Gevelbouw 02 2012

Vaktijdschrift over gevels & daken

Jaargang 9 I nummer 2 Mei 2012

verticale tuin als gevel

Stadhuis Nieuwegein The edge nieuwegein

Nieuwe manier van geluid weren

Thema Automatisering

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Vrijheid van uitstraling.

Het grote effect van een vernieuwde gevel Als u wilt dat techniek, esthetica en duurzaamheid samenkomen, kiest u voor TGM. Onze productie-onafhankelijkheid zorgt voor volledige vrijheid in materiaal- en productkeuzes. Zo bent u er zeker van dat u de beste geveloplossing realiseert, samen met ons. Open communicatie en een proactieve, verantwoordelijke rol als co-maker kenmerken ons. Wie bent u?

Het is u wellicht niet ontgaan dat onze eigen uitstraling ook wordt vernieuwd.

Nieuwsgierig? | Houd www.tgm.nl in de gaten.

Hogeschool Inholland | Rotterdam

Technisch Technisch Gevelbouw Management Gevelbouw Management Heesakkerweg 19, Asten | T 0493 32 77 22

De Rotterdam | Rotterdam

Kantoor TGM | Asten

DucoSlide Slimframe BiFold Architecturale zonwering in vouwpanelen

De lamellen van de DucoSlide BiFold zitten vervat in de vouwpanelen zorgen voor een verschillend design in open of gesloten stand. De 100D-lamel is ook verkrijgbaar in een geperforeerde variant, die het licht op een zachte manier verspreidt.

We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

HOME OF OXYGEN

subtiele en geraffineerde ‘SlimFrame’-zijprofielen. De

速

速

Modulogreen De professionele groene gevel voor binnen en buiten.

Mostert De Winter Groen op hoog niveau

12076

www.mostertdewinter.nl

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

Voorwoord Niet bang zijn voor de ‘cloud’ Te gulle kortingen, faalkosten, meerwerk dat niet in rekening wordt gebracht of een te optimistische calculatie. Het zijn allemaal zaken waarmee een gevelbouwer kan worden geconfronteerd. Een op maat gesneden softwarepakket is van levensbelang om kosten te besparen. In deze editie van Gevelbouw zoomen we verder in op de diverse softwaremogelijkheden, die al dan niet gegevens opslaan in de ‘cloud’. Over het extern opslaan van (bedrijfs)gegevens hoeft u zich al lang geen zorgen meer te maken. Dat is op en top beveiligd. Geloof het of niet, maar de verwachting is dat over vijf jaar iedereen in de ‘cloud’ werkt.

De wereld kleur geven, maar geen idee hoe? Neem eens een kijkje op de website www.metalsight.com. De website is opgezet als een inspiratiebron voor metalen dak- en gevelbekleding, van aluminium tot koper en zink. Met behulp van talloze illustraties toont de website de mogelijkheden van geveltoepassingen in verschillende metalen, cladding types, kleuren en motieven.

Over kleur gesproken. Een mooi voorbeeld van een project dat letterlijk kleur geeft aan de wereld is dat van de Isala klinieken. De insteek van de architecten was om een beter-huis te ontwerpen, in plaats van een ziekenhuis. De organische bouwstijl, het kleurgebruik en de groene omgeving moeten het genezingsproces van patiënten versnellen. Lees meer over het beter-huis vanaf pagina 8. Benieuwd naar hoe gevelcassettes en sandwichpanelen worden gefabriceerd? Anton Poell gunt ons een kijkje achter de schermen bij de Weerter Paneel Industrie en we volgen stap voor stap het productieproces. De mogelijkheden zijn vrijwel eindeloos. Dat en meer in deze editie van Gevelbouw.

Wij wensen u veel leesplezier!

Roel van Gils

7

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 9 | Mei 2012 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Redactie adres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.gevelbouw.info

10

Redacteuren

Patricia van der Beek, Martijn van den Bouwhuijsen, Tjerk van Duinen, Roel van Gils

16

Eindredactie Roel van Gils

Bladmanagement

Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

38 42

Abonnementsprijs

€ 63,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV E info@logobv.nl Valerie Berben

In samenwerking met:

Isala klinieken Geen ziekenhuis, maar een beter-huis Chicago aan de Turfmarkt Monstercontract voor bouw betongevels JuBi-torens Duitse grundlichkeit met een Nederlands tintje

10 16 21 23

VMRG Pagina's Meesterstuk Mr. Bettina Hertstein Column Green Inspirations Column Bert Lieverse Sneller en flexibeler keuren met mobiele testopstelling Samenwerking wetenschap en praktijk in gevelrenovatie Winnaars Renovatie Aluminium Award 2012 Kort nieuws Visitekaartjes BREAAM-NL Excellent voor UPC Leeuwarden Valse voorgevel Saentoren

25 26 27 28 30 33 35 36 38 42

Rabobank Gorinchem Gewichtige gevel Rabobank Gorinchem

46

Ministerie van LNV Onzichtbare transformatie

50

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

mei 2012

46 86 50

88

Duco Ventilation & Sun Control Achter de schermen bij WPI De autoboulevard voor de gevelbranche Geze verhuist Amicitia Leeuwarden Transformatie geeft De Gruyter Fabriek nieuw elan

55 56 58 63 65 66

THEma automatisering Inleiding Projectkosten beheersen in de ‘cloud’ Digitale dataverwerking (en meer) voor de gevelbouwer

69 70 73

Renson Zwevende lichtgewicht bovenbouw Kumij kunststof aanslagprofiel

77 78 81

Cover:

Saentoren, Zaandam Beeld:

Allpro Giessen VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN

82

MAART 2011 Jaargang 9 mei 2012

86

nummer 2

Stadhuis Nieuwegein 3D-geveleffect met vlakke panelen

Jaargang 9 I nummer 2 Mei 2012

NUMMER 690 JAARGANG 63

The Edge in Nieuwegein Nieuwe manier van geluid weren

VERTICALE TUIN ALS GEVEL

STADHUIS NIEUWEGEIN THE EDGE NIEUWEGEIN

NIEUWE MANIER VAN GELUID WEREN

THEMA AUTOMATISERING

Tuin als gevel

88

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

WIE DOET WAT

91 9

Isala klinieken

geen ziekenhuis, maar een beter-huis

10

Isala klinieken

De Isala klinieken bouwen het fraaiste ziekenhuis van Nederland met een sprekende, organische architectuur. Het gevelbeeld is verre van alledaags. De insteek van de architecten was om een beter-huis te ontwerpen, in plaats van een ziekenhuis. De organische bouwstijl en de groene omgeving moeten het genezingsproces van patiënten versnellen.

“We dagen architecten altijd uit om een zo creatief mogelijke gevel te ontwerpen,” vertelt Maarten Haan van Alcoa.

“In het geval van de Isala klinieken mogen we gerust stellen dat het Architectenbureau Alberts & Van Huut aardig is gelukt om een bijzonder gevelbeeld te ontwerpen. Het is hun handtekening. Het architectenbureau ontwierp eerder al spraakmakende, organische gebouwen,

zoals het hoofdkantoor van de Gasunie in Groningen. Aan de vliesgevels aan de tuinzijde van het nieuwe ziekenhuis in Zwolle is geen enkel recht vlak te bekennen. De profielen, stijlen en regels lopen niet zoals gebruikelijk loodrecht, er komen hoekverdraaiingen voor, en de gevel helt hier en daar ook nog eens 7 tot 9 graden achterover.” Voor de heren van gevelbouwer Alkondor uit Hengelo

een aardige klus om de gevel wind- en waterdicht te maken, gezien de detaillering. Volgens Jan Oldekamp van Alkondor is er dan ook het nodige rekenwerk aan vooraf gegaan.

In eerste instantie zou alleen de patiënteningang met een aluminium vliesgevel worden uitgerust, maar uiteindelijk is ter plaatse van de hoofdingang en drie ›

11

Isala klinieken

andere ingangen ook een vliesgevel gepland, net als voor de lift en het trappenhuis. Oldekamp: “Het is een groot project met een wirwar aan schots en scheve vlakken, maar daar lopen wij niet voor weg. Wij hebben de vliesgevels geëngineerd, gefabriceerd en gemonteerd op basis van de profielen van Alcoa en het vliesgevelsysteem AA100Q. De ‘fundering’ van het gevelsysteem is standaard, de invulling van het profiel is custom made. De op maat gemaakte stijlen en regels maken het ontwerp juist zo uniek. De aanzichtbreedte van zowel de stijlen als regels is 50 millimeter. De doorsnede is wel verschillend, omdat in sommige gevallen in de stijl een extra profilering is opgenomen voor de afwatering. Er zijn namelijk twee varianten ge-

ëngineerd van het Alcoa systeem. Voor de achteroverhellende gevels loopt de waterafvoer zoals gezegd via de stijlen, de overige gevels zijn vakafwaterend.”

Alkondor is al vanaf het prille begin betrokken bij het project. Oldekamp: “In nauw overleg met de aannemer hebben we het bijzondere project geëngineerd.

Voordat we ook maar überhaupt zijn begonnen, hebben we een proefopstelling gemaakt in een testkast. De gevel moet immers wel wind- en waterdicht zijn. Op basis van die tests hebben we speciale, voor het oog onzichtbare, ontwateringsspuwers ontwikkeld. We zijn nu ruim een half jaar aan het monteren en kunnen volgens planning rond de zomervakantie › onze werkzaamheden afronden.”

Foto's De op maat gemaakte stijlen en regels maken het ontwerp zo uniek

13

BEINSPIREDBYGLASS ARCHITECTURAAL GLAS

BRANDWEREND GLAS

PYROBEL EN PYROPANE

Nieuwste test!

f Pyrobel 10, 10 mm, EW30, 2B2

BRANDWEREND GLAS IN UW GEVEL? Het bouwbesluit ‘vertelt’ u waar het glas aan moet voldoen. Naast het voldoen aan de normen, kan voor u gewicht, glasdikte of de levertijd belangrijk zijn. AGC heeft zijn assortiment brandwerend glas versterkt met nieuwe ontwikkelingen, zodat u voor elk vraagstuk het beste product heeft.

Pyropane, wanneer u bijvoorbeeld slank en licht wilt bouwen. En de ‘krachtige’ Pyrobel, wanneer u 2-zijdig brandwerendheid nodig heeft en u op korte termijn uw levering wilt ontvangen.

GLASS UNLIMITED

Laat u inspireren door uw contactpersoon bij AGC of ga naar yourpyropane.nl of yourpyrobel.nl.

AGC – Tel. 0344 679922 – sales.nederland@eu.agc.com – www.yourpyrobel.nl

Isala klinieken

Doordat werkelijk alles aan de (vlies)gevel schots en scheef is -ook al lijken de vlakken rechthoekig, dat is niet het geval- was de verankering van de vlakken aan de achterconstructie volgens Oldekamp ook niet eenvoudig. “Door de segmentering, het achteroverhellen, hoekverdraaiingen en vloeren die net wat uitsteken, ontstaan grote toleranties. Die hebben we opgevangen met speciaal ontwikkelde vorken hoeklijnankers. Ook maar een kleine afwijking in de maatvoering zou funest zijn voor de onderlinge passingen van de gevel, gezien de complexe detaillering.

Tevens hebben we een eigen ontwikkelde zonneluifel geïntegreerd in de vliesgevel.

Inwendig is daar niets van te zien.”

De vliesgevels bestaan uit vakvullingen met aluminium sandwichpanelen (in 16 verschillende kleuren), geleverd door Panelen Holland, en blanke en zonwerende beglazing. De blanke beglazing is geleverd

door AGC Flatglass, terwijl Saint Gobain Glass Solutions de zonwerende beglazing heeft geleverd. “De moeilijkheid voor ons zat hem niet zozeer in de samenstelling van het zonwerend glas, maar juist in de vorm van de glasvlakken met één tot wel vijf schuine zijdes,” zegt René Goossen van Saint Gobain Glass Solutions.

Ook Stefan Simons van AGC Flatglass kan dat beamen. “In totaal hebben we in opdracht van Alkondor ongeveer 930 m2 gelaagd glas geleverd en 550 m2 aan isolatieglas. Daar waar nodig is doorvalbeglazing toegepast met een gelaagde binnenruit. Voor ons was het productietechnisch een uitdagend project, te wijten aan de schuine zijdes van de glasvlakken. We zijn overigens nog steeds aan het leveren.”

De gevels van de loopbruggen heeft Alkondor ook op voorhand getest en dan ging het vooral om de wind- en water-

dichtheid, en sterkte van de bijzondere knooppunten. “De loopbruggen bevinden zich logischerwijs tussen twee gebouwen,” vervolgt Oldekamp. “Aan de bovenzijde van de loopbruggen heeft de architect een uitwaaier bedacht, een vlinder, verticaal gesegmenteerd onder een hoek met een ‘pukkel’ bovenaan. Hiervoor hebben we een bijzondere staalconstructie bedacht waaraan de glasvlakken zijn bevestigd. De knooppunten lijken wel gietstukken, zo vloeiend lopen ze in elkaar over. Ze zijn inwendig met elkaar verbonden via een lasnaad.

Visueel is het dus een plaatje, maar ook technisch gezien. Ondanks de complexe opbouw met knooppunten van dorpels is ook de waterhuishouding perfect geregeld. Voor ons een fantastisch project om een bijdrage aan te mogen leveren.”

De fraaie nieuwbouw van de Isala klinieken in Zwolle wordt volgens planning in ❚ 2013 opgeleverd.

15

Jubi torens

Aan de Turfmarkt in Den Haag verrijst het grootste rijksgebouw van Nederland.

Het nieuwbouwcomplex met twee torens (JuBi-torens) vormt straks de nieuwe huisvesting voor het ministerie van Justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het complex vloeide uit de pen van de Duitse architect Hans Kollhoff, die het plan tot Chicago aan de Turfmarkt heeft gedoopt.

Chicago aan de Turfmarkt De nieuwbouw bevindt zich naast de huidige ministeries aan de Turfmarkt op de plek van voormalig wooncomplex de Zwarte Madonna. Het project wordt gekenmerkt door twee torens van 146 meter (inclusief dakopbouw), heeft een omvang

16

van 132.000 m2 en maakt deel uit van een omvangrijk ontwikkelingsplan voor het Wijnhavenkwartier van de gemeente Den Haag. De gemeente Den Haag ziet het Wijnhavenkwartier als een belangrijk onderdeel van Den Haag Nieuw Centrum.

Het gebied ligt midden in de stad op loopafstand van de winkels in de binnenstad, het Plein en het Binnenhof. Bovendien loopt de belangrijkste wandelroute van het Centraal Station naar de binnenstad langs het Wijnhavenkwartier.

Jubi torens

Stedelijke voet

De JuBi-torens van Kollhoff staan op een stedelijke voet. De architect heeft voor dit plan bijzondere aandacht besteed aan de begane grond van de gebouwen. Hij vergelijkt het met de stad Chicago, waar in de loop der jaren op de bestaande bouwlaag (de stedelijke voet) is doorgebouwd de hoogte in. Kollhoff’s

hij volgens Bruno Louage van Decomo door de torens vanaf een plintgebouw te laten starten. De Belgische gevelbouwer Decomo verzorgde de bekleding van de gevel van één van de twee torens in opdracht van de firma Loveld, eveneens uit België. “De architect heeft voor beide torens gekozen voor twee verschillende typen gevels, een baksteenvariant en een

De architect heeft voor beide torens gekozen voor twee verschillende typen gevels, een baksteenvariant en een natuursteenuitvoering uitgangspunt is om een aansluiting te zoeken bij de rest van de stad en geen losstaande objecten te creëren. Dat doet

natuursteenuitvoering,” zegt Louage.

“Decomo was verantwoordelijk voor de ‘baksteentoren’. In beide gevallen is de

gevel opgebouwd uit verdiepingshoge prefab elementen met een stramienbreedte van 2,40 meter en één dubbele kozijnopening per element.”

Meeloopsteiger

Volgens Louage zou Decomo de elementen mogelijk een keer zo groot kunnen fabriceren, maar voor dit project was dat geen optie. “De aannemer werkte met een zogeheten meeloopsteiger, die vier verdiepingen overspande. Op de bovenste verdieping werden de prefab-binnenspouwbladen gemonteerd, daaronder de kozijnelementen, daaronder kwamen wij met onze prefab elementen en op de laagste etage van de steiger vond de afwerking plaats. Iedere week schoof de › steiger één verdieping omhoog.

17

CREATIVE WITH CONCRETE CREATIVE WITH CONCRETE

©

© FOTO: JEROEN MUSCH

ONE COLEMANSTREET I LONDON I ARCH. DAVID WALKER ARCHITECTS - SWANKE HAYDN CONNELL VAN DER MEIJ COLLEGE I ALKMAAR I BRTARCHITECTEN

CREATIVE WITH CONCRETE Als architect heb je een idee, een visie.

Ondersteuning bij het ontwerp door een bedrijf met kennis van zaken is uitermate belangrijk.

Decomo is daarom de ideale partner. Dankzij onze ruime ervaring in architectonisch beton op maat kunnen wij zowat elk creatief idee mee helpen vorm geven. Decomo staat in voor ontwerp en productie van de elementen in architectonisch beton. Maak kennis met de vele

CREATIVE WITH CONCRETE

CREATIVE WITH CONCRETE REATIVE WITH CONCRETE

DECOMO I MOUSCRON I ARCH. ATELIER D’ARCHITECTURE VAN OOST

ECOLE D’ARCHITECTURE I VAL DE SEINE (PARIS) I ARCH. FRÉDERIC BOREL

creatieve mogelijkheden op www.decomo.be.

Decomo NV Boulevard Industriel 96 ■ B-7700 Mouscron België T. +32 (0) 56 85 07 11 ■ Fax +32 (0) 56 34 48 91 www.decomo.be

Jubi torens Foto onder Beide torens zijn opgebouwd uit verdiepingshoge prefab elementen

Iedere toren had de beschikking over twee hijspunten om de elementen naar de juiste hoogte te brengen. Van daaruit werden de elementen via een horizontaal systeem (een soort skilift) naar de steiger getransporteerd.” Het prefab concept van de gevel van beide torens is volgens Louage zo goed als identiek. “We opereerden in nauw overleg met Loveld, ook destijds in de engineeringsfase om qua afmetingen, verankering et cetera nagenoeg identieke elementen te kunnen ontwikkelen.”

Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat gold ook voor Decomo. “We zijn ruim twee jaar voordat de montage opgestart kon worden, begonnen met de engineering,” vervolgt Louage. “Ook de productie werd al eerder opgestart.

We ontwikkelden en produceerden de prefab elementen in eigen huis en hadden een buffer aangelegd. De elementen konden namelijk niet zo snel geproduceerd als gemonteerd worden. Doordat de aannemer met de meeloopsteiger werkte, dienden de materialen tijdig aanwezig te zijn. Anders misten we de ‘trein’ en liep het gehele project vertraging op.”

Behalve de gevelbekleding van één van beide torens verzorgde Decomo ook de waterslagen en lateien van het plintgebouw. De nieuwe huisvesting voor het ministerie van Justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is volgens planning eind dit jaar ❚ gebruiksklaar.

19

Sinds 1985 profileert LOVELD n.v. zich als één van de belangrijkste producenten van gevelelementen in architectonisch beton in West-Europa.

Recente uitbreiding van onze fabriek in België en de oprichting van LOVELD NL op de site van het vroegere Schokbeton te Zwijndrecht (Nederland), verhoogt de productiecapaciteit met ruim 100%, tot ongeveer 125.000 m2 geprefabriceerde gevelelementen op jaarbasis.

Waar vroeger alleen sprake was van elementen in zichtbeton, met een afwerking variërend van gewassen over gezuurd, gestraald tot gepolijst, zijn de toepassingen nu verder uitgebreid tot het instorten van verschillende gevelmaterialen zoals baksteen, keramische tegels en vooral natuursteen. LOVELD is op deze laatste, zeer gespecialiseerde domeinen, marktleider en heeft hierin een indrukwekkende reeks referenties gerealiseerd.

De marktniche waar LOVELD voornamelijk op mikt is deze van de technisch gecompliceerde projecten waar de verworven technische know-how maximaal kan benut worden. Dit uit zich in de talrijke internationale referenties zoals het Egmontgebouw en het Europese Parlement te Brussel, het Portcullis gebouw (New Parliamentary Building) in London, waarvoor LOVELD de “Concrete Society Award 2002” kreeg, het nieuwe hoofdkwartier voor de Royal Bank of Schotland in Edinburgh – naast recentelijk MCRZ (Medisch Centrum Rijnmond Zuid) te Rotterdam, Concerthal Ziggo Dome te Amsterdam, JuBi (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Justitie) te Den Haag – naast ettelijke andere belangrijke projecten in de Benelux, Engeland, Frankrijk, Duitsland en overzees.

Brug Zuid 12 te 9880 Aalter - België - Tel. 0032 9 325 86 60 - Fax: 0032 9 374 05 32 - www.loveld.com

Jubi torens

Monstercontract voor bouw betongevels JuBi-torens Met het verwerven van de opdracht voor de bouw van de beide betongevels van het JuBi-project, realiseerde Loveld uit het Belgische Aalter haar grootste project in haar ondertussen 27-jarig bestaan.

Samen met de vijf maanden eerder ontvangen opdracht voor het prefabriceren van de gevel van de woontoren ‘De Kroon’ op dezelfde Turfmarkt in Den Haag, mocht Loveld twee naast elkaar gelegen projecten uitvoeren ten bedrage van circa 50 miljoen euro. Loveld werd volgens gedelegeerd bestuurder Bernard Buys uitgekozen als co-maker voor dit project omdat de technische kennis van de onderneming belangrijk was voor zowel het bepalen van de uitvoeringsmethodieken, als voor het zoeken en voorstellen van bezuinigingen. “Niet in het minst heeft onze ruime ervaring op de Londense markt, waar het meewerken in ‘tendervorm’ gebruikelijk is, hier enorm toe bijgedragen. Wij werken mee aan een gebouw van 132.000 m2 vloeroppervlak en 42.000 m2 geveloppervlak.

De torens zijn elk 146 meter hoog en wij verwerkten in de gevels méér dan 11.000 m3 beton, 15.000 m2 natuursteen en 12.000 m2 baksteen.”

Verde Savanah

De gevels van de woontoren, gebouwd op de plek van de vroegere ‘Zwarte Madonna’, zijn uitgevoerd in sandwichgevelelementen met ingestort Verde Savanah en gestraald groen natuursteensplit.

Zowel binnen- als buitenspouwblad, isolatie, mechanische voegen, ramen en hekwerk worden in de fabriek geprefabriceerd in een geklimatiseerde ruimte. De gevels van de JuBi -torens daarentegen bestaan uit een prefab betonnen binnenspouwblad en een prefab natuursteen/ metselwerk buitenspouwblad. Buys: “Aangezien de stabiliteit van het gebouw vooral ontleend wordt aan de gevel, is bij het JuBi-project niet gekozen voor een sandwichgevel. Alle onderdelen zijn door Loveld geëngineerd, geproduceerd, logistiek begeleid en gemonteerd in het werk.”

Zelfverdichtend beton

De 1.860 stuks binnenspouwbladen in zelfverdichtend beton zijn geproduceerd op de locatie van Loveld NL in het Nederlandse Zwijndrecht. En wel in het computergestuurde carrouselgedeelte van de fabriek. “De binnenspouwbladen, inclusief de nodige constructieve voorzieningen en klimsteigervoorzieningen, maken deel uit van de hoofddraagconstructie en verzorgen het grootste gedeelte van de stabiliteit van de torens,” zo legt Buys uit. “In de fabriek in het Belgische Aalter zijn gedurende 2 jaar méér dan 3.500 prefabelementen bekleed met in de kist aangebrachte natuursteen.” De gesloten kaderelementen zijn geproduceerd met een door Loveld speciaal ontwikkelde vacuümbekisting, zodat alle elementen strak en binnen de gevraagde toleranties zijn uitgevoerd.

De 2.500 stuks prefabelementen met ingestort baksteen zijn door Loveld uitbesteed aan Decomo, die de elementen realiseerde door de bakstenen traditioneel in te storten op rubbermatten die in de bekisting werden aangebracht.

Logistieke uitdaging

Omdat de twee JuBi-torens midden in Den Haag zijn gelegen en ruimte op de bouwplaats ontbrak, was het ‘just-intime’ leveren volgens Buys een bittere noodzaak. “De méér dan 2.000 vrachten zijn naar een locatie gebracht op ongeveer twee kilometer van de bouwplaats, vanwaar de elementen op afroep naar de bouwplaats werden getransporteerd.”

In de eerste fase zijn de elementen en de op de fabriek ingestorte stelkozijnen afgeplakt en werden de binnenspouwbladen geïsoleerd. Het monteren van de elementen gebeurde in een tweede fase. “Aangezien de kraanschema’s overvol waren, werd door de uitvoerende partijen, verenigd onder JuBi BV, een zelfklimmende gevelsteiger met eigen hijssysteem ont-

wikkeld. De zelfklimmende steiger (meeloopsteiger) was over de gehele omtrek van beide torens aanwezig. Onder de hijslieren (twee stuks per toren) stonden speciaal ontwikkelde opslagrekken voor de elementen, waarin een tiental elementen kon worden opgeslagen. Met een hijslier van 150 meter werden de elementen gehesen tot op het klimsteigerniveau. Een hijsgeleiding begeleidde de elementen tot aan de steiger, zodat zelfs tot windkracht 8 kon worden gewerkt.”

Met het bijzondere hijssysteem konden de elementen nauwkeuriger en sneller worden gemonteerd dan met een torenkraan. Buys tot slot: “Daarnaast waren de werkomstandigheden veel beter dan bijvoorbeeld op een hefsteiger: grote hoeveelheid werkruimte, goede toegankelijkheid, uitvoeren van andere werkzaamheden en weinig invloed van weer en wind, bevorderden uiteraard het werkritme.” ❚

21

Jubi torens

Duitse grundlichkeit met een Nederlands tintje Liefst 4.100 aluminium kozijnen zijn er totaal verwerkt in beide Jubi-torens.

De firma AKS Bouw uit Grubbenvorst heeft samen met Schüco de aluminium profielen ontwikkeld en in Duitsland laten produceren bij een dochteronderneming. Of zoals projectleider Leo Brunken van AKS het treffend verwoordt: “Duitse gründlichkeit met een Nederlands tintje.”

Brunken vervolgt: “In nauwe samenspraak met Schüco hebben we de aluminium profielen ontwikkeld. Ze voldoen stuk voor stuk aan de esthetische eisen, zoals in het ontwerp door de Berlijnse architect Kollhoff opgelegd.” De kozijnen zijn van het type ‘Kastenfenster’. Een dwarsdoorsnede van het kozijn levert een warme binnenschil, een luchtspouw en een koude buitenschil op. In de luchtspouw is een geïntegreerde zonwering opgenomen. Op de begane grond en de eerste verdieping heeft AKS stalen kozijnen geleverd, die deels zijn bekleed met messing en aluminium profielen. De entree is uitgevoerd in een standaard vliesgevel van Schüco, die goudkleurig is geanodiseerd.

Kastenfenster

De ‘Kastenfensters’ zijn volgens Brunken projectspecifiek ontwikkeld. “Tot onze groep behoort tevens een drietal Duitse bedrijven, waarvan één de productie voor rekening heeft genomen. De kozijnen voldoen uiteraard aan alle eisen die voor de Nederlandse markt gelden. Ook op grote hoogte, zoals een RC-waarde van 1,6 m2.W.K., een wind- en waterdichtheid van 650 Pa en op delen van het gebouw bestand tot een windlast van 7000 Pa. Kijkend naar de verdeling dan zien we vooral in beide torens een grote serie tot wel 2.500 exemplaren met dezelfde afmetingen, maar er zijn natuurlijk ook unieke kozijnen gefabriceerd.

Iedere week werden de kozijnen per verdieping in kratten uitgeleverd, afkomstig van de productielocatie in Duitsland.”

Brunken vertelt dat de kozijnen van binnenuit zijn geplaatst. “In de ruwbouwfase werden de kratten op de betreffende ver-

diepingen gezet om uiteindelijk van binnenuit tegen de stelkozijnen geplaatst te kunnen worden. In beide torens verliep de montage vrijwel gelijktijdig. De stelkozijnen daarentegen werden in een eerder stadium geplaatst, en wel tegen het binnenspouwblad, vanaf de meeloopsteiger. Aan de stelkozijnen zit een aanslagflens, mede nodig gezien de vorm van de profilering van het kozijnprofiel, alsmede de bouwvolgorde, en ter realisatie van een goede buitendichting.” AKS heeft voor de montage van de grote aluminium ‘Kastenfensters’ een tweetal glasliften ingezet, één in iedere toren. “Het

zijn machines waarmee ook glasplaten getild kunnen worden. De kozijnen wegen tot wel 225 kilogram. Daar ga je niet lichtzinnig mee om. Zo’n ‘tilapparaat’ maakte de montage stukken eenvoudiger. Het hulpmiddel kan bovendien zeer nauwkeurig afgesteld worden, waardoor vrijwel geen afwijkingen optreden. Al met al een grote, maar mooie klus voor ons ❚ als AKS Bouw,” besluit Brunken.

Foto onder De Kastenfensters zijn van binnenuit geplaatst met een glaslift

23