Grond Weg Waterbouw NL 06 by Louwers Mediagroep

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 6 | nummer 06 | 2016

INFRATECH 2017: SLIM VERBINDEN | DE VOORDELEN VAN 3D GPS | BETON BEWUST MODEL VOOR WERELDWIJD CERTIFICATIESYSTEEM | ARCHITECTONISCHE GELUIDSSCHERMEN | INGEBRUIKNAME KONING WILLEM-ALEXANDERTUNNEL

ADVERTORIAL

Met de juiste wapening... De uitdaging: een slappe ondergrond Bij de aanleg van de fundering voor een nieuwe weg is een slappe, niet- of weinig draagkrachtige ondergrond in veel gevallen een bijkomende uitdaging. Natte weersomstandigheden maken de zaak moeilijker.

De weg bereiden, dan berijden U kunt problemen voorkomen door de ondergrond van de weg van een dikkere fundering te voorzien. Er is dan een betere (grotere) spreiding van de lasten. Deze oplossing is duur omdat meer grond dient uitgegraven te worden en omdat dure funderingsmaterialen dienen aangevoerd en verdicht. Bovendien leidt de zware fundering, bij te grote dikte, zelf tot het bezwijken van de weg. Er bestaan verschillende oplossingen, met overeenkomstige berekeningsmethoden, om op een efficiënte manier tot een betere lastenspreiding te komen. U plaatst hiervoor een geogrid onder de fundering, het is dan zelfs mogelijk de funderingsdikte te reduceren. Het resultaat is tijdswinst en voorkomen van milieuschade door grotere uitgraving, onttrekken van minerale gesteenten aan de natuur alsook voorkomen van hun transport. Bij het gebruik van E’Grid zetten de granulaten zich vast in de openmazige structuur door interlocking. Er ontstaat aldus een efficiënte wapeningslaag die vervormingen beperkt. Het E’Grid is chemisch inert en kan toegepast worden samen met cement- of kalkstabilisatie.

E’Grid E’Grid is een type geogrid dat alle eigenschappen en voordelen verenigt die we van een kwaliteitsgeogrid mogen verwachten. E’Grid is een geperforeerde polypropyleen- of polyethyleenplaat die onder strikte omgevingsvoorwaarden onder een uniaxiale of biaxiale spanning is gebracht. Er ontstaan knooppunten (daar waar langs- en dwarsribben mekaar kruisen) waarin het materiaal en de eigenschappen ervan gewoon doorlopen. E’Grid is een sterk geogrid met een georiënteerde structuur van moleculen met continuïteit in de knooppunten. De keuze voor het type geogrid (uniaxiaal of biaxiaal) hangt af van de spanningen die in uw project zullen optreden.

Meer informatie? Voor meer informatie, typische ontwerpberekeningen, rapporten en certificaten, ga naar www.texion.be of contacteer ons op +32 (0)3 210 91 91 of info@texion.be.

Meer informatie?

Voor meer informatie of advies bij de berekening of installatie, surf naar www.texion.be, of contacteer Texion op +32 (0)3 210 91 91of info@texion.be

... de groene weg op De uitdaging: een esthetische grondwapening Voor het bouwen van een steile helling bestaan er vele oplossingen zoals gewichtsmuren in metselwerk, betonelementen of inslaan van damplanken. Als de ontwerper de helling een mooi en milieuvriendelijk aspect wil geven, moet het mogelijk zijn om op de vaak steile helling vegetatie te laten groeien.

Een stalen vlechtwerk: sterk en toch doorlaatbaar De meest duurzame en tegelijkertijd meest milieuvriendelijke oplossing is in dit geval de stabiliteit van de helling te verzekeren door het inbouwen van een stalen vlechtwerk. Zo’n net wapent de grond niet alleen, het stelt u ook in staat om een mooie, groene dagzijde met vegetatie te creëren.

Ontwerp en uitvoering

U krijgt een helling, volgens het principe van gewapende grond. Een hoek tot 70° kan omdat de vegetatie zich onder deze helling goed kan ontwikkelen, met een duurzaam en groen resultaat.

Om een dergelijk systeem in te passen in uw specifieke ontwerp is diepgaand onderzoek nodig. Het ontwerp vraagt de juiste expertise en specifieke tools, die de interne en uitwendige stabiliteit van uw ontwerp grondig analyseren.

U moet immers alle parameters in kaart brengen die van invloed zijn op de stabiliteit, de weerstand tegen afschuiven en de gevolgen van zettingen. Speciale rekenprogramma’s zoals MacStars en MacRa zijn hiervoor gratis beschikbaar.

Terramesh Green® Terramesh Green® is een kant-en-klaar Texion-systeem voor de wapening van steile hellingen, waarop u later vegetatie kunt plaatsen. Het product is een stalen, dubbelgetorst, zeskantig vlechtwerk dat zwaar beschermd is tegen corrosie.

• • • • •

De individuele Terramesh Green-elementen zijn licht en gemakkelijk hanteerbaar. U hebt geen bekisting nodig om een strakke dagzijde te bekomen. U kunt uw ontwerp snel uitvoeren, omdat de juiste geometrie (taludhelling) voorbereid is in de fabriek. Een weinig draagkrachtige ondergrond is geen obstakel. Het is een soepel systeem van elementen die met klemmen verbonden worden tot een geheel zonder onderbrekingen. Vervormingen en beperkte differentiële zettingen zijn aanvaardbaar. Het systeem is zeer duurzaam door de speciale bescherming met een zink-aluminiumlegering en een bijkomende kunststofomhulling.

TEXION GEOKUNSTSTOFFEN NV - Admiraal de Boisotstraat 13 - 2000 Antwerpen - Tel. +32 (0)3 210 91 91 - Fax +32 (0)3 210 91 92 - www.texion.be

ij, afsluiter, hebt de macht. Het laatste woord over wat stroomt of niet stroomt in het systeem. Gaat het als een kalm en ijskoud bergbeekje, of als de zondvloed zelve? Wat de pomp of aggregaat

verdient is wat hij krijgt, van jou. Jij bent het linksdraaiende begin, en het rechtsdraaiende einde. Alle leidingen weten dat er maar één is die echt de leiding heeft, en dat ben jij!

De afsluiter. Eén van de 500.000 onmisbare technische onderdelen die je bij Zamro online kunt bestellen.

WWW.ZAMRO.NL

TECHNISCH GEZIEN HEBBEN WE ALLES.

Voorwoord

nummer

PUNTEN SPAREN Nederlanders zijn fervent puntenspaarders. Bijna alle Nederlanders sparen op een of andere manier. Is het niet op het spaarboekje of in het spaarvarken, dan zijn het wel de koffiepunten van de bekendste koffiebrander van ons land, airmiles, punten voor brandstof, zegeltjes bij de bakker of een van de vele spaarkaarten in de retail. Maar wist je dat je ook punten kunt sparen door het mijden van de spits? Wie gedurende de avondspits de parallelbanen van de A12 tussen Knooppunt Oudenrijn en Lunetten mijdt, door bijvoorbeeld te kiezen voor alternatief vervoer, een dag thuis te werken of voor of na de avondspits te vertrekken, wordt beloond. Alle automobilisten die geregeld in de avondspits op dat traject rijden, kunnen meedoen. Ze krijgen een advies voor alternatieve manieren van reizen en kunnen punten sparen ter waarde van 4 euro per dag. Die kunnen ze na twaalf weken, als het project afloopt, inwisselen voor cadeaubonnen of streekproducten. Het spitsmijden is een initiatief van Goedopweg, waarbij de provincie Utrecht, de gemeenten Utrecht en Amersfoort, Rijkswaterstaat, het Ministerie van Infrastructuur & Milieu en de werkgevers in de regio (verenigd in de U15) samenwerken aan een goede bereikbaarheid en leefbaarheid van de regio. Wie zich actief inzet kan tot wel 80 euro per maand aan spaartegoed verdienen. Bovendien wordt in veel gevallen ook nog eens op reistijd bespaard. Eind januari, als het project afloopt, weten we of het punten sparen succesvol is geweest. Vooralsnog lijkt het er echter niet op, getuige de huidige files. Die steeds langere files zijn een landelijk probleem, ondanks de kilometers extra asfalt die de afgelopen jaren zijn aangelegd. Sinds 2014 is namelijk duidelijk een omslagpunt zichtbaar. Sindsdien kwamen er een kwart miljoen banen bij. Al die mensen moeten naar hun werk en doen dat meestal met de auto. Komt nog bij dat de brandstofprijzen sinds 2012 zijn gedaald, dat het gebruik van de auto verder bevordert. In 2015 steeg het reistijdverlies met 22 procent door drukte op de weg. Daarmee zijn we terug op het niveau van 2005. Die stijgende lijn zet naar verwachting gewoon door. Voorlopig althans. Zo groeide het aantal personenauto’s de laatste tien jaar tot 8,1 miljoen bolides. De helft van de huishoudens bezit één auto en een kwart van de huishoudens twee of meer auto’s. Maar, er is nog hoop, want het autobezit onder de jongeren daalt sinds 2011. Dat biedt mogelijk perspectief. In de verre toekomst dan.

Roel van Gils

Vaktijdschrift & website over civiele techniek & infrastructuur nummer 06 Jaargang 6 | 2016 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 2212-9979

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T 31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE Roel van Gils

REDACTIETEAM

Patricia van der Beek, Roel van Gils, Anniek Heijs, Susan Moonen, Jeroen Schreurs, Moniek Vrielink

BLADMANAGER

Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw en uw naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 495 45 00 95 E traffic@louwersuitgevers.nl

ABONNEMENTSPRIJS Nederland: € 81,00 per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 129,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 95

SPECIAL INFRATECH 2017 InfraTech 2017: slim verbinden, innovaties en een zinderende sfeer

Grondstoffen

Funderingsmachines

De Noordzee: hypermodern heien baggerwerkvaartuig

Nieuwe serie damwandprofielen breed inzetbaar

Geluidsscherm als glooiende ecologische wand

Wegdekreflectoren

Beheer van technische installaties

NLCS op de Haagse Hogeschool

Lijnafwatering voor gebieden met hoge tot zeer hoge verkeersbelasting

DOELGROEP

Duurzame staalproducten

Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers.

De voordelen van 3D GPS

Kennis- en adviescentrum: Volandis

Zware verantwoordelijkheid bouw en infra in Klimaatakkoord

Funderings equipment: volop nieuws in 2017

Journaal Ingebruikname Koning Willem-Alexandertunnel Een beter bereikbaar en schoner Maastricht door ondertunneling A2 Vers houten wegdek voor beide Mexicobruggen Innovatie in dijkversterking: Versterken zonder verbreden De Pen Exclusieve Schwing-Stetter-dealer voor Nederland en België

41 48 50 51 52 54 76

ADRESWIJZIGINGEN Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdruk kelijke toestemming van de uitgever en zon der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Inhoud

BETON SPECIAL

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

Beton Bewust staat model voor wereldwijd certificatiesysteem

Slim ondernemen: van stortbeton naar betonblok

Snelle fietsverbinding tussen Utrecht centrum en Leidsche Rijn

Beton lossingsmiddelen

Column Advocaat H.W. Gierman

Geopolymeer als cementvervanger: duurzamer én sterker

De uiteenlopende toepassingen van keerwanden

Bekisting kademuur Maasvlakte 2

Architectonische geluidsschermen

Paaldeksels voor paalmatrassystemen

Unieke uitbreiding bestaande kokerliggerbruggen A9 Gaasperdammerweg

Nieuw parkeerterrein voor Designer Outlet Centre Roermond

Geokunststof prominent aanwezig in hedendaagse havens Column advocaat Marc Houweling Exclusieve Schwing-Stetter-dealer voor Nederland en België Wie doet wat

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 6 | nummer 06 | 2016

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR I WWW.GWW-BOUW.NL

INFRATECH 2017: SLIM VERBINDEN | DE VOORDELEN VAN 3D GPS | BETON BEWUST MODEL VOOR WERELDWIJD CERTIFICATIESYSTEEM | ARCHITECTONISCHE GELUIDSSCHERMEN | INGEBRUIKNAME KONING WILLEM-ALEXANDERTUNNEL

2016056 GWW NL 06_def.indd 1

Coverbeeld | Swanenberg IJzer Groep

08-12-16 13:34

84 87 87

Tekst: Susan Moonen Beeld: cbimages.eu.

INFRATECH 2017: slim verbinden, innovaties en een zinderende sfeer

Slim verbinden. Dát is het thema van InfraTech 2017 die van 17 tot en met 20 januari gehouden wordt in Rotterdam Ahoy. Deze beurs wordt binnen de sector als veruit de belangrijkste gezien, onder meer omdat de complete keten vertegenwoordigd is tijdens de dagen die vooral een innovatief en interactief karakter hebben. VAN CIRCULAIRE ECONOMIE TOT HERWAARDERING VAKMANSCHAP “Vanuit de trend slim verbinden hebben we een interessant kennisprogramma voor bezoekers opgezet vanuit vier actuele trends die we op dit moment in deze dynamische sector waarnemen,” vertelt Saskia Vernooij, Exhibition Manager bij Rotterdam Ahoy. “De eerste overkoepelende trend gaat over de circulaire economie waarbinnen de waarde van grondstoffen, onderdelen en producten wordt gemaximaliseerd. Juist ook binnen de infrastructuur is het mogelijk om materialen steeds opnieuw tussen de ketens te circuleren. De tweede trend handelt over herwaardering van vakmanschap. Enerzijds omdat de voordelen die nieuwe technieken ons bieden zo vanzelfsprekend zijn geworden, dat de bedenkers en de makers ervan wat op de achtergrond zijn geraakt. Anderzijds omdat deze nieuwe technologieën, zoals gerobotiseerde productie en zelfrijdende voertuigen, een heel nieuw licht werpen op manier waarop we nog beter, slimmer en waardevoller kunnen werken. Trend drie gaat over complexe mobiliteit. Een erg actueel onderwerp in onze wereld die in hoog tempo verandert. Internet en ICT zijn inmiddels van grote invloed op de mobiliteitsarena. Hierop moet ook vanuit de fysieke infrastructuur ingespeeld worden. Het is onmiskenbaar dat bedrijven en instellingen deze ontwikkelingen op de voet moeten volgen om innovatief te blijven. Tot slot speelt de veranderende samenwerking in de keten ook een belangrijke rol gedurende de vier dagen dat de beurs duurt. Samenwerken levert, zeker in de bouw, een duidelijke meerwaarde op omdat de betrokkenen nogal eens voor complexe uitdagingen staan waar ook nog eens veel partijen bij betrokken zijn. Tijdens InfraTech besteden we volop aandacht aan goede voorbeelden, reiken we handvatten aan en benoemen we succesfactoren. Onze doelstelling is dat elke bezoeker met een duidelijk beeld van zijn of haar volgende stap rondom een betere samenwerking naar huis gaat.”

'Slim verbinden is hét centrale thema tijdens InfraTech 2017 van 17 – 20 januari in Rotterdam Ahoy' NIEUWE SPECIALS OP DE BEURSVLOER En er is nog meer nieuws te ontdekken tijdens deze editie in 2017. Er is een mooi initiatief van de gemeente Rotterdam: Lab op Straat. Dit lab loopt als een rode loper over de beursvloer in de vorm van een testen showstraat waar het bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen gezamenlijk presenteren hoe zij aan een duurzame wereldhavenstad werken. Dit doen ze door nieuwe producten te testen en innovatieve technieken uit te proberen die bijdragen aan een groener, schoner én gezonder Rotterdam. Ook is 4TU.bouw aanwezig: een samenwerking tussen de bouw gerelateerde faculteiten van de vier technische universiteiten. Zij tonen de resultaten van de Lighthouse Projects 2016. Dat zijn high-risk en toepassingsgerichte onderzoeken die, door nauwe samenwerking met industriële partners, binnen een periode van een jaar het etiket ‘proof of concept’ of ‘proof of failure’ krijgen. “Er is zoveel te doen. Het is bijna te veel om op te noemen,” zegt de exhibition manager.

VAN STARTUPS TOT WATERSCHAPPEN Nieuw is ook het startupplein dat ruimte biedt aan veelbelovende nieuwkomers. “Doel van het plein is ruimte geven aan nieuwe startups, zodat zij hun nieuwe technologieën en producten kunnen presenteren. Uiteraard is

'InfraTech, nationaal platform voor de hele infrasector' er ook ruimte om een bevlogen elevatorpitch te houden,” vertelt Vernooij. “Maar ook de hoogwaterbeschermingsprogramma’s van Rijkswaterstaat en Unie van Waterschappen verdienen onverdeelde aandacht. Meer dan 1.100 kilometer dijken en 256 sluizen en gemalen moeten in de vorm van bijna 300 projecten aangepakt worden vanaf nu tot 2028, met als doel ons land blijvend te beschermen tegen overstromingsgevaar. In het hele land, langs kusten en meren en de grote rivieren gaat er hard gewerkt worden aan dit dijkversterkingsprogramma waar de Nederlandse staat 7,4 miljard euro voor uittrekt.” De bezoeker van InfraTech wordt uitgebreid geïnformeerd over de Hoogwaterbeschermingsprogramma’s. Er zijn maar liefst 14 waterschappen aanwezig.

BEURS ENORME BOOST VOOR DE SECTOR “Waar het ons vooral om gaat is dat de sector, net als na onze voorgaande edities een flinke boost krijgt. Dat heeft onder meer te maken met het grootschalige karakter van de beurs: we verwachten ruim 20.000 bezoekers, hebben op dit moment 550 exposanten geboekt en er komen nog elke dag nieuwe aanmeldingen bij. Wanneer de beurs voor ons geslaagd is? Als de vier dagen bol staan van netwerken, innovaties, zakendoen en kennisoverdracht. En wanneer de sfeer net zo goed is als tijdens vorige edities, want dan zindert het in Ahoy Rotterdam. Van het beursplein tot het Lab op Straat en ver daarbuiten.” ❚

DEELNEMERSLIJST INFRATECH 2017 TOT EN MET 21 NOVEMBER Bedrijfsnaam

10 |

Standnummer

Bedrijfsnaam

Standnummer

Bedrijfsnaam

Standnummer

Bedrijfsnaam

Standnummer

4PS BV

1.008

BituNed bv

1.311

Cugla B.V.

1.731

Fransbergen Trading & Shipping BV

1.743

4TU.Bouw

6.412

Blastrac

1.441

CycloMedia

1.220

Freyssinet Nederland B.V.

6.202

A. Hak Infranet B.V.

1.226

Bleijko Betonindustrie B.V.

1.330

Dekker Grondstoffen b.v.

4.110

Fugro

6.604

Abilitec

1.722

BMG Advies en Applicatie BV

1.721

Denys Engineers en Contractors BV

6.400

Future Insight Group BV

4.501

ABX zaagmij

6.404

Bouwend Nederland

1.530

Diaber Benelux B.V.

5.120

Gampet Products

6.602

ACO BV

2.202

Bonneveld Aannemingsbedrijf BV

1.333

Dieseko Group

1.430

N.V. Nederlandse Gasunie

1.440

Aduco Nederland BV

1.325

DISA INTERNATIONAL HOLDING BVBA

1.110

gAvilar B.V.

6.402

AGRU Kunststofftechnik GmbH

2.005

Bonneveld Gewapende Grondconstructies 1.333 BV

DJS Hekwerken en Toegangstechniek B.V. 5.402

GBN

1.200

Allpacks International BV

4.112

Bosch Benelux

6.503

Donkergroen

5.006

GCE cad-service

1.101

Amiantit Germany GmbH

4.402

Bosch Beton

1.340

Drainvast bv

5.600

Gebr. van Kessel Wegenbouw B.V.

5.501

Apreco B.V.

6.213

v.d. Bosch Beton* b.v.

5.506

Du Mont Beton BV

5.400

Gemeente Rotterdam

5.100

Aquafix Milieu BV

2.420

Boskalis Nederland

1.320

Dutch Fiber Trading B.V.

5.324

GemeenteCollege

6.811

A-Quin bv

1.712

Botament

1.431

Dyka BV

2.312

Gemeenteplein

5.100

ArcelorMittal Projects Netherlands BV

1.300

G. Bouman Arkel B.V.

6.610

Easypath Nederland BV

5.214

Genap B.V.

2.005

Argex

1.342

BouwInfosys BV

1.401

ECOstone

6.500

Genpower B.V. Aggregaten

6.002

Arnold Maassen - Groep

1.734

1.805

GeoCenter bv

6.801

6.302

1.224

edilon sedra contracting BV

Asbestbureau

Brabant-Creative Infra Solutions BV (B-CIS)

Eekels Pompen

1.242

Geomaat

6.901

Asfalt Kennis Centrum

5.500

Bredenoord

1.713

2.223

Geometius bv

1.505

Asfalt-onderhoud B.V.

5.411

VAN DEN BROEK HETEREN

4.601

Emirates Steel

6.410

Geonius

1.523

Asphaltco

1.533

BTAdvies b.v.

5.322

ENCI

1.442

Georg Fischer N.V.

2.210

Atlas Copco - Dynapac GmbH

1.233

BTN bv

1.601

Enginear B.V.

2.004

Geotechnics

1.741

Avans Hogeschool MB BV

6.813

Burdock Bouw en Infra

6.013

Ennis-Flint

5.003

Geotechno

1.503

AVK Nederland BV

2.310

CAD Accent BV

1.002

Entec Nederland B.V.

6.305

Gerodur BeNeLux BV

2.301

Baggerbalans

1.428

Caron Recycling BV

1.537

Esders BV

2.505

Bakker & Spees

1.400

CB Verheul

1.537

Esha Infra Solutions

1.700

Gerodur MPM Kunststoffverarbeitung GmbH & Co. KG

2.301

Balm bv

1.009

CBM Montfoort b.v.

5.123

Kabelwerk Eupen AG

4.412

Straalservice Gielis

5.312

BAM Infra Nederland bv

6.510

CCI Leidingsystemen

2.200

Euro Verbau GmbH

6.200

GIVERBO

4.604

Van de Beek Kabels en Leidingen B.V.

1.341

Cementbouw

1.537

Euroradar

5.007

GMB Civiel B.V.

1.511

Beens Groep B.V.

1.410

Cementbouw Bindmiddelen BV

1.537

Fagus Projectmanagement en Advies

6.013

Gooimeer BV

1.430

de Beijer Groep BV

1.221

Cerco

1.503

Fassaert Beton BV

1.330

GR Technics BVBA

1.600

BeNed BVBA

2.502

Cetco Europe Ltd.

2.005

FERRO-SEAPORT

2.003

GrainPlastics BV

4.301

Bergschenhoek civiele techniek

6.900

CMS Asset Management

1.436

FiberCore Europe

1.324

GreenMax

5.110

Betonmortelbedrijven Cementbouw BV

1.537

Cofra

1.741

Fiberline Composites A/S

6.710

Greenwall BV

5.111

Beuker SP BV

4.301

Coldmix

1.733

Fibrwrap Nederland B.V.

6.212

GRIP Road Inspection

5.505

Beuker Kunststoffen

4.301

Colijn Beton- en Waterbouw B.V.

1.200

1.703

2.311

Construsoft B.V.

1.500

5.124

Groene Technieken BV

Beulco Holland

Fijen wegdekreflektoren en wegdekverlichting

Grondbalans BV

1.428

Beutech Kunststoffen & Bewerking

4.312

Continu

1.001

FIP ARTICOLI TECNICI S.R.L.

2.003

Grondbalans Noordoost B.V.

1.428

Stichting Bewuste Bouwers

5.401

Conval Nederland BV

4.410

Firestone Building Products Europe

2.005

Groot Lemmer B.V.

1.420

Bijl Bruggen bv.

1.214

Cost Engineering Consultancy

6.805

Foreco Dalfsen

1.803

Grouttech

6.201

BioBlocks BV

1.513

Count & Cooper

6.401

Frank GmbH

4.310

GWW Houtimport

1.314

BIOPOLUS Technologies

6.204

Croon Elektrotechniek B.V.

1.433

H & B Grondstoffen

1.230

BIRCO GmbH

4.503

CROW

P.400

Fränkische Rohrwerke Gebr. Kirchner GmbH & Co. KG

Van Haagen DBS

6.504

4.414

Bedrijfsnaam

Standnummer

Bedrijfsnaam

Standnummer

Bedrijfsnaam

Standnummer

Bedrijfsnaam

Standnummer

Hakkers B.V.

1.510

Kuipers Electronic Engineering B.V.

1.701

Provincie Noord-Brabant

1.421

Tensa

1.200

Van Halteren Infra

1.240

Kuipers Funderingstechnieken

1.240

Provincie Noord-Holland

1.421

Tensar International B.V.

2.400

Hans de Baat Olieprodukten B.V.

6.902

KWS INFRA BV

6.604

Provincie Overijssel

1.421

Terracon Funderingstechniek

1.200

Haringman Betonwaren B.V.

1.330

2.321

Provincie Utrecht

1.421

Terrastab Nederland B.V.

2.101

HATEK Groep

6.112

Labrujère Staalbouw BV

1.532

Provincie Zeeland

1.421

Terre Armee BV

P.100

HAURATON GmbH & Co KG

4.400

Lankhorst Recycling Products

2.320

Provincie Zuid-Holland

1.421

The Grab Specialist B.V.

5.412

HDW Nederland

5.310

LATEXFALT BV

1.808

De Provincieboulevard

1.421

Theunissen Technical Trading BV

1.005

Gebr. Van 't Hek

1.240

Laura Metaal Holding B.V.

1.443

PUTkast BV

1.111

Thrace Group

5.113

Van 't Hek Groep

1.240

LBN Betonproducten B.V.

2.401

PUTluik

1.111

Topcon Sokkia Nederland

1.120

Hektec

1.240

Leap3D

6.501

PVE - Piling & Vibro Equipment

1.430

Topvrouwen Bouw & Infra

5.602

Henken Infra

4.300

LEDtechnic bvba

5.320

Rasenberg Infra bv

1.200

Tosec B.V.

1.332

Van den Herik Sliedrecht

1.310

Leica Geosystems B.V.

1.800

RBM Plastics BV

4.301

Totech B.V.

6.010

Heuvelman Ibis BV

1.742

Lekkerkerker Rotterdam B.V.

1.210

Rebo Systems

5.212

Traffic & More B.V.

6.610

Hi-Con Nederland B.V.

6.100

Light Surface Control

5.503

RECO

1.242

Traffic Service Nederland

1.234

HIG

1.335

Lightronics B.V.

5.114

Reef Infra

1.200

Traffic Support

1.424

Hilti Nederland

6.803

Van der Linden Beton bv

2.504

Reinert-Ritz GmbH

2.300

Trewatin b.v.

5.002

HIP Groen

2.002

Linden Staalbouw

1.240

Relatics B.V.

1.502

Trisoplast Mineral Liners

1.740

HOBAS Benelux BV

4.201

LOGUS GWW

1.330

Revaho B.V.

2.500

Trita Engineering

6.013

Hoffmann Bodemtechnieken BV

1.316

Low & Bonar B.V.

2.111

RHS rondhout

6.602

Hoffmann Groep B.V.

1.316

LTL Woodproducts BV

1.806

Ritter GmbH

2.220

TU - the Departement of the Built Environment

6.412

Holcim Nederland

1.231

M.J. Oomen Groep

6.204

Rondom GWW

1.540

TU Delft - Faculteit Bouwkunde

6.412

De Hoop Bouwgrondstoffen

1.330

Marelko

5.410

RootBarrier B.V.

5.121

HSF BV

2.201

Massa Stabilisatie International B.V.

6.604

Rotec b.v.b.a.

5.213

TU Delft - Faculty of Civil Engineering and Geosciences

6.412

Huesker BV

1.513

Maurer Söhne Holland BV

1.802

Rotim

1.236

Tubex

1.200

Ibis bv

1.403

Max Bögl Nederland B.V.

1.201

Rotim Steenbouw

5.502

Ultimo Software Solutions bv

1.504

ICE - International Construction Equipment

1.430

MC-Bouwchemie

1.431

Roxtec BV

4.322

United Pipeline Products BV

2.410

Mebin

1.442

RvB Grondstabilisatie B.V.

1.100

iCoat B.V.

6.212

Meever & Meever

6.410

6.412

IKT Nederland

6.210

MEMO Import-Export b.v.

5.211

S&P Clever Reinforcement Company Benelux bv

1.004

University of Twente - Faculty of Engineering Technology V&L Handelsonderneming B.V.

5.220

Imbema Asset Solutions

2.211

MH Poly Consultants & Engineers BV

6.800

Sagrex

1.442

Van der Arend Installaties B.V.

1.701

Imbema Denso

2.211

Milder Holland B.V.

2.411

Saint-Gobain Pipe Systems

4.222

Aannemingsbedrijf Van der Meer B.V.

5.221

Infor

6.015

MixiM infra products bv

1.003

Bouwbedrijf Salverda

1.211

Van der Spek Vianen B.V.

1.233

infostrait

1.007

MKB INFRA Plein

1.540

Saricon B.V.

1.310

Van der Velden Rioleringsbeheer

6.024

Infra Trading B.V.

2.222

MobiBulk Mengtechniek

1.323

Schagen Groep

1.211

Van Gelder Groep

1.121

InfraKit VOF

6.301

Mobilis

1.433

Schagen Infra

1.211

Van Rens Mobiliteit

1.200

Infranology

5.311

Molhoek Aannemingsbedrijf

1.200

Handelsonderneming Van Schaik V.O.F.

6.502

Vandersanden

4.300

Infrarentals B.V.

1.315

Mourik Groot-Ammers B.V.

6.610

Schmidt Watertechniek B.V.

4.001

Vanthek International

1.240

Ingenieursbureau Westenberg B.V.

6.603

Mourik Infra

6.610

4.311

1.807

Mourik Limburg B.V.

6.610

6.111

VB Beton Belgium NV

INPIEQ

Karl Schöngen KG Kunststoff-Rohrsysteme

Van Beek Infra Groep B.V.

5.224

Insituform bv

2.100

Modular Pontoon Systems BV

1.302

Gebr. Schouls B.V.

1.310

VD groep

1.711

Insulco sprl

2.220

MULTI nv

1.223

Severijn Hulshof advocaten

1.704

Verboon Maasland b.v.

1.230

Inter Groep Bouw & Infra

1.412

MultiBouwSystemen

1.804

SIT Betonreparatie

1.501

Vermeulen Groep

1.535

Intercodam Infra BV

4.301

NAUE GmbH & Co. KG

1.331

SIT Grondinjectie

1.501

Aannemingsbedrijf Versluys & Zoon BV

5.500

Inter-Minerals nv

1.413

Nedo GmbH & Co. KG

5.211

SIT International

1.501

Vevon B.V.

5.112

Intra BV

1.315

NETICS B.V. - The Innovation Engineers - 1.322

SIT Vochtwering

1.501

ViS Detachering

1.531

Intrima

5.504

NEW CONNECTION industrial products

6.802

Smals Dredging

1.521

Gebr Visscher

1.803

Inventec BV

1.010

NIMAS BV

1.426

Soilid B.V.

1.241

Visser Assen

1.801

IPCO BV

2.503

NIVOO Verkeer

6.810

Soilid Vochtwering

1.241

VMS

5.222

Ipcon

1.225

Nord-Lock Benelux

6.303

Solines B.V.

1.516

Voerman Nijmegen bv

1.720

Itannex

6.413

Norminstituut Bomen

6.020

SOMA Bedrijfsopleidingen

6.021

Voets gewapende grond constructies BV 1.513

J.G.S. EUROPE bvba

1.312

4.504

1.501

Vogel B.V.

6.610

1.730

NSTT Nederlandse vereniging voor Sleufloze Technieken en Toepassingen

Speciale Injectie Technieken B.V.

Jansen Venneboer

Spekking BV

1.710

Vogel Kathodische Bescherming B.V.

6.610

Janson Bridging Nederland B.V.

1.213

NVAF

1.514

SPG Zuid-Holland

4.600

Voort

1.301

Janssen Rioleringstechniek

6.011

Nyloplast Europe B.V.

4.200

ST&D Apeldoorn BV

5.402

Vroom Funderingstechnieken BV

1.434

Jetmix B.V.

1.510

Oliner System B.V.

6.212

Steinzeug-Keramo nv

4.603

De Waalpaal

1.240

JLD International BV

1.215

Ombran

1.431

Straalbedrijf van Gompel

5.507

Wageningen University & Research

6.412

De Jongh Pipesystems BV

4.100

Omicron Benelux bvba

4.321

STRAATkast

1.111

Van Walraven

4.120

Joosten Kunststoffen

2.400

Ooms Construction

1.200

StreetPrint Nederland V.o.f.

1.102

Waterschap De Dommel

6.204

Juta Holland BV

1.702

Opticon Benelux Naarden B.V.

4.220

Strukton Civiel

1.200

Wavin

4.210

Den Ouden Groep

1.222

Strukton Civiel Projecten

1.200

W-Dam BV

1.316

Paavo International

2.001

Strukton Infratechnieken

1.200

WEBECO NV

4.221

Kandt Aannemings- en Funderingsbedrijf B.V.

1.432

Kant Engineering

6.203

Petersen Civiele Techniek

5.413

Strukton Milieutechniek

1.200

Wedam BV

1.316

Kijlstra Riolering

4.301

Photoment®

6.600

Strukton Prefab Beton

1.200

Wedam BVBA

1.316

Kleiss & Co. B.V.

4.401

Pipelife Nederland B.V.

4.320

Struyk Verwo Aqua B.V.

5.300

De Wegenscanners

6.601

De Klerk Waterbouw

1.402

Platform Omgevings Management

5.401

Struyk Verwo Infra

5.200

Welex B.V.

1.414

KMT Services BV

4.220

Van de Pol Wegbebakening

6.504

Sumitomo Deutschland GmbH

2.000

Wemeco Products B.V.

6.304

De Schans BV

5.225

POL Heteren bv

5.210

2.300

1.422

POLTEC CEMENT TECHNOLOGY

2.501

2.003

WIDOS Wilhelm Dommer Söhne GmbH

KOAC-NPC

SUMITOMO RUBBER INDUSTRIES, LTD. Brussels office

Wijma Kampen B.V.

1.445

Kokosystems B.V.

1.321

Prince Kunststofbouw

2.321

Swanenberg IJzer Groep

1.512

Wildkamp

6.022

Komelon Europe

5.211

Profextru Productie BV / Prolock

1.723

Tauw BV

1.732

Winmix BV

1.316

Aannemingsbedrijf Gebr. De Koning B.V. 1.525

Prommenz

6.302

TBS Soest B.V.

2.120

Woltman Piling & Drilling

1.430

Koudasfalt van den Broek Heteren B.V.

1.006

Provincie Flevoland

1.421

Tebecon B.V.

6.202

WoW ( Werkplein ondergronds Werken)

6.804

Kouwenberg Infra BV

1.212

Provincie Gelderland

1.421

Techniek College Rotterdam

4.600

Van Wylick Wegdek-reflectoren B.V.

1.232

Kraaijeveld's Aannemingsbedrijf B.V.

1.334

Provincie Groningen

1.421

TenCate Geosynthetics Netherlands bv

1.313

Zensor

6.903

Krings International Benelux BV

1.316

Provincie Limburg

1.421

TenneT TSO B.V.

6.300

Zwatra B.V.

1.411

| 11

Tekst: Susan Moonen Beeld: De Beijer BV

INFRATECH: ONTMOETEN EN

VERBINDEN IN OPTIMA FORMA

Slim verbinden, dát is het thema van InfraTech 2017 in Rotterdam Ahoy dit jaar. Meer dan ooit wordt er dit jaar focus gelegd op innovatie en trends. De ontwikkelingen in de infrabranche volgen elkaar in rap tempo op en dat vraagt om visie en lef. VERHUIZING ÉN JUBILEUM

“Infratech is dé beurs van de sector, de eredivisie zou je kunnen zeggen. Elk zichzelf respecterend bedrijf is aanwezig,” vertelt Han de Beijer, algemeen directeur van De Beijer Groep BV, een bedrijf dat toonaangevend is in productie, handel en logistiek van grondstoffen. “Wij zien het als de perfecte ontmoetingsplaats met onze klanten en prospects, omdat zij vrijwel allemaal aanwezig zijn op de beurs. Onze stand richt zich volop op de diversiteit van ons bedrijf én op de uitbreiding van onze dienstverlening die we door de verhuizing van ons bedrijf nu kunnen aanbieden. We zijn hartstikke blij met onze nieuwe locatie op een terrein van bijna 9 hectare in Dodewaard, omdat we daar geografisch perfect liggen: direct aan de A15 en de A50 en een aan- en afvoerroute via grootscheeps vaarwater waar coasters en schepen van meer dan 6.000 ton kunnen aanmeren. Deze nieuwe ligging stelt ons, samen met de losinstallatie in staat om sneller te lossen.” Broer en commercieel directeur Willem de Beijer vult aan: “We zien deze verhuizing als iets positiefs; als een kans om door te ontwikkelen. Zo hebben we volop geïnvesteerd in nieuwe technieken, met veel oog voor duurzaamheid door onder meer maximaal energiezuinig te bouwen.”

BETROKKEN VANAF DE TEKENTAFEL De bouwsector krabbelt langzaam maar zeker uit het dal van de crisis. Er ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden waarbij een groot beroep wordt gedaan op het hebben van vertrouwen over en weer. Transparante communicatie is daarbij

12 |

onmisbaar. “Naast het feit dat we gewoon heel hard werken, kijken we ook continu vooruit en volgen we de ontwikkelingen in onze sector op de voet. Het is mooi om te merken dat we meer en meer vroegtijdig betrokken worden in het bouwproces. We zitten regelmatig, vanuit een adviserende rol, in een vroeg stadium met alle betrokkenen, nog tijdens de ontwerpfase al mee aan tafel. De tekentafel zou je kunnen zeggen,” zegt Willem. “Dat zijn vaak de mooiste projecten, omdat je vanaf het allereerste begin in staat gesteld wordt om mee te denken over uitdagingen en mogelijke oplossingen. Het helpt natuurlijk ook mee dat we de complete keten beheersen, omdat we beschikken over eigen productielocaties in de vorm van steengroeves in Duitsland. Daarnaast nemen we deel aan een zand- en grindwinning. We zijn een adviserende partner in het geheel. Ook hebben we eigen schepen, een overslag-, bevrachtings- en een transportbedrijf,” vult Han aan.

BREED. BREDER. BREEDST. Waar anderen kiezen voor het bedienen van een nichemarkt, kiest De Beijer Groep juist voor een

(Foto: Evelien Fotografie.)

breed marktsegment. “Dat is een bewuste keuze. Al merken we soms wel dat relaties niet precies weten wat we allemaal doen. Dat we actief zijn in de grond- weg- en waterbouw, de asfalt- en betonindustrie is algemeen bekend. Maar dat we ook volop aan het werk zijn in de recreatiemarkt, park- en landschapsinrichting weet nog niet iedereen. De InfraTech in Rotterdam is daarom een mooi podium om op een relaxte manier te netwerken. Het geeft ons de kans om met andere professionals in gesprek te gaan. Wat mij betreft is het een win-winsituatie pur sang. We maken er met elkaar altijd een speciaal evenement van: overdag op de beurs en ’s avonds lekker eten met alle aanwezige medewerkers.” Han vult aan. “Feitelijk zijn we gewoon een heel ambitieus familiebedrijf. We klaren de klus met een club van ongeveer 75 mensen, en dat doen we al sinds 1956. Met die club, dat positieve gevoel en 60 jaar ervaring gaan we vol vertrouwen de toekomst in.” ❚

'Naast het feit dat we gewoon heel hard werken, kijken we ook continu vooruit en volgen we de ontwikkelingen in onze sector op de voet' (Foto: Evelien Fotografie.)

| 13

ALLE BENODIGDE ENGINEERING OP MAAT. ■ Stalen, betonnen en houten damwanden en palen, trillingsarm en trillingsvrij aanbrengen en verwijderen ■ LeKa grout injectie palen ■ Boren, heien en HF/VM trillen van stalen buispalen ■ Realiseren van complete bouwkuipen ■ Inwendig heien ■ Alle hulp- en stempelconstructies ■ Geluidschermen, compleet met onder en bovenbouw ■ Boren gaten van 600 - 2000mm in gewapende beton tot 20m diep ■ Alle types grout / schroef en klapankers

Kandt BV ■ Hoogeveenenweg 21 ■ 2913 LV Nieuwerkerk a/d IJssel ■ T. (0180) 63 30 48 ■ kandtbv@kandtbv.nl

WWW.KANDTBV.NL

W W W. D E B E I J E R B V. C O M

ASFALT- EN BETONINDUSTRIE KERAMISCHE INDUSTRIE GROND- WEG- EN WATERBOUW PARK- EN LANDSCHAPSINRICHTING LOGISTIEKE S N O EK BEZO DIENSTVERLENING TIJDENS DE RECREATIEMARKT INFRATEDCH P STAN O

1.221

Waalbandijk 69 6669 MC Dodewaard Postbus 26 6669 ZG Dodewaard T 088 4006 300 www.debeijerbv.com

Tekst: Susan Moonen Beeld: Kandt BV

MACHINES, NETWERKEN EN INNOVATIE: de succesingrediënten van InfraTech 2017 InfraTech 2017 wordt gezien als het nationaal platform voor de gehele infrasector. Van 17 tot 20 januari presenteren zo’n 550 exposanten zich voor de ruim 20.000 bezoekers in Ahoy Rotterdam. Het publiek is breed en bestaat uit bezoekers uit het bedrijfsleven zoals aannemers, fabrikanten, advies- en ingenieursbureaus, maar ook toeleveranciers en automatiseerders. Vanuit de (semi)overheid bezoeken betrokkenen vanuit gemeentes, provincies, waterschappen, ministeries, nuts-, spoor- en havenbedrijven de beurs. InfraTech 2017 wordt gezien als het nationaal platform voor de gehele infrasector. Van 17 tot 20 januari presenteren zo’n 550 exposanten zich voor de ruim 20.000 bezoekers in Ahoy Rotterdam. Het publiek is breed en bestaat uit bezoekers uit het bedrijfsleven zoals aannemers, fabrikanten, advies- en ingenieursbureaus, maar ook toeleveranciers en automatiseerders. Vanuit de (semi)overheid bezoeken betrokkenen vanuit gemeentes, provincies, waterschappen, ministeries, nuts-, spoor- en havenbedrijven de beurs.

'We zijn er hartstikke trots op dat we dit jaar wederom een funderingsmachine bij de ingang van de beurs mogen zetten' NETWERKEN MET EEN HOOFDLETTER N “Uiteraard staan ook wij weer met een stand op deze toonaangevende beurs. Net als de NVAF, de Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken trouwens. Ik zie het als een mooie kans om met klanten, potentials en concullega’s te praten over de ontwikkelingen in de branche en de kansen en bedreigingen waar we met elkaar tegenaan lopen. Natuurlijk, we zijn concurrenten, maar tegelijkertijd kunnen we veel van elkaar leren. Juist omdat we geregeld tegen dezelfde problemen aanlopen,” zegt Marco Kandt, mededirecteur van Kandt BV. Deze middelgrote onderneming, die al 38 jaar bestaat, is in Nederland, België en Duitsland vooral actief in het trillingsarm en trillingsvrij verhuren en leveren, aanbrengen en verwijderen van gestempelde of verankerde damwandconstructies en het trillen, boren of heien van diverse paalsystemen. “Onze beursdagen zijn succesvol geweest als we met veel verschillende mensen gesproken hebben. Kijk, als je naar de beurs gaat met het idee dat het je direct nieuwe projecten oplevert, dan kun je misschien beter thuisblijven. Het gaat vooral om het aanhalen van contacten met onze relaties en het wekken van interesse bij potentiële nieuwe opdrachtgevers.”

MENS VERSUS MACHINE “Wij zijn overigens wel van mening dat de mens de machine maakt. Je kunt nog zo’n goede machine bedenken, ontwikkelen en produceren, maar als de mannen in kwestie die er mee moeten gaan werken er niet enthousiast over zijn, en er dus niet op een goede manier mee uit de voeten kunnen, dan wordt het uiteindelijk niets. Dat vind ik ook de kracht van InfraTech: de beurs wordt eveneens bezocht door de mensen van de werkvloer, en niet enkel door de mannen in pak. Wat mij betreft is dat een gouden combinatie.” Innovatie neemt een prominente plaats in gedurende de gehele beursperiode. Ook dit jaar wordt er binnen het aangeboden kennisprogramma weer volop ingezoomd op de actuele trends binnen de infrastructuur. Thema’s als circulaire economie, complexe mobiliteit, herwaardering vakmanschap en de veranderende samenwerking in de keten, vormen samen de overkoepelende onderwerpen gedurende de beursdagen in Rotterdam.

ONZE VISIE OP DE TOEKOMST “Wij zijn deelnemer van het eerste uur. Ik heb begrepen dat InfraTech onder haar bezoekers en exposanten inmiddels als goed tot zeer goed wordt beoordeeld op het gebied van onder meer het innovatieve karakter en het professionele niveau. Daar sluit ik me van harte bij aan. Het past precies bij hoe wij binnen Kandt BV de toekomst zien: wij gaan innovatief die toekomst in door het bouwen aan langdurige relaties met alle betrokken partijen. Van opdrachtgever tot medewerker en alles daartussenin.” ❚

BOUWEN AAN EEN EIGEN MACHINEPARK “We zijn er hartstikke trots op dat we dit jaar wederom een funderingsmachine bij de ingang van de beurs mogen zetten. Je kunt er letterlijk en figuurlijk bijna niet omheen. Machines zijn sowieso wel ons ding; we zijn ze binnen ons bedrijf zelf gaan (door)ontwikkelen en inmiddels bouwen wij compleet onze eigen machines op van A tot Z. Wij zijn sterk in werken in veeleisende omgevingen, projecten waarbij we binnen beperkte ruimtes moet werken of met krappe werktijden komen regelmatig voor. En dan moet je machinepark bovengemiddeld uitgerust zijn om klussen succesvol te kunnen klaren. Deze machines bouwen we dusdanig dat ze qua techniek precies doen wat wij voor ons vaak complexe en specialistische werk nodig hebben. In onze beleving geeft dat Kandt BV een gezonde uitgangspositie in de huidige markt.”

| 15

Duurzaam in Waterbouw

denkers doeners diversiteit daadkracht www.hakkers.com BEZOEKADRES POSTADRES

Oudsas 11, 4251 AW Werkendam Postbus 11, 4250 DA Werkendam

T +31(0)183 - 50 11 22 E info@hakkers.com

Bezoek onze stand op de Infratech 2017 nr. 1.321 Voor meer info!

Producent van natuurlijke geluidsschermen. Kokosystems B.V. biedt u Turn-Key geluidsscherm projecten voor diverse toepassingen in de buitenruimte. Wij realiseren al meer dan 15 jaar projecten voor overheden en diverse opdrachtgevers uit de GWW. Wij begeleiden projecten van A tot Z; van ontwerp & engineering tot installatie en beplanting.

Kokosystems B.V. - 0174-244838 - info@kokosystems.nl - www.kokosystems.nl

Tekst: Roel van Gils Beeld: Hakkers

DE NOORDZEE:

HYPERMODERN HEI- EN BAGGERWERKVAARTUIG  Met de huidige schepen loopt Hakkers tegen zijn maximum capaciteit aan. Heiwerkzaamheden worden echter steeds groter en zwaarder. Reden voor het bedrijf uit Werkendam om een compleet nieuw schip te bouwen. Tijdens Infratech wordt ‘de Noordzee’ officieel gepresenteerd. Wij krijgen alvast een voorproefje van het unieke zelfvarend heien baggerwerkvaartuig dat Hakkers vanaf maart 2017 in de vaart gaat nemen.  Het nieuwe ponton is 66 meter lang, 15 meter breed en volgens Hein van Laar van Hakkers uniek in zijn soort. “Het schip wordt uitgerust met een zware 260-tons kraan voorzien van een makelaar-geleide heistelling, die zowel kan heien als hijsen. Palen met een maximum gewicht van 50 ton kunnen tot een waterdiepte van 25 meter geheid worden en de kraan heeft een hijscapaciteit van 120 ton. Met het vaartuig kunnen we straks niet alleen in de binnenwateren uit de voeten, maar ook binnen de ‘5 nautical mile zone’ op zee. We verbreden daarmee onze dienstverlening: ook zwaardere heiwerkzaamheden in havens, op zee en in het buitenland vormen straks geen probleem meer voor ons. Het is zelfs mogelijk om het ponton te voorzien van een hydraulische baggerkraan of dipper om baggerwerkzaamheden tot 20 meter diepte uit te voeren.”

De aandrijving geschiedt door diesel-elektromotoren, twee stuks V-pods van 350 kW en één stuurrooster van 350 kW die een ideale manoeuvreerbaarheid geven en een exacte plaatsbepaling. “Daarmee wordt een aanzienlijke besparing gerealiseerd op Co2-uitstoot,” zegt Van Laar. “We zijn zelfs bezig om een Green-label te behalen voor het ponton.” Van Heukelum vult aan: “De motoren bevinden zich in het achterschip, zo’n 50 meter van het stuurhuis, en zijn ook nog eens voorzien van 45 dBA geluidsdempers. In het stuurhuis is slechts een minimaal motorgeluid waarneembaar.” Hakkers legt momenteel de laatste hand aan het nieuwe ponton in de haven van de eigen werf in Werkendam. Van Laar: “Vanaf maart 2017 gaan we het ponton inzetten op het project Callandkanaal waar we nieuwe ligplaatsen gaan aanleggen.” ❚

DYNAMIC POSITIONING SYSTEM Het nieuwe schip breekt met een aantal gebruikelijke tradities in de binnenvaart, zegt Leo van Heukelum, inmiddels al 48 jaar werkzaam bij Hakkers en met zijn kennis en kunde al vanaf het prille begin betrokken bij de bouw van het nieuwe ponton. “Het stuurhuis staat bijvoorbeeld voorop, een unicum in de binnenvaart. Dat maakt dat het zicht niet wordt belemmerd door de grote kraan. Het ponton beschikt bovendien over een Dynamic Positioning System om via coördinaten en GPS zeer nauwkeurig gepositioneerd te kunnen worden. Ook de manier waarop de hydraulische spudpalen worden aangestuurd is bijzonder. Ze garanderen onder alle omstandigheden – ook bij getijden – een horizontaal dek. Dat komt de veiligheid en werkbaarheid ten goede. Bovendien kan het ponton op de spudpalen uit het water worden getild, zodat we een roll on roll off voor transporten kunnen toepassen en een stabiele kraanopstelling kunnen garanderen.”

| 17

Tekst: Roel van Gils Beeld: ArcelorMittal Projects Europe

‘Nieuwe profielserie breed inzetbaar’ Nu ruim een jaar geleden lanceerde ArcelorMittal de nieuwe generatie AZ-800 damwandprofielen. Volgens Patrick Mulders van ArcelorMittal Projects Europe is het toch altijd spannend hoe de nieuwe profielen door de markt worden opgepakt. “Inmiddels zijn er diverse projecten met de nieuwe AZ-800 serie damwandplanken uitgevoerd en kunnen we de eerste reacties optekenen. Goed nieuws is dat ze veelvuldig worden ingezet en breed inzetbaar zijn.”

18 |

Voor ArcelorMittal is het belangrijk om zoveel mogelijk reacties uit de praktijk te krijgen bij de inzet van de nieuwe generatie AZ-800 profielen. “Het ontwikkelen van een nieuwe profielserie is een continu proces dat waar nodig op details bijgestuurd kan worden,” vervolgt Mulders. “Begin 2016 is gestart met de inzet van de nieuwe generatie profielen, die breder en lichter zijn dan tot dan toe gebruikelijk. Dat maakt een snellere installatie mogelijk en resulteert in een aanzienlijke kostenbesparing. Inmiddels zijn er al diverse referentieprojecten uitgevoerd met de nieuwe damwandplanken in binnen- en buitenland, met name gericht op dijkversterkingsprojecten.”

SNELLE DOORLOOPTIJD Als gevolg van de overstromingen in Duitsland van een paar jaar geleden is een grootschalig ontwikkelingsprogramma opgesteld met als doel alle dijken en beschermingswerken up to date te maken. “Hiervoor worden onze nieuwe damwandprofielen dikwijls ingezet, vooral de lichtste types, de AZ 20-800,” zegt Mulders. “Daarnaast hebben we in Bocholt, België, ruim 3000 ton aan AZ-800 profielen geleverd die als nieuwe beschoeiing zijn toegepast. Dichter bij huis in Nederland is recent de eerste combiwand uitgevoerd met de AZ-800 serie. Het gaat om het project Quarleshaven in Vlissingen waar de profielserie zelfs in het bestek stond. Het werk kenmerkte zich enerzijds door het zware heiwerk en anderzijds door de snelheid. Tien weken na de aanbesteding zat zo’n 80 tot 90% van de combiwand al in de grond.”

GEWICHTSBESPARING De AZ-800 profielen zijn breder en profiteren van een geoptimaliseerde geometrie. Mulders: “De kleinere lijfdikte in combinatie met een toename in de hoogte en flensdikte leiden tot lichtere damwandprofielen. Vergeleken met de bestaande range kan de gewichtsbesparing van een AZ-800 profiel - op basis van vergelijkbaar weerstandsmoment - oplopen tot meer dan 10%. Daarnaast kan de aannemer besparen op de installatiekosten. De toegenomen breedte vermindert het vereiste aantal profielen en stelt de aannemer in staat om de wand sneller te installeren. Verder zijn de AZ-800 profielen geschikt voor alle grondsoorten, waarbij zij qua heien trilbaarheid te vergelijken zijn met de bestaande AZ-700, en kunnen ze worden aangebracht met standaard heimaterieel. De nieuwe AZ-800 profielserie is nu 100% produceerbaar en leverbaar in alle vier de typen.” Volgens Mulders heeft Projects Europe al behoorlijk wat tonnen in de orderboeken staan van de nieuwe AZ-800 serie, in alle typen. “Het stemt ons tevreden dat de nieuwe serie breed veelvuldig wordt toegepast en zijn weg in de bestekken heeft gevonden. Het is immers toch altijd afwachten hoe de markt een nieuw type damwandplanken oppakt. Overigens worden de planken ook voor andere toepassingen ingezet. Bij de bouw van de nieuwe ondergrondse parkeergarage ‘De Spiegel’ in Brussel wordt de sterkte van de AZ-800 profielen optimaal benut in de soilmixwand. De planken zijn dus breed inzetbaar.” ❚

PROJECTS EUROPE Wilt u een geoptimaliseerde complete stalen funderingsoplossing, inclusief Project Management en technische assistentie in ontwerp en installatie, neem dan contact op met Projects Europe. Wij bieden de meest efficiënte, economische en innovatieve funderingsoplossingen aan, en vertellen u graag nog veel meer over de AZ-800 serie en hoe u hiermee kosten kunt besparen.

| 19

Stalen Funderingsoplossingen Complete en innovatieve oplossingen voor kademuren, bouwputten, keerwanden, dijkversterkingen, brughoofden, ondergrondse parkeergarages … Tientallen jaren van ervaring in de wereld van stalen damwanden en stalen buizen, inclusief technische assistentie bij ontwerp en installatie.

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Limes Landschapsadvies

Geluidsscherm als glooiende ecologische wand In opdracht van Stichting Beheer Begraafplaatsen Hervormde Gemeente Katwijk aan Zee realiseerde Kokosystems in het voorjaar van 2016 een Kokowall-geluidsscherm voor begraafplaats Duinrust. Het natuurlijke geluidsscherm maakte onderdeel uit van de uitbreiding van de begraafplaats en is geplaatst aan de Parklaan in Katwijk. Dankzij dit scherm wordt de rust op de begraafplaats gewaarborgd en het zicht van omwonenden op de begraafplaats afgeschermd. ÉÉN MET HET LANDSCHAP Kokosystems dacht het ontwerp van het geluidsscherm uit in samenwerking met Wille landschaps & begraafplaatsarchitectuur en Limes Landschapsadvies. “De doelstelling was om het geluidsscherm natuurlijk in het landschap weg te laten vallen,” vertelt Arjan Kick, Projectmanager & Commercieel Specialist bij Kokosystems. “Om die reden positioneerden we het geluidsscherm in een glooiende lijn. Qua type scherm kozen we voor het Kokowall Standaard Geluidsscherm, een begroeibaar geluidsscherm met een warme uitstraling.”

'Het geluidsscherm wordt volledig in het landschap opgenomen' ELK SEIZOEN EEN ANDERE KLEUR Het Kokowall Standaard Geluidsscherm bestaat uit een zwart gepoedercoat frame, gevuld met kokos omwikkelde buizen uit gerecycled kunstHet geluidsscherm is in een glooiende lijn gepositioneerd.

stof, waartussen een geluidsisolerende staalplaat is opgesloten. Door het geluidsscherm te laten begroeien met meerdere soorten (bloeiende) klimplanten, ontstaat een ecologische wand die elk seizoen een andere kleur heeft. “Het Kokowall-geluidsscherm wordt volledig in het landschap opgenomen en draagt bij aan een grotere biodiversiteit,” aldus Kick. “Op deze manier heeft het scherm meerdere functies.”

MINIMAAL VIJFTIG JAAR LEVENSDUUR De bouw van het 3 meter hoge en 232 meter lange geluidsscherm ging in mei 2016 van start. In twee weken tijd werden de funderingstijlen ingetrild, de kolomstijlen geplaatst en de Kokowall-elementen ingehangen. Kick: “Naast het jaarlijks nalopen en eventueel snoeien van de beplanting is er verder geen onderhoud benodigd. De levensduur van het begroeide Kokowall-geluidsscherm met gepoedercoate kolomstijlen en paneelframes is minimaal vijftig jaar.”

ANDERE TOEPASSINGEN Het Kokowall Standaard Geluidsscherm is een begroeibaar geluidsscherm met een warme uitstraling.

Het Kokowall Standaard Geluidsscherm is ook geschikt voor andere toepassingen. Zo worden de geluidsschermen vaak toegepast langs spoorlijnen, rondom industrieterreinen, langs parkeerplaatsen, langs sportvelden, als afscheiding van particuliere tuinen en rondom machines. ❚

| 21

LUX GLASBOLREFLECTOREN

BESPAREND

OVERLEEFT HET ASFALT

DRUKSTERKTE 80 TON

CO2

CO CO2 2

Met onze diensten infrastructuur ontzorgen wij u volledig. Wat vindt u belangrijk? Wat zijn uw doelstellingen? Persoonlijke aandacht is niet alleen in de beginfase belangrijk, het is een continu proces. Dat doen wij niet alleen, maar samen met u. Onze gemotiveerde en ervaren vakspecialisten zijn de garantie voor een goed resultaat.

COCO 2 2 GÉÉN ONDERHOUD

VAN WYLICK DÉ SPECIALIST

CO2 DIMMEN OF UITSCHAKELEN

Dát bedoelt A-Quin met ontzorgen!

Postbus 120, 5270 AC Sint Michielsgestel Tel: 073 55 101 55, post@wylick.nl www.wegdekreﬂectoren.nl

BOUW & INFRA OPLOSSINGEN 16700625_A-QUIN.indd 1

WITH YOU ALL THE WAY

PLANNING > SURVEY > DESIGN > LAYOUT > EXECUTION > INSPECTION Elk type project, elke bedrijsomvang, elke toepassing - Wij bieden een volledig programma met zeer nauwkeurige meeten positioneringsoplossingen die aan al uw behoeften voldoen. Ervaar net als andere professionals zelf onze technologie. topconpositioning.nl

17-11-16 12:15

Tekst: Susan Moonen Beeld: Van Wylick

EN DE WINNAAR IS… DE WEGDEKREFLECTOR Minder Co2-uitstoot. Beter zicht bij regen. En forse besparingen op stroom. Toepassing van het fenomeen wegdekreflectoren betekent nogal wat vandaag de dag. Niet in de laatste plaats omdat het een volledig duurzame oplossing is die ook nog eens minder verkeersdoden tot gevolg heeft. Kortom, een perfect product voor de InfraTech 2017, die van 17 tot 20 januari gehouden wordt in Ahoy Rotterdam. VOLOP ONTWIKKELINGEN “Wegdekreflectoren winnen aan terrein. Letterlijk en figuurlijk,” zegt Lisette van Wylick, accountmanager bij Nederlands marktleider én familiebedrijf Van Wylick. “Gemeenten, overheden en aannemers zien meer en meer de voordelen in van het inzetten van wegdekreflectoren in de vorm van een glasbol of werking op solar. Bezuinigen op de stroomkosten van dure brandende straatlantaarns is een veelgehoord argument vanuit gemeentes om contact met ons op te nemen, maar ook de wens om wegen veiliger te maken speelt een belangrijke rol. Met name bij nat wegdek zijn reflectoren vele malen veiliger dan de traditionele verlichting, omdat de rijrichting voor voertuigen heel duidelijk zichtbaar blijft. Overigens, onze glasbolreflectoren zijn wel uniek te noemen omdat ze een druk tot 80 ton kunnen weerstaan. De InfraTech is overigens een fantastisch platform voor ons, omdat we onze producten, maar ook onze kennis daarover kunnen delen met de rest van de wereld. Mooi verhaal is dat we twee jaar geleden op diezelfde beurs de Innovatie Publieksprijs hebben gewonnen voor een machine die we hebben ontworpen. Deze machine kan tot 800 wegdekreflectoren per dag plaatsen en daar is veel vraag naar in een tijd waarin alles sneller en efficiënter moet. We hebben opnieuw veel zin in de aankomende beurs, omdat het ons de kans geeft om met potentiële klanten, maar ook met concullega’s uit de branche te spreken.”

'Wegdekreflectoren: minder Co2-uitstoot. Beter zicht bij regen. En forse besparingen op stroom' FAMILIEBEDRIJF BIJ UITSTEK “Ons bedrijf bestaat al sinds 1993 en het is ons opgevallen dat mensen vaak denken dat we een relatief groot bedrijf zijn. Maar niets is minder waar. We doen het gewoon met zijn drieën: mijn vader, mijn broer en ik. Dat maakt de lijnen kort, opdrachtgevers weten bij ons precies wie ze aan de lijn hebben,” lacht Lisette. “Al is het nog weleens lastig om voor onze dagelijkse activiteiten een harde functienaam te noemen. Zo heb ik mezelf maar tot accountmanager gebombardeerd, want er is eigenlijk geen naam te bedenken voor de vele soorten verschillende werkzaamheden die tot mijn takenpakket horen.” ❚

| 23

Advert_Enkamat_A20_197 x 130mm_WT.pdf

23-09-16

15:10

Enkamat® A20 voor permanente oeverbescherming Enkamat A20 is een goed doorgroeibare 3D erosiepreventiemat voor oevers. De bijzondere structuur van de mat geeft wortelstelsels extra houvast. Samen met de oevervegetatie zorgt Enkamat A20 voor blijvend beschermde, groene oevers.

Low & Bonar Westervoortsedijk 73 / 6827 AV Arnhem / T +31 85 744 1300 info@enkasolutions.com / www.enkasolutions.com

BIRCO GmbH · Herrenpfädel 142 · 76532 Baden-Baden · Deutschland

NIEUW! LEVERBAAR VANAF JUNI 2017

Maximale stabiliteit dankzij de boutverbindingen tussen de roosters en de speciale hoeklijnen

BIRCOmax-i :

Elegant design en uitzonderlijke stabiliteit gaan hand in hand en past daarmee in elke bestrating. BIRCOmax-i is dé keuze wanneer extreme stabiliteit en maximale buffercapaciteit een rol spelen. Met een opslagcapaciteit van maar liefst 564 liter per strekkende meter is de F900 zwaar verkeer goot de perfecte oplossing wanneer extreme neerslaghoeveelheden moeten worden afgevoerd. De speciale gietijzeren hoeklijn beschermt het gootelement tegen slijtage en garandeert bovendien een optimale bevestiging van de roosters. BIRCOmax-i is dé optimale oplossing voor luchthavens, haventerreinen en andere toepassingen op het gebied van transport en logistiek en andere zwaar belaste oppervlakken. Een betonnen fundatie en betonnen ommanteling zijn bij plaatsing niet meer nodig.

Speciale hoeklijnen uit gietijzer garanderen een optimale bescherming van het gootelement.

Elegant design en uitzonderlijke stabiliteit gaan hand in hand en past daarmee in elke bestrating.

Voor meer informatie gaat u naar : www.birco.nl

Tekst: A-Quin Beeld: Martijn Vaarhorst

‘Organisaties hebben het goed geregeld maar missen cruciale punten’ Beheer van technische installaties in organisaties: het is een van de vele taken die een organisatie heeft. Meestal is het gewoon goed geregeld. Maar als er een keer iets mis gaat, blijkt pas welke cruciale stappen vergeten zijn. En dan kunnen de gevolgen heel vervelend uitpakken voor personen in de organisatie. AANSPRAKELIJK EN STRAFBAAR Mans Damen, directeur van A-Quin vertelt: “In Boxtel werd een vrouw geëlektrocuteerd onder de douche van een studentenhuis. De gemeente onderhield dat pand. Na onderzoek bleek dat de gemeente aansprakelijk en ook strafbaar was. De rechter heeft de gemeente Boxtel, de verhuurorganisatie en de technische dienst van die organisatie schuldig bevonden aan dood door schuld. Er zijn hoge boetes aan de partijen opgelegd. Je wilt niet alleen zo’n naar ongeval voorkomen, maar ook alle rompslomp en gevolgen daarna. Gemeenten doen heel hard hun best en ze hebben het vaak echt wel goed geregeld. Maar die laatste stap: het vastleggen in een beleidsplan en het aanwijzen van een installatieverantwoordelijke, die wordt nog veel te vaak vergeten. En net die ene stap kan grote problemen en hoge boetes voorkomen.”

VASTLEGGEN EN BORGEN Mans Damen vertelt graag hoe A-Quin organisaties kan helpen: “Met een Elektrotechnisch Beleidsplan leggen we alle belangrijke informatie binnen een organisatie vast. We zorgen dat dit plan ook politiek en bestuurlijk

gedragen is. Met de NEN3140 inspectie zorgen we voor beperking van elektrische risico’s bij werkzaamheden aan elektrische installaties. Hierbij kun je denken aan uitbreidingen en onderhoud. We inspecteren de installaties periodiek, zodat de organisatie elektrische risico’s kan beperken bij het gebruik van elektrische installaties en apparatuur.”

VEILIG EN VAARDIG De implementatie van NEN3140:2015 in organisaties heeft mooie resultaten: veilige werkmethoden zijn ingevoerd en vastgelegd en verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn toegewezen. De verantwoordelijke personen hebben de vereiste kennis en vaardigheden en de elektrotechnische installaties en elektrische arbeidsmiddelen zijn en blijven op een veilig niveau. En zo hoort het ook want de medewerkers verwachten niet anders. Wilt u ook weten hoe uw organisatie er voor staat? Neem dan vrijblijvend contact op met A-Quin, telefoonnummer 0184- 410712 of mail met info@a-quin.nl. ❚

| 25

Tekst: Ted Gijsel

NLCS OP DE HAAGSE HOGESCHOOL: ‘Niveau is nog nooit zo hoog geweest’ Sinds de studenten Civiele Techniek op Haagse Hogeschool met de NLCS werken, zijn hun werkstukken beter dan ooit tevoren. Dat constateert docent Bas van den Burg. De Nederlandse CAD Standaard wordt dan ook liefdevol omarmd. “Dankzij de NLCS ontstaat er meer ruimte voor de échte vakinhoud.”

Haagse Hogeschool.

26 |

Bas van den Burg, docent Haagse Hogeschool.

Tekening student Haagse Hogeschool.

Het werken met de NLCS voorkomt dat studenten veel tijd moeten steken in het aanmaken en doorgronden van lagenstructuren, tekenelementen, symbolen, lijntypes enzovoorts, ziet Van den Burg. “Het werken met een vaste tekenstandaard is heerlijk systematisch. Het kunnen ‘lezen’ en maken van een tekening kost beduidend minder tijd. Daardoor komen mijn studenten sneller aan ontwerpen toe én ze zijn beter in staat om het idee dat ze in hun hoofd hebben, op papier te krijgen. Je ziet duidelijk dat het niveau van de tekeningen stijgt.”

GOED VOORBEREID De Haagse Hogeschool werkt momenteel voor het tweede schooljaar met de NLCS. Het was Van den Burg zelf die zich hard maakte om de tekenstandaard op de Haagse Hogeschool te implementeren. “Tot voor kort was ik 3D-ontwerper bij Sweco, voorheen Grontmij. Daar werken ze sinds enige tijd ook met de NLCS. Steeds meer opdrachtgevers vroegen om NLCS-tekeningen. Ik verwacht dat in de toekomst alle tekeningen volgens de NLCS worden opgemaakt. Het is belangrijk om daar in het onderwijs op in te haken, zodat studenten goed voorbereid de arbeidsmarkt opgaan.”

'Studenten zijn beter in staat om hun idee op papier te krijgen' STEEDS BLIJER Volgens Van den Burg heeft het werken met de NLCS louter voordelen, al kan het in het begin best even wennen zijn. “Wie met zijn eigen tekenstandaard werkt, is daar als het ware mee vergroeid. Dat was ook bij Sweco het geval: in het begin voelde het werken met de NLCS als een stap terug. De vele mogelijkheden en opties zijn natuurlijk een voordeel, maar kunnen in het begin best afschrikkend werken. Na een tijdje merkten we echter dat we heel snel stappen vooruit konden zetten. Het werken met elementen, symbolen, lijnen, laagdieptes, enzovoorts: het gaat allemaal heel gemakkelijk. Ik zag mijn collega’s steeds blijer worden.”

UNIFORMITEIT Een van de grootste voordelen van het werken met de NLCS is de uniformiteit in tekeningen. Van den Burg: “Een NLCS-te-

'Na een tijdje merkten we dat we heel snel stappen vooruit konden zetten' kening is gemakkelijk overdraagbaar. Ketenpartners, zoals een ingenieursbureau, kunnen de tekening direct gebruiken. Omzetten naar hun eigen standaard, vaak een tijdrovende en foutgevoelig karwei, hoeft dus niet meer. Of neem het interne gemak: als de ene ontwerper ziek wordt, kan een collega zonder problemen verder werken aan diens tekening. Bovendien kun je nog altijd een eigen stijl ontwikkelen zonder de uniformiteit van de NLCS geweld aan te doen. De metadata die er achter schuilgaan, zijn altijd hetzelfde.”

GOEDE SOFTWARE Een belangrijke sleutel tot het succes is goede software om met de NLCS te werken. “Die is absoluut onmisbaar. De NLCS is zó veelzijdig, je hebt echt een goed en gebruiksvriendelijk softwareprogramma nodig. Wij werken met InfraCAD, een product van CAD Accent uit Oss. Bij Sweco werkten we er ook al mee en ik heb begrepen dat CAD Accent marktleider is op het gebied van NLCS-software. InfraCAD werkt heerlijk. De toolbox is uitgebreid, maar altijd uniform. Ook de bibliotheek is enorm, maar toch kun je je eigen items toevoegen. En neem de functionaliteit om automatisch een legenda aan te maken, of om KLIC-meldingen te importeren in je tekening: in een paar muisklikken is het geregeld.”

NLCS IN DE TOEKOMST “Of de NLCS ook in de toekomst dé tekenstandaard is, durf ik niet te zeggen,” sluit Van den Burg af. “Ik verwacht van wel. Op het moment zijn er trouwens ook geen tekenen dat er een nieuwe standaard wordt ontwikkeld. Ik denk zelf dat het een kwestie van tijd is voordat er ook een standaard voor het 3D-tekenwerk komt. Of dat nationaal gebeurt of internationaal – ik weet het niet. Maar dát er behoefte is aan een standaard, is wel duidelijk. Inmiddels heb ik tijdens mijn colleges al ingestroomde mbo-studenten verwelkomd die bekend waren met de NLCS. Dat is niet alleen heel leuk om te zien, het geeft ook aan dat theorie en praktijk al heel nauw met elkaar verweven zijn.” ❚

| 27

Tekst: Roel van Gils Beeld: Birco

Lijnafwatering voor gebieden met hoge tot zeer hoge verkeersbelasting Hoogbelaste verkeersvlakken stellen hoge eisen aan materiaal, oppervlak en lijnafwatering. Als producent van betonnen lijnafwatering heeft Birco zich door de jaren heen meer en meer geprofileerd als specialist in afvoergoten die ook bij extreme belastingen betrouwbaar blijven. Jelle Klein van de firma Birco neemt ons mee in de wereld van lijnafwatering, waarbij uiteraard de laatste nieuwe ontwikkelingen de revue passeren.

Birco produceert lijnafvoergoten in hoogwaardig beton met afhankelijk van de locatie een zinkstalen of gietijzeren afdekking en in breedtes variërend van 10 tot zelfs 100 centimeter. “Onze goten worden veelal toegepast op haventerreinen, bij logistieke centra, in de wegenbouw en op pleinen, al dan niet in binnenstedelijk gebied,” zegt Klein. “De geringe watercementwaarde garandeert uitstekende slijtagewaarden, vorst- en wegenzoutbestendigheid en een geringe waterindringdiepte. We beschikken daarnaast over een uitgebreid assortiment aan afdekkingen en roosters die eveneens bestand zijn tegen zware lasten en intensief gebruik.”

SNELLERE DOORLOOPTIJD Tijdens Infratech 2017 presenteert Birco twee nieuwe varianten op de type I roostergoten als tegenhanger van type M. Klein legt uit: “De BIRCOsir Type

28 |

M is ons traditionele roostergootelement dat geplaatst wordt op een betonnen fundament. Bij veel fabricaten wordt tevens nog een noodzakelijke betonnen ommanteling aangebracht. Bij de BIRCOsir volstaat echter een verankering van de rug, zodat het element niet kan omkiepen. De sterkte wordt namelijk uit de goot zelf gehaald. Diezelfde goot kunnen we nu ook tot een verkeersbelasting D400 als type I aanbieden. De type I goten zijn zelfdragend en kunnen op een schone en stabiele, verdichte onderlaag worden aangebracht, zoals een puinbed, een bed van granulaat of een stelplaat. Dat vereenvoudigt het aanbrengen van de gootelementen enorm, er wordt op beton bespaard, er hoeft geen bekisting te worden aangebracht en geen fundatie te worden gestort. Dat versnelt de doorlooptijd aanzienlijk. Men hoeft bovendien niet meer te wachten tot het beton is uitgehard. Omwonenden rondom een project hebben ook minder last van de werk-

BIRCOlight 200 triloc Einbau Stap 1.

'De geringe watercementwaarde garandeert uitstekende slijtagewaarden, vorst- en wegenzoutbestendigheid en een geringe waterindringdiepte' zaamheden, omdat de gootelementen sneller kunnen worden aangebracht en de werkzaamheden eerder kunnen worden afgerond.”

VLOEISTOFDICHT

BIRCOlight 200 triloc Einbau Stap 2.

BIRCOlight 200 triloc Einbau Stap 6.

BIRCOmax-i, de nieuwe vloeistofdichte lijnafwatering Type I tot en met verkeersklasse F900, is de meest recente ontwikkeling van Birco die ook op de stand van Infratech is te bewonderen en het gat dicht naar belastingsklasse E600 en zelfs F900. “De goot uit gewapend beton is voorzien van een gietijzeren rand en beschikt over acht zelfreinigende bevestigingspunten per meter,” licht Klein toe. “Al onze gootelementen zijn te verkrijgen met inwendige breedtes 220, 320, 420 en 520 millimeter en in lengtes van 1, 2 en 3 meter. De langere lengtes resulteren in een forse reductie van de plaatsingskosten. Het aanbrengen van de gootelementen kan ook verticaal gebeuren, dat wil zeggen dat het vaar- en moereind niet in elkaar hoeven worden gehaakt. Daarna kunnen ze conform de Kiwa-eisen vloeistofdicht worden gevoegd. Daarmee is dit type goot tevens geschikt voor vloeistofdichte toepassingen. Tevens zijn de gootelementen op de flanken voorzien van doorlopende AS-nokken die voorkomen dat de elementen gaan kantelen.” Voor binnenstedelijk gebied, waar zwaar vrachtverkeer slechts incidenteel voorkomt, adviseert Klein de Birco Light-serie. “Deze lijnafvoergoten zijn verkrijgbaar in breedtes van 100, 150 of 200 millimeter en zijn voorzien van het zogeheten trilock-systeem. De roosters worden middels veerbediening op de goot vastgeklikt op opstaande pallen. Ideaal voor een snelle plaatsing, maar ook voor service en onderhoud. Wanneer de roosterbevestiging hufterproof dient te zijn, kan de veerbediening eventueel ook vervangen worden door een boutverbinding. Dit is ook achteraf nog te wijzigen,” zegt Jelle Klein tot besluit. ❚

| 29

Tekst: Roel van Gils Beeld: Swanenberg IJzer Groep

Duurzame staalproducten Sinds 1962 is Swanenberg IJzer Groep hét adres voor ijzer- en staalproducten. De firma uit Schaijk staat aan de basis van de meest omvangrijke projecten in wegen waterbouw, utiliteitsbouw en offshore. Jan den Brok informeert ons over diverse toonaangevende infraprojecten waar Swanenberg IJzer Groep nauw bij betrokken is. Swanenberg IJzer Groep beschikt over een breed assortiment aan stalen buizen, balkstaal, damwandprofielen, profielijzer en rijplaten. “We bieden aannemers een totaalpakket,” zegt Jan den Brok van Swanenberg IJzer Groep. “Aan de hand van de wensen en eisen van de klant verzorgen wij een passende oplossing of dragen een efficiënter alternatief aan. We denken mee met de klant om tot een zo optimaal mogelijk resultaat te komen. En mochten de gevraagde materialen niet op voorraad liggen, dan wordt een aanbieding met de best mogelijke alternatieven gemaakt.”

PRODUCTIE OP KLANTSPECIFICATIE Stempelramen zijn er in vele soorten en maten. Conform klantspecificatie produceren we sinds jaar en dag, met materiaal uit eigen voorraad, stempelramen in onze las- en constructiewerkplaatsen, zegt Den Brok. “De stempelramen kunnen compleet op maat geprefabriceerd worden inclusief plooischotten, kopplaten, ophangoren en dergelijke, zodat de gordingen en buisstempels direct vanaf de auto in het werk gelegd kunnen worden.” Bij

30 |

de realisatie van de Willem-Alexandertunnel in de A2 bij Maastricht heeft Swanenberg IJzer Groep ruim 12.000 ton aan gordingen en buisstempels geleverd ten behoeve van de complete afstempeling van de bouwkuip. Het ging daarbij om zo’n 1.182 stempels in diameters van 762 millimeter tot 1.220 millimeter, met lengtes variërend van 25 tot 38 meter én gewichten tot 25 ton per stempel. “De samenwerking met het bouwconsortium is uiterst soepel verlopen,” zegt Den Brok. “Ook de traverse N31 bij Harlingen, waar een deeltraject door een verdiepte ‘bak’ loopt, wordt gestempeld met onze buisstempels en gordingen. Hier gaat het ‘slechts’ om een 1-laagssysteem, in Maastricht betrof het een 3-laagssysteem.”

DUURZAAMHEID Uniek is de koop- terugkoopregeling die Swanenberg IJzer Groep hanteert. “Indien gewenst bieden wij bij verkoop de klant een gegarandeerde terugkoopgarantie,” licht Den Brok toe. “Met deze regeling geven we invulling aan het begrip duurzaamheid in de bouw. Goederen die retour komen,

(Foto: Mark Kamphuis.)

'Aangezien er steeds vaker in bewoond gebied gebouwd wordt, zal het traditionele heien langzamerhand verdwijnen' worden al dan niet na een bepaalde aanpassing weer ingezet bij andere projecten. De stalen buizen daarentegen worden steeds vaker nieuw geproduceerd vanwege de eis van een CE-markering, de gevraagde staalkwaliteit en traceerbaarheid.”   Aangezien er steeds vaker in bewoond gebied gebouwd wordt, zal het traditionele heien langzamerhand verdwijnen, meent Den Brok. “De markt voor draaipalen wordt steeds groter. We merken dan ook dat de productie van deze palen een steeds groter onderdeel vormt van onze dagelijkse werkzaam-

heden. Ook op het gebied van draaipalen hebben we een breed assortiment aan lengtes en diameters. Daarnaast hebben we de laatste jaren veel geïnvesteerd in stalen rijplaten. We hebben zo’n 50.000 ton op voorraad liggen. De rijplaten worden tot ver buiten onze landsgrenzen verhuurd. In Duitsland hebben we sinds kort een depot opgezet om nog sneller onze Duitse klanten te kunnen bedienen met rijplaten en draglineschotten.” Enorme voorraden en opslagterreinen in combinatie met een doordacht inkoopbeleid en eigen productiefaciliteiten zijn onze belangrijkste speerpunten, zegt Den Brok. “We beschikken over vier vestigingen in Nederland, stuk voor stuk met enorme opslagterreinen. Ze liggen dichtbij snelwegenen aan vaarwateren met eigen laad- en losvoorzieningen én eigen las- en constructiewerkplaatsen. Nieuw is de eigen straal- en conserveringsloods. Door de toenemende vraag naar producten zoals bolderpalen, aanmeerpalen en remmingswerken, kunnen we deze in eigen beheer voorzien van elk gewenst conserveringssysteem.” ❚

| 31

SWANENBERG IJZER GROEP

HAL 1

Standn

r. 512

BUIZEN BALKEN RIJPLATEN DAMWAND STEMPELRAMEN COMBI-WANDEN GORDINGEN

SWANENBERG IJZER GROEP Hoofdkantoor Schaijk Zeelandsedreef 2, 5374 RR Schaijk Postbus 30, 5374 ZG Schaijk Tel. +31 (0) 486 46 91 20 Fax +31 (0) 486 46 19 41

Algemeen info@swanenberg.com Verkoop sales@swanenberg.com Verhuur rijplaten rijplaten@swanenberg.com Internet www.swanenberg.com

Tekst: Sonja van Poortvliet Beeld: Topcon

De voordelen van 3D GPS Als gespecialiseerde dienstverlener op het gebied van infra en recycling is Van Werven een typisch voorbeeld van ‘veel willen maar ook veel kunnen’. Zestig bedrijfswagens en honderden machines dragen de naam Van Werven. Inmiddels zijn meer dan 25 machines voorbereid op GPS en beschikt het familiebedrijf uit Oldebroek over twaalf eigen Topcon 3D GPS-systemen in combinatie met 3D Sitelink. Daar willen we meer van weten.

Vervoer, afvoer en hergebruik van zand, grond en klei: het is nog steeds ‘big business’ bij Van Werven. Met een groot verschil: naast infra is recycling van kunststof afval de succesvolle nieuwe tak in een snel groeiende branche. Wie in de enorme loods in Oldebroek rondloopt, ziet meteen waar het bij Van Werven om draait: goed materieel, vakkundige handen en gezond boerenverstand. Technisch Directeur Cor van Werven: “Dankzij een eigen werkplaats met een techniek-, constructie- en bandenafdeling hebben we alles in eigen huis. Dat maakt ons selfsupporting, slagvaardig en zeer kostenefficiënt. ‘Nee’ verkopen aan de klant doen wij nog steeds niet graag.”

ECOLOGISCHE ZONE Schitterend door afwezigheid zijn de shovels, bulldozers en kranen op het terrein van Van Werven. Een goed teken want dat betekent dat ze aan de gang zijn op projecten. Een aantal daarvan is te vinden in Zeewolde, op krap een half uurtje rijden van

Oldebroek. Hier wordt grond verzet voor de aanleg van een poel en een natuurvriendelijke oever. Een belangrijk onderdeel van ‘Harderbos en Harderbroek verbonden’, een werk van Natuurmonumenten. Calculator Jurjan van den Berg: “Wij werken hier nu in onderaanneming van A. de Jonge Maaiwerk en Groenonderhoud. Natuurmonumenten heeft hen opdracht gegeven tot herinrichting van het gebied om zo de leefbaarheid voor de dieren die hier leven te bevorderen.”

3D GPS Wat meteen opvalt aan de net aangelegde poel is de speelse vorm. Het meertje loopt trapsgewijs af en er is een uitstulping gecreëerd. Geen rechttoe rechtaan werk. Niet dat dit een probleem vormt. Uitvoerder Henri Bekenkamp: “De machinisten maken gebruik van Topcon 3D GPS. De bestanden waarmee zij werken geven de juiste lijnen, hoogtes en coördinaten aan. Zij zien precies waar ze zijn op een werk en

wat de positie is van de bak ten opzichte van het 3D-ontwerp. Dat maakt een werk als dit heel goed uitvoerbaar.” Lachend wijst hij naar de piketpaaltjes. “Die staan er vooral voor mijn oriëntatiegevoel.”

VERSCHILLENDE NIVEAUS Niet ver van de poel creëert kraanmachinist Sytse ten Cate de natuurlijke oever. Zijn kraan schept niet grofweg zand weg op één diepte maar aan de hand van variërende dieptes. Dat leidt tot verschillende niveaus. Die zijn er niet voor niets. De ondiepe gedeeltes aan de oever zijn bedoeld als paai- en opgroeiplaatsen voor vis en vormen een aangename stek voor vogels. Ook Sytze geeft aan dat 3D GPS het werk vergemakkelijkt. Juist omdat hij veel onder water graaft, is het prettig om gebruik te kunnen maken van 3D-machinebesturing. Want wat met het blote oog niet te zien is, kan op het scherm wel gemonitord worden. Boven of onder water werken, het maakt niet uit met 3D GPS. ❚

| 33

Webeco.

Sterk in PREFAB

electric

DUIKERELEMENTEN | INSPECTIEPUTTEN | VERHOLEN GOTEN | MAATWERK | CABINES

Tekst: Roel van Gils Beeld: Volandis

‘Transitie naar duurzaam inzetbaarheid versnellen’

Tjeerd Willem Hobma, algemeen directeur van Volandis.

Volandis is sinds 1 juli 2016 het nieuwe kennis- en adviescentrum voor werkgevers en werknemers in de bouw en infra op het gebied van duurzaam inzetbaarheid. Volgens algemeen directeur Tjeerd Hobma ligt de focus duidelijk anders dan bij de twee voorgaande kenniscentra Fundeon en Arbouw. “Volandis betekent vliegwiel. Volandis wil een efficiënte regieorganisatie zijn die partnerships aangaat om de transitie naar duurzame inzetbaarheid samen met werknemers én werkgevers te versnellen. Op de Infratech kunnen zowel werknemers als werkgevers kennismaken met Volandis en partners in het DIA-paviljoen.” ›

| 35

Bezoek ons op

STAND

6.611

Ga in gesprek over duurzame inzetbaarheid

Werk veilig. Houd plezier. Kijk vooruit.

Bezoek Volandis en partners op de Infratech 17 t/m 20 januari 2017 in Ahoy Rotterdam

Volandis is het kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouwen infrasector. We richten ons op het optimaal ondersteunen van werknemers en werkgevers bij hun invulling van duurzame inzetbaarheid. En dagen jou uit hier zelf mee aan de slag te gaan. Voor al je vragen rondom de themaâ&#x20AC;&#x2122;s Werk veilig, Houd plezier en Kijk vooruit kun je bij Volandis terecht. Op de hoogte blijven? Meld je aan voor de nieuwsbrief: volandis.nl/nieuws.

www.volandis.nl

Volg ons: /volandisNL

Volandis is een organisatie van Bouwend Nederland, Aannemersfederatie, Vereniging van waterbouwers, NVB, FNV Bouw en CNV vakmensen.

(Foto: De Beeldredaktie.)

Hobma ziet Volandis meer als kennis- en adviesnetwerk dan als kennis- en adviescentrum. “We gaan bewust de samenwerking aan met kennispartners in de bouw en infra om samen de beweging te maken richting duurzaam inzetbaarheid. Die manier van werken uiten we ook op Infratech, zodat bezoekers kunnen ervaren wat onze dienstverlening inhoudt. We zijn vertegenwoordigd met een DIA-paviljoen waarin we bezoekers uitleg geven over de Duurzame Inzetbaarheidanalyse (DIA). Zo treffen bezoekers iemand van de Arbodienst aan die kan uitleggen hoe het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) eruit ziet. Aan het PAGO zelf verandert wat ons betreft niet zoveel, wel de toepassing ervan. In de loop van 2017 streven we ernaar dat het onderzoek ‘automatisch’ wordt verbonden aan een DIA-advies gesprek met een adviseur van Volandis. Hierover kan de bezoeker op de beurs van alles te weten komen.”

DIA-ADVIESGESPREK In het DIA-adviesgesprek reflecteert de DIA-adviseur samen met de werknemer hoe zijn of haar duurzame inzetbaarheid is. Hobma: “We behandelen hierin drie thema’s: Werk veilig, Houd plezier en Kijk vooruit. We vragen of de werknemer veilig werkt en zich gezond voelt, of hij of zij plezier heeft in zijn werk en hoe hij of zij de toekomst ziet bij de werkgever. Dit alles met als doel professionals in de bouw en infra gezond en vitaal de eindstreep te laten behalen. Er zijn nog steeds teveel medewerkers in de sector die (deels) arbeidsongeschikt raken tegen de tijd dat ze de pensioengerechtigde leeftijd behalen. Na het DIA-adviesgesprek kunnen bezoekers op de volgende stoel onder andere in gesprek met een loopbaancoach of een opleidingsadviseur. Op die manier proberen we de transitie naar duurzame inzetbaarheid in de bouw en infra te versnellen. 2017 is het jaar waarin we daar vol op gaan inzetten en naast het creëren van bewustwording ook handelingsperspectief willen geven aan werknemers én werkgevers.” Het PAGO en het adviesgesprek zijn volgens Hobma ook zeer waardevol voor werkgevers. “We bundelen

'We gaan bewust de samenwerking aan met kennispartners in de bouw en infra om samen de beweging te maken richting duurzaam inzetbaarheid' de resultaten van de DIA voor werknemers in een rapport om de werkgever meer inzicht te geven in de duurzame inzetbaarheid van zijn mensen. Op de beurs licht een DIA-bedrijfsadviseur toe hoe het DIA-bedrijfsadvies tot stand komt en wat het inhoudt.”  Hobma is realistisch en merkt dat de DIA nog niet echt leeft in de sector. “Aan ons de taak daar verandering in te brengen en bewustwording te creëren. Duurzame inzetbaarheid in bouw en infra is: Werkveilig - Houd plezier - Kijk vooruit. Daarom staan we ook op de Infratech, om te zorgen dat het op de agenda komt bij bedrijven. In 2017 verwachten we 10.000 DIA’s te kunnen afnemen, in 2018 moet dat aantal verdubbeld zijn. Wij leveren dan ook 2.000 DIA-bedrijfsadviezen per jaar. Infratech is wat dat betreft een goede broedplaats, vanwege de vele aanbieders die allemaal op de een of andere manier te maken hebben met duurzame inzetbaarheid van hun werknemers. Het vraagt een samenwerking, ook met concullega’s, om deze transitie in de sector te versnellen.” ❚

| 37

Tekst: Eric de Munck Beeld: Centrum Hout

Zware verantwoordelijkheid bouw en infra in Klimaatakkoord De afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs vragen een vergaande vermindering van de uitstoot van broeikasgassen van 80% of meer in 2050. De urgentie is hoog. Bouw en infra hebben een zware verantwoordelijkheid, omdat ze goed zijn voor 40% van de totale Nederlandse Co2-uitstoot. De materiaalcomponent is daarbij meestal maatgevend. “De invoering van Co2-beperkende maatregelen vraagt om ingrijpende en snelle veranderingen in ontwerp en uitvoering van projecten. Gebrek aan kennis staat invoering nu nog in de weg,” aldus Eric de Munck, projectleider Centrum Hout. “Recente milieustudies over bruggen en damwanden tonen aan dat de Co2-emissies van materialen zeer sterk uiteen lopen.” Zo lopen Co2-besparingen door gebruik van gecertificeerd hout (FSC/PEFC) bij fietsbruggen op van 8 tot wel 22 ton Co2 eq. per brug (Figuur 1.). Met houten damwanden kunnen besparingen gehaald worden tot wel 246 ton (100 m¹ damwand lengte 5,5 m¹) (Figuur 2.). Het zou goed zijn als adviseurs deze kennis met hun opdrachtgevers delen. Hout uit duurzaam beheerde bossen is de belangrijkste nagroeibare grondstof voor de GWW en het gebruik past ook naadloos binnen de bio-based economie. Doordat hout eenvoudig herbruikbaar en recyclebaar is past deze tevens in de technocycle van de circulaire economie. Door te kiezen voor duurzaam geproduceerd (sub)tropisch hout wordt aantoonbaar ontbossing tegengegaan en draagt men bij aan Social Responsibility in productielanden. Duurzaam inkoop beleid stimuleert duurzaam houtgebruik en helpt bij EMVI. De houtsector heeft het voortouw genomen om deze kennis beschikbaar te maken en deze te delen met opdrachtgevers en adviseurs. Houtleveranciers aangesloten bij het project voor kennisversterking in de GWW zijn aanwezig op Infratech (onder andere Wijma Kampen, GWW Houtimport en LTL Woodproducts) en helpen u graag bij het vergaren van de benodigde informatie voor de eerste besparingen binnen uw projecten. Wilt u als adviseursbureau liever een lunchlezing bij u op kantoor? Neem dan contact op met helpdesk@centrum-hout.nl. Voor de genoemde rapporten zie: www.houtinfo.nl/bos. ❚

Figuur 1. Vergelijking Co2 (kg Co2 eq.) uitstoot van de verschillende materialen bij fietsbruggen (RvO, 2013).

38 |

Figuur 2. Vergelijking netto Co2-emissie van de verschillende damwanden (E&Y, april 2016).

Tekst: Roel van Gils Beeld: Dieseko Group

FUNDERINGS EQUIPMENT: VOLOP NIEUWS Dieseko Group is uiterst gedreven om ’s werelds beste leverancier te zijn van innovatieve en efficiënte machinecombinaties voor de funderingsindustrie. Jaarlijks bouwt de firma honderden trilblokken, aggregaten, Vibroflots, heihamers en heien boorstellingen. Dieseko Group heeft een eigen R&D-afdeling waar doorlopend nieuwe producten worden ontwikkeld en bestaande producten geoptimaliseerd. De Infratech is een uitgelezen moment om de markt hierover te informeren. Sales Director Benelux Jolanda van den Brink licht alvast een tipje van de sluier op. “Op de Infratech presenteren we innovaties op het gebied van resonantietechniek, geluidsbeperkende maatregelen, grondverbeteringsmethoden en ons nieuwe kantelsysteem,” somt Van den Brink op. “Met de PVE RD260 Resonator kan met behulp van de resonantietechniek een damwand trillingsvrij in de grond worden geresoneerd. De Resonator is compact gebouwd en de techniek erachter is zeer efficiënt, omdat het alle energie overbrengt naar waar het nodig is; het uiteinde van de damwand, buis of H-bint.” Het beperken van eventuele geluidsoverlast dat een trilblok kan veroorzaken is een ander een belangrijk punt op de R&D-agenda van Dieseko Group. Er is inmiddels patent aangevraagd op een isolatiekap in combinatie met een rok om het funderingsprofiel. Hierdoor wordt geluid als het ware wordt ingepakt. Dieseko Group is ook de uitvinder van het kantelen van een trilblok, oorspronkelijk ontworpen om enorme monopiles voor windmolens in één keer te kunnen oppakken, positioneren en trillen. Dit zogenaamde ‘upenden’ verkort de handlingstijd aanzienlijk. Vanwege die tijdwinst voor de aannemer is er nu een meer universeel, hydraulisch kantelmechanisme ontwikkeld voor de ICE- en PVE-trilblokken. Verkrijgbaar als accessoire en ook geschikt voor bestaande trilblokken. Grondverbeteren met tril- en heitechniek is een groeimarkt. Dieseko Group biedt hiervoor de Vibroflot waarmee grond kan worden verdicht maar waarmee ook zogenaamde stone columns kunnen worden gezet. Van den Brink: “Ook vertellen we graag meer over de Rapid Impact Compaction Rig. Hierbij wordt een hydraulische heihamer aan een graafmachine bevestigd die als verdichtingsmachine fungeert. En onlangs werd een grote trilplaat gebouwd voor onderwater verdichten. Tot slot kunnen we de benodigde hydraulische aggregaten uitrusten met een start-/stopsysteem, wat resulteert in duurzame besparingen op brandstof, onderhoudskosten en uitstoot Co2.” Met alle kennis en ruim veertig jaar ervaring is Dieseko Group een waardevolle partner voor funderings- en grondverbeteringsmachines en vraagstukken daaromtrent. Met de klok mee: Vibroflot 230 stone column, Rapid Impact Compaction Rig en PVE RD260 Resonator.

Infratech Stand 1.430 ❚

| 39

Journaal Camouflerende verf voor windmolens Windmolens op zee worden minder zichtbaar vanaf de kust. Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) wil de lampjes aanpassen en doet onderzoek naar een camouflerende lik verf. Vooral de knipperende lichtjes aan het eind van de horizon zijn veel mensen een doorn in het oog. De bewindsvrouw liet tijdens een windmolendebat weten dat ze regels wil aanpassen om de lampjes dicht bij de kust zeventig procent minder fel te laten schijnen. Bij molens verderop in zee kan het rode licht zelfs bijna helemaal gedoofd worden. Daarnaast bekijkt Schultz of er een einde kan komen aan het geknipper in de nachtelijke uren. De lampen weglaten is volgens Schultz geen optie vanwege de veiligheid van de luchtvaart. Verder wordt er onderzoek gedaan naar een geschikte schutkleur voor de windmolens. â&#x20AC;&#x153;Net als bij marineschepen. Het is wel lastig af te stemmen op een blauwe of grijze lucht. We gaan kijken naar het effect met schaalmodellen op het strand en misschien met een aantal windmolens op zee.â&#x20AC;? Voor kustgemeenten is het een doekje voor het bloeden. Een ruime Kamermeerderheid is enthousiast over plannen voor de bouw van gigantische windmolenparken recht voor de kust van Noord- en Zuid-Holland. Kustgemeenten, ondernemers en inwoners protesteren al maanden tegen dit voornemen. Ze vangen bot; alleen het CDA wil het energiepark op ruimere afstand van het strand bouwen.

gen, hebben de lokale ondernemers, de gemeenten Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee en de provincies Zeeland en Zuid-Holland bijgedragen in de kosten. Door deze samenwerking en het slim omgaan met zand is het recreatiestrand op de Brouwersdam groter, herstelt en ontwikkelt de natuur zich op de Kop van Schouwen en blijft de Deltakust veilig. Zo gaat kustbescherming hand in hand met meerwaarde voor natuur en recreatie.

Renovatie Station Holendrecht afgerond Het eerste station van de renovatie van de Oostlijn is zo goed als afgerond. Beide toegangen zijn weer open en Station Holendrecht is klaar voor ontvangst. Station Holendrecht is de eerste van zestien stations en is daarmee ook een leerschool voor de andere vijftien stations. Het is een renovatieproject waarin je van alles tegenkomt, dus ook voor GROUP A blijft dit een bijzonder project dat continue in beweging is. 29 maart 2016 is gestart met de uitvoering van de renovatie van de Metro Oostlijn, waarbij de zestien nog oorspronkelijke Oostlijn stations worden gerenoveerd. Hiervan liggen vijf stations ondergronds (Centrum en Oost) en elf bovengronds (Amsterdam Zuidoost, Duivendrecht, Diemen en Overamstel). GROUP A is verantwoordelijk voor het ontwerp, Hegeman+ voor de uitvoering.

Groter strand Brouwersdam Het strand van de Brouwersdam is met 500.000 m3 zand verbreed en opgehoogd. Daarmee kan dit recreatiestrand, dat van grote betekenis is voor de economie, de recreatie en het toerisme in de regio, weer zo'n tien jaar vooruit. De verbreding is het resultaat van een intensieve samenwerking tussen de provincies Zuid-Holland en Zeeland, de gemeenten Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee, de plaatselijke ondernemers van het Platform Pioniers Brouwersdam en Rijkswaterstaat. Het strand van de Brouwersdam komt normaal niet in aanmerking voor kustonderhoud met zandsuppleties. De dam beschermt het achterland immers al. Door de invloed van golven, getij, stromingen en de wind verdwijnt het zand hier echter gestaag van het strand. De samenwerkende partijen hebben de strandsuppletie bij de Brouwersdam mogelijk gemaakt door zand uit te sparen op een deel van de Kop van Schouwen. Eenmalig is er geen zand aangebracht vanwege een natuurherstelproject. Er is voor gekozen dit zand elders langs de kust van Schouwen in te zetten. De Brouwersdam had als locatie de voorkeur. Omdat er voor Rijkswaterstaat meerkosten zijn om zand op het strand aan te bren-

| 41

Journaal Haringvlietsluizen zijn Rijksmonument

Tervisielegging nieuwe CROW-richtlijn

De Haringvlietsluizen zijn onlangs bestempeld tot Rijksmonument. Minister Jet Bussemaker van Onderwijs en Wetenschappen overhandigde daartoe in Stellendam persoonlijk het officiële Monumenten-bordje aan Directeur-Generaal van Rijkswaterstaat Jan Hendrik Dronkers. Het is precies zestig jaar geleden dat werd gestart met de bouw van de Haringvlietsluizen als onderdeel van de Deltawerken. Naar aanleiding van de watersnoodramp van 1953 werd een Deltaplan opgesteld voor Zeeland en Zuid-Holland. De Haringvlietsluizen werden tussen 1956 en 1970 gebouwd. Met de Deltawerken werd begonnen in 1954 en afgerond in 1997. Internationaal befaamd en uitgeroepen tot meest prestigieuze waterbouwproject ter wereld door Internationale Federatie van Ingenieurs. Een onderdeel daarvan is nu rijksmonument. Minister Bussemaker: “Wie Nederland zegt, zegt water en waterbouw. Beide zijn diep verankerd in onze identiteit. De Haringvlietsluizen staan voor onze succesvolle strijd tegen het water. En tegelijkertijd zijn het cultuurhistorische iconen die met recht de titel rijksmonument verdienen.”

CROW-publicatie 132 ‘Werken in of met verontreinigde grond’ en CROW-publicatie 307 ‘Kabels en leidingen in verontreinigde bodem’ zijn herzien en samengevoegd tot één nieuwe richtlijn. Met het verschijnen van deze richtlijn voor het veilig, zorgvuldig en risico gestuurd werken in of met verontreinigde bodem, is een aanzienlijke stap gemaakt richting een nieuwe werkmethodiek. Deze zal enerzijds de veiligheid van medewerkers moeten borgen met passende beheersmaatregelen en anderzijds is er de borging dat de leefomgeving wordt beschermd en de milieuregelgeving wordt nageleefd. In deze richtlijn zijn alle werkzaamheden in of met verontreinigde bodem opgenomen. De rode draad in deze richtlijn is het risico gestuurd werken. Door de implementatie van risico gestuurd werken is er ook voor gekozen de veiligheidsklassen niet meer te baseren op de milieukundige interventiewaarden. In de richtlijn is er gebruikgemaakt van de humane ernstig risicowaarden om de veiligheidsklassen te formuleren. Dit betekent dat er een nieuw stelsel is ontwikkeld om de verschillende risicoklassen van voorkomende bodemverontreinigingen te kunnen onderscheiden. Gezien het belang hecht de sector grote waarde aan de juistheid en bruikbaarheid van de publicatie. Om die reden liggen de conceptteksten momenteel ter visie.

Canon van de Nederlandse brug

A2 wordt de breedste LED-snelweg ter wereld De A2 wordt de breedste snelweg ter wereld die wordt verlicht met LED. Maar liefst 2 x 6 rijstroken worden vanaf de middenberm verlicht. Rijkswaterstaat is 10 oktober gestart met het vervangen van de reguliere verlichting op de A2 tussen Holendrecht en Maarssen door LED. In juni 2016 heeft Rijkswaterstaat een proef gedaan met LED-verlichting op de A2 tussen Breukelen en Vinkeveen. Op dit traject van 500 meter is getest of het mogelijk is met LED vanuit de middenberm voldoende licht, lichtniveau en gelijkmatigheid te krijgen op alle zes rijstroken aan weerszijden van de weg. De proef is geslaagd. Alle rijstroken hadden een goede lichtopbrengst. Daarom wordt nu een groter traject voorzien van LED-verlichting. De oude armaturen van 440 W per stuk worden vervangen door LED-armaturen van 310 Watt per stuk. In het Energieakkoord staan doelstellingen voor de openbare verlichting en verkeersregelinstallaties. Eén van de doelstellingen is een energiebesparing van 20% in 2020 ten opzichte van 2013. Naar verwachting wordt op het traject A2 Holendrecht - Maarssen circa 241.600 kWh per jaar bespaard. Omgerekend is dit zo’n 116 ton Co2, ruim 38% besparing ten opzichte van de huidige uitstoot. Bovendien is er een flinke besparing op onderhoud omdat LED langer meegaat. Ook zorgt LED-verlichting voor minder lichthinder en een beter zicht voor de weggebruiker door onder andere kleurherkenning en kleurcontrast.

42 |

Iedere Nederlander komt bijna dagelijks wel een brug tegen: vanaf de weg of vanaf het water. Het boek ‘Canon van de Nederlandse brug’ – die een periode van tweeduizend jaar omvat, onderverdeeld in acht tijdvakken – belicht de historie van de bruggenbouw in Nederland. Aan de hand van 43 ‘vensters’ worden de betekenis en het functioneren van bruggen (waaronder ook viaducten, aquaducten en ecoducten) in de loop van de eeuwen beschreven en geïllustreerd. Veel aandacht gaat uit naar bruggen van de laatste tweehonderd jaar. Immers in die tijd raakten de ontwikkelingen in een stroomversnelling door de komst van de spoorwegen en de explosieve groei van het autoverkeer daarna. De laatste decennia is er, naast de techniek van de bruggenbouw zelf, ook steeds meer aandacht voor de vormgeving van bruggen. Na het lezen van het boek zullen herkenning van en waardering voor de Nederlandse brug met u meereizen door het land. Kortom: bruggen, het blijft feest.

Journaal Brainport toch Mainport Brainport Eindhoven, de technologieregio rond de Brabantse stad, krijgt alsnog het predicaat 'mainport'. Daarmee krijgt het gebied in ieder geval in naam dezelfde status als de twee andere mainports van Nederland: Schiphol en de haven van Rotterdam. Het besluit van de Tweede Kamer werd mogelijk gemaakt door een motie van het CDA, gebaseerd op een advies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Dit adviesorgaan vindt dat de haven van Rotterdam, Schiphol, de datahub Amsterdam en Brainport Eindhoven niet los van elkaar moeten worden beschouwd. Aangezien Brainport Eindhoven 'een belangrijke economische groeimotor is voor Nederland', riep het CDA de regering op de regio als mainport te erkennen. Mainports zijn in de ogen van het kabinet van groot belang voor de goede bereikbaarheid van Nederland en zijn daarbij een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven die bijdragen aan de toekomstige economische ontwikkeling. De concrete gevolgen van het predicaat mainport voor de Brainport zijn nog niet bekend.

(Foto: Bart van Overbeeke Fotografie)

een werkend proeftracé heeft in de openbare weg. SolaRoad is een uniek concept dat zonlicht op het wegdek omzet in elektriciteit en zo écht duurzame energie levert. SolaRoad is een project van provincie Noord-Holland, TNO, Ooms Civiel en Dynniq. Van 2014 tot 2018 worden op het traject in Krommenie diverse metingen en tests uitgevoerd om SolaRoad verder te ontwikkelen en te verbeteren.

BAM lanceert VR-app Het BIM Center van BAM Advies & Engineering heeft de BAM VR-app ontwikkeld. Deze virtual reality-app toont visualisaties van verschillende projecten. VR is ideaal om toekomstige gebruikers, bewoners of bouwplaatsmedewerkers mee te nemen in het nog niet bestaande gebouw of om een technische oplossing eens van dichtbij te bekijken. Door toevoeging van 360 graden-fotografie kan, bij reeds opgeleverde projecten en tijdens de bouw, worden getoetst hoe het gerealiseerde gebouw aansluit op het eerdere ontwerp. De BAM VR-app is per direct beschikbaar in Apple iTunes en Google Play. Voor een volledige virtual reality-ervaring is een krachtige computer en speciale VR-bril noodzakelijk. Met de, door Smart2VR uit Hengelo (ov), ontwikkelde app brengt BAM deze ervaring naar de smartphone. Met een eenvoudige (kartonnen) VR-bril of in 2D modus kan men letterlijk rondkijken en rondlopen in onder meer het nog te realiseren Groninger Forum en ’s werelds grootste fietsenstalling op het stationsplein in Utrecht. Ook van reeds gerealiseerde projecten, zoals het Zaans Medisch Centrum en het Londense King Cross, zijn de virtuele ontwerpen en 360 graden- foto’s te bekijken. Daarnaast zijn ook bouwplaatsinrichtingen en een 360 graden-beeld vanuit de bouwkraan voor Hoog Catharijne Utrecht te raadplegen.

SolaRoad-fietspad verlengd Het SolaRoad-fietspad in Krommenie is met 20 meter verlengd. De toegevoegde elementen zijn een verbeterde versie van de elementen die in 2014 zijn geplaatst. De verlenging is onderdeel van de driejarige pilot en zal nieuwe testresultaten opleveren. De uitbreiding van de SolaRoad in Krommenie bestaat uit nieuwe elementen op basis van verbeterde technologie, het resultaat van twee jaar research en development. Zo zitten er zonnepanelen in die beter toegerust zijn op het gebruik in een wegdek. De panelen hebben bijvoorbeeld geen glazen toplaag meer. Enkele elementen zijn met dunne film zonnecellen uitgerust. Op korte termijn komt bovendien de SolaRoad kit beschikbaar, een set van vier elementen ter lengte van 10 meter met elektrische installatie, die wegbeheerders kunnen aanschaffen. SolaRoad is op dit moment het enige zonne-energie wegdek ter wereld dat

Boskalis installeert exportkabels windpark Borssele Koninklijke Boskalis Westminster N.V. (Boskalis) maakt bekend dat dochteronderneming VBMS in consortium met NKT Cables het Borssele Alpha contract van TenneT heeft verworven voor het installeren van twee exportkabels. Deze kabels zullen de offshore windmolenparken Borssele 1 en 2 verbinden met het onshore hoogspanningsnet van TenneT in Nederland. Separaat en onder voorbehoud van financiering is tevens de optie toegekend voor het installeren van de exportkabels die de offshore windmolenparken 3 en 4 zullen verbinden met het Nederlandse onshore hoogspanningsnet (Borssele Beta). De verbinding van het Borssele offshore windgebied op de Noordzee met het hoogspanningsnet omvat twee 700 MW verbindingen, genaamd Alpha (voor Borssele 1 en 2) en Beta (voor Borssele 3 en 4). Het Alpha contract omvat de levering en installatie van twee 61 kilometer lange exportkabels. De kabels zullen via de monding van de Westerschelde naar het vasteland lopen en nabij het bestaande hoogspanningsstation Borssele aan land komen.

| 43

Where engineering meets nature. LievenseCSO.com

LievenseCSO is een middelgroot advies- en ingenieursbureau op het gebied van infrastructuur, bouw, water en milieu- en omgevingsvraagstukken. Met meer dan 350 medwerkers is LievenseCSO een prominente speler op de markt. Onze diensten leveren wij van plan- en studiefase tot en met realisatie van een project.

LEKKERKERKER ROTTERDAM

HELPDESK Hout in de GWW

VERHUUR EN HANDEL

Centrum Hout helpt projectleiders en adviseurs met kennis: l (Hard)houtsoorten l FSC en PEFC l Technische informatie l Lunchlezingen etc.

RIJPLATEN EN DRAGLINESCHOTTEN NIEUW EN GEBRUIKT

Milieu-impact en kosten beperken?

h CO2-footprint h Milieubelasting h Levensduurkosten h Circulair én biobased

Tel.: 010 - 298 58 58 E-mail: verhuur@lekkerkerker.com www.lekkerkerker.com

Duurzaam hout scoort!

HOUTINFORMATIELIJN: 0900-5329946 (€ 0,15 p.m.: ma t/m do 10.00 – 12.00 uur.) helpdesk@centrum-hout.nl

houtdatabase.nl en houtinfo.nl

Journaal Drie dwarsverbindingen A2 meer teruggebouwd Volgens de overeenkomst van 2012 tussen het Rijk en de Provincie Limburg was besloten om vijf van de zeventien dwarsverbindingen op het traject niet terug te bouwen. Op advies van de 'werkgroep dwarsverbindingen' is door de Stuurgroep A2 Het Vonderen – Kerensheide een principebesluit genomen om de overeenkomst uit 2012 te herzien. Vanuit het oogpunt om extra in te zetten op leefbaarheid, recreatie en economie is gezocht naar extra financiering om drie van de vijf te vervallen dwarsverbindingen alsnog terug te bouwen. Op 21 oktober is het advies van de werkgroep besproken in de stuurgroep. Tijdens dit overleg heeft de stuurgroep een principebesluit genomen over het terugbouwen van de viaducten Slagmolen, Gebroek en 't Rooth en over de financiering daarvan. Daarmee worden deze dwarsverbindingen opgenomen in het nieuwe ontwerp van de snelweg op de huidige locaties. Slagmolen en 't Rooth komen terug als fiets-/voetgangersbrug en Gebroek als fiets-/voetgangersbrug en ook voor autoverkeer. Over de exacte locatie, inrichting en functionaliteit van Gebroek vindt nog separaat overleg plaats. In het najaar van 2017 wordt het ontwerptracébesluit voor alle geïnteresseerden ter inzage gelegd.

Hoogste veiligheidsprestatiescore voor consortium SAAone Als opdrachtnemer van Rijkswaterstaat laat SAAone jaarlijks haar veiligheidsprestaties meten volgens de SPIC-methode. Dit is een kwantitatieve methode ontwikkeld door Rijkswaterstaat voor het meten van veiligheidsprestaties van bouwcombinaties. SAAone heeft dit jaar de hoogste SPIC-score tot nu toe in Nederland behaald. Rijkswaterstaat heeft met medewerking van DNV GL Business Assurance een kwantitatieve methode ontwikkeld voor het meten van veiligheidsprestaties van bouwcombinaties. Deze methode, met de titel SPIC, is afgeleid van internationaal erkende instrumenten. Met SPIC ontstaat een beeld van zowel de veiligheidsprestatie in zijn totaliteit als van de prestaties van de verschillende elementen. Het doel van de SPIC-methode is het beoordelen van het veiligheidsmanagement van de opdrachtnemer om aan te geven/inzicht te krijgen in welke zaken goed geregeld zijn en welke tekortkomingen op het gebied van veiligheid gecorrigeerd moeten worden.

25.000 bezoekers tijdens Tunnelweekend A2 Maastricht Eind oktober zette het project A2 Maastricht voor de laatste keer de bouwhekken open voor het grote publiek voordat de A2-tunnel medio december in gebruik genomen wordt. Ruim 25.000 gasten kwamen een kijkje nemen op het bouwterrein rond het Europaplein. Dit keer konden bezoekers niet alleen wandelen maar ook fietsen door de A2-tunnel, dankzij de samenwerking met Maastricht Bereikbaar en Fietsersbond Maastricht. Zo’n 10.000 fietsers legden de route van 5 kilometer door de onderste tunnelbuizen af. Gedurende het hele weekend was er van alles te beleven voor jong en oud. Zo was er op zondag een Tunnelontbijtje voor de omwonenden van de voormalige bouwput, als bedankje voor het geduld de afgelopen jaren. Langs de wandelroute door de bovenste tunnelbuizen stond de ‘A2 Maastricht-Expo’ met info over het project door de jaren heen. Daarnaast waren er allerhande infostands van onderaannemers, sponsoren en partners. Er waren doorlopend optredens van muzikanten en groepen uit de stad. De tunnel wordt in de nacht van 15 op 16 december officieel geopend voor verkeer.

Drie nominaties voor MKB INFRA AanbestedingsAward 2017 De jury van de MKB INFRA AanbestedingsAward heeft de gemeenten Den Haag, Enschede en Houten genomineerd voor de MKB INFRA Award die op 19 januari 2017 wordt uitgereikt tijdens de InfraTech in Rotterdam. Deze prestigieuze prijs wordt om de twee jaar uitgereikt aan de meest mkb-vriendelijke infra aanbesteder. De jury beschouwt de drie genomineerde gemeenten als een voorbeeld en inspiratiebron voor andere aanbesteders van infrastructurele werken. De jury heeft zich gebogen over inzendingen van een groot aantal aanbestedende diensten. Voor de drie genomineerden geldt, ieder afzonderlijk, dat er door hun eigen wijze van toepassing van de aanbestedingsregels een level playing field ontstaat voor mkb en grote bedrijven.

| 45

Journaal Startschot voor sluitstuk spoorvernieuwing Utrecht

Miljoenen voor fietspaden Haagse regio

Het spoornetwerk rond Utrecht is op tal van plaatsen ontknoopt, verdubbeld, vernieuwd en gestroomlijnd. Bedoeld om ruimte te maken voor meer treinen. Het laatste stuk spoorverdubbeling is op komst, met een nieuwe spoorbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Tussen Utrecht Centraal en Utrecht Leidsche Rijn verdubbelt ProRail het spoor van twee naar vier sporen, over een lengte van 2 kilometer. Daardoor kunnen er over twee jaar zes Sprinters per uur op het traject rijden. ProRail is al begonnen met de aanleg van een nieuw 'baanlichaam' waar het spoor op komt te liggen en eind november is gestart met de eerste grote werkzaamheden voor de aanleg van de nieuwe spoorbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Eind 2017 wordt de nieuwe spoorbrug daadwerkelijk geplaatst. Dat belooft millimeterwerk te worden. De nieuwe spoorbrug wordt op de kant in elkaar gezet en vervolgens tussen de twee bestaande bruggen ingelegd. Daarna wordt de oude spoorbrug stiller gemaakt. Eind 2018 moet het project klaar zijn. Dan is het sluitstuk van de spoorvernieuwing rond Utrecht een feit.

Om het fietsgebruik in de regio Haaglanden te stimuleren, stopt het Ministerie van Infrastructuur en Milieu maximaal 7,7 miljoen euro in vijf nieuwe fietssnelroutes. Het ministerie hoopt dat de fiets hierdoor een alternatief wordt voor de auto in de spits. Twee eerder aangelegde snelfietsroutes tussen Leiden en Den Haag hebben voor een stijging van vijftien tot 25 procent van het aantal fietsers geleid. De vijf nieuwe routes moeten eind volgend jaar klaar zijn. Het ministerie betaalt de helft van de kosten, de provincie Zuid-Holland en gemeenten nemen het andere deel voor hun rekening.

De Kuiper Noordeloos splitst in twee bedrijven De Kuiper gaat op 1 januari over in twee nieuwe bedrijven; De Kuiper Groep en De Kuiper Infrabouw. Met de splitsing kan het bedrijf beter inspelen op de wensen van haar relaties. De overgang naar de twee nieuwe bedrijven heeft geen personele gevolgen. In de loop van 2016 trof De Kuiper voorbereidingen om de onderneming te delen in twee nieuwe organisaties. Met deze strategische stap verwacht de directie meer flexibiliteit te kunnen bieden aan haar klanten en beter voorbereid te zijn op de toekomst. De Kuiper Groep zal zich richten op cultuurtechnische-, groen- en waterbouwkundige werken en blijft gevestigd in het huidige pand te Noordeloos. De Kuiper Infrabouw zal zich bezighouden met complete infrastructurele (bouw)werken, zij zullen medio 2017 verhuizen naar een pand in de regio. De Kuiper Heiwerken is onderdeel van De Kuiper Groep en blijft op de bestaande locatie. De splitsing heeft geen nadelige gevolgen voor medewerkers en relaties. De bijna honderd medewerkers zijn zorgvuldig verdeeld over de twee nieuwe organisaties. De directie gaat ervan uit dat de relaties in de toekomst uitsluitend de positieve gevolgen van de verzelfstandiging zullen ervaren: “We hebben dit zorgvuldig voorbereid. We willen klaar zijn voor de toekomst en slagvaardig kunnen inspelen op de wensen van onze klanten. De nieuwe bedrijfsmodellen sluiten daar beter bij aan,” aldus de directie van De Kuiper Noordeloos.

46 |

Meer geld voor fietsenstallingen op stations Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) maakt € 40 miljoen extra vrij voor de uitbreiding van fietsenstallingen bij NS-stations. Ze wil hiermee de meest urgente fietsparkeerproblemen bij stations aanpakken voor 2020. De komende maanden wordt duidelijk op welke locaties extra stallingen gerealiseerd gaan worden uit het beschikbare budget. Dijksma: “We halen met deze investering tot 2020 de druk van de ketel op de grootste knelpunten.” Dijksma heeft met gemeenten, provincies en vervoerregio’s afgesproken dat zij voor de helft bijdragen aan de extra stallingen, waardoor er nu in totaal € 80 miljoen beschikbaar komt. De fiets is een onmisbare schakel in een goede bereikbaarheid van deur tot deur, in stedelijke gebieden, maar ook in krimpgebieden. Het aantal treinreizigers blijft groeien, en nu al gebruikt bijna de helft van de reizigers de fiets om op het station te komen. Dijksma: “We geven veel geld uit aan het sneller laten rijden van treinen, maar op veel stations is het nu een zoektocht om een plekje voor de fiets te vinden. De reistijdwinst moet niet verloren gaan door te volle stallingen. Het vervoer per trein, tram, bus, metro en fiets moet zo goed mogelijk op elkaar aansluiten en zo aantrekkelijk mogelijk zijn voor de reiziger.”

Journaal Zelfrijdende MAN beschermt wegwerkers MAN ontwikkelt een zelfrijdende truck die voertuigen en machines moet volgen bij wegwerkzaamheden. Een prototype van deze truck wordt al ingezet bij de bescherming van die machines en de mensen die er mee werken. Bij wegwerkzaamheden gebeuren nog veel te vaak ongelukken, zelfs al zijn er allerlei veiligheidsmaatregelen genomen. Daarom gaf de Duitse regering voorrang aan een project om een voertuig te ontwikkelen dat zonder bestuurder voor extra veiligheid kan zorgen. De MAN doet in feite dienst als een rijdende botsabsorber en wordt nu getest op een autosnelweg in de Duitse deelstaat Hessen. Bij het project wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van standaard onderdelen die MAN bij de serieproductie gebruikt, zoals ACC en keep-in-lane-systemen. De omgeving van het voertuig wordt gescand met camera’s en radarsystemen die objecten, rijstroken en open ruimtes kunnen herkennen. De sensortechnologie wordt ondersteund door draadloze communicatie tussen het werkverkeer en de veiligheidsvoertuigen.

nog flink toenemen. Ook op het spoor is sprake van stevige groei en zullen de knelpunten toenemen. Voor de snelwegen is drie miljard meer nodig dan nu begroot, voor het spoor is dat vijf miljard, heeft het EIB becijferd voor de periode 2015-2030.

Proef met slimme VRI Maandag 21 november is in Houten de eerste slimme geregelde kruising in werking gesteld. De verkeersregelinstallatie (VRI) van de verkeerslichten geeft automobilisten via een app van Verkeerplaza informatie over hoeveel seconden het verkeerslicht op groen of rood springt. Dit zorgt voor meer veiligheid en een betere doorstroming. De proef sluit aan bij de plannen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu om te komen tot slimme verkeersoplossingen waardoor de infrastructuur beter benut kan worden. Weggebruikers die een verkeerslicht naderen en hier stilstaan ontvangen actuele informatie uit dat verkeerslicht: Tijd tot groen en rood, straks ook vertaald in een actueel snelheidsadvies, resterende wachttijd en wat de oorzaak is van de eventueel verlengde wachttijd. Alle verkeersdeelnemers weten waar ze aan toe zijn en de toegevoegde informatie leidt tot minder emissies. Het is de bedoeling dat de komende jaren in eerste instantie zo’n 1200 verkeersregelinstallaties in Nederland worden omgebouwd tot ‘slimme’ verkeersregelinstallaties.

Elegant ontwerp wint busbrug Zwolle

20 mei 2017: Dag van de Bouw Zaterdag 20 mei wordt de twaalfde editie van de Dag van de Bouw gehouden. Deze editie belooft een bijzondere dag te worden. Naast de bouwen infrabedrijven doen dit jaar ook de gespecialiseerde aannemers én de installateurs mee. Bouwend Nederland, Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra en UNETO-VNI organiseren deze Dag van de Bouw. UNETO-VNI is de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de elektrotechnische detailhandel; de Aannemersfederatie vertegenwoordigt naast bouwen infrabedrijven ook de gespecialiseerde aannemers. Op diverse locaties in het land is op zaterdag 20 mei 2017 de kunde van de bouw en het vakmanschap van bijvoorbeeld de tegelzetter en de technici in de installatiebranche te zien.

De nieuwe brug over het spooremplacement van het station in Zwolle wordt gebouwd door BAM Infra naar een ontwerp van ipv Delft creatieve ingenieurs. De brug zal over enkele jaren een verbinding vormen voor het busverkeer van het nieuw te bouwen busperron aan de zuidzijde van station Zwolle naar de kruising Westerlaan/Veerallee/Willemskade. Volgens Henk Snel, stedenbouwkundige van de gemeente Zwolle en voorzitter van de beoordelingscommissie, past het winnende ontwerp het best bij de vooraf gestelde criteria. De beoordelingscommissie roemt onder andere de ‘elegante, eenduidige en slingerende lijn van het ontwerp die orde en focus kan aanbrengen in het nu nog wat onsamenhangende gebied van de Spoorzone. Het hout aan de onderzijde is weldadig in deze harde, industriële omgeving. Een gouden greep.’ In technisch opzicht is het integrale ontwerp van BAM Infra en ipv Delft creatieve ingenieurs een knap staaltje ingenieurswerk, onder andere omdat er naast de twee landhoofden maar vier pijlers nodig zijn om de 245 meter lange brug te ondersteunen. De houten onderkant van de busbrug zal de groene aankleding van de Pannekoekendijk verbinden met de bomen en het groen op en naast het nieuwe busperron aan de zuidzijde.

Miljarden te weinig voor wegen en spoor Tot 2030 is er zeker acht miljard euro te weinig voor bouw en onderhoud van rijkswegen en spoorlijnen. Dat blijkt uit een rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Het tekort komt doordat het Rijk de afgelopen jaren door de crisis heeft moeten bezuinigen op de budgetten. Maar doordat de economie is opgekrabbeld, neemt de druk op wegen en spoorlijnen weer toe. Op de snelwegen gaat dat veel harder dan de planbureaus hadden voorzien, aldus het EIB. De weguitbreidingen waaraan nu wordt gewerkt, zullen pas over vier jaar extra capaciteit opleveren. Daardoor zullen de files

| 47

MAASTRICHT | Koning Willem-Alexandertunnel

Tekst: Roel van Gils Beeld: Peter Wijnands

Ingebruikname Koning Willem-Alexandertunnel De vier tunnelbuizen van de nieuwe 2,3 kilometer lange tunnel van de A2 door Maastricht gaan in de nacht van 15 op 16 december open. De bouw haalt daarmee de oorspronkelijk geplande einddatum. De Koning Willem-Alexandertunnel is de eerste dubbellaagstunnel in Nederland en vervangt de oude stadstraverse die vanwege de vele verkeerslichten voor veel files en vertragingen zorgde.

48 |

MAASTRICHT | Koning Willem-Alexandertunnel

Europaplein na ingebruikname Koning Willem-Alexandertunnel

Ondergronds verkeer Bovengronds verkeer

Geusselt na ingebruikname Koning Willem-Alexandertunnel

Lokaal verkeer richting Geusselt via omleidingsroutes

Verkeer vanaf Geusselt naar John F. Kennedysingel / Centrum / Cadier en Keer / afrit 55 / Luik Vanaf Akersteenweg / John F. Kennedysingel richting A2/A79

Akersteenweg

Richting Berg en Terblijt ongewijzigd

Verkeer richting Terblijterweg / Viaductweg

Verkeer vanaf John F. Kennedysingel richting A2/A79

Ondergronds verkeer Bovengronds verkeer

Verkeer vanaf N2 / Viaduchtweg / Terblijterweg richting John F. Kennedysingel en/of Luik Richting Noorderbrug ongewijzigd Viaductweg

Terblijterweg John F. Kennedysingel

A2/A79 richting Eindhoven / Heerlen en Terblijterweg / Viaductweg A2/A79 richting Eindhoven / Heerlen ß Geusselt A2 richting Luik en afrit 55 / Randwyck

A2 richting Luik en afrit 55 / Randwyck

Verkeer richting Terblijterweg / Viaductweg / John F. Kennedysingel

Lokaal verkeer richting John F. Kennedysingel / Akersteenweg A2 richting Luik en afrit 55 / Randwyck

A2/A79 richting Eindhoven / Heerlen

â Ziekenhuis

Met de openstelling van de tunnelbuizen verdwijnt al het doorgaande verkeer uit de stad en rijdt op de A2 door de onderste tunnelbuizen. Ook de bovenste tunnelbuizen, die bij Geusselt in het noorden en Europaplein in het zuiden aansluiten op de stad, worden in gebruik genomen. Dat geldt niet voor alle rijstroken, omdat sommige oude en nieuwe wegen elkaar nog kruisen. Voor de verkeersstroom van zuid naar noord is de aansluiting bij Geusselt compleet. De andere aansluitingen van het lokale wegennet op de bovenste tunnelbuizen volgen stapsgewijs in de eerste helft van 2017. Tot die tijd maakt dit lokale verkeer nog gebruik van de tijdelijke N2 en omleidingen. Na de eerste helft van 2017 is het overgrote deel aangesloten op het totale nieuwe verkeerssysteem van 6 kilometer. Voor de complete infrastructuur zijn, behalve de A2-tunnel, nog 21 andere fly-overs, viaducten, fietstunneltjes en ecoducten aangelegd. Alleen dankzij de samenwerking binnen de stuurgroep die bestaat uit Rijkswaterstaat, gemeente Maastricht, Provincie Limburg, gemeente Meerssen en de gezamenlijke inspanning met bouwer Avenue2; het consortium van Strukton en Ballast Nedam is de innovatieve planvoorbereiding en de realisatie van de infrastructuur voor dit complexe project binnen de planning van tien jaar en binnen het overheidsbudget gerealiseerd kunnen worden. De ingebruikname van de tunnel is een historisch moment voor stad en regio en betekent een enorme verbetering voor de bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid van de stad.

(Foto: Peter Wijnands Photography.)

Ook de doorstroming van het doorgaande verkeer op de A2, een van de belangrijkste snelwegen van ons land, verbetert aanzienlijk door de komst van de tunnel. Nu de tunnel bijna klaar is, kan gestart worden met de bovengrondse inrichting. Hierdoor worden oost en west met elkaar verenigd en ontstaat rust en ruimte in de stad Maastricht. ❚

| 49

MAASTRICHT | Koning Willem-Alexandertunnel

Tekst: Moniek Vrielink Beeld: Rijkswaterstaat

EEN BETER BEREIKBAAR EN SCHONER MAASTRICHT DOOR ONDERTUNNELING A2 Eén totaalplan voor stad en snelweg; een integraal gebiedsontwerp voor A2 Maastricht. Daarvoor heeft LievenseCSO het projectbureau A2Maastricht begeleid bij de aanbesteding, de planologische besluitvorming en tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. Voor het project zijn 22 kunstwerken zoals fly-overs, fietstunnels, viaducten en ecoducten gemaakt. De meeste aandacht gaat uit naar de dubbellaagse tunnel. Al jaren veroorzaakt de passage van de A2 door Maastricht veel files, geluidhinder en luchtverontreiniging. De ondertunneling van dit gedeelte van de A2 zorgt voor een betere doorstroming van het verkeer en een betere bereikbaarheid van Maastricht. In de stad verbetert het geluidsklimaat, de luchtkwaliteit en de verkeersveiligheid enorm en ontstaan daardoor kansen voor verdere stedelijke ontwikkelingen. Franci Vanweert van LievenseCSO is betrokken als projectleider en senior adviseur: “Wij hebben het projectbureau A2 Maastricht mogen adviseren op een heel breed vlak van milieukundige diensten als adviesbureau. Het project heeft uiteraard een grote invloed op de omgeving en dat betekende in de praktijk dat er vooraf veel onderzoek benodigd was. LievenseCSO heeft het projectbureau daarom ondersteund op juridisch

50 |

en akoestisch vlak en op het gebied van luchtkwaliteit ten behoeve van de aanbesteding, de planologische besluitvorming, de geluidsanering, de uitvoering van de bouwwerkzaamheden, het afhandelen van schadeclaims en nadeelcompensatie.” Op dit moment wordt nog ondersteuning geboden in het kader van de communicatie over de leefomgevingskwaliteit. Door de integrale advisering van LievenseCSO met omgevingsjuristen en milieukundige adviseurs, gespecialiseerd in geluid- en luchtkwaliteit, kon het projectbureau A2 Maastricht zo goed mogelijk geadviseerd worden bij vraagstukken. Van 15 op 16 december wordt de Koning Willem-Alexandertunnel in gebruik genomen. De technische operatie staat inmiddels bekend als ‘de-nacht-van-devier-buizen’. De voorbereidingen zijn te volgen op www.a2maastricht.nl ❚

ANTWERPEN | Mexicobruggen

Tekst: Roel van Gils Beeld: M. Van Overbeke

VERS HOUTEN WEGDEK VOOR BEIDE MEXICOBRUGGEN De historische Mexicobruggen in de haven van Antwerpen werden begin dit jaar in zijn geheel weggehaald voor een grondige restauratie. De staalconstructie is gerenoveerd en opnieuw geconserveerd. Ook de ondervloer en het wegdek, beide van Azobé, zijn volledig vernieuwd, maar wel met de klassieke technieken. Sinds 2001 is de brug namelijk een beschermd monument. Samen met Stefan Meinhardt van Hupkes Houthandel Dieren duiken we de geschiedenisboeken in. Tevens geeft hij tekst en uitleg over het ingrijpende restauratieproject.

De Mexicobrug bestaat uit een westelijke brug en een oostelijke brug in de noordelijke binnenstad van Antwerpen. De brug overspant de toevaart tot Houtdok (een havenbekken), dat via twee andere havenbekkens toegang naar de Schelde verschaft. Beide bruggen hebben de in 1873 gebouwde brug C vervangen, een hydraulische draaibrug. De reden voor de bouw van de nieuwe bruggen was de toegenomen verkeersdruk. Bovendien was de oude brug C niet gemaakt voor treinverkeer. De huidige brug Oost werd gebouwd in 1936, brug West stamt uit 1941 en was oorspronkelijk bedoeld voor treinverkeer.

ROLBASCULEBRUGGEN

Beide Mexicobruggen (Oost en West) zijn twee elektrisch aangedreven rolbasculebruggen. De naam rolbasculebrug is afgeleid van het Franse woord Bascule, wat zoveel betekent als wippen / kiepen. De brug draait om de eigen beweegbare as, waarbij het draaipunt buiten de daadwerkelijke constructie ligt. Deze techniek werd ontwikkeld door een Amerikaanse ingenieur William Donald Scherzer. Hij werd in 1858 in Illinois geboren en stierf in 1893 op een jonge leeftijd van 35 jaar. Het contragewicht van de brug zwiept hoog over de constructie. Voordelen van deze constructie zijn dat er geen kelder nodig is voor het contragewicht en dat de draaibeweging zonder grote krachtinspanning te bewerkstelligen is. Nadeel van dit type brug is de beperkte doorrijhoogte. Desalniettemin heeft de Mexicobrug een doorrijhoogte van 5 meter. De brug wordt bediend vanuit een bedieningsgebouw op het zuidelijk landhoofd. In de jaren 1973 en 1982 werden de beide bruggen al eens gerenoveerd.

RESTAURATIELOCATIE De Oost en West brug hebben een op elkaar lijkende opbouw, maar zijn beide niet identiek. Beide brugdelen bestaan uit twee grote, stabiel geklonken vakwerkconstructies uit staal. De brugklap is in hoofdzaak samengesteld uit twee vakwerkliggers, die in het bovenvlak in verbinding staan met behulp van bovenwindverbanden. Het wegdek wordt ondersteund door een vakwerkconstructie van langs- en dwarsdragers. De bodem van de bruggen

'De bodem van de bruggen bestaat uit een ondervloer en een bovenvloer van Azobé' bestaat uit een ondervloer en een bovenvloer van Azobé. Naast de rijbanen hebben de bruggen aan iedere zijde een uitkragend voetpad. In opdracht van Havenbedrijf Antwerpen is de THV (tijdelijk handelsvereniging) Aelterman bvba, BAM Contractors en Engie Fabricom verantwoordelijk voor de restauratie. Beide brugdelen zijn in zijn geheel, zonder demontage, met kranen op pontons gehesen en via de waterwegen van Antwerpen naar Gent vervoerd. Op deze restauratielocatie zijn de oude brugdelen (van Azobé) gedemonteerd en is de staalconstructie gerenoveerd. Staaldelen van de brug zijn deels vervangen en de complete brug is gezandstraald en opnieuw geverfd door de firma Aelterman bvba. Na het exact meten van de staalconstructie op locatie zijn de boven- en ondervloeren nieuw vervaardigd. De beide Mexicobruggen bevatten 55 m3 FSC® gecertificeerd hout. Bij elkaar zijn er 90 verschillende delen uit hout vervaardigd. Alle delen zijn in Nederland gezaagd, geschaafd, deels voorgeboord en CNC bewerkt. Het toegepaste Azobé komt uit de republiek Congo en Gabon. De grootste houten onderdelen zijn 440 millimeter breed en 7,50 meter lang. Een deel van de brugdekdelen is voorzien van een loopdekprofiel met een Epoxy antislip. Over de oostelijk brug zal in de toekomst een tram komen rijden – om vanaf 2019 het Eilandje met het stadscentrum te verbinden. Daarom zijn er direct al twee geleiderails in het brugdek geïntegreerd. Om aan de oorspronkelijke spoorbanen op de West brug herinnerd te worden, is er een spoorbaan uit epoxy gereconstrueerd. De restauratie van de bruggen heeft negen maanden geduurd. Beide bruggen moeten eind februari 2017 weer operationeel zijn. ❚

| 51

HAGESTEIN-OPHEUSDEN | Dijkversterking

Tekst: Roel van Gils Beeld: Van Oord

Innovatie in dijkversterking: Versterken zonder verbreden De komende decennia blijft dijkversterking nodig vanwege waterstandsverhoging in de rivieren. Oorzaken daarvan zijn bodemdaling, zeespiegelstijging als gevolg van klimaatverandering en de toenemende rivierafvoeren. Traditionele methoden van dijkversterking betekenen veelal ook dijkverbreding. Door bebouwing of andere omgevingsaspecten is dijkverbreding niet altijd mogelijk. Op die plaatsen bieden de dijkdeuvels uitkomst, een innovatie in dijkversterking.

(Foto: Peter Venema.)

52 |

HAGESTEIN-OPHEUSDEN | Dijkversterking

(Foto: Peter Venema.)

In 2001 is Rijkswaterstaat het project INSIDE (INnovations on Stability Improvements enabling Dike Elevations) gestart met als doel Nederlandse bedrijven uit te dagen om te komen met ideeën voor innovatieve dijkversterking, zonder de geometrie van de dijk te wijzigen. Drie innovatieve dijkversterkingstechnieken zijn hieruit ontstaan, waaronder de dijkdeuvel, een initiatief van het consortium dijkdeuvels, bestaande uit Van Oord, GMB en nominated subcontractors BAM Speciale Technieken en RoyalHaskoningDHV. “Een groene dijkoplossing is niet overal haalbaar,” zegt Arjan de Wit, senior projectmanager bij Van Oord. “De dijkdeuvel maakt het mogelijk om binnen een beperkt ruimteprofiel toch een dijkversterking te realiseren.”

STABILISATIERICHTLIJNEN Van Oord en GMB passen voor het eerst de innovatieve dijkdeuvels toe op een dijkvak tussen Hagestein en Opheusden, onderdeel van het Dijkverbeteringsproject Hagestein – Opheusden (HOP). Dit project omvat het versterken van ongeveer 30 kilometer dijk verspreid over twee dijkringen, tien werkvakken en vier gemeenten in twee provincies. Het eerste en laatste werkvak liggen 45 kilometer uit elkaar op de zuidelijke oever van de Neder-Rijn en Lek. Binnen het gehele project geeft de uitvoerende combinatie Van Oord GMB invulling aan de belangrijkste contracteisen: het veilig en met zo min mogelijk hinder voor de omgeving de dijk versterken. De Wit: “Op dit project wordt een groot gedeelte van het tracé uitgevoerd met dijkversterking in de vorm van een groene dijkoplossing waarbij stabilisatiebermen worden aangebracht. Op een aantal locaties is die ruimte niet beschikbaar en is geopteerd voor de traditionele methode met versterking via damwanden. In overleg met Deltares, de partij die de schouwing heeft gedaan aan de hand van de stabilisatierichtlijnen, en het Waterschap Rivierenland (Opdrachtgever voor het Dijkverbeteringsproject) is voor twee dijkvakken de techniek van dijkdeuvels ingezet.”

SATÉPRIKKER Arjan de Wit licht het principe van de dijkdeuvels verder toe. “Dijkdeuvels zijn stalen ankerstangen die zijn omhuld met grout, een cementmengsel dat we binnen het profiel van de dijk aanbrengen tot in de ondergrond aanwezige zandlaag. Het cement-bentoniet mengsel is bedoeld om de krachtsoverdracht tussen de ankers in goede banen te leiden. Afhankelijk

van de instabiliteit van de dijk en het type grondsoort wordt de hart-op-hart afstand van de ankers bepaald. Het doel is om de glijvlakken tussen de verschillende grondlagen te doorbreken. Zie het als een satéprikker die het beleg en de sandwich ‘verankeren’. De deuvels worden door een boorstelling aangebracht. Door te werken met een boorcasing wordt de omliggende grond niet of nauwelijks verstoord,” verduidelijkt De Wit. “Bij het boren wordt water gebruikt. Dit spoelwater wordt met los geboord bodemmateriaal terug naar het maaiveld gepompt, opgevangen en hergebruikt. Nadat de boring op diepte is gekomen, wordt de deuvelstang geplaatst en wordt de boorbuis gevuld met grout. Vervolgens wordt de boorcasing getrokken. Na de uitvoering van de werkzaamheden wordt de dijkdeuvel onzichtbaar onder het maaiveld afgewerkt, hierdoor zijn er geen belemmeringen voor beheer en onderhoud.”

GROND-NEUTRALE TECHNIEK Een van de belangrijke voordelen van de dijkdeuveltechniek is dat de ankers met minimale omgevingshinder kunnen worden aangebracht, waarbij het bestaande profiel van de dijk intact blijft, alsmede de infrastructuur op de dijk. De Wit: “We werken vanuit de kruin van de dijk met een compacte boormachine die de doorgang nauwelijks belemmert. Boren is bovendien een grond-neutrale techniek; er vindt geen grondverdringing plaats, er zijn geen trillingen waarneembaar en de techniek is stofvrij en geluidsarm. Daarnaast zijn de transportbewegingen minimaal, want de ankers worden als losse prefab elementen in de boorbuis gekoppeld. Ze vormen geen belemmering voor de grondwaterstroming en toekomstige uitbreidingen zijn prima mogelijk. Mocht er een waterstandstijging optreden, kan de hart-op-hart afstand tussen de ankers worden verkleind door een extra anker te plaatsen.” De dijkdeuvels worden geheel binnen het bestaande dijkprofiel aangebracht waardoor er geen ingrepen in de kruin of de teen van de dijk nodig zijn. De omgeving wordt tijdens de werkzaamheden veel minder belast dan met de traditionele plaatsing van damwanden of aanvulling met grond, terwijl de waterveiligheid behouden blijft. Met de realisatie van een dijkvak in project HOP is de dijkdeuvel volgens Arjan de Wit definitief het innovatiestadium gepasseerd. Hij voorziet dan ook een stijgende vraag naar deze techniek in toekomstige dijkversterkingen. ❚

| 53

DE PEN

54 |

DE PEN

mr. drs. J.C. Bijlsma (39), Algemeen directeur/eigenaar Jelle Bijlsma BV

De wondere wereld van de GWW Opgegroeid in een aannemersfamilie, bewust geen traditionele studierichting gekozen, niet in het bedrijf gewerkt, vijftien jaar over de wereld gezworven en toch, ja tóch op je 32e aan het roer komen van een aannemersbedrijf in de GWW-sector en dat inmiddels ook al weer zeven jaar volhouden. WAT IS ER MISGEGAAN? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet je je afvragen wat het betekent om een middelgroot aannemersbedrijf (100FTE) in onze sector te leiden. Ja, het zijn lange dagen. Ook is het buitengewoon onzeker wat er op je pad komt. Een grote aanbesteding winnen of verliezen maakt een wereld van verschil dat tot in de haarvaten van het bedrijf nadreunt. Personeel kan het bloed onder je nagels weghalen. Lastige opdrachtgevers zuigen je leeg. Toezichthouders die zich willen bewijzen naar een opdrachtgever zijn een crime. Machines gaan op de slechtst denkbare momenten kapot. Ook je beste mensen stellen je soms teleur. Vertrouwen is goed, maar controle blijkt nog altijd beter te zijn. Banken en accountants; een noodzakelijk kwaad. Alles draait om geld. Continue veranderingen in ontslagrecht, de nieuwe wet DBA, de aanbestedingswet, het aanbestedingsbeleid dat per opdrachtgever totaal verschillend is en zo zou ik nog wel even door kunnen gaan. Maar gelukkig bestaat er nog zoiets als relativeringsvermogen. Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat ik de hogeschool van het relativeringsvermogen heb mogen volgen in de vorm van een loopbaan als officier van het Korps Mariniers. Tekenend voor deze fase was de lijfspreuk die boven de deur van onze opleidingsbarak hing:

'Remember; you’re always in the shit, only the depth varies' Want dat is het mooie van die lange dagen en het vroege opstaan, je bent productief en daarom in staat om iedereen een stap voor te zijn. Denk vooruit en anticipeer op verschillende scenario’s tijdens de projecten, maar

ook van opdrachtgevers en zeker van concurrenten. Want of je nu in Afghanistan een patrouille loopt of een groot grondverzetproject in uitvoering hebt, je wilt dat je mensen nadenken over wat er kan gebeuren en hoe ze dat zullen oplossen. Dat is misschien wel het leukste, mensen leren om out of the box te denken, vrijheden te géven, verantwoordelijkheden te geven, maar vooral ook om ze verantwoordelijkheden te laten némen. Iets wat in onze sector nog lang geen gelopen race is met de huidige afrekencultuur. Oplossend vermogen van personeel op alle niveaus, daar valt nog zo veel winst te behalen. En die onzekerheid? Als je ’s nachts met dertig man uit een vliegtuig springt en moet zorgen dat je een paar uur later met diezelfde dertig man op je doel staat. Geloof me, dat geeft pas een gevoel van onzekerheid. En natuurlijk kom je onderweg lastige mensen tegen, veelal gebaseerd op wantrouwen, afgunst en afhankelijkheid. Maar hoe lastig is het nou echt geweest als je het de volgende dag gewoon weer licht ziet worden en jezelf in een warme badkamer ’s ochtends in de spiegel weer eens lachend aankijkt. In ieder geval een stuk minder lastig dan een week lang in een observatiepost liggen waar je je amper durft te bewegen. Dat is uiteindelijk dan ook waar het om draait, de capaciteit om te overleven onder alle omstandigheden. En dan maakt het echt niet uit of dat in de Wieringermeerpolder is of in de Iraakse woestijn. Creativiteit en vernuft, dat is wat ik graag zie in mijn bedrijf maar daar ligt gelijktijdig ook mijn grootste uitdaging. Er voor zorgen dat ons personeel tot in hun tenen gemotiveerd is om een gezamenlijk doel te bereiken. Oftewel, genoeg te doen! ❚

Carry on Ik geef de Pen door aan Marcel Roorda, directeur van Fiftytwo Degrees North

| 55

Tekst: Leo Polhuys Beeld: VOBN

BETON BEWUST staat model voor wereldwijd certificatiesysteem Een nieuw betonnen fietspad met granulaten vervangt het oude schelpenpadfietspad tussen de dorpen Stroe en Kootwijk. Schagen Infra B.V. en Beton Bewust keurmerkhouder Betoncentrale Wessel zijn de uitvoerende partijen. (Foto: Joost M. Pennarts.)

56 |

De uitstoot van Co2 per geproduceerde m³ beton is in 2015 met twee kilo gedaald ten opzichte van 2014. De emissie ging van 153 naar 151 kilo per m³ geproduceerde betonmortel. Ten opzichte van 2012, toen het keurmerk Beton Bewust werd ingevoerd, is er zelfs sprake van een daling van zes procent. Dit blijkt uit het in oktober jongstleden verschenen brancheverslag 2015 van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN). Het keurmerk Beton Bewust is vier jaar geleden in het leven geroepen. Keurmerkhouders komen samen met de gehele bouwketen - opdrachtgever, bouwbedrijf, constructeur en toeleverancier - tot afspraken over gezond, veilig en duurzaam bouwen en kunnen worden herkend aan het speciale logo. Inmiddels is ruim negentig procent van de 120 bij de branche organisatie aangesloten betoncentrales keurmerkhouder. In het brancheverslag wordt aangegeven wat de status is van de aangesloten keurmerkhouders als het gaat om onder meer circulariteit, energieverbruik, gebruik van bindmiddelen, gronden brandstoffen. Per onderneming wordt aangegeven wat de gemiddelde hoeveelheid uitgestoten Co2 per m³ product is. Een onafhankelijke certificeringsinstelling neemt een audit af en controleert of er voldaan is aan de gestelde keurmerkeisen. VOBN directeur Ron Peters: “Onze leden kunnen precies zien wat hun prestatie is en zichzelf vergelijken met het branchegemiddelde. Onderling kunnen er nogal wat verschillen optreden, afhankelijk van het portfolio of doordat er bijvoorbeeld in verschillende seizoenen wordt gewerkt. De gegevens in de benchmarkapplicatie, onderdeel van het keurmerk, werken ook als managementtool. Neem het voorbeeld van een onderneming met vier betoncentrales. Deze onderneming kan de cijfers van de verschillende centrales met elkaar vergelijken en bijsturen waar dat nodig is.” De factor die bij de uitstoot van Co2 het meeste gewicht in de schaal legt, is bindmiddel.

ZO VROEG MOGELIJK Peters: “Wij willen graag dat aannemers de betonmortelbedrijven in een zo vroeg mogelijk stadium van het bouwproces erbij betrekken. Alleen op deze manier kan een optimaal en zo duurzaam mogelijk bouwproces worden bereikt. Het maakt voor de uitharding van het beton en de kwaliteit van het bouwproces nogal wat uit of er de ene dag gestort wordt en de dag daarop wordt ontkist, of dat er drie weken liggen tussen deze verschillende stappen.” VOBN heeft inmiddels met zeven grote Nederlandse aannemers een ketenconvenant gesloten waarin de vroegtijdige inschakeling van de leveranciers is vastgelegd. Het gaat om BAM, GMB, Heijmans, Dura Vermeer, VolkerWessels, TBI en Strukton. Peters: “Uiteindelijk willen we het convenant gaan opschalen zodat niet alleen de grote aannemerij zich van deze werkwijze bedient, maar ook de middelgrote. Op deze manier komen de betonmortelbedrijven tot het meest optimale en milieuvriendelijke betonmengsel met een zo laag mogelijke Co2-belasting en dus tot een duur-

'VOBN: Aannemers, betrek Beton Bewust keurmerkhouders in een zo vroeg mogelijk stadium bij het bouwproces' zaam en kwalitatief hoogstaand bouwproces. Onderdeel van het keurmerk is ook circulariteit. Circulariteit is meer dan hergebruik. Het begint al bij een ontwerp dat rekening houdt met alle fases in de levenscyclus van een bouwwerk en/of –product. Ook de volgende levenscyclus van bouwwerken en/of bouwproducten is onderdeel van dat bouwproces. Partijen in de keten hebben hier een gezamenlijke verantwoordelijkheid en dienen op dat punt samen te werken, waaronder wordt verstaan het terugwinnen van energie en grondstoffen. Steeds meer opdrachtgevers eisen een duurzaam gebouw. Diverse opdrachtgevers hebben zich inmiddels enthousiast betuigd over het keurmerk Beton Bewust en de positieve gevolgen ervan op de bouw. Zo heeft Rijkswaterstaat zich positief uitgelaten. Voor de afnemers van betonmortel is het keurmerk natuurlijk een zekerheid in die zin dat ze weten dat het beton duurzaam is geproduceerd en wordt verwerkt.”

WERELDWIJD Peters vertelt met enige trots dat het Nederlandse keurmerk Beton Bewust niet alleen de standaard is geworden op de Nederlandse markt, maar inmiddels ook model staat voor een wereldwijd keurmerk (CSC) voor de betonsector. Het initiatief is gestart door de wereldwijde cementindustrie onder de naam Cement Sustainability Initiative (CSI) die zijn aansluiting heeft gevonden via de World Business Council for Sustainable Development. Peters: “Vergelijk dit keurmerk maar met het alom bekende FSC-keurmerk voor hout, dat al langer realiteit is. De criteria van Beton Bewust en het keurmerk CSC dat binnenkort formeel wordt gelanceerd zijn geharmoniseerd. Het eerste certificaat met de nieuwe criteria zal begin 2017 worden uitgegeven. Voor Nederland zal het keurmerk, vanwege de naamsbekendheid in de markt, vooralsnog onder de naam Beton Bewust worden uitgebracht. Het logo behorende bij het CSC-keurmerk, wordt begin volgend jaar in ons land geïntroduceerd. ›

| 57

Nederlandse betonmortelleveranciers die keurmerkhouder zijn van Beton Bewust zullen het beeldmerk toevoegen aan het Beton Bewust-logo.” Het CSC-keurmerk is tot stand gekomen nadat wereldwijd betonkeurmerken in verschillende landen zoveel mogelijk met elkaar zijn vergeleken. Het nieuwe internationale keurmerk kent vier niveaus, afhankelijk van de score van ondernemingen op het gebied van onder meer milieu, veiligheid, kwaliteit en werkomstandigheden voor het personeel. Het ligt in de lijn der verwachting dat Beton Bewust wordt verzelfstandigd in een onafhankelijke stichting.

SECUNDAIRE GRONDSTOFFEN Uit het benchmarkonderzoek over 2015 is verder te lezen dat het aandeel van secundaire grondstoffen per m3 betonmortel is gestegen van 43 kilo in 2014 naar 55 kilo vorig jaar. Een stijging van 28 procent. De stijging zal zich volgens de VOBN de komende jaren verder voortzetten. Peters: “De vraag in hoeverre ondernemingen er in zijn geslaagd reeds gebruikte grondstoffen op te nemen in het productieproces, ook wel circulariteit genoemd, is een vast onderdeel bij de meting van de certificatie instelling. Een voorbeeld is betongranulaat, dat wordt gemaakt uit verhard beton, en dat bij de productie van nieuw materiaal kan worden ingezet als grindvervanger.” In het onderzoek worden ook arbeidsongevallen of bijna ongelukken in kaart gebracht. Peters: “Veilig werken en goede arbeidsomstandigheden vormen een belangrijk onderdeel voor toekenning van het keurmerk Beton Bewust.” VOBN zet de komende tijd ook in op scholing en training van het personeel om tot een zo veilig mogelijke manier van werken te komen.

VERHUIZING VOBN was jarenlang gevestigd in Veenendaal maar zal met ingang van 2 januari 2017 opereren vanuit Woerden. Daar neemt de brancheorganisatie zijn intrek bij de Bond van Fabrikanten van Betonproducten in Nederland (BFBN). De bond maakt zich sterk voor de betonproductenindustrie en is net zoals VOBN actief op het gebied van arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandighedenbeleid, promotie, grondstoffen- en milieubeleid, lobby, verkoopvoorwaarden en opleidingen. Peters: “Door de verhuizing naar Woerden ontstaat er nog meer synergie met de zusterorganisatie. De komende tijd gaan we bekijken in hoeverre we de samenwerking verder kunnen versterken.” ❚

Beton Bewust keurmerkhouder BouwOort leverde rood print beton voor een rotonde in Margraten. Het beton is een duurzame onderhoudsarme oplossing die steeds vaker wordt toegepast.

In Nijkerk wordt een ondergrondse doorgang onder het spoor gebouwd die een oude spoorwegovergang vervangt. In opdracht van ProRail levert Beton Bewust keurmerkhouder Mebin B.V. het beton. De ballastfundering van de tunnel is uitgevoerd in een continue stort van 120m3 per uur. Een logistieke operatie die deels met de inzet van hybride truckmixers Beton Bewust wordt uitgevoerd.

KEURMERK VOOR EEN DUURZAME PRODUCTIE VAN BETON Het keurmerk Beton Bewust garandeert de duurzame productie van beton. Keurmerkhouders mogen Beton Bewust alleen voeren, als zij voldoen aan strenge eisen ten aanzien van betrouwbaarheid, deskundigheid, duurzaamheid en arbeidsveiligheid. De bedrijven zijn te herkennen aan onderstaand logo en te vinden op www.betonbewust.nl

De inzet van een mobile centrale kan een Beton Bewuste keuze zijn om transportafstanden te verkleinen. Bij een hoogwatergeul in Veessen Wapenveld is antraciet kleurig beton toegepast voor de pijlers van een brug.

| 59

LUX GLASBOLREFLECTOREN

BESPAREND

Betonverhardingen, het overwegen waard

OVERLEEFT HET ASFALT

DRUKSTERKTE 80 TON

CO2 Daarom betonverhardingen! > Onderhoudsarm > Vormvaste duurzaamheid > Geen spoor- en ribbelvorming > Duurzaam, vlak en stroef > Volledig recyclebaar > Lange levensduur > Overbrugging zettingsverschillen > Ontwerp en aanleg van verhardingen zijn eenvoudig

Meer informatie over betonverhardingen WWW.BETONINFRA.NL BetonInfra is een samenwerkingsverband tussen het Cement&BetonCentrum, de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) en de Commissie Cementbeton Wegenbouw van de Vakgroep Specialistische Wegenbouw van Bouwend Nederland.

CO CO2 2

COCO 2 2 GÉÉN ONDERHOUD

VAN WYLICK DÉ SPECIALIST

CO2 DIMMEN OF UITSCHAKELEN

Postbus 120, 5270 AC Sint Michielsgestel Tel: 073 55 101 55, post@wylick.nl www.wegdekreﬂectoren.nl

Tekst: Susan Moonen Beeld: Betonblock

Slim ondernemen: van stortbeton naar betonblok Cradle to Cradle. BIM. Lean. Milieubewustzijn. Stuk voor stuk termen die raakvlak hebben met slimmer en vooral duurzamer bouwen. Het zijn onderwerpen die veel bedrijven dagelijks bezighouden. De circulaire economie is hotter dan hot en dat biedt mogelijkheden, óók voor bedrijven die al wat langer meedraaien.

'Nederlands product maakt furore tijdens strenge winters in Rusland' KWESTIE VAN LOGISCH DENKEN “De ontstaansgeschiedenis van het bedrijf Betonblock komt voort uit logisch nadenken,” vertelt Bart Jerom van Olst, directeur van Betonblock. Het bedrijf dat in 1996 werd opgericht, produceert inmiddels voor meer dan 3.000 klanten in circa 50 landen betonblokmallen van een hoge kwaliteit constructiestaal in diverse vormen en afmetingen. “Tijdens het bouwproces ontstaat er altijd overbeton. Dat wordt gedumpt op bouwterreinen tot het wordt afgevoerd met daarbij de nodige onkosten. Opdrachtgevers worden niet gelukkig van een niet-opgeruimde bouw en de kosten van de afvoerende bedrijven zijn vaak een doorn in het oog. De transportkosten voor het afvoeren van puin zijn zelfs vele malen hoger dan de stortkosten zelf. Dan kun je je als bedrijf dus de vraag stellen of je goed bezig bent.”

ROI VAN 20 DAGEN “Je kunt er immers ook voor kiezen om het overbeton in een Betonblockmal te storten en dit vervolgens om te turnen van overbeton naar verkoopbare betonblokken. Op deze manier ontstaan er stapelbare betonblokken. Ze kunnen, zonder gebruik van specie, koud op elkaar gestapeld worden en gebruikt worden om tijdelijke

of permanente constructies te bouwen. Denk daarbij aan stortbunkers, fabriekshallen, afscheidingswanden, loodsen,” vertelt Van Olst. “Het mooie van dit zogenaamde Lego®-systeem is het Return On Investment-cijfer: de terugverdientijd bedraagt slechts circa 20 dagen. We hebben bedrijven in onze portefeuille die binnen hun onderneming een extra onderneming hebben ingericht voor het produceren van betonblokken. Niet zo gek als je bedenkt dat gerecycled puin gemiddeld zo’n €5 per kuub oplevert, terwijl de opbrengst voor datzelfde puin verwerkt tot betonblokken tussen €60 en €230 per betonblok is, afhankelijk van het land waar het geproduceerd wordt. De reden dat we vooral tijdens de crisisperiode snel groeiden, is omdat de bedrijven toen aandacht voor ons product kregen: ze waren dringend op zoek naar slimmere verdienmodellen. De jaarlijkse omzet is verzesvoudigd. En nog altijd gebeuren er steeds meer mooie dingen met onze mallen. Zo hebben we een klant in Rusland die, in de paar maanden per jaar dat de temperatuur daar redelijk is, honderden blokken produceert en deze vervolgens verzadigt met piepschuimbolletjes. Daar worden dan weer extreem-isolerende huizen van gebouwd,” besluit de innovatieve ondernemer. ❚

'Doorlopende innovatie heeft geresulteerd in producten met een betere werkbaarheid, minder investeringskosten voor de koper én een grotere flexibiliteit in het gebruik' | 61

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Strabag

SNELLE FIETSVERBINDING TUSSEN UTRECHT CENTRUM EN LEIDSCHE RIJN De Dafne Schippersbrug. Zo heet de nieuwe, snelle fietsverbinding over het Amsterdam-Rijnkanaal tussen de oude binnenstad van Utrecht en de nieuwe wijk Leidsche Rijn. Uniek detail: aan de centrumzijde landt de brug op het dak van de Openbare Basisschool Montessori Oog in Al.

Hulpframe en ballasttanks.

62 |

Rolkist voor aanstorten hoofdoverspanning.

'Aan centrumzijde landt de brug op het dak van de Openbare Basisschool' Ontworpen door NEXT Architects en Rudy Uytenhaak Architectenbureau maakt de Dafne Schippersbrug onderdeel uit van een samenhangend geheel, bestaande uit de fietsroute door de Everard Meijsterlaan, Park Oog in Al en het schoolgebouw. De hangbrug, waarbij dikke staalkabels worden gespannen tussen twee staalpylonen, heeft een overspanning van 110 meter en hangt ongeveer 9 meter boven het water. Aan de Leidsche Rijnzijde sluit de brug aan op een nieuw fietspad.

OPTIMALISATIES In november 2014 bracht de gemeente Utrecht de bouw van de Dafne Schippersbrug via een openbare aanbesteding op de markt. Begin 2015 werd de opdracht als UAV-GC contract gegund aan Ippel Civiele Betonbouw, onderdeel van Strabag. “Op basis van het definitief ontwerp werkten we het uitvoeringsontwerp uit,” vertelt Algemeen Directeur Henk Maaskant van Ippel Civiele Betonbouw. “Een van de verbeteringen die wij doorvoerden, betrof het inhangen van het brugdek. Het oorspronkelijke idee was om het brugdek als geheel te bouwen en in één keer in de staalkabels te hangen. Daarbij voorzagen wij de nodige uitvoeringstechnische uitdagingen, zoals het indraaien van het brugdek tussen de pylonen. Bovendien was er een complexe hulpconstructie nodig om de staalkabels op hoogte vast te houden. Als alternatief kozen wij ervoor om de brug in segmenten te bouwen en segment voor segment in te hijsen.” Dafne Schippersbrug na inhijsen.jpg

Brug vanaf de School.jpg

INHIJSEN IN ÉÉN WEEKEND De bouwwerkzaamheden op locatie startten in het voorjaar van 2016 met het aanbrengen van de paalfundering. In de zomer werden de poeren, de pijlers en de steunpunten van de brug gemaakt. De brug zelf werd in het najaar, binnen vier weken, opgebouwd. Maaskant licht toe: “Eerst plaatsten we de metershoge pylonen, een A-pyloon aan de Leidsche Rijn-zijde en een H-pyloon aan de Oog in Al-zijde, waartussen we het kabelsysteem met hoofd- en hangdraden hingen. Daarna monteerden we de tien betonnen brugdelen.” Het inhijsen van de brugdelen vond plaats in het weekend van 15 en 16 oktober 2016. Onder volledige stremming van het scheepvaartverkeer werden de middelste twee dekken ingehangen. Daarna volgden de overige delen. Maaskant: “Met een hulpconstructie, bestaande uit koppelbare hijsframes, positioneerden we de brugdelen en zorgden we ervoor dat de stekeinden, met tussenruimten van anderhalve centimeter, elkaar passeerden. Vervolgens

pikten we de hangdraden aan, waarna we de hulpconstructie lieten zakken. Gaandeweg het inhijsproces nam de brug zijn vorm aan; de brug vormde van een puntzak naar de gewenste ronding.”

ZO VEEL MOGELIJK PREFAB Tijdens de uitvoering dient zo veel mogelijk rekening gehouden te worden met de omgeving en het scheepvaartverkeer op het Amsterdam-Rijnkanaal. Ippel Civiele Betombouw besteedt dan ook veel aandacht aan omgevingsmanagement – en daarmee een goede communicatie met de buurt. Bovendien zijn de meeste brugonderdelen geprefabriceerd, om de bouwoverlast voor de omgeving tot een minimum te beperken. Zo zijn de tien brugdekken van gewapend beton, met elk een afmeting van 11 meter bij 7,30 meter, geproduceerd door Ippel Civiele Betonbouw in een overdekte bouwlocatie in Waalwijk. De staalpylonen zijn vervaardigd door Van der Zalm Metaalindustrie in Brakel en de prefab brugliggers door Haitsma Beton in Kootstertille. “Het Zwitserse bedrijf Fatzer produceerde de staalkabel,” aldus Maaskant. “Dit hightech product is een samengestelde staalkabel bestaande uit negen lagen staaldraad van elk 3 millimeter dikte, bestaande uit ruim 200 draden, waaromheen een viertal gewalste draadlagen liggen.”

'Een van de verbeteringen die wij doorvoerden, betrof het inhangen van het brugdek' BUCKET LIST Het in situ betonwerk en de afbouwwerkzaamheden zijn in handen van Ippel Civiele Betonbouw. Maaskant: “Na het inhangen van de brugdekken stortten we, met behulp van een hangende/verrijdbare kist, de tussenstroken dicht. De afbouwwerkzaamheden bestaan uit het aanbrengen van de goten, het leuningwerk en de verlichting. Het meeste werk zit nog in de realisatie van de aanbruggen. Deze storten we in het werk, afgestemd op het brugdek.” Op 31 december 2016 dient de brug gereed te zijn. Om deze planning te behalen, nam Ippel Civiele Betonbouw al in een vroeg stadium de nodige maatregelen. Maaskant: “In het beginstadium liepen we, door externe factoren, vertraging op. Die tijd hebben we ingehaald door onder andere met dubbele kisten te werken en andere werkmethoden toe te passen.” Met de finish in zicht kijkt Maaskant alvast terug op een geslaagd project: “Zo’n brug bouwen staat voor een bedrijf als het onze op de bucket list. Ik ben er trots op dat wij aan dit bijzondere bouwwerk hebben bijgedragen.” ❚

| 63

Tekst: Roel van Gils Beeld: Van den Bergh & Co

DE IDEALE LOSSING  Al meer dan dertig jaar ontwikkelt en produceert Van den Bergh & Co Beton lossingsmiddelen voor allerhande toepassingen. De functie van het losmiddel is volgens Rik Cornet van Van den Bergh & Co meerledig en essentieel voor een optimaal eindresultaat. Dat wordt eens te meer duidelijk na een bezoek aan project A9 Gaasperdammerweg.

Beton lossingsmiddelen zijn nodig om enerzijds vers gestort beton eenvoudig te ontkisten uit mal, maar ook om een kwalitatief hoogwaardig oppervlak te verkrijgen en de mal schoon te houden voor eventuele repeterende storts. Cornet: “Als het beton lossingsmiddel zijn werk niet goed doet, blijft het beton kleven aan de mal, dat resulteert in een slecht beton oppervlak. Onze klanten worden daarop afgerekend.” Van den Bergh & Co is verreweg

64 |

marktleider op het gebied van de productie en levering van beton lossingsmiddelen. “In Werkendam beschikken we tevens over een R&D-center met onderzoekslaboratorium, waarin we onze emulsies voortdurend blijven ontwikkelen, veelal in samenwerking met de gebruikers. Jaren geleden werd beton ontkist met traditionele oliën. Inmiddels wordt meer en meer de overstap gemaakt naar milieuverantwoorde, op water gebaseerde emulsies.”

Sjaak Luijten, vanuit consortium IXAS momenteel bezig op project A9 Gaasperdammerweg, vult aan: “Ook al gebruiken we tegenwoordig uitsluitend de milieuverantwoorde emulsies van Van den Bergh & Co, op de werkvloer spreken we nog altijd van bekistingoliën.”

150 PRODUCTEN  Afhankelijk van het toepassingsgebied wordt in overleg met de gebruiker het juiste product geselecteerd, zegt Cornet. “Ons assortiment bestaat uit meer dan 150 verschillende soorten losmiddelen. Het is een wezenlijk verschil als bijvoorbeeld een mal in staal wordt ingezet of een mal in hout. Ook zijn het type betonstort en het losprincipe belangrijke parameters in de productselectie.” Luijten: “We werken al tientallen jaren naar volle tevredenheid samen met Van den Bergh & Co. Sterker nog, het is meestal het eerste contract wat ik afsluit bij een nieuw project; daar hoef ik niet over na te denken. Hier op de A9 Gaasperdammerweg worden de beton lossingsmiddelen ingezet voor allerhande bekistingstoepassingen voor het storten van de vloeren en poeren tot wanden en dekken van de tunnel. Eerder hebben we ook de bekistingen ten behoeve van de projecten A4 Delft – Schiedam, de Harnaspolder

'Bij projecten zoals de A9 Gaasperdammerweg worden de emulsies in diverse 'verpakkingen' geleverd'

en de weguitbreidingen op de A2 bij Eindhoven aangebracht met de beton lossingsmiddelen van Van den Bergh & Co. Behalve de emulsies gebruiken we ook de curing compound om de vers gestorte beton tegen uitdroging te beschermen en gebruiken we de vertrager om bij een later aan te storten beton een optimale aanhechting te krijgen.”

GEREEDSCHAP Bij projecten zoals de A9 Gaasperdammerweg worden de emulsies in diverse ‘verpakkingen’ geleverd. “Afhankelijk van het werk krijgen we de emulsies aangeleverd in jerrycans, drums of vaten,” zegt Luijten. “In overleg met Van den Bergh & Co wordt ook het geschikte gereedschap geselecteerd. Van den Bergh & Co levert namelijk ook de gereedschappen om de emulsies ergonomisch verantwoord te kunnen aanbrengen, zoals een hand drukspuit of pneumatische pompen om de emulsies te kunnen verspuiten. Op project A4 Delft – Schiedam is zelfs samen met Van den Bergh & Co de haalbaarheid onderzocht van een specifieke spuitlans. Uiteindelijk heeft deze het productiestadium niet gehaald, maar het geeft wel aan in welke mate Van den Bergh & Co meedenkt met de gebruiker. Dat wordt door ons zeer gewaardeerd. Ook is het al eens voorgekomen dat een emulsie zelfs op details werd aangepast, speciaal voor een bepaald type werk.” Volgens Cornet is het uitermate belangrijk dat de beton lossingsmiddelen op een juiste manier worden aangebracht. “Dat is ook de reden dat we investeren in de ontwikkeling van hulpmiddelen en gereedschappen, zodat we de gebruikers volledig kunnen ontzorgen op dat gebied.” Behalve op de Nederlandse markt is Van den Bergh & Co ook actief in Europa, Scandinavië en Australië. De productie van de emulsies gebeurt overigens uitsluitend in Nederland. “Met de productie dichtbij huis kunnen we een optimale kwaliteit garanderen,” besluit Rik Cornet. ❚

| 65

66 |

Tekst: H.W. Gierman Beeld: Pok Producties

IN BETON GEGOTEN Sinds het begin van de crisis heb ik geconstateerd dat mijn dagelijkse bezigheden als bouwrechtadvocaat zijn veranderd. Voor de crisis behandelde ik vooral langlopende geschillen over meer- en minderwerk, verrekenbare en niet-verrekenbare hoeveelheden en vertragingen. De afgelopen jaren word ik vooral ingeschakeld om geschillen en kostbare procedures te voorkomen. Het beoordelen van bestekken, aanbestedingstukken en contracten voordat er aanbesteed wordt, zijn de werkzaamheden waarvoor klanten mij tegenwoordig benaderen. In toenemende mate word ik in dat advieswerk geconfronteerd met steeds ingewikkeldere contracten en voorwaarden. EMVI-beoordelingssystematieken, gestapelde voorwaarden, afwijkingen op standaard regelingen zoals de RAW, UAV en UAV-GC en algemene voorwaarden zijn vaak niet goed te begrijpen zonder gedegen juridisch advies. Daardoor lijkt het aanbesteden en aannemen van werken meer en meer het speelveld van de juristen te zijn geworden. Veel van de lezers zullen dit een ontwikkeling vinden die zij niet toejuichen, maar volgens mij werkt het inschakelen van een gespecialiseerde bouwrechtadvocaat aan de voorkant juist kostenverlagend en/of kostenbesparend. Wanneer namelijk vooraf duidelijk is gemaakt waar de juridische kansen, maar ook de risico’s liggen kan de inschrijver een betere afweging maken in de prijsstelling van het werk. Ook kunnen tijdens de rit weinig kansrijke aanspraken in een vroeg stadium gesignaleerd worden en kan geanticipeerd worden in de uitvoering, maar vooral ook in de opstelling richting de andere contractpartij.

Waar opdrachtgevers voornamelijk een co-maker houding van de aannemer verwachten en in de markt breed wordt aangedrongen op samenwerking, duurzame en betrouwbare relaties en gelijkwaardigheid, is voor u van belang te weten welke speelruimte het contract u daarvoor biedt of juist niet. Want, als het tijdens de uitvoering van het werk onverhoopt niet lukt om er in onderling overleg uit te komen en partijen het dus blijvend niet eens zijn met elkaar, zal vroeg of laat een derde een oordeel moeten vellen. Of die derde nu een arbiter, rechter, deskundige of mediator is, de juridische regeltjes uit het contract zullen in negen van de tien gevallen de doorslag geven wie nu gelijk of ongelijk heeft. En juist die juridische regeltjes uit het contract zijn veelal in beton gegoten: afwijkingen van of uitzonderingen op deze regeltjes worden achteraf nauwelijks toegestaan of gehonoreerd. Het is wel goed te weten dat deze regels (achteraf) door de rechter opzij gezet kunnen worden als partijen tijdens de uitvoering anders hebben gehandeld dan in de contractregels was vastgelegd. Onbewust of bewust kunnen partijen daarmee dus bewerkstelligen dat de regeltjes ook anders worden uitgelegd of toegepast. Tijdens een harmonieuze samenwerking is het natuurlijk helemaal niet erg als partijen iets meer geven of met minder genoegen nemen dan contractueel

tussen hen is vastgelegd. Maar wanneer de samenwerking onverhoopt wat minder gaat en een geschil ontstaat, kan dat tot ongewenste situaties leiden. Voorafgaande kennis van uw juridische uitgangspositie is daarom essentieel om succesvol en in goede harmonie samen te werken en daarmee geschillen te voorkomen. Op die manier verzekert u zich ervan dat u achteraf niet in beton gegoten wordt als het toch misgaat op uw werk. ❚

H.W. Gierman Advocaat bouwrecht & aansprakelijkheidsrecht

| 67

van den Bergh & Co

ontkistingsmiddelen

Efficiënte (op)lossing Bij grote infrastructurele werken worden de hoogwaardige lossingsmiddelen van Van den Bergh & Co ingezet. Deze keuze heeft men bewust gemaakt vanwege de milieuvriendelijke eigenschappen van onze lossingsmiddelen. In combinatie met onze SprayRix ® technologie worden de lossingsmiddelen zo op de meest efficiënte manier verwerkt, maar wellicht het grootste voordeel is dat deze producten een belangrijke bijdrage leveren aan goede arbeidsomstandigheden.

Van den Bergh & Co Beatrixhaven 27 4251 NK Werkendam

+31 (0)183 - 502111 verkoop@vdberghenco.nl www.vdberghenco.nl

vdBergh advertentie 197x130mm. efficient.indd 1

15-11-16 10:52

Ippel Civiele Betonbouw is een moderne onderneming, gespecialiseerd in civiele beton- en waterbouw. Als onderdeel van Strabag is Ippel Civiele Betonbouw een betrouwbare partner en staat zij garant voor een professionele realisatie van bouwprojecten. Ippel voert design & construct projecten uit in de civiele betonbouw en constructieve waterbouw, alsmede integrale infrastructurele projecten. Kernwaarden zijn o.a. professionaliteit en creativiteit. Daarnaast hechten wij aan een goede samenwerking met onze opdrachtgevers. Ippel Civiele Betonbouw - Strabag BV | Postbus 15 | 4255 ZG Nieuwendijk (N.Br.) | Telefoon (0183) 40 11 55 | www.ippel.nl

samenwerking is het fundament voor ons succes

Tekst: Tekst: Patricia Patricia van van der der Beek Beek Beeld: Beeld: Cementbouw Cementbouw

GEOPOLYMEER

als cementvervanger: duurzamer én sterker Met een extreem lage Co2-footprint is het fietspad aan de Gelderseweg in Zeewolde een van de duurzaamste van Nederland. De wegverharding van dit fietspad is als eerste in ons land geproduceerd met RaMaC, een nieuwe geopolymeerlijn waarbij de SQAPE geopolymeer technologie is toegepast. De wegverharding van dit fietspad is als eerste in ons land geproduceerd met RaMaC.

SQAPE is een gepatenteerde technologie van kennisbedrijf SQAPE Technology, een samenwerkingsverband tussen Cementbouw en Van Gansewinkel. André Barendregt, directeur van Cementbouw Betonmortel, licht toe: “SQAPE geopolymeer is een stabiel, vormvast materiaal dat eruitziet als cementgebonden materiaal, maar van binnen een andere structuur heeft. Dit materiaal ontstaat uit een chemische reactie van secundaire mineralen en alkaliën. Met behulp van deze technologie hebben we RaMaC geproduceerd.”

RUIM 65% Co2-REDUCTIE

Uniek aan de met RaMaC geproduceerde wegverharding is dat het cement, qua Co2-uitstoot verreweg het grootste bestanddeel, voor 100% vervangen is door geopolymeer en een activator. Dit levert een Co2-reductie van ruim 65% op. Voor Zeewolde, de duurzaamste gemeente van Nederland, was dit de voornaamste reden om hun fietspad aan de Gelderseweg te renoveren met toepassing van RaMaC. “In 2014 raakten we hierover met de gemeente Zeewolde in gesprek,” aldus Barendregt. “De ontwikkelingen rond RaMaC, die toen nog in volle gang waren, raakten in een stroomversnelling. Na diverse testen, van laboratoriumonderzoeken tot het storten van verschillende proefvlakken, startten we afgelopen zomer met de renovatie van het fietspad. Het was meteen een succes.”

'Naast de verlaagde Co2-uitstoot draagt RaMaC bij aan een halvering van de MKI'

RaMaC biedt een hoge en controleerbare sterkteontwikkeling. (Foto: paul poels fotografie Meerlo NL.)

HOGE EN CONTROLEERBARE STERKTEONTWIKKELING Naast de verlaagde Co2-uitstoot draagt RaMaC bij aan een halvering van de MKI (milieukostenindicator). RaMaC biedt bovendien een hoge en controleerbare sterkteontwikkeling en is zeer goed bestand tegen vorst. Barendregt: “Het mengsel dat we toepasten op het fietspad in Zeewolde heeft zelfs zo’n hoge sterkte, dat een dunnere verhardingslaag ook had volstaan. Die kennis nemen we mee in volgende projecten, die daardoor nog duurzamer worden.” Met de oplevering achter de rug blijft Cementbouw het fietspad monitoren. Is er in de toekomst iets mis of loopt de economische levensduur van het fietspad ten einde, dan neemt Cementbouw het materiaal terug.

TOEKOMST Op de vraag hoe Barendregt de toekomst van RaMaC ziet, antwoordt hij: “Op dit moment lopen er gesprekken met diverse andere gemeenten, voor het aanleggen van soortgelijke fietspaden. Gezien de hoge treksterkte zie ik tevens mogelijkheden in bermverharding. Op de langere termijn kunnen we zelfs aan toepassingen in gebouwen denken.” ❚

| 69

PARKEERTERREIN KNVB

Ruim 100 meter aan keerwanden tot vijf meter hoog in verstek geproduceerd en afgeschuind voor het nieuwe parkeerterrein.

WWW.KEERWAND.NL

Onze stille kracht Bouwen. Daar ligt onze passie. Van niets iets maken. Samen werken aan projecten waar men dagelijks mee in aanraking komt. Soms bewust, maar meestal onbewust. Dรกt is onze stille kracht. Glad afgewerkte keerwanden van de hoogste kwaliteit. U krijgt ze direct uit voorraad geleverd met 15 jaar fabrieksgarantie. Neem contact op voor een vrijblijvend 3D-ontwerp. Uw bouwproject krijgt de aandacht die het verdient, van plan tot en met plaatsing. Dรกt is complete ontzorging.

Wesselseweg 132 3774 RL Kootwijkerbroek

T 0342-441050

E info@keerwand.nl

Tekst en beeld: Bosch Beton

DE UITEENLOPENDE TOEPASSINGEN

VAN KEERWANDEN

Keerwanden nodig? Dan kom je al snel uit bij Bosch Beton. Deze keerwandleverancier is in veertig jaar uitgegroeid tot marktleider op het gebied van advies, productie en verkoop van prefab keerwanden. Kenmerkende eigenschappen van het bedrijf zijn de jarenlange ervaring, hoge kwaliteit, continue productverbetering, snelle levering uit voorraad en complete ontzorging van de opdrachtgever middels plaatsing met eigen montageteam. Hieronder drie uiteenlopende projecten die Bosch Beton in de afgelopen periode gerealiseerd heeft. NIEUW PARKEERTERREIN KNVB ZEIST

HERAANLEG DRIEHUIZERSPRENG APELDOORN

Het parkeerterrein van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) is vorig jaar volledig op de schop gegaan. Het aantal parkeerplaatsen is flink uitgebreid en er is een ondergrondse parkeergarage gebouwd. De Bosch Beton-keerwanden met een hoogte tot 5 meter dienen als grondkering voor de garage en zijn op locatie geplaatst middels een speciale zuignap.

De gemeente Apeldoorn is op veelbelovende wijze bezig met de ontwikkeling en heraanleg van de Driehuizerspreng. De Driehuizerspreng wordt aangesloten op de Grift, de bekende waterloop die dwars door het centrum van Apeldoorn loopt. Voor een doorgang van de naastgelegen weg naar de oprit van woonhuizen is gebruik gemaakt van ruim 100 meter Bosch Beton-keerwanden. De wanden zijn 150 centimeter hoog en gestort met een speciale ronde sparing ten behoeve van betonnen duikers. Dit om het water onder de inritten door te laten stromen. Om zettingsverschillen in de ondergrond te voorkomen, hebben wij in overleg met de opdrachtgever besloten om wanden van 6 meter lang te produceren. Tot slot zijn de wanden volledig bemetseld om het geheel een rustieke uitstraling te geven. Kortom: een project met veel maatwerk.

DUURZAME WIJK OP SCHIEREILAND IN HEERHUGOWAARD De Gele Lishof is een bijzondere nieuwbouwwijk in De Draai in Heerhugowaard. De nieuwe wijk wordt gebouwd op een schiereiland en bestaat uit unieke woningen die geheel zelfvoorzienend zijn. Ook beschikt iedere woning over een individueel warmtepompsysteem waardoor energieopwekking plaatsvindt door middel van aardwarmte in plaats van aardgas. De in totaal 315 meter aan keerwanden van Bosch Beton omringen het schiereiland waarbij ze dienen als gronden waterkering.

Benieuwd naar andere projecten van Bosch Beton – waaronder het Rijksmuseum en Madurodam? Ga dan naar www.boschbeton.nl/projecten. ❚

| 71

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: PERI Nederland b.v.

‘Elke vier dagen een moot’ In opdracht van OTR Civiel levert PERI Nederland b.v. de verplaatsbare bekisting voor de bouw van een betonnen kademuur op Maasvlakte 2 in Rotterdam. Met deze bekisting behaalt de aannemer de benodigde productiesnelheid om een deel van de kade eind 2016 gebruiksklaar te hebben. De kademuur heeft een kerende hoogte van 30 meter en maakt onderdeel uit van het project Offshore Terminal Rotterdam. Doel van dit project is het realiseren van een offshore terminal en productielocatie voor monopiles. Deze stalen palen met een lengte van 100 meter worden gebruikt als fundatie voor de windmolenparken in de Noordzee. Via de kade worden de palen op jack-up schepen geladen, om vervolgens naar de plek van bestemming verscheept te worden.

VARIOKIT-SYSTEEM De kademuur bestaat uit een L-vormige, betonnen constructie. De uitvoering hiervan is in handen van OTR Civiel, een combinatie van TBI Infra, Dimco en Dredging International. Begin 2016 gaven zij PERI de opdracht voor de levering van een compleet hydraulisch ontkistbare wandbekisting, die verrijdbaar is over een kraanbaan. Het VARIOKIT-systeem leent zich hier bij uitstek voor. Dit systeem bestaat uit stalen balken en spindels, waarmee in korte tijd vrijwel elke denkbare bekistingsconstructie in elkaar gezet kan worden. De wandbekisting voor dit werk is bijna 24 meter lang en ruim 7 meter hoog. Deze hangt in een portaalconstructie van circa 28 x 12 meter, met aan de onderzijde wielen en aan de bovenzijde hef- en schuifvijzels. De totale constructie weegt zo’n 80 ton.

72 |

'Het VARIOKIT-systeem draagt positief bij aan de productiesnelheid van de betonnen moten' STORTEN, ONTKISTEN, VERPLAATSEN Het VARIOKIT-systeem draagt positief bij aan de productiesnelheid van de betonnen moten. Elke vier dagen levert OTR Civiel een moot op. Op dag één rijdt de kist over de kraanbaan naar de plek waar de moot gestort wordt. Wand- en vloerwapening zijn dan al gevlochten, de kopkisten staan klaar en de ankers zijn gestort. Dan wordt de bekisting gesloten, de centerpennen worden aangebracht en de moot wordt gestort. Eén dag later wordt de moot ontkist. De bekisting is binnen een paar uur verplaatst en kan, na een schoonmaakbeurt, weer klaargezet worden voor de volgende stort. Zo worden er in totaal twintig moten gerealiseerd. Eind 2016 verlaten de eerste funderingspalen de kade. Een deel van de kademuur is dan al gereed, de rest volgt medio 2017. ❚

Tekst: Roel van Gils Beeld: Holland Scherm

Architectonische geluidsschermen Projectbureau Noord/Zuidlijn heeft Holland Scherm de opdracht gegeven om de architectonische geluidsschermen van Ring-Noord A10 tot aan de IJtunnel in Amsterdam te ontwerpen en bouwen. Volgens Sander Hekelaar van Holland Scherm een uitdagende klus in meerdere opzichten. Niet alleen vanwege de hoge esthetische eisen van de architect, maar ook door de beperkte werkruimte en de bijzondere schermopbouw. Het project ‘Geluidsschermen Noord’ was opgesplitst in tien delen met een totale lengte van 2.660 strekkende meter. Holland Scherm wist aanzienlijke besparingen te realiseren in het ontwerp van de twee typen schermen. “Behalve een esthetische functie hebben de schermen ook een voertuigkerende rol,” zegt Hekelaar. “Aanvankelijk was het idee om de schermen met onderheide poeren uit te voeren, waarop prefab barriers werden geplaatst met daarop de vlakvulling. Wij hebben dat ontwerp vanuit de EMVI-gedachte verder geoptimaliseerd door de maximale afstand tussen de palen te vergroten en de barriers in het werk te storten. Dat resulteerde in minder heiwerkzaamheden en een kortere doorlooptijd.”

GLAS OF BETON De schermopbouw bestaat uit stalen buispalen in een hart-op-hart afstand van 8,8 meter, waarop de betonnen barriers (1,30 meter breed en 1 meter hoog) in het werk zijn gestort in lengtes tot maximaal 26 strekkende meter in één stort.

Daarop is de bovenbouw geplaatst met afhankelijk van de locatie een glazen of betonnen vlakvulling. Hekelaar: “Beide zijn voorzien van een klimop-motief; in het beton als reliëf en in het glas als 3D-zeefdruk. Het patroon voor de betonpanelen hebben we digitaal uitgewerkt, waarbij speciale structuurmatten zijn toegepast. De betonelementen zijn in Duitsland geproduceerd en zijn 2,20 meter breed bij 4 meter hoog. De glaselementen komen uit China, vanwege goede ervaringen met deze fabrikant uit het verleden bij de A28.” Op vier plekken kruisen de geluidsschermen een viaduct. Holland Scherm heeft daar specifieke oplossingen voor bedacht. “Bij de Nieuw Purmerweg zijn bijvoorbeeld twee liggers van 28 en 27 meter gelegd om het scherm op door te bouwen,” zegt Hekelaar. “Ook de aansluiting op een bestaand scherm bij station Noord vroeg een maatwerk oplossing. Maar het is allemaal gelukt. En een beter compliment van de architect kunnen we ons niet wensen; we hebben zijn visie waargemaakt.” ❚

| 73

Doppelhaus Brannenburg

Bezoek de *Bouwbeurs 2017 in Utrecht - 6-10 februari 2017

Universeel - lichtgewicht - eenvoudig

DUO

de lichtgewicht bekisting uit kunststof NL PERI/11.202

voor wanden, kolommen en vloeren

Bekisting Steigers Engineering

www.peri.nl *voor meer informatie of uitnodiging Bouwbeurs mail naar: info@peri.nl

Veelzijdig en innovatief in geluidwering Holland Scherm is een specialist op het gebied van geluiddschermen. Al jarenlang bedenkt, ontwerpt en realiseert Holland Scherm geluidwerende voorzieningen langs auto- en spoorwegen. In glas, beton, hout, aluminium of welk materiaal of vorm een architect ook bedenkt. Als totaaloplosser maakt Holland Scherm gebruik van eigen mensen en materieel. Daarnaast gebruikt Holland Scherm haar expertise ook voor kleinschalig civieltechnisch werk. Voorbeelden hiervan zijn de kleinere verkeersbruggen, havens en kademuren. Holland Scherm is als zusterbedrijf van KWS Infra een VolkerWessels onderneming.

Holland Scherm een

onderneming

Holland Scherm Contactpersoon: dhr. B. van der Heiden Giessenweg 4-6, 3044 AL Rotterdam T 010 2083320, F 010 2083329 E info@hollandscherm.nl www.hollandscherm.nl

Tekst en Beeld: Betonfabriek Nigtevecht

Paaldeksels voor paalmatrassystemen Paaldeksels worden toegepast in paalmatrassystemen. Een paalmatras ondersteunt de weg- of spoorconstructie in gebieden met een slappe, samendrukbare ondergrond waarmee het grote zettingen of schade aan naastliggende constructies voorkomt. Daarnaast kunnen weg- of spoorgedeelten sneller in gebruik worden genomen omdat de bouwtijd van paalmatrassen relatief kort is in vergelijking met de tijd die nodig is om het grondlichaam te laten inklinken. De baanconstructie wordt ondersteund door een geotextiel met daarboven een laag granulaat, de ‘matras’. De matras rust op palen die de belasting afdragen naar de draagkrachtige ondergrond. Tussen de matras en de paalkoppen worden paaldeksels toegepast om te voorkomen dat de palen door het matras ponsen.

Paaldeksel met rondom afgeronde bovenzijde en hijsschroefhuls.

Paaldeksels werk Windpark Zuidwester Urk Voorbij Funderingstechniek.

Zichtenburg Den Haag.

Paaldeksels brengen de kracht vanuit het geotextiel en de matras over op de palen. Paaldeksels kunnen uitgevoerd zijn als deel van de paal in de vorm van een opstorting óf als kant en klaar prefab beton elementen hetgeen uiteraard meerdere voordelen kent.

op te leggen geotextiel; de onderzijde heeft een inkassing ten behoeve van het granulaat dempingsmatje passend over de paalkop. Indien gewenst kunnen de rubber granulaatmatjes in de inkassing van de paaldeksel tijdens het productieproces worden ingetrild en meegeleverd.

tiemachines. Het voordeel is grotere aantallen per productiedag en dus snelle doorloop-/levertijden wat zeer belangrijk is, gezien het moment van levering, vroeg in het bouwproces van het project. Dankzij een grote verscheidenheid aan paaldekselmallen, onze kundige mallenmakers in combinatie met een deels gerobotiseerde wapeningsafdeling kunnen we binnen de randvoorwaarden van de technische specificaties elke gewenste vorm produceren en uw opdrachten op tijd en goed uitvoeren.” ❚

Betonfabriek Nigtevecht produceert - als KOMO gecertificeerd fabrikant, Kiwa criteria 73 categorie 2 – al vele jaren zowel ronde als vierkante paaldeksels. Wim Wakker – verantwoordelijk voor de verkoop – vertelt: “Sinds het toepassen van paalmatrassystemen hebben we inmiddels al enkele tientallen projecten beleverd waaronder: Den Haag HTM-remise Zichtenburg, Zaanstad-penitentiaire inrichting, Muiden-SAAONE A1-A6, Urk-windpark Zuidwester en diverse Schiphol-werken.

De gewapende betonnen paaldeksels worden geproduceerd middels het direct-ontkist systeem (dry cast) met een aantal moderne carrousel palletproduc-

De grootte van het paaldeksel met de gelaste buigwapening volgt uit het ontwerp van de paalmatras. Betonfabriek Nigtevecht BV levert productietekeningen en indien gewenst de ontwerpberekening van de betonnen paaldeksels volgens de herziene CUR-publicatie 226 ‘Ontwerprichtlijn Paalmatrassystemen’, juli 2016 en de vigerende normen en richtlijnen. Paaldeksels hebben afgeronde bovenranden en hoeken ter voorkoming van het inscheuren van het

Schematische weergave van een paalmatrassysteem. (bron CUR aanbeveling 226).

| 75

Tekst en beeld: Boogert Service

Exclusieve Schwing-Stetter-dealer voor Nederland en België Het Nederlandse Boogert Service BV verkoopt betonpompen en betonmixers uit de Schwing-Stetter-fabrieken in Duitsland verzorgt de service ervan in de eigen werkplaats in het Zeeuwse Nieuwerkerk. “Gezien onze centrale ligging en goede bereikbaarheid vanuit Nederland en België is alles aanwezig om aan de gekoesterde verwachtingen op het vlak van kwaliteit en snelheid te voldoen”, luidt het. “Met één 10- en vier 5-tonsbovenloopkranen is onze betonpompen -mixerreparatiewerkplaats in staat om de meest uiteenlopende opdrachten te vervullen”, aldus Boogert Service. “Het is overigens een werkplaats die door ervaren en door de fabrikant opgeleide mensen wordt bevolkt, want goed gereedschap alleen is niet voldoende. We beschikken ook over een eigen hydrauliekservice voor het persen van slangen en een was- en testruimte. Dat we daarbij aan de strengste milieuvoorschriften voldoen, spreekt voor zich.”

OPTIMALE SERVICE 24/7 service verlenen vraagt om een goede organisatie die haar afspraken nakomt. Het draait immers om bedrijfsmiddelen die zo snel mogelijk opnieuw operationeel en dus winstgevend moeten zijn. “In functie van een snelle en efficiënte service ter plaatse kunnen we een tweetal mobiele werkplaatsen inzetten. Het zijn vrachtwagens die volledig zijn ingericht om overal de hoog-

ste kwaliteit op locatie te kunnen bieden, met aan boord een werkplaats, een onderdelenmagazijn en alles wat nodig is voor een optimale service. Voor eenvoudige reparaties en het afleveren van onderdelen zetten we een goed uitgeruste bestelbus in. De mobiele service wordt vervolledigd door een aantal uitleenauto's.”

FOCUS OP VEILIGHEID De kracht van Boogert Service zit echter niet alleen in de uitstekende service en de snelle onderdelenvoorziening. Ook veiligheid is een belangrijke prioriteit. “Voor de veiligheid van zowel onze werknemers als de omgeving is het belangrijk dat het materieel aan strenge veiligheidsnormen voldoet. Boogert Service BV heeft drie door Schwing Gmbh opgeleide inspecteurs in dienst voor het keuren en inspecteren van het materieel, geheel volgens de NEN EN 12001-norm.” ❚

Betonpompen en betonmixers uit de Schwing-Stetter-fabrieken in Duitsland worden onder handen genomen in een eigen werkplaats.

76 |

Tekst: Bureau BouwCommunicatie Beeld: CAV media

UNIEKE UITBREIDING BESTAANDE KOKERLIGGERBRUGGEN De komende maanden worden, voor zover bekend, voor het eerst in Nederland twee bestaande horizontaal gekromde kokerliggerbruggen verbreed in het noordelijk deel van knooppunt Holendrecht. Haitsma Beton levert voor deze uitbreiding op maat gemaakte kokerliggers. Eind november is gestart met de montage. De grootste uitdaging is om de nieuwe gekromde kokerliggers exact te laten aansluiten op de bestaande kokerliggerbrug. Omdat de A9 Gaasperdammerweg wordt uitgebreid, is het voor een goede doorstroming van het verkeer ook noodzakelijk om knooppunt Holendrecht uit te breiden. Zo worden onder meer de twee bestaande verbindingsbogen die over de A2 gaan, uitgebreid met extra rijstroken. De uitvoering is in handen van bouwconsortium IXAS (bestaande uit Ballast Nedam, Fluor, Heijmans en 3i Infrastructure), dat het traject A9 tussen Holendrecht en Diemen uitbreidt. Haitsma Beton leverde voor IXAS ook al de kolossale prefab brugliggers voor de nieuwe bruggen in de A9 over de Gaasp. Ook nu werd Haitsma Beton weer vroegtijdig bij de planvorming betrokken. “Bij dit soort complexe werken is het belangrijk dat alle partners al vroegtijdig bij het proces worden betrokken. Samen met Haitsma Beton hebben we de verbreding van de fly-overs voorbereid,” aldus Ronald Koel, uitvoeringsleider kunstwerken bij IXAS.

UITBREIDING KOKERLIGGERBRUG “De meest eenvoudige oplossing lijkt sloop van de bestaande fly-overs en nieuwbouw,” zegt Koel. “Maar hier wegen meer factoren mee dan alleen

de kosten. Ook onder meer verkeershinder, milieu en bouwtijd spelen een belangrijke rol bij de huidige EMVI-contracten. Uiteindelijk bleek uitbreiding van de bestaande horizontaal gekromde kokerliggerbruggen de beste oplossing. Uniek, want zover ik weet is dit nog nooit in Nederland gedaan.” “Het is inderdaad een enorme uitdaging,” beaamt ook Hendrik Herder, accountmanager bij Haitsma Beton. De uitbreiding van de constructie wordt gerealiseerd met kokerliggers aan beide zijden. Deze kokerliggers worden met een druklaag constructief verbonden met de bestaande dekconstructie ter plaatse van het uiteinde van de flappen. Het aantal tussensteunpunten is vijf bij de noordelijke fly-over en zes bij de zuidelijke. “De vormgeving van de kokerliggers is afgestemd op die van de bestaande kokerliggerbrug. Dat resulteert in een uiterst slanke detaillering met een hoogte van slechts 800 tot 900 millimeter, bij een lengte van maximaal 26 meter. De liggers zijn daarbij tevens nog gekromd. De buitenste kokers die de brugranden vormen zijn om esthetische redenen ook nog eens afgeschuind en worden later voorzien van een randelement. Adviesbureau voor

Bouwconstructies Wagemaker B.V. heeft samen met ons aan de complexe detaillering gewerkt.”

MILLIMETERWERK Grootste uitdaging is volgens Ronald Koel de aansluiting van de kokerliggers op de bestaande brug en de uiteindelijke toog: “De togen van de liggers hebben maar weinig tolerantie: dat is millimeter werk. De open ruimte aan de onderzijde tussen de kokerliggers en bestaande kokerbrug wordt straks afgewerkt met composietplaten en dat moet resulteren in één vlak plafond. Het heeft de nodige hoofdbrekens gekost om de forse hoeveelheid voorspanwapening in de geringe doorsnede van de ligger kwijt te raken.” Eind november is de montage van de horizontaal gekromde liggers gestart. Vervolgens zijn er tot medio 2017 nog vijf montageweekeinden, waarbij telkens een deel van het wegennet beschikbaar moet blijven voor het verkeer. “Dat is een hele logistieke puzzel,” zegt Koel. “Maar door de goede samenwerking heb ik er alle vertrouwen in dat het gaat lukken.” ❚

| 77

LEKKERKERKER ROTTERDAM VERHUUR EN HANDEL RIJPLATEN EN DRAGLINESCHOTTEN NIEUW EN GEBRUIKT

Tel.: 010 - 298 58 58 E-mail: verhuur@lekkerkerker.com www.lekkerkerker.com

hupkes houthandel dieren bv

MAATWERK IN HOUT VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW Hupkes Houthandel Dieren BV 16700512_hupkes.indd 1

•

Tel: 0313 419100

•

Mail: sales@hupkes.nl 18-10-16 10:58

Tekst en beeld MBS Beton

DESIGNER OUTLET CENTRE ROERMOND

KEERWANDEN VOOR PARKEERTERREIN EN HOOFDENTREE Vanwege parkeerdrukte op de piekdagen en uitbreiding van het Designer Outlet Centre Roermond realiseert STRABAG in opdracht van Roermond Parking Land bij Designer Outlet Centre Roermond een nieuw parkeerterrein met de naam ‘Big Triangle’. Het nieuwe parkeerterrein is gelegen tussen de Schipperswal en het bestaande parkeerterrein van Designer Outlet Centre Roermond. Op dit terrein wordt gelijktijdig door een derde partij een bovengrondse parkeergarage gebouwd. Om het hoogteverschil op het toekomstige parkeerterrein op te vangen, heeft MBS Beton keerwanden geleverd. Het betreft 38 keerwanden met een lengte van 400 centimeter en een hoogte van 100 centimeter. MBS Beton heeft tevens keerwanden geleverd voor de vernieuwing van de hoofdentree van het Designer Outlet Centre Roermond. Het betreft acht keerwanden met een lengte van 400 centimeter en een variabele hoogte van 100-200 centimeter. Alle keerwanden zijn bij MBS & CBS Beton in Emmen geproduceerd. Met de aanleg van het parkeerterrein en de bouw van de parkeergarage worden in totaal circa 3.500 nieuwe parkeerplaatsen gecreëerd voor de bezoekers van het Designer Outlet Centre Roermond en is het Outlet Centre voorbereid op de toekomst. ❚

| 79

Geotextiel

Tekst en beeld: Texion

GEOKUNSTSTOF

PROMINENT AANWEZIG IN HEDENDAAGSE HAVENS Havens zijn knooppunten van zeeroutes en maken intercontinentale handel en transport mogelijk. Een efficiënt transport via waterwegen in het binnenland is een noodzaak. Onze rivieren, stromen en kanalen worden opnieuw benut als ‘de juiste weg’. Voorts zijn havens ook bakens van innovatieve geokunststoftoepassingen zoals onwrikbare geogrids, schanskorven die oevers beschermen, biologisch afbreekbare anti-erosiematten, geotextielen met vezels die sterker zijn dan staal...

Geokunststoffen bieden tal van mogelijkheden om innovatieve oplossingen te ontwerpen. Een onderneming die zich hier specifiek op toelegt, is Texion. De producten die hierboven werden aan-gehaald, zijn slechts een paar voorbeelden van de vele Texion-geokunststoffen die gebruikt worden bij de bouw van havens: “We zijn ondernemers die beschikbaar zijn voor onze klanten en meedenken over efficiëntie, rentabiliteit en kwaliteit. Dankzij 45 ervaring kunnen we een schat aan ervaring inzetten die bruikbaar is voor elk project.” In dit

80 |

artikel sommen we een reeks oplossingen op die Texion in het verleden heeft toegepast in haven-omgevingen.

kades die onderhevig zijn aan getijden is een goed hydrostatisch evenwicht nodig tussen de water- en de landzijde.

DRAINAGE

BODEMBESCHERMING VAN DE SLUISBODEM

Om hydrostatische drukken achter kades en sluizen te voorkomen, worden geotextielen toegepast als filter. Het achterliggende grindmassief of ont-wateringsysteem met afvoerbuizen wordt omhuld met een oordeelkundig gekozen geotextiel dat voorkomt dat deeltjes van de grond eroderen. Vooral bij

De bodem van een sluis wordt beschermd tegen erosie en mechanische beschadiging door gebruik te maken van een geotextiel met daarop grind en breuksteen of betonblokken. Texion-geotextielen zijn toegepast op de bodem van de sluis

Geotextiel

in Zeebrugge via een typische methode voor plaatsing onder water. In de sluis van Kallo en de Kieldrechtsluis was een droge uitvoering mogelijk.

GRONDKERING OF ONTLASTING VAN KAAIMUREN De kennis in het vakgebied van de grond-mechanica met betrekking tot het principe van het wapenen van grond laat toe om op efficiënte wijze gebruik te maken van de grond in situ voor de bouw van steile wanden. Deze constructies kunnen

vrijstaande wanden zijn, maar ook combinaties met een voorstaande staal- of betonwand. Door de achterliggende aanvulling met geogrids of geotextielen te wapenen, kan er bespaard worden op de uitvoering van de dure staal- of betonwand. Het artikel ‘Innovatieve technieken voor het bouwen van een dam met geokunststoffen gewapende aarde van 26m hoog onder water in het Doeldok en een steile wand van 6m hoog voor de spoorwegzate langsheen het Doeldok’, te verkrijgen via info@texion.be, gaat hier dieper op in.

'Havendammen worden opgebouwd uit een combinatie van stenen en betonblokken, geplaatst volgens een grondig bestudeerd ontwerp' WAPENING VOOR VERTICALE BETONWAND De aan- en afvoer van containers naar de los- en laadkades vereist een wegennet met ingewikkelde geometrie. Plaats is kostbaar en taluds van vlak bij elkaar liggende wegen en spoorwegen maken steilbouw noodzakelijk. Voor verticale wanden bij kruisende wegen, zoals landhoofden van bruggen, is de keuze voor een met geostrips gewapende grond verstandig vanwege de kostenbesparing en de korte bouwtijd.

Uitrolponton met kunststof matras waarin grind zit verpakt. Bodembescherming ter hoogte van de doorvaargaten van de stormvloedkering voor de haven van Venetië.

BOUW VAN GELUIDSBERM Havenbeheerders streven een goede relatie met de omwonenden na. Containerbehandeling en transport via wegen en spoorlijnen veroorzaken geluidsoverlast. De bouw van een tussenliggende geluidsberm biedt soelaas. De vrijkomende gronden bij de aanleg van de infrastructuur worden aangezet tot een steile dijk, die stabiel is dankzij de wapening met geogrids. Om een groen uitzicht te bekomen, houden geocellen de grond op de steile helling op zijn plaats.

WAPENING EN EROSIECONTROLE BIJ HAVENDAMMEN

Betonnen wand met panelen voor een brug in Beveren (haven van Antwerpen).

Havens worden beschermd tegen het geweld van de golven door havendammen. Deze worden opgebouwd uit een combinatie van stenen en betonblokken, geplaatst volgens een grondig bestudeerd ontwerp. De juiste geometrie van de ligging van de dammen is belangrijk om inkomende schepen te vrijwaren van dwarsstromen en de energie van de meest kritische inkomende golven te breken. Meestal dienen deze dammen gebouwd te worden op weinig draagkrachtige grond. Wapenings-geotextielen zorgen in dat geval voor de interne en externe stabiliteit van de dammen en vermijden erosie van de zeebodem, zoals uitgelegd in het artikel ‘Oostende trekt grotere schepen aan dankzij sterkste geotextiel ooit’. ➤

| 81

Geotextiel

Geogrid met vaste knooppunten aan de Maeslantkering, de toegang tot de Haven van Rotterdam. De omgeving van het kunstwerk is beschermd tegen knaagdieren door een geogrid, dat onzichtbaar wordt dankzij de grasmat.

BODEMBESCHERMING BIJ STARRE CONSTRUCTIES

AANLEG WEGEN, PARKINGS EN OVERSLAGTERREINEN

WAPENING ASFALT EN SCHEURREMMENDE LAGEN

Dat innovatie met geokunststoffen nauwelijks grenzen kent, werd aangetoond bij de bouw van de 8 kilometer lange Oosterscheldestormvloedkering. De bodem werd er beschermd tegen de sterke getijdenstromingen met grindmatten van 200m x 42m uit geokunststof, uitgerold met speciale schepen. Deze techniek is onlangs herhaald bij de bouw van het Mose-project in Venetië, zij het op kleinere schaal en in minder kritische omstandigheden. Het artikel ‘Oosterschelde en Venetië, vergelijkbare technologie maar andere schaal’, te verkrijgen via info@texion.be, vertelt hoe dit precies in zijn werk ging.

De kwaliteit van een weg of een overslagterrein begint bij de fundering. Om het verlies van funderingsgranulaten te voorkomen, plaatst men een scheidend geotextiel. Is de ondergrond onvoldoende draagkrachtig, dan biedt een berekend wapeningsgeotextiel of een geogrid met vaste knooppunten waarin de granulaten zich vastzetten, de oplossing.

Zware lasten veroorzaken vermoeiing van de asfaltlagen en scheuren, waarna een niet te stoppen verouderingsproces begint. Het wapenen van het asfalt met een geogrid in glas of koolstofvezel zorgt ervoor dat scheuren zich beter spreiden, zodat er microscheuren ontstaan in plaats van grote scheuren. Deze kleine scheurtjes bevinden

ASFALTMATTEN TEGEN BODEMEROSIE BIJ KADES Bij het aanleg- en afvaarmanoeuvre van schepen in havens veroorzaakt de schroef – maar vooral de boegschroef, zelfs bij laag vermogen – een wirwar van stromingen. Als gevolg daarvan zal de bodem eroderen en het bodempeil verlagen. Dit is te vermijden, want bij een lager bodempeil wordt de stabiliteit van de kade in kwestie bedreigd. Daar waar erosie dreigt, worden asfaltmatten afgezonken om ontgronding te voorkomen. Deze zijn gemaakt van een speciaal geotextiel, met daarop grind dat omhuld is met asfalt. Texion produceert deze geotextielen op maat, klaar voor gebruik.

82 |

Scheurremmende laag, gemaakt uit een geogrid in glas en een niet-geweven geotextiel voor absorptie van de bitumenemulsie (Sas van Gent).

Geotextiel

zich in het gebied waarin asfalt een zelfherstellend vermogen heeft. De levensduur van het asfalt neemt in belangrijke mate toe door het gebruik van wapening. Het geogrid kan uitgerust worden met transponders, voor de opslag van data inzake de uitvoering en het latere onderhoud van het asfalt en de omgeving.

DIFFERENTIËLE ZETTINGEN BEPERKEN Dankzij hun grote stijfheid beperken speciale geokunststoffen differentiële zettingen van wegen of terreinen. Bij een plaatselijke vervorming wordt de spanning in het vlak, dankzij de geokunststof, doorgegeven naar de omgeving, zodat er een krachtenspreiding ontstaat. De minder draagkrachtige plaats wordt nu ondersteund door de geokunststof, die rondom zich wel steun vindt. Dit zogenaamde ‘membraaneffect’, waarbij grote krachten plaat-selijk schade zouden opleveren, worden opgedeeld in een reeks kleinere omringende krachten die – ten opzichte van de draagkracht van de ondergrond – binnen aanvaardbare grenzen blijven. Door het beperken van de differentiële zettingen ter hoogte van de onderfundering wordt schade aan de toplaag voorkomen.

Geogrid met vaste knooppunten voor de verankering van de granulaten van de fundering (industrieterrein haven van Zeebrugge).

sing die bestaat uit een kraagstuk van geotextiel – geplaatst op de oever, met een teen van schanskorven onderaan het talud – voldoet uitstekend aan de eisen van lage kostprijs en weinig onderhoud.

BESCHERMING VAN OEVERS

KADES UIT GESTAPELDE SCHANSKORVEN

De oeverbescherming van de tijrivieren in België is na de overstromingen van 1976 grondig aan-gepakt. Binnen de havengebieden is dan ook een vergelijkbare oeververdediging uitgevoerd, meer bepaald waar zich flauwe taluds bevinden (meestal in afwachting van de bouw van kades). De oplos-

Voor de bouw van kades met beperkte diepte, bijvoorbeeld langs kanalen, zal het niet steeds noodzakelijk zijn om een beroep te doen op constructies met beton en/of damplanken. Het stapelen van schanskorven onder de waterlijn kan volstaan om een kade te realiseren die geschikt is

voor het aanleggen van binnenschepen. Dankzij het eigengewicht van de schanskorven ontstaat een kantelevenwicht ten opzichte van de aangrijpende gronddruk. Eventueel, maar niet noodzakelijk, kunnen extra geogrids de veiligheidsfactor verhogen. Na de initiële zettingen, die de stabiliteit niet beïnvloeden, kan de kade bovenaan worden afgewerkt met een betonnen kopbalk en een verharde oppervlakte aan de landzijde. De veiligheidsfactor van een gewichtsmuur uit schanskorven ligt, in vergelijking met dezelfde gewichtsmuur in beton, onverwacht hoog. Interesse? Vraag deze berekening aan via info@texion.be.

SPLIJTBAKCONTAINERS ALS BOUWSTEEN Splijtbakcontainers zijn bouwstenen, bijvoorbeeld voor de aanzet van oeverbescherming of de bouw van een onderwaterdam. De container wordt gevuld in de splijtbak en daarna dicht geconfectioneerd. Er zijn speciale energieopnemende stiksels voorzien en ventielen om de lucht bij het neerkomen te laten ontsnappen. De container houdt het zand of baggerslib, waarmee hij is gevuld, vast.

VOORKOMEN VAN SCHADE DOOR KNAAGDIEREN

Steil talud, gewapend met een polyester geogrid en afgedekt met geocellen voor het vasthouden van de grond (Infrabel, spoorbundels haven van Zeebrugge).

Bepaalde rassen knaagdieren kunnen ware ravages aanrichten aan de oevers van waterlopen in het algemeen en in havens in het bijzonder. Zeker de omgeving van kunstwerken is bijzonder kwetsbaar. Geogrids met vaste knooppunten zijn niet ontworpen om knaagdieren te stoppen. Maar de praktijk heeft aangetoond dat een bepaald type polypropyleen geogrid zeer geschikt is als scherm tegen het indringen van dijken door knaagdieren. De grasmat wordt weggehaald en het geogrid geplaatst, waarna de laag teelaarde opnieuw wordt aangebracht. ❚

| 83

AANSPRAKELIJKHEID VOLGENS UAV 2012

Tekst: Marc Houweling Beeld: Feltz Advocaten

AANSPRAKELIJKHEID IN BETON GEGOTEN? Aannemers worden door hun opdrachtgevers met regelmaat geconfronteerd met een aansprakelijkstelling voor een gebrek in opgeleverd werk. Hoe zat het ook al weer in de UAV 2012 met de aansprakelijkheid van de aannemer en wat kan worden verwacht indien een geschil escaleert? UAV 2012 De hoofdregel in het bouwrecht is dat na de dag van oplevering (par. 10 UAV 2012) de aannemer niet meer aansprakelijk is voor tekortkomingen aan het werk. In de UAV 2012, de in de bouw veelvuldig gebruikte algemene voorwaarden, is dit bepaald in par. 12. De regeling kent een tweetal uitzonderingen, namelijk i) in geval een werk geheel of gedeeltelijk vergaat door een gebrek in de samenstelling en ii) indien sprake is van een verborgen gebrek. Van een verborgen gebrek is sprake indien het ondanks nauwlettend toezicht tijdens de uitvoering dan wel de opneming als bedoeld in par. 9 lid 2 UAV 2012 door de directie redelijkerwijs niet onderkend had kunnen worden. Aangenomen wordt dat aansprakelijkheid van de aannemer voor het vergaan van het werk is uitgebreid tot 10 jaar na de dag van oplevering dan wel het verstrijken van de onderhoudstermijn (par. 11 lid 2 UAV 2012), terwijl een meer voorkomende vordering uit hoofde van verborgen gebrek binnen 5 jaar na oplevering dan wel het verstrijken van de onderhoudstermijn dient te worden ingesteld.

84 |

ESCALATIE Escalatie van een discussie kan leiden tot een procedure. Dit kan bij de civiele rechter maar in de bouw worden geschillen veelal voorgelegd aan het arbitraal scheidsgerecht van de Raad van Arbitrage voor de Bouw (RvA). De arbiters (leden-deskundige) van de RvA hebben ervaring in en kennis van de bouw en de leden-jurist zijn vrijwel altijd afkomstig uit de rechterlijke macht. Arbiters worden steeds bijgestaan door een in het bouwrecht gespecialiseerde secretaris-jurist. Een procedure bij de RvA ziet er in de regel als volgt uit: de procedure wordt ingeleid met een verzoekschrift (of: memorie van eis), waarop de wederpartij in de vorm van een memorie van antwoord mag antwoorden. Veelal krijgen partijen hierna de kans om nog een keer schriftelijk op elkaars stukken te reageren, in de vorm van een memorie van repliek respectievelijk dupliek. Daarna krijgen partijen de mogelijkheid hun standpunten toe te lichten tijdens een mondelinge behandeling en volgt uiteindelijk het vonnis. Van het vonnis kan in beginsel in hoger beroep worden gegaan.

UITSPRAKEN

Daarmee is nog niet alles gezegd. Van belang is nog de zeer korte verjaringstermijn uit art. 7:761 Burgerlijk Wetboek (BW), dat bepaalt dat vorderingen wegens gebreken in het opgeleverde werk door verloop van 2 jaar verjaren nadat de opdrachtgever daarover heeft geprotesteerd. Dit betekent dat indien een opdrachtgever na protest over een gebrek in opgeleverd werk binnen 2 jaar geen enkele actie neemt richting de aannemer, de opdrachtgever op een gebrek in de prestatie geen beroep meer kan doen of – meer juridisch – ‘niet ontvankelijk’ is. De praktijk leert dat aannemers vaak al op basis van deze verjaringstermijn, welke termijn door opdrachtgevers met regelmaat over het hoofd wordt gezien, vorderingen buiten de deur kunnen houden. Overigens kan verjaring worden afgebroken door een stuiting, inhoudende een schriftelijke mededeling van opdrachtgever aan aannemer met daarin de duidelijke mededeling dat herstel van het gebrek wordt verlangd.

In de praktijk leiden aansprakelijkheidskwesties bij de RvA tot lezenswaardige vonnissen, die zijn te lezen op www.raadvanarbitrage.info. Als voorbeeld noem ik hierna een tweetal recente uitspraken waarin beton, hoofdonderwerp van deze editie, onderwerp van geschil was.

Een voorbeeld: een werk is opgeleverd in januari 2008. In mei 2009 meldt een opdrachtgever zich voor het eerst bij de aannemer met een klacht over een vermeend verborgen gebrek en eerst in november 2015 wordt door de opdrachtgever een procedure aanhangig gemaakt waarin herstel wordt gevorderd van het gebrek. In deze situatie zou, los van de vraag of daadwerkelijk sprake is van een gebrek, de vordering op de voet van de UAV 2012 in het jaar 2013 komen te vervallen (par. 12). Echter, omdat in mei 2009 is geklaagd is de vordering al eerder verjaard, namelijk in mei 2011 (art. 7:761 BW). De vordering zal dus niet slagen.

De aannemer diende in de procedure te bewijzen dat de gebreken niet voor zijn rekening kwamen. Ongeacht de wijziging waarmee de opdrachtgever akkoord was gegaan, bleef de aannemer volgens de arbiters namelijk verantwoordelijk voor de uitvoering: “Het enkele feit dat de gemeente het betonmengsel heeft goedgekeurd, betekent niet dat de gemeente daarmee verantwoordelijk is geworden voor de keuze van dit mengsel”.

Verantwoordelijk voor verkeerde uitvoering (RvA 12 augustus 2016, geschilnr. 35.634) Discussies bij de RvA gaan vanzelfsprekend niet vaak louter over de vraag of het eindresultaat gebrekkig is, maar wie daarvoor aansprakelijk is. Zo ook in deze zaak waarbij de aannemer verantwoordelijk was voor het aanbrengen van constructievloeren met daarop cementdekvloeren in een volautomatische autoberging. Er was een bestek aanwezig, maar op initiatief van de aannemer en met goedkeuring van opdrachtgever (een gemeente) werd een wijziging daarin doorgevoerd. Het eindresultaat was gebrekkig, aldus opdrachtgever.

De arbiters achtten het aannemelijk dat er sprake was van een uitvoeringsfout. In het bestek stond duidelijk beschreven hoe er gewerkt moest worden,

AANSPRAKELIJKHEID VOLGENS UAV 2012

maar de aannemer had dit niet goed gelezen en ook niet goed uitgevoerd. De aannemer had nog wel enkele vragen aan de gemeente gesteld over de haalbaarheid van de wijzigingen maar zonder het noemen van de consequenties van die wijziging voldeed de aannemer niet aan zijn waarschuwingsplicht, aldus de arbiters. De gebreken bleven dus voor zijn rekening. Verkeerde samenstelling van het beton (RvA 25 augustus 2016, geschilnr. 35.379) In een andere zaak deed zich een soortgelijk geval voor. Een onderaannemer zou zorgdragen voor de montage van holle wandsystemen in een waterzuiveringsinstallatie en de hoofdaannemer was gehouden zorg te dragen voor de levering van die holle wanden en de betonmortel. Het geleverde beton had echter een andere samenstelling dan contractueel was overeengekomen. Daardoor voldeed het eindresultaat niet aan de eisen. De vraag was wie hiervoor aansprakelijk was. De arbiters kwamen al snel tot de conclusie dat er sprake was van een zorgvuldige uitvoering. De onderaannemer was zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor de uitvoering en had in dat kader de hoofdaannemer

gewaarschuwd voor de (verkeerde) samenstelling van het geleverde beton. De hoofdaannemer betwistte echter dĂĄt er was gewaarschuwd. Uiteindelijk kwamen de arbiters tot het oordeel dat de hoofdaannemer door de onderaannemer voldoende gewaarschuwd was. Zij baseerden zich hierbij op een tweetal verklaringen van de werknemers van de onderaannemer en een verklaring van een werknemer van de hoofdaannemer. Het gebrek bleek voor rekening van de hoofdaannemer.

KORTOM Aansprakelijkheid is niet zonder meer in beton gegoten, ook niet in het bouwrecht. Na de dag van oplevering is de aannemer niet meer aansprakelijk voor gebreken, tenzij het werk door zijn toedoen vergaat of sprake is van een verborgen gebrek. Ook dan is het echter nog maar de vraag of de aannemer kan worden aangesproken, verval- en verjaringstermijnen kunnen daaraan immers in de weg staan. Marc Houweling â?&#x161;

| 85

Een elektrisch systeem vormt tot “10-15% van de kosten van een gebouw. Door optimalisatie van het ontwerp, kan Eaton vaak de totale investering verlagen die nodig is voor een betrouwbaar en efficiënt energienetwerk.

“

www.eaton.nl/electrical

Exclusieve Schwing-Stetter-dealer voor Nederland en België

WIE DOET WAT VANAF € 595 PER JAAR WETEN UW KLANTEN OOK WAT U DOET! ‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Bel of mail voor alle informatie over een vermelding in Grond/Weg/Waterbouw met Robert Vermanen: T +31 495 45 00 95 - E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

WWW.GWW-BOUW.NL HET MEEST COMPLETE OVERZICHT VOOR DE CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

Staat u nog niet op www.gww-bouw.nl? Neem dan voor meer informatie contact op met Robert Vermanen: r.vermanen@louwersuitgevers.nl

SCHRIJF U NU IN VOOR ONZE ONLINE NIEUWSBRIEF!

Wie doet wat ADVIES EN ONTWERP

BETON

Hier uw logo? IPV DELFT Oude Delft 39, 2611 BB DELFT T +31 15 750 25 75 E info@ipvdelft.nl W www.ipvdelft.nl

INGENIEURSBUREAU BOORSMA G. Sondermanstraat 2, 9203 PV DRACHTEN Postbus 647, 9200 AP DRACHTEN T +31 512 58 03 00 F +31 512 52 52 96 E drachten@boorsma-consultants.nl W www.boorsma-consultants.nl

Bel of mail Robert Vermanen T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

BETON IN OPENBARE RUIMTE

Vreelandseweg 10, 1393 PG Nigtevecht (U) T 0294 - 251343 F 0294 - 251699 info@nigtevecht.com www.nigtevecht.com

maatwerk in betonproducten

BEKISTINGEN EN ONDERSTEUNINGEN

Hier uw logo?

PERI NEDERLAND BV Bekistingen, steigers en Engineering Postbus 304, 5480 AH SCHIJNDEL T +31 73 547 91 00 F +31 73 549 36 51 E info@peri.nl W www.peri.nl

Bel Voor Meer informatie 0342 40 62 00 of kijk op

Bel of mail Robert Vermanen T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

WWW.DUMONTBETON.NL

Evenementenkalender DATUM EVENEMENT LOCATIE

88 |

8 november 2016

Water in de Openbare Ruimte

Expo, Houten

17 november 2016

Betondag

De Doelen, Rotterdam

15, 16, 17 november 2016

Vakbeurs Bouw

TT Hall, Assen

23, 24 november 2016

Dag van Verkeer & Mobiliteit

Expo, Houten

17, 18, 19, 20 januari 2017

InfraTech 2017

Rotterdam Ahoy, Rotterdam

1, 2 februari 2017

Dag van de Openbare Ruimte

Brussels Expo, Brussel

7, 8, 9 februari 2017

Infra Relatiedagen

Evenementenhal, Hardenberg

21, 22, 23 maart 2017

Rioleringsvakdagen

Evenementenhal, Gorinchem

28, 29, 30 maart 2017

Rail-Tech Europe 2017

Jaarbeurs, Utrecht

29, 30 mei 2017

World Waterworks

Rai, Amsterdam

Wie doet wat BOUWGRONDSTOFFEN

VERHUUR & VERKOOP

Hier uw logo? Bel of mail Robert Vermanen T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

DE BEIJER BOUWGRONDSTOFFEN BV Partner in grondstoffen en logistiek! Kekerdomse Ward 3 6579 JG KEKERDOM Postbus 64 6566 ZJ MILLINGEN A/D RIJN T +31 481 43 91 11 F +31 481 43 91 50 E info@debeijerbv.com W www.debeijerbv.com

XYLEM WATER SOLUTIONS NEDERLAND BV Pieter Zeemanweg 20, 3316 ZG DORDRECHT Postbus 1126, 3300 BC DORDRECHT T +31 78 654 84 00 F +31 78 651 09 36

VAN OORD NEDERLAND

E xylemwatersolutionsnl@xyleminc.com

Schaardijk 211, 3063 NH ROTTERDAM

W www.xylemwatersolutions.com/nl

Postbus 8574, 3009 AN ROTTERDAM T +31 88 826 00 00

FUNDERINGSTECHNIEK

WEG- EN WATERBOUW

F +31 88 826 50 10 E info@vanoord.com W www.vanoord.comWEGVER

WEGVERHARDING (TIJDELIJK) BOSKALIS NEDERLAND ALTENBURG FUNDERINGSTECHNIEK BV Industrieweg 17, 8531 PA LEMMER Postbus 26, 8530 AA LEMMER T +31 514 58 88 20 F +31 514 58 88 39 E info@altenburggroep.com W www.altenburggroep.com

Waalhaven Oostzijde 85 Postbus 4234 3006 AE ROTTERDAM

DYNAMOSTAAL BV

T +31 10 288 87 77

Dynamostraat 31 3903 LK VEENENDAAL

F +31 10 288 87 66

Postbus 135 3900 AC VEENENDAAL

E nederland@boskalis.nl

T +31 318 50 93 30

W www.boskalis.nl/nederland

F +31 318 55 61 41

HOUT

E info@rijplaten.nl W www.rijplaten.nl W www.heuvelman.com HAKKERS BV Oudsas 11, 4251 AW WERKENDAM

LEYENAAR TAAPKEN LAMAKER BV Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN T +31 347 37 48 44 F +31 347 37 79 08 E verkoop@ltl.nlÂ W www.ltl.nl

Postbus 11, 4250 DA WERKENDAM T +31 183 50 11 22 F +31 183 50 16 65 E info@hakkers.com W www.hakkers.com

LICHT, ZICHT EN MOBILITEITSOPLOSSINGEN

VAN HATTUM EN BLANKEVOORT ZIUT Nieuwe Plein 1b, 6811 KN ARNHEM T +31 26 800 19 00 E info@ziut.nl W www.ziut.nl

Korenmolenlaan 2, 3447 GG WOERDEN T +31 348 43 51 00 F +31 348 43 51 11 E info@vhbinfra.nl W www.vhbinfra.nl

| 89

Een schone lucht met de fijnstofvanger PAMARES

Fijnstof: Je ziet het niet, je ruikt het niet en je proeft het niet, maar het is altijd –in meer of mindere mate– aanwezig in de lucht die wij inademen. Fijnstof is een vorm van luchtvervuiling die, wanneer het wordt ingeademd, schadelijk is voor de gezondheid. Het bestaat uit zwevende deeltjes van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling. Vooral ultrafijnstof (≤ PM1), dat bestaat uit schadelijke uitstoot van verkeer en industrie, blijft zweven in de lucht. Een veilige openbare ruimte is belangrijk. Ziut, marktleider in de openbare verlichting en specialist in de slimme openbare ruimte, zet zich in voor zowel lichtals luchtkwaliteit omdat gezonde lucht essentieel is in de stad van de toekomst. Ziut heeft samen met producent StatiqAir een systeem ontwikkeld dat fijnstof én ultrafijnstof daadwerkelijk afvangt en op elke lichtmast kan worden geplaatst. De luchtkwaliteit wordt significant verbeterd door de fijnstofvanger, de PAMARES. Op specifieke locaties nabij drukke verkeerswegen verlaagt de PAMARES de

fijnstofconcentratie. Door een aantal systemen op een rij te plaatsen creëert de PAMARES een onzichtbare barrière tussen de fijnstofconcentratie van de weg en bijvoorbeeld een schoolplein, waar kinderen buiten spelen. Er is bijzonder weinig energie nodig, maximaal 18 Watt, om dit systeem te laten functioneren. Dus goed voor milieu, mens en dier.

Waarom Ziut Nederland telt 3,6 miljoen lichtmasten, waarvan Ziut er 1,3 miljoen in beheer heeft. Dit is de eerste fijnstofvanger die overal op lichtmasten geplaatst kan worden. Het systeem laadt deeltjes van alle soorten fijnstof en ultrafijnstof (ook de roetdeeltjes als uitstoot van verkeer) positief in een straal van zes meter rondom een mast, waardoor ze op het geaarde oppervlak van het systeem landen. Door de PAMARES op een rij van lichtmasten te plaatsen wordt een zone van schonere lucht gecreëerd voor iedereen.

Specialist in de slimme openbare ruimte

ASSETMANAGEMENT Grip krijgen op juridische showstoppers

Liesbeth Schippers

Advocaat en voorzitter sectie Ruimte & Milieu

Complexe infrastructurele projecten Het professioneel bouwen, beheren en onderhouden van infrastructuur wordt steeds belangrijker. Er komen vaker projecten op de markt met een grotere complexiteit en langere tijdsduur. Projecten waar veel belangen mee zijn gemoeid en die op tijd en binnen budget gerealiseerd moeten worden. 25 jaar ervaring Liesbeth Schippers en haar team weten als geen ander hoe deze processen in elkaar steken en kennen de gevoeligheden. Liesbeth heeft al meer

dan 25 jaar ervaring met grote ruimtelijke projecten in Nederland, zoals de aanleg van de A4 Delft-Schiedam en de RijnlandRoute. Zij weet in elke fase van het assetmanagement welke juridische showstoppers er op de loer liggen.

Vertraging en procedures voorkomen Vertraging kan veel schade opleveren en schuilt helaas in een klein hoekje. â&#x20AC;&#x153;Dit kan voorkomen worden. Wanneer je de achterliggende redenen van wetten en regels kent, kun je daar op tijd in je project rekening mee houden.

Daarmee beperk of voorkom je zelfs proceduresâ&#x20AC;?, aldus Liesbeth Schippers, die hiervoor nu een LegalRoadMap ontwikkelt.

Meer weten? Meer weten over de juridische component van assetmanagement bij infrastructurele projecten? www.pelsrijcken.nl/assetmanagement

RD 2 A M

IN 1 FR JA N -S AT U T A EC A RI H 20 N 17 D RO 1. 00 T L

-2

BGT IMPORTEREN IN AUTOCAD

UW ONTWERP STARTEN MET ACTUELE DATA (PDOK) InfraCAD Map is een krachtige applicatie om geo-informatie uit meerdere bronnen te verwerken naar een AutoCAD® tekening zonder dat u hiervoor een GIS-applicatie nodig heeft. Groot voordeel hierbij is dat InfraCAD Map de tekening opbouwt conform de Nederlandse CAD Standaard (NLCS).

KRACHTIG EN ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK • BGT/IMGeo importeren in AutoCAD

• TOP-rasterkaarten als achtergrond in AutoCAD

• Kadastrale kaart importeren in AutoCAD

• Conform Nederlandse CAD Standaard (NLCS)

• TOP10NL vector importeren in AutoCAD

• AutoCAD tekening exporteren naar Google Earth