Gevelbouw 5 2013

vaktijdschrift over Gevels, Glas & Daken

Jaargang 10 I nummer 5

100hoog: specialistisch maatwerk De Ellips: maximale transparantie Manhattan aan de Maas

SCAN WITH

In samenwerking met:

速

Wie dit leest weet dat NeroQom een Aesthetic Comfort Specialist is

AESTHETIC COMFORT SPECIALIST T h e s o l u t i o n a g a i n s t d e g ra d a t i o n

NeroQom advertentie Gevelbouw Juni 2012.indd 1

6/11/2012 4:57:31 PM

Allift uniek aanbod

- BELANGRIJKE MEDEDELING (11-10 -’13) “ALLIFT Michielsens wil nog meer de kaart trekken van de verhuur en verkoop van hoogwerkers, schaarliften en verreikers en heeft besloten om, na 17 jaar zeer actief te zijn geweest in het aanbieden van hefsteigertoepassingen, haar afdeling industriële hefsteigers af te stoten. Daarom biedt zij aan zeer uitzonderlijke voorwaarden haar huidig machinepark van industriële hefsteigers te koop aan.”

P O O K E T S IGER

E T S F HE

OJECTEN PENDE PR

ILLE LO

U E PORTEFE D N A V E ERNAM

DE OV

Deze hefsteigers zijn modulaire hefplatformen die het mogelijk maken om verschillende werkzaamheden aan o.a. gevels uit te voeren. Hiervoor beschikken wij over 2 types hefsteigers; de SC4000 en de SC5000.

Beide elektrische werkende machines kunnen opgesteld worden zowel als single (enkele) mast en als twin (dubbele) mast. Dankzij de modules kan men hoogtes bereiken vanaf 20 meter tot meer dan 150 meter. De hoge hefcapaciteit van 500kg tot 5 ton biedt de mogelijkheid om zowel personen als zware materialen naar de gewenste hoogte te brengen.

RE OPTIE.

PREEKBA K EEN BES

IS OO

Hefsteigertoepassingen zijn o.a. gevelbeplating, metselwerken, beglazingen, renovatiewerken, lift toepassingen en speciale projecten, zowel in nieuwbouw- als renovatieprojecten en hoog- en industriebouw.

Hefsteigers kunnen ook ingeschakeld worden voor diverse constructiewerkzaamheden in specifieke industrietakken zoals de petrochemie, scheepsbouw,…

Doordat men kan werken op elke gewenste hoogte, met materiaal en gereedschappen binnen het bereik, leidt dit tot verhoogde productiviteit van werknemers.

, afspraak n e e f o o r inf s: Voor mee r Lieve Michielsen e contacte

0 7 9 9 0 6 3 0032 3

www.allift.be Belcrownlaan 3 bus 1 - 2100 Deurne - België

Zonder Nanodiseren速

Met Nanodiseren速

Zonder Nanodiseren速

Met Nanodiseren速

50% lagere reinigingsfrequentie en levenslange garantie op al uw anodiseerwerk

ANODISEREN ANNO 2013

ontwerp & realisatie www.t-quila.com

Interesse in een inspirerend gesprek? E-mail innovatie@alucol.nl of bel +31-475-595280

w w w . a l u c o l . n l

Voorwoord Geen label, wel prijs Keurmerken, certificaten en labels te over in ons land om gebouwen vooral een duurzaamheidsstempel te geven. Thomas Rau heeft een heel andere visie als het gaat om duurzaamheid. Het vernieuwde gemeentehuis in Brummen van zijn hand heeft daarom geen duurzaamheidscertificaat, maar sleepte recent wel een ‘duurzame award’ in de wacht.

Het vernieuwde gemeentehuis in Brummen heeft namelijk de Award Duurzame Architectuur 2013 gewonnen.

De prijs is bedoeld voor een gebouw waar een bijzondere verbetering op gebied van duurzaamheid is bereikt.

De door RAU als ‘grondstoffendepot’ ontworpen nieuwbouw werd uit een lijst van negen genomineerde projecten als winnaar gekozen. Rau heeft de zogeheten Turntoo-systematiek gehanteerd voor het gebouw.

Turntoo is gestart door architect Thomas Rau en bedrijfseconome Sabine Oberhuber toen zij zich tijdens de herinrichting van hun kantoor realiseerden dat ze helemaal geen nieuwe lampen wilden kopen, maar enkel licht wilden hebben. Een gesprek met Philips leidde tot het allereerste op prestatie gebaseerde product: lichturen in plaats van lampen, waarbij Philips eigenaar bleef van de grondstoffen. Andere leveranciers begrepen het meteen en volgden snel met zituren, tafeluren en loopuren.

Op basis van deze systematiek is het vernieuwde gemeentehuis in Brummen gebouwd. Eigenlijk ‘klaar om weer af te breken’, zoals NRC Next treffend kopte. Het pand is gebouwd voor een levensduur van zo’n twintig jaar. Daarna wordt het geheel gedemonteerd -de gemeente Brummen is dan vermoedelijk gefuseerd met buurgemeenten- en gaan de producten weer terug naar de leveranciers, die deze weer elders kunnen inzetten. Een mooi voorbeeld van een circulair gebouw, dat volgens Rau de toekomst heeft.

Roel van Gils

5

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 10 | nummer 5 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Redactie adres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.gevelbouw.info

12

Redacteuren

Martijn van den Bouwhuijsen, Roel van Gils, Marcel van Rijnbach

28

Eindredactie Roel van Gils

Bladmanagement

Mark de Lau E m.delau@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

Advertenties

Online aanleveren: https://louwersuitgevers@wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 63,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Direction

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV E info@logobv.nl Tessa van Gameren

In samenwerking met:

08 42 100hoog: specialistisch maatwerk Stalen frames als zonwering Nightcooling en buitenzonwering voor nieuwe passiefkantoor van de ADEO-Groep in buurt van Rijsel Buiten de kaders denken Arcus College is een exclusief dorp Benelux Aluminium Award 2013

15 17 18 23

VMRG PAGINA'S Column Bert Lieverse FACE bedrijf van de maand: Alcoa Architectuursystemen Meesterstuk Mr. Bettina Hertstein Manhattan aan de Maas SKG-KOMO keurmerk voor daklichten en lichtstraten Column:Green Inspirations Investeren in ontwikkeling in crisistijd BREEAM-credits binnen handbereik met goede zonwering en lichtregulering Visitekaartjes Live sinds 1 oktober: vmrgkwaliteitseisen.nl

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

8 11

Gemeentehuis Brummen: respectvolle omarming

25 26 27 28 32 34 35 36 38 40 42

Inhoud nummer 5

55 80 50

73

De Ellips: maximale transparantie Galerij van sierlijke bogen completeert façade Reynaers Project Prijs 2013: en de genomineerden zijn Metamorfose voor verpleeghuis De Zeven Bronnen

45 50 55 59

Thema Zonwering Binnenzonwering gelijkwaardig aan buitenzonwering Buitenzonwering: onderdeel van de gevel

63 64

Zonwerende folies betaalbaar alternatief voor

Aluminium raampartijen voor Sportoase Mijn Zwemparadijs Zo strak als een biljartlaken Zonnepanelen op gevel en dak mateloos populair Lekkages en verliezen opsporen met warmtebeeldtechnologie De parels in de wereld van spouwmuurisolatie Gezond binnenklimaat in WZC ’t Hof Wie doet Wat

Cover:

Hotel Mainport Rotterdam vaktijdschrift over Gevels, Glas & daken

Jaargang 10 I nummer 5

100hooG: specialistisch maatwerk de ellips: maximale transparantie manhattan aan de maas

nummer 4 2013

69 70 73 76 79 80 83 84

Jaargang 10

Voorkomen van glascorrosie

MAARt 2011

67

NUMMER 690 JAARGANG 63

glasvervanging en klassieke zonwering

SCAN WITH

In samenwerking met:

7

100Hoog / Rotterdam

100hoog:

specialistisch maatwerk

Lint

SCAN WITH

In het centrum van Rotterdam in het Wijnhavenkwartier is woontoren 100Hoog verrezen. Met een hoogte van 100 meter maakt de toren deel uit van de skyline van Rotterdam. Aldowa heeft in opdracht van gevelbouwer Rollecate de aluminium panelen op de zuidgevel geëngineerd en geleverd. Gezien het verschil in maatvoering en de vele lasnaden een specialistisch maatwerk.

Het door Klunder Architecten ontworpen gebouw 100hoog is letterlijk 100 meter hoog, bestaat uit 152 koopappartementen, een inpandige parkeergarage en op de begane grond tien commerciële ruimtes. Het gebouw is 80 meter breed met een laagbouw van 7

8

verdiepingen en een toren van 33 verdiepingen. De 100 meter hoge woontoren aan de stadszijde van het project benadrukt het grootstedelijke karakter van het wooncomplex en geeft bovendien een schitterend uitzicht over de binnenstad van Rotterdam.

Het aluminium zetwerk op de zuidgevel is uitgevoerd in twee kleuren: wit met een geïntegreerde zwarte band. “Het lijkt alsof een lint om het gebouw is gewikkeld dat per verdieping verspringt,” zo verklaart Allard Droste van Aldowa de ontwerpgedachte van de architect. “We merken steeds vaker dat architecten al in een vroeg stadium aankloppen om de mogelijkheden in uitvoering en detaillering te bekijken. Ook voor 100hoog zijn we met de architect en de opdrachtgever al in het voortraject om tafel gegaan. Het verschil in maatvoering over het gebouw maakt het zetwerk op de zuidgevel nogal complex. Met de wijsheid van nu hadden we het project volledig in 3D getekend. De 3 millimeter dikke, aluminium beplating is 3 meter lang en 80 centimeter hoog, waarbij de hoeken zijn omgezet.

De horizontale banden vloeien over in ver-

100Hoog / Rotterdam

ticale tussenstukken, die zijn gedetailleerd als gelaste kruispunten. Aan de lasnaden is ontzettend veel aandacht besteed. De verbinding kon op verschillende manieren worden gemaakt, maar de architect prefereerde een lasnaad. Uiteindelijk is de lasnaad onbewerkt gebleven, die overigens niet te opzichtig aanwezig is. Eveneens een wens van de architect.”

Aansluitingen De uitdaging zat hem voor Aldowa vooral ook in de aansluiting met de oost- en

westgevel. Droste: “Het zetwerk op de zuidgevel diende mooi aan te sluiten op de cassettepanelen op beide andere gevels. Hiervoor hebben we specifieke hybridepanelen ontwikkeld. Een ander aandachtspunt waren de bouwtoleranties, die opgevangen dienden te worden in het zetwerk. Na veel reken- en tekenwerk is het zetwerk uitgedacht en heeft de productie ook in onze productielocatie in Rotterdam plaatsgevonden. We hebben tevens de montage voor rekening genomen. Het zetwerk is van boven naar

beneden met behulp van een steiger gemonteerd. Vanwege de diversiteit aan afmetingen luisterde de logistiek ontzettend nauw. Er is zelfs een heus logistiek plan opgesteld om alles in goede banen te leiden op de bouwlocatie.”

De inspanningen van de architect, aannemer en gevelbouwers hebben geleid tot een mooie landmark voor Rotterdam.

100hoog is medio dit jaar opgeleverd en de bewoners hebben reeds hun intrek genomen. ❚ SCAN WITH

9

Verrijkt met ‘Interactieve Print’ Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Gevelbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt.

Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Gevelbouw Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Scan de pagina

vaktijdschr

Interactieve Print NUMME R 690 JAARGA NG 63

Stap voor stap Hoe werkt het:

MAARt 2011

Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google play Store.

ift over Geve ls, Glas & da ken

Jaargang 10 I numm

er 5

100hooG: specialistisch maatwerk de ellips: maximale transp arantie manhattan aan de maas

Jaargang 10 nummer 4 2013

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

bekijk de layar!

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

SCAN WITH

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

In samenwerking met:

Amidos Lighthouse / Willemstad, Curaçao

Stalen frames als zonwering

SCAN WITH

Een aangenaam binnenklimaat creëren van woningen en kantoorgebouwen op de Nederlandse Antillen is een van de grootste uitdagingen voor een architect. Hoge gevelisolatie heeft weinig zin, vanwege de geringe temperatuurverschillen tussen dag en nacht, en kleine gevelopeningen maken een gebouw donker en benauwend. Om toch een zo transparant mogelijke vliesgevelsysteem te ontwerpen in een tropische situatie, bedacht Attika Architekten voor het negen bouwlagen tellende Amidos Lighthouse in Willemstad Curacao robuuste stalen frames die in een getrapte vorm oplopen en daarmee directe zoninstraling op de gevel weren.

De architect uit Zutphen heeft een zon -en schaduwsimulatie in 3D gemaakt om de vormgeving en de positie van de stalen zonweringen te bepalen. De frames doorklieven de verdiepingen en steken 1,50 meter uit de aluminium vliesgevels.

In een oorspronkelijk ontwerp van een ander architectenbureau bleek de zoninval een heikel probleem. Project-architect Géke de Wilde legt uit: “De opdrachtgever wilde een compact en zo transparant mogelijk kantoorgebouw. Dat laatste facet is eigenlijk a-typisch voor Curacao vanwege het tropische klimaat. De meeste kantoorgebouwen hebben kleine gevelopeningen of donker zonwerend glas.

Maar het Amidos Lighthouse ligt tamelijk hoog op een rots en moest dus op deze

beeldbepalende locatie opvallen. Daarom was het van belang dat het gebouw haar eigen schaduw zou creëren.”

UNP-randbalk Om energie te besparen wenste de opdrachtgever een normale airconditioning in het gebouw, zonder extreem vermogen. De aan elkaar gelaste lamellen van de frames zijn verankerd aan een gegalvaniseerde UNP-randbalk die op zijn beurt is gemonteerd aan de staalbetonvloeren. Op de randbalk zitten schroefuiteinden waarop de frames zijn gemonteerd. Deze constructie is zodanig ontworpen dat ze voldoende torsiekracht kan opnemen. Langs de vliesgevel steekt een 90 centimeter brede betonstrook uit

die als loopzone dient om de ramen te kunnen wassen. Voor de frames is verzinkt staal toegepast, omwille van de lange levensduur. Bovendien worden de onderhoudskosten beperkt, zo merkt de architect op.

Klimaatbeheersing Het gebouwontwerp is vooral gericht op klimaatbeheersing en een compacte footprint om de rots niet teveel aan te tasten.

De oost-, west- en zuidgevel lopen taps toe terwijl de noordzijde rechtstandig is.

“In het programma Revit hebben we de bezonning op deze locatie uur voor uur gesimuleerd in het 3D-model,” licht De Wilde toe. “De positionering van de gevel en de zonweringen is zodanig dat er ›

Amidos Lighthouse is met haar transparante gevel a-typisch gebouw op Curaco (foto Attika Architecten)

11

Amidos Lighthouse / Willemstad, Curaçao

De aansluiting van de frames op de randbalk was geen sinecure (foto Attika Architecten)

's morgens en 's avonds slechts een half uurtje directe zoninval is op de gevel. Op momenten dat er normaliter niemand werkt. Toen de gevel eenmaal was gerealiseerd, was het wel spannend om daadwerkelijk het binnenklimaat te ervaren.

Gelukkig kwam de werkelijkheid overeen met de simulatie,” vertelt de architect niet zonder trots.

De architect heeft in overleg met de opdrachtgever gekozen voor de toepassing van technisch industriële bouwmaterialen zoals staal, beton en glas. “De voorkeur heeft ook te maken met het feit dat beton heel makkelijk produceerbaar is op Curacao,” aldus De Wilde. “Het in het werk storten is hier een makkelijke en goedkope bouwmethode.”

Dragend vermogen

Attika heeft ervaring met het ontwerpen van gebouwen op de Nederlandse Antillen. Het architectenbureau ontwierp op Bonaire luxe villa's en een resort met ecologische bouwmaterialen. Attika heeft recent een prijsvraag gewonnen voor de nieuwbouw van een Brede School. waarvan de aanbesteding net gestart is.

“Via-via krijgen we steeds meer voet aan de grond op de Nederlandse Antillen.

Het gunnen van opdrachten gaat daar veelal onderhands, aanbestedingen onder architecten kennen ze daar nauwelijks. Opdrachtgevers werken hier op basis van goed vertrouwen. Doe je het goed, dan krijg je vervolgopdrachten.”

Het gebouw wordt relatief probleemloos eind dit jaar opgeleverd. ❚

De ruwbouw bestaat uit een in het werk gestorte betonconstructie met staalplaatbetonvloeren in combinatie met aan de buitenzijde taps toelopende en rechte betonkolommen. Deze zorgen voor het dragend vermogen. De draagconstructie staat los van de vliesgevel die als het ware de binnendoos vormt.

De staalplaatvloer is gebruikt als een soort bekisting om het beton te storten.

“Op deze hoogtes een bekisting maken is problematisch. Daarom is er voor de betonkolommen een kant-en-klaar bekistingssysteem uit Turkije gehaald, qua maatvoering gelijk aan de verdiepingshoogte. De vloeren worden ondersteund door stalen rasterbalken.

Gebruik van moderne gevelmaterialen bij deze kantoorgebouwen (foto Attika Architecten)

SCAN WITH

12

Amidos Lighthouse / Willemstad, Curaçao De stalen frames zijn zodanig gepositioneerd dat de zoninstraling geweerd wordt (foto Attika Architecten)

Montage stalen zonwering luisterde heel nauw De montage van de stalen frames voor de zonwering van het Amidos Lighthouse was bepaald geen abc'tje.

Leverancier en ontwerper Prince Cladding hield strakke supervisie op een correcte uitvoering. Vooral de afstemming van de frames op de ruwbouw en de onderlinge verbindingen van de stalen lamellen behoefden speciale aandacht.

De producent van gevelbekleding heeft voor de nieuwbouw op Curaçao de aluminium vliesgevel, de geïsoleerde stalen gevelbekleding en de zonwering geleverd. Daarnaast hield men de supervisie of de gevelelementen wel volgens het ontwerp en bestek werden gemonteerd. “Er is met een lokale aannemer gewerkt die niet echt gewend is om vliesgevelsystemen en dergelijke gevelelementen te monteren.

Daarom hebben we hem intensief aangestuurd met een duidelijk werkplan dat stap voor stap werd uitgevoerd,” vertelt projectleider Hein de Jong van Prince Cladding.

Beperkte tolerantie De maatvoering van de ruwbouw was bepalend voor de afbouw van de gevel. Vooral een betonnen draagconstructie wijkt soms af van de afgesproken maatvoering in het bestek. Maar voor de montage van een vliesgevel met prefab stalen gevelbekledingen is een beperkte tolerantie van cruciaal belang. “Alle gevelelementen worden in de fabriek gemaakt. Die kun je niet ter plekke gaan bewerken als de elementen niet in de ruwbouw passen. Gelukkig werd de hoofdaannemer in financieel-technisch opzicht geadviseerd door een Nederlander. Die is gewend om nauwkeurige toleranties aan te houden in de ruwbouw. Het was van groot belang dat de ankers in de staalplaatbetonvloeren op de juiste positie zaten om ze te verbinden met de stalen frames. Ook de stalen buisframes moesten perfect in elkaar schuiven. Gelukkig paste alles precies.”

De stalen frames zijn thermisch verzinkt. Daarom hebben ze een zilverkleurig aanzicht dat perfect past in de omgeving met het naburige kantoorgebouw, waarvan de gevel in titanium platen is uitgevoerd. Ook de geanodiseerde aluminium profielen in de vliesgevel harmoniseren wat dat betreft. Bovendien hebben verzinkt staal en geanodiseerde elementen weinig onderhoud nodig, een belangrijk aspect op Curaçao. “We hadden een taakstellend budget. We zijn er binnengebleven, al was het wel een worsteling,” schetst De Jong die het beheersbaar houden van het proces van ontwerp tot bouw ook als een uitdaging beschouwde.

“Maar toen we de vertaalslag van het 3D-model naar een uitvoeringsbestek hadden gemaakt, ging de bouw vrij soepel.”

SCAN WITH

13

HECO-TOPIX Solar – De economische bevestiging van zonnesystemen op hout ®

HECO-TOPIX -T Solar Roestvrijstaal ®

Geschikt voor montage op geïsoleerde daken Voor alle gangbare dakisolatie zonder eisen aan de drukvastheid Algemene Bouwkundige Goedkeuring Z-9.1-652 Europese Technische Goedkeuring ETA-12/0132

HECO-TOPIX Tellerkopschroef Roestvrijstaal ®

Snelle en eenvoudige montage zonder voorboren De gepatenteerde HECO-TOPIX punt verhindert het splijten van de daktengels ®

Algemene Bouwkundige Goedkeuring Z-9.1-453 Europese Technische Goedkeuring ETA-11/0284

HECO-Schrauben GmbH & Co.KG, Dr.-Kurt-Steim-Str. 28, D-78713 Schramberg Telefon: +49 (0)74 22 / 9 89-0, Fax: +49 (0)74 22 / 9 89-200 E-Mail: info@heco-schrauben.de, Internet: www.heco-schrauben.de Agent Benelux: Jac. Lowie & zoon bv, Bramenberg 21, 3755 BW EEMNES Telefoon: +31 (0) 35 / 54 159 58, Fax: +31 (0) 35 / 54 176 61 E-mail: office@lowie.nl, Internet: www.heco-schrauben.de

714072_Princecladding.indd 1

29-10-13 17:26

SUNFLEX Vouwwand Systemen: Door de extra isolatiewaarde een maximale energiebesparing en een optimale bescherming tegen inbraak!

De Vouwsystemen SF 50, SF 55 en SF 75 zijn een ongekende serie voor alle eisen: Perfect op elkaar afgestemde componenten, excellente loopeigenschappen met een hoge thermische isolatie (Uw-tot 0,9 W/m2K), slank aanzicht met een onbeperkte breedte. Inclusief eenvoudige installatie en inbraak klasse SKG 2.

sunflex_gevelbouw_motiv4_2013.indd 1

www.sunflex.nl

29.10.2013 09:39:26

Passiefkantoor ADEO-Groep

Nightcooling en buitenzonwering voor nieuwe passiefkantoor van de ADEO-Groep in buurt van Rijsel In Ronchin, in de buurt van Rijsel, toverden de architecten Xavier Bouffart en Jean-Luc Leclercq van het bureau Blaq de vroegere magazijnen van de Camif-site om tot een showroom voor de collecties van de ADEO-Groep. De site werd ook uitgebreid met 2 passieve kantoorgebouwen voor de administratieve diensten van de firma. Isolatie, fotovoltaïsche panelen, maar ook ventilatie en zonwering resulteren in een energiezuinig en gezond gebouw. Om energieverslindende klimatisatie te vermijden kozen de architecten voor intensieve nachtventilatie (nightcooling) met roosters type 412ZF van RENSON®. Aluminium zonweringlamellen type Icarus® Aéro 200 van RENSON® op het dak beperken de invloed van de invallende zonnestralen en voorkomen zo oververhitting.

Volgens de architecten kan dit project in twee fases opgedeeld worden. Tijdens de eerste fase werden de bestaande gebouwen gerenoveerd, terwijl nadien 2 nieuwbouwvolumes werden gebouwd, die het label ‘Passiv Haus’ dragen. Energiezuinigheid was primordiaal bij dit project. Naast een luchtdichte bouwschil met een doorgedreven isolatie en dubbele en driedubbele hoogrendementsbeglazing integreerden de architecten Bouffart en Leclercq ook 750 m² fotovoltäische panelen. Om een comfortabel en aangenaam binnenklimaat te bereiken zonder gebruik van energieverslindende klimatisatie kozen zij voor het principe van nightcooling in combinatie met buitenzonwering.

Intensieve, energiezuinige koeling Die nightcooling gebeurt via de gordijngevel, die onder een helling van 21° staat. Waterwerende en inbraakvertragende opbouwroosters type 412 ZF van RENSON® openen ’s avonds automatisch om het gebouw af te koelen met grote stromen frisse buitenlucht. Die lucht circuleert door het gebouw en de vervuilde en warme lucht wordt uiteindelijk via thermische schouwen afgevoerd. “Dankzij deze intensieve nachtventilatie kan de binnentemperatuur 4 tot 8° C in één nacht naar beneden gehaald worden,” vertelt Johan Debaere, communicatieverantwoordelijke van RENSON®. “Bovendien wordt gebruik gemaakt van energiezuinige motoren voor het openen en sluiten van de verschillende elementen, waardoor de energiebesparing nog verhoogd wordt.”

Vaste en beweegbare aluminium zonwering

www.renson.nl

Op de glaspartijen van het atrium zorgen ellipsvormige aluminium lamellen type Icarus® Aero 200 van RENSON® voor de beheersing van de zonneïnstraling. De architecten kozen dit zonweringsysteem omwille van de afmetingen van de lamellen en de flexibiliteit. Zo leverde RENSON® rechthoekige kaders met voorgemonteerde beweegbare lamellen en dezelfde lamellen in een vaste uitvoering voor de hoekelementen, waardoor aannemer Eiffage en onderaannemer STM de zonwering vlot en esthetisch op de glaspartijen van het piramidevormige atrium konden plaatsen. ❚

15

Deuraandrijftechniek Voor draaideuren tot maximaal 600 kg

MAAK NU KENNIS MET ONZE KRACHTPATSER DE DICTAMAT 310-21 DRAAIDEURAANDRIJVING

ROBUUST | ZEER KRACHTIG | VOLDOET AAN VEILIGHEIDSNORM 12453

 Geschikt voor intensief gebruik tot 300 deurbewegingen per dag  In sterkste (XXL) uitvoering zelfs geschikt voor draaideuren met een deurgewicht tot max. 600 kg!  Uitgevoerd met een encoder voor zeer nauwkeurige positieherkenning  Standaard uitgevoerd met mechanische reminrichting, deur stopt direct volledig bij stroomuitval  Programmeerbare instellingen voor onder meer aanloopkoppel en snelheden  Diverse ingangen voor veiligheidssensoren, bedienelementen of externe aansturing (brandmeldinstallatie)

Toepassing DICTAMAT 310-21 XXL bij gebogen deur

(Voor deze foto is de afdekkap verwijderd)

 Aandrijfkracht tot 700 Nm (XXL uitvoering)  Onderhoudsarme borstelloze aandrijfmotor Optioneel leverbaar met ontkoppelinrichting voor mogelijkheid van handbediening bij stroomuitval

Voor meer informatie over onze deuraandrijfoplossingen bezoek onze website, of scan de QR code

Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Isoleren tot 22 meter

Buiten de kaders denken De mogelijkheden voor architecten worden alsmaar groter als het gaat om het naadloos toepassen van lange profielen of imposante gevelbeplating. Anodiseerbedrijf Alucol in het Limburgse Neer kan namelijk als enige in de wereld tot lengtes van 22 meter anodiseren. Ook qua breedte en diepte ligt de grens ver weg. we tot lengtes van 7,60 meter.” Ook nanodiseren is een specialiteit van Alucol waarbij vocht van het aluminium afparelt en de kans dat vies en vuil zich aan het oppervlak gaat hechten tot een minimum wordt beperkt. Een genanodiseerd product volstaat volgens Wuts met een 50 procent lagere reinigingsfrequentie conform VMRG-eisen.

Onze lange, brede en diepe anodiseerbaden bieden ongekend veel mogelijkheden, zegt Roderik Wuts, directeur van Alucol.

“Een architect kan daar op een bepaald moment rekening mee houden in zijn ontwerp. Een bepaald profiel in een gevel dat normaliter tot maximaal 6 of misschien 7 meter lengte in één keer kan worden geanodiseerd, kan bij ons tot wel 10, 15 tot zelfs 22 meter als één product worden geanodiseerd. De architect kan veel langere lengtes naadloos toepassen. Dat geldt trouwens ook voor gezette platen. Onze baden zijn 1,30 meter breed en 2,00 meter diep, terwijl 30 tot 40 centimeter breed en 1,50 meter diep gebruikelijk is in de markt. Steeds meer worden ook gebogen profielen verwerkt in de ontwerpen. De ruime baden van Alucol bieden dan voor de anodisatie uitkomst. Een ander voordeel van deze grote baden is dat er grote hoeveelheden aluminium tegelijk, dus met identieke procesomstandigheden, kunnen worden geanodiseerd, waardoor een zeer uniform uiterlijk bereikt wordt. De kleurverschillen op naturel getint aluminium zijn hierdoor minimaal waarneembaar.”

9.000 kilogram per stuk handelen. Uiteraard kunnen we ook het anodiseren met een specifieke voorbehandeling. Denk daarbij aan slijpen, polijsten of borstelen.

Sinds 1971 zijn we tevens gespecialiseerd in het kleuranodiseren. We behandelen dagelijks 35 ton aluminium en meer dan een derde van de producten ondergaat het proces van kleuranodiseren. We kunnen binnen heel nauwe bandbreedtes de kleur reproduceren, zodat dit nauwelijks tot kleurverschil leidt tussen verschillende badges.” Afgelopen zomer heeft Alucol een nieuwe kleurbadenreeks in gebruik genomen met daarin de nieuwste stand der techniek. Wuts: “Voorheen konden we tot 6,50 meter kleuranodiseren, nu gaan

Een specifieke vorm van kleuranodiseren is het door Alucol gepatenteerde Bi-Colour anodiseren. In één handeling worden dan twee anodiseerkleuren geproduceerd op reeds samengestelde (ingerolde) brute ISO-profielen. Door deze gepatenteerde techniek hoort het samenstellen (inrollen) van twee verschillend gekleurde profielen ná het anodiseren tot het verleden.

Alucol is Qualanod gecertificeerd sinds 1984 en door BSI als enige in de Benelux gecertificeerd voor het mogen leveren conform BS 3987-norm, de Britse standaard en vereist om een project een Groot-Brittannië te mogen uitvoeren.

“Behalve het anodiseren kunnen we ook de op- en overslag regelen, alsmede het zagen, eindverpakken, labelling en het verzorgen van de distributie. Alucol kan als ‘hub’ fungeren tussen systeemhuis of extrusiebedrijf en het just-in-time afleveren op de (bouw)locatie. Op die manier worden doorlooptijden en de supply chain aanzienlijk verkort,” besluit Wuts. ❚

Kleuranodiseren Het maximale toelaatbare gewicht is voor façadebouw begrippen oneindig, verduidelijkt Wuts. “We kunnen objecten tot

17

Arcus College / Heerlen

Beeldmateriaal: John Dummer, Airvision

Arcus College is een exclusief dorp

De nieuwbouw van het Arcus College Heerlen krijgt steeds meer vorm. Het ontwerp behelst zes separate gebouwen, die louter op de begane grond met elkaar in verbinding staan en samen een dorpje op zich vormen. Laudy Bouw & Ontwikkeling is als hoofdaannemer verantwoordelijk voor de realisatie van het bijzondere project, dat volgens IAA Architecten een grote eenheid in verscheidenheid creĂŤert.

De nieuwbouw biedt straks ruimte aan de opleidingen Horeca en Toerisme, Administratie en Handel, Dienstverlening en Welzijn en aan het Educatie- en Trajectbureau van het Arcus College. Dagelijks zullen hier zo’n 2.500 studenten verblijven. De architect heeft volgens eigen zeggen bij het ontwerp uitgebreid stilgestaan bij de uitdagingen die het hedendaagse onderwijs stelt aan een gebouw voor (beroeps)onderwijs. Ten eerste heeft dat te maken met de dynamiek waar het onderwijs mee te maken heeft en ten tweede met de veranderende studenten die deel uitmaken van de nieuwe generatie. Dat stelt eisen aan de inrichting, huisvesting en leeromgeving.

Holtes Het ontwerp bestaat uit een enorme begane grondvloer, waarboven een

18

Arcus College / Heerlen

parkachtige, groene laag wordt aangebracht. Uit deze laag prijken vervolgens een zestal halfronde gebouwen, waarin de specifieke opleidingen worden ondergebracht. Het bovenaanzicht toont louter de zes halfronde gebouwen, twee verdiepingen hoog in een parkachtige omgeving, maar in werkelijkheid bevindt er zich dus nog een laag onder. “Via een aanbestedingstraject is ons in oktober 2010 het project gegund,” zegt Lex Gulikers van Laudy Bouw & Ontwikkeling. “Aangezien het scholencomplex wordt gebouwd in een voormalig mijnbouwgebied hebben we extra aandacht besteed aan de funde-

ring. Tijdens een voorstudie werden er namelijk oude mijngangen geconstateerd. Zodoende is een betonnen fundatieraster gecreëerd. Stel een kolom zou wegzakken -de kans op holtes blijft aanwezig- dan kunnen de vier omliggende kolommen dit opvangen. De begane grondvloer bestaat zoals gezegd uit een groot oppervlak, uiteraard intern opgesplitst in diverse ruimtes en daarboven bevinden zich de zes ellipsvormige gebouwen. Om onderscheid te maken tussen de verschillende functies is gekozen voor een afwijkende gevelopbouw van de begane grond en de verdiepingsvloeren.”

'De architect heeft volgens eigen zeggen bij het ontwerp uitgebreid stilgestaan bij de uitdagingen die het hedendaagse onderwijs stelt aan een gebouw voor (beroeps)onderwijs'

Aluminium omlijsting De gevel van de begane grond bestaat uit in het werk gestorte wanden met raamopeningen. Gulikers: “De gevel is aan de buitenzijde geïsoleerd en bekleed met prefab kunststof-/betonelementen, voornamelijk om gewicht te besparen. De uitstraling doet echter denken aan beton, al is wel gekozen voor een antracietkleur. De verdiepingen worden gedicht met prefab betonbouw elementen als binnengevel, afgewerkt met een plaatstalen gevelbekleding voorzien van een ribbelstructuur.

Het speelse effect wordt bereikt door antracietkleurige aluminium kozijnen ›

19

Wij realiseren uw visie Wij realiseren uw visie Creatieve gevel-, dak- en kolombekleding Metalen dak- en gevelbekleding

MFANordiska Panorama NYA DEVeenendaal Architecten Staab, Berlin Marlies Rohmer, Amsterdam

Metal Cladding Systems bv · Postbus 3 · 4030 CA Ingen T.: +31 (0) 344 69 33 91 F.: +31 (0) 344 61 43 33 E.: info@metalcladding.nl I.: www.metalcladding.nl

12130232_MCS.indd 1

02-05-12 17:53

Hoverveld 5 - 6039 SE STRAMPROY Postbus 3125 – 6039 ZG STRAMPROY Telefoon 0495-562600 Fax 0495-563393 Website www.alhako.nl E-mail alhako@alhako.nl

Hoverveld 5 - 6039Stramproy: SE STRAMPROYwaar kwaliteit het verschil maakt Alhako Postbus 3125 – 6039 ZG “Focus op kwaliteit, waarbij de klant en zijn specifieke wensen nooit uit het oog verloren STRAMPROY wordt: maatwerk, met liefde voor het vak ingevuld door alle medewerkers van het bedrijf.”

Telefoon 0495-562600 Fax 0495-563393 Website www.alhako.nl E-mail alhako@alhako.nl Hoverveld Hoverveld 5 - 6039 SE STRAMPROY

Postbus 3125 6039 ZG Hoverveld 5 - 6039 SE–STRAMPROY PostbusSTRAMPROY 3125 – 6039 ZG Telefoon 0495-562600 STRAMPROY Telefoon 0495-562600 Fax 0495-563393 Fax 0495-563393 Website www.alhako.nl Website www.alhako.nl E-mail alhako@alhako.nl E-mail alhako@alhako.nl

13130533_Alhako.indd 1

5 - 6039 SE STRAMPROY Postbus 3125 – 6039 ZG STRAMPROY Telefoon 0495-562600 Fax 0495-563393 Website www.alhako.nl E-mail alhako@alhako.nl

04-11-13 09:32

Arcus College / Heerlen

omlijst met een uitkragend aluminium kader in verschillende kleuren. Ieder gebouwdeel heeft straks zo zijn eigen kleur.”

Bij de bouw wordt tevens de nodige aandacht besteed aan duurzaamheid.

“Zo is de nieuwbouw voorzien van een aansluiting op het Mijnwaterproject voor verwarming en koeling, een milieuvriendelijke manier van klimaatbeheersing waarbij de CO2-uitstoot aanzienlijk

wordt beperkt,” verduidelijkt Gulikers.

“Daarnaast worden er energiebesparende maatregelen toegepast, zoals hoogwaardig isolatiemateriaal, zonneboilers, daglichtregeling en bewegingsdetectoren voor de verlichting.”

Een deel van het dak, de eerste verdieping wordt ingericht als park. “Vanaf de weg kan men de eerste verdieping oplopen en genieten van de groene omgeving. Het ‘dak’ betreft namelijk een

sedumdak en er worden tevens bomen en struiken gepland.” Medio volgend jaar zal de nieuwbouw worden opgeleverd en volgens Gulikers is het de bedoeling dat de studenten vanaf het nieuwe schooljaar 2014/2015 gebruik gaan maken van het gebouw. Met de bouw van de onderwijslocatie aan de Valkenburgerweg vestigt het Arcus College zich in de fysieke nabijheid van de Hogeschool Zuyd, de Open Universiteit en het Sintermeerten College. ❚

21

JA! WWW.GEVELBOUW.INFO

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS, GLAS & DAKEN

Ik neem voor € 299,- (excl. 6% b.t.w.) een tweejarig abonnement op vaktijdschrift Gevelbouw of één van de overige vaktijdschriften van Louwers Uitgevers BV en ontvang nog voor de feestdagen de SAMSUNG Galaxy Tab 2 WiFi 8 GB. Hoe gaat het in z’n werk: U maakt € 316,95 over op ING: 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie B.V. Weert, o.v.v. Gevelbouw/Samsung.

U ontvangt de tablet binnen 5-10 werkdagen na betaling. De actie duurt zolang de voorraad strekt.

Louwers Uitgeversorganisatie BV is gerechtigd zonder voorafgaande aankondiging de Actie vroegtijdig te beëindigen en/of deze Actievoorwaarden te wijzigen, zonder in verband daarmee gehouden te zijn tot vergoeding van schade en/of kosten.

Schatbeurderlaan 6, 6002 ED Weert | Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 | F +31 (0)495 521335 | E info@louwersuitgevers.nl | W www.louwersuitgevers.nl

Benelux Aluminium Award

Benelux Aluminium Award 2013:

start inschrijving Vier samenwerkende brancheverenigingen op het gebied van aluminium hebben 1 oktober het startsein gegeven voor de vierde editie van de Benelux Aluminium Award voor Duurzaam Renoveren. De presentatie en prijsuitreiking is op GEVEL 2014 van 22-24 januari in Ahoy Rotterdam.

naren, projectontwikkelaars, gevelbouwers en productleveranciers kunnen deelnemen met projecten of gebouwen die gelokaliseerd zijn in de Benelux.

Aluminium De Benelux Aluminium Award voor Duurzaam Renoveren is een tweejaarlijkse prijs, die gezamenlijk is uitgeschreven door het Aluminium Centrum en de Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG) in Nederland, het Aluminium Center Belgium en de Federatie van Aluminium Constructeurs (FAC) in België. Er worden Awards toe-

gekend in de categorieën Woningbouw en Utiliteitsbouw. Tevens zijn drie extra prijzen te winnen voor onderscheidende toepassingen voor respectievelijk Gevels en Daken, Deuren en Ramen en Energie-Efficiency. Partnerorganisaties Slimbouwen, AluEco, VAS-Vereniging Aluminium Systeemleveranciers en anderen ondersteunen de Award organisatie.

Aluminium voor Duurzaam Renoveren Gekozen is voor Renovatie omdat in deze sector van de bouwmarkt het gebruik van aluminium nog onderbelicht is. Dankzij de vormvrijheid en kleurmogelijkheden is aluminium een hip en sprankelend materiaal voor de architect. Bovendien is aluminium onderhoudsarm, energiebesparend en 100% recyclebaar.

De winnende projecten moeten illustreren dat bij renovatie het project beter geconserveerd en mooier is dankzij de gekozen aluminium toepassing. Onafhankelijk of het woningbouw of utiliteitsbouw is; aluminium is de beste oplossing voor Duurzaam Renoveren.

Jan Brouwer, voorzitter Benelux Jury 2013

Architecten en ontwerpers, woningcorporaties, hoofdbewoners/huiseige-

De Awards worden toegekend aan gerenoveerde projecten/gebouwen, waarin op een zinvolle en innovatieve manier aluminium is toegepast, die tussen 1 januari 2012 en 31 december 2013 zijn voltooid en die vallen in één van de aangegeven categorieën.

Prof. Jan Brouwer is voorzitter van de onafhankelijke Belgisch-Nederlandse jury voor de Benelux Aluminium Award 2013 voor Duurzaam Renoveren. Jan Brouwer, architect en voormalig hoogleraar architectuur en adviseur van de Rijksbouwmeester in Nederland en voormalig voorzitter van de BNA. De jury is verder samengesteld met onafhankelijke personen op het gebied van architectuur, techniek en media in Nederland en België.

GEVEL 2014 De Benelux Aluminium Awards 2013 voor Duurzaam Renoveren worden uitgereikt tijdens de Vakbeurs GEVEL 2014 die van 22-24 januari in Ahoy te Rotterdam wordt gehouden. Alle gejureerde inzendingen worden tijdens deze beurs tentoongesteld. Sluitingsdatum voor aanmelding van uw inzending is 15 december 2013. Alle informatie en aanmelden kan online via de Benelux-pagina op www.aluminium-award.eu/2013.

23

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

column

Nederland is onderdeel van Europa en Europa op haar beurt weer van de wereldmarkt. De aandacht voor de economie die momenteel bijna iedereen heeft, maakt ook duidelijk hoe zeer al de bedrijven, instellingen en klanten van waar dan ook met elkaar verbonden zijn.

Alles staat met alles in contact en er is sprake, zo de econoom dat noemt, van interdependentie, onderlinge afhankelijkheid.

Elk bedrijf, waar dan ook gevestigd, maakt gebruik van informatie die gewoon waar dan ook beschikbaar is. Elk Chinees, Turks of Oost-Europees bedrijf op haar beurt kan ook weten wat er speelt waar dan ook ter wereld. Er zijn landen in Europa waar de economie er minder slecht voor staat dan bij ons en dan zie je een sterke internationale concurrentie. Bedrijven vanuit alle windstreken doen mee in de voorheen nationale markt. Op prijs kopende opdrachtgevers op hun beurt nemen de kwaliteitsrisico’s vaak voor lief en gaan in zee met bedrijven die nauwelijks weten welke eisen er gesteld worden aan product, productiewijze enz.

Ik wil hier de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen nieuwe stijl nog eens vanuit het bovenstaande perspectief bekijken. De gevelkwaliteit beschreven in de VMRG eisen komt er niet zomaar. Daar zijn bedrijven voor nodig die ze begrijpen en gebruiken. Daar zijn samenwerkingsvormen voor nodig met bouwpartners, architecten aannemers, ingenieursbureaus enz. Dit staat nog los van de gevelsector in Nederland die zich onderling heeft verbonden aan hetgeen in die eisen staat. Jaarlijks worden deze eisen volledig geactualiseerd en indien noodzakelijk vanwege veranderende wetgeving gebeurt dat onmiddellijk. Kortom het nu via een website continu, integraal en openbaar verkrijgbaar eisen pakket is een fundamentele pijler voor de gevelsector in Nederland.

Ook merken wij internationale waardering voor het stelsel en zijn inhoud . Op dit moment wordt samen met buitenlandse bedrijven gewerkt aan de opzet van een soortgelijk systeem elders. Ook zijn er ideeĂŤn om het stelsel een Europese signatuur te geven zodat de Europese economische ontwikkeling kan profiteren van de Europese gevelsector en omgekeerd. Uiteraard is dit ook het spoor wat we nationaal volgen en waar de Nederlandse bouw- en gevelwereld trots op kan zijn. Het VMRG-Keurmerk is de sleutel van herkenbaarheid voor een zekere toepassing van de eisen door vakbekwame gevelbedrijven.

Bert Lieverse Directeur VMRG

25

FACE bedrijf van de maand:

Alcoa Architectuursystemen FACE, de internationale gevelcommunity (www.internationalfacade.com) introduceert het FACE bedrijf van de maand. Deze maand is dat het bedrijf Alcoa Architectuursystemen, dat haar nieuws op het gebied van projecten, producten en ontwikkelingen presenteert en haar relatie met FACE toelicht.

Project: Renovatie gemeentehuis Venray Het gebouw dat nu dienst doet als gemeentehuis is oorspronkelijk gebouwd als klooster. Bij de renovatie zijn alle ramen in het gebouw uitgevoerd in isolerende aluminium kozijnen van Alcoa Architectuursystemen. Door het systeem RT 62 toe te passen in de GT 70 S uitvoering was het mogelijk om de oorspronkelijke historische uitstraling te creëren met behoud van de hedendaagse prestatie op het gebied van bijvoorbeeld isolatie en wind- en waterdichtheid. Tijdens het renoveren zijn beeldbepalende en monumentale onderdelen van het gebouw weer in de oude glorie hersteld en waar mogelijk zelfs versterkt.

betrekking tot de prestaties van haar producten weten te verleggen. De gevelsector vraagt steeds vaker om nog beter presterende producten. Hoogwaardige en duurzame producten dragen namelijk bij aan de energie- en duurzaamheidprestaties van een gebouw.

Tegenwoordig zijn er verschillende meetmethodes beschikbaar om de prestaties en het duurzaamheidniveau van

een gebouw inzichtelijk te maken en hier een label aan te hangen. Om te voldoen aan de wensen en eisen van de gevelsector en de wettelijke eisen die vastgelegd zijn in het bouwbesluit, denkt Alcoa structureel grensverleggend. Altijd zit in het achterhoofd de gedachte dat deze innovaties architecten nog steeds ruime vrijheid van vormgeving moet bieden, zoals zij gewend zijn.

3D printen zal steeds belangrijker voor worden voor Alcoa. Deze technologie wordt nu al een tijdje toegepast om prototypes van nieuwe innovaties te ontwikkelen. In de toekomst zal dit alleen maar toenemen. ❚

Opdrachtgever: Gemeente Venray Architect: Soeters Van Eldonk architecten Bouwbedrijf: Hurks Bouw Zuid bv Aluminium kozijnen: Alcoa Architectuursystemen

Product Alcoa Architectuursystemen heeft recentelijk twee HI+ systemen gelanceerd.

Het RT 72 HI+ raam- en deursysteem en het AA 100 Q HI+ vliesgevelsysteem. Beide zijn hoogisolerende systemen waarbij het AA 100 Q HI+ vliesgevelsysteem zelfs Passiefhuis gecertificeerd is.

Ontwikkeling Met de eerder genoemde HI+ systemen heeft Alcoa wederom de grens met

26

FACE relatie “Er heerst een goede relatie tussen FACE en Alcoa Architectuursystemen.

Eigenlijk bouwen we voort op een reeds bestaande goede relatie vanuit de VMRG wat de zaken alleen maar vergemakkelijkt. FACE biedt een aantrekkelijk internationaal platform waar Alcoa graag onderdeel van uit maakt.

Van onze kant kunnen we nog actiever deelnemen aan de FACE online gemeenschap. Een verbeterpunt voor FACE is eigenlijk het doorzetten van de actie die reeds genomen is. Blijf actief partijen benaderen voor informatie, innovaties en projecten. Iedereen zit krap in tijd, maar we zijn er ook allemaal bij gebaat de FACE gemeenschap te versterken.”

MEESTERSTUK

MR.BETTINA

Hoogmoed komt voor de val

H E R T SMTE EESI TNE R S T U K

MR. BETTINA

Onlangs overlee Mulisch. Volgen van ‘De Grote D stond onmiddel opkomende en klaar om onze t met verhalen ov voor H.M.. Zond ze allemaal reu geraakt door die enkeling werd h als ‘de Homerus De inspiratie do echter niet gara eigen scheppen Mulisch adepten niet geoorloofd ondenkbaar. Oo een niet onbeke

HERTSTEIN

Onlangs was ik een lang weekend in Londen. Ik was van plan iets te kopen in een doorsnee warenhuis. Een verkoopster kwam op me af, stelde zich voor en vroeg me hoe ze van dienst kon zijn. Ik kocht uiteindelijk twee artikelen in plaats van dat ene artikel waarvoor ik de winkel oorspronkelijk was binnengegaan. Uitmuntende service waarmee de baas zijn investering meteen terugverdiende.

A

lhoewel dienstbaarheid niet zo ingebakken zit in onze genen, zijn er gelukkig ook in Nederland dienstverleners die 'de klant is koning' hoog in het vaandel hebben staan. Helaas zijn er ook opdrachtgevers die zich niet als koning maar als dictator gedragen.

Zo raakte een aannemer – ondanks zijn goede dienstverlening – door het wangedrag van zijn opdrachtgevers zo getergd dat hij de overeenkomst (gedeeltelijk) ontbond. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?

Partijen hadden een overeenkomst tot aanneming gesloten betreffende een aanbouw aan de achtergevel van de woning van opdrachtgevers. De vraag die bij de Rechtbank en vervolgens bij het Gerechtshof centraal staat, is of de aannemer terecht de overeenkomst heeft ontbonden. Discussie tussen partijen was ontstaan naar aanleiding van de hoogte van de afwerkvloer in de aanbouw. Volgens de opdrachtgevers was deze te hoog afgewerkt, volgens de aannemer had hij de vloer conform de overeenkomst uitgevoerd. Niettemin had hij zich uit coulance bereid getoond om de vloer te verlagen toen de opdrachtgevers een aanpassing wilden. Eind goed al

goed? Jammer genoeg niet. Na de aanpassing waren opdrachtgevers nog steeds niet tevreden. E-mailberichten over en weer volgden. Opdrachtgevers mailden de aannemer dat als hij niet nogmaals aanpaste, "je ons schade moet gaan uitkeren met rente en gerechtelijke kosten. Dit is geen dreigement. Ik realiseer me ook wel dat dit een ongelijke strijd zal worden tussen een jurist (want dat is immers mijn vakgebied) en een aannemer. Het is voor ons een koud kunstje om de hele zaak bij een bevriende advocaat of rechtsbijstandverzekeraar neer te leggen, maar dat zal je geen vreugde in het aanneemvak opleveren...". Verder stellen de opdrachtgevers dat de verstandhouding met de aannemer goed is geweest tot "op één vrijdagmiddag toen ik de rotzooi ineens zat was, maar toen 'sprong' buurman op tijd in". Na een telefoongesprek tussen partijen dat door beiden als onaangenaam werd ervaren, was voor de aannemer de (vloer)maat vol en deelde hij mee dat hij de uitvoering van het nog niet afgeronde werk staakte wegens een onwerkbare situatie. Aansluitend is een van de opdrachtgevers bij de echtgenote van de aannemer in diens woonhuis verhaal gaan halen, toen hij de aannemer niet op zijn kantoor aantrof. Ook daarover berichtte de

Sti

Mr. Bettina Hertstein

www.bouwrechtbedrijf.nl

opdrachtgever per e-mail. "Het ging goed mis vrijdagmiddag (...) Toen ging bij mij 'even het licht uit'. Ik werd zo boos dat ik dingen heb gezegd die niet zo bedoeld zijn. Excuses daarvoor (...)".

De aannemer liet niet langer de vloer met zich aanvegen. Hij stuurde per omgaande een creditfactuur voor het uitstaande bedrag aan meerwerk en het restant van de aanneemsom en daarmee was voor hem de zaak gesloten. Maar niet voor de opdrachtgevers die de zaak voorlegden aan de rechter.

Nadat de rechters zich over de zaak hadden gebogen, kwamen de opdrachtgevers erachter dat hun wil geen wet is. Beide gerechtelijke instanties oordeelden dat opdrachtgevers zich dermate onheus jegens de aannemer en diens vrouw hadden gedragen dat in redelijkheid de verdere uitvoering van de overeenkomst niet langer van de aannemer kon worden gevergd.

Recentelijk moe van een arbiter geboden in een opdrachtgevers aannemer de ho Deze opdrachtge aannemer, op gr van hun archite overeenkomst v twee-onder-éénIn de technische behorend bij dez opgenomen: “He uitdrukkelijk niet van het ontwerp t uitvoer te (laten) schriftelijke goedk opdrachtgevers.” E oplevering van d aannemer een b bestaande uit tw kapwoningen.

De opdrachtgeve bouwplan onmi het ontwerp van vertoont en derh zijn ontleend aa mening, unieke woningen. Daard nemer onrechtm van het ontwerp

Wilt u struikelen voorkomen, zeker zijn van topkwaliteit en een goede service? De nieuwe VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® online vormen een stevige basis! ❚

27

Manhattan aan de Maas Op de plaats van het voormalige IMAX-theater in Rotterdam is Hotel Mainport gebouwd. Het luxueuze 5-sterren hotel aan de voet van de Erasmusbrug bevat 220 kamers en suites, uitgebreide wellness-voorzieningen en tevens congres- en restaurantfaciliteiten, verdeeld over tien verdiepingen. Het nieuwe hotel is gebouwd op de fundering van het voormalige theater en dat gaf de nodige uitdagingen, ook ten aanzien van de gevel.

Het nieuwe hotel maakt deel uit van een ensemble van drie gebouwen, vertelt Dianta Wilmsen van MAS architectuur. “Van belang was om aansluiting te vinden met de naastgelegen bebouwing. Het voormalige IMAX-theater was een ontwerp van onze oud-directeur At Tuns en is helaas slechts enkele jaren als zodanig in gebruik geweest.

Het gebouw was specifiek voor zijn functie ontworpen en lastig te transformeren. Na jaren van leegstand heeft de naastgelegen hoteleigenaar het pand aangekocht met als doel een luxueus 5-sterrenhotel te realiseren. We hebben in samenspraak met At Tuns een ontwerp gemaakt voor het nieuwe hotel en zijn daarbij met eerbied omgegaan met de bestaande bebouwing, eveneens van de hand van At.”

28

Twee gezichten Uiteindelijk is het IMAX-theater tot de eerste verdieping afgebroken. De fundering, begane grond en de vloer van de eerste verdieping zijn overeind gebleven. “Eén van de wanden fungeert namelijk ook nog als dijkversterking,” zo licht Wilmsen toe. “Wel hebben we extra palen geboord. Desalniettemin was het zaak om een zo licht mogelijke bouwmethode toe te passen. In materiaalkeuze waren we dus uitgedaagd.

Het skelet van het gebouw bestaat uit een staalconstructie met staalplaatbetonvloeren. Voor wat betreft de relatie met de stad kent het gebouw meerdere facetten, zoals aan het water van de Leuvehaven en aan de stadszijde met uitzicht op de Erasmusbrug en de skyline van Rotterdam. Belangrijk aspect in het

ontwerp is de vlakheid van de gevel, een principe overgenomen van de bestaande bebouwing. De puien en gevelbeplating liggen in één lijn. Aan de stadszijde is bovendien voorzien in uitstekende erkers en is diversiteit aangebracht in de dieptewerking van de gevel, die mede dankzij de vlakheid van de gevel versterkt wordt. Tevens wordt op die manier gespeeld met de zichtlijnen vanuit de kamers met een omkaderd zicht op het water of naar de stad, en geeft het de hotelgast een vorm van privacy.”

Houtskeletbouw Omdat de bestaande fundering is gehandhaafd, is gekozen voor een zo licht mogelijke gevelopbouw.

“In de gevels zijn prefab houtskeletbouw elementen geplaatst met

aluminium kozijnen en aluminium vliesgevels,” vertelt Mieke Max van de firma Vorsselmans, verantwoordelijk voor de gevel. “We hebben de aluminium kozijnen in de werkplaats volledig geprefabriceerd en voorzien van een houten frame.

Daardoor konden we zelf de gevellijn uitzetten onafhankelijk van de

positie van de houtskeletbouw elementen tussen de betonnen dekken.

Er was een rapport om de geluidswering van de gevels te bepalen.

Voor de meeste ramen volstond het standaard doorvalveilige glas, enkel bij de gevel aan de straatzijde hebben we voor een aantal hotelkamers glas met stratophone folies moeten

toepassen. Er loopt namelijk een trambaan vlak naast het hotel.”

In de gevel aan de waterkant bevinden zich twee typen kozijnen; met vaste vlakken én met opengaande delen. De puien met vaste beglazing liggen in één lijn met de aluminium gevelbeplating, ›

29

30

terwijl de opengaande delen met uitzet-/zakramen iets terug liggen. “De te openen ramen hebben we bewust naar achteren geplaatst om dieptewerking in het gevelbeeld te bereiken,” vult Dianta Wilmsen aan. “Eenmaal geopend blijven de delen nog altijd achter de gevellijn.”

Erkers Aan centrumzijde bevinden zich een 70-tal erkers. Vorsselmans heeft deze erkers ook volledig in de werkplaats onder geconditioneerde omstandigheden geprefabriceerd.

De erkers zijn opgebouwd uit een aluminium Schüco AWS65-systeem met een valraam in de korte zijde.

In het gevelvlak van de ramen is een aluminium cassette geplaatst.

Hiervoor heeft Vorsselmans een beroep gedaan op de kennis en kunde van de firma Aldowa. Het resultaat is een superstrakke gevel, die naadloos aansluit op het bestaande hotel. Dianta Wilmsen heeft bewust gekozen voor een beplating in grootformaat (4,20 bij 1,20 meter) om de robuustheid van het gebouw binnen de perken te houden. In totaal heeft Vorsselmans zo’n 1.700 m2 aan ramen geleverd, inclusief erkers, en 1.200 m 2 aan vliesgevel.

De plint van het gebouw is namelijk uitgevoerd in een Schüco FW50+systeem met grote schuifdeuren aan het terras aan de Leuvehaven.

“Vanuit de centrumzijde kun je door het hotel op de haven kijken,” zegt Mieke Max. “Het glas van de plint is gedeeltelijk voorzien van een geprinte zeefdruk, wat mooi past bij de hoogwaardige afwerking van het interieur. Elke etage is ingericht in de stijl van een ander continent.

De hoge mate van prefabricage heeft geresulteerd in een zeer korte montagetijd. “De manier van werken was allesbehalve tradioneel,” stelt Mieke Max. “De waterkerende laag van de houtskeletbouw elementen werd doorgetrokken tot over de opening waar de aluminium kozijnen geplaatst dienden te worden. Het gebouw was zodoende in een vroeg stadium wind- en waterdicht. Op het moment dat wij de kozijnen gingen plaatsen, was de binnenafwerking al in een vergevorderd stadium.

Een bijzondere, doch efficiënte manier van werken.” Het Mainport Hotel staat voor een onbezorgde luxueuze lifestyle waarin wellness en het stadsleven centraal staan. Een schitterend eindresultaat. ❚

Bouwinfo Opdrachtgever Inntel Hotels, Karin Geurts Aannemer Heddes Bouw & Ontwikkeling, Haarlem Gevelbouwer Vorsselmans, Loenhout Systeemleverancier Schüco Nederland, Mijdrecht Interieurontwerp feranhugo, Feran Thomassen Brutovloeroppervlakte 13.440m2 Oplevering april 2013 Architect MAS architectuur, Rotterdam Leverancier glas AGC Gedopt nv, Wijnegem

31

SKG-KOMO keurmerk voor daklichten en lichtstraten Controle en borging van kwaliteit en veiligheid

De industrie van daklichten en lichtstraten staat niet stil.

De laatste jaren is er ge誰nvesteerd in de ontwikkeling van nieuwe producten, de toepassing van andere en betere materialen en de borging van kwaliteit en veiligheid. Dat heeft uiteindelijk geresulteerd in de publicatie van de BRL 0105. Deze beoordelingsrichtlijn is de basis voor de KOMO-certificering van daklichten en lichtstraten.

32

Branchevereniging NRK Daklicht en marktpartij VELUX Nederland hebben samen met certificatie- en testinstituut SKG de ontwikkeling van de BRL op zich genomen. Het document beschrijft alle eisen waar metalen en kunststof daklichten en lichtstraten aan moeten voldoen in het kader van het Bouwbesluit. Tevens worden er eisen gesteld die voor de afnemers en gebruikers van de producten van belang zijn. Daarbij moet men denken aan eisen aan de toleranties van de producten, de maximaal toelaatbare afname van lichtdoorlatendheid, de maximale veroudering van toegepaste kunststoffen en de kwaliteit van de oppervlaktebehandeling van metalen onderdelen.

Bedrijven met het SKG-KOMO keurmerk beschikken aantoonbaar over producten die voldoen aan de eisen die in de BRL 0105 beschreven staan. Bovendien ziet SKG toe op de wijze waarop producten geleverd en/ of geproduceerd worden en de manier waarop het bedrijf omgaat met kwaliteitsbewaking. SKG controleert bovendien steekproefsgewijs of de producten voldoen aan de eisen die gesteld worden in de BRL.

Voor kunststof daklichten en lichtstraten is ook CE-markering een verplichting op basis van NEN-EN 1873 en NEN-EN 14963. Voor VELUX Nederland is CE-markering echter niet voldoende. Direct na de definitieve publicatie van de BRL zijn zij het traject gestart voor het verkrijgen van het SKG-KOMO attest op twee typen lichtkoepels. Daarmee tonen zij aan dat de producten geschikt zijn voor toepassing in Nederland en dat de producten aantoonbaar passen bij ons klimaat en het niveau van kwaliteit en veiligheid van de Nederlandse markt.

In 2004 heeft de VELUX Groep besloten om de markt voor lichtkoepels te betreden. Op dat moment werd de lichtkoepelmarkt al enige jaren verweten dat zij geen lichtkoepels konden leveren die aantoonbaar voldeden aan het Bouwbesluit. De VELUX Groep is die uitdaging aangegaan.

Marcel Vreeken, Manager Technische Voorlichting bij VELUX Nederland: “We hebben een kwaliteitsproduct ontworpen waarmee we in 2008 de markt betraden. Het doel dat we onszelf vooraf hadden gesteld, was een

Overhandiging van het KOMO attest aan Jeroen Janssen (rechts) en Marcel Vreeken (links) van VELUX door Harm van Dartel (midden) van SKG.

Lichtkoepel VELUX INTEGRA type CVP –73

lichtkoepel ontwikkelen die van dezelfde hoge kwaliteit en net zo energie-efficiënt moest zijn als onze dakramen. En dat is gelukt.”

Beoordelingsrichtlijn voor lichtkoepels “Omdat afnemers behoefte hebben aan zekerheid over de kwaliteit van geleverde producten vonden we het vreemd dat er voor lichtkoepels nog geen KOMO kwaliteitsverklaring bestond. Daarom hebben we in 2009 het initiatief genomen om hiervoor een Beoordelingsrichtlijn te ontwikkelen. Tijdens dit proces is de branchevereniging NRK Daklicht betrokken geraakt bij het schrijven van de BRL en eind vorig jaar was de BRL 0105 voor lichtkoepels, daklichten en lichtstraten eindelijk een feit en kon een start worden gemaakt met het werkelijke doel, het behalen van het eerste KOMO attest voor lichtkoepels op de Nederlandse markt. Alles bij elkaar was het een langdurig proces en is het duidelijk geworden dat het behalen van een dergelijke kwaliteitsverklaring niet over één nacht ijs gaat. Niets wordt als vanzelfsprekend aangenomen. Alle testen en rapporten dienen van onafhankelijke en gecertificeerde instanties afkomstig te zijn, anders wordt het simpelweg niet geaccepteerd en zal een KOMO attest ook niet worden verleend op het product. Wij zijn blij dat zowel de vaste als elektrisch ventilerende VELUX lichtkoepels met de polycarbonaat schaal door dit zware traject heen zijn gekomen en vanaf nu (nog) als enigste het KOMO predicaat mogen dragen,” aldus Vreeken. ❚

33

Dierbare duurzaamheid Duurzaamheid is een begrip dat in de bouw veel benaderingen kent en vaak gemeten wordt door applicaties als BREEAM, GPR, LEED of GREENCALC. Intelligente installatie-concepten en blitse (gevel)materialen zorgen voor hoge scores op de te behalen certificaten. In de woningbouw gaat, het op deze manier meetbaar maken van duurzaamheid, vaak voorbij aan wat het voor de bewoner en zijn leefomgeving betekent. Bij Heren 5 spreken we daarom graag over dierbare duurzaamheid.

Want iets waarvan je houdt, daar ben je zuinig op!

column

Green Inspirations

CV Bas Liesker en Jeroen Atteveld Bas Liesker (1962) heeft Bouwkunde gestudeerd aan de HTS in Amsterdam (1980-'84), gevolgd door bouwkunde aan de TU Delft (1985-'91). Hij is partner bij Heren 5 architecten bv bna.

Jeroen Atteveld is in 2009 afgestudeerd aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam en heeft in 2010 de Archiprix gewonnen. Sinds 2006 is hij werkzaam bij Heren 5 architecten.

Bij dierbare duurzaamheid ligt de focus niet alleen op comfort en het reduceren van energielasten, maar ook op de vraag hoe bewoners zich met hun duurzame woning kunnen vereenzelvigen.

Zo hebben wij in de renovatie van een bloemkoolwijk in Zwolle een nieuw geïsoleerd dak en gevel over de bestaande woningen gedrapeerd. Daardoor is het energielabel opgekrikt van F naar B en betalen bewoners tot €800,- minder per jaar. Maar belangrijker is dat zij enthousiast reageerden: “Door het nieuwe uiterlijk lijkt mijn huurhuis wel een koopwoning.”

In De Verborgen Tuin, een woningbouwproject in Park Zestienhoven, zijn de gevels van de woningen die grenzen aan de collectieve tuin, uitgebreid met een veranda. Technisch gezien een duurzame oplossing, want het dak van de veranda voorkomt directe zoninstraling waardoor de warmtelast tijdens zomerse dagen beperkt blijft. Maar voor de bewoners is dit de meest dierbare plek van hun huis. Zittend op de veranda

houden ze de kinderen die in de tuin spelen in de gaten.

En op een zomerse dag staat de eettafel op de veranda en zitten hele gezinnen tot laat buiten te eten. ❚

Het dossier over groen en duurzaam bouwen is te volgen op www.vmrg.nl onder themadossiers/Green Inspirations.

34

Investeren in ontwikkeling in crisistijd Alles draait om kennis en kunde! Deze twee samen vormen kracht!

Kracht resulteert weer in vooruitgang! Zonder vooruitgang is er alleen nog maar stilstand en voor veel bedrijven betekent dit onafwendbaar “the end”!

In de huidige economische tijd kunnen bedrijven zich geen stilstand veroorloven! Juist nu is het de tijd om te investeren in het verrijken van kennis, zodat de organisatie straks volledig bij is op het gebied van de ontwikkelde technologie, vooruitloopt op de concurrentie en de organisatie functioneert als een perfect geoliede machine, die kracht heeft en uitstraalt!

Uit het Berenschotonderzoek Ken- en Stuurgetallen voor personeelsmanagement is gebleken dat er een positieve relatie is tussen organisaties die meer besteden aan opleiden en een laag ziekteverzuim en personeelsverloop hebben, ongeacht de sector.In de afgelopen crisisjaren hadden organisaties in eerste instantie wel wat anders aan hun hoofd dan investeren in opleiding en ontwikkeling. Er is vanaf 2008 een teruggang in de opleidingsbudgetten per medewerker te zien. Ook de benut-

ting van de opleidingsbudgetten is afgenomen (van 96% in 2008 naar 81% in 2012). Nu de crisis blijft voortduren dringt het besef door dat blijvend bezuinigen op ontwikkeling geen duurzame oplossing is. Sterker nog, het investeren in de ontwikkeling van personeel is juist één van de voorwaarden van herstel. En dit inzicht is niet nieuw. Onderzoek naar bedrijven in de jaren ’80 en ‘90 (zie o.m. Cascio, 2002) toonde aan dat organisaties die bleven investeren in de ontwikkeling van hun personeel er sterker uitkwamen, dan organisaties die dit niet deden.

Dus waarom nu investeren? Omdat: • innovaties ook niet stil staan en goed opgeleid personeel vereisen, waardoor creativiteit en innovatiekracht er voor zorgen dat organisaties zich blijven onderscheiden in deze concurrerende markt; • medewerkers breder inzetbaar zijn en gemakkelijker kunnen inspringen voor collega’s door het opdoen van nieuwe kennis. Hierdoor kan de organisatie gemakkelijk anticiperen op veranderingen in deze grillige markt; • het aanbieden van opleiding een krachtige vorm is om personeel te binden. De persoonlijke ontwikkeling van medewerkers wordt als een enorme pré gezien in de huidige kenniseconomie.

komt ook nog dat gemak in deze tijden een grote factor is bij het beslissen over besteding van het opleidingsbudget. Bedrijven gaan het liefst maar naar één winkel om datgene te halen wat ze nodig hebben. Het Kenniscentrum Gevelbouw heeft om die redenen haar winkel uitgebreid en het aanbod aan verscheidenheid van cursussen en trainingen vergroot.

Door samenwerking met andere opleidingsinstituten en met zelfstandige trainers en coaches zijn er naast vaktechnische gevelopleidingen nu ook veel trainingen en cursussen te vinden over automatisering, commercieel gerichte opleidingen, beurstraining en persoonlijke ontwikkeling. Dé winkel om naartoe te gaan voor het grootste gemak is www.kenniscentrumgevelbouw.nl. ❚

Vaak is niet alle gewenste en benodigde opleiding vaktechnisch gericht. Daarbij

35

Foto’s: Hunter Douglas

Thermisch comfort, energie-efficiëntie en tegengaan lichthinder

BREEAM-credits binnen handbereik met goede zonwering en lichtregulering Wie een gebouw een goede BREEAM-score wil bezorgen, kan zonder ingewikkelde ingrepen 5 credits verdienen met de juiste zonwering en lichtregulering. Hunter Douglas bracht tijdens de Dutch Green Building Week de relevante criteria ‘tegengaan lichthinder’, ‘thermisch comfort’ en ‘energie-efficiëntie’ in kaart.

BREEAM stelt een (internationale) standaard voor een duurzaam gebouw en toont het prestatieniveau met behulp van credits in criteria in negen wegingscategorieën. De totaalscore komt tot uiting in één

36

tot vijf sterren: Pass, Good, Very Good, Excellent of Outstanding. De categorieën ‘Gezondheid’ en ‘Energie’ wegen zwaar, en niet voor niets.

Een prettige woon- en werkomgeving heeft een bewezen positief ef-

fect op welbevinden, productiviteit en verzuim. De energievraag in een gebouw – met een substantieel aandeel voor koeling – bepaalt in belangrijke mate de CO 2-uitstoot die het veroorzaakt.

Criterium Health 3, ‘Tegengaan lichthinder’ Het tegengaan van lichthinder voor gebouwgebruikers levert 1 credit op. Dat vraagt in de eerste plaats traploos te bedienen lichtwering op alle glazen delen in verblijfsruimten die aan een buitengevel of atrium liggen. Beter nog is automatische zonwering die is gekoppeld aan het gebouwbeheersysteem of die reageert op zonnestraling en windkracht. Een tweede voorwaarde is dat de zonwering voldoet aan klasse 3 of 4 ten aanzien van ‘glare control’ volgens EN 14501:2005.

Deze Europese norm relateert verblinding (glare) aan de directe en diffuse transmissie van licht van buiten naar binnen. Bij te lichte zonwering overstraalt het diffuse licht van het weefsel alles wat buiten gebeurt; zonwering in klasse 4 voorkomt juist alle lichttransmissie en blokkeert het zicht naar buiten.

Een goede oplossing is een doek met een openness factor (OF) kleiner dan 5% en een garen dat minder dan 2% licht doorlaat. Architecten zoeken vaak een doek dat licht van kleur is, voldoet aan glare-klasse 3 en zonlicht goed weerkaatst ter voorkoming van opwarming.

Criterium Health 10, ‘Thermisch comfort’ Het behalen van 1 of 2 credits voor thermisch comfort vraagt een ‘dynamische thermische simulatie’ van het gebouwontwerp. Zo’n simulatie en de berekening van de bijbehorende credits is voer voor ingenieursbureaus. Goede buiten-

zonwering kan het verschil maken doordat het tot 95% van de zonnewarmte tegenhoudt, waardoor de binnentemperatuur met name in voorjaar en zomer veel lager blijft dan zonder zonwering.

Criterium ENE 1, ‘Energie-efficiëntie’

Hunter Douglas is lid van Romazo Projecten. Alle Romazo Projecten bedrijven zijn aangesloten bij de VMRG en voldoen aan de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen, zie het onderdeel Zonwering op w ­ ww. vmrgkwaliteitseisen.nl ❚

Het ENE 1-criterium relateert de energieprestatie van een gebouw aan de in het Bouwbesluit vastgelegde EPC, de energieprestatiecoëfficiënt – 0,6 voor woningen, functie-afhankelijk voor utilitaire gebouwen. Hoe beter de prestatie, des te meer credits. Een standaard tussenwoning haalt bijvoorbeeld bij oriëntatie noord-zuid zonder zonwering een EPC van 0,55, met handbediende zonwering 0,51 en met automatische zonwering 0,50, respectievelijk 6,7 en 8,3% beter en daarmee goed voor 3 respectievelijk 4 credits. Bij oriëntatie oost-west is de EPC zonder zonwering 0,61, met handbediende zonwering 0,58 en met automatische zonwering 0,56 – een verbetering met respectievelijk 5,0% (2 credits) en 8,3% (4 credits).

Een utilitair gebouw zoals een zorginstelling haalt bijvoorbeeld zonder zonwering een EPC van 0,98 en met automatische zonwering 0,94 – 4% beter, 2 credits.

Kortom, goede zonwering en lichtregulering kunnen het verschil maken tussen een goede, zeer goede of uitzonderlijke BREEAM-score – en kan tegelijk zorgen voor extra comfort en een fors lager energieverbruik.

37

Rotterdam Dream House

In het winkelgebied bij de Lijnbaan in Rotterdam is het ‘Dream House’ gerenoveerd, een ontwerp van Van den Broek en Bakema uit 1955. Het pand heeft de status van rijksmonument als onderdeel van het Lijnbaan ensemble. In het nieuwe ontwerp is rekening gehouden met volume, horizontaliteit, materiaal en textuur die refereren naar het Lijnbaanensemble uit de jaren vijftig, maar met de transparantie die vereist is voor hedendaagse winkelfunctie. InterDam Projects was verantwoordelijk voor de nieuwe gevel van het pand. Een deel van het pand bestaat uit een gevel met vinnen van 50 cm diep van

Opdrachtgever: Architect: Gevelbouwer: Systeemleverancier: Anodiseur:

Manhave Vastgoed, Rotterdam Claus en Kaan Architecten InterDam Projects, Ridderkerk Reynaers, Helmond Alumet, Etten-Leur

geanodiseerd aluminium. Op het andere deel van het pand is een geprefabriceerde stalen gevel aangebracht,

een soort scheepshuid. Deze bestaat uit staalplaten die ijzerglimmergrijs gecoat zijn.

Hardenberg Rabobank

Het nieuwe kantoorgebouw van Rabobank Vaart en Vechtstreek beslaat 4500 m² bruto vloeroppervlakte en staat aan de entree van Hardenberg. Het nieuwe regiokantoor is in mei 2013 opgeleverd en 140 medewerkers hebben hun intrek genomen. Met de opbouw van de gevel, zonnepanelen op het dak en warmtekoudeopslag heeft het gebouw energielabel GreenCalc+ klasse A. Rollecate heeft voor dit mooie pand de composietpanelen, aluminium vliesgevels en de aluminium kozijnen geleverd.

Opdrachtgever:

Architect: Gevelbouwer:

38

Coöperatieve Rabobank Vaart en Vechtstreek Hamhuis Architecten, Hardenberg Rollecate Groep, Staphorst

Venlo Nedinsco

Opdrachtgever: Architect: Gevelbouwer: Systeemleveranciers:

Woningcorporatie Woonwenz diederendirrix, Eindhoven MHB, Herveld MHB, Herveld en Reynaers, Helmond

De transformatie van de Nedinscofabriek is onderdeel van Plan Maaswaard. Dit plan is – naast de Maasboulevard en Q4 – het derde grote stedenbouwkundige project in en rond de Venlose binnenstad. MHB produceerde, leverde en monteerde in de toren nieuwe 200 m2 SL30-ISO® gevelpuien. Ook fabriceerde en plaatste MHB in het gehele gebouw 220 m2 60 min. brandwerende SL30 binnenpuien.

De voormalige periscopenfabriek van Nedinsco in Venlo is tot het monumentale casco gestript en naar ontwerp van diederendirrix getransformeerd tot een woonwerkgebouw. Het biedt nu plaats aan 27 appartementen, de radio- en televisiestudio’s van Omroep Venlo en L1 en een gedeelte van het nieuwe stadskantoor. Voor deze nieuwe bestemmingen is het rijksmonument gerestaureerd en getransformeerd.

Het oorspronkelijke fabriekscomplex voor de Nederlandse Instrumenten Compagnie werd rond 1920 ontworpen door de Duitse architect Hans Schlag voor de productie van periscopen van Carl Zeiss Jena.

‘s-Hertogenbosch Sporen

Opdrachtgever: ProRail Architect: Architectenbureau Marius van de

Wildenberg, ‘s-Hertogenbosch Oppervlaktebehandeling: Alumet, Etten-Leur Buigen brugdelen: Van Campen Industries, Lelystad

Het project Sporen in ’s-Hertogenbosch lost knelpunten voor het treinverkeer op. Onderdeel van dit project is de brug over de Dieze, vlakbij het station. Alumet kreeg van de architect de vraag om gouden gevelbekleding op de brug aan te brengen, maar de brug moest wel mat worden. Alumet heeft nu de opdracht om in totaal 20.000 m2 materiaal voor te borstelen, goudkleurig te anodiseren en te lakken. Hiervoor gebruikt het bedrijf AluGuard, een onzichtbare lak waar geen vuil aan blijft hangen met anti-graffity-eigenschappen.

39

Live sinds 1 oktober: vmrgkwaliteitseisen.nl Het boek VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® is getransformeerd naar een website. Vanaf 1 oktober 2013 is de inhoud van de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® 2014 te raadplegen op de website www.vmrgkwaliteitseisen.nl. Eenmalige registratie op de website geeft gratis toegang tot alle informatie die aangepast is aan de meest recente wetgeving en normering. Per 1 januari 2014 gaan de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® 2014 officieel in. Nieuw in de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® is het onderdeel Zonwering. Alle Romazo Projecten bedrijven zijn aangesloten bij de VMRG en leveren gegarandeerd zonwering conform deze eisen. Het onderdeel Zonwering is toegevoegd aan Aluminium en Staal. Deze VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® vormen de basis voor het VMRG-Keurmerk®.

VMRG-Keurmerk De leden van de VMRG zijn te vinden op de website www.vmrg.nl. Alleen deze bedrijven mogen het VMRGKeurmerk® te voeren. Dit merk geeft aan dat u met deskundigheid te maken heeft op het gebied van de industriële gevelbouw. Men levert kwaliteit en voldoet aan alle wettelijk geldende normen en voorschriften, die beschreven staan in de VMRGKwaliteitseisen en Adviezen® (CEmarkering is geïntegreerd). Ieder VMRG-lid wordt jaarlijks gecontroleerd. Hierdoor zijn we er zeker van dat de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen® worden nageleefd en de kwaliteit gewaarborgd blijft.

Normen en voorschriften

Alle bedrijven die lid zijn van de VMRG, de VMRG-gevelbouwers, werken conform de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen® en zijn in het bezit van het VMRG-Keurmerk®.

Zij krijgen dit Keurmerk niet zomaar. De VMRG-gevelbouwers worden gekeurd om vast te stellen of ze voldoen aan de hoge VMRG-normen. De keuringen worden verricht door een onafhankelijke instelling die onder toezicht staat van de Raad voor de Accreditatie.

Kwaliteitsbevordering De aan de keuringen verbonden normen zijn terug te vinden in de

40

VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen®. Natuurlijk voldoen de metalen kozijnen, ramen, deuren, serres en vliesgevels aan de eisen gesteld in het Bouwbesluit. Bij het Bouwbesluit gaat het om minimumeisen.

De VMRG-gevelbouwers leggen zich een aantal aanvullende en belangrijke extra eisen op. Hiermee zorgt de VMRG voor optimale kwaliteitsbevordering in de markt van de gevelbouw. De actualiteit van de normen wordt verzekerd doordat de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen® worden aangepast aan de ontwikkelingen in de techniek en aan eventuele wijzigingen in de regelgeving.

Belangrijke normen en voorschriften zijn er op het gebied van constructie, brandveiligheid, inbraakwerendheid, warmtehuishouding, oppervlaktebehandeling en duurzaamheid. Voorschriften die bij ieder bouwproject van toepassing zijn. De belangrijkste wijzigingen in deze nieuwe versie van de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen® zijn te vinden onder brandveiligheid vanwege de veranderde wetgeving, de informatie over CE-markering is aangepast aan de CPR, de nieuwe Europese Richtlijn die per 1 juli 2013 is ingegaan, en er is een deel Zonwering toegevoegd aan de bestaande delen ‘Aluminium’ en ‘Staal’. Romazo Projecten, de brancheorganisatie voor projectzonwering, is de initiatiefnemer voor de Kwaliteitseisen voor Zonwering.

Alle bedrijven die lid zijn van Romazo Projecten zijn als partner aange-

sloten bij de VMRG. Deze bedrijven voldoen allemaal aan deze Zonweringseisen. Een VMRG gevelbouwer die samenwerkt met een Romazo Projecten Zonweringsbedrijf is er dus zeker van dat deze levert conform de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen®.

velbouwers waaraan ze zich te houden hebben en kan men de terechte

vragen naar kwaliteit en zekerheid vanuit de markt beantwoorden. ❚

Transparant De VMRG gebruikt de informatiepiramide (zie illustratie) waarin de relevante keurmerken en kwalificaties voor de sector zijn gerangschikt. Bij ieder VMRG-lid staat op de VMRG website aangegeven welke certificaten de onderneming bezit.

De klant of opdrachtgever kan hiermee op een transparante wijze zijn beslissing tot opdrachtverlening formuleren. Door het VMRG-Keurmerk® is bekendheid van de VMRG in de markt ontstaan; zowel de professionele markt als de particuliere markt en hun belangenorganisaties weten de VMRG als voorlichtingscentrum te vinden.

Communicatiemiddel Gebaseerd op de VMRG-Kwaliteitseisen en -Adviezen® functioneert het VMRG-Keurmerk® als een essentieel coördinatie- en communicatiemiddeltussen vraag en aanbod. Ontwerpers, architecten en hun opdrachtgevers kunnen er met ontwerpen rekening mee houden. Zo wordt er optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheden van de gevelbouw. In het bestek worden de VMRG-Kwaliteitseisen en -Adviezen® en het VMRG-Keurmerk® één op één aan de gevelbouwers voorgeschreven.

Aan de andere kant weten de ge-

41

Foto's: Petra Appelhof

Gemeentehuis Brummen: respectvolle omarming Het monumentale gemeentehuis in Brummen is uitgebreid met een moderne tweelaagse U-vormige nieuwbouw. Volgens architectenbureau RAU kan de nieuwbouw niet bestaan zonder het monument en omgekeerd. Oud en nieuw ontmoeten elkaar in een wederzijds respectvolle omarming. En dat geheel volgens de bijzondere Turntoo-systematiek, eveneens ontsproten uit het brein van Thomas RAU. RAU heeft ervoor gekozen om de monumentale villa uit 1890 in oude luister te herstellen en daar een U-vormige tweelaagse uitbreiding omheen te plaatsen. De nieuwbouw heeft de voormalige uitbreiding uit de jaren tachtig vervangen. Het in maart 2013 opgeleverde project verenigt een aantal actuele thema’s, zoals herbestemmen, renovatie, nieuwbouw, duurzaamheid en een design & build-samenwerking, zegt Kees van Dijk van RAU. “De gemeente Brummen zocht een semi-permanente huisvesting met een levensduur van zo’n

42

twintig jaar. Relatief kort, maar een bewuste keuze vanwege het feit dat de gemeente in de toekomst zou kunnen gaan samengaan met buurgemeenten. Onze Turntoo-systematiek bood de oplossing.”

Grondstoffendepot Turntoo streeft niet alleen naar hergebruik en waardebehoud van materialen, maar ook naar een cross-sectorale ketensamenwerking. Van Dijk: “We gaan vanuit een ander bewustzijn met de gebruikte grondstoffen om. Door ervoor te zorgen

dat de gebruikte grondstoffen bewaard blijven, de materialen aan het einde van de gebruiksduur weer opnieuw gebruikt kunnen worden, kon er kwalitatief hoogwaardig, doch tijdelijk gebouwd worden.

In samenwerking met verschillende leveranciers hebben we ervoor gezorgd dat het gemeentehuis Brummen nu als grondstoffendepot kan worden gezien.

Tijdens het ontwerpproces hebben de leveranciers meegedacht hoe na twintig jaar verschillende onderdelen van het gebouw weer gedemonteerd kunnen worden,

waarna de materialen weer terug worden genomen door de leveranciers en elders ingezet kunnen worden. Uiteindelijk is ruim 90 procent van het ontwerp demontabel opgeleverd.”

Een groot voordeel van de keuze voor dit concept is volgens Van Dijk dat er een compact gebouw is ontstaan, waarin zowel de oud- als nieuwbouw wederzijds van elkaar profiteren. “Er is een eenduidig en herkenbaar gezicht van de gemeente naar buiten toe. Ook biedt deze compacte oplossing logistieke, exploitatie technische en energetische voordelen voor de gemeente.”

Geen bestek Als preferred supplier van hoofdaannemer BAM Utiliteitsbouw is gevelbouwer Oskomera aangeschoven voor het realiseren van de gevel. “Het project is gerealiseerd

op basis van een Design & Build-samenwerking,” vertelt Bas Broeke van Oskomera. “Er lag dus geen bestek aan ten grondslag en dat bespaart een hele stapel papierwerk. We zijn gaan ontwerpen op basis van een technische omschrijving en hebben in het ontwerptraject samen opgetrokken met zowel RAU als BAM Utiliteitsbouw. Ik ben er dan ook van overtuigd dat door op deze manier te werken met veel onderling overleg een beter ontwerp en uiteindelijk een beter gebouw ontstaat.”

De basis van de U-vormige uitbreiding bestaat uit een houten skelet en een Reynaers CW 50 OW-gevelsysteem.

Vanwege het onderhoudsvriendelijke karakter is aan de buitenzijde gekozen voor een aluminium profiel. De binnenzijde van de gevel daarentegen is opgebouwd uit verdiepingshoge frames bestaande uit gevingerlast vurenhout, uiteraard FSC-gecertificeerd, en gedeeltelijk brandwerend

uitgevoerd in verband met brandoverslag naar het bestaande gebouw.” Er is gekozen voor een zonwerende Trisolidebeglazing van Scheuten Glas. “We hebben getoetst op windlast en doorval,” zegt Joep Kwantes van Scheuten Glas. “Daarbij is gezocht naar de meest gunstige samenstelling. Daarnaast hebben we nog 140 m2 aan Isolide Superplus 1.1 geleverd, voorzien van Low-E-coating.” In de gevel zijn tevens stroken geplaatst in een natuurlijk gekleurde Cembrit planatural natural, voorzien van uitzetramen.

Tourniket Het compleet demontabele gebouw gebruikt volgens zijn makers 93 procent minder energie dan het oude gemeentehuis. Bas Broeke: “Er zijn bewuste keuzes gemaakt om het stroomverbruik zo laag mogelijk te houden. Denk aan handbediende screens, ›

43

verlichting die pas gaat branden als er zich gebruikers in de ruimte bevinden en een energieopwekkend Tourniket.”

In opdracht van Oskomera Gevelbouw heeft Boon Edam een specifiek Tourniket geleverd, geïnstalleerd en in gebruik gesteld. Paul Valster van Boon Edam: “In het Design & Build-ontwerp was door RAU al een energieopwekkende NRG+2 Tourniket opgenomen met een diameter van 3.000 millimeter. Op dat moment lag er ook de eis om mindervaliden via de Tourniket toegang te kunnen verlenen. Aangezien dat pas mogelijk is bij een volautomatische drievleugelige Tourniket met een diameter van 3.400 millimeter is besloten om een kleinere Tourniket te toepassen. De keuze is gevallen op de drievleugelige, handbediende NRG+2 Tourniket met een diameter van 2.600 millimeter in combinatie met aparte loopdeuren voor mindervaliden, transport- en vluchtwegmogelijkheden. Gezien het duurzame karakter van deze nieuwbouw een hele logische keuze. Bijzonder aan het Tourniket is dat het door menskracht ‘aangedreven’ deurenstel tijdens de passages energie opwekt die de LED-verlichting in de Tourniket laat branden. Het groene karakter van gemeentehuis Brummen wordt hiermee bij de entree van het gebouw al duidelijk.”

Het compleet demontabele gebouw gebruikt zoals gezegd 93 procent minder energie dan het oude gemeentehuis, maar heeft formeel geen duurzaamheidslabel. Dat is volgens Thomas Rau een ‘relict van de lineaire economie waarbij

grondstoffen eenmalig verbruikt worden en voorraden langzaam opraken’.

Volgens de Turntoo-systematiek blijven toeleveranciers eigenaar van hun producten en kopen ze aan het eind van de levensduur de grondstoffen terug. Philips verkoopt geen armaturen maar licht en vervangt de armaturen zodra er efficiëntere alternatieven zijn. BAM Utiliteitsbouw

koopt na twintig jaar de houten spanten van de draagconstructie terug om die te hergebruiken in een nieuw project. Het nieuwe gemeentehuis voor Brummen van architect sleepte daarmee de Award Duurzame Architectuur 2013 in de wacht.

De prijs werd uitgereikt tijdens het congres Green Buildings Holland in de Amsterdamse Rai. ❚

Bouwinfo Architect Aannemer Gevelbouwer Adviseurs

RAU Architecten, Amsterdam BAM Utiliteitsbouw Oskomera Gevelbouw, Deurne Architectenteam van Saint-Gobain Glassolutions in samenwerking met Saint-Gobain Glassolutions Gevelbouw Systeemleverancier Reynaers Aluminium, Duffel Leverancier glas Scheuten Glas, Venlo Toegangstechnieken Boon Edam Nederland, Edam Brutovloeroppervlakte 3.300 m2 Oplevering voorjaar 2013

44

De Ellips / Sint Michielsgestel

De Ellips:

maximale transparantie Sint Michielsgestel is een uniek gebouw rijker. Kindcentrum De Ellips valt op door zijn specifieke vorm en maximale transparantie naar buiten.

De buurtbewoners zijn maar wat blij met de komst van het bijzondere kindcentrum, want tot voor enkele jaren geleden was het de bedoeling om op diezelfde plek een heel ander gebouw te realiseren.

Kindcentrum De Ellips is mede geboren uit bezwaren van de buurtbewoners op het oorspronkelijke plan, zegt Stijn de Wolf van hoofdaannemer SMT Bouw en Vastgoed. “Aanvankelijk was het idee om een hoogbouw te realiseren met een school op de begane grond en daarboven appartementen. Dat stuitte op nogal wat weerstand van de omgeving.

Onder druk van de omgeving en het feit dat er vanuit de markt geen interesse bestond voor het plan is vervolgens het roer helemaal omgegooid. Uiteindelijk is gekozen voor een laagbouw, een ellipsvormig gebouw naar een ontwerp van RAU Architecten.”

Avontuurlijk De Ellips bestaat uit een 15-tal groepsruimtes waarin plaats is voor totaal zo’n 400 kinderen. Het ontwerp heeft een duidelijke oriëntatie naar buiten, een filosofie van de schooldirectie volgens De Wolf. “Het gebouw is bovendien grotendeels ontwikkeld volgens de

cradle-to-cradle gedachte en dat zie je ook terug in de avontuurlijke buiteninrichting, waarbij een soort wadi is gecreëerd. Een oude boom, die oorspronkelijk op het terrein stond, is ‘ontveld’ en als speelobject opnieuw op het terrein teruggebracht. En van de oude tegels is een arena gemaakt. ›

45

De Ellips / Sint Michielsgestel

Het plein kan ook buiten schooltijd door de buurtbewoners gebruikt worden. De omgeving is dolenthousiast.”

De lokalen bevinden zich aan de buitenzijde en binnen de ellips bevinden zich twee grote patiotuinen met een multifunctioneel karakter voor educatie en een afgeschermde speelomgeving.

In het gebouw bevindt zich tevens een sporthal die ook voor derden toegankelijk is in de avonduren en het weekend. De uitdaging van het project zat hem volgens De Wolf vooral in de vorm.

“Werkelijk niets is recht. Zelfs het dak is geschoteld. We hebben het plan dan ook volledig in een 3D-model ontworpen. De werkvoorbereiding had er z’n handen vol aan,” lacht De Wolf.

Optimalisatie De ruggengraat van De Ellips bestaat feitelijk uit twee delen: een traditioneel casco van kalkzandsteen met breed-

46

De Ellips / Sint Michielsgestel

plaatvloeren en een staalconstructie met gelamineerde liggers en een innovatieve dakbedekking. De zogeheten Betapor dakisolatie van gerecycled tempex is bekleed met een witte dakbedekking op basis van plantaardige olie in plaats van aardolie. Volgens De Wolf is het materiaal volledig recyclebaar aangezien geen gebruik wordt gemaakt van eindige grondstoffen. “De gevel van De Ellips bestaat grotendeels uit aluminium puien van Facédo om de beoogde maximale transparantie te bewerkstelligen. Voor wat betreft materiaalgebruik en detaillering is getracht een zo laag mogelijke ‘total cost of ownership’ te bereiken. Door de opdrachtgever is voortdurend een afweging gemaakt tussen de investeringskosten en onderhoudskosten. Dat vertaalt zich in duurzame, onderhoudsvriendelijke materialen, maar ook in een optimalisatie van het ontwerp met zo min mogelijk loze ruimten en loze hoekjes. Vanwege

de verschillende functies van het gebouw is er aan weerszijden een entree gemaakt, die ook als zodanig opvalt dankzij een grote luifel.”

Net voor Kerst 2012 is SMT Bouw en Vastgoed gestart met de bouw van De Ellips. Het pand is rond de bouwvakvakantie van 2013 opgeleverd. ❚

47

De Ellips / Sint Michielsgestel

Een kwestie van interpreteren en detailleren De ellipsvormige gevel van De Ellips in Sint Michielsgestel lijkt op het eerste gezicht een complex geheel. Volgens Maikel van Wijk van Facédo, die in opdracht van SMT de gevel heeft geëngineerd en gemonteerd is door het slim combineren van bestaande profielen en systemen een eenvoudige oplossing bedacht. “Een kwestie van de gevellijn op een juiste wijze interpreteren en detailleren.” van de kozijnen is een traditioneel kozijnprofiel toegepast, voorzien van een verborgen waterhuishouding. De verbinding, het knikpunt tussen twee kozijnen, is opgelost door aan weerszijden een Alcoa-dilatatieprofiel toe te passen met ertussen een koppelrubber. Door deze uniforme toepassing voor de hele schil kan de variabele knik gerealiseerd worden. Eventuele toleranties kunnen we bij iedere taartpunt eenvoudig opvangen ter plaatse van de kalkzandsteenwand. Op die manier hebben we een ogenschijnlijk complexe detaillering omgebouwd tot een relatief eenvoudig project.”

De Ellips is een vrij klein pand met een hoogst bijzondere vormgeving, stelt Van Wijk. “We kregen van SMT de vrije hand qua profielkeuze om de gevel te realiseren. Zo op het eerste gezicht zouden de kozijnen telkens onder een andere hoek ten opzichte van elkaar gezet moeten worden om de ellipsvormige gevellijn te verwezenlijken, waarbij zetwerk telkens het ‘gat’ tussen de kozijnen moet opvangen. Een kostbare aangelegenheid, zo bleek uit een snelle kostenraming.

We zijn vervolgens verder gaan kijken en uiteindelijk bij Alcoa terecht gekomen.

Alcoa heeft namelijk een dilatatieprofiel

48

Taartpunten

Ook voor de twee entrees tot het gebouw heeft Facédo een specifieke oplossing bedacht. “We hebben de entrees als het ware losgeknipt van de buitenschil,” vervolgt Van Wijk. “Er is een compromis gesloten tussen de wens van de architect van twee dubbele deuren, de eisen van de brandweer met betrekking tot calamiteiten en de portemonnee van de opdrachtgever. Doordat Facedo niet systeemgebonden denkt, waren er dan ook verschillende varianten voorgesteld.

Uiteindelijk heeft iedereen wat water bij de wijn gedaan en is er een passende oplossing in Alcoa gerealiseerd.”

Met dit dilatatieprofiel als basis is Facédo tot een oplossing gekomen om de ellipsvormige gevellijn relatief eenvoudig te kunnen invullen. Van Wijk: “Het gebouw is vanaf het middelpunt opgedeeld in taartpunten met telkens de ruimte tussen twee kalkzandsteenwanden als stramienmaat. In die tussenruimte zijn vijf tot zes kozijnelementen gekoppeld met elkaar. Aan de onder- en bovenzijde

Facédo heeft behalve de engineering ook de productie in eigen huis gedaan. “De kozijnelementen zijn onder supervisie van ons eigen uitvoerders door vaste montagepartners gemonteerd,” verduidelijkt Van Wijk. “We kijken terug op een mooi project, waarbij rekening gehouden is met de wensen van de architect, opdrachtgever, brandweer en het budget.” ❚

in het assortiment, dat normaliter toegepast wordt bij rechte gevels van langere lengtes.”

De Ellips / Sint Michielsgestel

Driedimensionaal denken Voorbereiding is alles, het uitwerken van de ellipsvormige structuur van De Ellips in Sint Michielsgestel en de cirkelvormige patiotuinen met schuin afgevlakte wanden vereisten volgens Pieter van Vught van Bouwbedrijf pvvT, verantwoordelijk voor de houtskeletbouw achterconstructie, een driedimensionale denk- en werkwijze.

In overleg met hoofdaannemer SMT en vanwege de materiaalefficiëntie is gekozen om de omtrek van de houtskeletbouw achterconstructie op te delen naar de stramienmaat in tachtig moten, zegt Pieter van Vught. “Voor de HSBachterconstructie van de ellipsvorm, in feite een uitwendige cirkel, hebben we gebruik gemaakt van een multiplexbeplating met folie om de stijfheid en stabiliteit te garanderen. De wanden van de patiotuinen zijn in feite een inwendige cirkel en hierbij is een ‘omgekeerde’ constructie toegepast. We hebben zo kunnen detailleren dat de HSB-wand diende als stelkozijn ten behoeve van de aluminium puien.”

als buitenzijde. Voor de wanden van beide patiotuinen geldt feitelijk hetzelfde, al is de buitenwand bekleed met Stellac Wood-planken.

De wanden van de patiotuinen zijn in feite een inwendige cirkel en hierbij is een ‘omgekeerde’ constructie toegepast

Bouwbedrijf pvvT heeft de levering van de houtskeletbouw achterconstructie in twee delen opgesplitst. “Na de fabricage is de HSB-gevel tijdelijk overgeslagen en just-in-time in afgeleverd op de bouwlocatie. In totaal ging het om zo’n 600 m 2 aan HSB-elementen. Een mooi referentiepunt voor ons als bedrijf.

Als bedrijf zijnde proberen we dagelijks onze processen te innoveren, en realiseren we geveloplossingen in prefab voorzien van hout, aluminium of kunststof. Complexe vormen kunnen ‘eenvoudig’ in prefab worden uitgevoerd, dat hebben we bij De Ellips bewezen.

En dat alles door driedimensionaal te denken.” ❚

Afgevlakte wanden Volgens Van Vught zat de uitdaging hem vooral in de wanden van de patiotuinen, vanwege de afgevlakte wanden en de hoogtematen die verlopen. “De wanden zijn feitelijk te vergelijken met een schoorsteen van een groot schip,” zo verduidelijkt Van Vught. “We hebben de geveltekening met een driedimensionaal tekenprogramma volledig uitgewerkt en op onze eigen productielocatie gezaagd, verwerkt en geprefabriceerd. De beloning voor ons was dat het uiteindelijk ook allemaal paste op locatie,” lacht Van Vught. “We zijn in staat om onze opdrachtgevers volledig te ontzorgen vanaf engineering tot aan realisatie en beschikken over eigen materieel, montagemiddelen en capaciteit. Echter door marktomstandigheden heeft SMT voor dit project de montage voor eigen rekening genomen.”

De HSB-elementen zijn voorzien van houten rachels en een gevelafwerking.

De wanden van de buitenring van De Ellips zijn boven de gevelpuien afgewerkt met een stuclaag, zowel aan de binnen

49

Havengebouw Marina / Amsterdam

Galerij van sierlijke bogen completeert façade Het recent opgeleverde Hiswa Nautical Centre / Havengebouw Marina Amsterdam heeft een opvallende vorm en een staal-hout constructie. Achttien constructieve houten bogen vormen een gevelgalerij. HSB-wanden en -lichtstraten maken de gevels wind- en waterdicht. De houten dakdoosconstructie is aan de zuidzijde in twee richtingen gekromd.

Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V. realiseerde de bovenbouw van het havencomplex.

Op de voormalige Amsterdamse NDSMwerf is het HISWA Nautical Centre / Havengebouw Marina Amsterdam gebouwd, dat bestaat uit een nieuw hoofdkantoor, een restaurant met terras, 350 aanlegplaatsen en een havenkantoor met jachthavenvoorzieningen.

Nevenaannemers Hakkers en Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V. waren achtereenvolgens verantwoordelijk voor de onder- en bovenbouw. De onderbouw bestaat uit 135 prefab palen en een betonnen platform. Een hybride-constructie met stalen kolommen en liggers, houten bogen en betonnen kanaalplaatvloeren vormen de bovenbouw.

50

Galerij van bogen De 13 meter hoge bogen langs de gevel volgen de afgeronde plattegrondvorm.

Deze spanten bestaan uit twee delen gelamineerd Siberisch lariks, die op de bouwplaats met stalen ankerplaten werden gekoppeld. “Omdat de verdiepingsvloeren via stalen liggers een deel van de belasting afdragen naar de bogen, zijn deze geplaatst vooraf aan de bouw van de staalconstructie,” zegt projectleider Edwin Swart. “De spanten zijn zijdelings gekoppeld ter plaatse van het dak en de verdiepingsvloeren.

Aluminium lamellen fungeren als zonwering aan de buitenzijde van de bogengalerij.”

“Na het gereedkomen van de hybride-constructie maakten we het gebouw wind- en waterdicht. Daartoe plaatsten we geïsoleerde HSB-wanden tussen de bogen,” zegt Swart. “De HSB-wanden van de zijen voorgevel zijn geprefabriceerd in Warmenhuizen en op het werk gemonteerd.

De HSB-wanden van de achtergevel bij het parkeerdek bouwden we grotendeels op locatie. Alle gevelelementen zijn een derde verdieping hoog. Op iedere bouwlaag staan de onderste HSB-wanden op de vloer en de bovenste wanden hangen aan de vloer erboven. Hiertussen plaatsten we de doorlopende raamstroken.”

Havengebouw Marina / Amsterdam

De houten dakdoos is aan de voorzijde dubbel gekromd. Het dak is afgewerkt met een dakhuid van Evalon (PVC gecombineerd met EPDM).

“De bouwlocatie, op 50 meter buiten de vaste kade, bemoeilijkte de bevoorrading.

Voor een optimale logistiek gebruikten we een pontonkraan en een kraan op de kade met een bereik van 60 meter. De pontonkraan pakte materiaal over van de kraan op de kade,” verheldert Swart. “Door slim gebruik van materieel en haarfijne afstemming met de bouwpartijen brachten we het complexe bouwproject tot een goed einde.” ❚

51

23894

Bouwbeslag Productontwikkeling Projecten Sanoco bouwbeslag Nieuwhuisweg 3, 5804 AN Venray T + 31 (0)478 519 770 E sanoco@sanoco.com I www.sanoco.com

Bij bouwbeslag is ervaring hét kenmerk van de expert. Op het ‘schild van verdienste’ van Sanoco bouwbeslag staat ruim 30 jaar vakkennis en vakkundigheid. Ons assortiment telt meer dan 25.000 producten. Iedere gevelbouwer krijgt bij Sanoco een ridderlijke behandeling. Want een goede relatie scharniert op samenwerking, meedenken en bruikbare oplossingen aandragen. Wij zijn ontwikkelaar én producent van producten voor de projectbouw. Sanoco heeft de kortste lijnen tussen vraag en antwoord, de kortste lijnen tussen probleem en oplossing. De kortste lijnen naar gemak!

Vakmanschap en overzicht tot in het kleinste detail Utiliteitsprojecten > HISWA Nautic, Amsterdam Renovatie/Restauratie Eigen Ontwikkeling Woningbouw Zorggebouwen

M.J. de Nijs en Zonen Postbus 1 1749 ZG Warmenhuizen Telefoon 0226 - 39 70 00 info@mjdenijs.nl www.mjdenijs.nl

Flexibel bouwen op een betrouwbaar fundament

Cradle to Cradle gevel in keramiek Mosa. Facades.

Een gevel ontwerpen met uw eigen signatuur? Mosa Facades is specialist in keramische geveloplossingen voor duurzame, functionele en architectonische gebouwen.

Met een gecertificeerd Cradle to Cradle gevelsysteem dat veel ontwerpvrijheid biedt. www.mosafacades.nl

SCAN WITH

Genomineerden Reynaers Project Prijs 2013

Reynaers Project Prijs 2013:

en de genomineerden zijn Aluminium projecten om trots op te zijn. Utiliteitsbouw of woningbouw, nieuwbouw of renovatie, al zestien jaar komen in de Reynaers Project Prijs de mooiste gebouwen naar voren. Projecten waar iedereen die er aan meegewerkt heeft trots op mag zijn: van architect tot gevelbouwer, van aannemer tot opdrachtgever. Ook voor 2013 heeft Reynaers weer tien projecten genomineerd.

De aluminium systemen van Reynaers voor ramen, deuren, vliesgevels, serres en zonwering worden wereldwijd toegepast in gebouwen van formaat. Ook in Nederland. Aan de mooiste reikt Reynaers de projectprijs uit. Voorwaarden: er is gebruik gemaakt van de aluminium systemen van Reynaers, het project is opgeleverd in 2012 / 2013 en het project staat in Nederland. Een professionele jury beoordeelt de inzendingen en zorgt voor de nomina-

ties. De jury beoordeelt op architectuur, de keuze van de kozijnen in relatie tot de architectuur (profiel, raster, kleur, totale compositie), de detaillering en uitvoering en de voorbeeldfunctie, maatschappelijke relevantie of impact van het project. De mening van het publiek wordt eveneens meegewogen. De winnaar van de Reynaers Project Prijs 2013 ontvangt 2.500 euro.

Reynaers doneert op zijn beurt hetzelfde bedrag aan een goed architectuurdoel.

Low Carbon City Vorig jaar sleepte Inbo de Reynaers Project Prijs in de wacht met Catalyst. De vakjury typeerde Catalyst, een incubatorfaciliteit op de TU/e Campus in Eindhoven, als een stoer en tijdloos gebouw, dat aan de buitenzijde alleen maar nieuwsgierig maakt naar de hightech bezigheden in het interieur. Het aan de prijs verbonden geldbedrag van 2.500 euro is gedoneerd aan Inbo Foundation. ›

Internationale School Eindhoven

55

Genomineerden Reynaers Project Prijs 2013

Deze stichting investeert in duurzame waarde voor de toekomst en initieert en verbindt projecten die een bijzondere bijdrage leveren aan de maatschappij en aan inhoudelijke verdieping van ons vak. De prijs is samen met Reynaers B.V. ingezet in een project waar de ontwikkeling van jonge, ambitieuze architecten in een veranderende markt centraal staat. Inbo Foundation participeert met het beschikbaar stellen van een traineeship in een initiatief voor de ontwikkeling van een ‘Low Carbon City’ in Shenzhen, China. Het initiatief is erop gericht een nieuwe inspirerende en

56

toekomstgerichte omgeving te creëren die een voorbeeldfunctie moet zijn voor duurzame gebiedsontwikkelingen in China.

Uit de tientallen inzendingen voor de Reynaers Project Prijs 2013 heeft de jury inmiddels tien projecten genomineerd. Per categorie op volgorde van plaatsnaam zijn dat Woonboot Twin Blade in Amsterdam, Woonhuis in Galder en Streepjeshuis in Leiden in de categorie particuliere Woningbouw. In de categorie Renovatie zijn genomineerd de Internationale School in Eindhoven, Woongebouw Aartshertogenlaan

in ’s-Hertogenbosch, Winkelpand Dream House in Rotterdam en het Multifunctioneel complex Nedinsco in Venlo. In de categorie Utiliteitsbouw tot slot zijn genomineerd het Bedrijfsverzamelgebouw Mediahaven in Amsterdam, Arnhemhal Papendal in Arnhem en Campus United World College in Maastricht. Vanaf 11 november mag het publiek op de speciale website projectprijs. reynaers.nl stemmen op de 10 door de jury genomineerde projecten. Het project met de hoogste waardering en meeste stemmen wint de projectprijs. Stemmen kan tot en met 13 december 2013.

Woongebouw Aartshertogenlaan ‘s-Hertogenbosch

Genomineerden Reynaers Project Prijs 2013

zijn te plaatsen. De strakke lijnen van het lichtgekleurde aluminium geven een spannend contrast met het lichte stucwerk op de gesloten geveldelen. Handmatig is het stucwerk van een streeppatroon voorzien.

Dit handwerk combineert heel bijzonder de rechte lijnen van het huis en met het industriële karakter van de kozijnen van Schouten Kozijnen.

Internationale School Eindhoven

Multifunctioneel complex Nedinsco Venlo

Woonboot Twin Blade Amsterdam Dit ontwerp van Nio architecten is een ruwe bolster met een blanke pit. Het exterieur komt over als een pantser, door de geleding en de kleur van de huid. Met strakke, verticale lijnen is door gevelbouwer Thermo Konstrukties een symmetrische, dubbelgekromde gevel gerealiseerd.

De donkere kozijnen volgen de stringente lijnen van de metalen bekleding van de gevel. Het contrast met het interieur kan bijna niet groter: met een bijzondere lichtinval en lichte, natuurlijke materialen biedt deze drijvende villa een hoog wooncomfort.

Woonhuis Galder Van Dun Advies heeft voor deze bungalow een zeer geometrische opzet bedacht, zowel in plattegrond als in gevelopbouw.

Donkere glasvlakken in donkere kozijnen zijn door Vromans Bouw omkaderd met gesloten geveldelen met wit stucwerk.

De lijnen van dak en wand zijn subtiel om elkaar heen gevouwen; de detaillering ondersteunt het architectonisch beeld.

Van binnenuit bieden de raampartijen een weids uitzicht over de groene omgeving, terwijl de uitkragende dakranden de hoeveelheid direct zonlicht beperken. Dit is een geslaagde oefening in moderne architectuur, met respectvolle stijlreferenties naar iconen uit de vorige eeuw.

Streepjeshuis Leiden Een vrij in te vullen kavel op de kop van een rijtje: de drie gevels zijn door GAAGA architecten ten volle benut om het daglicht een fascinerend spel in het interieur te laten spelen. Dat is niet gedaan door veel openingen te maken, maar door per woonlaag een zorgvuldig gepositioneerd, groot ko-

Goudkleurige, aluminium accenten vormen tegelijkertijd de verbindende factor als het contrast tussen de bestaande gebouwen en de nieuwbouw van dit scholencomplex. Vijf gebouwen vormden de rijksmonumentale context waarbinnen architectenbureau diederendirrix een nieuw programma voor de school moest ontwerpen. Een deel van dat programma kreeg plaats in een souterrain en een nieuw entreegebouw. De bestaande panden werden door Hendriks Groep gerenoveerd en kregen nieuwe, aluminium kozijnen in een zachtgouden tint. De uitbreidingen aan de bestaande gebouwen kregen een open karakter, maar werden in vorm en detaillering afgestemd op het bestaande. De nieuwbouw is overduidelijk van deze tijd, maar ook hier komen de goudkleurige kozijnen terug, ditmaal gecombineerd met lichte baksteen en in een nieuwe vormentaal.

Woongebouw Aartshertogenlaan ‘s-Hertogenbosch Dit project had maar liefst 32 opdrachtgevers: de Vereniging van Eigenaren van het gemeentelijk monument uit de jaren vijftig. De oorspronkelijke stalen kozijnen voldeden niet meer, vanuit de bewoners kwam een lijst met wensen en eisen voor de vervanging ervan. Hilberink Bosch Architecten koos uiteindelijk voor slanke, geïsoleerde aluminium renovatieprofielen, gefabriceerd door D’n Boeij Aluminiumbouw. De bijzondere, lichtgouden kleur is bepaald na historisch kleurenonderzoek.

Het resultaat is een krachtig, fris straatbeeld en ongetwijfeld een grote winst aan comfort en functionaliteit voor de bewoners.

Winkelpand Dream House Rotterdam Wat als een monument zodanig beschadigd is door functiewijzigingen en renovaties, dat zelfs het casco niet meer intact is? Dit hoekpand in twee lagen in hartje ›

57

Genomineerden Reynaers Project Prijs 2013

Rotterdam is een bescheiden onderdeel van het naoorlogse centrumplan van Van den Broek & Bakema en heeft daardoor de monumentenstatus. Claus en Kaan Architecten is samen met InterDam Projects erin geslaagd om met een nieuwe opzet voor de gevel het pand toch in karakter en detaillering te laten refereren aan het grootschalige plan uit de jaren vijftig. Een intensief onderzoek naar de cultuurhistorische waarde van het pand -in de context van het grotere geheel- is hieraan vooraf gegaan. Ondanks dat het pand -dat nu een retailfunctie heeft- een eenentwintigste-eeuwse uitstraling heeft door de materialisering en het open karakter met metalen vinnen, aluminium kozijnen en voorzetpui, spreekt uit elk detail respect voor de maat en schaal van het oorspronkelijke plan.

Multifunctioneel complex Nedinsco Venlo De Nedinscofabriek aan de zuidkant van het centrum van Venlo is in de jaren twintig van de vorige eeuw gebouwd volgens de principes van de Nieuwe Zakelijkheid.

Anno 2013 is het na een grondige renovatie en transformatie een broedplaats voor nieuwe bedrijvigheid. Met name mediabedrijven hebben hun intrek genomen in het witgestucte complex, dat mede dankzij zorgvuldig gekozen aluminium kozijnen voldoet aan de hedendaagse eisen van comfort en energiegebruik. In een deel van het complex bevinden zich appartementen. Per functie is door architectenbureau diederendirrix gekeken naar de juiste oplossing voor de gevel. In de toren, waar geen isolatie nodig was, zijn de oorspronkelijke kozijnen behouden.

Alle onderdelen van het complex bij elkaar geven een harmonieus gevelbeeld, met een maat en een tijdloos ritme dat in de kozijncomposities, gerealiseerd door D’n Boeij Aluminiumbouw, is gevangen.

Bedrijfsverzamelgebouw Mediahaven Amsterdam Open vloervelden rond een atrium, vrij uitzicht over het water en de stad: het nieuwe samenwerken wordt met dit pand kracht bijgezet. Een groter contrast met het archetype bedrijfsverzamelgebouw is bijna niet mogelijk. Gesegmenteerde kantooreenheden? Separate entrees? Niets daarvan: alle gebruikers en bezoekers van dit gebouw betreden het pand via een majestueuze entree die vrijwel over de gehele hoogte van het gebouw reikt. De ge-

58

Woonhuis Galder

vel, gerealiseerd door Oskomera Group, laat zien wat er binnen gebeurt: verdiepinghoge puien tussen de ranke vloeren geven optimaal zicht op de vloer. In het interieur van hetzelfde laken een pak: onbelemmerd doorzicht door grote glazen binnenwanden, zodat er een optimale interactie is tussen de (kleine) mediabedrijven. Door de grove maatvoering, subtiele details, spannende gevelcompositie en de stoere zwarte kleur van de kozijnen heeft het pand naar een ontwerp van V8 Architects een grote aanwezigheid aan de kade, ondanks het relatief bescheiden volume.

Arnhemhal Papendal Arnhem Een sporthal is in de regel een grote, vierkante doos. Zo ook deze topsporthal op het terrein van Papendal. Maar door een paar simpele ingrepen en een afgewogen detaillering van Hooper Architects is dit toch wel een heel spannende, grote vierkante hal geworden. Allereerst is er het contrast van de zwarte, metalen geveldelen die door gevelbouwer P. van Hoesel zijn gecombineerd met lichtgekleurde houten elementen. Dat contrast wordt doorgezet tot in het interieur, met kozijnen die aan het exterieur zwart aluminium laten zien en aan de binnenzijde een houten kader tonen. De sporthal en de uitkra-

gende vleugel kregen een transparante kopgevel. De keuze voor een repeterend, schaalverkleinend geometrisch patroon -zorgvuldig gecentreerde vierkanten binnen dichte kaders- geeft het gebouw een vriendelijke uitstraling. De dunne lijnen van de aluminium profielen dragen bij aan de tactiliteit van het ontwerp.

Campus United World College Maastricht Frencken Scholl Architecten tekende de nieuwe campus, gelegen aan het water.

De campus is een verzameling van zogenoemde paviljoens die in materialisering en detaillering op elkaar zijn afgestemd.

De lichtgrijze materialen -baksteen, aluminium, beton- vormen met elkaar een compositie van gesloten, opengewerkt patronen en volledig transparante geveldelen. Elk materiaal is toegepast binnen deze drie condities. Voor het materiaal aluminium vertaalt dat zich in lichte kozijnen met glas, kozijnen met lamellenroosters en gesloten elementen met een streepjespatroon, gefabriceerd door gevelbouwer P. van Hoesel.

De plint van de gebouwen is zonder uitzondering voorzien van een transparante, iets terugliggende vliesgevel met aluminium profielen. Hierdoor lijken de paviljoens langs het water te drijven. â?š

Verpleeghuis De Zeven Bronnen / Maastricht

Metamorfose

voor verpleeghuis De Zeven Bronnen In opdracht van zorginstelling Vivre is verpleeghuis De Zeven Bronnen aan een grondige metamorfose onderhevig. De in juni opgeleverde nieuwe vleugel voor somatische bewoners zit boordevol slimme domotica en installaties. Momenteel vindt de renovatie van de paviljoens plaats, waar somatische en psychogeriatrische bewoners verblijven. Hier wordt de installatietechniek gemoderniseerd en worden ruimtes heringedeeld en afgebouwd.

Vivre is sinds 2003 bezig met een spreidingsplan om de grootschalige locaties af te bouwen en kleinere vepleeghuislocaties te bouwen in de wijken van Maastricht en het Heuvelland. “De 25 jaar oude bebouwing van De Zeven Bronnen was gedateerd,” zegt Jos van Hoof, locatiemanager bij Vivre. “Om tegemoet te komen

aan moderne bouwkundige eisen en om de bewoners meer privacy te bieden, kozen we vervolgens voor uitbreiding en renovatie van De Zeven Bronnen. Het ontwerp is van Verheij architecten en aannemersbedrijf Gebr. Heusschen BV is verantwoordelijk voor de transformatie.”

Nieuwe woonvleugel Om ruimte te maken voor de nieuwe vleugel dienden we de oude centrale keuken en het ketelhuis te ontmantelen, zegt directeur Ivo Scherders van aannemersbedrijf Gebr.

Heusschen. “Kort daarvoor installeerden we ›

STAP NU OOK OVER OP

MULTIFILM SCREENS EN BESPAAR DIRECT!

WWW.MULTIFILM.NL 0224-591941 13130542_PVVT.pdf

1

29-10-13

16:26

速

MULTIFILM DE LEEUW BV MULTIFUNCTIONELE

ZONWERING

De enige binnenzonwering officieel gelijkwaardig aan buitenzonwering

Verpleeghuis De Zeven Bronnen / Maastricht

Paviljoens Het bestaande restaurant, de kapsalon, het winkeltje, de filmzaal annex bibliotheek en fysiotherapieruimte zijn gelijktijdig met de nieuwbouw gerenoveerd.

Aannemersbedrijf Gebr. Heusschen is in augustus dit jaar gestart met de renovatie van de zes paviljoens. De paviljoens van De Zeven Bronnen worden heringedeeld. “Na het strippen van het tegelwerk, de plafonds en de vloerbedekking vinden er werkzaamheden plaats aan de installaties en leidingen,” zegt projectleider Roger Pleyers. “Zo wordt de riolering gedeeltelijk verlegd en worden de waterleidingen vernieuwd.

Daarnaast wordt de elektra vernieuwd en worden de paviljoens fijnmaziger gecompartimenteerd om te voldoen aan hedendaagse brandveiligheidseisen.”

Over brandveiligheidseisen gesproken, Duco Ventilation & Sun Control heeft het zorgcentrum voorzien van ventilatiemogelijkheden via een brandwerend raamventilatierooster FireMax ‘ZR’. “Beide facetten -ventilatie en brandwerendheid- lijken elkaar op het eerste zicht

tegen te spreken, maar toch sluiten ze elkaar niet uit,” verduidelijkt Richard Geraerts van Duco. “Als je namelijk alles potdicht maakt, is het misschien wel brandveilig, maar kamp je wel met een ongezond binnenklimaat. Specifiek voor dit project is geopteerd voor een glasgeplaatste versie van de FireMax ‘ZR’.

Dankzij een brandwerendheidsklasse EW30 en de nodige certificering door Efectis, het centrum voor brandveiligheid in Nederland, voldoen we daarmee probleemloos aan de wettelijke eisen.”

Het bouwproject, dat veel flexibiliteit van de betrokkenen vergt, verloopt voor de bewoners in goede harmonie.

“Goede communicatie is cruciaal om hinder te beperken en voortgang te maken,” zegt Pleyers. “Daarnaast leggen we veel flexibiliteit aan de dag, omdat we onvoorziene situaties tegenkomen, zoals elektra dat afwijkt van de tekeningen en onverwachte wensen van zorgverleners. Door een uitgekiende samenwerking en de toewijding van de nevenaannemers verloopt het project tot volle tevredenheid van alle betrokkenen.” ❚

al drie nieuwe kleine ketelhuizen en een nieuwe keuken. Tussen juni 2012 en juni 2013 bouwden we de nieuwe woonvleugel.” De tweelaagse nieuwbouw sluit direct aan op een bestaande vleugel. De bovenbouwconstructie staat op een balkenraster op mortelschroefpalen. Het bovengrondse skelet bestaat uit kalkzandsteenwanden en kanaalplaatvloeren. Binnenruimtes worden gecreëerd met metalstudwanden, die in de toekomst verplaatst of verwijderd kunnen worden. Behalve qua kleurgebruik in het interieur refereert de nieuwbouw ook in de gevelmaterialisatie naar de oudbouw. Dit uit zich bijvoorbeeld in het gebruik van dezelfde bakstenen en roodgekleurde kozijnen, afkomstig van Alument. “We hebben de aluminium gevelelementen opgebouwd uit vlakke Reynaers CS 68-profielen,” zo licht Rolf Smulders van Alument toe.

“De puien zijn voorzien van verhuisramen en screens die met een touchscreen of iPad bediend kunnen worden.”

61

Verpleeghuis De Zeven Bronnen

Heusschen: “Bouwers, dat zijn we!”

Graag denkt Alument met u mee!

Duco’s concepten garanderen gezonde binnenlucht!

+31 (0)43 40 72 187

T.

+32 (0)58 33 00 33

T.

+31 (0)13 26 00 288

E.

info@aannemerheusschen.nl

E.

info@duco.eu

E.

info@alument.nl

I.

www.aannemerheusschen.nl

I.

www.duco.eu

I.

www.alument.nl

T.

Thema zonwering

Binnenzonwering gelijkwaardig aan buitenzonwering

Een binnenzonwering die gelijkwaardig is aan een buitenzonwering lijkt een schijnbare tegenstelling. Multifilm van De Leeuw BV bewijst het tegendeel. Het beweegbare systeem is de enige binnenzonwering die gelijkwaardig is aan een buitenzonwering, formeel vastgelegd in een gelijkwaardigheidverklaring door Agentschap NL. Multifilm is bovendien genormeerd voor de EPN-verklaring en het energielabel.

Multifilm is niet nieuw. Het product is reeds dertig jaar op de markt en heeft zijn meerwaarde al ruimschoots bewezen, zegt Bea Bakker van De Leeuw. “Multifilm is een Duits product, dat wij importeren en monteren voor Nederland en België. Licht- en zichtproblemen worden opgelost, terwijl goed zicht naar buiten behouden blijft. Grote voordeel is dat het systeem niet aan weersinvloeden onderhevig is. Vooral veel scholen maken dan ook gebruik van Multifilm. Bij hoge windkrachten kan een buitenzonwering niet worden gebruikt en is er vaak slecht zicht op de populaire digiborden. Met Multifilm bestaat dat probleem niet.”

Lichttransmissie Anders dan de naam misschien doet vermoeden, is Multifilm een beweegbaar systeem en geen folie. Het ‘doek’ bestaat uit drie lagen, een reflecterende zilverfolie aan de raamzijde, een flinterdunne transparante binnenlaag en een kleurlaag aan de binnenzijde. Het doek rolt zich op in een aluminium cassette via een set geleiders. Speciale borstels in de cassette maken het doek bij iedere ‘oprolbeurt’ schoon en verwijderen stof en eventuele insecten die zich tussen het doek en de raam bevinden. Volgens Bea Bakker

is er keuze uit diverse lichttransmissies. “Afhankelijk van de ruimte kunnen we een doek kiezen die geheel verduistert tot een zeer transparant doek. De eigenschappen blijven gelijk: de warmte wordt geweerd en het licht gefilterd. Multifilm kan ook een decoratieve functie vervullen, zoals veelal gebruikelijk bij een binnenzonwering. De laag aan de binnenzijde kan bijvoorbeeld uitgevoerd worden in de huiskleur met bedrijfslogo, met een bepaald patroon of zelfs een foto, de mogelijkheden zijn eindeloos. De aluminium cassette en de geleiders kunnen in iedere gewenste RAL-kleur worden uitgevoerd.”

Multifilm heeft een kleine oproldiameter, zegt Bea Bakker. “Bij een standaard hoogte van 3,40 meter is de cassette slechts 55 millimeter diep en hoog. We kunnen overigens tot een breedte van 3 meter en een hoogte van 8 meter gaan met één systeem. De cassette wordt met schroeven bevestigd, de geleiders met tape aangebracht op het kozijn. Dankzij de schoonmaakborstels blijft Multifilm zijn (reflecterende) eigenschappen behouden.

Bij projecten die we twintig jaar geleden hebben gerealiseerd, bewijst Multifilm nog iedere dag zijn meerwaarde.” ❚

63

Thema zonwering

Buitenzonwering: onderdeel van de gevel Een buitenzonwering kun je niet los zien van de gevel. Dat zegt Kasper Oudshoorn, Sales Manager van Schellekens & Schellekens. Een recent voorbeeld van een dergelijke projectzonwering verweven met de gevel, is die van de Rabobank in Boxmeer. Zowel een zonnerooster als een specifieke beweegbare schoepenzonwering houden de zonnestralen op gepaste afstand.

Schellekens en Schellekens kan bogen op meer dan vijftig jaar ervaring en opereert sinds acht jaar onder de vleugels van HunterDouglas. “We ontwerpen, engineeren, produceren, monteren onderhouden en repareren (project)zonwering,” licht directeur Martijn van Dijk toe. “Van oudsher werken we veel samen met aannemers en sinds enige tijd ook meer en meer met gevelbouwers. Zonwering maakt immers deel uit van een gevel. We denken met de gevelbouwer mee in concepten en dragen passende ideeën en producten aan. Als partner van de VMRG conformeren wij ons bovendien aan de diverse richtlijnen vanuit de brancheorganisatie.

Klantgericht werken vormt een van onze belangrijke pijlers.”

64

Thema zonwering

Maatwerk Vormgeving, kleur en bouwkundige omstandigheden, de keuze in buitenzonwering is ontzettend groot. Schellekens & Schellekens heeft een omvangrijk programma, van screens, uitvalschermen en buitenjaloezieën, tot schoepenzonwering en zonneroosters, maar volgens Kasper Oudshoorn is het toch vaak maatwerk dat gevraagd wordt. “Ieder project heeft zo zijn specifieke kenmerken en eisen. Voor de Rabobank in Boxmeer bijvoorbeeld hebben we op basis van ons standaard productgamma een maatwerkoplossing gerealiseerd. Zo zijn er zonneroosters toegepast, alsmede een beweegbare schoepenzonwering van het type DE-300 met ellipsvormige lamellen in een diameter van 300 millimeter. De wens van de architect was dat er tussen de lamellen niet meer dan 2 centimeter ruimte zou ontstaan. Om dit effect te bereiken hebben we ingekeepte lamellen toegepast.”

Ontwikkelingen Kijkend naar de trends in buitenzonwering, dan ziet Oudshoorn in de nabije toekomst niet zo heel veel ontwikkelingen richting nieuwe producten. “Een buitenzonwering is op zichzelf geen hoogstaand product, het onderscheid zit hem juist in de manier waarop de zonwering wordt toegepast in de gevel en de verschillende vormen waarmee gespeeld kan worden.

Door de explosieve groei van het gebruik van digitale hulpmiddelen, zoals smartboards en beamers is men steeds meer op zoek naar de juiste lichtregulering in combinatie met warmtewering. De ideale oplossing is onze buitenjaloezie, waarbij de bovenste lamellen onder een andere hoek staan dan de overige lamellen. Op die manier wordt voldoende licht en geweerd om bijvoorbeeld een presentatie op een scherm mogelijk te maken. Doordat de bovenste lamellen niet helemaal sluiten, valt er nog indirect licht in de ruimte. Genoeg om bijvoorbeeld notities te kunnen maken. Ook is het tegenwoor-

dig mogelijk om extra brede lamellen toe te passen van 100 millimeter in plaats van de traditionele lamel van 80 millimeter om zodoende een kleinere koof te hoeven plaatsen.”

Door de toename van de hoeveelheid renovaties zal een opdrachtgever voor een gevel steeds meer direct aankloppen bij de gevelbouwer in plaats van bij een aannemer. Die verschuiving is reeds

zichtbaar, merkt Van Dijk op. “Het is dan zaak dat de gevelbouwer ook alle kennis in huis heeft van de complete gevel, dus ook voor wat betreft de zonwering. Denk aan zaken als de krachten die een bepaalde zonwering op de gevel uitoefenen en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn.

Wij zijn van mening dat door kennisdeling en samenwerking de kans op faalkosten aanzienlijk wordt gereduceerd en een beter eindresultaat ontstaat.” ❚

65

Zonwerende folies: - zorgen voor een comfortabel woon- en werkklimaat.

- wel licht, geen warmte (afhankelijk van de gekozen film).

- bieden bescherming tegen schadelijke UV-stralen waardoor kleding en interieur langer goed blijven.

- behoeven zeer weinig onderhoud.

solar zone

- zijn eenvoudig te installeren.

zone solar

- besparen energie & geld

zone solar

op de airconditioning.

In de praktijk getest:

Nijverheidscentrum 2c 2761 JP Zevenhuizen 0180 - 63 23 79 info@hanitabenelux.nl

solar zone

5.2°c

32ºC

r eratuu rtemphil e m a k versc

37ºC

32ºC

37ºC

www.hanitabenelux.nl

Uw windowfilm leverancier

23º

Thema zonwering

Zonwerende folies betaalbaar alternatief voor glasvervanging en klassieke zonwering Hanita Benelux levert zonwerende folies voor glas en polycarbonaat op gevels en daken. Diverse kantoorpanden, fabriekshallen, hotels en woningen zijn beplakt met de kunststof films. Het bedrijf uit Zevenhuizen, dat ook veiligheidsfolies levert, begeleidt klanten met een 5-stappenplan bij de applicatie. Zo wordt een optimaal binnenklimaat gerealiseerd in combinatie met energiebesparing.

De windowfilms vormen een betaalbaar en duurzaam alternatief voor glasvervanging of conventionele zonwering. Mits goed geïnstalleerd en normaal onderhouden, biedt Hanita Benelux zelfs fabrieksgarantie tot vijftien jaar.

voor glasvervanging of klassieke zonwering met schermen of panelen. Eenmaal aangebracht is er geen extra onderhoud nodig naast de reguliere glasbewassing.

Mits goed geïnstalleerd en normaal onderhouden, biedt Hanita Benelux zelfs fabrieksgaranties tot vijftien jaar. Het bedrijf uit Zevenhuizen kan per project specifiek een garantie geven passend bij de unieke situatie. De minimale garantie is vijf jaar.

“Goed aanbrengen van de juiste zonwerende folie op de juiste ondergrond vergt enige training. Polycarbonaat wordt bijvoorbeeld anders beplakt dan glas. Wij geven daarom praktijkinstructies aan monteurs, zodat zij dit na enige tijd zelfstandig en efficiënt kunnen,” zegt Wallaart. “Bij de applicatie houden we rekening met de situatie. De folie wordt in de regel aan de buitenzijde aangebracht, zodat de mensen geen hinder ondervinden van de werkzaamheden.

Ook bij montage aan de binnenzijde is de verstoring gering.”

ºC

23ºC

Hanita Benelux monteert de zonwerende folie in de regel aan de buitenzijde, zodat de mensen geen hinder ondervinden van de werkzaamheden. Ook bij montage aan de binnenzijde is de verstoring gering.

Vanuit het Zuid-Hollandse Zevenhuizen distribueren we veiligheids- en/of zonwerende folies in Nederland, België en Luxemburg, zegt Joffrey Wallaart namens Hanita Benelux. “Ieder gebouw dat in de zon staat komt in aanmerking voor onze zonwering. We leveren het meest voor renovatie van kantoorpanden. Dit vormt ongeveer 75 procent van onze afzet. Daarnaast worden onze folies dikwijls toegepast bij fabriekshallen en loodsen om warmte door lichtstraten te weren. Ook winkels en residentiële gebouwen, zoals hotels en woningen, krijgen geregeld windowfilms van Hanita Benelux.

Zo kunnen bijvoorbeeld slaapkamers koel blijven, wat de nachtrust ten goede komt.”

Veiligheidsverhoging Hanita Benelux levert, ruw beschouwd, twee typen zonwerende folies: Donkere folies die vooral de warmte absorberen, en met metaaldeeltjes gesputterde folies die

het zonlicht in hoofdzaak weerkaatsen. De gemetalliseerde folies zijn het meest populair. “Nieuw in ons assortiment zijn windowfilms die alleen het infrarode deel van het elektromagnetisch spectrum weren.

Deze spectraal selectieve folies absorberen een groot deel van de warmte, terwijl het zichtbare licht toch wordt doorgelaten,” zegt Wallaart. “Ook bieden we de mogelijkheid om zonwering te combineren met veiligheidsverhoging door een dikkere of meerlaagse polyester film te gebruiken.

De veiligheidsfolies worden dikwijls toegepast in de zorg (veelal kinderdagverblijven) of de voedselindustrie. De beplakte ramen of dakkapellen zijn in dat geval niet alleen zonwerend, maar ook inbraakvertragend.”

Garantie tot vijftien jaar De zonwerende folies van Hanita Benelux worden geplakt op glas of polycarbonaat en vormen een betaalbaar alternatief

Intensieve ondersteuning van klanten Hanita Benelux, dat op 27 september 2013 een open dag hield, hanteert een 5-stappenplan voor een succesvolle en duurzame applicatie van de windowfilms.

“Eerst inventariseren we de bouwkundige en installatietechnische situatie van een gebouw. Vervolgens bepalen we welke zonwering in aanmerking komt, berekenen we hoeveel energiebesparing mogelijk is en welke subsidiemogelijkheden er zijn voor de klant. Bij de applicatie van de windowfilms zorgen we voor de juiste begeleiding.

En na het aanbrengen van de folies meten we de energieprestaties met een speciale toolkit. Met deze werkwijze ontzorgen we onze klanten en de gebouweigenaren,” zegt Wallaart. “Daarnaast kunnen we onze klanten ondersteunen bij verkoopgesprekken. Onze aanwezigheid hierbij geeft vertrouwen. Bovendien kunnen we dan snel inspelen op technische en commerciële vragen.” ❚

67

Toonaangevend in aluminium gevels www.rollecate.nl

(0522) 467 000

Glascorrosie

Voorkomen van glascorrosie Door de specifieke bouwmethodiek die in ons land wordt gehanteerd, kunnen er al tijdens de bouw mogelijke glasschades ontstaan als gevolg van aantasting in het glas in de vorm van lekstrepen van kalk- en salpeterzuur. Met ClearShield® van Ritec Services behoort glascorrosie tot het verleden. Het product wordt al jaren door glasfabrikanten in de fabriek aangebracht, waarna het onderhoudsinterval van het glas met 50 procent gereduceerd wordt. zegt Roelands. “Op die manier kan het glas levenslang beschermd worden tegen invloeden van buitenaf en wordt het onderhoudsinterval met 50 procent gereduceerd. ClearShield voorkomt aanhechting. Het grote voordeel is dat ClearShield niet vlambaar is en veilig in gebruik voor mens en milieu. Na een regenbui of bewassing is het glas weer helemaal schoon gezien de ‘non-stick’ eigenschappen van ClearShield, terwijl onbehandeld glas altijd een vorm van verontreiniging in de poriën zal vasthouden, wat met de tijd een vergrijzing van het glas gaat geven.”

In Nederland bouwen we rondom de kozijnen, zegt Stefan Roelands General Manager van Ritec Services. “Op de begane grond wordt vaak het glas al geïnstalleerd, terwijl een verdieping hoger nog beton wordt gestort. Het glas kan dan worden aangetast nog voordat een gebouw is opgeleverd. Een dergelijk schadebeeld kregen we onlangs voor de kiezen bij een project in Den Haag, alwaar we het glas aan de binnenzijde hebben behandeld met ons renovatiesysteem, zonder te hebben hoeven polijsten. Polijsten vormt immers het laatste redmiddel bij de reiniging van glas. In 95 procent van de gevallen kunnen we dit echter voorkomen door middel van ons renovatiesysteem met ClearShield.”

Werking ClearShield ClearShield is een polymeer en geen silicone houdend product. Roelands: “ClearShield is geen product uit een fles, maar een systeem. Het wordt één met het glas en vormt dus geen laag of coating op het glas. Op die manier is het glas gegarandeerd beschermd tegen invloeden als betonwater, zoutwater, uitloging en aantasting van elektrostatische deeltjes in de buurt van bijvoorbeeld een spoorrails.” ClearShield wordt één met het glas en kan volgens Roelands op ieder

moment in de glasketen worden aangebracht. De meest ideale situatie is echter om ClearShield al direct in de glasfabriek aan te brengen, zegt hij. “Een aantal grote glasfabrikanten in Europa heeft een volautomatische machine in de glaslijn opgenomen om het product direct te kunnen aanbrengen. Met behulp van een drukvat kan het ook achteraf op locatie worden aangebracht, maar dat vergt uiteraard meer handelingen.”

Kunststoffen en metalen delen in de gevel kan Ritec Services ook direct meenemen met het product RiteCoat R625, dat een minimale bescherming van vijf jaar biedt.

Tevens kan Ritec Services betonreiniging/ bescherming en het onderhoud van de geveldelen aanbieden. ❚

Het aanbrengen van ClearShield gebeurt feitelijk in een aantal stappen. Roelands legt uit: “Allereerst gaan we het glas behandelen met pre-cleaner (alleen on-site) en vervolgens een dieptereiniging geven, zodat het glas tot in de poriën schoon is. Dan wordt het glas geneutraliseerd om het vocht uit de poriën van het glas te halen. De poriën staan dan volledig open en worden afgesloten met ClearShield, een horizontale en een verticale laag met een reactietijd van slechts een half uur.”

Tien jaar garantie Ritec Services hanteert een garantietermijn van maximaal tien jaar op ClearShield. Voor gebouwen tegen een spoorlijn en aan de kust, om maar direct een extreem geval te benoemen, is het raadzaam om iedere vijf tot acht jaar een topping-up uit te voeren,

69

Sportoase Mijn Zwemparadijs / Beringen

Foto’s: Sportoase Mijn Zwemparadijs

Aluminium raampartijen

voor Sportoase Mijn Zwemparadijs Een zwembad is niet direct de omgeving waar je geanodiseerd aluminium raampartijen zou verwachten. Toch heeft gevelbouwer Vorsselmans voor Mijn Zwemparadijs in Beringen dergelijke raampartijen geplaatst. Met dank aan AluGuard van Alumet, reeds met succes toegepast bij de fly-over op station Den Bosch en nu voor het eerst ook in een zwembadomgeving.

Sportoase Mijn Zwemparadijs is een publiek-private samenwerking met de stad Beringen, waarbij op een voormalige mijnlocatie een nieuw multifunctioneel zwembadencomplex wordt gebouwd.

Het complex behelst een 25 meter sportbad, een instructiebad met beweegbare bodem, een peuter- en kleuterbad, een recreatiebad met wellness en een natuurlijk buitenbad met ligweide in de schaduw van de voormalige koeltorens van het mijnterrein. Volgens Remco Baartmans van Alumet heeft architect Luk Derycke een geheel eigen stempel gedrukt op het ontwerp, zoals een dak bestaande uit een transparante ETFE-folie en zwart geanodiseerde aluminium raampartijen.

Opspattend water Ramen in een zwembadomgeving vragen een iets andere focus. Behalve de esthetische complexiteit van het ontwerp van Luk Derycke-architecten -de toege-

70

paste ramen zijn allen uniek doordat ze een schuine zijde hebben- is er ook een bijzonder binnenklimaat. Zo verduidelijkt Mieke Max van de firma Vorsselmans.

“Dat een gevel tegen weersinvloeden moet zijn opgewassen is voor iedereen duidelijk. Maar aan het feit dat in een zwembad de zwaarste invloeden aan de binnenzijde aanwezig zijn, gaat men snel voorbij. Een hoge relatieve vochtigheidsgraad en opspattend water zorgt voor een natte binnen gevel. Op alle vlakke delen kan zwembadwater blijven liggen.

Zeker de toegepaste vliesgevelprofielen zijn door hun diepte extra kwetsbaar voor inwerking van chloor. Wij hebben ons dus laten adviseren door de firma Alumet, waarmee wij al jaren een goede samenwerking hebben. Zij adviseerden ons AluGuard toe te passen. De machinale bewerkingen die wij na de behandeling met AluGuard hebben uitgevoerd, zorgen hier en daar nog voor niet afgewerkte de-

len. Daarom werden de zaagsneden en uitsparingen nog na behandeld.”

Barrière Een geanodiseerd oppervlak is van nature oersterk, maar niet resistent tegen intreding van vreemde metalen en chloren in zwaar verontreinigde omgevingen, zegt Baartmans. “De laag kan beschadigen onder invloed van sterke zouten of zuren. Denk aan loog als schoonmaakmiddel, chloor van zwembaden of zeewater. Een zwembad is dus zo’n sterk verontreinigde omgeving. Vooral daar waar de zaagsneden zich bevinden in de raampartijen zal het chloor zich gaan vastbijten met uiteindelijk een sterke corrosie of erger nog het in oplossing gaan. Met AluGuard brengen we een nanogemodificeerde polyurethaan aan op het geanodiseerd oppervlak. Enerzijds werkt deze kunststof laag sterk vuilafstotend en anderzijds wordt aantasting door chloriden voorkomen. De kunststof seal vormt een barrière tussen de chloriden en het aluminium, waardoor de chemische resistentie van de raampartijen enorm toeneemt.” De seal wordt door Alumet op het geanodiseerd oppervlak gespoten in een flinterdunne, transparante laag van gemiddeld 5 µm bij een anodiseerlaag van 25 µm.

Sportoase Mijn Zwemparadijs / Beringen

Richtlijnen De techniek van het aanbrengen van een seal voor zwaar verontreinigde omgevingen is volgens Baartmans al jaar en dag gebruikelijk in Japan en de Verenigde Staten. “Europa was tot voor kort nog verstoken van deze techniek. Alumet is dan ook het enige bedrijf in Europa dat deze techniek toepast. In Amerika en Japan zijn er zelfs richtlijnen voor opgesteld. Een norm niet alleen voor het toepassen, maar ook om de kwaliteit van aanbrengen te bewaken om zo een extreem goede bescherming te kunnen garanderen.”

minium raampartijen zijn eerst AluGrey04 geanodiseerd (zwart) en naderhand voorzien van de kunststof seal. Baartmans: “De seal heeft een uitstekende hechting op het geanodiseerd oppervlak en is niet zichtbaar. De kunststof seal is een nanocoating met totaal andere eigenschappen dan bijvoorbeeld een PTFE-impregnatie of een siliconenimpregnatie in de anodiseerlaag. Beide technieken werken uitsluitend vuilafstotend. AluGuard werkt vuilafstotend én biedt bescherming tegen extreme chemische aantasting. Er is geen vergelijkbaar product op de markt.”

Met AluGuard combineert Alumet het proces van anodiseren met natlakken. De alu-

Baartmans ziet volop mogelijkheden voor AluGuard, dat zelfs ook bescherming

biedt tegen betonwater. “Voor gebouwen aan zee, zwembaden, panden aan het spoor, op die zwaar verontreinigde plekken biedt AluGuard een perfecte bescherming van het geanodiseerd aluminium.” Zoals gezegd is de AluGuardtechniek voor het eerst toegepast op de fly-over in Den Bosch. Volgens Baartmans is ProRail heel enthousiast over het product. “Koperdeeltjes worden geweerd en bovendien krijgt vies en vuil geen kans om te hechten. De reinigingsfrequentie kan aanzienlijk worden gereduceerd. En dat geldt ook voor de raampartijen in het zwembad in Beringen.” De opening van het zwemparadijs staat gepland in de zomer van 2014. ❚

71

Het Gelders Archief

Een ontwerp van De Twee Snoeken Architecten Geanodiseerd in een brons en twee goudtinten

Alumet colors Alugrey

Alugris

Alugold

Alud’or

Alubronze

Alubronzite

Aluzinc

Alu-inox

Alutitanium

Aluchrome

Alubrass

Alucopper

Avantgarde in anodizing

www.alumet.nl

info@alumet.nl

T +31 (0)765043130

F +31 (0)765035207

kantoorpanden Havenkade Ridderkerk

Zo strak als een biljartlaken Voor de gevels van een viertal kantoorpanden aan de Havenkade in Ridderkerk heeft Garfield Aluminium een serie cassettepanelen geleverd, die vanwege de specifieke AlMg1 (5005) legering een uiterst vlak oppervlak genieten. De gevels van de kantoorpanden zijn netjes en strak.

Dat strakke en vlakke uiterlijk was een wens van de opdrachtgever, zegt Edwin Sjoukes van Garfield Aluminium. “Zouden we met zuiver aluminium (1050A) gaan werken, dan zouden de panelen door het poedercoaten kunnen gaan bollen in de gevel. We hebben daarom

gekozen voor een legering van zuiver aluminium met magnesium. Dat maakt het aluminium niet alleen harder, maar ook strakker. Bovendien zijn de platen voor het project in Ridderkerk ook nog rondom aan vier zijden omgezet tot een cassettepaneel.”

Schroefverbinding De gevels van de kantoorpanden aan de Havenkade bestaan deels uit de cassettepanelen van Garfield Aluminium en deels uit een standaard vliesgevel.

De cassettepanelen vervullen volgens Sjoukes puur een esthetische functie, de thermische schil met isolatie bevindt zich erachter de panelen. “De aluminium panelen zijn gecoat in de kleur RAL 9006 en op locatie mechanisch bevestigd aan de achterconstructie met behulp van een verzonken schroefverbinding. De schroefverbinding is overigens gewoon zichtbaar.” In totaal heeft Garfield Aluminium ›

73

Ad Ex-series_197x130_BLD_NL.indd 1

9/11/13 5:15 PM

GARFIELD, MEER DAN ALUMINIUM...

Als dé specialist in de markt met ruim 40 jaar ervaring levert Garfield álles als het gaat om metalen. Niet alleen producten en halffabrikaten, maar ook toegevoegde waarde in de vorm van expertise, een excellente service en onbeperkte mogelijkheden tot maatwerk. Opgericht in 1973 strekt onze kennis en ervaring zich inmiddels uit van de machine-, façade en silobouw tot constructie-, lichtreclame- en isolatietoepassingen.

Garfield Aluminium BV 's-Gravelandseweg 244 3125 BK Schiedam Postbus 4052 3102 GB Schiedam

T. +31 (0)10-2382888 F. +31 (0)10-4621851 E. schiedam@garfield.nl www.garfield.nl

kantoorpanden Havenkade Ridderkerk

124 cassettepanelen in de afmetingen circa 1800 bij 600 millimeter geleverd met een dikte van 2 millimeter. Ook het zetwerk aan de onderzijde van de hoogbouw is door Garfield geleverd. Aan de onderzijde van de uitkraging hebben wij het zetwerk geleverd als plafonddelen.

Het gaat om panelen met een lengte van 3 meter en een breedte van circa 400 millimeter die met koppelstrippen zijn gekoppeld en op dezelfde manier als de gevelpanelen met een schroefverbinding zijn bevestigd.”

Groothandel Garfield Aluminium heeft, behalve het leveren van een groot assortiment producten uit voorraad, de mogelijkheid om orders geheel volgens specificatie te produceren. Het Service Center beschikt over vele mogelijkheden om maatwerk uit te voeren.

Sjoukes: “We hebben in Schiedam circa 700 ton aan aluminium op voorraad liggen in een breed scala aan afmetingen en ook gelakt materiaal in de meest voorkomende standaard RAL-kleuren.

We leveren daarnaast ook projectmatig, zoals in Ridderkerk. Door ons omvangrijke assortiment blijven verliezen tot een minimum beperkt; we produceren de vlakke platen of panelen zo gunstig mogelijk. Daarbij kunnen we tot een lengte van 4,30 meter gaan.

De meest gangbare dikte is 2 millimeter, zoals ook toegepast in Ridderkerk. Voor grotere oppervlakken wijken we uit naar 2,5 of 3 millimeter om het aanzicht zo strak en vlak als mogelijk te houden. We kunnen het complete paneel (ook geïsoleerd) of desgewenst alleen de aluminium platen leveren, zodat de klant zelf een paneel samenstelt.” ❚

75

Zonnepanelen

Zonnepanelen op gevel en dak mateloos populair Je eigen stroom opwekken. De populariteit van zonnepanelen heeft een enorme vlucht genomen, niet in de laatste plaats dankzij de vele subsidieregelingen en de ongekend lage aanschafprijzen voor de meest gangbare techniek. Volgens Frits Verhoef van Energieker is het ook voor grootverbruikers nog steeds interessant om (grotendeels) in de eigen energiebehoefte te voorzien door toepassing van zonnepanelen op gevel en vooral op het dak.

De afgelopen jaren is de prijs van zonnepanelen enorm gedaald met wel zeventig tot tachtig procent, stelt Verhoef. “Ook voor bedrijven is het in veel gevallen aantrekkelijk om in eigen energiebehoefte te voorzien. Hier dient wel een goede business case aan ten grondslag te liggen. Het lastige in Nederland is dat de kWh-prijs afhankelijk is van de hoeveelheid stroom die wordt afgenomen van het net. Er wordt geen bulkkorting gegeven, maar je betaalt minder belasting naarmate je meer verbruikt. Anders dan bij autobrandstoffen, waarbij de accijns een vast bedrag is, neemt de belasting op stroom af bij een groter verbruik. De stroom wordt dus steeds goedkoper.�

Financieringsissue Energieker ondersteunt bedrijven met het implementeren, installeren en onderhouden van zonnestroominstallaties. Verhoef: “We gaan daarbij altijd op zoek naar de juiste business case aan de hand van de werkelijke verbruikscijfers. De praktijk leert dat in de meeste situaties de zonnepanelen aan het langste eind trekken. Bedrijven staan vervolgens wel voor een financie-

Energieker ondersteunt bedrijven met het implementeren, installeren en onderhouden van zonnestroominstallaties

76

Zonnepanelen

ringsissue. Men koopt een installatie die over een periode van 25 jaar stroom gaat leveren, maar die wél direct betaald dient te worden. Dat geld moet er wel zijn.” Net als voor de particuliere markt heeft de overheid ook voor grote installaties op de zakelijke markt een subsidiepot in het leven geroepen. Bij beide ‘potjes’ is echter de bodem bereikt. Goed nieuws: de overheid vult de SDE-pot (stimulering duurzame energie) voor grote installaties volgend jaar weer aan. “Anders dan de regeling voor particulieren is de SDE-regeling afhankelijk van het werkelijk aantal opgewekte energie. Vijftien jaar lang wordt de energieopwekking gemonitord en doet de overheid een ‘donatie’ afhankelijk van het rendement. Als eigenaar van het systeem word je op die manier tevens geprikkeld om de zonnepanelen goed te onderhouden. Ook daarin kunnen wij voorzien.”

oplossingen van zonnecellen voor toepassing in gevels, maar dan gaat het vaak al lang niet meer om het rendement. Aan dergelijks systemen hangt immers een ander prijskaartje. Een mooi voorbeeld

daarvan is de glazengevel met zonnecellen van het gemeentehuis in Olst-Wijhe of de Rabobank in Alkmaar, gevelinstallaties die we samen met Scheuten Glas hebben gemaakt.” ❚

Onderhoud Een zonnestroominstallatie is berust op een onderhoudsarme techniek, maar de panelen an sich vergen volgens Verhoef toch enige vorm van onderhoud. “Zonnepanelen liggen open en bloot op het dak en zijn onderhevig aan allerlei (weers) invloeden. Door bijvoorbeeld een permanent plas water op het dak zou het frame met de voeten in het water kunnen komen te staan. Wordt dit niet gezien, dan kan op den duur corrosie optreden. Meeuwen kunnen bijvoorbeeld een steentje laten vallen op het paneel, waardoor het minder functioneert. Of de omvormer kan op den duur wel eens gebreken gaan vertonen.

Wij maken onderscheid tussen twee vormen van onderhoud. Voor een paar tientjes per jaar kunnen bedrijven een abonnement nemen en wordt de installatie door ons op afstand gemonitord. Afwijkingen worden direct geconstateerd en kunnen door ons worden opgelost. De tweede mogelijkheid is een fullservice abonnement waarbij wij garanderen dat het systeem een bepaalde capaciteit op gaat brengen. Gaat er onverhoopt iets defect dan lossen wij dat kosteloos op.”

Volgens Verhoef worden zonnepanelen in 99% van de situaties op het dak geplaatst. “Dit levert het meeste rendement op. Panelen in de gevel brengen doorgaans een procent of 15 tot 20 minder rendement. Er zijn natuurlijk fantastische

77

www.HollandGroep.nl

Metalen sandwichpanelen op maat

Opsporen isolatieverliezen

Lekkages en verliezen opsporen met warmtebeeldtechnologie Isolatieverliezen en lekkages opsporen, vloerverwarming en leidingen inspecteren, het kan allemaal met behulp van warmtebeeldtechnologie. FLIR Systems heeft een nieuwe instapgeneratie warmtebeeldcamera’s geïntroduceerd. De Ex-serie is bedoeld voor gebouwinspecteurs, installatiemonteurs en aannemers en is volgens zijn makers kinderlijk eenvoudig te bedienen.

Warmtebeeldtechnologie omvat het gebruik van camera's met speciale sensoren die de thermische energie die een voorwerp uitstraalt, kunnen ‘zien’. Thermische energie, ofwel infrarood energie, is licht met een langere golflengte dan het menselijk oog kan detecteren. Het is het deel van het elektromagnetische spectrum dat wij als warmte registreren. Met infraroodlicht kunnen we zichtbaar maken wat we niet met onze ogen kunnen zien. Warmtebeeldcamera's produceren beelden van onzichtbaar infraroodlicht of warmteopwekking. Op basis van temperatuurverschillen tussen voorwerpen ontstaat een helder warmtebeeld. Dit kan uitstekend worden gebruikt voor preventief onderhoud, gebouweninspecties, onderzoek en ontwikkeling, en geautomatiseerde toepassingen.

Beginnend gebruikers

rometer. De warmtebeeldcamera scant in tegenstelling tot een spotpyrometer een heel gebied; potentiële probleemgebieden kunnen niet gemist worden, hoe klein deze ook kunnen zijn. De Ex-Serie is eenvoudig te bedienen en ontworpen voor beginnende gebruikers. Een ingebouwde visuele camera maakt controles en inspecties sneller en eenvoudiger. De gepatenteerde MSX-technologie levert real-time warmtebeelden op van uitzonderlijke kwaliteit en dat resulteert in heldere warmtebeelden, snellere doelwitoriëntatie en duidelijkere rapporten. Met metingen van temperaturen tot +250 °C produceren ze onmiddellijk, 'point-andshoot' JPEG-warmtebeelden met alle gewenste temperatuurgegevens.”

Rapportage- en analysesoftware is bij de Ex-serie inbegrepen. “FLIR Tools software is als gratis download beschikbaar

voor alle Ex-Serie gebruikers,” vervolgt Heijsman. “Met FLIR Tools kan de gebruiker warmtebeelden importeren naar een PC voor standaard rapportages en analyses van de bevindingen.

De belangrijkste kenmerken van FLIR Tools betekenen dat de gebruiker kan opmaken, verplaatsen en het aanpassen van meetinstrumenten op elk warmtebeeld. De gebruiker kan een afbeeldingsoverzicht maken in PDF, kopteksten, voetteksten en logo toevoegen aan rapporten en filters toepassen bij het zoeken naar specifieke warmtebeelden.

Voor degenen die meer analysemogelijkheden nodig hebben is FLIR Tools+ als optie beschikbaar.” ❚

Als marktleider op het gebied van warmtebeeldcamera’s heeft FLIR Systems een lange traditie om de voordelen van warmtebeeldtechnologie bij zoveel mogelijk gebruikers te brengen, zegt Ruud Heijsman van FLIR Systems. “Het meest actuele voorbeeld hiervan is de lancering van de nieuwe FLIR Ex-Series met prijzen vanaf 995 euro exclusief BTW. De Ex-serie warmtebeeldcamera's zijn eenvoudig te bedienen en geven de gebruiker toegang tot een nieuwe dimensie in het uitvoeren van inspecties. De Ex-serie is de best betaalbare en meest functierijke warmtebeeldcamera in zijn klasse.

Een ingebouwde visuele camera maakt controles en inspecties sneller en eenvoudiger. Met het vermogen om temperatuurinformatie te geven over elke pixel van het warmtebeeld, is de Ex-Serie een betaalbaar alternatief voor een spotpy-

79

Spouwmuurisolatie

De parels in de wereld van spouwmuurisolatie We staan er niet bij stil, maar spouwmuren zijn al even Nederlands als tulpen en kaas. Het is dan ook onbegrijpelijk dat amper veertig procent van al onze spouwmuren goed geïsoleerd is, terwijl we toch een kwart van onze energie verliezen door niet-geïsoleerde muren.

Energiezuinige en duurzame verblijfsruimten in gebouwen zijn van groot belang, zegt Stefan Nooijens van Neopixels, een bedrijf dat gespecialiseerd is in spouwmuurisolatie. “Behalve betaalbaarheid en een comfortabele omgeving is er ook een maatschappelijke opgave om de milieubelasting te reduceren.

Tegelijkertijd leveren energiezuinigheid en duurzaamheid een betere vastgoedwaarde op. Door een spouwmuur na te isoleren met grafietparels worden zelfs betere prestatieeisen verkregen dan een recent geïsoleerde nieuwe spouwmuur.”

Spouwmuurisolatie Even kort een stukje geschiedenis van de parel. Nooijens: “Eind jaren zeventig kwam de witte HR+ parel op de markt, die gebruikt werd voor spouwmuurisolatie. In 1997 kwam BASF met een innovatieve uitvinding: de grijze grafietparels. Grafiet reflecteert warmte terug, waardoor de isolatiewaarde twintig procent hoger is. Zo’n vijf jaar geleden werden de eerste grijze HR++ parels voor spouwmuurisolatie geproduceerd. Toch bleef de ontwikkeling van grafietparels doorgaan.

Inmiddels zijn we toe aan de derde generatie grijze grafietparels, oftewel de derde generatie Neopor. De naam parels is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor Neopixels, wat staat voor Triple HR isolatie. Bij spouwmuurisolatie worden Neopixels en Neofixx als één systeem verwerkt. Neofixx is een hightech lijm die ervoor zorgt dat er in de spouw een stabiele verbinding ontstaat tussen de Neopixels om hun mobiliteit tegen te gaan. Neofixx onderscheidt zich van andere lijmen voor deze toepassing door haar hoge kleefkracht, vlamdovendheid, PH-neutraliteit en vochtbestendigheid.”

Lambda-waarde Grijze grafietparels worden in Nederland steeds vaker toegepast als spouwmuurisolatie of bodemisolatie in de kruipruimte. “Grijze

80

grafietparels zijn gemaakt van EPS, oftewel Expandable Polystyrene (expandeerbaar polystyreen),” verduidelijkt Nooijens. “In de volksmond wordt het ook wel piepschuim

of tempex genoemd. We kennen EPS als witte ronde parels, maar de variant die vandaag gebruikt wordt voor het na-isoleren van spouwmuren ziet er heel anders uit. Neopixels onderscheiden zich van de gewone EPS-parels door hun vorm en de optimalisatie van het grafietgehalte. De vorm is platter en ovaler en alle Neopixels zijn nagenoeg even groot. Door deze eigenschappen passen de Neopixels goed in elkaar. Vergelijk het

Spouwmuurisolatie

met straatwerk; de Romeinen bouwden hun muren al van platte ovale stenen in plaats van ronde stenen. Door een betere structuur wordt er meer warmte gereflecteerd.

Met Neopixels wordt de lambda-waarde van 0.033 W/mK gehaald. Door hun kleine uniforme afmetingen en platte, ovale vorm zorgen de pixels voor een dichting met een hoge densiteit, maar blijft de ademende werking van de spouw intact.”

Ademen Het systeem Neopixels is door diverse keuringsinstanties gecertificeerd. “In een juiste toepassing en goed verwerkt, hebben gecertificeerde isolatiematerialen een onderhoudsvrije gebruiksduur van tientallen jaren,” zegt Nooijens. “Door toepassing van Neopixels kan de muur blijven ademen, omdat de isolatielaag wel waterdamp doorlaat van binnen naar buiten. De zogenaamde waterdamp-/diffusieweerstand (uitgedrukt in μ) van Neopixels is zeer laag, waardoor een dampopen systeem ontstaat. De waterdamp-/ diffusieweerstand drukt de factor waarmee de weerstand tegen waterdampdiffusie van een bouwstof groter is dan een luchtlaag van dezelfde dikte. Hoe kleiner de μ-waarde, hoe meer de damp-open het bouwmateriaal. Bij

regen zal alleen de buitenmuur nat worden, het vocht zal niet door de isolatielaag binnendringen naar de binnenmuur. Het systeem is zeer waterbestendig.”

allergische reacties op. Voedingswaren zoals ijs en vers voedsel worden immers ook verpakt in EPS.”

Milieu

Om er zeker van te zijn dat Neopixels en Neofixx ook op de juiste wijze worden aangebracht, is er een Neopixels Academy in het leven geroepen. “De Academy is bedoeld ter ondersteuning van onze installateurs en om de kwaliteit binnen het Neopixels-netwerk op hoog niveau te houden. Periodiek zijn er steekproefmatige inspectiebezoeken aan bouwplaatsen en monsternemingen op de bouwplaats voor controleproeven in het Neopixels-laboratorium. Hierdoor is er vertrouwen in de doorlopende bekwaamheid, de werkwijze en de organisaties van de Neopixels installateurs,” besluit Nooijens. ❚

EPS heeft volgens Nooijens een uitstekende eco-balans. “Bij het produceren van Neopixels wordt rekening gehouden met het milieu. Neopixels besparen in hun levenscyclus 330 keer de energie die nodig is om het materiaal te produceren en heeft daardoor een zeer hoge eco-efficiëntie. Neopixels zijn op een eenvoudige manier, zonder veel energieverbruik, voor honderd procent te recyclen.”

Aangebrachte EPS-isolatie is niet gevaarlijk voor de gezondheid van mens en dier. “EPS is op geen enkele wijze schadelijk, is niet carcinogeen en is volledig inert. EPS levert geen

Academy

81

NEOPIXELS® de derde generatie grafietparels Grijze grafietparels worden in Nederland steeds vaker toegepast als spouwmuurisolatie of bodemisolatie in de kruipruimte. Inmiddels is de derde generatie grafietparels op de markt, die weer aanzienlijk is verbeterd ten opzichte van zijn voorgangers.

werd gepatenteerd onder naam Neopor® en groeide uit tot een begrip in de isolatiewereld.

Grijze grafietparels zijn gemaakt van EPS, oftewel Expandable Polystyrene (expandeerbaar polystyreen). In de volksmond wordt het ook wel ‘piepschuim’ of ‘tempex’ genoemd. EPS kan gebruikt worden als isolatiemateriaal, maar ook als ondergrond bij wegen en viaducten of als verpakking voor bijvoorbeeld LCD-schermen. EPS heeft eigenschappen die de verschillende toepassingen mogelijk maken. Grofweg bestaat het voor 98 procent uit stilstaande lucht, wat een zeer goede isolator is. EPS is daardoor zowel goed isolerend als zeer schokbestendig.

BASF heeft het materiaal in 1955 ontwikkeld, gepatenteerd en op de markt gebracht onder de naam Styropor®.

Neopixels® Zo’n vijf jaar geleden werden de eerste grijze HR++ parels voor spouwmuurisolatie geproduceerd. Toch bleef de ontwikkeling van grafietparels doorgaan.

In 2013 zijn we inmiddels toe aan de derde generatie grijze grafietparels, oftewel de derde generatie Neopor®. De naam parels is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor Neopixels®, wat staat voor Triple HR isolatie.

Neopixels® onderscheiden zich van de gewone parels door hun vorm en de optimalisatie van het grafietgehalte. De vorm is platter en ovaler en alle Neopixels zijn nagenoeg even groot. Door deze eigenschappen passen de Neopixels® goed in elkaar. Vergelijk het met straatwerk; de Romeinen bouwden hun muren al van platte ovale stenen in plaats van ronde stenen. Door het hogere grafietgehalte wordt er meer warmte gereflecteerd.

Opkomst grafietparels Eind jaren ’70 kwam de witte HR+ parel op de markt, die gebruikt werd voor spouwmuurisolatie. In 1997 kwam BASF opnieuw met een innovatieve uitvinding: de grijze grafietparels. BASF was de eerste fabrikant die grafiet, dat we kennen van potloden, toevoegde aan de parels. Grafiet reflecteert warmte terug, waardoor de isolatiewaarde twintig procent hoger is. Deze eerste generatie grijze parels

Betere isolatie Als je een Neopixel onder een microscoop zou bekijken, dan ziet het eruit als een matrix met allemaal gesloten luchtcelletjes. Een Neopixel bevat meer dan drieduizend gesloten luchtcelletjes. Door deze gesloten structuur kan er geen lucht of bijvoorbeeld water in of uit komen.

Het is te vergelijken met het dragen van een dikke jas in de winter. Doordat er lucht in de jas

1. Eerste generatie grijze parels HR++ 2. Tweede generatie grijze parels 3. Derde generatie Neopixels Triple HR

Warmtereflectie door hoger grafietgehalte

A HR PREMIUM zit, blijf je warm. Dankzij deze eigenschappen geven Neopixels® meer isolatie per vierkante meter in de spouw ten opzichte van de klassieke HR++ parels.

Toepassing Neopixels® kunnen niet alleen gebruikt worden als spouwmuurisolatie, maar ook als bodemisolatie in de kruipruimte. De bodemisolatie wordt toegepast in vochtige en/of moeilijk bereikbare lage kruipruimtes.

Een laag Neopixels® op de bodem van de kruipruimte verlaagt de relatieve luchtvochtigheid in de kruipruimte en isoleert op een effectieve manier de begane grondvloer van de woning.

Milieuvriendelijk Bij het produceren van Neopixels® wordt rekening gehouden met het milieu. Neopixels® besparen in hun levenscyclus 330 keer de energie die nodig is om het materiaal te produceren. Neopixels® heeft daardoor een zeer hoge eco-efficiëntie. Daarnaast zijn Neopixels® op een eenvoudige manier, zonder veel energieverbruik, voor honderd procent te recyclen. Wilt u meer weten over Neopixels®?

Kijk dan op www.neopixels.nl

Woonzorgcentrum 't Hof

Gezond binnenklimaat in WZC ’t Hof Duco Ventilation & Sun Control voorzag woonzorgcentrum (WZC) ’t Hof in Lichtervelde van zowel natuurlijke ventilatie als zonwering en droeg zo mee bij tot een aangenaam, comfortabel, maar bovenal gezond binnenklimaat.

WZC ’t Hof in Lichtervelde maakt deel uit van een heuse woonzorgsite, met onder meer een dienstencentrum en het Sociaal Huis. In het woonzorgcentrum staan de 78 bewoners -valide, zorgbehoevende en dementerende mensen- centraal. Een aangenaam, comfortabel, maar bovenal gezond binnenklimaat dragen bij tot een hoog leefbaarheidsniveau.

Natuurlijke luchttoevoer

Samenspel

Ramboer merkt overigens op dat er steeds meer aandacht gaat naar het binnenklimaat van woon- en zorgcentra. “Dat kan ook niet anders. Zeker omdat er volgens de huidige regelgeving streng toegezien wordt op de gehanteerde isolatie. Eigenlijk ontwerp je een soort van potdichte doos, dus verse lucht is dan essentieel.

Net daar heeft Duco, specialist op het vlak van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen, haar steentje bijgedragen. Het bedrijf ontwikkelde met DUCO at CARE een concept dat op maat van woonzorgcentra of ziekenhuizen is gemaakt en berust op drie stevige pijlers: natuurlijke ventilatie, buitenzonwering en nachtkoeling. Het samenspel van deze drie facetten is de ultieme garantie voor een gezond en comfortabel binnenklimaat, maar ook een doordachte combinatie met natuurlijke luchttoevoer en buitenzonwering -zoals in WZC ’t Hof- is ideaal.

In Lichtervelde werd er bewust geopteerd voor de toevoer van verse lucht. Dat geeft ook Koen Ramboer, directeur van het WZC aan.

“Een traditionele airco zoals wij die kennen, was voor ons uitgesloten. In samenspraak met architectenbureau osararchitects, viel de keuze dan ook snel op natuurlijke ventilatie.”

De natuurlijke ventilatie doet overigens perfect zijn werk, want als je bij ons binnen komt, word je niet overvallen door een beklemmend gevoel,” verduidelijkt de directeur de gemaakte keuzes.

Dankzij de integratie van de DucoKlep 15 ZR, een zelfregelend ventilatierooster dat bovenop het glas werd voorzien, komt er rechtstreeks verse lucht van buiten, want de kortste weg is immers de gezondste. Bovendien toont dit rooster zich uiterst polyvalent, want dankzij het vlakke binnenrooster kan het ook perfect toegepast worden in het vaste deel van een schuifraam.

Buitenzonwering De keuze voor buitenzonwering werd ingegeven door twee vereisten: een flexibele regeling voor zowel zonwering op zich, als een maximale privacy. “Voor ons was het vooral belangrijk om tijdens de zomermaanden de zon buiten te houden en zo niet enkel de opwarming van het gebouw tegen te gaan, maar ook de afkoeling er van tot een minimum te beperken,” aldus Ramboer.

In samenspraak met osararchitects werden de unieke rechthoekige lamellen van de DucoSun Cubic voorzien als soort van terrasoverkapping en de schuifpanelen van de DucoSlide SlimFrame 5/50 60F kunnen op de gewenste tijdstippen helemaal voor het raam of net helemaal weg van het raam geschoven worden. ❚

83

Wat doet u eigenlijk? Voor â‚Ź 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat

Afdichtingstechnieken

Aluminium Ramen en Kozijnen

Alkondor

Bloem Sealants BV

Wegtersweg 7-19 7556 BP Hengelo Postbus 29 7550 AA Hengelo T.......................................... +31 (0)74 2455355 E info@alkondor.nl W www.alkondor.nl

Postbus 24058 2490 AB DEN HAAG T.......................................... +31 (0)70 3296601 E info@bloemsealants.com W www.bloemsealants.com

Aluminium Bouw

Aluminium Systemen Aluminium ramen, deuren en gevels

Alkondor Widam Aluminiumbouw Protonweg 10 1627 LD Hoorn T.......................................... +31 (0)229 219741 F........................................... +31 (0)229 230906 E info@widam.nl W www.widam.nl

Framework Industry BV Oude Graaf 21 6002 NL WEERT T......................................... +31 (0)495 450128 E info@frameworkindustry.com W www.frameworkindustry.com

Wegtersweg 7-19 7556 BP Hengelo Postbus 29 7550 AA Hengelo T.......................................... +31 (0)74 2455355 E info@alkondor.nl W www.alkondor.nl

Aluminium Knipwerk

Reynaers Aluminium BV

Comhan Holland BV Joh. Enschedeweg 11 1422 DR UITHOORN T.......................................... +31 (0)297 513636 E comhan@comhan.com W www.comhan.com

Maisdijk 7 5704 RM HELMOND Postbus 111 5700 AC HELMOND T......................................... +31 (0)492 561020 E info@reynaers.nl W www.reynaers.nl

Framework Industry BV Oude Graaf 21 6002 NL WEERT T......................................... +31 (0)495 450128 E info@frameworkindustry.com W www.frameworkindustry.com

Aluminium Profielen

Rollecate Groep

BUVA rationele bouwprodukten BV Bremen 5, 2993 LJ BARENDRECHT T.......................................... +31 (0)180 697500 E info@buva.nl

Rollecate BV H.G. Zwerusstraat 3 7951 CZ STAPHORST Postbus 3 7950 AA STAPHORST T......................................... +31 (0)522 467000 E mail@rollecate.nl W www.rollecate.nl

Reynaers Aluminium BV Maisdijk 7 5704 RM HELMOND Postbus 111 5700 AC HELMOND T......................................... +31 (0)492 561020 E info@reynaers.nl W www.reynaers.nl

W www.buva.nl

Sunflex Aluminium Systeme GmbH

Framework Industry Oude Graaf 21 6002 NL WEERT T......................................... +31 (0)495 450128 E info@frameworkindustry.com W www.frameworkindustry.com

84

Ventura Gevelbouw BV Postbus 73, 6940 BB DIDAM T.......................................... +31 (0)880 203040 E calculatie@venturagevelbouw.nl W www.venturagevelbouw.nl

Im Ruttenberge 12 57482 Wenden T...................................... +49 (0)2762 / 9253-0 E info@sunflex.nl W www.sunflex.nl

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat

Bouw

Sapa Building System bv Minervum 7067 4817 ZK Breda Postbus 5647 4801 EA Breda T.......................................... +31 (0)76 5873400 E info@sapagroup.com W www.sapagroup.com

R DAN ALUMINIUM...

ALUMET ETTEN BV Postbus 62 4870 AB ETTEN-LEUR T.......................................... +31 (0)76 5043130 F........................................... +31 (0)76 5035207 W www.alumet.nl

Automatisering

Leebo Projecten BV

Postbus 111 5250 AC VLIJMEN T.......................................... +31 (0)73 5132950 F........................................... +31 (0)73 5115706 E info@leebo.nl W www.leebo.nl

Bouwbeslag

eld álles als het gaat om metalen. Niet alleen producten en halffabrikaten, maar

e service en onbeperkte mogelijkheden tot maatwerk. Opgericht in 1973 strekt

e en silobouw tot constructie-, lichtreclame- en isolatietoepassingen.

Van Dool Geveltechniek

Zonder Nanodiseren®

De Hondert Margen 24 2678 AC De Lier Postbus 43 2678 ZG De Lier T........................................... +31(0)174 522000 E info@vandool.nl W www.vandool.nl

Met Nanodiseren®

Sanoco Bouwbeslag BV C-Mol Benelux Hoofdstraat 15b 6670 AB ZETTEN T........................................ +31 (0) 488 421848 E info@c-mol.nl W www.c-mol.nl

Nieuwhuisweg 3 5804 AN VENRAY T......................................... +31 (0)478 519770 E sanoco@sanoco.com W www.sanoco.com

Certificering en Keuringen

2382888 4621851 @garfield.nl d.nl

GARFIELD ALUMINIUM B.V. Beversestraat 26 5431 SH CUIJK Postbus 4052 3102 GB SCHIEDAM T.......................................... +31 (0)10 2382888 F........................................... +31 (0)10 4621851 E info@garfield.nl W www.garfield.nl

SKG

Orgadata Benelux BV ANODISEREN ANNO 2013

Mr. P. J. Troelstraweg 185 b1 8919 AB Leeuwarden T........................................ +31 (0) 58/2333920 E info@orgadata.nl W www.orgadata.nl

Nieuwe Kanaal 9F 6709 PA Wageningen Postbus 362 6700 AJ Wageningen T......................................... +31 (0)317 421720 E info@skg.nl W www.skg.nl

Dak- en geveltechniek

Aluminium (voorgelakt) Automatische deuren

Prince Cladding Benelux BV

Energieweg 48 2382 NL ZOETERWOUDE-RIJNDIJK T......................................... +31 (0)71 5899223 E info@princecladding.nl W www.princecladdingbenelux.nl

Euramax Coated Products BV Industrieweg 6 Record AutomatischE Deuren B.V. 6045 JG Roermond Cardanuslaan 30 T.......................................... +31 (0)475 370303 Interesse in een inspirerend gesprek? E-mail innovatie@alucol.nl of bel +31-475-595280 6865 HK DOORWERTH E info@euramax.nl Postbus 67, 6865 ZH DOORWERTH W www.euramax.nl T.......................................... +31 (0)26 3399777 Anodiseren F........................................... +31 (0)26 3399770 E info@record-automatischedeuren.nl W www.record-automatischedeuren.nl

Aluminium1212.indd 1

PRINS PANELEN BV

Secr. Verhoefweg 21a 2671 HT NAALDWIJK Postbus 51 2600 AB DELFT T........................................ +31 (0)174 641050 E info@prinspanelen.nl W www.prinspanelen.nl

w w w . a l u c o l . n l

ALUCOL BV

Soerendonck 3 6086 BW NEER Postbus 4403 6086 ZG NEER T......................................... +31 (0)475 591155 F.......................................... +31 (0)475 594508 E info@alucol.nl W www.alucol.nl

DORMA Nederland BV 14/01/13 19:39

Dalwagen 45, 6669 CB DODEWAARD Postbus 15, 6669 ZG DODEWAARD T.......................................... +31 (0)488 418100 E info@dorma.nl W www.dorma.nl

Saint-Gobain Cultilene bv

Zeusstraat 2 5048 CA TILBURG T ......................................... +31 (0)13 5780057 E info@cultilene.nl W www.cultilene.com

85

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat

Draai-, kiep-, raamsystemen

Gevelbeton

Leebo Projecten BV Sanoco Bouwbeslag BV

Nieuwhuisweg 3 5804 AN VENRAY T ......................................... +31 (0)478 519770 E sanoco@sanoco.com W www.sanoco.com

Postbus 111 5250 AC VLIJMEN T......................................... +31 (0) 73 5132950 F.......................................... +31 (0) 73 5115706 E info@leebo.nl W www.leebo.nl

Geveladvies en Onderhoud

SVK NV Aerschotstraat 114 9100 SINT NIKLAAS T.................................................+32 37604900 F....................................................+32 7604990 E info@svk.be W www.svk.be

Panelen Holland Gevelbeheer-Nederland

RD Bügelstraat 2 7951 DA STAPHORST Postbus 395 7940 AJ MEPPEL T......................................... +31 (0)522 238888 E info@gbn1.nl W www.gevelbeheer-nederland.nl

Venekoterweg 7 8431 HG OOSTERWOLDE T......................................... +31 (0)51 6568568 E info@panelenholland.nl W www.PanelenHolland.nl

FACEDO GEVELTECHNIEK

Poly Products BV Poly Products BV

Bruningsstraat 10 4251 LA Werkendam T.......................................... +31 (0)183 507164 F........................................... +31 (0)183 507169 E info@polyproducts.nl W www.polyproducts.nl

Gevels

Bruningsstraat 10 4251 LA Werkendam T.......................................... +31 (0)183 507164 F........................................... +31 (0)183 507169 E info@polyproducts.nl W www.polyproducts.nl

Simon Stevinweg 27 6827 BS ARNHEM T.......................................... +31 (0)26 3701360 F........................................... +31 (0)26 3701029 E info@facedo.nl W www.facedo.nl

Gevelbekleding

Saint-Gobain Cultilene BV

Alkondor

Zeusstraat 2 5048 CA TILBURG T......................................... +31 (0)13 5780057 E info@cultilene.nl W www.cultilene.com

Prince Cladding Benelux BV Wegtersweg 7-19 7556 BP Hengelo Postbus 29 7550 AA Hengelo T.......................................... +31 (0)74 2455355 E info@alkondor.nl W www.alkondor.nl

Energieweg 48 2382 NL ZOETERWOUDE-RIJNDIJK T........................................ +31 (0)71 5899223 E info@princecladding.nl W www.princecladdingbenelux.nl

Sapa Building System BV Minervum 7067

PRINS PANELEN BV DERAKO INTERNATIONAL BV Postbus 32 1756 ZA 'T ZAND T.......................................... +31 (0)224 591884 F........................................... +31 (0)224 591440 E info@derako.com W www.derako.com

Secr. Verhoefweg 21a 2671 HT NAALDWIJK Postbus 51 2600 AB DELFT T.......................................... +31 (0)174 641050 E info@prinspanelen.nl W www.prinspanelen.nl

4817 ZK Breda Postbus 5647 4801 EA BREDA T.......................................... +31 (0)76 5873400 E info@sapagroup.com W www.sapagroup.com

Reynaers Aluminium BV Façade Groep

Postbus 36, 6100 AA ECHT T.......................................... +31 (0)475 416099 F........................................... +31 (0)475 461535 E info@facadegroep.nl W www.facedegroep.nl

86

Saint-Gobain Cultilene BV

Zeusstraat 2 5048 CA TILBURG T......................................... +31 (0)13 5780057 E info@cultilene.nl W www.cultilene.com

Maisdijk 7 5704 RM HELMOND Postbus 111 5700 AC HELMOND T......................................... +31 (0)492 561020 E info@reynaers.nl W www.reynaers.nl

Gevel- en dakadvies

Glasadvies

Kenniscentrum

Nieman-Kettlitz Gevel-

GLASSOLUTIONS Gevelbouw

Tremco illbruck BV

en Dakadvies B.V. Midden Engweg 11 3882 TS PUTTEN T.......................................... +31 (0)341 350510 E peterkuindersma@gevelsendaken.nl W www.gevelsendaken.nl

Leeghwaterstraat 2 6827 AP ARNHEM Postbus 29 6800 AA ARNHEM

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat

Postbus 20 4240 CA ARKEL T......................................... +31 (0)183 568019 E paul.visser@tremco-illbruck.com W www.tremco-illbruck.nl

T......................................... +31 (0)26 3696990 F.......................................... +31 (0)26 3628599

E sggs.gevelbouw@saint-gobain.com W www.saint-gobain-glass.com Glasbescherming

Poly Products BV Bruningsstraat 10 4251 LA Werkendam T.......................................... +31 (0)183 507164 F........................................... +31 (0)183 507169 E info@polyproducts.nl W www.polyproducts.nl

RITEC SERVICES Forellenweg 1-B 4941 SJ RAAMSDONKSVEER T....................................... +31 (0) 162 52 33 55

F...................................... +31 (0)162 523306 E info@reticservices.nl W www.reticservices.nl

VMRG Einsteinbaan 1 Postbus 1496 3430 BL Nieuwegein T.......................................... +31 (0)30 6053644 E info@vmrg.nl W www.vmrg.nl

Kunststof gevelsystemen

Hang- en sluitwerk

Ventura gevelbouw BV

Tremco illbruck BV Postbus 20 4240 CA ARKEL T......................................... +31 (0)183 568019 E paul.visser@tremco-illbruck.com W www.tremco-illbruck.nl

Glas

Geze Benelux BV Steenoven 36 5626 DK Eindhoven T.......................................... +31 (0)40 2629080

Kunststof Kozijnen

E info@gezebenelux.com W www.gezebenelux.com

Kumij BV

Mosa Glasgroothandel BV Postbus 91, 6100 AB Echt T.......................................... +31 (0)475 430402 F........................................... +31 (0)475 461535 E info@mosaglas.com W www.Mosaglas.nl

Postbus 73, 6940 BB DIDAM T.......................................... +31 (0)880 203040 E calculatie@venturagevelbouw.nl W www.venturagevelbouw.nl

Sanoco Bouwbeslag BV Nieuwhuisweg 3 5804 AN VENRAY T......................................... +31 (0)478 519770 E sanoco@sanoco.com W www.sanoco.com

Gotenburgweg 21 9723 TK GRONINGEN Postbus 709 9700 AS GRONINGEN T......................................... +31 (0)50 8532000 E alg@kumij.nl

W www.kumij.nl Onderhoud

GLASSOLUTIONS Gevelbouw Leeghwaterstraat 2 6827 AP ARNHEM Postbus 29 6800 AA ARNHEM T......................................... +31 (0)26 3696990 F.......................................... +31 (0)26 3628599

E sggs.gevelbouw@saint-gobain.com W www.saint-gobain-glass.com

Simonsvoss Technologies BV Evert van de Beekstraat 310 1118 CX SCHIPHOL T.......................................... +31 (0)20 6541882 E nl@simons-voss.nl W www.simons-voss.nl

Neroqom BV Everdenberg 355 4902 TT OOSTERHOUT T.......................................... +31 (0)162 466002 E info@neroqom.com W www.neroqom.com

87

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat

Panelen

Tremco illbruck B.V.

PRINS PANELEN BV Secr. Verhoefweg 21a 2671 HT NAALDWIJK Postbus 51 2600 AB DELFT T........................................ +31 (0)174 641050 E info@prinspanelen.nl

Postbus 20 4240 CA ARKEL T.......................................... +31 (0)183 568019 E paul.visser@tremco-illbruck.com W www.tremco-illbruck.nl

Galvanistraat 11 7461 JC Rijssen T......................................... +31 (0)548 539329 E info@profity.nl W www.profity.nl

W www.wpi-panelen.nl

Schuifdeuren en -ramen

• Screens

Zetwerk

• Uitvalschermen • Valarmschermen

Industrieweg 27 • Buitenjaloezieën 4283 GX GIESSEN Postbus 1049 5140 AC WAALWIJK • Zonneroosters T.......................................... +31 (0)183 443201 E service@allprogiessen.nll • Schoepenzonwering W www.mzzn.nl

Zonwering

• Binnenzonwering • Verduistering

Solar

• Service & Onderhou

DUCO

“Ventilation & Sun Control” Handelsstraat 19, B-8630 Veurne T............................................ +32 (0)58 330033 E info@duco.eu

Sapa Building System BV Minervum 7067 4817 ZK Breda Postbus 5647 4801 EA BREDA T.......................................... +31 (0)76 5873400 E info@sapagroup.com W www.sapagroup.com

Eland-Brandt Bruynvisweg 4

W www.smitsair.nl

Allpro Giessen BV Profity BV

Franklinstraat 2 6003 DK Weert Postbus 2793 6030 AB NEDERWEERT T.......................................... +31 (0)495 551866 E info@wpi-panelen.nl

SCHELLEKENS & SCHELLEKEN PROFESSIONALS IN ZONWERIN

Postbus 41 1420 AA Uithoorn T.......................................... +31 (0)297 564455 E info@smitsair.nl

Software

W www.prinspanelen.nl

Weerter Paneel Industrie BV

Smitsair

Tourniquets en toegangscontrole

1531 AZ WORMER

W www.duco.eu

Meer informatie?

Kijk ook eens op www.schellekens.com

Schellekens & Schellekens BV

Postbus 83 6640 AB BEUNINGEN T........................................... +31(0)24 6778000 F............................................ +31(0)24 6778001 E info@schellekens.com W www.schellekens.com Copaco_Q.pdf

1

06-11-13

16:11

Postbus 24 1530 AA WORMER T......................................... +31 (0)20 4350303 E info@elandbrandt.nl W www.elandbrandt.nl

Service, advies en onderhoud

Gunnebo Nederland BV. visseringweg 23 1112 AS DIEMEN T......................................... +31 (0)20 3988988 E info.nl@gunnebo.com W www.gunnebo.nl

COPACO SCREENWEAVERS

Rijksweg 125 B-8531 BAVIKHOVE T............................................ +32 (0)56 353533 F............................................. +32 (0)56 358048 E info@copaco.be W www.copaco.be

Ventilatie

Gevelbeheer Nederland RD Bügelstraat 2 7951 DA Staphorst Postbus 395 7940 AJ Meppel T.......................................... +31 (0)522 238888 E info@gbn1.nl W www.gevelbeheer-nederland.nl

88

MULTIFILM ZONWERING Renson Waregem Maalbeekstraat 10 B - 8790 WAREGEM T............................................ +32 (0)56 627111 W www.renson.be

Witte Paal 336 1742 LE SCHAGEN Postbus 3 1740 AA SCHAGEN T.......................................... +31 (0)224 591941 E info@multifilm.nl W www.multifilm.nl

DucoSun Cubic / Architecturale Zonwering

Het DucoSun Cubic zonweringsysteem staat in voor een optimaal Het is verkrijgbaar met vaste of met elektrisch verstelbare lamellen. De rechthoekige vorm van de ‘Cubic’ lamellen zorgen voor een bijzonder strak design.

We inspire at www.duco.eu

info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

HOME OF OXYGEN

evenwicht tussen maximaal daglicht en minimale zonnehitte.





        

Gemotoriseerde klapluiken met aluminium lamellen Cilium® • Dynamische zonwering • Bescherming tegen direct invallende zonnestralen in gesloten positie • Optimaal benutten van de natuurlijke stralingswarmte in open positie tijdens koudere periodes • Vormt een doorlopende lamellenwand met de lamellen boven, onder en naast het klapluik in gesloten positie • Leverbaar met Sunclips® EVO SE.096 en SE.130 lamellen

www.renson.nl

Gegaran d e e rde kwalitei t in geve ls

KEURME

RK

Over sm

aak kunt

u als arc hitect misschie met elka n nog ar twiste n. Maar niet ove kwaliteit r . Want d ie is geg arandee met het rd VMRG-k eurmerk . Wilt u profitere n van all e zekerh eden die het keur merk u b iedt? Kie s dan een VMR G-lid vo or uw g evel. of opdra

chtgeve r

Meer we Ga naar contact

ten?

www.vm

rg.nl of n

op via (0 30)60 53

eem

644.