Beton&staal 02 2014

EDITIE

2

BETON&STAALBOUW

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW I JA ARGANG 2 I 2014

SCAN WITH

Veel beton en staal in Westermoskee | Duurzaam hout-aluminium vliesgevelsysteem voor Grotiusgebouw | Bouw Centrumplan Waddinxveen is in volle gang | Stalen hekken en trappen voor Raadhuisplein

perfect in elke bocht

Van Rijsoort Buigwerk heeft het vakmanschap in huis en de modernste machines ter beschikking om u als klant een zeer breed spectrum aan buigmogelijkheden te bieden.

• • • • • • • • •

Nieuwe multi-radius doornbuigmachine Plaatwalsen tot 26 mm dik Doornbuigen tot Ø 114, 3 mm Buiswalsen tot Ø 355,6 mm Profielwalsen van o.a. hoek, balk, plat, T-staal en massief Specialist in 3D-buigwerk en complexe vormen (Gecertificeerd) laswerk MIG-TIG Richten van kromgetrokken of getordeerd materiaal Herwaarmerk bevoegd

Wij leveren het totale pakket! Uw producten worden, indien gewenst, op maat gezaagd en voorzien van gaten, laskanten en/of uitsparingen. Ook voor licht constructiewerk en serieproductie bent u bij ons op het juiste adres.

Meer weten? Surf naar: www.rijsoort.nl of bel 0186 - 57 28 22

EXC4 volgens NEN-EN 1090

Altijd het beste buigwerk!

Parallelweg 28 - 3286 LR Klaaswaal - www.rijsoort.nl - info@rijsoort.nl - Tel.:+31 (0)186 572 822 - fax: +31 (0)186 - 572 301

wt 186x267.indd 1

04-02-14 09:20

Scia Engineer Krachtige EEM software voor de bouw Small business packages vanaf â‚Ź2.000,Neem contact met ons op voor meer informatie!

www.nemetschek-scia.com

Nemetschek Scia B.V. Wassenaarweg 40 - 6843 NW Arnhem - Tel.: 026 320 12 30 - info@scia.nl

117711

ALS IDEEËN WERKELIJKHEID WORDEN …

De Rotterdam - Rotterdam

BOUWEN MET VISIE VRAAGT EEN VOORUITZIENDE PARTNER Een idee in de praktijk omzetten, vraagt tijd en visie. Er is diepgravende kennis, creativiteit en een intense samenwerking tussen verschillende partijen voor nodig. De weg is dus lang, maar als vakbekwame en vooruitziende gids brengt Züblin zulke complexe bouwprojecten altijd tot een goed einde. We kunnen dan ook steunen op meer dan een eeuw ervaring in utiliteitsbouw, industriebouw en civiele werken. Onze technische competentie staat als een huis en onze integrale aanpak maakt elke professionele projectrealisatie mogelijk; vanaf het ontwerp, de financiering en de bouw tot en met de ingebruikname. Züblin is daarin wereldwijd toonaangevend, een competente partner die sterke ideeën werkelijkheid laat worden.

ZÜBLIN Nederland B.V. Burgemeester Van Lierplein 65 3134 ZB Vlaardingen Tel. +31 (0)10 445 1222 Fax +31 (0)10 445 1299 info@zueblin-nederland.com www.zueblin-nederland.com

EDITIE

Voorwoord

2

GROTE DIVERSITEIT AAN PROJECTEN Voor u ligt de tweede editie van Beton & Staalbouw. Het initiatief om het gebruik van deze twee materialen in ĂŠĂŠn tijdschrift bij elkaar te brengen, is zeer goed ontvangen. Hoewel sommigen aanvankelijk vraagtekens hadden bij deze combinatie, denken we dat we met de eerste editie hebben laten zien dat beide disciplines veel synergie opleveren. Deze tweede uitgave is daar zonder meer een bevestiging van.

Bij de projecten die we voor dit magazine bezochten, keken we uiteraard primair naar de constructieve aspecten, naar de manier waarop staal en/of beton in een gebouw of bouwwerk wordt toegepast. Maar een bouwwerk is meer dan dat, iets dat u in de artikelen terug zult zien. Daarin komen vaak ook andere partijen aan het woord over hun bijdrage aan een project. Het realiseren van een bouwwerk is tenslotte een samenspel tussen diverse disciplines.

Zo is er onder meer een verslag gemaakt van de bouw van een nieuw ziekenhuis, in het Belgische Oekene. Hier worden, zoals steeds vaker in Belgische ziekenhuizen, TT-platen toegepast. De slanke, maar zeer sterke elementen maken grote overspanningen tegen relatief lage kosten mogelijk. Van een andere orde is het centrumplan Waddinxveen, waar in mei het hoogste punt werd bereikt. Als we naar de toepassing van beton kijken, dan zien we daar dat er onder andere circa 3.000 prefab betonnen heipalen zijn verwerkt, geheid tot op een diepte tussen de 18 en 24 meter onder het maaiveld. Bij het Amtrium in Amsterdam, een multifunctioneel kantoor- en congresgebouw, ging men de grond in met behulp van een MBS-afzinkkelder. In het betreffende artikel zult u lezen waarom voor deze oplossing is gekozen.

Met nog een korte verwijzing naar het Champignonmuseum, opvallend vanwege de vormgeving, wens ik u opnieuw veel leesplezier met de grote diversiteit aan projecten die we in deze tweede editie van Beton & Staalbouw aan u presenteren.

Jac Buchholz

BETON- & STAALBOUW | 5

BETON&STAALBOUW

2

Vaktijdschrift over beton en staal in de bouw Jaargang 2 | 2014 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2352-3867

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Wildlaan 7 Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

12

REDACTIEADRES

21

26

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATIE EN EINDREDACTIE Lieke van Zuilekom

REDACTIEMEDEWERKERS

17

14

Hilda Bosma, Johannes Van Cauwenberghe, Fiona van Gemert-de Heus, Roel van Gils, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen, Lieke van Zuilekom

BLADMANAGER

Mark de Lau E m.delau@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

BOUWPROJECTEN

Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project

AMSTERDAM Westermoskee

ABONNEMENTSPRIJS

NIJMEGEN

€ 63,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Beton- en Staalbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Directies en management van bouwbedrijven, projectontwikkelaars, opdrachtgevers, betrokken ministeries en rijksdiensten, gemeenten, provincies en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, aannemers, ingenieurs, constructeurs, technologen en leveranciers actief in de Beton- en Staalindustrie

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | BETON- & STAALBOUW

Grotiusgebouw

8 14

WADDINXVEEN Centrumplan

16

NIJMEGEN

18

Ruimte voor de Waal

MELDERSLO Champignonmuseum

33

NIEUW LAAKHAVEN SLOTERVAART

Parkeergarage

38

PRODUCTPRESENTATIE

Scia Engineer 14

40

AMSTERDAM

RAI Amtrium

44

PURMEREND

Geneua haven

64

OEKENE

AZ Delta Roeselare

68

Inhoud

39

48 33

57

x 58

36

64

RUBRIEKEN De Pen MVO Netwerk Beton Thema Certificeren Thema Offshore Journaal Betononderhoud Aardbevingsrekenmodel EDITIE

2

BETON&STAALBOUW VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW I JA ARGANG 2 I 2014

Productpresentatie Ultralight Floor Wie doe twat

14 42 46 54 61 62 67 70 72

ADVERTORIALS

SCAN WITH

Veel beton en staal in Westermoskee | Duurzaam hout-aluminium vliesgevelsysteem voor Grotiusgebouw | Bouw Centrumplan Waddinxveen is in volle gang | Stalen hekken en trappen voor Raadhuisplein

Coverbeeld | Westermoskee, Amsterdam

Tekla Structures

23

Hutten Metaal Staalbouw

26

Hakron Nunspeet B.V.

29

Raadhuisplein Drachten

34

BETON- & STAALBOUW | 7

AMSTERDAM | Westermoskee

VEEL BETON EN STAAL IN WESTERMOSKEE Op het Piri Reisplein in stadsdeel West in Amsterdam verrijst de grootste moskee van Nederland. De Westermoskee is een echte moskee met alles ‘erop en eraan’, waarbij architectenbureau Breitman & Breitman op vernuftige wijze een link legt naar de stijl van de Amsterdamse School. Prefab beton en vrijwel uitsluitend rondgewalst staal vormen de basisingrediënten van de immense Westermoskee, die op innovatieve wijze wordt geklimatiseerd.

De naam Westermoskee is een knipoog naar de Westerkerk, ooit de grootste protestantse kerk in Amsterdam. “De grootste moskee van Nederland ziet er ook echt als zodanig uit,” vertelt Ruud Broek van hoofdaannemer P. Meijer BV. “Gekleurd metselwerk, ronde bogen, een grote koepel die wordt bekleed met zink en een minaret van 43 meter hoogte laten

8 | BETON- & STAALBOUW

geen twijfel bestaan over de herkomst.” P. Meijer BV is op 4 maart 2013 de opdracht gegund en is eind juni vorig jaar gestart met de uitvoering. “De bouw behelst ontzettend veel beton- en staalwerk”, merkt Ruud Broek op. “Een kwart van de totale aanneemsom gaat op aan het prefab beton en de bijzondere, veelal rondgewalste staalconstructies.”

TWEEHONDERD TON STAAL De hoofddraagconstructie van de moskee voor de Turkse gemeenschap in Amsterdam wordt uitgevoerd in staal. Ruud Broek: “Vooral voor wat betreft de vormgeving van de koepel is door onderaannemer Siem Steur Staalconstructies een ‘knap staaltje staalwerk’ geleverd, met 24 vakwerkspanten die op

AMSTERDAM | Westermoskee

een stalen ring in de nok bij elkaar komen. Van de goot tot de nok (12 meter boven de goot) zijn de stalen spanten rond gewalst, ook nog variërend van bol in de nok naar hol ter plekke van de goot.”

Simon Steur van Siem Steur Staalconstructies vult aan: “We hebben ruim 200 ton staal geleverd voor de Westermoskee, waarbij met name de koepel een project op zich was. De vakwerkspanten (IPE 140 S235) zijn over de lengte in twee richtingen rond gewalst. We hebben in opdracht van P. Meijer BV de engineering, detailberekening, productie, conservering en montage voor onze rekening genomen. Tijdens de montage was het spannend of de spanten ook allemaal bij elkaar kwamen in de stalen ring bovenin, zoals bedacht. Maar het paste allemaal perfect. Een indrukwekkend plaatje om te zien nu de koepel gereed is.”

Voor de ‘afdekking’ van de koepel heeft Siem Steur Staalconstructies tevens rondgewalste en geanodiseerde aluminium kokers gefabriceerd en geplaatst.

“De dakopbouw van de koepel bestaat uit de stalen vakwerkspanten waarover we ringen hebben geplaatst ter ondersteuning van de aluminium kokers”, vervolgt Simon Steur. Ruud Broek: “Bovenop de aluminium kokers hebben we ruw houten delen geplaatst, waarover een zinken dak wordt aangebracht. In de gehele koepel is geen hoek te vinden, alles is absoluut puur rond, zowel verticaal als horizontaal.”

uit houtskeletbouw elementen zijn opgetrokken.

De binnenspouwbladen onder 8 meter + peil zijn uitgevoerd in prefab betonnen schijven, inclusief raamsparingen, met een hoogte van 8 meter en een breedte van 2,5 meter. Deze zijn in één keer rechtop neergezet inclusief de gemonteerde kozijnen en betonnen kaders. De betonnen kaders zijn opgebouwd uit een witte beton met Noors marmer erin en schitteren in het zonlicht. Al het overige prefab sierbeton is eveneens uitgevoerd met een Noors marmer toeslag, zoals de koepels en de zuilen van de galerijen.

Hoco beton uit Weert is de producent geweest.

NOORS MARMER

MINARET

Voor de opbouw van de overige delen is veelal gebruik gemaakt van prefab beton, behoudens de binnenspouwbladen boven 8 meter + peil die

De moskee wordt deels ommetseld met traditioneel metselwerk in drie kleuren steen, van een vrij zwarte plint tot een rode en gele steen daarboven. ›

BETON- & STAALBOUW | 9

Bongers/Jansen adviseert op het gebied van: Klimaatinstallaties Sanitaire installaties Elektrotechnische installaties Verlichtingsinstallaties Beveiligingsinstallaties Data- en telefooninstallaties Domotica installaties Veiligheidskeuringen Energiemanagement Bouwfysica Comfortbeheer

Hoofdstraat 61 7011 AC Gaanderen Postbus 72 7010 AB Gaanderen Telefoon: 0315 – 32 58 47 Email: adviesbureau@bongers-jansen.nl Internet: www.bongers-jansen.nl

De voordelen van Airdeck®: • • • • • • •

Flexibele ruimtelijk indeling Dunnere vloerplaat, slankere kolommen Besparing in staal en beton Grote overspanningen Kortere bouwtijd Diverse instortvoorzieningen mogelijk Goed en veilig beloopbaar

www.airdeckvloer.nl

Pardak® 110

Ai rd ec k

m a zo akt ve u el w ® lic pro ht je er ct .

past in elk ontwerp Pardak® 110 van Zoontjens is hét systeem om parkeren op daken mogelijk te maken. Wij kijken met u mee naar de mogelijkheden, geven advies bij het ontwerp en gaan moeilijke details niet uit de weg. U krijgt een passende oplossing die technisch en esthetisch verantwoord is. www.zoontjens.nl/pardak

AMSTERDAM | Westermoskee

De minaret is een kunstwerk op zich en is uitgevoerd met in het werk gestort beton. De aannemer heeft een traditionele bekisting toegepast om de 43 meter hoge minaret op te bouwen. De minaret heeft op de begane grond een diameter van 3 meter, loopt taps toe tot 10 meter hoogte naar een diameter van 1,92 meter en loopt vervolgens cilindrisch omhoog naar de uiteindelijke onderkant van de spits; de diameter is op deze hoogte 1,35 meter. Bovenop de betonnen ‘pijp’ is de spits geplaatst, die door Siem Steur Staalconstructies uit staal is vervaardigd en bekleed is met zink. Hier bovenop is recent de ‘alem’ geplaatst. Het kunstwerk is 120 centimeter hoog, vervaardigd uit goud gemoffeld aluminium en bevindt zich 43 meter boven het maaiveld.

DEKEN VAN VERSE LUCHT Gezien de enorme afmetingen en met name ook de grote ruimte onder de koepel, is veel aandacht besteed aan de klimatisering van de moskee. Adviesbureau Bongers/Jansen is al in een vroeg stadium aangeschoven om te adviseren over de technische installaties van de Westermoskee. “Vanuit onze expertise zijn we eerder ook betrokken geweest bij de

realisatie van een moskee in Doetinchem,” zegt Peter van Maaren van Bongers/Jansen. “Met name de omvang en de hoogte van de Westermoskee is van invloed op de klimaatinstallaties. Doel is om een prettig klimaat te bereiken op zo’n 1 tot 2 meter hoogte, alles wat daarboven gebeurt is in feite ondergeschikt. We hebben daarom gekozen voor een duurzame installatie met lage temperatuur vloerverwarming en een verdringingsinstallatie, waarbij de roosters zijn geïntegreerd in de bekleding van de stalen kolommen. De stalen kolommen zijn namelijk opgedikt als zijnde pilaren. De roosters hierin verspreiden een deken van verse lucht over de vloer.”

OVERDRUKVOORZIENINGEN

toeneemt, gaan de kleppen bovenin automatisch open om de lucht te spuien. Het is namelijk zaak om die opgewarmde lucht te spuien om te voorkomen dat deze bovenin afkoelt en met enorme snelheid weer naar beneden slaat. De installaties zijn vrijwel allemaal aan het zicht onttrokken. Zo zijn de luchtkanalen geïntegreerd in de fundering en de verdringingsroosters zoals gezegd in de kolommen.”

Bongers/Jansen heeft bovendien geadviseerd over de brandmeldinstallatie, het beveiligingssysteem, de geluidsinstallatie en het lichtplan voor binnen en buiten. “Zowel voor en tijdens de bouw als bij oplevering zijn we betrokken bij het project om toe te zien dat het werk wordt uitgevoerd zoals door ons is bedoeld.”

Om de specifieke klimaatinstallatie te kunnen realiseren heeft Bongers/Jansen nauw overleg gehad met de architect en constructeur. “De ventilatielucht die door de roosters wordt verspreid, komt op de vloer in aanraking met warmtebronnen (mensen), waarna de lucht zal stijgen”, stelt Peter van Maaren. “Om dat in goede banen te leiden is bovenin de koepel een overdrukvoorziening gerealiseerd in de constructie van de kap. Zodra de druk in de koepel

Net voor de bouwvakvakantie van dit jaar wordt de ruwbouw van de Westermoskee volgens planning opgeleverd. De moskee is dan wind- en waterdicht.

Dat is volgens Ruud Broek mede te danken aan de zachte winter. “We hebben nauwelijks verlet gehad, waardoor we op prognosetijd hebben kunnen inhalen. De binnenafwerking zal door de Turkse gemeenschap zelf worden uitgevoerd.” ❚

STERK IN STAAL

Siem Steur Staalconstructies is al 60 jaar gespecialiseerd in het in eigen beheer ontwerpen, construeren, produceren en monteren van staalconstructies. De projecten worden afgeleverd en gemonteerd als totaalproduct.

Kiest u voor Siem Steur, dan kiest u voor betrokkenheid, vakmanschap, korte lijnen en een bedrijf dat actief met u meedenkt richting een optimaal eindresultaat.

siemsteur.nl • 0299 399900 • Volendam

60-JARIG JUBILEUM Behalve een mooie bijdrage aan de Westermoskee heeft Siem Steur Staalconstructies dit jaar nog wat te vieren. De firma uit Volendam bestaat dit jaar namelijk zestig jaar. Inmiddels staat alweer de derde generatie aan het roer van het familiebedrijf: Simon Steur en Siegfried Bosch. Ze volgen nog altijd de visie van oprichter Siem Steur. “We onderscheiden ons door kwaliteit, flexibiliteit en veelzijdigheid,” zegt Simon Steur. “Maar behalve onze inmiddels hypermoderne machines zijn het toch vooral onze medewerkers die gezichtsbepalend zijn. Zij zijn gemotiveerd en geïnteresseerd in hun werk. Iedere werknemer is van A tot Z betrokken bij een project. Al zestig jaar lang leveren wij bewezen kwaliteit en we gaan dan ook geen enkele uitdaging uit de weg.” Siem Steur Staalconstructies heeft 45 werknemers in dienst op de verschillende afdelingen, van administratie, calculatie en planning tot werkvoorbereiding/tekenkamer, inkoop, werkplaats, spuiterij, transport en montage.

jaar

BETON- & STAALBOUW | 11

De Pen

12 | BETON- & STAALBOUW

De Pen

Wim Hamers, Voorzitter Vereniging Nederlandse Metallurgische Industrie (VNMI), tevens directeur Tata Steel Nederland Services B.V.

Verbeter de wereld, begin bij jezelf De bouwsector in Nederland was jaren in mineur. En terecht: er kwam sinds 2009 weinig meer van de grond in de particuliere markt. Teveel grootschalige projecten werden uiteindelijk niet aanbesteed door onzekerheid bij beleggers of gemeenteraden.

Daarbij kwam dat veel toeleveranciers die daartoe in staat waren, hun heil elders zochten en innovaties in de bouwketen vooral buiten Nederland toepasten. Een soort omgekeerde varkenscyclus was aan de orde: hoe meer bouwplannen door gebrek aan geld of vertrouwen werden geannuleerd of teruggeschroefd, des te meer particuliere en overheidsinvesteerders terugdeinsden en plannen annuleerden. Het eind is nog niet in zicht. Weliswaar is het aantal verkochte huizen inmiddels weer aan het oplopen en staat de rente stabiel op een ongekend laag niveau, we hebben nog een fikse shake-out te gaan bij (met name) de afschrijvingen op bedrijventerreinen, kantoren en grondportefeuilles. Iedereen is het wachten en de onzekerheid beu: uiteraard de (potentiële) huizenbezitters en investeerders, maar ook de politici en niet in de laatste plaats: de toeleveranciers. Die laatste groep wil ik graag meer onder de aandacht brengen.

Mijn sector, de metaalproducenten aan het begin van de keten, tracht zich uit de (Nederlandse) bouwsector weg te diversificeren. Sowieso kennen onze buitenlandse afnemers onze producten al veel beter dan de binnenlandse afnemers, een

groot deel van de productie wordt geëxporteerd naar het buitenland. Daarbij komt dat de basismetaalproducenten er massaal voor kiezen om nieuwe toepassingen voor hun producten te vinden. Door overname van failliete machineparken komen bovendien nieuwe producten in het verschiet. Zonder bestaande afnemers van ons te vervreemden. Tot zover niets nieuws. Of toch wel?

Klagen helpt niet. Mijn punt: we kunnen weinig anders verwachten als we hetzelfde blijven doen als we altijd hebben gedaan. Stap van de lopende band en grijp nu die kansen op verbetering van onze vooruitzichten. Ik geef drie voorbeelden: 1.

Benadruk waarin we onderscheidend zijn als verwerkers van staal (en beton), maak duidelijker wat we als oplossingen te bieden hebben. Hergebruik/herbestemming van bedrijventerreinen en kantoren staat, volledig terecht, veel hoger op de agenda dan voorheen.

Leg uit dat een gebouw of terrein waarin constructiestaal of ander metaal is verwerkt, end of life veel meerwaarde oplevert door hogere flexibiliteit en recycling restwaarde.

2. Een ander voorbeeld: pleeg geen verzet tegen toepassing van nieuwe materialen, maar

omarm die kansen op nieuwe verbindingen.

Het is een heilloze weg om de markt tegen te werken, werk juist mee aan nieuwe oplossingen. Afnemers zoeken geen ideologische stammenstrijd over welk materiaal of zelfs welk metaal toegepast ‘dient’ te worden, ze zoeken de beste oplossing op economisch en ecologisch gebied. Werk daaraan méé, voordat de afnemer zijn heil elders zoekt.

3. Tot slot: optimaliseer niet alleen de eigen processen, maar treed uit de comfortzone en werk samen met partijen downstream.

Zorg dat het serviceniveau omhoog gaat door het aantal productievariabelen te verminderen en logistiek te vereenvoudigen, zonder in te leveren op kwaliteit en variëteit in materiaaleigenschappen. Maak duidelijk dat elke verbetering van de marge die dat met zich meebrengt, zich ook vertaalt in een verbeterde kwaliteit, leverbetrouwbaarheid en service. Een overvloed aan productmarktcombinaties maakt niet per se een tevredener afnemer.

De tijd van ‘wij draaien, u vraagt’ komt na de recessie echt niet meer terug. Het is goed daarop voorbereid te zijn.

Ik zou "De Pen" willen overdragen aan de heerAge Vermeer, directeur van Dura Vermeer Divisie Infra BV. ❚

BETON- & STAALBOUW | 13

NIJMEGEN | Grotiusgebouw

Tekst: Hilda Bosma | Beeld: Jannes Linders, Benthem Crouwel Architekten BV bna, Amsterdam NL SCAN WITH

DUURZAAM HOUT-ALUMINIUM VLIESGEVELSYSTEEM VOOR GROTIUSGEBOUW

De Radboud Universiteit Nijmegen neemt deze zomer het nieuwe Grotiusgebouw op de groene campus Heijendaal in gebruik. Het duurzame onderwijsgebouw voor de Faculteit Rechtsgeleerdheid heeft glazen gevels, deels met zeefdruk. De combinatie van de strakke glasgevel met de composiet luifels is bepalend voor de hoge esthetische kwaliteit van het gebouw.

Technisch Gevelbouw Management BV produceerde en leverde de duurzame gevels. “De gevels zijn uitgevoerd in HV60, een hout-aluminium vliesgevelsysteem dat door TGM ontwikkeld is”, aldus Leon van Osch, commercieel directeur van TGM Technisch Gevelbouw Management b.v.. “HV60 is een duurzaam systeem, vervaardigd van PEFC/ FSC gecertificeerd gelamineerde houten binnenprofielen en een onderhoudsarm buitensysteem van aluminium, RVS of hout. HV60 wordt op korte termijn als eerste vliesgevelsysteem Cradle to Cradle (C2C) gecertificeerd. Tevens kan het HV60 systeem geleverd worden als 30 minuten brandwerende gevel met een glasafmeting van 1800x3000 mm.”

hebben de architect advies gegeven waardoor het HV60 systeem in het bestek stond voorgeschreven. Als onderaannemer kregen we de opdracht van aannemerscombinatie Cedrie, bestaande uit Bouwbedrijf Berghege BV en Heerkens van Bavel Bouw BV.”

GEHELE THERMISCHE SCHIL

OPTISCHE KWALITEIT

Van Osch: “Onze werkzaamheden bestaan uit het projectmanagement, de engineering en de productie en montage van de gehele thermische schil, inclusief tourniquet en overige deuren. We

De hoge eisen hebben geresulteerd in een warme uitstraling van de gevelprofielen, gecombineerd met een grote mate van transparantie van de glasgevel. Er is gekozen voor een nagenoeg 'foutvrij'

14 | BETON- & STAALBOUW

HOGE EISEN Van Osch: “De opdrachtgever stelde hoge prestatie-eisen. De natuurlijke ventilatie moest via speciale bakken in de gevelconstructie worden geregeld, in plaats van via te open ramen. Daarnaast moest een zeer complexe zeefdruk op de beglazing worden voorzien. Ook werden er zeer hoge esthetische eisen gesteld aan de optische kwaliteit.”

gelamineerde houtconstructie om de optische kwaliteit van de gevel te maximaliseren.

“De grote overspanningen van de hal, de ventilatievoorziening in de gevel, het zeefdruk glas en het doorvoeren voor de ophanging van de composiet luifel aan de buitenzijde maakten het een uitdagend project”, aldus Van Osch. “Het is een prachtig project wat TGM met trots op haar referentielijst plaatst.” ❚

NIJMEGEN | Grotiusgebouw

Projectinfo MAATWERKPRODUCT UIT STANDAARDCOMPONENTEN Het Grotiusgebouw van de Radboud Universiteit in Nijmegen, met onder andere diverse onderwijs- en studieruimtes, een bibliotheek, een restaurant en een collegezaal, is aan de buitenkant voorzien van grote composietluifels. Die luifels zijn verankerd door middel van een speciale, door Schöck Nederland bedachte oplossing. Coördinator Bouwservice Huub IJsseldijk: “Er is gebruikgemaakt van een combinatie van het Schöck IDock®-systeem met Isokorf® type KS. Niet om balkons achteraf te monteren, maar om verankeringspunten voor de aluminium consoles te creëren. We hebben hier een maatproduct geleverd dat is samengesteld uit standaardcomponenten.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Radboud Universiteit Nijmegen

ONTWERP Benthem Crouwel Architekten BV bna – Amsterdam NL

ADVIES Nelissen Ingenieursbureau (installaties), Bouwadviesbureau Strackee (constructies)

GEVELADVISEUR EN -PRODUCENT Technisch Gevelbouw Management BV

BOUWPERIODE zomer 2014

Het Grotiusgebouw bestaat uit drie verdiepingen met een constructie van betonkolommen en massieve, 40 centimeter dikke vloeren. De vloeren zijn voorzien van voorspanwapening, vanwege de grote overspanning tussen de kolommen. “Bij dergelijke grote overspanningen is het lastig de exacte vervorming van de vloer vooraf te berekenen”, vertelt IJsseldijk. “Ons systeem zorgt voor een koudebrugonderbreking tussen de vloer en de dragende aluminiumconstructie van de luifel. Door het Schöck IDock®-systeem met Schöck Isokorf® KS te combineren kunnen wij dankzij de stelmogelijkheden van beide producten grote maatverschillen in de vloer opvangen. We hebben deze oplossing, zoals meestal het geval, in het voortraject in nauw overleg met de aannemer, constructeur en leverancier van de luifelelementen ontwikkeld.”

SCAN WITH

Eenvoudig beter bouwen Met Schöck technologie

De bewezen technologie van Schöck maakt achteraf montage mogelijk.

Met onze innovaties bouwt u sneller en efficiënter, bij nieuwbouw en renovatie. Kom meer te weten op: www.schock.nl Schöck Nederland b.v. | Amersfoortseweg 15A | 7313 AB Apeldoorn | Telefoon: +31 55 526 88 20 | www.schock.nl

140465_Anz_IDock_197x130mm_Grotius_NL_rz.indd 1

13:48 | 15 BETON-17.07.14 & STAALBOUW

WADDINXVEEN | Centrumplan

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Slokker Bouwgroep

BOUW CENTRUMPLAN WADDINXVEEN IS IN VOLLE GANG

Meer dan dertig jaar werd erover gesproken, maar nu wordt het nieuwe Centrumplan Waddinxveen toch echt gerealiseerd. In november 2012 is de eerste paal geslagen. En in februari 2013 is gestart met de heiwerkzaamheden. Half mei 2014 is de vlag gehesen, omdat het hoogste punt van de nieuwbouw is bereikt.

De bouw van het nieuwe centrum van Waddinxveen is in volle gang. Het zogenaamde Centrumplan Waddinxveen omvat de nieuwbouw van diverse woningen, winkels en horeca en een ruim bemeten parkeergarage van ca.

1200 plaatsen, voor ca. 60 winkels en 260 woningen. Bouwcombinatie Hurks-Slokker is, in opdracht van ASR Vastgoed Ontwikkeling, verantwoordelijk voor de bouw. De oplevering van het nieuwe centrum staat gepland voor het vierde kwartaal van 2014. “Het nieuwe centrum wordt gebouwd op circa 3.000 prefab betonnen heipalen, die zijn geheid tot op een diepte tussen de 18 en 24 meter onder het maaiveld”, vertelt Cees Slaats, projectleider bij Slokker Bouwgroep. “Op de heipalen zijn de funderingsbalken en poeren aangebracht. De meeste poeren zijn prefab uitgevoerd, op de bouw aangeleverd en ter plekke, met vooraf ingeboorde/ingelijmde stekken, op de heipalen vastgezet. Hierdoor kon de bouwtijd aanzienlijk worden verkort.” Op de funderingsconstructie zijn in het werk gestorte kelderwanden en prefab beton-

16 | BETON- & STAALBOUW

kolommen aangebracht, waarop het dek rust. De totale begane grondvloer beslaat circa 35.000 m². “Deze vloer bestaat uit breedplaatvloeren waarop een betonnen laag is gestort. Vanwege (toekomstige) grote belastingen, is deze vloer zwaarder gewapend.” Door zoveel mogelijk elementen prefab aan te leveren, kon het dek snel worden gerealiseerd. “Dat was cruciaal, want het dek is eigenlijk ons nieuwe werkvlak. Na de realisatie van het dek konden we starten met de bovenbouw.”

VERSCHILLENDE BOUWSTROMEN Vanaf begane grondvloer wordt de dragende constructie van het bouwcomplex uitgevoerd in een combinatie van prefab betonwanden en kolommen, in het werk gestorte wanden en kolommen, gemetselde kalkzandsteen wanden, een staalconstructie en in het werk gestorte balken vloeren (meestal op breed plaatvloeren). “Omdat de bouwtijd erg kort is, hebben we het bouwproces in

WADDINXVEEN | Centrumplan

Projectinfo STELTEGELS CENTRUMPLAN WADDINXVEEN GELEVERD DOOR STELTECH BETON Steltech Beton uit Waddinxveen heeft in opdracht van aannemer Hurks-Slokker de steltegels geleverd ten behoeve van de betonconstructie van Centrumplan Waddinxveen. “Steltech Beton staat altijd aan de basis van het bouwproject”, vertelt directeur Harm Stoter. “Voor het optrekken van de betonnen ruwbouw zijn altijd steltegels nodig, die dienen als afstandhouder onder de wapeningskorven. Hierdoor krijgt de betonconstructie de juiste betondekking. Zodra de heipalen geslagen zijn en men kan beginnen met de fundering, worden onze producten geleverd.” Voor dit project heeft Steltech Beton gietmortel steltegels van negen bij zes centimeter geleverd, met een dikte variërend van tweeënhalve tot drieënhalve centimeter. “Deze steltegels zijn door de betonvlechters van Hurks-Slokker gemonteerd.” Normaal gesproken levert Steltech Beton zijn betonproducten direct aan de groothandel. Maar omdat dit project een thuiswedstrijd betreft, heeft Harm Stoter ditmaal op locatie gesprekken gevoerd met de inkoper. Het project is een klein tot middelgroot project voor zijn bedrijf. “Het project bracht geen grote uitdagingen met zich mee. We hebben alleen standaard producten geleverd.”

Steltech Beton levert al meer dan 25 jaar betonproducten aan voornamelijk groothandels in de bouw. “Steltegels zijn echte basisproducten. Je hebt ze nodig bij iedere betonconstructie, van een fabrieksvloer tot een infraproject of een project zoals in Waddinxveen.” Het bedrijf heeft recentelijk de steltegels geleverd voor de Coentunnel in Amsterdam, de overkapping over de A2 bij Utrecht en de Landtunnel over de A4, ter hoogte van het Kethelplein bij Delft/Schiedam. drie stukken opgeknipt, waardoor verschillende bouwstromen zijn ontstaan”, aldus Slaats. “Voor elke bouwstroom hebben we een projectleider verantwoordelijk gemaakt. Ook hebben we twee werkvoorbereiders aangewezen, evenals een vliegende keep voor alle zaken die tussendoor komen. Ook maken we gebruik van verschillende onderaannemers per discipline. Die werkwijze bevalt ons goed.” De werkvoorbereidingstijd was kort. “Al na anderhalve maand zijn we met de bouw begonnen. Goede bouwpartners maken dit mogelijk.

Zo heeft Holcon ons voorzien in het hele prefab verhaal. Doordat wij alle werktekeningen digitaal maken, versturen en controleren, kan steeds snel geschakeld worden.”

STELTECH BETON BV

SAMEN OPTREKKEN Centrumplan Waddinxveen is het eerste project dat door de bouwcombinatie Hurks-Slokker wordt uitgevoerd. “Hurks en Slokker zijn beide familiebedrijven, die zowel de utiliteitsmarkt als de woningmarkt bedienen. In dit project hebben we elkaar dan ook goed kunnen vinden”, aldus Slaats. Ook de samenwerking met opdrachtgever ASR Vastgoed Ontwikkeling verloopt zeer naar wens. “De samenwerking tussen ons drieën bevalt zelfs zo goed, dat we samen een tweede project gaan maken, namelijk de bouw van de expeditiestraat en de bewonersparkeergarage in Leidsche Rijn Centrum in Utrecht.” Voor meer informatie over Centrumplan Waddinxveen, www.centrumwaddinxveen.nl ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ASR Vastgoed Ontwikkeling ARCHITECT Soeters Van Eldonk, RPHS, Dittmar, 010 en Rijnboutt UITVOERING Bouwcombinatie Hurks Bouw Zuid en Slokker INSTALLATIES BOUWPERIODE

Bouwgroep vestiging Huizen Unica Ecopower eind 2012 – januari 2015

Gecerticeerde afstandhouders

NOORDSTARING 11 • 2741 GE WADDINXVEEN TELEFOON 0182-614488 • FAX 0182-614377

BETON- & STAALBOUW | 17

NIJMEGEN | Ruimte voor de Waal

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Peri BV

VORM PROMENADEBRUG NIJMEGEN-LENT STELT

HOGE EISEN AAN BEKISTING

Het klimaat verandert, waardoor rivieren steeds meer water te verwerken krijgen. Om overstromingen te voorkomen, geeft het Rijk op verschillende plaatsen in Nederland meer ruimte aan de rivieren. Ruimte voor de Waal in Nijmegen is één van die maatregelen.

De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe bocht, waarna de rivier zich vernauwt. Bij hoogwater treedt de rivier hier weleens buiten zijn oevers.

Om de bewoners hiertegen te beschermen, is onlangs door de politiek besloten om de dijk bij Nijmegen-Lent 350 meter landinwaarts te verleggen. Zodoende komt er ruimte om een nevengeul voor de Waal aan te leggen, die bij hoogwater extra capaciteit biedt voor de waterafvoer.

18 | BETON- & STAALBOUW

Als onderdeel van de dijkverlegging zijn twee nieuwe bruggen en een verlenging van de bestaande Waalbrug nodig. Tussen de Waalbrug en de spoorbrug komt een nieuwe brug, de Promenadebrug, die Lent verbindt met het toekomstige eiland, dat door de dijkverlegging ontstaat. De ‘Promenadebrug’ is de hoofdtoegang naar het eiland en is bestemd voor zowel wandelaars, fietsers als autoverkeer.

De heiwerkzaamheden voor de Promenadebrug zijn in september gestart. Tot de zomer van 2014 wordt gewerkt aan de onderbouw van de brug, waaronder het plaatsen van palen en damwanden, het ontgraven van bouwkuipen, het storten van onderwaterbeton en het opbouwen van de pijlers. Vervolgens wordt gestart met de bovenbouw. In de zomer van 2015 moet de brug gereed zijn.

NIJMEGEN | Ruimte voor de Waal

Peri BV, leverancier van bekistings- en ondersteuningssystemen uit Schijndel, is verantwoordelijk voor het ontwerp, de vervaardiging en de levering van de bekisting van het brugdek van de Promenadebrug, ontworpen door architect Laurent Ney. “In onze montagehal wordt de bekisting compleet opgebouwd, waarna deze in elementen van drie meter breed en tien tot vijftien meter lang, richting de bouw wordt getransporteerd”, vertelt Tjerk Janssen namens Peri BV. “Op de bouw worden deze elementen aan elkaar gekoppeld.” De opdrachtgever stelt hoge eisen aan het brugdek, vertelt hij. “Het beton moet perfect glad zijn, zodat het water weerspiegelt aan de onderkant van

'Het beton moet perfect glad zijn, zodat het water weerspiegelt aan de onderkant van het brugdek' het brugdek. Dit is wel een uitdaging, omdat de Promenadebrug geen standaard rechttoe rechtaan brug betreft. Vanwege de bijzondere, vorm van de brug is het ontwerp van de bekisting in 3D uitgewerkt (AutoCAD).”

De bekisting van Peri BV betreft Variokit, een systeem dat veelal wordt ingezet in de tunnelen bruggenbouw. “De bekisting die wordt toegepast in dit project, bestaat uit stalen frames van onze standaard RCS- en SRU-profielen met SLS-spindels, waar wij jukken van maken”, aldus Janssen. “Daar overheen komen houten Peri-dragers. De rondingen creëren we door een samenstelling van schenkels en uitvullatten, waar we vervolgens de bekistingsplaten overheen buigen.”

De Promenadebrug wordt in drie stortfases gerealiseerd. “In mei zijn de elementen van stortfase 1 aangeleverd. Een deel van deze elementen is, zodra fase 1 is uitgehard, gespiegeld ingezet voor fase 3, het andere uiteinde van de brug.” Half juli zijn de laatste elementen op de bouw aangeleverd.

Variokit bestaat uit standaard onderdelen, die door middel van penverbindingen kunnen worden samengesteld. Hierdoor kan iedere gewenste bekisting worden gerealiseerd. “Alle onderdelen van de bekisting zijn namelijk huurcomponenten die steeds opnieuw worden gebruikt, dit maakt Variokit bijzonder flexibel en kostengunstig.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 19

NL PERI/9.145

Boogbrug Oparno, Tschechien

Roman Šimáček, uitvoerder Metrostav a.s. division 5, Praag: „Voor de technisch gecompliceerde boogbrug heeft PERI voor de pijler, de boogconstructie en de brugdekken een op maatgesneden, economische en veilige oplossing bedacht.“

Verhuurbaar modulairsysteem voor bruggen en tunnels

VARIOKIT modulairsysteem Economisch: verhuurbare, hoogbelastbare, systeemcomponenten Flexibel: optimale vormaanpassingen door de vele aansluitmogelijkheden Multifunctioneel: slechts 3 hoofdonderdelen voor veelzijdige toepassingen

PERI b.v.

Bekisting Steigers Engineering Van leeuwenhoekweg 23 Postbus 304 5480 AH Schijndel Tel. 073.5 47 91 00 Fax. 073.5 49 36 51 info@peri.nl www.peri.nl

Verhoeven Timmerfabriek Nederland BV

Goed in vorm!

Verhoeven Timmerfabriek Nederland heeft meer dan 30 jaar ervaring in het bouwen van houten mallen voor prefab beton producten en voor het produceren op de bouwplaats. Onze mallen zijn duurzaam, volledig en breed inzetbaar. Indien nodig kunnen wij u adviseren over malindeling, productievolgorde en constructie- opbouw. Ook met rondingen, structuurmatten en grote of afwijkende vormen hebben wij ruime ervaring.

Bij Verhoeven Timmerfabriek gaan we ervan uit dat je kennis kunt vermenigvuldigen door kennis te delen. U bent daarom van harte welkom in onze moderne fabriek. Wij laten u graag zien hoe wij onze kennis voor u kunnen inzetten.

Macroweg 18, 5804 CL Venray Postbus 45, 5800 AA Venray

Tel: +31 (0 ) 478 51 75 90 Fax: +31 (0 ) 478 51 75 99

info@verhoeven.nl www.verhoeven.nl

NIJMEGEN | Ruimte voor de Waal

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Verhoeven Timmerfabriek Nederland

12.000 M² BEKISTING VOOR VERLENGDE WAALBRUG

Verhoeven Timmerfabriek Nederland heeft opdracht gekregen voor het produceren van 12.000 m² dubbel gekromde bekisting, die door opdrachtgever I-Lent wordt ingezet voor de bouw van de verlengde Waalbrug in Nijmegen. De spectaculair vormgegeven brug, naar een ontwerp van Zwarts en Jansma, is een onderdeel van het project Ruimte voor de Waal. De bestaande Waalbrug wordt met circa driehonderd meter verlengd. ›

BETON- & STAALBOUW | 21

NIJMEGEN | Ruimte voor de Waal

den er houten pellets van gemaakt die gaan dienen als brandstof voor pellet kachels.” De houten gekromde bekisting van de pijlers worden met stalen kransen en centerpennen bij elkaar gehouden. De dubbel gekromde houten bekisting van het brugdek wordt ondersteund middels stalen ondersteuningssteigers. “De houten bekisting bestaat uit jukken van vuren balken die om de 500 mm staan. De jukken zijn allemaal verschillend van vorm aan de voorzijde en worden aan deze voorzijde verbonden middels een houten balkendek van 38 mm. Als eindlaag wordt op het houten balkendek een huid aangebracht van 12 mm dik multiplex. Omdat de krommingen vaak zo klein zijn, moeten de genoemde diktes uit meerdere lagen opgebouwd worden. Het geheel wordt aan elkaar gelijmd en geniet zodat een sterke constructie ontstaat.”

Geen enkel onderdeel van de bekisting heeft een recht stuk, vertelt Peter Verhoeven namens Verhoeven Timmerfabriek Nederland. “Alle onderdelen zijn rond in twee richtingen. Met behulp van speciale 3D-tekenprogramma’s worden alle onderdelen gemodelleerd en geproduceerd in onze fabriek in Venray, we maken hiervoor gebruik van de grootse mal in onze historie.”

Architectenbureau Zwarts en Jansma heeft ervoor gekozen om het zwaartepunt van het ontwerp voor de verlengde Waalbrug aan de onderzijde van de brug tot uiting te laten komen. Drie betonnen pijlers met een betonnen brugdek vormen de basis voor het ontwerp. De bekisting voor de pijlers en de onderzijde van het brugdek worden volledig gemaakt van hout. “Er is voor deze techniek gekozen omdat nagenoeg de gehele bekisting tweezijdig gekromd is en bij het storten een grote betondruk op de bekisting wordt uitgeoefend. Alternatieve bekistingen met piepschuim, textiel en aarde zijn hierdoor afgevallen.” De vorm van het beton moet er overal natuurlijk glooiend uitzien.

“De oppervlakte van het beton moet voldoen aan een vlakke huid zonder naden (CUR 100). Op een beperkt aantal plaatsen zijn centerpennen toegestaan. De bekisting wordt voorzien van een aantal schijnvoegen (30x10 mm) die in de vorm lopen van de spanningslijnen in de betonconstructie.

Hierdoor worden de krachten die in de betonconstructie optreden sterk geaccentueerd.”

De onderste delen van de pijlers, die meestal onder water staan, zijn de enige delen van de brug

22 | BETON- & STAALBOUW

die aan elkaar gelijk zijn. “Daarom wordt deze bekisting maar eenmaal gemaakt en driemaal ingezet. De overige bekistingsonderdelen worden vanwege hun unieke vorm slechts eenmaal ingezet. Na het storten worden de bekistingen afgevoerd en klein gemaakt. Uiteindelijk wor-

Aan de oppervlakte van de bekistinghuid worden de naden en nieten dichtgeplamuurd. Alles wordt tweemaal geschuurd en tweemaal gelakt met een twee componentenlak, zodat een spiegelglad oppervlak ontstaat. Dit oppervlak is zo glad dat het ruimschoots voldoet aan de CUR 100 klasse B1.

De prefab houten bekistingsdelen worden allemaal volgtijdelijk aan elkaar gebouwd en opgeslagen. In totaal is hier meer dan 5000 m² opslagruimte voor nodig. Vanuit de opslag wordt de bouwplaats ‘just in time’ bevoorraad. Als alles volgens plan blijft verlopen, wordt het laatste deel van de brug gestort in oktober 2014. ❚

ADVERTORIAL | Tekla Structures

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Jac Reijns Staalconstructie Alphen b.v.

ENGINEERING, PRODUCTIE EN MONTAGE EFFICIËNTER GEREGELD MET TEKLA BIM-SOFTWARE

Loopbrug.

De meest ingrijpende innovatie van de laatste jaren in de bouw is het ‘virtueel bouwen’ of BIMmen. Dat is niet verwonderlijk, want deze werkmethodiek leidt niet alleen tot een sneller en efficiënter bouwproces, maar ook tot kostenbesparing en een reductie van fouten en faalkosten. Voorwaarde hiervoor is dat alle bouwpartners vertrouwd zijn met de methodiek.

Bij Jac Reijns Staalconstructie Alphen b.v. worden alle staalconstructies al sinds 1996 met het 3D tekenpakket van Tekla Structures uitgewerkt. Toen enkele jaren geleden de BIM-tools in Tekla Structures werden geïmplementeerd, heeft het bedrijf BIM omarmt. “We zagen direct de voordelen van het Bouw Informatie Model”, vertelt Jos Reijns, directeur van Jac Reijns Staalconstructie

Alphen b.v.. “Zowel de engineering als de productie en montage kunnen hierdoor veel efficiënter worden geregeld.” Vroeger hadden alle monteurs nog een snijbrander in de bus liggen, vertelt hij, om op locatie aanpassingen te kunnen doen. “Maar dat is vandaag de dag niet meer nodig. Onze machines worden rechtstreeks aangestuurd vanuit Tekla Structures en ConstruSteel, ›

BETON- & STAALBOUW | 23

BETON&STAALBOUW

Verrijkt met ‘Interactieve Print’

Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Beton- & Staalbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Scan de pagina

EDITIE

Interactieve Print Stap voor stap

2

bekijk de layar!

BETON&STAALBOUW VAK TIJD SCH RIFT

OVE R BETO N EN STA AL IN DE BOU W I JA ARG ANG 2 I 2014

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store.

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

SCAN WITH

Veel beton en staal in Westermoskee | Duurzaam hout-alum | Bouw Centrumplan inium vliesgevelsyste Waddinxveen is in em voor Grotiusgebouw volle gang | Stale n hekken en trapp en voor Raadhuisp lein

ADVERTORIAL | Tekla Structures

het snelst innoverende ERP-pakket voor de staalbouw. Als een onderdeel volgens het 3D-computermodel in de constructie past, dan is dit in de praktijk ook zo.”

In de staalbouw zijn 3D-modellering en BIM al langere tijd gemeengoed. “Onderaannemers als kozijnenbouwers, installatiebureaus en houtskeletbouwers maken echter nu pas voorzichtig kennis met de methodieken”, aldus Reijns. “In veel bouwprocessen moeten nog 2D-tekeningen worden gemaakt voor de onderaannemers. Het controleren en corrigeren op papier en het heen en weer sturen van de tekeningen, kost doorgaans veel tijd.” Daarentegen zijn er volgens hem ook bedrijven die al wel vertrouwd zijn met de methodiek en die er bewust

'Het ontwerp is door ons in Tekla Structures gemodelleerd en met behulp van Tekla BIMsight in IFC met Hendriks uitgewisseld' voor kiezen om al in de offertefase hun plannen in 3D uit te werken. “Wanneer een opdracht doorgaat, kan vervolgens snel geschakeld worden.”

Dit was ook het geval bij de bouw van het d'Oultremontcollege, een middelbare school in Drunen. Een gedeelte van de oude school is hier gesloopt, om plaats te maken voor een stukje nieuwbouw. “In dit project hebben Hendriks Bouw en Ontwikkeling uit Oss en wij elkaar gevonden, juist vanwege onze BIM-kennis. Vanwege de korte bouwtijd van dit project wilde Hendriks uitsluitend samenwerken met BIM-onderaannemers. In augustus 2013 is de bouw gestart. Ruim een half jaar later is de middelbare school al opgeleverd.”

Jac Reijns Staalconstructie Alphen b.v. was in dit project verantwoordelijk voor de staalconstructie, kanaalplaatvloeren en stalen dakbeplating. “Het ontwerp is door ons in Tekla Structures gemodelleerd en met behulp van Tekla BIMsight in IFC met Hendriks uitgewisseld.” Reijns vertelt dat in de bouwkeet geen enkele tekening te vinden was. “Op een groot SMART-scherm aan de muur was het model in te zien. En op de bouwplaats zelf werd gebruikgemaakt van tablets, waarop bouwmedewerkers real-time het model konden raadplegen.”

Familiebedrijf Jac Reijns Staalconstructie Alphen bv is al 35 jaar actief in de staalbouw. Sinds enkele jaren staat Jos Reijns aan het roer. Hij heeft mede gezorgd voor de implementatie van BIM in het bedrijf. “We volgen ontwikkelingen in de bouw op de voet”, vertelt hij. “Zo zijn wij sinds enkele weken ook in het bezit van CE-markering NEN-EN 1090-1 tot en met Executieklasse 3.”

Voor meer informatie, www.jreijns.nl en www.construsoft.nl ❚

Windverband.

BETON- & STAALBOUW | 25

ADVERTORIAL | Hutten Metaal Staalbouw

COMPLEXE STAALCONSTRUCTIES Als specialist in complexe staalconstructies is Hutten Metaal Staalbouw BV betrokken bij de meest uiteenlopende projecten in ons land. Zo was de firma uit Hardenberg verantwoordelijk voor de hoofdstaalconstructie van het Reinier de Graaf Gasthuis en is Hutten Metaal Staalbouw op dit moment bezig met de uitbreiding van de E- en F-pier op Schiphol en het nieuwe Hilton Hotel Airport Schiphol.

Loopbrug Reinier de Graaf

Met in totaal zeventig medewerkers heeft Hutten Metaal Staalbouw alle professionele disciplines onder één dak. Van ontwerp, statische berekeningen en calculatie tot werkvoorbereiding, productie en montage. Wij garanderen een volledige vrijheid in vormgeving, volledig conform de wensen, eisen en behoeften van de opdrachtgever. De Cad/Cam aangestuurde productie bij Hutten Metaal Staalbouw wordt in goede banen geleid door Tekla Structures, een uiterst nauwkeurig en efficiënt 3Dtekensysteem speciaal ontworpen voor een snelle en accurate werkplaatsvoorbereiding. Via dit systeem worden onze boorzaagstraten en ponsknipmachines online aangestuurd. De voordelen hiervan zijn: minder kans op fouten en aanzienlijk kortere productietijden. Ons geheel computergestuurde shop- en jobtime-registratiesysteem maakt het bovendien mogelijk om de productie van dag tot dag te volgen.

verd en gemonteerd, waaronder de dakopbouwen en drie stuks loopbruggen met een lengte van 29 meter en een hoogte van 4 meter. Momenteel treffen we de voorbereidingen voor de levering en

HOOFDSTAALCONSTRUCTIES Voor het Reinier de Graaf Gasthuis heeft Hutten Metaal Staalbouw de hoofdstaalconstructie gele-

26 | BETON- & STAALBOUW

Hilton Schiphol

montage van het benodigde staal voor een stiltecentrum en een kiosk in het Reinier de Graaf Gasthuis. Het project omvat in totaal zo’n 650 ton staal.

ADVERTORIAL | Hutten Metaal Staalbouw

E- F-pier Schiphol

In de nieuwe E- en F-pier op luchthaven Schiphol wordt ‘iets’ meer staal verwerkt. We zijn bovenop beide pieren een opbouw aan het realiseren, alsmede een uitbouw van de terminal in het gebied tussen de E- en de F-pier. Er is in totaal 4.000 ton staal benodigd voor het project.

Op steenworp afstand van beide pieren werkt Hutten Metaal Staalbouw aan het nieuwe Hilton Amsterdam Airport Schiphol. Onze werkzaamheden bestaan uit onder meer de levering en montage van de staalconstructie, het hekwerk voor het atrium, de borstweringssteunen aan de atriumzijde, de roostervloeren en de hoofdconstructie voor de traversetrap en atriumtrappen, inclusief

gezette treden. In totaal gaat het hier om zo’n 1.600 ton staal.

Vanaf 1 juli 2014 moeten alle onderdelen van een dragende staalconstructie voorzien zijn van een CE-markering volgens NEN-EN 1090. Met deze CE-markering verklaart de fabrikant dat aan alle constructieve eisen zijn voldaan. Hutten Metaal

Staalbouw is reeds vanaf 24 april jongstleden in het bezit zijn van deze norm. De verschillende taken die komen kijken bij de naleving van deze norm, hebben wij over meerdere lascoördinatoren binnen ons bedrijf verdeeld. ❚

Hilton Schiphol

BETON- & STAALBOUW | 27

“Op Heuvelman kan ik bouwen”

Balkstaal, stafstaal, platen en buizen U

VELM

AN

HE

Hutten Metaal Staalbouw BV Noorwegenweg 1, 7772 TA Hardenberg Postbus 441, 7770 AK Hardenberg T 0523-251755 E info@huttenmetaal.nl F 0523-251544 I www.huttenmetaal.nl

DS 18

7

SI

6

★

★

N

Staat voor staal +31 (0)318 - 509 300 / www.heuvelman.com

03-02-10 17:04

Hakron-Terwa is producent en toeleverancier van producten voor betonconstructies in prefab- en bouwindustrie.

www.hakron.eu

Innofix biedt als dienstverlener extra service op het gebied van montage en afdichtingstechniek.

en

nl

Certacon opereert in de markt van metselwerkondersteuningen (lateien en geveldragers), borstweringssteunen, randbekistingen en klein ankerwerk.

m

Trendsetters in de bouw

Hakron Nunspeet B.V. is al sinds 1968 toeleverancier van producten voor betonconstructies, bekistingen en woningbouw.

!

n.

ro

te

ys

ak

.h

es

ti

w

u

tie

la

al

la

st

al

in

st

e:

in

zi

ie

N

n

ro

ak

H

Adv.Heuvelm91x132.indd 2

ADVERTORIAL | Hakron Nunspeet B.V.

TRENDSETTERS IN DE BOUW Ook dit jaar ontmoet Hakron u graag, samen met haar divisies op de beurzen Beton Vakdagen in Gorinchem en Bouw Compleet Hardenberg. koker Sympafix X150-PLUS

ENKELE NOVITEITEN: SYMPAFIX LIJMANKERS U zoekt het juiste lijmanker voor uw toepassing?

Hakron heeft voor u drie typen hoogwaardige en milieuvriendelijke Sympafix lijmankers. Deze drie injectiemortels voor de veeleisende professional worden ondersteund door Sympafix Engineer calculatiesoftware, voor constructieve berekeningen conform geldende ETA-richtlijnen.

Alle voorzien van milieu- en emissie-certificaten, een CE-markering en diverse ETA-goedkeuringen.

Voor X150-PLUS en C100-PLUS geldt bovendien brandwerendheid F120. koker Sympafix M50-PLUS

De drie typen zijn:

SYMPAFIX X150-PLUS Pure epoxy mortel voor extreme toepassingen. Dit type gebruikt u bij extreme toepassingen, zoals wapening of draadeind in watergevulde diamantgeboorde gaten, grote plaatsingsdieptes en/of boordiameters en extreme belastingen.

Aanwezig zijn: Hakron Nunspeet B.V., toonaangevende speler op het gebied van bouwtechnische materialen voor woning-, utiliteits- en civieltechnische bouwwerken. De afdeling Engineering ondersteunt hierbij met berekeningen, CAD-tekenwerk en BIM-objecten. Hakron b.v.b.a bedient de Belgische markt.

Ook aanwezig: Hakron-Terwa (producent en toeleverancier voor de prefab-betonindustrie, Innofix (dienstverlener afdichtings- en montagetechniek) en Certacon (producent en toeleverancier van o.a. metselwerkondersteuningen). Nieuw is Hakron installatiesystemen, deze biedt in strategische samenwerking met Walraven de BIS brandwerende systemen en BIS bevestigingssystemen met bijbehorende technische ondersteuning.

SYMPAFIX C100-PLUS

koker Sympafix C100-PLUS

Snel uithardend injectieanker met hoge prestaties, zelfs goedgekeurd voor seismische toepassingen! Ook goedgekeurd voor vrijwel iedere andere toepassing: gescheurd en ongescheurd beton, draadeind en wapening, beton en metselwerk, droge en watergevulde boorgaten, verschillende temperatuur-ranges.

SYMPAFIX M50-PLUS Snel uithardend polyester chemisch anker met goede prestaties. Ontwikkeld voor de meest gebruikelijke toepassing: draadeind in beton en metselwerk. ›

ACTIE: HANDIGE EN PRIJSGUNSTIGE STARTKOFFER C100-PLUS MET DAARIN VEEL GEBRUIKTE BASISBENODIGDHEDEN. Inhoud: 4 kokers C100-PLUS 300 ml, 1 spuitpistool, 3 staalborstels (8/10,10/14,16/18 mm), 6 mengtuiten en 1 blaaspomp.

Introductieprijs t/m 31-12-2014: slechts â‚Ź 99,00 ex BTW.

BETON- & STAALBOUW | 29

Iemants N.V. is een internationaal georiënteerd staalconstructiebedrijf dat reeds meer dan 50 jaar ervaring heeft in de engineering, productie, levering en montage van staalconstructies.

Iemants maakt deel uit van de Smulders Group. Samen met de zustermaatschappijen Willems Staalconstructies in Balen (B) en Spomasz in Zary (Polen) beschikt Iemants over een productieruimte van zo’n 100.000 m². De jaarlijkse productiecapaciteit van de 3 ondernemingen bedraagt ongeveer 55.000 ton.

Een belangrijke tak binnen de Smulders Group is de Offshore Wind afdeling. Met al meer dan 1000 fundaties voor de offshore wind industrie (levering gestart in 2002), kan Smulders Projects gezien worden als een van de belangrijkste leveranciers wereldwijd.

Op 25 september 2014 werden de 4 bedrijven (Iemants, Willems Staalconstructies, Smulders Projects en Spomasz) overgenomen door de Franse groep Eiffage. Deze overname zal onze positie op de internationale markt versterken.

Enkele actuele projecten van Iemants NV zijn: OVT Casco Zuidhal, Rotterdam, 3450 ton Pedeviaduct Dilbeek, 3000 ton Louis Vuitton, Paris, 1000 ton Tour D2, Paris La Défense, 4750 ton Brug Twentekanaal, 1000 ton Industrieterrein Hoge Mauw 200 2370, ARENDONK BE

T +32 (0)14 672 281 F +32 (0)14 672 092

iemco@iemco.be

www.iemants.com

Achieving more with bending technology

www.kersteneurope.com

Wanssum • Nederland

ADVERTORIAL | Hakron Nunspeet B.V.

'Door de Elastomeren kan FMS-voegenband een nog veel hogere waterdruk aan dan standaard voegenband'

AlphaFlex Basic, zonder kleeflaag. Toepassing in gevels, onder kozijnen en langs dakkapellen.

Rollengte 10 m. in diverse breedtes. Kleur: zwart en grijs, op aanvraag bruin en rood.

AlphaFlex Wave, volledige kleeflaag. Voor aansluitingen op pannendaken, ook voor extreme windgebieden of bij windstromingen. Rollengte 5 m., breedte 300 mm. Kleur: zwart, grijs, rood en bruin.

Vulkaniseren FMS voegenband door Innofix.

FMS- EN FM VOEGENBAND

ALPHAFLEX LOODVERVANGER

Hakron biedt u een uitgebreid assortiment voegenbanden. Bijvoorbeeld het type FMS, een binnenliggende dilatatievoegenband samengesteld uit elastomeer.

Innovatieve loodvervanger met de flexibiliteit van traditionele materiaal en de duurzaamheid van EPDM, voorzien van strekmetaal. Heeft een hoge UV- en ozonstralingsweerstand, scheurt niet, is niet verouderingsgevoelig, levensduur ruim 20 jaar. Met een schaar op maat te knippen, licht van gewicht, volledig recyclebaar en in tegenstelling tot lood, niet diefstalgevoelig.

Elastomeren zijn (hoog)polymeren met rubberachtige eigenschappen. Hierdoor kan FMS-voegenband een nog veel hogere waterdruk aan dan standaard voegenband. Het wordt daarom veel voorgeschreven en toegepast in bijvoorbeeld tunnelbouw, waar de dilatatie doorloopt in verband met de waterdichtheid. Elastomeer voegenbanden zijn bijzonder geschikt voor betonbouwprojecten met grote voegbewegingen, frequente belastingen en lage temperaturen. Voldoet aan DIN 7865, maattoleranties conform DIN 7715, deel 3.

Testrapport MaterialPrĂźfungs Ambt Dortmund op aanvraag. Het materiaal is lood- en cadmiumvrij.

Het verschil tussen FMS- en FM voegenband? FMS is voorzien van stalen platen. Deze platen hebben geen waterkerende, maar een puur stabiliserende functie. De stalen platen zijn voorzien van kleine gaatjes zodat deze eenvoudig met vlechtdraad vastgezet kan worden aan de wapening.

AlphaFlex Wave 30, kleeflaag 30 mm breed. Gebruikt bij prefab toepassingen (bijvoorbeeld prefab dakkapel). Rollengte 5 m., breedte 300 mm, kleur zwart.

De minimale overlap is 100 mm. Bij AlphaFlex Basic of Wave 30 de overlap verlijmen met Contactlijm Super X1. Bij AlphaFlex Wave de folie aan de achterzijde verwijderen. â?š

AlphaFlex loodvervanger Basic (onder) en AlphaFlex Wave (rechts).

Onderlinge verbindingen van elastomeer voegenbanden worden gevulkaniseerd. Dit vulkaniseren kunt u deskundig laten uitvoeren door Innofix.

BETON- & STAALBOUW | 31

Enhancing Society Together

Hoofdstraat 44a 5808 AV Oirlo T +31 (0)478 640 067 F +31 (0)478 571 533 M +31 (0)6 5318 2906

Royal HaskoningDHV feliciteert Delta Development Group en VolkerWessels Bouw en Vastgoedontwikkeling met de start van de nieuwbouw van het kantoor van Heerema Marine Contractors aan de Vondellaan in Leiden. Wij zijn trots dat we onze bijdrage hebben kunnen leveren aan dit prachtige project, door alle onderzoeken en adviezen die nodig zijn voor bestemmingsplanwijziging en omgevingsvergunning uit te voeren. Onze aanpak kenmerkt zich door een strakke regievoering over het brede pakket aan diensten, uitgevoerd door een deskundig team, dat is samengesteld uit een ‘best of’ selectie van onze 7000 ervaren collega’s.

royalhaskoningdhv.com

VAN HOEKIJZER TOT KUNST

CONSTRUCTIES METAALSLUIS Adres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden T: E: W:

038 - 344 64 41 metaal@vd-sluis.nl www.vd-sluis.nl

VDS_adv_metaalsluis_197x130.indd 1

Metaalsluis B.V. adviseert, ontwerpt, produceert, assembleert en installeert stalen constructies, ondersteuningsconstructies, trappen, bordessen, hekwerken en stalen toebehoren voor woningbouw en utiliteitsbouw. Van inventarisatie tot montage.

Metaalsluis anticipeert op uw wens en toetst deze op constructieve haalbaarheid en aan geldende normen.

Utiliteitsbouw Constructies Naadloze productie

26-06-14 10:49

MELDERSLO | Champignonmuseum

BIJZONDERE VORMGEVING CHAMPIGNONMUSEUM MELDERSLO

‘NET ALS VROEGER, MAAR DAN MET BETON’ Museum ‘De Locht’ in het Noord-Limburgse Melderslo laat zien hoe men tussen 1850 en 1950 leefde, woonde en werkte op het platteland. Een onderdeel van het museum is, gehuisvest in een eerder dit jaar gerealiseerd paviljoen, het Champignonmuseum. Bouwbedrijf John van Gestel BV uit Oirlo was betrokken bij de realisatie.

Het is een bijzonder vormgegeven gebouw. In de vorm van een koepel, gemaakt van beton. Geen alledaagse oplossing, maar John van Gestel bekijkt het nuchter. “Ik heb er eigenlijk niet lang over hoeven nadenken. Ons uitgangspunt is dat we alles kunnen maken, dus ook als de vraag niet voor de hand ligt.” Van Gestel bedacht een oplossing en vroeg vervolgens aan een constructeur of dat in de praktijk te brengen was. “Moet kunnen, zei hij, en dat was voor ons voldoende om aan de slag te gaan.”

De basis voor de koepel, legt van Gestel uit, is een stalen vloerconstructie met spanten en panelen. Die constructie draagt de koepel – het gebouw heeft verder geen ondersteunende kolommen. “Het zijn bouwstaalmat-panelen met EPS die we wat hebben aangepast. Daar hebben we vervolgens het beton op gespoten en zo een betonnen schil met een dikte van 15 centimeter gerealiseerd.” De koepel, vertelt hij, heeft een doorsnede van

26 meter en een hoogte van 9 meter. Dankzij de toepassing van EPS heeft de koepel een isolerende werking. Het beton is op een speciale manier aangebracht. “We hebben droge mortel gebruikt en die bij het opspuiten geïnjecteerd met wat water. Daardoor zit er weinig water in het beton waardoor er bijna geen krimpscheuren ontstaan. Een ander voordeel is dat beton sneller hardt dan normaal: nu binnen 15 dagen waar dat er normaal gesproken 28 zijn. Na het uitharden is er een waterafstotende coating in kleur op aangebracht.”

Van Gestel noemt de wijze waarop hij bedacht hoe hij de koepel moest realiseren een ‘eureka’-moment. “Eigenlijk hebben we op dezelfde manier als vroeger gewerkt, alleen nu met beton waar vroeger bakstenen werden gebruikt.

Het is een oplossing die aanspreekt want we hebben inmiddels al enkele soortgelijke vervolgopdrachten gekregen.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 33

ADVERTORIAL | Raadhuisplein Drachten

Tekst: Fiona van Gemert-de Heus

Waterdicht, extra sterk en praktische oplossingen voor Raadhuisplein De plannen voor het Raadhuisplein in Drachten zijn al jaren oud, maar 2,5 jaar geleden kon eindelijk begonnen worden met de sloop van het verouderde winkelcentrum om plaats te maken voor het nieuwe. Recent is het eerste deel opgeleverd en de laatste fase van het complex, dat in 2016 wordt afgerond, is gestart.

Onder bijna het gehele Raadhuisplein bevindt zich een parkeergarage van één laag; de grootste parkeervoorziening van Drachten die ervoor zorgt dat je droog in het winkelcentrum kunt komen.

Alleen de bestaande flatgebouwen zijn niet onderkelderd. Gezien de beperkte ruimte is gekozen voor de Alvonwand in plaats van in het werk gestorte wanden in tijdelijke bekisting. Ben Kruseman van CRH Structural, waar Alvon toebehoort, kan uitleggen waarom. “Overal rondom de put zijn damwanden geslagen om een tijdelijke waterdichte kelderbak te maken. Omdat het project zich tussen bestaande bebouwing vindt, heb je weinig ruimte. Daarom wordt direct tegen de damwand de prefab Avlonwand geplaatst. Deze wand heeft aan de binnen- en buitenkant een betonnen schil waartussen het beton wordt gestort, zodat massieve wanden ontstaan. De binnenste schil hoeft niet afgewerkt te worden en de grijze betonkleur blijft in zicht.” Ondanks dat de kelder gedeeltelijk in het grondwater is gebouwd, is de kans op lekkage vrijwel uitgesloten. De naden worden grondig gekit. Avlon verzorgt een deel van de engineering en doordat de wanden met veel praktijkbegelei-

34 | BETON- & STAALBOUW

ding over maatvoering en de manier van stellen worden geleverd, kunnen de ploegen van de aannemer ze zelf monteren.

KALKZANDSTEEN CRH Structural is ook boven de grond bij het project betrokken. Het bedrijf heeft meerdere merken in de markt die nodig zijn om een casco te bouwen, zoals kalkzandsteen, prefabbeton en alle materialen voor de ruwbouw. Recentelijk is het aanbod uitgebreid met een nieuw type vloer, de SlimLine. De meeste niet dragende (separatie)wanden in de winkels en kelder zijn van Calduran lijm-en vellingblokken gemaakt. Het vrijstaande horeca gebouw kent een casco van kalkzandsteen elementen.

STERKE VERDIEPINGSVLOEREN In een aanzienlijk deel van de gebouwen is gekozen voor Dycore schilvloeren, eveneens van CRH Structural. “Eigenlijk zijn deze vloeren te vergelijken met de Alvonwand: het is een dunne betonnen schil van circa 7 centimeter, die als 'verloren bekisting' dienst doet en fraai zichtwerk oplevert.

Op de schil worden alle benodigde leidingen, con-

structieve wapening etc. gesteld. Daarna wordt de betonnen druklaag gestort. Je krijgt dus massieve verdiepingsvloeren”, vertelt Kruseman. “Constructief heb je met deze vloeren veel meer vrijheid, want door de hoeveelheid wapening en de te kiezen totale dikte kun je bepalen hoe sterk de vloeren worden. Doordat in dit project gedeeltelijk sprake is van een balken- en kolommenstructuur, grote overspanningen voorkomen en de stabiliteit deels uit het raamwerk komt, is een breedplaat het meest efficiënt.”

CRH Structural en de onderliggende merken werken aan verdergaande integratie, zodat vergelijkbare projecten als het Raadhuisplein voortaan nog efficiënter aangepakt kunnen worden. Kruseman: “Door die synergie kunnen we met minder contactpersonen Zorgen voor een betere constructieve afstemming, advisering, voorbereiding, etc.

Het is dus mogelijk om integraal te werken en op die manier bij te dragen aan optimalisatie en kwaliteitsverbetering. We zetten steeds sterker in op BIM en willen in het ontwikkelstadium graag als co-maker meewerken.” ❚

ADVERTORIAL | Raadhuisplein Drachten

StressDeck

Build more with less ®

BubbleDeck

International Light Weight Concepts

www.bubbledeck.nl

Tel: +31 (0) 71 – 521 03 56

Het beste in afbouw!

Alvon, Calduran Kalkzandsteen, Dycore Systeemvloeren en Heembeton hebben hun krachten gebundeld in één organisatie: CRH Structural.

Samen bieden wij alle wand-, vloer- en casco-oplossingen voor de woningen utiliteitsbouw. We zijn dé ruwbouwpartner voor bouwend Nederland.

Postbus 97, 3840 AB Harderwijk | Einsteinstraat 5, 3846 BH Harderwijk T +31 (0) 341 464 000 | E info@crhstructural.nl | I www.crhstructural.nl

Dekvloeren Stuk- en Spuitwerk Gipsblokken Tegelwerk Buitengevel isolatie systemen Scan- en schilderwerk Julianaweg 147

Tel: 0299-365160

info@grootafbouw.nl

1131DH Volendam

Fax: 0299-369201

www.grootafbouw.nl

ADVERTORIAL | Raadhuisplein Drachten

Tekst: Fiona van Gemert-de Heus

Stalen hekken en trappen voor Raadhuisplein Alle hekken voor de balkons, trappen en galerijen voor het project Raadhuisplein komen van Metaalsluis. Ditzelfde bedrijf leverde ook het staal en de trappen voor de nieuwbouw in dit project. Op dit moment wordt gewerkt aan een veertig meter hoge stalen liftconstructie. De expertise van Metaalsluis, onderdeel van Van der Sluis Technische bedrijven, komt in dit project dan ook goed tot zijn recht. Het bedrijf adviseert, ontwerpt, produceert, assembleert en installeert stalen constructies, ondersteuningsconstructies, trappen, bordessen, hekwerken en stalen toebehoren voor woning-, utiliteitsbouw en industrie.

“Wij zijn hét adres als het gaat om alle soorten metaalconstructies voor utiliteits- en woningbouw, zoals hekwerken in vele soorten en maten, spiltrappen, luifels, kunstwerken, kapspanten en complete fabriekshallen”, verduidelijkt Metaal-

36 | BETON- & STAALBOUW

sluis. Opdrachtgevers kunnen besparen op tijd en nazorg omdat Metaalsluis een compleet pakket levert, vanaf het ontwerp tot en met de montage.

Uitgangspunt is steeds een veelzijdige constructie ontwikkelen die niet alleen voldoende draagkracht

biedt, maar die tevens esthetisch verantwoord én betaalbaar is. “Met onze jarenlange ervaring weten wij als geen ander dat al het staalwerk aan hoge kwaliteitsnormen moet voldoen. Iedere constructie vraagt om een eigen benadering. Graag

ADVERTORIAL | Raadhuisplein Drachten

denken wij vanaf de prijsvorming tot de uitvoering mee met onze opdrachtgevers. Zij krijgen een complete werkomschrijving met offerte, helemaal afgestemd op hun wensen, zodat zij tijdens het project niet voor verrassingen komen te staan.”

Tijdens het gehele traject blijft Metaalsluis nauw betrokken. “Van de start tot de montage werken we samen met de klant aan een optimaal product.

We anticiperen op hun wensen en toetsen deze op constructieve haalbaarheid en aan geldende normen. Het houdt dus niet op bij het maken

betrokkenheid is onze klant ervan verzekerd dat het product volgens de hoogst mogelijke kwaliteit wordt geproduceerd en gemonteerd.”

TACHTIG JAAR Metaalsluis behoort tot de L.M. van der Sluis Holding BV (nu Van der Sluis Technische Bedrijven), dat in 1934 als wagenmakerij startte in Genemuiden. Het bedrijf levert al tachtig jaar bijdragen aan de bouw of renovatie van woningen, bedrijven, instellingen, fabrieken en agrarische bedrij-

de agrarische sector. “De bedrijfsonderdelen hebben elk hun eigen specifieke, technische kennis in huis, maar ze hebben ook veel met elkaar gemeen. Ze bieden stuk voor stuk betrouwbaarheid, deskundigheid en kwaliteit. Een combinatie die steevast leidt tot succes. Zij vormen een sterke en betrouwbare partner voor elk integraal en duurzaam bouwproces.”

Nog altijd vanaf dezelfde locatie aan de Kamperzeedijk in Genemuiden en inmiddels onder

‘Uitgangspunt is steeds een veelzijdige constructie ontwikkelen die niet alleen voldoende draagkracht biedt, maar die tevens esthetisch verantwoord en betaalbaar is.’ van een tekening. Sterker nog, zodra het product gereed is, komen wij langs voor de montage. De medewerkers van onze montagedienst zijn vakbekwaam en uiterst betrokken. Mede dankzij onze

ven. Naast Metaalsluis voor metaalconstructies omvat het ook nog de werkmaatschappijen Loodsluis, Verwarmingssluis, Electrasluis en Versan voor installatietechniek en Landbouwsluis voor

aanvoering van de derde generatie Van der Sluis, bedienen de Van der Sluis Technische Bedrijven Nederland snel en vakkundig. Dagelijks geven de bedrijven werk aan circa vijfhonderd mensen. ❚

BETON- & STAALBOUW | 37

NIEUW LAAKHAVEN - SLOTERVAART | Parkeergarage

Tekst: Fiona van Gemert-de Heus

Staalconstructie maakt parkeergarages modulair Een nieuwe parkeergarage is één van de eerste gebouwen die gerealiseerd wordt op Nieuw Laakhaven in Den Haag. Omdat het industrieterrein, waar straks gewerkt, gewoond en gecreëerd kan worden nog in ontwikkeling is, bouwt Ballast Nedam bovengronds een ‘modulaire parkeergarage’, die later nog uitbreidbaar is. Nu worden drie parkeerlagen gebouwd met ruim honderd parkeerplekken. Later kunnen hier nog vier lagen aan worden toegevoegd.

MCS Parkeergarage impressie parkzijde

Hetzelfde concept wordt inmiddels ook toegepast voor de parkeergarage van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Sanquin Bloedbank en Medisch Centrum Slotervaart. De staalconstructie voor beide garages wordt geleverd door Kampstaal. Kampstaal deed hiervoor ook

38 | BETON- & STAALBOUW

de engineering in het voortraject, wat het berekenen en uittekenen van de details betreft.

Hoewel Kampstaal de volledige engineering uit handen kan nemen, denkt het bedrijf bij deze parkeergarages vooral mee over het finetunen van de details. “Wij berekenen de details

zo, dat ze afgestemd worden op ons machinepark. Hoe beter je dat in de vingers hebt, hoe beter je het kunt maken”, vertelt Willem Schra van Kampstaal. In de fabriek staan veel machines, die digitaal aangestuurd kunnen worden.

Ondanks dat Slotervaart drie keer zo groot is

NIEUW LAAKHAVEN - SLOTERVAART | Parkeergarage

als Laakhaven, geeft dit voor Kampstaal geen problemen. “Je bent er langer mee bezig, maar het principe is hetzelfde.” Behalve dat het bedrijf het staal levert, monteert Kampstaal ook de prefab vloerelementen. “Ons zusterbedrijf Beijer Constructie in Meppel maakt en monteert de trappen, de engineering doen we gezamenlijk. Alles staat in één model, want dan weet je zeker dat het past, als ze het zo maken als wij het getekend hebben.”

MECANOCONSTRUCTIE De modulaire parkeergarage kan uitgevoerd worden als een demontabele constructie. Om te zorgen dat de parkeergarage op termijn uit

elkaar gehaald kan worden om elders opnieuw te worden opgebouwd in dezelfde of een andere vorm, moet met een aantal zaken rekening worden gehouden. “In principe kan elke staalconstructie gedemonteerd en gemonteerd worden. Het is als een mecanoconstructie. Alleen met beton kan dat niet. Je moet dus onderzoeken wat bouwkundig tegen de constructie aan zit. In deze projecten werken we daarom met losse prefab betonelementen. Ze worden gekit, maar dat kun je later weer loshalen”, legt Schra uit. Zeker op de krappe locaties waarop gebouwd wordt, is het een pre als de constructie uit prefab onderdelen wordt opgebouwd, zodat de overlast sterk wordt beperkt.

Zowel Laakhaven als Slotervaart krijgen overigens geen stalen uitstraling; ze worden met bamboe afgewerkt, dat als afscherming in de gevel wordt verwerkt. De constructie van Kampstaal voorziet al in de gaten hiervoor. Omwille van de duurzaamheid worden de parkeergarages beide verzinkt en bij Slotervaart wordt op het zink ook nog een kleur aangebracht. “De helft ligt al klaar in de fabriek en de eerste partij is al weer uit de verzinkerij”, vertel Schra enthousiast in week 25 – enkele weken voor de start van de montage. In week 32 moeten de staalconstructie en de vloerplaten van Slotervaart, samen met de trappen en hekken zo’n 750 ton staal, klaar zijn, Laakhaven volgt (ca. 110 ton staal) in week 35. ❚

MCS Parkeergarage impressie boulevardzijde

BETON- & STAALBOUW | 39

PRODUCTPRESENTATIE | Scia Engineer 14

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen | Beeld: Nemetschek Scia

RELEASE VAN SCIA ENGINEER 14

Open ontwerpcontroles, uitgebreide sterkteberekeningen en Open BIM Nemetschek Scia, dat in 2014 haar 40-jarig bestaan viert, presenteert de release van Scia Engineer 14. In deze upgrade, die wordt gelanceerd onder de naam Expanding Design, ligt de nadruk op transparante ontwerpcontroles en krachtige sterkteberekeningen. Het programma stimuleert communicatie en Open BIM meer dan voorheen. Ontwerpers en fabrikanten uit de beton- en staalwereld kunnen de nieuwe functionaliteiten toepassen voor uiteenlopende projecten

Scia Design Forms User 5.1

Nemetschek Scia is één van de wereldleiders in de ontwikkeling van software voor structural design, analyse en fabricage, die het Open BIM proces ondersteunen. Accountmanager Rob van den Berg zegt: “We hebben alleen meer dan duizend gebruikers in dit kleine kikkerlandje en dat is iets om trots op te zijn. Scia Engineer heeft veel gebruikers van het eerste uur en daar komen er dagelijks nog steeds bij. Dit heeft enerzijds te maken met de mogelijkheden van de software. Anderzijds kunnen wij bogen op een fantastische helpdesk, die er mede voor zorgt dat wij een prima relatie met onze klanten opbouwen. Met Scia Engineer 14 wordt aan constructeurs een vertrouwd programma gepresenteerd dat met de nieuwe functionaliteiten beter aansluit op de ontwerpbehoeftes.”

OPEN ONTWERP CONTROLES Scia Design Forms User 5.1-2

'Met Scia Engineer 14 wordt een vertrouwd programma gepresenteerd dat met nieuwe functionaliteiten beter aansluit op de ontwerpbehoeftes.'

40 | BETON- & STAALBOUW

In de laatste versie van de software is de integratie met Design Forms opgenomen. Deze scripting tool geeft de gebruiker de mogelijkheid om zelf berekeningen en controles te schrijven. Dit vormt feitelijk de basis voor open ontwerp controles.

De software is in de basis modulair van opzet en daardoor kunnen gebruikers de nieuwste functionaliteit eenvoudig aan hun bestaande configuratie toevoegen. Van den Berg: “Niet elke gebruiker stelt dezelfde eisen aan de software.

We hebben sinds kort naast de veelomvattende

Editions de Small Business Packs om de instapdrempel te verlagen. Veel functionaliteit voor een aantrekkelijke prijs. We willen iedereen de mogelijkheid geven om met de software te werken. Van de constructeur op het zolderkamertje tot het grote internationale ingenieursbureau.

Er is geen beter moment om in te stappen dan nu. Ook beton- en staalconstructeurs kunnen hun ontwerpmogelijkheden uitbreiden door zelf ontwikkelde berekeningsmethodes te koppelen aan het eindige elementenmodel. De constructeur heeft volledig inzicht in welke methodes en formules worden gebruikt voor een controle.

Daarmee is de software volledig transparant.

We elimineren het black box gevoel.”

De toegepaste berekeningsmethoden, formules en resultaten worden verwerkt in het Engineering Report, waarbij de gebruiker de keuze heeft voor een beknopte of uitgebreide uitvoer. Van den Berg: “Het zal de vertrouwde gebruikers opvallen dat we voor de nummering van de versie zijn afgestapt van de duizendtallen. Daar zit een gedachte achter.

Door de toepassing van open ontwerpcontroles, kunnen we zelf ook sneller ontwikkelen.

Nieuwe en vooruitstrevende functies worden traditiegetrouw ondergebracht in een opvolgende versie. De mogelijkheid bestaat dat we meerdere versies per jaar lanceren. Dan is het logisch om die versies niet meer de jaargangen mee te geven.”

PRODUCTPRESENTATIE | Scia Engineer 14

Scia Design Forms-beam to column connection

3Dstresses with zoom

UITGEBREIDE STERKTEBEREKENINGEN Er is bij versie 14 veel aandacht besteed aan de belangrijkste functionaliteit van de software: de sterkteberekening. “Met Automatic Mesh Refinement signaleert Scia Engineer 14 slim waar de netgrootte moet worden verfijnd, hetgeen leidt tot nauwkeuriger resultaten”, aldus Van den Berg. “Een nieuw resultatenvenster geeft constructeurs een natuurgetrouw beeld van de verplaatsingen en spanningen bij staven. In een interactieve 3D-projectie zien zij in een oogopslag het gedrag van een structuur, wanneer daarop lasten zijn aangebracht.”

'Het software programma stimuleert communicatie en Open BIM meer dan voorheen.'

3Dstructure Open Design

DRIJVENDE KRACHT ACHTER OPEN BIM Scia Engineer 14 vergroot de uitwisselingsmogelijkheden door de ondersteuning van de nieuwste versies van diverse CAD-software. Bovendien blijft Scia Engineer, als enige IFC 2x3 gecertificeerde structural analysis programma, de drijvende kracht achter Open BIM voor CAE, zodat het voor ontwerpers, aannemers en fabrikanten eenvoudiger is om modellen uit te wisselen, ongeacht welke software zij kiezen.” ❚

Concrete check + Print preview

BETON- & STAALBOUW | 41

MVO Netwerk Beton

MVO NETWERK BETON ONDERZOEKT DE KANSEN VAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE

‘De betonketen heeft veel te winnen bij de circulaire economie’ In de betonsector valt veel winst te behalen met de circulaire economie. Dat zeggen Evert Schut, projectmanager van het MVO Netwerk Beton en architect Jack van der Palen, voorzitter van de werkgroep circulaire economie van het MVO Netwerk Beton. In dit netwerk zetten meer dan dertig bedrijven en brancheorganisaties samen de schouders onder verduurzaming en innovatie van de betonketen.

De productie van cement – het belangrijkste bestanddeel van beton – veroorzaakt wereldwijd gezien circa 5 procent van de CO2-uitstoot. In Nederland lag de uitstoot van de betonketen in 2010 op circa 1,6 procent. De deelnemers aan het MVO Netwerk Beton zetten zich in om hun impact op het milieu nog verder te verminderen. Afspraken hierover staan in de Green Deal Verduurzaming Betonketen (2011) en de overeenkomst Concreet 1.0 (2012). Eind van dit jaar moet het vervolgplan Concreet 2.0 er liggen. Milieu-adviesbureau CE Delft heeft vorig jaar berekend dat de betonketen tot 30 procent op de CO2-uitstoot kan besparen en heeft daarvoor handelingsperspectieven voorgesteld.

IN BEWEGING Zeven hiervan worden nu in werkgroepen uitgewerkt in concrete actieplannen, waaronder de werkgroep circulaire economie. Deze werkgroep circulaire economie bestaat uit veertien leden, vertegenwoordigers van betonproducenten, aannemers, recyclingbedrijven, brancheorganisaties, adviesbureaus en de overheid. Sinds de start in november 2013 hebben zij de kansen en belemmeringen in kaart gebracht om te komen tot een circulaire betonketen. Na de zomer komen ze tot een Roadmap met individuele én gezamenlijke activiteiten. Voorzitter Jack van der Palen. “Binnen de groep is het bewustzijn van de circulaire economie gegroeid. Belangrijker nog is het vertrouwen dat er is ontstaan tussen de deelnemers. Partners uit de betonketen zitten in dit netwerk voor het eerst echt samen om tafel, van recyclingbedrijven

42 | BETON- & STAALBOUW

tot grondstoffenleveranciers. Ze maken kennis met elkaars werk en belangen en denken nu samen na over oplossingen. Daardoor komt de transitie nú al in beweging.”

VAN ONTWERP TOT SLOOP In de circulaire economie krijgen grondstoffen en bouwdelen keer op keer een nieuw leven, doordat ze liefst zo hoogwaardig mogelijk worden hergebruikt. Dat vraagt om een compleet andere manier van denken en werken dan we gewend zijn.

Bouwdelen moeten na gebruik goed te demonteren zijn. Het gebouw of kunstwerk moet zo gedetailleerd worden dat deze tijdens de sloop niet verontreinigd wordt door andere materialen zoals zand of gips. Zo zijn bij recycling de oorspronkelijke grondstoffen weer inzetbaar voor nieuw beton. “Dat stelt eisen aan het ontwerp. Maar we bekijken ook wat dit betekent voor eigendom en gebruik of voor de rol die partijen in de kringloop op zich nemen.”

SPRONG VOORUIT Evert Schut, projectmanager van het MVO Netwerk Beton: “Betonrecycling is op zichzelf niets nieuws. Vanuit de circulaire economie kunnen we echter ook echt een sprong vooruit maken: niet alleen grind in beton vervangen, maar ook het zand en op den duur zelfs het cement. Hiermee kunnen we de materiaalkringloop sluiten en boeken we milieuwinst door een aanzienlijk betere CO2-prestatie. Circulair beton is niet zozeer een manier om onze huidige afvalproblemen op te lossen, maar vooral een manier om te komen tot een hogere

SCAN WITH

kwaliteit producten, die ook in volgende levenscycli volwaardig kunnen worden ingezet. Om dat hoogwaardige beton te kunnen maken, kunnen zowel primaire als secundaire grondstoffen worden ingezet, zolang die voldoen aan de hoge kwaliteitseisen die wij voor circulair beton voor ogen hebben. Een voorbeeld is beton met een optimale korrelverdeling, waardoor een hoogwaardiger product mogelijk is met minder cement, ook in volgende levenscycli.”

Terug naar Jack van der Palen. Als architect ziet hij de circulaire economie als een lonkend toekomstperspectief voor de bouw: “Zowel de gebouwde omgeving als het bouwproces zelf gaan erop vooruit.” De mogelijkheden liggen in het hergebruiken van beton, ecosystemen en het verminderen van transportkosten, maar ook in nieuwe technologie en anders ontwerpen en bouwen.

“In de bouw kunnen allerlei ketens gesloten worden. Daarvoor moeten we alleen wel greep krijgen op het bouwproces, de grondstoffen en de financiering,” zegt Van der Palen. “En dat is complex in deze sector. De levensduur van de onderdelen van een gebouw loopt uiteen van tien jaar voor de binnenwanden tot vijftig jaar of meer voor de betonnen constructie. Die complexiteit zien we terug in de financiering.”

KWALITEIT WAARBORGEN Naast de eigenaar van het gebouw is ook de leverancier van grondstoffen en materialen verantwoordelijk voor hergebruik: “Die kan immers de

MVO Netwerk Beton

Voor de bouw van het Infoversum, een 3D theater in Groningen, is een derde van het grind in de betonlaag van het gebouw gerecycled en is het cement voor een derde deel aangevuld met vliegas.

kwaliteit waarborgen, waardoor materialen kunnen terugkeren in de keten. Om te weten welke materialen en samenstellingen er gebruikt zijn in gebouwen, zouden gebouwen ook een grondstoffenpaspoort moeten hebben. De vraag is alleen waar we die informatie het best kunnen opslaan, zodat die voor langere tijd toegankelijk blijft.”

GAT De betonketen moet zich opnieuw positioneren, stelt Van der Palen. Van mortelfabrikant tot recyclebedrijf; alle partijen in de keten doen mee om het traject van ontwerpen tot slopen circulair te maken “Er is veel kennis van duurzaam betongebruik, maar die wordt nu onvoldoende benut door het gat tussen ontwerp en uitvoering. De architect maakt een mooi plan, waarna met een aanbesteding wordt bepaald wie het beton gaat storten en de installaties gaat aanleggen. Dan is het maar de vraag of de geselecteerde partijen weet hebben van circulair bouwen.” Daarom moet het bouwproces volgens Van der Palen zo worden georganiseerd, dat de hele keten daarbij gedurende het hele traject betrokken blijft. “Om de juiste grondstoffen te kunnen aanleveren, moet zelfs de mortelfabrikant al zicht hebben op afvoer en recy-

cling, om te weten wat de optimale samenstelling zou moeten zijn. En door bij de bouw al rekening te houden met recycling, kan vermenging van materialen worden voorkomen, zodat die kunnen worden hergebruikt.”

WAARDECREATIE In de circulaire economie is het uitgangspunt waardecreatie voor de hele keten, in plaats van het individueel belang, vertelt Van der Palen.

“Waarde kunnen we creëren op verschillende niveaus. En alleen als we de hele keten in ogenschouw nemen.

Waardecreatie betekent dat ook dat we de gezamenlijke kennis in de keten benutten om de waarde en de kwaliteit te vergroten van grondstoffen en processen. In de bouwketen kunnen we verschillende coalities op kennisniveau maken. Niet op basis van monoculturen, maar van gelijkgestemde bedrijven. Met een transparante instelling waardoor deelnemers ook de waarde in de keten van de andere bedrijven zien en zich daarvoor willen inzetten. Daar heb je een lange termijn visie voor nodig.

Maar dat geldt ook als je de tijdsspanne van beton vijftig of honderd jaar bekijkt.” ❚

KETENS LOKAAL ORGANISEREN Een kleinschalige, lokale aanpak is geschikt om stappen naar de circulaire economie te zetten, aldus architect Jack van der Palen. “Zo kun je dat langs korte lijnen organiseren en de kringlopen sluiten.”

Hoewel de circulaire economie meer inhoudt dan dat, is hergebruik van bestaand beton een eerste stap. In de stad Groningen leidt Van der Palen een plaatselijk betonnetwerk, waarin bouwers, betonmortelcentrales, recyclingbedrijven, slopers en de gemeente Groningen sinds 2010 samenwerken om verspilling van gebruikt beton te voorkomen. “Veel gebruikt beton verdween onder nieuwe wegen, terwijl wij in de stad Groningen juist betongranulaat misten voor – hoogwaardiger – hergebruik in onze bouwactiviteiten.” Dankzij de samenwerking binnen het netwerk kon tien procent van het grind worden vervangen door betongranulaat en daarmee worden bespaard op aanvoer en transportkosten.

SCAN WITH

BETON- & STAALBOUW | 43

AMSTERDAM | RAI Amtrium

DUURZAAM AMTRIUM IN AANBOUW Op 2 oktober 2013 is Amsterdam RAI gestart met de bouw van het Amtrium op de hoek van het Scheldeplein. Het nieuwe multifunctionele congres/kantoorgebouw is ontworpen door Benthem Crouwel Architekten en zal als eerste congrescentrum van Nederland het BREEAM-NL Excellent niveau behalen. Het ondergrondse gedeelte is op bijzondere wijze gerealiseerd door MultiBouwSystemen (MBS).

Foto: BAM Utiliteitsbouw

Het Amtrium is een multifunctioneel kantooren congresgebouw. De vernieuwde congresfuncties verbeteren straks de functionaliteit van de hallen 4 en 5 van RAI en voltooien de ‘congresroute’ door het gehele RAI-complex. Het ontwerp gaat volgens Benthem Crouwel Architects naadloos op in het huidige complex en biedt tegelijkertijd een nieuwe, moderne uitstraling.

Het meest in het oog springende element is, naast het atrium op de kantooretages, de verticale kas voor ‘city farming’. Zo levert het gebouw straks de eigen groenten en kruiden voor het restaurant.

GEEN OVERLAST Bij de ontwikkeling van het Amtrium worden de meest duurzame technieken toegepast. Am-

44 | BETON- & STAALBOUW

sterdam RAI streeft met haar partners als eerste congrescentrum in Nederland naar het BREEAM-NL Excellent niveau. Dit is het keurmerk voor duurzaamheid dat wordt beheerd door de Dutch Green Building Council (DGBC).

“Duurzaamheid en minimale overlast was voor beurs- en congrescentrum RAI een absolute vereiste bij de aanbesteding van de nieuwbouw”, vertelt Wim van Looijengoed van MBS. “Bij de bouw moet rekening worden gehouden met de evenementen die plaatsvinden in deze periode zodat deze geen last ondervinden van de bouwwerkzaamheden. Er zijn feitelijk drie gouden regels vastgesteld: geen geluidsoverlast, geen visuele overlast en een gegarandeerde bereikbaarheid.”

AFZINKKELDER In de aanbestedingsfase is MBS door hoofdaannemer BAM Utiliteitsbouw benaderd voor de realisatie van de afzinkkelder. Want om aan de gestelde vereisten te voldoen, was een afzinkkelder volgens Wim van Looijengoed het meest geschikt om het ondergrondse gedeelte te realiseren. “De traditionele bouwmethode met stalen damwanden viel hierdoor af. Afzinken heeft als voordeel dat de geïsoleerde kelderwand tot op de erfgrens geplaatst en afgezonken kan worden. Zelfs vlak naast bestaande funderingen op staal of houten palen. Het is volledig trillingvrij en veroorzaakt geen geluidsoverlast en het levert een tijdsbesparing op, doordat er vooraf geen bouwkuip in het werk gemaakt hoeft te worden. De geprefabriceerde kelderwanden van 22 en 27 meter lengte

AMSTERDAM | RAI Amtrium

(30 centimeter dik) vormden samen met het stalen stempelraam tijdens het afzinken de bouwput, die strak tegen de bestaande gevel van de RAI is gesitueerd. Tijdens het afzinken vond in de omgeving een continue monitoring plaats en werd gecontroleerd op trillingen, zettingen en gevolgen van bemaling.”

LEEGGRAVEN De kelderwanden voor het Amtrium zijn in de fabriek van MBS in Vianen geprefabriceerd en in een enkele dag op de bouwplaats aan elkaar gekoppeld. Wim van Looijengoed: “De bodemloze kelderbak is van binnenuit leeg gegraven, zodat deze kon zakken. Het afzinken is gecontroleerd uitgevoerd met grondankers en hydraulische vijzels, die de kelderwanden – aan onderzijde voorzien van een snijmes – in de grond drukten. Het afzinken heeft twee weken in beslag genomen. Daarna zijn de palen op hoogte gesneld en is de geïsoleerde keldervloer waterdicht tussen de afgezonken kelderwanden gestort op funderingspalen. Tijdens het afzinken is de omgeving nauwlettend gemonitord met behulp van peilbuizen en zettingsmeters, omdat het grondwater werd verlaagd. Door de kortstondigheid, de precisiebemaling en de monitoring van de omgeving is er aantoonbaar geen risico op zettingen en droogstand van de palen in de omgeving.”

REDUCTIE FAALKOSTENRISICO De Nederlandse bodem zorgt, zeker in Amsterdam, vaak voor verrassingen, stelt Wim van Looijengoed. “Dit is een grote uitdaging bij het maken van binnenstedelijke bouwkuipen. Doordat de MBS-afzinkkelder langzaam maar gecontroleerd zakt en droog word uitgegraven, zijn onverwachte obstakels vrij gemakkelijk van onder de kelderwanden te verwijderen en af te voeren. Dit levert een enorme reductie op van het faalkostenrisico ten opzichte van het traditionele drukken van stalen damwanden. De minimale overlast, trillingvrije bouwwijze en de natuurlijke voordelen van prefab beton zorgen ervoor dat op simpele wijze de Lean planning bewaakt kan worden.

BAM Utiliteitsbouw kon direct na het afzinken de overige funderingen en begane grondvloeren tegen de afgezonken kelderwanden aan storten.”

Naar verwachting wordt het Amtrium in mei 2015 opgeleverd.

Wim van Looijengoed: “In toenemende mate wordt de afzinkmethode ook inpandig toegepast.

Dan wordt de bestaande vloer uit een pand gesloopt, funderingspalen aangebracht en de kelder bekist, geïsoleerd, gewapend en in het werk gestort. Na het uitharden wordt de bekisting verwijderd en de kelder inpandig afgezonken. Een voordelige manier van duurzame ruimtewinning en funderingsherstel.” ❚

DUURZAAM EN ECOLOGISCH ONDERGRONDS BOUWEN … ZÓNDER BOUWKUIP U wilt écht milieuverantwoord en duurzaam ondergronds bouwen? Zónder risico voor scheuren dan wel verzakkingen bij omliggende bebouwingen?

Zónder chemische bodeminjectie en oxiderende damwanden? En minder grondwateronttrekking (dus minder leges, heffingen, langdurige provinciale onttrekkings- en lozingsvergunningen, etc.)?

8 meter diep

AFZINKKELDERS ® 1

2

De kelderbak wordt zonder vloer op het maaiveld geplaatst (eventueel zelfs strak tegen een bestaande bebouwing).

Tijdens het uitgraven van de kelderbak en het afzinken ontstaat er geen omgevingsschade.

Dus werken zónder risico’s en faalkosten.

MBS-advertentie - 200x130 E.indd 1

3

Nadat de kelder op het gewenste peil is gezakt, wordt de kelder- en dekvloer gestort en 100% waterdicht afgewerkt.

DÉ OPLOSSING IN DICHTBEBOUWDE GEBIEDEN Postadres: Postbus 115 3760 AC Soest

Bezoekadres: Energieweg 2 3762 ET Soest

T. +31 (0)35 - 588 18 88 info@kelderbouw.nl afzinkkelder.nl

BETON- & STAALBOUW | 45 28-03-14 13:47

THEMA | Certificeren

Tekst: Lieke van Zuilekom

IS UW BEDRIJF KLAAR VOOR HET AFGEVEN VAN CE-MARKERING NEN-EN 1090-1?

Breng uw productie­ proces in kaart Bedrijven die constructieve stalen of aluminium onderdelen op de markt brengen, moeten sinds 1 juli jongstleden gecertificeerd zijn volgens NEN-EN 1090. Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor fabrikanten, maar ook voor opdrachtgevers, ontwerpers, ingenieursbureaus en tekenbureaus.

De CE-markering is een vervolg op de NEN-EN 1090-2 normering, die in 2008 is opgesteld en sinds 2009 in alle STABU-bestekken wordt vermeld. “In NEN-EN 1090-2 staan alle technische

eisen waaraan constructieve stalen of aluminium onderdelen moeten voldoen”, vertelt Bert van Beek, directeur bij Telford Consult BV. “Deze norm bestaat al lang. Wat nu echter voor verwarring zorgt, is de

toevoeging van de NEN-EN 1090-1, dat gaat over de CE-markering. Voor een aantal bedrijven heeft deze markering consequenties, maar eigenlijk is het niet meer dan een administratieve toevoeging. Bedrijven moeten namelijk sinds 1 juli kunnen aantonen dat zij werken volgens de technische regels die in NEN-EN 1090-2 staan omschreven.”

Bert van Beek heeft de Nederlandse vertaling van NEN-EN 1090-1 en NEN-EN 1090-2 opgesteld. Hij heeft zitting in de Nederlandse NEN commissie Vervaardiging Van StaalConstructies (VVSC) en vertegenwoordigt Nederland in de Europese CEN commissie TC 135WG15, die verantwoordelijk is voor de EN 1090. Volgens hem voldoen veel bedrijven niet volledig aan de 1090-2-eisen. En dat kan, met de invoering van de CE-markering, voor problemen gaan zorgen. “Bedrijven zetten al sinds jaar en dag op hun offertes dat zij leveren volgens NEN-EN 1090-2. In de praktijk is dit echter vaak niet het geval. En bedrijven die het wel doen, kunnen dit lang niet altijd aantonen. Daar komt nu dus verandering in.”

Om in aanmerking te komen voor de certificering volgens EN 1090-1, moeten bedrijven hun bedrijfsprocessen nauwkeurig op papier zetten, vertelt Jeroen Seip, directeur van 2Consulting. Seip begeleidt kleine(re) bedrijven bij het opstellen van een fabricagehandboek. “Alle bedrijven volgen een

46 | BETON- & STAALBOUW

THEMA | Certificeren

vaste productieprocedure, deze procedure staat echter zelden op papier. Bedrijven zijn vaak zo druk met de dagelijkse gang van zaken, dat ze hier niet aan toekomen. Bovendien hebben ze vaak weinig ervaring in het beschrijven van processen.

Daar kan ik hen bij helpen.” Wanneer het proces op papier staat, moet deze worden getoetst aan de eisen van de norm EN 1090-2. Eventueel moet de productie links en rechts nog wat worden bijgeschaafd, waarna een onafhankelijke instantie het bedrijf controleert en certificeert.

Eigenlijk zouden bedrijven twee jaar geleden al CE-markering moeten afgeven, aldus Van Beek.

“De invoering is twee jaar verschoven, toen bleek dat teveel bedrijven nog niet klaar waren voor de invoering van de markering. Echter nu, twee jaar later, is de situatie niet anders.” Veel bedrijven zijn achterover gaan zitten, vertelt hij. “Op dit moment zijn zo’n zeventig bedrijven gecertificeerd, schat ik.

Terwijl hier zo’n 2500 bedrijven voor in aanmerking komen.” De deadline van 1 juli, hebben de bedrijven niet gehaald. “Afgelopen maart heeft nog een Europese vergadering plaatsgevonden

waarin een aantal landen heeft voorgesteld de termijn nogmaals te verlengen, maar dat is afgeblazen. Wettelijk gezien betekent dit dat bedrijven die hun zaken niet geregeld hebben, vanaf deze zomer geen constructieve stalen of aluminium

Beek. “Steeds meer afnemers zien scherp toe op de normering en de naleving daarvan, ofschoon zij daartoe niet verplicht zijn.” Seip: “Eén van de eisen die in de norm staat, is dat bedrijven een lascoördinator in dienst moeten hebben. Hij moet

‘Bedrijven zetten al sinds jaar en dag op hun offertes dat zij leveren volgens NEN-EN 1090-2. In de praktijk is dit echter vaak niet het geval. En bedrijven die het wel doen, kunnen dit lang niet altijd aantonen’ producten meer mogen leveren, die onder de EN 1090-norm vallen. Doen ze dit wel, dan begaan zij een economisch delict.”

erop toezien dat altijd op de juiste manier gelast wordt en dat de juiste procedures worden gevolgd, door de juiste persoon.”

De ILT, de Inspectie Leefomgeving en Transport ziet toe op de naleving van de EN 1090-1 norm.

“Maar het ILT is niet de enige met wie de productiebedrijven rekening moeten houden”, aldus Van

Bent u benieuwd of uw bedrijf actie moet ondernemen? Op www.contactpuntbouwproducten.nl vindt u een lijst met voorbeelden van constructies die wel en niet vallen onder NEN-EN 1090-1. ❚

BETON- & STAALBOUW | 47

THEMA | Certificeren

CE-MARKERING NEN-EN 1090-1 SINDS 1 JULI VERPLICHT

Europese wetgeving voor stalen en aluminium constructies

Sinds 1 juli moeten bedrijven die constructieve stalen of aluminium onderdelen op de markt brengen voldoen aan de Europese certificering NEN-EN 1090-1. Of zouden moeten voldoen, want veel bedrijven hebben die deadline niet gehaald. “De regelgeving is heel omvangrijk”, legt Ron Mulder van DNV GL uit.

Ron Mulder is Senior Inspector & Auditor Product Certificering bij DNV GL, één van de grootste certificerende instellingen wereldwijd. Meer dan twee jaar geleden, vertelt hij, werd met de voorbereidingen van de NEN-EN 1090-1 begonnen. Eerst vanuit Zweden, later, vanwege de omvang, vanuit Nederland.

NEN-EN 1090-1 is een van de drie toevoegingen aan NEN-EN 1090. In de al langer bestaande

48 | BETON- & STAALBOUW

NEN-EN 1090-2 staan alle technische eisen waaraan constructieve stalen of aluminium onderdelen moeten voldoen, NEN-EN 1090-1 is een toevoeging die gaat over de CE-markering.

Ron Mulder: “Het betreft de wetgeving betreffende alle dragende constructies in bijvoorbeeld gebouwen of bruggen. Die moeten sinds 1 juli aan de Europese wetgeving voldoen.” Dat nog lang niet alle bedrijven deze certificering rond hebben, heeft volgens Mulder voor een

deel te maken met het feit dat ze te laat zijn begonnen met hun voorbereidingen. Maar dat is niet het hele verhaal. “Veel bedrijven wisten niet wat er allemaal op hun af kwam en zijn wat de voorbereidingen betreft ook afhankelijk van de projecten waar ze mee bezig zijn.”

De NEN-EN 1090-1 – die niet alleen gevolgen heeft voor fabrikanten, maar ook voor opdrachtgevers, ontwerpers, ingenieursbureaus en te-

THEMA | Certificeren

kenbureaus – verplicht bedrijven aan allerlei voorwaarden te voldoen. En die voorwaarden zijn bijzonder uitgebreid, aldus Mulder. “Nog niet zo lang geleden hoefde een constructie niet aan een specifieke normering te voldoen, betrof de certificering alleen het laswerk. De NEN-EN 1090-1 geldt echter voor alle aspecten, vanaf de inkoop tot en met het eindproduct.

Dan gaan de eerste gedachten naar het lassen en snijden, coaten en de montage. Maar het is veel omvangrijker, tot en met de bouten en moeren aan toe.”

'In de al langer bestaande NEN-EN 1090-2 staan alle technische eisen waaraan constructieve stalen of aluminium onderdelen moeten voldoen, NEN-EN 1090-1 is een toevoeging die gaat over de CE-markering.'

Vanuit DNV GL is men nu volop bezig bedrijven zo snel mogelijk aan de nieuwe certificering te laten voldoen. Een tracklist is één van de instrumenten die daarvoor wordt ingezet. “Bedrijven kunnen aan de hand daarvan inventariseren hoe ver ze zijn”, zegt Mulder. “Is dat beeld helder, dan doen wij de audit, lichten het bedrijf door. In de praktijk hebben we gemerkt dat bedrijven klem kunnen lopen op de meest uiteenlopende zaken, soms heel kleine aspecten die wij dan voor ze uitzoeken. Zo leren we elke dag nog wel wat bij. Ondernemers kunnen dit ook niet alleen, daar is een uitgebreide expertise voor nodig.”

Is het traject doorlopen en is aan alle eisen voldaan, dan volgt de certificering. Een bedrijf wordt dan ingedeeld in één van de vier executieklassen. “Daarna volgen periodiek audits om te beoordelen of het bedrijf nog aan alle eisen voldoet. Voor ons ligt de focus nu vooral op bedrijven die nog niet gecertificeerd zijn. De deadline van 1 juli is niet gehaald, maar onze verwachting is dat voor het einde van het jaar alle bedrijven die daarvoor in aanmerking komen hun NEN-EN 1090-1-certificering binnen hebben.”

Download gratis de whitepaper ‘Tips voor NENEN 1090’ op www.dnvba.nl/nen1090 ❚

OVER DNV GL DNV GL is een certificerende instelling met wereldwijd meer dan 70.000 uitstaande certificaten. Bij de samenwerking met onze klanten richten we ons niet alleen op hun uitdagingen van vandaag, maar kijken we ook met een bredere blik naar de toekomst.

Elke dag weer helpt DNV GL bedrijven bij het realiseren van duurzame bedrijfsprestaties en het opbouwen van vertrouwen bij stakeholders. Zo maken we de wereld elke dag weer een stukje veiliger, slimmer en duurzamer.

Onze belangrijkste diensten zijn: • Certificering van managementsystemen • TIC - Testen, Inspecteren, Certificeren • Product certificatie • Persoonscertificering • Training

BETON- & STAALBOUW | 49

CERTIFICERING EN TRAINING

NEN EN 1090 ISO 3834 CO2 PRESTATIELADDER

ALS HET GOED IS, IS HET GOED.

Gratis beschikbaar!

Stappenplan met tips en valkuilen ‘Hoe begin ik met de NEN EN 1090’.

Maar verbetering zit in een klein hoekje. www.dnvba.nl/nen1090

Certificeren? Dan moet u voldoen aan de norm. DNV GL toetst u snel en goed. Maar iedereen houdt van opstekers, niet van standjes. Daarom kijken we bij certificering ook naar wat goed gaat en zelfs nog beter kan. Op die gebieden die voor uw bedrijf of organisatie belangrijk zijn.

Aandachtspunten waarop u zélf beoordeeld wilt worden. Certificering die net even verder voert. Want verbetering zit in een klein hoekje.

U kunt ons bereiken via 010 2922 700 of www.dnvba.nl

SAFER, SMARTER, GREENER

THEMA | Certificeren

EN1090: verplichte onzin of echte kwaliteitsverbetering?

EN1090 wordt door velen als verplichte onzin gezien; weer een norm erbij, wederom allemaal regeltjes waaraan je moet voldoen en ook nog een verplichte certificering die alleen maar geld kost. Hebben ze in de Europese Commissie niets beters te doen? Toch is de doelstelling van de CE-markering duidelijk; verbetering op het gebied van duurzaamheid, kwalificatie van personeel, traceerbaarheid en eigen controle en inspectie. Dat zijn ook precies de punten die in EN1090 benadrukt worden.

Natuurlijk kun je discussiëren over de zin van een tabel met toleranties die in veel gevallen zo ruim zijn dat het constructiebedrijf zelf veel nauwere toleranties hanteert. En ook het vastleggen van alle controles en metingen die je doet, is

niet altijd even praktisch, maar het maakt de eigen kwaliteit wel aantoonbaar.

‘Ik lever al jaren kwaliteit en krijg nooit klachten’, klinkt wel heel leuk, maar voldoet heden ten dage toch niet meer aan de eisen van de gemiddelde klant. ›

BETON- & STAALBOUW | 51

To improve your quality of corrosion protection

EN1090 nu echt verplicht, met alle consequenties van dien De verplichte CE markering voor constructieve delen in de bouw is niet door iedereen enthousiast ontvangen. In eerste instantie is door veel bedrijven gereageerd met de gedachte dat het zo’n vaart wel niet zou lopen, vooral omdat de verplichting al een keer uitgesteld is, maar nu is het dan toch echt per 1 juli van dit jaar verplicht.

En nu worden veel bedrijven geconfronteerd met het feit dat ze niet aantoonbaar (gecertificeerd) aan de EN1090 voldoen en dus geen CE markering mogen voeren. Leveren zonder CE is een economisch delict en daarmee riskeert men niet alleen een boete of zelfs bedrijfssluiting, maar ook de verzekeraars zullen bij schade niet uitkeren als blijkt dat het bedrijf niet aan de wettelijke verplichting voldaan heeft.

IFO is een geregistreerde en officiĂŤle Notified Body voor certificeringen volgens de EN1090 in heel Europa. IFO benadert de EN1090 op een praktische manier en geeft ook conformiteitsverklaringen voor oppervlakte behandelende bedrijven af.

Meer info over wat, waarom en hoe EN1090, zie www.EN1090.nu

Belleweg 46, 4104 BJ Culemborg / +31 (0)345 745 090 / info@ifo-nederland.nl

www.ifo-nederland.nl

THEMA | Certificeren

Die wil namelijk niet verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele fouten die elders zijn gemaakt zijn. En als er iets fout gaat of er discussie is, dan wil de opdrachtgever weten waar het materiaal vandaan komt, wat er mee gebeurd is en waar eventuele gebreken ontstaan kunnen zijn. Niet om een schuldige aan te wijzen, maar om toekomstige problemen te voorkomen.

De ervaring die IFO Nederland heeft met certificeren van constructiebedrijven volgens EN1090 is dat de bedrijven, voor een groot deel in de praktijk, al aan de eisen voldoen. Het staat nog niet altijd even goed omschreven in procedures, maar dat is een kwestie van een handboek maken en op papier zetten wat je doet. Wat bij de één beter geregeld is dan bij de ander, is het controleren en het vastleggen daarvan. Als je iets goedkeurt voor de volgende processtap, moet je registreren waar je op controleert, wat het acceptatiecriterium is en dát je het gecontroleerd hebt, zo mogelijk met meetwaarden erbij. Waar hele strenge eisen voor gelden, is het gecertificeerd zijn van de lassers en las coördinator.

Als dat niet in orde is, kan niet gecertificeerd worden volgens EN1090. Overigens heeft IFO een samenwerkingsverband met het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL). Een ISO3834 certificering door NIL wordt door IFO geaccepteerd als zijnde voldoende voor het lasgedeelte van EN1090.

Iets wat nog wel eens onderschat wordt, is het feit dat als je iets uitbesteedt, de betreffende subcontractor ook aan de eisen van EN1090 moet voldoen. Als de subcontractor zelf iets verandert aan de constructie, bijvoorbeeld door lassen of samenbouwen, moet deze ook EN1090 gecertificeerd zijn. Voor oppervlakte behandelende bedrijven geldt dat zij of volgens het FPC van de opdrachtgever moeten werken of zelf aantoonbaar aan de eisen van EN1090 moeten voldoen. In het eerste geval is de opdrachtgever verantwoordelijk voor de controle

daarvan, in het tweede geval heeft die controle al plaatsgevonden door een externe instantie zoals bijvoorbeeld IFO Nederland. Oppervlakte behandelende bedrijven kunnen geen CE-markering voeren.

Al met al ervaren de bedrijven die bezig zijn met EN1090 het wel als verplicht, maar niet als onzin. De norm geeft een aantal specifieke zaken aan die in orde moeten zijn en dat alles bij elkaar zorgt wel degelijk voor kwaliteitsverbetering. ❚

FOCUS VAN EN1090: - Traceerbaarheid - Kwalificatie personeel - Duurzaamheid - Eigen controle en inspectie

OFFICIËLE NOTIFIED BODY Een bedrijf kan alleen maar gecertificeerd worden door een officieel geaccrediteerde Notified Body (NoBo). IFO is via IFO Duitsland een officiële Nobo voor EN1090 certificeringen in heel Europa. Daarnaast geeft zij conformiteitsverklaringen af voor oppervlakte behandelende bedrijven die willen aantonen dat zij aan de richtlijnen van EN1090 voldoen. Voor meer informatie, www.EN1090.nu

BETON- & STAALBOUW | 53

THEMA | Offshore

Tekst: Lieke van Zuilekom

Offshore windmolenparken hebben de toekomst Windenergie is wereldwijd één van de snelst groeiende vormen van duurzame energieopwekking. De komende jaren zullen dan ook overal ter wereld nieuwe windmolenparken worden gerealiseerd, zowel on- als offshore. Ook in Nederland, in ons Energieakkoord staat namelijk dat wij in 2020 ongeveer 4.500 megawatt wind op zee gerealiseerd moeten hebben. Een immense klus, die de Rijksoverheid en ontwikkelaars voor een groot aantal uitdagingen stelt. Nederland kan hiervoor onder andere inspiratie opdoen in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Scandinavië, waar al vele grote offshore windmolenparken zijn gerealiseerd.

WINDPARK NORTHWIND

Eén van die windmolenparken betreft Westermost Rough, dat op acht kilometer uit de kust van Holderness in het Engelse Yorkshire is gebouwd. GS Staalwerken Groep heeft hier, in samenwerking met STX France, een OHVS (Offshore High Voltage Substation) transformatorstation voorzien. “Het transformatorstation dient om de energie van de windturbines op zee aan land te brengen en staat – net als de turbines – op een paalfundering in de zeebodem”, vertelt Mark Smulders, CEO van de Energy-divisie van GS Staalwerken Groep. “Het OHVS is het verzamelpunt waarop alle turbines van het park in serie zijn aangesloten. Het OHVS is op zijn beurt verbonden met het vasteland, waar een tweede transformatorstation in verbinding staat met het hoogspanningsnet.” GS Staalwerken Groep heeft het merendeel van het secundaire staal voor dit OVHS geleverd, waaronder de bootlandings, restingplatforms, ladders en I- en J-tubes.

“Het secundaire staal is gedeeltelijk in Polen en gedeeltelijk in Nederland geproduceerd, waarna alle componenten in Nederland zijn afgewerkt en gecoat”, vertelt Smulders. “Vervolgens zijn de componenten in delen van 4,5 meter breed, veertig meter lang en vijftien ton zwaar per vrachtwagen naar de scheepswerf van STX France in Saint Nazaire vervoerd. Hier is het transformatorstation in elkaar gezet, waarna het geheel per boot naar Engeland is vervoerd.”

Een tweede recent project waaraan GS Staalwerken Groep heeft meegewerkt, betreft Northwind, een windmolenpark op zo’n 37 kilometer voor de Belgische kust. “We hebben hier, in samenwerking met G&G international, het secundair staal voor een veertigtal monopile fundaties alsook voor het OHVS geleverd”, vertelt Smulders. Hij vertelt dat met name de productie van de J-tube kooi voor het OHVS een prestatie op zich was.

“Met een omvang van circa acht bij twaalf meter en een gewicht van meer dan zestig ton werd deze structuur bij GS Staalwerken Rheden in delen geproduceerd en in Vlissingen samengesteld en geladen. En dat allemaal in een doorlooptijd van slechts enkele weken.” Het complete offshore windpark, bestaande uit 72 windmolens, produceert een vermogen van 216 megawatt.

Hiermee kunnen naar verwachting 230.000 Belgische huishoudens van groene stroom worden voorzien, waardoor de CO2-uitstoot met 235.000 ton zal afnemen.

“GS Staalwerken onderzoekt momenteel de onshore windmarkt en is bezig zich hiervoor operationeel voor te bereiden. Om het staal van de onshore windmolenmasten te kunnen fabriceren, hebben we recentelijk een wals aangeschaft dat platen tot tachtig millimeter dik en drie meter breed kan walsen”, aldus Smulders.

Op het OVHS zijn in totaal 35 windturbines aangesloten, elk met een vermogen van 6 megawatt.

Het windmolenpark produceert hiermee 210 megawatt schone energie, genoeg om zo’n 160.000 Britse huishoudens van stroom te voorzien. Om alle turbines met het transformatorstation te verbinden, is circa 53 kilometer aan onderzeese kabels gelegd.

GS Staalwerken Groep is gespecialiseerd in het produceren, conserveren, transporteren en monteren van eenvoudige tot complexe staalconstructies. De groep bestaat uit zeven Nederlandse, twee Poolse en een Portugese vestiging, waarin circa vierhonderdvijftig vakmensen samenwerken aan het realiseren van projecten voor de industrie- en utiliteitsbouw in Nederland

54 | BETON- & STAALBOUW

STUKJE GESCHIEDENIS

THEMA | Offshore

en België. Daarnaast is de groep actief op de Duitse en Poolse markt alsook in de Energy. Niet verwonderlijk, gezien de geschiedenis van het bedrijf. “Mijn vader, Geert Smulders, is in 1966 zijn eigen bedrijf begonnen: de Smulders Groep”, vertelt Mark Smulders. “Het bedrijf was destijds opgedeeld in vier divisies, namelijk Wind Turbine Construction (WTC), High Grade Construction (HC), Machine Construction (MC) en Industrial Construction (IC). In 2010, toen mijn vader besloot de meerderheid van de familieaandelen te verkopen aan Bencis Capital Partners, telde het bedrijf zo’n 1.300 medewerkers.”

Binnen een jaar na de verkoop besloot zoon Mark Smulders om uit de Smulders Groep te stappen. “Op dat moment was ik al veertien jaar verantwoordelijk voor de Poolse vestigingen bin-

nen de Smulders Groep. Vanwege mijn ervaring in en de potenties van het land, besloot ik hier een nieuwe, eigen firma op te richten, onder de naam Smulders Polska; een privé-investering.”

Een half jaar later stapte ook vader Geert uit de Smulders Groep. “Hij heeft toen de divisie Industrial Construction terug gekocht, dat nu door actief is onder de naam GS Staalwerken Groep.”

NIEUWE DIVISIE: ENERGY GS Staalwerken Groep is op dit moment verdeeld in twee divisies. Naast de Industry divisie heeft de groep vorig jaar een Energy divisie opgericht, waar later dit jaar ook Smulders Polska in geïntegreerd zal worden. “De divisie Energy concentreert zich op de realisatie van technisch complexe projecten voor de on- en offshore wind en de olie- en gasindustrie”, aldus Smulders. ›

BETON- & STAALBOUW | 55

GS Staalwerken Group Energy

Dorpsstraat 114 5708 GK Helmond T. +31 (0)492 - 50 55 00 E. info@gsstaalwerken-groep.nl

www.gsstaalwerken-groep.nl

THEMA | Offshore

“Met de Smulders groep zijn we bijna vijftien jaar actief geweest in de energiebranche, we hebben dus voldoende knowhow in huis. De oprichting van de Energy divisie voelt een beetje als thuiskomen.”

'Per jaar wordt door GS Staalwerken Groep ongeveer vijftigduizend ton staal verwerkt tot staalconstructies' Aan het produceren van staal voor offshore toepassingen, zijn volgens hem hele hoge eisen verbonden. “Je hebt onder andere te maken met zeer strenge technische specificaties. Als organisatie moet je een hoog kwaliteitsniveau kunnen garanderen om in deze industrie te kunnen opereren”, vertelt hij. “Wij zijn bijvoorbeeld verplicht om honderd procent naspeurbaarheid te hebben van alle gebruikte materialen, alsook alle lassen. We weten dus exact welk stukje staal in welke component verwerkt is, welke lasser welke las heeft gelegd en op welke dag en tijd hij dat gedaan heeft. De lassen worden vervolgens op verschillende manieren geïnspecteerd, namelijk visueel, door middel van ultrasone techniek en magnetisch. Alle producten worden dimensioneel tot in detail dimensioneel gecontroleerd en alle meetgegevens worden nauwkeurig bijgehouden. Bij de oppervlaktebehandeling worden bijvoorbeeld de temperatuurverschillen tussen het staal en de lucht gemeten alsook de luchtvochtigheid, het zoutgehalte van het staal en de ruwheid en reinheid van de oppervlakte. Alle factoren moeten precies gecontroleerd en geadministreerd worden. Zo komen wij en onze klanten niet voor verrassingen te staan en kunnen wij lange garantietermijnen garanderen.”

Per jaar wordt door GS Staalwerken Groep ongeveer vijftigduizend ton staal verwerkt tot staalconstructies, wat goed is voor een omzet van circa zestig miljoen euro. Toonaangevende internationale klanten zijn onder andere G&G International, STX France, DEME, Hollandia en SIF. ❚ Tube kooi voor het Northwind project

BETON- & STAALBOUW | 57

THEMA | Offshore

‘Een investering in een kraan betaalt zich altijd terug’ Een grote jib van 65 meter lang voor een kraan op een boorplatform. De Schinkelspoorbrug in Amsterdam. Een fietsvoetgangersbrug in Alkmaar. Een tenstionerframe om buizen op de zeebodem te kunnen leggen. Wat deze complexe staalconstructies gemeen hebben, is dat ze uit de enorme constructiehal van BSB Staalbouw komen.

“Wij zijn gespecialiseerd in grote, dynamische staalconstructies”, vat commercieel directeur Leo van der Bij de werkzaamheden van BSB Staalbouw samen. Het bedrijf is oorspronkelijk begonnen als nevenvestiging van HVO, maar door diverse overnames uiteindelijk sinds 1995 als zelfstandig staalbouwbedrijf gevestigd aan het Prinses Margrietkanaal in het Friese Suameer.

“Onze core business zijn beweegbare bruggen en sluisdeuren. Op jaarbasis bouwen we vijf, zes beweegbare bruggen. Daarnaast zijn we actief in de offshore constructie.” Voor de offshore maakt BSB Staalbouw met name kraandelen voor op schepen en op boorplatforms. “We hebben ons gespecialiseerd in het zwaardere, betere werk. “We kregen bijvoorbeeld in 1990 een opdracht voor een hele serie containerkranen op de Maasvlakte en in Antwerpen. Tot 1998 hebben we daarvoor zo’n dertig tot veertig kranen gebouwd.”

Van der Bij: “De offshore is een wereldmarkt, de Nederlandse markt is maar heel klein. Wanneer er langere levertijden zijn en grotere series, dan kiezen opdrachtgevers voor productie in het Oostblok, Korea of China. Maar als het snel moet, met bijvoorbeeld levertijden van drie of vier maanden, dan komen ze bij ons. We kunnen het werk zelf engineeren, met name voor de bruggenbouw doen we dit zelf.”

58 | BETON- & STAALBOUW

Tensioner Frame

THEMA | Offshore

HOOGWAARDIG Zo kreeg BSB veel opdrachten voor beweegbare en vaste bruggen en fietsvoetgangersbruggen.

Inmiddels is het bedrijf de activiteiten voor de offshore aan het verbreden. Voor deze projecten werkt BSB Staalbouw met hoogwaardig staal (S690). “Door de speciale procedures voor dit staal, kunnen kranen lichter geconstrueerd worden en zijn ze toch bij uitstek geschikt voor het zware werk en voor bijvoorbeeld extreme kou in het poolgebied. We zijn gespecialiseerd in gekwalificeerd laswerk, daarvoor voldoen we ook aan alle normen en keuringen”, legt Van der Bij uit.

KLANTSPECIFIEK “We bouwen klantspecifiek. Elk project is een op zichzelf staand project”, aldus Van der Bij. Om de complexe constructies te kunnen realiseren beschikt BSB Staalbouw over twee grote constructiehallen; van 65 bij 18 meter en van 85

bij 22 meter. Beide hallen zijn bijna tien meter hoog. Tevens beschikt het bedrijf over een eigen voorbewerking waarmee het met behulp van een computergestuurde plasmasnijmachine de platen zelf voorbereidt en in elke gewenste vorm kan snijden. In een aparte conserveringshal kan de staalconstructie tot slot, gestraald en geschilderd worden. Nadat BSB Staalbouw de constructie voor een kraan gereed heeft, bouwen andere firma’s hem op met installatiewerk, alvorens hij de wereld overgaat. “Voor bruggen bouwen we zelf de complete installatie.”

FlyJib

Ondanks dat de projecten altijd groot en complex zijn, slaagt BSB Staalbouw erin om altijd op tijd te leveren. Van der Bij: “We zijn een zeer betrouwbare partner, we zijn zeer deskundig en onze kwaliteit is hoogwaardig. Een investering in BSB betaalt zich daarom altijd terug en een klant zal nooit teleurgesteld raken, omdat wij alle processen tot in de puntjes beheersen.” ❚ Container crane

Multi-Purpose Lifting Machine

BETON- & STAALBOUW | 59

BRUGGEN SLUIZEN KRANENBOUW

OFFSHORE CONSTRUCTIES NOODBRUGGEN MACHINALE BEWERKINGEN Postbus 4, 9250 AA Bergum

Solcamastraat 22, 9262 ND Suameer

Telefoon: +31 (0)511 462525

E-mail: bsb@bsbstaalbouw.nl

www.bsbstaalbouw.nl

Journaal Nieuwe productie- en opslagruimte voor Haspagro In opdracht van Haspagro bouwt bouwbedrijf Cosimco in Tienen een productie- en opslagruimte van 7.000 m² voor minerale producten voor plantenvoeding. Het project omvat de afbraak van de bestaande loodsen, funderingswerken, het storten van betonwanden met stalen bekistingssysteem en het plaatsen van betonnen kolommen en betonpanelen. Ook de infrastructuurwerken en de beplantingen vallen binnen de opdracht.

Cosimco staat eveneens in voor de bouw en afwerking van een nieuw kantoorgebouw van 400 m². Het ontwerp is van het Tiense Studiebureau Rimanque.

Europa’s hoogste radartoren op Neeltje Jans Dit voorjaar is de bouw gestart van de nieuwe radartoren op het Zeeuwse werkeiland Neeltje Jans. In de zomer van 2015 verschijnt hier de hoogste nautische radartoren in Europa.

De eerste fase van de bouw bestaat uit het aanleggen van de fundering en het (ver)leggen van de kabels en leidingen. Voor de fundering heeft Betonmortel Grevelingen half juni het eerste beton gestort. Zodra de fundering

60 | BETON- & STAALBOUW

gereed is, kan de aannemer beginnen met de bouw van de betonnen toren.

Hiervoor wordt een klimbekisting ingezet. De betonnen toren wordt vervolgens in dertig fases opgebouwd. Per fase wordt er 3,5 meter betonmortel in een klimkist gestort.

Komende september start de bouw van de toren. Dit duurt tot juni 2015.

Naar verwachting kan de radarinstallatie in het najaar van 2015 in gebruik worden genomen.

Nieuwe Productselector met 3D CADmogelijkheid op vernieuwde Vebo website Prefabbetonfabrikant Vebo Beton & Staal heeft haar website op de schop genomen. De vernieuwde site is sinds kort live en bevat onder andere de totaal vernieuwde Productselector. Met deze tool krijgen bouwprofessionals heel snel alle ins en outs van het benodigde Vebo-product op hun scherm.

Indien gewenst kan dit product op verschillende manieren worden geïntegreerd in de digitale wekomgeving. De nieuwe Vebo-site is al vanaf het openingsscherm functioneel, omdat hier de nieuwe 3D-presentatietekeningen meteen duidelijk maken waar elk product wordt toegepast.

Minstens zo belangrijk is de bredere toepasbaarheid van de Productselector. Het is nu mogelijk om de output van het gewenste product in 3D binnen te halen. Hiertoe heeft Vebo de 3D CAD-configurator aan de Productselector toegevoegd. Voor meer informatie, www.vebo.nl

Journaal Innovatieprijs opvouwbare betonnen kano Tijdens de betonkanorace in Almelo streden studententeams van MBO, HBO en universiteiten onlangs tegen elkaar. Naast prijzen voor de snelste kano’s werd er gestreden om de innovatieprijs voor de kano met een vernieuwend ontwerp, betonsoort of productiewijze. Studievereniging KOers van de TU Eindhoven is met zijn opvouwbare betonnen kano de terechte winnaar geworden van deze prijs. Hakron, toeleverancier van producten voor de betonbouw heeft hier met FlexproofX 1 een belangrijke bijdrage aan geleverd.

Normale betonnen kano’s zijn groot en zwaar, wat logistiek lastig is. Een kleine kano zou veel handiger zijn, maar het wedstrijdreglement vereiste een minimale lengte van 4 meter. Een plastic kano die op te vouwen is tot een rugzak, bracht de studenten op het idee van de opvouwbare betonnen kano. De stijfheid is gehaald door de kano uit te vouwen en voor en achter de punten te klemmen. Maar hoe de verbindingen te maken?

van de gewenste voegeigenschappen. Opgevouwen heeft het pakketje een afmeting van 1 m² en een dikte van 2,5 cm. Studentenvereniging KOers is hiermee de terechte winnaar van de innovatieprijs!

Spark Campus ontvangt € 200.000 van gemeente Campus Spark, gevestigd bij bouwconcern Heijmans in Rosmalen, kan rekenen op een bijdrage van € 200.000 van de gemeente ’s-Hertogenbosch.

Dat meldt het Brabants Dagblad.

De campus, die een broedplaats moet worden voor innovatie en technologie in de bouw, richt zich op de verbetering van veiligheid, gezondheid en duurzaamheid. Op de campus worden innovaties voor de bouw bedacht, ontwikkeld en getest. Spark is opgericht door Heijmans, TU Eindhoven, Avans Hogeschool, provincie Noord-Brabant en de gemeente ’s-Hertogenbosch.

Software tbv Constructie- en Staalbouw in MKB Innovatie Top 100

ConstruSteel ERP software in top 25 van Nederland

Tijdens de Betondag werd KOers op de Hakron-stand geattendeerd op FlexproofX1, een waterdichte flexibele afdichting voor betonnen wanden van kelders. Het product is speciaal ontwikkeld voor toepassing op beton: bestand tegen de hoge alkaliteit van beton, blijvend elastisch en door de relatief hoge shore-hardheid beter bestand tegen chemische invloeden. Bij een laagdikte van 2,5 mm is het blijvend bestand tegen bewegingen van scheuren en kieren. Hierdoor is FlexproofX 1 zeer geschikt voor afdichting van stortnaden, dilatatievoegen, afdichten van prefab-elementen én opvouwbare betonnen kano’s!

In samenspraak met professoren, afstudeerders en Hakron is het ontwerp geoptimaliseerd. Er zijn proefseries gemaakt om de minimaal benodigde plaatdikte en optimale voegbreedte te bepalen. Hieruit bleek dat een plaatdikte van 6 mm en een voegbreedte van 2 of 2,5 keer de plaatdikte (afhankelijk van de hoekverdraaiing) sterk genoeg was, met daarbij behoud

In de 2014-editie van de door de Kamer van Koophandel georganiseerde MKB Innovatie Top 100 heeft softwarebedrijf ConstruSteel ERP software uit Den Ham erg goed gepresteerd. De Kamer van Koophandel had in mei al de lijst van de honderd meest innovatieve bedrijven van Nederland bekendgemaakt, maar had iedereen nog in het ongewisse gelaten over wat de volgorde van deze hoofdrolspelers was. Onder leiding van cabaretier Dolf Jansen is op 11 juni vervolgens de definitieve uitslag gepresenteerd. Directeur: Jos Bonte: “Wij hebben in de einduitslag ver boven onze eigen verwachting gepresteerd met maar liefst een 25e plaats van alle innovatieve ondernemingen in Nederland.”

BETON- & STAALBOUW | 61

Betononderhoud

‘Creatief in het bedenken van specifieke oplossingen’ Met gedegen praktijkervaring en technische kennis van betonreparatie en -renovatie is edilon sedra Contracting specialist op dit gebied. De werkzaamheden vormen, evenals de installatie van voegovergangen, een belangrijk onderdeel van de vele activiteiten die het bedrijf uitvoert.

Kennis en ervaring zijn volop aanwezig bij het al meer dan vijfendertig jaar in Wessem (L) gevestigde bedrijf. Directeur Paul Lange: “Betonreparaties verzorgen we zowel op het gebied van de (rail)infra als voor de industrie.

Daarnaast behoren woningcorporaties tot onze opdrachtgevers.” De werkzaamheden van het bedrijf breiden zich uit en om het havengebied snel te kunnen bedienen, opende edilon sedra Contracting vorig jaar een extra vestiging in Rotterdam.

62 | BETON- & STAALBOUW

De werkzaamheden, zegt Lange, zijn veelzijdig en kunnen zowel betrekking hebben op deeloplossingen als een totaalaanpak. “Een handeling/ activiteit die vrijwel dagelijks voorkomt, is het injecteren van beton omdat er scheurvorming is ontstaan. Het spuiten van beton doen we eveneens regelmatig, al komt dat in Nederland veel minder voor dan bijvoorbeeld in België.” Andere activiteiten die tot het pakket behoren zijn het aanbrengen van externe wapening, grouten, conserveren, het verduurzamen van beton-

en staalconstructies en het herstel van bruggen en brugdekken, viaducten en andere infrastructurele kunstwerken.

Paul Lange geeft aan dat het bedrijf niet alleen voor de uitvoering wordt ingeschakeld maar in veel gevallen al in het voortraject bij een project wordt betrokken. “Elke opdracht heeft zo z’n eigen kenmerken en vraagt om een specifieke benadering. Onze kracht is dat we heel creatief zijn in het bedenken van gerichte oplossingen. Wat de werkzaamheden zelf betreft, maar eveneens voor de omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan infrastructurele werkzaamheden, als er sprake is van het zo goed mogelijk laten doorstromen van het verkeer. Wij denken mee over hoe dat optimaal in te vullen.” Het esthetisch aspect is vaak een aandachtspunt, aldus Lange. “Daar stemmen we de gebruikte materialen op af. Denk aan mortel in een specifieke kleur.”

Het belangrijkste element in het voortraject is volgens hem de opname: wat is de omvang van de schade en wat is de oorzaak daarvan? De medewerkers van edilon sedra Contracting maken hiervan een analyse, eventueel in samenspraak met een deskundige van één van de leveranciers. “We hebben vrijwel alle kennis in eigen huis en gebruiken zelfs specifieke materialen uit eigen fabriek. Op die manier kunnen we ons profileren als een gespecialiseerde organisatie met korte doorlooptijden en met veel knowhow op het gebied van de betontechnologie, ook van de nieuwste ontwikkelingen.” Dat alles, zo stelt Lange tot besluit, maakt edilon sedra Contracting tot een betrouwbare partner die garant staat voor een hoge kwaliteit, schadeanalyse, reparatieanalyse en werkplanning tot werkuitvoering, oplevering en nazorg. ❚

Geeft staal en beton een 2e leven )( )( )( )( )( )( )( )( )( )( )( )( )(

Handmatige betonreparatie Beton spuiten betonwerk Injecteren Aanbrengen externe wapening Aanbrengen Zwaar chemische belaste vloeren Grouten Conserveren Verduurzamen van beton- en staalconstructies Brugdekken Installeren stalen voegovergangen Treffen van trillingsdempende maatregelen Verduurzamen van beton- en staalconstructies

Oog voor detail www.edilonsedracontracting.com BETON- & STAALBOUW | 63

PURMEREND | Geneua haven

WOONZORGCOMPLEX GENUAHAVEN MAAKT STADSHOVEN IN PURMEREND COMPLEET

Strakke gevel zorgt voor stedelijke uitstraling Een deel van de woningen is al gereed voor oplevering, maar de definitieve afronding van woonzorgcomplex Genuahaven in het gedeelte Stadshoven, nabij het centrum van Purmerend, wordt aan het eind van dit jaar verwacht.

Genuahaven wordt gebouwd in een nieuwe stadswijk ten zuidwesten van Purmerend en is bestemd voor senioren, gehandicapten en starters. Opdrachtgever is Wooncompagnie. Het gebouw bestaat uit een laagbouw van twee ver-

64 | BETON- & STAALBOUW

diepingen met daarop een toren van zestien verdiepingen. In de plint is op de begane grond een zogenaamde ‘social firm’ voorzien: een collectie maatschappelijke en commerciële voorzieningen met onder meer kantoorruimte voor zorggerela-

teerde stichtingen, winkelruimte en horeca. Van de 140 sociale huurwoningen (verschillende types) voor diverse doelgroepen worden er zeventien geëxploiteerd door drie zorgpartijen voor bewoners met een zorgindicatie. Tevens zijn er op

PURMEREND | Geneua haven

de eerste verdieping vier groepswoningen voor ouderen. Parkeren (116 plaatsen) is voorzien op het dak van de laagbouw en bereikbaar via een hellingbaan.

De bouwwerkzaamheden worden uitgevoerd door Smit’s Bouwbedrijf uit Beverwijk dat momenteel bezig is met de gevels. Die worden voorzien van aluminium gevelbeplating. De combinatie met aluminium deuren, ramen en kozijnen moet zo voor een strakke, stedelijke uitstraling zorgen, aldus hoofduitvoerder Hans de Vries.

“Het gebouw is inmiddels wind- en waterdicht en een aantal woningen is gereed voor oplevering, op het aansluiten van de installaties na.”

De woontoren van Genuahaven, vertelt hij, telt zes appartementen per verdieping en staat midden op een grotere onderbouw. Tegen deze onderbouw zijn in U-vorm nog 44 appartementen gesitueerd. Hierdoor ontstaat een royale binnentuin die semi-openbaar wordt.

Voor Smit’s Bouwbedrijf begon het project in januari 2013 met de heiwerkzaamheden. De Vries legt uit dat de kelder, de eerste en de tweede verdieping zijn gebouwd met paneelbekisting voor de wanden en kolommen, in combinatie met een breedplaatvloer. Vanaf de derde verdieping is er met een tunnelbekisting gewerkt. Het prefab beton rondom de derde tot en met achttiende verdieping is deels met Isokorf direct aan het casco gestort en deels door middel van Idock achteraf aangestort. Zoals gezegd is de afbouw van de woningen in een vergevorderd stadium, geeft De Vries aan. “Momenteel is de aandacht volop gericht op de afbouw van de groepswoningen en de ‘social firm’. De dakdekker is daarnaast bezig met de inrichting van het parkeerdak.”

Naar verwachting, zegt hij, kan iets eerder dan gepland worden opgeleverd, rond de jaarwisseling. “Daarmee is voorlopig de laatste invulling van dit gebied, dat wat uitstel had in verband met het aanpassen van het bestemmingsplan, gereed.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Wooncompagnie

ARCHITECT VMX architecten

AANNEMER Smit’s Bouwbedrijf

BOUWPERIODE januari 2013 – januari 2015

Projectinfo HOOGWAARDIG PARKEERDAK GENUAHAVEN Woonzorgcomplex Genuahaven wordt onder meer voorzien van een parkeerdak. Aan dat parkeerdak worden hoge eisen aan gesteld, onder meer vanwege de eronder gelegen woningen.

Zoontjens uit Tilburg realiseert het 3500 vierkante meters tellende parkeerdak. Het is één van de specialiteiten van het op dakoplossingen gerichte bedrijf, vertelt accountmanager Hans Mutsaers. “Voor parkeerdaken hebben we een specifiek systeem ontwikkeld: Pardak®. Dit is een demontabel systeem met tegels voor hoogwaardige parkeerdaken. Het totale systeem bestaat uit parkeerdaktegels met hoekstukken, spanelementen en drukverdelers van gevulkaniseerd rubbergranulaat. Zeer geschikt voor parkeerdaken van uiteenlopende omvang, met een hoge gebruiksintensiteit en veel parkeerbewegingen.” Bij Genuahaven, zegt hij, worden twee kleuren gebruikt om onderscheid te maken tussen de rijbaan en de parkeerplaatsen. Er wordt gewerkt met de zeer stabiele parkeerdaktegel Pardak® 110, legt Mutsaers uit. “Dat is een grootformaat tegel van 1100 x 1100 mm. Deze tegel, gecombineerd met de onderconstructie, zorgt niet alleen voor een hogere stabiliteit, maar ook voor minder contactgeluid door het geringe aantal naden. Voor dit project precies de juiste oplossing.”

HOOG TEMPO Bij de realisatie van woonzorgcomplex Genuahaven zijn alle galerijplaten verankerd met Schöck Isokorf® type KX en/of Isokorf® type Q. Coördinator bouwservice Huub IJsseldijk van Schöck Nederland legt uit dat vanwege de routing van de tunnelbekisting in de woontoren, een deel van de galerijplaten achteraf is gemonteerd. Deze achterafmontage, in totaal 120 balkons, is gerealiseerd door middel van Schöck IDock®. “Er is hierbij sprake van een zogenaamd koudebrugsysteem waarmee wordt voorkomen dat met name bij de aansluitingen kou kan doorstromen, met vocht- en schimmelproblemen tot gevolg.” Schöck Nederland levert dit systeem volgens IJsseldijk voor veel projecten. “De uitdaging hier was het hoge bouwtempo van een verdieping per week.”

Met behulp van het IDock®-systeem konden de prefab balkon- en galerijplaten achteraf aan het betoncasco worden gemonteerd, om daarna de constructievloeren op spanning te zetten. “Wij leverden het systeem en in dit geval was het Geelen Bouw die het heeft verwerkt. Daarbij hebben wij een adviserende rol, net zoals we dat in het voortraject hebben. We begeleiden de opdrachtgever en andere partijen waar nodig, ontzorgen hen en denken mee over de beste oplossing.”

BETON- & STAALBOUW | 65

Eenvoudig beter bouwen Met Schöck technologie

De bewezen technologie van Schöck maakt achteraf montage mogelijk.

Met onze innovaties bouwt u sneller en efficiënter, bij nieuwbouw en renovatie. Kom meer te weten op: www.schock.nl Schöck Nederland b.v. | Amersfoortseweg 15A | 7313 AB Apeldoorn | Telefoon: +31 55 526 88 20 | www.schock.nl

140465_Anz_IDock_197x130mm_Genuahaven_NL_rz.indd 1

DIANA

17.07.14 13:49

finite element analysis

Nodigt uit tot ...

“Rekenen aan constructies en ondergrond onder bijzondere belastingen, zoals aardbevingen” TNO DIANA BV organiseert op zaterdag 21 juni het seminar: “Rekenen aan constructies en ondergrond onder bijzondere belastingen, zoals aardbevingen” Experts uit de internationale ingenieurspraktijk zullen in dit seminar hun ervaringen en visies delen. Het seminar zal plaatsvinden in Delft. Deelname is gratis.

Aanmelding is vereist en is mogelijk via www.tnodiana.com, waar meer informatie wordt gegeven.

Aardbevingsrekenmodel

Rekenmodellen aardbevingen Waar ze er in bijvoorbeeld Zuid-Europa, Californië en Japan regelmatig mee te maken krijgen, daar waren aardbevingen tot enkele jaren geleden in Nederland een relatief onbekend fenomeen. Als gevolg van de gaswinning heeft vooral de provincie Groningen er tegenwoordig last van. Met onder meer schades aan gebouwen tot gevolg.

Het voorspellen van aardbevingen is (nog) niet mogelijk, de te verwachten schade wel, zo maakt Gerd-Jan Schreppers van TNO Diana duidelijk.

“We hebben een rekenmodel ontwikkeld waarmee kan worden berekend welke gevolgen een aardbeving van een bepaalde kracht voor een gebouw kan hebben. Dat kan overal waar aardbevingen voorkomen, worden ingezet. Bij nieuwbouw, maar ook bij bestaande gebouwen. Zoals in Groningen, waar de constructies van gebouwen niet zijn berekend op een aardbeving.”

De rekenmodellen, vertelt Schreppers, kwamen tot stand na uitgebreid onderzoek en overleg met gespecialiseerde instanties en bedrijven. De te verwachten horizontale versnellingen bij aardbevingen, zoals gepubliceerd door het KNMI, worden hierbij gebruikt. “Met behulp van het rekenmodel kunnen we simuleren welke schade optreedt bij aardbevingen van uiteenlopende kracht. Zodat hier bij nieuwbouw rekening mee kan worden gehouden en bestaande gebouwen eventueel kunnen worden versterkt. In Groningen zijn ook veel monumentale panden. Die willen we natuurlijk ook graag behouden.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 67

OEKENE | AZ Delta Roeselare

75.000 m Nederlandse TT-platen voor Belgisch ziekenhuis 2

In Oekene (België) is de bouw gestart van een nieuw ziekenhuis, dat de fusie mogelijk maakt tussen het Stedelijk Ziekenhuis en het Heilig-Hartziekenhuis. De twee klinieken gaan in 2015 samen door als AZ Delta. Haitsma Beton uit Friesland levert 75.000 m2 TT-platen voor het ziekenhuis. “TT-platen zijn het meest geschikt om de technische voorzieningen efficiënt te herbergen”, vertelt projectleider Niklas van Damme.

Voor de bouw van Belgische ziekenhuizen verkiezen architectenbureaus TT-platen steeds vaker boven de breedplaatvloeren die in Nederland gangbaar zijn. Onder andere voor de ziekenhuizen in Oostende, Eeklo en Namen zijn TT-platen al eerder toegepast. De slanke, maar zeer sterke elementen maken grote overspanningen tegen relatief lage kosten mogelijk. “Met TT-platen komt er extra ruimte vrij tussen de ribben. Hierdoor kunnen allerlei technische specialisaties aangebracht worden, zoals luchtkanalen, regenwaterafvoeren,

68 | BETON- & STAALBOUW

kabels en andere specifieke ziekenhuistoepassingen”, vertelt Niklas van Damme, de projectleider van het bouwconsortium namens aanneemcombinatie Van Laere-Jan de Nul. “Met TT-platen is het mogelijk om stempelvrij te bouwen. Breedplaatvloeren moeten ondersteund worden tijdens de constructiefase, dat is niet nodig bij voorgespannen elementen zoals TT-platen.” Daarnaast kunnen in de flens, met behulp van een druklaag, eenvoudig sparingen en instortvoorzieningen aangebracht worden.

24 TT-PLATEN PER DAG Aanneemcombinatie Van Laere-Jan De Nul realiseert de ruwbouw van AZ Delta en heeft Haitsma Beton opdracht gegeven voor de levering van 75.000 m2 TT-platen, in hoogte variërend van 340 tot 740 mm. “Er kwamen opties van TT-fabrikanten vanuit heel Europa. Door onze eigen prijsstelling moesten we zelf scherp inkopen.

Haitsma Beton had de beste aanbieding voor de TT-platen en bood vertrouwen om mee in zee te gaan. De samenwerking verloopt bijzonder goed

OEKENE | AZ Delta Roeselare

en de eerste leveringen zijn heel vlot verlopen”, zegt Van Damme. De bouw heeft een kleine achterstand opgelopen, omdat er tijdens de stormachtige wintermaanden twee kranen op de bouwplaats zijn gevallen. Haitsma Beton doet er alles aan om de TT-platen voor de geplande einddatum in december 2014 te leveren, zodat de ruwbouw van het ziekenhuis op tijd af is. Daarna begint de aanbesteding voor de afwerking van de binnenkant en de elektrische installatie.

hoorlijk vol”, vertelt accountmanager Klaas Ellens van Haitsma Beton. “Door investeringen in extra capaciteit kunnen we onze vaste klanten ook nog steeds goed bedienen. Naast de TT-platen voor Roeselare produceren wij ook nog twee parkeergarages voor andere klanten.”

Projectleider Jasper Doornbos noemt de hoge snelheid en enorme capaciteit uniek. “We brengen met vrachtwagens de TT-platen vanuit Noord-Nederland helemaal naar Zuid-België. Geen andere fabrikant heeft voldoende productiecapaciteit om in zo’n kort tijdsbestek zo veel elementen te leveren.” ❚

Bijzonder aan dit project is dat er in de ruwbouwfase nog niets bekend is over het aantal sparingen dat in de vloer zal komen. Door het ontwerpen van de flens in combinatie met de druklaag geeft het de installateur de volledige vrijheid om sparingen te realiseren waar het hem het best uitkomt.

“De omvang van dit project is echt gigantisch.

We zijn begin dit jaar begonnen met de productie van 24 TT-platen per dag en dat zal doorlopen tot aan het einde van dit jaar. We waren niet alleen financieel-technisch het goedkoopst, maar we hebben ook een enorme capaciteit wat betreft de productie van TT-platen. De productiehal zit be-

De De pionier pionier De pionier inin prefab prefab in prefab De pionier in prefab ’75.000 m2 prefab TT-platen voor ziekenhuis Hier Hierkan kandedeprojectvermelding projectvermelding Hier kan de projectvermelding worden wordengeplaatst geplaatst worden inindiapositief diapositief geplaatst in diapositief Roeselare (België)’ Hier kan de projectvermelding ofofblauw blauw of blauw worden geplaatst in diapositief of blauw

Barriers Barriers Barriers Barriers Bruggen Bruggen Bruggen &&viaducten viaducten & viaducten Bruggen & viaducten Heipalen Heipalen Heipalen Heipalen Industriebouw Industriebouw Industriebouw Industriebouw Parkeergarages Parkeergarages Parkeergarages Parkeergarages Prefab Prefab onderbouw onderbouw Prefab onderbouw PrefabStadions Stadions Stadions &onderbouw &tribune tribune & tribune elementen elementen elementen Stadions & tribune elementen

www.haitsma.nl www.haitsma.nl www.haitsma.nl TT0512 0512- -33 3356 56 T 78 0512 78 - 33 56 78 www.haitsma.nl T 0512 - 33 56 78

BETON- & STAALBOUW | 69

PRODUCTPRESENTATIE | Ultralight Floor

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Bestcon BV

Ultralight Floor: bouwt snel en comfortabel Staalframebouw wint steeds meer terrein in Nederland. Het prefab bouwsysteem staat garant voor een hoge bouwsnelheid, maatvastheid en veel ontwerpvrijheid. Staalframebouw is licht, maar ook ijzersterk. Bovendien is staal herbruikbaar. “Een nadeel echter van alle lichte bouwconstructies is dat met name de vloeren qua bouwfysica, dus qua geluid en temperatuur, geen optimale kwaliteit bieden.

Hierin biedt vloersysteem Ultralight Floor een oplossing”, aldus Jeroen van Helvoirt, projectleider bij Bestcon BV, totaalaanbieder op het gebied van prefab beton en producent van diverse niche vloersystemen zoals de Cobiax vloer en de Ultralight Floor.

“Ultralight Floor is een geprefabriceerd vrijdragend vloersysteem. De elementen bestaan uit een gesloten frame van koud gevormde C-profielen welke aan de onderzijde voorzien zijn van een zeven centimeter dikke, gewapende betonschil. Door deze betonschil wordt al gelijk een aantal problemen getackeld, waaronder de ondertemperatuur en het geluid die bij een normale betonvloer voorkomen.”

De C-profielen kunnen – afhankelijk van de overspanning en belasting – worden uitgevoerd met C 250 of C 300 profielen van diverse diktes. In de woningbouw is bij toepassing van de C 300 profielen een overspanning van circa acht meter realiseerbaar. “De staalprofielen kunnen, ten behoeve van de leidingdoorvoeren, worden voorzien van getrompte gaten met een doorsnede van 150 mm. Aan de boven-

zijde worden de elementen afgewerkt met een constructieve plaatafwerking. Indien de installateur dit wenst, kunnen bepaalde zones worden vrijgehouden van beplating, zodat later nog eenvoudig leidingen kunnen worden aangesloten”, aldus Van Helvoirt.

“Een voordeel boven prefab beton zijn het gewicht van het vloersysteem en de korte levertijd, omdat zonder mallen wordt gewerkt.”

Ultralight Floor compleet met installaties

70 | BETON- & STAALBOUW

PRODUCTPRESENTATIE | Ultralight Floor

Ultralight Floor is zowel geschikt voor permanente als tijdelijke bouw. “In Terborg zijn we op dit moment bezig met een binnenstedelijk project, waarbij een aantal oude, vervallen panden wordt gesloopt. De fundering echter blijft behouden. Hierop worden tien nieuwe, moderne appartementen gebouwd.”

Omdat de fundering van pakweg 150 jaar oud niet geschikt is voor zware bouwmaterialen, is bewust gekozen voor de toepassing van Ultralight Floor.

tair krijgen. Daarnaast heeft het gebouw vijf grote badkamers, vier woonkamers, een recreatiezaal met keuken, een kapsalon en een aantal kantoren. “Als bouwsysteem heeft de zorginstelling gekozen voor staalframe in combinatie met Ultralight Floor”, vertelt Van Helvoirt. “Hierdoor was de korte bouwtijd geen probleem. Over vijf tot zeven jaar, als alle drie de vestigingen van de zorginstelling zijn opgeknapt,

wordt de huisvesting naar alle waarschijnlijkheid afgebroken en elders weer opgebouwd. Doordat de bouwmethode een droge bouwmethode betreft, kan de hoofdconstructie eenvoudig uit elkaar worden gehaald.”

Voor meer informatie over Ultralight Floor, www.ultralightfloor.nl en www.bestcon.nl ❚

In Katwijk wordt op dit moment gebouwd aan een tijdelijke huisvesting voor een zorginstelling. Alle drie de vestigingen van deze zorginstelling worden de komende vijf jaar één voor één gerenoveerd. De bewoners worden opgevangen in de tijdelijke huisvesting, die in een recordtijd van zes weken wordt gebouwd.

Het gebouw bestaat uit drie bouwlagen en is 5.000 m² groot. In het gebouw worden 63 ouderen gehuisvest, die elk hun eigen zit- en slaapkamer met sani-

Ultralight Floor zonder en met beplating

Ultralight Floor compleet als begane grondvloer met isolatie eronder

Snel, efficiënT en zorgelooS Bouwen meT prefaB BeTon

Bestcon B.V. Kanaaldijk 19 - 5683 CR Best T +31 (0) 499 366 366 www.bestcon.nl

BETON- & STAALBOUW | 71

Wie doet wat

72 | BETON- &STAALBOUW

Wie doet wat

73 | BETON- &STAALBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

Eigen Advertentie Multimedia pakket

74 | BETON- & STAALBOUW

“Structural Anchoring Systems” voor

Constructieve Veiligheid

Voor Constructeurs, Architecten, Staalbouwers, Aannemers, etc.

Duidelijke en eenvoudige calculatiemethodes

Het SAS™ Handboek behandelt op eenvoudige wijze het complete Anker Specificatie Proces.

Constructieve Veiligheid door:

Duidelijke installatie procedures

Voor het voorkomen van fouten bij het plaatsen van Zwaarlast ankers.

Kostenloze Calculatie Ondersteuning Van het B+BTec-SAS™ Engineering team.

Anker Test Service

Onze SAS™ Verankeringsspecialisten testen op locatie geïnstalleerde ankers of stekeinden en leggen de testresultaten vast in overzichtelijke testprotocollen .

MEER INFO: 0168 - 33 12 40

VDP-Quartz Glas Capsule Ankers met ETA Goedkeuring

NIEUW

Compleet vernieuwde Quartz samenstelling voor hogere belastingwaarden.

Meer info: www.bbtectools.com

Munterij 8, 4762 AH Zevenbergen ■ Postbus 17, 4760 AA Zevenbergen ■ T 0168 - 33 12 400 ■ E info@bbtec.nl

BSB_02_14.indd 1

■

www.bbtectools.com

03-02-14 08:42

ConStruCteurS

StaalbouwerS

wapenen

detailleren

beton...

Staal...

aannemerS

betonbouwerS

plannen

produCeren

in Situ...

prefab...

... met tekla

bim Software

Foto’s en afbeeldingen: Pouma Engineers & Architects

tekla BIM Software voor:

Beton- en

ontwerp en detailleer in 3D, plan in 4D, elke contructie van in situ, prefab beton en staal, inclusief wapening en verbindingen en lever toegevoegde waarde aan het BIM proces.

StaalBouw Voor meer informatie kijk op construsoft.com

AUTHORIZED RESELLER