Grond/Weg/Waterbouw 3 2012 by Louwers Mediagroep

Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur

WWW.GWW-BOUW.nl

Jaargang 2 Nummer 3 2012

wegdek-reflectoren www.wegdekreflectoren.nl Kijkt u ook eens op: www.wegwijsinwegdekreflectoren.nl

De meest betrouwbare wegdekreflector

voorwoord

Het milieu vormt ook in onze branche een belangrijk item. Een mooi voorbeeld daarvan vormt de reconstructie van de N329 aan de oostkant van Oss. De weg heeft de stempel ‘Weg van de Toekomst’ gekregen, waarin twee belangrijke pijlers centraal staan: duurzaamheid en zichtbare innovatie. Dat laatst om de vernieuwingen ook aan de buitenwereld kenbaar te maken. Een bijzonder project waarvan we vanaf pagina 11 uitgebreid verslag doen. Ook voor de aanleg nieuwe ontsluitingsweg tussen BusinessPark 7Poort en bedrijventerrein Hengelder in Zevenaar komt het duurzaamheidsprincipe tot uitdrukking. Voor de fundatie werd bijvoorbeeld gebruikt gemaakt van FORZ, geselecteerde afvalstoffen waar door middel van immobilisatietechniek secundaire bouwstoffen, bindmiddel en zand van kan worden gemaakt. De aannemer kon op die manier vrijkomende materialen van werken uit de regio in dit project hergebruiken. Lees er meer over vanaf pagina 21. De dwars door Maastricht lopende N2 is al tientallen jaren een knelpunt. Omdat behalve de doorstroom van het verkeer ook de leefbaarheid zienderogen afnam, is er de afgelopen jaren aan een oplossing gewerkt. Een ingrijpende oplossing. De traverse wordt namelijk een tunnel. Lees vanaf pagina 29 hoe de stad wordt geheeld. De A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein wordt verbreed om de files terug te dringen en zodoende het Rotterdamse havengebied goed bereikbaar te houden. De werkzaamheden worden uitgevoerd door het consortium A-Lanes A15. Het is het grootste project dat ooit in één keer door Rijkswaterstaat is aanbesteed. Projectdirecteur Eik Aal vertelt aan ‘onze’ Margot Visser dat het vooral de complexiteit qua organisatie en engineering is die het tot een uniek project maakt. Lees verder vanaf pagina 68. Dit, en meer in deze uitgave van Grond-/Weg-/Waterbouw. Ik wens u veel leesplezier en nuttige informatie toe.

Roel van Gils

Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur nummer 3 Jaargang 2 | 2012 Verschijnt 8 x per jaar ISSN: 2212-9979

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

coördinator en eindredactie Roel van Gils Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@gww-bouw.nl

redactiemedewerkers Jack Buchholz Johan Godschalk Jerry Helmers Jan-Kees Verschuure

Bladmanagement

Cock Penning E c.penning@louwersuitgevers.nl Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gww-bouwnl, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 81,00 per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers actief in de wegenbouw, bestrating, grondwerk,

Nijmegen Slanke betonnen brug 'schuift' over de Waal Oss Een weg zonder stekker Oss Mooiste project van Nederland Oss 30.000 m3 betonmortel Rotterdam fraaie stadsentree gecombineerd met waterberging Werkendam Ontpoldering Noordwaard: Van binnendijks naar buitendijks gebied Zevenaar “Belangrijke stap voor Businesspark en woonwijk Groot Holthuizen” Zevenaar Duurzaam gefundeerd Wierden Twee nieuwe tunnels in Wierden Wierden Advisering en monitoring trillingen Maastricht De stad wordt geheeld Waterzuiveringsinstallatie Special Afvalwater zuiveren én energie opwekken

Werken op een eiland

Nodulair gietijzeren leidingsystemen: goedkoop op de lange termijn

Strakke Coördinatie

Meer ontwateringscapaciteit AWZI Kralingseveer

Journaal 43

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 11 14 15 17 19 21 23 24 27 29

Leidsche Rijn Complex werk volgens specificatie, op tijd opgeleverd

Inhoud

37 72

48 74

68 77

Productnieuws

Stadsbrug Nijmegen:een echte blikvanger

De klant ontzorgen

Onvoorziene grondslag

Maatwerk keerwanden

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s En Klic-Meldingen Integreren In Autocad 53

Nederhoed maakt de staalconstructie voor innovatieve voorzuiveringsinstallatie

Haarlem Nut en noodzaak van de RioBoxx Dronten Architectonische Bruggen In Dronten Vaktijdschrift oVer ciViele techniek & infrastructuur

WWW.GWW-BouW.nl

Jaargang 2 nummer 3 2012

Vianen Gefaseerd groot onderhoud Grote Sluis Vianen Middelburg 23 kilometer kabelverbinding voor nieuwe windenergie Venlo Opvallende viaducten verlevendigen landschap Haarlem Groot onderhoud prinsenbrug: kort maar intensief Schipholdijk Nieuwe Bosrandbrug nauw verwant aan fly-over Schipholdijk Vaanplein A-Lanes A15 is een eisenmanagementmachine Hoogvliet Opzienbarend leidingviaduct bij Botlektunnel in de maak Vlaardingen Groen geluidsscherm met groene fundering Zeeland Verbreding toeleidende wegen Westerscheldetunnel

2012069_GWW_def_3.indd 1

Coverbeeld | Tweede Waalbrug in de A50

Wie doet wat? 29-05-12 11:09

55 57 58 60 62 65 66 68 72 74 77 80

nijmegen | DE WAALBRUG IN DE A50

Bron: Thea van den Heuvel/DAPh Tekst: Jan Kees Verschuure Beeldmateriaal: Combinatie Waalkoppel

Slanke betonnen brug 'schuift' over de Waal De Waalbrug in de A50 is een belangrijke schakel tussen Noord- en Zuid-Nederland. De capaciteit van het wegvak voldoet echter niet meer en wordt in beide richtingen over ongeveer zeven kilometer verdubbeld naar 2x4 rijstroken. Aan de westzijde van de huidige brug wordt een nieuwe, betonnen tuibrug aangelegd. “De twee bruggen vormen straks een eenheid. We hebben het onderste uit de kan gehaald om dat te bereiken,” vertellen ontwerpleider Emile Völkers en werkvoorbereider Bart Koerts van bouwcombinatie Waalkoppel.

nijmegen | DE WAALBRUG IN DE A50

Opdrachtgever Rijkswaterstaat koos voorafgaand aan de aanbesteding van de bouw van de extra Waalbrug voor een design & constructmodel. De combinatie Waalkoppel, die de brug realiseert, is een vof bestaande uit infraspecialist Mobilis, de Duitse betonbouwer Dywidag Bau en Aannemingsmaatschappij Van Gelder. Völkers: “Je kunt min of meer stellen dat Mobilis, gezien haar ervaring met de Nederlandse ondergrond, verantwoordelijk is voor de onderbouw, Dywidag -een ervaren bruggenbouwer- voor de bovenbouw en Van Gelder voor het grondwerk, het asfalt en de verkeerssystemen. Vanuit het eigen specialisme staan zij samen voor de in een vormgevingsnotitie van Rijkswaterstaat gestelde eis dat de twee bruggen een twee-eenheid vormen en dat een open doorzicht naar het rivierenlandschap behouden blijft.”

Uitdagingen De bestaande tuibrug bij Ewijk (10 kilometer ten westen van Nijmegen) is een slanke stalen tuibrug met twee centraal geplaatste stalen pylonen. De nieuwe brug wordt een betonnen tuibrug met betonnen pylonen aan de buitenzijden van de rijbaan. Net als bij de bestaande tuibrug wordt het rijdek gedragen door

tuikabels. De combinatie Waalkoppel stond in de ontwerpfase voorafgaand aan de bouw voor twee grote uitdagingen: hoe smeed je twee in constructie en materialisatie verschillende bruggen tot een eenheid, en wat is de beste en snelste bouwmethode voor een dergelijke tuibrug. Deze wordt gebouwd in een gebied met uiterwaarden, waardoor het geheel een kilometer lang moet zijn. “Het project is wat die combinatie betreft uniek in Nederland,” zegt werkvoorbereider Bart Koerts. “'Beton' en 'slank' gaan niet eenvoudig samen. Door de bestaande brug is de lat voor slankheid erg hoog gelegd. Wij hebben met onze betonnen tuibrug het onderste uit de kan gehaald om de twee bruggen bij elkaar te laten passen en veilig en snel te kunnen bouwen.”

Schuifproces en voorbouw De hoofdliggers van het brugdek van de extra Waalbrug zijn gemaakt met in-hetwerk-gestort beton, dat niet alleen een bijzonder hoge sterkte bezit maar ook een hoge vroege sterkteontwikkeling heeft. “Dat is noodzakelijk om een snelle bouwtijd binnen de gekozen bouwlogistiek te kunnen realiseren,” vervolgt Völkers. Het rijdek wordt afgebouwd met betonnen prefabliggers (tussen de hoofdliggers). ›

BOUWWERK BESCHERM SYSTEMEN

DYWIDAG SYSTEMS INTERNATIONAL

VOEGOVERGANGEN

OPLEGGINGEN

Sterk in civieltechnische en geotechnische oplossingen Uw partner voor

Gespecialiseerd in

• het leveren en uitvoeren van voorspansystemen • het leveren van GEO-technische verankeringssystemen • het zoeken naar project gerichte oplossingen

• • • •

Voorspantechnieken, tuikabels Groutankers, DYWI®Drill zelfborende ankers GEWI® palen Verankeringen voor kademuren

www.dywidag-systems.com Veilingweg 2 | 5301 KM Zaltbommel | tel 0418 578922 | fax 0418-513012

ERASMUSWEG 2A, 4104 AK CULEMBORG T 0031-345 510570 E info@maurer-soehne.nl www.maurer-soehne.nl

12700344_mauer kwart.indd 1 10-05-12 14:41

12700335 dywidag.indd 1

Slim bouwen met Mebin Mebin werkt aan het product van morgen. Met vernieuwde maatoplossingen geven we antwoord op de vragen die ons vanuit verschillende marktsegmenten gesteld worden. We zorgen voor duurzame productinnovaties met eco-verantwoordelijkheid als leidraad. Kennis, kunde en ervaring staan de klant ter beschikking. Een team van deskundigen op betongebied werkt aan klantgerichte oplossingen. Uw partner in de bouw. Vroeger, nu en in de toekomst.

www.mebin.nl

14-05-12 10:34

nijmegen | DE WAALBRUG IN DE A50

Fotografie Photo Holland

Projectinfo Ultrasnel hardend beton Mebin - Nijmegen produceert en levert het beton voor de nieuwe Waalbrug in de A50 en is daardoor de belangrijkste toeleverancier van het project. Het product is op maat gemaakt door de dochter van HeidelbergCement. “In plaats van 28 dagen harden bepaalde betonmengsels in drie dagen tijd uit. De levering luistert daarom bijzonder nauw,” vertelt vestigingsmanager Cees van Zijl van de mortelcentrale van Mebin – Nijmegen. Op het asfalt en de tuien die het rijdek dragen na, is de tweede Waalbrug bij Ewijk volledig van beton, van de troggen, de pylonen tot de brugdekken. Er gaat in totaal 45.000 à 46.000 m3 in-het-werk-gestort beton in de nieuwe brug, geproduceerd in de mortelcentrale van Mebin. De cijfers zijn nog indrukwekkender wanneer deze worden geconcretiseerd. “Afhankelijk van de benodigde hoeveelheid per levering gaat het om 4.000 tot 5.000 ritten met betonmixers in totaal. In de huidige bouwfase zijn wij de leveringen voor het storten van de brugdekdelen aan het uitvoeren. In een brugdekdeel gaat bijvoorbeeld 60 à 70 kuub beton. Een kuub weegt onder normale omstandigheden zo'n 2,4 ton, dus reken maar uit wat zo'n brugdekdeel straks weegt.”

“De dekken van de aanbruggen boven de uiterwaarden worden volgens de 'schuifmethode' deel voor deel gerealiseerd. Vervolgens worden de pylonen gebouwd en wordt boven het water overgeschakeld op de vrijevoorbouwmethode. De tuien worden gedurende de vrije voorbouw aangebracht. Dit bouwproces vindt plaats vanaf beide zijden van de Waal.” Koerts: “Materieel en materiaal wordt zoveel mogelijk just-in-time geleverd. Leveranciers komen aanrijden met grondstoffen en geprefabriceerde onderdelen op het moment dat zij gebruikt moeten worden. De planning en de bouwplaats is hier krap bemeten.” ›

Flexibel De gestelde eisen op het gebied van betonkwaliteit zijn hoog. Een deel van de levering moet na 91 dagen over de sterkte van 85 n/mm2 beschikken. Daarnaast zal een betonmengsel met een sterkteontwikkeling van 34 N/mm2 binnen 48 uur geleverd worden. De mortelcentrale van Mebin bevindt zich op pakweg tien kilometer van de Waalbrug, maar gezien de korte uithardingstijd luistert de levering bijzonder nauw, vooral ook omdat de bestaande brug de enige oeververbinding in de directe omgeving is en het omliggend wegennet weinig robuust is. Bovendien wordt in een gebied met belangrijke natuurwaarden gebouwd. “Wij gaan zo flexibel mogelijk met elkaar om. Om files te vermijden hebben wij bijvoorbeeld afgesproken rond 6.00 uur aan te rijden.” De betonleveringen startten in februari 2011 en zullen eind 2012 worden afgerond

nijmegen | DE WAALBRUG IN DE A50

Eén compositie De extra Waalbrug zal medio 2013 gereed zijn, gelijktijdig met de aansluitende wegvakken. Alle verkeer wordt daarna over de extra Waalbrug geleid, zodat de bestaande brug kan worden gerenoveerd. Na deze renovatie maakt het verkeer

gebruik van beide bruggen. Dit voorjaar wordt gewerkt aan de aanbruggen, die langzaam over de uiterwaarden van de Waal schuiven. Vanaf de zomer wordt begonnen met de vrije voorbouw. Voor het eerst sinds de oplevering van de Martinus Nijhoffbrug bij Zaltbommel (1996) is Nederland straks weer een vergelijkbare oeververbinding rijker. Het beeldmerk van de brug bij Ewijk wordt versterkt door het slanke ontwerp. 'De bruggen vormen een familie', meldt ontwerper Quist Wintermans Architekten. Het eindresultaat is 'één compositie met duidelijke verschillen in karakter'. Nijhoff's collega-dichter Marsman schreef het al, en de automobilist zal het binnenkort wederom beamen: “Denkend aan Holland zie ik brede rivieren traag door oneindig laagland gaan.” ❚

BouwInfo Opdracht Rijkswaterstaat

Ontwerp Quist Wintermans Architekten

Uitvoering Combinatie Waalkoppel vof (Mobilis, Dywidag, Van Gelder)

Projectinfo De Waalbrug bij Ewijk … voor ons ook weer een echte Maurerbrug met superlatieven: In de A50 bij Ewijk is in 1971 -1976 de eerste brug over de Waal bij Ewijk gebouwd. In 1997 werden de bestaande voegovergangen vervangen door meervoudige lamellenvoegen van het type zwenktraversen DS560.(560mm dilatatiecapaciteit). Het was destijds de grootse waterdichte voegovergangsconstructie in Nederland. Twee jaar later werden de brugopleggingen vernieuwd. Door de toenemende verkeersintensiteit is door het ministerie van Infrastructuur en Milieu besloten een extra brug ernaast te bouwen. In 2011 heeft Maurer de opdracht gekregen ook bij deze nieuwe brug de opleggingen en de voegovergangen te leveren. Het gaat om 22 st Maurer MSM bolsegmentopleggingen tot 220.000 kN verticale belasting. Alle opleggingen zijn voorzien van het hoogwaardige glijmateriaal MSM. De grootste oplegging weegt ca. 30 ton. en is de grootste oplegging die ooit in Europa gebouwd wordt. Op dit moment zijn deze opleggingen in productie in onze fabriek in München. Door de lengte van de brug ca. 1055 m worden grote bewegingen verwacht, zodat ook de grootsten ooit in Nederland toegepaste voegovergangen noodzakelijk waren. De nieuwe brug bij Ewijk bekomt net als bij de oude brug Maurer zwenktraversen-voegovergangen van het type Maurer XLS900 en een XLS700 met respectievelijk 900 en 700 mm dilatatiecapaciteit. Het grote verschil met 15 jaar geleden bestaat daarin dat dit nieuwe type zwenktraverse in phlsarme uitvoering geleverd zal worden. Deze voegovergangen worden ontworpen met een levensduur van 40 jaar. Al met al een Maurerbrug met superlatieven. Zwenktraverse Voegovergang De lamellen van een MAURER Zwenktraversen voegovergang worden op ondersteunende traversenbalk geleidt op glij-opleggingen. Door een zwenkmechanisme worden de lamellen parallel gestuurd. Dit maakt het mogelijk om zonder beperkingen lamellen naast elkaar te plaatsen en bewegingen op te nemen van meer dan 2 meter in elke richting. De zwenktraversen voegovergang is uitermate geschikt voor grote en complexe bewegingen, voor kleine inbouw ruimtes en voor kunstwerken die staan in een gebied met verhoogde kans op aardbevingen.

10 |

Betonproducent Mebin; Haitsma (prefabliggers)

Aanneemsom € 200 miljoen (inclusief BTW)

Bouwperiode brug begin 2011-medio 2013

Oss | N329

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Haskoning wUrck

Een weg zonder stekker De provincie Noord-Brabant heeft in het bestuursakkoord ‘Vertrouwen in Brabant’ een aantal proeftuinen (lees: wegen) geselecteerd die in aanmerking zouden kunnen komen voor duurzame en vooral ook zichtbare innovatie. De gemeente Oss wilde die uitdaging wel aangaan met de reconstructie van de N329 aan de oostkant van Oss. De Weg van de Toekomst krijgt nu langzamerhand vorm. De huidige N329 is een 80-km weg met 2 x 1 rijstrook en diverse gelijkvloerse kruispunten met verkeerslichten. “Alle industrie van de gemeente Oss ligt zo’n beetje langs deze N329,” vertelt Leo de Hoogt van de gemeente Oss. “Qua doorstroming is deze weg al lang een zorgenkindje, niet in de laatste plaats dankzij de hoge concentratie aan vrachtverkeer. Vanuit de gemeente waren we al een aantal jaar bezig met studies op basis van een ‘normale’ reconstructie, voorbereidingen in het bestemmingsplan te treffen et cetera. Vervolgens stelde in 2008 de provincie voor om van de N329 de Weg van de Toekomst te maken. Die kans hebben we met beide handen gegrepen.”

Intentieverklaring Volgens Linda de Klein-Bevers van de provincie Noord-

Brabant leent de N329 zich qua karakter uitstekend voor de duurzame reconstructie. “In 2008 is de intentieverklaring getekend en heeft de weg de stempel Weg van de Toekomst gekregen. Daarmee kan de weg een voorbeeld worden voor de aanpak van andere wegen. Twee belangrijke pijlers staan hierin centraal: duurzaamheid en zichtbare innovatie. Dat laatste om ook de vernieuwingen aan de buitenwereld duidelijk te maken.” De N329 wordt omgebouwd naar een vierbaansweg (2 x 2 rijstroken) met een brede middenberm, een spoortunnel en ongelijkvloerse en opgewaardeerde kruisingen. De fietsers worden voorgoed van het autoverkeer gescheiden en kunnen na de reconstructie gebruik maken van fietstunnels.

De Weg van de Toekomst wordt gerealiseerd in opdracht van de provincie en de gemeente Oss. Combinatie Pro N329, bestaande uit Ballast Nedam en Van Gelder gaan het werk uitvoeren. ProRail en onderaannemers Strukton en BAM Civiel zijn verantwoordelijk voor het goederenspoor en de bouw van de spoortunnel.

Zonnebloemenveld Volgens Frans Paap, projectmanager van Combinatie Pro N329, is het ook voor de ‘bouwer’ in de praktijk een enorme uitdaging om de Weg van de Toekomst aan te leggen. “We maken in feite een weg zonder stekker. De energiehuishouding voor de VRI-systemen, de verlichting en de pompen in de tunnelbakken moet op een duurzame manier gewonnen worden. Dat gebeurt onder meer met behulp van zonnepanelen, die in diverse soorten en maten langs de weg te vinden zijn. Zo komen er straks in het kader van zichtbare innovatie ‘bomen’ langs de weg met zonnepanelen als bladeren en een ‘zonnebloemenveld’, ook weer met zonnepanelen. Het resterende deel van de benodigde energie wordt opgewekt met een groot solarveld.” ›

| 11

Betonmortel

Van Oortâ&#x20AC;&#x2122;s betonmortelcentrale Lithoijensedijk 16 5396 NE Lithoijen

Betonwaren

Almere Assen Capelle a/d IJssel Deventer Geleen Goes Heerenveen Oosterhout

Oranjewoud, 60 jaar passie voor infrastructuur

www.oranjewoud.nl

Bruggen, wegen, viaducten, waterwerken. Ze vormen de nerven van ons land, de aderen van onze samenleving. Ze zorgen niet alleen voor vooruitgang, leefbaarheid en welvaart, maar bovenal voor de verbinding tussen mensen. Nieuwe maatschappelijke inzichten, veranderende weten regelgeving, technische ontwikkelingen; de stap van idee naar realisatie en beheer wordt steeds complexer. Dit vraagt om studie, burgerparticipatie, ontwerp en dimensionering. Hier ligt de kracht van Oranjewoud. Van planstudie tot en met assetmanagement: we hebben alle kennis in huis om onze infrastructuur in stand te houden en te verbeteren. Al 60 jaar lang, met trots en plezier.

Oranjewoud Werken in een wereld vol mogelijkheden

bouwoort@vanoort.nl Betonmortel verkoop Telefoon 0412 - 48 12 57 Betonwaren verkoop Telefoon 0412 - 48 12 58 www.bouwoort.nl

Oss | N329

Behalve een neutrale energiehuishouding, dient ook het aanleggen van de weg CO2-neutraal te gebeuren. Frans vervolgt: “De weg moet schoon aangelegd worden. Dat betekent dat we de CO2-uitstoot van het transport voor de aan- en afvoer van materiaal en materieel, de kranen op het werk, tot zelfs het aanmaken van het asfalt in de betoncentrales moeten compenseren. In totaal gaat het om 15 miljoen kilogram CO2. Door afstanden te verkorten en gebruik te maken van bedrijven uit de omgeving komen we al een heel eind. Daarnaast zijn we uiteraard ook kritisch op de inkoop door in te kopen bij groene in plaats van grijze bedrijven. Hergebruik speelt ook een grote rol. Zo gebruiken we de oude betonbaan als fundering voor de nieuwe weg. En diezelfde weg kunnen we bewandelen als de Weg van de Toekomst over tig jaar in aanmerking komt voor vervanging.”

CO2-balans

Voordat de combinatie kon beginnen met de reconstructie is eerst de doorstroming voor zover mogelijk verbeterd. Er zijn meerdere tijdelijke fietsbruggen geplaatst en bij verschillende kruisingen extra rijstroken

aangelegd. Ook deze handelingen worden meegenomen in de CO2-balans. Na alle voorbereidende werkzaamheden is Combinatie Pro N329 in het voorjaar van 2011 gestart met de uitvoering van de ‘voorbeeldweg’, die straks zelf natuurlijk ook door de weggebruiker als innovatief wordt ervaren. Denk dan aan systemen voor dynamisch verkeersmanagement en led-verlichting in het wegdek. “Het systeem voor dynamisch verkeersmanagement is in feite de nieuwe groene golf,” zo legt Frans uit. “Het vangt de weggebruiker dynamisch op. Met led-lichten langs de weg wordt de snelheid aangegeven om zo een kolonne aan auto’s te bewerkstelligen, die even snel rijden en op die manier op alle vier de kruisingen groen licht hebben. Het systeem detecteert bovendien vrachtwagens en kan zodoende het verkeerslicht langer op groen houden. Een uniek systeem voor Nederland en zelfs voor Europa.”

Wageningen Universiteit

middenberm en langs de weg zorgt straks voor een parkachtige omgeving. Bij de fietstunnels is bovendien grote aandacht besteed aan sociale veiligheid, ze zijn licht, ruim en breed van opzet. Het duurzame karakter van de Weg van de Toekomst wordt versterkt door een aantal extra maatregelen, zoals een reinigende berm, biologisch plantmateriaal, een innovatief wegdek, elektrische oplaadpunten en het in-car project. De Wageningen Universiteit heeft een voorstel gedaan om een proefopstelling te maken met verschillende bodemmengsels. Daarmee wordt onderzocht in hoeverre deze bodemmengsels het water dat van de weg afvloeit, kunnen reinigen, zodat schoon water in de bodem infiltreert. Verder wordt in het reconstructieplan al geluidsreducerend asfalt toegepast, nu wordt onderzocht of het ook mogelijk is om restwarmte te gebruiken voor het verwarmen van naastgelegen gebouwen in de zone Berghem-Oss. Tot slot gaat TNO/ Inroads aan de slag met ‘car to car’ en ‘car to infra’ communicatie.

De Weg van de Toekomst wordt vrij sober vormgegeven, zonder veel toeters en bellen. De kunstwerken zijn strak van architectuur en de beplanting in de brede

De Weg van de Toekomst wordt in de zomer van 2013 opgeleverd. ❚

| 13

Oss | N329

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Oranjewoud

Mooiste project van Nederland Vernieuwend, ambitieus en integraal over veel disciplines. Volgens Geertjan Muijs van Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud is de Weg van de Toekomst het mooiste project van Nederland. “Op het feit dat we van begin tot eind bij het project betrokken zijn en blijven, zijn we ontzettend trots.” Oranjewoud is al vanaf begin 2005 in opdracht van de gemeente Oss en de provincie Noord-Brabant bezig met de aanpak van de N329 door Oss. Oranjewoud verzorgde eerst onder andere de milieueffectrapportage en het bestemmingsplan. Vanaf de planstudiefase geeft Oranjewoud tevens invulling aan het contractmanagement. Geertjan Muijs

Plafondbedrag “Vernieuwing en duurzaamheid zijn brede begrippen. Het is een uitdaging dit te vertalen naar een stevig contractueel kader dat tegelijkertijd ruimte laat voor ontwerpende bouwers om zich te onderscheiden,” vertelt Muijs. “En dit alles in een lopend project met een strakke deadline om de kernproblematiek rondom verkeer en veiligheid op te lossen.” Daarom is gekozen om de verkeerskundige oplossingen technisch voor te schrijven, het energievraagstuk functioneel te specificeren, en de wens tot vernieuwing aan de markt te laten, binnen een vastgesteld plafondbedrag. In de tenderfase is door zowel de aanbesteder als de markt veel geïnvesteerd in open communicatie en ruimte voor optimalisatie van kaders en oplossingen. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het volgens Muijs niet. “Dit wordt namelijk vaak procesmatig of vanuit aanbestedingsregels aangevlogen, terwijl het veel waardevoller is als je vanuit inhoud en kansen insteekt en vanuit de wil om van elkaar te leren.”

Systeemgerichte contractbeheersing Bouwcombinatie ProN329 heeft de aanbesteding destijds gewonnen, omdat zij simpelweg kwalitatief de beste aanbieding heeft gemaakt. “Dat neemt niet weg dat bij de andere aanbiedingen ook goede ideeën werden aangedragen. Het is zuur voor de aannemers die het werk niet mogen maken en jammer voor de opdrachtgever als dergelijke ideeën niet beloond zouden worden. Het is geweldig dat de PleasantPass voor fietsers, een idee van inschrijver BAM, alsnog gebouwd gaat worden onder de N329.” Na de contractvoorbereiding en aanbesteding begint het project voor Muijs pas echt. “Uiteraard is binnen de design & construct overeenkomst nu met name de aannemer aan zet. Maar in het Projectbureau leunen we niet bepaald achterover. Binnen de systeemgerichte contractbeheersing blijven we nog wel stevig inhoudelijk betrokken. Niet alleen omdat het project hier om vraagt, maar ook omdat we het gewoon met ontzettend veel plezier en trots doen.” Contractmanagement is voor Muijs meer dan borgen of hetgeen is afgesproken ook wordt uitgevoerd. “Ik zie goed contractmanagement als een schakel tussen wens en oplossing. Uiteraard vraagt dit de inzet van veel kennis en inhoud, maar volgens mij is de belangrijkste factor voor succes dat het team er 200 procent achter staat. Waar vakmensen vol overtuiging werken aan een gezamenlijk doel ontstaan de mooiste projecten, beste ideeën en telt alleen het projectresultaat.” ❚

14 |

Oss | N329

30.000 m3 betonmortel Voor de realisatie van de Weg van de Toekomst met zijn kunstwerken levert BouwOort Lithoijen ongeveer 30.000 m3 betonmortel. De Brabantse onderneming is gecertificeerd met het Beton Bewust Keurmerk en past dus uitstekend bij de filosofie van de Weg van de Toekomst: een weg zonder stekker. Beton Bewust is een keurmerk uitgegeven door de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) waarmee betonmortelleveranciers aantonen dat zij Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. “Eén van de eisen is om de CO2-uitstoot steeds verder te reduceren door onder meer gebruik te maken van klinkerarme cementsoorten,” vertelt directeur Antoine van Oort. “ Voor de Weg van de Toekomst maken we gebruik van hoogovencement, gemaakt uit het afvalproduct van Hoogovens. Ook recyclen we een deel van de oude betonbaan van de N329, die door de aannemer wordt opgebroken en in onze betoncentrale wordt hergebruikt.”

Twee centrales BouwOort maakt deel uit van de Van Oort Groep,

een familiebedrijf dat sinds 1928 actief is in deze branche. BouwOort is in 1958 gestart in Lithoijen en beschikt over twee betonmortelcentrales en een betonfabriek. “In Lithoijen maken we vooral prefab onderdelen, in Oss rijden we voornamelijk betonmortel naar buiten,” vervolgt Van Oort. “Al onze grondstoffen worden via het water aangevoerd, om zo min mogelijk verkeersbewegingen/overlast te veroorzaken op de weg. De betonmortel zelf wordt natuurlijk wel via de weg aangevoerd. Aangezien de centrale in Oss is gelegen, is de afstand tot de Weg van de Toekomst minimaal. Het transport van de betonmortel naar de ‘bouwplaats’ geschiedt met eigen wagens.

We hebben de beschikking over 15 betonmixers variërend van 9 tot 15 m3, die zoveel mogelijk voldoen aan de strenge Euro V emissienormen.” In het eigen laboratorium bewaakt BouwOort de kwaliteit van de beton- en metselmix producten. “Door kwalitatief hoogwaardige grondstoffen en een uitgebalanceerde receptuur zijn wij in staat om producten te leveren met een constante kwaliteit.” BouwOort is een van de weinige zelfstandige producenten in deze branche. Van Oort: “We garanderen een eerlijk en onafhankelijk advies. Omdat we bovendien een platte organisatie en een flexibele werkwijze hebben, kunnen we zeer klantgericht werken. Want dáár draait het om: dat de klant op ons kan bouwen. Letterlijk en figuurlijk. En ook nog eens Maatschappelijk Verantwoord.” ❚

| 15

PETER MUL

Eurorail-Inkongeluidsschermen geluidsschermen Eurorail-Inkon Eurorail-Inkon

BOOMVERZORGING BV

geluidsschermen

h o o g w o U d

Ontwerp, fabricage en montage constructies in Ontwerp, engineering,engineering, fabricage en montage van geluidwerende constructiesvan in o.a.:geluidwerende hout, aluminium, beton, staal en transparant

Eurorail-Inkon Eurorail-Inkon

Ontwerp, engineering, en hout, aluminium, beton, staal fabricage en transparant

o.a.:

montage van geluidsschermen geluidsschermen geluidwerende constructies in o.a.: hout, aluminium, Randweg 8 beton, staal en transparant Reeds jarenlang levert Eurorail-Inkon zijn geluidbeperkende systemen, Postbus 62 8060 AB Hasselt Ontwerp, engineering, fabricage en montage geluidwerende constructies in o.a.: welke in Hasselt (OV) worden vervaardigd. Het beperkt zich niet Ontwerp, engineering, fabricage en montage van geluidwerende constructiesvan in o.a.: hout,progamma aluminium, beton, staal en transparant tel. +31Reeds (0)38hout, - 7600051 aluminium, beton, staal en transparant jarenlang Eurorail-Inkon zijn gelui beperkende alleen tot leveringlevert van de constructies, maar omvat tevens de engineering fax +31 (0)38 – 7600052 systemen, in Hasselt (OVworden vervaardigd. Het van de 8uit tewelke voeren projecten. www.eurorail-inkon.nl 06 - 22 91 61 63 • www.mulboomverzorging.nl Randweg info@eurorail-inkon.nl Reeds jarenlang levert Eurorail-Inkon zijn geluidbeperkende systemen, Postbus 62 progamma beperkt zich niet alleen tot levering van de BTW nr.8060 NL8217.18.514B01 geluidsschermen AB Hasseltin Hasselt welke (OV) worden vervaardigd. Hetvan progamma beperktpartner zich niet geluidsschermen Mede hierdoor kan Eurorail-Inkon worden gezien als een belangrijke constructies, maar omvat tevens de engineering de uit te tel. +31 (0)38 - 7600051 Sinds de start van ons alleen tot levering van de constructies, maar omvat tevens de engineering in faxde +31bestrijding (0)38 – 7600052 van verkeershinder en industrielawaai. voeren projecten. bedrijf in 1998 is ons van de uit te voeren projecten. www.eurorail-inkon.nl Ontwerp, fabricage en montage constructies in o.a.: Ontwerp, engineering,engineering, fabricage en montage van geluidwerende constructiesvan in o.a.:geluidwerende hout, aluminium, beton, staal en transparant info@eurorail-inkon.nl team aktief op het gebied hout, aluminium, beton, staal en transparant Mede hierdoor kan Eurorail-Inkon worden gezien als een BTW nr. NL8217.18.514B01 Mede hierdoor kan Eurorail-Inkon worden gezien als een belangrijke partne belangrijke partner in de bestrijding van verkeershinder en van boomverzorging Randweg 8 in de bestrijding van verkeershinder en industrielawaai. Reeds jarenlang levert Eurorail-Inkon zijn geluidbeperkende systemen, industrielawaai. Postbus 62 waaronder het planten, 8060 AB Hasseltin Hasselt (OV) worden vervaardigd. Het progamma beperkt zich niet welke tel. +31 (0)38 - 7600051 kappen, zagen, versnipperen alleen tot levering van de constructies, maar omvat tevens de engineering fax +31 (0)38 – 7600052 en frezen van bomen en van de uit te voeren projecten. www.eurorail-inkon.nl

E Bomen r k e n dplanten, I e p e nboomverzorging, aannemer bomen zagen, takken versnipperen en stobbenfrezen.

Eurorail-Inkon Eurorail-Inkon

PETER MUL

info@eurorail-inkon.nl

het aanleggen en/of BTW nr. NL8217.18.514B01 Eurorail-Inkon geluidsschermen Postbus 62,partner 8060 AB HASSELT Mede hierdoor kan Eurorail-Inkon worden gezien als een- belangrijke onderhouden van tuinen tel: en +31 (0)38-7600051 - fax: +31 (0)38-7600052 in de bestrijding van verkeershinder industrielawaai. www.eurorail-inkon.nl - info@eurorail-inkon.nl en groenvoorzieningen. De

BOOMVERZORGING BV

h o o g heeftween centrale o ligging U d vestigingsplaats Hoogwoud in ons werkgebied. Onze

Eurorail-Inkon geluidsschermen - Postbus 62, 8060 AB HASSELT tel: +31 (0)38-7600051 - fax: +31 (0)38-7600052 www.eurorail-inkon.nl - info@eurorail-inkon.nl

opdrachtgevers zijn

E r k e n d I e p e n a ahoogheemraadschap, nnemer gemeenten, bedrijven en particulieren.

06 - 22 91 61 63 • www.mulboomverzorging.nl

Eurorail-Inkon geluidsschermen - Postbus 62, 8060 AB HASSELT Eurorail-Inkon geluidsschermen - Postbus 62, 8060 AB HASSELT tel: +31 (0)38-7600051 - fax: +31 (0)38-7600052 tel: +31 (0)38-7600051 - fax: +31 (0)38-7600052 www.eurorail-inkon.nl - info@eurorail-inkon.nl

www.eurorail-inkon.nl - info@eurorail-inkon.nl

Rotterdam Plaatsnaam | Kleinpolderplein | Projectnaam

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeldmateriaal: Aannemersbedrijf J. den Breejen GWW

Rotterdamse wijk Overschie vernieuwd:

fraaie stadsentree gecombineerd met

waterberging

In opdracht van de gemeente Rotterdam, de deelgemeente Overschie en het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard onderging de wijk Overschie een metamorfose. Dit om de wateroverlast te beperken en de noordelijke stadsentree vanaf de A13 en de A20 fraaier te maken. Het ovale terrein onder verkeerskooppunt Kleinpolderplein fungeert sinds oktober 2011 als groene waterberging en -buffer en staat met sloten en duikers in verbinding met de Delfthavense Schie. Aannemersbedrijf J. den Breejen GWW maakte de verbinding vanaf de waterberging en -buffer richting het westen. In de Rotterdamse wijk Overschie was teveel aan verharde ruimte zoals trottoirs, wegen en bebouwing, waardoor het regenwater niet snel genoeg kon worden afgevoerd richting de Delfthavense Schie. Daardoor ontstond steeds vaker wateroverlast in de wijk.

In Overschie staat het knooppunt Kleinpolderplein, dat sinds de jaren zestig onderdeel vormt van een ruit van snelwegen rondom Rotterdam. Deze plek deed nogal stenig aan en vormde een wat saaie stadsentree vanaf de noordzijde van Rotterdam.

De deelgemeente Overschie, gemeente Rotterdam en Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard besloten in 2010 om het waterprobleem op te lossen ĂŠn de stadsentree te verfraaien. Het stenige Kleinpolderplein werd in 2011 omgevormd tot een â&#x20AC;ş

| 17

Plaatsnaam | Projectnaam

Projectinfo Ruimte voor nieuwe waterwerken Peter Mul Boomverzorging heeft in opdracht van aannemer J. Den Breejen GWW verschillende bomen verwijderd en struiken gesnoeid in de Rotterdamse wijk Overschie. Hiermee werd ruimte gemaakt voor nieuwe sloten en singels, die het regenwater westwaarts verdelen vanaf de nieuwe waterberging Kleinpolderplein naar de Delftse Schie. “Tientallen populieren, platanen en iepen hebben we eind november / begin december verwijderd. Ook snoeiden we diverse struiken,” zegt Peter Mul. “Hierbij gebruikten we onder andere een mobiele kraan met sorteergrijper, een trekker met stobbefrees, een zaagmachine en een kraaningevoerde versnipperaar. De boomstammen gingen, als ze groot genoeg waren, richting de houthandel. De boomstronken werden gefreesd. De versnipperde takken van struiken en bomen dienen als biomassa, een markt waar steeds meer vraag naar is. Zo gaan we zorgvuldig om met het groen en houden we rekening met het milieu.”

BouwInfo Opdracht gemeente Rotterdam, deelgemeente Overschie, Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard

Ontwerp Annemieke Diekman Landschapsarchitecten

Aannemer duikers / sloten J. den Breejen GWW BV

Bouwperiode november 2011 – februari 2012

18 |

groene stadsingang, die fungeert als waterberging en waterbuffer. Door de ruime opzet van het ovale verkeersplein kan er voldoende zonlicht toetreden voor de groei van allerlei bomen, struiken en gras. Het waterplein met beelden op een sokkel dient als natuurlijke buffer voor piekmomenten van hevige neerslag. Het moeras dat fungeert als waterberging heeft hierop een overstort. Ook een incidenteel optredend watertekort in Overschie wordt met de buffer opgelost.

Nieuwe sloten en duikers Na het inrichten van de waterberging en -buffer ter plaatse van het Kleinpolderplein door aannemer Van den Heuvel, begon aannemersbedrijf J. den Breejen GWW BV na de bouwvakvakantie in 2011 met de waterwerken richting het gemaal vlakbij de Delfthavense Schie. Dit gedeelte dient deels als compensatie voor de nieuwbouw van woningen in Overschie zuidwest. “Ons werk bestond grotendeels uit het verbreden of aanleggen van ongeveer 500 meter aan sloten en duikers,” zegt Johan den Breejen van

Den Breejen GWW. “We vingen aan met het gedeelte achter het bestaande benzine station. Vanaf hier verrichtten we graafwerkzaamheden voor het maken drie sloten en verbreden van één sloot, die we vervolgens bekleedden met kinderkopjes. Ook plantten we bomen, brachten bosschage aan en zaaiden gras op de oevers.” Meest opvallend onderdeel van het werk van aannemersbedrijf J. Den Breejen is de acht meter brede betonnen duiker onder de Giessenweg. Hierover zegt Den Breejen: “We moesten tot zes meter diepte bouwen om onder een kabel door te komen. Daarom bestaat de duiker uit drie delen die samen een U-vorm hebben.” De diverse werkzaamheden werden in hoog tempo uitgevoerd, omdat de subsidie voor het project tot december 2011 geldig was. Johan den Breejen zette daarom een ploeg van 10 á 12 man in, die ook op zaterdagen werkte. Dit tot volle tevredenheid van de opdrachtgevers, want het project werd op tijd volgens specificaties opgeleverd. ❚

werkendam | Ontpoldering Noordwaard

Tekst: ???????????????? Beeldmateriaal: ????????????????????

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: IPV Delft en West 8

Ontpoldering Noordwaard:

Van binnendijks naar buitendijks gebied Rijkswaterstaat is in januari begonnen met het doorstroombaar maken van de Noordwaardpolder bij Werkendam. De Noordwaard is met 4.450 hectare één van de grootste projecten van het landelijke hoogwaterveiligheidsprogramma Ruimte voor de Rivier. In de toekomstige situatie verandert bijna de gehele Noordwaard van een binnendijks naar een buitendijks gebied. In 2000 heeft het kabinet het standpunt Ruimte voor de Rivier gekozen als uitgangspunt voor een nieuwe aanpak van hoogwater. In plaats van het verder verhogen en versterken van dijken, wordt gekeken naar de mogelijkheden om water meer ruimte te geven. Behalve het nemen van maatregelen om het rivierengebied veiliger te maken, is het streven gericht op het zo goed en aangenaam mogelijk inrichten van de omgeving. Duurzame oplossingen en lange termijn ontwikkelingen, kenmerken de aanpak van het project. Eén van deze projecten is de polder Noordwaard, gelegen aan de Nieuwe Merwede, ten westen van Werkendam en ten noorden van het Nationale Park de Biesbosch. De polder wordt opnieuw ingedeeld en gewijzigd van een binnendijks naar een buitendijks gebied.

Topografische kaart van 1905 Met als vertrekpunt de topografische kaart van 1905 wordt het oude krekenstelsel hersteld en worden oude cultuurhistorische elementen zoals kades en dijken geaccentueerd. ›

| 19

werkendam | Ontpoldering Noordwaard

In het doorstroomgebied en langs (te herstellen) kreken kan op beperkte schaal (nieuwe) natuur zich ontwikkelen. Het water in de polder wordt hierdoor niet langer door een primaire waterkering beschermd, maar gaat tot het stroomgebied behoren bij waterstanden boven NAP +2,0 meter op de Nieuwe Merwede. Combinatie Noordwaard heeft begin 2011 het contract getekend van Rijkswaterstaat om te starten met het ontpolderen van de Noordwaard. Combinatie Noordwaard is gevormd om het project integraal te kunnen benaderen en bestaat uit Boskalis, Martens en Van Oord, Van Hattum en Blankevoort en Gebroeders van Kessel. In de komende jaren gaat er veel gebeuren. Om een indruk te geven: er worden in de Noordwaard in totaal 50 kilometer aan kades en dijken, 70 kilometer weg, 12 gemalen, 17 windwatermolens en 38 bruggen aangelegd en 4 miljoen m3 grond verzet.

Extreme eenvoud Voor de kunstwerken heeft de combinatie volgens eigen zeggen een extreme eenvoud nagestreefd, dankzij een strak en sobere detaillering met bijzondere materiaalafwerkingen. Zo worden alle stalen gebruiksdelen voorzien van een bronsconservering. Samen met de randen van de betonbruggen, hergebruikte baksteen voor de keermuren, ontstaat een beeld alsof de bruggen er al tijden zijn. Om het vogelrijke karakter van de Noordwaard te laten zien, worden bij de bruggen vogelstokken toegepast. Waterbeheersing is van essentieel belang voor de Noordwaard; de gemalen zijn hiervan de meest tastbare elementen. In het gebied worden verschillende typen gemalen gerealiseerd, variĂŤrend van landbouwgemalen tot een dijkringgemaal. Er is gekozen voor een samenhangende familie van gemalen, waarin de verschil-

lende functionaliteiten toch duidelijk onderscheidbaar zijn. Het metselwerk wordt uitgevoerd met de onregelmatige en verweerde stenen van de afgebroken boerderijen en met terug liggende groeven, uitstekende stenen, kleine inkassingen en holle ruimtes. Mossen hebben kans om zich hier te hechten en vogels en vleermuizen kunnen er nestelen. â?&#x161;

De Westrandweg staat bol van innovaties op het gebied van samenwerken, processen, contracten en techniek. Zoek jij een innovatieve werkomgeving? Kijk op www.vhbinfra.nl voor onze vacatures.

Westrandweg, Amsterdam

Op zoek naar vernieuwing?

Van Hattum en Blankevoort bv Korenmolenlaan 2 T +31 (0)348-435100 3447 GG WOERDEN F +31 (0)348-435111 Postbus 525 E info@vhbinfra.nl 3440 AM WOERDEN I www.vhbinfra.nl

20 |

Zevenaar | BusinessPark 7Poort

Tekst: Jac Buchholz Beeldmateriaal: Van Gansewinkel Minerals

Nieuwe ontsluiting BusinessPark 7Poort Zevenaar

“Belangrijke stap voor Businesspark en woonwijk Groot Holthuizen” Eind april vond de officiële opening plaats van het spoorwegviaduct dat onderdeel uitmaakt van de nieuwe ontsluitingsweg tussen BusinessPark 7Poort en bedrijventerrein Hengelder in Zevenaar. Voor de fundatie van de weg werd gebruik gemaakt van het relatief nieuwe FORZ. FORZ is de productnaam van geselecteerde afvalstoffen, waar door middel van een immobilisatietechniek secundaire bouwstoffen, bindmiddel en zand van kan worden gemaakt.

BusinessPark 7Poort is een bedrijventerrein in ontwikkeling. Nadat de eerste bedrijven zich er hadden gevestigd, was het eveneens noodzakelijk de verkeerssituatie aan te passen. Vrachtwagens en personenauto’s kunnen nu dankzij de nieuwe weg via een snelle, korte route naar de A12 en richting Didam rijden, vertelt Rob Kleinpenning, projectleider namens de gemeente Zevenaar. “Bovendien ontlast de nieuwe ontsluiting de ‘nieuwe woonwijk’ Groot Holthuizen. Het vrachtverkeer hoeft nu niet meer langs de woonwijk.”

Fasering Voor de aanleg van de nieuwe ontsluitingsweg, waarmee september vorig jaar werd begonnen, waren een aantal ingrepen nodig. Zo moest de bestaande Hengelderweg deels worden verlegd. Gedurende de werkzaamheden was er daardoor alleen eenrichtingsverkeer mogelijk. Verder zijn er een spoorviaduct en een fietstunnel aangelegd. Grootste uitdaging was het spoorviaduct, maakt Kleinpenning duidelijk. “We moesten naar een situatie met voldoende ruimte voor een brug op zeven meter hoogte boven het spoor, rekening houdende met bestaande bebou-

wing en met de maximaal toegestane helling.” Daarnaast, zegt hij, werden er maatregelen genomen om het verkeer ter plekke toch zo goed mogelijk te laten doorstromen. “Er is volgens een bepaalde fasering gewerkt, onder meer wat de aanpak van de kruisingen betreft, er zijn regelinstallaties ingezet en er is een tijdelijke bypass gecreëerd.”

riaal wordt in de gemeente Zevenaar bewerkt en lag dus op korte afstand van het werk, waardoor ook de transportafstanden konden worden beperkt. Een mooi bijkomend voordeel dus. Aannemer NTP heeft in dit duurzaamheids-principe meegedacht door vanuit haar werken in de regio vrijkomende materialen her te gebruiken bij dit werk.”

In het ontwerp is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van secundaire bouwstoffen, zoals de FORZ-fundering en gereinigd zand, klasse industrie. “Dit mate-

Op tijd open Namens NTP Infra Zevenaar vertelt uitvoerder Erwin Baak dat de weg in vier aaneensluitende fases werd ›

| 21

Zevenaar | BusinessPark 7Poort

uitgevoerd, naar een ontwerp van de gemeente. “Uitgangspunt was een 3d-model dat gedurende de werkzaamheden nog op enkele punten is aangepast. Daarbij zijn, zeg maar, de puntjes op de ‘i’ gezet.” In de eerste fase werd het asfalt uit de bestaande weg gefreesd en werd het traject verlegd. Ook Baak geeft aan dat er alles aan is gedaan om de hinder voor het verkeer ter plekke zo veel mogelijk te voorkomen. “Er is tijdelijk sprake geweest van wat overlast, maar er is nu wel een verbeterde situatie ontstaan waarbij drie kruisende verkeers stromen, auto’s, trein en fietsers, zijn gescheiden.” Projectleider Johan van Beek vult aan: “Voor wat betreft de planning: die was al bij start werkzaamheden vastgesteld op eind april. In verband met de late vorstperiode van afgelopen winter en diverse extra werkzaamheden werd het gedurende het project een steeds groter vraagteken of dit nog haalbaar was. Er lagen echter bindende afspraken met de omliggende bedrijven en de weg moest dus op tijd open worden gesteld. We zijn er dan ook voor gegaan. Het

is mooi om te zien wat er dan mogelijk is, en dat in goed overleg met de Gemeente Zevenaar er ook ‘snel geschakeld’ kan worden.” Voor de fundatie van de weg, merkt Erwin Baak op, werd in opdracht van de gemeente gebruik gemaakt van FORZ, een relatief nieuw product van Van Gansewinkel Minerals (zie kader). “FORZ wordt gemaakt van afvalstoffen en sluit zo aan bij het principe van Cradle 2 Cradle. Het is een alternatief voor dure en schaarse primaire bouwstoffen.” De werkzaamheden zijn inmiddels afgerond en de nieuwe weg is in gebruik. De aanleg van de ontsluiting is van groot belang voor de verdere ontwikkeling van Businesspark 7Poort en de Spoorallee met het toekomstige station Zevenaar Oost. De volgende stap is de nieuwe aansluiting Zevenaar Oost op de A12, die in samenspraak met Rijkswaterstaat wordt gerealiseerd. Daar is in het ontwerp rekening mee gehouden, stelt Rob Kleinpenning tot besluit. “We hoeven op dat moment geen grootschalige ingrepen meer uit te voeren, de noodzakelijke voorzieningen zijn in dit project meegenomen.” ❚

Saneren, reinigen, afvalstoffen en bouwstoffen; de vier operationele pijlers van Van Gansewinkel Minerals. Hiermee bieden we onze opdrachtgevers in binnen- en buitenland een totaaloplossing voor al hun vraagstukken op het gebied van verontreiniging. Onze jarenlange ervaring en gedegen kennis van milieuwetgeving bieden u zekerheid en betrouwbaarheid bij projecten van elk formaat. Onze expertise strekt zich uit op het gebied van verontreinigde locaties, verontreinigde grond en minerale reststoffen. In verschillende divisies met een goede regionale verspreiding, zijn wij actief in bodemsanering, grondreiniging, immobilisatie, afvaldeponie en de productie van secundaire bouwstoffen. Al onze werkzaamheden worden uitgevoerd met duurzaamheid en betrokkenheid als basis. Alleen door een verantwoorde verwerking of opslag van afvalproducten kunnen we een schone toekomst waarborgen voor de komende generaties. In ons Kenniscentrum ontwikkelen we doorlopend de meest effectieve methodes om maatwerk oplossingen te vinden voor de meest uiteenlopende problemen.

afval bestaat niet. van Gansewinkelgroep 22 |

Zevenaar | BusinessPark 7Poort

Duurzaam gefundeerd Voor de fundatie van de nieuwe ontsluitingsweg tussen BusinessPark 7Poort en bedrijventerrein Hengelder in Zevenaar werd een relatief nieuw product gebruikt: FORZ. Rob Bleijerveld, Manager R&D bij producent Van Gansewinkel Minerals, geeft uitleg over het duurzame karakter van dit alternatief voor bouwstoffen en bindmiddelen. Het is inderdaad een relatief nieuw product, bevestigt Rob Bleijerveld, wel al bij diverse projecten toegepast, maar nog niet eerder voorgeschreven door een gemeente. Zevenaar heeft dus de primeur. “We hebben FORZ bouwstoffen, samen met een bindmiddel met dezelfde merknaam, zo’n anderhalf jaar geleden op de markt gebracht. Als basis gebruiken we minerale afval- en restmaterialen zoals bodemassen, zand en industriële assen. Bij de productie wordt vervolgens een koude immobilisatietechniek toegepast. Dat gebeurt met een mobiele menginstallatie waardoor FORZ ook op locatie kan worden geproduceerd.” FORZ bouwstoffen, zegt Gerwin van Grunsven, Projectleider Bouwstoffen bij Van Gansewinkel Minerals, zijn bijzonder geschikt als grondstof voor funderingen en constructief in de grond-, wegen waterbouw. Zo kan het onder meer worden gebruikt bij de aanleg van wegen, fietspaden, parkeerplaatsen, rangeerterreinen en recreatieparken, maar ook bij het maken van industriële vloeren in bijvoorbeeld bedrijfshallen en milieustraten. “Het product onderscheidt zich met name vanwege zijn betaalbare en duurzame karakter. Vooral dat laatste aspect is voor steeds meer partijen

heel belangrijk. Het voldoet aan alle civieltechnische en milieuhygiënische eisen waar goed funderingsmateriaal aan moet voldoen. Vanwege de specifieke eigenschappen, vooral de elasticiteit, kan er een significant dunnere asfalttoplaag toegepast worden. En dan is er de CO2-reductie omdat FORZ tailormade of op locatie kan worden geproduceerd en er dus minder transportbewegingen nodig zijn.” Voor het werk bij BusinessPark 7Poort kon op de eigen locatie de Zweekhorst van Van Gansewinkel Minerals in Zevenaar worden geproduceerd, maakt Rob Bleijerveld vervolgens duidelijk. Dat gebeurde nadat de parameters waren vastgesteld en er in overleg met aannemer en gemeente een protocol was opgesteld. “Wij hebben voor een mobiele mengmachine gezorgd en de aannemer kon vervolgens met de gebruikelijke apparatuur aan de slag om het te verwerken. Tot volle tevredenheid van alle partijen. Het gaat dan ook om kwalitatief hoogwaardig en betaalbaar materiaal dat een uitstekend alternatief is voor bouwstoffen en bindmiddelen. En dat dus volgens het principe van Cradle 2 Cradle wordt geproduceerd. Zo maken we van restmateriaal weer iets moois.” ❚

| 23

Plaatsnaam | Projectnaam

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Berggie fotografie, Chantal van den Berg

Twee nieuwe tunnels in Wierden In opdracht van ProRail werkt aannemer Ballast Nedam Infra aan de aanleg van een onderdoorgang in de Dikkensweg en een perrontunnel bij het station Wierden. Beide tunnels maken deel uit van het Masterplan Stationsomgeving van de gemeente Wierden. De spoordoorsnijding door Wierden vormt een barrière voor het verkeer. Volgens berekeningen zal het aantal treinpassagiers tot 2015 verdubbelen, onder meer door de verwachte groei van het dorp Wierden. Dat betekende in de oude situatie dat de spoorwegovergang nog vaker en langer gesloten zou zijn. Niet bepaald bevorderlijk voor de ontsluiting van de noordelijke woonwijken met het centrum van Wierden. Daarnaast moet het station de toename van het aantal reizigers ook het hoofd kunnen bieden.

24 |

De gemeente Wierden heeft daartoe het Masterplan Stationsomgeving opgesteld, waarin onder meer de bouw van twee tunnels is opgenomen. Ballast Nedam Infra is het werk gegund en verkeert inmiddels al in de afbouwfase.

D&C-contract Ballast Nedam Infra heeft het werk aangenomen als een D&C-contract conform systems engineering. “We hebben als aannemer het totaalpakket met

richtlijnen en eisen vertaalt in een ontwerp, of beter gezegd twee ontwerpen,” zegt Corneel Timmermans van Ballast Nedam Infra. “Het betreft enerzijds een perrontunnel bij het station voor voetgangers en/of reizigers. Met liften of via de trap kunnen reizigers bij de perrons komen. Aan de andere kant zijn we bezig met de bouw van een tunnel in het verlengde van de Dikkensweg en Hogeluchtweg. Deze tunnel is bestemd voor gemotoriseerd en langzaam verkeer, telt twee rijbanen met een aparte rijbaan voor fietsers en voetgangers. Ondanks dat we te maken hebben met een D&C-contract had de architect in het voortraject wel al zijn licht laten schijnen op de vormgeving van beide tunnels. Ze moeten immers wel aansluiten op de rest van de omgeving, die ook nog grotendeels

WierdenPlaatsnaam | Onderdoorgang| Projectnaam Dikkensweg

Projectinfo Big Brother

op de schop gaat. Het werk aan beide tunnels wordt vrijwel gelijktijdig uitgevoerd.”

mocht worden. Dergelijke projecten vormen logistiek technisch toch altijd een uitdaging.”

Buitendienststelling

De werkzaamheden aan de tunnels verkeren zoals gezegd in de afrondende fase. De tunnels kunnen waarschijnlijk in november 2012 geopend worden. In 2013 moeten vervolgens alle werkzaamheden rondom de tunnels, zoals de wegenstructuur en het groen, afgerond zijn. ❚

De oorspronkelijke planning is om de tunnels in 2013 op te leveren, maar de werkzaamheden van de aannemer voorlopen voorspoedig. Timmermans denkt de tunnels in november van dit jaar te kunnen opleveren. “We verkeren momenteel in de afbouwfase. De meest ingrijpende werkzaamheden en de buitendienststellingen zijn achter de rug.” In het weekend van 15 oktober 2011 werd de spoorkruisende tunnelmoot van de onderdoorgang Dikkensweg verschoven naar zijn definitieve plek onder het spoor. Honderd meter verderop hees een kraan de betonnen elementen van de perrontunnel naar hun definitieve plaats. “We hadden exact 100 uur de tijd om de werkzaamheden uit te voeren,” vervolgt Timmermans. “Dat is inclusief het opbreken van een drietal sporen, het plaatsen van de tunnels en het weer aansluiten van het spoor. In een eerder stadium, tijdens een kortere buitendienststelling zijn de kabels en leidingen voorbereid.”

De werkzaamheden van de aannemer met betrekking tot de aanleg van de onderdoorgang in de Dikkensweg en de perrontunnel bij station Wierden worden voortdurend gemonitord via risico gestuurde toetsen door Movares, advies- en ingenieursbureau voor Infrastructuur en Mobiliteit. Railinfra Solution heeft het ontwerp gemaakt en Prorail geadviseerd bij de aanbesteding, daarna, vanaf het begin van de uitvoering, hebben wij het stokje van Railinfra Solution overgenomen,” vertelt Piet van der Vorm van Movares. “Behalve een toetsende en controlerende functie, zijn we ook het aanspreekpunt voor de aannemer en verrichten we een stuk bouwbegeleiding. Iedere week toetsen we uitvoerig de werkzaamheden van de aannemer op zowel de bouwlocatie alsmede de ontwerpen van de aannemer, om zo de kwaliteit van de werkzaamheden te kunnen bewaken. We zoomen daarbij vooral in op de details. Dat de beton hard wordt, is tegenwoordig met alle eisen waaraan een betoncentrale moet voldoen geen issue meer. Wel controleren we of er bijvoorbeeld voldoende wapening is gebruikt. Daarnaast houden we ook de bouwplanning nauwlettend in de gaten.” Volgens Van der Vorm is elk project uniek met zijn eigen omgevingsfactoren. “In dit geval zat de uitdaging hem vooral in de tijdsdruk; de meest ingrijpende werkzaamheden geschiedden tijdens één buitendienststelling.”

BouwInfo Opdrachtgever ProRail

Ontwerp Masterplan Stationsomgeving Wierden

Uitvoering Ballast Nedam Infra

Aanneemsom € 30.000.000,-

Bouwperiode brug januari 2011 – november 2012

Open structuur De elementen van de tunnel in de Dikkensweg zijn ter plaatse geproduceerd, direct naast de definitieve locatie. Timmermans: “De onderdoorgang is inwendig 20 meter breed en 18 meter lang. Het gehele kunstwerk bestaat uit een zevental moten met een lengte van ieder 20 meter, de open afritten meegerekend. Tijdens de grote buitendienststelling is de spoorkruisende tunnelmoot in het werk geschoven. Een wezenlijk verschil met de perrontunnel, die in het werk werd gehesen. De stationsonderdoorgang heeft een vrij open structuur met vides. In totaal is de tunnel net geen 40 meter breed van trap tot trap. Ook deze tunnel werd nabij zijn definitieve locatie geprefabriceerd. In vergelijking met de bouwlocatie naast de Dikkensweg is de bouwlocatie van de spoortunnel een postzegel. We bouwden binnen het bereik van de kraan en hadden te maken met treinverkeer en een reizigersstroom die niet of nauwelijks gehinderd

| 25

Adviseurs voor: - milieu - geluid - trillingen - bouwmonitoring - brandveiligheid - bouwfysica

Onze adviseurs bouwmonitoring staan voor u klaar voor advies en metingen

Alcedo bv Keizersweg 26 Postbus 140 7451 AC Holten T: (0548) 63 64 20 F: (0548) 63 64 30 E: info@alcedo.nl I: www.alcedo.nl

civiele techniek cultuurtechniek detachering directievoering en toezicht riolering stedebouw verkeerskunde

Movares zoekt de verbinding met u! Advies- en ingenieursbureau Movares is actief op het gebied van mobiliteit, ruimte, weg, water, energie, Light Rail en Heavy Rail.

movares.nl

www.rainfra.nl - www.rainfra.be

GWW_A6 staand DEF.indd 1

7-5-2012 12:01:28

Wierden | Onderdoorgang Dikkensweg

Advisering en monitoring trillingen Ballast Nedam heeft bij het project Onderdoorgang (ODG) Dikkensweg te Wierden wederom een beroep gedaan op de adviseurs van Alcedo om trillingsrisico’s te beheersen. Na het opstellen van trillingsprognoses en monitoringsplannen zijn in de uitvoeringsfase trillingsmetingen uitgevoerd.

wing, de wijze van fundatie en bouwkundige staat, de grondopbouw ter plaatse (sonderingen), het type damplank en het materieel waarmee de planken worden ingebracht. Bijzondere aandacht bij de prognose ging uit naar een relaishuis van ProRail op enkele meters afstand tot de bouwkuip. De bediening van seinen en de spoorwegovergang mocht tijdens de werkzaamheden absoluut niet verstoord worden.

Tijdens het inbrengen van de damwandplanken treden trillingen op die in de omgeving tot hinder of zelfs tot schade kunnen leiden. Uiteraard dient dit voorkomen te worden. Dit gebeurt door vroegtijdig een trillingsprognose uit te voeren, zodat duidelijk is welke trillingsniveaus in de omgeving verwacht kunnen worden. De trillingsprognose is door Alcedo uitgevoerd overeenkomstig de SBR richtlijn deel A ‘Schade aan gebouwen’. Belangrijke parameters hierbij zijn de afstand van de damwand tot bebou-

Risicocontouren Op basis van de prognose zijn risicocontouren voor schade opgesteld. Bouwwerken binnen deze contouren zijn bouwkundig opgenomen door experts van Signum Expertise uit Nijverdal. Hiermee werd duidelijk welke schade al aanwezig was voordat de werkzaamheden startten. Aansluitend is een monitoringsplan trillingen opgesteld dat inzicht biedt in de wijze waarop de monitoring wordt uitgevoerd. Zo lag vast waar trillingen

gemeten dienden te worden, hoeveel trillingsmeters werden ingezet en welke trillingsniveaus per gebouw toelaatbaar waren. Ook lag vast wie gealarmeerd dienden te worden bij een eventuele overschrijding en welke acties in die situatie ondernomen moesten worden. Tijdens het trilllen van damwandplanken zijn de trillingen continu onbemand gemeten. Alcedo gebruikt haar eigen geavanceerde apparatuur die volledig op afstand wordt bediend en waarbij de resultaten te allen tijde kunnen worden gedownload en gepresenteerd. De grenswaarden zijn in de meters geprogrammeerd, zodat bij overschrijdingen belanghebbenden direct automatisch per sms geïnformeerd worden. Ook bij de metingen is extra aandacht besteed aan het relaishuis van ProRail. Uiteindelijk is het trillen zodanig uitgevoerd dat geen schade is opgetreden en het treinverkeer ongehinderd doorgang kon vinden. ❚

| 27