Vaktijdschrift over gevels & daken
Jan Benthem over de gevelbranche hoofdkantoor van designstudio Piet Boon
Thema Beton
Jaargang 9 I nummer 1 maart 2012
Filmuseum EYE aan het IJ Interview Wubbo Ockels In samenwerking met:
Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
OP WEG NAAR DUURZAMER BOUWEN
Mosa Glasgroothandel BV Newtonweg 15, 6101 WX Echt tel. +31 (0)475 - 43 04 02 www.mosaglas.com
Het DucoSun Cubic zonweringsysteem staat in voor een optimaal evenwicht tussen maximaal daglicht en minimale zonnehitte. Het is verkrijgbaar met vaste of met elektrisch verstelbare lamellen. De rechthoekige vorm van de ‘Cubic’ lamellen zorgt voor een bijzonder strak design.
We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67
EVERY BUILDING NEEDS DUCO
DucoSun Cubic / Architecturale Zonwering
Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:
Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:
SKG
SKG
skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.
bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl
skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)
SKG
Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc
skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.
skg is partner van skh en shr in cb&v.
skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten
2 SKG
Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.
Voorwoord Kansen voor vernieuwing Echt als een verrassing komt het niet, maar volgens het Centraal Planbureau (CPB) zit Nederland wederom officieel in een economische recessie. Dat houdt volgens het CPB de eerste twee kwartalen van dit jaar nog aan. Gelukkig is het in de gevelbranche zo slecht nog niet gesteld. Als ik met de woorden van begenadigd architect Jan Benthem mag spreken (die verderop in dit blad zijn licht laat schijnen op de gevelbranche) liggen er juist in economisch slechte tijden kansen voor vernieuwing. Laten we de veranderingen in de markt zien als de nieuwe werkelijkheid. De branche en eigenlijk iedereen is veel beter af als we stoppen met praten over een crisis. Bij deze. Zoals verderop ook te lezen is de beurs GEVEL 2012 weer achter de rug. Met een nagenoeg stabiel bezoekersaantal kijkt de organisatie positief terug op deze editie. GEVEL kan inmiddels worden gezien als een vast platform voor de branche. Noteer de volgende editie van GEVEL alvast in uw agenda: van woensdag 22 tot en met vrijdag 24 januari 2014. In deze uitgave besteden we ook aandacht aan het onderhoud van de gevel. Wist u dat de gevel gemiddeld 25 procent van de stichtingskosten van een gebouw in beslag neemt, terwijl van het totaal onderhoudsbudget maar 4 procent aan de gevel wordt besteed? Volgens Sven Brinkman van NeroQom een ‘schande’. Lees alles over het professioneel reinigen en conserveren van een gevel verderop in deze editie van Gevelbouw. Wij wensen u veel leesplezier! Roel van Gils
5
Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 9 | maart 2012 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310
Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
Redactie adres
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.gevelbouw.info
08
Redacteuren
Patricia van der Beek, Martijn van den Bouwhuijsen, Tjerk van Duinen, Roel van Gils
10
Eindredactie Roel van Gils
Bladmanagement
Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl
Secretariaat
Manuela Depenbrock
Advertenties
Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl
14 20
Abonnementsprijs
€ 63,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095
Interview Jan Benthem over de gevelbranche
08
Filmuseum, EYE aan het IJ Hoofdkantoor van designstudio Piet Boon
10 14
Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Interview Wubbo Ockels
20
Doelgroep
Advertorial NeroQom BV
24
VMRG Pagina's Slim bouwen met Slimbouwen® Meesterstuk MR. Bettina Hertstein All-in-One Façade Column Green Inspirations Column Bert Lieverse Romazo-Projecten Lezing Deense toparchitect Bjarke Ingels Visitekaartjes InnovaToren Venlo Amicitia
26 29 30 32 33 34 37 38 40 44
Adreswijzigingen
Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland
Opzeggingen
GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.
Vormgeving/Art Direction
Logo Reclame- Ontwerpbureau BV E info@logobv.nl Valerie Berben
In samenwerking met: Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
Inhoud maart 2012
26 64 58
52
Advertorial Alcoa Advertorial Accsys
49 51
Thema Beton Duurzaamheid krijgt vorm met prefab beton Architectonisch sierbeton brengt leven in de brouwerij
52 54
JOURNAAL
58
Advertorial DUCO, Ventilation & Sun Control Vakbeurs Gevel 2012 Advertorial Ergon Nederland Advertorial Renson速 Advertorial AFS-I en Euramax
63 64 66 67 68
Filmmuseum Amsterdam Beeld:
Sorba Projects Bedrijf:
Sorba Projects VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN
Jaargang 9 I nummer 1 maart 2012
NUMMER 690 JAARGANG 63
Wie doet wat 71
Cover:
MAART 2011 Jaargang 9 nummer 1 maart 2012
JAN BENTHEM OVER DE GEVELBRANCHE HOOFDKANTOOR VAN DESIGNSTUDIO PIET BOON
THEMA BETON
FILMUSEUM EYE AAN HET IJ INTERVIEW WUBBO OCKELS In samenwerking met:
Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
7
Interiew Jan Benthem
Jan Benthem over de gevelbranche Het gaat slecht in de bouw. De voorspellingen voor de komende jaren zijn ook weinig geruststellend. Toch ziet Jan Benthem van Benthem Crouwel Architekten juist in een slechte marktsituatie kansen. Vooral voor de gevelbranche. “Voorbeelden te over van gebouwen die een gedaanteverwisseling ondergaan door het vervangen van de buitenschil. Daar valt immers veel te winnen op het gebied van uitstraling en efficiency.” Volgens Jan Benthem zijn veel ‘oude’ gebouwen energietechnisch verouderd. “Bij het ontwerp is indertijd niet goed nagedacht over hoe een gevel kan bijdragen in de energiebehoefte. Daar liggen de kansen voor de gevelbouwers. Zeker in de huidige marktsituatie.” Over trends denkt Jan Benthem volgens eigen zeggen niet zoveel na. “In elk ontwerp probeer ik een balans te vinden tussen de esthetica van een gevel en het feit dat een gevel zo intelligent mogelijk gebruik kan maken van zon en warmte. Je ziet dat in de gevelbranche voortdurend nieuwe technieken
“Door de verregaande mechanisatie en computergestuurde fabricage komen er steeds meer, en andere materialen beschikbaar voor gebruik in gevels.”
8
Interiew Jan Benthem
worden uitgevonden, de klimaatgevel is daar een mooi voorbeeld van. De komst van dergelijke nieuwe systemen met specifieke uitstraling is voor ons ontwerpers uitermate interessant.”
Interactieve gevel
Benthem ziet het gevelbeeld in de nabije toekomst veranderen. “We gaan meer en meer over op interactieve gevels. Gevels waar beweging in zit. Zo hebben we bij het poppodium ZiggoDome in Amsterdam meer dan 120.000 led-lampjes verwerkt in de gevel. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel. Ze vormen een scherm van 90 bij 30 meter. De popzaal is ‘niet meer’ dan een zwarte doos van 90 bij 90 meter en 30 meter hoog met een geluid- en lichtdichte gevel. Er is grote aandacht besteed aan de akoestiek. Buiten het pand is niets te horen van wat er zich binnen afspeelt. Toch gunnen we omstanders letterlijk een blik op het podium via het immense led-scherm.”
Kruisbestuiving
Benthem is een rasoptimist. “Ik zie het nooit somber in. Ook in slechte tijden liggen er kansen. Zeker voor vernieuwing. Door de verregaande mechanisatie en computergestuurde fabricage komen er steeds meer, en andere materialen beschikbaar voor gebruik in gevels. En dat allemaal dankzij kruisbestuiving tussen verschillende industrieën. Zo hebben we voor een nieuw winkelcentrum met parkeergarage in Koblenz, het Forum Mittelrhein am Zentralplatz, gebruik gemaakt van de kennis en kunde van de auto-industrie. De aluminium panelen van de gevel geven het pand een natuurlijke uitstraling, als zijnde een bos. De panelen zijn gefabriceerd bij een autofabrikant, zijn groen van kleur en deels licht doorlatend dankzij de open structuur. Wie niet beter weet, ziet de bovenlaag als een natuurlijke begroeiing. Een ander voorbeeld is de gevel van de uitbreiding van het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Hier is gebruik gemaakt van technieken uit de scheepsbouw. De panelen van de ‘beruchte badkuip’ bestaan namelijk uit een combinatie van aramidevezel met een koolstofvezel, en zijn vrijwel naadloos met elkaar verbonden over een lengte van 90 meter. Gebruikelijk in de scheepsbouw, exceptioneel in de gevelbouw.” Volgens Benthem neemt die kruisbestuiving de komende jaren een steeds grotere vlucht en dat geeft ontwerpers steeds meer nieuwe mogelijkheden. ❚
Foto Linker pagina Jan Bentem Foto Links beneden Stedelijk Museum Foto Rechts beneden Ziggo Dome
9
Filmmuseum
Tekst: Roel van Gils Beeld: Sorba Projects
EYE aan het IJ Op donderdag 5 april 2012 opent EYE, het nieuwe filmmuseum, zijn deuren voor het publiek. Het bijzondere gebouw aan de noordoever van het IJ in Amsterdam is het ontwerp van Delugan Meissl Associated Architects uit Wenen, bekend van onder meer het fantastische ontwerp van het Porsche Museum in Stuttgart. ›
10
Filmmuseum
"De architect heeft met de beplating een moza誰ekachtige uitstraling weten te bewerkstelligen. Toch zijn er maar twee verschillende panelen gebruikt"
11
Engineering, ontwerp, produktie en montage Uw partner in complete gevels en gevelbekleding!
Sorba Projects BV - Postbus 18 - 7100 AA Winterswijk - T 0543 - 546700 - www.sorba.nl
Filmmuseum
Het nieuwe onderkomen van EYE Film Instituut Nederland biedt ruimte aan onder andere vier filmzalen (640 stoelen), een 1.200 m2 grote tentoonstellingsruimte en de ‘basement’, waar de bezoeker interactief door de gedigitaliseerde collectie van EYE kan struinen. In de museumwinkel is een breed assortiment aan filmgerelateerde producten te vinden en het café-restaurant, met terras op het zuiden, biedt prachtig uitzicht over het IJ. Het nieuwe gebouw stelt EYE in de gelegenheid zich als hedendaags filmmuseum aan een groot publiek te presenteren. Het is het enige museum in Nederland dat zich exclusief richt op film en bewegend beeld en film toont als kunst, vermaak, cultureel erfgoed en informatiedrager.
Gezichtsbedrog
Sorba Projects BV werd als gevelbouwer al in een vroeg stadium gevraagd zitting te nemen in het bouwteam om mee te denken over de uitvoering van het ontwerp. “Voor de daadwerkelijke uitvoering is onze bijdrage omgezet in een onderaannemingcontract bij de hoofdaannemer bouwbedrijf M.J. de Nijs,” vertelt projectleider Renko Landeweerd van Sorba. “Wij zijn verantwoordelijk voor de beplating van het dak en de gevel, de glazen puien en de vliesgevel; op het stucwerk na, in feite de gehele buitenschil.” Sorba heeft in totaal zo’n 10.000 m2 Alpolic beplatingen geleverd voor het filmmuseum in een opvallend repeterend patroon en in een speciale kleur. Alpolic is een Japans fabricaat aluminium composiet beplating die zich volgens Landeweerd onderscheidt in vlakheid, kleurechtheid en de kwaliteit van de coating. Dit is één van de vele materialen die Sorba voor haar projecten toepast. “Op het dak is gekozen voor vlakke Alpolic platen met een dikte van zes millimeter, die in het zicht zijn geschroefd. Op de gevel zijn de cassettepanelen vier millimeter dik Alpolic in de naad geschroefd. De architect heeft met de beplating een mozaïekachtige uitstraling weten te bewerkstelligen. Toch zijn er maar twee verschillende panelen gebruikt. Wie de gevel aandachtig bekijkt, ziet namelijk een bepaald basispatroon. Negentien panelen vormen samen het basispatroon, een zeshoek, bestaande uit zestien trapeziumvormige panelen en drie ruitvormige panelen. Dat basispatroon wordt telkens zestig graden gekanteld. Na zes vlakken staat de zeshoek weer rechtop. Het lijkt dus een wildverband, maar is het uiteindelijk niet. Gezichtsbedrog.”
Dakleer
Om het beoogde resultaat te bereiken, was het volgens Landeweerd een vereiste om de panelen op de millimeter nauwkeurig te monteren. “We hebben een aluminium raster op het dak en de gevel geplaatst waarop de panelen bevestigd konden worden. De bevestigingspunten waren dus een vast gegeven. Er zat slechts een halve millimeter speling op het pasgat. Ook weer noodzakelijk om de naden (acht millimeter op het dak en twaalf
millimeter op de gevel) strak te houden. De montage van de gevels heeft ongeveer een jaar geduurd.” Bijzonder is tevens het feit dat de platen en de profielen door het dakleer heen op de houtskeletbouw onderconstructie zijn geschroefd. “We hebben in het voortraject veel overleg gepleegd met de dakdekker en leverancier van het dakleer, die normaal gesproken niet echt vrolijk worden van tienduizenden schroeven door het leer.”
Gestapeld
Sorba is behalve voor de beplating zoals gezegd ook verantwoordelijk voor de 1.000 m2 glazen gevel, bestaande uit diverse uitvoeringen vliesgevels, zowel in aluminium als staal. “De moeilijkheid hierin zat hem in het feit dat één van de gevels 25 graden naar buiten helt en we bij een andere gevel te maken hadden met ‘gestapelde’ ruiten tot circa 750 kilogram per stuk. Aanvankelijk was het idee van de architect om voor de vliesgevel ruiten te gebruiken van zeven meter hoog. Dat plan is omgebogen naar twee ‘gestapelde’ ruiten. Om toch zoveel mogelijk het oorspronkelijke idee te benaderen, is gekozen om de ruiten te stapelen zonder afdragende regel en te werken met vulblokjes en een kitnaad.” EYE opent zijn deuren op donderdag 5 april 2012 met de openingstentoonstelling Found Footage: Cinema Exposed. De tentoonstelling laat zien hoe makers nieuwe werken creëren door gebruik te maken van gevonden bewegend beeld. Bij de tentoonstelling hoort een begeleidend filmprogramma, waarin werk is opgenomen van belangrijke found footage-kunstenaars als Gustav Deutsch, Péter Forgács en Harun Farocki. EYE is straks zeven dagen per week geopend, van 's ochtends 10.00 ❚ tot 's nachts 01.00 (weekends 02.00).
13
Piet Boon Tekst: Roel van Gils Beeld: Piet Boon
Het Bos Oostzaan is spraakmakend met ‘basic’ materialen Wie aan de noordzijde van Amsterdam de Coentunnel uitrijdt, wordt direct ‘gepakt’ door Het Bos Oostzaan, vier multifunctionele kantoorgebouwen in dezelfde architectuurstijl met op de kop het hoofdkantoor van designstudio Piet Boon. De luxueuze uitstraling van de gevel doet in eerste instantie niet denken aan geïndustrialiseerde gevelproducten. Niets blijkt minder waar.
14
Piet Boon
Foto Boven Piet Boon en Kees Havik
Piet Boon en Aart-Jan van der Meijden van Trespa International raakten op enig moment op een beurs in New York met elkaar aan de praat. “Piet vertelde over zijn plannen voor de bouw van een nieuw hoofdkantoor,” vertelt Van der Meijden. “Hij raakte geïnspireerd door de Trespa panelen, vanwege de samenstelling en het duurzame karakter. Een Trespa paneel bestaat namelijk voor zeventig procent uit houtvezels waarin in feite kooldioxide is opgeslagen. Het is eigenlijk een veredeld hardhout.” Trespa International was op dat moment ook volop met Kingspan Duurzame Bouwsystemen in gesprek voor de ontwikkeling van een nieuw type gevelsysteem genaamd Benchmark Façade Systems. Eén en één maakt twee.
Architecturale façade
Dat Piet Boon gecharmeerd is van een industriële omgeving is een publiek geheim. “De gewenste industriële esthetica is prima met onze sandwichpanelen te bewerkstelligen,” zegt Frank Donkers, managing director Benelux van Kingspan Duurzame Bouwsystemen uit Tiel. “Piet wist echter niet dat de Benchmark sandwichpanelen ook als achterconstructie kunnen fungeren, waarbij vrijelijk een architecturale façade gekozen kan worden, het Kingspan Benchmark facadesysteem. Dat gaf de architect de mogelijkheid om de door Piet gewenste
luxueuze uitstraling van de gevel op betaalbare wijze te realiseren,” bevestigt Donkers. Kingspan vindt met zijn geïsoleerde paneelsystemen zijn oorsprong in de bouw van bedrijfsgebouwen en distributiecentra. “Vanwege de logistieke voordelen dat een geprefabriceerd paneelsysteem met zich meebrengt (kwaliteit, bouwsnelheid), bestaat er steeds meer interesse vanuit andere sectoren. Zeker nu de aanvankelijke beperking van een sandwichgevel met het Benchmark facadesysteem en Trespa gevelbeplating volledig wordt weggevaagd. Architecten worden voortaan in hun ontwerpvrijheid niet meer geremd.” Benchmark Façade Systems opent de deur naar de ‘hoogbouw’ van de markt, zoals kantoren, appartementen, flats en dergelijke.
Gepuzzel
Cepezed architecten uit Delft heeft in overleg met Piet Boon gekozen voor een specifieke print op de Trespa panelen. “We hebben gebruik gemaakt van de zogeheten ‘dual printing’ -technologie,” vervolgt Van der Meijden. “De panelen zijn voorzien van twee specifieke zeefdrukken, in een diepgrijze en zwarte tint met een bloemachtig motief. In feite een uitvergroot stuk kant.” Het patroon op de gevelpanelen is zodanig uitgedokterd dat het ook mooi doorloopt over de hoogte van het gebouw › en om de hoeken heen.
Foto links De Trespa-panelen zijn voorzien van specifieke zeefdrukken
“Dankzij het specifieke Benchmark facadesysteem kan op een efficiënte manier met geïndustrialiseerde gevelproducten worden gebouwd, waarbij een grote keuzevrijheid bestaat voor de invulling van de buitenschil.”
15
A TURNING POINT IN BUILDING DESIGN
KINGSPAN FAÇADE SYSTEMS
www.kingspanbenchmark.nl
Pro Build Noord-Holland BV realiseerde de nieuwbouw voor PIET BOON STUDIO.
Het pand in aanbouw
Piet Boon en Kees Havik
Het gerealiseerde pand met de Trespa gevels
Van IJsendijkstraat 383 1442 LB PURMEREND T: 0299 - 42 25 62
info@probuild.nl www.probuild.nl Pro Build van ontwerp tot turnkey oplevering
12130121_probuild.indd 1
29-02-12 10:05
Piet Boon
Volgens de architect en Piet Boon ‘een behoorlijk gepuzzel’ om met slechts twee verschillende motiefplaten, die tevens ondersteboven worden toegepast, te voorkomen dat er teveel herhaling optreedt. Het resultaat is een strakke gevel, waarbij een dicht gevelpaneel en een raamopening elkaar continu afwisselen. Deze combinatie is steeds twee meter breed en doorlopend van maaiveld tot dakrand.
Slim en efficiënt
Als hoofdaannemer was Pro Build NoordHolland BV nauw betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe complex. “In principe kunnen wij als bouwbedrijf een gebouw volledig turnkey opleveren, maar dat was in dit geval natuurlijk niet nodig,” aldus Kees Havik van Pro Build Noord-Holland BV. “Piet Boon heeft de inrichting logischerwijs voor eigen rekening genomen. In het aanbestedingstraject kwam Pro Build met de aantrekkelijkste aanbieding voor het casco opleveren van het nieuwe complex. “Op basis van de ontwerptekening van Cepezed archi-
tecten hebben wij de werktekeningen gemaakt. Trespa International en Kingspan Duurzame Bouwsystemen schoven uiteraard al in een vroeg stadium aan tafel.” In oktober 2009 is Pro Build gestart met de bouw, eind augustus 2010 werd het complex al casco opgeleverd. “Grote voordeel van het Kingspan Benchmark facadesysteem is de korte verwerkingstijd. De panelen werden stuk voor stuk (twaalf meter hoog; een meter breed) met een kraan tegen de staalconstructie geplaatst. En dat over een lengte van zestig meter. Een uiterst precisiewerkje, aangezien de panelen allemaal exact even groot zijn. De staalconstructeur kon zich een tolerantie van slechts vijf millimeter veroorloven (over de totale lengte!), daar waar normaliter vijf centimeter is toegestaan.”
Strakke huid
Dankzij het specifieke Benchmark facadesysteem kan op een efficiënte manier met geïndustrialiseerde gevelproducten worden gebouwd, waarbij een grote keuzevrijheid bestaat voor de invulling van de buitenschil. Dat is volgens de architect slechts één kant van het ver› haal.
17
Voor persoonlijke patronen, denk Trespa
Ontwerp een nieuw Ritme om het onverwachte te creĂŤren Fascinerende ritmes in vormen, lijnen en patronen maken het mogelijk een breed palet van emoties te schilderen, die veranderen naarmate het licht over het oppervlak van een gevel speelt, en hier en daar de nadruk leggen op een onverwacht patroon of een verrassende structuur. Doordachte patronen zijn een genot voor het oog en dragen ertoe bij dat een gevel mensen ook emotioneel raakt. Ritme geeft aanleiding tot een opwindende diversiteit aan mogelijkheden en leidt tot klassieke en tijdloze ontwerpen die eeuwig meegaan. Voor nadere informatie kijk op: www.trespa.com
Trespa International B.V. Verkoop Nederland Postbus 110, 6000 AC Weert Wetering 20, 6002 SM Weert Tel.: 31 (0) 495 458 850 Fax: 31 (0) 495 540 535 infonederland@trespa.com www.trespa.com
Piet Boon
Foto boven De gevels en kozijnen liggen in één vlak
“De gevel moet namelijk wel zodanig goed gedetailleerd zijn, dat het ook in de uitwerking een mooie gevel wordt. Dit wordt bereikt door gevels te ontwerpen waarin panelen en kozijnen prachtig in één vlak liggen. Aan deze strakheid ontleent het gebouw voor een belangrijk deel zijn kracht.” Om deze strakheid te bewerkstelligen, zijn er een specifieke aluminium bevestigingsprofielen ontwikkeld om de kozijnen en het pakket aan panelen (sandwichpaneel en Trespa paneel) aan de buitenzijde in één vlak te laten liggen. Dit, samen met speciale hoekprofielen zorgt ervoor dat er een strakke huid om het gebouw is gespannen. Kingspan Duurzame Bouwsystemen en Trespa International gaan de komende periode intensief samenwerken om het
‘droog bouwen’ en vooral het nieuwe façadesysteem te promoten. Internationaal. “In eerste instantie richten we ons op de Benelux, Groot-Brittannië en Frankrijk. De duurzaamheid van het product, de weersbestendigheid, de vlakheid, kleurvastheid, de ontwerpvrijheid (talloze mogelijkheden in prints), een optimale isolatie én last but not least de snelle bouwmethode, spreken allemaal in het voordeel van het Benchmark façadesysteem.” Dé ingrediënten voor een spraakmakend eindresultaat met ‘basic’ materialen. Het levende bewijs staat in Oostzaan. “Een uniek referentieproject waarbij de creatieve visie van Piet Boon en de geavanceerde mogelijkheden van het Benchmark facadesysteem optimaal tot hun recht komen. De trend is gezet,” zo besluit Donkers. ❚
Fotografe Liesbet Goetschalckx van d'zign
19
Artikelnaam Interview Wubbo Ockels
Wie eenmaal dat kleine bolletje aarde vanuit de ruimte heeft bekeken, weet hoe kwetsbaar we zijn. En hoe zuinig we moeten zijn op datzelfde bolletje. Maar voorlopig lijken nog weinig mensen zich echt druk te maken over de opwarming van de aarde, het uitputten van fossiele brandstof of het verduurzamen van de samenleving. Toch laat Wubbo Ockels, hoogleraar en voormalig ruimtereiziger, zich niet uit het veld slaan. Het wordt tijd dat er een nieuwe democratie tot stand komt waarbij de burger zelf het niet meer pikt dat we zijn overgeleverd aan de willekeur van de grote energieleveranciers. Nederland loopt achter waar het gaat om verduurzaming, stelt Ockels. “Op de lijst van duurzame Europese landen komen we op de achttiende plaats. Waar we wel uitstekend in scoren is de CO2-uitstoot: daar staan we op de vierde plaats. Nederland is gewoon een smerig land. Zolang er hier gepraat wordt over - en sterker nog: gebouwd wordt aan - kolen- en kerncentrales, zal dat niet veranderen. We hebben nog nauwelijks zonnepanelen en we lopen achter in het elektriciteitsnetwerk. Duurzaamheid gaat over de toekomst. Zoals we het nu doen, gokken we op de Shells en de Gasunies. Ik denk niet dat dat een goede gok is. Duitsland doet het in dat opzicht beter. Daar sluiten ze kerncentrales en verbieden de bouw van nieuwe kolencentrales. Tegelijkertijd stimuleren ze de energieopwekking voor eigen gebruik.” “Er ligt zoveel voor het oprapen”, vervolgt hij. “Op bescheiden wijze laat de Nederlandse bouw dat ook al zien. Maar dat zijn over het algemeen particuliere initiatieven en niet het gevolg van een brede overheidsvisie. Er worden energieneutrale kantoren en huizen gebouwd. Het kan dus wel. Maar het moet meer uit het hart komen, meer een modeverschijnsel worden.”
Terugverdientijd
Een belangrijke sta-in-de-weg voor verduurzaming is de terugverdientijd, aldus Ockels. “Een raar economisch denken dat niet past bij normaal consumptiegedrag. Je kijkt toch ook niet naar de terugverdientijd van een keuken of een auto. Die is er helemaal niet. We moeten verduurzaming leuk gaan vinden. We moeten er trots op willen zijn dat we in een huis wonen dat weinig energie vraagt. Dat gevoel, die gedachte is nog niet goed ingeburgerd in Nederland.” En dat terwijl de natuurlijke energieopwekking bij wijze van spreken voor het grijpen ligt. We zouden als land aan de Noordzee met windenergie net zo’n vooraanstaande positie
kunnen innemen als bijvoorbeeld Saoedi-Arabië met olie. Een opvatting die Ockels deelt: “De Noordzee geeft veel mogelijkheden voor offshore wind. Maar je moet het dan wel samen doen met omliggende landen. Als je kans ziet de velden met windmolens van de verschillende landen met elkaar te verbinden, vang je altijd wel ergens wind. Maar daarnaast moet je Nederland toch ook niet onderschatten als het gaat om zonne-energie. Wij vangen op elke vierkante meter ongeveer de helft van de zon van de Sahara. Dat is heel veel. Je moet zorgen voor energieopvang in je eigen huis en die direct gebruiken, zodat je geen transportverlies hebt. We zouden bij wijze van spreken onze daken moeten volzetten. Sterker nog; ik verzeker je dat dat binnen tien jaar ook echt gaat gebeuren. Vanuit mijn kamer bij de TU Delft kijk ik over een industrieterrein vol platte daken. Die komen vol te liggen. Want wie wil er geen gratis energie?”
Van onderop
Een aantal (bouw)ondernemingen ziet het wel, de visionaire burger ook. En zelfs een aantal gemeenten ziet het. “Er gebeuren van onderop al allerlei dingen. Dat gaat zijn weg wel vinden. Het is alleen jammer dat het allemaal wordt afgeremd door de overheid en de lobby van de grote energieleveranciers. Dat heeft alles te maken met heersende belangen. We importeren momenteel al viermaal zoveel fossiele brandstof als we nodig hebben. Alleen maar vanuit onze handelsgeest; omdat we de Energierotonde van West-Europa willen zijn. Daar valt geld aan te verdienen, dus is het helemaal niet interessant om juist voor minder gas of elektriciteit te gaan. Je elektrische auto thuis opladen, met energie uit je zonnepanelen, is helemaal niet leuk voor Shell. En als Duitsland de bouw van een kolencentrale bij Emden verbiedt, zijn we er als de kippen bij om Delfzijl aan te bieden. ›
Wubbo Ockels:
“Ik ben een optimist” 20
Interview Wubbo Artikelnaam Ockels
Bron: Bouwend Nederland
21
GEZE Benelux B.V. | Leemkuil 1 | 5626 EA EINDHOVEN | www.gezebenelux.com
Het GeZe 6-dAGen LEVERPROGRAMMA
Vandaag automatische schuifdeuren besteld, in 6 werkdagen geleverd! GEZE geeft vol gas! Al jarenlang rijden wij voorop met professionele producten, hele goede service en betrokken medewerkers. En nu schakelen we door: GEZE presenteert u HET GEZE 6-DAGEN LEVERPROGRAMMA. Snelheid alleen is niet voldoende. Bij racen draait het om focus, concentratie en het kiezen van de juiste versnelling. Alleen als alles klopt kom je namelijk als ultieme winnaar over de Finish. GEZE heeft verstand van zaken. Niet voor niets staan wij binnen 6 dagen als eerste bij de finish: inclusief uw automatische schuifdeuren. Kortom: GEZE gaat in de hoogste versnelling. Voor snelle bestellingen, de snelste leveringen en nòg meer tevreden klanten.
Deursluiters & beslag | Automatische deursystemen | RWA raam-en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design
BEWEGUNG MIT SYSTEM
Interview Wubbo Ockels
Daar valt geld mee te verdienen.” Ockels is medeinitiatiefnemer van ‘Nederland 2050’, een stichting die ernaar streeft Nederland in 2050 voor honderd procent schoon en duurzaam te maken. Een principe waarmee eigenlijk iedereen het wel eens is. “Elke Nederlander heeft burgerrechten. Het recht op onderwijs, op zorg, op vrije meningsuiting. Een schone toekomst is een burgerrecht dat ook in dat rijtje thuishoort. Je hoeft het alleen maar te willen, er alleen maar gebruik van te maken. ‘Een goed milieu begint bij jezelf’ is een misleidende gedachte, want het gaat om de grote stroom. Een honderd procent schoon Nederland moet je met z’n allen afdwingen. De vraag is alleen hoe je dat voor elkaar krijgt. En het lukt zeker niet als we het begrip democratie invullen met ‘het maakt toch allemaal niks uit’. Wie zich wel engageert, wil iets doen. Maar tot dat abstractieniveau zijn we nog niet in staat. Dat is teleurstellend.”
een te grote productie en wordt de afzet een probleem. Met als gevolg dat energiebedrijven failliet gaan en de Nederlandse regering wordt opgezadeld met grote kolen- en kerncentrales die ontmanteld moeten worden. Met geld van de belastingbetaler.” In één adem waarschuwt Ockels ook voor de problemen die de olieraffinaderijen in de toekomst met zich mee zullen brengen. De installaties zijn langzamerhand verouderd, maar niemand neemt het initiatief om ze op te ruimen. Als voorbeeld noemt hij de Canarische Eilanden, waar de olieproductie vrijwel is gestaakt, waar duizenden mensen hun baan hebben verloren, waar sloppenwijken zijn ontstaan en waar niemand de viezigheid in de grond kan opruimen omdat dat te veel geld kost. En dat hebben ze niet. De oliemaatschappijen die deze raffinaderijen hebben gebouwd, maken nu megawinsten. Dat soort taferelen staat ook Nederland te wachten.
Bouw goed bezig
Kansen voor het oprapen
De vraag is hoe de bouw in dit geheel staat. Daarover is Ockels niet somber. “De bouw is goed bezig. Er zijn mensen die het wel zien. En er zijn al prachtige voorbeelden gerealiseerd. Het zijn tot mijn verrassing ook niet alleen de architecten en de grote bouwondernemingen die het begrijpen. Ik heb twee jaar geleden samen met de toenmalige minister van VROM, Jacqueline Kramer, twee energieneutrale woningen in het Friese Kollum onthuld. Het ene gebouwd door een groot bouwbedrijf, het andere door een plaatselijke aannemer. Beide lieten zien dat het kan, voor bijna dezelfde prijs. Het is een kwestie van kennis en toegang tot de techniek. Ik herinner me trouwens van een paar jaar geleden ook een campagne van Bouwend Nederland om de bestaande bouw om te turnen naar duurzame woningen. Dit soort organisaties kan een sleutelrol spelen.” Dat de bouw momenteel zware klappen krijgt van de economische situatie hoeft daarbij geen belemmering te zijn, aldus Ockels. Integendeel. “Deze periode geeft ook bedenktijd. Het is een kwestie van kansen zien. Daarbij zou de regering er veel aan kunnen doen, maar ik merk er niks van of het verkeerde. Dereguleren is het modewoord. Maar intussen lopen we aan de leiband van bedrijven die erbij gebaat zijn dat we fossiele brandstoffen blijven gebruiken. We houden elkaar voor de gek: we zijn een land van ‘tweedehands autohandelaren’. En dat is een slechte houding om duurzaamheid te realiseren.”
Energienet kan lichter
Hij vervolgt: “De netbeheerders hebben vastgesteld dat het energienet in Nederland verzwaard moet worden. Als ik dat hoor, breekt mijn klomp. Het zou juist lichter kunnen als mensen de kans krijgen hun eigen energie te produceren. En vroeger of later gaat dat gebeuren. Dan zitten we met
En toch noemt hij zichzelf een optimist. “Dat is moeilijker dan pessimist zijn”, geeft hij toe. “Zeker in de huidige economische situatie valt dat niet mee. Maar met pessimisme kun je niet winnen. En de kansen liggen voor het oprapen. Zoals de Superbus. Ik kwam op het idee nadat ik alles bij elkaar negen uur in de trein van Delft naar Groningen en vice versa had gezeten. Een afstand van hooguit 200 km. Ik vind treinreizen en openbaar vervoer wel plezierig, want het geeft je de tijd om te werken. Maar de randvoorwaarden zijn wel snelheid, comfort, redelijk privé, duurzaam en niet vervuilend, en me afzetten in de buurt van waar ik wil zijn. Zo kwam ik tot het prototype van de Superbus. Iedereen was meteen enthousiast: zo goed kan openbaar vervoer er dus uitzien tegen minder kosten dan de trein. Nu is het een kwestie van ‘m verkopen, zieltjes winnen, de markt op. Net zo lang tot mensen zeggen: dat willen wij ook. Het grappige is dat er een enorme belangstelling is uit het buitenland: Dubai, Washington, Japan, China. Die bus komt er, daar ben ik van overtuigd. Het heeft tijd nodig en we moeten ‘m nog verder uittesten. Hou vol, de echte doorbraak komt als je ’t kunt laten zien. Dat geldt voor alle dingen die ik doe.” Optimisme heeft hem ook geholpen nadat zijn in aanbouw zijnde schip, de Ecolution, in de haven van Groningen tot zinken werd gebracht. Afgelopen mei kon hij uiteindelijk zijn eerste vaart maken van Groningen naar Rotterdam en vervolgens naar Scheveningen. “Het was een feest”, zegt hij. “Mijn vrouw en ik hebben gehuild toen voor het eerst de zeilen omhoog gingen. Ik heb het schip samen met Gerard Dijkstra ontworpen, maar er zitten ook dingen in die ik zelf heb doorgedrukt. En als het dan allemaal reageert zoals je in je hoofd had, dan voelt dat meteen goed. Ook dat is een voorbeeld van gewoon ❚ doorgaan.”
23