Grond/weg/waterbouw 14 2013

Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur

I

WWW.GWW-BOUW.nl

Jaargang 3 | nummer 14 | 2013

SCAN WITH

Getijherstel Rammegors: van zoet naar zout | Branchemeetlat betonmortel toont positieve resultaten 12.000m2 dubbel gekromde bekisting voor verlengde Waalbrug | Nieuwe brug over Drachtster Vaart

VERNIEUWDE WEBSITE!

WWW.WEGDEKREFLECTOREN.NL EEN VEILIGE, MILIEUVRIENDELIJKE EN VOORDELIGE KEUZE LUX Glasbolwegdekreflectoren

TRADITIONELE Wegdekreflectoren

TACK Markeringsnagels

TACK Waarschuwingsnoppen

VAN WYLICK WEGDEK-REFLECTOREN B.V. Postbus 120, 5270 AC Sint Michielsgestel, Tel: 073 55 101 55, Fax: 073 55 114 22 post@wylick.nl, www.wegdekreflectoren.nl

Is uw orderportefeuille gevuld of geveld?

Met een abonnement op Bouwberichten heeft u toegang tot onze website waarop u jaarlijks de aankondiging van 35.000 nieuwbouw- en onderhoudsprojecten vindt. U kunt zelf het soort projecten selecteren dat voor u interessant is, en de provincies waarin u aan de slag wilt. Dagelijks ontvangt u de updates in uw mailbox. Een abonnement op Bouwberichten. Wie serieus aan zijn orderportefeuille wil werken, kan eigenlijk niet zonder.

Bel voor meer informatie (070) 378 03 42.

Bouwberichten. Weet werk voor u.

cobouw.nl/bouwberichten

Ervaren specialist

in heiwerk voor funderingen Advano Heiwerken BV is gespecialiseerd in het leveren en heien van prefab betonnen heipalen, vooral in de GWW, maar ook voor woningbouw en utiliteitsbouw. Uiteraard verzorgen wij voor onze klanten ook alle andere funderingstechnieken.

Advano Heiwerken BV is een jong bedrijf met een enthousiast team van mensen met veel ervaring. AD VAN Oudenallen is na het faillissement van Van Oudenallen BV met dit team opnieuw begonnen. De gemiddelde ervaring ligt tussen de 25 en 30 jaar.

Wij zijn graag bereid om u te adviseren c.q. mee te denken bij alle funderingsaspecten. Uiteraard tegen concurrerende prijzen.

Advano Heiwerken BV • Amstelkade 5 • 3652 MD Woerdense Verlaat • Telefoon 0172 - 407591 Fax 0172 - 407224 • info@advano.nl • www.advano.nl

Voorwoord

nummer

14

Licht in de duisternis Om kosten te besparen dooft Rijkswaterstaat op een groot aantal rijkswegen de verlichting tussen 21.00 uur en 5.00 uur. Niet iedereen is daar even blij mee, zeker niet in de donkere dagen rondom Kerst. Het mag dan ook geen verrassing heten dat juist nu Daan Roosegaarde weer opduikt om licht in de duisternis te brengen.

De slimme snelweg is een concept waarmee Roosegaarde samen met Heijmans internationale faam verwierf. Studio Roosegaarde blijft het concept doorontwikkelen en brengt telkens nieuwe initiatieven.

Zo biedt volgens Roosegaarde interactieve verlichting veel kansen op de snelweg, waarbij de verlichting wordt aangestuurd via sensoren op bijvoorbeeld aanwezigheid, weersomstandigheden of de tijd van de dag. Of wat te denken van lichtgevende belijning en een temperatuurgevoelige markering? Met behulp van een dynamische verf kunnen bijvoorbeeld ijskristallen op het wegdek worden aangebracht, die alleen bij vorst oplichten.

Ook op fietspaden kan het soms aardedonker zijn. Ook daarvoor heeft Roosegaarde diverse oplossingen bedacht. Meest recente innovatie is het glinsterend fietspad in de geest van Van Gogh. De regio Eindhoven krijgt de primeur. In 2014 wordt hier een 600 meter lang fietspad aangelegd vanuit het adres waar Vincent van Gogh van 1883 tot 1885 heeft geleefd. Het fietspad bestaat uit duizenden glinsterende lichtsteentjes die zich overdag opladen en ’s avonds licht geven. Feitelijk vergelijkbaar met de lichtgevende belijning, alleen in dit geval ontstaat een spel van licht en poÍzie.

Ook wij proberen in 2014 met ons vaktijdschrift Grond/Weg/Waterbouw weer te inspireren door zeer gevarieerde onderwerpen onder de aandacht te brengen. Rest mij nog, mede namens de medewerkers en directie van Louwers Uitgevers, u allen fijne Kerstdagen en een goed en gezond Nieuwjaar te wensen.

Roel van Gils

|5

Plaatsnaam | Projectnaam Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur nummer 14 Tekst: Xxxxxxxx Xxxxxxx Jaargang 3 | 2013 Xxxxxxxxxxxxxxxxxxx Verschijnt 6 x perBeeldmateriaal: jaar ISSN: 2212-9979

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

8

redactiecoördinator en eindredactie Roel van Gils Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335

12

17

redactiemedewerkers

Hilda Bosma, Martijn van den Bouwhuijsen, Jolanda Boudewijn, Roel van Gils, Jan Kees Verschuure, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen e.a.

Bladmanagement

Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

28

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

37

Advertenties

Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 63,00 per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Getijherstel Rammegors: van zoet naar zout Xylem Water Solutions: BIBO terug van weggeweest Column Liesbeth Schippers Benthemplein Rotterdam is een duurzaam multifunctioneel waterplein Regenwater wordt een feestje

8 10 12 14 17

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­ matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers.

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­ heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

Betonspecial Reflecterende bermbetonblokken Branchemeetlat betonmortel toont positieve resultaten Nieuwe LNG Terminal in Duinkerken Prefab onderbouw voor zeesteiger Duinkerken Perfecte grondstabilisatie direct onder grasbetonstenen Trillingsvrij en bouwkuiploos een kelder bouwen voor AMC ziekenhuis Amsterdam Onder water is alles mogelijk Fietspad uit 100% gerecycled beton Leden VOBN ondersteunen afnemers bij het beklimmen van de CO2–prestatieladder Mens- en milieuvriendelijk beton-ontkistingsmiddel Bijzondere kunstwerken typeren ruimte voor de Waal

18 21 25 28 29 31 33 34 35 37 38

Inhoud

41

44 55

50 63

52 71

Betonspecial

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 3 | nummer 14 | 2013

SCAN WITH

GETIJHERSTEL RAMMEGORS: VAN ZOET NAAR ZOUT | BRANCHEMEETLAT BETONMORTEL TOONT POSITIEVE RESULTATEN 12.000M2 DUBBEL GEKROMDE BEKISTING VOOR VERLENGDE WAALBRUG | NIEUWE BRUG OVER DRACHTSTER VAART

Coverbeeld | MNO/Boskalis

Meer dan 70 betonmengsels Complexe voorspanning bruggen i-Lent 12.000m2 dubbel gekromde bekisting voor verlengde Waalbrug Nederland moet blijven bouwen aan een duurzame infrastructuur N201 verbonden met A4 Dynamisch verkeersmanagement Prefab kolommen en oplegbalken voor fly-over Fokkerweg

41 42 43 44 46 49 50

Herstel PWN-waterleiding van den Helder naar Texel Journaal Betere en veiligere doorstroming door ongelijkvloerse kruising Brielle Nieuwe brug over 'historische' Drachtster Vaart De Pen: Harry Sterk Planning en druk verkeer zorgen voor uitdaging Strakke planning voor reconstructie Maastrichterlaan Vaals Wie doet Wat?

52 55 60 63 67 68 71 72

natuurgebied rammegors | Getijherstel

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Van Oord

Getijherstel Rammegors

Van zoet naar zout Rijkswaterstaat en Van Oord werken aan het getijherstel van natuurgebied Rammegors, gelegen op de grens van Zeeland en NoordBrabant. Tot veertig jaar geleden heerste hier nog getij. De aanleg van de Schelde-Rijnverbinding heeft het natuurgebied afgesloten van de Oosterschelde. Door deze ingreep en andere Deltawerken, is de oppervlakte van de bijzondere natuur van schorren, slikken en kreken flink afgenomen. De resterende getijdengebieden in de Oosterschelde kalven nu af, terwijl er van nature geen nieuwe ontstaan.

Dit staat bekend als de zandhonger van de Oosterschelde. Om de natuurwaarden van de Oosterschelde te verbeteren, wordt het getij in het Rammegors nu in ere hersteld middels de aanleg van een afsluitbaar doorlaatmiddel in de Krabbenkreekdam.

8|

Door de aanleg van het doorlaatmiddel wordt een binnendijks gebied weer terug gegeven aan het water. “Dat klinkt voor menigeen wellicht tegenstrijdig, maar het biedt een unieke kans om 145 hectare aan schor en slik weer aan de Oosterschelde toe te voegen,” vertelt Anton van Berchum,

SCAN WITH

omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat. “Op die manier wordt de eeuwenoude situatie weer in ere hersteld met behoud van de veiligheid.” Schorren en slikken zijn gebieden die bij laagwater droogvallen en bij hoogwater onderlopen. Slikken zijn onbegroeid, vanwege hun lage ligging. Onder in-

natuurgebied rammegors | Getijherstel

vloed van zand en slib komen slikken steeds hoger te liggen en raken ze begroeid. Vanaf dat moment worden ze schorren genoemd, die afhankelijk van de hoogte slechts enkele keren per jaar met zeewater worden overspoeld. De schorren worden op hun beurt weer doorsneden met kreken. Typerend voor deze natuur is de dynamiek vanwege het getij, de begroeiing van zoutplanten en de aanwezigheid van vele kustvogels.

Multidisciplinair

Aanleg vloer kokers.

Aanleg wanden kokers.

Van Oord voert het project uit conform UAV-gc met systeemgerichte contractbeheersing. “Rijkswaterstaat heeft het werk op functioneel niveau gespecificeerd,” zegt Peter van Gelderen, projectmanager van Van Oord. “Op basis van de wensen, eisen en verwachtingen van de opdrachtgever hebben we een ontwerp gemaakt en zijn we snel na de gunning al aan de uitvoering begonnen om het project zichtbaar te maken voor de omgeving.

Het is een multidisciplinair werk, vanwege de combinatie van civiele betonbouw, werktuigbouw, installatietechniek en kust- en oeverwerken. Ook gaat met de opdracht een stukje natuurinrichting gepaard. Er wordt een ‘natuurlijk’ krekenpatroon aangebracht als eerste aanzet tot het herstel van het getijdegebied. Verder wordt het nabijgelegen bestaande schor Sint-Annaland over een lengte van 1.100 meter verdedigd met een bodembescherming om verder afkalven te voorkomen en wordt het gronddepot uit de jaren zeventig afgegraven, vrijgekomen uit de aanleg van een kanaal en voor een deel opgeslagen in Rammegors. Het betreft zo’n 200.000 m3 aan droog grondverzet.”

Het graafwerk beperkt zich tot het weer toegang verlenen van het Oosterscheldewater tot het gebied, vult Van Berchum aan. “Het Rammegors is een zeer waardevol gebied en bevat nog kreekjes die veertig jaar geleden zijn ontstaan. Daarop zijn we heel zuinig en dat verlangt een grote zorgvuldigheid tijdens uitvoering. Zo zijn er diverse restricties gesteld, waaronder een bepaalde maximum druk die uitgeoefend mag worden in het gebied. Dat vraagt bijvoorbeeld om kranen met brede banden of rupsen.”

meter in het Rammegors. Indien nodig, kan op afstand handmatig ingegrepen worden.”

De locatie van het doorlaatmiddel is door Van Oord zorgvuldig bepaald aan de hand van een grondonderzoek. “We hebben onderzocht waar de ‘steendichtheid’ in de dijk het kleinst is en dat heeft geresulteerd in de huidige locatie.” Van Oord heeft de werkzaamheden in twee fasen opgesplitst. Fase 1 behelst de bouw van het eerste deel van het doorlaatmiddel aan Rammegorszijde, waarvoor een bouwkuip van 15 meter breed en 35 meter lang benodigd is. “Om dit te bereiken hebben we de parallelweg op de dijk tijdelijk verlegd via een bypass,” vervolgt Van Gelderen. “Ook zijn we reeds begonnen met het afgraven van het gronddepot en het verwijderen van de bomen en struiken die de afgelopen veertig jaar in het gebied zijn gegroeid. Na de jaarwisseling verwachten we fase 1 te kunnen afronden.”

Vanaf 1 april (na het stormseizoen) begint Van Oord aan fase 2, de bouw van het tweede deel van het doorlaatmiddel aan Oosterscheldezijde.

Voorafgaand wordt de hoofdrijbaan (provinciale weg) verlegd over het eerste deel van het doorlaatmiddel. Van Gelderen: “Deze tweede bouwkuip is 15 meter breed en 50 meter lang. In deze fase brengen we tevens de keermiddelen zelf aan en worden de elektrotechnische installaties in het bedieningshuis aan Rammegorszijde aangebracht.”

In december 2014 wordt het doorlaatmiddel in bedrijf gesteld en kan het Oosterscheldewater tot op zekere hoogte vrij het Rammegors in- en uitstromen. Het getij is dan hersteld en de natuur ‘omgetoverd’ van zoet naar zout.” ❚

Doorlaatmiddel

Wanden kokers ontkist.

Van Oord heeft gekozen voor een traditioneel doorlaatmiddel door de Krabbenkreekdam, een getijdeduiker bestaande uit drie afzonderlijke betonnen kokers. “Het doorlaatmiddel is straks 75 meter lang, 13 meter breed en 3 meter hoog. In iedere koker bevinden zich twee schuiven die afzonderlijk zijn te bedienen,” zo legt Van Gelderen uit. “De noodkering is identiek uitgevoerd als de hoofdkering. Dit alles in het kader van betrouwbaarheid en veiligheid. Het betreffen dus twee identieke schuiven, die reageren op allerlei sensoren in het Rammegors en de Oosterschelde en automatisch sluiten bij een waterstand van 1,65 SCAN WITH

|9

xylem water solutions

Bibo Tekst: Marc van Popering, Xylem Water Solutions Nederland B.V. Beeldmateriaal: Xylem Water Solutions Nederland B.V.

terug van weggeweest

De Flygt BIBO 2800-pompen zijn in de vroege jaren zestig ontwikkeld.

Destijds met de specifieke taak om mijnen en groeven te ontwateren. Het basisprincipe was eenvoud, robuust, slijtvast, onderhoudsvriendelijk en de mogelijkheid om droog te kunnen lopen kortom een pomp die tegen een stootje kan en blijft functioneren. Na zijn lancering zette de BIBO een industriĂŤle benchmark neer en ontdekten ook aannemers, installateurs maar ook scheepswerven de betrouwbaarheid en duurzaamheid van de pomp. Dit leidde tot tientallen jaren van succes en een wereldwijde verkoop van meer dan een miljoen Flygt BIBO-pompen.

10 |

xylem water solutions

Xylem en de toekomst

“Wat de oorspronkelijke BIBO-pomp zo revolutionair maakte was zijn ontwerp, de hoge duurzaamheid en de kwaliteit van de pomp,” aldus Marc van Popering, Sales Manager Industry & Dewatering voor Xylem Nederland. “De pompen blijven standhouden, en sommigen van hen zijn nu nog in gebruik.” In de loop der jaren, heeft Xylem de dewateringrange verder uitgebreid met onder andere de 2600-serie, Ready en de SX-reeks wat uiteindelijk leidde tot de geleidelijke afschaffing van de legendarische Flygt BIBO-pompen. De boodschap van onze klanten is echter duidelijk: zij wilden de BIBO terug.”

Wij erkennen de iconische status van de BIBO, dus we herintroduceren het klassieke robuuste stabiele ontwerp, zegt van Popering. “Maar we brengen

de nieuwe BIBO 2800-lijn. Andere maatregelen die de hydraulische delen en afdichtingen van de pomp beschermen en hiermee de betrouwbaarheid en inzetbaarheid verhogen, hangen samen met de gekozen materialen. Zo zijn de slijtende onderdelen bekleed met het weerbestendige PolyLife. Dit is een HDPE (High Density Polyethylene) die onder meer ook wordt toegepast in onderzeese applicaties. Optioneel zijn de slijtende onderdelen ook met nitrilrubber uit te voeren. De waaier zelf is vervaardigd van hard-iron met een hardheid van 60 HRC.

De Flygt BIBO bezit nog veel meer features die de pomp uitzonderlijk maakt: een afgedichte kabelafsluitruimte, zeefbodem met schokdempers en een instelbare handgreep zijn slechts enkele van de vele opties. Diesel of elektrisch aangedreven dry prime pompaggregaten van Godwin, voorzien van Flygt N-technologie, zijn heden ten dage onderdeel van het dewateringsegment. Deze units kunnen tijdelijk of permanent geïnstalleerd worden, zijn zelf aanzuigend en kunnen vloeistoffen met grote vaste bestanddelen verpompen. Naast deze product gerelateerde ontwikkelingen profileert Xylem zich als een milieubewuste groene leverancier, werkend aan een duurzame toekomst. Analytische instrumentatie om milieueffecten te monitoren, grondwater te testen en verontreinigende stoffen te signaleren zijn nu onderdeel van de Xylem-familie. Met het modulaire TotalCare programma van Xylem bent u verzekerd van een optimale bedrijfsvoering en zijn uw systemen en producten vanaf de ontwerpfase tot na inbedrijfstelling in de ervaren handen van Xylem specialisten. ❚

Dry Running ‘Pompen zonder er naar om te hoeven kijken’, een lijfspreuk die duidelijk van toepassing is op de BIBO. De 2800-serie is voorzien van een motor met klasse H, een aluminium motorhuis en een

'we brengen niet alleen de oude Bibo terug, we maken een superieure versie, een Bibo 2.0' niet alleen de oude BIBO terug, we maken een superieure versie, een BIBO 2.0, met een aantal verbeteringen. Uit onderzoek is gebleken dat een hoge uptime in combinatie met een slijtvast hydrauliek en een eenvoudig te onderhouden pomp voor klanten uitermate belangrijk is. Xylem heeft de sterke punten van de pomp aangevuld met enkele innovatieve zaken.”

Dura Spin Technology Slijtvastheid, een cruciaal punt in de keiharde omstandigheden waarin de pomp moet draaien. De nieuwe Flygt BIBO 2800-serie bevat Dura Spin™ en Spin Out™-technologie. Met Dura Spin werken de unieke gesloten waaier en het zuigdeksel samen om schurende deeltjes weg te voeren uit de waaier nek. Dit maakt het hydrauliek minstens drie maal slijtvaster dan pompen met traditionele hydraulische designs. Het is een bewezen ontwerp uit de Flygt 2600-serie dat ook geïntroduceerd wordt op

ruime hoeveelheid olie die de warmteoverdracht bevordert en een luchtklep doe automatisch opent wanneer de pomp droogloopt.

Meerdere functies maken de nieuwe Flygt BIBO gemakkelijker in het onderhoud. Allereerst is het aantal mechanische onderdelen beperkt en -belangrijker- de pomp is voorzien van een waaier-stelschroef. Hiermee kan men na een servicebeurt de waaier en vrije ruimte instellen tot vrijwel de fabrieksinstellingen. Hierdoor worden de hydraulische prestaties geoptimaliseerd en de levensduur van de pomp verlengd.

De Flygt BIBO is tevens voorzien van een ééndelige Plug-in™-asafdichting. Twee onafhankelijke mechanische asafdichtingen zitten gemonteerd in een aluminium behuizing die, zonder speciale gereedschappen, eenvoudig gedemonteerd en vervangen kunnen worden.

De nieuwe FLYGT BIBO, een klassiek voorbeeld van de nieuwe Xylem-diversiteit.

Technische specificaties BIBO 2800-serie: Modellen 2830, 2840, 2860 en 2870 Debiet tot 100 l/s Opvoerhoogte maximaal 80 m Motorvermogens 3,7 - 18 kW

| 11

Column | Liesbeth Schippers

Pas op voor natuur

12 |

Column | Liesbeth Schippers

We hebben in ons kleine landje ongelooflijk veel prachtige natuurgebieden die de bijzonderste planten en dieren herbergen. Deze worden door de wet beschermd. Dat is ook nodig, maar heeft zo zijn keerzijde als je in de buurt van zo’n natuurgebied een weg of gebiedsontwikkeling wilt realiseren. Dan kunnen die beschermde natuurwaarden ineens een behoorlijke sta in de weg zijn. Nu is dit een lastig rechtsgebied en ik heb maar 500 woorden, dus daar ligt wel een uitdaging.

De Flora- en faunawet bevat bepalingen voor de bescherming van soorten (planten en dieren).

Voor de bouwpraktijk is het belangrijkste dat men beschermde soorten niet mag doden of verontrusten, althans niet zonder ontheffing. Zo’n ontheffing is soms niet makkelijk te krijgen (of zelfs helemaal niet). Vanuit het project moeten dan maatregelen genomen worden om te voorkomen dat sprake is van doden of verontrusten.

Deze maatregelen kunnen bestaan uit het onklaar maken van bestaande vleermuisverblijven nadat er nieuwe zijn geplaatst, het ophangen van nepnesten voor vogels of het verplaatsen van vissen of planten. Die maatregelen zijn vaak seizoensafhankelijk. Zo kun je een vleermuisverblijf niet onklaar maken tijdens hun winterslaap en is verplaatsing van vissen afhankelijk van de temperatuur van het water. Over het algemeen mag er geen bomenkap plaatshebben in het broedseizoen en als vogels broeden op daken, kunnen die gedurende de broedperiode niet worden gesloopt. De aanwezigheid van beschermde soorten kan dus vertraging opleveren van het werk, tenminste als men niet van tevoren alles goed door een deskundige in beeld heeft laten brengen. Veldbezoeken, in de juiste jaargetijden!, zijn wat dat betreft essentieel.

Foto Pieter-Rim de Kroon

De Natuurbeschermingswet 1998 beschermt gebieden. De belangrijkste zijn de Natura 2000-gebieden. Daarvan zijn er maar liefst 163 in Nederland dus er ligt er altijd wel eentje in de buurt. Die gebieden zijn aangewezen voor bepaalde habitattypen en daarvan afhankelijke soorten. Voor die habitattypen en soorten geldt een instandhoudingsdoel. Een project mag het bereiken van dat doel niet in gevaar brengen.

Dat kan gebeuren als het gebied wordt aangetast, fysiek, omdat de weg er doorheen gaat, maar ook door projecteffecten van buiten het gebied, zoals extra geluidbelasting of stikstofdepositie. Zodra er een Natura 2000-gebied in het geding is, moet onderzoek worden gedaan. Let op, het kan ook om verder weg gelegen gebieden gaan, bijvoorbeeld omdat de nieuwe weg op wegen langs dat gebied veel extra verkeer genereert. In een voortoets wordt gekeken of het project significante effecten kan hebben op het gebied. Als dat risico bestaat volgt een Passende Beoordeling. Blijkt daaruit dat inderdaad sprake is van significante effecten dan moet compensatie plaatsvinden. Die is aan strenge eisen gebonden. Compensatie hoeft niet wanneer door mitigerende maatregelen wordt voorkomen dat het effect plaatsheeft, zoals het gebruik van stil asfalt bij extra geluidbelasting of het plaggen van gronden bij extra stikstofdepositie. Je kunt niet zomaar een maatregel nemen, duidelijk moet zijn wat precies het effect ervan is en dat de maatregel op tijd – voor het ontstaan van de schade – wordt genomen. In de praktijk blijkt het zeker bij stikstofdepositie een flinke puzzel om een goede maatregel te vinden.

Nu, dat waren er 529! Mijn volgende column gaat over hoe een ruimtelijk besluit flexibiliteit kan bieden voor de aannemer. ❚

Liesbeth Schippers.

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn NV advocaat, partner

| 13

rotterdam | Benthemplein

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Wallaard Noordeloos BV

Benthemplein is een duurzaam, multifunctioneel waterplein Het stenige Benthemplein in deelgemeente Noord-Rotterdam heeft een metamorfose ondergaan. Het is omgevormd tot een aantrekkelijk, dynamisch en functioneel stadsplein met ruimte voor sport en recreatie. Daardoor heeft Rotterdam het eerste multifunctionele waterplein van de wereld.

14 |

rotterdam | Benthemplein

Het Rotterdamse architectenbureau De Urbanisten maakte het ontwerp. Daarbij werden de gebruikers van de omliggende gebouwen nauw betrokken. In een participatietraject met docenten en studenten van het Zadkine College, het Grafisch Lyceum, betrokkenen van het Jeugdtheater, leden van de kerk, de David Lloyd sportschool en bewoners van de Agniesebuurt is het ontwerp uitgewerkt. Goede ideeën die zij hebben aangedragen, zijn in het plan opgenomen. Allen wilden een waterplein met veel ruimte voor jongeren, om te spelen, te sporten en te loungen op groene en intieme plaatsen. Aannemersbedrijf Wallaard Noordeloos BV kreeg na een openbare aanbesteding de opdracht voor de aanleg van het waterplein.

Regenval Johan Bronkhorst, uitvoerder bij Aannemersbedrijf Wallaard Noordeloos vertelt: “Het plein fungeert als waterbuffer in periodes van (hevige) regenval. Daarmee neemt Rotterdam voorzorgsmaatregelen op de klimaatsverandering. Het regent steeds vaker en harder en Rotterdam heeft door de verstedelijking relatief weinig ruimte om water aan de oppervlakte op te vangen en vast te houden. In tijden van hevige regenval kan Rotterdam met deze innovatie het riool ontlasten en tegelijkertijd de stad aantrekkelijker te maken.”

ool te ontlasten en wordt vervolgens middels een gemaal naar de Noordsingel gepompt.

Drie bassins

Droge periodes

Drie speciale bassins op het plein vangen het regenwater op: twee ondiepe bassins vangen het regenwater van het plein en de aangrenzende straten op. Dit watertransport vindt plaats via molgoten in het straatwerk die uitkomen op RVSgoten, dienen als verzamelbakken en uitmonden in de bassins. Vanuit deze bassins wordt het water naar ondergrondse infiltratiekrattensystemen ge-

Het grote bassin met een oppervlakte van 25 meter bij 40 meter kan bij droogvallen gebruikt worden als sportveld met mogelijkheden voor voetbal, volleybal en basketbal, vervolgt Johan Bronkhorst.

“Het kleine bassin fungeert als dansvloer en kan gebruikt worden voor optredens. Het derde bassin dient als skatevoorziening.” Het plein in haar geheel fungeert als ontspannings- c.q. ontmoetings-

'In tijden van hevige regenval kan Rotterdam met deze innovatie het riool ontlasten en tegelijkertijd de stadaantrekkelijker te maken' leid om hier weer geleidelijk te worden opgenomen in de ondergrond. Indien de toestroom van water de capaciteit van de berging overschrijdt zal een tussenliggend gemaal in werking treden en dit water in het omliggende rioolstelsel pompen.

Het diepe bassin wordt gevoed door water dat valt op de omliggende daken van de bebouwing van het naastgelegen scholencomplex. Tevens wordt de achterliggende woonwijk voorzien van een gescheiden rioolstelsel waarvan het oppervlakte water eveneens naar het bassin word geleid. Dit verdiepte bassin fungeert pas bij extreme omstandigheden als extra bufferruimte om het ri-

ruimte voor zowel de aanwezige scholen als de omgeving. Daartoe zijn er dan ook verschillende zitfaciliteiten aanwezig omgeven door groenaanleg in de plantvakken. Voor het plein zijn hoogwaardige, duurzame materialen gebruikt. Johan Bronkhorst: “Zo zitten in de roestvrijstalen goten LED-lijnen. Deze geven een mooi lichteffect, zodra het donker is.”

Veelzijdig Johan Bronkhorst: “Door de veelzijdigheid was het een uitdagend project. We hadden met veel facetten in de bouw te maken, zoals waterafvoer, rio-

leringswerk, grond- en straatwerkzaamheden en complex betonwerk door de aparte vormgeving.

Om alle aansluitende details van de verschillende materialen mooi in elkaar te laten overlopen kwam de maatvoering heel secuur. We hebben met harde coördinaten gewerkt. De roestvrijstalen goten van drie meter lang vloeien heel mooi over in het prefab en in het werk gestorte beton. Dat geldt ook voor de tegelverbanden en de straatwerkrichtingen die opgezet zijn vanuit de roestvrijstalen goten. Alle details sluiten heel mooi op elkaar aan. Mede door de prettige samenwerking met alle partijen is het Benthemplein een heel attractief en hoogwaardig plein geworden.” ›

Bouwinfo Opdrachtgever

Gemeente Rotterdam, deelgemeente Noord; Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK); Watermanagement Rotterdam, Rotterdam Ontwerp

De Urbanisten, Rotterdam Advies

Watermanagement Rotterdam, Rotterdam (waterhuishouding plein) Uitvoering

Aannemersbedrijf Wallaard Noordeloos BV, Noordeloos Bouwperiode

oktober 2012 - december 2013

| 15

Benthemplein Rotterdam, grootste waterplein van Nederland!

Door het veranderende klimaat regent het vaker en harder dus wordt het tijd om met een andere blik naar al dat water te kijken. Een bewijs dat dit kan is het Benthemplein in Rotterdam. ACO leverde zowel de LED-line goten als de special design ‘Riviergoten’.

Wij zorgen voor de afwatering en zijn er trots op onderdeel te zijn van dit unieke project!

Tel. 0314 368 280

●

www.aco.nl

Bronbemaling en rioolwater met systeem

1

Rio Boxx B.V. Bezoekadres Stadion Galgenwaard Herculesplein 241 3584 AA Utrecht SCAN WITH

Tel. 0800-3473284 info@rioboxx.nl www.rioboxx.nl

rotterdam | Benthemplein

Regenwater wordt een feestje Door het veranderende klimaat regent het vaker en harder dus wordt het tijd om met een andere blik naar al dat water te kijken. Zeker op plaatsen in de stad waar de afwatering vooral via de riolering moet plaatsvinden. De gemeente Rotterdam en ontwerpbureau De Urbanisten vonden elkaar in een unieke aanpak. Het Benthemplein in Rotterdam werd omgebouwd tot waterplein. ACO leverde zowel de LED-line- als de roestvast stalen ‘riviergoten’ voor deze unieke manier van afwatering.

Florian Boer van ontwerpbureau De Urbanisten geeft aan hoe hij op het idee van een waterplein kwam: “We wilden het regenwater in de stad een prominente plek geven in plaats van de overlast die het nu veroorzaakt. Een plek die we gecontroleerd onder water laten lopen: het waterplein. We wilden laten zien dat je met regenwater meer kunt doen dan het direct afvoeren naar het riool. ‘Regenwater wordt een feestje’ was ons adagium.”

Buffercapaciteit van 1.700 kuub Op het Benthemplein, zoals dat nu is heringericht, wordt het regenwater afkomstig van bestrating en daken opgevangen in speciale bassins. Het water loopt door grote glimmende ‘riviergoten’ over het plein naar twee ondiepe bassins. Een iets dieper gelegen deel, dat als sportveld wordt gebruikt, loopt pas bij extreme regenval onder water en functio¬neert zo als extra bufferruimte. Dat deel is dus afgekoppeld van de stadsriolering. De totale buffercapaciteit bedraagt maar liefst 1.700 kuub.

Waterdichte oplossing De sleufgoten van het type ACO Fineline-LED zijn voorzien van zuinige koud-witte LED-verlichting en zijn waterdicht. Dat moet wel, want die verlichting is ook toegepast in de bassins die onder water komen te staan. De voeding en overspanningsbeveiligingen zijn in een speciaal ontwikkelde water¬dichte elektrakast in de grond aangebracht. Behalve de sleufgoten met LED-verlichting leverde ACO ook de roestvast stalen riviergoten met een lengte van maximaal 4 meter en 300 of 1000 millimeter breed. Er liggen drie strengen over het Benthem¬plein verdeeld. Het is de bedoeling dat het water hier zichtbaar door stroomt. De RVS-goten zijn voor de stevigheid met beton ondervuld. ❚

| 17

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Kijlstra Bestrating

Reflecterende bermbetonblokken Wegdekreflectie en dus reflecterende bestrating krijgt in Nederland steeds meer aandacht. Logisch, vindt Piet Zijlstra van Kijlstra Bestrating. “Het verhoogt zowel de sociale- als de verkeersveiligheid en levert bovendien een aanzienlijke energiebesparing op. Zonder energie te hoeven toevoegen wordt van een object uitgevoerd met reflecterende materialen een helder beeld verkregen. Ook bij slechte weersomstandigheden. Meest recente ontwikkeling is het reflecterende bermbetonblok.”

Sinds eind 2009 ontwikkelt Kijlstra Bestrating allerlei typen reflecterende materialen, waaronder reflecterende bestratingen en –banden (Reflexstone®) en sinds kort ook reflecterende bermbetonblokken. “Grasbetonblokken zijn van origine bedoeld om een berm te verharden met behoud van het groen, zodat een weg visueel niet breder lijkt,” stelt Zijlstra. “De praktijk leert echter dat er in de regel door het verkeer gebruik wordt gemaakt van de bermverharding en dat

18 |

het gras weinig kans krijgt zich te ontwikkelen in de blokken. Met dat in het achterhoofd zijn we het grasbetonblok verder gaan ontwikkelen met minder gras, maar met een groter reflecterend vermogen. Na een viertal succesvolle proeven in de provincie Groningen hebben we het product op de markt gebracht.” In een gemeente in het noorden van het land is men voornemens in totaal 26 kilometer van deze reflecterende bermbetonblokken toe te passen.

Gecalcineerde vuursteen De nieuw ontwikkelde reflecterende bermbetonblokken zijn vierkant van vorm met zijden van 40 centimeter en een dikte van 12 centimeter. Door middel van nokken kunnen de blokken eenvoudig aan elkaar worden gekoppeld. De blokken zijn voorzien van een reflecterende deklaag, bestaande uit beton gecombineerd met een gecalcineerde vuursteen. De witheid van gecalcineerde vuursteen is op lange termijn vele malen beter dan alle standaard natuurlijke witte gesteenten. Daarom is met name bij regen de

'Reflecterende bestrating kan ook bijdragen aan de sociale veiligheid' reflectie nagenoeg hetzelfde als bij droog weer. Zijlstra: “Het reflecterende oppervlak is dusdanig groot dat er geen grasgroei meer is te zien en fungeert zodoende als een natuurlijke visuele versmalling met een vergevingsgezind karakter; zie het als een markering. Voertuigen worden bovendien keurig weer de weg op gedirigeerd, zonder dat er schrikreacties worden opgewekt.”

Wegdekreflectie neemt grote vlucht Volgens Zijlstra heeft reflecterende bestrating in ons land de laatste jaren een enorme vlucht genomen. “We hebben al meer dan 250.000 m2 aan reflecterende bestrating toegepast en zien ook steeds meer interesse in reflecterende banden als geleiders bij bijvoorbeeld rotondes. Bij slecht weer

N357 Provincie Overijssel.

ontstaat een helder contrast tussen berm en weg. Met name de vergrijzende bevolking heeft door minder zichtvermogen veel baat bij goed contrast.

Reflecterende bestrating kan ook bijdragen aan de sociale veiligheid. Zo hebben we laatst voor een complete parkeergarage de donkere bestrating vervangen voor een reflecterende bestrating, waarna de criminaliteit strek is afgenomen. De combinatie met LED-verlichting en reflecterende bestrating geeft een verbeterde luminantie (gelijkmatigheid lichtbeeld), zodat ook op beveiligingscamera’s in de grote steden een beter beeld wordt verkregen.”

Kijlstra Bestrating blijft voortdurend innoveren en is op dit moment bezig met nog drie innovaties, onder andere met CO2-bindende producten, verklapt Piet Zijlstra tot slot. ❚

N983 Aduard Wehe den Hoorn

N366 Rws band Reflexstone.

| 19

Adriaan Tripweg 5, 9641 KN Veendam info@kijlstra-bestrating.nl T +31 (0) 59 869 6666 F +31 (0) 59 869 6667 Bezuinigingen en toch een duurzame en leefbare Openbare Ruimte?

Als bestuurder, beleidsmaker en beheerder van de Openbare Ruimte staat u voor belangrijke keuzes. Bezuinigen is niet alleen zoeken naar besparingen, maar met een open, onafhankelijke blik zoeken naar kansen. Kansen om op een andere, effici谷nte en effectieve manier uw ambities voor de ruimtelijke kwaliteit waar te maken.

Reflexstone速 werpt een ander licht op besparingen, duurzaamheid en verkeersveiligheid!

Reflexstone速 is reflecterende bestrating met de volgende eigenschappen: 1. Bezuinigen op Openbare Verlichting door slimme combinatie met wegdekreflectie 2. Verhogen van de Verkeersveiligheid 3. Minder opwarming in binnenstedelijk gebied 4. Verhogen Sociale veiligheid (door gezichtsherkenning op afstand)

Een reflecterende betonnen bestrating bied beter zicht dan een donker zwart asfalt wegdek in verband met de contrastwerking welke op zal treden. Door de verhoogde contrastwerking van het lichte wegdek zullen obstakels en het verloop van de weg eerder en beter zichtbaar zijn. Een speciale steenslag zorgt ook voor een goede reflectie (ook onder natte weersomstandigheden). Dat is in Nederland niet alleen uniek maar ook erg belangrijk voor de verkeersveiligheid.

Besparingen zijn mogelijk tot 74% op Openbare Verlichting.

Momenteel wordt steeds meer gebruik gemaakt van dynamische Openbare Verlchting.

Ook in deze combinatie kent toepassen van Reflexstone速 de beste mogelijkheden.

Wij kunnen u adviseren met berekeningen en metingen om uw situatie door te rekenen.

Want welke beleidsbepaler wil nu niet ondanks bezuinigingen toch de Openbare Ruimte op een hoog niveau houden?

www.kijlstra-bestrating.nl

Branchemeetlat betonmortel toont positieve resultaten

Gestructureerde aanpak duurzaamheid helpt betonmortelbranche vooruit Twee jaar geleden ontvingen de eerste betonmortelfabrikanten het keurmerk Beton Bewust. Om het keurmerk te mogen voeren, moeten de bedrijven voldoen aan strenge eisen ten aanzien van betrouwbaarheid, deskundigheid, duurzaamheid en arbeidsveiligheid. De elementen van het Beton Bewust-keurmerk zijn afkomstig van de branchemeetlat, die weer is afgeleid van de duurzaamheidsverklaring die eind 2011 door de leden van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) werd vastgesteld.

Recent werden de leden weer langs deze meetlat gelegd. Wat hebben twee jaar Beton Bewust gebracht? Welke ambities zijn gerealiseerd en aan welke wordt nog gewerkt? Zijn er nieuwe ambities voor de toekomst?

Volop in beweging Het begrip duurzaamheid is volop in beweging. Bouwconcepten, relaties tussen bouwpartijen en sociaaleconomische factoren voor de bouw zijn aan verandering onderhevig. Wie mee wil in deze ontwikkelingen - of beter nog: wie voorop wil lopen - zal een actieve betrokkenheid moeten tonen. De voorwaarden waaraan een keurmerkhouder moet voldoen, zijn daarom dynamisch. Dat wil zeggen dat de inhoud en eisen voortdurend tegen het licht worden gehouden en waar nodig worden aangescherpt. De branchemeetlat ontwikkelt zich

op die manier voortdurend. De branche houdt daarmee de vinger aan de pols van de laatste ontwikkelingen terwijl stakeholders en leden continu worden uitgedaagd om de lat hoger te leggen.

Het keurmerk Beton Bewust geeft zekerheid voor de afnemers van betonmortel. Zij weten zich verzekerd van een partner die een duurzame productie van garandeert, die meedenkt, adviseert en zo een hoogwaardige bijdrage levert aan de duurzaamheid van de te realiseren projecten. ›

| 21

CO2-emissie

Onder het motto 'meten is weten' wordt de gemiddelde CO2-emissie per m3betonmortel per vestiging bepaald zodat gerichte reductiemaatregelen kunnen worden genomen. Eén van die maatregelen is de stimulering van het gebruik van klinkerarme cementsoorten. Andere factoren bleken niet of slecht beïnvloedbaar te zijn. Een voorbeeld daarvan is het weer. Desalniettemin wisten keurmerkhouders ondanks een lange winterperiode de CO2-emissie per m3 onveranderd laag te houden.

Materiaalkringloop Een belangrijke factor voor de CO2-emissie is het bindmiddel dat wordt gebruikt. Door hergebruik (de inzet van secundaire grondstoffen) kan de emissie als gevolg van bindmiddel worden verminderd. Als resultaat van de inspanningen van de afgelopen jaren is het hergebruik verder verbeterd. Daarbij gaat het niet alleen om hoogovenslak en e-vliegas dat steeds vaker als bestanddeel van bindmiddelen wordt toegepast. Ook het gebruik van betongranulaat als grindvervanger laat de afgelopen jaren een stijging zien. Het percentage secundaire grondstoffen nam in 2012 met ca. 15% toe ten opzichte van 2011.

Arbeidsveiligheid Dat blijkt ook uit de resultaten die na twee jaren Beton Bewust keurmerk kunnen worden opgetekend. Belangrijk is in ieder geval de wetenschap dat gedurende de eerste twee jaren sprake is geweest van een leerproces waarin veel ervaring is opgedaan. En niet verwonderlijk: maatschappelijk verantwoord ondernemen is niet een begrip dat van de ene op de andere dag gerealiseerd is. Het is een proces dat veel inspanning vergt en tijd vraagt maar uiteindelijk leidt tot betere en duurzame resultaten. Een aantal hiervan en een toelichting daarop passeert de revue.

Resultaten In 2011 zijn afspraken gemaakt over de betrouwbaarheid van levering, de kwaliteit van de geleverde betonmortel, de CO2-emissie, de materiaalkringloop en de arbeidsveiligheid.

Betrouwbaarheid van levering Keurmerkhouders maken met afnemers duidelijke afspraken over de aflevertijdstippen en de hoeveelheid te leveren betonmortel. Vanuit de filosofie dat succes een kwestie is van samenwerken, worden de verschillende aspecten van levering regelmatig met afnemers geëvalueerd en (waar mogelijk) wordt er aan verbeteringen gewerkt. Van keurmerkhouders wordt verwacht dat zij afwijkingen van meer dan 15 minuten in levertijd - of het nu te vroeg of te laat is - bijhouden. Hiertoe hebben de keurmerkhouders de afgelopen jaren geïnvesteerd in systemen of verbeterde werkprocedures voor leveringregistratie. Met deze stap voorwaarts moet in 2014-2015 meer inzicht worden verkregen in de betrouwbaarheid van de leveringen.

Kwaliteit geleverd betonmortel Als de afgelopen jaren in de bouw één ding is bewezen, dan is het wel dat de beste resultaten worden geboekt wanneer met de klant wordt meegedacht. Recepten voor betonmengsels worden echter nog teveel 1-op-1 overgenomen van het ene bestek naar het andere. Met advies en begeleiding willen keurmerkhouders dit ondoordachte kopieergedrag tegengaan en positief bijdragen aan de betonmortelkwaliteit. Zij beschikken over een schat aan kennis van en ervaring met het gedrag van betonmortel in uiteenlopende toepassingen. Kennis en ervaring die onmisbaar zijn om voor iedere omgeving een receptuur te bieden die optimaal scoort op het gebied van duurzaamheid en constructieve veiligheid. In combinatie met een actieve houding naar opdrachtgevers, hebben keurmerkhouders de afgelopen twee jaren geïnvesteerd om deze kennis en ervaring nog beter toegankelijk te maken. Branchebrede communicatiemiddelen, zoals brochures en websites, zijn daar goede voorbeelden van.

Veiligheid is in alle sectoren van de bouw een hot issue. Keurmerkhouders bevorderen de arbeidsveiligheid op de betoncentrale en bij de aflevering van betonmortel naar de bouwplaats. Hiertoe worden niet alleen medewerkers en bezoekers adequaat geïnstrueerd maar zijn de keurmerkhouders ook een volwaardig gesprekspartner om de veiligheid op een bouwplaats tijdens het verwerken te vergroten. De vernieuwde Arbocatalogus Betonmortel is daarvan een tastbaar resultaat. Het vormt de basis voor alle facetten van arbeidsveiligheid als het om werken met en bewerken en verwerken van betonmortel gaat. Nieuw in de Arbocatalogus zijn de onderwerpen machineveiligheid, fysieke belasting en inrichting van arbeidsplaatsen. Keurmerkhouders beschikken over materiaal om deze arbeidsveiligheid onder de aandacht te brengen en te bevorderen.

Op brancheniveau werd met Ferry Slim een ludieke en tegelijkertijd serieuze campagne rondom dit thema gestart. Als blijk van het succes hiervan, wordt de campagne inmiddels ook toegepast door buitenlandse branchegenoten.

Continu proces Twee jaar na de start van het keurmerk Beton Bewust is besloten om de controle in het jaar 2014 volledig door derden plaats te laten vinden. Tegelijkertijd is vastgesteld dat de eisen die aan het keurmerk zijn verbonden nog ambitieuzer mogen. De branchemeetlat 2014-2015 is dan ook op een 12-tal onderdelen aangevuld en uitgebreid.

Brancheverslag Adjunct directeur Nynke Sijtsma van de Rijksgebouwendienst heeft op 5 december het brancheverslag in ontvangst genomen. Het verslag doet uit de doeken wat de betonmortelbranche de afgelopen twee jaar heeft gedaan in het kader van het keurmerk Beton Bewust. Het Brancheverslag waar de resultaten en ambities in worden gepresenteerd, kan worden aangevraagd via de VOBN of de website www.betonbewust.nl ❚

Meer informatie: www.betonbewust.nl / www.vobn.nl R.R.V Kerkhoven Postbus 383, 3900 AJ Veenendaal Tel: 0318 – 55 74 78

| 23

Alles over betonmortel, betontechnologie en uitvoering van beton op www.vobn.nl www.vobn.nl is vernieuwd! De website over beton, betontechnologie, betonbouw (bekisting en uitvoering) en het keurmerk beton bewust is nu nog eenvoudiger en gebruiksvriendelijker geworden.

We zetten graag de belangrijkste veranderingen voor je op een rij:

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Bezoeker centraal Eenvoudige zoekmachine Heldere informatiestructuur Responsive design Betonmortel, betontechnologie en bekisting Veel foto’s, brochures en downloads Gratis digitale nieuwsbrief met vakinformatie

Hoe wordt een gebouw of constructie op een kwalitatief hoogstaande en efficiënte manier in beton gerealiseerd? De website www.vobn.nl maakt het vinden van vakinformatie makkelijk. Nieuwsgierig? Kijk op www.vobn.nl.

De website is mogelijk gemaakt door de bij VOBN aangesloten betonmortelfabrikanten.

SCAN WITH

sterk

tje

S355

Gratis digitale nieuwsbrief met vakinformatie Meldt u nu aan!

VOBN Postbus 383 3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74

duinkerkeN | Zeesteiger

Nieuwe LNG Terminal in Duinkerken Bij de zeesteiger kunnen in de toekomst gastankers aanmeren en worden gelost. Vervolgens wordt het vloeibare gas getransporteerd en opgeslagen in tanks. Bij behoefte wordt het gas verdampt en het openbare netwerk in gebracht.

LNG Terminal “Medio 2005 ontstond in Frankrijk de behoefte aan een nieuwe LNG Terminal”, aldus Hans Schutte, algemeen directeur van Geka Bouw BV. “De locatie Duinkerken is als beste beoordeeld vanwege de goede haveninfrastructuur en de gunstige geografische ligging, mede ten opzichte van de aanwezige Franse en Europese leidingnetwerken.”

Samenwerking In opdracht van TS LNG bouwt Geka Bouw BV samen met Franse EMCC de zeesteiger. De nieuwe LNG Terminal wordt gebouwd voor de Franse energiereus EDF. Vanwege de goed bevallen samenwerking gedurende de bouw van

de LNG steigers op de Maasvlakte, is Geka Bouw opnieuw uitgenodigd om deel te nemen aan een voorselectie. Gelet op de locatie van het project is een combinatie met EMCC opgericht.”

Schutte: “Deze opdracht voor de nieuwe LNG terminal in Duinkerken bestaat in hoofdzaak uit het leveren en heien van stalen buispalen (fundatie-, afmeeren trospalen) en het bouwen van de onder- en bovenbouw voor de toerit, loopbruggen, pijpbruggen, platform. Daarnaast plaatsen we de laadarmen, gangways, sliphaken, fenders en kathodische bescherming. In principe doen Geka en EMCC alles samen. Na een intensieve voorbereiding zijn de werkzaamheden voor de bouw van de nieuwe zeesteiger gestart.” ›

| 25

De pionier in prefab De pionier in prefab Prefab element met verzinkte wapening (LNG-steiger Hier kan de projectvermelding Duinkerken, worden geplaatst in diapositief Frankrijk) Hier kan de projectvermelding of blauw worden geplaatst in diapositief of blauw

Barriers Barriers Bruggen & viaducten Bruggen Heipalen & viaducten Heipalen Industriebouw Industriebouw Parkeergarages Parkeergarages Prefab onderbouw Prefab onderbouw Stadions & tribune elementen Stadions & tribune elementen

www.haitsma.nl T 0512 - 33 56 78 www.haitsma.nl T 0512 - 33 56 78

• Waterbouw • Heiwerken • Industriebouw • Betonbouw • Engineering

Betrouwbaar in bouwen

078 - 652 48 52 • www.gekabouw.nl

duinkerkeN | Zeesteiger

Strenge eisen Voor ieder materiaal dat in de steiger wordt verwerkt gelden strenge eisen.

Schutte: “Zo moet bijvoorbeeld voor elk betonmengsel een mengselontwerp worden ingediend ter goedkeuring. Na goedkeuring van het recept moet het fysiek worden gemaakt en na 28 cq. 90 dagen worden onderworpen aan een serie testen op sterkte en duurzaamheid. Pas na het slagen hiervan mag het beton worden toegepast. Met name de eisen qua milieuklassen, sulfaten en chloriden zijn zeer streng en lastig haalbaar.”

Schutte: “We werken samen met de filosofie om onze krachten te bundelen en onze afzonderlijke expertise en materieelstukken zo goed mogelijk in

Bouwinfo Opdrachtgever

TS LNG (een consortium van het Italiaanse Techint en het Spaanse Sener). Eindklant is DK LNG, onderdeel van EDF. Ontwerp

TS LNG (betreft een EPC contract)

te zetten. Vanaf de eerste aanvraag in de tenderfase is Geka Bouw bij het project betrokken.”

Duurzaam Schutte: “Een belangrijke eis op het gebied van duurzaamheid was het bellenscherm. Tijdens het heien van de palen moet een bellenscherm worden gebruikt, wat het onderwatergeluid voor de fauna moet reduceren.“

Complex “Het is meerdere opzichten een complex en uitdagend project voor ons”, aldus Schutte. “Zo hebben we te maken met een taalbarrière, omdat het werk in Frankrijk plaatsvindt. Engels is de voertaal. Het is voor Geka het

'In ruim een jaar wordt een zeesteiger gebouwd in het Franse Duinkerken. De zeesteiger is het eerste onderdeel van de nieuwe LNG Terminal'

Uitvoering

GEKA Bouw BV, Dordrecht Bouwperiode

Februari 2013 –maart 2014 Aanneemsom

Circa € 37,5 miljoen

eerste internationale project. Daardoor kennen we de lokale leveranciers en onderaannemers ook niet. Ten slotte hebben we te maken met vaak extreme eisen op het gebied van QA/QC, de combinatie of quality assurance op het gebied van processen en de quality control. Medio 2014 wordt de zeesteiger in Duinkerken opgeleverd. De totale terminal moet gereed zijn voor eind 2015.” ›

| 27

duinkerkeN | Zeesteiger

Prefab onderbouw voor zeesteiger Duinkerken De Franse energieleverancier EDF laat in Duinkerken een nieuwe LNG-terminal realiseren. Voor de zeesteiger levert Haitsma Beton uit het Friese Kootstertille de prefab balken, U-bakken en een put. Het betonmengsel moet aan zeer hoge industriële kwaliteitseisen voldoen.

Nederlandse begrippen. Het is een complexe opdracht. Wij hebben de engineering versneld en momenteel worden de eerste elementen vanuit onze eigen insteekhaven over water naar Duinkerken getransporteerd. Eind 2015 moet de terminal in het Noord-Franse Duinkerken gereed zijn. Het is een prachtige opdracht.”

Haitsma Beton is gespecialiseerd in het produceren van prefab betonnen elementen en heipalen voor bruggen, viaducten, stadions, parkeergarages en specifieke werken. Daarnaast produceert men betonnen barriers. Bus: “We ontwikkelen voortdurend nieuwe en betere producten en procedés, die wij afstemmen op veranderende marktbehoeften, wet- en regelgeving en technische inzichten. “ ❚

De 26 meter lange balken worden uitgevoerd met thermisch verzinkte wapening.

Medio 2014 moet de 350 meter lange zeesteiger gereed zijn. De zeesteiger, waaraan tankers zullen aanmeren, wordt onderdeel van de LNG-terminal die in het Noord-Franse Duinkerken in aanbouw is. GEKA Bouw realiseert de bouw in combinatie met het Franse EMCC in opdracht van TS LNG. De combinatie heeft Haitsma Beton opdracht gegeven voor het leveren van de prefab betonelementen. De balken vormen de onderbouwconstructie voor het pipe rack van de zeesteiger. De U-bakken dienen voor het opvangen en afvoeren van eventuele vloeistoffen.

Hoge eisen en tijdsdruk Industriële bouwprojecten zijn risicovol door de extra hoge tijdsdruk en kwaliteitseisen. Aannemers willen garanties dat de planning en kwaliteit worden behaald, zo ook in Duinkerken. “Aan het betonmengsel en de wapening worden zeer hoge kwaliteitseisen gesteld”, aldus accountmanager Karel Bus van Haitsma Beton. “Deze eisen zijn veel hoger dan in Nederland. Weinig betonfabrikanten kunnen daaraan voldoen. Bij Haitsma Beton hebben we de kennis, expertise en ook de inventiviteit om aan deze eisen te voldoen.”

Thermisch verzinkte wapening Bus: “De 26 meter lange balken worden uitgevoerd met thermisch verzinkte wapening. Thermisch verzinkte wapening in elementen is ook bijzonder voor

28 |

Grasbetonstenen

Beeldmateriaal: Terrastab

Perfecte grondstabilisatie direct onder grasbetonstenen Grasbetonstenen zijn in Nederland een populair artikel. Diverse gemeentes en waterschappen gebruiken deze open betonstenen om te smalle (polder)wegen te verbreden. Voldeden veel van deze weggetjes vroeger nog goed als landbouwwegen, met de wasdom van de moderne landbouwmachines van vandaag, is dat verleden tijd.

De grotere en zwaardere landbouwapparaten rijden nu nog net op het randje van het asfalt, met alle schade problematiek tot gevolg. Om nog maar te zwijgen over het bijkomende sluipverkeer dat de laatste jaren flink is toegenomen. Het aanleggen van stroken langs deze wegen met grasbetonstenen is een kostbare en tijdrovende bezigheid, zo blijkt. Vooral de aanwezige grond die hierbij moet worden uitgegraven is vaak een probleem. Veelal is deze grond in meer of mindere mate verontreinigd en weet men er geen raad mee. Het nieuwe grondstabilisatiesysteem van Terrastab Nederland B.V. biedt

hiervoor een mooie en praktische oplosing. Het systeem gaat er vanuit dat gewerkt wordt met een zogenaamde gesloten grondbalans. Alleen de bovenste laag van ongeveer 10 tot 12 centimeter wordt terzijde geschoven om zo voldoende ruimte voor de grasbetonsteen te kunnen bieden. Daaronder blijft alles gewoon zitten.

Bindmiddel Bermfrees in aktie.

Freesgeul langs asfalt.

De aanwezige grond wordt met een speciaal bindmiddel genaamd Geocrete doorgemengd met een door Terrastab zelf ontwikkelde bermfrees. De frees is zodanig gebouwd dat de grond wordt opgefreesd en wordt gemengd met water en bindmiddelen, zodat de juiste mix wordt verkregen om vervolgens te kunnen uitharden als stevig fundatiebed voor de bekende grasbetonstenen.

Alles gebeurt in een nagenoeg gesloten systeem en meteen na de werkgang met de Terrastab-bermfrees kunnen de grasbetonstenen al gelegd worden.

Producties van 750 tot 1.000 meter per dag zijn realistisch.

Interessant om te weten is waarom deze veelal organische bodems kunnen uitharden met de hulpstof Geocrete. De in de grond aanwezige organische componenten (humusachtige zuren) verstoren normaliter de cementhydratatie en normaal gebruik van cement is veelal onmogelijk. Het additief Geocrete immobiliseert deze organische componenten en stimuleert de vorming van cementkristallisatie. Hierbij wordt tevens de E-modulus verhoogd, waardoor scheurvorming bij hogere druksterktes nagenoeg tot het verleden behoren.

Om te weten met welke doseringen men te werk kan gaan, worden vooraf grondmonsters genomen en geanalyseerd in het lab. Hieruit volgt een bruikbare receptuur, zodat men voorafgaand aan de werkzaamheden al een indicatie heeft hoe sterk de grondfundering zal gaan worden. â?š

| 29

DUURZAAM EN ECOLOGISCH ONDERGRONDS BOUWEN … ZÓNDER BOUWKUIP U wilt écht milieuverantwoord en duurzaam ondergronds bouwen? Zónder risico voor scheuren dan wel verzakkingen bij omliggende bebouwingen?

Zónder chemische bodeminjectie en oxiderende damwanden? En minder grondwateronttrekking (dus minder leges, heffingen, langdurige provinciale onttrekkings- en lozingsvergunningen, etc.)?

8 meter diep

AFZINKKELDERS ® 1

2

De kelderbak wordt zonder vloer op het maaiveld geplaatst (eventueel zelfs strak tegen een bestaande bebouwing).

Tijdens het uitgraven van de kelderbak en het afzinken ontstaat er geen omgevingsschade.

Dus werken zónder risico’s en faalkosten.

3

Nadat de kelder op het gewenste peil is gezakt, wordt de kelder- en dekvloer gestort en 100% waterdicht afgewerkt.

DÉ OPLOSSING IN DICHTBEBOUWDE GEBIEDEN

Postadres: Postbus 115 3760 AC Soest

Bezoekadres: Energieweg 2 3762 ET Soest

T. +31 (0)35 - 588 18 88 info@kelderbouw.nl afzinkkelder.nl

MBS-advertentie - 190x134 E.indd 1

22-10-13 16:37

www.gww-bouw.nl Het meest complete overzicht voor professionals in de civiele techniek en infrastructuur Staat u nog niet op www.gww-bouw.nl?

Neem dan contact op met: Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

amsterdam | AMC

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Multibouwsystemen BV

Trillingsvrij en bouwkuiploos een kelder bouwen voor AMC In opdracht van AMC ziekenhuis Amsterdam realiseert Multibouwsystemen BV de complete ondergrondse bouw van de kelders. Directeur Wim van Looijengoed: “Het AMC ziekenhuis wilde geen trillingen en risico’s. Er was ooit een traditionele bouwkuip bedacht met stalen damwanden (die worden 16 meter diep de grond in getrild). Daarna zou de bouwput uitgegraven moeten worden en de kelder gebouwd.

Aan het trillen van damwanden (drukken en trekken) zijn grote risico’s verbonden in de omgeving.

Daarnaast is het qua duurzaamheid niet erg logisch om enorm veel oxiderend staal tot ver onder de kelder in de grond te drukken en er achteraf, indien mogelijk, met veel heisa weer uit te trekken. Tijdens het drukken van de damwanden worden er onvermijdelijk diepere, afsluitende bodemlagen geperforeerd en dat heeft invloed op toekomstige grondwaterstromen. Ook ondervinden de ondergrondse waterstromen barrièrewerking door de bouwkuip.

Afzinktechniek Met de gepatenteerde afzinktechniek van Multibouwsystemen is deze bouwkuip geheel overbodig. Wij plaatsen de slanke, bodemloze kelder op maaiveld en graven deze van binnenuit leeg, zodat hij in het grondwater zakt. Met hydraulische vijzels trekken we aan grondankers de slanke kelderwanden op diepte. We bouwen een kelder zonder eerst een gat te graven. Dat gebeurt geheel trillingvrij.

Dit is het fundamentele verschil met de traditionele caissontechniek die bijvoorbeeld bij de Noordzuidlijn is toegepast. Bij deze traditionele caissontechniek zijn kelderwanden van 150 centimeter dik nodig om voldoende afzinkgewicht te krijgen.

Ons patent, grondankers met hydraulische vijzels, is erop gebaseerd dat we een slanke kelder tegelijk als bouwkuip (bouwputbegrenzing) benutten. Hierdoor kan risicoloos strak op de erf grens of vlakbij kwetsbare leidingen of bebouwing diep ondergronds gebouwd worden.

Besparingen Met onze afzinktechniek voorkomen we een (tijdelijke) bouwput. De kelderwand kan op de erfgrens geplaatst worden. Daardoor kunnen we ook inpandig kelders afzinken in bestaande gebouwen. Elk traditioneel alternatief heeft een bouwputbegrenzing die ruimte, bouwtijd, energie, trillingen, zettingen en geld kost.

In de engineeringsfase met Aronsohn en AA Architecten zijn de creatieve stappen gezet. Multibouwsystemen heeft alles (BIM) uitgedetailleerd op tekening gezet en met constructieve berekeningen ingediend bij de opdrachtgever en de gemeente Amsterdam. Daardoor kan straks de uitvoering vlekkeloos verlopen en zijn faalkosten gegarandeerd geminimaliseerd.” ❚

| 31

DISA INTERNATIONAL Head office Ketelaarstraat 5c B-2340 Beerse Belgium Telephone : +32 14 62 04 11 +31 10 3400 522 Mail: Website:

(BE) (NL)

info@disa-international.com www.disa-international.com

Ecocrete® geeft beton tweede leven Het duurzame alternatief voor standaard-betonmortel? Dat is Ecocrete®. Waarin zit de milieuwinst?

Gerecycled beton vervangt het primaire grind. Betonnen constructies worden na hun gebruiksfase namelijk ‘slim’ gesloopt. Het betonpuin dat vrijkomt, wordt bewerkt tot betongranulaat. Zo ontstaat een secundaire grondstof die als toeslagmateriaal in nieuw beton kan worden ingezet. Net als standaard-betonmortel kan Ecocrete® als constructief bouwmateriaal breed worden toegepast.

Mebin B.V., ‘s-Hertogenbosch, tel 073 640 11 60, mebin.nl

onderwaterbeton

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: DISA Civiele Contructies

Onder water is alles mogelijk

Er zijn vrijwel geen werkzaamheden onder water die we niet kunnen uitvoeren. Dat zegt Marc Dröge van DISA Civiele Constructies. “De vraag naar gewapend onderwaterbeton wordt in de toekomst alleen maar groter, vanwege de financiële voordelen. De dimensies van de funderingspalen en damwanden kunnen dan aanzienlijk gereduceerd worden. Dat vereist wel goed overleg in het voortraject.”

Als onderdeel van DISA International houdt DISA Civiele Constructies zich voornamelijk bezig met het aanbrengen van onderwaterbeton, al dan niet gewapend. “Behalve het storten van onderwaterbeton, verzorgen we ook het ‘stortklaar’ maken van de bouwkuipen, waaronder inspecties op slotopeningen en slib, het schoonmaken van de wanden en palen, slibzuigen en wapening plaatsen,” zo licht Marc Dröge de werkzaamheden van DISA toe. “Maar ook alle las-, brand- en constructiewerkzaamheden beheersen onze gecertificeerde duikers. Denk dan onder andere aan lasreparaties van damwanden die uit het slot zijn gelopen, ankers die gelast moeten worden en het lassen van schotels op de palen. En dat allemaal onder water.”

Combinatie Dröge merkt dat de vraag naar gewapend onderwaterbeton steeds groter wordt. “Vloeren kunnen ranker worden uitgevoerd en damwanden en funderingspalen minder lang. Het biedt niet alleen financiële voordelen, maar een gewapende betonvloer is plantechnisch ook in een korter tijdsbestek te realiseren. Bovendien kan een gedeelte van de wapening van de bovenbouw al in het onderwaterbeton worden mee gestort. Bij een dergelijke werkwijze

gaat uiteraard wel meer tijd zitten in het voortraject. We gaan graag al in een vroeg stadium om tafel om tot een zo economisch mogelijke oplossing te komen en eventuele obstakels al in een voortraject te elimineren. We streven erna om een combinatie te vormen met de grondaannemer en het bedrijf dat de palen moet maken om gezamenlijk het werk tot een goed einde te brengen. Dat werkt in de praktijk namelijk vele malen efficiënter.”

Belangrijk bij het storten van onderwaterbeton, al dan niet gewapend, is volgens Dröge de continuïteit van de aanvoer. “De kwaliteit van het beton is bepalend voor uiteindelijk de kwaliteit van de vloer, daarbij moet de vloeimaat van het beton hoog genoeg zijn. We storten met behulp van een drijvende leiding en een dobber, die ervoor zorgen dat het beton niet ontmengt. Het is zaak dat het beton blijft vloeien. Het proces mag niet stagneren. Een laser leidt het stortproces; we storten niet op waterstanden, dat is te onnauwkeurig. Met ons ingenieuze systeem kunnen we bijna alles maken onder water.

Onder een helling storten, een dubbel afschot, het is allemaal mogelijk. Duikers monitoren voortdurend de voortgang van het proces, controleren het stortfront en zuigen indien nodig het slib weg.” ❚

| 33

Gerecycled beton

Fietspad uit 100% gerecycled beton Tussen Beilen en Hoogeveen wordt momenteel gewerkt aan een nieuw fietspad. Tegelijk is het ook het oude fietspad, want het fietspad is vernieuwd met betongranulaat van het oude fietspad. Mebin Hoogeveen, Bork Recycling en BAM Betonwegen zijn samen verantwoordelijk voor de realisatie van het eerste 100% gerecyclede betonnen fietspad in de provincie Drenthe. pad in de provincie Drenthe.” Het oude fietspad moest met precisie worden gesloopt. Franken: “Om het betongranulaat te kunnen hergebruiken mocht het geen zaken bevatten die niet in beton thuishoren: wortelresten, takken, zand, et cetera. Het was bovendien een uitdaging om de juiste samenstelling te bepalen en aan alle eisen te voldoen. We hebben eerst een proefmengsel gemaakt en vervolgens met BAM Betonwegen bekeken of het goed verwerkbaar was. Dat is goed gegaan, zodat het nieuwe fietspad nu geheel uit het beton van het oude fietspad bestaat. Het betongranulaat van het oude fietspad is bij Bork Recycling in Stuifzand gebroken in een fractie 4-32. In totaal betrof het zo’n 2.500 ton betongranulaat 4-32.”

Voorbewerken fietspad.

Hans Leenders van BAM Betonwegen is eveneens trots op het project: “Voor BAM is dit niet nieuw: in Limburg en Brabant heeft deze duurzame oplossing zich al bewezen, met proeftrajecten in onder meer Baarle-Nassau. Daar hebben we ook Ecocrete®50 en Ecocrete®100-beton aangebracht.” Het verschil tussen beide soorten is dat bij Ecocrete®50 het grind 4-32 voor 50% wordt

Het oude fietspad was na 25 jaar aan vervanging toe. Vóór de bouwvak van 2013 werd alvast de eerste fase van het 8,4 kilometer lange traject tussen Beilen en Westerbork aangepakt. 2,9 kilometer van het betonnen fietspad maakte namelijk deel uit van de route voor de Fiets4Daagse, die in juli plaatsvond. De 15.000 deelnemers reden dus over een fietspad dat recent was vernieuwd met betongranulaat van het oude fietspad. Het tweede deel is inmiddels ook gereed.

Betongranulaat 4-32 De provincie Drenthe was snel overtuigd van de meerwaarde van het duurzame project, aldus vestigingsmanager Andries Franken van Mebin Hoogeveen.

“Groene projecten zijn bezig aan een opmars. Wij zijn trots dat we met Mebin een bijdrage hebben mogen leveren aan dit eerste 100% gerecyclede fiets-

Nieuw aangelegd fietspad.

Verladen puin.

34 |

vervangen door betongranulaat en bij Ecocrete®100 voor 100%. “Goed dat deze duurzame aanpak met betrekking tot het recyclen van betongranulaat steeds vaker wordt toegepast. Dat past prima in de doelstelling van BAM om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.” ❚

Leden VOBN ondersteunen afnemers bij het beklimmen van de CO2–prestatieladder De relevantie van ‘duurzaam bouwen’ wordt groter. Opdrachtgevers vragen prestaties op dit gebied van hun aannemers en toeleveranciers. Op hun beurt moeten deze bedrijven hun inspanningen aantonen door op de ladder te stijgen of op de verworven trede te mogen blijven. Met het keurmerk Beton Bewust hebben betonmortelleveranciers als ketenpartners de ambitie en de onderbouwing van de prestaties beschikbaar. Daarmee kunnen zij voor de afnemers en voor zichzelf aantonen dat de plaats op de ladder terecht is.

De CO2-prestatieladder is een instrument om bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen te stimuleren tot CO2-bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering en bij de uitvoering van projecten. Het gaat daarbij met name om energiebesparing, het efficiënt gebruik maken van materialen en het gebruik van duurzame energie.

Doel van de ladder is bedrijven te stimuleren om de eigen CO2-uitstoot (en die van hun leveranciers) te kennen en permanent te zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de klimaatimpact van de eigen bedrijfsvoering en de eigen projecten terug te dringen.

Vijf elementen

orde stellen van de reductiemogelijkheden, met name bij de uitvoering van projecten.” Binnen het Beton Bewust keurmerk is voor Aannemingsbedrijf Platenkamp met name het element 'Lage CO2' interessant. “Met enkele betoncentrales zijn vergevorderde plannen gemaakt om een ketensamenwerking te starten,” stelt Veldkamp. “Deze ketensamenwerking heeft als doel om de CO2-uitstoot die gepaard gaat met de productie en verwerking van beton te reduceren. Een belangrijk onderdeel van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is tevens het bewust worden/maken van medewerkers, klanten en dergelijke. Door samenwerking met de VOBN kunnen wij dit gezamenlijk uitdragen.”

Ook de VOBN-leden nemen hun positie op de CO2-prestatieladder serieus. Het keurmerk Beton Bewust vormt daarin een belangrijk handvat om het doel te bereiken. Of dit is op trede 3 zoals Aannemingsbedrijf Platenkamp uit Borne of voor Van Hattum en Blankevoort die trede 5 op de ladder bezet. “Beton Bewust is een keurmerk dat staat voor kwaliteit, professionaliteit en het hebben van duurzame ambities,” zegt Erik Veldkamp van Aannemingsbedrijf Platenkamp. “Door onze deelname aan de CO2-prestatieladder nemen wij als Aannemingsbedrijf Platenkamp onze verantwoording in Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Dit sluit goed aan bij de vijf elementen van Beton Bewust (Betrouwbaarheid van levering, Kwaliteit en betrouwbaarheid v/d geleverde betonmortel, Geminimaliseerde CO2-emissie, Hergebruik en sluiten van de materiaalkringloop, Arbeidsveiligheid). Beton Bewust helpt ons doordat wij gebruik kunnen maken van kennis die zij hebben opgedaan en beschikbaar stellen.”

Verbeter-alternatieven

Beloftes waarmaken

Opgelegde haast

Volgens Jos Kronemeijer, materiaaltechnoloog bij Van Hattum en Blankevoort (Volker Wessels) is de tijd van het doen van alleen schone beloftes zo langzamerhand voorbij. “We moeten beloftes die in het voortraject gedaan zijn, vaker daadwerkelijk aantonen. Het keurmerk Beton Bewust vormt daarbij een uitstekend hulpmiddel. Het helpt inzichtelijk te maken waar de grootste CO2-emissies zich bevinden in de verschillende deelprocessen, of dat nu is in grondstofwinning, in grondstof- of betonproductie dan wel in transport naar de bouwplaats. Het mes snijdt overigens aan vele kanten. De vijf elementen van Beton Bewust zijn verweven met elkaar. “Het ene aspect versterkt soms ook het andere; door centrales te kiezen die korter nabij een project zijn gelegen, ontstaan bijvoorbeeld minder fluctuaties in verwerkbaarheid van het mengsel als gevolg van kortere rijtijden.

Kijkend naar Van Hattum en Blankevoort breed -vorig jaar verwerkten we zo’n 125.000 m3 aan beton in infraprojecten- valt er het nodige voordeel te behalen door aantoonbaar milieubewust bezig te zijn.”

Een valkuil in veel discussies over CO2-emissies is volgens Kronemeijer dat door de klant ‘opgelegde haast’ in de productieketen vaak te eenzijdig wordt geïnterpreteerd en de schuld voor eigen faalfactoren onder aannemers en hun toeleveranciers daarmee te snel geanonimiseerd wordt. “Een veelgebruikte metafoor stelt dat als ‘snelheid’ als enige prestatie-aspect wordt afgedwongen, men niet verbaasd moet zijn dat het gaspedaal dieper ingetrapt wordt, waardoor de uitlaat -inderdaad- meer CO2 uitbraakt. Om dit beeld iets te nuanceren, zou je kunnen stellen dat klanten tegenwoordig naast ‘op tijd’ en ‘op prijs concurrerend’, impliciet óók ‘veilig, efficiënt en milieu-ontziend’ bediend willen worden; dat vergt van leveranciers méér inzicht dan enkel ‘laagste prijs en hoogste tempo’-aanbiedingen. En inderdaad, net als bijvoorbeeld bij aanschaf van keukenapparatuur geldt ‘de snelste low-budget route’ is niet voor elke klant de gewenste variant die het gunstigst uit de bus komt in de EMVI-scores die de doorslag mogen geven. Daarom zien wij als hoofdaannemer met de komst van de CO2-prestatieladder óók een innovatieboost ontplooien leidend tot meer alternatieve procesmethoden en bindmiddelvarianten èn als daarnaast ook verlengde ‘zorgplicht’ in verlengde onderhoudsperioden doorzet, vele handvaten om de procesgang te optimaliseren.”

Investeren Voor Aannemingsbedrijf Platenkamp geldt dat het bedrijf vanuit de CO2-ladder ‘Invalshoek D: Participatie’ moeten investeren in samenwerking, het delen van kennis en gebruikmaken van kennis die elders is ontwikkeld. Veldkamp: “Momenteel zitten wij op niveau 3 van de ladder. Het handboek CO2-prestatieladder 2.1 zegt hierover dat het bedrijf actief is met de initiatieven door het intern aan de

Behoud van ‘Trede 5-positie’ op de prestatieladder betekent voor Van Hattum en Blankevoort onder andere dat het bedrijf continu op zoek is naar verbeter-alternatieven. “Het bruist en borrelt op dit vlak met noviteiten in de nabije toekomst,” zo licht Jos Kronemeijer toe. “Zowel op het gebied van grondstofkeuzes, alsook in procesgang en we zien een duidelijke verbetering van energie-efficiency bewustzijn.

Denk in deze context bij ons als hoofdaannemer aan zaken als versnelde overweging tot inzet van nieuwe cementen en/of geattesteerde bindmiddelvarianten door onze toeleveranciers èn intern het verbeteren van verhardingsprocessen door bijvoorbeeld modulerend koelen èn verwarmen van massadoorsneden waardoor de ‘embodied footprint’ van zowel betonmortel als de verwerkings- en verhardingsfase fors lager kunnen uitpakken; uiteraard met focus op behoud van alle ontwerpprestaties zoals robuustheid in technische levensduur en scheurvrije doorsneden.”

Het Beton Bewust keurmerk helpt grijze vlekken in kaart te brengen en per leverancier op gevalideerde feiten beter te kunnen sturen. Kortom, er liggen genoeg nieuwe uitdagingen en kansen die nog ontdekt moeten worden. ❚

| 35

Postadres: Postbus 194 4250 DD Werkendam

WWW.CIMITEC.NL

machinaal

AANLEGGEN VAN BETONBANDEN IN WEGENBOUW

Bezoekadres: Beatrixhaven 27 4251 NK Werkendam

Tel.: +31 (0)183 - 502111 Fax: +31 (0)183 - 505918

Mail: verkoop@lossing.nl Web: www.lossing.nl

onderwaterbeton

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Van den Bergh & Co

Mens- en milieuvriendelijk beton-ontkistingsmiddel De belangrijkste functie van een lossingsmiddel is om beton te kunnen ontkisten van een mal, waarbij de mal in hoofdzaak schoon moet blijven.

Van den Bergh & Co heeft een specifieke serie betonlossingsmiddelen in huis, volgens een totaal nieuw concept, dat uitgaat van bescherming van mens en milieu. Marginel® is veilig in gebruik, volledig biologisch afbreekbaar en elimineert bovendien de kans op vlekvorming en luchtbellen.

Aanbrengen onkistingsmiddel.

Aan zichtbeton op kunstwerken worden steeds hogere eisen gesteld als het gaat om esthetiek en duurzaamheid. “Marginel® heeft zich inmiddels bewezen als veelzijdig inzetbaar, vooral wanneer hoge esthetische eisen worden gesteld aan het uiterlijk van het beton-oppervlak,” vertelt Cees Cornet van Van den Bergh & Co. “Bij een juiste verwerking van Marginel® is het risico van vlekvorming en luchtbellen vrijwel nihil en zijn zeer fraaie resultaten te behalen. Bij gekleurd beton wordt na ontkisten zelfs een meer egale kleur verkregen bij het gebruik van Marginel®.”

Breed inzetbaar Van vroeger uit is men gewend om minerale olieachtige producten met een oplosmiddel in te zetten als beton-ontkistingsmiddel. Begin jaren negentig is de focus gelegd op de ontwikkeling van meer mens- en milieuvriendelijke beton-lossingsmiddelen en heeft er binnen het bedrijf vooral de afgelopen vijftien jaar een enorme ontwikkeling plaatsgevonden. Het resultaat is Marginel®, een beton-ontkistingsemulsie waarbij de minerale olie is vervangen door grondstoffen uit plantaardige olie en het oplosmiddel door water. Dit product is breed inzetbaar in de bouw voor alle soorten bekistingen van staal, (gelakt) hout, diverse kunststoffen en rubberen matten. Met dit concept is de bescher-

ming van mens en milieu gegarandeerd. Het voldoet in hoge mate aan de eis van duurzaamheid, het bestaat hoofdzakelijk uit hernieuwbare grondstoffen en ook de snelle biologisch afbreekbaarheid draagt hieraan bij. Marginel® is ook inzetbaar bij lagere temperaturen en verwerkbaar tot minus 4 graden Celsius. Een speciaal additief zorgt ervoor dat het langer duurt voordat de emulsie bevriest. En als het toch bevriest, dan vriest de emulsie niet kapot.

Na ontdooien is Marginel® direct weer verwerkbaar.

Marginel® is volgens Cornet ook economisch in verbruik. “Het rendement ligt gemiddeld op 1 liter per 30 tot 60 m2, afhankelijk van weersomstandigheden en type productie. De manier van aanbrengen is van wezenlijk belang, want hoe gelijkmatiger het product wordt aangebracht, hoe beter het eindresultaat en des te schoner de mal blijft. Met een juiste vlakstraalof volkegelsproeier is het mogelijk om een dunne en egale film aan te brengen.” Marginel® is er in meerdere typen, onder andere voor in situ beton, prefabbeton en zelfverdichtend beton. Voor het betonwerk van de 3,3 kilometer lange fly-over in de Westrandweg heeft Combinatie Westpoort met succes Marginel® toegepast, zowel voor de in het werk gestorte pijlers als de prefab liggers. ❚

| 37

nijmegen | i-Lent

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: i-Lent

Bijzondere kunstwerken

typeren ruimte voor de Waal

Het klimaat verandert, waardoor rivieren steeds meer water te verwerken krijgen. Om overstromingen te voorkomen, geeft het Rijk op meer dan dertig plaatsen, meer ruimte aan de rivieren in het kader van Ruimte voor de Rivier. Het veelomvattende project Ruimte voor de Waal in Nijmegen maakt deel uit van dit programma, waarbij uiterst bijzondere kunstwerken door i-Lent worden gebouwd.

De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe bocht en vernauwt zich hier bovendien in de vorm van een flessenhals. In 1993 en 1995 was goed zichtbaar dat de rivier daardoor bij hoogwater kan overstromen. Om de bewoners te beschermen tegen de kracht van het water, zijn rivierkundige maatregelen noodzakelijk. Na een uitvoerige maatschappelijke discussie is door de landelijke politiek besloten om de dijk bij Nijmegen-Lent 350 meter landinwaarts te verleggen. Zodoende komt er ruimte om een nevengeul voor de Waal aan te leggen. Deze nevengeul biedt bij hoogwater extra capaciteit voor de waterafvoer, zodat minder opstuwing optreedt.

SCAN WITH

Eiland Voor Nijmegen betekent het ook een grote ruimtelijke ingreep in het hart van de stad. Door het verleggen van de dijk en het graven van een nevengeul onstaat een langgerekt eiland in de Waal. Dit eiland komt te liggen pal tussen de historische binnenstad op de zuidoever en het nieuwe stadsdeel Waalsprong op de noordoever. Het eiland en de nevengeul vormen samen een uniek rivierpark, dat zal worden ingericht met een mix van water en natuur, recreatie en stedelijke activiteiten. De oplossing is ingrijpend, maar duurzaam. De gemeente is trots dat ze een plan heeft gemaakt waarin veiligheid Promenadebrug.

38 |

nijmegen | i-Lent

en versterking van de ruimtelijke kwaliteit verenigd zijn. De eerste werkzaamheden zijn inmiddels uitgevoerd door aannemer i-Lent, een combinatie van Dura Vermeer Divisie Infra BV en Ploegam BV. De letter ‘i’ in de naam i-Lent verwijst naar het Engelse woord eye en geeft aan dat de ogen niet alleen op Nijmegen zijn gericht, maar zeker ook op Lent. Ruimte voor de Waal verbindt Lent en Nijmegen op een natuurlijke wijze met elkaar. Het creëren van een rivierpark in de vorm van een eiland speelt daarin een essentiële rol. Vandaar de associatie met het woord island.

Denkbeeldige krachten Onderdeel van het project vormen twee bruggen die beiden volledig in het werk worden gestort; de Verlengde Waalbrug en de Promenadebrug. Het ontwerp van de gestroomlijnde Verlengde Waalbrug is gevormd door denkbeeldige krachten van het water. Daarbij is het principe van de bogenconstructie van de bestaande Waalbrug doorgezet in de betonnen onderbouw van de verlenging. De Verlengde Waalbrug is de grootste brug van het project die door i-Lent volledig in het werk gemaakt wordt en daarbij dubbel gekromde vormen heeft. Hierdoor is het constructief en uitvoeringstechnisch een grote uitdaging met hoge architectonische eisen. e Promenadebrug is een slanke en dunne brug met een redelijk grote overspanning. Interessant aan het ontwerp is dat ter plaatse van de middensteunpunten de voetpaden worden verbonden door middel van een passerelle, waardoor er vanaf de onderkant van de brug zicht is op de nevengeul. In deze slanke constructie moeten wel alle krachten worden opgenomen waardoor het passend krijgen

van wapening en voorspanning de grootste uitdaging is. Daarbij zijn de vormgeving technische eisen hoog met onder andere Cur-100 en glanzend beton.

Vaste ondergrond Voor beide bruggen wordt momenteel gewerkt aan houten en stalen bekistingen, zodat begin 2014 de eerste pijlers kunnen worden gestort. Omdat beide bruggen een hele lichte uitstraling moeten krijgen, wordt er aan de betonmengsels wit cement toegevoegd en zijn de betonmengsels specifiek op de toepassing in de bruggen afgestemd. De werkzaamheden worden traditioneel aangevlogen en de bruggen worden op de ‘vaste ondergrond’ gebouwd.

Na het (verdiept) aanbrengen van palen, damwanden en onderwaterbeton ontstaat er een bouwkuip die vervolgens leeggepompt wordt. Vervolgens wordt een funderingsblok gemaakt waar de pijlers op rusten, gevolgd door de hamerstukken en het dek. De dekkisten worden als uitzondering op de rest vooraf prefab ontwikkeld en worden op locatie alleen in elkaar gezet. Voor i-Lent zit de uitdaging voornamelijk in de grote hoeveelheden van het werk.

Momenteel is combinatie i-Lent bezig met het realiseren van de sloven van de verschillende steunpunten. Vervolgens worden de pijlers in de bouwkuipen gestort, waarna in februari en maart 2014 de hamerstukken boven de bouwkuipen verrijzen. Behalve de Verlengde Waalbrug en de Promenadebrug worden er nog andere objecten gerealiseerd waarin grote hoeveelheden beton worden verwerkt, zoals de Citadelbrug, de Parmasingelbrug, de L-wand en de nieuwe harde kade. Een omvangrijk project dat medio 2016 wordt afgerond. ›

Verlengde Waalbrug.

SCAN WITH

| 39

CMB 131114 Advertentie-3DEF.indd 1

06-12-13 09:36

DYWIDAG Voorspantechniek DYWIDAG GEO Techniek Engineering en ontwerp Reparatie en Onderhoud

gewaarborgde kwaliteit

punctuele leveringen

uitmuntende service

DSI - Supplying Solutions to the Construction Industry DYWIDAG-Systems International B.V. Veilingweg 2 5301 KM Zaltbommel Netherlands

Phone Fax E-mail:

+31-418-57 89 22 +31-418-51 30 12 Email.nl@dywidag-systems.com

www.dywidag-systems.com

nijmegen | i-Lent

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Cementbouw

Meer dan 70 betonmengsels Voor het project i-Lent heeft Cementbouw, verantwoordelijk voor alle betonleveranties binnen het project, een mengselboek samengesteld met nu al meer dan 70 mengsels. Volgens betontechnoloog Richard Giesen zal de totale leverantie van een kleine 50.000 m3 betonmortel uiteindelijk bestaan uit meer dan 100 verschillende mengsels.

Als een van de grootste producenten van betonmortel in Nederland heeft Cementbouw ook de betonleveranties voor stadsbrug De Oversteek in Nijmegen verzorgd. “Behalve het leveren van de betonmortel ondersteunen we de hoofdaannemer ook op betontechnologisch gebied,” vertelt Richard Giesen.

“We zijn reeds vanaf de tender betrokken bij het project en hebben sindsdien gewerkt aan het opbouwen van het mengselboek. Het mengselboek bevat nu zo’n 72 verschillende mengsels en wordt nog uitgebreid. Het is uiteindelijk een handvat voor de kwaliteitsbewaking. Van de mengsels worden namelijk op voorhand de gegevens aangeboden ter goedkeuring. Daarna mogen ze pas worden opgenomen in het boek.”

Uitdagende vormen De 72 verschillende mengsels zijn samengesteld uit 11 basismengsels, waarop Cementbouw allerlei variaties bedenkt om de veelal uitdagende vormen van de kunstwerken te kunnen realiseren. “Zo variëren we in de korrelgrootte van het grind en met het consistentiegebied om de vloeibaarheid en ver-

werkbaarheid te kunnen sturen,” zegt Giesen. “Het mengsel wordt volledig afgestemd op de constructie. Bij een constructie met veel wapening moeten we bijvoorbeeld grind in een kleinere korrelgrootte toepassen en om de vloeiende vormen van de Verlengde Waalbrug te realiseren is een mengsel met een hoge mate aan vloeibaarheid een vereiste.”

Het merendeel van de betonleveranties zal Cementbouw vanuit de betoncentrale in Huissen aanvoeren, waarbij de centrale in Tiel eventueel kan bijspringen, mocht dat nodig zijn. “We kunnen makkelijk 200 m3 per uur aanleveren op locatie. Het gaat bij dit project echter niet zozeer om de snelheid, maar om het just-in-time aanleveren. Samen met i-Lent nemen we wekelijks de planning door en verwerken we dat in ons systeem. In de centrale wordt het mengsel volgens de ingegeven receptuur geproduceerd, bemonsterd en getransporteerd naar de bouwlocatie. Bij de storts zijn ook betontechnologen en laboranten van ons aanwezig om het proces op de voet te kunnen volgen.” › SCAN WITH

| 41

nijmegen | i-Lent

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Dywidag Systems International

Complexe voorspanning bruggen i-Lent De drie architectonische bruggen binnen project i-Lent van de hand van Ney Poulissen Architects zijn constructief behoorlijk uitdagend.

Dywidag Systems International B.V. (DSI) werd al in een vroeg stadium gevraagd om mee te werken bij de ontwerpoptimalisatie. Beoogd werd om zo economisch mogelijke en uitvoeringstechnisch vriendelijke constructies te ontwikkelen.

DSI is geen onbekende in de regio Nijmegen. Voor de nieuwe stadsbrug De Oversteek heeft DSI de betonnen pijlerbalken van voorspanning voorzien voor de bouwfirma BAM-MaxBögl en heeft DSI stroomafwaarts de voorspanning en tuien geleverd voor de nieuwe tuibrug bij Ewijk, die door Mobilis-Dywidag-Van Gelder is gerealiseerd. Ook voor i-Lent is DSI de aangewezen partij om de voorspanning van de Promenadebrug, de Verlengde Waalbrug en de Citadelbrug te leveren en monteren. Bruggen die volgens Andrew Zielinski van DSI ieder op hun eigen manier constructief complex en uitdagend zijn en daardoor een specifieke voorspanoplossing vereisen.

Langs- en dwarsvoorspanning De Promenadebrug is architectonisch zeer uitdagend en dat betekent in de regel veel denk- en rekenwerk voor de constructeur, zegt Zielinski met een lach. “De brug wordt in drie fasen (delen) gebouwd en de voorspanning wordt ook per deel gerealiseerd. In de lengterichting bestaat de voorspanning uit kabels met elk 22 strengen, terwijl de voorspanning in de dwarsrichting volstaat 4 strengen per kabel. Tijdens de bouw van de eerste sectie worden de voorspankabels aangebracht. Nadat het beton voldoende verhard is en alle kabels voorgespannen zijn, wordt de kist voor de volgende sectie geplaatst en vindt de stort van het tweede deel plaats. Vervolgens worden de langskabels van het eerste deel verlengd met behulp van koppelankers naar het tweede deel. Deze exercitie wordt herhaald voor het derde en laatste deel.”

De uitdaging voor de Verlengde Waalbrug zit hem in de vorm van de onderzijde die in twee richtingen dubbel gekromd is en zo’n 90 meter overspant. Zielinski: “Ook deze brug wordt in secties gebouwd. Het kunstwerk is hol van binnen en

wordt als meercellige kokerbrug uitgevoerd. In het dek wordt de dwarsvoorspanning opgenomen met 9 strengen per kabel. In de wanden komt de langsvoorspanning over de gehele lengte van de brug. De kabels met een uitzonderlijke lengte van 275 meter worden uitgevoerd met 31 strengen per kabel.”

De draagconstructie van de Citadelbrug tot slot bestaat uit twee gekromde balken die van ondersteuning naar ondersteuning lopen en bij Spanbeton als prefab elementen worden gerealiseerd. In elke balk zullen 4 voorspankabels, ieder met 17 strengen worden toegepast. “De balken worden in de fabriek gestort. Alvorens de balken op transport gaan worden de kabels afgespannen en geïnjecteerd. Zielinski tot besluit: “Project i-Lent kenmerkt zich door drie bruggen met elk een uniek karakter en specifieke voorspanning. Als DSI zijn we bijzonder trots om mee te mogen werken aan dit uitdagende project.”

SCAN WITH

42 |

nijmegen | i-Lent

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Verhoeven Timmerfabriek

12.000 m dubbel gekromde bekisting voor verlengde Waalbrug 2

Sinds april 2013 is Verhoeven Timmerfabriek al bezig met het fabriceren van de dubbel gekromde bekisting voor het dek van de verlengde Waalbrug, en het einde is nog niet in zicht. Pas in september 2014 kan het bedrijf definitief afscheid nemen van de in totaal 12.000 m2 aan bekisting.

De spectaculair vormgegeven brug is een ontwerp van Zwarts en Jansma en maakt onderdeel uit van het project i-Lent, Ruimte voor de Waal. De bestaande Waalbrug wordt daarbij 300 meter verlengd. “Geen enkele deel aan de bekisting is recht,” vertelt Peter Verhoeven van Verhoeven Timmerfabriek. “Elk onderdeel is rond in twee richtingen. Eigenlijk net een voetbal. Ook de bekisting van de drie pijlers, die eveneens dubbel gekromd zijn en overvloeien in het dek, nemen we Verhoeven Timmerfabriek Nederland BV voor rekening. Een zeer uitdagend project. Alle onderdelen worden met behulp van een 3D-tekenprogramma gemodelleerd.”

Goed in vorm!

Extra hallen

Nadat het ontwerp van Zwarts en Jansma was bevroren, is Verhoeven Timmerfabriek het ontwerpVerhoeven gaan omzetten in 3D-modellen.

“Voordat we in de werkplaats Verhoeven Timmerfabriek Nederland BV Timmerfabriek Nederland BV Verhoeven Timmerfabriek Nederland BV Verhoeven Timmerfabriek Nederland heeft meer

in vorm!

Goed inGoed vorm!

Goed in vorm! dan 30 jaar ervaring in het bouwen van houten mallen voor prefab beton producten en voor

het produceren op de bouwplaats. Onze mallen

Verhoeven Timmerfabriek Nederland BV duurzaam, breed inzetbaar.

Verhoeven Timmerfabriek Nederland BVvolledig en Nederland Verhoeven Timmerfabriek heeft meer Verhoeven Timmerfabriek Nederland heeft meerzijn Verhoeven Timmerfabriek Nederland heeft meer

Indien kunneninwij u adviseren over dan 30 nodig jaarhouten ervaring het bouwen van houten dan 30 jaar ervaringdan in het van houten 30 bouwen jaar ervaring in het bouwen van

Goed in vorm!

malindeling, productievolgorde constructiedeenslag konden, mallen voor prefab beton enbeton voor producten mallen voor prefab beton aan producten en voor mallenproducten voor prefab en voor

is op onze engineeringsafdeling flink wat werk verzet om een goede basis te verkrijgen voor de uitvoering. Van het 3D-model worden telopbouw.

Ook met structuurmatten het produceren oprondingen, de bouwplaats.

Onze mallen het produceren op de hetbouwplaats. producerenOnze op demallen bouwplaats.

Onze mallen kens 2D-modellen gemaakt voor productie. Vervolgens worden plankjes gefreesd en of afwijkende vormen hebben wij zijngrote duurzaam, breed inzetbaar. zijn duurzaam, volledig breed inzetbaar. gezaagd en als een puzzel in elkaar gelegd. Het tekenwerk loopt net voor zijn en volledig en breed inzetbaar. volledig enen Bijduurzaam, Verhoeven het timmerwerk uit. We werken stapsgewijs, want kunnen immers niet de hele ruime ervaring.

Indien nodig Indien nodig kunnenIndien wij u nodig adviseren overwij u adviseren kunnen over kunnen wij u adviseren over lengte in één keer behappen. Het dek is opgesplitst in moten, waarvan we de Timmerfabriek gaan we productievolgorde en constructiemalindeling, productievolgorde constructie- malindeling, malindeling, en productievolgorde en constructiebekisting per twee delen timmeren. Als een deel gereed is, beginnen we aan het Bij Verhoeven Timmerfabriek gaan we ervan deel. uit Zodra dat gereed is, wordt weer gestart met een nieuw deel ervanOok uitmetdat je kennis kunt opbouw.

Ook met rondingen, structuurmatten opbouw. Ook met rondingen, structuurmatten daaropvolgende opbouw. rondingen, structuurmatten en kan hetdoor eerste deel in opslag. Op die manier heeft de bekisting, weliswaar in dat je kennis kunt vermenigvuldigen en hebben grote ofwij afwijkende vormen hebben wijkennis en grote of afwijkende vormen hebben wij vormen envermenigvuldigen grote of afwijkende door delen, al een keer volledig in elkaar gezeten. Ook de bekisting van de pijlers, die in te delen.

U bent daarom van harte welkom in ruime ervaring. ruime ervaring. ruime ervaring. een vloeiende vorm overgaan in de onderzijde van de brug, wordt op die manier kennis te delen. U bent onze moderne fabriek. Wijgerealiseerd.” laten u graag zien De constructiebalken van de bekisting zijn opgetrokken uit NoordEuropees vurenhout, terwijl met multiplex een gladde huid wordt verkregen. De daarom van harte welkom hoe wijwe onze kennis inzetten.

Bij Verhoeven gaan ervan uit voor u kunnen Verhoeven Timmerfabriek gaan we ervan uit Bij Verhoeven Timmerfabriek gaanTimmerfabriek we ervan uit Bij bekisting wordt afgelakt met een 2-componentenlak, die de bekisting beschermt dat kennis kunt vermenigvuldigen door kunt kennis je kennis vermenigvuldigen door kennis en alkalische invloeden van het beton. De opdrachtgever, dat je kennis kunt vermenigvuldigen door kennisdat injeonze moderne fabriek. tegen weersinvloeden de gemeente Nijmegen en de architect volgen het proces volgens Peter Verhoete delen.

U bentwelkom daaromin van Macroweg harte welkom in daarom te delen.

U bent welkom in te delen. U bent daarom harte 18 Tel: +31 (0van ) 478harte 51 75 90 Wijvanlaten u graag zien hoe 5804 CL Venray Fax: +31 (0 )ven 478 51 99 voet en komen regelmatig controleren en toetsen. Ook de vlechter heeft op75de onze moderne Wij laten graag zien onzeumoderne fabriek.

Wij laten u graag zien onze moderne fabriek.

Wij laten u fabriek. graag zien Postbus 45 info@verhoeven.nl al proeven gedaan.

5800 AA wij onze kennis voor uVenray www.verhoeven.nl onze kennis voor u kunnen hoe wijinzetten. onze kennis voor u kunnen inzetten. hoe wij onze kennis hoe voorwij u kunnen inzetten.

kunnen inzetten.

Macroweg 18 5804 CL Venray Postbus 45 5800 AA Venray

Het is de grootste opdracht in de historie van Verhoeven Timmerfabriek. “Desondanks willen we bestaande klanten geen ‘nee’ verkopen,” stelt Peter Verhoeven 1851 75 90Tel: +31 (0 ) 478 51 75 90 18 Macroweg Tel: +31 (0 )resoluut.

478 51 75 90We hebben voor dit project speciaal een extra hal bijgebouwd van 1.200 Tel: Macroweg +31 (0 ) 478 CL) Venray 51 75 5804 CL99 Venray Fax: 5804 +31 (0 478 51 75 99Fax: +31 (0 ) 478 Fax: +31 (0 ) 478 51 75 99 nog een extra hal gehuurd voor de opslag. Inmiddels zijn we toe aan een m2 en Postbus 45 Macroweg 18 info@verhoeven.nl Tel: +31 (0 ) 45 478 517590 Postbus info@verhoeven.nl info@verhoeven.nl 5800 AA Venray 18 www.verhoeven.nl Macroweg Tel: +31 +31 (0AA 478 517590 5800 Venray www.verhoeven.nl tweede opslaghal.” ❚ www.verhoeven.nl 5804 CL Venray Fax: (0 )) 478 517599 5804 CL 45 Venray Postbus Postbus 5800 AA45 Venray

Fax: +31 (0 ) 478 517599 info@verhoeven.nl info@verhoeven.nl www.verhoeven.nl

5800 AA Venray

www.verhoeven.nl

SCAN WITH

| 43

Tekst: Hilda Bosma

Nederland moet blijven bouwen aan een duurzame infrastructuur Nederland is een transportland. Een goede infrastructuur is noodzakelijk. We moeten daarom niet langer bezuinigen op onze infrastructuur. Nederland moet weer bouwen. Aan het woord is Ton Pielkenrood, directeur van de Bond van Fabrikanten en Betonproducten. De BFBN behartigt al meer dan negentig jaar de belangen voor de industrie. In totaal zijn er 180 aangesloten fabrikanten. “We zijn de werkgeversvereniging van de betonproductenindustrie. Deze bedrijfstak is de grootste toeleverancier voor de bouw.�

44 |

Pielkenrood: “De afgelopen tijd zijn we bezig met een actieve lobby naar de politiek om te investeren in de Nederlandse infrastructuur. We nodigen alle woordvoerders van politieke partijen van de Tweede Kamer uit. Dat doen we per partij. Stef Blok, Minister voor Wonen en Rijksdienst, komt op uitnodiging van de BFBN aan het einde van dit jaar op werkbezoek bij een van de aangesloten fabrikanten. Dan gaan we in gesprek met een aantal ondernemers vanuit de branche. De minister hoort dan wat er speelt in de betonindustrie en wat er onder ondernemers leeft.

We maken ons zorgen over de bouw. De markt gaat slecht. In de grond-, wegen waterbouw valt het relatief mee. De grote bruggen en viaducten gaan nog wel door. Alleen zien we dat gemeentes bezuinigen op een veelheid van kleinere projecten, zoals fietstunnels, duikers en rotondes. Ook bij de rijksoverheid en provincies lopen de projecten terug.

We willen de bouw aan onze infrastructuur duurzaam stimuleren en voorkomen dat er nog meer projecten worden gestaakt. Beton is een van de materialen die je daarbij heel goed duurzaam kunt inpassen, gezien de lange levensduur.”

De laatste twintig jaar heeft de betonindustrie zich enorm ontwikkeld met onder meer de introductie van zelfverdichtend beton en de toepassing van prefab beton in allerlei bouwprojecten. Daardoor is het mogelijk geworden om heel slim en efficiënt te produceren. Pielkenrood: “De industriële productie van beton heeft een grote vlucht genomen. Door de inzet van robots is het een moderne procesindustrie geworden. Het is een heel succesvolle industrie, terwijl beton geen modern imago heeft. De vloeibare steen kan in elke vorm worden toegepast, in zowel bestrating en gevels.

Voor de grond-, weg- en waterbouw worden de elementen ook steeds groter. Dat heeft ook te maken met de ontwikkeling van mobiele hijskranen die steeds zwaardere elementen steeds verder kunnen wegleggen. Daardoor is het plaatsen veel goedkoper geworden. Prefab wordt steeds meer toegepast.

Eerst was dat alleen seriematig. Maar nu wordt ook een hamerstuk op kolom op viaduct, prefab geproduceerd. Met de huidige mogelijkheden van transport en omdat alles snel en goed moet, heeft prefab de wind mee.”

Pielkenrood: “We zien dat duurzaamheid in de grond-, weg- en waterbouw een belangrijk thema is. Het gaat om een lange levensduur en geen onderhoud. Wegen, bruggen en viaducten moeten lang blijven meegaan en niet rotten en schimmelen. Een andere ontwikkeling is om de CO2-belasting op betonproducten verder terug te brengen. Dat kan door de toepassingen van andere cementen en slimmere cementmengels. Portlandcement heeft de grootste CO2-belasting. Hoogovencement, een restproduct uit de staalindustrie, heeft een lagere CO2-belasting en wordt steeds meer toegepast.

Ton Pielkenrood.

Duurzamer bouwen kan ook door minder materiaal te gebruiken. Balken, kolommen en leggers worden vaker hol gemaakt. Materiaalarm bouwen wordt de laatste jaren omarmd. Daarnaast worden er vaker secundaire materialen gebruikt. Zo wordt een deel van het grind vervangen door betongranulaat. Dit soort initiatieven zijn onmisbaar om de infrastructuur duurzaam in te vullen.” ❚

| 45

n201 | Aansluiting met de A4

N201 verbonden met A4 Foto's AndrĂŠ Roosenburg

Op de A4 tussen de Bennebroekerweg en Knooppunt De Hoek in de gemeente Haarlemmermeer heeft MNO Vervat (onderdeel van Boskalis) het omvangrijke project N201 Aansluitingen A4 gerealiseerd. De nieuwe N201 sluit met nieuwe parallelstroken aan op de A4. Binnen het project zijn maar liefst zes nieuwe en bijzondere kunstwerken en viaducten gebouwd.

46 |

SCAN WITH

n201 | Aansluiting met de A4

Het project 'N201 Aansluitingen A4' is onderdeel van het Masterplan N201+.

Het Masterplan bestaat uit zeven deelprojecten die samen de nieuwe N201 vormen. Met dit deelproject wordt de capaciteit van, en naar, de rijksweg A4 bij Hoofddorp uitgebreid. Daardoor kan het verkeer beter doorstromen en wordt de bereikbaarheid van de regio verbeterd. “Alle werkzaamheden omtrent de verbinding van de nieuwe N201 met de A4 vielen binnen onze scope,” vertelt Sjoerd van der Bij van MNO Vervat. “Eind 2009 is ons het werk gegund, in maart 2010 zijn we gestart met de uitvoering en op 17 december 2013 is het werk opgeleverd.”

Multidisciplinair De aanleg van de nieuwe N201 bestaat uit een aaneenrijging van kleine en grote kunstwerken, waarvan er onder de hoede van MNO in totaal zes zijn gerealiseerd. En niet de minste. De nieuwe noordelijke aansluiting van

de N201 op de A4 bevindt zich iets ten zuiden van de oude aansluiting bij De Hoek. Om deze aansluiting mogelijk te maken is een nieuw viaduct over de A4 gebouwd. De noordelijke aansluiting is bedoeld voor verkeer van en naar Hoofddorp, Heemstede, Haarlem en -via de nieuwe N201- Rijsenhout, Schiphol-Rijk en Aalsmeer.

De zuidelijke aansluiting is op zijn beurt gerealiseerd op zo’n 700 meter ten noorden van de Bennebroekerweg. Deze aansluiting is bedoeld voor verkeer van en naar Nieuw-Vennep, Hoofddorp-Zuid, Rijsenhout en het nieuwe bedrijventerrein A4 Zone West. Hier is ook een nieuw, groot betonviaduct gerealiseerd. Volgens Sjoerd van der Bij heeft MNO Vervat voor dit project in totaal zo’n 1,2 miljoen kuub zand verzet, 160.000 ton funderingsmateriaal aangebracht en 150.000 ton aan asfalt gedraaid. Voor de kunstwerken over de A4 heeft MNO gebruik gemaakt van zelfverdichtend beton in de pijlers.

Het resultaat mag gezien worden.

Behalve het betonwerk en de civiele infra viel ook het dynamisch verkeersmanagement binnen de verantwoordelijkheid van MNO. In het verleden werden dergelijke E&M-werkzaamheden in aparte contracten gevat, in dit geval waren ze in het werk verweven. Met recht een multidisciplinair project.

Pergola De nieuwe busbaan is een kunstwerk op zich, met een Pergola-constructie van twaalf betonkolommen en een rijdek op horizontale balken. In totaal is er maar liefst 400 ton aan wapeningsstaal verwerkt in het balkenframe.

Een ander huzarenstukje vormt de architectonische fiets- en voetgangersbrug direct in het verlengde van de Geniedijk. Behalve de vormgeving is ook het materiaalgebruik bijzonder te noemen. Niet eerder werd op deze schaal weervaststaal toegepast. ❚

Bouwinfo Opdrachtgever

Provincie Noord-Holland HOOFDAannemer

MNO Vervat

Bouwperiode

2010 - 2013

SCAN WITH

| 47

Vaktijdschrift over civiele techniek en infrastructuur Grond/Weg/Waterbouw is een onafhankelijk vakblad dat zes keer per jaar de actuele projecten in Nederland presenteert. Verder biedt het een overzicht van innovatieve ontwikkelingen, trends, beleid en techniek voor directies en management van bedrijven uit de infraketen zoals ingenieursbureaus, aannemers, toeleveranciers, opdrachtgevers, brancheorganisaties en betrokken (semi) overheden.

BEL VOOR MEER

INFORMATIE

0495 - 450095

WWW.GWW-BOUW.NL gww advertentie 197x130.indd 1

03-09-13 10:43

n201 | Aansluiting met de A4

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Marconi Oranje

Dynamisch verkeersmanagement De nieuwe N201 sluit met nieuwe parallelstroken aan op de A4. Om het verkeer in goede banen te kunnen leiden, heeft Marconi Oranje onder meer de verkeersregelinstallaties, het dynamisch verkeersmanagement, de openbare verlichting en bewegwijzeringsborden geplaatst en geïnstalleerd, waaronder het grootste bord van Nederland.

Marconi Oranje is al sinds 2009 betrokken bij het project. “In opdracht van, en samen met, MNO hebben we veel voorwerk gedaan in het ontwerptraject,” vertelt Mischa van Noordenne. “De openbare verlichting en verkeersregelinstallaties waren opgenomen in een standaard RAW-bestek van Rijkswaterstaat, terwijl we voor het dynamisch verkeersmanagement zelf een ontwerp hebben gemaakt op basis van de gestelde eisen. In tegenstelling tot de lange voorbereidingsfase was de beschikbare tijd voor de uitvoering uiterst beperkt.

Pas vanaf juli 2013 konden we alle kabels en leidingen gaan leggen ten behoeve van de installaties om in week 50 van 2013 alles op te leveren. Een race tegen de klok, die we uiteindelijk hebben gewonnen.”

Datacommunicatie In totaal heeft Marconi Oranje 101 bewegwijzeringsborden geïnstalleerd, alsmede 4 Dynamisch Route-informatiepanelen, 151 matrix signaalgevers, 12 camera’s en 31 nieuwe vakwerkportalen, waarvan 2 stuks van 53 meter. Daarnaast werd ruim 11 kilometer glasvezelkabel ten behoeve van datacommunicatie met de verkeerscentrale in de grond gelegd, heeft Marconi Oranje 21 boringen onder de rijksweg uitgevoerd (1.400 meter

in totaal) en hebben er 2 faseringen plaatsgevonden om het gehele MTMsysteem om te zetten. Het is volgens Mischa van Noordenne een spannend project geweest met een lange eindspurt. “We kijken er tevreden op terug en hebben als team een mooie prestatie neergezet. Behalve op locatie is ook op kantoor aardig wat werk verzet. Van alle installaties is een rapport opgesteld met keuringslijsten waaruit blijkt dat de systemen aan het contract voldoen. Alles bij elkaar een enorme papierwinkel.”

Marconi Oranje is gespecialiseerd in het aannemen en uitvoeren van werken op het gebied van aanleg van kabel- en leidingsystemen, zowel boven- als ondergronds, en in de breedste zin van het woord. Van het aanleggen van leidingen voor energie- en nutsbedrijven en het prefabriceren en aanleggen van hooggekwalificeerd pijp- en laswerk tot het aanbrengen van valbeveiligings- en aardingssystemen en het ontwerpen, aanleggen en monteren van telecominstallaties. “Zo zijn we betrokken bij de aanleg van een stadsverwarming op diverse locaties en zijn we bezig met de uitrol van een bovengronds 4G-netwerk,” besluit Van Noordenne. ❚ SCAN WITH

| 49

N201 | Fly-over Fokkerweg

Tekst: Dennis Knaap Beeldmateriaal: Wapeningscentrale Spanberg

Prefab kolommen en oplegbalken voor fly-over Fokkerweg

Onderdeel van Masterplan N201+ is de nieuwe fly-over aan de Fokkerweg die de aansluiting vormt voor het verkeer dat via de A9 richting Utrecht rijdt. Wapeningscentrale Spanberg produceerde de wapening van de kolommen en oplegbalken voor deze fly-over prefab op de eigen locatie in Uitgeest. Geen eenvoudige klus, vertelt bedrijfsleider Dennis Knaap.

Masterplan N201+ voorziet in een betere aansluiting van N201 op de A4 en de A9, noodzakelijk voor een betere doorstroming in het economisch belangrijke gebied rond Aalsmeer, Schiphol en Hoofddorp. De Fokkerweg bij Amstelveen (de verbindingsweg tussen de N201 en de A9) wordt verbreed en daarom moest er bij de Bosrandbrug op Schiphol-Oost een nieuwe fly-over worden gebouwd.

De fly-over heeft een fraai ontwerp in schoon beton. De in totaal 17 kolommen met 11 oplegbalken hebben allemaal een verschillend formaat. Negen oplegbalken hebben een lengte tussen 19-26 meter en zijn plaatselijk met

50 |

vier lagen Ă˜40 uitgevoerd. De overige drie oplegbalken hebben een maximale lengte van 17 meter. Het produceren, vervoeren en plaatsen van deze prefab wapeningskorven was een spectaculaire klus voor Spanberg.

Prefab kolommen en oplegbalken Zelfs voor een bedrijf dat gespecialiseerd is in het zo veel mogelijk prefab vervaardigen van wapeningselementen was de productie van deze kolommen en oplegbalken een bijzondere klus. “Het was geen optie om de kolommen en oplegbalken ter plaatse te vervaardigen omdat het vlechten ter plaatse van de balken in de kist, minimaal twee weken per balk zou duren. Hierdoor

N201 | Fly-over Fokkerweg

zouden we nooit de vastgestelde planning halen, vertelt projectbegeleider Heine. “Door het prefab aan leveren van de elementen, zijn deze tien dagen, teruggebracht naar 2 uur, terwijl de instortvoorzieningen er ook reeds in zitten, hetgeen de aannemer zelf ook nog eens vier dagen scheelt. We hebben een extra kraan in onze productiehal moeten installeren om het gewicht (35.000 kilogram per balk) en deze lengten aan te kunnen. Wij hebben al in de ontwerpfase onze knowhow in kunnen brengen om tot de meest gunstige oplossing te komen, zowel in technisch opzicht als op het gebied van Arbo.”

beton, dat een esthetisch fraai en strak resultaat oplevert. Dit is opgelost door tijdens de stort de wapeningskorf aan H-balken op te vijzelen. Hierdoor hebben wij een extra stevig supportframe in de balk aangebracht, zodat de wapeningskorf niet kon vervormen. Elke balk werd compleet gelast gemaakt in onze buigcentrale in tien werkdagen en daarna bij ons op voorraad gezet om just-in-time geleverd te worden, op het moment dat de Hoofdaannemer de bekisting gereed had.”

Afschot

Voor het vervoer van deze elementen was speciaal transport benodigd, want met een dergelijke lengte kun je niet zomaar over de openbare weg.

Het plaatsen van de elementen op het werk, gebeurde met behulp van twee zware kranen. Heine: “Het plaatsen van de elementen op de bouwplaats was millimeterwerk. Bij verkeerd plaatsen heb je een groot probleem; gelukkig hebben wij ruime ervaring met dit soort klussen en hebben wij het plaatsen van de elementen tot een goed einde gebracht.

De maatvoering van de elementen was zoals gezegd apart, mede door het afschot dat in de oplegbalken diende te komen. Voor de balken van 19-26 meter, met een hoogte van 3,25 meter werd gebruik gemaakt van extra lange staven (18 meter). Dit betekende een snellere verwerking en minder overlappingslassen. Behalve de lengte was ook de tonnage van de elementen bijzonder. Heine: “Vier lagen Ø40 is allesbehalve alledaags, tevens werden dubbelsnedige beugels van Ø20 toegepast. Spanberg leverde de elementen compleet, dus inclusief instortvoorzieningen, 320 Demu-ankers, twee HWA’s en koelingsbuizen per balk, alsmede de stortafzettingen. Hierdoor kon de aannemer de bekisting na het plaatsen van de wapening, direct sluiten en storten. “Het ontwerp voorzag erin dat er na de stort geen betonblokjes zichtbaar zouden zijn. De fly-over is namelijk uitgevoerd in wit

Bouwinfo

Vervoer en montage

'Per balk van 35 ton, hebben we slechts twee uur nodig gehad om deze in de kist te plaatsen en af te binden, terwijl vlechten in het werk tien dagen heeft geduurd'

Opdrachtgever

provincie Noord-Holland Hoofdaannemer

Dura Vermeer Divisie Infra Hoofduitvoering

Christiaan Spiekhout Wapening

Spanberg bv te Uitgeest

De kleinere wapeningselementen hebben een maximale lengte van 17 meter en een maximale diameter van Ø32. Deze elementen waren niet zozeer voor de productie ongebruikelijk, als wel in het transport. Door de vormgeving van de elementen was het noodzakelijk een hulpconstructie te vervaardigen om ze stabiel te kunnen vervoeren. Deze hulpconstructie bestond uit een stellage die op de trailer werd gemonteerd. Hier bovenop kon dan het prefab wapeningselement worden geplaatst en stabiel worden vervoerd.”

Bedrijfsleider

Dennis Knaap

Projectbegeleider

Rob Heine

Spanberg heeft in totaal 750 ton geleverd en verwerkt op dit project. De flyover op de Fokkerweg is eind 2013 opgeleverd. Nadat de nodige aanpassingen aan de naastgelegen Bosrandbrug zijn aangebracht, is de aansluiting van de N201 met de Rijksweg A9 een feit. ❚

| 51

Den helder - texel | PWN-Waterleiding

Herstel PWN-waterleiding van Den Helder naar Texel Op de bodem van het Marsdiep liggen twee kunststof waterleidingen met een doorsnee van 35,5 centimeter. Hier kan in totaal zo'n 14.000 kubieke meter drinkwater per etmaal doorheen. Een belangrijk tracé. Daarom liggen er ook twee buizen. Treedt er in één buis een storing op, dan kan het water via de andere buis toch de Texelse kranen bereiken. Op 28 juni 2013 brak één van de twee leidingen onder water, die drinkwater aanvoeren naar Texel. Toch is de drinkwatervoorziening op het eiland geen moment in gevaar geweest.

Begin augustus heeft de combinatie de Vries & van de Wiel / A.Hak Infranet regio West van opdrachtgever PWN de opdracht gekregen om de leiding te repareren. In een bouwteam samen met de opdrachtgever PWN heeft de engineering plaatsgevonden en zijn de plannen verder ontwikkeld, tevens dienden de benodigde vergunningen te worden aangevraagd. Grootste risico waren de werkdiepte en de harde stroming. De gemiddelde waterdiepte ter plaatse van de breuk was 22 meter. Tevens was de stroomsnelheid een feit waar gedegen rekening mee gehouden diende te worden. Twee tot drie meter per seconde was teveel om nauwkeurig te kunnen werken en met name ook om de veiligheid van het personeel en materi-

52 |

eel te kunnen borgen. Als beheersmaatregel werd al snel besloten dat er slechts direct voor en na doodtij gewerkt kon worden.

Materieel Op 1 oktober 2013 is de feitelijke reparatie van start gegaan. Voor de gehele operatie zijn diverse materieelstukken gemobiliseerd, zoals een tweetal multicats, een zeewaardig kraanponton voorzien van extra lange spudpalen en een 250 tons draadkraan, het werkschip Coastel Worker, dat tevens als commandocentrum fungeerde, een tweetal kraanschepen en de nodige survey- en hulpvaartuigen. Het werk omvatte het leveren en vervangen van circa 144 meter HPE 355 SDR 11 en het

herstellen van de oostelijke drinkwaterverbinding tussen Den Helder en Texel. De bestaande binnendiameter van 300 millimeter diende behouden te blijven. Vervolgens is de leiding afgeperst en ‘gepropt’ over een lengte van 7,5 kilometer met HPE 355 millimeter vanaf Den Helder en Texel.

Daarna is de leiding toegedekt conform de eisen van RWS en is de leiding bacteriologisch goedgekeurd opgeleverd aan PWN.

Multijoint-koppeling In de NIOZ-haven op Texel is prefab 144 meter HPE-leiding gemaakt en voorzien van een zware kettingconstructie om de HPE-leiding te verzwaren, dat het afzinken vergemakkelijkte. HPE is

Den helder - texel | PWN-Waterleiding

immers lichter dan water. De betreffende prefab leiding is met een tweetal sleepboten ingevaren tijdens doodtij. De leiding werd daarna overgenomen door de hijskranen die waren gestationeerd op de werkpontons. Ondertussen was door een aantal duikers de beschadigde en lekke leiding eerst in de bestaande bodem opgezocht, en met behulp van een airliftsysteem vrijgemaakt. De kapotte en beschadigde delen zijn afgezaagd en verwijderd, zodat op het ‘gezonde’ deel van de leiding een zogenaamde multijoint-koppeling kon worden aangebracht, de feitelijke trek- en drukvaste verbinding tussen de bestaande en nieuwe leiding. Met behulp van diverse duikploegen en tijdens meerdere tijwisselingen is de leiding afgezonken en gekoppeld aan de al aangebrachte multijoint. Al met al toch niet geheel eenvoudig, omdat met name het weer en ook de stroming een spelbreker kon zijn gedurende het gehele proces.

De daarop volgende periode is gebruikt om de gekoppelde leiding uitgebreid te testen, controleren en bacteriologisch te reinigen voordat de druk er definitief op kon worden gezet.

Op 29 oktober 2013 zijn de werkzaamheden afgerond en na het verrichten van de uit-survey kon ook worden vastgesteld dat de vereiste nauwkeurigheid behaald is. Door maximale inzet van het personeel

en materieel van de combinatie De Vries & van de Wiel / A.Hak Infranet regio West en de daarbij behorende kwaliteit is de drinkwatervoorziening naar Texel weer voor lange tijd veilig gesteld. ❚

10.000 ton steenslag Op 27 oktober 2013 is het afdekken van de gerepareerde PWN-zinkerleiding naar Texel afgestort met steenslag 1-3-inch. De steenslag is geladen bij de groeve in Jelsa in Noorwegen. Voor het gehele project was een kleine 10.000 ton benodigd om aan het door de opdrachtgever gewenste profiel te voldoen. Dit gewenste profiel hield in dat de leiding een minimale dekking van 1 meter moest hebben bij een kruinbreedte van 5 meter. De aan te brengen taluds hadden een verhouding van 1:6. Dit ideaal profiel is gekozen, omdat samen met de gekozen steengrootte een optimale weerstand kan worden geboden aan de grote stromingen die in het werkgebied (Marsdiep) heersen.

Flinstone De steen is aangebracht door Tideway uit Breda met de d.p. Fall pipe vessel ‘Flinstone’. Deze heeft een lengte van ruim 150 meter bij een breedte van een 32 meter en een laadvermogen van circa 20.000 ton. Tideway is net als de Vries & van de Wiel onderdeel van het Belgische DEME-concern.

De Flinstone is voorzien van dynamic position waardoor de continuïteit en met name ook de nauwkeurigheid van werken gewaarborgd is. Dit kwam met name tot zijn recht tijdens de vliegende storm die op 28 oktober half Nederland plat legde. Echter het extreme weer was voor de Flinstone geen reden om de werkzaamheden te staken. De werkdiepte in het Marsdiep bedroeg maximaal 25 meter. Niet moeilijk voor de steenstorter die is ingericht om tot 2.000 meter diep (!) steen te kunnen storten. De complexiteit zat met name in de te leveren nauwkeurigheid de lengte van het werk (160 meter) in relatie tot de grootte van het schip.

| 53

de Vries & van de Wiel Member of the DEME group Harmenkaag 9 NL-1741 LA Schagen T +31 224 211 211 F +31 224 211 299 info@vw-deme.nl www.vw-deme.nl A. Hak Infranet B.V. A. Hakpark company Steenoven 2-6 • 4196 HG Tricht Postbus 151• 4190 CD Geldermalsen T +31 345 579 211 F +31 345 576 443 info@a-hak.nl www.a-hak.nl

Een perfecte samenwerking leidt tot een topprestatie De combinatie de Vries & van de Wiel en A. Hak Infranet hebben de kapotte waterleiding naar Texel gerepareerd. Een specialistische operatie waarbij de expertise van beide aannemers 100% tot zijn recht kwam.

Op 25 meter diepte en in snelstromend water is een topprestatie geleverd. Dit alles was niet mogelijk zonder de goede samenwerking met onze opdrachtgever, PWN. De drinkwatervoorziening naar Texel is mede dankzij de inzet van de combinatie weer voor lange tijd veilig gesteld.

DEME: creating land for the future HAK: een wereld van verbindingen

Journaal InfraTech Essen: 15-17 januari Van 15 t/m 17 januari 2014 zal de eerste Duitse editie van InfraTech plaatsvinden in Essen, Duitsland. De beurs wordt georganiseerd door Ahoy Rotterdam die in Nederland reeds tien succesvolle edities van deze vakbeurs op haar naam heeft staan. InfraTech is een gevestigde vakbeurs voor de GWWsector in Nederland die in 2015 voor de 11e keer plaatsvindt. Ahoy Rotterdam lanceert nu ook InfraTech in Duitsland: van 15 t/m 17 januari 2014 in Messe Essen, Noordrijn-Westfalen, tegelijk met de bouwbeurs DEUBAUKOM en de vakbeurs DCONex. Ruim twee maanden voor de beursdatum is een kleine 90% van de beschikbare vloeroppervlakte gereserveerd. De 120 bedrijven die zich tot nu toe ingeschreven hebben zijn afkomstig uit Duitsland, Nederland, Oostenrijk, België en Polen.

Opvallend is dat er in Duitsland nog geen vakbeurs bestaat die exclusief infrastructuur belicht, terwijl Duitsland het beurzenland bij uitstek is en de GWW-markt richting 50 miljard euro loopt. Uitgebreid marktonderzoek in Duitsland, Nederland en België heeft aangetoond dat er een behoefte bestaat aan een dergelijk platform. Ahoy Rotterdam speelt in op deze vraag met InfraTech Duitsland. In overleg met Messe Essen is besloten om InfraTech parallel te organiseren aan de bouwbeurs DEUBAUKOM. Deze koppeling heeft als voordeel dat bezoekers van deze beurs die specifiek geïnteresseerd zijn in infrastructuur, gemakkelijk een combinatie kunnen maken met een bezoek aan InfraTech Duitsland. Een mooie mogelijkheid voor u om nader kennis te maken met de Duitse markt. In totaal zijn er zo’n 550 exposanten van de partij en gezien de aan elkaar verwante beursconcepten verwachten de organisatoren een behoorlijk synergie-effect. In totaal worden er tijdens drie dagen zo’n 50.000 bezoekers verwacht.

kunnen. De ANWB zal de onveiligheid van de fietspaden, en de mogelijkheid om deze te verbeteren door middel van de innovatieve lichtgevende belijning, onder de aandacht brengen van de wegbeheerders. De door ANWB leden ingezonden foto’s geven daarbij een realistisch beeld.

De lichtgevende belijning maakt gebruik van een speciale verf die overdag licht opneemt en dit ‘s nachts weer uitstraalt. Deze wegmarkering geeft de weggebruiker houvast, omdat zo duidelijk te zien is waar een weg, bocht of pad begint en weer ophoudt. Daarnaast wordt fietsen in het donker op deze manier een heel andere, sfeervolle beleving.

Iv-Infra en Volker InfraDesign winnen Betonprijs 2013 Iv-Infra en Volker InfraDesign hebben met de duurzame Ramspolbrug de Betonprijs 2013 gewonnen in de categorie Bruggen & Viaducten. De Ramspolbrug is de eerste moderne, energie neutrale beweegbare brug ter wereld.

Met de nabij geplaatste zonnepanelen produceert de brug minstens zoveel energie als hij zelf nodig heeft om te functioneren. De brug is hiermee maar liefst 90% zuiniger dan een traditionele brug. “Het is een zeer geslaagd concept waarin een goede ketensamenwerking en vakmanschap resulteren in een duurzaam gebouwde brug,” aldus de jury van de Betonprijs 2013.

Lichtgevende fietspaden Heijmans, Daan Roosegaarde en ANWB gaan een samenwerking aan vanuit een gezamenlijke ambitie om fietspaden veiliger te maken in het donker. De lichtgevende belijning die Heijmans en Roosegaarde hebben ontwikkeld als onderdeel van Smart Highway is goed toepasbaar voor fietsverkeer en geeft op donkere fietspaden duidelijk het verloop van de weg aan. ANWB onderschrijft de waarde van deze innovatie en wil in heel Nederland slecht verlichte fietspaden in kaart brengen. ANWB roept haar leden via een wedstrijd in de Kampioen op om foto’s te maken van fietspaden die wat hen betreft veiliger

De betonnen delen van de Ramspolbrug zijn een combinatie van prefabbeton en in het werk gestort beton. Het dek is vervaardigd met een nieuw type voorgespannen ligger, de RHE-ligger. Deze H-vormige liggers worden in het werk met dwarsvoorspanning aan elkaar gekoppeld. Hierdoor is een druklaag overbodig. Door het toepassen van prefab betonnen pijlerbakken werd een hoogwaardige afwerking bewerkstelligd en door een ‘low-heat-betonreceptuur’ werd het risico op thermische scheurvorming geminimaliseerd. De pijlerbakken fungeerden tevens als bekisting, zodat gecompliceerde bouwkuipen niet nodig waren en er dus minder overlast voor het scheepsvaartverkeer was.

Recentelijk is het project uitgeroepen tot één van de twee Rijkswaterstaat voorbeeldprojecten. Mede door toepassing van het lean-principe werd de brug eerder opengesteld dan contractueel vereist was. ›

| 55

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 3 | nummer 13 | 2013

Verrijkt met ‘Interactieve Print’

Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Grond / Weg / Waterbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Interactieve Print Stap voor stap

Download de gratis layar app

Scan de pagina

VAK TIJD SCH RIFT Jaargang 3 | numme

r 13 | 2013

OVE R CIV IELE TEC HNI EK & INFR AST RUC TUU

bekijk de layar!

R

I

WW W.G WW -BOU

W.N L

SCAN WITH

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store.

W E E R T N AT U U R B R U G W E E R T E R - E N B U D E L E R B E R G E N | D E P E N A R E N T VA N WA S S E N A E R U T R E C HOpen T D E nu U I Tde H OLayar F L I J N app | U Top R Euw C H Tsmartphone WETHOUDER LINTMEIJER | ROTTERDAM MA ASVL AK TE 2

of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

AQUADUCT MET WATE RKERING BIJ OMLE GGING AMSTELHO INDRUKWEKKEND EK | KLUIFROTONDE VEILIGHEIDSNIVEAU BEVORDERT DOOR SLUISKILTUNNEL STROMING A2 – N396 | WESTERGOUWE INTEGRAAL OPGE HOOGD EN INGE RICHT

Journaal Roode Vaart: zoete wijn en zilte oesters Vertegenwoordigers van de provincies Noord-Brabant en Zeeland, gemeente Moerdijk en waterschap Brabantse Delta hebben op 25 november jongstleden de samenwerkingsovereenkomst ‘Roode Vaart’ ondertekend. Een project dat op verschillende manieren positief uitwerkt voor de kern Zevenbergen en voor West-Brabant en Zeeland. Bovendien is het een schoolvoorbeeld van succesvolle samenwerking tussen verschillende overheden.

Het project Roode Vaart heeft tot doel om de kern van Zevenbergen nieuw leven in te blazen door er het water van de Roode Vaart in terug te brengen en de haven te herstellen. Daarmee wordt het tegelijkertijd mogelijk om een nieuwe zoetwaterverbinding aan te leggen. Dit betekent een impuls voor de dorpskern en is ook economisch, toeristisch-recreatief van belang voor de regio. Via de Roode Vaart kan op de korte termijn meer water worden aangevoerd naar West-Brabant. Bij een besluit voor een zout Volkerak-Zoommeer kunnen in een later stadium via dezelfde route Tholen en Sint Philipsland van zoet water worden voorzien. Voor verschillende sectoren, waaronder de Westbrabantse land- en tuinbouwsector zijn hierdoor extra inkomsten te verwachten van drie tot vier miljoen euro per jaar. Het project Roode Vaart sorteert voor op de beslissing van het Rijk om het Volkerak-Zoommeer al dan niet opnieuw zout te maken. Het meer dient nu als zoetwaterbron voor de landbouw, maar de kwaliteit van het water (oplopend zoutgehalte, blauwalgen) baart zorgen. Daarom wordt overwogen het meer opnieuw zout te maken.

Als de Tweede Kamer daartoe besluit, is met de doorgetrokken Roode Vaart een zoetwater-alternatief voorhanden. Totdat die beslissing wordt genomen, levert het doortrekken van de Roode Vaart al een bruikbare zoetwaterstroom voor West-Brabant.

Opstellen nationale bijlage bij Europese norm voor cellenbeton In de bestaande Europese norm NEN-EN 12602 ‘Geprefabriceerde gewapende elementen van geautoclaveerd cellenbeton’ is op verschillende plekken aangegeven waar een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (EER) een nationale invulling kan en soms zelfs moet geven. Omdat de toepasbaarheid van het product hierdoor ernstig belemmerd wordt, is besloten een nationale bijlage bij de norm te maken. NEN nodigt belanghebbenden uit voor de startvergadering op dinsdagmiddag 21 januari in Delft.

NEN-EN 12602 is een geharmoniseerde norm die als basis dient voor CEmarkering en prestatieverklaring. De norm bevat enkele constructieve paragrafen die noodzakelijk zijn om de toepasbaarheid van het product aan te tonen. In de norm zijn waarden, procedures en klassen opgenomen en daar waar nodig is opgemerkt dat een nationale invulling gemaakt zou moeten worden. Geïnteresseerden zijn welkom om mee te doen aan ontwikkeling van deze nationale bijlage. Participatie in een normcommissie geschiedt op vrijwillige basis en met gelijke invloed en op basis van consensus. Deelname betekent ook investeren in tijd, kennis en financieel. Het is een eenmalige bijdrage alleen voor deze norm en in principe alleen voor 2014. Meer weten?

Neem dan contact op met NEN Communicatie telefoon (015) 2 690 435 of e-mail communicatie@nen.nl.

Project NZ-lijn wint Tunneling Award Het metrostation CS, onderdeel van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, heeft een van de International Tunneling Awards in de wacht gesleept. Strukton Civiel en Van Oord hebben de prijs samen met hun opdrachtgever, de Dienst Metro project Noord-Zuidlijn, in ontvangst genomen. De jury was vooral onder de indruk van de enorme omvang van het project en alle innovatieve oplossingen in jetgrouten en microtunneling. Directeur Jos Hegeman van Strukton Civiel toonde zich trots op het winnen van de prijs.

“Dit is erkenning voor die mensen die met hart en ziel hebben meegewerkt aan dit project.”

Verhuisbericht: Struyk Verwo Infra Struyk Verwo Infra gaat grote investeringen doen in haar productievestiging in Amsterdam. De huidige fabrieken in Alphen aan den Rijn en Leimuiden zullen daarbij worden verplaatst en geïntegreerd in de productielocatie in onze hoofdstad. Op deze wijze ontstaat er één van de grootste fabrieken van betonnen bestratingsmaterialen, waar zowel stenen, tegels als banden zullen worden geproduceerd. Behalve een geoptimaliseerde productie zijn ook een verbeterde productkwaliteit en vergrootte logistieke slagkracht belangrijke drijfveren voor deze beslissing. Door juist in deze economisch moeilijke tijden een goedkeuring te geven op deze investeringen spreekt moederbedrijf CRH het volste vertrouwen uit in het beleid van Struyk Verwo Infra met klantgerichtheid en MVO als belangrijkste pijlers.

Na intensieve voorbereidingen en het verkrijgen van alle benodigde vergunningen is inmiddels een start gemaakt met de realisatie van dit grootschalige project. Daarin is zowel sprake van nieuwbouw als verplaatsing en optimalisatie van een deel van het bestaande machinepark. De verwachting is dat deze operatie in de tweede helft van 2015 zal zijn voltooid. ›

| 57

Journaal

(Foto: Dienst Landelijk Gebied)

Vismigratierivier: een ecoduct door de afsluitdijk Ooit was de westelijke Waddenzee en de Zuiderzee één van de rijkste viswateren van Europa. De Afsluitdijk, een geweldig deltawerk, is voor de vispopulatie letterlijk een afsluitdijk. Inmiddels wordt hard gewerkt aan een unieke oplossing: de vismigratierivier. Innovatie voor natuur, versterking voor economie en ruimte voor de beleving. De vismigratierivier is een spectaculair onderdeel van het project De Nieuwe Afsluitdijk. De bouw van deze grote vispassage van zout naar zoet water en omgekeerd, de eerste ter wereld, moet onderdeel worden van de grote renovatie van deze primaire zeewering die Rijkswaterstaat de komende jaren heeft gepland. De aanleg van deze innovatieve vispassage, in combinatie met de bouw van een toeristisch-educatief centrum, gaat volgens een haalbaarheidsstudie tussen de 60 en 75 miljoen euro kosten. Voor het nu lopende onderzoek naar de haalbaarheid van het project is een budget beschikbaar van 4,6 miljoen euro. Op dit moment werken marktpartijen voor 1,5 miljoen euro diverse onderdelen van het onderzoek verder uit.

MNO Vervat wint Verkiezing Infra Project Team van het Jaar 2013 Na afloop van het grote iMaintain/NVDO Infra Congres, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) in samenwerking met Industrielinqs, vond de spannende Verkiezing van het Infra Project-

58 |

team van het Jaar 2013 plaats. Uit de vele inzendingen werden uiteindelijk twee projectteams genomineerd: Poort van Bunnik en Variabel Onderhouds Contract (VOC), Prestatiegericht onderhoud van Rijkswegen. Vanuit verschillende kanten heeft de jury de teamprestaties beoordeeld. Het Infra Projectteam van het Jaar 2013 is geworden: - Het team dat een technische innovatie in wegbeheer heeft weggezet - Het team dat de weg van de schijnbaar onbegaanbare paden durfde in te slaan - Het Team dat in staat bleek vanuit een traditionele praktijk de zaken om weet te buigen naar een nieuwe kracht in het onderhoudsvak: MNO Vervat met VOC. VOC staat voor een nieuwe en innovatieve contractvorm voor het levensduur verlengend onderhoud van rijkswegen. Bij dit project is het onderhoud niet meer vastgelegd door RWS voorgeschreven onderhoudsmaatregelen, maar wordt een meerjarig onderhoudsplan verwacht van de opdrachtnemer. Met als doel totaalonderhoud aan rijkswegen op de markt zetten, zodat dit door één opdrachtnemer beheerd kan worden.

Beweegbare bio-based brug in Dierenpark Emmen Vlas, bio-hars, gerecyclede petflessen en een heel klein beetje staal. Uit die ingrediënten bestaat de nieuwe beweegbare brug voor Dierenpark Emmen.

De fiets-/voetgangersbrug is 4 meter breed en overspant 5 meter. Incidenteel rijden er onderhoudsvoertuigen en ambulances overheen. Het klinkt nog best spannend, een overspanning van 5 meter uit vlas en hars waar een ambulance over moet kunnen rijden. Dat kan volgens Arnold Popken van Machine

Journaal Fabriek Emmen dan ook alleen dankzij het uitgekiende recept van een petfleskern met honingraatstructuur, een zorgvuldig geteste batch vlas en een door Akzo Nobel en DSM geëngineerde hars. Om te voorkomen dat de brug doorveert, wordt de composietlaag iets overgedimensioneerd.

Al met al weegt de brug ongeveer de helft van een klassieke tegenhanger.

Zodoende kost het minder energie om hem te openen en kan ook de betonnen fundering lichter worden uitgevoerd.

De Oversteek op grootse wijze geopend Tijdens een ontroerend optreden van een sopraan met beelden van de Waaloversteek uit de film a Bridge too Far, gingen zaterdagavond 23 november rond 18.00 uur de 48 paar lantaarnpalen op de nieuwe Nijmeegse stadsbrug De Oversteek voor de eerste maal aan. Na een groots vuurwerk, openden de oorlogsveteranen Ben Bouman (90) en Francis Keefe (89) de brug door er als eerste overheen te rijden in historische legervoertuigen. De veteranen, die in september 1944 op dezelfde plek ook de Waal overstaken tijdens operatie Market Garden, werden gevolgd door een stoet historische militaire voertuigen en vele duizenden Nijmegenaren die onder aanvoering van burgemeester Bruls de brug over wandelden.

Twee zinkers effluentleidingen RWZI Deventer HOBAS Benelux B.V. heeft recent twee zinkers geleverd met diameter DN1500mm aan Aannemerscombinatie IJsselfront. De beide zinkers zijn de effluentleidingen van de RWZI Deventer en deze moeten verdiept worden aangelegd in verband met het project Ruimte voor de Rivier. Beide effluentleidingen lozen het gezuiverde water op de IJssel. Het bijzondere aan dit project is de lengte in combinatie met de diameter en de uitvoeringswijze, één zinker heeft een lengte van 120 meter en de andere 110 meter. De uitwendige diameter is 1.535 millimeter en beide zinkers worden afzonderlijk afgezonken in een natte sleuf die is uitgebaggerd tussen damwanden. Beide GVK-zinkers wordt in delen van 12 meter aangeleverd en ter plaatse naast de sleuf door HOBAS-servicemonteurs tot een complete zinker samengesteld.

Nadat de zinkers zijn afgezonken en verdicht, worden aan beide zijden aansluitingen gemaakt op de bestaande betonbuizen, deze aansluitingen zijn gemaakt middels het opdikken van de GVK-buis en het toepassen van een overgangskoppeling. De zinkers zijn vakkundig afgezonken door Visser & Smit Hanab en verdicht door Boskalis.

Nijmegen vierde de opening met een groot feest onder de bogen van de brug, met optredens voor en door Nijmegenaren. Op de festiviteiten zaterdag kwamen circa 15.000 bezoekers af. Zondag 24 november was de brug de gehele dag het domein van voetgangers en fietsers. Het autoverkeer kan sinds maandag 25 november over de brug rijden. Met de opening van de brug wordt de bereikbaarheid van Nijmegen belangrijk verbeterd.

Van Wylick breidt aanbod wegdekreflectoren uit

Snellere vervanging afgeschreven riolen noodzakelijk Over het geheel genomen ligt de riolering er in Nederland goed bij. Dat blijkt uit de Benchmark Rioleringszorg 2013. Het tempo waarin technisch afgeschreven riooldelen worden vervangen moet echter verdubbelen om de kwaliteit te waarborgen. De benchmark leert dat jaarlijks 0,87 procent van de riolering wordt vervangen: een lengte van 825 kilometer. Riolering gaat gemiddeld zestig jaar mee. Omdat het een gemiddelde is dat overal geldt, rijst de vraag of op sommige plaatsen de levensduur langer kan zijn. “Op dit moment is er geen achterstand in vervanging,” zegt Hugo Gastkemper, directeur van de Stichting Rioned. “Maar om problemen te voorkomen, zal het tempo van vervanging op de (middel)lange termijn moeten verdubbelen.”

Na bijna twintig jaar hebben de massief Lux-glasbolreflectoren hun kwaliteit proefondervindelijk in de praktijk bewezen, zegt directeur Chris van Wylick (Van Wylick wegdek-reflectoren BV). Hij is blij dat de glasbolreflectoren erg goed zijn aangeslagen bij de Nederlandse wegbeheerders c.q. weggebruikers. Behalve de levering van de glasbolreflectoren is nu het aanbod van wegdekreflectoren uitgebreid met markeringsnagels (type Tack), die worden toegepast voor het markeren van parkeerplaatsen of voor het aangeven van een voetgangersroute. De markeernagels zijn ook in een kleine oplage leverbaar. Van Wylick kan deze zelfs met een gemeente- of bedrijfslogo aanbieden. Ook nieuw zijn de waarschuwingsnoppen (eveneens type Tack) die worden gebruikt voor een betere toegankelijkheid voor mensen met een visuele functiebeperking of het afbakenen van gevarenzones (trappen e.d.) in openbare gebouwen. Het zijn RVS-bolvormige noppen met antislipstructuur of kunststof noppen die door een gepatenteerd lijmsysteem bevestigd worden. Voor alle producten geldt dat Van Wylick deze zelf levert en monteert. Dus alles in één hand, één aanspreekpunt.

Meer info via www.wegdekreflectoren.nl. ❚

| 59

brielle | Ongelijkvloerse kruising

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Ippel Civiele Betonbouw

Betere en veiligere doorstroming door ongelijkvloerse kruising Brielle

De capaciteit van het kruispunt N218/N57 met verkeerslichten ter hoogte van Brielle voldeed niet meer. Vanwege de toenemende drukte en veel overlast van sluipverkeer op de lokale wegen is besloten om het kruispunt te vervangen voor een ongelijkvloerse kruising.

Ippel Civiele Betonbouw is samen met Van Gelder als combinatie verantwoordelijk voor het project, waarbij het verkeer te allen tijde doorgang moet blijven vinden.

De provincie Zuid-Holland werkt aan een aantrekkelijke leefomgeving in de dichtstbevolkte regio van Nederland. Een leefomgeving waar ruimte voor wonen, werken, reizen en recreëren in balans

60 |

is. Voor Rijkswaterstaat is hierin een rol weggelegd om samen met regionale partners de aansluitingen op snelwegen in Zuid-Holland te verbeteren. Het doel is een snellere doorstroming van het

verkeer, meer veiligheid voor de weggebruiker en een betere bereikbaarheid. De aanleg van de ongelijkvloerse kruising van de N57 met de N218 is één van deze projecten.

brielle | Ongelijkvloerse kruising

Bottleneck Combinatie Ippel en Van Gelder voeren de werkzaamheden uit conform een RAW-bestek dat bestaat uit de bouw van het viaduct, de aanleg van de nieuwe kruispunten bij de toe- en afritten en de wegen boven en onder het viaduct. De Groene Kruisweg (N218) ligt tussen Spijkenisse en het Stenen Baakplein. De weg loopt parallel aan de A15 ten zuiden van het Hartelkanaal over Voorne-Putten. De N57 verbindt op zijn beurt de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden met de Europoort. Het kruispunt van beide wegen vormt

keerveiligheid te verbeteren door het aanleggen van een ongelijkvloerse kruising. Tevens wordt een onder de weg een 65 meter lange overkluizingsconstructie gerealiseerd om het bestaande kabel- en leidingnetwerk te beschermen tegen de extra belasting.

Viaduct De Groene Kruisweg (N218) blijft op maaiveldniveau. De N57 komt met een viaduct over de N218 heen te liggen. Via op- en afritten blijven de wegen met elkaar in verbinding. De werkzaamheden

'Het kruispunt van beide wegen vormt volgens Ron van Daalen van Ippel al jaren een bottleneck, een gegeven dat al sinds 2008 op de agenda staat van de overheden' volgens Ron van Daalen van Ippel al jaren een bottleneck, een gegeven dat al sinds 2008 op de agenda staat van de overheden. De provincie Zuid-Holland, Rijkswaterstaat en Stadsregio Rotterdam hebben destijds een planstudie laten maken voor het kruispunt N218/N57. Op basis hiervan is besloten om de doorstroming en de ver-

worden in verschillende fasen uitgevoerd, waarbij Ippel verantwoordelijk is voor de aanleg van het viaduct en de leidingoverkluizing en Van Gelder de grondwerkzaamheden voor rekening neemt.

“Aangezien het viaduct ter plaatse van het bestaande kruispunt wordt gebouwd, zijn we eerst begonnen met het realiseren van een fasering in

het verkeer, dat aan weerszijden om het in aanbouw zijnde kunstwerk wordt geleid,” zo licht Van Daalen toe. “Ook al levert dat voor het verkeer op sommige momenten enige vertraging op, het was de beste oplossing. “Vrijwel gelijktijdig zijn we gestart met het verbreden van de duikerconstructie om ruimte te creëren voor de grondlichamen en om de ondergrond gedurende enige tijd te kunnen voorbelasten.”

Het viaduct heeft een overspanning van circa 65 meter en bestaat uit drie velden met twee tussensteunpunten en twee landhoofden. Het ene landhoofd is laag gefundeerd, terwijl het andere landhoofd hoog is gefundeerd. Dat heeft volgens Van Daalen te maken met het bestaande kabel- en leidingnetwerk dat onder het laag gefundeerde landhoofd loopt, waardoor er geen ruime is voor een talud. De grondlichamen worden in het werk gestort, terwijl de liggers prefab worden aangeleverd. Net als het wegverkeer wordt ook het fietsverkeer omgeleid om het grondwerk gereed te maken voor de toekomstige op- en afritten van de N57. Uiteindelijk wordt er een nieuw fietspad aangelegd op de dijk aan de oostzijde van de N57. In de loop van 2014 is het werk gereed. De provincie is verantwoordelijk voor dit project dat wordt medegefinancierd door Rijkswaterstaat en stadsregio Rotterdam. ❚

| 61

www.gww-bouw.nl Het meest complete overzicht voor professionals in de civiele techniek en infrastructuur Ippel Civiele Betonbouw bv is een moderne onderneming, gespecialiseerd in de civiele Staatbetonbouw. u nog niet op www.gww-bouw.nl?

Neem dan contact op met:

Ippel kan worden ingeschakeld voor ontwerp en uitvoering van uiteenlopende werken in de betonbouw.

Robert Vermanen Jarenlange ervaring, bewezen deskundigheid, hoge kwaliteit r.vermanen@louwersuitgevers.nl en de wil tot samenwerking is het fundament voor ons succes.

T +31 (0)495 450095 Postbus 15 I 4255 ZG Nieuwendijk (N. Br.) Telefoon (0183) 40 11 55 I Fax (0183) 40 30 94 www.ippel.nl

samenwerking is het fundament voor ons succes

Ippel_ADV.indd 1

31-05-2010 16:32:28

Constructie en Hekwerken

Vanaf â‚Ź 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

WIE DOET WAT ?

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw Sielansreed 18 8757 JZ GAAST

Bel of mail ons!

T +31 (0)495 450095 Telefoon 0515 - 541253 Fax Email

0515 - 543389 info@vankalsbeek-gaast.nl

Robert Vermanen

www.vankalsbeek-gaast.nl r.vermanen@louwersuitgevers.nl

drachten | De Pijp

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Jansma Drachten BV

Nieuwe brug

over ‘historische’ Drachtster Vaart De gedempte vaart in Drachten wordt weer open gegraven. Onderdeel van het Drachtstervaartproject is een nieuwe brug. Deze brug heeft een historische naam gekregen: De Piip (Fries voor Pijp). Vroeger lag op die plek namelijk ook een brug met diezelfde naam en ook de nabijgelegen skûtsjescheepswerf van de gebroeders Roorda heette de Piip. De brug is in het voorjaar van 2014 klaar en wordt dan opengesteld voor gebruik.

Jansma Drachten BV kreeg de opdracht de brug te ontwerpen, engineeren en bouwen. Uitvoerder Adam Tuiten: “We zijn binnen dit project nauw betrokken geweest bij het realiseren van alle bruggen.

Het betreft zes bruggen in het nieuwbouwplan ‘Drachtstervaart’, gerealiseerd in 2006. Aansluitend daarop hebben wij ook de bouw van de brug

de Piip mogen realiseren. Dat doen we in opdracht Van der Wiel Infra en Milieu BV op basis van een design en construct-contract. Aansluitend hierop zijn we ook bezig met het ontwerp en de engineering van vier bruggen in het Moleneind die ook deel uitmaken van het Drachtstervaartplan. Deze bruggen zullen 2014/2015 worden gerealiseerd.”

Betonnen brugliggers In augustus is gestart met het bouwen van De Piip.

Tuiten: “Een mijlpaal was het plaatsen van de betonnen brugliggers. Op 16 oktober zijn met twintig grote transporten over de Noorderhogeweg de betonnen brugliggers naar hun nieuwe bestemming gebracht en ook meteen op hun plek gelegd. ›

| 63

drachten | De Pijp

De brugliggers verbinden de beide landhoofden van de nieuwe brug.”

In dit project hadden we te maken met een beperkte ruimte, vervolgt Tuiten. “Daarom is er gekozen voor de Terre Armèe-fundering. Van der Wiel Infra en Milieu heeft deze constructie aangebracht op een gewapende grond funderingsconstructie.

Een Terre Armèe-constructie wordt opgebouwd

'De samenhang tussen de Terre Armèe-fundatie en de op staal gefundeerde landhoofden maken dit project bijzonder' door middel van betonnen platen waaraan stalen strippen zijn gemonteerd die in verschillende lagen in de grond worden aangebracht. Op deze wijze wordt een landhoofd opgebouwd. De stalen strippen dienen als wapening in de grond om de betonnen elementen op hun plaats te houden.

Op deze wijze wordt een fundatie gecreëerd die voldoende sterk is om de gehele brug inclusief de bijkomende krachten te kunnen dragen. Daardoor zijn er geen heipalen nodig onder de betonnen in het werk gestorte landhoofden.”

Vrije overspanning De samenhang tussen de Terre Armèe-fundatie en de op staal gefundeerde landhoofden maken dit project bijzonder. Tuiten: “Dat geldt ook voor de vrije overspanning van circa 22,5 meter die wij hebben gecreëerd met liggers van Haitsma B.V. Deze liggers hebben een gewicht van circa 24 ton per stuk, waarvan we 20 stuks hebben aangebracht. Ook was het van belang dat de doorvaarthoogte onder de brug minimaal 2,9 meter zou zijn, vanwege de pleziervaart die straks weer tot het centrum van Drachten kunnen varen.

Ook hebben we in dit project te maken met een strakke planning. Op verzoek van Van der Wiel Infra en Milieu is de planning ongeveer zeven weken ingekort, zodat de brug voor de kerstvakantie 2013 gerealiseerd kon worden.

De omvang, vormgeving en de positie van de Terre Armèe-brug maken het een leuk en uitdagend project. De Drachtstervaartproject zet de gemeente Smallingerland op de kaart. Het is een uniek project. Jansma Drachten is trots een constructieve bijdrage te leveren aan de Drachtster Vaart.” ❚

64 |

drachten | De Pijp

Projectinfo Van Kalsbeek Constructie, een allround Constructiebedrijf Onze bijdrage aan dit Project is het produceren en monteren van de brugleuning aan de Zuiderhogeweg te Drachten. Deze leuning wordt geproduceerd met een speciale Ellips-vormige Buis aan de bovenreling. Ook is de leuning voorzien van tussengespannen RVS-staaldraad. De brug wordt Volbad Verzinkt en behandeld met een Coating.

Van Kalsbeek Constructie, is een allround Constructiebedrijf, gevestigd in Gaast. Wij zijn gespecialiseerd in het leveren en monteren van alle mogelijke Constructies naar wens van de klant. Ook denken wij mee bij het Construeren en dragen zorg voor de detaillering van Staalconstructies. Het leveren betreft Staalconstructie voor woning-en utiliteitsbouw en de agrarische sector ( zowel nieuwbouw en renovatie ), bordessen, trappen, machinebouw, leu-ningwerk en hekwerken. Ook leveren wij complete transportbandsystemen aan Recyclingbedrijven. Wij leveren ( met eigen transport ) en monteren door heel Nederland, en doen laswerkzaam-heden op locatie.

Ons bedrijf is VCA-gecertificeerd en wij zijn een door Kenteq erkend leerbedrijf.

Bouwinfo Opdrachtgever Drachtstervaartproject

gemeente Smallingerland Ontwikkelaar

Vastgoed Noord (Wind Groep, Drachten) Ontwerp

Wind Architecten Adviseurs, Drachten Hoofdaannemer

Van der Wiel infra en milieu BV, Drachten Uitvoering brug

Jansma Drachten BV (Design en construct) Bouwperiode

augustus 2013 - begin januari 2014 (excl. asfalt en overige werkzaamheden buiten de brug) Aanneemsom

ca. â‚Ź 800.000,-- excl. BTW.

| 65

de pen | Harry Sterk

66 |

de pen | Harry Sterk

'Help, we moeten nadenken' Onlangs hadden wij met diverse private-, publiekeen politieke partijen een debat over Publiek Private Samenwerking. PPS lijkt erg goed te passen in het huidige tijdsgewricht. Ga maar na: via PPS focus op kerntaken bij de publieke opdrachtgever, alternatieve vormen van financiering, ruimte voor innovatie, levensduurkosten in plaats van stichtingskosten, prestatiecontracten en ga zo maar door. Voorwaar ‘een rijtje’ dat erg goed lijkt te passen bij een decentrale overheid die straks haar vele extra taken niet meer aankan, technologische ontwikkelingen mede door steeds minder personeel niet meer bij kan houden, niet meer zelf kan bekostigen (denk ook aan wet HOF) en ga zo maar door. Ik schreef dat PPS ‘lijkt te passen’ want we zijn in Nederland nog bepaald geen koplopers op dit gebied. Hoe kan dit nou?

Het antwoord kwam ‘gelukkig’ vanuit de politieke vertegenwoordigers: “PPS is een gevaarlijk instrument dat in de verkeerde handen tot grote schade kan leiden”. Dit noopte tot de vraag hoe of we dit moesten duiden. De stelling kwam er op neer dat je je als publieke partij moest gaan vastleggen voor een langjarige periode en als er in die periode wat zou gaan wijzigen, je als opdrachtgever altijd zwaar

de klos zou zijn. Het antwoord kwam nu vanuit de politiek maar we hebben eerlijk gezegd soortgelijk commentaar ook reeds gehad vanuit de publieke opdrachtgevers en –zowaar- ook vanuit private partijen. De wedervraag is dan of de omstandigheden bij traditionele uitvoering van projecten langjarig vast en dus wel volledig voorspelbaar zijn. Of kost een aanpassing bij gewijzigde omstandigheden in een traditioneel traject dan echt helemaal niets, dan snap ik het ook. Ooit vertelde een echte professor mij al dat omdat de risico’s in de toekomst voor zijn zorginstelling niet te overzien waren, ze hun vastgoedproject van meerdere honderden miljoenen euro omvang, zelf gingen doen…

Wat een kansen dus. Stel je namelijk voor dat we het eens worden dat er altijd van alles in de toekomst zal veranderen maar dat het dan juist slim is om daar meteen bij aanvang van een project al rekening mee te gaan houden! Door op die manier in scenario’s te denken zul je hoe dan ook meer inzicht krijgen in welke risico’s je als partners loopt, wat zo’n risico kost en wie dat het beste kan dragen.

PPS is uiteraard geen doel op zich maar wel een manier om jezelf als opdrachtgever en opdracht-

nemer vragen te gaan stellen die in de praktijk vaak helaas pas werden gesteld nadat een project al was gerealiseerd. In die zin bevordert het, neen sterker nog, vereist het professionaliteit van alle partijen. PPS is inderdaad een gevaarlijke instrument wanneer partijen blind afspraken maken die juist geen rekening houden met andere omstandigheden in de toekomst. Niemand heeft volgens mij dan ook ooit beweerd dat PPS gelijk staat aan niet meer hoeven nadenken. Dieper en slimmer nadenken en vervolgens creatief en slim realiseren is meer nodig dan ooit tevoren. De tijd van copy –paste, feitelijk veel meer risico’s naar de opdrachtgevers doorspelen, een armoedige biedingsstrijd voor ‘het moment nu’ is voorbij. Volgens mij is dat grote winst.

Traditioneel uitgevoerde projecten kosten vaak al veel meer geld en tijd dan gepland voordat ze überhaupt worden opgeleverd: wat is dan pas echt een gevaarlijk instrument? Het is dus geen kwestie van ‘help, we moeten nadenken’ maar ‘hoera, we moeten nadenken’. ❚

De Pen wordt doorgegeven aan Drs. Ronald Pereboom van PPS.

'Dieper en slimmer nadenken en vervolgens creatief en slim realiseren is meer nodig dan ooit tevoren'

| 67

vaals | Reconstructie Maastrichterlaan

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Van Boekel Zeeland BV

Planning en druk verkeer zorgen voor uitdaging Van 9 april 2013 tot en met 1 augustus 2014 wordt er gewerkt aan de reconstructie van de Maastrichterlaan in Vaals.

De doorstroming en de verkeersafwikkeling op de N278 moet verbeteren.

68 |

vaals | Reconstructie Maastrichterlaan

Middengeleider Door het verwijderen van de zebrapaden verdwijnen de rijen voetgangers die oversteken en daarmee voor een deel de rijen wachtende auto’s.

Een grotere spreiding van overstekende mensen leidt ook tot een spreiding van verkeer dat snelheid mindert. Daarnaast zorgt de middengeleider ervoor dat afslaand verkeer zich buiten doorgaand verkeer kan opstellen. Zo wordt de filevorming verminderd. De middengeleider is veiliger dan een zebrapad en zorgt ook voor minder lange rijen op de zijwegen.

Plek voor fietsers De parallelwegen langs de Maastrichterlaan verdwijnen om ruimte te maken voor de middengeleider en voor voldoende brede fietsvoorzieningen.

Na de reconstructie heeft de hele Maastrichterlaan een uniform uiterlijk. Met een duidelijk

steed door de Provincie Limburg. Het gunningscriterium van het werk was de laagste prijs.”

Verschuur: “Een belangrijke eis van de Provincie Limburg was dat werkzaamheden in een zeer korte periode uitgevoerd zouden worden. We hanteren een strakke planning. De planning verloopt naar wens.”

Logistieke planning Het project ligt in een gebied waar niet veel bedrijven gevestigd zijn die de benodigde materialen op voorraad hebben, aldus Verschuur. “Dit betekent dat alle materialen juist en op tijd op het werk moeten zijn. Het ophalen van materialen is in dit geval geen optie. Binnen het werkgebied hebben wij weinig tot geen ruimte om materialen op te slaan. Dit betekent dat wij alles op datum en tijd moeten afroepen. De planning in combinatie met het vele verkeer dat langs het werk moet, maakt

'Na de reconstructie heeft de hele Maastrichterlaan een uniform uiterlijk Met een duidelijk zichtbare plek voor de fietsers' Op drukkere dagen heeft de provinciale weg te maken met verkeersopstoppingen. In het nieuwe plan zitten allerlei maatregelen om de doorstroming te bevorderen. Zo komen er aparte rijstroken voor het verkeer dat vanuit de Maastrichterlaan linksaf wil slaan, zodat het doorgaande verkeer niet wordt gehinderd. Ook verdwijnen de zebrapaden. Daarvoor in de plaats komt een middengeleider. Deze verbetert de oversteekbaarheid van de Maastrichterlaan. In het kernwinkelgebied komen acht oversteekplaatsen waar de voetganger in twee fasen de weg kan oversteken. Bij het oversteken hoeft de voetganger slechts op één rijbaan te letten.

zichtbare plek voor de fietsers. Over de hele lengte worden brede fietsstroken aangelegd in een opvallende rode kleur.

Van Boekel Zeeland BV heeft de opdracht gekregen voor de reconstructie. Mark Verschuur, werkvoorbereider/calculator bij Van Boekel: “Voor dit project zijn we hoofdaannemer en begeleiden we de uitvoering van het werk. Het werk is aanbe-

het tot een complex project. De Maastrichterlaan is de enige doorgaande route in de buurt waardoor het omleiden van al het verkeer niet mogelijk is. Dit betekent dat de werkzaamheden gefaseerd uitgevoerd moet worden en dat minimaal één rijstrook door kan rijden. Er is een tijdelijk weg aangelegd, zodat wij een rijstrook om Vaals heen kunnen leiden. Het is een prachtig project dat we in de zomer van 2014 afronden.” ›

Bouwinfo Opdrachtgever

Provincie Limburg Ontwerp

Plangroep Heggen Uitvoering

Van Boekel Zeeland BV Bouwperiode

Begin 2013 - bouwvak 2014 Aanneemsom

€ 4.481.000,-

| 69

vaals | Reconstructie Maastrichterlaan

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Van de Beeten Meulendijks BV

Strakke planning voor reconstructie Maastrichterlaan Vaals De leveringen en werkzaamheden voor reconstructie van de Maastrichterlaan in Vaals verlopen volgens een strakke planning. Daarbij staat de veiligheid van de weggebruikers voorop.

Van de Beeten Meulendijks BV uit Veghel levert de secundaire en primaire bouwstoffen voor de reconstructie. Daarnaast levert de specialist in grond-, straat- en sloopwerkzaamheden het veelzijdige machinepark dat nodig is voor de grond- en straatwerkzaamheden van de reconstructie aan de Maastrichterlaan in Vaals. Denk aan onder meer een mobiele kraan met draaikantelstuk, een 30-tons rupskraan met een emissiearme motor en diverse andere mobiele kranen en rupskranen, waar nodig voorzien van overdrukcabines en overdrukfilters. Ook levert het bedrijf diverse vrachtwagens, vaste wagens met kraan en kippers, loaders, minigravers, midigravers en een mobiele wals. Directeur Bas van de Beeten: “Primaire en secundaire bouwstoffen die we leveren c.q. afvoeren zijn onder meer betongranulaat, betonpuin, menggranulaat, brekerzand, stampbeton, asfaltschollen en groenafval.”

ranciers in de buurt zodat wij snel en op maat kunnen leveren. De planning verloopt zo efficiënt mogelijk. Daardoor ontstaat er nagenoeg geen wachttijd en sluit de uitvoering naadloos aan op de planning.”

In opdracht van hoofdaannemer Van Boekel Zeeland voert Van de Beeten Meulendijks als onderaannemer dit werk uit. Van de Beeten: “Met van

Boekel Zeeland werken we sinds tien jaar samen.

Samen hebben we al diverse trajecten voltooid.

Het onderling contact tussen Van Boekel en onze medewerkers verloopt goed. Veel van onze medewerkers die bij ons werkzaam zijn, werken hier al jaren en worden al jaren bij Van Boekel ingezet.

We kennen elkaar en weten wat we aan elkaar hebben. Zo kunnen we optimaal van elkaars sterke punten profiteren.” ❚

Nauwe samenwerking Onderlinge samenwerking en communicatie zijn tijdens dit project erg belangrijk, zodat het werk zo vlekkeloos mogelijk verloopt, aldus Van de Beeten. “Tijdens dit project moet er veel gebeuren in een kort tijdsbestek. De planning van dit project is erg strak zodat omwonenden en het verkeer zo min mogelijk hinder hiervan ondervinden. Er is letterlijk weinig plek op deze locatie. De machines werken dicht op elkaar.”

Van de Beeten: “Door de nauwe samenwerking en de korte lijnen tussen de uitvoerders en ons bedrijf zijn wij erg flexibel in de uitvoering. Een dag van tevoren kunnen we onze planning aanpassen en het gevraagde materieel inzetten. Wij leveren just-in-time en zorgen voor de opslag op ons eigen depot of externe locaties. ’s Ochtends worden de bouwstoffen voor de desbetreffende dag meegenomen door onze vrachtwagens. Wij hebben bovendien nauwe contacten met leve-

| 71

wdw (is al gemaakt!)

wdw (is al gemaakt!)

wdw (is al gemaakt!)

Voor elk project uw partner VERHUUR

|

V E R KO O P

|

S E RV I C E

NIEUW! NIEUW!

Voor elk project uw partner HOOGWERKERS | VERREIKERS | HEFTRUCKS | DUMPERS | GRAAFMACHINES TIJDELIJKE ACCOMMODATIES | STROOMVOORZIENINGEN | VERLICHTING

www.colle.eu | +31 ( 0 ) 46 - 45 74 100

STAALBOUW WEELDE INTERNATIONAL

B Nijverheidsstraat 24 / 2381 Ravels (Weelde) NL Postbus 59 / 5110AB Baarle-Nassau TEL +32-14-655908 FAX +32-14-657275 www.SWI.be info@SWI.be