Gevelbouw 3 2011

Vaktijdschrift over gevels & daken i Jaargang 8 i nummer 3 - 4 i oktober 2011

Regiocentrale optimaal transparant

LED’s transformeren gevels tot beeldschermen Brainstormen voor messcherpe profielen Elco Brinkman: 'Het loont om te investeren'

CS Rotterdam onder glazen dak

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

Architecturale zonwering

DucoSun is een permanent extern zonweringsysteem. Het laat een maximum aan zonlicht binnen en houdt de hitte buiten. Duco zonweringen zorgen voor privacy en handhaven het zicht naar buiten toe. Ze leveren een belangrijke esthetische bijdrage aan de gevel van een gebouw. In combinatie met Zomerventilatie (Nachtkoeling) zorgt DucoSun zonwering voor een aangenaam thermisch comfort om in te wonen en te werken.

Zonder daarbij energie te verbruiken. De toepassing van externe zonwering kan leiden tot een daling van 30% op de koellast van een gebouw.

We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

NATURAL COMFORT INSIDE

DucoSun /

OP WEG NAAR DUURZAMER BOUWEN

Mosa Glasgroothandel BV Newtonweg 15, 6101 WX Echt tel. +31 (0)475 - 43 04 02 www.mosaglas.com

Voorwoord Creatief met kennis De gevelbouw kan een interessante tak van sport zijn. Dat zie je bijvoorbeeld bij een project als de Regiocentale Zuid in Maasbracht, waar architect Wiel Arets weer eens de grens van het haalbare heeft opgezocht. Hij verwerkte dubbelglaseenheden (DGU’s) van 4,5 meter groot in zijn ontwerp, met gebogen hoeken, thermisch gehard, voorzien van zeefdruk en zonwerende coating. Bijna niet te doen. Bijna. Hoe dit uiteindelijk is gelukt – custom made – kunt u verderop lezen.

Iets vergelijkbaars deed zich voor bij het Jan Tinbergen College: architect maakt een vliesgevelontwerp waarin werkelijk messcherpe profielen voor gemaakt moesten worden. Met de gebruikelijke productiewijzen was dit niet mogelijk, dus is het hele gevelbouwteam out of the box gaan experimenteren met het machinepark, net zolang tot er een meer dan acceptabel (gefreesd) profiel lag.

Een custom made product mede onstaan uit creativiteit.

Om dit soort prestaties te kunnen leveren is veel kennis in huis nodig, zowel aan de engineeringkant als op de productievloer. Olaf van Panhuys betoogt terecht bedrijven voorop lopen dankzij de kennis die zij hebben en dat het zak is die kennis op peil te houden. Daar vervullen instellingen als het Kennis Centrum Gevelbouw een niet te overschatten rol in.

Het zijn bovendien zware tijden en om te kunnen overleven zullen de gevelbouwers zich op alle fronten moeten wapenen, niet in de laatste plaats met kennis. De Stichting Slim Bouwen ziet ook kansen in deze crisistijd: “het is meer dan ooit tijd om afscheid te nemen van traditioneel bouwen”, stelt Monique Blacha, om het artikel prikkelend te eindigen met: “Nu is het […] aan u de keus, stilstaan en afgeschoten worden? Of de kans grijpen, de stap naar waarde te maken en samen sterker uit de strijd te komen?” Zij doelt op een totaal andere manier van bouwen, waarbij de klant en de eindgebruiker een prominente plaats dienen te krijgen en waarbij alle partijen vanaf het begin intensief samenwerken in het bouwproces.

Ik heb mijn oor goed te luisteren gelegd hoe het eraan toeging bij het Jan Tinbergen College en ik moet zeggen dat het een eind op weg was wat Monique stelt. Slim Bouwen® was het niet precies, maar wel heb ik intensief samenwerken gezien, samen denken met andere partijen en luisteren naar de opdrachtgever. Een beetje slim bouwen gebeurt kennelijk al lang in talloze bedrijven die hard hun best doen om er iets moois van te maken. Het is jammer dat ze in een veel grotere sector werkzaam zijn waar nog veel moet veranderen. Want meestal wordt nog steeds afgerekend op basis van laagste prijs.

Als u een project kent (of er bij betrokken bent) waar creatief denken en samenwerken tot interessante resultaten heeft geleid, laat het ons weten. Wij vullen er graag onze kolommen mee.

Tjerk van Duinen

reactie en tips

E-mail | gevelbouw@louwersuitgevers.nl

5

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 8 | oktober 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Locatie bepaalt grenzen

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactie adres

Tjerk van Duinen Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

08

Bladmanagement

Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl

12

Secretariaat

Manuela Depenbrock

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

20

€ 45,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

16

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw) functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties.

De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

In samenwerking met: Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­ vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­ lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Optimale transparantie Regiocentrale Maasbracht

8

LED’s transformeren gevels tot beeldschermen

12

Brainstormen voor messcherpe profielen

16

Gevarieerde, 130 meter lange façade in Bijlmerpark

20

Elco Brinkman: 'Het loont om te investeren'

22

Nieuwe leien Rijksmuseum uit zelfde groeve als in 1885

24

Slagveld in de bouw leidt tot afscheid van traditioneel bouwen

28

Centraal Station Rotterdam onder glazen dak

32

Column Green Inspirations: verticale volkstuintjes

36

Solarlux winnaar ‘het beste idee’

39

Inspiratieboek over architectuur en daglicht

40

Meesterstuk: Scherven brengen geluk

41

Visitekaartjes

42

Inhoud oktober 2011

22 50 24

32

Column Bert Lieverse: Licht en duurzaam

44

Geïntegreerde gevel voor De Limonadefabriek

47

Hof van Coevorden: Maatwerk in speels vormgegeven façades

50

Kennis, de motor van het gevelbouwbedrijf

54

Hoogvlieger in modulaire schuifpuisystemen

57

Rabo-toren uit de brand

59

Afdichtingstechnieken voor ramen, gevels en vloeren

61

Beeldbepalend project ‘De Kameleon’

64

Parallelschuifsysteem in elementengevel

66

Sierbeton beeldbepalend voor complex Achterom West in Dordrecht

70

EXPO: DucoTwin: ventilatie én zonwering in één Geen problemen met de zon dankzij de windvaste Fixscreen® van Renson® Lexan* Thermoclick platenEnergiebesparende platen

Cover:

‘De Kameleon’ Euramax Beeld:

Dick Holthuis Photography / Euramax

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN I JAARGANG 8 I NUMMER 3 - 4 I OKTOBER 2011

73 REGIOCENTRALE OPTIMAAL TRANSPARANT

LED’s transformeren gevels tot beeldschermen BRAINSTORMEN VOOR MESSCHERPE PROFIELEN ELCO BRINKMAN: 'HET LOONT OM TE INVESTEREN'

In samenwerking met:

CS ROTTERDAM ONDER GLAZEN DAK

7

8

Regiocentale Zuid in Maasbracht

Een nieuwe landmark in het Nederlands landschap De sluizen, stuwen en bruggen over de Maas en het Julianakanaal op het traject Maastricht-Belfeld worden vanaf 2013 bediend vanuit slechts één locatie: Regiocentrale Zuid in Maasbracht. Wiel Arets Architects tekende een zeer markant (lees: transparant) gebouw, volledig opgetrokken uit glas. Gevelspecialist Blitta Venray heeft Saint-Gobain Glassolutions vanaf het prille begin betrokken bij dit bijzondere project.

“Wiel Arets beweegt zich altijd op de grens van het haalbare,” zegt René Goossen van Glassolutions Gevelbouw.

“Glas, glas en nog eens glas, dat is de insteek van de architect voor de nieuwe Regiocentrale. Profielen in het zicht zijn uit den boze. De volledig glazen gevel bestaat uit isolatieglas ruiten én panelen.

Groter dan 4,5 meter hoog met gebo-

gen hoeken, gehard uitgevoerd, voorzien van een gordijnmotief (zeefdruk), het gepatenteerde ‘Plug-in’-systeem ten behoeve van de structurele verankering én een zonwerende coating. Vanwege deze combinatie en de grootte van de glaspakketten zijn we genoodzaakt geweest om maar liefst vier fabrieken in te schakelen voor het produceren van

één dubbelglaseenheid, een zogenoemde DGU. Er is namelijk maar één productielocatie in Europa die dergelijk grote panelen thermisch kan harden, één fabriek die de complexiteit van het buigen van een dergelijke isolatieglasruit kan realiseren - Döring Glas - en één fabriek die de kunst van het zeefdrukken en op maat coaten als geen ›

OPTIMALE TRANSPARANTIE

REGIOCENTRALE MAASBRACHT

Regiocentrale Maasbracht • Wiel Arets Architects • Besix Nederland • Blitta BV Venray Weerter Panelen Industrie Anton Poel • Glassolutions Gevelbouw

Het unieke van dit gebouw is de vormgeving en het feit dat álle zichtvlakken, dus ook het plafond en het dak, van glas zijn. Dit betekent dat er ook geen enkel profiel in het zicht mag zitten. Dit alles heeft geresulteerd in een aantal zeer specialistische glassamenstellingen: • Gebogen zonnewarmtewerend glas COOL-LITE ST150 shadowboxpaneel, samengesteld met een sandwichpaneel met PLUG-IN systeem (kommetjes systeem) • Gebogen met gordijnmotief gezeefdrukt glas SERALIT COOL-LITE ST150 met PLUG-IN systeem (kommetjes systeem) met een hoogte van meer dan 4500 mm • Gebogen & gelaagd glas structureel verlijmd geëmailleerd EMALIT • Gelaagd glas met motief geprint STADIP VIEW • Gebogen brandwerend glas

GLASSOLUTIONS • Gevelbouw Lindeboomseweg 51-53 3825 AL Amersfoort T 033 45 02 800 F 033 45 08 114 E sggs.gevelbouw@saint-gobain.com www.glassolutions.nl

ander beheerst, Sas Glas. Verder bestaat de dichte, deels gebogen borstwering uit een combinatie van een shadowbox ruit met een sandwichpaneel. Deze constructie is samen met Anton Poell van de Weerter Paneel Industrie ontwikkeld en omvat een isolerende eenheid met Emalit-binnenruit (vlakglas met een ondoorzichtige emaillaag) met daarachter een sandwichpaneel. Wederom een unieke, custom made combinatie.�

Het gebouw heeft een enorme vide, rondom bekleed met gebogen, deels brandwerende beglazing. Bezoekers kunnen straks niet alleen vanaf het dak prachtig over het water kijken, maar ook als het ware door het gebouw heen kijken. Alles is immers van glas, zelfs de dakbedekking. De kers op de taart vormt een glazen kunstwerk van acht bij acht meter in de vide, beneden op de vloer, waarop een nog nader te bepalen foto wordt afgedrukt.

Glassolutions Gevelbouw heeft in naam van Saint-Gobain al haar expertise ingezet om een dergelijk complex werk in nauwe samenwerking met de architect Wiel Arets en gevelbouwer Blitta Venray vanaf het prille begin te begeleiden en de grenzen van het mogelijke uitgerekt.

Vanaf consulting tot aan de projectbegeleiding in de uitvoering heeft Glassolutions Gevelbouw eraan bijgedragen dat er nu al een nieuwe landmark op Nederlandse bodem staat.

Het werk aan de nieuwe Regiocentrale Zuid is in 2009 gestart. Sinds vorig jaar zijn de werkzaamheden pas echt zichtbaar. De bouwkundige oplevering vindt nog dit jaar plaats, daarna heeft de installateur nog anderhalf jaar de tijd om de wirwar van installaties te verwezenlijken. Volgens planning is de Regiocentrale Zuid medio 2013 klaar voor gebruik. â?š

Bouwinfo Ontwerp Wiel Arets Architects, Maastricht Gevelbouw Blitta Venray Glasleverancier Saint-Gobain Glassolutions, Amersfoort Borstweringspanelen Weerter Paneel Industrie, Weert

Tekst: Martijn van den Bouwhuijzen Beeld: Martijn van den Bouwhuijsen, Benthem Crouwel Architekten, Ahoy, Philips

LED’s transformeren gevels tot beeldschermen Steeds vaker worden LED’s toegepast in de gebouwde omgeving, vaak puur als lichtbron. De light emitting diodes van het Sportpaleis Ahoy en de Ziggo Dome transformeren de façades tot gigantische beeldschermen, die vanaf honderden meters zichtbaar zijn.

De Ziggo Dome, een nieuwe Amsterdamse concertzaal voor versterkte muziek, zal vanaf het tweede kwartaal van 2012 ruimte bieden aan 15.600 bezoekers. Benthem Crouwel Architekten maakte het ontwerp van het blokvormige gebouw waarvan de vier gevels voorzien worden van LED’s. Het gaat in totaal om ongeveer 116 duizend lichtpunten. Door de individuele rode, groene en blauwe LED's te sturen, kunnen verschillend gekleurde beelden worden gecreëerd. “Straks kan de gebouwschil roze kleuren als K3 optreedt of wit bij

Visualisatie van de Ziggo Dome bij daglicht

De LED façade op de voorgevel van het Sportpaleis van Ahoy wordt via een centrale computer aangestuurd. Ahoy gebruikt de LED façade voor evenementsaankondigingen, corporate – en kunstuitingen en dergelijke. Dit gebeurt met teksten, foto's maar ook met complete video's.

Sensation White,” verklaart de projectarchitect Job Schroën. Allerlei soorten content zoals films en afbeeldingen behoren tot de mogelijkheden. De unieke locatie en het karakter van het gebouw vragen om specifieke gecreëerde content. De beelden zijn

bedoeld om mensen te prikkelen om naar optredens te komen. Aanstootgevende beelden zijn niet gewenst. Ook moeten we voorkomen dat de gevel irritatie opwekt, als bijvoorbeeld non-stop hetzelfde filmpje van dertig seconden wordt afgespeeld.”

Philips Lighting bouwde, voor een windgeluid test, een vierkante meter van de voorgevel na van het Sportpaleis van Ahoy

Bij het Sportpaleis van Ahoy zijn de LED's aangebracht op een zwarte voorgevel van circa 90 bij 13 meter. Op een onderlinge afstand van een halve meter zijn over de hele breedte verticale ba-

Alleen in de geprofileerde gevelpanelen van de Ziggo Dome worden LED's verwerkt. Na het zwart verven

nen met lichtpunten gemonteerd. De aanwezigheid van het entreegebouw verhinderde de mo-

van deze panelen passen speciale aluminium profielen, dragers van de lichtpunten, tussen de betonnen

gelijkheid om hoogwerkers te gebruiken. Daarom is de installatie door klimmers gemonteerd.

uitstulpingen. De gevelpanelen op maaiveldniveau zijn vrij van lichtpunten.

High defenition De zuidwest gevel van de Ziggo Dome krijgt de hoogste resolutie. Deze façade in high definition is dé blikvanger vanaf de Burgemeester Stramanweg, een belangrijke verbindingsweg vanaf de A2. Automobilisten kunnen van verre tot dichtbij goed zien wat er wordt verbeeld. De afstand tussen de beeldpunten, de pitch, wordt in die zuidwest gevel 300 mm horizontaal en 100 mm verticaal. De noordwest, noordoost en zuidoost gevels hebben een minder hoge resolutie; de pitch is 800 mm horizontaal en 200 mm verticaal tussen de LED–pixels. De horizontale pitch is groter dan de verticale, omdat men vaak onder een hoek op de gevel kijkt.

Over de montage van de lichtpunten zegt de architect: “De LED's zitten in een groep van 26 aan een kabel en worden gevoed door 24 Volt gelijkstroom. De kabels met LED–pixels passen in 20 mm brede, zwarte aluminium elementen, die mechanisch aan de gewapend betonnen gevel worden gemonteerd. We kozen voor aluminium vanwege de corrosie vastheid en bewerkbaarheid. De gewapend betonnen gevel krijgt een zwarte kleur voor een optimaal contrast.”

Energiezuinige blikvanger De Amsterdamse Ziggo Dome is niet het

eerste grote Nederlandse evenementengebouw met een LED gevel. In Rotterdam waren ze er eerder bij. Geïnspireerd door de O2 Arena in Berlijn besloot Ahoy een grote installatie met pixels aan de voorgevel te hangen. De op maat gemaakte LED–façade boven de hoofdingang van het gerenoveerde Sportpaleis van Ahoy, naar een ontwerp van Zwarts en Jansma architecten, fungeert sinds januari 2011 als gezicht naar de stad toe. Met ruim duizend vierkante meter aan pixels, geleverd door Philips Lighting, kan Ahoy de verschillende evenementen duidelijk en grootschalig aankondigen. Bovendien is LED-verlichting in vergelijking tot traditionele neonverlichting energiezuiniger en tevens flexibeler. Een speciale lichtsensor meet de aanwezige lichtintensiteit buiten en past daarop de lichtintensiteit van de LED’s aan. De teksten en afbeeldingen van de gevel van het Sportpaleis van Ahoy zijn ook overdag op grote afstand zichtbaar door het maximum van twaalf Candela per pixel.

Lichtpunten onder een hoek De LED’s van het Sportpaleis van Ahoy zijn aangebracht op een zwarte voorgevel van circa 90 bij 13 meter. Dit komt neer op 28.000 LED–pixels. Op een onderlinge afstand van 500 mm bevinden zich

Ziggo Dome krijgt 116 duizend lichtpunten over de hele breedte verticale banen met lichtpunten. De verticale afstand tussen de beeldpunten bedraagt 95 mm. Er is voor deze afstand gekozen omdat de gevel van Ahoy is gedimensioneerd op leesbaarheid vanaf de Zuiderparkweg / Pleinweg.

“Het basisproduct zijn de kabels met daaraan de LED’s,” zegt Philips Sales Engineer Bas van den Noort. “Dit flexibele product, Daypix geheten, is geschikt voor toepassing op allerlei soorten gevels. Ook gehoekte of ronde façades behoren tot de mogelijkheden. Cruciaal voor de uitvoering bij het Sportpaleis van Ahoy zijn de speciaal door Philips ontworpen, geleverde en geïnstalleerde aluminium bevestigingsprofielen om de gevel – hellingshoek van vijftien graden te compenseren. Omdat de mensen van maaiveldniveau naar boven kijken voegden we vijf graden extra toe. De profielen zijn aan de achterliggende stalen gevelconstructie bevestigd op de naden tussen de 500 mm brede gevelpanelen. ›

13

De prefab betonnen gevelpanelen van de Ziggo Dome zijn op een bijzondere manier aan de prefab betonnen draagconstructie gemonteerd. Rubberen ringen tussen de hoekstalen en de draadeinden zorgen voor geluiddemping tijdens gebruik van de concertzaal. Overigens wordt het eigen gewicht van de panelen verticaal afgedragen naar een betonnen balk. Tussen deze balk en de gevelpanelen zitten ook geluid-

Visualisatie van de

dempende rubbers.

Ziggo Dome 's avonds

Bouw van de LED–gevel van het Sportpaleis van Ahoy.

14

De voorgevel van het Sportpaleis van Ahoy loopt bovendien in een punt, zoals een dak van een huis. Elke verticale rij met LED's kent dus een ander aantal lichtpunten.

Hiernaast staat de gevel ook nog in een andere richting uit het lood, zoals de boeg van een schip. Met modulaire systemen voorzien van vaste maat panelen zou deze gevel niet kunnen worden gerealiseerd.”

Geluidtest Voordat tot uitvoering werd overgaan, zijn de concepten in de praktijk getoetst. Philips Lighting bouwde een vierkante meter van de gevel na voor een windgeluidtest.

Hiermee toonde het bedrijf aan dat de LED façade geen hinderlijke resonantie teweeg brengt voor het gebouw of de omgeving.

Over de duurzaamheid van de LED–lampen zegt Van den Noort: “De levensduur van de light emitting diodes is in absolute zin ongeveer 50 tot 70 duizend branduren.

Omdat de LED’s in de praktijk niet altijd op vol vermogen aanstaan is de werkelijke levensduur ruim 100 duizend branduren. Na verloop van jaren wordt de lichtintensiteit van de LED’s zwakker. Nieuwe lichtpunten kunnen eenvoudig worden ingepast door de intensiteit aan te passen aan de bestaande. Door de opbouw van de installatie kunnen lichtpunten eenvoudig worden vervangen. Qua onderhoud is de gevel te vergelijken met gangbare façades.” ❚

Daypix: flexibele kabel opgebouwd uit groepen van drie rode, twee blauwe en twee groene LED's. Dit is specifiek door Philips ontwikkeld voor displaydoeleinden en toegepast bij het Sportpaleis van Ahoy.

De werkelijke levensduur is ruim 100 duizend branduren

Geluiddempende gevelpanelen Projectarchitect Job Schroën ontwierp een efficiënt gebouw vol bouwkundige slimmigheden. De constructie is grotendeels opgebouwd uit geprefabriceerde gewapend betonnen en stalen bouwdelen, die als LEGO in elkaar passen. Daar waar mogelijk vervullen de verschillende gebouwdelen in de Ziggo Dome meerdere functies zoals dragen, visueel scheiden en akoestisch dempen. Een belangrijk thema in het ontwerp van de concertzaal voor versterkte muziek is de akoestiek. Hierover zegt de architect: “De nagalmtijd beperken we door zowel in het dak als de tribunes geluiddempend materiaal te verwerken. Om geluidshinder naar de omgeving te beperken kent het dak twee geluiddempende lagen aan de onder – en bovenkant van de stalen vakwerk – constructie. De twee lagen kennen een andere eigenfrequentie wat de doorvoer van geluid beperkt. Ook de gevel bestaat uit twee lagen met een verschillende eigenfrequentie, waarbij de bouwkundige gevel de buitenste laag vormt. Tussen de bouwkundige gevel en de zaal staat een tweede wand met een ander gewicht per vierkante meter en dus een andere eigenfrequentie. In de gevel was geen ruimte voor (akoestische) isolatie, maar kon wel meer bouwkundige massa worden gebruikt. De gevel staat akoestisch gezien los van de constructie. De prefab betonnen gevelpanelen staan via rubber profielen op een betonnen balk. De zijdelingse bevestiging geschiedt met speciale ankers die, door toevoeging van rubber profielen, het geluid dempen.”

15

Tekst en beeld: Tjerk van Duinen

Vliesgevels Jan Tinbergen College

Brainstormen voor messcherpe profielen Architecten zijn erg gesteld op ontwerpvrijheid. Dat er af en toe iets wordt verzonnen wat tegen het onmogelijke aanschuurt, geeft bij degenen die het moeten maken wel eens gefronsde gezichten. Niet bij de Roosendaalse gevelspecialist Thermal. Met het credo “voor elke gevel een oplossing” gaan zij alle uitdagingen aan. Een mooi voorbeeld is het Jan Tinbergen College in Roosendaal, waar een interessante puzzel klaar lag voor de afdelingen engineering en productie. In teamverband en met de gecombineerde inzet van vakkennis en vooral creativiteit is de puzzel weer opgelos

Aan de Commandobaan in het Zuidoostkwartier van Roosendaal verrijst het Jan Tinbergen College, waar vanaf januari 2012 zo’n 1150 leerlingen van MAVO, HAVO en VWO onderwijs gaan volgen.

Het gebouw bestaat uit drie geschakelde vleugels. De gevels hiervan zijn voor het merendeel opgetrokken uit metselwerk, met daarin smalle hoge ramen voor een goede daglichttoetreding. Daarnaast zijn de trappenhuizen te herkennen aan geprofileerde, zilverkleurige aluminiumbeplating. Voor een aantal bijzondere ruimten (onder meer twee leerpleinen en de aula/

kantine) heeft architectenbureau 37B een speciaal ontwerp gemaakt in glas en panelen, het onderwerp van dit artikel.

Thermal heeft de engineering en productie van deze vliesgevels verzorgt, een lastige opdracht die de nodige creativiteit vroeg van alle betrokkenen.

Folies?

Het vliesgevelontwerp bestaat enerzijds uit horizontale banen glas afgewisseld met banen groen gekleurde panelen ter plekke van de vloeren, en anderzijds uit verticale patronen in een gelige kleur die

als het ware over de horizontale banen liggen. Daardoor bevat de gevel vier verschillende soorten gevelvulling: zonwerend doorzichtglas (Vision 50), gekleurd zonwerend doorzichtglas (Stopsol) en twee kleurvarianten VIP-panelen. VIPpanelen zijn vacuüm isolerende glaspanelen, een gloednieuw product van AGC, die hier voor het eerst in Nederland zijn toegepast.

De grote vliesgevel aan de zuidzijde, waarachter straks twee grote leerpleinen schuilgaan, bevatte de grootste uitdagingen. John Brands, hoofd techniek bij

Scherpe ontmoeting van binnenuit gezien

Thermal: “We hebben eerst de beglazing en de panelen aangepakt. Die laatste waren eerst bedacht met kleurfolies, maar folies voor vloeren toepassen gaat niet. We hebben toen samen met de architect en de aannemer een oriënterend gesprek gehad met glasleverancier AGC. Die kwam op een vervolgafspraak gelijk langs met hun hele assortiment in een rijdende showroom! Op het parkeerterrein is uitgebreid uitgezocht welk glas en welke panelen geschikt waren en uiteindelijk hebben architect en opdrachtgever twee kleuren glas en twee kleuren panelen uitgekozen. Alleen al voor de grote vliesgevel 138 stuks en alle van verschillend formaat. Wij hebben daarna de prestatie-eisen vertaald en uitgewerkt naar glaspakketten met de juiste dikte, spouwvulling en coating.”

Messcherpe profielen Pièce de resistance van de vliesgevels was echter niet de gevelvulling. Brands: “De grootste uitdaging zat in de ongelofelijke scherpte van de profielen. In het oorspronkelijk ontwerp zaten nóg scherpere ontmoetingen, maar die zijn in overleg met de architect aangepast. Het moet wel uitvoerbaar zijn.” In de grote vliesgevel zitten nu 68 profielen in 62 varianten. De kleinste is nog geen 19 cm lang, de scherpste hoek is met 10,7° messcherp. “Die scherpte kun je niet zagen”, vervolgt Brands. “Tekenaars, werkvoorbereiders, machineoperators en ikzelf als coördinator zijn in brainstormsessies en een beetje out-of-the-box denken van zagen op frezen gekomen. De werkvoorbereider heeft grof materiaal besteld en is gaan experimenteren om tot de gewenste scherpte te komen. ›

Bouwinfo Opdrachtgever Jan Tinbergen College en Gemeente Roosendaal Ontwerp Siebren Baars Architect, Hardegarijp i.s.m. Architectenbureau 37B, Heeze Advies constructies Goudstikker - de Vries, Capelle a/d IJssel Advies installaties Technicon Adviseurs, Amersfoort/Heerenveen Advies akoestiek, bouwfysica Peutz BV, Uitvoering bouwkundig De Kok Bouwgroep Vliesgevels en ramen Thermal BV, Roosendaal Glasleverancier AGC, Heerlen Systeemleverancier Wicona, Herentals (B) Bouwperiode Investering Bruto vloeroppervlakte

februari 2010 - december 2011 € 14 miljoen 7.437 m2 Zuidaanzicht Jan Tinbergen College

Banen en patronen

17

Eenvoud en zekerheid De nieuwe visie op brandveilige sandwichpanelen

Cladding Point B.V. is een jonge, dynamische leverancier van geĂŻsoleerde sandwichpanelen, die zich vooral richt op (FX-brandwerende) oplossingen voor de utiliteitsbouw, agrarische- en koel-vriessector.

Wij vertegenwoordigen exclusief binnen de Benelux een aantal vooraanstaande Europese producenten waarvan Brucha uit Oostenrijk onze hoofdleverancier is. Deze producenten hebben meer dan 50 jaar ervaring en hebben inmiddels meer dan 100 miljoen m² geproduceerd en geleverd!

Tevens leveren wij de Business-line onder eigen label.

Cladding Point B.V. biedt met haar zeer brede assortiment voor ieder segment een oplossing, waar tal van mogelijkheden liggen om met moderne architectuur, kwaliteit, uniciteit, duurzaamheid en brandwerendheid de vormgeving en techniek samen te bundelen.

Veldoven 6 6826 TT Arnhem

(T) +31 (0)26 - 365 0 630 (F) +31 (0)26 - 365 0 631

www.claddingpoint.nl

De lastige vliesgevel van de leerpleinen

Uiteindelijk is het gelukt op een bewerkingsmachine met een speciale frees die op een bepaalde hoek ingespannen werd. Daarbij ging de frees meerdere keren langs het materiaal op een freessnelheid waarmee het aluminium niet meer verspaande.”

Daarmee was het grootste vraagstuk opgelost. Vervolgens was het een zaak van goed nummeren in de fabrieken van zowel glas, panelen, profielen en deklijsten en dan op de juiste plek aanbrengen in de gevel. De vliesgevel zelf is als een zelfdragende constructie gemonteerd op het gebouwskelet van beton en staal.

Dit vliesgevelsysteem is ook in minder bewerkelijke uitvoering toegepast op locaties in de zuid- en oostgevel en een kleine uitvoering bovenin de westgevel.

De profielen hebben een poedercoating in de kleur RAL 9006 en het glas is HR++.

Geluid van buiten zal nauwelijks doordringen in de school. Het programma van eisen stelt dat niet meer dan 35 decibel van het buitengeluid hoorbaar mag zijn.

Daartoe zijn de gevels aan de snelwegkant zwaar geluidgeïsoleerd en zijn alle naden en kieren geluiddicht gemaakt, net als de aansluitingen van kozijnen en de sluitingen van de ramen. ❚

Oostgevel: de strook linksonder en de vliesgevel rechts zijn ook opgebouwd als de grote pui in de zuidgevel

19

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: Metaglas

Custom made elementen completeren verzamelgebouw

Gevarieerde façade onder 'rijzend' dak In het Bijlmerpark in Amsterdam staat een onalledaags multifunctioneel gebouw. Het 130 meter lange complex met kinderdagverblijf en voetbalvereniging beschikt over een flauw zadeldak dat functioneert als parkeerplaats. Hieronder bevinden zich de gebruiksruimtes, tot twee bouwlagen hoog. De voor - en achtergevels kennen een gevarieerde opbouw. Het innovatieve bedrijf Metaglas ontwikkelde, engineerde, prefabriceerde en monteerde de slanke gevelelementen en schuifpuien.

Het langgerekte, symmetrische gebouw met parkeerdak voor tachtig auto's rijst als het ware op uit haar omgeving. Aan de straatzijde is dit effect groter dan aan de sportveldzijde, doordat de toegangsweg juist een tegenovergestelde beweging maakt

Langgerekt en symmetrisch

ten opzichte van het 12 meter hoge zadeldak. Deze lokale wegverlaging is nodig omdat de doorgaande route – de Karspeldreef – verhoogt ligt ten opzichte van de bebouwing in het Bijlmerpark.

Vanaf december 2010 is het gedeel-

telijk tweelaagse gebouw in gebruik.

Op de begane grond bevinden zich de kantine, toiletten en kleedkamers van de voetbalvereniging en de ruimtes van het kinderdagverblijf en naschoolse opvang. In het midden van het gebouw, vlakbij het hoogste

Transparante gevel aan de sportveldzijde

punt van het dak, is plaats voor een extra verdieping. Hier bevinden zich de bestuursruimte, de scheidsrechterskamer en de vrij verhuurbare kantoren.

Dynamische gebouwschil DaF – architecten koos voor ramen, deuren en puien van Metaglas vanwege de slankheid, relatief grote glasmaten en custom made fabricage. De gevel langs de toegangsweg heeft een relatief dicht en dynamisch karakter. Een in diepte variërend patroon (30 mm) van grijze vezelcementplaten en geel gecoate aluminium lijsten wordt afgewisseld met ramen met geel gecoate kozijnen. Deze materialisatie zorgt, in combinatie met de bijzondere trap naar het parkeerdak, voor een afwisselend gevelbeeld met wel veertig verschillende ramen. Door de kleurschakering lijkt de gevel als je met de auto komt aanrijden voornamelijk geel. Dichterbij lijkt de gevel de grijze kleur de boventoon te voeren.

Onder het toppunt van het zadeldak aan de straatzijde bevindt zich de transparante hoofdingang. Deze entree is op de eerste verdieping, vanwege de relatief hoge ligging van de toegangsweg. Volautomatische draaideuren bieden bezoekers een comfortabele entree. Hierachter bevindt zich een transparant tochtportaal met vol glazen, kaderloze automatische schuifdeuren met een onzichtbare aandrijving.

Veel transparantie De gevel aan sportveldzijde bestaat voor een groot gedeelte uit transparante elementen tot 2,7 meter hoog, waardoor de voetbalvelden goed zichtbaar blijven. De grijs gecoate

Gevel langs de toegangsweg: grijze vezelcementplaten en ramen met geel gecoate kozijnen

raam – en deurkozijnen van Metaglas worden zijdelings ondersteund door geel gecoate houten kolommen, die aan de hoofddraagconstructie zijn bevestigd. De aluminium profielen meten slechts 42 mm in dikte, wat de lichttoetreding bevordert. Dit kan doordat het glas, volgens testen van Metaglas, een gedeelte van de stabiliteit van de ramen en deuren verzorgt. Ruit en kader vormen dus samen een vormvast geheel. Het kantoor op de eerste verdieping van het verzamelgebouw kreeg een tweedelig vouwraam, dat in geopende toestand maximale interactie met buiten veroorzaakt. Op de begane grond is eveneens een vouwwand aanwezig voor eenvoudige in – en uitloop.

Continue innovatie Metaglas ontwikkelde, tekende, berekende, prefabriceerde en monteerde alle deuren, ramen en kozijnen van het multifunctionele complex in Amsterdam Zuidoost. In het uitgebreide machinepark in Tiel worden diverse bewerkingen verricht, waaronder CNC frezen en boren. Doordat het bedrijf zowel profielen als bijpassende systemen ontwikkelt, kunnen

Bouwinfo Opdrachtgever Gemeente Amsterdam Stadsdeel Zuidoost Ontwerp DaF – architecten, Rotterdam Hoofdaannemer Van Braam – Minnesma, Wormerveer Gevelbouwer Metaglas, Tiel

Boven op het gebouw een parkeerdek voor 80 voertuigen

ze haarfijn inspelen op de wensen van architecten en aannemers. De custom made productie van de 35 jarige onderneming groeide de afgelopen jaren explosief. Hierbij speelden de interne kennisoverdracht en de eigen R&D afdeling een cruciale rol.

Nieuwe ramen en deuren kunnen eenvoudig worden getest op duurzaamheid, inbraakwerendheid, wind – en waterdichtheid en doorvalveiligheid. Voorbeelden van recente, bijzondere innovaties zijn gezeefdrukte, automatisch bestuurbare glazen gevellamellen en vol glazen borstweringen, volledig geïntegreerd in het aluminium profiel van de ramen.

Een andere noviteit zijn de Methermo ramen met drievoudig glas en zeer slanke profielen van slechts 42 mm in aanzicht. ❚

21