 tot 8 meter. Vier tot vijf rollen er wekelijks uit de fabriek Het gaat Sif voor de wind. Vorige maand gaf de gemeente het bedrijf toestemming om twee bestaande productiehallen te vergroten. In oktober vorig jaar kreeg het bedrijf van energiebedrijf Eneco de opdracht om 43 van deze monopiles te vervaardigen voor het nog te bouwen windpark Luchterduinen, 23 kilometer uit de kust bij Noordwijk. En een klus voor het Duitse energiebedrijf Eon is net afgerond: tachtig monopiles op de zogeheten Amrumbank, in het Duitse deel van de Noordzee. Sif is in Nederland naar eigen zeggen het enige bedrijf dat in staat is deze funderingspalen te maken. In Europa zijn dat er een stuk of zes, waarvan drie in Duitsland. Het Energieakkoord, dat vorig jaar juli werd gesloten, voorziet in een flinke toename van het aantal windmolens. In 2023 moet er een vermogen staan van 4.500 megawatt (MW). Het is de bedoeling dat er elk jaar een tender wordt uitgeschreven voor een deel hiervan. Sif werkt momenteel bijvoorbeeld aan XLfunderingspalen met een diameter van 9 meter, zodat ook windmolens in diepere delen van de zee stabiel kunnen staan.

Thyssen Krupp bouwt cementfabriek in Algerije Staalconcern Thyssen Krupp bouwt voor rond een half miljard euro een cementfabriek in Algerije. Opdrachtgever is cementproducent Scaek. De fabriek krijgt een capaciteit van dagelijks 6000 ton cementklinker. De oplevering in Ain El Kebira, 300 kilometer ten oosten van Algiers, is gepland voor 2016.

Betonfabriek Coeck en Recticel Insulation: pioniers in duurzame scholenbouw Betonfabriek Coeck en isolatiespecialist Recticel Insulation hebben in Wetteren aangetoond wat duurzame scholenbouw is. Met de uitbreiding van het Scheppersinstituut bouwden ze mee aan een voorbeeldproject als school voor de toekomst. De focus lag niet alleen op duurzaamheid, maar ook op thermisch comfort, akoestiek, een interessante prijs/kwaliteitverhouding en veiligheid. Mede dankzij de kwaliteitsvolle betonblokken van Coeck en ultradunne, efficiënte Eurowall spouwisolatie van Recticel Insulation is de toekomst van het Scheppersinstituut voor vele jaren verzekerd. Het gebruik van betonblokken kent een lange traditie in scholenbouw en is actueler dan ooit. Zeker nu de vraag naar milieuvriendelijke en duurzame materialen hoog op ieders lijstje staan. Betonblokken zijn vervaardigd uit alleen maar natuurlijke grondstoffen die overvloedig aanwezig zijn zoals zand en granulaten (85 %), cement (9 %) en water (6 %). Fotograaf TomLinster Het resultaat is een product met een lange levensduur. Door de toepassing van isolatieplaten van Recticel Insulation, geniet de school van een levenslange garantie op de isolatiewaarde. De isolatieplaten zijn bovendien waterafstotend, vormvast en bestand tegen krimpen. Dat bouwen teamwork is, hebben niet alleen de betrokken bouwpartijen, maar ook de leerlingen van het Scheppersinstituut die meewerkten aan de bouw, ervaren. Het investeren in opleiding en degelijk geschoolde toekomstige werkkrachten maakte het duurzame karakter van het gebouw compleet.

BETON- & STAALBOUW | 49

Tekst: Evert Schut, Projectmanager beton MVO Nederland

Betonketen kan tot 30 procent besparen op CO2-uitstoot in 2020 Verduurzamen van de betonketen kan ervoor zorgen dat de Nederlandse CO2-uitstoot in 2020 met circa 1,3 miljoen ton vermindert. Dat is 0,5 procent van de huidige nationale uitstoot in 2010. Voor de betonketen zelf is een besparing van 30 procent CO2-uitstoot in 2020 haalbaar, mits een aantal belemmeringen worden weggenomen. Dit concludeert milieuadviesbureau CE Delft in het rapport ‘Prioritering handelingsperspectieven verduurzaming betonketen’. Het bureau onderzocht diverse verduurzamingsopties voor de betonketen, in opdracht van Rijkswaterstaat en het MVO Netwerk Beton. Het rapport werd op 12 november gepresenteerd tijdens de Innovatie-estafette 2013 in de Amsterdam RAI.  Wereldwijd gezien zorgt de productie van cement – het belangrijkste bestanddeel van beton – voor circa 5 procent van de CO2-uitstoot. In Nederland lag de uitstoot van de betonketen in 2010 op circa 1,6 procent. In het MVO Netwerk Beton werken dertig bedrijven, brancheorganisaties en andere betrokkenen uit de be-

tonketen samen, om de impact op het milieu verder te verminderen. Ook ontwerpers en opdrachtgevers doen mee, waaronder Rijkswaterstaat als de grootste opdrachtgever in de bouw. In de Green Deal Verduurzaming Betonketen (oktober 2011) heeft het netwerk afspraken gemaakt met de overheid, onder andere over het opheffen van belemmeringen zoals knellende weten regelgeving.

CO2-REDUCTIE IN DE BETONKETEN

Uit een inventarisatiestudie van CE Delft (mei 2013) kwam al naar voren dat CO2-emissie het meest in het oog springende milieuprobleem is voor de betonketen. In de vervolgstudie ‘Prioritering handelingsperspectieven verduurzaming betonketen’ (november 2013)

heeft het milieuadviesbureau zestien opties voor verduurzaming van de betonketen op de middellange termijn vergeleken en doorgerekend op hun CO2-emissiereductiepotentieel en de CO2reductiekosten. De opties zijn onder te verdelen naar: (1) veranderingen in de betonsamenstelling, (2) hergebruik en recycling, (3) andere wapeningsmethoden, (4) aanpassingen in het bouwproces, (5) verlengen van de levensduur van beton en (6) het energiegebruik in de gebruiksfase. De onderzoekers hebben voor deze opties gekeken naar het technisch potentieel om CO2-reductie te realiseren, gebaseerd op emissiereducties die zijn aangetoond op laboratoriumschaal of in pilots en de veronderstelling dat er geen (markt)belemmeringen zijn om de betreffende optie door te voeren. Daarnaast zijn de (meer)kosten van elke optie berekend, uitgedrukt in euro’s per ton CO2-reductie. De scenario’s met de meeste CO2-opbrengst krijgen een hogere prioriteit.

De uitreiking van de 'Green Deal runner up Award' door minister Kamp van EZ en staatsecretaris Mansveld van I&M die wij kregen o.a vanwege het grote aantal betrokken partijen en de hoge ambitie.

50 | BETON- & STAALBOUW

De prioritering is samengevat in een grafiek, waaruit af te lezen is wat de meest kosteneffectieve maatregelen zijn om in de betonketen CO2 te besparen. De opties links bovenin de grafiek leveren in verhouding tot de investeringen het meeste op. Hoe meer naar rechts, hoe duurder de opties.

INNOVATIEAGENDA MVO NETWERK BETON Op basis van het rapport van CE Delft heeft het MVO Netwerk Beton zeven van deze opties geselecteerd om verder te ontwikkelen, met het streven om de technologie in 2020 volledig operationeel te maken. Eind 2014 maken de deelnemers van het MVO Netwerk Beton concrete afspraken over de realisatie van deze innovatieplannen. Het gaat om de volgende opties: Naast bestaande CO2-arme cementsoorten als Hoogovencement worden nieuwe CO2-arme bindmiddelen ontwikkeld: Geopolymeren en Calcium Sulfo Aluminaat of Beliet cement. Met beide soorten bindmiddelen is op laboratoriumschaal en in beperkte mate in de praktijk al ervaring opgedaan, maar ze worden daarbuiten nog niet toegepast, onder andere omdat er nog geen toepassingsnormen voor bestaan in Nederland.

In de Green Deal hebben de bedrijven uit het MVO Netwerk Beton uitgesproken dat zij toe willen naar een ‘circulaire economie’. Nieuwe recyclingtechnologieën maken dit steeds meer mogelijk. Zo kan beton na gebruik worden teruggebracht tot de schone bestanddelen grind, zand en cementsteen. Grind en zand kunnen worden hergebruikt in nieuw beton en het cementsteen kan in principe worden opgewerkt tot een CO2arm cement. Voor deze nieuwe recyclingtechnologie in de praktijk kan worden gebracht, moet onderzoek echter uitwijzen of ze geschikt en veilig genoeg zijn voor betonconstructies. Ketensluiting heeft grote gevolgen voor de manier waarop de betonketen samenwerkt. De gevolgen hiervan worden in kaart gebracht, belemmeringen weggenomen en nieuwe businessmodellen beproefd.

OVER MVO NEDERLAND  MVO Nederland inspireert, verbindt en versterkt bedrijven en sectoren om steeds verdergaande stappen te zetten op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). ‘Samen veranderen’ is het motto van deze nationale kennis- en netwerkorganisatie. Haar ambitie is dat het Nederlandse bedrijfsleven wereldwijd wordt gezien als een inspirerend voorbeeld van MVO en duurzaamheid. Sinds haar oprichting in 2004

is MVO Nederland uitgegroeid tot hét startpunt voor alle ondernemers die hun bedrijfsvoering willen verduurzamen. Inmiddels hebben meer dan tweeduizend bedrijven en organisaties zich als partner bij MVO Nederland aangesloten. Deze ondernemingen komen uit alle sectoren en variëren van MKB tot multinationals. MVO Nederland ondersteunt hen met praktische tips, kennisdossiers, praktijkvoorbeelden, trainingen en branche specifieke of thema gerelateerde netwerken. Speerpuntthema’s zijn circulaire economie, internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen/ketenverantwoordelijkheid, mens & werk, MVO-implementatie en transparantie. De activiteiten van MVO Nederland worden enerzijds gefinancierd uit de bijdragen van de aangesloten bedrijven en anderzijds uit projectsubsidies en -opdrachten. ❚

Betonproducenten kunnen op twee manieren aanmerkelijk minder cement of CO2-armer cement gebruiken door gebruik te maken van een optimale korrelpakking van de toeslagmaterialen en door een langere uithardingstijd te nemen dan de standaard 28 dagen. Een belemmering is dat dit hogere kosten van het bouwproces met zich mee kan brengen. De uitdaging is om langer uitharden in te passen in de bouwplanning en daarnaast gebruik te maken van nieuwe cementsoorten of additieven die sneller uitharden en toch een lage CO2-emissie hebben. Nieuwe gebouwen moeten aan steeds strengere energie eisen voldoen. Beton kan op verschillende manieren een bijdrage leveren aan energiezuinige bouwconcepten zoals betonkernactivering. Welke precies echt zinvol en kosteneffectief zijn en hoe die in de praktijk ook goed uitvoerbaar kunnen zijn, wordt nog verder onderzocht.

De uitreiking van van ons eerste Jaarverslag over het nakomen van de eerste set afspraken (Concreet 1.0) twee weken geleden aan Koen de Snoo (directeur Durrzaam van het ministerie van I&M)

BETON- & STAALBOUW | 51

STEEDS MEER VRAAG NAAR BETONMORTEL MET KEURMERK

Beton Bewust voldoet aan CO2-prestatieladder De Technische Commissie van de CO2-Prestatieladder heeft begin dit jaar besloten om CO2emissie-inventarissen van betonmortelbedrijven die voorzien zijn van het Keurmerk Beton Bewust te accepteren als rapportage van scope 1 en 2 emissies van een A-leverancier bij eis 5A2 en een verificatie van die emissie-inventaris bij eis 5A3 van de CO2-Prestatieladder. Voorbehoud dat de leden (Certificerende Instellingen) van de Technische Commissie maakten was dat enkel het certificaat/keurmerk Beton Bewust niet voldoet. Onderliggende emissie-inventaris van het betonmortelbedrijf behorende bij het Beton Bewust Keurmerk moet aanwezig zijn bij het bedrijf dat de niveau 5 audit ondergaat. Het gaat hier uitdrukkelijk om de emissie-inventaris en verificaties van A-leveranciers bij de eisen 5A2 en 5A3.

BETON BEWUST KEURMERKHOUDERS Circa 90% van de bij VOBN aangesloten leden zijn in bezit van het keurmerk Beton Bewust dat als waarborg geldt voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Naast de reductie van CO 2 behelst dit ook thema's zoals arbeidsveiligheid, kwaliteit van grondstoffen en het gebruik van secundaire grondstoffen. Met het keurmerk Beton Bewust zet de sector in op het bewust worden van zowel eigen medewerkers als klanten en het bieden van zekerheid voor de afnemers. Deze afnemers worden daarmee ondersteund bij het het realiseren van hun eigen duurzaamheidsambities waaronder de CO2-prestatieladder. (Meer informatie: www.betonbewust.nl)

Beton Bewust. Alle deelnemende bedrijven zijn getoetst op betrouwbaarheid van levering, de kwaliteit van de geleverde betonmortel, de CO 2-emissie, de materiaalkringloop en de arbeidsveiligheid. De resultaten zijn positief. Op het gebied van leveringsbetrouwbaarheid hebben de keurmerkhouders de afgelopen jaren ge誰nvesteerd in systemen en verbeterde werkprocedures voor leveringsregistratie. Met deze stap voorwaarts moet in 2014-2015 meer inzicht worden verkregen in de betrouwbaarheid van de leveringen. Investeringen werden ook gedaan in verschillende communicatiemiddelen om de kennis van en de ervaring met betonmortelrecepturen beter voor het voetlicht te brengen. In combinatie met een actieve houding naar opdrachtgevers moet dit leiden tot een betere benutting van de adviesen ondersteuningsmogelijkheden die keurmerkhouders bieden bij de keuze van de optimale betonmortelkwaliteit.

BRANCHEVERSLAG 2012-2013

De afgelopen jaren zijn gerichte maatregelen genomen om de CO2-emissie per m3 betonmortel per vestiging te reduceren. Hiertoe werd onder meer het gebruik van klinkerarme cementsoorten gestimuleerd. Door deze aanpak kon de CO2-emissie per m3 ondanks de lange winterperiode onveranderd laag worden gehouden.

Het brancheverslag doet uit de doeken wat de betonmortelbranche de afgelopen twee jaar heeft gedaan in het kader van het keurmerk

Aan de materiaalkringloop werd bijgedragen door een intensiever hergebruik. Zo nam het

52 | BETON- & STAALBOUW

percentage secundaire grondstoffen in 2012 met ca. 15% toe ten opzichte van 2011. Daarbij gaat het niet alleen om het gebruik van hoogovenslak en e-vliegas als bestanddeel voor bindmiddelen maar ook om het betongranulaat als grindvervanger. Op het gebied van arbeidsveiligheid spannen keurmerkhouders zich voortdurend in om de

arbeidsveiligheid op de productie- en bouwlocatie te vergroten. Over de afgelopen twee jaren bleek dat onder meer uit de uitbreiding van de Arbocatalogus Betonmortel met de nieuwe onderwerpen machineveiligheid, fysieke belasting en inrichting van arbeidsplaatsen. Verder werd op brancheniveau met Ferry Slim een postercampagne rondom arbeidsveiligheid gestart. â?&#x161;

Brancheverslag aanvragen? www.vobn.nl

Circa 90% van de bij VOBN aangesloten leden zijn in bezit van het keurmerk Beton Bewust dat als waarborg geldt voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO).

BETON- & STAALBOUW | 53

Thema SOFTWARE

Tekst: Hilda Bosma | Beeld: Construsoft

AAN DE SLAG MET BIM Bedrijven die gestart zijn met BIM, hebben een voorsprong en verbeterden hun concurrentiepositie. Dat stelt Rob Roef, commercieel directeur bij Construsoft. Construsoft levert BIM (Building Information Modeling) software voor de bouw, infrastructuur en energie-industrie in meer dan dertig landen in Europa en Zuid-Amerika. Roef: “Wij zijn distributeur en partner van Tekla, de meest geavanceerde modelleersoftware in de markt. Het Finse softwarebedrijf Tekla levert via de distributiekanalen van Construsoft het softwareprogramma Tekla Structures en Tekla BIMsight aan Europa en Zuid-Amerika. Met de verkoop en ondersteuning van Tekla Structures zijn we uitgegroeid tot marktleider in de beton- en staalbouw.”

CONCURRENTIEPOSITIE VERSTEVIGEN Over de gehele wereld zijn toonaangevende projecten ontworpen, uitgewerkt en gerealiseerd met behulp van Tekla-software. Roef: “Elke branche in de bouwwereld heeft voordeel bij het gebruik van BIM. Bedrijven die er al jaren mee werken, hebben hun concurrentiepositie behoorlijk verstevigd. Deze bedrijven spreken vaak niet meer eens van werken met BIM. Ze tekenen niet meer, maar bouwen virtueel een 3D-model.”

54 | BETON- & STAALBOUW

Thema SOFTWARE

ANDERE VOORDELEN BIM integreert ontwerp en uitwerking met projectmanagement en productie. Hierdoor wordt het gehele proces geoptimaliseerd. Samenwerken met projectpartners is met Building Information Modeling een logisch en natuurlijk gevolg. Doordat modellen kunnen worden samengevoegd, is optimale afstemming vanaf deaanvang van het project mogelijk. Roef: “Met BIM worden potentiële bouwfouten al in een vroege fase zichtbaar. Daardoor kunnen faalkosten worden voorkomen. Daarnaast is het werken in BIM gewoon ‘leuk’. Het is visueel en geeft ook een goed beeld van disciplines waar je normaliter niet zo veel van af weet. Bovendien geeft het minder frustraties door voorkoming van welles/nietes-kwesties.” “Ik ben ervan overtuigd dat bedrijven niet langer moeten aarzelen, maar direct met BIM aan de slag moeten gaan”, aldus Roef. “Dat kan ook, want van veel bedrijven horen we dat de 3D-software van Tekla heel gebruiksvriendelijk, snel en accuraat is. Je maakt er heel gedetailleerde en complexe modellen mee. Daarmee onderscheiden we ons van de concurrentie. Op de site van Construsoft staat gratis software voor samenwerking en coördinatie; Tekla BIMsight. Dat is eenvoudig te downloaden, direct toe te passen, prima software om de eerste stap te zetten met BIM.”

BIM CURSUS Construsoft biedt naast software en professionele consultancy ook uitgebreide ondersteuning. Roef: “Zo hebben we een uitgebreid aanbod aan opleidingen. Voor nieuwe gebruikers zijn er opleidingen die ze na een korte leerperiode zelfstandig productief laat werken. In januari organiseerden we de nationale Tekla BIMsight workshop, een eendaagse cursus voor een grote groep van 130 mensen. Na deze eendaagse cursus kan iedereen direct aan de slag met Tekla BIM. Daarnaast organiseren we ook BIM workouts op hogescholen.” Studenten maken tijdens deze dag kennis met BIM. Ook krijgen vierhonderd eerstejaars studenten aan de TU Delft les in Tekla.

TOEKOMST “Tekla zal de komende jaren steeds meer geïntegreerd worden met andere software”, aldus Roef. Aannemers, ingenieurs en andere bedrijven zullen steeds meer gaan samenwerken aan projecten. Dat kan eenvoudig door gebruik te maken van IFC, de open standaardtaal voor BIM. Deze standaardtaal wordt ook ondersteund door Tekla en wordt al steeds meer gebruikt. Door in BIM samen te werken, zullen bouwpartners nog meer naar elkaar toe groeien. BIM software wordt al gekoppeld aan de software van machines. Door een druk op de knop maakt de machine wat in BIM gemodelleerd is. Roef: “Dat zullen we steeds meer zien. Naast de al eerder genoemde voordelen heeft BIM dus ongekende mogelijkheden.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 55

Thema SOFTWARE

NIEUWE VERSIE EEM SOFTWARE VEREENVOUDIGT CONSTRUEREN TNO DIANA BV introduceerde eind 2013 een nieuwe versie van het zelfontwikkelde eindige elementen programma. Met DIANA 9.5 kunnen constructeurs eenvoudiger modelleren, wat de software geschikt maakt voor een breder scala aan toepassingen in de staal- en betonbouw. De grafische interface is zodanig ontworpen dat ingenieurs makkelijker dan voorheen niet-lineaire berekeningen kunnen maken. Daarnaast is het mogelijk om ontwerpcontroles uit te voeren op plaatachtige constructies, die bestaan uit volume- of schaalelementen. De eerste reacties van gebruikers zijn zeer positief. DIANA is ontwikkeld door TNO en wordt al ruim dertig jaar toegepast in de bouwwereld. Sinds een jaar of tien zorgt het zelfstandige bedrijf TNO DIANA BV voor de doorontwikkeling, distributie, marketing en gebruikersondersteuning. Het bedrijf uit Delft, wiens software internationaal wordt toegepast, begeleidt gebruikers bij het leren werken met DIANA. Ongeveer één tot twee keer per jaar komt er een nieuwe, geavanceerdere versie op de markt. Met de recente update richt de softwareontwikkelaar zich op meer gebruikers en meer toepassingen.

POSITIEVE REACTIES “Kenmerkend voor DIANA 9.5 is de nieuwe grafische user interface, waarmee constructeurs makkelijker dan vroeger niet-lineaire berekeningen kunnen uitvoeren”,

zegt Gerd-Jan Schreppers namens TNO DIANA BV. “Daarnaast biedt de geavanceerde software de mogelijkheid om ontwerpcontroles uit te voeren op constructies die met volume- of schaalelementen zijn gemodelleerd. Constructeurs werken met echte geometrieën, zonder vertaling naar gereduceerde plaat en liggerelementen. Met hetzelfde model kunnen eenvoudig ontwerpchecks worden uitgevoerd zoals scheurwijdtecontroles in gewapend beton. Constructeurs kunnen hierdoor snel de overcapaciteit van een constructie inzien, wanneer deze op basis van de Eurocodes wordt gedimensioneerd. Dit biedt ook mogelijkheden om de belastbaarheid van bestaande constructies te bepalen.” Gebruikers kunnen via webseminars en cursussen kennis nemen van het vernieuwde eindige elementen programma. “DIANA 9.5 is inmiddels in diverse cursussen succesvol gebruikt”, zegt Schreppers. “De eerste reacties van onze klanten zijn zeer positief. Het blijkt dat constructeurs met deze versie scherper kunnen dimensioneren en tijd kunnen besparen.” ❚

monds

• •• • • • • • • • •FT

MADE wB ith Dia

••••••• • • • •FT

• • • • • •• • • •UILDS • •

s d n o m a met Di T

•

• • • B• • • • •

BETER

*2D raamwerken, staal, hout, beton zonder scheurvorming, beperkt tot 2500 meshknopen

•••

• • • •B• • • • • •• U

• LD

••••••• • • •LDSOF • •

56 | BETON&enSTAALBOUW Beton Staal 2013 Buildsoft.indd

•

••••••• • • •UILDS • •

••• • • • • SO• • • •

    

Berekening van balkenroosters, 2D en 3D raamwerken Automatische berekening knik- en kiplengtes

Detaillering verbindingen: balk-balk, balk-kolom, kolomvoet, ... Eurocode unity check met nationale bijlage Nederland Aan de slag vanaf 25€/maand!*

Ontdek Diamonds en download gratis probeer versie op:

www.buildsoft.nl/freetrial

19-11-2013 15:15:45

Thema SOFTWARE

Tekst: Lieke van Zuilekom

Nieuwe scheidingsinstallatie

afvalcentrale Twence Afvalcentrale Twence wordt uitgebreid met een nieuwe installatie voor de terugwinning van zogeheten niet-ijzerhoudende metalen (nonferro’s) uit de bodemassen van de afvalenergiecentrale, waaronder aluminium, blik en koper. Twence wil hiermee de hoeveelheid teruggewonnen niet-ijzerhoudende metalen verhogen van 2.200 ton in 2012 naar bijna 4.000 ton in 2014. In de afvalenergiecentrales van Twence ontstaat jaarlijks ongeveer 150.000 ton aan bodemassen, die overblijven na het verwerken van restafval tot elektriciteit en warmte. Hierin zitten zowel ijzerhoudende als niet-ijzerhoudende metalen. Van alle ijzerhoudende metalen wordt van oudsher jaarlijks 95 procent, ongeveer 14.000 ton, met magneten uit de bodemassen teruggewonnen. De terugwinning van niet-ijzerhoudende metalen verliep echter een stuk moeilijker. Maar met de nieuwe installatie kan Twence vanaf medio 2014 meer non-ferro metalen uit de bodemassen terugwinnen. Daarmee worden de bodemassen schoner en breder inzetbaar als bouwen opvulmateriaal. Twence werkt in dit project samen met de firma’s Aan de Stegge, Recco BV en Moekotte. In opdracht van Recco BV heeft Akerveld de hoofdberekeningen gemaakt voor de staalconstructie van de nieuwe installatie. “Hierbij hebben wij gebruikgemaakt van het softwarepakket Buildsoft

Diamonds, een softwarepakket voor de berekening van staal-, beton en houtconstructies”, vertelt Denis Kampstra, technisch directeur van Akerveld Engineering. “Het voordeel van deze software is dat je snel en doeltreffend een driedimensionale constructie kunt opzetten.” Op basis van de berekeningen van Akerveld, zijn begin vorig jaar de tekeningen gemaakt en is de fundatie bepaald voor de nieuwe installatie. “Een uitdaging binnen dit project was dat er een koppeling gemaakt moest worden tussen de nieuwe en de bestaande installaties”, vertelt Kampstra. “We hebben nauw samengewerkt met de staalleverancier, die de staalconstructie heeft getekend, om bijvoorbeeld na te gaan of de installaties goed bereikbaar zijn voor onderhoud. Ook de stijfheid van de constructie is van belang, mede om deze reden zijn de verticale verbanden in kokers uitgevoerd. De moeilijkheid hierbij was om geschikte locaties te vinden voor de verbanden, vanwege de aanwezige transportbanden en loopbordessen.” Op dit moment wordt de fundatie van de scheidingsinstallatie voorzien. Medio 2014 wordt de installatie in gebruik genomen. ❚

BETON- & STAALBOUW | 57

Thema SOFTWARE

Tekst: Lieke van Zuilekom

Nieuwbouw MTS Euro Products B.V.

volledig uitgewerkt in Tekla BIM Op het voormalige Pallet-Potterrein in de Kapelpolder van Maassluis wordt op dit moment druk gebouwd aan de nieuwe bedrijfslocatie van MTS Euro Products B.V., fabrikant en importeur van hoogwaardige hygiëneproducten. Hercuton is hoofdaannemer van het project en verzorgt het volledige traject, vanaf eerste schets tot en met sleutelklare oplevering en nazorg.

Hercuton is een totaalaanbieder gespecialiseerd in het integraal ontwerpen en bouwen van duurzame bedrijfshuisvesting in prefab beton. Het bedrijf is onderdeel van Janssen de Jong Groep. Kenmerkend in de aanpak van Hercuton is dat het bedrijf al in een pril stadium in contact komt met haar opdrachtgevers. Zo ook in het geval van MTS Euro Products B.V.. “Samen met de opdrachtgever hebben we het tekenwerk opgezet en uitgewerkt tot een totaalplan, dat we op dit moment realiseren”, vertelt Ivo van der Mark, manager Sales & Marketing bij Hercuton. “We hebben het gebouw zo optimaal mogelijk aan laten sluiten op het bedrijfsproces van MTS Euro Products B.V..” Het kantoor en de bedrijfshallen hebben samen een gebouwoppervlakte van 7.359 m². Het distributiecentrum omvat onder andere een grote laad- en loszone. Daarnaast is veel ruimte voorzien voor overslag en de tussentijdse opslag van goederen.

pel te laten verlopen, is veel denkwerk aan de voorkant nodig. Alleen dan kunnen aanpassingen in de uitvoeringsfase worden voorkomen.” Om knelpunten vroeg te signaleren en faalkosten zoveel mogelijk te beperken, is het ontwerp van de nieuwbouw van MTS Euro Products B.V. volledig uitgewerkt in Tekla BIM-software. “Met deze software kunnen projecten vanaf ontwerp tot en met aansturing op de bouwplaats efficiënt worden uitgewerkt, virtueel worden weergegeven en nauwkeurig worden berekend. Hierdoor kan effectiever gebouwd en geïnstalleerd worden.”

In het project zitten de knelpunten met name in de aansluiting van de installaties op de hoofddraagconstructie, vertelt Van der Mark. “Onze constructie is vervaardigd uit prefab beton. Het is dan ook lastig om naderhand, in het werk, nog even een gat bij te boren omdat een leiding toevallig ergens anders terecht is gekomen. Om het project goed en soe-

De realisatie van de nieuwe bedrijfslocatie van MTS Euro Products B.V. is al behoorlijk ver gevorderd. Het hoogste punt is inmiddels bereikt. De oplevering staat gepland voor het tweede kwartaal van 2014. “Tot nu toe loopt het project heel gesmeerd. We lopen zelfs voor op de planning. Onze opdrachtgever is heel tevreden. En wij ook.” ❚

58 | BETON- & STAALBOUW

Niet alle, maar wel de belangrijkste partners van Hercuton binnen dit project, werken met dezelfde Tekla BIM-software, aldus Van der Mark. “Dit betreft bijvoorbeeld de installateur en de leverancier van de vloer. De overige werkzaamheden zijn door Hercuton geïntegreerd, om gezamenlijk tot een definitief ontwerp te komen.”

DEN BOSCH | Amazones

Tekst: Marcia van Wensveen

ZOMER- EN WINTERBETON

SLANKE BETONNEN DAMES De truckmixers rijden af en aan tussen de betonmortelspecialist en het Prins Hendrikpark in Den Bosch. Daar, vlakbij het meer De IJzeren Vrouw, verschijnen langzaam maar zeker drie ranke woontorens, De Amazones. De dames ‘waken’ straks over het park. De veertien verdiepingen van elke toren krijgen vorm door middel van betonskeletbouw. Betonmortelleverancier Mebin levert de betonmortel die nodig is om de torens op te bouwen. Betontechnologisch adviseur René van de Ven: “Mebin bereidt en transporteert zo’n 1500 verschillende betonmixen voor de commerciële, civiele en particuliere markt.” De enorme variatie aan betonmixen ontstaat door verschillen in druksterkte, milieuklasse, verwerkingsklasse en

type grind/cement. “De afstemming is afhankelijk van de bestekseisen. Op dit moment leveren we bijvoorbeeld betonmortel voor de aanpassing aan de Zuid-Willemsvaart. Een extra aftakking gaat voor een verbinding tussen Den Dungen en de Maas zorgen. Voor de sluizen en viaducten die daar worden gebouwd, is een zeer hoogwaardige kwaliteit betonmortel nodig.”

BETONSAMENSTELLING In het geval van De Amazones koos de aannemer negentien verschillende betonsamenstellingen. Van de Ven: “Bij grote werken als deze stel ik een specifieke lijst met betoncodes samen, met elk een unieke code. Dat maakt de communicatie rond de bestellingen soepeler. Zeker als een wijziging in de buitentemperatuur om een plotselinge aanpassing vraagt.” ›

BETON- & STAALBOUW | 59

DEN BOSCH | Amazones

‘In het werk gestort beton staat of valt met de juiste temperatuur’

60 | BETON- & STAALBOUW

DEN BOSCH | Amazones

Mebin levert de betonmortel voor de funderingspalen, werkvloeren, fundatie, wanden en verdiepingsvloeren. Aannemer Hendriks bouwt de drie torens waar mogelijk synchroon op. In april 2013 levert de betonmortelspecialist de eerste lading betonmortel en vanaf dat moment blijft de aannemer gelijkmatig beton afnemen. “Voor de wanden leveren we ongeveer 31 m³ per keer, voor de vloeren is 85 tot 90 m³ nodig.”

ZOMER/WINTER In eerste instantie – op basis van het bestek – lijken elf betonsamenstellingen genoeg. Maar in de loop van de tijd ontstaat er behoefte aan meer variatie. “Dat gebeurt wel vaker”, vertelt Van de Ven. “Wanneer zich een probleem voordoet, neemt de uitvoerder contact met me op om tot een geschikte oplossing te komen. Bij De Amazones vroegen de wanden om natter beton, mogelijk door de overvloed aan bewapening.” Zowel voor de wanden als de vloeren regelt Mebin een afwijkende samenstelling voor de zomeren winterperiode. “De verharding van in het werk gestort beton staat of valt met de juiste temperatuur. Soms moet je wat kunstgrepen uitvoeren om het beton snel te laten verharden.”

BEKLEDING In de winter sparren de uitvoerder van Hendriks en de laborant van Mebin dagelijks over het juiste mengsel. “Omdat ze de samenstelling tot op het laatste moment kunnen wijzigen, blijft de betonmortel bij elke weertype goed verwerkbaar en toepasbaar.” Straks is van de betonmortel weinig zichtbaar. De architecte koos als bekleding een beige-bruine baksteen, afgewisseld met gepolijste banden van betoncomposiet met natuursteen. In de neuzen van de torens komen balkons van gebogen glas. De Amazones hebben een lange, smalle bouw met een karakteristiek, puntig uiteinde. De drie blikvangers zijn eind 2014 gereed. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hendriks projectontwikkeling - Oss

ONTWERP DOK architecten - Amsterdam ADVIES Ingenieursbureau Goudstikker De Vries – ‘s-Hertogenbosch UITVOERING Hendriks Bouwbedrijf - Oss INSTALLATIES Hendriks Installatietechniek - Oss BOUWPERIODE maart 2013 – eind 2014

Projectinfo BETONCONSTRUCTIE AMAZONES STEVIG IN HET ZADEL Op het project Amazones is gekozen voor de betonbouwproducten van Hakron. Waaronder Konnektieankers en -einden (zowel standaard als vooraf gebogen door Hakron) bij de vloeraansluitingen. Verder ook Cheprok conusmortel, ESZ oplegrubber, bouwvilten, metselschenkels, Comax stekkenbakken, Ureum dooikorrels, stelplaten, et cetera. Dochterbedrijf Innofix heeft met Flexproof de betonnen holle kelderwanden waterdicht afgedicht. Flexproof is een 1-component, hoog elastisch afdichtmiddel met een zeer hoge trekkracht, speciaal ontwikkeld voor toepassing op beton. Hakron is een familiebedrijf dat, sinds haar oprichting in 1968, een toonaangevende speler is op het gebied van bouwtechnische materialen. Vanuit Nunspeet worden woning-, utiliteits- en civieltechnische bouwwerken in Nederland bediend. De afdeling Engineering ondersteunt hierbij met berekeningen, CAD-tekenwerk en BIM-objecten. Daarnaast beschikken dochterondernemingen over specifieke kennis of producten voor een bepaald marktsegment. Dit zijn: Hakron-Terwa (producent en toeleverancier voor de prefab-betonindustrie), Innofix (dienstverlener in de afdichtings- en montagetechniek) en Certacon (producent en toeleverancier van onder meer metselwerkondersteuningen).

FEK METAAL FUNGEERT ALS MEEDENKENDE PARTNER Voor dit mooie nieuwbouwproject levert FEK Metaal de glazen balkonhekken, de glazen gevelschermen en de stalen muurleuningen. In nauwe samenwerking met Hendriks Bouw & Ontwikkeling is er vanaf de engineeringsfase intensief meegedacht over diverse oplossingen in dit project. Tevens is de kopersoptie balkonbeglazing kiesbaar voor de bewoners van de 3 woontorens. Dit product is door FEK Metaal uitgebreid gepresenteerd aan de bewoners middels een kopersdag. Uiteindelijk hebben tientallen bewoners gekozen voor deze schuifbare glaspanelen die op het balkonhek zullen worden aangebracht. Hierdoor hebben de bewoners veel comfort op het balkon en bescherming tegen wind, regen en vuil. FEK Metaal denkt mee, ontzorgt en draagt oplossingen aan. De kwaliteit van het hele project staat daarbij voorop. Wij ontwerpen, produceren en leveren stalen en aluminium balkon- en galerijhekken, traphekken en balkonbeglazing. Wilt u de krachten bundelen met een teamplayer op wie u kunt bouwen? Wij gaan graag met u om de tafel!

STERK STAALTJE VAN KETENINTEGRATIE Sinds de start van de bouw in maart 2013 wordt er in het Prins Hendrikpark in ’s-Hertogenbosch hard gewerkt aan de realisatie van drie bijzonder elegante woongebouwen. Elk gebouw bevat 42 luxe appartementen en is prominent gelegen ten opzichte van het Prins Hendrikpark, rondom de De IJzeren Vrouw-plas. Alle appartementen bieden een adembenemend uitzicht. Er zijn verschillende typen appartementen. Allemaal licht, ruim en hoogwaardig afgewerkt. De oplevering staat gepland voor de tweede helft van 2014. Hendriks Bouwbedrijf en Hendriks Installatietechniek hebben vroeg in het proces hun kennis en kunde binnen het bouwteam kunnen inbrengen. Het project is met alle bouwpartners integraal vanaf de voorlopige ontwerpfase in een kort tijdspad uitvoeringsgereed gemaakt. Hierbij is verder gekeken dan alleen bouwkundige zaken en individuele installaties. Binnen de Amazones heeft Hendriks op het gebied van de WKO-installatie een integraal optimalisatietraject geleid, om zodoende haar opdrachtgever te adviseren en de juiste keuzes te laten maken inzake energievraagstukken. Binnen een team van experts heeft Hendriks als regisseur de coördinerende rol op zich genomen. Het complete palet is hierin meegenomen: management, engineering, outsourcing, aanbesteding, contracting, monitoring, benchmarking en bouwkundige- en installatietechnische voorwaarden. Het eindresultaat is een evenwichtig, goed functionerende WKO-installatie die aan ieders verwachtingspatroon voldoet. Een sterk staaltje van ketenintegratie!

BETON- & STAALBOUW | 61

ROTTERDAM | Hilton Hotel

NIEUWE DRAAGANKERS

VOOR GEVELBEPLATING HILTON HOTEL ROTTERDAM Door corrosie van gevelverankering kunnen gevelplaten loslaten. Om dit te voorkomen, is regelmatig preventief onderzoek aan te bevelen. Zo nodig moet de gevelverankering tijdig worden hersteld. B+BTec heeft hiervoor een universele oplossing ontwikkeld, die eenvoudig te bevestigen is, zonder dat de gevelplaten gedemonteerd hoeven te worden. De oplossing van B+BTec is inmiddels succesvol toegepast voor de travertin gevelplaten van het Rotterdamse Hilton hotel, waarvan de gevelverankering als gevolg van corrosie voor onveilige situaties zorgde. Het Hilton hotel, op de hoek van het Weena en de Coolsingel, is in 1962 opgeleverd. De gevels zijn destijds bekleed met rechthoekige travertinplaten, in verschillende afmetingen. De grootste platen zijn 2,80

62 | BETON- & STAALBOUW

meter breed en 1,70 meter hoog. De dikte van alle platen bedraagt 40 millimeter. De grootste platen wegen bijna 500 kg. Tussen de betonconstructie en de gevelplaten is een relatief brede spouw van 150 millimeter aanwezig. De verankering van de gevelplaten aan de betonconstructie bestaat uit verticale draagankers en horizontale windankers. Daarbij is een deel van de gevelplaten uitsluitend voorzien van

windankers en wordt het gewicht van die platen volledig gedragen door de onderliggende rij gevelplaten. In de voege uren van zondag 22 mei 2005 vielen vier gevelplaten van de oostgevel van het Hilton hotel in Rotterdam naar beneden. Kort na het incident is TNO in opdracht van Hilton een onderzoek gestart naar de oorzaak van dit incident.

ROTTERDAM | Hilton Hotel

OORZAAK: OVERBELASTING Uit het onderzoek is, kort samengevat, gebleken dat de gevelplaten naar beneden zijn gevallen omdat de draagankers overbelast waren. Deze overbelasting is ontstaan doordat in deze rij gestapelde platen bij de hoger gelegen gevelplaten de ankers ten gevolge van corrosie zijn bezweken, waardoor deze gevelplaten op de onderliggende gevelplaten kwamen te rusten. En dat resulteerde in overbelasting van de draagankers van de onderste gevelplaten. Op grond van de onderzoeksresultaten kwam TNO met drie opties om te voorkomen dat de andere gestapelde gevelplaten in de toekomst ook naar beneden zouden vallen: - Alle gestapelde gevelplaten demonteren, de bevestigingen vervangen en de platen op nieuw monteren. - Een nieuw bevestigingssysteem aanbrengen zonder de gevelplaten te demonteren. - Het verlagen van de belasting op de ankers door de voegen onder de platen die met draagankers bevestigd zijn, open te maken. Aanvankelijk werd de tweede mogelijkheid als niet-haalbaar gezien. Gedacht werd namelijk dat bij deze methode zichtbare schade aan de gevelplaten zou ontstaan. Ondertussen was de aannemer echter al in gesprek met B+BTec, om een nieuw, vrijwel onzichtbaar aan te brengen anker voor deze gevel te ontwikkelen. Na overleg heeft Hilton ermee ingestemd om dit systeem op een niet in het zicht liggend deel van de gevel verder te ontwikkelen.

VD-I ANKERSYSTEEM Het Chemische Anker Systeem VD-I met binnendraad van B+BTec is een horizontaal te monteren anker, dat zeer veel afschuifbelasting kan opnemen. Hiermee is het anker uitermate geschikt om als draaganker te functioneren. Door de in verhouding hoge dwarskracht, werd besloten het anker niet verzonken te monteren in het binnenblad, maar een deel te laten uitsteken in de spouw, om zo voor een grotere dwarskrachtopname te zorgen. Om de reparatie zo onzichtbaar mogelijk uit te voeren, is een systeem ontwikkeld waarbij op de plaats van de nieuwe verankering een kern uit de travertin werd geboord. Van deze kern werd een plakje gezaagd dat na de montage van het anker in het gat van de kern werd gelijmd. Het type bevestigingssysteem dat door aannemer Vogel en B+BTec bij het Hilton hotel is toegepast, is een volledig tailormade systeem, waarbij diverse bestaande systemen zijn samengevoegd die zo tot een nieuw type bevestiging hebben geleid. In toekomstige situaties kan dit type als basis gaan dienen voor alternatieve systemen. â?&#x161;

BETON- & STAALBOUW | 63

ADVERTORIAL | Breedveld Staal

Tekst: Roel van Gils

MET MINDER KILO’S STERKER CONSTRUEREN De staalwereld staat aan de vooravond van een ommekeer. Dat zegt Joanne Breedveld van Breedveld Staal. “We zien een duidelijke toename in vraag naar hoogwaardig constructiestaal zoals S355 en door de CE-markering wordt traceerbaarheid en betrouwbaarheid leidend. Het vormen belangrijke ontwikkelingen die het mogelijk maken om met minder kilo’s sterker te construeren en te bouwen.”

64 | BETON- & STAALBOUW

ADVERTORIAL | Breedveld Staal

Het is volgens Joanne Breedveld niet de eerste keer dat staal een revolutie doormaakt. “Net na de Tweede Wereldoorlog was er een tekort aan staal en werd constructiestaal vaak een tweede leven gegund, echter zonder het opnieuw om te smelten. In de jaren tachtig was gebruikt staal minder in trek en nam de vraag naar nieuw staal toe, vanwege de steeds strengere kwaliteitseisen. Nu staan we wederom aan het begin van een ommekeer, want afnemers moeten nóg strikter omgaan met de inkoop van materiaal. Tot op het laatste staafje is het van belang om te weten waar het materiaal vandaan komt en welke kwaliteitseisen en materiaaleisen eraan ten grondslag liggen. Daarvoor is de CE-markering in het leven geroepen.”

STAAL MAAKT SCHIJNBAAR ONMOGELIJK – MOGELIJK Bouwprojecten en kunstwerken kunnen niet zonder staal en niet zonder beton. Beide materialen zijn volgens Joanne Breedveld met elkaar getrouwd, maar hebben wel een haat-/liefdeverhouding met elkaar. “Afhankelijk van de aard van het object kan

het voornamelijk in staal worden uitgevoerd en is beton aanvullend, maar andersom kan natuurlijk ook. Beide materialen kunnen elkaar op deze manier versterken. Het is wel zo dat met staalproducten projecten gerealiseerd kunnen worden die louter in beton niet mogelijk zijn. Denk aan grote overspanningen of vrijhangende objecten. In staal kunnen objecten gerealiseerd worden die op het eerste gezicht schijnbaar onmogelijk lijken.” Afnemers vragen tegenwoordig een totaaloplossing, vervolgt Joanne Breedveld. “We zien veel binnenstedelijke ontwikkelingen, waar weinig ruimte is voor aan- en afvoer en bewerking op locatie. Er moet zeer snel gebouwd kunnen worden. In plaats van het leveren van handelslengtes worden meer prefab oplossingen gevraagd, volledig op maat. Met kop- en voetplaten, hijsogen en voorgeboorde gaten ontzorgen we de bouwer. Wij staren ons niet uitsluitend blind op grote hoeveelheden, maar spelen in op de behoeften in de markt. Of het nu gaat om één lengte rond 6 in S235 of 50 lengtes HEB300 in S355. Elke klant is een klant.”

Breedveld Staal is een echt familiebedrijf, opgericht in 1946 met destijds de focus op het verhandelen van staalproducten. “Alles waar maar een magneet aan bleef hangen, werd verhandeld,” lacht Joanne Breedveld, die tot de vierde generatie behoort. Haar vader Peter Breedveld staat sinds midden jaren tachtig aan het roer. “Mijn vader ziet in dat de nieuwe generatie weer andere behoeftes heeft. Hij geeft mij de ruimte die ik nodig heb om het bedrijf weer te laten evolueren. We zien onszelf als een staalhandel 3.0, denken mee met de klant, bieden totaaloplossingen en helpen faalkosten te voorkomen, niet alleen door een betrouwbare levering te garanderen, maar klanten op alle fronten te ondersteunen.” En dat alles met een vrouwelijke benadering. Joanne is immers nauw betrokken bij alle activiteiten. “Onze focus ligt vooral op het ontzorgen van de klant. We hebben een slimme voorraad S235 en een groeiende voorraad S355. Wat veelal onbekend is, is dat S355 betere brandwerende eigenschappen heeft. Dat zou ik graag aan bouwend Nederland mee willen geven.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 65

ADVERTORIAL | Frijns Industrial Group

Tekst: Roel van Gils | Beeld: Frijns Industrial Group

Van hoefsmid tot internationale staalproducent Begonnen als hoefsmid in 1928 is Frijns Industrial Group inmiddels uitgegroeid tot een ‘total contractor’ voor internationaal opererende industriële bedrijven met vestigingen in Valkenburg, Maastricht en Qatar. Ondanks een verruiming van de activiteiten zijn de kernwaarden van het bedrijf volgens Ron Frijns nog altijd gelijk: “We zijn een familiebedrijf waar iedereen elkaar respecteert en waar we samen onze visie nastreven.” “Onze projectmanagers voeren complete projecten en innovatieve opdrachten uit over de hele wereld”, vertelt Ron Frijns enthousiast. “Daarin worden ze bijgestaan door ruim 350 vakmensen vanuit drie verschillende locaties. We hebben door de jaren heen een geheel eigen positie opgebouwd. Aanvankelijk alleen in staalwerken, maar inmiddels zijn we erop ingericht om totaalprojecten aan te nemen. Daarnaast leveren onze businessunits ook afzonderlijk hun expertise en producten en zijn we in staat projecten in binnen- en buitenland uit te voeren voor opdrachtgevers in diverse bedrijfstakken, waaronder de chemie en petrochemie, de cementindustrie, de automotive, voedingsmiddelenindustrie en procesindustrie.”

ZWARE STAALCONSTRUCTIES De Frijns Industrial Group is rond de eeuwwisseling opgesplitst in verschillende businessunits: Frijns Steel Construction, Frijns Projects en Frijns Plaatligger Produkties. “De kern van ons bedrijf is Frijns Steel Construction. Met ruim 110 medewerkers produceren, leveren en plaatsen we complete staalconstructies voor industriële installaties. In totaal verwerken we zo’n 6.000 ton staal per jaar. Behalve de productie verrichten we ook de engineering in eigen huis en beschikken we zelfs over een eigen constructeur. Op die manier kunnen we snel inspelen op vragen uit de markt en alternatieven aandragen om onder andere onze efficiency te vergroten. Denk aan materiaalbesparing door de keuze van een andere profilering, zonder daarmee afbreuk te doen aan de constructie. Ook de conservering, montage en transport kunnen we verzorgen.” Sinds 2009 is Frijns actief in het MiddenOosten. “Frijns Middle East is een kopie van Frijns Steel Contruction. In Doha (Qatar) maken we met zo’n 250 mensen zware staalconstructies voor de lokale markt.”

66 | BETON- & STAALBOUW

ADVERTORIAL | Frijns Industrial Group

GEAUTOMATISEERDE LASMACHINE

1928 - 2013

Frijns Plaatligger Produkties is een aparte businessunit en stelt conform specificaties van de klant speciale hoedliggers, petliggers, SFB-, IFB, en THQ-liggers samen. Frijns: “Bovendien produceren wij samengestelde kokers, H- en I-profielen en cellular beams. Met de geautomatiseerde lasmachine worden de samengestelde plaatliggers onder poederdek in één keer afgelast. We werken

FIG_B&S_ad_1-2_nov2013.indd 1

volledig op klantspecificatie, op elke gewenste lengte, al dan niet met een additionele conserveringslaag.” Frijns Projects richt zich als ‘total contractor’ op het turnkey leveren van industriële installaties met voornamelijk staalwerk, zowel in binnen- als buitenland. Volgens Ron Frijns is alles gericht op het gemak van één aanspreekpunt voor zijn opdrachtgever.

Regionaal is Frijns ook bijzonder actief. “Zo werken we aan verschillende industriële projecten bij DSM in Geleen, zijn we actief bij VDL NedCar en leveren we een bijdrage aan de tunnel in Maastricht. Voor bouwconsortium Avenue2 produceren, leveren en monteren we circa 4,5 kilometer thermisch verzinkte roosters en gezette tranenplaten, die dienen als vluchtweg en dienstgang in het midden van de tunnel.” ❚

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP WE CONSTRUCT YOUR STEEL De FRIJNS INDUSTRIAL GROUP is met meer dan 80 jaar ervaring een internationale staalbouwer en specialist op het gebied van engineering, productie,conservering, montage, onderhoud, dak-en wandbeplating en project management van staalconstructies en turn-key projecten voor de industrie. Heeft u interesse in een vrijblijvende afspraak? Bel ons voor informatie of kijk op www.frijnsindustrialgroup.com

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP De Valkenberg 14 6300 AD Valkenburg aan de Geul T F

+ 31(0) 43 601 0101 + 31(0) 43 601 0102

E W

info@frijnsindustrialgroup.com www.frijnsindustrialgroup.com

Vakspecialisten met een hart voor staal.

19-11-13 12:20

BETON- & STAALBOUW | 67

Staalvezelbeton

Sneller, goedkoper en arbovriendelijker bouwen met staalvezelbeton Staalvezelbeton bestaat inmiddels al ruim veertig jaar in Nederland en wordt onder andere toegepast in bedrijfsvloeren, funderingen, druklagen, kelderwanden en wegdekken. Steeds meer constructieve toepassingen komen binnen handbereik door materiaalonderzoek en ontwikkeling van rekenregels. Bouwen met staalvezelbeton blijkt in veel gevallen goedkoper én sneller dan construeren met traditionele wapening. Bovendien is de fysieke belasting voor de bouwvakkers minder. Betoncentrale Holcim komt aannemers tegemoet en wordt hierbij ondersteund door staalvezelproducent Bekaert. Klanten kunnen op basis van een gedegen constructieberekening en prijsopgaaf kiezen voor dit alternatieve gewapend beton. Holcim in Nederland is onderdeel van Holcim België Nederland en behoort tot Holcim Ltd, wereldspeler op het gebied van cement, grondstoffen en hieraan verbonden producten en diensten. Dit internationale bedrijf levert ook staalvezel versterkte betonmortel en wordt hierbij ondersteund door staalvezelproducent Bekaert. De samenwerking begon ongeveer vijftien jaar terug. Sindsdien zijn de toepassingen van staalvezelbeton verder uitgebreid. In de bedrijfsvloeren, ook onderheide vloeren, is staalvezelbeton al ingeburgerd. Strokenfunderingen worden ook sinds enkele jaren met staalvezel versterkt beton opgebouwd. In principe kunnen staalvezels aan alle betonmortels worden

68 | BETON- & STAALBOUW

toegevoegd: van spuitbeton tot zelfverdichtende beton, van woningbouw tot wegenbouw, van bouwdelen tot complete casco's. Door materiaalonderzoek, ontwikkeling van rekenregels en door implementatie van de nieuwste Beoordelingsrichtlijn bij betoncentrales, zouden steeds meer constructies in aanmerking kunnen komen. De BRL 5060 maakt het mogelijk om gecertificeerd staalvezelbeton te leveren, dus het leveren van staalvezelbeton op prestatie. Quality Manager Pascal Meerburg zegt namens Holcim: “Wij hechten veel belang aan hoge kwaliteit en deskundig advies. We leveren uitgebalan-

ceerde producten en ondersteunen onze klanten bij projecten in staalvezelbeton. Aannemers kunnen bij ons terecht voor een gedegen constructieberekening, opgaaf van de materiaalkosten en levering van de vezelversterkte betonmortel zelf. Sales Representative Bart Wight van Bekaert ondersteunt ons hierbij. Aannemers kunnen zo een goede afweging maken tussen bouwen met traditionele wapening, wapening met staalvezels of een combinatie.”

GOEDKOPER EN DUURZAMER CONSTRUEREN Wight zegt over het productie- en bouwproces: “De staalvezels worden in de betoncentrale toegevoegd

Staalvezelbeton

aan de mortel en gemengd tot een homogeen mengsel. Afhankelijk van de dosering worden grove toeslagmaterialen geheel of gedeeltelijk vervangen door fijn toeslagmateriaal om een optimale samenstelling te verkrijgen. Op de bouwplaats wordt het vezelversterkte beton gestort. Het is dus gewapend beton uit de truckmixer.”

Steeds vaker blijkt dat bouwen met staalvezelbeton goedkoper kan zijn dan bouwen met traditioneel gewapend beton, zonder in te boeten op kwaliteit van een bouwdeel of gebouw. Meerburg verduidelijkt: “Er hoeft niet of weinig wapening te worden gevlochten of gebogen, wat in de regel een arbeidsintensief en kostbaar proces is. Prijsvoordelen kunnen oplopen tot

tientallen procenten per betonconstructie. Traditionele wapening is in veel gevallen niet nodig, wat het aantal transporten naar de bouw beperkt en daarmee CO₂-emissies reduceert. Bovendien blijkt uit berekeningen dat de totale hoeveelheid wapening vaak minder is dan bij conventioneel gewapend beton. Bij een strokenfundering kan het zelfs gaan om een verschil van vijftig procent in staalhoeveelheid.”

BETERE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN EN EEN KORTERE BOUWTIJD Het werken met staalvezelbeton verbetert de arbeidsomstandigheden van bouwvakkers, omdat er op de bouw minder getild hoeft te worden. De doseerinstallatie zorgt in feite voor het arbovriendelijk toevoegen van de staalvezel. Meerburg zegt tot slot: “Behalve prijs-, arbo- en milieuvoordelen kan staalvezelbeton ook tijdwinst bieden voor (onder)aannemers. Dit bleek uit succesvolle eerdere projecten. In geval van een strokenfundering van een woning, kan een aannemer snel een halve dag tijdwinst boeken met staalvezelbeton. In de bedrijfsvloeren scheelt het dikwijls zelfs dagen. Ook merkten we een efficiencyverschil bij de productie van betonnen wanden in onze fabriek. Doordat we traditioneel gewapend beton combineren met staalvezelbeton, is er maar één vlechter nodig in plaats van twee. Kortom: staalvezelbeton heeft de toekomst. Wij helpen aannemers graag bij de toepassing ervan.” ❚

De splinternieuwe reeks van Dramix® producten brengt staalvezelbeton naar een hoger niveau. De 5D reeks is ontwikkeld naar perfectie: verankering, treksterkte en taaiheid bereiken een ongekend niveau. Sterker, veiliger en duurzamer – ontworpen voor de meest veeleisende structurele toepassingen. En vooral, 5D opent een nieuwe wereld aan creatieve mogelijkheden met beton.

Laat u inspireren!

4D Dramix®® Dramix

Een wereld aan creatieve mogelijkheden

3D Dramix ®

Dramix ®

Dramix® 5D Nooit geziene prestaties

Ontdek de complete Dramix® reeks http://dramix.bekaert.com Contacteer Bart.Wight@bekaert.com BKR_04113_A5_Liggend_email_NL.indd 1

13/11/2013 17:30:22

BETON- & STAALBOUW | 69

Functioneel Beton

FUNCTIONEEL BETON:

‘BETON STEEDS VAKER SPIEGELGLAD'’ Betonelementen worden steeds gladder en bevatten steeds minder poriën. Die gladheid is mede het gevolg van de vernieuwde samenstelling van grondstoffen voor de betonproductie. Zo heeft het ‘zelfverdichtend beton’ (ZVB), dat de laatste jaren massaal wordt toegepast, een veel compactere structuur dan traditioneel beton.

Ook wordt voor de productie van beton tegenwoordig veelvuldig gebruik gemaakt van hoogovencement. Dit type cement is niet alleen HSR (High Sulfate Resistant) en witter van kleur, bij de productie komt ook minder CO2 vrij. Bovendien is het goedkoper, sterker én dichter van structuur dan het aloude portlandcement. Eén en ander heeft ertoe geleid dat de huidige betonelementen zoals galerijplaten, bordessen, trappen en balkons inmiddels zo compact en glad van uitvoering zijn, dat het loopvlak ervan met recht ‘spiegelglad’ kan worden genoemd.

VEILIGHEID Door het aanbrengen van een antislipstructuur in prefab betonelementen neemt de kans op uitglijden als gevolg van bijvoorbeeld hemel-, schoonmaak- en/of bluswater aanzienlijk af. Zowel voor externe (buiten) als voor inpandige betonelementen (zoals brand- of gewone trappen) is een antislipstructuur dan ook een veilige, afdoende en goedkope oplossing. Bovendien is de variatie in loopvlakstructuren intussen dusdanig groot, dat qua structuur optimaal rekening kan worden

70 | BETON- & STAALBOUW

Functioneel Beton

gehouden met de begaanbaarheid voor verschillende schoenzooltypen en/of hulpmiddelen zoals rollators, verrijdbare brancards, enzovoort.

stof mallen. Door in een betonmal een kunststof structuurmat te plakken, verkrijgt het betonelement na ontkisting een antislipstructuur. De

structuurmat wordt net als de betonmal opnieuw gebruikt voor een volgende betonstort en heeft een zeer lange levensduur. ❚

ONDERHOUD Veiligheid behoeft onderhoud. Dit geldt ook voor betonelementen met een loopvlakstructuur. Om het geprofileerde loopvlak schoon te houden en maximale antislip te garanderen, kan in veel gevallen worden volstaan met het regelmatig vegen van de betonelementen. Bij een meer intensief gebruik, bijvoorbeeld in of bij openbare gebouwen zoals parkeergarages of schoolgebouwen, wordt meer vuil ingebracht en dienen voor het behoud van een optimale antislip de loopvlakken regelmatig goed te worden gereinigd. Prefab betonelementen zoals balkons, trappen, galerijen en dergelijke worden vervaardigd in fabrieken en/of bedrijfshallen. Pas daarna worden ze naar de desbetreffende bouwplaats getransporteerd. Prefab betonelementen worden gemaakt door beton te storten in houten, stalen of kunst-

specialist in loopvlakstructuur

GIAN® structuurmatten voor een antislipstructuur en gevelmotief in beton Voorbeelden van betonafdrukken van de GIAN structuurmatten om het prefab betonelement te voorzien van een antislipstructuur

Maarten de Graaf: ‘Beton functioneler, veiliger en fraaier maken, dat is ons doel.’

voor meer informatie: info@companero.nl / www.companero.nl

BETON- & STAALBOUW | 71

Lichtgewicht Vloeren

EFFECTIEVE AANPAK MET LICHTGEWICHT VLOEREN

Slimme gebouwstructuur International School Amsterdam (ISA) Airdeck gebouwstructuren zijn een nieuwe bouwbenadering met een eigen identiteit en individualiteit. Het volledige concept is gebaseerd op de AIRDECK BUILD VISION van de De Hoop Pekso: een aanpak vanuit het nieuwe denken, een andere mindset. Er zijn twee aspecten die met kracht er uit springen, de softe en de harde kant van de zaak. De harde kant van de zaak is de technische kant. De softe kant is de procesaanpak en de menselijk kant van de zaak. Dat is de reden dat deze gebouwstructuur als betonskelet, de crème de la crème is onder de betonnen lichtgewicht gebouwstructuren. Een betonnen skelet, een open casco, als de fundamentele ruimte. De harde kant van de zaak is de tastbare gebouwstructuur. Duurzame gebouwen vereisen een slimme gebouwstructuur. Deze structuur bestaat uit de combinatie van een draagstructuur en lichtgewicht vloerconstructie. De vloerconstructie is opgebouwd uit Airdeck elementen waarop Airboxen zijn verankerd die een maximale

Het is mogelijk om de Airdeck vloeren te voorzien van betonkernactivering.

72 | BETON- & STAALBOUW

gewichtsbesparing garanderen. Bovendien kunnen in de gebouwstructuur eenvoudig installaties geïntegreerd worden, zowel horizontaal als verticaal. Het is mogelijk om gebouwstructuren te activeren door het toepassen van betonkernactivering. Zo wordt het beton een ‘actieve’ in plaats van een ‘dode’ component/gewicht.

Lichtgewicht Vloeren

De lichtgewicht vloerconstructie kenmerkt zich door een vlak vloer- plafondsysteem, dat in de basis, constructief gezien, een kern heeft van een cassettevloer: een in twee richtingen afgedragen vloerconstructie, bestaande uit constructieve ribben van ongeveer 90 mm beton om de 300 mm hart op hart. Daardoor waarborgt deze vloerconstructie hoge constructieve eigenschappen op het vlak van dwarskracht en andere constructieve waarden.

SOFTE KANT: ONZE PROCESAANPAK De softe kant van de zaak is de Airdeck-aanpak die zich kenmerkt door een scherpe balans van klantgerichtheid en fundamentele ruimte, in combinatie met bouwen procestechniek. Een duidelijke analyse van de juiste kaders en beleving realiseert een passende invulling van de fundamentele ruimte. De aanpak van De Hoop Pekso is op basis van no-nonsense: praktisch en pragmatisch. De Hoop Pekso monitort vooraf vastgestelde mijlpalen voor een beheersbaar en betrouwbaar bouwtraject. Dat alles met heldere en duidelijke communicatie. Dat geeft rust.

“ISA Amstelveen is slechts één van de vele projecten die met AIRDECK BUILD VISION worden gerealiseerd”, zegt Herman Linneman. “Wij hebben als De Hoop Pekso veel in huis. Wij willen werken aan de duurzame gebouwen van morgen, samen met partijen uit de bouwkolom. Want bouwen doe je samen. Klantgerichtheid, co-creatie, duurzaamheid en Lean/BIM produceren en opereren staan hierbij centraal. Wij hebben nog veel te doen. Het is een weg, een proces. De lat hebben we hoog gelegd. Maar we staan klaar. Zo zijn we gecertificeerd op ISO 14001, goed voor BREEAM projecten. Maar nieuw denken omvat meer dan voldoen aan certificaten.” ❚ De uitbreiding van ISA Amstelveen heeft een organische vormgeving en een skelet met willekeurig opgestelde kolommen en Airdeck vloeren.

Concreet vertaalt de Airdeck aanpak zich in korte doorlooptrajecten met gegarandeerde kwaliteit. Vanuit deze gerichtheid worden vooraf uitgesproken verwachtingen werkelijkheid.

ISA AMSTELVEEN ALS SCHOOLVOORBEELD De uitbreiding van ISA heeft een organische vormgeving en een skelet met willekeurig opgestelde kolommen. Airdeck is de uitgesproken oplossing hiervoor. Het ontwerp van de vloeren is in BIM uitgevoerd. Hierdoor worden door middel van clash control tegenstrijdigheden in een vroeg stadium ontdekt en verholpen.

Meer informatie? Contacteer Herman Linneman (Commercieel Product Manager) via +31 115 68 09 11 of h.linneman@dehoop-pekso.nl of bezoek de website www.airdeckvloer.nl

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP

De voordelen van Airdeck®: • • • • • • •

Flexibele ruimtelijk indeling Dunnere vloerplaat, slankere kolommen Besparing in staal en beton Grote overspanningen Kortere bouwtijd Diverse instortvoorzieningen mogelijk Goed en veilig beloopbaar

International School of Amsterdam Architectenbureau Alberts & Van Huut / Alberts, Van Huut & Partners ADVIES ZRI CONSTRUCTEUR Smit Westerman Ingenieursbureau INSTALLATEUR Van der Sluis AANNEMER Kondor Wessels Amsterdam BOUWPERIODE maart 2013 – juli 2014 VLOEREN LICHTGEWICHT 5600 m² Airdeckvloeren

Ai rd ec k

m a zo akt ve u el w ® lic pro ht je er ct .

www.airdeckvloer.nl

Diagram overspanningen en belastingen Airdeck vloeren.

BETON- & STAALBOUW | 73

DEN BOSCH | Jheronimus

Tekst: Roel van Gils | Beeld: Aquavia

Grote vijverpartij siert woontoren Jheroniumus Aan de Hofvijver in het Paleiskwartier’s-Hertogenbosch is de luxueuze woontoren Jheronimus verrezen. De woontoren komt straks met drie zijden in het water te liggen. De vijver doet dienst als overstroomgebied voor de WKO-installatie en de HWA-riolering, maar komt bovenal de luxueuze uitstraling van de toren ten goede. Het Paleiskwartier in ’s-Hertogenbosch is een voormalig industrieterrein waarvoor in 1995 een nieuwe bestemming is bedacht in een destijds unieke PPS-constructie. Doelstelling was om met deze publiek-private samenwerking tussen de gemeente ’s-Hertogenbosch, Koninklijke VolkerWessels Stevin en financier NIB Capital het gebied binnen tien jaar tijd volledig te gaan herontwikkelen. Inmiddels is 75 procent van het gebied opnieuw ingevuld, waarbij een harde schil aan kantoorgebouwen als geluidsbuffer fungeert voor de achtergelegen woontorens. Woontoren Jheronimus vormt het visitekaartje en tevens landmark van het gebied.

VIJVER Het project wordt gerealiseerd door uitsluitend VolkerWessels bedrijven. Zo heeft bouwbedrijf Wessels Zeist de woontoren gebouwd, is KWS Infra samen met Aquavia verantwoordelijk voor de beton- en waterbouw en de inrichting van de openbare ruimte ten behoeve van de vijver, realiseert Van Kessel Sport- en Cultuurtechniek de daktuin en verzorgt ingenieursbureau Aveco de Bondt namens opdrachtgever BV Paleiskwartier

74 | BETON- & STAALBOUW

de coördinatie en afstemming. “Stuk voor stuk VolkerWessels bedrijven,” licht Gilbert van Noorden van Aquavia toe. De plattegrond van Jheronimus is een vierkant met zijden van 26 meter, waarvan straks drie zijden in het water komen te liggen. We zijn momenteel bezig met de constructie van de vijver. Het betreft een enorme vijver met afmetingen van 100 bij 100 meter, waarvoor we een bijzondere damwandconstructie hebben bedacht.

COMBINATIE De vijver komt aan één zijde tegen de wand van de tweelaagse parkeerkelder te liggen. “Sterker nog, deze wand van de parkeerkelder fungeert tevens als kadewand,” vervolgt Van Noorden. “Voor het realiseren van de damwand zijn diverse constructies de revue gepasseerd, van een stalen damwand tot een betonnen keerwand. Uiteindelijk hebben we de combinatie gezocht. De constructie bestaat namelijk uit een kunststof honingraatdamwand met een houten kern, die wordt volgestort met beton. De bovenbouw wordt met een staalconstructie uitgevoerd in UNP-profielen en een stalen afdekplaat waarop de natuursteen deksloof gemonteerd wordt. Aan de kunststof dam-

DEN BOSCH | Jheronimus

wand worden gevelpanelen gemonteerd. In totaal verwerken we zo’n 340 strekkende meter van deze damwandconstructie.” De vijver ligt straks 3 meter verdiept ten opzichte van het maaiveld. De bodem van de vijver wordt met een 7 centimeter dunne laag Trisoplast ‘gedicht’ met daarbovenop nog eens 50 centimeter aan grond, klei en plaatselijk stortsteen. Er komt geen folie aan te pas. Trisoplast is een soort zwelklei dat een afdeklaag vormt als het in aanraking komt met water.” Behalve de vijverconstructie realiseert KWS Infra ook nog de bestrating op het kelderdak en rond de vijver in natuursteen. Van Noorden: “In de bestrating op het kelderdak worden bovendien negen boombakken opgenomen, uitgevoerd in Cortenstaal. Hierin zullen later bomen worden geplaatst door Van Kessel Sport- en Cultuurtechniek. Bijzonder aan dit project is toch wel de samenwerking tussen alle VolkerWessels bedrijven, die als een geoliede machine verloopt. In april dit jaar hopen we klaar te zijn met het werk.” ❚

Bouwinfo: PROJECT OPDRACHTGEVER ARCHITECT OR BOUWKUNDIG AANNEMER INFRA START AANLEG OR OPLEVERING OR

Openbare ruimte vijver Jheronimus BV Paleiskwartier Khandekar Wessels Zeist BV KWS Infra bv vestiging Roosendaal / Aquavia oktober 2013 1e kwartaal 2014

KWS Infra zijn een infrastructuurspecialist die letterlijk en figuurlijk de verbindingen legt om mensen tot elkaar te brengen. Alle disciplines die nodig zijn bij het maken en onderhouden van boven- en ondergrondse infrastructuur zoals: advies, ontwerp, realisatie en onderhoud zijn in huis. Dochteronderneming Aquavia is gespecialiseerd in het ontwerpen, realiseren en onderhouden van kades, loswallen, remmings- en geleidewerken. Daarnaast voeren zij kleinschalig betonwerk uit, richten zij jachthavens in en zijn ze actief in industriele civiele werkzaamheden. Een integrale benadering zorgt voor meerwaarde Aquavia Wervenweg 3, 4551 MC Sas van Gent T +31 (0)115 47 25 20 F +31 (0)115 47 23 57 E-mail sluiskil@kws.nl www.aquavia-kws.nl een

KWS Infra bv Ziel 12, 4704 RS Roosendaal M +31 (0)165 - 584000 F +31 (0)165- 584001 E-mail roosendaal@kws.nl www.kws.nl

onderneming

BETON- & STAALBOUW | 75

Wie doet wat Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in Beton & Staalbouw

BETONSTAAL

ADVIESBUREAU

Augustinus b.v.

Bonegraafseweg 4b 4051 CH Ochten T..................................................................+31 (0)344 647080 F................................................................ +31 (0)344 647085 E info@augustinusbv.nl W www.augustinusbv.nl

ROYAL HASKONING DHV

Barbarossastraat 35 6522 DK NIJMEGEN T................................................................... +31 (0)24 3284190 F................................................................. +31 (0)24 3239346 E info@rhdhv.nl W www.royalhaskoningdhv.com

VAN RIJSOORT BUIGWERK

Parallelweg 28 3286 LR KLAASWAAL T.................................................................. +31 (0)186 572822 F +31 (0)186 572301 E sales2014@rijsoort.nl W www.rijsoort.nl

BOOR-BEVESTIGINGSTECHNIEK

CIVIELE BOUWAANNEMER

ADVIES CONSTRUCTIEBUREAU B+BTEC

Munterij 8 4762 AH ZEVENBERGEN Postbus 17 4760 AA ZEVENBERGEN T.................................................................. +31 (0)168 331240 F.................................................................. +31 (0)168 331250 E info@bbtec.nl W www.bbtec.nl

N.V. JAN DE NUL

TRAGEL 60 B-9308 HOFSTADE T...................................................................... +32 (0)53 781760 F.....................................................................+32 (0)53 772855 E info@jandenul.com W www.jandenul.com

BOUWONDERNEMING

AKERVELD ENGINEERING

Mendelssohnplein 16a 1921 XA AKERSLOOT T.................................................................... +31 (0)251 317148 E info@akerveld.nl W www.akerveld.nl

FUNDERINGEN

CORDEEL NEDERLAND B.V.

Lindtsedijk 22 3336 LE ZWIJNDRECHT Postbus 55 3330 AB ZWIJNDRECHT T.................................................................. +31 (0)78 6255100 F.................................................................. +31 (0)78 6194232 E info.nl@cordeel.eu W www.cordeel.eu

ADVIESBUREAU BONGERS-JANSEN

Hoofdstraat 61 7011 AC GAANDEREN T....................................................................+31 (0)315 325847 F.................................................................... +31 (0)315 326315 E adviesbureau@bongers-jansen.nl W www.bongers-jansen.nl

P. VAN 'T WOUT FUNDERINGSTECHNIEKEN BV

BEKISTING

Exportweg 50 2742 RC WADDINXVEEN Postbus 431 2740 AK WADDINXVEEN T................................................................... +31 (0)182 617767 F................................................................... +31 (0)182 611376 E info@pvantwout.nl W www.heiwerken-pvantwout.nl

Interbuild NV

Heistraat 129 B-2610 Wilrijk T.....................................................................+32 (0)3 8206464 F..................................................................... +32 (0)3 8304750 E interbuild@interbuild.be W www.interbuild.be

HENDRIKS STALEN BEKISTINGTECHNIEK

Inductorstraat 41 3903 KA VEENENDAAL Postbus 708 3900 AS VEENENDAAL T.................................................................. +31 (0)318 566466 F.................................................................. +31 (0)318 566477 E info@hendriks-groep.nl W www.hendriks-groep.nl

FUNDERINGSTECHNIEK

VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN BV

NOE BETONVORMGEVING B.V.

Vlietskade 1009 4241 WD ARKEL T...................................................................+31 (0)183 569899 F....................................................................+31 (0)183 563317 E info@noe.nl W www.noe.nl

BOUWBEDRIJF WESSELS ZEIST

Karpervijver 27 3703 CJ ZEIST Postbus 541 3700 AM T .................................................................. +31 (0)30 6918020 F.................................................................. +31 (0)30 6918050 E wessels_zeist@volkerwessels.com W www.wessels-zeist.nl

Sluisweg 1 1474 HL OOSTHUIZEN Postbus 7 1474 ZG OOSTHUIZEN T................................................................. +31 (0)299 409500 E info@vroom.nl W www.vroom.nl

HULPSTOFFEN BETON

BUIGWERK

PERI NEDERLAND B.V. Bekistingen, steigers en Engineering

Postbus 304 5480 AH SCHIJNDEL T................................................................... +31 (0)73 5479100 F.................................................................. +31 (0)73 5493651 E info@peri.nl W www.peri.nl

76 | BETON- &STAALBOUW

KERSTEN EUROPE BV

Piet van Elsstraat 7 5860 AA WANSSUM T ....................................................................+31 (0)478 537111 F ................................................................... +31 (0)478 537110 E nl@kersteneurope.com W www.kersteneurope.com

BASF NEDERLAND BV

Karolusstraat 2 4903 RJ OOSTERHOUT Postbus 132 4900 AC OOSTERHOUT T .................................................................. +31 (0)162 476660 F...................................................................+31 (0)162 429694 E basf-cc-nl@basf.com W www.basf.nl

PREFAB BETON

STAALCONSTRUCTIE PREFAB.

ON BESTC

BESTCON B.V.

Kanaaldijk 19 5683 CR BEST Postbus 189 5680 AD BEST T ..................................................................+31 (0)499 366366 F................................................................. +31 (0)499 366399 E info@bestcon.nl W www.bestcon.nl

SLIMLINE BUILDINGS

BSB STAALBOUW BV

Westplein 6 3016 BM ROTTERDAM T.................................................................. +31 (0)10 7420888 F.................................................................. +31 (0)10 7420885 E info@slimlinebuildings.com W www.slimlinebuildings.com

Solcamastraat 22 9262 ND SUAMEER Postbus 4 9250 AA BERGUM T.................................................................. +31 (0)511 462525 F.................................................................. +31 (0)511 462290 E bsb@bsbstaalbouw.nl W www.bsbstaalbouw.nl

SOFTWARE

HERCUTON B.V.

Postbus 67 5250 AB VLIJMEN T................................................................... +31 (0)73 5112660 E info@hercuton.jajo.com W www.hercuton.nl

NV BEKAERT SA

Bekaertstraat 2 BE-8550 ZWEVEGEM T..................................................................... +32 (0)56 766111 E veerle.tack@bekaert.com

Matrix Software

Wijchenseweg 116 6538 SX NIJMEGEN T................................................................. +31 (0)24 3434380 F................................................................. +31 (0)24 3434389 E info@matrix-software.nl W www.matrix-software.nl

STAALCONSTRUCTIES

HOLCIM NEDERLAND BV

Ijsseldijk 351 2922 BK KRIMPEN AAN DEN IJSSEL T.................................................................. +31 (0)180 545500 F ..................................................................+31 (0)180 545599 E info@holcim.nl W www.holcim.nl

NEMETSCHEK SCIA B.V.

Wassenaarweg 40 6843 NW ARNHEM T.................................................................. +31 (0)26 3201230 .................................................................................. E info@scia.nl W www.nemetschek-scia.com

BUITING MACHINEB. EN STAALCONSTRUCTIE BV Van Dongenstraat 42 8107 AG BROEKLAND Postbus 129 8100 AC BROEKLAND T................................................................... +31 (0)570 531010 F................................................................... +31 (0)570 531012 E d.frankot@buitingstaalbouw.nl

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP

WE CONSTRUCT YOUR STEEL

MULTIBOUWSYSTEMEN BV

Energieweg 2 3762 ET SOEST Postbus 115 3760 AC SOEST T.................................................................. +31 (0)35 5881888 F...................................................................+31 (0)35 7440026 E info@multibouwsystemen.nl W www.multibouwsystemen.nl

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP

TNO DIANA BV

De Valkenberg 14 6301 PM VALKENBURG AAN DE GEUL T................................................................... +31 (0)43 6010101 F....................................................................+31 (0)43 6010162 E info@frijnsgroep.com W www.frijnsindustrial.com

Delftechpark 19a 2628 XJ DELFT T................................................................. +31 (0)88 3426200 F................................................................. +31 (0) 883426299 E info@tnodiana.com W www.tnodiana.com

Ruwbouw Concept b.v.

Inductorstraat 41 3903 KA VEENENDAAL Postbus 41 3900 AS VEENENDAAL T.................................................................. +31 (0)318 566300 F.................................................................. +31 (0)318 566325 E info@ruwbouwconcept.nl W www.ruwbouwconcept.nl

CONSTRUSOFT

JG STAALPLAATBETONVLOEREN BV

Burg. Daalderopstraat 3 6916 CC TOLKAMER Postbus 57 6916 ZG T.................................................................. +31 (0)31 6542717 F....................................................................+31 (0) 31 6373114 E info@jg-cladding.nl W www.jg-cladding.nl

HOLLANDIA STRUCTURES

Postbus 12 2920 AA KRIMPEN A/D IJSSEL T...................................................................+31 (0)180 540540 F ...................................................................+31 (0)180 519956 E info@hollandia.biz W www.hollandia.biz

Hengelder 16 6902 PA ZEVENAAR T....................................................................... +31 (0)6 200000 F.................................................................. +31 (0)316 342454 E rob.roef@construsoft.com

STAAL-BETONVLOEREN

BUILDSOFT

Hundelgemsesteenweg 244/1 9820 MERELBEKE T ....................................................................+32 (0)9 2526628 F.....................................................................+32 (0)9 2526629 E info@buildsoft.eu E www.buildsoft.eu

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in Beton & Staalbouw

Wie doet wat

IEMANTS N.V.

Industrieterrein Hoge Mauw 200 B-2370 ARENDONK T..................................................................... +32 (0)14 672281 F.................................................................... +32 (0)14 672092 E info@iemco.be W www.iemants.com

77 | BETON- &STAALBOUW

Wie doet wat Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in Beton & Staalbouw

STAALLEVERANCIER

STAALPLAAT-BETON

DUTCH ENGINEERING

Energieweg 46 2382 NL ZOETERWOUDE Postbus 3 2380 AA ZOETERWOUDE T.................................................................. +31 (0)71 5418923 F .................................................................... +31(0)71 5419670 E info@dutchengineering.n W www.dutchengineering.nl

BREEDVELD STAAL

Parallelweg 4 2921 LE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL T.................................................................. +31 (0)180 512933 F....................................................................+31 (0)180 514206 E info@breedveldstaal.nl W www.breedveldstaal.nl

THERMISCH VERZINKEN Dynamostraat 31 3903 LK VEENENDAAL Postbus 135 3900 AC VEENENDAAL T.................................................................. +31 (0)318 509300 F....................................................................+31 (0)318 528075 W www.heuvelman.com

BUBBLEDECK NEDERLAND BV

Admiraal Banckertweg 22 2315 SR LEIDEN Postbus 150 2300 AD T.................................................................. +31 (0)71 5210356 F.................................................................. +31 (0)71 3624951 E mailbox@bubbledeck.nl W www.bubbledeck.nl

W www.bubbledeck.nl

GALVA POWER

Centrum Zuid 2037 B-3530 HOUTHALEN T..................................................................... +32 (0)11 510234 F..................................................................... +32 (0)11 510230 E info@galvapower.com W www.galvapower.com

HEUVELMAN STAALHANDEL BV

VLOERSYSTEMEN

VERANKERINGSSYSTEMEN

COMPANERO

Fazantenkamp 263 3607 CM Maarssen Postbus 43030 3540 AA Utrecht T................................................................... +31 (0)30 2333119 F...................................................................+31 (0)30 2334029 E info@companero.nl W www.companero.nl

Peikko

Leemansweg 51 6827 BX ARNHEM T................................................................. +31 (0)26 3843866

TATA STEEL

Wenckebachstraat 1 1951 JZ Velsen Noord Postbus 10.000 IJmuiden 1970 CA T................................................................... +31 (0)251 499111 F.................................................................. +31 (0)251 470000 E info@tatasteel.com W www.tatasteel.nl

SCHROEDER-ANKERS BV

Helmkamp 40 7091 HR DINXPERLO T................................................................... +31 (0)315 651706 F................................................................... +31 (0)315 652931 E info@schroeder-ankers.nl W www.schroeder-ankers.nl

OMNIA PLAATVLOER BV

Monierweg 14-16 7741 KT COEVORDEN Postbus 4 7740 AA COEVORDEN T ...................................................................+31 (0)524 515851 F.................................................................. +31 (0)524 514561 E info@omniaplaatvloer.nl W www.omniaplaatvloer.nl

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

BETON&STAALBOUW

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers van beton- en staal branche Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Guillaume van Wilgen voor alle informatie over een vermelding in Beton- & Staalbouw: T +31 (0)495 450095 - E g.vanwilgen@louwersuitgevers.nl

78 | BETON- &STAALBOUW

ConStruCteurS

StaalbouwerS

wapenen

detailleren

beton...

Staal...

aannemerS

betonbouwerS

plannen

produCeren

in Situ...

prefab...

... met tekla

bim Software

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s en afbeeldingen: Pouma Engineers & Architects

tekla BIM Software voor:

Beton- en

ontwerp en detailleer in 3D, plan in 4D, elke contructie van in situ, prefab beton en staal, inclusief wapening en verbindingen en lever toegevoegde waarde aan het BIM proces.

StaalBouw Voor meer informatie kijk op construsoft.com

AUTHORIZED RESELLER