Gevelbouw 01 2011 by Louwers Mediagroep

Vaktijdschrift over gevels & daken i Jaargang 8 i nummer 1 i mei 2011

Lamellen brengen Carlton tot leven Kleurenpracht met dichroide film

In aantocht:

certificatie van zonnepanelen

DeLaMar revisited Zilvergrijze jas voor koningin

OP WEG NAAR DUURZAMER BOUWEN

Mosa Glasgroothandel BV Newtonweg 15, 6101 WX Echt tel. +31 (0)475 - 43 04 02 www.mosaglas.com

NIEUWE PERSPECTIEVEN ZIEN Vouw-schuifpuien van Solarlux geven een bijzondere indruk. Individueel, subtiel en licht. Beleef de kracht van design, rust en ontspanning. Onze exclusieve woon- en leefwereld geeft harmonie met de natuur.

Solarlux Nederland BV Postbus 53 I 7440 AB Nijverdal 0548 - 631323 info@solarlux.nl I www.solarlux.nl

Creëer heldere en duidelijke voordelen in duurzame bouwontwerpen! Lexan* Thermoclick* polycarbonaat platen voor gevelbekleding en beglazingstoepassingen SABIC Innovative Plastics heeft twee nieuwe Lexan* Thermoclick* plaatsystemen ontwikkeld in 40 en 50 mm dikte. Deze systemen zijn geschikt voor lichtdoorlatende gevelbekleding en façade toepassingen in woningen, kantoorgebouwen, winkelcentra, magazijnen en fabrieken. Lexan Thermoclick systemen bieden een uitstekende thermische isolatie waardoor de gebruiker kan besparen op verwarmings- en airconditioningskosten en tevens bijdraagt aan een reductie van de CO2 uitstoot. Lexan Thermoclick systemen maken in het oog springende en praktische ontwerpen mogelijk en vragen weinig onderhoud. Door de mes/groef verbinding kunnen de Lexan Thermoclick platen simpel in elkaar geklikt worden wat een snelle installatie mogelijk maakt. Lexan Thermoclick plaat systemen hebben een 10 jaar beperkte garantie op lichttransmissie afname, verkleuring en breuk. Lexan Thermoclick plaatsystemen bieden: • Besparing op verwarmings- en airconditioningskosten • Hoge lichttransmissie • Eenvoudige en snelle installatie • Eenzijdige UV bescherming • Gewichtsreductie t.o.v. glas • Brandklasse B, s2, d0 volgens EN13501 • Beschikbaar in diverse kleuren

Voor verdere informatie kunt u contact opnemen via sfs.info@sabic-ip.com telefoon +31 (0) 164 292821

sabic-ip.com/sfs * Trademarks of SABIC Innovative Plastics BV.

Voorwoord mei 2011

In de maand dat Osama Bin Laden van het toneel verdween, Apple het meeste waardevolle merk ter wereld werd, Djokovic zijn een-na-laatste stap zette op weg naar de wereldhegemonie, Prince William en zijn splinterdunne eega niet op huwelijksreis gingen, de Nederlandse strijdkrachten 14 helikopters, 60 tanks, 4 mijnenjagers en 19 F-16’s inleverden en Johannes Paulus II in recordtijd zaligheid bereikte, ligt er eindelijk weer een Gevelbouw op de mat. Terug van weggeweest. In de radiostilte van de afgelopen maanden is Gevelbouw van het oude nest Control Media overgegaan naar Louwers Uitgevers. U merkt direct wat dat voor gevolgen heeft: het blad is centimeters breder waardoor de fotografie meer tot zijn recht komt en de papierkwaliteit is met een aantal sprongen tegelijk omhoog gegaan. Eindelijk een echt magazine! Een aantal zaken gaan op vertrouwde voet verder. Mooie projecten presenteren uiteraard, columns van divers pluimage, producten bedrijfsinformatie en een reeks bijdragen die vallen onder de vlag van de VMRG. Voorheen waren deze bijdragen in één blok geclusterd, nu zijn ze verspreid door het blad. Voor de VMRG verricht Chris de Weijer de aftrap van een nieuw themadossier Green Inspirations (de opvolger van Light Inspirations, waarvan binnenkort een boek verschijnt). Zijn portee: ‘We moeten de gevel niet meer benaderen als een domme regenjas, maar als een intelligente huid.’ Een onderdeel van die intelligentie is, dat de gevel energie opwekt en ventileert als daar behoefte aan is. Brengt mij op het onderwerp zonne-energie. Zonnepanelen zijn sec ook betrekkelijk domme (in de zin van niet-intelligente) toevoegingen aan de gevel en het dak. Ze zetten de ene energievorm om in de andere en worden pas slim als ze gecombineerd met de andere gebouwsystemen comfort opleveren voor de gebruikers. De integratie van zonnepanelen in gevelsystemen nu gaat met sprongen vooruit. Naast de standaardoplossing op het schuine of vlakke dak, worden zonnepanelen meer en meer toegepast als paneelvulling, gevelbekleding, in glazen panelen en in lichtdaken. De energieopbrengsten worden zo steeds groter, waardoor steeds meer gebouwen netto energieleverancier kunnen worden. Zelfs bestaande bebouwing kan een zonneschil krijgen. Deze en andere ontwikkelingen waren voor het SKG reden om de certificatie van zonnepanelen op de agenda te zetten. Dat is nodig om grootschalige toepassing van zonnestroom mogelijk te maken: een hoogwaardig certificatiesysteem houdt goedkope en kwalitatief minder systemen uit het buitenland buiten de deur. Of dat lukt, is de vraag. Kleine initiatieven als Wij Willen Zon , PV-Prive en Greenchoice hebben verschillende constructies verzonnen om particulieren en kleine berdijven aan zonnepanelen te helpen. Komende maanden worden er ruwweg 50.000 geleverd. Collectief ingekocht en alle afkomstig uit China. Het aardige is dat deze initiatieven juist zijn opgezet omdat de overheid de subsidiekraan heeft dichtgezet. De keerzijde is dat Nederlandse leveranciers het nakijken hebben.

Tjerk van Duinen

reactie en tips

E-mail | gevelbouw@louwersuitgevers.nl

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 8 | Mei 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Locatie bepaalt grenzen

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactie adres

Tjerk van Duinen Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Bladmanagement

Cock Penning E c.penning@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 45,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Lamellen brengen Carlton toren tot leven

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw) functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Villa één met de natuur

DeLaMar ’s avonds het spannendst

Spelen met licht (met dichroide film)

Zilvergrijze jas voor koningin

Visitekaartjes Wolfertlyceum in Bergschenhoek, New Orleans te Rotterdam, en in Den Haag het Hilton Hotel en de Haagsche Zwaan Schuco revitaliseert gebouwen

Vormgeving/Art Direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Valerie Berben Petra Kunnen Gevelbouw komt tot stand in samenwerking met de VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenig vuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Juridische column Bettina Hertstein: Zonnekoning Green Inspirations van Chris de Weijer

28 31 35 36

Inhoud mei 2011

26 52 46

De onwetendheid rondom duurzaamheid van metalen in de bouw

SKG bereidt zich voor op certificatie van zonnepanelen

Column Bert Lieverse: Licht, lucht en vorm en vrijheid Sportboulevard pittige klus van formaat Digitaal printen: reusachtige bladeren op de Brigantijn

43 44 46 Cover: Villa te Geldrop

Stijlvolle entree voor hoogste woontoren van Nederland

Functioneel, esthetisch en superslank

The green building solution van Duco

Xpo: productpresentaties van Renson, Smitsair, Solarlux

Beeld: Matthijs van Roon

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN I JAARGANG 8 I NUMMER 1 I MEI 2011

62 LAMELLEN BRENGEN CARLTON TOT LEVEN KLEURENPRACHT MET DICHROIDE FILM

IN AANTOCHT:

CERTIFICATIE VAN ZONNEPANELEN

DELAMAR REVISITED ZILVERGRIJZE JAS VOOR KONINGIN

Tekst: Sjoerd Meuleman Beeld: Luuk Kramer, Mathieu van Ek/Dam & Partners Architecten, ABT

Lamellen brengen gevel Carlton tot leven De toch al skylineachtige aanblik van Almere wordt breder en breder. Aan de noordkant van het centraal station rijst Lâ&#x20AC;&#x2122;Hermitage op, een verzameling van drie schijfachtige kantoorgebouwen van drie verschillende architectenbureaus. De hoogste ervan heet Carlton, naar een ontwerp van architectenbureau Dam & Partners.

Lâ&#x20AC;&#x2122;Hermitage bevindt zich vlak langs het Weerwater, in het centrum van Almere. Er maken drie torens deel van uit, waarvan het 120 meter hoge Carltongebouw en de Martineztoren (Overal spatie tussen getal en m, dus 75 m en verderop 85 m) nu enkele maanden zijn opgeleverd. De bouw van de derde toren Majestic (85m) staat op stapel, maar is - in afwachting op betere kantorentijden - uitgesteld. Bij elkaar bieden de drie gebouwen 93.000 m2 vloeroppervlak, waarvan het Carlton met 39.000 m2 het leeuwendeel voor haar rekening neemt.

Foto links: Carlton spant de kroon in Almere

Aanzicht en doorsneden gevel 1 / 100

Parkeren gebeurt niet onder de gebouwen zelf, maar diep verstopt onder het maaiveld van het erachter gelegen park. Verdeeld over vier lagen bevinden zich hier twee parkeergarages, die gezamenlijk plaats bieden aan 1500 auto’s. Ofschoon de ontwerpen vanaf drie verschillende tekentafels zijn ontstaan, vormt L’Hermitage als complex één geheel. Precies zoals de eerste schetsen van het plan beloofden, verbeelden de gebouwen een vloeiend en eenduidig coulisselandschap - als een gordijn van langs elkaar heen bewegende kantoorschijven.

beweging Voor architect Diederik Dam van architectenbureau Dam & Partners was de opdracht er een, zoals hij die zich wel vaker toewenst. Dynamisch ontwerpen rekent het bureau immers bijna als een soort van specialisatie.

EKCA

DETAIL

“De opdracht voor het Carlton paste ons inderdaad prima”, zegt hij over de eerste stedenbouwkundige plannen, die toen nog van de hand van architectenbureau OMA (Rem Koolhaas) kwamen. “OMA had ingezet op een hoge ‘rug’ van achterelkaar schuivende bouwschijven, met als doel het station dichter bij het centrum te trekken. En daar zijn we met het Carlton in geslaagd, durf ik wel te zeggen.” Dat Koolhaas’ ideeën in een later stadium door architect Pi de Bruijn verder werden uitgewerkt tot een commercieel aantrekkelijk masterplan, deed aan de oorsprong niets af. Want de langs elkaar heen schuivende schijven hebben nooit ter discussie gestaan.

uithollen De architect zocht de dynamiek in zowel de vorm van het gebouw, als in de materialisatie van de gevels. Het Carlton kent

Betonkolommenstructuur, her en der aangevuld met stalen vakwerken

een trapsgewijs volume, uitkomend in verschillende bouwhoogten. Constructief bestaat het bouwwerk uit twee betonkernen met een betonkolommenstructuur, her en der aangevuld met stalen vakwerken. Het centrale deel is met 28 verdiepingen verreweg het hoogst, en wordt aan beide zijden geflankeerd door twee bouwdelen met een veel bescheidener hoogte. Ook het middelste bouwdeel zelf beschikt over een iets getrapte structuur. ›

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Carlton Gevel

Eurocommerce Projectontwikkeling, Deventer Dam & Partners, Amsterdam Scheldebouw, Middelburg

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

Gevelfragment

Hoe schuiner je gaat kijken, hoe roder hij wordt Om de zoveel lagen doen de verdiepingen een stapje terug, wat de levendigheid van het gebouw bevordert. In het hart bevindt zich een centrale onderdoorgang, die uitkomt in het park. Omdat de schijven elkaar fors overlappen, was het gevaar niet denkbeeldig dat het middelste deel te log en dik zou worden. Dam: “We hebben dit opgelost door het midden uit te hollen met een groot atrium over zes verdiepingen en een smaller, hoog atrium van negen verdiepingen. Behalve dat ze uitstekend als ontvangstgebieden fungeren, krijgt het gebouw er veel meer licht en ruimte van.”

rood De gevels zijn de werkelijke blikvangers van het gebouw. Er wordt begonnen met een rode natuurstenen band, ter hoogte

van de onderdoorgang. Van hieruit starten de eigenlijke gevels, die bestaan uit een regelmatig patroon van doorzichtige glaspanelen en grijs emaillit. De panelen zijn gekaderd in aluminium lijsten, die met ankers aan de vloerranden zijn bevestigd. Omdat de vloeren door de gevelkolommen heen steken, kunnen de gebruikers er helemaal omheen lopen. Dam meent dat hierdoor het gevoel van ruimte aanzienlijk wordt versterkt. Zeer opvallend zijn de rode aluminium lamellen aan de buitenkant, die ogenschijnlijk structuurloos tegen de gevels zijn geplakt. Hoe hoger het gebouw reikt, hoe spaarzamer ze worden. Soms lopen de strips door, maar vaak ook lijken ze abrupt te zijn afgebroken. Dam spreekt van variatie in gevelbeelden, afhankelijk van vanuit welke hoek er tegen de gevels wordt aangekeken.

Dynamisch zowel in vorm als in de materialisatie van de gevels

“De kracht van de gevels is vooral de levendigheid. Want hoe je er ook tegenaan kijkt: elke keer zien ze er weer anders uit.” Ter illustratie wijst hij nog op het verschil tussen haakse hoeken en schuine standpunten.“Sta je er recht voor, dan is het vooral een glasgevel. Maar hoe schuiner je gaat kijken, hoe roder hij wordt.” ❚

Een met de omringende natuur

Harmonieuze integratie met de omgeving Fotografie: Matthijs van Roon Amsterdam

Het vormt de perfecte balans tussen de ruimtelijke beperkingen, waaraan het ontwerp van Hofman Dujardin Architecten moest voldoen en de ongebreidelde natuur, die zich uitstrekt vanaf de achterzijde van de woning.

Villa Geldrop mocht op het maaiveld niet groter zijn dan 650m3. Wat niet bovengronds kon dat moest dan maar ondergronds. Eenvoudige oplossing, sublieme uitvoering: door de situering van een lange hellingbaan krijgt zelfs de ruimte onder het maaiveld meer dan voldoende daglicht binnen en wordt het souterrain op fraaie wijze geïntegreerd in de groene omgeving.

Buitenleven Om de omgeving in het ontwerp te integreren vice versa bestaat de achterzijde vrijwel geheel uit nauwelijks onderbroken glaspartijen. Een indrukwekkende achtergevel, in de volle breedte en hoogte volledig transparant, slechts onderbroken door een noodzakelijke doch ranke profilering. Hierdoor wordt het buitenleven ongemerkt naar binnen gehaald en krijgt de achtergevel de functie van een levensgroot beeldscherm, waarop 24 uur per dag een oerhollandse natuurfilm te zien is. Dat maakt villa Geldrop tot een ideaal vierseizoenenwoning. Erg complex is de villa niet opgebouwd. Projectarchitect Michiel Hofman: “Als huis bekeken is het makkelijk te vatten. Slaap- en badkamers zijn onder de grond verscholen. Woonkamer, eetruimte en keuken staan met elkaar in verbinding op de begane grond. Daarboven, in een ruimte die aan intimiteit wint, vanwege de helling van het dak, is een studieruimte. De kwaliteit van deze ruimte wordt verhoogd door indirecte lichtinval, dankzij de slimme plaatsing van vensters.

Woonkamer, eetruimte en keuken staan met elkaar in verbinding op de begane grond

Ook de openingen vanuit de ruimte naar de benedenverdieping dragen hieraan bij: de bovenste verdieping wordt een soort entresol. Al met al is het een huis dat ondanks een vrij heftige geometrie eerder ruim voelt dan groot en eerder behaaglijk dan steriel.”

Villa Geldrop Ook onder maaiveldniveau komt daglicht royaal binnen

Schril contrast De voorzijde van de villa wordt gekenmerkt door een meer gesloten karakter om de privacy te waarborgen. Een schril contrast met de volledig transparante achterzijde. Een contrast dat volgens de architect versterkt wordt door de antracietkleurige oppervlakten van dak en gevels ten opzicht van de forse glaspartijen. Onder het maaiveld heerst er een andere beleving. Hofman: “Parallel aan het toegangspad aan de voorkant van de villa, daalt een betonnen trap af naar de kelderpatio, die aansluit op een glazen ontvangst- en speelruimte. Aan de weerszijden van deze ondergrondse ruimte liggen slaapkamers. Zo op het eerste gezicht lijkt de woning te bestaan uit een logisch blok met een hellend dak; in werkelijkheid is villa Geldrop een intelligent samenspel tussen ruimte, licht en een bijzondere betrokkenheid bij de omgeving.” De hellingbaan, die de villa als het ware in het landschap integreert, speelt ‘ongewild’ een hoofdrol. Nu nog bepaalt de hand van de architect de aanwezigheid van de hellingbaan. Straks, als de natuur haar werk doet en de begroeiing langzaam bezit neemt van het bouwbeton, ontstaat er volstrekte harmonie tussen ontwerp en omgeving. ❚

Bouwinfo Ontwerp Adviseur constructies Hoofdaannemer Glasgevel Metselwerk Oplevering Oppervlakte Bouwkosten

Hofman Dujardin Architecten, Amsterdam Bouwtechnisch Adviesburo Ad Wouters, Mierlo KSB Snoeijen Bouw Metaglas Tiel Wienerberger Zaltbommel 2011 415m² € 800.000,- ex. BTW

Noordzijde

AANGEBODEN

Ervaren Productiemedewerkers met Duits accent

» Christoph 6 jaar ervaring

gen van een projectspecifieke coating is slechts een relatief kleine kostencomponent binnen de totale gevelkosten. Waarom zou je besparen op het bouwdeel dat overduidelijk beeldbepalend is? Een kleur uit het fabrieksarchief aan projectspecifieke kleuren wordt al vanaf 500 m2 gevelpanelen geleverd. ‘Van origine zijn we een coil coater die de caravan- en campermarkt van voorgelakt aluminium voorziet. Dat wil zeggen kleine series, speciale verzoeken en een hoge servicegraad, dat zit in ons bedrijfs-DNA ingebakken. Geen wonder dat we ons ook in de Kijk, dat is ’m nou. Onze eigen Christoph. architectuur onderscheiden. Elke haalbare aanvraag Woonachtig in Duitsland en werkzaam als productie mede- vanaf 500 m2 wordt hier in Roermond als een uitdaging gezien,’ werker in de gevelbranche. Met 6 jaar ervaring en een stelt Scheepers.

Uw aluminium, kunststof of stalen geveldelen in optimale staat (onder)houden?

gedegen opleiding is hij een specialist in het samenstel-

AluNatur lijnEn zo heeft Ergon Nederland nog meer len van puien.

Euramax biedt naast of metallic kleuren eenbebreed goede vakmannen vooruniu klaar staan. Stuk voor stuk programma aan design coatings. Zo voert Euramax een trouwbare en gemotiveerde productiemedewerkers. Die AluNatur lijn die aansluit bij de trend naar ‘naturel’ u ook nog eens flexibel en tegen eengeborstelde vlijmscherpe versie) prijs gebouwen. Het aluminium (in een wordt dan voorzien van bij eenErgon semi-transparante clearcoat kunt inzetten. Want alleen geldt de Ergon Proefdie de natuurlijke schoonheid van het metaal garantie: Niet tevreden? Dan berekenen wij niets aan unaar door.boven haalt.

Kies dan voor GevelBeheer! Service

Advies

Onderhoud

Snel en efficiënt. Eigenlijk best prettig, dat Duitse accent.

Daarnaast beschikt Euramax over een lakstraat om allerlei designs te lakken. Dit procedé maakt gebruikt van screentechnologie, dat op een basisgelakte rol een evenzeer gelakt decor aanbrengt. Op deze manier ontstaan tientallen aantrekkelijke design coatings die variëren van hout,T:gepatineerd koper, verweerd zink of +31(0)316 58 11 44 • F: +31(0)316 71 21 94 steen tot en met CorTen-staal. Recentelijk is zelfs een gras E: info@ergonnederland.nl • I: www.ergonnederland.nl design gelakt. Ook een maanlandschap behoort tot de mogelijkheden. Tenslotte levert Euramax flip-flop kleuren

precies.

Circa 100 medewerkers staan met hun jarenlange ervaring paraat om uw geveldelen in optimale staat te houden. Gevelbeheer Nederland BV Postbus 395 7940 AJ MEPPEL T 0522 - 238 888 F 0522 - 238 889 E service@gevelbeheer-nederland.nl www.gevelbeheer-nederland.nl

GEVELBOUW december 2010

ERGON 1005_Adv Gevelbouw 1/2 pagina stnd.indd 1

21-03-11 10:09 11130103_gevelbeheer.indd 1

20-04-2011 15:51:18

Tekst: Tjerk van Duinen Beeld: John Lewis Marshall Photography

’s avonds het

spannendst

DeLaMar by night: een levendig tafereel. Ledverlichting achter de rode stroken gegoten glas maken het plaatje compleet.

Eind vorig jaar ging het totaal vernieuwde DeLaMar Theater officieel open en intussen loopt er al weer een gevarieerd en vol lenteprogramma. Dat betekent bijna dagelijks één of meer voorstellingen en even zo vaak honderden bezoekers over de vloer. Die komen binnen via de fonkelnieuwe glazen voorgevel aan de Marnixstraat. Een strak staaltje moderne architectuur in een klassieke negentiende-eeuwse context. Tevredenheid alom?

Meijs dat het ontwerp van DeLaMar heeft gemaakt. De gedachte is dat de foyers podia zijn in de stad en de bezoekers onderdeel van het theater. En of dit werkt: voor en na de voorstelling en tijdens de pauzes krijgen de voorbijgangers op straat een levendig tafereel voorgeschoteld.

“DeLaMar moet uitgroeien tot een gastvrij, cultureel en ondernemend kunsthuis (…)”, sprak voorzitter Ryclef Rienstra van de VandenEnde Foundation bij de opening. Gastvrij is met de uitnodigende voorgevel in elk geval goed gelukt. Waar je tot 2005 tegen de onaantrekkelijke voorgevels aankeek van het voormalige

Ritme, schaal, reflectie

‘Nieuwe de la Mar Theater’ en de gesloten bioscoopgevel van Calypso, kun je nu vanaf de Marnixstraat en zelfs vanaf het Leidseplein de theaterbezoekers in de foyers zien bewegen. De glazen gevel – 18 meter breed en 15 meter hoog – is een idee van Joop van den Ende en het architectenduo Jo Coenenen /Arno

De architectencombinatie had nog een opdracht: een eenheid proberen te maken uit oud en nieuw. Om het gewenste programma (twee zalen, kleedruimtes, repetitiezalen, techniek, kantoren, foyer, etc.) in de monumentale context van de Marnixstraat te verwezenlijken, is er flink ingegrepen. ›

Tijd voor wat anders! Hoogstaande sluittechniek gecreeërd door HAUTAU

Zie nog veel meer! BAU München 2011 Hal B4 stand 308

Wij maken wat nieuws voor u. Geinteresseerd? Bezoek ons dan op de “Bau München” 2011. Wij verheugen ons op uw bezoek. U zult het merken wanneer het HAUTAU is.

www.HAUTAU.de

Comfort: een royale glazen luifel boven de twee dubbele entreedeuren houdt bezoekers droog bij regen. Boven de entreedeuren zorgt een strook elektrisch verwarmd glas dat men binnen geen last heeft van koudeval.

Bouwinfo Opdrachtgever VandenEnde Foundation, Amsterdam Architect ACCA, Architecten Combinatie Jo Coenen & Arno Meijs Architecten Engineering en productie glazen gevel BRS Building Systems, Moerkapelle Aannemer Hillen & Roosen Bouw, Amsterdam Gevelbouwer Zuid-Nederlandse Ramenfabriek BV, Rucphen Leverancier tourniquet Koninklijke Boon Edam, Edam

Aan de linkerzijde is de oude gevel van het voormalige Nieuwe De La Mar gesloopt en helemaal opnieuw opgetrokken volgens het origineel uit 1886. Een extra verdieping van glas zorgt voor een beter aansluiting op het hogere naastgelegen American Hotel. Aan de rechterkant is een drietal panden aangekocht waarvan alleen de gevel volledig gerestaureerd werd; alles erachter

verdween om plaats te maken voor onder meer de grote zaal. De monumentale faรงades links en rechts werden vervolgens aan elkaar gesmeed door de vrijstaande glaswand die 18 meter doorloopt boven het linker bouwdeel en 1,60 meter los staat van de foyervloeren. Een glasdak sluit de vide af. De ritmiek van de gevelprofielen, de ramen en de achterliggende

draagconstructie sluiten er prachtig op aan. Terugliggend,op de tweede rang, zijn wijnrode horizontale glasstroken gemaakt op de vloerranden van de foyers en langs de dakrand boven de glasgevel. Deze stroken van rood gegoten glas volgen weer de schaal van de belendende gebouwen, om het geheel nog beter in te passen. Verder is nu goed het effect van glas te zien. โ บ

Edwin van Balken, directeur exploitatie van DeLaMar: “Als je door de Marnixstraat loopt, zie je vanaf verschillende standpunten de negentiende-eeuwse gevels van de overzijde in het glas gereflecteerd. Vooral ’s avonds is dit effect het spannendst. Dan komen bovendien de rode kleuren die in de nieuwe gevel zijn verwerkt het best tot hun recht.”

Geen klachten Waar is nog meer op gelet bij het formuleren van de eisen voor de glasgevel? Van Balken: “Het comfort van de bezoekers was heel belangrijk en het glas mocht niet beslaan. Op beide punten blijkt dat de maatregelen die zijn genomen prima

werken (zie toelichting foto’s). We hebben nog geen klachten gehoord!” En wie gaat dat allemaal schoonhouden? De glazenwasser. Dat gebeurt met een hoogwerker en een Tuckerpole systeem: eerst borstelen met een telescoop, daarna een glansspoeling met osmosewater. De nieuwe glazen gevel komt uit de koker van BRS Building Systems uit Moerkapelle. Dit bedrijf had de vertaalslag van het ontwerp naar een uitvoerbaar plan in een paar weken gemaakt. Dit was mogelijk door met de architect aan tafel in één ontwerpsessie principeoplossingen te schetsen en keuzes uit de voorstellen te maken. De principedetails zijn in de week erna verder uitgewerkt en ter controle voorgelegd.

De uitgewerkte oplossing was zoals de architect het voor ogen had en moest slechts op een enkel detail nog worden aangepast. Tevredenheid alom. ❚

Foto rechts: De glaswand staat 1,60 meter los van de foyervloeren, waardoor de verdiepingen met elkaar in contact staan. De constructie ontleent zijn stabiliteit aan verbindingsstangen en aan de 15 meter hoge stalen strippen of vinnen (S235JR voor de liefhebber) die in ovaalvorm zijn gesneden. De strippen lopen door van binnen naar buiten en zijn deels onderbroken met uitsparingen om de invloed van koudebruggen te minimaliseren. Het staal is geconserveerd met een schoopeerlaag (een proces waarbij de zinklaag door thermisch spuiten wordt aangebracht) en een 2-laags natlaksysteem in RAL 9005 (zwart). Afmetingen: 20 mm dik en 150 tot 500 mm diep.

Cijfers Capaciteit Bouwkosten incl. installaties Bruto Oppervlakte Bouwtijd Blik vanuit de foyer op de negentiendeeeuwse bebouwing aan de overzijde

twee zalen met in totaal ruim 1550 stoelen € 65 miljoen 12.000 m2 2005 (sloop), 2008 (start bouw), november 2010 (oplevering)

DucoSlide

DucoSlide is een permanent extern zonweringsysteem met schuifpanelen. Ze combineren optimale zonwering met behoud van daglicht en bieden zo een maximum aan privacy! DucoSlide schuifpanelen zijn beschikbaar met “LuxFrame” of “SlimFrame” kaderprofielen met vaste of verstelbare lamellen. Toepasbaar in een enkelvoudig, symmetrisch of telescopisch schuifsysteem.

We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

NATURAL COMFORT INSIDE

Maximum aan privacy

Estetische en functionele gevelbekleding

Linius®

Roosters

• • • •

• • •

Lamellenwandsysteem Optimale ventilatie Beschermt tegen regen, wind en ongedierte Ideaal om onaantrekkelijke installaties aan het oog te onttrekken Snelle montage dankzij clipssysteem Leverbaar met verschillende lamellen, ook akoestische versies Met geïntegreerde deuren

RENSON® Ventilation NV IZ 2 Vijverdam • Maalbeekstraat 10 • B-8790 Waregem Tel. +32 (0)56 62 71 11 • Fax +32 (0)56 60 28 51 nederland@renson.be • www.renson.eu

• • •

Alle kleuren, vormen en afmetingen Muur-, raam- en opbouwroosters Overdrukroosters, ventilatiestrips alsook deur-, vloeren tabletroosters Akoestische en inbraakwerende oplossingen Alle doorlaten en K-factoren getest Dezelfde lamellen als bij het Linius®-lamellenwandsysteem

VENTILATION V SUNPROTECTION S

Foto: L///â&#x20AC;&#x2122;Arc en Ciel, Deventer

Tekst: Tjerk van Duinen Beeld: René de Wit

Folie zorgt voor een steeds veranderend lichtspel ChameleonLAB™ is een Nederlands bedrijf met een ambitieuze missie: in elke grote stad in de wereld een landmark neerzetten in samenwerking met toonaangevende architecten en gevelbouwers. Je moet maar durven.

Jan van Rongen had reeds 34 jaar gewerkt voor folie en tapegigant 3M en zou zo met de VUT kunnen. Hij heeft het niet gedaan. Hij zat vol met ambities om meer te doen met films in de gevel en begon aan een nieuw avontuur. Eerst onder de naam Van Rongen On Site Solutions en vanaf 2006 verder samen met Ruud Nieuwenhuis, sinds 20 jaar zijn trouwe zakenpartner als Windowfilm dealer, in hun nieuwe bedrijf ChameleonLAB. Van Rongen ging aan de slag met mogelijkheden die folies in de gevel bieden maar waar 3M niks in zag. Hij heeft toen met hen een deal kunnen maken dat hij voor het specifieke marksegment Gevelbouw voor Europa aan de slag kon met folies. Inmiddels beschikt het bedrijf over een eigen productiefaciliteit die de Chameleon Facade Films™, inmiddels onder die naam geregistreerd, produceert. Al die tijd is het bedrijf ook partner van de VMRG. ChameleonLAB is vooral op zoek naar architecten die kiezen voor uniciteit. Dat is niet zo vreemd: Chameleon Facade Films toepassen in architectuur levert sterk sprekende gebouwen op. Zo sterk zelfs dat er eigenlijk geen twee van in één stad passen. De ambities zijn daarom gedoseerd maar hoog: in elke grote stad in de wereld één project, ontworpen door een architect van naam. ChameleonLAB laat na een aantal jaren aan de weg timmeren zien dat je met dit soort ambities een heel eind kan komen (zie hieronder). Daarnaast is het ChameleonLAB gelukt door het manipuleren met licht en toevoeging van ander technieken steeds aan de wensen van de architect tegemoet te komen. Ze zijn nu steeds meer designers van nieuwe producten die op basis van de eerste twee oorspronkelijke dichroische films,destijds door 3M op de markt gebracht, ontstaan.

Internationaal In de haven van Dublin is een het betonnen casco van een gascontainergebouw ingepakt en tot leven gebracht. Een kleinschalige, maar zeer verfijnde transformatie. Het atrium van een kantoorgebouw in Engeland is uitgevoerd met Chameleon Facade Film. Als de zon boven het gebouw voortschrijdt, verandert de kleur in de ruimte geleidelijk door de aangebrachte film in het glazen dak. Wie er regelmatig doorheen loopt kan de klok er zelfs op gelijkzetten. ›

ChameleonLAB speelt met licht Man in korenblauw gekleurde lobby: “Hé is het al 12 uur?” Bijna was het gelukt in lichtstad Parijs. ChameleonLAB heeft meegedaan aan een tender waar hun product reeds was voorgeschreven en opgenomen in de specificaties voor een golvende overkapping van het Visconti plein voor de afdeling islamitische kunst van het Louvre Museum. Een geweldige opdracht voor een van de beroemdste gebouwen ter wereld. Daarvoor waren met Chameleon film afgewerkte geperforeerde koperen panelen bedacht. Het had een prachtig schouwspel opgeleverd, ware het niet dat een chauvinistisch (lees: Frans) technisch bureau er een stokje voor stak.

Man in korenblauw gekleurde lobby: ‘Hé is het al twaalf uur!’ Een heel recent project is het UKBB kinderziekenhuis in Basel, ontworpen door Stump & Schibli Architekten. De borstweringspanelen zijn voorzien van een speciaal Chameleon ontwerp waardoor het ziekenhuis baadt in kleurenpracht. Vooral rond de binnentuin zorgt de interactie tussen de wanden over en weer voor veel visuele dynamiek.

Nederland

La Defence, Almere

De allereerste toepassing van Chameleon Facade Films vinden we in Almere: het kantorencomplex La Defense van UN Studio. Dit is het resultaat van een architect – Ben van Berkel – die het lef had om dit nieuwe materiaal meteen op grote schaal in te zetten. In Delfzijl is ChameleonLAB ook neergestreken. Het is niet bepaald een wereldstad, maar we kunnen er een bijzondere toepassing van Chameleon Facade Film zien. Het gaat om het gerenoveerde Eemsmondgebouw. Het kreeg niet het uitbundige kleurenspectrum als bij La Defense, maar een ingetogen, oesterachtige kleur met een parelmoereffect, passend bij de zee die even verderop ligt. De film is hier aangebracht tussen vloeibaar composiet materiaal en na uitharding als gevlochten panelen op de bestaande gevel aangebracht. Andere grote projecten in Nederland zijn het nieuwe Conservatorium in Amsterdam (ontwerp: De Architecten Cie.) en L’Arc en Ciel in Deventer (I’M Architecten). ❚

www.chameleonlab.nl

Eemsmondgebouw, Delfzijl

Nieuwe schil voor gascontainergebouw in de haven van Dublin

Dichroide film

Gascontainergebouw in avondschemering

Cour Visconti van het Louvre Museum

Chameleon Facade Film heeft als basis een polymeerfilm met dichroĂŻde eigenschappen. Dat wil zeggen: een bepaald deel van het kleurenspectrum van licht wordt doorgelaten en een ander deel gereflecteerd. Dat geeft een bijzonder kleureffect. Als je meerdere films (kan tot 250 lagen) op elkaar stapelt, wordt dit kleureffect door de prismatische scheiding van het zichtbare licht versterkt en krijgt het een soort dieptewerking. Het uiteindelijke kleurenspectrum dat voor de toeschouwer zichtbaar wordt, is afhankelijk van de hoek waarin de zon staat, de plek van de waarnemer en de positie van het gevelvlak. De stand van de zon en de beweging van de mens zelf bepaalt weer hoe de lichtgolven interfereren en welke kleuren je uiteindelijk ziet. Helemaal mooi wordt het als twee gevelvlakken met film tegenover elkaar liggen of in een hoek (Lâ&#x20AC;&#x2122;Arc en Ciel). De film is toepasbaar op enkel glas, in de spouw van dubbelglas, composiet en (nieuw!) als film tussen gelaagd glas.