Gevelbouw 4 2012

Vaktijdschrift over gevels & daken

Jaargang 9 I nummer 4

interview Bert van de linde Mick Eekhout

Thema Profielen en systemen Toegangstechniek Groene gevels

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

速

Wie dit leest weet dat NeroQom een Aesthetic Comfort Specialist is

AESTHETIC COMFORT SPECIALIST T h e s o l u t i o n a g a i n s t d e g ra d a t i o n

NeroQom advertentie Gevelbouw Juni 2012.indd 1

6/11/2012 4:57:31 PM

DucoSun /

Architecturale zonwering

een belangrijke esthetische bijdrage aan de gevel van een gebouw. In combinatie met Zomerventilatie (Nachtkoeling) zorgt DucoSun zonwering voor een aangenaam thermisch comfort om in te wonen en te werken.

Zonder daarbij energie te verbruiken. De toepassing van externe zonwering kan leiden tot een daling van 30% op de koellast van een gebouw.

We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

HOME OF OXYGEN

DucoSun is een permanent extern zonweringsysteem. Het laat een maximum aan zonlicht binnen en houdt de hitte buiten. Duco zonweringen zorgen voor privacy en handhaven het zicht naar buiten toe. Ze leveren

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

Voorwoord Voorwoord In deze editie van Gevelbouw hebben we een drietal thema’s voor u in petto en passeert een aantal mooie projecten de revue. Wat te denken van het bijzondere Theatercomplex in Nieuwegein of Bomenbuurt Ulft, de grootste energieneutrale woonwijk van Nederland?

Bij het geven van nieuwe functies aan leegstaand vastgoed kan het vergroenen van de gevels bijdragen om het pand aantrekkelijker te maken voor potentiële kopers en huurders. Het realiseren van een dergelijke gevel vergt wel een andere zienswijze van gebouweigenaren, architecten en aannemers. We bekijken de mogelijkheden in ‘groene gevel land’.

Een veilige werkplek is essentieel. De mogelijkheden in toegangstechnieken zijn groot, zo blijkt na een rondgang langs verschillende leveranciers van toegangstechnieken. De entree is immers meer dan alleen een simpele draai- of schuifdeur en wordt tegenwoordig steeds vaker geïntegreerd in het gebouwbeheersysteem.

Voor woningbouw, utiliteitsbouw of renovatie geldt allemaal hetzelfde: kozijnen zijn onmisbaar. Bij een groeiend aantal projecten wordt gewerkt met aluminiumoplossingen. In deze editie laten we niet alleen een aantal systeemleveranciers aan het woord, maar ook een leverancier die bewerkingsmachines bouwt, verkoopt en zelfs verhuurt.

Last but not least laat Bert van de Linde, als Algemeen Technisch Directeur van de Permasteelisa Group -de grootste gevelbouwer ter wereld- zijn licht schijnen op de gevelbranche in Nederland en de rest van de wereld.

Wij wensen u veel leesplezier!

Roel van Gils

5

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 9 | nummer 4 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Redactie adres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.gevelbouw.info

Redacteuren

Patricia van der Beek, Martijn van den Bouwhuijsen, Roel van Gils

08 30

Eindredactie Roel van Gils

Bladmanagement

Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

10 36

Abonnementsprijs

€ 63,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV E info@logobv.nl

Tessa van Gameren

In samenwerking met: Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Interview Bert van de Linde Bert van de Linde over de gevelbranche

08

Rotterdam CS Lichtdoorlatend plafond voor Rotterdam CS

10

Interview Prof. Dr. Mick Eekhout: klimaatgevels markeren nieuw tijdperk

13

VMRG Pagina's Column Bert Lieverse Slimbouwen Keurmerk voor Solarlux Co2mfort-Office Continu actualiseren voorkomt renoveren Meesterstuk MR. Bettina Hertstein Low tech dynamische gevels Visitekaartjes Architect Tom Frantzen ontvangt eerste boek ‘Façades 2012’ Column Green Inspirations Bomenbuurt Ulft: grootste energieneutrale woonwijk van Nederland Theatercomplex Nieuwegein: avondgebouw

15 17 18 21 22 26 28 29 30 34

Thema Toegangstechnieken Goed in rond Van sleutelgat tot webcare Toegangscontrole in sluisfunctie, eenvoudig realiseerbaar

39 41 43 44

Inhoud nummer 4

49 69 54

65

Onderwijsgebouw Orion Gevelbouwer wordt prefab-bouwer

58

Bevestigings­materialen voor gevel en dak

60

Thema aluminium profielen en Systemen Respectvolle renovatie Bewerkingsmachines voor aluminium profielbewerking Streven naar ketenintegratie in de bouw

63 65 66 69

Functioneel én esthetisch Framework Industry; Uw Nederlandse partner in internationale gevelbouw Eigen elektriciteitscentrale op het dak Iedereen kan zich esthetisch comfort veroorloven ‘Buiten leven’ - dé trend van het moment

71 73 74 77 79

Wie doet wat

81

Cover:

Ziekenhuis Aalst (B) Beeld:

Sapa Building System VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN

Jaargang 9 I nummer 4

INTERVIEW BERT VAN DE LINDE MICK EEKHOUT

nummer 4 2012

57

Jaargang 9

Colomn Sven Brinkman, Ceo NeroQom BV

MAART 2011

47 49 51 53 54

NUMMER 690 JAARGANG 63

Thema Groene gevels Groen buitenspouwblad Een frisse, goed gewortelde gevel Budget Groene Gevel Koudevrees groene gevels ongegrond

THEMA PROFIELEN EN SYSTEMEN TOEGANGSTECHNIEK GROENE GEVELS

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

7

Interview Bert van de Linde

Bert van de Linde over de gevelbranche Als Algemeen Technisch Directeur van de grootste gevelbouwer ter wereld laat Bert van de Linde van de Permasteelisa Group zijn licht schijnen op de gevelbranche in Nederland en de rest van de wereld. “Nederland verkeert nu qua gevelmarkt sinds WOII in een absoluut dieptepunt, terwijl andere delen van de wereld de recessie achter de rug hebben of zelfs nauwelijks recessie hebben gekend.”

D

e Permasteelisa Group is een echte wereldspeler. Van de Linde: “We zijn op dit moment op alle continenten actief en hebben onze organisatie zo ingericht dat we kunnen meeliften op de golfbewegingen van de economie. Als het op één continent wat minder gaat, heeft dat geen desastreuze gevolgen

voor de totale organisatie, iets waar menig speler in de bouw op dit moment wel mee te dealen heeft. Op dit moment zien we overduidelijk dat de Verenigde Staten voor wat betreft de bouw de recessie achter de rug heeft.

Met name in New York en aan de westkust staan er grote projecten op de rol. Datzelfde geldt voor het MiddenOosten, Azië en Australië. In Europa daarentegen is het nog altijd een doffe ellende met enigszins als uitzondering Londen en Parijs.”

Regie

Nederland heeft in de bouwmarkt pas laat in de cyclus echt last gekregen van de recessie. Volgens Van de Linde verkeren we nu in een naoorlogs dieptepunt. “Architecten hadden al langere tijd minder werk op de plank liggen en nu zijn de aannemers en onderaannemers aan de beurt. Je ziet ook in de gevelbranche nu een ware saneringsslag gaande is. Op dat moment is innovatie, integratie, gecombineerd denken en zelfs renovatie opeens niet meer aan de orde. Gedachten uit het verleden om anders (lees: samen) te werken en innovatief te denken worden losgelaten. Het gaat nu louter om tegen zo laag mogelijke kosten te kunnen bouwen. Zeer spijtig, te meer daar de bouw in Nederland al veel te traditioneel is. Er moet meer, veel meer gedacht worden op gebouwniveau, niet op de afzonderlijke componenten. Je

8

kunt bijvoorbeeld nog zo’n kwalitatief hoogwaardige gevel ontwikkelen, als de installaties erachter slecht functioneren door bijvoorbeeld onvoldoende afstemming, is het gebouw niet goed.

Zo simpel is het.” Van de Linde mist in dat opzicht ook de regie, de drive van de overheid, opdrachtgevers en architecten om projecten integraal aan te pakken. “Een samenwerking tussen de verschillende brancheorganisaties zou in dat opzicht best zijn vruchten kunnen afwerpen.”

Duurzaam

Van de Linde benadrukt dat de gevel bij uitstek geschikt is om het begrip duurzaamheid verder uit te rollen. “De gevel staat immers bloot aan alle elementen (zon/wind/regen) en kan bijdragen aan het klimaat en het energiegebruik in een gebouw. Ook op dit front is het zaak dat de handen ineen worden geslagen. Wij zijn bijvoorbeeld in onze R&D-centers al lange tijd bezig met het ontwikkelen van duurzame gevels.”

Voor wat betreft innovatie focust de Permasteelisa Group zich op drie belangrijke pijlers: energie en comfort, veiligheid, en alternatieve materialen en systemen. “Als we kijken naar het eerste punt, dan hebben we recentelijk in Engeland, Zwitserland en China een doorontwikkeling van de klimaatgevel toegepast, die het zonder ventilatie kan stellen. Voorts ontwikkelen we veel ‘bombestendige’ gevels. In ons land misschien nog niet zo heel veel gevraagd, in andere delen van de wereld des te meer. We hebben daarvoor unieke software ontwikkeld en uitgebreide tests gedaan in Arizona en Schotland. Tot slot onthullen we eind dit jaar een gevel, compleet van kunststof. We zijn van mening dat architec-

Interview Bert van de Linde

Foto's boven Permasteelisa Group houdt zich onder meer bezig met het ontwikkelen van ‘bombestendige’ gevels.

Foto Rechts Beekman Tower, New York

ten toe zijn aan iets anders dan glas en aluminium. In dit nieuw type gevel komt er geen metaal meer aan te pas en is de prestatie qua duurzaamheid beter. Zijdelings is men in het R&Dcenter nog bezig met de ontwikkeling van organische pv-cellen en worden de mogelijkheden bestudeerd om door middel van de wind energie op te wekken met de gevel.”

Gezien de aard van de organisatie houdt de Permasteelisa Group zijn hoofd dus ook in economisch zwaardere tijden boven water en blijft daardoor een betrouwbare partner voor projecten. Van de Linde tot slot: “Ik ben van nature een optimist, heb al veel meegemaakt, maar kan nu toch wel concluderen dat er in Nederland echt iets moet gebeuren. Qua aanbod aan projecten is het huilen met de pet op. En het eind is ben ik bang nog niet ❚ in zicht.”

9

Rotterdam CS

Lichtdoorlatend plafond voor

Rotterdam CS Rotterdam Centraal Station is aan een grondige vernieuwing onderhevig en krijgt onder meer een nieuw ‘plafond’. Licotec Daklicht uit Duiven heeft de opdracht gekregen voor het ontwikkelen, produceren en monteren van de glazen overkapping met geïntegreerde lichtdoorlatende zonnepanelen. Over het gehele station.

G

eestelijk vader van het (ver) nieuw(d)e Centraal Station in Rotterdam is architect Jan Benthem van Benthem Crouwel Architecten. “Jan Benthem heeft ook de bijzondere lay-out van de overkapping bedacht, waarbij lichtinval, zonnewarmte en een modern hedendaags design het centrale thema vormen,” vertelt Bertjan Piest van Licotec. “In totaal ontwikkelen, produceren en monteren we 30.000 m2 glas, waarvan 10.000 m2 met geïntegreerde zonnepanelen.”

Zadelkapeffect

De glazen overkapping wordt ondersteund door een door Licotec in eigen beheer ontwikkelde aluminium onderconstructie, die op zijn beurt weer rust op een constructie van zelfdragende, geïsoleerde stalen goten. De goten zijn verzinkt en gepoedercoat en worden ingepakt met

10

een epdm-dakbedekking, zodat er geen water op het perron kan komen. De totale overkapping meet in lengterichting 200 meter en in de breedte 100 meter. Piest: “De kappen zijn dwars op het perron geplaatst, waardoor een ‘zadelkapeffect’ ontstaat. Vanaf de zijkant zie je in feite 44 afzonderlijk daken. Het idee van Jan Benthem was bovendien om op het perron een bijzonder visueel effect te bewerkstelligen en toch een bepaalde energieopbrengst te verwezenlijken. Dat hebben we gerealiseerd door een tussenruimte van een paar centimeter te creëren tussen de afzonderlijke cellen van de zonnepanelen. Zodoende ontstaan er overal op het perron schaduwvlekken. Daar waar geen zonnepanelen zijn geïntegreerd in de overkapping hebben we het glas voorzien van een vergelijkbare lay-out met een witte en grijze coating om hetzelfde effect te verkrijgen.”

Rotterdam CS

Foto links De kappen zijn dwars op het perron geplaatst, waardoor een zadelkapeffect ontstaat.

Foto boven De glazen overkapping rust op zelfdragende geïsoleerde stalen goten.

Foto beneden De noordgevel is vergelijkbaar qua structuur en vorm als de perronkappen.

Aan de noordzijde van het station heeft Licotec een vergelijkbare structuur en vorm aangebracht in de gevel. “We zijn hier bezig met het monteren van zo’n 2.000 m2 aan vliesgevel,” vervolgt Piest.

Aangezien ter plaatste zeer weinig ruimte ter beschikking is, worden alle panelen voor zowel de overkapping als de gevel bij Licotec in Duiven geprefabriceerd. De panelen worden vervoerd naar een rangeerterrein in Rotterdam om vervolgens just-in-time per trein naar de bouwlocatie getransporteerd te worden. “Met een torenkraan worden de panelen op zijn plek gehesen, over de bovenleidingen heen. Het treinverkeer en de reizigersstroom mag niet gehinderd worden en blijft te allen tijde doorgang vinden. De totale opdracht is opgesplitst in zes fases van ieder twintig weken. We zijn al een heel eind op weg en hebben er al ruim 4,5 fase op zitten. Het laatste deel ❚ wordt in 2013 afgerond.”

11

Wie kiest voor Widam, kiest voor kwaliteit in aluminiumbouw Cultuurgebouw Hoofddorp. Widam Aluminiumbouw realiseerde voor BAM Utiliteitsbouw Amsterdam de levering en montage van de vliesgevels en

Kozijnen, Ramen & Deuren Vliesgevels

raamstroken in aluminium. Meedenken, signaleren, oplossen en kwaliteit waren gedurende het gehele traject de sleutelwoorden. Daarom werd er voor Widam NV Aluminiumbouw gekozen.

Automatische deuren Klimaatgevels Specials

www.widam.nl

Protonweg 10

Postbus 63

T 0229 219 741

E info@widam.nl

1627 LD Hoorn

1620 AB Hoorn

F 0229 230 906

www.widam.nl

Interview

Prof. Dr. Mick Eekhout: klimaatgevels markeren nieuw tijdperk Hoe ziet de gevel van de toekomst eruit? Wat kunnen we de komende jaren verwachten in de gevelbranche? We vroegen het aan Prof. Dr. Mick Eekhout, hoogleraar Productontwikkeling aan de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit van Delft. “De afgelopen 25 jaar zijn de profielsystemen zo uitgeëngineerd dat hier weinig verbetering aan te behalen is. Nee, gevelbouwers zullen zich nu toch echt moeten richten op de energiehuishouding van de gevel. Dat maakt gevelbouw veel complexer, maar heeft de toekomst.”

In 2020 dient alle woningbouw energieneutraal opgeleverd te worden, in 2050 geldt die Europese regel voor alle gebouwen voor consumenten. Dat vergt volgens Eekhout in beginsel een fundamenteel andere denkwijze. “In de gevelbranche dient een innovatieslag gemaakt te worden als het gaat om de energiehuishouding van de gevel. Die majestueuze slag zal nog dit decennium gemaakt moeten worden. Een hele opgaaf, als je het mij vraagt. Gevelbouwers die verstand hebben van glas, aluminium en staal dienen opeens ook te gaan samenwerken met bouwfysici en zich bezig te houden met het ontwerpen van het binnenklimaat. Voor een gevelbouwer doorgaans vreemd terrein.”

Herbestemmen

Er is momenteel veel leegstand op de kantorenmarkt. “Liefst dertig procent van de kantoorpanden staat in Den Haag leeg, zijn verlaten. Slopen is vaak niet de meest voor de hand liggende optie. Herbestemmen daarentegen wel. Grote kantoorpanden omvormen tot bijvoorbeeld kleinschalige wooneenheden brengt de nodige uitdagingen met zich mee, maar de hoge waarde van de kantoren moet dan eerst worden afgewaardeerd tot het niveau van woningbouw. Bij die herbestemming is een individueel binnenklimaat een must. En dat zou vanaf de gevel kunnen gebeuren. De kennis op dit vlak dient dan wel aanwezig te zijn en juist daaraan schort het over het algemeen. Over een aantal jaar wordt van de gevelbouwer een bepaald inzicht verwacht over hoe de gevel energetisch en klimaattechnisch performt. Behalve wind- en

waterresistent dient de gevelbouwer ook het energiegedrag van de gevel te kunnen beoordelen en, belangrijker nog, te kunnen minimaliseren. De gevelbouwer dient zich een nieuwe expertise eigen te maken. In productontwikkeling verlopen de eerste stappen immers vaak heel revolutionair, maar daarna geldt de wet van de afnemende meeropbrengst. Bovendien zullen er ook nog heel wat hobbels overwonnen dienen te worden. En dat gaat nu eenmaal gepaard met bloopers. Zo herinner ik me het elipsvormig gebouw in Duisburg, getekend door een zeer vooraanstaande architect (Norman Foster), met een dubbele glazen gevel. Qua architectuur een prachtige gevel, maar in de praktijk blijkt het binnenklimaat in de zomer nauwelijks te reguleren. Het is er bloedheet.”

Klimaatfacilitator

Door het evalueren en overwinnen van bloopers wordt volgens Eekhout uiteindelijk een nieuwe stand der techniek geformeerd. “Belangrijk is om gezamenlijk de koppen bij elkaar te steken, in een platformsamenwerking. Neem als gevelbouwer een voorbeeld aan de auto-industrie, hier vindt ook steeds meer een gezamenlijke productontwikkeling plaats. Dat spaart immers kosten. Uiteindelijk kunnen na de platformsamenwerking de gevelbouwers, net als autofabrikanten, ieder afzonderlijk een eigen specialisatie (afwerking) geven aan de gevel, om toch onderscheidend te zijn. De basis is echter identiek.”

De gevel wordt behalve een klimaatscheider ook een klimaatfacilitator. “In iedere zone van de gevel kan straks afzonderlijk

Mick Eekhout

het binnenklimaat worden beïnvloed: verwarmen, koelen, verse lucht toevoer en dat alles zonder tocht en geluid van buitenaf naar binnen te brengen. De buitenzijde van de gevel kan vervolgens worden voorzien van PV-cellen of soortgelijke cellen, die energie opvangen en opslaan in een grote centrale of tijdelijk terugbrengen aan het net. Over een jaar of twintig zal twintig procent van de energiebehoefte verkregen worden via private opwekking. Energienetbeheerders zullen hierin ook een formule moeten vinden.”

Eekhout denkt dat het bijna onvermijdelijk is dat we in de toekomst te maken krijgen met recladding, een renovatie(klimaat)gevel als tweede huid voor een bestaande gevel, waarin de complete klimaatinstallatie is opgenomen. “Dergelijke ingrepen kunnen worden uitgevoerd terwijl de ‘business’ in het pand gewoon doorgang vindt. Dat een nieuw tijdperk is aangebroken, staat in ieder geval buiten kijf.”

Voorstel Erasmus Universiteit Rotterdam

13

  



 

                                                                   

  







 











21847/2

Sanoco introduceert KRUX-PRO Sanoco bouwbeslag Nieuwhuisweg 3 5804 AN Venray T + 31 (0)478 519 770 E sanoco@sanoco.com I www.sanoco.com

Onder de naam KRUX-PRO brengt Sanoco nu een eigen deurkrukken, knoppen, duwer en grepen lijn voor deuren en schuifdeuren op smalschild. De collectie wordt geleverd in naturel geanodiseerd, RVS look en RAL kleuren. De solide grip en afwerking is van hoogwaardige ‘Made in Germany’ kwaliteit. Het assortiment is bijzonder compleet met veerkracht geïntegreerd in de kruk en hierdoor onafhankelijk functionerend van het slot. Door de SKG** certificering en rvs bevestigingsmateriaal, kunt u jaren comfortabel en veilig met dit topproduct binnenkomen. Geïnteresseerd in de KRUX-PRO lijn? Ga naar www.sanoco.com.

column

De zomer loopt weer op zijn eind en we zijn de eerste helft van 2012 gepasseerd. Onlangs hielden we samen met onze partners van DumeboDWS/MDG en de VKG een congres over Actualisatie. Dit begrip is ontstaan vanuit een aantal maatschappelijke verschijnselen. Bijvoorbeeld als antwoord op de leegstand van kantoren en onbruikbare industriegebieden. Soms zijn die gebouwen groen uitgeslagen, is de tuin een wildernis en groeien jonge boompjes op het dak. Dan zie je dat niet alleen de gebouwen maar de gehele omgeving degradeert tot een moderne industriĂŤle of bureaucratische woestijn. Je ervaart onmiddellijk hoe belangrijk het is dat gebouwen, hun onderdelen en inderdaad hun omgeving door mensen worden gebruikt, onderhouden en actueel worden gehouden.

Je realiseert je dan ook dat de bouw gedomineerd is door nieuwbouwkannibalisme. De kannibalen zie je na het voltooien van een nieuwbouw spoorloos verdwijnen en op zoek gaan naar nieuwe nieuwbouwklanten. Maar ook nu zien we dat dergelijk wangedrag wordt bestraft met een volledig inzakkende vraag en weinig maatschappelijke steun, laat staan maatschappelijk begrip.

Tienduizenden werknemers verlaten noodgedwongen de sector en nog nooit was het aantal faillissementen zo hoog. Als we het tij niet keren, dan gaat de sector er net zo uitzien als het landschap dat ik zojuist beschreef.

We dienen ons te realiseren dat we te maken hebben met waarde van goederen, gebouwen, hun componenten en betrokken bedrijven uitgezet in de tijd. Niet in het verleden maar nu en voor de toekomst. Het moment van oplevering vertolkt wellicht de momentane kostprijs, maar de waarde ontstaat door het benutten van het gebouw in zijn leven daarna.

Die toekomst zullen we zelf moeten ontwerpen en moeten engineeren. Dit is wat Actualiseren ons voorhoudt. Als een gebouw moet blijven functioneren en de onderdelen ervan hun werk decennia lang moeten blijven doen, dan dienen we dit slim, efficiĂŤnt en effectief ook zo te ontwerpen en samen te stellen. We dienen verantwoordelijkheid te nemen voor functioneren in de toekomst en niet alleen bij oplevering. En in een snel veranderende samenleving betekent actualiseren ook dat we andere gebouwbestemmingen en andere functies moeten kunnen realiseren.

Actualiseren is nu actueel zijn en naar de toekomst toe actueel blijven. Slijtage wordt daarbij niet meer geaccepteerd en wordt gekeerd door vervangingen en liefst door beter. Hierdoor is aan de hogere eisen van de toekomstige gebruikers te beantwoorden. En dan hebben we klanten. Er is dan een markt die voor de gevelindustrie ongekende mogelijkheden biedt, want als we in staat zijn om de toekomstige behoefte aan duurzaamheid, bruikbaarheid, economisch nut, comfort, milieuvriendelijkheid, demografische antwoorden te vertalen in antwoorden van onze producten en diensten, dan zijn en worden ook wij toekomstbestendig.

Actualiseren geeft een nieuwe dimensie aan onderhoud en voorkomt in de toekomst renovatie.

Dit kan echter alleen als de gevelindustrie samen met gelijkdenkenden de verantwoordelijkheid aangaat voor een toekomstbestendige relatie met elke klant.

Bert Lieverse Directeur VMRG

15

Slimbouwen Keurmerk voor Solarlux Co2mfort-Office Solarlux Co2mfort-Office

Op dinsdag 26 juni jl. heeft Elma Durmisevic, lid van de expertcommissie van de Stichting Slimbouwen het Slimbouwen Keurmerk uitgereikt aan het project Co2mfort-Office, het hoofdkantoor van Solarlux Nederland in Nijverdal. Het keurmerk is uitgereikt tijdens het Slimbouwen-congres ‘Hoezo Actualiseren of Renoveren?’

Het Co2mfort-Office heeft een dubbele gevel: Een geïsoleerde gevel, bestaande uit houten vouwwanden met isolatieglas, vormt de ruimteafsluiting aan de binnenzijde. De gevel aan de buitenzijde bestaat uit een verplaatsbaar schuif-draaisysteem als glasvlak. Beide gevels kunnen, onafhankelijk van elkaar, variabel geopend worden. Hierdoor is er geen kostbaar ventilatiesysteem nodig, wat resulteert in geringere onderhouds- en bedrijfskosten ten opzichte van een conventioneel ventilatiesysteem.

Installatiearm De jury heeft Solarlux het Slimbouwen Keurmerk uitgereikt omdat: “Het een opmerkelijk gebouw is waarbij de gebruikers van dag tot dag of van uur tot uur de gevel op diverse posities kunnen instellen.

Het keurmerk is met name verleend op de aspecten Flexibiliteit, Energie en Duurzaamheid. Het gebouw scoort hoog omdat het gevelconcept,

op zichzelf al flexibel, het gebouw installatiearm maken. Daarmee is het gebouw qua mogelijke herindeling ook flexibel. Energetisch scoort het gebouw goed, gelet op ontwerpberekeningen, maar ook blijkend uit praktijkmetingen. Tot slot scoort het gebouw hoog op duurzaamheid doordat het gebouw energiebesparend is en er tijdens de bouw zuinig omgegaan is met grondstoffen.”

Toekomstbestendig Het keurmerk is een bewijs dat is voldaan aan de uitgangspunten van Slimbouwen. Een commissie van deskundigen bepaalt of een product, concept, project of dienst scoort op flexibiliteit, reductie, efficiëntie en duurzaamheid. Deze vier uitgangspunten zijn eigenschappen die bijdragen aan een toekomstbestendige bouw, met hoge waarde voor de eindgebruiker. Alleen die producten waarvan Slimbouwen gelooft dat ze de kracht hebben om bij te dragen aan het resetten van de bouw, en zo

afscheid te nemen van oude tradities, krijgen het keurmerk toegekend.

Door de introductie van haar keurmerk stimuleert Slimbouwen innovatie van onderaf in de bouwketen.

Ze creëert hiermee een impuls voor de industrie. In de toekomst bouwen we niet langer, maar assembleren en installeren we Slimme projecten op basis van Slimbouwen producten en concepten. ❚

Fred Mak, directeur Solarlux krijgt Keurmerk uit handen van Elma Durmisevic

17

Tekst: Martijn Veerman

Continu actualiseren voorkomt renoveren Door veel milieuschade (grote bijdrage in transport, CO2-uitstoot, energiegebruik, bouw- en sloopafval) is het maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk dat er verandering plaatsvindt in de bouwsector. Bovendien valt te constateren dat gebouwen bouwtechnisch lang meekunnen, maar functioneel niet. Een goed voorbeeld is de leegstand van kantoorgebouwen. Ze zijn functioneel verouderd en niet ontworpen met een integrale visie op de levensduur. Voor veel van deze gebouwen volgt, na een geruime tijd van leegstand en verval, een hevige renovatie of de sloop.

Een aanzet om met deze problematiek om te gaan is het actualiseren, gebouwen actueel houden.

Een filosofie door de VMRG ge誰ntroduceerd om het waardeverval tegen te gaan en de levensduur te verlengen. De VMRG gaf twee afstudeerders HBO Bouwkunde opdracht om deze filosofie nader te onderzoeken. Het onderzoek gaat theoretisch en technisch in op actualiseren.

Actualiseren Door actualisatie kunnen veel problemen opgelost of vermeden worden. Het is een lange termijn visie op de exploitatie van gebouwen.

In deze visie wordt geanticipeerd op de actualiteiten van de toekomst.

Renovatie (afbeelding 1) betekent het opwaarderen na lange tijd van een gebouw naar een actueel niveau.

Al die tijd zitten de gebruikers in een matig tot slecht functionerend gebouw. De hoeveelheid energie en geld die erin moet worden gestoken is aanzienlijk. Daarom benadert

Afbeelding 1: Renovatie

18

actualiseren meer de kant van het preventief onderhouden (afbeelding 2). Actualiseren (afbeelding 3) gaat een stap verder. Door te actualiseren groeit het gebouw mee met de wensen van de gebruiker en de eisen van de overheid. Hierdoor vermijd je een onder de norm functionerend gebouw. Door in korte termijnen continu te actualiseren zal in de toekomst veel bespaard kunnen worden.

Life Cycle Engineering en Life Cycle Design Een term die al langere tijd wordt toegepast in andere sectoren is het

Afbeelding 2: Preventief onderhoud

levenscyclus ontwerpen- en berekenen (LCE en LCD). Dit betekent dat er tijdens het ontwerpen en berekenen rekening wordt gehouden met afdanking van het gebruikte product of materiaal. Dit vraagt om praktische oplossingen.

Twee voorbeelden zijn: ontkoppelbare verbindingen en eenvoudig te vervangen onderdelen. De autosector is een duidelijk voorbeeld waar op deze manier wordt ontworpen.

Nu is het een uitdaging voor de bouwsector om ook op deze manier te ontwerpen en uit te voeren.

Afbeelding 3: Actualiseren

1. Standaard detail

2. Gedemonteerd standaard detail

Schema levenscyclus van gebouwen

Life Cycle van gebouwen: Het minst milieubelastend is het hergebruik van producten. Daarna het hergebruiken van onderdelen. En de laatste optie is recycling, de meest milieubelastende. Afval bestaat niet in dit schema.

De gevel Actualiseren is in dit onderzoek voornamelijk gericht op de gevel.

De gevel is een belangrijk onderdeel van het gebouw waar in de toekomst veel aanpassingen gedaan kunnen worden om milieubelasting te reduceren. Energieneutralisatie is een voorbeeld waar de gevel veel in kan betekenen. Maar niet elke gevel leent zich ervoor om deze aanpassingen eenvoudig te kunnen uitvoeren. Een geschikte gevel is de elementengevel. Deze is demontabel en aanpasbaar (zie afbeeldingen ‘De elementengevel’).

Flexibiliteit Het belangrijkste is hoe actualiseren mogelijk gemaakt kan worden.

De technologie, wensen en eisen veranderen na3. Nieuwe onderdelen actueel detail 4. Actueel detail melijk zeer snel.

Flexibiliteit is het De elementengevel, demontabel en aanpasbaar meest effectieve instrument om actualiseren mogelijk te maken. bouwproject. Ook moet er meer Door flexibiliteit in te bouwen, geld gereserveerd worden voor het demontabele verbindingen te maactualiseren tijdens de exploitaken, kunnen later veranderingen makkelijker worden uitgevoerd. Een tie van de gevel of het gebouw in tegenstelling tot preventief onderander aspect is het ontkoppelen houd. Dit moet in balans komen te van levensduur. Levensduur wordt staan met de volgende opbrengsten: onderverdeeld in drie categorieën: - Gebruikers blijven tevreden zeer kort, (korter dan 20 jaar), kort - Gebruiker krijgt binding met het (gemiddeld 20 tot 75 jaar) en lang gebouw (langer dan 75 jaar). Het bereikbaar - Huur kan mee groeien met de houden van de producten is hierhuur van nieuwbouw voor belangrijk.

- Energiekosten omlaag Balans - Restwaarde hoger De uitdaging is een balans te reali- Beter comfort seren tussen de opbrengsten en de - Gezondheid (hogere productivikosten. Aan de ene kant hebben we teit) te maken met hogere initiële kosten Dus, bij de juiste balans is actualiten opzichte van een traditioneel seren de toekomst! ❚

19

voortdurend vertrouwd poedercoaten

Kriek Poedercoatings is al 30 jaar het professionele bedrijf bij uitstek voor de oppervlaktebehandeling. Enkele voorbeelden zijn staal, verzinkt staal, aluminium en roestvaststaal. De toepassingsmogelijkheden zijn legio: het bedrijf brengt beschermende en verfraaiende poedercoatings aan op gevel-technische producten, hekwerken, lichtmasten, geveldragers, straatmeubilair, alluminium profielen, schakelpanelen, machineonderdelen en vele andere producten.

w w w.kr i e kb v.nl

tel. 0172 434934 www.kriekbv.nl

MEESTERSTUK

MR.BETTINA

HERTSTEIN

overleed M EE S TER Onlangs S TUK Mulisch. Volgens

Spoedeisende solar solution

M R . B ETT I NA

O

Opdrachtgevers hadden met de aannemer een koop- /aannemingsovereenkomst gesloten. Volgens de opdrachtgevers had de aannemer heel wat steken laten vallen bij de bouw.

Bovendien weigerde de aannemer niet alleen herstel van de beweerde tekortkomingen maar ook de oplevering van de woning. Daarom beriepen de opdrachtgevers zich op hun opschortingsbevoegdheid. Naar hun mening was de aannemer in verzuim onder meer omdat hij weigerde een zonneboiler te leveren en te plaatsen.

Zodoende was het installatiewerk nog niet gereed. De zonneboiler zou geplaatst moeten worden om te voldoen aan de EPC norm van 0,8

van ‘De Grote Dri stond onmiddellij opkomende en ge klaar om onze tel met verhalen ove voor H.M.. Zonder ze allemaal reuze geraakt door dien enkeling werd hij als ‘de Homerus’ De inspiratie door echter niet garant eigen scheppend Mulisch adepten. niet geoorloofd – ondenkbaar. Ook een niet onbeken

HERT S TE I N

Solar energy ofwel zonne-energie lijkt heel modern maar is zelfs ouder dan de weg naar Rome. Zo reed de Griekse god Helios al met zijn stralende zonnewagen door de hemel om de mensen licht te brengen. Een World Solar Challenge 'avant la lettre'. Weliswaar een iets andere uitdaging dan de zonnewagens die in de 21ste eeuw tweejaarlijks dwars door Australië racen of de zonneboten die meedoen aan de World Cup for Solar Powered Boats, maar zonne-energie is een bewezen blijvertje.

ok in de bouw zijn de talrijke solar toepassingen geen bovennatuurlijke fenomenen meer.

Dat er nog wel eens wat mis kan gaan, is immers erg menselijk. De gemoederen van partijen raakten bij de bouw van een woning zo verhit dat de voorzitter van de Raad van Arbitrage voor de Bouw verlof verleende tot behandeling van het geschil in kort geding.

Sti

Mr. Bettina Hertstein

www.bouwrechtbedrijf.nl

die is voorgeschreven in het Bouwbesluit. Daarbij wezen zij naar de in het geding gebrachte ´Bouwbesluit Rapportage´ waaruit zou blijken dat er zonnepanelen moesten worden aangebracht.

De aannemer was het niet eens met de beweringen van zijn opdrachtgevers. Hij meende geheel in zijn recht te staan. Zijn opdrachtgevers hadden de laatste twee termijnen niet betaald. Volgens de aannemer hebben de opdrachtgevers boter op hun hoofd en verkeren zij in schuldeisersverzuim omdat zij niet aan hun betalingsverplichting hebben voldaan.

woning bij de oplevering aan de EPC norm van 0,8 voldoet, maar het is in beginsel aan de aannemer om te bepalen op welke wijze hij dit doet.

Nu de aannemer niet gehouden is tot het plaatsen van een zonneboiler en de installatiewerkzaamheden – zoals ter zitting door de opdrachtgevers is bevestigd – voor het overige gereed waren, staat vast dat de aannemer recht heeft op betaling van de laatste termijnen. Naar het voorlopig oordeel van arbiter was de aannemer dan ook bevoegd de oplevering van de woning en de uitvoering van de daarvoor nog te verrichten werkzaamheden, op te schorten.

Arbiter hield het hoofd koel. Naar zijn oordeel is door de opdrachtgevers niet aangetoond dat tussen partijen is overeengekomen dat door de aannemer een zonneboiler zal worden geplaatst. Dit kan evenmin worden afgeleid uit de inhoud van het rapport 'Bouwbesluit Rapportage' omdat dit rapport van een latere datum is dan de koop- /aannemingsovereenkomst en derhalve van deze overeenkomst geen deel uitmaakt. De aannemer moet er zorg voor dragen dat de

Voor deze opdrachtgevers verdween de zon even achter de wolken. Zij ervoeren dat het zeer nauw luistert wat er precies is overeengekomen. Na hun betaling en de daarop volgende vlotte oplevering, brak de zon door.

Recentelijk moest van een arbiter ui geboden in een ge opdrachtgevers en aannemer de hoof Deze opdrachtgev aannemer, op gron van hun architect overeenkomst voo twee-onder-één-ka In de technische o behorend bij deze opgenomen: “Het i uitdrukkelijk niet to van het ontwerp te uitvoer te (laten) br schriftelijke goedkeu opdrachtgevers.” En oplevering van de aannemer een bou bestaande uit twe kapwoningen.

De opdrachtgevers bouwplan onmisk het ontwerp van h vertoont en derha zijn ontleend aan mening, unieke on woningen. Daardo nemer onrechtma van het ontwerp v

Wilt u uw energie liever steken in de zon dan in een rechtszaak? De leden van de VMRG zijn graag uw vraagbaak!

Mr. Bettina Hertstein www.bouwrechtbedrijf.nl ❚

21

Tekst: Jeroen da Conceição van Nieuwenhuizen en Arno Pronk

Low tech dynamische gevels Voor de vakbeurs GEVELtotaal afgelopen januari in Ahoy' werden door studenten van de Technische Universiteit van Eindhoven, Sint-Lucas in Gent en de Haagse Hogeschool een zestal prototypen voor innovatieve gevels ontwikkeld en gebouwd. Op één uitzondering na dynamische en adaptieve gevels. Façaden, vaak uit meerdere lagen, die aanpasbaar zijn en dynamisch in reactie op het klimaat buiten, om het klimaat binnen te reguleren of om gebruikers meer comfort te bieden.

Voor de realisatie van de prototypen werd samengewerkt met verschillende bedrijven. Naast Scheldebouw en TGM, de belangrijkste twee, leverde Scheuten Solar het glas en Martens het staalwerk. Somfy leverde elektromotoren en TNO de driedimensionaal geprinte knopen van de Escher gevel. Carpro leverde de membranen, Damen CNC verzorgde het water snijden, Lithos bouw de bestickering, en Omnimesh leverde staalweefsels. Alle producten en onderdelen zijn door de studenten bedacht, in elkaar gezet, gemonteerd en samengesteld tot de op de beurs gepresenteerde prototypen.

22

Flexagon De driedimensionale zeshoekige aluminium elementen waaruit Flexagon wordt opgebouwd voorzien het gebouw van een bewegend reliëf. Het openen en sluiten van deze lichte tweede huid kan worden aangestuurd door de gebruikers van het gebouw of in reactie op het weer, bijvoorbeeld middels een lux meter Ook de gevel met de composiet panelen kan als een kameleon reageren zodra de elektromotoren worden geactiveerd. Door middel van de ademende en dynamische huid kan de gebruiker op een comfortabele manier het binnenklimaat regelen.

Foto boven Driedimensionaal geprint differentieel werkend in de Escher gevel Foto onder Prototype van de Escher gevel

De daglichttoetreding kan gereguleerd worden, evenals het zicht naar buiten. De zon kan worden geweerd, maar ook het zicht naar binnen in de avond kan georkestreerd worden. Verder kan de windsnelheid langs de gevel met deze tweede huid façaden worden beperkt zodat ramen geopend kunnen worden. De mate van aansturing en de gewenste patronen hangen samen met de aansturing door de verborgen aangebrachte elektromotoren die de textielen en composiet panelen in beweging brengen.

Gevel met composieten De composiet panelen, die door Pacific zijn geleverd, kunnen in verschillende kleuren en stijfheden worden geleverd. Maar ook de mate van translucentie en mate van perforatie zijn door de ontwerper af te stemmen op de wensen van de gebruiker. Voor het textiel in de Flexagon gevel zijn soortgelijke keuzemogelijkheden voor handen.

Er zijn bij beide gevels veel verschillende keuzemogelijkheden voor de gebruiker om het klimaat te regelen. Bij de fabricage van de

prototypen heeft dat de nodige moeilijkheden opgeleverd omdat de elektromotoren verborgen zijn gemonteerd. Verschillende opties hoe de kabels te geleiden waarmee de composietpanelen en het textiel worden bewogen zijn uitgeprobeerd.

Allebei de concepten kunnen zowel aan nieuwe gebouwen als bestaande gebouwen worden gemonteerd als een façade die ademt als een huid.

De tensegrity façade Tensegrity is een constructief principe waarbij trek- en drukelementen in evenwicht met elkaar zijn zonder dat de drukstaven elkaar raken. Door de studenten is er geëxperimenteerd met houten staven en elastieken om verschillende varianten van elementen met drie-, vier- of zes-staven te maken.

Het uiteindelijke ontwerp is gebaseerd op het stapelen van elementen met drie staven waarin één staaf en één kabel vervangen wordt door een dubbel gekromde glasplaat. Door afwisselend een staaf aan de voorzijde en achterzijde te vervangen door een glasplaat ontstaat een gelaagdheid in de gevel.

Om het oogverblindende resultaat te krijgen hebben de studenten veel tijd gestoken in de engineering van de knopen en nagedacht hoe het e.e.a. is te monteren. ›

Foto boven Aandrijving composiet gevel Foto links Prototype van de composiet gevel

23

Het prototype laat reeds de vele mogelijkheden zien die deze gevel heeft om er dingen op te projecteren of s' avonds kwaliteit te geven door deze gevel aan te lichten.

De mysterieuze reflectie en filtering van daglicht en kunstlicht is de kwaliteit van deze façade.

Draaiende tandwielen De Twist-it façade bestaat uit geprefabriceerde 'glazen dozen' met een mechaniek erin waarmee licht en zicht worden beïnvloed.

Dat mechaniek bestaat uit elastieken die gespannen zijn tussen de voorzijde van de gevel en roterende tandwielen aan de achterzijde. Zowel de voorzijde als de tandwielen zijn water gesneden. De tandwielen draaien door middel van een dubbel kogellager in het frame. De façade roept associaties op met de gevel van het Institut du monde arabe in Parijs, maar deze façade werkt anders.

Het dichtdraaien heeft tot doel

24

de lichttoetreding en dus ook de warmte in het gebouw te reguleren en het zicht in en vanuit het gebouw te orkestreren. Om het prototype werkend te krijgen zijn dunne buisprofielen toegevoegd die in een testmodel uit staal en glas weer weggelaten kunnen worden.

Ook zou in dat geval de sterkte van het glas kunnen worden benut om de gevel transparanter te maken.

Roterende driehoeken De transformatiegevel bestaat uit horizontaal draaiende driehoeken die in vijf standen kunnen worden geplaatst. Daarmee kan het zicht worden beperkt en gericht. Tevens kan het zonlicht (en dus warmte) worden geweerd, doorgelaten of worden weerkaatst in een bepaalde richting.

De horizontaal roterende driehoekige 'kussens' hebben één dichte zijde en twee open zijden, kunnen voorzien worden van led verlichting en kunnen met rook worden gevuld.

Daardoor kan de gevel veranderen van translucent naar opaal of naar iedere andere kleur. Tegelijk kunnen de membranen waarmee de roterende driehoeken zijn bespannen opgeblazen worden, daardoor kan de gevel geopend en gesloten worden. De aandrijving, bekabeling voor de verlichting en aan- en afvoer van lucht gebeurt via de assen die in verticale tandwielkasten zijn gemonteerd. De membranen van de kussens kunnen op allerlei manieren worden geprint, bijvoorbeeld met logo's. Hierdoor wordt het een actieve media façade.

Driedimensionale Escher Basis voor deze façade is een driedimensionale vlakvulling die in modules geprefabriceerd kan worden.

Door de vlakken over de diagonale assen te laten draaien wordt de gevel dynamisch. Als een driedimensionale ets van Escher kan de gevel zich aan de seizoenen en de dag- en nachtcyclus aanpassen.

Foto linker pagina Doorzicht Twist-it façade bijna geopend Foto links Maquette anderhalve verdieping met Twist-it façade

Docenten bij de opdracht waren Ivo Vrouwe, Erik Geens, Arno Pronk en Jeroen da Conceição van Nieuwenhuizen.

Door een driedimensionaal geprint differentieel met zes tandwielen is het mogelijk de gevel, of delen daarvan, middels één motor aan te drijven. In de uitwerking zijn voor de aandrijving varianten onderzocht met assen in één vlak en doorlopende assen over elkaar. Uiteindelijk kwamen de driedimensionaal geprinte differentiëlen als meest functionele oplossing uit de bus.

Door de panelen te draaien kan de daglichttoetreding en het binnen-

klimaat gereguleerd worden. De stand van de panelen bepaalt tevens het zicht naar buiten en hoe de lucht langs de gevel stroomt. TGM zal deze laatste gevel exposeren in ICDubo te Rotterdam. Evenals dit prototype blijken de andere prototypen voor low tech dynamische gevels antwoord te kunnen geven op de actuele wensen ten aanzien van dynamisering en de gewenste adaptiviteit van gevels. De prototypen zijn een opmaat tot nieuwe gevelconcepten voor de gevelbranche. ❚

Studenten die de prototypen hebben gebouwd zijn: Flexagon: Henryk Virabian, Liesbeth Van Cauteren, Eva De Ridder, Steffi Meert, Stephanie Van Roose, Ray van Wingerden, Marco van Schie, Gerty Daniels, Brayan Bauweraerts, Jordy Van Osselaer, David Van Moorleghem, Arne Harboe Sørensen, Stefan van der Post. Diagonaal bewegende composieten: Deborah Buerms, Simon Adriaenssens, Kirsten Meyers, Niko Pauwels, Abdullah Zurel, Abdelrahim Azahnoun, Joris Cauwenbergh, Elliott Goossens, Charlotte Didden, Julie Ruys, Charlotte Constant, Martijn ten Hope, Arjan Mattheus. Twist it (roterende tandwielen): Ko Cleuren, Humeyra Macit, Sebastiaan De Kezel, Isabella Maes, Jolien Lossy, Marwa Khediar, Dave Salman, Katrien Lietaer, Michael Lievens, Mauri Boute, Elke Beirinckx, Sevde Göçmen, Maureen Schoonheyt. 2 Fac(ad)es (Escher gevel): Frank Janssen, Niek Sijbers, Marcel Willems, Robbin de Jong, Simone van der Linden, Martijn Smeele, Boris Franzen.

Transformatiegevel: Rémy Houben, Wesley van Diejen, Inigo Cleton, Edwin van Thuijl, Bob van den Enden, Jesse Plas, Pim van Veen. Tensegritygevel: Marieke Steenbeeke, Floris van Rooijen, Stan van Dijck, Shuhib Al-khateb, Ayman Ahmed, Nada Al Nahadi, Aaron Sauter.

25

Alphen aan den Rijn Zwembad AquaRijn

Opdrachtgever: Architect: Systeemleverancier: Toeleverancier:

Gemeente Alphen aan den Rijn AGS Architekten & Planners uit Heerlen Rakon Bouwprofiel Alphen aan den Rijn Kriek Poedercoatings BV, Alphen aan den Rijn Zwembad AquaRijn is een multifunctioneel complex met een wedstrijdbad van 25 x 35 meter. Het zwembad is gebouwd op de plek van het oude zwembad, De Thermen, dat in februari 2007 is afgebrand.

Het ontwerp van AquaRijn komt van AGS Architekten & Planners uit Heerlen. De architect heeft voor een glazen gevel gekozen. Dit is uniek voor een gebouw met deze functie. Met het oog op de veiligheid, het zonlicht mag bijvoorbeeld niet in het zwemwater weerspiegelen, is de gevel deels voorzien van strekmetaal. Kriek Poedercoatings uit Alphen aan den Rijn heeft het aluminium strekmetaal voorzien van een hoogwaardige poedercoating.

Kriek Poedercoatings uit Alphen aan den Rijn is gespecialiseerd in het verduurzamen van metalen producten.

De strekmetalen panelen zijn voorzien van een duurzame organische deklaag. Alle panelen zijn chemisch voorbehandeld en voorzien van 2 lagen poedercoatsysteem met als toplaag een polyester coating. ❚

Tiel

Stijlmodehuis Blijdesteijn

Opdrachtgever: Architect:

Gevelbouwer:

Blijdesteijn Mode, Tiel Klunder architecten (exterieur) Blocher & Blocher (interieur) Metaglas, Tiel

Het voormalige winkelpand van Stijlmodehuis Blijdesteijn was een twintig jaar oude ‘doos’ waarin vrijwel geen daglicht binnenkwam en alles versleten was. Hij paste totaal niet meer bij de reputatie van het familiebedrijf. Na vijf jaar plannen en bouwen opende onlangs het nieuwe modehuis van ruim 3500 m2.

Wat onmiddellijk opvalt is de organische vormgeving van het ontwerp en het gebruik van veel glas. Hiervoor is bewust gekozen. Het geeft een gevoel van rust, maar maakt het tegelijk een spannend geheel. Sjoerd Berghuis van Klunder Architecten heeft de rondingen van het exterieur geïntroduceerd als verlengstuk van de nabijgelegen Waal; Blocher & Blocher heeft ze doorgevoerd in het interieur. In de gevel zie je bijna geen constructie, alleen maar glas. Doordat de gevel verstevigd is met smalle glazen stabilisatoren kan daglicht optimaal binnenvallen. De volledig glazen lift is een blikvanger in de winkel en ook de vloeiende glazen balustrades op de vides zorgen voor optimale ruimtelijkheid. ❚

26

Eindhoven De Lage Landen

Opdrachtgever: De Lage Landen International BV, Eindhoven Architect: de Bever Architecten bna, Eindhoven Hoofdaannemer: BAM Utiliteitsbouw bv,

Regio Eindhoven Engineering, productie en montage luifel: BRS Building Systems B.V., Moerkapelle Leverancier randschalen: Holland Composites Industrials, Lelystad De entree van het kantoorgebouw van de Lage Landen in Eindhoven is sinds kort verfraaid met een in het oog springende luifel die qua vorm contrasteert met het gebouw. De cirkelvormige, slanke constructie van 30 ton lijkt boven de grond te zweven, maar is opgehangen aan de gevels van de kantoorgebouwen. De krachtenafdracht naar de gevels vindt plaats via drie ankerpunten gelijkmatig verdeeld over de ringbalk. Deze verdeling was noodzakelijk voor de stabiliteit van de luifel. Per schaalhelft is vijftien ton verdeeld naar beide gevels. De luifel heeft een diameter van zestien meter, boven- en ondervlak zijn delen van een bolvorm met een radius van 110 meter. In het hart van de luifel zit een rond glasdak van Freeformglass® (koud gebogen glas) van tien meter en daaromheen loopt een randconstructie van golvend gecoat polyester.

Bij de engineering, productie en montage is gewerkt tegen de grenzen van wat constructief mogelijk was. ❚

Rotterdam

Kantorencomplex ‘Nieuwe Maas’ Aan de Maas in Rotterdam, ter hoogte van de Brienenoordbrug, ligt het kantorencomplex ‘Nieuwe Maas’. De firma Van Oord heeft een prachtig nieuw hoofdkantoor met kijk op de binnenvaart.

Dit laatste gaf direct een uitdaging voor de gevel van het gebouw. Deze dient namelijk te voldoen aan 60 min. WBDBO. Een strenge eis, maar met de toegepaste

Opdrachtgever: OVG Re/developers - Van Oord bv Architect: De Jong Gortemaker Algra, Rotterdam Gevelbouwer: De Groot & Visser, Gorinchem Systeemleverancier: Schüco Nederland, Mijdrecht Toeleveranciers: Kingspan Insulated Panels, AGC All-in-One Façade is de gevel bestand tegen de heftige koolmonoxide branden. De All-in-One Façade is een ontwikkeling van De Groot & Visser. ❚

27

Cover Facades 2012

Architect Tom Frantzen ontvangt eerste boek ‘Façades 2012’

Op 26 juni jl. heeft Bert Lieverse, directeur VMRG, het eerste exemplaar van Façades 2012 overhandigd aan architect Tom Frantzen van Frantzen et al architecten in Amsterdam.

Het inspiratieboek biedt maar liefst 168 pagina’s met uiteenlopende bouwprojecten waar VMRG-bedrijven bij betrokken zijn geweest.

Het boek is ingedeeld in renovatie-, non-profit-, utiliteitsbouw- en woningbouwprojecten. Innovatie is het thema dat als rode draad door het boek heenloopt. Resultaten van innovatieprojecten worden hierbij belicht. Duidelijk wordt dat gebruik maken van elkaars expertise door bedrijven, leidt tot interessante

innovaties. Het boek geeft met veel fraaie foto’s een mooi overzicht van projecten die het afgelopen jaar opgeleverd zijn.

In het boek wordt ook een koppeling gemaakt met de website van de VMRG. Een code bij het project in het boek verwijst direct naar meer achtergrondinformatie over het betreffende project op www.vmrg.nl. Op deze site kunt u zich op de homepage opgeven voor de inspiratienieuwsbrief om

Bert Lieverse, directeur VMRG, overhandigt eerste Façades 2012 boek aan architect Tom Frantzen

28

constant op de hoogte te blijven van interessante projecten. Façades 2012 is in eerste instantie bedoeld als informatie- en inspiratiebron voor architecten, woningcorporaties en professionele opdrachtgevers in de bouw. De praktijk wijst echter uit dat er een brede belangstelling is van allerlei partijen die betrokken zijn bij bouwprojecten.

Wilt u ook inspiratie opdoen uit Façades 2012? Bestel het boek dan via de website www.vmrg.nl. ❚

Voorbeelden projectpresentatie Façades 2012

Terry van der Heide heeft aan de TU Delft architectuur gestudeerd en heeft direct na haar opleiding haar eigen bureau TVDH Architecten in Den Haag opgericht. Specialisaties zijn maatschappelijke opvang, herbestemming en duurzaamheid.

Van 2004 tot 2011 was zij voorzitter van BNA Kring Haaglanden. Samen met Kees Duijvestein is zij ondermeer bezig met de ontwikkeling van een mobiel duurzaam restaurant en met het schrijven van het Handboek “4xP People,Planet,Profit en Project”, dat naar verwachting dit najaar zal verschijnen.

column

Green Inspirations

Hoezo een Duurzame gevel?

Alles is tegenwoordig duurzaam, duurzaam bouwen, duurzaam verbouwen, duurzaam ondernemen, duurzaam ontharen, duurzaam beleggen, duurzaam hardhout, zelfs de oorlog in Afganistan heette duurzaam (Enduring Freedom = Duurzame Vrijheid) Het begrip duurzaam wordt op allerlei manieren gebruikt, vaak misbruikt en nog vaker verkeerd begrepen.

Duurzame Ontwikkeling is in 1988 door een commissie onder leiding van de Noorse premier Brundland in een rapport voor de Verenigde Naties gedefinieerd als een combinatie van People, Planet en Profit, van sociale-, ecologische - en eco-

nomische kwaliteit. Bij het in 1992 door staatssecretaris Dick Tommel geïntroduceerde Duurzaam Bouwen is daar door prof. ir. Kees Duijvestein de ruimtelijke kwaliteit aan toe gevoegd onder de naam Project.

Deze 4 P’s worden bij een echt goed project vanaf de allereerste schetsen in samenhang ontwikkeld. Daarvoor is een handboek in ontwikkeling.

Een duurzame gevel bijvoorbeeld is degelijk, mooi, flexibel en regelt een goede relatie tussen binnen en buiten, dat zijn thema’s van de ruimtelijke kwaliteit. Van People, de sociale kwaliteit, komen de thema’s comfort (thermisch en acoustisch), gezondheid (daglicht toetreding en ventilatie) en veilig-

heid (valveiligheid maar ook het buiten houden van ongewenste personen) Van Profit, economische kwaliteit, komen de betaalbaarheid, de winst en ook de beheerbaarheid. Tenslotte de kwaliteit die in de Bouw vooral met duurzaamheid wordt geassocieerd: Planet, de ecologische kwaliteit.

Deze levert ons de thema’s: materiaalgebruik, (gebruik materiaal met de minste milieulast) zorg voor demontabiliteit, zorg voor de afvalfase en vooral natuurlijk zorg voor goede energetische prestaties, zowel ‘s-winters als ’s-zomers.

Een gevel is pas echt duurzaam als er een goede balans is tussen de 4 P’s; People, Planet, Profit en vooral Project. ❚

Het dossier over groen en duurzaam bouwen is te volgen op www.vmrg.nl onder themadossiers/Green Inspirations.

29