Gevelbouw 4 2013

Vaktijdschrift over gevels & daken

Jaargang 10 I nummer 4

Rabobank Boxmeer ingepakt met fijn-keramische gevelbeplating Zwevende schoenendoos voor Omoda Deuren Theater De Kom weer geopend

In samenwerking met:

速

Wie dit leest weet dat NeroQom een Aesthetic Comfort Specialist is

AESTHETIC COMFORT SPECIALIST T h e s o l u t i o n a g a i n s t d e g ra d a t i o n

DucoSun Ellips Architecturale zonwering

De ellipsvormige lamellen van de DucoSun Ellips zorgen voor verstelbaar. Dankzij het groot aantal hellingshoeken kan het systeem een ruimte optimaal beschaduwen, ongeacht de glasoppervlakte of de stand van de zon.

We inspire at www.duco.eu

info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

HOME OF OXYGEN

een maximum aan diffuus daglicht en zijn vast of elektronisch

Zonder Nanodiseren速

Met Nanodiseren速

Zonder Nanodiseren速

Met Nanodiseren速

50% lagere reinigingsfrequentie en levenslange garantie op al uw anodiseerwerk

ANODISEREN ANNO 2013

ontwerp & realisatie www.t-quila.com

Interesse in een inspirerend gesprek? E-mail innovatie@alucol.nl of bel +31-475-595280

w w w . a l u c o l . n l

Voorwoord Duurzame economie Natuurlijk is er economische stagnatie. We zien ook structurele wijzigingen. Bijvoorbeeld fabrieken die worden gesloten of investeringsplannen die in de ijskast belanden om er voorlopig niet meer uit te komen. Het zijn juist investeringen die wijzigingen in de economische structuur financieren met het oog op een vorm van duurzaam rendement.

Ook is er sprake van koperstakingen in de consumentensfeer, al kan je een woning, want daar gaat het ons om, nauwelijks consumeren noemen. Ook verbouwingen worden door consumenten gezien als investeringen in de eigen toekomst en waardebehoud van het bezit. Maar goed, als consumenten meer gaan besteden dan gaat de economie weer harder draaien etc. etc.

Naast deze verschijnselen kom je wel eens mensen tegen die ideeën hebben en nieuwe ontwikkelingen signaleren. Ook zijn zij er van overtuigd dat die ontwikkelingen zullen leiden tot veel goeds en een nieuwe toekomst. Het is maar net waar je op let. Of je let op de stagnatie van misschien wel een verouderde economische machinerie of op signalen en ideeën voor nieuw en anders.

Signalen vanuit de gevelbouw die je in het laatste geval opvangt zijn: het fenomeen van actualiseren (voortdurende vernieuwing), duurzaamheid (een opgaaf en rendement voor gevels), domotica (regeltechnologie voor gevels en binnenklimaat), prestatiegerichtheid van de markt (contracten, netwerken geen ketens meer), composiet en hybride materialen en constructies, gevels en hun constructieve eigenschappen, levenscyclus als leidraad (een continue markt met eigen materiaal stromen in beheer), aandacht voor veranderbaarheid van gebouwen en dus voor constructies en elementen, recycling en hergebruik, sensortechnologie, pulltrusion materialen, vormvrijheid als eis, geavanceerde software (BIM), dynamische rekenprogramma’s, upgrading als gevolg van verhoogd kwaliteitsbewustzijn (hightech quality, ook voor de bouw), experimenteer behoefte, de natuur als voorbeeld voor gebouwconstructies (biobased filosophy), comfortbehoefte en comfortindustrie.

En al met al is er een nieuwe mens geboren. Die uitdagingen zoekt en vertrouwt op een nieuwe combinatie van natuurlijke en technische oplossingen voor een bijna eindeloze en continue vraag. Duurzame economie dus. Een nieuwe economische entiteit of economisch systeem in plaats vaneen verouderde machinerie.

Roel van Gils

5

Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 10 | nummer 4 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Redactie adres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.gevelbouw.info

11

Redacteuren

Patricia van der Beek, Martijn van den Bouwhuijsen, Roel van Gils

30

Eindredactie Roel van Gils

Bladmanagement

Mark de Lau E m.delau@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

Advertenties

Online aanleveren: https://louwersuitgevers@wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

08 24

Abonnementsprijs

€ 63,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw.

Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Ruimte voor nostalgie Rabobank Boxmeer ingepakt met fijn-keramische gevelbeplating Gevels met karakter

8 11 38

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

VMRG PAGINA'S

GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

(Doorsteek)veilige roosters voor energiegebouw

Vormgeving/Art Direction

Visitekaartjes

Column Bert Lieverse Column:Green Inspirations Meesterstuk Mr. Bettina Hertstein

Logo Reclame- Ontwerpbureau BV E info@logobv.nl Tessa van Gameren

FACE People

In samenwerking met:

Ketelhuis Ceres: centrum van synergie

Fusie IKOB-BKB en SKG Het nieuwe gezicht van Leiden

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

15 17 18 19 20 23 24 26 30

Inhoud nummer 4

47 62 36

58

Prijsvraag ‘Slimste item van 2013’ De Poorters van Montfoort

Besparen op materiaal- en montagekosten Panelen in alle soorten en maten Zwevende schoenendoos voor Omoda

34 36

40 44 47 Cover:

DucoSlide zonwering garandeert gezond binnenklimaat op esthetische manier Deuren Theater De Kom weer geopend

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN

Jaargang 10 I nummer 4

nummer 4 2013

Wie doet wat

Blitta

Jaargang 10

Nieuwe look voor Pré Pain

Beeld:

MAART 2011

Stilstand is achteruitgang

ROC Leiden

NUMMER 690 JAARGANG 63

Gevel in detail

51 52 56 58 62 66

RABOBANK BOXMEER INGEPAKT MET FIJN-KERAMISCHE GEVELBEPLATING ZWEVENDE SCHOENENDOOS VOOR OMODA DEUREN THEATER DE KOM WEER GEOPEND

2013078_GB 4.indd 1

In samenwerking met:

17-09-13 10:28

7

De Baronie

Ruimte voor nostalgie Het terrein van de voormalige chocoladefabriek De Baronie in Alphen aan den Rijn verandert in een gebied voor winkelen, werken en wonen. Het oude fabrieksgebouw staat op de lijst voor industrieel erfgoed en krijgt een nieuwe bestemming. Lieftink Geveltechniek ontwikkelde de nieuwe gevelsystemen met nostalgische uitstraling, maar conform hedendaagse eisen.

Ruim tien jaar geleden werden in de fabriek van De Baronie nog 180.000 chocoladeletters, paaseitjes en andere lekkernijen per dag gemaakt. Na 47 jaar verhuisde de cacao- en chocoladefabriek naar een complex buiten Alphen aan den Rijn.

“Sinds 2001 zijn er verschillende projectontwikkelaars bezig geweest met de herontwikkeling van het 14.000 m2 grote terrein,” zegt Joost Plompen van Lieftink Geveltechniek. “In 2006 zijn we gevraagd ons licht te laten schijnen op de gevels van het

8

fabrieksgebouw, maar tot een opdracht is het niet gekomen. Totdat Green Real Estate in 2007 de handschoen oppakte om het terrein te transformeren in een gebied voor winkelen, werken en wonen.”

Staal-look kozijn Om de karakteristieke uitstraling van het gebied zoveel mogelijk te behouden, is ervoor gekozen om de voormalige fabriekshallen veilig te stellen en voor zover mogelijk in oude luister te herstellen. Plom-

pen: “De oorspronkelijke slanke gevel met smalle stalen kozijnen voldeed niet meer aan de hedendaagse eisen. Wij hebben gezocht naar een passende oplossing.

Daartoe hebben we een combinatie gemaakt tussen een vliesgevel en een staallook kozijn. Hieruit is in samenwerking met Schüco een nieuw systeem geboren: FW40 staal-look. Het systeem is technisch te verwerken als een vliesgevel en biedt dus de vrijheid om in de breedte ‘oneindig’ te kunnen doorbouwen, zonder gebruik

De Baronie

Geveltechniek heeft het gevelsysteem niet alleen geëngineerd, maar ook geproduceerd en gemonteerd. “Aangezien het een renovatieproject betreft, vraagt dat om een gespecialiseerde aanpak in de vorm van maatwerk tot stand brengen,” stelt Plompen. “We hebben de kozijnen zelf ingemeten en ook met onze eigen mensen op locatie gemonteerd.”

Zoals gezegd was Lieftink Geveltechniek reeds in een vroeg stadium betrokken bij de transformatie van het terrein, weliswaar

destijds nog voor een andere projectontwikkelaar. Plompen: “Nadat we begin 2012 opdracht kregen van aannemer Konder Wessels uit Amsterdam konden we vrijwel direct aan de slag. Een groot deel van de engineering en calculatie lag nog op de plank. Begin april zijn we gestart en inmiddels zijn onze werkzaamheden zo goed als afgerond.” In totaal heeft Lieftink Geveltechniek 2.500 m2 aan vliesgevel in staal-look geleverd en gemonteerd en 2.000 m2 aan semi-structurele gevels voor de commerciële ruimten. ❚

te hoeven maken van dubbele stijlen. Een aspect dat met een traditionele kozijnoplossing, vanwege het opvangen van rek en krimp middels een dilatatie, een vereiste is.

De kliklijsten daarentegen zijn nauw verwant aan die van een staal-look kozijnprofiel, die het beeld wekken (dieptewerking) van de oorspronkelijke stopverfoplossing.”

Poedercoat Om aan de financiële eisen te kunnen voldoen is gekozen voor aluminium in plaats van staal. “Het gevelsysteem zou ook in staal uitgevoerd kunnen worden, maar dat bleek financieel niet haalbaar. Om toch die authentieke, nostalgische staal-look te verkrijgen, is het aluminium voorzien van een mat witte poedercoat met een structuur.” De nieuwe vliesgevel loopt voor de betonnen kolommen door en voldoet aan alle eisen op het gebied van duurzaamheid en veiligheid met geïsoleerde profielen, HR++-glas en de nodige ventilatievoorzieningen in de vorm van valramen. Lieftink

9

Groot Baronie met gevels van Lieftink Geveltechniek Als betrouwbare en ervaren partner staat Lieftink bekend om haar vaktechnische kennis van ramen, deuren en gevels. Met een eigen fabriek en coatingfaciliteit is de kwaliteit van tekening tot montage gegarandeerd. Of het nu gaat om nieuwbouw, renovatie, woningbouw of utiliteit, Lieftink ontzorgt.

Bek nieu ijk de web we Lieft site! ink. nl

Lieftink Geveltechniek Produktieweg 17 2404 CC Alphen aan den Rijn T 0172 46 96 70 info@lieftink.nl

Keramische gevelbeplating

Rabobank Boxmeer

ingepakt met fijn-keramische gevelbeplating

Het nieuwe regiokantoor van Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen in Boxmeer is uiterst duurzaam gebouwd en heeft als eerste Rabobank het Breeam-certificaat ontvangen. In de beoordeling scoorde het nieuwe advies- en bestuurscentrum Very Good. Het gebouw is volledig ingepakt met keramische gevelbeplating van Mosa Facades.

Het idee voor de gevel is ontstaan op de Bouwbeurs in 2011, zegt Paul Roos van Mosa Facades. “Novares Architecten

zocht een passende, duurzame invulling voor de gevel van het nieuwe pand. We zijn met elkaar in gesprek geraakt op onze stand en de rest is inmiddels geschiedenis.” Toch heeft het nog tot september 2012 geduurd voordat Mosa de opdracht kreeg toegewezen. In tussentijd heeft de voltallige directie van de Rabobank bij Mosa in Maastricht een bezoek afgelegd.

De policy van de Rabobank is namelijk om hoofd- en onderaannemers eerst aan een screening te onderwerpen. Roos: “Daarnaast wilde men ook een blik in de keu-

ken van Mosa werpen en zich overtuigen van kwaliteit en mogelijkheden. De directie zocht namelijk een product, duurzaam qua productie en samenstelling, maar ook bestendig in de tijd (UV-, kras- en vorstbestand) met voldoende natuurlijke exposure.”

Charme Om een definitieve keuze te maken in kleurstelling, had Mosa Facades in het voormalige kantoor van de Rabobank een tweetal mock-ups opgesteld in twee tinten: grijs en een bruingrijze special. ›

11

Keramische gevelbeplating

12

Keramische gevelbeplating

Roos: “Uiteindelijk heeft de Rabobank directie samen met de medewerkers een definitieve keuze gemaakt voor de tegel die bij ons in het standaard assortiment als F204V wordt aangeduid, echter voorzien van een extra vleugje grijs als finishing touch met ingekleurde ondermassa. De gevel is namelijk zo opgebouwd dat de charme van de tegel optimaal tot uitdrukking komt.”

de gevel te belasten. De flexibele maatvoering van het aluminium regelwerk -met verticale dragers en horizontale liggerswaaraan de tegels met rvs-ankers worden opgehangen zorgt ervoor dat de kozijnen en de keramische gevelbeplating mooi strak en vlak op elkaar aansluiten. “Dankzij de geventileerde luchtspouw wordt een stabiel binnenklimaat verkregen, de keramische gevelbeplating heeft namelijk een perfect accumulerend vermogen,” stelt

Roos. “Achter de gevel heerst een overdruk, waardoor vocht en ongedierte naar buiten worden gedrukt. Een daktrim lijkt te ontbreken, maar is wel degelijk aanwezig in de vorm van een grijs gemoffelde strip van 5 millimeter.

Het nieuwe regiokantoor van de Rabobank, volledig ingepakt met keramische gevelbeplating vormt wederom een mooi referentiepunt voor Mosa Facades,” zegt Paul Roos tot besluit. ❚

Nadat kleur en type bekend was, werd gevelbouwer Mutsaerts uit Oisterwijk benaderd door Novares Architecten en hoofdaannemer Van der Heijden uit Schaijk om de gevel te gaan dichten. “We werken regelmatig samen met Van der Heijden en waren ook bekend met Mosa Facades,” vertelt Niels Mutsaerts. “Samen met Mosa hebben we diverse projecten gerealiseerd, waaronder bijvoorbeeld zeven stations ten behoeve van de Noord/Zuidlijn.”

Gevelplan Gevelbouwer Mutsaerts is in samenwerking met de architect en de constructeur vanaf de casco houtskeletbouw het gevelplan gaan opstellen. “Op basis van het gevelplan en het voegenpatroon zijn de fijn-keramische gevelbeplating op maat gemaakt,” vervolgt Mutsaerts. “De voegen bedragen 5 millimeter, behalve ter plaatse van de kozijnen, daar is voor voegen van 8 millimeter gekozen in verband met eventueel latere demontage van de kozijnen.”

Groot voordeel van de aluminium profilering van Mosa Facades is dat het systeem zich goed laat aanpassen om eventuele bouwtoleranties in de achterconstructie te kunnen opvangen. De keramische gevelbeplating en de profielen werden door Mosa als halffabrikaat bij Mutsaerts aangeleverd en zijn vervolgens na de diverse bewerkingen (zagen, boren, frezen) als maatwerk naar de bouwlocatie getransporteerd.

Volgens Mutsaerts zijn het vooral ook de details die de gevel en het gebouw zo bijzonder maken. “Zo loopt de gevelbeplating bijvoorbeeld op diverse punten door naar binnen en fungeert de beplating ook als plafond. Daarnaast zakken de screens door de voegen van de tegels naar beneden.” Voor het levensgrote bedrijfslogo van de Rabobank tegen de gevel heeft Mutsaerts een aparte staalconstructie aangebracht. Het logo is met ankers door de tegels heen bevestigd, zonder daarbij

13

Architecten zien ons liever niet.

Ventilatiesystemen maken een gebouw vaak niet mooier. Terwijl een architect het juist met alle vakmanschap en liefde heeft ontworpen. Bij Smitsair werken we daarom al in een vroeg stadium samen met de architect. Zo kunnen wij goed meedenken en ervoor zorgen dat onze lucht toe- en afvoersystemen echt geïntegreerd zijn in het gebouw. Je ziet ze dus zo min mogelijk. Daarbij zijn ze ook nog eens van zo’n hoge kwaliteit dat je er jarenlang niet naar om hoeft te kijken. kijk op www.onopvallendaanwezig.nl

Smitsair luchttechniek.

Onopvallend aanwezig.

Smitsair

Nieuw energiegebouw

(Doorsteek)veilige roosters voor energiegebouw Voor een nieuw energiegebouw ten behoeve van een datacenter in het oosten des lands is Smitsair Luchttechniek benaderd om mee te denken over een groot aantal specifieke, esthetisch verantwoorde roosters. In het gebouw bevinden zich onder meer aggregaten en drie hoogspanningstrafo’s die enerzijds verse lucht behoeven, maar anderzijds niet in contact mogen komen met de ‘buitenwereld’. Speciale doorsteekveilige roosters boden de oplossing.

Het energiegebouw moet kunnen ademen, maar het uitgangspunt van de architect was wel om de roosters op een esthetisch verantwoorde wijze te integreren in het ontwerp, zegt Etienne Beerling van Smitsair Luchttechniek. “De roosters zijn gesitueerd op de eerste verdieping van de noordgevel en de begane grond en de ‘tussenverdieping’ van de zuidgevel. De luchttoevoer- en afvoervoorzieningen van de aggregaten die de noodstroomvoorziening kunnen verzorgen, bevinden zich op de eerste verdieping en behoeven roosters voor toevoer- en afvoerlucht, terwijl ter plaatse van de hoogspanningstrafo’s specifieke eisen worden gesteld aan de roosters op het gebied van doorsteekveiligheid.”

Lasrobot Een klein jaar geleden heeft Smitsair een nieuw type rooster aan het programma toegevoegd, vanwege diverse vragen uit de markt naar een doorsteekveilig rooster. Beerling: “Deze opdracht konden we dus uitstekend invullen met ons nieuw type aluminium rooster DVA-30, waarvoor we een speciale lasrobot in gebruik hebben genomen. Het schoepprofiel van het rooster is zodanig aangepast dat er niet doorheen geprikt kan worden. Daar zijn bepaalde normen voor in het leven geroepen. Een rooster mag zich doorsteekveilig noemen, mits het voldoet aan de normen IP4X conform IEC 60529. En daaraan voldoet de DVA-30. ›

15

Nieuw energiegebouw

We hebben een compromis gevonden tussen het doorsteekveilige aspect, voldoende vrije doorlaat en een acceptabele drukval over het rooster. Met andere woorden, er mag niet te veel vermogen benodigd zijn om lucht door het rooster te pompen. De DVA-30 bestaat in feite uit S-profielen die boven elkaar zijn gepositioneerd en zo de doorsteekveiligheid garanderen. De roosters zijn tevens metallurgisch geaard.”

De doorsteekveilige roosterwand op de begane grond van de zuidgevel is 14,2 meter breed en 3,6 meter hoog en voorzien van twee lagen poedercoating in de kleur RAL-7026. De roosters zijn volgens Beerling vanuit de binnenzijde gemonteerd, zodat er geen bevestigingsmiddelen aan de buitenzijde zichtbaar zijn. “In de wand zijn tevens vier doorsteekveilige deuren opgenomen van 1,2 meter breed bij 2,7 meter hoog. Behalve doorsteekveilig is de wand ook regendicht klasse A volgens EN 13030 en inbraakwerend klasse 2 conform NEN 5096. Overigens voldoet ons gehele roosterprogramma aan klasse 2 voor inbraakwerendheid.”

Schijnrooster De aluminium roosters in de noordgevel op de eerste verdieping en op de tussenverdieping van de zuidgevel zijn van het type

16

BA-70. “Beide roosterwanden zijn 35,5 meter breed en 2,7 meter hoog en eveneens in de kleur RAL-7026 uitgevoerd,” zegt Beerling. “Een deel van de roosterwand is echter uitgevoerd als schijnrooster met een blindplaat aan de achterzijde. Het effectieve gedeelte daarentegen is voorzien van een achterliggende lekbak om het regenwater dat eventueel door de roosters zou kunnen komen alsnog af te vangen. Tevens zijn deze roosters voorzien van twee U-profielen om een vergelijkbare uitstraling te verkrijgen als de horizontale liggers van de kozijnen onder de roosterwand. Zie het als een soort dummyachtige kozijnbalken.

De roosters worden in de dagmaat van de kozijnen gefixeerd via een bevestigingstrip aan de achterzijde van de roosters.”

Smitsair Luchttechniek heeft de volledige engineering, productie, poedercoating en montage van de roosters voor het energiegebouw in eigen beheer uitgevoerd. Of zoals Beerling het verwoordt: “We zijn vanaf de eerste meetlat tot het laatste schroefje betrokken geweest bij het project. Inmiddels zijn we ook weer gevraagd om de roosters te leveren voor een volgende fase voor dezelfde opdrachtgever. Het betreft de renovatie van een bestaand energiegebouw, alwaar de uitdaging vooral zit in een specifieke fixatie van de roosters.” ❚

column

Natuurlijk is er economische stagnatie. We zien ook structurele wijzigingen. Bijvoorbeeld fabrieken die worden gesloten of investeringsplannen die in de ijskast belanden om er voorlopig niet meer uit te komen. Het zijn juist investeringen die wijzigingen in de economische structuur financieren met het oog op een vorm van duurzaam rendement.

Ook is er sprake van koperstakingen in de consumentensfeer, al kan je een woning, want daar gaat het ons om, nauwelijks consumeren noemen. Ook verbouwingen worden door consumenten gezien als investeringen in de eigen toekomst en waardebehoud van het bezit. Maar goed, als consumenten meer gaan besteden dan gaat de economie weer harder draaien etc. etc.

Naast deze verschijnselen kom je wel eens mensen tegen die ideeën hebben en nieuwe ontwikkelingen signaleren. Ook zijn zij er van overtuigd dat die ontwikkelingen zullen leiden tot veel goeds en een nieuwe toekomst. Het is maar net waar je op let. Of je let op de stagnatie van misschien wel een verouderde economische machinerie of op signalen en ideeën voor nieuw en anders.

Signalen vanuit de gevelbouw die je in het laatste geval opvangt zijn: het fenomeen van actualiseren (voortdurende vernieuwing), duurzaamheid (een opgaaf en rendement voor gevels), domotica (regeltechnologie voor gevels en binnenklimaat), prestatiegerichtheid van de markt (contracten, netwerken, geen ketens meer), composiet en hybride materialen en constructies, gevels en hun constructieve eigenschappen, levenscyclus als leidraad (een continue markt met eigen materiaal stromen in beheer), aandacht voor veranderbaarheid van gebouwen en dus voor constructies en elementen, recycling en hergebruik, sensortechnologie, pulltrusion materialen, vormvrijheid als eis, geavanceerde software (BIM), dynamische rekenprogramma’s, upgrading als gevolg van verhoogd kwaliteitsbewustzijn (hightech quality, ook voor de bouw), experimenteer behoefte, de natuur als voorbeeld voor gebouwconstructies (biobased filosophy), comfortbehoefte en comfortindustrie.

En al met al is er een nieuwe mens geboren. Die uitdagingen zoekt en vertrouwt op een nieuwe combinatie van natuurlijke en technische oplossingen voor een bijna eindeloze en continue vraag.

Duurzame economie dus. Een nieuwe economische entiteit of economisch systeem in plaats vaneen verouderde machinerie.

Bert Lieverse Directeur VMRG

17

Piet R.J. Grouls Gewerkt bij o.a.

Prof. Kühn, Meurer & partner (BRD), Arets en van den Bergh, Wim Quist, OD 205. Van 1989 tot 1992 als zelfstandig architect in Delft. Sinds 1992 werkzaam bij Architecten van Mourik, sedert 2001 als directielid. Projecten gerealiseerd in de woningbouw, utiliteitsbouw, interieur en productontwerp. Winnaar Berlage vlag voor het ontwerp van de Koninklijke Academie Beeldende Kunsten in Den Haag. Eervolle vermelding Europan II. Houdt zich naast het ontwerp vooral bezig met onderzoek naar thema’s als duurzaamheid en identiteit. www.architectenvanmourik.nl

column

Green Inspirations

Uiterste houdbaarheidsdatum Alles heeft een uiterste houdbaarheidsdatum. De mens, eten, mode en uiteraard ook architectuur. Duurzaamheid gaat over de afstemming van de toe te passen materialen en details op de te verwachten einddatum en dan op een zodanige wijze dat het restproduct opnieuw inzetbaar is, of terug gegeven kan worden aan de natuur.

Deze gedachte vormt de basis voor een door architecten van Mourik ontwikkelde methode “Levensduurzaamheid”. http://www.architectenvanmourik.nl/ onderzoek//levensduurzaamheid/

vijftig jaar. Qua gebruik, mag je blij zijn, als je een generatie kunt overzien en stedenbouwkundige ingrepen kunnen een enorme impact hebben op een locatie. Bezien vanuit het oogpunt smaak, blijkt dat de publieke opinie uiterst kort van geheugen is . Architectuur moet onder invloed van veranderingen in de context en het gebruik het vermogen bezitten om zich steeds weer aan te passen. Is dit niet meer mogelijk, dan is de uiterste houdbaarheidsdatum blijkbaar bereikt.

Niet de sterkste overleeft, maar diegene die zich het beste kan aanpassen

Architectuur is te traag voor grappen

Er zijn zoveel invloeden op de architectuur, dat het vrijwel onmogelijk is, om een einddatum te benoemen.

Economisch heb je het al snel over

In een wereld waar het beeld steeds belangrijker wordt, zien wij ook in dat architectuur de neiging heeft om opvallen tot doel te verheffen. Het

grootste deel van de architectuur moet het echter niet hebben van de vorm, maar van het ter beschikking stellen van ruimte aan een steeds weer wisselend programma. Als dat de basis vormt, kunnen wij de houdbaarheidsdatum misschien nog een beetje oprekken. ❚

Het dossier over groen en duurzaam bouwen is te volgen op www.vmrg.nl onder themadossiers/Green Inspirations.

18

MEESTERSTUK

MR.BETTINA

Sti

H E R T SMTE EESI TNE R S T U K

Knellende banden

MR. BETTINA

Onlangs overlee Mulisch. Volgen van ‘De Grote D stond onmiddel opkomende en klaar om onze t met verhalen ov voor H.M.. Zond ze allemaal reu geraakt door die enkeling werd h als ‘de Homerus De inspiratie do echter niet gara eigen scheppen Mulisch adepten niet geoorloofd ondenkbaar. Oo een niet onbeke

HERTSTEIN

Een van mijn collega-docenten aan de hogeschool heeft onlangs de vraag gesteld aan zijn geliefde. Zij gaven elkaar deze zomer het jawoord. De huwelijksakte dient daarvan als bewijs jegens elkaar en jegens eenieder. Hopelijk leven ze nog lang en gelukkig.

L

evenslang en gelukkig was de verbintenis niet tussen een aannemer en een onderaannemer. Weliswaar waren ze niet in den echt verbonden maar ze waren wel echt verbonden, meende althans de onderaannemer. Hij zou gecontracteerd zijn door de aannemer ten behoeve van het aanbrengen van bandgeanodiseerde gevelbeplating op een kantoorgebouw. De aannemer zag dat heel anders. Geen ceremoniemeester maar Raadsheren van het Hof moesten eraan te pas komen om de kwestie in goede banen te leiden.

De onderaannemer was ervan op de hoogte dat tussen de aannemer en diens opdrachtgever was overeengekomen dat de gevels met na-geanodiseerde beplating zouden worden uitgevoerd zoals de architect in het bestek had voorgeschreven. Een verzekerde garantie van tien jaar was een belangrijke voorwaarde in de overeenkomst.

De door de onderaannemer afgegeven richtprijs voor na-geanodiseerde gevelbeplating paste niet in het budget.

Daarom heeft de aannemer de onderaannemer verzocht een prijsopgave te doen voor de – goedkopere – bandgeanodiseerde beplating. Na bespreking tussen partijen is een overeenkomst gesloten met de naam 'onderaannemingscontract'. In deze overeenkomst is opgenomen dat het werk moet worden uitgevoerd 'conform bestek en tekeningen'. Niet echter is in deze overeenkomst te lezen dat opdracht is

verleend aan de onderaannemer voor het leveren en aanbrengen van bandgeanodiseerde beplating. Onderaannemer heeft na ontvangst van deze overeenkomst aan de aannemer gemeld dat zijn leverancier geen garantie op bandgeanodiseerde beplating geeft. Ondanks pogingen van de aannemer, met behulp van de onderaannemer, om de opdrachtgever tot andere gedachten te brengen, was deze – mede vanwege het ontbreken van een verzekerde garantie – niet te bewegen tot een alternatief voor de nageanodiseerde gevelbeplating. Aansluitend heeft de onderaannemer op aanvraag van de aannemer een offerte uitgebracht voor na-geanodiseerde beplating. De aannemer stelt dat hij deze offerte niet heeft aanvaard en dat ook geen definitieve overeenkomst met betrekking tot bandgeanodiseerde beplating tot stand gekomen. De onderaannemer stelt dat, onder meer vanwege de eerdere bespreking, sprake is van een 'principe-overeenkomst'.

Volgens het Hof geven de feiten en omstandigheden, mede in onderling verband en samenhang bezien, steun aan het verweer van de aannemer dat niet de door de onderaannemer gestelde overeenkomst betreffende bandgeanodiseerde gevelbeplating tot stand is gekomen. Instemming door de opdrachtgever met bandgeanodiseerde beplating werd door zowel de aannemer als de onderaannemer problematisch geacht. Het Hof acht het derhalve niet aannemelijk dat de aannemer

Mr. Bettina Hertstein

www.bouwrechtbedrijf.nl

zich desondanks aan een definitieve overeenkomst voor bandgeanodiseerde beplating met de onderaannemer heeft willen binden en daarmee bewust het risico heeft willen nemen dat de opdrachtgever niet overtuigd zou kunnen worden. Als dat risico immers werkelijkheid zou worden, zouden aannemer en onderaannemer schadeloos moeten stellen. Het voorgaande leidt tot het oordeel van het Hof dat niet kan worden aangenomen dat de onderaannemer er vanuit is gegaan of redelijkerwijs heeft mogen uitgaan dat tussen partijen de gestelde (definitieve) overeenkomst betreffende bandgeanodiseerde gevelbeplating tot stand is gekomen. De beslissing van het Hof luidt dat de vordering van de onderaannemer (tot betaling van de aanneemsom door de aannemer) zal worden afgewezen.

Recentelijk moe van een arbiter geboden in een opdrachtgevers aannemer de ho Deze opdrachtge aannemer, op gr van hun archite overeenkomst v twee-onder-éénIn de technische behorend bij dez opgenomen: “He uitdrukkelijk niet van het ontwerp t uitvoer te (laten) schriftelijke goedk opdrachtgevers.” E oplevering van d aannemer een b bestaande uit tw kapwoningen.

De opdrachtgeve bouwplan onmi het ontwerp van vertoont en derh zijn ontleend aa mening, unieke woningen. Daard nemer onrechtm van het ontwerp

Om problemen in een verbintenis te voorkomen is het verstandig om voor de ceremonie van het uitwisselen van de ringen, even te kijken of zij passen!

Dat voorkomt een hoop getob later.

Wordt u niet graag onaangenaam verrast? Bij de leden van de VMRG krijgt u een geveladvies dat past! ❚

19

NDSM-terrein,

AmsterdamNoord

Opdrachtgever: Ontwikkelaar: Gevelbouwer:

Media Wharf Biesterbos, Limmen Lieftink Geveltechniek, Alphen aan den Rijn

Brooklyn Hotel

Het NDSM-terrein in AmsterdamNoord krijgt een nieuw hotel. Op de voormalige scheepswerf naast de voormalige smederij komt een acht verdiepingen hoog hotel met tachtig kamers. Gesitueerd naast de voormalige smederij en tegenover het pand van muziekzender MTV richt het hotel zich op toeristen en zakenmensen. Het hotel wordt de eyecatcher van de NDSM met een 25 meter hoge toren van glas en op de achtste verdieping een puntdak. Voor dit project levert en monteert Lieftink Geveltechniek de aluminium kozijnen. Verder brengt Lieftink het zetwerk tussen de kozijnen/ verdiepingen en het strekmetaal op de achtste verdieping aan.

Haarlem

Dreefgebouw Provinciekantoor Opdrachtgever: Provincie Noord-Holland Architect: Claus en Kaan architecten Leverancier glazen gevel: BRS Building Systems BV, Moerkapelle Oplevering: eind 2013

Claus en Kaan Architecten

20

De renovatie en nieuwbouw van het Provinciekantoor aan de Dreef in Haarlem bestaat uit een drielaags kantoorgebouw. Paviljoen Welgelegen blijft zoals het is. Het naastgelegen gebouw wordt gerenoveerd. De voorgevel wordt afgebroken en later weer in zijn huidige vorm, maar dan duurzaam, herbouwd. Aan de achterzijde vinden de meeste veranderingen plaats. Hier verrijst een geheel nieuwe, golvende gevel van glas. Dit maakt het gebouw groter en lichter. Het glas in de achtergevel loopt van vloer tot plafond, zodat daglicht tot in het hart van het gebouw doordringt. BRS Building Systems is verantwoordelijk voor de engineering, levering en montage van de glazen gevel van warmgebogen, zonwerend glas. De triple beglazing is structureel bevestigd en de grootste glaspanelen zijn 1,8 m x 3,6 m. Iedere ruit is uniek en heeft een andere buigstraal. Zelfs de in de gevel geplaatste deuren hebben een buigstraal. Aan de vloerranden zijn stalen kokerframes gemonteerd. Zij volgen het contour van de vloeren op instelbare consoles. Op de frames worden de glaspanelen door middel van een voeggeklemde klemplaat bevestigd.

De vloerranden worden door "shadow boxen" aan het zicht onttrokken.

Zwolle

Flevogebouw Het Flevogebouw in Zwolle werd Opdrachtgever: Bemog Projectontwikkeling in 1897 gebouwd als ambachtsArchitect: 19 Het Atelier Architecten school, huisvestte later onder Gevelbouwer: Metaglas BV meer rijksdiensten en moest in Systeemleverancier: Metaglas BV de optiek van huidig eigenaar Bemog Projectontwikkeling veranderen in een luxe appartementengebouw. Na het instorten van de woningmarkt besloot Bemog het pand zĂŠlf in gebruik te nemen. De ambitie: een volledig energieneutraal kantoor realiseren in een monument van ruim een eeuw oud.

Een goed geĂŻsoleerde gebouwschil is de eerste stap op weg naar zo min mogelijk energieverbruik, met name voor verwarming en koeling. Aan het aanzicht van de gevels mocht echter niets worden veranderd; vandaar dat aan de binnenzijde een isolatiepakket is aangebracht. Ook de oorspronkelijke kozijnen en de hoge ramen moesten intact blijven, terwijl juist daar hoge eisen waren ten aanzien van de thermische isolatie en in sommige gevallen ook brandwering.

Er is gekozen voor een strak ontwerp met de nadruk op daglichtinval. De indeling en de hoge ruimtes herinneren nog wel aan de school van vroeger en er is gekozen om de kozijnen in het zicht te houden. De enige mogelijkheid om aan alle voorwaarden te voldoen was het toepassen van isolerende en brandwerende achterzetramen. Mede hierdoor is een energiereductie van 61% gerealiseerd.

Den Haag Internationaal Strafhof Het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) krijgt nieuwe permanente huisvesting op het terrein van de voormalige Alexanderkazerne in Den Haag. Courtys, een samenwerkingsverband tussen de VolkerWesselsondernemingen Visser & Smit Bouw en Boele & van Eesteren, heeft Oskomera opdracht verstrekt voor het ontwerpen, leveren en installeren van de complete gevels.

Bron: schmidt hammer lassen

Opdrachtgever: Architect: Gevelbouwer:

Internationaal Strafhof schmidt hammer lassen, Denemarken Oskomera, Deurne

Voor de nieuwbouw van ICC is gekozen voor een ontwerp van de Deense architect schmidt hammer lassen.

In het nieuwe gebouwencomplex komen 1200 werkplekken en drie rechtszalen. ICC is een permanent hof voor het vervolgen van mensen die verdacht worden van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Het ambitieuze programma voor de nieuwbouw voor de huisvesting van het ICC weerspiegelt de internationale betekenis van deze organisatie.

Het nieuwe onderkomen van ICC zal medio 2015 gereed zijn.

21

Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG

SKG

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc

skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

FACE People Mensen staan centraal als het gaat om het realiseren van bouwprojecten. Ze zijn in het gehele bouwproces betrokken vanaf het initiatief tot het moment van opleveren en diezelfde mensen zijn tegenwoordig ook steeds meer betrokken bij de exploitatie van het betreffende gebouw of gevel.

In dit proces zijn veel schakels en dit vraagt om communicatie en contact.

Voorafgaand aan het bouwproces gebeurt er tevens veel achter de schermen, namelijk de ontwikkeling van nieuwe producten, systemen etc. en de marketing om de markt bewust te maken van deze producten en interesse op te wekken. Dit laatste wordt tegenwoordig vaak online door mensen uitgevoerd/gestimuleerd. Hierbij kunnen online platforms een heel belangrijke rol spelen.

FACE, de internationale gevel community, is opgezet om het proces waarin de mensen elkaar ‘nodig’ hebben te ondersteunen en grenzeloos te maken. Grenzeloos in de betekenis als

ondersteuning van de internationalisering. Een internationaal netwerk waarin alle laatste nieuwsfeiten worden gepubliceerd, met interessante afgeschermde extra opties voor participerende partijen en waar onderling genetwerkt kan worden.

Voor bedrijven die actief zijn op social media is het ook belangrijk om de doelstellingen die men daarmee voor ogen heeft te meten. Bovenstaand model is hiervoor ontwikkeld/ bedacht door Don Bartholomew. Het uiteindelijke doel is om in de laatste fase, de ‘action’ fase te komen tot verkoop. Daar gaat het uiteindelijk allemaal om. Maar zonder de drie voorgaande fases is er geen actie mo-

gelijk. Het is daarom van groot belang om conversaties te volgen, likes te meten, deel te nemen aan discussies etc. Dankzij de share buttons die momenteel bij de meeste websites staan, waar berichten gedeeld kunnen worden, kan goed worden gemeten hoe de informatie zich verspreidt.

Registreer u ook op de FACE website: www.internationalfacade.com. ❚

23

Fusie IKOB-BKB en SKG Samen sneller innoveren en inspelen op ontwikkelingen Na een aantal maanden intensieve samenwerking is de fusie tussen onderzoeks- en certificatie-instelling IKOB-BKB en certificatie- en keuringsinstituut SKG een feit. Op 10 juli jl. tekenden Carel de Reus, voorzitter IKOB-BKB, en Albert Zegelaar, voorzitter SKG, de fusieovereenkomst onder het toeziend oog van de notaris. Het bedrijf zal verdergaan onder de naam SKG-IKOB. De fusie heeft geen gevolgen voor de arbeidsplaatsen.

SKG is al meer dan 35 jaar als certificatie- en keuringsinstituut, opgericht door de industrie zelf, dé partner om de prestaties en de veiligheid van industriële producten voor de gebouwschil duurzaam te borgen. SKG is onder andere bekend van het SKG-huisje met de sterrenclassificatie. En ook binnen de gevelbouw is SKG een vertrouwde naam. Alle leden van de VMRG zijn in het bezit van het VMRG-keurmerk.

Deze bedrijven leveren gegarandeerd kwaliteit. Hierop worden zij gecontroleerd door SKG.

24

De bestaande merknamen, SKG, IKOBBKB, SKW en Keurhuis Nederland blijven gehandhaafd. Voorlopig opereert het bedrijf nog vanuit twee locaties, Houten en Wageningen. De intentie is om vanaf 2015 een gezamenlijke huisvesting centraal in Nederland te betrekken. Jack de Leeuw wordt voorzitter van de Raad van Commissarissen van SKG-IKOB en de directeuren van de oorspronkelijke bedrijven, Bastiaan Benz en Olaf van Panhuys, worden beiden directeur/bestuurder van de vennootschap.

IKOB-BKB, ontstaan vanuit de industrie en het vroegere Bouwcentrum, heeft ruim 50 jaar ervaring als onderzoeks- en certificatie-instelling, gespecialiseerd op het gebied van bouwmaterialen en bouwprocessen. Onder de noemer SKW Certificatie is het bedrijf actief op het gebied van (volks)huisvesting, met certificaten als "Bouwplantoetsing aan het Bouwbesluit" en "Beheerders van Verenigingen van Eigenaars". Keurhuis Nederland biedt zekerheid over de bouwtechnische kwaliteit door het keuren van woningen, woningcomplexen en andere soorten vastgoed in heel Nederland. IKOB-BKB biedt een compleet dienstenpakket aan op het gebied van kwaliteitszorg voor de gehele bouwkolom.

Compleet dienstenpakket

Inspelen op ontwikkelingen

IKOB-BKB en SKG zijn beide gezaghebbende certificatie-instellingen in de bouw en verbreden en verdiepen met deze fusie hun dienstenpakket.

IKOB-BKB speelt actief in op ontwikkelingen. De overheid zette onlangs belangrijke stappen richting de privatisering van bouwplantoetsing en bouw-

toezicht. De rijksoverheid zal privaat bouwtoezicht gaan toestaan. IKOBBKB volgt dit nauwlettend en probeert actief op deze ontwikkelingen in te spelen. Na een voorbereidingsperiode wijst alles erop dat het in 2015 mogelijk wordt een bouwplan privaat te laten toetsen. IKOB-BKB is dan ook nauw betrokken bij gecertificeerde bouwplantoetsing. Doel hiervan is een privaat stelsel dat de kwaliteit borgt van bouwinitiatief tot en met oplevering.

Voor steeds meer gespecialiseerde diensten binnen de bouw ontstaat de behoefte aan certificatie. Onder het College van Deskundigen Bouwtechnische diensten zijn of worden richtlijnen uitgewerkt voor bijvoorbeeld het meten van trillingen, het monitoren van bouwputten, bouwkundige vooropnames en funderingsherstel.

Ook het laboratorium van IKOB-BKB speelt in op een veranderende vraag in de markt met onder andere onderzoek naar isolatiematerialen. Verder werkt het aan cementonderzoek, onderzoek van (buitengevel)isolatiesystemen en (renovatie)spouwankers. Het afgelopen jaar werkte het laboratorium samen in promotieonderzoek van de TU/e op het gebied van hoge sterkte kalkzandsteen.

SKG-IKOB kan door de expertises van beide organisaties te bundelen nog sneller innoveren en zodoende inspelen op actuele maatschappelijke thema’s. Zo gaat de nieuwe organisatie totaalconcepten ontwikkelen op het gebied van certificatie en beproeving van de gehele gebouwschil en de gebouwde omgeving.

Voor meer informatie over SKG-IKOB zie www.skg.nl en www.ikobbkb.nl. ❚

25

Ketelhuis Ceres:

centrum van synergie De Bond van Nederlandse Architecten heeft het Ketelhuis Ceres uitgeroepen tot Gebouw van het Jaar 2013.

Ketelhuis Ceres behoort tot de eerste generatie gebouwen op de TU/e campus en is cultuurhistorisch een van de meest kenmerkende gebouwen. De oorspronkelijke functie als leverancier van heet water voor de verwarming van de campus is door de technische vooruitgang komen te vervallen. Het ketelhuis is nu omgebouwd tot representatief onderkomen voor het onderzoeksinstituut ICMS (Institute for Complex Molecular systems) waardoor het een centrum van synergie is geworden.

Het ICMS geniet internationale faam dankzij het onderzoek naar de werking van moleculaire zelforganisatie. Het brengt excellente onderzoekers uit verschillende vakgebieden samen om kruisbestuiving te bevorderen. Het

26

instituut introduceert een nieuwe wijze van functioneren die multidisciplinariteit stimuleert en jonge met ervaren wetenschappers in contact brengt. De voor het gebouw kenmerkende ingenieurskwaliteit is bij de herbestemming door archi-

tectenbureau diederendirrix op een uitdagende manier gerespecteerd.

De architectuur wordt bepaald door de scheiding van draagconstructie (stalen portalen op de stramienmaat van 6,2 meter) en de buitenhuid. Het contrast tussen de

gesloten buitenzijde en het open, van boven verlichte interieur geeft volgens de architect een basilikale kwaliteit.

Geen klem- en deklijsten De dialoog tussen oud en nieuw wordt gekenmerkt door een groot respect voor de oorspronkelijke architectuur. Alle invullingen zijn licht en los van het casco gedetailleerd. Enerzijds zijn hierdoor de toevoegingen goed zichtbaar en anderzijds staan ze letterlijk los, zodat ze relatief gemakkelijk verwijderd kunnen worden. In de omvorming is de strategische positie van de zuidgevel aanleiding geweest om de bakstenengevel weg te nemen.

De ligging en oriëntatie van dit geveldeel maakten het bijzonder geschikt voor de hoofd-entree en de positionering van ruimten die daglicht vragen. Er is een gevel ontwik-

keld die in licht en lucht kan voorzien, maar toch in het pregnante gesloten karakter van het ketelhuis voorziet. Hurks Geveltechniek heeft de specifieke gevel met verticale belijning medeontwikkeld. “De gevel bestaat uit een structureel ver-

lijmde vliesgevel van het type Alcoa AA100Q in combinatie met terugliggende aluminium vlakken als cannelures,” zegt Petro van Haaren van Hurks Geveltechniek. “De constructie van de gevel bevindt zich in feite achter het glas . ›

27

Cannelures

De klem- en deklijsten zijn achterwege gelaten.” Jaco van der Ham van Alcoa vult aan: “Wij zijn geen voorstander van kit aan de buitenzijde. Kit vergt immers onderhoud.

Aan de buitenzijde is een rubberpees gebruikt die als vatting in de isolator is gedrukt. De statica van het vliesgevelsysteem is berekend conform NEN 6702.”

28

De verticale belijning in de gevel wordt benadrukt door de cannelures in mat zwarte lijsten. Door de lamellenwerking van de metalen frames komt het vlak overhoeks gesloten over, refererend aan de oude muur. Van Haaren: “Om de 90 centimeter glas is een terugliggend kanaaltje gemaakt. Deze cannelure is 34 centimeter breed en ligt 15 centimeter diep in de gevel.

De cannelures zijn opgebouwd volgens het dubbele huid principe met een buiten- en een binnenblad. Om geen afbreuk te doen aan de uitstraling van de vliesgevel, maar om wel de benodigde natuurlijk ventilatie mogelijk te maken, heeft de architect een deel van de cannelures een ventilatiefunctie

toegedicht. De mat afgewerkte zwarte lijsten zijn geperforeerd uitgevoerd waarachter luiken voor natuurlijke ventilatie onzichtbaar zijn opgenomen.”

De hoofdentree wordt gevormd door een abstract metalen vlak in matte afwerking waarin een taatsdeur is verwerkt van het type Alcoa RT62. Van der Ham: “De RT62 is een dubbele toegangsdeur, die als een inzetelement in de structurele vliesgevel is toegepast.”

Donkergrijze gloed Het zwarte glas in de vliesgevel is door Glassolutions Saint-Gobain geleverd. “We hebben onderzoek gedaan naar de keuze van het glas,” zegt Reinout Jansonius van Saint-Gobain. “Alle materialen

voor de renovatie zijn zorgvuldig gekozen om de oorspronkelijke uitstraling van het gebouw zoveel mogelijk te respecteren. Ook voor het glas waren specifieke eisen gedefinieerd, zowel esthetisch (tint en reflecties) als technisch. Met name de beglazing voor de glazen zijgevels is een zorgvuldige zoektocht geweest. Er is gekozen voor een grijs getinte, zonbeheersende beglazing, type Coollite SKN372.

Het betreft een parsol grijze float-

glas beglazing voorzien van de neutraal zonwerende Coollite coating. Deze zonwerende beglazing kenmerkt zich door een antraciet grijze aanzicht met een zeer lage lichtreflectie aan de buitenzijde.

Door deze lage reflecties ontstaat op de glazen gevel een prachtige donkergrijze gloed.”

De maatvoering van de gevel is afgestemd op de oorspronkelijke maatsystematiek en maakt flexibel positioneren van binnenwanden mogelijk. Alle ongeïsoleerde delen

van het pand zijn bouwfysisch opgewaardeerd. Zowel wanden, vloer als dak zijn onzichtbaar nageïsoleerd om het monumentale uiterlijk onberoerd te laten. In de centrale atriumruimte is een geluidsabsorberende wand ontworpen door middel van geperforeerd stalen panelen. De manier van perforeren geeft een abstract grafisch beeld dat het ontwerp ondersteunt.

De verfijning in detaillering, maatvoering en materiaalgebruik zorgen voor een bepaalde uitstraling die het gebouw eer aan doet. ❚

Bouwinfo Opdrachtgever Aannemer Gevelbouwer Systeemleverancier Leverancier glas Brutovloeroppervlakte Oplevering

Dienst Huisvesting Technische Universiteit Eindhoven Hurks Bouw Hurks Geveltechniek, Veldhoven Alcoa Architectuursystemen, Harderwijk Glassolutions Saint-Gobain 2.200 m2 juli 2012

29

30

Het nieuwe gezicht van Leiden Level is volgens Meyer en Van Schooten Architecten uit Amsterdam geen gewoon gebouw, maar het nieuwe gezicht van Leiden. Om dat nieuwe gezicht maakbaar te maken heeft Blitta een compleet nieuw gevelsysteem ontwikkeld. In opdracht van de bouwcombinatie is de door de architect bedachte traditionele gevel met aluminium kozijnen en houten achterconstructie omgebouwd naar een prefab, aluminium elementensysteem.

Zonder daarbij afbreuk te doen aan de beoogde uitstraling.

Level is een eigentijdse plek met allure, waar paden elkaar kruisen en waar je mensen kunt begroeten en ontmoeten. Het is volgens zijn makers een uniek tref- en schakelpunt waar heel veel samenkomt. Kijken en kopen. Genieten en genezen. Inspannen en ontspannen. Leren en werken. Kortom, een bijzondere combinatie van hotel, restaurant, zorghotel, fitness, city spa, kantoren, winkels, parkeren en het ROC Leiden. Voor het realiseren van de bijzondere gevel heeft de bouwcombinatie gevelbouwers Blitta uit Venray en Vorsselmans uit Loenhout (B) ingeschakeld. Blitta was penvoerder en verantwoordelijk voor de gevel met diepe verticale vinnen, terwijl Vorsselmans zorg heeft gedragen voor de vliesgevel op de begane grond, de tourniquets, roosters en de dakopbouw.

eenvoudig voor het betonnen karkas gehangen worden. De gevel bestaat uit twee soorten constructies. De ‘gesloten’ gevel bestaat uit raamelementen met ankers voor de vinnen en ter hoogte van het atrium zijn vliesgevelelementen toegepast met geïntegreerde vinconstructie. Speciale aluminium ankers dragen zowel het element als de vin. De ankers beschikken over een tweede draagweg. Op het moment dat een anker bezwijkt kunnen de overige ankers de krachten volledig opnemen.

Alle onderdelen zijn specifiek voor dit werk ontwikkeld. De elementen zijn in onze fabriek volledig geassembleerd en beglaasd.” Alural heeft in opdracht van Blitta het lakwerk uitgevoerd. “We hebben in totaal zo’n 35.000 m2 aan lakwerk uitgevoerd in vier verschillende kleuren,” vertelt Gunter Vandervoort van Alural. “Het toegepaste procédé is pré-anodisatie en daarna lakken. Voordeel is een bijkomende bescherming in een agressief klimaat (kust).” ›

Elementengevel Blitta heeft voor dit werk een compleet nieuw gevelsysteem ontwikkeld, waarbij de gevel grotendeels geprefabriceerd op het werk werd aangevoerd.

De diepe verticale vinnen zijn niet alleen esthetische van grote waarde, maar tevens in het gevelontwerp gebruikt om de noodzakelijke sterkte aan de constructie te geven. “de uitdaging voor ons zat hem in het ombouwen van een traditionele gevel naar een prefab elementensysteem,” zegt Tonny Cuppen van Blitta. “Op die manier kon de elementengevel op de bouw relatief

31

Verticale vinnen De raamelementen zijn 1,20 meter breed bij 1,70 meter hoog en voorzien van een donkere beglazing. De elementen van de vliesgevel ter hoogte van het atriumgedeelte zijn 1,80 meter breed bij 3,60 meter hoog. De verticale vinnen tussen de elementen heeft Blitta ook in eigen huis ontwikkeld. “Alle 8.000 vinnen zijn uniek in hun soort,” zegt Cuppen. “De vinnen lopen taps toe en zijn opgebouwd uit aluminium geëxtrudeerde profielen met een diepte van ongeveer 20 centimeter en een breedte van 15 centimeter. De hoogte is variabel en versprin-

gend over de gevel. De vinnen zijn over de aluminium ankers geschoven en vanaf de zijkant mechanisch geborgd.”

Vanwege de afwijkende maatvoering van de 8.000 vinnen lag er volgens Cuppen een uitgebreid logistiek plan aan ten grondslag. “Een afstudeerder is bijna een half jaar bezig geweest om het plan te schrijven. Behalve de productievolgorde, is ook de inpak- en montagevolgorde nauwkeurig vastgelegd om misverstanden op de bouw te voorkomen.” Tevens heeft Blitta de atriumkappen ontwikkeld en gemonteerd, die naadloos aansluiten op de vliesgevelelementen.

Vliesgevel De begane grondgevel van Level is opgebouwd uit een standaard vliesgevelsysteem van Schüco, zegt Joël van den Broeck van Vorsselmans. “Om de overspanningen tot wel 12 meter op te kunnen vangen, is er een stalen achterconstructie toegepast. Op die manier konden we de vliesgevel zeer slank houden. De staalconstructie bestaat uit kokers van 300 bij 200 millimeter en afhankelijk van de locatie tot wel 16 millimeter dik. Daarvoor hebben we de slanke Schüco FW60+ vliesgevel geplaatst met een stijldiepte van 80 millimeter en een aanzichtsbreedte van 60 millimeter. De totale inbouwdiepte inclusief glas en afdeklijsten bedraagt 130 millimeter. De gevel is geprefabriceerd aangeleverd als stijlen regelwerk en op de bouwlocatie gemonteerd en beglaasd.” Scheuten Glas heeft voor de vliesgevel op de begane grond de beglazing geleverd van het type Isolide Brilliant 62/29 in de afmetingen 1652 bij 3557 millimeter.

De toegangstechnieken in de begane grondgevel zijn volgens Van den Broeck ook specifiek voor Level ontwikkeld. “We hebben Boon Edam ingeschakeld om de drie stuks draaideuren volledig op ‘smaak’ te brengen met speciale verlichting, afwerking en aansluiting op het gebouwbeheersy-

32

steem. De trafodeuren, deuren voor de technische ruimte en diverse roosters in de achtergevel zijn door JAZO Zevenaar geleverd.”

Ter plaatse van de entree LUMC heeft Boon Edam een Duotour draaideur aangebracht. “Dit type draaideur combineert twee gebruiksmogelijkheden, een volledig automatische draaideur en een volwaardige automatische schuifdeur,” verduidelijkt Paul Valster van Boon Edam. “Daarnaast is er extra aandacht besteed aan de vluchtwegfunctie van de Tourniket in de entree Bargelaan en is in de Tourniket voor de entree ROC pleinzijde voorzien in belettering in de kap met daarachter verlichting. Met name het frezen van de belettering LEVEL in onze gewalste geëxtrudeerde kapbandprofielen was een uitdaging, vanwege het gebogen vlak.”

Colorsafe De dakopbouw is eveneens door Vorsselmans verzorgd. Van den Broeck: “Voor de dakopbouw hebben we gezocht naar een voordeliger alternatief voor een spidergevel. Doel was om de technische installatie op het dak aan het zicht te onttrekken. We hebben een staalconstructie ontwikkeld met kolommen, stijlen en liggers waaraan de 12 millimeter geëmailleerde Colorsafe beglazing van Scheuten Glas door middel van een point-fix systeem is bevestigd.” Joep Kwantes van Scheuten Glas vult aan: “De moeilijkheidsgraad was hier de windlast en de positie van de gaten. We hebben hiervoor diverse berekeningen gemaakt waar rekening wordt gehouden met het uitkragen van het glas. Met een speciaal hiervoor ontwikkeld programma is door ons inzichtelijk gemaakt waar de meeste spanningen op het glas optreden. Daarom is er voor 12 millimeter gehard Colorsafe gekozen.” De maatvoering bedraagt 2.690 bij 1.290 millimeter met gaten van rond 36 millimeter. In totaal is er 900 m2 Colorsafe beglazing toegepast die volgens Van den Broeck vooral door de dikte van het glas een mooie groene schijn teweegbrengt. ❚

Bouwinfo Opdrachtgever Architect Gevelbouwers Systeemleveranciers: Leverancier draaideuren Leverancier binnen-/buitendeuren Leverancier (trafo) deuren, roosters Leverancier isolatieglas Lakker

Green Real Estate, Alphen aan den Rijn Meyer en Van Schooten Architecten, Amsterdam Blitta, Venray en Vorsselmans, Loenhout (B) Blitta, Venray en Schüco Nederland, Mijdrecht Boon Edam Nederland, Edam Zuid-Nederlandse Ramenfabriek, Rucphen JAZO Zevenaar Scheuten Glas Nederland, Venlo Alural Group, Tisselt-Willebroek (B)

33

Innovatief Nederland blootgegeven

Prijsvraag ‘Slimste item van 2013’ De winnaar De bouw zit in een dip. Wat nodig is om weer te kunnen floreren zijn inspirerende producten, concepten en projecten die laten zien dat het anders, slimmer en beter kan.

Slimbouwen is daarom met behulp van een prijsvraag op zoek naar het slimste product, project en concept van 2013.

Om innovatieve oplossingen ‘in the Spotlight’ te zetten, heeft Slimbouwen in april 2013 een prijsvraag uitgezet waarin Slimbouwen de partijen in de bouwsector uitdaagt om met hun slimste product, concept of project te komen. In de inzendingen dienen de bedrijven te onderbouwen op welke wijze zij kunnen wat FRED kan.

FRED

sie te overtuigen van de kracht van de projecten, producten en concepten die de marktpartijen indienen. De hoogte waarop de projecten scoren wordt beoordeeld op basis van een benchmark.

Om deze reden is aan ieder keurmerk een jaartal gekoppeld. Door deze opzet wordt de markt uit gedaagd het beste uit hun producten te halen en krijgt innovatie echt een kans!

De winnaar van de prijsvraag ‘Slimste item van 2013’ wordt bekend gemaakt tijdens de Slimbouwen Excursie op 19 september 2013. Tijdens de excursie wordt een bezoek gebracht aan vooruitstrevende, innovatieve gebieden en projecten die een toonbeeld zijn voor de sector. Bij ieder project staat FRED centraal en wordt ingegaan op de drie verschillende items: project, product en concept. Tijdens de lunch verzorgen de potentiële prijswinnaars een pitch waarin zij aangeven op welke wijze hun item aan FRED voldoet. Het publiek mag tevens een publiekswinnaar uitkiezen. De inschrijfdatum is op 15 juli jl. gesloten. Nu is het aan de expertcom-

FRED is Flexibel, Reduceert zijn footprint, houdt van Efficiency, en is dol op Duurzame oplossingen. Dit zijn de criteria waar het keurmerk van Slimbouwen om draait. De uitdaging is om de markt te inspireren om te doen wat FRED kan. De items die het keurmerk in ontvangst mogen nemen, zijn die items, die het meest positief op FRED scoren. Het Slimbouwen keurmerk is anders dan reeds bekende keurmerken, zoals BREEAM NL en GPR Gebouw, waarin als het ware een aantal eisen in de vorm van een checklist kunnen worden afgevinkt. Het Slimbouwen Keurmerk is namelijk gebaseerd op een open indiening waarin de markt wordt uitgedaagd de expertcommis-

Park 2020, een van de projecten die tijdens de excursie bezocht worden

34

missie de taak om door de inzendingen te spitten en op de FRED criteria te beoordelen welke inzendingen het beste scoren.

De expertcommissie De expertcommissie is zorgvuldig samengesteld en bestaat uit Prof. Dr. Ir. Jos Lichtenberg (voorzitter expertcommissie), Dr. Ir. Elma Durmisevic (TU Twente, 4D architects), Dr. Ir. Haico van Nunen (Bouwhulp Groep) en Ir. Monique Blacha (Stichting Slimbouwen). Vanuit opgebouwde kennis en expertise zijn

deze experts in staat de inzendingen inhoudelijk te beoordelen. Aan de hand van het benchmarksysteem beoordeelt de jury welke items het beste voldoen aan FRED en wie zich winnaar mag noemen.

meedoen aan de prijsvraag, maar wel via de normale weg een keurmerk voor uw slimme product, project of concept aanvragen bij Slimbouwen. Ook kunt u hierin aangeven hoe FRED u bent. Voor meer informatie www.slimbouwen.nl. ❚

Zelf een keurmerk?

Zowel de genomineerden als de winnaars van het ‘Slimste item van 2013’ worden bekend gemaakt via de website van Slimbouwen. Wilt u ook in aanmerking komen voor een Slimbouwen keurmerk? Dat kan! U kunt helaas niet meer

De Slimbouwen excursie start bij het kantoor van Paul de Ruiter Fotograaf: Pieter Kers

35

Foto’s: Duco Ventilation & Sun Control en Smits Rolluiken en Zonwering

De Poorters van Montfoort Eerste renovatieproject in Nederland volgens Active House principes ‘De Poorters van Montfoort’ is het eerste renovatieproject in Nederland dat volgens de principes van Active House uitgevoerd werd en waarbij een A++ label behaald werd.

gestuurd door een warmtepomp op buitenlucht.

Natuurlijke ventilatie Duco voorzag in ‘De Poorters van Montfoort’ de DucoTop 50 ‘ZR’ als toevoerrooster voor verse lucht. Natuurlijke ventilatie is immers één van de basisprincipes bij het Active House concept. Verse lucht, die rechtstreeks via de gevel de woning binnenkomt is immers de meest voor de hand liggende keuze, want de kortste (toevoer)weg is de gezondste. Op die manier staat de bewoner alvast centraal. Dit zelfregelend ventilatierooster werd snel en eenvoudig achter het buitenspouwblad aangebracht, zodat het van buitenaf niet zichtbaar is.

Ook van binnenuit gezien integreert de DucoTop 50 ‘ZR’ zich probleemloos in het kozijn, waardoor een optimaal visueel comfort gegarandeerd blijft.

Huisautomatisering Tien sociale huurwoningen werden in Montfoort helemaal tot op het casco gestript en gerenoveerd volgens de principes van Active House. Active House is een algemene visie voor het ontwikkelen van gebouwen die meer energie produceren dan verbruiken, maar eerbied houden voor zowel gezondheid en binnenklimaat als energie en milieu. Bij de renovatie stonden niet enkel de energieprestaties van de woningen voorop, maar werd vooral veel aandacht besteed aan de beleving van de bewoners. Een gezond en comfortabel binnenklimaat, met veel daglicht vormden het cen-

36

trale gedachtegoed. Stuk voor stuk belangrijke pijlers binnen de Active House visie.

Van E naar A++ Na deze uitgebreide renovatie, werd het energielabel van deze veertig jaar oude woningen opgekrikt van E naar A++. Een schot in de roos dus. Onder meer het dak werd vernieuwd (Rc 4,5 m²K/W), samen met nieuwe kozijnen met triple glas, gevelisolatie van 3,5 m²K/W en vloerisolatie (3,0 m²K/W) zorgt dit voor een uitstekend resultaat. De woning werd voorzien van lage temperatuurverwarming, aan-

Somfy, ook bekend van Home Motion of huisautomatisering, heeft een TaHoma Connect geïnstalleerd in het huis. Deze zorgt ervoor dat alles draadloos kan bediend worden zoals raamdecoratie, zonwering, dakramen, (garage)deuren, rolluiken, gordijnen, verlichting en alarm via telefoon, tablet of pc. De rolluiken, screens en knikarmschermen zijn geplaatst door projectzonweringsleverancier De Haan Westerhoff. Somfy leverde de motoren van de zonneschermen en was tevens verantwoordelijk voor het alarm, verlichtingspluggen en de Eolis windbeveiliging. Het alarm kan dankzij de TaHoma ingesteld en

bediend worden via de tablet, smartphone en pc omdat er via internet een direct contact is met het huis.

Klaar voor de toekomst De woningen die 40 jaar geleden gebouwd zijn, zijn weer klaar voor de toekomst. Ze wekken nu zonne-energie op, maken gebruik van passieve zonnewarmte door veel extra glas en zijn voorzien van technologie voor energie- en klimaatbeheersing. De energiehuishouding van de woningen is sterk verbeterd en de bewoners

hebben nu meer leefruimte, daglicht en een prettiger binnenklimaat. Om te testen of de gestelde doelstellingen in de praktijk daadwerkelijk worden behaald, wordt het project gedurende langere tijd gemonitoord. Zo worden de CO2-waardes en temperatuur in de woningen gemeten en wordt gekeken naar het energieverbruik en de energieopbrengst. Aangezien de bewoners binnen Active House centraal staan, worden ook zij regelmatig gevraagd hoe ze het leven in de woningen ervaren. â?š

Bouwinfo Opdrachtgever Leverancier ventilatieroosters Leverancier huisautomatisering Leverancier zonwering en rolluiken

woningcorporatie GroenWest Duco Ventilation & Sun Control, Veurne (B) Somfy Nederland, Hoofddorp De Haan Westerhoff, Drachten

Een gezond en comfortabel binnenklimaat, met veel daglicht vormden het centrale gedachtegoed

37

Aluminium lamellen

Gevels met karakter De hedendaagse gebouwen worden gekenmerkt door het gebruik van grote glaspartijen, vaak afgewisseld met architectonisch beton of metaal.

De aluminium lamellen van RENSON® bieden architecten en gevelbouwers een brede waaier van mogelijkheden voor het ontwerp van esthetische, maar vooral ook functionele gevels.

Zo schermen geëxtrudeerde lamellen en roosters installaties af tegen regen, ongedierte, vogels, geluid, laten ventilatie van gebouwen toe of zorgen voor de afscherming van luidruchtige installaties. Zonweringsystemen met aluminium lamellen boven of voor de ramen laten de gebruiker toe om de inval van zonlicht onder controle te houden, waardoor oververhitting binnen wordt vermeden, zonder het zicht naar buiten volledig te verliezen.

Maximale waterwerendheid De eerste lamellen werden ontworpen om de klokken in de klokkentoren tegen regen en wind te beschermen, zonder daarbij het geluid te storen. Vandaag zijn de lamellen zo geëvolueerd dat ze perfect kunnen zorgen voor de afscherming van installaties tegen regen, ongedierte, vogels, geluid en in sommige gevallen zelfs lucht.

In andere gevallen zijn ze specifiek ontworpen om een bepaalde luchtdoorlaat toe te laten of als afscherming van luidruchtige installaties of ruimtes. Het Linius® lamellenwandsysteem en de roosters van RENSON® zijn al jaren een vaste waarde

38

Aluminium lamellen

schermen en verkleuring van het interieur leiden. Het komt erop aan warmte en licht op een goede manier te doseren. Buitenzonwering houdt de zonnestralen tegen, voordat deze met het glas in aanraking komen. Daardoor worden reflecties in televisies en computerschermen vermeden en blijft de temperatuur binnenin aangenaam, waardoor een dure koeling met airconditioning overbodig is.

RENSON® stelt het innovatieve zonweringsysteem Cilium® voor. Deze gemotoriseerde klapluiken zijn uitgerust met Cvormige Sunclips®-lamellen. Cilium® is een dynamische zonwering, die van een verticale zonwering voor het raam naar een horizontale, openstaande positie boven het raam omgevormd kan worden. Deze klapluiken vermijden zo de oververhitting van gebouwen tijdens de zomermaanden en beperken ook kunstmatige koeling tot een absoluut minimum. Tijdens de koude wintermaanden kunnen de warme stralen door de lage stand van de zon ongehinderd onder de opgevouwen klapluiken in het gebouw schijnen. Dit beperkt het energieverbruik door kunstmatige verwarming. In gesloten toestand ontstaat een volledige lamellenwand, aangezien de klapluiken identiek zijn aan de lamellen ernaast, erboven en eronder. Cilium® is standaard leverbaar met Sunclips® SE.096 of Sunclips® SE.130 lamellen. ❚

bij gevelbouwers en architecten voor de esthetische en functionele bekleding van gevels.

Vandaag stelt RENSON® opnieuw een aantal nieuwe gepatenteerde ontwikkelingen binnen het gamma voor: de Linius® L.050W en rooster type 450. Zowel lamellenwand als rooster zijn uitgerust met dezelfde extreem waterwerende lamellen, getest volgens HEVAC klasse A2 tot 3,0 m/s, met een stap van 50 mm. Deze lamellen en roosters zijn verkrijgbaar in een brede waaier van kleuren.

Technische gegevens: Stap (mm) Diepte (mm) K-Factor (toevoer) Fysische vrije doorlaat (%)

50 130 10,46 57

Gemotoriseerde klapluiken Gebouwen met grote glaspartijen bieden vaak veel voordelen. In de herfst, winter en lente kan men maximaal van de voordelen van de binnenvallende zonnestralen genieten. Tijdens de zomermaanden en zelfs al in de tussenseizoenen kunnen zonnestralen tot oververhitting, reflecties in

39

Gevelpanelen

Besparen op materiaal- en montagekosten Van oorsprong staat Sandwich Bouw Constructies (SBC) Holland bekend als specialist in het produceren van zelfdragende metalen sandwichpanelen voor dak en gevel. Minder bekend is dat het bedrijf uit Nijkerk zich ook bezig houdt met het produceren van bi-modulaire façadepanelen in alle soorten en maten. Marcel den Daas van SBC Holland neemt ons mee naar een tweetal gerealiseerde projecten, waarbij volgens hem een aanzienlijke besparing is gerealiseerd in zowel materiaal- als montagekosten.

SBC Holland is één van de drie business units van de Holland Groep in Nijkerk die elkaar versterken als het gaat om metalen dak- en gevelsystemen, zegt Den Daas.

“We fabriceren zelfdragende sandwichpanelen op maat in diktes van 30 tot 200 millimeter met een overspanning tot maximaal 6 meter. Zowel de dikte, de lengte als de werkende breedte (van 200 tot 1.200mm) is traploos variabel. Sinds enige tijd hebben we ons ook toegelegd op de productie van bi-modulaire façadepanelen voor toepassing in de renovatiemarkt of als tweede huid façade in een luchtdicht gevelsysteem. Voordeel van dit systeem is dat

40

het gebouw esthetisch naar een hoger niveau getild kan worden, zonder rekening te hoeven houden met het bouwstramien. De façadepanelen worden immers, net als de cassettepanelen, op een lichte duurzame achter constructie gemonteerd.”

Dempende werking De panelen worden bij SBC Holland samengesteld uit verzinkte en voorgelakte staalplaat van Tata Steel of ArcelorMittal, verlijmd met een harde isolatiekern. Ondanks de isolator wordt er aan de façadepanelen geen Rc-waarde gehangen, verduidelijkt den Daas. “De panelen leveren

niet zozeer een isolerende bijdrage aan het gebouw, maar een zogeheten dempende werking ofwel een goed warmte-accumulerend vermogen. In de zomer vloeit er minder warmte van buiten naar binnen en in de winter zorgen de panelen voor minder warmteverlies van binnen naar buiten. De dempende werking zorgt voor een stabiele luchtspouw tussen ons Silk-F paneel en het geïsoleerde binnenspouwblad en dat resulteert in een stabiele gebouwschil met lange, onderhoudsvrije levensduur.” Voor wat betreft de hechting- en kleurechtheid van de coating hanteert SBC Holland een garantietermijn tot wel veertig jaar, afhanke-

Gevelpanelen

lijk van de locatie en het coatingtype. “Een belangrijk aspect in het total cost of ownership (TCO) van een gebouw,” vult den Daas aan.

Buigen en knikken De façadepanelen zijn geschikt voor toepassing als zelfstandige façade, maar ook voor integratie in een vliesgevel en kozijn. den Daas: “We produceren puivullende panelen in elke gewenste afmeting, volledig op maat. Op die manier ontstaan er geen zaagverliezen of oponthoud tijdens montage. Bij het ontwerp van de gevels stellen we de diensten van ons eigen ingenieursbureau gratis ter beschikking voor wat betreft de detaillering. Behalve egaal vlak kunnen de bi-modulaire cassette- en façadepanelen ook worden getoogd of geknikt. De radius is daarbij afhankelijk van de dikte van de isolatiekern. Om een voorbeeld te geven, een paneel met een dikte van 90mm kan in een radius van 1 meter worden gebogen. Desgewenst kunnen wij ook de montage van onze gevelsystemen verzorgen. Deze wordt dan altijd uitgevoerd door een vaste ploeg van onderaannemers, die we vaak in de buurt van het bouwproject selecteren. Op die manier kunnen we ook flexibel opschalen, mocht dat nodig zijn.”

Qua kleurenpalet voor de panelen biedt SBC het complete programma van beide staalleveranciers. Den Daas: “We kunnen meer dan vijftig verschillende kleuren leveren en tevens variëren in glansgraad, inclusief look-a-likes voor non-ferro metalen als koper en zink.”

Magnelis Marcel den Daas neemt ons mee naar een tweetal projecten. Zo heeft SBC Holland voor het hoofdkantoor van Storax recent een tweede huid gevel uit façadepanelen

gemaakt. “De snelle montagetijd en het duurzame karakter van het systeem heeft ertoe geleid dat de architect van Storax heeft gekozen voor een gevel uit façadepanelen als alternatief voor de traditionele aluminium cassettegevel met beddenhaaksysteem. Alleen al in investeringskosten werd een besparing van 25 euro per vierkantenmeter gerealiseerd. Daarnaast was de montagetijd aanzienlijk korter. De kostenvoordelen van het onderhouden hoefden al niet eens meer te worden gekwantificeerd, omdat die ook beduidend gunstiger lagen dan voor aluminium.” Monteren van de façadepanelen is volgens Den Daas een kwestie van twee onderdelen plaatsen: het geprefabriceerd railsysteem tegen de geïsoleerde achterconstructie en de panelen zelf. Ook het railsysteem heeft een verhaal.

“Het railsysteem wordt door zusterbedrijf SCH Holland uit Magnelis gewalst, een staalplaat voorzien van een magnesiumzink-legering,” zegt Den Daas. “Dit materiaal is uitermate geschikt voor toepassing

in duurzaam veilige spouwconstructies en vele malen goedkoper dan een achterconstructie uit geëxtrudeerd aluminium.”

Een tweede project waar de façadepanelen van SBC Holland zijn toegepast is een 57 meter hoge woontoren in Manchester. “Met onze façadepanelen hebben we antwoord gegeven aan het beeld dat de Britse architect voor ogen had. In totaal is er 7.000 m2 aan SILK-F façadepanelen toegepast in de gevel in verschillende kleurstellingen; een prisma- en een granit + coating. Voor montage lag de aannemer zes weken achter op de bouwplanning, maar die is keurig ingelopen tijdens montage van de façadepanelen tegen de geïsoleerde SIPS-achterconstructie. Boven waren ze nog beton aan het storten, terwijl beneden de gevel al kon worden gedicht,” besluit Den Daas.

“SBC Holland gaat graag uitdagingen aan en staat helemaal tot uw beschikking om samen met u uw gevel esthetisch te verbeteren en energetisch te verduurzamen.” ❚

41

www.gevelbouw.info

AANGEBODEN AANGEBODEN Ervaren gevelbouwers met Duits accent

Ervaren gevelbouwers met Duits accent

Michael

24 jaar ervaring

Michael

AANGEBODEN 24 jaar ervaring

Ervaren gevelbouwers met Duits accent

Surf naar de meest complete startpagina over gevels en daken!

Michael

24 jaar ervaring

Staat u nog niet op www.gevelbouw.info?

Neem contact op met Mark de Lau: m.delau@louwersuitgevers.nl of bel +31 (0)495 450095

Kijk, dat is ’m nou. Onze eigen Michael.

Woonachtig in Duitsland en werkzaam als monteur in de gevelbranche.

Met 24 jaar ervaring en een gedegen opleiding is hij een specialist in het monteren van puien. En zo heeft Ergon Nederland nog meer goede vakmannen voor u klaar staan. Stuk voor stuk betrouwbare en gemotiveerde monteurs & productiemedewerkers. Die u ook nog eens flexibel en tegen een vlijmscherpe prijs kunt inzetten. Want alleen

dat is ’m eigen Michael. bijKijk, Ergon geldt de nou.

Ergon Onze Proefgarantie: Niet tevreden? Dan berekenen wij niets aan uin door.

Snel en en werkzaam efficiënt. Eigenlijk best in prettig, Woonachtig Duitsland als monteur de gevelbranche. dat Duitse Met 24 accent. jaar ervaring en een gedegen Kijk, dat is ’m nou. Onze eigen Michael.

opleiding is hij een specialist

in het monteren van Enalszo heeftinErgon Nederland Woonachtig in Duitsland en puien. werkzaam monteur de gevelbranche.

nog meer

goede vakmannen u klaar staan.

Stuk voor betrouwbare Met 24 jaar ervaring envoor een gedegen opleiding is hij eenstuk specialist

en

ingemotiveerde het monteren van puien. En&zo heeft Ergon Nederland nogDie meer monteurs productiemedewerkers. u ook nog eens goede vakmannen voor u klaar staan. Stuk voor stuk betrouwbare en flexibel en tegen een vlijmscherpe kunt inzetten.

T: +31(0)316 58 11 44prijs • F: +31(0)316 71 21 94 Want alleen gemotiveerde monteurs & productiemedewerkers. Die u ook nog eens bij Ergon geldt de Ergon Proefgarantie: Niet tevreden? Dan berekenen E: info@ergonnederland.nl • I: www.ergonnederland.nl flexibel en tegen een vlijmscherpe prijs kunt inzetten. Want alleen

wijErgon niets u door.

Snel Niet en tevreden? efficiënt.Dan Eigenlijk bij geldtaan de Ergon Proefgarantie: berekenenbest

prettig,

wij aanaccent. u door. Snel en efficiënt. Eigenlijk best prettig, datniets Duitse dat Duitse accent.

T: +31(0)316 58 11 44 58 • F:11 +31(0)316 21 94 T: +31(0)316 44 • F:71+31(0)316 71 21 94 E: info@ergonnederland.nl • I: www.ergonnederland.nl

E: info@ergonnederland.nl • I: www.ergonnederland.nl

Prins Panelen levert een scala aan sandwichpanelen in geĂŤmailleerd gehard glas, staal, aluminium en kunststof .

De veelzijdigheid is groot, de samenstellingen divers, van thermische tot akoestische, van brand, -inbraak tot aan kogelwerende prestaties.

Onderscheidend door kennis en bekwaamheid, door inzet en motivatie maar altijd de klant centraal, streven wij gezamenlijk naar een oplossing.

Naast onze panelen, kunt u uiteraard terecht voor uw plaat en zetwerk.

Montage van glas, kunststof, vezelcement of aluminium (cassette) gevels behoren tot onze mogelijkheden, voor vragen of een gesprek staan we tot uw beschikking.

www.prinspanelen.nl

info@prinspanelen.nl

Gevelpanelen

Panelen in alle soorten en maten De vraag naar standaard panelen ligt volgens Rody Ong van Prins Panelen al enige tijd achter ons. “Tegenwoordig wordt gevraagd naar bepaalde prestaties en een specifieke uitstraling. We werken projectgericht, produceren daarom uitsluitend maatwerk tot op de millimeter nauwkeurig. Enkele voorbeelden daarvan zijn op dit moment de gebogen glaspanelen ten behoeve van de transformatie van de Arena Towers in Amsterdam, panelen voor gebouw Nieuw Amsterdam op praktisch dezelfde locatie en panelen voor de renovatie van de Universiteit van Gent.”

Prins Panelen houdt zich al meer dan vijftig jaar bezig met het produceren van panelen in alle soorten en maten. Ong: “We produceren panelen voor gevelsluitende elementen en zorgen zodoende samen met onze klanten voor de winden waterdichtheid van een gebouw. Qua materiaalgebruik zijn we in feite zo flexibel als de architect. Van trespa, plastica en

eternit tot aluminium, staal, hout en glas.

Uit al deze materialen kunnen we panelen vervaardigen. Strak, vlak en stijf. Alle bewerkingen verrichten we in eigen huis. De klant vraagt een bepaalde prestatie-eis, wij beoordelen, berekenen en komen tot een bepaalde opbouw van het paneel.”

De paneelleveringen van Prins Panelen reiken tot ver buiten de landsgrenzen. “Zo

Rody Ong van Prins Panelen.

44

hebben we panelen geleverd voor diverse Ikea-vestigingen in Duitsland, voor het hoofdkantoor van Banque Postale in Parijs en voor een Universiteit in Luxemburg.”

Blinde panelen Volgens Ong balanceert de markt op dit moment op het randje. “Het zijn roerige tijden. De marges liggen onder druk, terwijl er wel hogere prestatie-eisen worden gevraagd. Wij proberen echter voor zover mogelijk ons hoofd koel te houden en klanten op hun wenken te bedienen als het gaat om de vraag naar verschillende typen, kleuren en opbouw van panelen.

Tegenwoordig is immers elk paneel anders. Ten opzichte van een paar jaar geleden besteden we nu dan ook wel drie tot vier keer zoveel tijd aan een paneel. Dat levert uiteraard wel de meest fantastische resultaten op. Zo hebben we bijvoorbeeld panelen gemaakt voor de Glazen Boerderij in Schijndel (Gevelbouw nr. 3, red.) en zijn we nu bezig met het fabriceren van panelen voor de Arena Towers in opdracht van AKS. Wij maken de gebogen glazen sandwichpanelen ter plaatse van de borstwering op de verdiepingen. Het zijn blinde panelen. Op de isolatieruit is aan de binnenzijde een zonwerende coating aangebracht volgens het shadow box principe.” Het warm gebogen glas is aan

Thema Gevelpanelen panelen

Prins Panelen op maat ter beschikking gesteld en in eigen huis verlijmd met een isolator, in dit geval een laag schuim (PUR).

Vervolgens wordt het geheel geperst en de achterzijde voorzien van een sendzimir verzinkte staalplaat of aluminium folie om het paneel dampdicht te maken. AKS plaatst de speciale glazen borstwering op locatie in het aluminium gevelsysteem van de Arena Towers.

Prins Panelen heeft volgens Ong een groep materiaalleveranciers om zich heen verzameld die aan een half woord genoeg hebben. “Ondanks de krapte op de markt, ook onze leveranciers hebben de productie drastisch teruggeschroefd, zijn we in staat snel maatwerk panelen te kunnen uitleveren. Waar nodig kunnen we handen inhuren en we werken geruisloos ook op zaterdag en zelfs op zondag door als de nood hoog is.” Prins Panelen heeft geen voorkeur voor een bepaald materiaal. “We kunnen van elk materiaal -waar wij achter staan- een paneel vervaardigen,” verduidelijkt Ong. “Dat betekent dat we de klant ook objectief kunnen adviseren en eventueel alternatieven kunnen aandragen om een gewenste uitstraling conform bepaalde prestatie-eisen te realiseren.” ❚

45

Cladding Partners: dak- en gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

Voor kwalitatieve, economische en hoogwaardige oplossingen.

Meer weten?

Kijk op onze website

Distributiecentrum Omoda

Zwevende schoenendoos voor Omoda Schoenenbedrijf Omoda heeft in Zierikzee een nieuw distributiecentrum en kantoor laten bouwen. De twee gebouwen staan los van elkaar en vormen heel toepasselijk een soort zwevende schoenendoos, dankzij de zwart gekleurde sandwichpanelen. Voor Cladding Partners een bijzonder project, niet in de laatste plaats vanwege het feit dat de firma in bouwteamverband heeft geopereerd als partner van de bouwkundig hoofdaannemer.

Erik van de Koppel van Cladding Partners constateert een duidelijke verschuiving ten aanzien van de positie van de gevelbouwer. “Daar waar we in het verleden als gevelbouwer voornamelijk onder supervisie van de bouwkundig aannemer opereerden, worden we tegenwoordig steeds meer als volwaardig partner gezien. Op die manier is er ook veel meer contact met de eindgebruiker. In de aanbesteding zijn we samen met de hoofdaannemer opgetrok-

ken om op een passende wijze invulling te geven aan het ontwerp van Erik van den Bos Architecten. Onze aanbieding werd gewaardeerd op basis van de prijs, planning en materialen. Het ontwerp bracht namelijk de nodige uitdagingen met zich mee.”

Vlak en zwart De nieuwbouw bestaat uit twee gebouwen, een noordelijk en zuidelijk gebouw

met een tussenruimte. Van de Koppel: ”Het zuidelijk gebouw heeft gevels die van elkaar verspringen en zo de illusie wekken van drie op elkaar gestapelde schoenendozen. Het noordelijk gebouw heeft een transparante begane grondlaag, ingevuld met een vliesgevel. Zodoende lijkt het gebouw te zweven. Daarboven zijn de gevels van het noordelijk gebouw helemaal opgetrokken uit sandwichpanelen. Op zich natuurlijk niet uniek, ware het niet dat de

47

Distributiecentrum Omoda

“Het zuidelijk gebouw heeft gevels die van elkaar verspringen en zo de illusie wekken van drie op elkaar gestapelde schoenendozen” architect een vlakke gevel voor ogen had, ook nog uitgevoerd in een zwarte kleur.

Onder invloed van de zon ontstaat er de nodige spanning in het materiaal en wil het paneel gaan bollen. Normaal gesproken zou je een profilering op de beplating aanbrengen en is het in feite opgelost. Dat was hier niet aan de orde. Bovendien was het idee om de beplating/dorpels van beide gebouwen, ondanks een tussenruimte, optisch in één lijn te laten doorlopen. Aan ons de taak om in samenwerking met de bouwkundig aannemer, architect en bouwbegeleiding om hier een passende invulling aan te geven.”

Bollen Cladding Partners heeft de oplossing gevonden in een vierzijdig gezet stalen sanwichpaneel van 5,45 bij 1,20 meter met ertussen een isolatielaag van geëxtrudeerd polystyreen. “Uiteraard zal ook

48

dit paneel gaan zetten en krimpen, echter mooi gelijkmatig,” vervolgt Van de Koppel. “Over de gehele lengte zal het paneel maximaal 3 centimeter egaal bol gaan staan. Doordat tussen de panelen is voorzien in een lekdorpel is het ‘bollen’ niet als zodanig zichtbaar.” De sandwichpanelen zijn mechanisch aan de staalconstructie bevestigd, de ruggengraat van beide gebouwen. De ligging van de gebouwen op een bedrijventerrein in Zierikzee, dicht bij zee, is natuurlijk ook van invloed op de materiaalkeuze. Zo is het staal van de panelen voorzien van een Prisma-coating.

Anders dan de zwarte kleur aan de buitenzijde zijn de sandwichpanelen aan de binnenzijde uitgevoerd in een witte tint.

In totaal heeft Cladding Partners straks zo’n 4.000 m2 aan gevelbekleding verwerkt in beide gebouwen van Omoda.

Het noordelijke gebouw is reeds wind- en waterdicht, momenteel wordt nog gewerkt aan het ‘dichten’ van het zuidelijke gebouw. Van de Koppel verwacht de gevel volgens planning eind oktober te kunnen opleveren. Het nieuwe distributiecentrum wordt met 8.000 vierkante meter zes keer zo groot als de centra die het bedrijf nu heeft. ❚

Cradle to Cradle gevel in keramiek Mosa. Facades.

Een gevel ontwerpen met uw eigen signatuur? Mosa Facades is specialist in keramische geveloplossingen voor duurzame, functionele en architectonische gebouwen.

Met een gecertificeerd Cradle to Cradle gevelsysteem dat veel ontwerpvrijheid biedt. www.mosafacades.nl

GEZE Benelux B.V. | Steenoven 36 | 5626 DK Eindhoven | www.gezebenelux.com

GlAshEldEr WElkOM

GEZE maatwerk voor speciale oplossingen Ontdek GEZE, innovatieve raam- en deurtechniek. Met het geavanceerde systeem Slimdrive bijvoorbeeld. Dit automatische deursysteem heeft een aandrijving van slechts 7 centimeter.

Perfectie in klein formaat. Oogstrelend in onzichtbaarheid, voelbaar in kwaliteit. Een nieuwe vrijheid voor elke mogelijke constructie. GEZE schenkt ruimte voor esthetisch design en ontwerpen zonder compromis. Sta open voor vrijheid, denk GEZE!

Deursluiters & beslag | Automatische deursystemen | RWA raam- en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design

BEWEGUNG MIT SYSTEM BEWEGUNG MIT SYSTEM

Ventilatie- en zonweringsystemen

DucoSlide zonwering garandeert gezond binnenklimaat op esthetische manier Duco Ventilation & Sun Control, toonaangevend op het vlak van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen, beschikt met het DucoSlide gamma over een architecturaal zonweringsysteem dat uit schuifpanelen bestaat. De uitgebreide keuze geeft de bouwheer of architect heel wat mogelijkheden om elke gevel tot leven te laten komen.

Duco’s zonweringsystemen houden op een natuurlijke en energiezuinige manier de opwarming van gebouwen tegen.

Bovendien is het een interessante investering die zich snel terugverdient, dankzij een reductie tot 30% van de koellast van een gebouw. Een gezond alternatief dus voor een energieverslindende airco.

Schuifpaneel met lamellen In het DucoSlide gamma zijn er twee types die elk schuifpaneel een ander uitzicht geven. Bij de LuxFrame variant worden de lamellen in een kader bevestigd, bij de SlimFrame variant zitten de lamellen in discrete zijprofielen vervat.

De schuifpanelen kunnen zowel manueel of elektronisch bediend worden via een

enkelvoudig, symmetrisch, telescopisch of het nieuwe BiFold schuifsysteem. Dat biedt het voordeel dat de schuifpanelen helemaal voor het raam geschoven kunnen worden voor een optimaal evenwicht tussen zonlicht en beschaduwing.

Daarnaast kunnen ze ook volledig weg van het raam geschoven worden, zodat de schuifpanelen uit het zicht zitten. De lamellen binnen deze frames kunnen zowel manueel, elektronisch of verstelbaar gemonteerd worden.

Hout en aluminium: het ideale huwelijk Binnen het DucoSlide gamma is er nu trouwens ook de mogelijkheid om het aluminium kader te combineren met

houten lamellen. Het ideale huwelijk, geïllustreerd door de perfecte symbiose van aluminium en hout. Het boeiende samenspel tussen hout en aluminium geeft elke gevel bovendien een speciale touch.

De lamellen worden onzichtbaar bevestigd binnen het DucoSlide LuxFrame kader. Voor de houtkeuze werd geopteerd voor Western Red Cedar. Deze houtsoort is licht, veerkrachtig en duurzaam.

Bovendien zijn de lamellen kwartiersgezaagd. Dat zorgt niet enkel voor stevigere lamellen, maar gaat ook de vervorming tegen. Er is keuze tussen twee verschillende types met een lamelhoogte van ofwel 53 mm of 65 mm. ❚

51

Theater De Kom

Deuren Theater De Kom weer geopend Theater De Kom in Nieuwegein werd kort na de opening in september 2012 bestempeld als zijnde brandonveilig. Een aantal aspecten bleek niet te voldoen aan de eisen voor brandveiligheid, waaronder de deurdrangers die de loodzware akoestische Merford-deuren moesten laten bewegen. De bestaande deurdrangers zijn vervangen door DICTAMAT 31021 XXL deurautomaten, geschikt voor deuren tot maar liefst maximaal 600 kilogram deurgewicht.

52

Theater De Kom

Theater De Kom opende in september 2012 zijn deuren. Een paar maanden later werd het gebouw door de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) als brandonveilig bestempeld. Tot juli 2013 werd echter een gedoogvergunning afgegeven, waarna alle onveilige aspecten aangepakt dienden te worden. Doel was om vóór de start van het nieuwe theaterseizoen in september 2013 het gebouw brandveilig te maken. Dat is inmiddels gelukt, zo blikt Harry Werkman, commercieel directeur van DICTATOR Productie B.V. in Emmeloord, terug.

Gebogen vorm DICTATOR werd begin 2013 al benaderd door Bervos & KemKam te Kamerik om een oplossing te zoeken voor de (brand) onveilige deuren. Werkman: “Daar waar andere aanbieders in de markt hun vingers hieraan niet hebben willen branden of domweg de oplossing niet konden bieden, ging DICTATOR de uitdaging wel aan. We zoeken als bedrijf altijd de niches op en reageren met pasklare producten op problemen uit de markt. Wereldwijd. Het probleem bij theater De Kom zat hem onder meer in het feit dat de gemonteerde deurdrangers niet aan de eisen voor brandveiligheid voldeden. De deuren (2600mm hoog x 1500mm breed) in het theater hebben een behoorlijk gewicht (300 kilogram), zijn aan weerszijden bekleed met hout en ook nog eens gebogen van vorm. Onze DICTAMAT 310-21 XXL bood echter de ideale oplossing. Deze draaideuraandrijving van 0,18 kW is geschikt voor deuren met een maximaal gewicht van 600 kilo-

gram en heeft derhalve geen moeite met de deuren in kwestie. Vanwege de vorm van de deuren heeft Bervos & KemKam wel speciale overbrengingsarmen ontwikkeld voor de aandrijving. De deurautomaten zijn voorzien van een noodstroomvoorziening en persoonsbeveiliging om knelgevaar te elimineren, conform de nieuwe EN16005norm die vanaf april 2013 van kracht is. In de stuurunit zijn diverse instellingen programmeerbaar, zoals aanloopkoppel en snelheid.”

De DICTATOR vestiging in Emmeloord houdt zich al ruim tachtig jaar bezig met het produceren van voornamelijk mechanische, stroomonafhankelijke oplossingen voor het openen, opvangen en sluiten van deuren. Het in de Noordoostpolder gelegen bedrijf is in 1988 onderdeel geworden van de internationale DICTATOR Groep met meerdere productielocaties in Europa en vertegenwoordigingen/agentschappen wereldwijd. Werkman over enkele niches in het assortiment tot slot: “Absoluut onverwoestbaar zijn onze WAB-vloerveren, die in de zwaarste uitvoering geschikt zijn voor een maximaal deurgewicht tot 600 kilogram. Al veel toegepast bij brede scholen, musea, restaurants maar ook in de gebouwen van diverse ministeries in Den Haag. Nieuw in het DICTATOR leveringsprogramma is de TJSS T6 deurdranger uit Zwitserland, geschikt voor binnen- en buitentoepassingen, absoluut brandveilig, zeer toegankelijk en recent onderscheiden met de Red Dot Design Award vanwege zijn onderscheidend design.” ❚

53

Voorkomen is beter dan genezen

Regel het met een van de vele DICTATOR oplossingen DICTATOR deuropeningbegrenzers Voor het hydraulisch afremmen en begrenzen van openslaande deuren, treedt alleen in werking als de deur met meer snelheid wordt bewogen dan normaal.

Optioneel met 2-zijdige demping leverbaar.

CreeĂŤr een veiligere situatie waarin mens en materiaal beschermd worden!

Ook uitvoeringen leverbaar met mechanische vastzetting op 90o of 120o.

DICTATOR deuropvangers Voorkomen dat deuren met een klap in het kozijn kunnen vallen.

Deur wordt zachtjes opgevangen en daarna stevig gesloten gehouden.

Probleemloos getest tot 1.000.000 deurbewegingen.

Ideale en toegankelijke sluitoplossing i.c.m. een Adjunct kettinginbouwdeursluiter.

Wordt vaak aanvullend toegepast bij een deurdranger in situaties waar windbelasting een rol speelt.

DICTATOR WAB vloerveren Al vaak een echte probleemoplosser gebleken!

In de zwaarste uitvoering geschikt voor het zelfsluitend maken van extreem zware deuren tot maximaal 600 kg deurgewicht.

Ook alleen als draailager leverbaar indien geen sluitfunctie is benodigd.

Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

LOGIKAL 8.1 IS VANAF NU BESCHIKBAAR! Naast diverse functies voor het nieuwe CE-label biedt deze versie vele nieuwe programma-innovaties.

De Highlights • Nieuw Prestatieverklaring • Nieuw Deurpanelenconfiguratie • Nieuw Bekabelingstekening • Nieuw automatische doorsnedetekening • Beslagpakket per project • Excelcalculatie • Toepassing doorgaande greepstangen • En veel meer....

Voor meer informatie over LogiKal 8.1 zie www.orgadata.com

Geveldegradatie

Gevel in detail Gevels, een feest van bijzondere materialen in architectonische ontwerpen, voor mensen met slechte ogen althans.

Want afgezien dat een gevel een gebouw wind- en waterdicht maakt, vertoont die gevel vaak irritante details in het esthetisch comfort. Dat zegt Sven Brinkman van NeroQom. Het is een vreemd doch een steevast gegeven dat Nederlanders denken dat glas- en alugevels onderhoudsvrij zijn.

Dat terwijl de bouwfase als ‘Parijs-Dakar’ is en het exploitatieadres zich soms bevindt in ‘oorlogsgebied’. Dan hebben we het nog niet over het weer, want afgezien van een lekker potje schijnen en verwarmen doet de koperen ploert ook minder fraaie dingen voor de gevel. En is er geen zon dan hebben wij wel regen. We gaan zo vaak over van warm naar koud, droog naar nat en vice versa, desastreus voor aluminiumafwerkingen.

56

Dus er dan toch maar wat aan doen? En ja, daar zijn ze dan. In één niet op kennis gebaseerde keuze worden dan inspuiters, afspoelers en waxwrijvers van internet gehaald, vaak met middeltjes die eerder ook een ander pand hebben verziekt. De jerrycans met zuurtjes, de

flessen met alkaliën, oliën in blik, siliconenpotjes, waxen met wetenschappelijk klinkende cijfer- en lettercodes en als het even tegen zit de übercommerciële allesbelovende ultieme altijd toepasbare en gevelbeterende nanocoatings. Gelukkig valt het binnen minder op, maar

Waarom is er in ons overbestuurde land géén esthetisch onderhoudskeurmerk?

Geveldegradatie

zodra we buitenkomen zien we wat al die tijd coulant aan het oog is onttrokken. Esthetische details, sommigen bagatelliseren het en noemen het dan slechts vuil of oud.

Denk nu vooral niet dat ik actief speur naar dit soort doornen in het oog. Ik zie het gewoon, ik heb er een radar voor, en daarbij -helaas misschien- niet altijd een bril nodig heb. En met deze beelden schroeiend op mijn netvlies vraag ik me af hoe het zo gekomen is, die minachting voor degelijk onderhoud van een gevel, de eerste indruk van ieder gebouw.

Ik bedoel; waarom wel af en toe een

kleur, glansgraad, hardheid en laagdikte.

Wie weet eigenlijk wat over de capillaire werking van een anodisering? Of wat het beste is voor glas, of voor RVS of voor de rest van de gevel met een exploitatieduur van 60 tot 70 jaar.

Nogmaals, hoe heeft het zover kunnen komen, dat volslagen gebrek aan oog voor detail? Eigenlijk weet ik het. In de jaren zeventig werd verkooptechnisch geroepen dat aluminium onderhoudsvrij zou zijn, en dat blijkt nu, decennia later nog zijn effect te hebben. Op die ‘belofte’ berusten nu volkomen foute budgetteringen en blijven onroerend

Waarom mogen nog steeds slechte producten en foute technieken worden gebruikt? duurder wasprogramma, tanken, water en olie controleren en ruitenwisservloeistof aanvullen als we op reis gaan met een auto waar men gemiddeld vijf jaar in rijdt? Maar niet, naast zo goedkoop mogelijk ramen wassen, de poedercoating checken op degradatie en dan ook correct projectgericht onderhouden in

goed managers beslissingen nemen.

Waarom moet in dit land elke uitbouwtje en eventuele kleurwijziging door een welstandscommissie en mogen slechte, onomkeerbare, agressieve en vaak oppervlakslopende producten en verkeerde technieken straffeloos worden toegepast?

Hoor ik daar iemand 'kostenplaatje' of 'bestek' zeggen? Of nog erger 'zo doen we het altijd', 'het is volgens contract'...

Deze personen voldoen aan de letters van een theoretisch plan, maar vraag niet hoe. Terwijl het best kan, een gevel altijd chic voor de dag laten komen. Zolang geveldegradatie maar correct wordt geanalyseerd, een juiste diagnose wordt bepaald en daarop het product, de techniek en een passende ervaren specialist wordt uitgekozen. NeroQom ADAPTS noemen wij dat.

'God is in the details', zei Mies van der Rohe. En zo zou elke begaafde architect wel een statement hebben. Details hebben betrekking op kwaliteit. Alleen zo word je de beste in je sport. Zo ook met muziek, eten, auto's, mode en gevels maken.

Zullen we 'conservatieve gedachten' ietsje laten zakken? En op het prioriteitenlijstje vanaf nu inzoomen op duurzaamheid en kwaliteit. Disciplines kiezen die de gevel als nieuw houden. Controleren en corrigeren. Degradaties elimineren. Zoals kleding kiezen die van een vrouw een dame maakt en van een man een heer. Gevels met esthetisch comfort maken, als nieuw, alsof morgen de koning naar je gebouw komt.

Zullen we daar eens wat tijd en aandacht aan besteden? En als u het niet voor uzelf doet, doe het dan voor mij, uw klant of passant. Toe? Of nog beter: doe het voor uw gevel. ❚

57

4-D Smart Surface Technologie Artikelnaam

Stilstand is achteruitgang De 4-D Gevel. Deze Nederlandse innovatie die op de Duurzaamheidsfabriek in Dordrecht is geïntroduceerd geniet inmiddels wereldwijde bekendheid. Volgens Peter van Dommele, die met zijn bedrijf Cablean de 4-D Gevel heeft ontwikkeld, eenvoudig te verklaren. “Een gebouwschil moet onderdeel zijn van de 24/7-explotaitie ofwel ‘fit 4 purpose’.

Stilstand is achteruitgang.”

58

4-D Smart Surface Technologie

Plug and play

den, zogenaamde 4-D App’s. Het exterieur bestaat uit verwisselbare en modulaire 4-DCassettes en het interieur uit 4-D Cartridges.

Het aluminium 4-D Chassis heeft Cablean in samenwerking met industriële partners als Sapa Profiles en VDL Lastechniek ontwikkeld.” De keuze in 4-D App’s is momenteel ruim vijftig toepassingen en neemt de komende jaren volgens Van Dommele alleen maar toe. “Met de specifieke 4-D App’s kun

Wie niet kan delen, kan niet vermenigvuldigen, stelt Van Dommele. “Alleen in Nederland al is er 2,6 miljard vierkante meter bebouwd oppervlak dat op dit moment stilstaat. Met onze Cablean 4-D Smart Surface Technologie (duurzaam driedimensionaal) kunnen we middels roterende modules de oppervlakken (gevels en daken) verrijken met een nieuw verdienmodel door het 24 uur per dag, zeven dagen per week rendabel te maken. Rendabel op meerdere fronten. Met name ook als het gaat om het verduurzamen van de lokale economie en samenleving.”

Automotive De Cablean 4-D Smart Surface Technologie is honderd procent circulair en modulair en is volgens Van Dommele gebouwd in lijn met de automotive gedachte. “We hebben een platform, een 4-D Chassis bedacht dat compatibel is met alle oppervlakken en waarin speciale applicaties verwerkt kunnen wor-

“We moedigen partijen aan om 4-D App’s te ontwikkelen en te delen die compatibel zijn met ons systeem. je bijvoorbeeld lokaal energie opwekken en opslaan, lucht zuiveren en CO2 reduceren, regenwater afvangen, bufferen en zuiveren, hittestress tegen gaan, reclame en informatie communiceren, en zelfs voedsel en biomassa produceren. Speciale applicaties kunnen op maat worden gemaakt. Met de Cablean 4-D Smart Surface Technologie kan voor iedere oppervlakte altijd het maximale duurzame verdienmodel bereikt worden.”

Het systeem is in de basis een samenstelling van twee draaiende modules, de zogenaamde 4-D Box. In beide modules kunnen naar keuze alle applicaties geplaatst worden. Als basisuitvoering is gekozen voor een 4-D Box van 2,25 meter breed en 1,25 meter hoog en de diepte bedraagt op dit moment zo’n 60 centimeter. Van Dommele zegt dat de 4-D Box volledig compatibel naar de markt en zijn bestemming kan worden aangepast.

Cablean levert ook 4-D Schermen met een aantal op elkaar gestapelde en geïntegreerde modules, volledig industrieel geprefabriceerd.

Op de bouwlocatie hoeft het 4-D Scherm of de 4-D Box slechts bevestigd te worden aan de gekozen achterconstructie en is het een kwestie van plug and play. Het gewicht van de basisconstructie bedraagt nog geen 50 kg/m2 en is dus breed toepasbaar. “Door de roterende modules kan bijvoorbeeld een esthetische applicatie van glas, keramiek of aluminium als 4-D Cassette eenvoudig worden gecombineerd met een Energie App als bijvoorbeeld een zonnecel, een Communicatie App als bijvoorbeeld een reclame- en lichtscherm en een Luchtzuivering App als bijvoorbeeld een fijnstof of NOx afvangend oppervlak. De som van de impacten heeft altijd de hoogste lokale CO2-reductie. De mogelijkheden zijn eindeloos.”

De Cablean 4-D Smart Surface Technologie is tevens een zichtbare en lokale activator van innovatie, zegt Van Dommele. “We moedigen partijen aan om 4-D App’s te ontwikkelen en te delen die compatibel zijn met ons systeem.

In een representatieve en maatschappelijk verantwoorde binnenstedelijke omgeving is de terugverdientijd van de Cablean 4-D Smart Surface Technologie minder dan zeven jaar.” ❚

59

Wij realiseren uw visie Wij realiseren uw visie Creatieve gevel-, dak- en kolombekleding Metalen dak- en gevelbekleding

MFANordiska Panorama NYA DEVeenendaal Architecten Staab, Berlin Marlies Rohmer, Amsterdam

Metal Cladding Systems bv 路 Postbus 3 路 4030 CA Ingen T.: +31 (0) 344 69 33 91 F.: +31 (0) 344 61 43 33 E.: info@metalcladding.nl I.: www.metalcladding.nl

12130232_MCS.indd 1

02-05-12 17:53

Het volglas schuifsysteem SF 20: Perfecte wind en weer bescherming voor balkon en terras!

Op elkaar afgestemde onderdelen waardoor er een beeld ontstaand van schoonheid en techniek.

In hoogte verstelbare loopwagens, ge茂ntrigeerde meenemers en drukvrije ontwatering. www.sunflex.nl

sunflex_gevelbouw_motiv3_2013.indd 1

15.08.2013 10:24:45

Sigma Multi.

De beste hechting, op iedere ondergrond.

Sigma Multi is bijzonder. Het is een productenreeks die zorgt voor optimale hechting op vrijwel alle soorten metaal en kunststof. Die de beste bescherming biedt en uitblinkt in esthetiek. En die bovendien prettig verwerkbaar is. Combineer dat alles met uw vakmanschap en u behaalt met Sigma Multi een schitterend eindresultaat, voor jaren. Daar worden uw klanten blij van. En u dus ook.

Ga voor meer informatie naar het Sigma verkooppunt of kijk op sigma.nl

Kantoorpand broodfabriek

Nieuwe look voor Pré Pain Broodfabriek Pré Pain in Oldenzaal heeft onlangs een nieuw kantoorpand in gebruik genomen. De nieuwbouw is voor de bestaande bedrijfshal gerealiseerd. Om ook de bedrijfshal weer een frisse look te bezorgen, heeft schildersbedrijf H & J Belderink de ruim 2.500 m2 aan damwandbeplating getransformeerd van crème wit (RAL 9002) naar antraciet (RAL 7016). Volgens Jeroen Belderink is voor deze klus bewust gekozen voor Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin.

Sigma heeft medio dit jaar haar productassortiment aangepast, verbeterd en een nieuw product ontwikkeld voor het coaten van diverse typen gevelbeplating en sandwichpanelen behandeld met PVDF, polyester, epoxy en PVC (plastisol). “De zogeheten Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin is bijzonder makkelijk verwerkbaar, heeft een zeer goede hechting, een goede elasticiteit en een mooie vloei op een groot opper-

62

vlak,” zegt Petra Sanders - van der Heijden van Sigma. “Het product kan zowel met de kwast, de roller of met een spuitapplicatie worden aangebracht.”

Potlife Zoals gezegd heeft Schildersbedrijf H & J Belderink bewust gekozen voor Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin. Jeroen Belderink legt uit waarom. “We hebben voor dit pro-

duct gekozen vanwege de snelle en egale droging, uitstekende hechting en de mogelijkheid tot snelle verwerking. De coating is aangebracht met de kwast vanwege risico’s die eventuele spuitnevel met zich mee zou brengen. In de nabije omgeving stonden namelijk nogal wat auto’s geparkeerd.”

De damwandbeplating in kwestie is van het type plastisol, een metalen beplating met kunststof toplaag. Petra Sanders - van der

Kantoorpand broodfabriek

“Het product is gekozen vanwege de snelle en egale droging, met een uitstekende hechting geschikt voor een snelle verwerking” Heijden: “De Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin is geschikt voor alle metalen ondergronden met primer en diverse kunststoffen ondergronden en is een 1-componenten lak. Daarmee vergemakkelijkt Sigma het werk van de schilder; die nu geen materialen hoeft te mengen op de werkplaats.” Dat kan Jeroen Belderink beamen: “We hebben in het verleden de broodfabriek ook al eens een nieuwe uitstraling gegeven, maar destijds met een 2-componenten lak. Grote voordeel van slechts één primer is de langere ‘potlife’, het product dikt niet in; dit in tegenstelling tot een meerdere componenten lak.

Tevens strijkt de Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin soepel, vloeit goed en droogt egaal op.”

is uitgevoerd. Belderink: “Voordat we zijn gestart met lakken is de damwandbeplating eerst schoongespoten en gereinigd. Aangezien we in buitentemperaturen van tussen de 25 tot 30 graden Celsius werkten, konden we de volgende dag al beginnen met lakken.

Waar mogelijk is de coating met behulp van een hoogwerker aangebracht, andere delen van de beplating zijn vanaf een steiger ‘ingekleurd’. In alle situaties is de coating van boven naar beneden aangebracht. Twee uur na het aanbrengen was de coating al droog en regenbestendig. De doorharding had natuurlijk even wat meer tijd nodig, maar een regenbui tussendoor zou geen problemen hebben opgeleverd. Ter vergelijk, de reguliere 2K-lakken hebben toch flink wat langer de tijd nodig om te drogen.”

Petra Sanders - van der Heijden over Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin: “Plaatmateriaal heeft behoefte aan onderhoud. In het kader van duurzaamheid is het zaak de claddingsystemen op een juiste manier te onderhouden.

Onze Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin is daar uitermate geschikt voor. Niet alleen om de levensduur te verlengen, maar ook om bijvoorbeeld een afwijkende uitstraling te verkrijgen door van kleur te veranderen, zoals het geval bij Pré Pain. Sigma Multifinish Aqua Cladding Satin is een watergedragen acrylaat, een zijdeglans, die extreem UVbestendig is en een duurzaam kleurbehoud heeft. Onderhoudsintervallen van tien tot vijftien jaar behoort tot de mogelijkheden.” ❚

Regenbestendig De bedrijfshal van de broodfabriek is grotendeels in de kleur RAL 7016 gelakt, behalve het hoger gelegen koelhuis die in RAL 9002

63

Wij zijn een toonaangevend familiebedrijf dat ramen, deuren en gevels in aluminium, staal en/of RVS levert en monteert. We doen dat op een persoonlijke, gedurfde, gedegen en betrokken manier. We zijn partner in รกlles.

Relaties met klanten, leveranciers en medewerkers staan centraal. Dat maakt ons, J.M. van Delft + zn., sinds 1907, tot geboren gevelbouwers! www.jmvandelft.nl

NEOPIXELS® de derde generatie grafietparels NEOPIXELS® de de derde derde NEOPIXELS® generatiegrafi grafietparels etparels generatie Grijze grafietparels worden in Nederland steeds vaker toegepast als spouwmuurisolatie of bodemisolatie in de kruipruimte. Inmiddels is de derde generatie grafietparels op de markt, die weer aanzienlijk is verbeterd ten etparels worden in Nederland opzichteGrijze van grafi zijn voorgangers. steeds vaker toegepast spouwmuurisolatie Grijze grafietparels worden in als Nederland of bodemisolatie in de kruipruimte.

Inmiddels steeds vaker toegepast als spouwmuurisolatie Grijze grafi zijn gemaakt van op de is deetparels derde generatie grafietparels ofEPS, bodemisolatie in de kruipruimte.

Inmiddels oftewel Polystyrene markt,Expandable die weer aanzienlijk is verbeterd ten is(expandeerbaar de derde generatie grafi etparels op polystyreen).

In de volksmond opzichte van zijn voorgangers. de markt, die aanzienlijk is verbeterd ten wordt het weer ook wel ‘piepschuim’ of ‘tempex’ opzichte van Grijze grafi etparels zijnworden gemaaktals van genoemd.

EPSzijn kanvoorgangers. gebruikt EPS, oftewel Expandable isolatiemateriaal, maar ook als Polystyrene ondergrond (expandeerbaar In de volksmond Grijze grafi etparels zijnpolystyreen). gemaakt van bij wegen en viaducten of als verpakking wordt het ook wel ‘piepschuim’ of ‘tempex’ EPS, Expandable Polystyrene vooroftewel bijvoorbeeld LCD-schermen.

EPS genoemd. EPS kan gebruikt worden als (expandeerbaar polystyreen).

In de volksmond heeft eigenschappen die de verschillende isolatiemateriaal, maar ook als ondergrond wordt hetbijook wel ‘piepschuim’ of ‘tempex’ toepassingen mogelijk maken.of Grofweg bestaat wegen en viaducten als verpakking genoemd.

EPS kan gebruikt worden als het voorvoor 98 procent uit stilstaande lucht, bijvoorbeeld LCD-schermen. EPSwat isolatiemateriaal, maar ook als een zeerheeft goede isolator is. EPS is verschillende daardoor eigenschappen dieondergrond de bij wegen enisolerend viaducten alsmaken. verpakking zowel goed alsofzeer schokbestendig. toepassingen mogelijk Grofweg bestaat het voor 98LCD-schermen. procentin uit1955 stilstaande voor EPS lucht, wat BASFbijvoorbeeld heeft het materiaal ontwikkeld, een zeer isolator is.

EPS is daardoor heeft eigenschappen de verschillende gepatenteerd engoede op dedie markt gebracht onder zowel goed isolerend als zeer schokbestendig. toepassingen mogelijk maken. Grofweg bestaat de naam Styropor®. heeft het materiaal in 1955 ontwikkeld, het voor BASF 98 procent uit stilstaande lucht, wat gepatenteerd en op de markt gebracht onder Opkomst grafi etparels een zeerde goede isolator is. EPS is daardoor naam Styropor®.

Eind jaren kwam de parel zowel goed’70 isolerend alswitte zeer HR+ schokbestendig. op deheeft markt, die gebruikt werd voor BASF het materiaal in 1955 ontwikkeld, Opkomst grafietparels spouwmuurisolatie.

Inkwam 1997 kwam BASF opnieuw gepatenteerd en op markt gebracht onder Eind jaren ’70de de witte HR+ parel de markt, dieuitvinding: gebruikt werd voor met eenop innovatieve de grijze de naam Styropor®. spouwmuurisolatie.

1997 kwam BASF opnieuw grafietparels.

BASF was deIneerste fabrikant die met een innovatieve uitvinding: de grijze grafiet, dat weetparels kennen van potloden, toevoegde Opkomst grafi grafietparels.

BASF was de eerste aan de parels.

Grafietde refl ecteert terug, die Eind jaren ’70 kwam witte HR+warmte parelfabrikant grafiet, dat we kennen van potloden, toevoegde waardoor dedie isolatiewaarde twintig op de markt, gebruikt voor procent aan de parels.

Grafiwerd et reflecteert warmte terug, hoger is.waardoor Deze eerste generatie spouwmuurisolatie.

1997 kwamgrijze BASFparels opnieuw de In isolatiewaarde twintig procent met een hoger innovatieve uitvinding: de grijze is. Deze eerste generatie grijze parels grafietparels. BASF was de eerste fabrikant die grafiet, dat we kennen van potloden, toevoegde aan de parels. Grafiet reflecteert warmte terug, waardoor de isolatiewaarde twintig procent hoger is. Deze eerste generatie grijze parels

Neopixels® Zo’n vijf jaar geleden werden gepatenteerd onder naam Neopor® en dewerd eerste grijze HR++ parels voor groeide uit tot een begrip in de isolatiewereld. werd gepatenteerd geproduceerd. onder naam Neopor® en spouwmuurisolatie Toch bleef groeide uit tot een begrip in de isolatiewereld. deNeopixels® ontwikkeling van grafietparels doorgaan.

In 2013 zijnjaar wegeleden inmiddels toe aan de derde Zo’n vijf werden Neopixels® generatie grijze grafi etparels, oftewel de de eerste grijze HR++ parels voor Zo’n vijf jaar geleden werden derde generatie Neopor®.

De naam parels spouwmuurisolatie geproduceerd.

Toch bleef de eerste grijze parels voordoorgaan. de ontwikkeling van grafi etparels is verdwenen enHR++ heeft plaatsgemaakt voor In 2013 zijn wat we inmiddels toeTriple aan deHR derde spouwmuurisolatie geproduceerd.

Toch bleef Neopixels®, staat voor isolatie. generatie grijze grafi etparels, oftewel de de ontwikkeling van grafi etparels doorgaan.

Neopixels® onderscheiden zich van de gewone derdedoor generatie Neopor®.

Deoptimalisatie naamdeparels In 2013 zijn we toe aan derde parels huninmiddels vorm en de is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor generatie grijze grafi etparels, oftewel de en van het grafietgehalte. De vorm is platter Neopixels®, wat staat voor Triple HR isolatie. derde generatie Neopor®. naam parels ovaler en alle onderscheiden Neopixels zijnDe nagenoeg even Neopixels® zich van de gewone isgroot. verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor Door deze eigenschappen passen parels door hun vorm en de optimalisatie de Neopixels®, wat staat voor Triple HR het isolatie.

Neopixels® goed in elkaar.

Vergelijk van het grafi etgehalte.

De vorm is platter enmet Neopixels® onderscheiden zich vanhun de gewone straatwerk; de Romeinenzijn bouwden muren ovaler en alle Neopixels nagenoeg even groot.platte Doorhun dezevorm eigenschappen passen parels door en deinoptimalisatie al van ovale stenen plaats vande ronde Neopixels® goedhogere in elkaar.

Vergelijk het met van het grafi Degrafi vorm is platter en stenen.

Dooretgehalte. het etgehalte wordt straatwerk; de Romeinen bouwden hun ovaler alle Neopixels zijn nagenoegmuren even er meerenwarmte gereflecteerd. al van platte ovale stenen in plaats van ronde groot.

Door deze eigenschappen passen de stenen. Door het hogere grafietgehalte wordt Betere isolatie Neopixels® goed in elkaar. Vergelijk het met er meer warmte gereflecteerd.

Als je een Neopixel onder bouwden een microscoop straatwerk; de Romeinen hun muren zou bekijken, dan ziet het eruit als een al van platte ovale stenen in plaats van matrix ronde Betere isolatie metAlsallemaal gesloten luchtcelletjes.

Eenwordt stenen.

DoorNeopixel het hogere grafi etgehalte je een onder een microscoop zou bekijken, zietdan hetdrieduizend eruit als een matrix Neopixel bevatdan meer gesloten er meer warmte gerefl ecteerd. met allemaal gesloten luchtcelletjes.

Een luchtcelletjes.

Door deze gesloten structuur bevat dan drieduizend gesloten kanNeopixel er geen luchtmeer of bijvoorbeeld water in of uit Betere isolatie luchtcelletjes.

Door deze gesloten structuur komen.

Als je een Neopixel onder een microscoop kan er geen lucht of bijvoorbeeld water in of uit Het bekijken, is te vergelijken dragen vanmatrix een zou dan zietmet hethet eruit als een komen. dikke jasteinvergelijken degesloten winter.met Doordat er lucht in de jas met allemaal luchtcelletjes.

Het is het dragen vanEen een Neopixel bevat meer dan drieduizend gesloten dikke jas in de winter. Doordat er lucht in de jas luchtcelletjes. Door deze gesloten structuur kan er geen lucht of bijvoorbeeld water in of uit komen.

Het is te vergelijken met het dragen van een dikke jas in de winter. Doordat er lucht in de jas

1. Eerste 1.generatie grijze parels HR++HR++ Eerste generatie grijze parels 2. Tweede2. generatie grijze parels Tweede generatie grijze parels 3. Derde 3. generatie Neopixels Triple Triple HR HR Derde generatie Neopixels

Warmterefl ectie grafietgehalte etgehalte Warmterefl ectiedoor doorhoger hoger grafi

1. Eerste generatie grijze parels HR++

werd gepatenteerd onder naam Neopor® en groeide uit tot een begrip in de isolatiewereld.

A HR PREMIUM zit, blijf je warm. Dankzij deze eigenschappen geven Neopixels® meer isolatie per vierkante meter in de spouw ten opzichte van de klassieke HR++ parels.

A AHRHR PREMIUM PREMIUM

zit, Toepassing blijf je warm. Dankzij deze eigenschappen geven meer isolatiedeze per vierkante zit,Neopixels® blijf je warm.

Dankzij Neopixels® kunnen niet alleeneigenschappen gebruikt meter in de spouw ten opzichte van de per vierkante geven Neopixels® meer isolatie wordenHR++ als spouwmuurisolatie, maar ook klassieke parels.

meter in de spouwinten vanDe de als bodemisolatie de opzichte kruipruimte. klassieke HR++ parels. bodemisolatie wordt toegepast in vochtige Toepassing en/of moeilijk lage kruipruimtes.

Neopixels® kunnenbereikbare niet alleen gebruikt Toepassing worden als maar ook van Een laagspouwmuurisolatie, Neopixels® op de bodem als de bodemisolatie in verlaagt de kruipruimte.

De gebruikt Neopixels® kunnen nietdealleen kruipruimte relatieve bodemisolatie toegepast in vochtige worden alswordt spouwmuurisolatie, maar luchtvochtigheid in de kruipruimte enook isoleert en/of moeilijk bereikbare lage kruipruimtes. alseen bodemisolatie in de kruipruimte.

De op effectieve manier de begane grondvloer Een laag Neopixels® op de bodem van bodemisolatie van de woning.wordt toegepast in vochtige de kruipruimte verlaagt de relatieve en/of moeilijk bereikbare lage kruipruimtes. luchtvochtigheid in de kruipruimte en isoleert Eeneffectieve laag Neopixels® de bodem van Milieuvriendelijk op een manier deop begane grondvloer de kruipruimte verlaagt de relatieve produceren van Neopixels® wordt vanBij dehet woning. luchtvochtigheid in met de kruipruimte en isoleert rekening gehouden het milieu. Neopixels® Milieuvriendelijk op een effectieve manier de begane grondvloer besparen in hun levenscyclus 330 keer de Bij het produceren van Neopixels® wordt van de woning. energie die nodig is om het materiaal te rekening gehouden met het milieu.

Neopixels® produceren.

Neopixels® heeft daardoor een besparen in hun levenscyclus 330 keer de zeer hoge eco-efficiëntie. Daarnaast zijn Milieuvriendelijk energie die nodig is om het materiaal te Neopixels® op een van eenvoudige manier, zonder Bij het produceren Neopixels® wordt produceren. Neopixels® heeft daardoor een veel energieverbruik, voor honderd procent te rekening gehouden met het milieu.

Neopixels® zeer hoge eco-efficiëntie. Daarnaast zijn recyclen.

Wilt u meer weten over Neopixels®? besparen in hun levenscyclus 330 keer de Neopixels® op een eenvoudige manier, zonder die nodigvoor is om het materiaal veelenergie energieverbruik, honderd procent tete recyclen.

Wiltop u meer weten overheeft Neopixels®?

Kijk dan www.neopixels.nl produceren.

Neopixels® daardoor een zeer hoge eco-efficiëntie. Daarnaast zijn KijkNeopixels® dan op www.neopixels.nl op een eenvoudige manier, zonder veel energieverbruik, voor honderd procent te recyclen. Wilt u meer weten over Neopixels®?

Kijk dan op www.neopixels.nl

Wat doet u eigenlijk? Voor â‚Ź 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat Wie doet wat

Afdichtingstechnieken

Aluminium Ramen en Kozijnen

Alkondor

Bloem Sealants BV

Wegtersweg 7-19 7556 BP HENGELO Postbus 29 7550 AA HENGELO T.......................................... +31 (0)74 2455355 E info@alkondor.nl W www.alkondor.nl

Postbus 24058 2490 AB DEN HAAG T.......................................... +31 (0)70 3296601 E info@bloemsealants.com W www.bloemsealants.com

Aluminium Bouw

Aluminium Systemen Aluminium ramen, deuren en gevels

Alkondor Widam Aluminiumbouw Protonweg 10 1627 LD HOORN T.......................................... +31 (0)229 219741 F.......................................... +31 (0)229 230906 E info@widam.nl W www.widam.nl

Framework Industry BV Oude Graaf 21 6002 NL WEERT T......................................... +31 (0)495 450128 E info@frameworkindustry.com W www.frameworkindustry.com

Wegtersweg 7-19 7556 BP HENGELO Postbus 29 7550 AA HENGELO T.......................................... +31 (0)74 2455355 E info@alkondor.nl W www.alkondor.nl

Aluminium Knipwerk

Reynaers Aluminium BV

Comhan Holland BV Joh. Enschedeweg 11 1422 DR UITHOORN T.......................................... +31 (0)297 513636 E comhan@comhan.com W www.comhan.com

Maisdijk 7 5704 RM HELMOND Postbus 111 5700 AC HELMOND T......................................... +31 (0)492 561020 E info@reynaers.nl W www.reynaers.nl

Framework Industry BV Oude Graaf 21 6002 NL WEERT T......................................... +31 (0)495 450128 E info@frameworkindustry.com W www.frameworkindustry.com

Aluminium Profielen

Rollecate Groep

BUVA rationele bouwprodukten BV Bremen 5, 2993 LJ BARENDRECHT T.......................................... +31 (0)180 697500 E info@buva.nl

Rollecate BV H.G. Zwerusstraat 3 7951 CZ STAPHORST Postbus 3 7950 AA STAPHORST T......................................... +31 (0)522 467000 E mail@rollecate.nl W www.rollecate.nl

Reynaers Aluminium BV Maisdijk 7 5704 RM HELMOND Postbus 111 5700 AC HELMOND T......................................... +31 (0)492 561020 E info@reynaers.nl W www.reynaers.nl

W www.buva.nl

Sunflex Aluminium Systeme GmbH

Framework Industry Oude Graaf 21 6002 NL WEERT T......................................... +31 (0)495 450128 E info@frameworkindustry.com W www.frameworkindustry.com

66

Ventura Gevelbouw BV Postbus 73, 6940 BB DIDAM T.......................................... +31 (0)880 203040 E calculatie@venturagevelbouw.nl W www.venturagevelbouw.nl

Im Ruttenberge 12 57482 WENDEN T...................................... +49 (0)2762 / 9253-0 E info@sunflex.nl W www.sunflex.nl

Automatisering

Sapa Building System bv Minervum 7067 4817 ZK BREDA Postbus 5647 4801 EA BREDA T.......................................... +31 (0)76 5873400 E info@sapagroup.com W www.sapagroup.com Zonder Nanodiseren®

Bouwbeslag

Sanoco Bouwbeslag BV C-Mol Benelux Hoofdstraat 15b 6670 AB ZETTEN T........................................ +31 (0) 488 421848 E info@c-mol.nl W www.c-mol.nl

Nieuwhuisweg 3 5804 AN VENRAY T......................................... +31 (0)478 519770 E sanoco@sanoco.com W www.sanoco.com

Certificering en Keuringen

Met Nanodiseren®

Van Dool Geveltechniek De Hondert Margen 24 2678 AC DE LIER Postbus 43 2678 ZG DE LIER T........................................... +31(0)174 522000 E info@vandool.nl W www.vandool.nl

Orgadata Benelux BV Mr. P. J. Troelstraweg 185 b1 8919 AB Leeuwarden T........................................ +31 (0) 58/2333920 E info@orgadata.nl W www.orgadata.nl

ANODISEREN ANNO 2013 Aluminium (voorgelakt)

SKG

Nieuwe Kanaal 9F 6709 PA WAGENINGEN Postbus 362 6700 AJ WAGENINGEN T......................................... +31 (0)317 421720 E info@skg.nl W www.skg.nl

Dak- en geveltechniek

Automatische deuren

Prince Cladding Benelux BV

Euramax Coated Products BV

Record AutomatischE Deuren B.V.

Cardanuslaan 30 Industrieweg 6 6865 HK DOORWERTH 6045 JG ROERMOND Postbus 67, 6865 ZH DOORWERTH T.......................................... +31 (0)475 370303 T.......................................... +31 (0)26 3399777 Interesse in een inspirerend gesprek? E-mail innovatie@alucol.nl of bel +31-475-595280 E info@euramax.nl F.......................................... +31 (0)26 3399770 W www.euramax.nl E info@record-automatischedeuren.nl Anodiseren W www.record-automatischedeuren.nl

Aluminium1212.indd 1

w w w . a l u c o l . n l

ALUCOL BV

Soerendonck 3 6086 BW NEER Postbus 4403 6086 ZG NEER T......................................... +31 (0)475 591155 F......................................... +31 (0)475 594508 E info@alucol.nl W www.alucol.nl

Energieweg 48 2382 NL ZOETERWOUDE-RIJNDIJK T......................................... +31 (0)71 5899223 E info@princecladding.nl W www.princecladdingbenelux.nl

PRINS PANELEN BV

Secr. Verhoefweg 21a 2671 HT NAALDWIJK Postbus 51 2600 AB DELFT T........................................ +31 (0)174 641050 E info@prinspanelen.nl W www.prinspanelen.nl

DORMA Nederland BV Dalwagen 45, 6669 CB DODEWAARD Postbus 15, 6669 ZG DODEWAARD 14/01/13 19:39 T.......................................... +31 (0)488 418100 E info@dorma.nl W www.dorma.nl

Bouw

Saint-Gobain Cultilene bv

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat Wie doet wat

Zeusstraat 2 5048 CA TILBURG T ......................................... +31 (0)13 5780057 E info@cultilene.nl W www.cultilene.com

Draai-, kiep-, raamsystemen

Leebo Projecten BV ALUMET ETTEN BV Postbus 62 4870 AB ETTEN-LEUR T.......................................... +31 (0)76 5043130 F.......................................... +31 (0)76 5035207 W www.alumet.nl

Postbus 111 5250 AC VLIJMEN T.......................................... +31 (0)73 5132950 F.......................................... +31 (0)73 5115706 E info@leebo.nl W www.leebo.nl

Sanoco Bouwbeslag BV

Nieuwhuisweg 3 5804 AN VENRAY T ......................................... +31 (0)478 519770 E sanoco@sanoco.com W www.sanoco.com

67 67

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat Wie doet wat

Geveladvies en Onderhoud

Poly Products BV

Gevelbeheer-Nederland

RD Bügelstraat 2 7951 DA STAPHORST Postbus 395 7940 AJ MEPPEL T......................................... +31 (0)522 238888 E info@gbn1.nl W www.gevelbeheer-nederland.nl

Bruningsstraat 10 4251 LA Werkendam T.......................................... +31 (0)183 507164 F.......................................... +31 (0)183 507169 E info@polyproducts.nl W www.polyproducts.nl

Reynaers Aluminium BV

Maisdijk 7 5704 RM HELMOND Postbus 111 5700 AC HELMOND T......................................... +31 (0)492 561020 E info@reynaers.nl W www.reynaers.nl

Gevel- en dakadvies

Prince Cladding Benelux BV

Poly Products BV

Energieweg 48 2382 NL ZOETERWOUDE-RIJNDIJK T........................................ +31 (0)71 5899223 E info@princecladding.nl W www.princecladdingbenelux.nl

Bruningsstraat 10 4251 LA Werkendam T.......................................... +31 (0)183 507164 F.......................................... +31 (0)183 507169 E info@polyproducts.nl W www.polyproducts.nl

Gevelbekleding

PRINS PANELEN BV

Alkondor

Wegtersweg 7-19 7556 BP HENGELO Postbus 29 7550 AA HENGELO T.......................................... +31 (0)74 2455355 E info@alkondor.nl W www.alkondor.nl

Secr. Verhoefweg 21a 2671 HT NAALDWIJK Postbus 51 2600 AB DELFT T........................................ +31 (0)174 641050 E info@prinspanelen.nl W www.prinspanelen.nl

Nieman-Kettlitz Gevel-

en Dakadvies B.V. Midden Engweg 11 3882 TS PUTTEN T.......................................... +31 (0)341 350510 E peterkuindersma@gevelsendaken.nl W www.gevelsendaken.nl

Poly Products BV

Bruningsstraat 10 4251 LA Werkendam T.......................................... +31 (0)183 507164 F.......................................... +31 (0)183 507169 E info@polyproducts.nl W www.polyproducts.nl

Saint-Gobain Cultilene BV

Façade Groep

Postbus 36, 6100 AA ECHT T.......................................... +31 (0)475 416099 F.......................................... +31 (0)475 461535 E info@facadegroep.nl W www.facedegroep.nl

Zeusstraat 2 5048 CA TILBURG T......................................... +31 (0)13 5780057 E info@cultilene.nl W www.cultilene.com

Gevels

Saint-Gobain Cultilene BV Leebo Projecten BV

Postbus 111 5250 AC VLIJMEN T......................................... +31 (0) 73 5132950 F......................................... +31 (0) 73 5115706 E info@leebo.nl W www.leebo.nl

Venekoterweg 7 8431 HG OOSTERWOLDE T......................................... +31 (0)51 6568568 E info@panelenholland.nl W www.PanelenHolland.nl

68

Postbus 20 4240 CA ARKEL T......................................... +31 (0)183 568019 E paul.visser@tremco-illbruck.com W www.tremco-illbruck.nl

Glas

Zeusstraat 2 5048 CA TILBURG T......................................... +31 (0)13 5780057 E info@cultilene.nl W www.cultilene.com

Onafhankelijk glasadviseur Professionele glasadvisering bij ontwerpen ... en realiseren van bouwprojecten.

Sapa Building System BV Panelen Holland

Tremco illbruck BV

Minervum 7067

4817 ZK Breda Postbus 5647 4801 EA BREDA T.......................................... +31 (0)76 5873400 E info@sapagroup.com W www.sapagroup.com

De Graaff Advies bv Meent 2a 4141 AC LEERDAM M (0)6 13845570 M................. +31 (0)6 42292923 T.................. +31 (0)345 612745 info@degraaffadvies.nl www.degraaffadvies.nl

Kunststof Kozijnen

Mosa Glasgroothandel BV

Postbus 91, 6100 AB Echt T.......................................... +31 (0)475 430402 F.......................................... +31 (0)475 461535 E info@mosaglas.com W www.Mosaglas.nl

Sanoco Bouwbeslag BV Nieuwhuisweg 3 5804 AN VENRAY T......................................... +31 (0)478 519770 E sanoco@sanoco.com W www.sanoco.com

E sggs.gevelbouw@saint-gobain.com W www.saint-gobain-glass.com Glasadvies

Gotenburgweg 21 9723 TK GRONINGEN Postbus 709 9700 AS GRONINGEN T......................................... +31 (0)50 8532000 E alg@kumij.nl W www.kumij.nl

Onderhoud

GLASSOLUTIONS Gevelbouw

Leeghwaterstraat 2 6827 AP ARNHEM Postbus 29 6800 AA ARNHEM T......................................... +31 (0)26 3696990 F......................................... +31 (0)26 3628599

Kumij BV

Simonsvoss Technologies BV Evert van de Beekstraat 310 1118 CX SCHIPHOL T.......................................... +31 (0)20 6541882 E nl@simons-voss.nl W www.simons-voss.nl

Kenniscentrum

Neroqom BV

Everdenberg 355 4902 TT OOSTERHOUT T.......................................... +31 (0)162 466002 E info@neroqom.com W www.neroqom.com

Panelen

Onafhankelijk glasadviseur Professionele glasadvisering bij ontwerpen ... en realiseren van bouwprojecten.

De Graaff Advies bv Meent 2a 4141 AC LEERDAM M (0)6 13845570 M................. +31 (0)6 42292923 T.................. +31 (0)345 612745 info@degraaffadvies.nl www.degraaffadvies.nl

Tremco illbruck BV Postbus 20 4240 CA ARKEL T......................................... +31 (0)183 568019 E paul.visser@tremco-illbruck.com W www.tremco-illbruck.nl

VMRG GLASSOLUTIONS Gevelbouw

Leeghwaterstraat 2 6827 AP ARNHEM Postbus 29 6800 AA ARNHEM T......................................... +31 (0)26 3696990 F......................................... +31 (0)26 3628599

E sggs.gevelbouw@saint-gobain.com W www.saint-gobain-glass.com

Einsteinbaan 1 Postbus 1496 3430 BL Nieuwegein T.......................................... +31 (0)30 6053644 E info@vmrg.nl W www.vmrg.nl

Kunststof gevelsystemen

PRINS PANELEN BV

Secr. Verhoefweg 21a 2671 HT NAALDWIJK Postbus 51 2600 AB DELFT T........................................ +31 (0)174 641050 E info@prinspanelen.nl W www.prinspanelen.nl

Weerter Paneel Industrie BV

Franklinstraat 2 6003 DK WEERT Postbus 2793 6030 AB NEDERWEERT T.......................................... +31 (0)495 551866 E info@wpi-panelen.nl W www.wpi-panelen.nl

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat Wie doet wat

Schuifdeuren en -ramen

Hang- en sluitwerk

Eland-Brandt Geze Benelux BV

Steenoven 36 5626 DK Eindhoven T.......................................... +31 (0)40 2629080 E info@gezebenelux.com W www.gezebenelux.com

Ventura gevelbouw BV Postbus 73, 6940 BB DIDAM T.......................................... +31 (0)880 203040 E calculatie@venturagevelbouw.nl W www.venturagevelbouw.nl

Bruynvisweg 4 1531 AZ WORMER Postbus 24 1530 AA WORMER T......................................... +31 (0)20 4350303 E info@elandbrandt.nl W www.elandbrandt.nl

69 69

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GEVELBOUW...

Wie doet wat Wie doet wat

Service, advies en onderhoud

Tourniquets en toegangscontrole

Gunnebo Nederland BV. Onafhankelijk glasadviseur Professionele glasadvisering bij ontwerpen ... en realiseren van bouwprojecten.

De Graaff Advies bv Meent 2a 4141 AC LEERDAM M (0)6 13845570 M................. +31 (0)6 42292923 T.................. +31 (0)345 612745 info@degraaffadvies.nl www.degraaffadvies.nl

visseringweg 23 1112 AS DIEMEN T......................................... +31 (0)20 3988988 E info.nl@gunnebo.com W www.gunnebo.nl

Ventilatie

Renson Waregem

Maalbeekstraat 10 B - 8790 WAREGEM T............................................ +32 (0)56 627111 W www.renson.be

Gevelbeheer Nederland

RD Bügelstraat 2 7951 DA STAPHORST Postbus 395 7940 AJ MEPPEL T.......................................... +31 (0)522 238888 E info@gbn1.nl W www.gevelbeheer-nederland.nl

Smitsair

SCHELLEKENS & SCHELLEKENS PROFESSIONALS IN ZONWERING

Postbus 41 1420 AA UITHOORN T.......................................... +31 (0)297 564455 E info@smitsair.nl W www.smitsair.nl

Zetwerk

• Screens • Uitvalschermen • Valarmschermen

Tremco illbruck B.V.

Postbus 20 4240 CA ARKEL T.......................................... +31 (0)183 568019 E paul.visser@tremco-illbruck.com W www.tremco-illbruck.nl

Software

Allpro Giessen BV Industrieweg 27 4283 GX GIESSEN Postbus 1049 5140 AC WAALWIJK T.......................................... +31 (0)183 443201 E service@allprogiessen.nll W www.mzzn.nl

Zonwering

• Buitenjaloezieën • Zonneroosters • Schoepenzonwering • Binnenzonwering • Verduistering

Profity BV

Galvanistraat 11 7461 JC RIJSSEN T......................................... +31 (0)548 539329 E info@profity.nl W www.profity.nl

Solar

DUCO

“Ventilation & Sun Control” Handelsstraat 19, B-8630 Veurne T............................................ +32 (0)58 330033 E info@duco.eu

W www.duco.eu

Sapa Building System BV

Minervum 7067 4817 ZK BREDA Postbus 5647 4801 EA BREDA T.......................................... +31 (0)76 5873400 E info@sapagroup.com W www.sapagroup.com

70

Schellekens & Schellekens BV

Postbus 83 6640 AB BEUNINGEN T........................................... +31(0)24 6778000 F........................................... +31(0)24 6778001 E info@schellekens.com W www.schellekens.com

• Service & Onderhoud

Hier ? o g o l w u

Meer informatie?

Kijk ook eens op www.schellekens.com Neem contact op met Mark de Lau

voor alle informatie: T +31 (0)495 450095 E m.delau@louwersuitgevers.nl

Gemotoriseerde klapluiken met aluminium lamellen Cilium® • Dynamische zonwering • Bescherming tegen direct invallende zonnestralen in gesloten positie • Optimaal benutten van de natuurlijke stralingswarmte in open positie tijdens koudere periodes • Vormt een doorlopende lamellenwand met de lamellen boven, onder en naast het klapluik in gesloten positie • Leverbaar met Sunclips® EVO SE.096 en SE.130 lamellen

www.renson.nl

Gegaran d e e rde kwalitei t in geve ls

KEURME

RK

Over sm

aak kunt

u als arc hitect misschie met elka n nog ar twiste n. Maar niet ove kwaliteit r . Want d ie is geg arandee met het rd VMRG-k eurmerk . Wilt u profitere n van all e zekerh eden die het keur merk u b iedt? Kie s dan een VMR G-lid vo or uw g evel. of opdra

chtgeve r

Meer we Ga naar contact

ten?

www.vm

rg.nl of n

op via (0 30)60 53

eem

644.