Gevelbouw 02 2011

Vaktijdschrift over gevels & daken i Jaargang 8 i nummer 2 i augustus 2011

Baken van licht in Siberische stad DE zin en onzin van infrarood

Dakconstructie brengt buitenwereld binnen

Groene en duurzame inspiraties Weer een icoon voor The Big Apple

OP WEG NAAR DUURZAMER BOUWEN

Mosa Glasgroothandel BV Newtonweg 15, 6101 WX Echt tel. +31 (0)475 - 43 04 02 www.mosaglas.com

Estetische en functionele gevelbekleding

Linius®

Roosters

• • • •

• • •

• • •

Lamellenwandsysteem Optimale ventilatie Beschermt tegen regen, wind en ongedierte Ideaal om onaantrekkelijke installaties aan het oog te onttrekken Snelle montage dankzij clipssysteem Leverbaar met verschillende lamellen, ook akoestische versies Met geïntegreerde deuren

RENSON® Ventilation NV IZ 2 Vijverdam • Maalbeekstraat 10 • B-8790 Waregem Tel. +32 (0)56 62 71 11 • Fax +32 (0)56 60 28 51 nederland@renson.be • www.renson.eu

• • •

Alle kleuren, vormen en afmetingen Muur-, raam- en opbouwroosters Overdrukroosters, ventilatiestrips alsook deur-, vloer- en tabletroosters Akoestische en inbraakwerende oplossingen Alle doorlaten en K-factoren getest Dezelfde lamellen als bij het Linius®-lamellenwandsysteem

VENTILATION V SUNPROTECTION S

Creëer heldere en duidelijke voordelen in duurzame bouwontwerpen!

Lexan* Thermoclick* polycarbonaat platen voor gevelbekleding en beglazingstoepassingen SABIC Innovative Plastics heeft twee nieuwe Lexan* Thermoclick* plaatsystemen ontwikkeld in 40 en 50 mm dikte. Deze systemen zijn geschikt voor lichtdoorlatende gevelbekleding en façade toepassingen in woningen, kantoorgebouwen, winkelcentra, magazijnen en fabrieken. Lexan Thermoclick systemen bieden een uitstekende thermische isolatie waardoor de gebruiker kan besparen op verwarmings- en airconditioningskosten en tevens bijdraagt aan een reductie van de CO2 uitstoot.

Lexan Thermoclick systemen maken in het oog springende en praktische ontwerpen mogelijk en vragen weinig onderhoud. Door de mes/groef verbinding kunnen de Lexan Thermoclick platen simpel in elkaar geklikt worden wat een snelle installatie mogelijk maakt. Lexan Thermoclick plaat systemen hebben een 10 jaar beperkte garantie op lichttransmissie afname, verkleuring en breuk.

Lexan Thermoclick plaatsystemen bieden: • Besparing op verwarmings- en airconditioningskosten • Hoge lichttransmissie • Eenvoudige en snelle installatie • Eenzijdige UV bescherming • Gewichtsreductie t.o.v. glas • Brandklasse B, s2, d0 volgens EN13501 • Beschikbaar in diverse kleuren

Voor verdere informatie kunt u contact opnemen via sfs.info@sabic-ip.com telefoon +31 (0) 164 292821

sabic-ip.com/sfs * Trademarks of SABIC Innovative Plastics BV.

Voorwoord augustus 2011

Lichtgele vlekken De wethouder de in Almere gaat over wonen, bouwen en architectuur heet Adri Duyvsteijn. We kennen hem allemaal, het is de man met een missie: hij moet Almere groter maken en hij wil daarvoor zoveel mogelijk ruimte voor particulier opdrachtgeverschap. Nu wil hij deze zelfbouwers nog meer vrijheid geven door een deel van de regelgeving van het Bouwbesluit niet meer te laten toetsen en handhaven. Deze PvdA-wethouder zal mogelijk worden teruggefloten, nota bene door een rechts kabinet dat zich sterk maakt voor vermindering van regeldruk, maar er is in elk geval een stevige discussie in de maak. Tegenstanders opperen al dat het Bouwbesluit er is om mensen te beschermen tegen hun eigen kortzichtigheid. Ze zouden huizen neerzetten met, ik noem maar wat, te kleine deuren of ondeugdelijke constructies en daardoor op termijn met een onverkoopbaar huis komen te zitten. Of een huis dat minder waard is. Voor ondeugdelijk bouwen hoeven we ons geen zorgen te maken. Er is altijd een architect en/of constructeur betrokken en die houden dit aspect echt wel in de gaten. Dat je een huis kan bouwen wat op termijn slecht in de markt ligt, daar zou ik me geen zorgen om maken. De zelfbouwers zijn zelfbewuste mensen die beslissingen nemen met de ogen open. Dat het huis niet geschikt is voor senioren, voor gezinnen met twee of meer kinderen of mensen met een doorsnee smaak, of wie dan ook, zal weinig deren. Ze kiezen voor een avontuurlijke woning waarin een eventueel verlies bij verkoop al verdisconteert is. Voor een paar bijzondere woningen bestaat zelfs de kans dat het juist heel gewilde objecten worden.

Maar laten we stoppen met iedereen zo te beschermen dat er helemaal geen vrijheden meer zijn.

In Almere staat intussen een drielaagse woning waarvan de twee verdiepingen geheel afgesloten zijn met zwart, deels lichtdoorlatend metaal. Geen ramen. Het licht voor de verdiepingen komt van boven. Een volstrekt stoere woning, ontworpen door een architect met een toepasselijke achternaam: Courage. In een experimentele wijk als het Homeruskwartier in Almere, waar de zwarte door staat, mag heel veel. Het is een van de negen lichtgele vlekken en vlekjes die de welstandniveaukaart van Almere rijk is. Hier geldt het regime welstandsvrij. Negen vlekken klinkt veel, maar in oppervlak gaat het maar om een paar procent van het totale gemeentelijke grondgebied. En dat is dan op het terrein van welstand de meest liberale gemeente van Nederland.

In de rest van het land moet je de lichtgele vlekken met een loep zoeken. Nederland is welstandsland. Met België als grote voorbeeld hoe het niet moet. De welstandskaart van België, mocht die bestaan, kleurt buiten de (historische) binnensteden grotendeels lichtgeel. De naoorlogse geschiedenis heeft gemaakt dat bij onze zuiderburen alles mag. Daar is de (gekozen) burgemeester bang dat hij kiezers verliest als hij mensen in hun bouwijver en architectonische “creativiteit” beknot, wat tot de chaotisch straatbeeld leidt waar het land bekend om staat. In Nederland wordt de gemeente juist bestookt met klachten als iemand zijn kop boven het maaiveld uitsteekt. Hier kan uw buurman die een overtreding van het Bouwbesluit constateert naar de rechter stappen en maatregelen afdwingen. Gelukkig is iedereen vrij om te wonen waar hij of zij wil. Wie in een geüniformeerd rijtje in Vinex-wijk X wil wonen, niet te dicht bij een lichtgele vlek en onder soortgenoten, heeft keuze genoeg. Wie de vrijheid en het experiment zoekt, heeft weinig locaties en moet niet teveel beperkt worden, zeker niet in de lichtgele oases. We wachten de discussie met belangstelling af en hopen op veel wijsheid bij degenen die uiteindelijk de knopen doorhakken Tjerk van Duinen

reactie en tips

E-mail | gevelbouw@louwersuitgevers.nl

5

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 8 | augustus 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Locatie bepaalt grenzen

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactie adres

Tjerk van Duinen Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

08

Bladmanagement

Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl Cock Penning: E c.penning@louwersuitgevers.nl

12

Secretariaat

Manuela Depenbrock

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

22

Abonnementsprijs

€ 45,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

16

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw) functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties.

De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren Petra Kunnen Gevelbouw komt tot stand in samenwerking met de VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­ vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­ lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Baken van licht in Siberische stad

8

Dakconstructie brengt buitenwereld binnen

12

Een gevel van graan voor ZLTO

16

Duurzame inspiratie van Chris de Weijer

22

Jaarboek VMRG “Façades 2011”

26

Green inspirations Rudy Uytenhaak Gevel zorgt binnen voor een gedoseerde hoeveelheid 'buiten' Dienst Uitvoering Onderwijs Groningen: Integrale oplossingen hebben de toekomst

27 28

Weer een icoon voor The Big Apple

34

Cladding Point, een andere kijk op de gevelmarkt

38

Inhoud augustus 2011

28 52 34

42

De zin en onzin van infrarood

40

Kop van Kessel-Lo voortaan in volle bloei

42

Visitekaartjes Alblasserwerf te Alblasserdam, C-Mine in Genk, de Landdrost te Almere, Antarctica in Alphen a/d Rijn Column Bert Lieverse Materiaal-beslissing

48 51 Cover:

Provinciehuis Frysl창n

52

Productnieuws

56

Juridische column Bettina Herstein "Ik heb er de kracht niet meer voor" Xpo Productpresentaties van Duco, Renson, Geze

60

Duo

Beeld:

Fotoburo Jaap Meijer, Blitta

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN I JAARGANG 8 I NUMMER 2 I AUGUSTUS 2011

61 BAKEN VAN LICHT IN SIBERISCHE STAD DE ZIN EN ONZIN VAN INFRAROOD

DAKCONSTRUCTIE BRENGT BUITENWERELD BINNEN

GROENE EN DUURZAME INSPIRATIES WEER EEN ICOON VOOR THE BIG APPLE

7

Tekst: Jan Kees Verschuure Beeld: Alexey Naroditskiy en LOMMETA i.o.v. Erick van Egeraat

Gevel leisurecomplex baken van licht in Siberische stad

Dag en nacht vermaak in Vershina Surgut De toegenomen economische kracht van Rusland vertaalt zich meer en meer in opdrachten voor gerenommeerde buitenlandse architecten. Bureau (designed by) Erick van Egeraat kan met het VTB Central Dynamo Stadium en ontwerpen voor de Olympische Winterspelen 2014 tot de exponenten van deze trend gerekend worden. Het eind vorig jaar geopende Vershina Trade & Entertainment Centre in het Siberische Surgut bewijst dat Rusland met Erick van Egeraat kiest voor gevelontwerpen die gezien mogen worden.

Leven in de brouwerij!

8

Het Vershina Trade & Entertainment Centre (opdrachtgever SKU) is niet alleen een symbool voor het moderne Russische uitgaansleven; ook naar westerse maatstaven kan worden gezegd dat het een state-of-the-art uitgaanscentrum is. Met retail, sportfaciliteiten, restaurants, bars, parkeerfaciliteiten en een ondergrondse nachtclub biedt het 24-uursvermaak in een aantrekkelijke setting. 37.000 m² vloeroppervlak telt het acht verdiepingen hoge leisurecomplex in de autonome regio Khanti-Mansiysk, gecentreerd rondom een gebouw-hoog atrium. De gevel, gemaakt van aluminium sandwichpanelen met een hoogwaardige parelmoerafwerking, is bovenal een statement - in alles een plek waar moderne Russen

van alle leeftijden willen zijn en gezien willen worden; een baken van licht in de lange winters van Surgut, volgens Erick van Egeraat het 'centrum van Eurazië'.

Afhankelijk van het gebruikte lichtconcept kan het gebouw zowel doorgaan voor een gigantische ijssculptuur (bij dag) als het dynamische lichtbaken dat het is (bij nacht); de gevelverlichting representeert de 24-uursfunctie die het gebouw heeft in deze middelgrote centrale Russische stad.

Lichtspel De gevel van het Vershina Trade & Entertainment Centre in het Siberische Surgut wordt gekenmerkt door aluminium volumes gescheiden door glas. Het van architectenbureau (designed by) Erick van

Egeraat bekende, op ijsschotsen gelijkende gevelbeeld (zie ook kantoorgebouw de Erick van Egeraat-toren aan de Zuidas) is het resultaat van grote gevelinsneden; de primaire insneden breken de gevelmassa in geprononceerde, kleinere volumes en zorgen voor royale daglichttoetreding. De glasoppervlakken worden gekruist door secundaire insneden die – mits verlicht met behulp van een uitgebreid lichtschema – na zonsondergang voor een bijzonder, 'dialectisch' effect zorgen. Op de glazen gevel kunnen tevens bewegende (commerciële) beelden worden geprojecteerd. Het dynamische verlichtingssysteem staat voor het 24-uurskarakter (winkelen, eten, sporten, uitgaan) van het Vershina Trade & Entertainment Centre. ›

Bouwinfo Ontwerp (designed by) Erick van Egeraat

(Erick van Egeraat, Roemer Pierik, Balázs Beczner) Constructieadvies MTM, Boedapest Installatieadvies SMG-SISU, Boedapest Gigantische ijssculptuur

9

Krijgt u het benauwd van luchtdicht bouwen?

De verademing van een integrale oplossing Luchtdicht bouwen is duurzaam

Voor een gratis technisch advies足

bouwen. De hoge mate van diversiteit

programma scan de qr足code of ga

van oplossingen en producten maken

naar www.luchtdichtbouwen.nl

deze bouwwijze echter zeer complex.

Tot opluchting van velen komt Tremco illbruck met een online bestekservice gebaseerd op het concept van luchtdicht bouwen.

Tremco illbruck B.V., Postbus 20, 4240 CA Arkel, Tel: (0183) 56 80 19, Fax: (0183) 56 80 10 info-nl@tremco-illbruck.com, www.tremco-illbruck.nl

State-of-the-art uitgaanscentrum

Sneeuwwitte aluminium panelen en en een kriskras lijnenspel

Surgut, midden in het uitgestrekte Rusland

Na zonsondergang is het 'dialectisch' effect zichtbaar

Oeuvre Hoofdontwerper Erick van Egeraat, in Nederland bekend om opmerkelijke gebouwen als popzaal MEZZ in Breda en kantoorgebouw de Erick van Egeraat-toren aan de Amsterdamse Zuidas, kan zijn oeuvre in Rusland uitbouwen. Het architectenbureau dat sinds 2009 de naam (designed by) Erick van Egeraat draagt, heeft ook in de uitbouw van de Russische sportinfrastructuur een belangrijke rol, getuige de ontwerpen voor het organisatiecomitĂŠ van de eerstvolgende Olympische Winterspelen (Sochi 2014), zoals het masterplan voor de vallei waar de belangrijkste stadions worden gevestigd.

Het multifunctionele VTB Central Dynamo Stadium (45.000 toeschouwers), dat in het centrum van Moskou wordt gebouwd op de plek van het oude stadion van voetbalclub Dynamo Moskou, zal met een indoorsportcentrum met 15.000 plaatsen, kantoren, appartementen, een hotel met 250 kamers en een leisurecomplex een belangrijke rol gaan spelen tijdens de WK Voetbal van 2018. Gelijktijdig met het Vershina Trade & Entertainment Centre werd in Surgut het al veelbesproken Chess-club Building van (designed by) Erick van Egeraat geopend, een klein, iconisch schaakcentrum met een organische gevel afgewerkt met roestvrijstalen schinkels. â?š

11

Tekst: Jan Kees Verschuure Beeld: Inbo, Brakel Atmos

Licht en ruimte in vernieuwd gemeentehuis Veenendaal

Dakconstructie brengt buitenwereld binnen Het atrium is een geliefd onderdeel van renovatie-ontwerpen in de utiliteitsbouw: het verbindt nieuwe en bestaande bouwdelen en tovert een introvert gebouw idealiter op efficiënte wijze om in een Utopia van ruimte en licht. Ten behoeve van de dit voorjaar opgeleverde nieuwbouw van het gemeentehuis in Veenendaal werd een nieuw atrium met glasdakconstructie tot hart van het gebouw gemaakt.

Veenendaal is een middelgrote groeigemeente met diverse uitbreidingslocaties. Als gevolg van de bevolkingstoename barstte het gemeentehuis – hoewel met 1999 van recente datum - uit zijn voegen, en het gemeentebestuur wilde de voornoemde groei graag vertaald zien in een centraal kantoorgebouw annex dienstencentrum met architectonische kwaliteiten. Inbo Eindhoven ontwierp daarom een uitbreiding die zowel qua uitstraling, volume als functionaliteit aan de eisen van het 21ste-eeuwse Veenendaal kan voldoen en goed kon worden ingepast in de omgeving - als sluitstuk van het nieuwe dorpscentrum.

12

Mentaliteitsverandering Functioneel gezien was van belang dat alle kantoor-gebonden gemeenteambtenaren van Veenendaal in de toekomst moeten kunnen werken in het nieuwe gemeentehuis en het gemeentebestuur graag ook alle publieksdiensten onder één dak wil aanbieden. De door Inbo gewonnen ontwerpcompetitie mondde uit in de keuze voor een ontwerp met een atrium als verbindend element tussen het oude en het nieuwe gedeelte, en het resultaat diende tevens een mentaliteitsverandering uit te drukken dan wel te stimuleren. Meer concreet: er worden

alleen nog flexwerkplekken ingericht, om een open kantoorsfeer mogelijk te maken; een en ander wordt nog ondersteund door een loopbrug tussen de L-vormige oude en de op het voormalige entreeplein gebouwde nieuwe vleugel, en een strak en licht interieur. Een nieuwe voorgevel bestaande uit de natuursteensoort travertin – bekend van het Nationaal Monument op de Dam – en een transparante stalen gevelomlijsting, doet het gebouw qua uitstraling dan weer aansluiten bij het in ontwikkeling zijnde, hoogwaardige winkelcentrum en appartementencomplex Brouwerspoort - de verbinding tussen het dorpscentrum, waarvan het gemeentehuis deel uitmaakt, en de nieuwe woonwijken in Veenendaal-Oost.

Ruimtelijk effect Terug naar het atrium, in Veenendaal dus verbindend én integrerend. Het projectteam van Inbo architecten (Bert van Breugel, Pieter Keijzer, Judith Muijtjens) presenteerde in 2008 het definitief ontwerp van het nieuwe gemeentehuis, met een gebouwhoog en glasoverkapt atrium als centrale ruimte. De nieuwe hal verbindt verschillende vleugels en verdiepingen en komt daarmee dicht in de buurt van de functionele definitie die in de Romeinse tijd al aan het begrip werd toegedicht. Het atrium zelf gaat dienst doen als ontvangstruimte en baliehal voor alle gemeentelijke publieksdiensten in Veenendaal, maar geeft ook toegang tot een (nieuwe) trouwzaal, de raadzaal en kantoren van de gemeente. Brakel Atmos werd ingeschakeld voor de bouw, engineering en montage van het dak van de

nieuwe centrale hal, een glasdakconstructie op basis van hoogwaardige stalen profielen en boven de GPR-norm presterend duurzaam glas.

Het transparante atriumdak (circa 13,5 bij 11 meter) accentueert de verticale lijnen en de lichte en strakke inrichting van het vernieuwde gemeentehuis, met een dragende constructie van stalen hoofdliggers en glazen dwarsliggers; er wordt daarbij gebruik gemaakt van afstandhouders, waardoor een ruimtelijk effect ontstaat en de gewenste verticaliteit wordt gecreëerd, die nog eens een boost geeft aan de door de daglichttoetreding geschapen ruimtelijkheid van het atrium. Het glasdak is voorzien van op maat gemaakte uitzetramen met verborgen bediening. Het gemeentehuis van Veenendaal, dat in april dit jaar werd opgeleverd en zo'n 9400 m² aan extra vierkante meters telt, krijgt daarmee niet alleen een nieuwe uitstraling, maar ook een nieuw functioneel hart. Met een beetje hulp van boven. ❚

Bouwinfo Opdrachtgever gemeente Veenendaal Ontwerp Inbo, Eindhoven Atriumkap Brakel Atmos, Uden

Atrium baadt in het licht

Stalen hoofdliggers, glazen dwarsliggers Detail

13

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

Architecturale zonwering

DucoSun is een permanent extern zonweringsysteem. Het laat een maximum aan zonlicht binnen en houdt de hitte buiten. Duco zonweringen zorgen voor privacy en handhaven het zicht naar buiten toe. Ze leveren een belangrijke esthetische bijdrage aan de gevel van een gebouw. In combinatie met Zomerventilatie (Nachtkoeling) zorgt DucoSun zonwering voor een aangenaam thermisch comfort om in te wonen en te werken.

Zonder daarbij energie te verbruiken. De toepassing van externe zonwering kan leiden tot een daling van 30% op de koellast van een gebouw.

We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

NATURAL COMFORT INSIDE

DucoSun /

Tekst: Jan Kees Verschuure Beeld: Studio Aksento i.o.v. J.M. van Delft

Ingenieuze 'glassprieten' bepalen uitstraling hoofdkantoor ZLTO

Een gevel van graan Wuivend graan, dat is wat de ZLTO en hoofdontwerper Pi de Bruijn (Architecten Cie) beoogden met het gevelaanzicht van het nieuwe verenigingsgebouw van de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie. Wie het pand aan de Bossche Onderwijsboulevard van dichtbij beschouwt, ziet een gemetselde gevel met smalle 'glassprieten' als raampartijen; deze spelen een belangrijke rol in de prestaties van het gebouw. “Het ontwerp gaf alle aanleiding tot een geslaagd eindresultaat”, vertelt Jan Bertens – directeur NCB-Onroerend Goed BV. Bertens was vier jaar lang als formeel opdrachtgever verbonden aan het in oktober 2010 opgeleverde pand.

De ZLTO – belangenbehartiger voor agrarisch ondernemers – wilde niet zomaar een kantoorgebouw, niet qua uitstraling en ook niet qua functionaliteit. “Met twee agrarische scholen, het Anton Jurgens Institute en het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt samengewerkt in het project Fheelinc (voeding en gezondheid). De ZLTO is een vereniging met leden;

de meeste werknemers gebruiken het gebouw alleen als basis. Naast 14 vergaderzalen zijn er daarom 150 flexwerkplekken in opgenomen; het moest een flexibel indeelbaar en uitnodigend 'clubhuis' worden – een hele klus om uitstraling en functionaliteit te optimaliseren, maar ik denk dat we er aardig in geslaagd zijn. Het agrarische karakter komt op unieke wijze terug in het gebouw. Ook vindt de ZLTO dat je als agrarische organisatie voorop moet lopen op het

gebied van duurzaamheid. Het is om die reden een zuinig pand met veel natuurlijk licht.”

Samenwerking Innovatief is een wko-installatie in combinatie met een sprinklerbassin; in het oog springt ook de houten dakconstructie, maar de organisch gevormde gevel met de opvallende, uit kozijnelementen bestaande raamstroken is de grootste blikvanger van het nieuwe ZLTO-gebouw.

Een bijzonder ‘clubhuis’

De raamstroken lopen door in het dak. Onderin 'de deel'

671 aluminium raam­ elementen met 160 varianten zonder een enkele haakse hoek De Drunense gevelbouwer J.M. van Delft + zn., verantwoordelijk voor de raamelementen, de glazen vloerdelen en de gevel en het glazen dak van het overgangsgebied met hogeschool HAS, kreeg volgens directeur Carolien van Hout-van Delft vooral op logistiek en productietechnisch gebied een uitdaging voorgeschoteld. “671 aluminium raamelementen met 160 varianten zonder een enkele haakse hoek, je kunt je voorstellen wat dat betekent voor de gevelbouwer en de glasleverancier. Gelukkig werken wij op dat gebied al jaren samen met betrouwbare partners, zoals Schüco voor de raam- en vliesgevelsystemen en AGC voor de glasproducten. Je wilt samen de beste zijn en dat ook bewijzen; dan moet je je continu blijven verbeteren.”

Aanzicht van beneden naar boven

Daglicht Senior account manager Koen Verschuuren van AGC Eijkelkamp Tilburg spreekt liefkozend over 'glassprieten', als hij de gekromde verticale raamstroken beschrijft die symbool staan voor het wuivende graan. Ook voor glasproducent AGC was het een kwes-

tie van organiseren om de beglazing kant en klaar op de bouwlocatie, waar de ruiten in de Schüco-raamelementen van J.M. van Delft + zn. gemonteerd werden, af te leveren. “Je moet je productie en machinepark er speciaal op inrichten.” De raamstroken zijn bewust smal ontworpen om de ›

17

opwarming van het gebouw te beperken; toch baadt het interieur in daglicht; daaraan liggen twee factoren ten grondslag, zegt Verschuuren. “Het gebruikte glasproduct – Thermobel Stopray Safir zonwerend hoogrendementsglas - presteert bijzonder goed op het gebied van lichtdoorlating.

Ook hebben wij in samenwerking met J.M. van Delft + zn. beloopbare glazen vloerdelen langs de raamelementen geleverd - voor extra daglicht.”

Inspiratieproject Door middel van de glazen vloerdelen wordt nog meer ruimtelijkheid gecreëerd in het vrij indeelbare, kolom-arme interieur. Voor de VMRG is het ZLTO-gebouw één van de inspiratieprojecten – eigentijds, duurzaam in het opwekken en zuinig in het verbruik van energie en passend qua identiteit. De uitgangspunten in het ontwerp werden tot in de perfectie doorgevoerd. “De in de ZLTO verenigde agrarische ondernemers zijn de rentmeesters van het buitengebied; dat moet je ook uitstralen met je verenigingsgebouw”, zegt Bertens. “De ZLTO is bewust verhuisd van Tilburg naar 's-Hertogenbosch om zich aan te sluiten bij het genoemde samenwerkingsverband; dat vraagt om een state-of-the-art pand dat zich voegt naar de omgeving.” Letterlijk aansluiten doet het verenigingsgebouw via de koppeling met agrobusinesshogeschool HAS. Deze verbinding, die ook wel 'de deel' genoemd wordt en gelijkenis met een tuinbouwkas vertoont, heeft een volledige sponningloze (semi-structurele) glazen gevel en dak. Het dak is uitgevoerd in beloopbaar glas afgewisseld met beloopbare geanodiseerde panelen en aan de kopse zijden een glazen luifel.

Raamdetail

Zijaanzicht stijl ter plekke van raamkozijn

'Ambassade' In dit gebouwdeel werd volgens Koen Verschuuren de grootste prestatie geleverd op het gebied van beglazing.

“De gevel van de verbinding bestaat uit 5 meter hoge ruiten. Wij zijn minstens zo trots op het resultaat hiervan als op dat van de raamstroken en de beloopbare glazen vloerdelen.” Directeur en projectleider van J.M. van Delft + zn. Sander van Delft

18

benadrukt nog maar eens het bijzondere karakter van het project. “Qua ruimtelijke details en maatvoering is het uniek te noemen. Projecten als deze vragen vooral om aandacht en een goede communicatie. Alles moet kloppen omdat vrijwel geen element hetzelfde is, maar het resultaat is er dan ook naar. De samenwerking tussen Architecten Cie, aannemer Heerkens van Bavel en J.M. van Delft

Een hele klus om uitstraling en functionaliteit te optimaliseren + zn. was perfect; samen hebben wij gepresteerd alles vanaf tekening foutloos te produceren.” En voor wie het door de gevel opgeroepen beeld nog niet krachtig genoeg is: rijd eens langs het gebouw aan de westelijke randweg van 's-Hertogenbosch en stel je iets voor bij de omschrijving 'ambassade van de landbouw'. Het nieuwe ZLTO-gebouw had niet misstaan in een wuivend graanveld. ❚

Bouwinfo Opdrachtgever ZLTO Nederland, ’s-Hertogenbosch Ontwerp De Architecten Cie. Projectarchitect Pi de Bruijn Systeemleverancier Schüco Nederland bv, Mijdrecht Raamelementen, glazen vloerdelen,

glazen dak: J.M. van Delft + zn., Drunen Glasleverancier AGC Eijkelkamp, Tilburg

Een zuinig pand met veel natuurlijk licht

Tekst: Chris de Weijer, DP6 Architectuurstudio

Groene en

duurzame inspiraties "Sinds enige tijd ben ik gastinspirator voor het themadossier ‘groen en duurzaam bouwen’ voor de VMRG. Wat is duurzaam en groen en wat kan het betekenen voor architecten en de gevelindustrie? Wat kan een inspirator bijdragen aan het stimuleren van duurzame en groene gevels?"

Aan het woord is Chris de Weijer,architectdirecteur van DP6 architectuurstudio in Delft "Een stelling die ik laatst hoorde in een toespraak van Ed Nijpels is dat de bouw de enige bedrijfstak is waar duurzaamheid nog iets bijzonders is; bij alle andere is het vanzelfsprekend. In elk geval is duurzaam bouwen al lange tijd erg actueel en krijgt het veel aandacht. Zo lang dat een groot aantal onderdelen al min of meer gesneden koek zijn (denk aan betonkernactivering en warmtekoudeopslag). Het is toch eigenlijk heel erg logisch om duurzaam te bouwen, zelfs bijna ondenkbaar dat je het niet zou doen.

In de bouw is er inmiddels een breed scala aan meetmethoden als BREEAM, Greencalc, GPR en LEED. De resultaten van de meetmethoden kunnen verschillend zijn voor hetzelfde gebouw. Onderdelen van de methoden worden nog door partijen aangevochten; zie bijvoorbeeld de discussie over het gebruik van staal en aluminium.

Duidelijk is dat de belangrijkste thema’s voor de gevelindustrie energie, materiaal en het samenstel van comfort, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde zijn.

Betekenissen De meest bekende betekenis van duurzaam is die van het hebben van een lange levensduur. Uiteraard moet hier op de eerste plaats voor gezorgd worden. Niet alleen een lange levensduur in technische zin, maar ook qua uitstraling en comfort. Als een extreem energiebesparende en materiaalvriendelijke gevel geen comfort biedt aan de gebrui-

22

<

Harmonia 57, Säo Paulo van Triptyque, Säo Paulo. Groene gevels

en daken met bijzonder principe van wateropvang en besproeiing

(foto: photo@leonardofinotti.com)

kers is de gevel niet duurzaam. Het bieden van comfort en een goede uitstraling zullen dan ook altijd voorop moeten staan bij het realiseren van duurzame gevels.

De tweede betekenis van duurzaam is het niet uitputten van de aarde, bijvoorbeeld energie en materialen. Op het gebied van energie biedt de gevel bij uitstek kansen om energie te besparen en zelfs te produceren. De gevel ligt op de scheiding van binnen- en buitenklimaat, kan zonnewarmte binnenlaten of juist weren, kan daglicht doorlaten om elektrische energie te besparen, kan warmte terugwinnen uit ventilatielucht. Ook kan de gevel gebruikt worden om energie mee te ‘oogsten’. Bijvoorbeeld door warmte te winnen uit de spouw van een klimaatgevel, door PV cellen toe te passen of door warmte te winnen uit een kasconstructie. Het is interessanter en geëigender om energieneutraliteit in het gebouw zelf te vinden dan in externe maatregelen als bijvoorbeeld het verbranden van houtpellets of gebruikt frituurvet.

Kringlopen sluiten Op een zelfde wijze als bij energie is ook bij materiaal neutraliteit na te streven. Het meest in aanmerking komen diverse snelgroeiende organische materialen. ›

Sint Nicolaaslyceum aan de Zuidas in Amsterdam

Radix, Wageningen – DP6 architectuurstudio, Delft. Ventilatie, verwarming en koeling, vaste en beweegbare zonwering opgenomen in geveldetail (foto: Christian Richters)

23

KfW building, Frankfurt - Sauerbruch Hutton, Berlijn. Natuurlijke ventilatie, waardoor energiezui-

Unilever-haus, Hamburg - Behnisch Architekten, Stuttgart. Tweede huid gevel met

nig, het aanzicht verandert met het weer en het seizoen.

EFTE-folie. (foto: Adam Mørk)

Voor gevels kan dit houten stijlen en regels betekenen, mogelijk aangevuld met aluminium profielen. Ook de toepassing van aluminium puien kan mogelijk materiaal neutraal. Gevelproducenten die aluminium puien van 100% gerecycled aluminium leveren zijn in opkomst. Het probleem van het op grote schaal gebruiken van gerecycled aluminium is dat het aanbod (nog) te gering is door de lange levensduur van aluminium producten. Voor het omsmelten van het aluminium is veel minder energie nodig dan bij de winning en ook minder dan bij het omsmelten van staal. Als het omsmelten dan ook nog eens met duurzame energie zou plaatsvinden zou het helemaal perfect zijn. Mogelijk kan de beschikbaarheid verbeteren als er vaker expliciet gerecycled aluminium omschreven wordt.

Intelligent Ideaal is een gevel die zelf licht en warmte regelt wanneer nodig, zorgt voor ventilatie, uitzicht en comfort. Frido van Nieuwamerongen in Stedebouw & Architectuur formuleert het mooi: “Wanneer noemen we gevels intelligent? Als ze meer functies zelfstandig kunnen verrichten, als ze kunnen reageren op de omgeving, als zichzelf kunnen herstellen. De menselijke huid is een perfect voorbeeld van een ‘slimme gevel’. Licht, niet dik, en in staat tal van functies te vervullen zonder dat dit van buitenaf aangestuurd hoeft te worden.”

Ons bureau is al enige tijd bezig met het idee om meer functies in de gevel te integreren om het gebouw duurzamer te maken. Voorbeelden zijn het Radixgebouw voor de Wageningen Universiteit en het Sint Nicolaaslyceum aan de Zuidas in Amsterdam. Bij deze projecten zijn zon- en lichtwering en delen van de installaties voor ventilatie en verwarming in de gevel geïntegreerd. In Amsterdam reageert de vormgeving van de gevels op de oriëntatie van het

Villa Flora – Floriade 2012, Venlo – Architecten- en ingenieursbureau Kristinsson, Deventer. Het gebouw ‘oogst’ energie uit een kasconstructie.

Van de getoonde voorbeeldprojecten is het overgrote deel te typeren als een (weliswaar vaak erg mooie) jas om water en koude buiten te houden.

Toch komen er ook meer en meer inspirerende duurzame projecten. Naast de al langer bestaande klimaatgevels met geïntegreerde zonwering, hoge lichtopbrengst en diverse vormen van ventilatie ontstaan projecten met duurzame gevels. gebouw, waardoor zon- en licht voor een groot deel geregeld worden zonder extra techniek.

De constructieopzet van een gebouw is bij voorkeur generiek, zodat het gebouw flexibel is en eenvoudig veranderend gebruik kan toelaten. Door ‘intelligente’ gevels kan op energiezuinige wijze een robuust basisklimaat in het gebouw gemaakt worden dat bij de werkplek nageregeld wordt en precies afgestemd op de wensen van de gebruiker. Ons ideaal is om weinig (kwetsbare) regelingen, motortjes en dergelijke in gevels toe te passen om de betrouwbaarheid te vergroten en de onderhoudskosten te verlagen.

Een gevel met meerdere functies kost uiteraard meer dan een ‘standaard’ gevel, maar financieel hoeft het zeker niet onaantrekkelijk te zijn. Als energie bespaard wordt komen duurzame gevels meer binnen bereik. De gevel is een belangrijke kostencomponent in de investering van een gebouw, maar ook grootste kanshebber om kostenreductie in de vorm van energiebesparing in de exploitatieperiode te kunnen realiseren. De bouwsector is nog gewend naar de korte termijn van de realisatie te kijken in plaats van naar de totale exploitatietermijn. Doordat er de laatste tijd meer en meer focus komt op energie- en exploitatiekosten (DBFMO, nieuwe financieringsmodellen, …) en het sluiten van materiaalkringlopen ontstaan er veel kansen.

Duurzame inspiraties Er is een enorm potentieel aan ideeën (zie bijvoorbeeld artikelen in Gevelbouw en van de TU Façade Group). Heel veel partijen zijn op zoek naar ‘levende’ en/of ‘intelligente’ gevels. Ook de parallel van de gevel met huiden van levende wezens is al vaak getrokken. Er komen weliswaar meer en meer voorbeelden van, toch blijft het aantal uitgevoerde projecten nog beperkt, er is nog geen grote doorbraak. Zie bijvoorbeeld het zojuist verschenen ‘Façades 2011’, het boek met projecten van VMRG-bedrijven.

Echt integraal Een voorbeeld van een inspirerend project is het gebouw voor de KfW Bankengruppe van Sauerbruch Hutton in Frankfurt. In dit project is een echt integraal en energiezuinig concept gemaakt van ventileren, verwarmen en koelen in combinatie met een aangenaam binnenklimaat. Door de veranderende ventilatiebehoefte door het weer en de jaargetijden verandert het beeld van de gevel.

Ook het Unilever-haus in Hamburg van Behnisch Architekten is een innovatieve en integrale oplossing. Hier zorgt een tweede huid façade van een enkele laag EFTE folie ervoor dat gebruikers de ramen individueel kunnen bedienen, ondanks de ligging van het gebouw aan open water. De foliegevel is zeer transparant en speelt een rol in de warmtehuishouding van het gebouw.

Een andere ontwikkeling is het concept van de energie ‘oogstende’ gevels. Een inspirerend voorbeeld hiervan is het in aanbouw zijnde Villa Flora voor de Floriade 2002 in Venlo van Architecten- en ingenieursbureau Kristinsson uit Deventer. Het gebouw produceert energie uit zonnewarmte en zorgt voor een aangenaam binnenklimaat.

Combinaties van gevels met begroeiing is ook een interessante ontwikkeling waar meer en meer ervaring mee wordt opgedaan. Zelfs combinaties met algen zijn in opkomst.

Samenspraak en samenwerking tussen architecten en gevelindustrie is essentieel om de duurzame potenties van de gevel verder te ontwikkelen en te komen tot echt duurzame gevels. Op deze wijze kunnen gevels een grote bijdrage geven aan duurzaamheid van gebouwen. Als ‘inspirator’ zal ik me inzetten om deze potenties verder te verkennen en te promoten. Voor reacties, aanvullingen en ideeën geef ik graag ruimte op het themadossier van de website van VMRG." ❚

25

Nieuwste VMRG uitgave:

Façades 2011 uit dat er een brede belangstelling is van allerlei partijen die betrokken zijn bij bouwprojecten. Wilt u ook inspiratie opdoen uit Façades 2011? Bestel het boek dan via de website www.vmrg.nl ❚

Utiliteitsbouw

Benchmark by Kingspan

Vijver- en Tuincentrum Pelckmans, Turnhout Bart Janssens van Architects in Motion: “Ik ontwerp geen banale dozen.

Ik werk graag met nieuwe producten, panelen en systemen anders ben ik het allemaal nogal snel beu. Vandaar dat ik hier ook wou werken met een combinatie van diverse materialen, iets wat het Benchmark Façade Systeem me op een perfecte manier in realiteit liet omzetten.”

Opdrachtgever: Vijver- en Tuincentrum Pelckmans, Turnhout (B) Architect: Architects in Motion, Turnhout (B) Gevelbouwer: Drooghmans, Balen (B) Gevelleverancier: Benchmark by Kingspan, Tiel CODE

--

FAÇADES 2011

FAÇADES 2011

--

DP6 Duurzaam bouwen is noodzaak, enerzijds om ons milieu en onze omgeving te sparen, anderzijds om te besparen op bouw- en exploitatiekosten. Naar ons idee zouden gebouwen weer onderdeel moeten gaan uitmaken van de natuur. De energie die in zowel de

Radix, Wageningen

Walterboscomplex, Apeldoorn

Sint Nicolaaslyceum, Amsterdam

bouwfase, de gebruiksfase als de sloopfase wordt gebruikt, en de CO2 die daarbij wordt uitgestoten is bij onze huidige gebouwenvoorraad in disbalans met de natuur. Willen we ‘groen en duurzaam’ bouwen, dan kunnen we juist de meeste inspiratie halen uit de natuur.

In het boek wordt ook een koppeling gemaakt met de website van de VMRG. Een code bij het project in het boek verwijst direct naar meer achtergrondinformatie over het betreffende project op www.vmrg.nl. Het boek is in eerste instantie bedoeld als informatie- en inspiratiebron voor architecten, woningcorporaties en professionele opdrachtgevers in de bouw. Maar de praktijk wijst

26

In onze projecten gebruiken wij deze integrale benadering om te komen tot een optimale synergie van programma, comfort, flexibiliteit, techniek en duurzaamheid. Het gebouw Radix voor de Universiteit van Wageningen, het Sint Nicolaaslyceum in Amsterdam en het Walterboscomplex in Apeldoorn zijn voorbeelden van deze aanpak, waarbij juist in de gevel, de huid van het gebouw, duurzame oplossingen zijn geïntegreerd.

Kijk bijvoorbeeld naar het menselijk lichaam en zie hoe mooi en integraal dat werkt. Een skelet, een ventilatiesysteem, ja, zelfs elektriciteit en ook een huid. Precies dat wat we nodig hebben wordt door ons ‘systeem’ geleverd, op de meest efficiënte manier. Een skelet dat licht van gewicht en toch oersterk is, een klimaatsysteem dat comfort biedt en ons op de meest efficiënte manier voorziet van warmte of koelte, dat ons energie geeft maar de omgeving niet belast met afvalstoffen die de natuur niet kan verwerken. Als we zó ook eens gebouwen zouden kunnen ontwerpen!

En de gevel, de huid van een gebouw? Een huid is zelfregulerend, maakt kippenvel bij kou en transpireert ter verkoeling als het warm is. Een huid vernieuwt zich zelf, gaat een leven lang mee en heeft weinig onderhoud nodig. Ideaal zou zijn een gevel die zelf verwarmt en koelt, licht en warmte doorlaat of juist weert als nodig is. Een gevel die energie opwekt en ventileert als daar behoefte aan is.

Vanuit de wens van de gebruiker voor een zo flexibel en transparant mogelijk gebouw is bij het Radix-gebouw een integraal concept opgezet, waarbij architectuur, constructie, installaties en bouwfysica op een optimale manier de gewenste flexibiliteit, duurzaamheid en transparantie mogelijk maken. Het vrije vloerveld en de volledig flexibele installatie zorgen voor een maximaal flexibel indeelbare plattegrond en maximale mogelijkheid tot functiewisseling van ruimtes. De toevoer van lucht is daarom decentraal en modulair vanuit de gevel geregeld, waar de warmte-uitwisseling al aan de gevel, en met hoog rendement plaatsvindt. Deze toevoer van lucht is in het geveldetail, samen met de brise-soleils ontworpen. Het uitzicht blijft maximaal, van vloer tot plafond. Voor de wering van de lage zon zijn zonweringsdoeken aangebracht, die maken dat het beeld van het gebouw als een boom van seizoen tot seizoen wisselt.

In het integrale installatieconcept voor het Sint Nicolaaslyceum is de ventilatietoevoer ondergebracht in de gevel. Zo wordt een diepe gevel gecreëerd, die op de oost-, zuid- en westzijde de hoge zomerzon weert. Aan de noordzijde is de gevel juist vlak. De ventilatie wordt CO2 gestuurd en wordt via het atrium in het hart van het gebouw op een natuurlijke manier afgevoerd. De warmte uit deze

Door een integrale benadering van architectuur, techniek en de fysische logica die de natuur ons al biedt kunnen we dit bereiken; bij voorkeur met minder technische systemen en meer ‘intelligentie’. Een gevel niet enkel als een regenjas, maar als een intelligente

ventilatielucht wordt voor 95% teruggewonnen en hergebruikt.

huid. Een gevel met karakter die comfort biedt aan haar gebruikers. Weer onderdeel uitmaken van de natuur, ook met onze gebouwde omgeving, dat is de uitdaging waar wij voor staan.

De voor het Walterboscomplex ontworpen zonweringslamellen zorgen niet alleen voor de wering van zonnewarmte, ze handhaven het prachtige uitzicht over de Veluwe, laten het daglicht door en geven karakter aan de torens.

FAÇADES 2011

--

FAÇADES 2011

--

Metaalbouw Vogt

Woningbouw

Op 21 juni is verschenen ‘Façades 2011’, de nieuwe naam voor het boek dat de afgelopen 3 jaar verscheen als Gevelbouw Prestatieboek.

Façades 2011 biedt maar liefst 216 pagina’s met uiteenlopende projecten waar VMRG-bedrijven bij betrokken zijn geweest. Bovendien presenteren drie architecten de thema’s renovatie, concepten en duurzaamheid en geven hun visie op de façade van de toekomst. Het boek geeft met veel fraaie foto’s een mooi overzicht van projecten die het afgelopen jaar opgeleverd zijn.

Woontoren Rokade, Spijkenisse In Spijkenisse is een nieuwe parel langs de oude Maas verschenen: de Rokade, een woontoren van 33 verdiepingen en een plint van 6 bouwlagen. Het ensemble is ontworpen door Klunder Architecten en gebouwd door Ballast Nedam. De 113 meter hoge toren bevat 173 koopappartementen variërend van 60 tot 180 m². In de plint zijn 90 huurappartementen ondergebracht. Hoogwaardig geïsoleerde aluminium gevels en puien in combinatie met geothermische energie leveren een belangrijke bijdrage aan Co2 reductie.

Opdrachtgever : Vestia Zuid Nederland, Nieuwerkerk a/d IJssel Architect: Klunder Architecten, Rotterdam Aluminium Gevels: Metaalbouw Vogt BV, Kerkrade Systeemleverancier: Wicona, Herentals (B) CODE

--

FAÇADES 2011

FAÇADES 2011

--

column

Sinds 1980 directeur/architect bij Rudy Uytenhaak Architectenbureau BV te Amsterdam. Architect van vele (sociale) woningbouwprojecten met vernieuwende typologieën en utiliteitsprojecten in o.a. de (semi) publieke sector. Op het bureau wordt gewerkt aan contextueel bouwen in karaktervolle omgevingen, complexe opgaven van combinatieprojecten met samengestelde programma’s, utiliteitsbouw en herstructureringsopgaven in naoorlogse wijken. De architectuur typeert zich door de trefwoorden context, complexiteit en schaal.

Foto: Lisette van de Pavoordt

Green Inspirations Het eerste dat je ziet van een gebouw is de buitenkant, daarom bedenken we dat als laatste.

Tot en met opdrachtgevers wordt er vaak gedacht dat architectuur de gevel betreft en dat wij daar dus wel het meeste aandacht aan geven. Dit misverstand is waarschijnlijk door de tijdschriften ontstaan: “De identiteit van een gebouw gevat in een plaatje”. Maar je hoeft maar even aan het Pantheon denken en je krijgt weer andere verhoudingen!

We maken gebouwen om een geschikt binnenklimaat te bewerken, en daar hebben we aan de grens met buiten een filter voor nodig, dat dat ‘binnen’ maakt met een gedoseerde hoeveelheid ‘buiten’. Opendicht, zwaar en licht van gewicht of van isolatie. En zoals de huid ons grootste zintuig is en plaatselijk wordt aangevuld met de vier overige geconcentreerde zintuigen, doen we dat ook met de gevel en ontstaan er een aantal specifieke momenten tussen binnen en buiten.

Op die wijze werkend gaat de gevel onthullen en verhullen en spreken van wat er binnen plaats vindt. In de praktijk geldt dat we door de planbewakers eenvoudig getoetst worden op de vormfactoren gevel/vloer en open/dicht en waardes als Rc. Ons is gebleken dat er wanneer je je daarvan wel bewust bent er door te onderzoeken welke productie en uitvoeringsmogelijkheden geëigend zijn voor je specifieke opgave, het scala aan mogelijkheden voor onze filters nog steeds groeit. De evolutie naar het nauwkeuriger en op de juiste schaal filteren van het buiten zal de architectuur milieu- en kunstzinniger kunnen maken.

Rudy Uytenhaak

27