Installatie & Bouw BE 01 2016 by Louwers Mediagroep

INSTALLATIE & BOUW 1

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WW W. I N S TAL L AT I E ENB OUW.B E

NUMMER 1 2016

FEB - MRT

Warmte uit rioolwater voor Leuvense woningen Filip Van Mol, Eloya: “Een elektricien valt vaak tussen schip en wal” Wat brengt Batibouw?

25 25 YEARS YEARS

BIM LIVE met Stabicad Een goede installatie start bij een ontwerpproces met de juiste tools. Onze software bewijst zich in de praktijk. Zo ook hier: principeschema, 3D-design, berekening, werktekening en materiaalrapportage. Stabicad helpt u op het platform van uw keuze: Revit en CAD. In combinatie met de graďŹ sche artikelinformatie van MEPcontent staat Stabicad aan de basis van veel aansprekende projecten. Uw projecten. Ontdek het op www.stabiplan.be/bimlive

Leading in MEP design

Gold Partner

WIN met een fietslengte voorsprong!

NEW

* Mix per doos / 50 stuks mogelijk. Geldig tem 30/04/2016 of tot uitputting van de voorraad. Onder voorbehoud van wijzigingen en drukfouten.

50 thermostatische regelelementen* = 1 wieleroutfit

Wielershirt- en broek in Giacomini kleuren

250 thermostatische regelelementen* = 1 fietsdrager

Thule model 925 (bevestiging op trekhaak) Lichtgewicht en uiterst compact voor dagelijks gebruik - 2 fietsen

Wilt u genieten van deze actie? Afspraak bij uw groothandel ! Giacomini Benelux n.v. • Rue Provinciale, 273 • B-1301 Bierges (Wavre) Tel. : +32 (0)10 42 06 50 • Fax : +32 (0)10 42 06 99 • info@giacomini.be • www.giacomini.be

union des électriciens u n i e v a n elektriciens

Ondernemen is een levensstijl en geen hobby! De reden waarom heel wat ondernemers problemen hebben met het goed functioneren van hun onderneming, heeft heel vaak te maken met een te groot vertrouwen in zijn klant.

Als beroepsorganisatie, Eloya, worden wij dagelijks geconfronteerd met vragen die te maken hebben met klanten die zich niet meer herinneren dat ze iets aan hun ondernemer gevraagd hebben en daarbij steunen op het feit dat ze geen enkel document ondertekend hebben of geen enkele schriftelijke toestemming hebben gegeven ter uitvoering van bepaalde werken. Betreft het hem particuliere klanten dan zal de ondernemer helaas aan het kortste eind trekken en werken die niet via een geschrift bevestigd werden niet kunnen factureren. Al weten beide partijen perfect hoe de vork in de steel zit, de particulier, die duidelijk ter kwader trouw is, zal zijn gelijk krijgen bij een eventuele betwisting voor de rechter. Het is heden dan ook ontzettend belangrijk om als ondernemer goed omringd te zijn en wij, als beroepsorganisatie, zijn dan ook de ideale partner om de zelfstandige elektro installateur met raad en daad bij te staan. De dienstverlening die wordt aangeboden is dan ook zeer uitgebreid. Maar het spreekt voor zich dat men als ondernemer zich bewust moet zijn van het feit dat er een minimum aan regels zijn die moeten nageleefd worden.

Geeft u uw portefeuille aan een vreemde? Zonder ondertekende documenten werken aanvangen, is hetzelfde als op straat uw portefeuille afgeven aan de eerste de beste persoon die je tegenkomt. Helaas geven heel wat ondernemers hun portefeuille al te vaak af aan een vreemde. Enkel maar deze tip vanwege de beroepsorganisatie ter harte nemen zorgt ervoor dat u heel wat leed bespaard wordt en u niet gratis gaat beginnen werken. Als beroepsorganisatie helpen wij u ook graag verder om de juiste documenten te laten ondertekenen door uw klant en hoe bijvoorbeeld de administratie bij eventuele meerwerken dient te gebeuren. Goed begonnen is nog altijd maar half gewonnen! Het is niet omdat u over een getekende bestelbon beschikt dat u administratief veilig bent. Ook uw algemene voorwaarden moeten meegetekend zijn geweest en ook hiervoor heeft uw beroepsorganisatie de nodige tips in huis. De algemene voorwaarden zijn trouwens zeer belangrijk bij een eventueel geschil. Maar het is niet omdat al deze documenten nu getekend zijn dat u “veilig” de werken kan aanvatten.

In heel wat gevallen vraagt de klant tijdens de werken nog iets extra of gebeurt er een aanpassing aan wat er oorspronkelijk afgesproken werd. Ook dan is een ondertekend document van essentieel belang. Heeft u dit niet en de klant lijdt plots aan selectief geheugenverlies dan bent u opnieuw de “pineut”. Veel te goed is half zot Heel wat ondernemers denken al te vaak dat iedereen rond hen goed is en al zeker diegene die voor hem of haar gekozen heeft om bepaalde werken uit te voeren. Het euforische gevoel van een nieuwe klant te hebben binnengehaald mag dan ook niet lang duren. Alleen zorgt dit gevoel er al te vaak voor dat men een nieuwe klant ook onmiddellijk het blindelings vertrouwen geeft. Terwijl vertrouwen en een positief gevoel natuurlijk mijlenver uit elkaar liggen. Klanten die het niet goed met uw voor hebben zullen meestal zeer sympathieke klanten zijn omdat ze juist uw vertrouwen moeten winnen en liefst zo snel mogelijk, om u nadien genadeloos naar de slachtbank te begeleiden en dit gebeurt dan ook nog eens met een glimlach.

Verloren energie Als ondernemer doet u er goed aan om wat meer tijd te steken in de administratieve voorbereiding van uw klantendossier, want dit zorgt ervoor dat u nadien niet hopeloos veel tijd verliest om achter uw zuur verdiende centjes aan te gaan. Denk hierbij ook eens aan uw eigen gezondheid. Want de impact van een slechte betaler op de gezondheid van een ondernemer wordt zwaar onderschat. Beroepsorganisatie als ideale gids Uw beroepsorganisatie Eloya kan u bij deze problematiek voor de volle 100% helpen en dit is nog maar een begin. Want haar dienstverlening is zeer uitgebreid en op maat van haar leden, de elektrotechnische installatiebedrijven. Laat u dan ook gidsen door de jungle die het ondernemen vandaag is en eigen u de levensstijl toe die noodzakelijk is om succesvol zaken te doen!

Filip Van Mol Algemeen Directeur ELOYA Email: info@eloya.be

UITGAVE

Voorwoord

1 Consument

Sinds 1 januari 2016 is de EPB-regelgeving een verplichting rijker. Alle nieuwe en ingrijpend energetisch te renoveren wooneenheden hebben nu ook een ventilatievoorontwerp en -prestatieverslag nodig. Samen met de Ecodesignrichtlijn die in september in voege trad, zijn het twee voorbeelden van de verdere professionalisering van onze sector. Meer regels kunnen een last zijn, maar ook een opportuniteit om nog meer op kwaliteit in te zetten. Dat is nodig, want ook de consument kijkt meer en meer over de schouder van de installateur mee. Stijgende energieprijzen – denk aan de Turteltaks – zijn de voornaamste brandstof van die toename. Dat zegt ook Filip Van Mol van Eloya, de unie van elektriciens, in een interview met dit blad. “Aan de ene kant is dat negatief, want de klant gooit de installateur op een hoopje met ‘slechte’ energiemaatschappijen en nutsleveranciers. Maar het maakt de klant wel ontvankelijker voor de oplossingen van installateurs, wat een erg goede zaak is.” Eind februari, op de Batibouw-hoogmis van de bouwen verbouwsector, komt die consument trouwens weer in contact met tal van exposanten en nieuwe producten. Wij kijken in dit magazine vooruit en stellen enkele producten voor die op de beurs in de kijker zullen staan. Over de bovengenoemde Turteltaks – de Vlaamse energieheffing – is het laatste trouwens nog niet gezegd. Zeker niet nadat het Grondwettelijk Hof die taks ongrondwettelijk verklaarde omdat de federale overheid al een bijdrage voor energieverbruik vraagt. Kmo’s en gezinnen betalen relatief ook veel meer dan multinationals, iets wat de Vlaamse oppositiepartijen en belangenorganisaties zoals Unizo en Test Aankoop tegen de borst stuit. In januari raakte bekend dat de elektriciteitsfactuur van kmo's op een jaar tijd met 1.900 euro stijgt, waarvan 1.300 euro door de Turteltaks. Voor een kleine installateur kan dat bedrag toch al tellen. Verder in deze Installatie en Bouw: een gesprek met Peter De Smet, bezieler van het project voor rioolwater-warmtewinning in Leuven. Dat project draait al een aantal maanden, tijd nu om terug te blikken op de lessen die hij uit het project trok. Daarnaast breekt Wim Boydens, zaakvoerder van het toonaangevende studiebureau Boydens en professor aan de Universiteit van Gent, in onze rubriek De Pen een lans voor ‘integrerend, globaal denken’ en tegen hokjesmentaliteit op vlak van gebouwentechniek. Een goed voornemen voor 2016? Veel leesplezier!

Jeroen Schreurs

INSTALLATIE & BOUW | 5

INSTALLATIE & BOUW

Vaktijdschrift & website over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 4 • nummer 1 • 2016 Verschijnt 6 x per jaar

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

H.B.J.M. Louwers Domein De Herten Hertsbergsestraat 4, B-8020 Oostkamp Postbus 85, B-3900 Overpelt T +32 50 36 81 70 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIECOÖRDINATIE Jeroen Schreurs /Rik Neven

REDACTIETEAM

Kevin Moens, Rik Neven, Joos Neven, Jeroen Schreurs, Tim Janssens (Redactiebureau Palindroom), Johan Debaere, Kaylie Lemmens, Sjoerd Meuleman, Wouter Polspoel, Michel Van den Bosch, Frie Van der Planken, Lieke van Zuilekom

BLADMANAGEMENT

Freddy Fierens E f.fierens@louwersmediagroep.be Mathieu Noppe E m.noppe@louwersmediagroep.be

ADVERTENTIES

www.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project E traffic@louwersmediagroep.be Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 50 36 81 70

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock, Eva Huyghebaert Sandra Reijnders

ABONNNEMENTPRIJS

€ 54,00 per jaar excl. BTW KBC Bank IBAN BE80 7310 2514 2977 BIC KREDBEBB t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Installatie & Bouw. Informatie over abonnementen: T +32 50 36 81 70

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie en luchtbehandeling, leden van de VCB Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen van Vlaanderen, ORI Organisatie van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale en gemeentelijke overheden en betrokken federale, Vlaamse en regionale organisaties, facilitymanagers bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten, invoerders en groothandelaars uit de sector.

VORMGEVING/ART DIRECTION

INHOUD Een bijzondere interpretatie van de traditionele pakhuisarchitectuur Een open domoticasysteem voor een zorgeloze toekomst Nieuwe energiezuinige Brouwerij Van Honsebrouck De Pen, Prof. ir. Wim Boydens: Naar een integrale en vakoverschrijdende aanpak van bouw en installaties Interview Filip Van Mol, Eloya: “Een elektricien valt vaak tussen schip en wal” Nieuwe productreeks geeft elektriciteitsspecialist meer mogelijkheden

8 9 12 14 16 19

THEMA VERWARMING Leuvense sociale woningen krijgen warmte uit rioolwater Verhuur van verwarming als corebusiness Jaaroverzicht ATTB: “Sector is klaar, Belgen moeten volgen” Gaswarmtepomp voor residentiële markt HVAC-opleidingen, voor en door professionals Lancering van nieuwe hybride verwarmingsinstallatie Verticaal paneel en plintpaneel maken verwarmingsfamilie compleet Warmtepompinstallatie voor B&B

20 22 24 27 28 31 32 34

Sectornieuws 37 Fusie geeft vorm aan ambities van technische integrator 46 Seminarie ‘Groots in warmte 2016’ over oplossingsgericht systeemdenken 48

T +32 50 36 81 70 E studio@louwersmediagroep.be

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

THEMA VENTILATIE Intelligent ventileren naar een hoger niveau Automatische badkamerventilator wordt aangestuurd met smartphone Zweeds ventilatiebedrijf biedt volledig ventilatiepakket aan Luchtgroepen met warmteen vochtrecuperatie voor FPC Antwerpen

51 53 54 56

Inhoud

76 Sterke groei voor HVAC-bedrijf

84 59

SPECIAL SANITAIR Badkamertrend: kleur bekennen Nieuw assortiment sanitaire apparaten in RVS

61 65

HVAC-prefabsystemen: de oplossing voor een snellere installatie Koelspecialist heeft splinternieuwe HVAC Service-gids BSK en BSK-I beugels voor kunststof buizen Universele luchtverdeelkast in kunststof Populariteit van flexibele gasleiding blijft stijgen

66 67 68 69 71

SPECIAL DATA-INSTALLATIES UITGAVE

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WWW.IN S TALL ATIEEN B OUW.B E

NUMMER 1 2016

FEB - MRT

Installatievloeren: van kapitaal belang in datacenters Professionele airco’s: maximale zekerheid in de serverruimte

72 74

Nieuw bedrijfsgebouw illustreert meerwaarde van Building Automation

BATIBOUW

Warmte uit rioolwater voor Leuvense woningen Filip Van Mol, Eloya: “Een elektricien valt vaak tussen schip en wal” Wat brengt Batibouw?

‘Zintuiglijke ervaring’ is één van hoofdthema’s op Batibouw ‘16 Ventilatieproducent komt met nieuwe onderdelen op de markt Geluidsdempende omkasting voor warmtepompen Innovaties Batibouw

78 80 83 84

Wie doet wat

Coverbeeld: Alteco

ANTWERPEN | Residentie Melopee Tekst: Frie Van der Planken Beeld: CBA

Een bijzondere interpretatie van de traditionele pakhuisarchitectuur In september 2015 kreeg het Eilandje er een klassevol architecturaal project bij dat als toegangspoort zou dienen tot deze bruisende wijk in het noorden van Antwerpen. Residentie Melopee bevindt zich op de hoek van de Amsterdamstraat en de Rijnkaai en werd in opdracht van bouwheer Gands ontworpen door architectenbureau Crepain Binst Architecture. Het resultaat van het project Melopee is een elegant appartementencomplex dat harmonieus past in het gehele weefsel van het Eilandje, maar toch op subtiele wijze de aandacht weet te trekken. Zo vormt de aantrekkelijke locatie met zicht op de Schelde en de stad een grote troef van dit project, maar zijn het vooral de architecturale details die de residentie echt in de kijker zetten.

DYNAMISCHE COMPOSITIE Ward Lagrain, architect bij CBA, licht de bijzondere kenmerken van het project toe: “De bedoeling was om te vertrekken vanuit de typische

8 | INSTALLATIE & BOUW

pakhuisarchitectuur, waarbij we het project op een originele manier een architecturale meerwaarde wilden geven. Zo vormt de gevel een afwisselend spel van wit architectonisch beton, zwart gelakt glas en heldere beglazing. De uitpandige terrassen creëren een sculpturaal effect dat het dynamische uitzicht van de gevel versterkt.”

VOLLEDIG DRAGENDE GEVEL “De grootste uitdaging en tegelijk ook meerwaarde van dit project was het ontwerp van de volledig dragende buitengevel. Ook de uitkragende terrassen maken deel uit van die dragende

kracht. Dat schiep mogelijkheden voor kopers die er vroeg bij waren: doordat er geen nood was aan dragende binnenmuren, creëerden we een maximale vrijheid aan invulling binnenin. Zo konden appartementen eenvoudig worden samengevoegd tot een groter geheel,” legt Lagrain uit. Residentie Melopee werd op slechts drie jaar tijd ontworpen en opgeleverd. Samen met aannemer Interbuild slaagde CBA er dan ook in sneltempo in om de beperkte oppervlakte op de hoek naar het Eilandje een neutrale, maar opvallende invulling te geven. ❚

ANTWERPEN | Residentie Melopee Tekst: Frie Van der Planken Beeld: Apex Systems International

Besturing Easy+ via smartphone.

Een open domotica systeem voor een zorgeloze toekomst Comfortabel en aangenaam wonen, ook op oudere leeftijd: voor bouwheer Gands was het een belangrijk uitgangspunt bij de ontwikkeling van residentie Melopee op het Eilandje te Antwerpen. Om die reden schakelde Gands het bedrijf Apex Systems International in, al ruim 15 jaar specialist in de ontwikkeling van domoticasystemen. Residentie Melopee bevindt zich op de hoek van het Eilandje en omvat 32 luxeappartementen die elk voorzien werden van een afzonderlijk domoticasys-

T700 touchscreen voor bediening in de woning.

teem. Pascal Carreweyn, CEO bij Apex Systems International, legt uit hoe de samenwerking tussen Gands en zijn bedrijf tot stand kwam: “Vanaf het begin lag de focus bij residentie Melopee sterk op de digitale toekomst. Het project van Gands moest bewoners het vooruitzicht geven om zo lang mogelijk op eenzelfde plek te kunnen wonen, ook op latere leeftijd. Automatisering creëert die mogelijkheid.” “Een domoticasysteem dat alle nodige functies heeft en bovendien handig kan worden bestuurd via de smartphone en tablet, stelt mensen in staat om zich beter en sneller te behelpen in hun woning. Easy+ is zo’n systeem. Het vervangt een hoop andere, afzonderlijke sturingen (zoals rolluiken, verlichting en verwarming) die dankzij Easy+ via één interface te bedienen zijn. En dat zowel in de woning zelf als vanop afstand,” voegt Carreweyn daaraan toe. ›

INSTALLATIE & BOUW | 9

INSTALLATIEVLOEREN

ESD Veilig

Stabiel

Betrouwbaar

Economisch

Meer installatievloeren op alteco.nl

easy+ domotica

Waarom nog kiezen voor een klassieke elektrische installatie? Met Easy+ heb je al basis-domotica voor hetzelfde budget!

Te zien op

ANTWERPEN | Residentie Melopee

'Easy+ dankt haar naam aan het gebruiksgemak van het systeem, zowel voor eindgebruikers als installateurs. Er is geen ingewikkelde kennis nodig om het te bedienen, maar evenmin om het te installeren' EEN INDIVIDUEEL EN OPEN SYSTEEM Het Easy+-systeem is te verkrijgen in twee verschillende pakketten: een basispakket en een pro-pakket. Het basispakket geldt als een budgetvriendelijke kennismaking met domotica. Belangrijk daarbij is dat dit pakket steeds kan worden uitgebreid naar een pro-pakket, waarbij het domoticasysteem ook via de smartphone en dus buitenshuis te besturen is. Ook gaat het om een open systeem: andere partijen kunnen snel en eenvoudig nieuwe software schrijven voor Easy+. Carreweyn geeft meer uitleg bij het systeem in residentie Melopee: “In residentie Melopee werd elk appartement voorzien van een pro-pakket. Elke bewoner heeft zo een eigen homeserver. Aan de hand van een smartphone of tablet kan hij of zij alle toepassingen bedienen vanop afstand. Dat geldt ook voor de installateur: bij eventuele problemen kan deze het systeem meteen bekijken en aanpassen, zonder zich te verplaatsen.”

EASY VOOR IEDEREEN Domoticasystemen vragen vaak om een ingewikkelde installatie en configuratie. Easy+ dankt haar naam echter aan het gebruiksgemak van het systeem, zowel voor eindgebruikers als installateurs. Bewoners hebben geen ingewikkelde kennis nodig om Easy+ te kunnen bedienen, maar ook installateurs halen er voordeel uit: “Dankzij de eenvoudige hardware en laagdrempelige software verloopt de installatie snel en moeiteloos. Installateurs kunnen zelf de software configureren en wijzigingen aanbrengen op vraag van de klant. Zo zijn ze niet afhankelijk van programmeurs,” licht Carreweyn toe.

Pascal Carreweyn: “Aan de hand van een smartphone of tablet kunnen de bewoners alle toepassingen bedienen vanop afstand.”

Toch laat Apex Systems International zijn installateurs niet aan hun lot over. Carreweyn: “Wanneer nieuwe installateurs met het Easy+ - systeem wensen te werken, bieden we hen de mogelijkheid tot gratis begeleiding bij de eerste drie projecten. We helpen hen bij hun offertes, geven uitleg bij het materiaal en volgen de volledige installatie op. In de praktijk blijkt echter dat het systeem zichzelf zodanig uitwijst dat installateurs het al na één project volledig onder de knie hebben.”

THE FUTURE IS NOW Apex Systems International is geen nieuwkomer in de domoticawereld. Al sinds 1996 experimenteert het bedrijf met manieren om het woongemak te verhogen en de toekomst mee vorm te geven. Zo wordt Easy+ als gebruiksvriendelijk domoticasysteem al jarenlang bij talloze bouwprojecten toegepast, groot én klein.

Apex Systems International is geen nieuwkomer in de domoticawereld.

Ook 2016 brengt nieuwe vooruitzichten met zich mee: “Momenteel streven we ernaar om met steeds minder materiaal te werken en steeds meer informatie in de cloud op te slaan. Zo zullen gebruikers op elk toestel aan alle nodige gegevens kunnen om de instellingen van hun woning snel aan te passen,” geeft Carreweyn nog mee. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 11

EMELGEM | Brouwerij Van Honsebrouck Tekst: Stabiplan Beeld: BM Engineering, Architectenburo Dirk Moerman bvba

BM ENGINEERING INTEGREERT TECHNIEKEN IN BIM-PROJECT MET STABICAD FOR REVIT

Nieuwe energiezuinige Brouwerij Van Honsebrouck Voor BM Engineering is BIM niets nieuws. Eén van de eerste projecten die ze volledig in Revit uittekenden, is de nieuwe Brouwerij Van Honsebrouck in Emelgem (Izegem). Een complex project dat perfect op schema zit. Het multidisciplinaire ingenieursbureau uit Roeselare zette acht jaar geleden de eerste stap richting BIM. Toen schakelde de afdeling Stabiliteit over op Revit. De voordelen waren niet min: foutenreductie, automatisch genereren van meetstaten, sneller en correcter uittekenen, et cetera. De keuze om ook de andere afdelingen om te schakelen, was snel gemaakt. Hun eerste grote BIM-project, de nieuwe Brouwerij Van Honsebrouck, vroeg om een grondige samenwerking tussen de verschillende bouwpartners – architect Dirk Moerman, bouwheer Xavier Van Honsebrouck, studiebureau BM Engineering en de aannemers. Steven Beirinckx, bestuurder bij BM Engineering: “Van een BIM-coördinator was er in dit project nog geen sprake. Het was de afgevaardigde van de bouwheer die de algemene coördinatie voor zijn rekening nam. De coördinatie van alle uitgetekende technieken konden we gemakkelijk zelf opnemen op basis van de aangeleverde uitvoeringsplannen van de betrokken aannemers. Dit project werd volledig in Revit uitgetekend; alle technieken met Stabicad for Revit.”

COMPLEXITEIT VAN TECHNIEKEN BM Engineering stapte graag mee in dit project, al waren de eisen erg hoog. Op vlak van hygiëne, technieken, energie- en waterbehandeling bood de nieuwe brouwerij heel wat uitdagingen. Wat betreft piping moest er onder meer rekening worden gehouden met zowel drinkbare als technische vloeistoffen. Steven: “De coördinatie van de piping was zeer intens. Het 3D-modelleren maakte de complexiteit echter inzichtelijk en zorgde in de ontwerpfase voor een enorme tijdswinst. De uitgetekende plannen vormden bovendien een handig en professioneel communicatiemiddel naar de bouwheer toe. Finaal is er nu een overzicht van alle piping in het as-built dossier. Zo kan het geheel optimaal beheerd en zorgvuldig aanpast worden.” De keuze voor een bijna-energieneutrale (BEN) brouwerij vroeg om heel wat expertise op energetisch vlak. Steven: “In de brouwerij ontstaan tijdens het

Op vlak van hygiëne, technieken, energie- en waterbehandeling bood de nieuwe brouwerij heel wat uitdagingen. (Foto: Architectenburo Dirk Moerman bvba)

12 | INSTALLATIE & BOUW

EMELGEM | Brouwerij Van Honsebrouck

Steven: “De coördinatie van de piping was zeer intens. Het 3D-modelleren maakte de complexiteit echter inzichtelijk en zorgde in de ontwerpfase voor een enorme tijdswinst.”

Het complexe brouwerijproject zit perfect op schema.

'De keuze voor een bijnaenergieneutrale (BEN) brouwerij vroeg om heel wat expertise op energetisch vlak' productieproces veel restenergieën, die we volledig gebruiken om de burelen te verwarmen en te koelen. Er moet geen extra energie geconsumeerd worden om een goed klimaat te bekomen. Door het brouwen komt er warmte vrij, die enerzijds in de sanitaire warmwaterbehoefte voorziet en anderzijds de burelen opwarmt. De restwarmte wordt gebufferd en via warmtewisselaars en pomptechnologie omgezet naar warm water. Verder is er een centrale koeling aanwezig, die nodig is voor het lageren van het bier. De restkoude wordt aangewend voor koeling van de kantoren en voor labotoepassingen.” Het was niet evident om de technieken goed in te regelen. BM Engineering moest te grote condensaten, hoge vochtigheid en te lage temperaturen vermijden. Steven: “Ondanks de grote wisseling van warmteen koudebronnen in het gebouw hebben we ervoor gezorgd dat de klimaatregeling perfect afgesteld kan worden.”

PROACTIEVE CONFLICTBEHEERSING Een groot voordeel van BIM is de mogelijkheid om proactief aan conflictbeheersing te doen. Steven: “De complexe piping en kanalisatie in combinatie met de structuur van het gebouw kon enkel dankzij 3D en clashdetectie tot een goed einde worden gebracht. In het begin zagen we onnoemelijk veel clashes. Dankzij filtering en samen coördineren zijn we echter snel door de meeste problemen heen gekomen. We pakten conflicten tijdig aan, vermeden onvoorziene kosten en kwamen de opleveringstermijnen na. Clashdetectie is een win-win voor alle partijen.”

BM Engineering moest te grote condensaten, hoge vochtigheid en te lage temperaturen vermijden.

In nieuwe projecten gaat BM Engineering nog een stap verder. Steven: “We nemen de coördinatie van alle externe leveranciers en alle bouwkundige zaken in handen. In Navisworks voegen we het geheel samen. Ook alle technieken, uitgetekend met Stabicad for Revit, worden mee in dit communicatiepakket opgenomen. Er wordt continu aan clashdetectie gedaan, zodat elk onderdeel op voorhand gecoördineerd is. Men kan op zeer korte tijd monteren zonder conflicten vast te stellen. Om dat proces in goede banen te leiden, schrijven we BIM-protocollen uit, met onder meer afspraken over 3D-software en aanleverings- en goedkeuringsprocedures. We zoeken hierbij altijd naar een goed evenwicht tussen het procedurele en het flexibele, en naar een akkoord met alle bouwpartners.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 13

De Pen

Prof. ir. Wim Boydens Wim Boydens (ir. KU Leuven1990) vervoegde het studiebureau Boydens in 1991 en nam samen met Dirk Boydens in 1994 als tweede generatie de fakkel over van het sterk groeiende familiebedrijf, momenteel ĂŠĂŠn van de toonaangevende Belgische ingenieursbureaus op het vlak van techniek en energie in grote en middelgrote gebouwen. Sedert 1999 is hij gastprofessor in zijn vakgebied aan de universiteit Gent. Hij trad op als promotor en jurylid van bachelor-, master- en doctoraatseindwerken en vanuit de betrokkenheid bij nationale en internationale onderzoeksprojecten stuurt hij de implementatie van innovatie en conceptstrategie in het toekomstgerichte praktijkveld van het ingenieursbureau, en deelt zijn inzichten met de betrokken sectoren. Hij is lid van talrijke vakorganisaties, en bestuurslid in meerdere toekomstgerichte platformen.

14 | INSTALLATIE & BOUW

De Pen

Wim Boydens, zaakvoerder van studiebureau Boydens en gastprofessor aan de universiteit van Gent, wil af van het hokjesdenken en naar een algemene visie voor de hele sector. Hoe dat moet, schreef hij neer in De Pen.

Naar een integrale en vakoverschrijdende aanpak van bouw en installaties Voor ingewijden in de bouwen energiesector, met een hart voor hun vak en een visie op lange termijn, zijn de uitdagingen die we met z’n allen moeten bekampen al lang duidelijk: globale doelen inzake uitstoot en klimaatopwarming behalen, de energie-efficiëntie en het aandeel hernieuwbare energie omhoog krijgen in Europa, en de stabiliteit van onze netten en energievoorziening zien aan te houden in Vlaanderen. Dat alles samen blijft een complex geheel. Een probleem daarbij: we vertrekken teveel vanuit een denken in vakjes. De ene installateur heeft zich verdiept in warmtepompen, de ander in biomassaketels, nog anderen in geothermie of zonnepanelen. De ene architect en aannemer zweert bij passiefbouw, de ander bij voorrang voor daglicht en ruimtelijk comfort en robuuste gebouwmassa. En in die complexe puzzel verdedigt ieder dan z’n eigen stukje. De beleidsmakers hebben daardoor een moeilijke puzzel voor zich, want ze worden geïnformeerd omtrent smart grids, warmtenetten en integratie van allerlei vooruitstrevende opwekkingstechnieken. Daarnaast komen ook allerhande opslagsystemen aan bod - niet alleen technische, maar ook het gebouw, of een cluster van gebouwen als opslag van thermische energie en daardoor interagerend met de slimme elektrische en thermische netten. Ook de gasnetten kunnen we niet zomaar verwensen, ze blijven immers slagaders in het energielandschap. Toch moeten we durven nadenken over een nieuwe bloedsamenstelling van die slagader, lees: meer hernieuwbare energie. De producenten van technologie proberen zich in dit kluwen te positioneren naar een veilige toekomst. Dat blijft heel belangrijk, want in onze kenniseconomie zorgen zij, met de instroom van onderwijs die ook niet aan de transitie kan ontsnappen, voor de toegevoegde waarde en de werkgelegenheid die onze samenleving nodig heeft.

NAAR EEN KLEURRIJKE MOZAÏEK Hoe maken we van al die vakjes een kleurrijke mozaïek? Hoe van dit kluwen een mooi en sterk tapijt weven waarin elk garen zijn zinvolle en haalbare taak

kan invullen? Hoe maken we een harmonie van die vele instrumenten? Het is niet eenvoudig voor onze dirigent, het beleid, om zich in al die materie met kennis van integratie en detail te verdiepen en zich via duidelijke stappen te profileren als sturende kracht. De oplossing vereist verschillende dingen. Moed, om wetenschap de kans te geven een goed canvas te herontwikkelen. Charisma en inzicht, om de marktspelers te motiveren hierin een nieuwe plaats te vinden. En kennis, om hieruit de juiste beslissingen te nemen, en niet krampachtig vast te houden aan de dogma’s uit het verleden. Ieder in zijn vak moet nu eenmaal overschrijdend gaan denken en de link opzoeken naar de andere actoren. Of het nu de financiële instellingen, de administraties, de communicatiebedrijven (ook niet te vergeten als we aan slimme netten denken), de installateurs, de regelexperten, technologieleveranciers, bouwbedrijven, ontwerpers of gebouwgebruikers zijn, ieder zal zijn historische comfortzone wat moeten durven verlaten, elk volgens zijn eigen maximale kunnen. Het integrerend globale denken dat ik hier voorstel is zoveel moeilijker dan het denken vanuit die traditioneel ingedeelde vakjes, en niet iedereen zal er een geruststellend inzicht aan overhouden. Die geruststelling zal moeten komen uit vertrouwen. Vertrouwen in de verkozen dirigent die verder denkt dan zijn termijn, hierin gesteund door onze kennisinstellingen en kennisbedrijven, maar toch de verantwoordelijkheid opnemend om onze gemeenschappelijke agenda succesvol af te werken. En vooral: Dit blijven doen, ook als de grote trom, of zelfs de eerste viool hierbij uit ritme of toon valt... ❚

INSTALLATIE & BOUW | 15

Interview Filip Van Mol Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Eloya, Flickr

Interview met Filip Van Mol, algemeen directeur van Eloya

“EEN ELEKTRICIEN VALT VAAK TUSSEN SCHIP EN WAL” Begin vorig jaar veranderde LVMEB – ANPEB van naam. Het nieuwe kindje, Eloya, unie van elektriciens, wil zijn leden nog beter dienen in een snel veranderende maatschappij. Installatie en Bouw sprak met Filip Van Mol, algemeen directeur, over de richting die de beroepsfederatie inslaat. Waar zijn de doelen voor Eloya in 2016? Filip Van Mol: “Eloya bestaat al meer dan 80 jaar, maar nog maar een goed jaar met deze naam. We zetten dus volop in op naamsbekendheid. Daarnaast willen we onze huidige leden verder aan ons binden door onze diensten uit te breiden en nieuwe leden op een proactieve manier te rekruteren. Om die reden doen we ook al voor de vierde keer mee aan Batibouw. We willen dicht bij onze leden staan en hen een identiteit geven, een veilige haven waar de elektricien zich goed voelt.” Voelt die zich dan nu nergens thuis? Filip Van Mol: “Een elektricien valt vaak tussen schip en wal. Sommigen zeggen dat we meer bij de bouwsector horen, anderen eerder bij de metaalverwerkende sector. Dat is niet zo, wij zijn een eigen sector. Wij werken niet enkel in gebouwen, maar ook op onze wegen, voor de nutsbedrijven, in de autobranche, in openbare ruimtes en op boten en vliegtuigen. Die sector heeft dus ook een eigen vertegenwoordiging nodig.”

Filip Van Mol, algemeen directeur van Eloya, wil dit jaar inzetten op naamsbekendheid.

16 | INSTALLATIE & BOUW

union des électriciens u n i e v a n elektriciens Eloya verdedigt z’n leden, maar geeft ook advies en begeleiding.

Welke diensten biedt Eloya dan aan? Filip Van Mol: “Als beroepsfederatie is het natuurlijk het belangrijkst om onze leden te verdedigen, bijvoorbeeld op vlak van het paritaire comité 149.01. Dat is één van onze hoofdtaken. We merken echter dat een installateur ook veel begeleiding kan gebruiken, anders loopt het mis. Wij geven advies over wetgeving, boekhouding, administratie en personeelszaken. Kies je bijvoorbeeld best voor interim-werk of een vaste kracht? Eloya kijkt ook contracten na voor haar leden. Waterdichte contracten, bijvoorbeeld met buitenlandse aannemers, onderaannemers, werkkrachten en klanten, zijn erg nodig. Maar ook de contracten onder aannemers zijn vaak de moeite waard om eens door te spelen aan onze diensten. Mocht daar toch iets fout lopen, dan kan Eloya voor remediëring zorgen, onder andere met een eigen advocaat. Zo’n dienst kost ons wel wat, maar het lid is er enorm mee gediend.”

Interview Filip Van Mol

Van Mol: “Om apps goed te laten functioneren moet je natuurlijk IP en IP-netwerken kennen. Zeker jongere installateurs zijn thuis in dat IP-verhaal, maar ook oudere leden moeten erin mee.”

“We hebben trouwens ook onze eerste marketeer aangenomen. Dat kon niet meer anders, want ook ben je inhoudelijk nog zo goed, je moet het verkopen. Eloya biedt zoveel aan zijn leden aan. We hebben bijvoorbeeld een enorm netwerk van fabrikanten, groothandelaars en administratieve diensten waar onze leden van kunnen profiteren, maar we moeten die nog beter naar de buitenwereld vertalen.” Wat zijn de uitdagingen voor elektriciens op technisch vlak? Filip Van Mol: “Projecten vragen steeds minder passieve en steeds meer actieve integratie. Vroeger was de installateur echt het lijdend voorwerp van de architect die alles klakkeloos uitvoerde. Nu moet hij of zij steeds zelf een oplossing aanbieden aan de klant. Zo is het belangrijk om al over toekomstige aanpassingen na te denken. Een installateur kan de klant dan overtuigen om enkele wachtbuizen te trekken en het verdeelbord groter te maken zodat er in de toekomt makkelijk uitgebreid kan worden. In grotere projecten wordt het paard echter nog te vaak voor de kar gespannen: de elektricien wordt veel te laat betrokken bij het project zelf, wanneer de beste oplossing niet meer mogelijk is. Die moet dan toch nog altijd een oplossing vinden, wat niet vanzelfsprekend is.” “Op IT-vlak evolueren we natuurlijk ook snel. Denk aan elektrische auto’s die een onderdeel gaan uitmaken van het elektriciteitsnet, of aan apps die het energieverbruik gaan volgen. Om dergelijke apps goed te laten functioneren moet je natuurlijk IP en IP-netwerken kennen. Zeker jongere installateurs zijn thuis in dat IP-verhaal, maar ook oudere leden moeten erin mee. We geven daar trouwens al lang opleidingen over, die erg populair zijn.” Die oudere leden hebben het moeilijker met die evolutie? Filip Van Mol: “Technisch valt dat wel mee, maar je moet open staan voor verandering. Uiteindelijk is het aanpassen of de strijd met je concurrenten verliezen. Velen vragen zich ook af: investeren we nog in opleiding voor onze werknemers of blijven we doen wat we doen? Het kost ook wel wat om je

werknemers een tijdje te missen voor zulke bijscholingen. We horen allemaal graag de beloftes over loonlastenverlaging, maar in de praktijk zien we daar vandaag nog niets van. Ja, de eerste werknemer die je aanwerft moet geen RSZ-bijdrage betalen, maar bedrijfsleiders van 50 jaar gaat geen eerste werknemer meer aanwerven. Ofwel blijft die alleen, ofwel heeft die al meer personeel. Die voordelen gaan dus aan hen voorbij, zeker als ze nog eens in opleidingen moeten investeren.”

BEWUSTERE GEBRUIKERS Evolueert de rol van de klant? Filip Van Mol: “De klant is zich meer bewust van zijn elektriciteitsverbruik. Vroeg je tien jaar geleden aan iemand wat een kilowatt was, dan kreeg je nog rare antwoorden. Nu weet iedereen dat wel. Ook het debacle met de zonnepanelen en zaken zoals de Turteltaks maken klanten bewuster. Aan de ene kant is dat negatief, want de klant gooit de installateur op een hoopje met energiemaatschappijen en nutsleveranciers, maar ook met ‘slechte’ politieke beslissingen. Maar het maakt de klant wel ontvankelijker voor de oplossingen van installateurs, wat een erg goede zaak is. We willen daarop inspelen en Eloya meer als een merk voor kwaliteitsinstallateurs uit te spelen. We willen dat klanten in de toekomst bewust vragen naar een Eloya-installateur.” Zijn er nog hete hangijzers in de sector? Filip Van Mol: “Wij zitten zoals zoveel sectoren met veel buitenlandse werkkrachten op onze markt. Dat hebben we als land ook aan onszelf te wijten: we hebben niet meer genoeg kwalitatieve mensen die instromen. In OostEuropese landen zijn er veel goede techniekers, met een goede scholing, die goedkoop op onze arbeidsmarkt kunnen werken. Of dat nu positief of negatief is: het is de realiteit. Zelfs Kris Peeters zei in z’n eigen woorden: ‘Als je vandaag meedoet aan een aanbesteding, kan je niet anders dan met buitenlands personeel werken.’ Die waarheid moeten we onder ogen zien en die mensen dan ook zo goed mogelijk opvangen en begeleiden.”.. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 17

Photo credits © ra2 studio, fotolia.com

Eltako-Powerline De ideale uitbreiding op het Eltako-wireless gamma De stroomdraden in de installatie vormen zelf de Eltako-Powerline-bus. Zo kunt u in alle vertrouwen en met de hoogste bedrijfszekerheid telegrammen rondsturen langs de reeds bestaande bedrading. Dit brengt heel wat voordelen met zich mee: ■

Een gegarandeerde signaaloverdracht, zelfs over grote afstanden (bv. 300 m en meer).

■

Ook in omstandigheden waar radiosignalen beperkingen hebben, kan deze technologie gebruikt worden.

■

Alle schakeltoestellen en zendsignalen kunnen geprogrammeerd worden met een PC.

m ply ingenio us si – le p m si y sl u io n e g In Contacteer: Serelec n.v. – 09 /223.24.29 – info@serelec.be

eltako.be

Uw lokale partner, met meer dan 40 jaar ervaring, voor platenwarmtewisselaars • Enkelwandig en dubbelwandig • Geschroefd • Gebraseerd • Gelast Onderhoud, herstellingen en wisselstukken voor alle merken.

Ook uw lokale partner voor UV installaties

CHEC bvba Smederijstraat 32 Unit 15 – 2960 Brecht +32 3 326 00 02 – sales@chec.be

Productpresentatie

Tekst en beeld: Eltako

Nieuwe productreeks geeft elektriciteitsspecialist meer mogelijkheden Eltako heeft een nieuwe reeks ontwikkeld als aanvulling op zijn bestaande gamma’s. Met de Powerlinetoestellen gebruik je de bestaande elektrische bedrading als bussysteem. Zo kunnen stuur- en andere signalen over het net verstuurd worden.

Modules met dezelfde groepen adressettings, eenvoudig in te stellen met een draaiknopje vooraan het toestel, worden automatisch met elkaar verbonden.

Het draadloze gamma van Eltako, de grootste EnOcean-partner in Europa, bood niet altijd een volledige oplossing voor elke elektrische installatie. Nu wel.

Het draadloze gamma van Eltako, de grootste EnOcean-partner in Europa, bood niet altijd een volledige oplossing voor elke elektrische installatie. Een ongeschikte omgeving – bijvoorbeeld met veel metalen wanden – of te grote afstanden die zelfs met repeaters niet te overbruggen zijn, konden in het verleden niet eenvoudig met een oplossing worden voorzien. Dankzij de Powerline kan Eltako die problemen nu ook aanpakken. Serelec, dat Eltako verdeelt: “Nu kunnen we eventueel zelfs meerdere kilometers overbruggen, zonder dat je daarbij aan veiligheid of bedrijfszekerheid inboet. Ook het creëren van groeps- en centrale bedieningen is hierbij geen probleem.” Het Powerlinesysteem bestaat uit inbouwactuatoren met en zonder sensorinputs waarmee gedimd of geschakeld kan worden, en uit inbouwtoestellen met enkel sensorinputs om vanop een andere plaats de actuatoren te bedienen. Modules met dezelfde groepen adressettings, eenvoudig in te stellen met een draaiknopje vooraan het toestel, worden automatisch met elkaar verbonden. Centrale bediening en andere speciale functies worden op dezelfde manier, met één simpele draai toegewezen. Het systeem is beveiligd tegen externe toegang door middel van geëncrypteerde thuisadressen.

GEEN INSTALLATIE MEER ZONDER ELTAKO

Eltako heeft een nieuwe reeks ontwikkeld als aanvulling op zijn bestaande gamma’s. (Foto: ra2 studio Fotolia.com)

Nog een groot voordeel van de Powerline: alle bestaande Eltako-systemen kunnen naast, maar ook met elkaar gebruikt worden. “De Powerline-reeks werkt heel simpel: het gebruikt het bestaande 230V-net ook voor de communicatie tussen zender en actor,” verduidelijkt men bij Serelec.” Het volstaat om beide aan elkaar te ‘koppelen’ door in de inleerfase vijf maal op een drukknop te duwen. Daarna zijn deze twee componenten verbonden, ook al worden ze verplaatst of ergens anders gemonteerd. Op die manier is er geen enkele installatie meer die niet met Eltako kan uitgevoerd worden.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 19

Tekst: Jeroen Schreurs Foto’s: Clean Energy Invest

LEUVENSE SOCIALE WONINGEN KRIJGEN WARMTE UIT RIOOLWATER Warmtewinning uit rioolwater is al gemeengoed in Duitstalig Europa. In België was het echter lang wachten op een uitgewerkt pilootproject buiten de industriële sector. Enter Peter De Smet, initiatiefnemer en afgevaardigd bestuurder van investeringsfonds Clean Energy Invest. Samen met Vlario, het kenniscentrum voor de rioleringen- en afvalwaterzuiveringssector, startte hij een rioolwaterwinningsproject in Leuven. Met Installatie en Bouw reflecteert hij over de lessen die hij daaruit trok.

Nu de bouwschil van woningen steeds beter wordt geïsoleerd, stijgt het relatieve belang van warmteverlies via het afvalwater. Daar verdwijnt bijna één derde van onze geproduceerde warmte in het riool. In de Belgische industrie wordt al een tijdje warmte uit dat afvalwater teruggewonnen, maar voor de residentiële sector was het Leuvense project van Clean Energy Invest de primeur. Daar rekenen 92 sociale woningen momenteel op rioolwater voor hun ruimte- en SWW-verwarming. Via een ESCO (Energy Service Company, red.)-contract op vijftien jaar zorgt Clean Energy Invest voor die warmtelevering.

HOGER RENDEMENT Hoe werkt het? Aan het woningcomplex wordt afvalwater, onder andere van het UZ Gasthuisberg, uit de openbare riolering afgetapt. Een warmtewisselaar brengt de warmte over op het intern circuit, waar een warmtepomp het water verder opwarmt (zie tekening). Blue Heat, dat ook al rioolwarmteprojecten uitvoerde voor de industrie, plaatste de technische installaties. Kumpen plaatste de pompput op het openbaar domein. “Eigenlijk is rioolwater het beste medium om een warmtepomp op toe te passen,” vertelt De Smet. “Luchtwaterwarmtepompen zijn vaak niet efficiënt in de winter, wanneer dat juist wel nodig is, door de lage buitentemperaturen. Grondwarmtepompen nemen warmte af op 11-12 °C. Bij rioolwater ligt het gemiddelde echter hoger, wat het rendement doet stijgen.”

SCHAALVERGROTING NODIG Het potentieel is er dus, maar toch zorgen technische hinderpalen voor een beperkte toepassingsmogelijkheid. “De temperatuur én het gemiddelde debiet in de openbare riolering

20 | INSTALLATIE & BOUW

Aan het woningcomplex wordt afvalwater, onder andere van het UZ Gasthuisberg, uit de openbare riolering afgetapt.

moeten hoog genoeg zijn, en dat vind je niet op veel plaatsen,” zegt De Smet. “De Leuvense sociale woningen liggen stroomafwaarts van UZ Gasthuisberg, een belangrijk lozingspunt. Het debiet van 45 kubieke meter per uur – of 12 liter per seconde – geeft ons op die plaats voldoende water om een warmtepomp met een vermogen van 250 kW te voeden. Zo’n hoog debiet zorgt ook dat er minder vuil aan de filter blijft kleven. De gemiddelde temperatuur ligt dankzij het ziekenhuis ook hoger: zo’n 19 °C.” Daarbij komt ook nog dat – door de dalende warmtevraag in nieuwbouwwoningen – het moeilijker wordt om zo’n investering rendabel te maken. De kosten voor technieken zoals warmtepompen dalen immers niet. Warmtewinning uit rioolwater wordt daarom pas interessant bij schaalvergroting, zoals bij grootschalige wijkprojecten vanaf 400 woningen die de warmte uit hun eigen afvalwater recupereren. Zo’n project bereiden we nu voor aan de Oude Dokken in Gent.”

RADIATOREN VERVANGEN De sociale woningen rekenen niet 100 procent op rioolwater voor hun verwarming. Dit schema toont hoe de installatie in elkaar zit.

'Rioolwater is eigenlijk het beste medium om een warmtepomp op toe te passen'

Clean Energy Invest monitort de installatie nog op de voet.

De Smet: “Los van het rendement kan je niet naast de ecologische voordelen kijken.” Peter De Smet van Clean Energy Invest. “In België is er niets geregeld rond de eigendom van de thermische eigenschappen van afvalwater.”

Sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal plaatse een verwarming op gas als back-up en voor het sanitair warm water stookt een kleine gascondensatieboiler bij tot 60 graden. De rioolwarmtepomp levert immers maar warmte aan 45 graden. “Dat is ook waarom we in het begin van het project enkele radiatoren hebben vervangen door grotere modellen. Sommige appartementen kregen aan dat lager stookregime niet genoeg warmte. Voor de gebruikers was het in het algemeen trouwens wat aanpassen, want ’s ochtends duurt de opwarming van de ruimtes wat langer. Dat losten we wel snel op met sensibilisering en thermostatische kranen.” De SWW-verwarming in de zomer gebeurt trouwens enkel op gas, omdat het rendement van de warmtepomp in die periode te laag ligt.

de riolering en een schroefzeef in de stookplaats – slibde de warmtewissellaar toch aan. Daarom voegde Clean Energy Invest ook een terugspoeling toe aan het systeem die de vervuiling terug de riolering in blaast. Dat vraagt echter zoveel energie dat het rendement van de warmtepomp achteruit gaat: de COP daalt van 5 naar 3,5. “Een efficiëntie die commercieel nog net te verdedigen valt,” zegt De Smet. “We leerden daaruit dat we in de toekomst best pas warmte onttrekken na zuivering van het water. Bij het project in Gent kiezen we voor een lokaal waterzuiveringsstation dat het afvalwater van de 400 woningen eerst zuivert naar oppervlaktewaterkwaliteit.”

VERVUILING ZORGT VOOR LAGER RENDEMENT

OVEREENKOMST MET LEUVEN

Een ander aandachtspunt dat het pilootproject aan de oppervlakte bracht: de vervuiling in het rioolwater. Ondanks een dubbele filtering – een gril op

Zijn er ook juridische struikelblokken voor zulke projecten? “Ja,” zegt De Smet. “In België is er eigenlijk niets geregeld rond de eigendom van de thermische eigenschappen van afvalwater. Eenmaal dat een gebouw water loost in de riolering is het eigendom van stad en gemeente, en de warmte die het afgeeft dus eigenlijk ook. Voor ons project hebben we een bilaterale overeenkomst met de stad Leuven en Dijledal gesloten, maar dat moet je dus per project opnieuw bekijken. In Duitsland geven steden een concessie om die warmte te onttrekken, maar er zijn ook regels over hoe ver je van een waterzuiveringspunt weg moet blijven. Als je veel warmte onttrekt heeft dat immers ook een effect op de efficiëntie van de end-of-pipe-waterzuivering. In Duitsland is de algemene regel: minstens anderhalve kilometer van zo’n waterzuiveringsstation, zodat het water terug de omgevingstemperatuur kan opnemen.”

Ondanks een dubbele filtering – een gril op de riolering en een schroefzeef in de stookplaats – slibde de warmtewissellaar toch aan.

“GESLAAGD PILOOTPROJECT” Alles bij elkaar genomen is het wel een geslaagd pilootproject. De Smet kan de lessen die hij hieruit trok toepassen op het nieuwe project in Gent. “Los van het rendement kan je trouwens ook niet naast de ecologische voordelen kijken. We voeden de warmtepompen immers met groene stroom. De CO2-uitstoot daalt met 60 procent, het verbruik van fossiele brandstoffen daalt tot 0. Er zit dus zeker toekomst in warmtewinning uit rioolwater.” ❚ Meer info? www.cleanenergyinvest.be

INSTALLATIE & BOUW | 21

Tekst en beeld: Heatworld

Jeffrey D’hondt: “Heatworld zal nooit op de stoel van de installateur gaat zitten. Wij beperken ons bewust tot tijdelijke verhuur en leveren dus geen vaste installaties.”

Verhuur van verwarming als corebusiness Vaste, maar ook nieuwe klanten van Coolworld, de internationale verhuurder van koelapparatuur, vragen steeds meer naar verwarmingsoplossingen. Daarom heeft het bedrijf recent haar verwarmingsverhuuractiviteiten geprofessionaliseerd door ze in een aparte businessunit onder te brengen: Heatworld. Die nieuwe unit wierf specialisten aan en ontwikkelde een specifieke visie op de verwarmingssector. Met een up-to-date verhuurvloot kan Heatworld adequaat op vrijwel elke vraag naar tijdelijke verwarmingsoplossingen inspelen, hoe omvangrijk die ook is. Om snel én uit eigen voorraad te kunnen leveren, beschikt Heatworld over een fors verhuurpark met regionale depots in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk. De verhuurdiensten van Heatworld zijn meteen inzetbaar. Daardoor voorkomen klanten stagnatie of schade bij een project. Jeffrey

22 | INSTALLATIE & BOUW

D'hondt, productverantwoordelijke Verwarming België bij Coolworld. “Ook bij renovatie, uitbreiding of vervanging van een vaste installatie kan tijdelijk huren veel voordeel opleveren, bijvoorbeeld omdat de kostenverhogende tijdsdruk op het project volledig wegvalt. Heatworld levert maatwerk, nauwkeurig afgestemd op de behoefte en de noden van de klant. Dat kunnen capaciteitstekorten zijn, maar ook verbouwingen, testopstellingen, seizoenspieken, evenementen, ongevallen

en storingen.” Voor Heatworld is het verhuren van verwarmingstechniek dus geen nevenactiviteit, maar de corebusiness. “Daarom is de dienstverlening in tal van branches tot in detail verfijnd,” zegt D’hondt. “Heatworld verhuurt op basis van ‘full service’, wat betekent dat de klant of de intermediair kan rekenen op een professioneel, vaak kostenbesparend advies en een professionele realisatie. De apparatuur is altijd van een recent bouwjaar en voldoet aan alle branchegebonden eisen.”

Breed producten pakket Heatworld heeft een breed beschikbaar pakket aan verwarmingsapparatuur: • Mobiele ketelhuizen • Chillers met warmtepomp • Doorstroomheaters / Elektrische wateropwarmers • Elektrische- en dieselgestookte luchtheaters • Airhandlers met verwarming • Rooftop airco’s met warmtepomp • Warmtewisselaars en randapparatuur

'Voor Heatworld is het verhuren van verwarmingstechniek geen nevenactiviteit, maar de corebusiness'

DIRECT LEVEREN VAN EEN NOODOPLOSSING Heatworld is uitgerust om elk tijdelijk verwarmingsprobleem praktisch, snel en kostenefficiënt op te lossen. Bij een storing of een defect dat niet snel kan worden verholpen, moet je immers snel op een noodoplossing beroep kunnen doen. Deskundige adviseurs schatten daarom in een eerste telefoongesprek snel in wat op technisch en praktisch vlak de beste oplossing is. Door de juiste installatie dan zo snel mogelijk ter plaatse in bedrijf te hebben, helpt Heatworld de stress in de planning te beperken, zowel voor warm water als voor warme lucht.

PARTNER VAN DE INSTALLATEUR Steeds meer installateurs kloppen bij Heatworld aan als ze voor hun klant een tijdelijke voorziening nodig hebben, zodat zij het onderhoud of vervanging van een vaste installatie degelijk uit kunnen voeren. D’hondt: “Heatworld zal echter nooit op de stoel van de installateur gaat zitten. Wij beperken ons bewust tot tijdelijke verhuur en leveren dus geen vaste installaties. Onze business is om continu geteste, gereinigde en gekeurde apparatuur beschikbaar te hebben en direct te kunnen plaatsen als de situatie daarom vraagt. Wat de situatie ook is, we opereren altijd op de achtergrond als een partner en niet als een concurrent. Het is trouwens ook mogelijk om Heatworld als ‘onderaannemer’ in te schakelen.”

CALAMITEITENCONTRACTEN VOOR INSTALLATEURS Heatworld biedt installateurs en technische bedrijven ook de mogelijkheid van een calamiteitenovereenkomst aan. “Hierbij wordt de aanwezige koelapparatuur bij de eindklant geïnventariseerd. Mocht er zich een ongeval of storing voordoen, dan kan Heatworld namens de installateur direct actie ondernemen, volgens de vooraf overeengekomen afspraken,” sluit D’hondt af. ❚ Heatworld is uitgerust om elk tijdelijk verwarmingsprobleem praktisch, snel en kostenefficiënt op te lossen.

Meer info: www.heatworld-rentals.be

INSTALLATIE & BOUW | 23

Tekst en beeld: ATTB

Jaaroverzicht ATTB:

“Sector is klaar, Belgen moeten volgen” ATTB, de Associatie voor Thermische Technieken van België, geeft aan het begin van het nieuwe jaar traditiegewijs een overzicht van de trends en uitdagingen in de sector van verwarmingsketels, hybride ketels, warmtepompen en zonneboilers. De Belgische verwarmingsindustrie is volgens de sectorfederatie klaar voor de uitdagingen van de toekomst, maar de Belg blijft nog te vaak ‘verwarmingsziek’.

De verkoop van klassieke verwarmingssystemen in 2015 herstelde licht na een tegenvallend 2014. Vreemd genoeg was het vooral de vraag naar lagetemperatuurketels – voornamelijk op basis van stookolie – die een lichte piek vertoonde. De verkoop van de veel milieu-efficiëntere condensatieketels bleef op hetzelfde niveau. Oorzaken zijn waarschijnlijk de schrapping van de belastingvermindering van 40 procent sinds 2012 en de ongelijkmatig verdeelde overheidssteun voor condensatieketels. Die zorgen ervoor dat heel wat consumenten de noodzakelijke vervanging van hun ketel uitstellen of kiezen voor een goedkopere, maar minder milieu-efficiënte oplossing. Ook de invoering van de nieuwe ErP-eisen sinds 26 september 2015 lijken nog maar weinig effect te hebben

WARMTEPOMPEN BREKEN NIET DOOR Hernieuwbare energie blijft ter plaatse trappelen, stelt ATTB vast. Warmtepompen braken in 2015 niet door, maar groeiden slechts licht. Van warmtepompboilers ging de verkoop achteruit met 15% en ook het aantal verkochte zonneboilerinstallaties kende een terugval. Die evolutie is te wijten aan de stijgende elektriciteitsprijzen, gekoppeld aan relatief goedkope fossiele brandstoffen. Een lichtpunt: zonnewarmte scoort goed in nieuwbouwappartementen.

TE OUDE KETELS De gemiddelde ketel in België is 20 tot 25 jaar oud en beantwoordt niet aan de huidige geavanceerde technieken. Die honderdduizenden oude ketels vragen veel geld voor onderhoud en herstel, verbruiken onnodig veel en stoten onverantwoorde hoeveelheden CO2 uit. In Vlaanderen proberen de overheid en de industrie de vervangingsgraad van oude ketels op te krikken, maar het tempo waarop dat gebeurt, blijft te laag.

De gemiddelde ketel in België is 20 tot 25 jaar oud en beantwoordt niet aan de huidige geavanceerde technieken.

24 | INSTALLATIE & BOUW

Jo Notaerts, de voorzitter van de ATTB. De sectorfederatie meent dat de verwarmingsindustrie klaar is voor de toekomst. (Foto Marc Detiffe)

ATTB hoopt dat de invoering van het nieuw Europees energielabel de verkoop van milieu-efficiënte toestellen een boost zal geven. ATTB streeft er in elk geval naar om de betrouwbaarheid van het energielabel te versterken door zo snel mogelijk over te schakelen op een systeem van controle door een onafhankelijke instantie, zoals nu al het geval is voor toestellen op fossiele brandstoffen. Daarnaast waakt ATTB erover dat de communicatie over ErP, energielabels en ecodesign vanuit de sector coherent verloopt.

Dé enige juiste verwarmingsoplossing bestaat niet, aldus ATTB. Renovatie vereist andere technieken dan nieuwbouw. Bovendien is er een verschuiving van het type woning aan de gang, van vrijstaande woningen naar appartementen. En het is best mogelijk dat er andere economische modellen voor verwarming ontstaan: warmtenetten op lokaal vlak bijvoorbeeld, of formules waarbij de particulier geen kWh-stroom, maar warmte aankoopt van zijn energieleverancier.

ACTIVEREN EN DIFFERENTIËREN Hoofdconclusie van ATTB is dat de mogelijkheden van moderne verwarmings technieken schromelijk worden onderschat. Op macroniveau stimuleren ze de economie en komen ze tegemoet aan de klimaatdoelstellingen. Op microniveau leveren ze de bouwheer jaar na jaar meer comfort en een lagere energiefactuur op. Wat de uitdagingen van de toekomst ook zijn, de Belgische verwarmingsindustrie is er klaar voor en is nu al in staat voor elke woning het ideale verwarmingsrecept voor te schrijven. Aan de Belgen om dit recept in te willen nemen. ❚

ATTB hoopt dat de invoering van het nieuw Europees energielabel de verkoop van milieuefficiënte toestellen een boost zal geven.

INSTALLATIE & BOUW | 25

ON CO M IN G SO

GASWARM

TEPOMP

18kW

M EE R IN FO .B E W W W .K 18

VERWARMINGSSATELLIETEN voor geïndividualiseerde collectieve verwarmingsinstallaties (GCV).

GASMOTORGEDREVEN WARMTEPOMPEN lucht-lucht en lucht-water. Koelen en verwarmen.

GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN water en bodem-water. Hoogste verwarmingsrendement ter wereld.

GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN lucht-water. Hoogste verwarmingsrendement ter wereld.

PROJECTEN

Appartementen, serviceflats, sociale woningbouw, ...

Industrie en kantoren

Onderwijs

Publieke gebouwen

Recreatie

Zorgsector

CoolingWays BVBA • Uitbreidingstraat 54 • B-2600 Antwerpen • Tel +32 3 218 77 50 • Fax +32 3 281 87 50 • e-mail info@coolingways.be • www.coolingways.be

Driven by building technology www.eeg.be

BUILDING INTELLIGENCE

Adv Installatie&Bouw 197x130.indd 1

16/11/15 13:49

Tekst: Wouter Polspoel Beeld: CoolingWays

Gaswarmtepomp voor residentiële markt CoolingWays lanceert ten laatste in maart de K18, een kleine gasabsorptie-warmtepomp bedoeld voor de residentiële markt. De verdeler van verwarmings- en koelingstechnieken richt zich daarmee niet langer in hoofdzaak op de utiliteitsmarkt. CoolingWays is gespecialiseerd in zowel koelings- als verwarmingstechnieken die energiebesparend zijn. Daarom kiest het bedrijf al lang resoluut voor gas als aandrijvingsbron. “Voor de productie van 1 kilowattuur elektriciteit heb je vandaag nog altijd 2,5 keer zoveel primaire energie nodig. De prijs voor zo’n kilowattuur elektriciteit ligt dan ook vier keer hoger dan de prijs voor een kilowattuur aardgas,” verklaart zaakvoerder Jef Schelkens. De focus van het bedrijf ligt dan ook op het zo ecologisch en economisch mogelijk klimatiseren van de gebouwen van zijn klanten met minimaal gebruik van primaire energie. Die klanten komen voornamelijk uit de utiliteitsmarkt, maar niet lang meer. “Warmtepompen op gas hebben ook een mooie toekomst op de residentiële markt,” droomde Schelkens al in een vorig artikel in dit blad. Hij voegt de daad nu bij het woord. Ten laatste in maart van dit jaar lanceert CoolingWays de K18,

”De warmte die met de K18 geleverd wordt, zal sowieso de goedkoopste zijn die je kan vinden,” aldus Schelkens.

het kleinere broertje van de lucht-water-gasabsorptiewarmtepomp van 38.2 kW die het al in het assortiment heeft. “Ik ben blij dat nu ook de particulier de voordelen van een gasabsorptiewarmtepomp zal kunnen ondervinden, omdat het er zo veel zijn. Omdat die pomp het koelmiddel niet comprimeert met een mechanische, maar een thermische compressor zitten er heel weinig bewegende delen in de installatie. Je kan er ook veel hogere watertemperaturen mee halen, tot wel 65 °C. Zo’n pomp behoudt bij lage buitentemperaturen zijn rendement ook veel beter dan elektrische warmtepompen. De warmte die met de K18 geleverd wordt, zal sowieso de goedkoopste zijn die je kan vinden,” aldus Schelkens.

BUITEN Wat zeker nog een voordeel is: de gehele installatie komt buiten te staan. Het toestel zal daar worden geplaatst door installateurs die daarvoor een opleiding gevolgd hebben bij CoolingWays. ❚

CoolingWays brengt de K18 ten laatste in maart op de markt. Wie wil kan al een voorsmaakje krijgen op Batibouw.

Zeker ook een voordeel van de K18: de gehele installatie komt buiten te staan.

INSTALLATIE & BOUW | 27

Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: ATIC, Flickr

HVAC-opleidingen, voor en door professionals ATIC, de Koninklijke vereniging van de verwarmings-, ventilatie- en klimaatbeheersingstechniek, werd opgericht rond de oorlogsperiode in de vorige eeuw, toen alle installatietechnieken nog in hun kinderschoenen stonden. Sindsdien probeert men bij ATIC de kennis in de sector op te bouwen. Joris Mampaey, voorzitter van ATIC, overloopt met Installatie en Bouw de opleidingen die de organisatie aanbiedt en de rol die ATIC speelde bij de omzetting van de Europese norm omtrent warmteverliezen. De opleidingen van ATIC bestaan al heel lang, maar kenden doorheen de jaren heel wat ups-and-downs. In 2000 kwam de organisatie uit een dipje, mede onder leiding van Joris Mampaey en een aantal actieve leden van de Raad van Bestuur. Op dit moment is de organisatie heel actief. “We zijn een club van vrijwilligers die samen voor de fundamentele inhoud zorgen.” zegt

Mampaey. “Onze lesgevers komen rechtstreeks uit het werkveld. Die filosofie voor en door de praktijk - proberen we vol te houden. Ik geef zelf bijvoorbeeld ook les, naast mijn dagdagelijkse bezigheden”.

BASISMODULE EN DIMENSIONERING ATIC biedt verschillende modules aan omtrent het ontwerp van technische installaties. Een eerste module betreft de basistheorie van warmteoverdracht voor beginners in de sector. Mampaey: “Wat is comfort? Wat houdt luchtkwaliteit in? Asymmetrische straling? Hoe zit het met glazen façades en wat zijn de consequenties naar licht en temperatuurervaring? Dat zijn vragen die we in zo’n module uitleggen aan de deelnemers”.

'ATIC speelde een belangrijke rol bij de omzetting van de Europese norm voor warmteverliezen'

Mampaey: “De filosofie van onze lessen - voor en door de praktijk - proberen we vol te houden.”

28 | INSTALLATIE & BOUW

Een andere opleiding die wordt aangeboden: dimensioneren en berekenen van een installatie. “Dat gaat vooral over hydraulica,” zegt Mampaey. “Daar vertellen we geen grote nieuwigheden. Wel interessant daarbij is de explosie aan warmte-afgifte-elementen en eindeenheden. Vloerverwarming, ventiloconvectoren, luchtmonden, enzovoort. Op dat vlak is de techniek enorm geëvolueerd. Dat geldt ook voor onze cursussen die over luchtbehandeling en klimatisatie handelen. De basis is min of meer ongewijzigd, maar op het vlak van de toepassing is er veel veranderd. Twintig jaar geleden was er nog geen sprake van warmterecuperatie, bevochtigingssystemen of de koelmiddelenproblematiek. Die zaken zijn slechts het laatste decennium sterk opgekomen.”

ondergrondse waterniveaus, iets wat in een land als Spanje helemaal niet nodig is. Het gaat ook over de typische spouwmuren die in België alomtegenwoordig zijn, en die je in weinig andere landen terugvindt: die hebben natuurlijk een invloed op de warmteverliezen. Nog een voorbeeld: op het vlak van koudebruggen heeft de KU Leuven revolutionair werk verricht in België, ook daar moeten we rekening mee houden in onze lokale vertaling”. ❚

WARMTEVERLIEZEN BEREKENEN De meeste veranderingen vinden plaats in de evolutie van de warmteverliesberekening. Het eerste document dat daartoe werd ontwikkeld, ‘Le cahier de l’ATIC’, werd uitgegeven door de kennisorganisatie ATIC zelf. Dat boekje evolueerde uiteindelijk naar een Belgische norm. “De laatste jaren zie je echter een verschuiving van landelijke naar Europese normen, ook in onze sector. Die normen bieden een Europese kapstok om je als professional op te richten, maar op het vlak van klimatisatie is er natuurlijk een groot verschil tussen Zuid-Spanje en Noord-Scandinavië. Ook bouwsystemen verschillen: wij bouwen traditioneel bijvoorbeeld erg massief in vergelijking met een buurland als Frankrijk. Daardoor zijn er altijd deelvakken die je als land zelf moet invullen. Die lokale invulling ontbrak in België. ATIC heeft dat dan voor z’n rekening genomen, samen met het WTCB. Warmteverliezen naar de grond horen daar bijvoorbeeld bij. Daarbij moet je rekening houden met bepaalde

Het Berlaymontgebouw in Brussel, de thuis van de Europese Commissie. “Steeds meer normen zijn Europees, ook in onze sector,” zegt Mampaey. (foto Flickr, Glyn Lowe)

Mampaey: “We behandelen in onze modules bijvoorbeeld de explosie aan warmte-afgifte-elementen en eindeenheden, zoals vloerverwarming.”

INSTALLATIE & BOUW | 29

› Meest compacte oplossing Perfect te integreren in een kast dankzij zijn kleine afmetingen 370x530x360 mm.

› Installatievriendelijk Zeer gemakkelijk te monteren en installeren dankzij het doordachte ontwerp.

› Duo verwarmingcircuit Enige hybride module op de markt dat beschikt over 2 ingebouwde verwarmingcircuits. (1 gemengd + 1 direct circuit)

› Groene gedachte Stoot 20% minder CO2 uit dan een klassieke condenserende gasketel.

› Kostenbesparend Het hybride systeem verkiest steeds de meest zuinige energiebron voor de aansturing van uw verwarming of sanitair warmwaterproductie.

› Top prestaties Rendement van 109,2% (50°C - 30°C) Royaal tapwaterdebiet tot 19 l/min ( 30°C)

› Ecolabel Verwarming A++ Sanitair warm water A

Remeha stelt voor de Remeha Tzerra Hybrid, de geavanceerde warmtepomptechnologie in combinatie met de meest buitengewone en compacte condensatiegaswandketel. De hybride werking zorgt ervoor dat het systeem automatisch en zeer snel in alle omstandigheden kiest voor de meest efficiënte en goedkope energiebron. Dankzij de Remeha Tzerra Hybrid bespaart u efficiënt kosten bij uw verwarming en sanitair warmwaterproductie. Dit duurzame duo stoot eveneens tot 20% minder C02 uit. De Remeha Tzerra Hybrid vermindert uw verwarmingskosten en draagt bij aan uw groene toekomst.

Tekst en beeld: Remeha

Lancering van nieuwe hybride verwarmingsinstallatie De koppeling tussen fossiele brandstof en hernieuwbare energie is een zeer efficiënte en duurzame manier van warmtewinning. Hybride installaties kunnen tot 25% meer energie besparen in vergelijking met verwarmingsinstallaties op enkel fossiele brandstof. Daarom presenteert Remeha, fabrikant van huishoudelijke en industriële verwarmingsoplossingen, een nieuw gamma hybride verwarmingsinstallaties op Batibouw: de Tzerra Hybrid.

De Tzerra Hybrid combineert geavanceerde warmtepomptechnologie met de meest buitengewone en compacte condensatiegaswandketel. De hybride werking zorgt ervoor dat het systeem automatisch en zeer snel in alle omstandigheden kiest voor de meest efficiënte en goedkope energiebron. De Tzerra Hybrid bespaart efficiënt op verwarming en sanitair warmwaterproductie, want het toestel spreekt steeds de energiebron met de kleinste energiekost aan en stoot eveneens tot 20% minder C02 uit. “Een hybride installatie is een interessante optie voor wie zijn woning graag op ecologische wijze verwarmt en financieel doordacht in het leven staat,” zegt Jan Deklerck bij Remeha.

KENMERKEN De Remeha Tzerra Hybrid – met een A++ecolabel voor verwarming en een A-label voor SWW - is de combinatie van de buitengewone Remeha Tzerra condensatiewandketel (M 24/28 c Plus) met hybride module en een lucht-waterwarmtepomp-buitenunit van 4 tot 8 kW. Het compacte toestel is makkelijk te integreren in een kast dankzij de kleine afmetingen – 370x530x360 millimeter – en zeer gemakkelijk te monteren en te installeren dankzij het doorHet toestel heeft een A++-ecolabel voor dachte ontwerp. Het is de enige module verwarming en een A-label voor SWW. op de markt die over twee ingebouwde verwarmingscircuits beschikt, heeft een rendement van 109,2% (50°C - 30°C) en een royaal tapwaterdebiet tot 19 l/min (30°C).

De Tzerra Hybrid bespaart efficiënt op verwarming en sanitair warmwaterproductie.

De Remeha Tzerra zelf is een compacte en energiezuinige verwarmingsketel die slechts uit vijf modules bestaat en voor degelijke verwarming en instant sanitair warm water zorgt, zonder nood aan een extra boilervat. Dankzij het plug-andplayprincipe kan je zeer eenvoudig een hydraulisch kit toevoegen voor een extra mengkring. De Remeha Tzerra Hybrid is de ideale hybride module voor kleine tot middelgrote gezinswoningen in halfopen tot open bebouwing die een efficiënte verwarming en een grote hoeveelheid instant sanitair warm water wensen. Door de eenvoudige installatie, nazorg en een aantrekkelijke prijs is de Remeha Tzerra Hybrid de installatie voor een groenere toekomst. ❚

'De Tzerra Hybrid combineert geavanceerde warmtepomp technologie met de meest buitengewone en compacte condensatiegaswandketel'

De Remeha Tzerra Hybrid is de ideale hybride module voor kleine tot middelgrote gezinswoningen.

INSTALLATIE & BOUW | 31

Tekst: Sjoerd Meuleman Beeld: Vasco

Verticaal paneel en plintpaneel maken verwarmingsfamilie compleet Drie jaar na het succesvolle debuut van het horizontale designpaneel Flatline komt Vasco, onderdeel van klimaat- en verwarmingsproducent Vasco Groep, met twee nieuwe types op de markt. Soms zien producten het licht, waaruit een bijna onvoorzien succes voortrolt. Zoals paneelradiator Flatline van designradiatorenfabrikant Vasco. Het sinds begin 2012 verkrijgbare paneel bleek een vrijwel onmiddellijk succes. Vasco’s countrymanager Nederland Jan-Willem Plukaard: “Wij hadden inderdaad niet kunnen verwachten dat de radiator zó zou aanslaan.

De verticale uitvoeringen lopen uiteen in lengtes van 400 tot 800 mm, bij een hoogte van 1.600 tot 2.200 mm. De plintuitvoering is verkrijgbaar in lengtes van 1.000 tot 3.000 mm, bij een hoogte van 200 mm.

Plukaard: “Hoe je het ook draait of keert: een radiator is zichtbaar. Daarom is er ook zo veel vraag naar panelen met een mooi uiterlijk, althans in vergelijking met de nogal lompe modellen van vroeger.

32 | INSTALLATIE & BOUW

'Met de twee nieuwe types beantwoordt Vasco nu tot totale warmtevraag in de woning' Vasco komt met twee nieuwe types, één voor in de badkamer/keuken en één voor in de woonkamer/hal.

In enkele jaren tijd is de omzet ervan zo ongeveer verdubbeld. Het unieke eraan is de warmteafgifte: geen voor het reservoir langs gelaste vlakke plaat, maar stralingswarmte direct door de designplaat heen. Dat maakt het paneel niet alleen energiezuinig, maar ook esthetisch aantrekkelijk.” Nu, drie jaar later, komt Vasco met twee nieuwe types, één voor in de badkamer/keuken en één voor in de woonkamer/hal. Onlangs vond de introductie van beide modellen plaats.

ONONDERBROKEN WARMTE Plukaard zei het al: het unieke aan de Flatline paneelradiatoren is de directe warmteafgifte. Want al wil vrijwel iedere bewoner tegenwoordig designverwarming, uitvoering zonder warmteverlies blijkt voor veel fabrikanten een (te) moeilijk productieproces. Plukaard: “Niets ten nadele van onze concurrenten, maar het grote nadeel van ‘standaard’ vlakke-plaatradiatoren is het dubbele front. Hierdoor gaat kostbare warmte verloren. Met andere woorden: wat je aan schoonheid wint,

gaat ten koste van de gasrekening. Onze Flatline kent dat probleem niet. Wat je ziet is wat je krijgt: een enkelvoudige strak gespoten designplaat die ononderbroken warmte afgeeft.” Ook van belang, volgens Plukaard, is dat het paneel is aan te sluiten op lage temperatuuraanvoer (ook energiezuinig), bovendien vanuit een unieke middenpositie. Dit laatste zorgt voor exacte plaatsbepaling.

RUST Met de twee nieuwe types beantwoordt Vasco nu tot totale warmtevraag in de woning: horizontaal voor onder kozijnen, verticaal voor in badkamers en/of keukens en in een plintuitvoering voor plaatsing bij openslaande deuren. Vooral mooi, vindt Plukaard, is de wijze waarop de radiatoren zijn behandeld: gespoten in een slijtvaste S600 lak met een fijne korrelstructuur. Zodat ze, met een beetje fantasie, ‘opgaan’ in het interieur. Plukaard: “Hoe je het ook draait of keert: een radiator is zichtbaar. Daarom is er ook zo veel vraag naar panelen met een mooi

uiterlijk, althans in vergelijking met de nogal lompe modellen van vroeger. Die fijnkorrelige lak zorgt voor ‘rust’ tegen de muren. Als of ze er in wegvallen.”

MARKTCONFORM Bijna vanzelfsprekend zijn de radiatoren in verschillende maten verkrijgbaar. De verticale uitvoeringen lopen uiteen in lengtes van 400 tot 800 mm, bij een hoogte van 1.600 tot 2.200 mm. De plintuitvoering is verkrijgbaar in lengtes van 1.000 tot 3.000 mm, bij een hoogte van 200 mm. Ondanks het hoge vermogen, de dunne dikte en de hoogwaardige afwerking is de Flatline marktconform, dus niet duurder dan gewone radiatoren. “Dat is het voordeel van een grote organisatie.,” zegt Plukaard. “Wij zijn marktleider in de Benelux en vanuit die positie kan je grootschalige innovaties grootser in de markt zetten dan dat kleine ondernemingen dat kunnen. Laat ik het zo formuleren: tegen ongeveer dezelfde prijs haal je veel meer kwaliteit in huis.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 33

Tekst: Johan Debaere Beeld: Nieuwhof

Warmtepompinstallatie voor B&B De eigenaars van de Bed & Breakfast Nieuwhof in Zevekote (Gistel) bouwden een voormalige hoeve in een agrarisch gebied om tot een verblijfplaats voor toeristen en zakenmensen. Ze besteedden niet alleen aandacht aan het interieur van de kamers en andere ruimtes, maar ook aan het milieu, het energieverbruik en het comfort van hun gasten. Daarom kozen zij ook voor een warmtepompinstallatie met een luchtwaterwarmtepomp WPL 23 E, een SBP 700 E buffervat en een boilervat SBB 1000 WP SOL van Stiebel Eltron in combinatie met een mazoutketel.

Bed & Breakfast Nieuwhof is gelegen in Zevekote (Gistel), tussen de kust en het hinterland. De eigenaars kochten een voormalige hoeve in een rustige agrarische omgeving, maar toch op een boogscheut van de afrit Middelkerke van de E40. “Wij wilden van onze B&B een paradijs maken voor stille genieters, natuurliefhebbers, fietsers en wandelaars,” stellen de eigenaars. “Toerristen en zakenmensen komen hier terecht in een rustige omgeving, niet ver van de kust, maar ook niet van het historische Brugge, Veurne of ‘polderstad’ Diksmuide.” De B&B omvat verschillende kamers, die gepaste namen als nieuwhof, groenhof, oudhof en withof meekregen en een ruimte voor ontbijt en ontspanning, maar ook een polyvalente ruimte voor onder meer vergaderingen.

De eigenaars van de Bed & Breakfast Nieuwhof in Zevekote (Gistel) bouwden een voormalige hoeve in een agrarisch gebied om tot een verblijfplaats voor toeristen en zakenmensen.

ENERGIEZUINIG BOUWEN Het comfort van hun gasten staat bij de eigenaars van deze B&B centraal, net als het milieu. Daarom kozen zij voluit voor energiezuinigheid. De B&B werd doorgedreven geïsoleerd en een lucht-waterwarmtepompinstallatie met dampinjectie zorgt voor de verwarming en de productie van sanitair warm water. De elektriciteit wordt er grotendeels geleverd door fotovoltaïsche zonnepanelen en het regenwater wordt opgevangen in grote hemelwaterputten. Een ventilatiesysteem met warmterecuperatie zorgt voor een gezonde binnenlucht in alle ruimtes.

34 | INSTALLATIE & BOUW

“Toerristen en zakenmensen komen hier terecht in een rustige omgeving, niet ver van de kust, maar ook niet van het historische Brugge, Veurne of ‘polderstad’ Diksmuide,” zeggen de eigenaars.

De keuze voor de warmtepomptechnologie van Stiebel Eltron lag voor de hand. De installatie bestaat uit een binnen geplaatste lucht-waterwarmtepomp type WPL 23 E, een buffervat SBP 700 E en een zonneboilervat SBB 1000 WP SOL en is in een bivalent systeem gecombineerd met een mazoutketel.

'Warmtepompinstallatie zorgt voor het comfort van de gasten' WARMTEPOMPTECHNOLOGIE VAN STIEBEL ELTRON In samenspraak met Wim Bonne van installatiebedrijf Bonne Construct kozen de eigenaars voor een warmtepompinstallatie om te verwarmen en sanitair warm water te produceren in hun B&B. “Wij installeerden in 2009 al zo’n installatie van Stiebel Eltron in de aanpalende privé-woning van de eigenaars,” stelt installateur Wim Bonne. “Het rendement van zo’n installatie hangt uiteraard van heel wat factoren af, maar in de goed geïsoleerde woning voldeed de warmtepomptechnologie perfect aan de behoeften en eisen van mijn klant.” Toen de eigenaars in 2012 met de uitbouw van de B&B startten, kozen zij opnieuw voor

een doorgedreven isolatie van het gebouw. De kamers en de ruimte voor ontbijt en ontspanning zijn uitgerust met vloerverwarming. De keuze voor de warmtepomptechnologie van Stiebel Eltron lag daarbij voor de hand. De installatie bestaat uit een binnen geplaatste lucht-waterwarmtepomp type WPL 23 E, een buffervat SBP 700 E en een zonneboilervat SBB 1000 WP SOL en is in een bivalent systeem gecombineerd met een mazoutketel. De warmtepomp bestaat uit een metalen behuizing die beschermd is tegen corrosie met gegalvaniseerde, gemoffelde, geëpoxeerde staalplaat. Het koelcircuit is hermetisch gesloten, in de fabriek getest op dichtheid en gevuld met veiligheidskoelmiddel (R407C), wat voor een verhoogd

vermogen zorgt. Dankzij de dampinjectie wordt de scrollcompressor bij lage buitentemperaturen gekoeld en wordt een hoger verwarmingsvermogen gegenereerd. De grote afstand tussen de lamellen van de verdamper resulteert in een lagere luchtweerstand, wat zorgt voor een stille werking en een betere ontdooiing. Het buffervat heeft een inhoud van 720 liter. Het installatiebedrijf voorzag vier collectoren in de hal, gevoed door het buffervat in het systeem en elke kamer is aangesloten op twee collectoren. “De mazoutketel helpt alleen als de temperatuur in de winter te laag wordt – rond 0 °C voor het sanitair warm water en vanaf -7 °C voor de verwarming,” sluit Bonne af. Deze bivalente installatie was eigenlijk een leerschool voor ons en is voor woningen in België ook redelijk uniek.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 35

WARMTEPOMPTECHNIEK

Onze warmtepompen besparen tot 40% op energie, nooit op comfort.

Duurzaam verwarmen zat nog nooit zo goed.

Wie vandaag bouwt of renoveert, moet zijn woning duurzaam verwarmen. Met de energiebesparende warmtepompen van Mitsubishi Electric zit dat alvast goed. Dankzij de vooruitstrevende technologie zijn ze zuiniger dan ooit en leveren ze in alle omstandigheden een hoog warmtecomfort. De voordeelacties zijn een mooi extraatje om klanten daarvan te overtuigen.

TOP

www.mitsubishi-electric.be www.warmtepomp.be

KWALITE

Kom onze nieuwste oplossingen ontdekken tijdens Batibouw in paleis 12, stand 115.

All-in-one ventilatietoestel LWZ 304/404 SOL

Multitalent voor ventilatie, verwarming, koeling en warm water

› Zeer hoge efficiëntie voor elke functie

› Ventilatie met tot 90% warmterecuperatie

› Intuïtieve regeling

Ontwe r p e n pr oduct i e va n:

Buffervaten - Evenwichtsflessen Prefab installaties - Collectoren

Uw par tne r voor syste me n o p ma a t Verwarming - Koeling - Industrie In staal en inox

Meer info op www.m-m-t.be of via info@m-m-t.be www.stiebel-eltron.be

MMT Szamotulystraat 5 - 8700 Tielt T +32 51 72 42 88 - F +32 51 72 56 03

Sectornieuws Stookoliegebruikers profiteren van historisch lage olieprijzen De stijgende energiefactuur baart veel landgenoten zorgen. Eén op de vijf Belgische gezinnen leeft in energiearmoede, blijkt uit onderzoek van de Koning Boudewijnstichting. Ook bouwers en verbouwers breken zich het hoofd over hun toekomstige woningverwarming. De lage olieprijzen zorgen echter voor besparingsmogelijkheden voor stookoliegebruikers. De overproductie van olie op de wereldmarkt zorgt voor spectaculaire diepterecords. In negentien maanden kelderde de prijs van een vat Brent van 114 dollar naar minder dan 30 dollar, het laagste niveau sinds 2003. In twee jaar tijd is ook de prijs van stookolie in ons land met de helft gedaald. Op 1 januari 2014 kostte één liter mazout 0,8389 euro. Een jaar later was dit nog 0,5850 euro, om te zakken tot 0,4216 euro op 1 januari 2016. Bijgevolg is de impact op het gezinsbudget met meer dan de helft afgenomen, van 1.677,8 euro op 1 januari 2014 tot 843,2 euro in 2016 (uitgaand van een jaarverbruik van 2.000 liter). Het ziet er bovendien niet naar uit dat daar snel verandering in komt. Christine Lagarde van het Internationaal Monetair Fonds stelt onomwonden dat de lage olieprijzen jaren aanhouden. Meer nog: de Wereldbank verwacht als gevolg van het wegvallen van de economische sancties tegen Iran dat olie nog eens 10 dollar per vat goedkoper wordt. Daardoor doen gezinnen gouden zaken. Niet alleen diesel en benzine zakten fors in prijs, het is vooral goed nieuws voor wie zijn woning met stookolie verwarmt. De stookolieprijs is met 0,3879€/liter (03/01/2016-tarief +2000 L) op het laagste prijsniveau in 11 jaar. Met andere woorden: dit is hét moment om over te schakelen op stookolie. Of om de oude mazoutketel te vervangen door een nieuw zuinig exemplaar. Zo besparen gezinnen onmiddellijk op korte en middellange termijn, en profiteren ze van een optimaal rendement in geval van een prijsstijging.

Staatssecretaris Bart Tommelein wint de Gouden Baksteen 2016 Bouwunie heeft op vrijdag 5 februari 2016 in de Ghelamco Arena in Gent de Gouden Baksteen uitgereikt aan Bart Tommelein, staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale fraude in de regering-Michel. Hij kreeg de prijs omdat hij sociale dumping in de bouwsector wil aanpakken. In 2015 werkte hij samen met de werkgevers- en werknemersorganisaties uit de bouwsector en de overheid een 40-puntenplan uit voor eerlijke concurrentie. Een plan dat meer dan nodig is want de bouwsector gaat gebukt onder deloyale concurrentie door goedkope buitenlandse werkkrachten. Vooral daardoor verdwenen op vier jaar tijd meer dan 12.000 jobs in de Vlaamse bouwbedrijven. De Gouden Baksteen is een aanmoedigingsprijs voor een verdienstelijke persoonlijkheid omwille van zijn positieve impact op de bouwsector. De prijs wordt voor de 19de keer uitgereikt, dit jaar aan staatssecretaris Bart Tommelein. Hij gaf in 2015 gehoor aan de noodkreet van de bouwsector om de oneerlijke concurrentie van en met buitenlanders effectief aan te pakken. Samen met de sociale partners uit de sector en de overheid werkte staatssecretaris Tommelein aan het ‘Plan voor eerlijke concurrentie’. Dit plan met 40 maatregelen op nationaal, Benelux, Europees en internationaal vlak wil

vooral de werkgelegenheid in de bouw vrijwaren. Het bevat onder meer een verplichting tot visuele identificatie (Constru-badge) ook voor buitenlandse werknemers, een centraal aanspreekpunt voor sociale fraude en maatregelen om overheden meer alert te maken om sociale dumping op haar werven te vermijden. In de zomer van 2015 werd het door alle betrokken partijen ondertekend. “Dit plan is een belangrijke eerste stap in de goede richting”, benadrukt Hilde Masschelein, gedelegeerd bestuurder van Bouwunie. “Al te vaak worden bouwkmo’s die met eigen personeel actief zijn, uit de markt geprijsd. Ze verliezen opdrachten aan goedkopere buitenlanders die langere werkuren kloppen. Het is een strijd met ongelijke wapens.” Bouwunie-voorzitter Filip Verkest: “Het plan is er nu, een aantal punten werden reeds geïmplementeerd, andere wachten op uitvoering. De verwachtingen zijn groot en met ongeduld wachten de ondernemers op resultaten. Een eerste evaluatie zal moeten aantonen wat werkt en waar er nog moet worden bijgestuurd.” Aan dit plan koppelde de bouwsector ook de vraag van een loonlastenverlaging van 6 euro per gewerkt uur. De sector kreeg al de belofte van een verlaging van 604,9 miljoen euro in 2020 maar 2020 is te laat en het bedrag is onvoldoende. De bouwsector hoopt dat de regering heel snel een sterk signaal zal geven.

Legrand Group brengt hi-fi draadloze oplossing in elke kamer met NUVO NUVO-muziekdistributie is een product van de gelijknamige Amerikaanse fabrikant die sedert 2012 deel uitmaakt van de Legrand Group. Vandaag presenteert NUVO een Hi-Fi Wireless oplossing waarmee het genieten is van digitale muziek in hoge kwaliteit in elke kamer van het huis, van welke bron dan ook. NUVO is niet alleen makkelijk te installeren, het is ook erg gebruiksvriendelijk. Het volstaat de app te downloaden voor configuratie van het systeem en voor het beheer van alle functies via tablet of smartphone. De NUVO-spelers zijn stereoversterkers waarop het LAN-netwerk en de luidsprekers worden aangesloten. Via dat netwerk is er toegang tot gedeelde muziekbibliotheken en tot online muziek via Tune In, Deezer en Spotify. Verder heeft zo’n NUVO-toestel een USB-poort voor het afspelen van muziekbestanden op USB-stick of voor het aansluiten van een MP3- of CD-speler. NUVO biedt drie oplossingen. Een stand-alone oplossing van één speler voor één zone voor zowel draadloze, als bedrade systemen. Een configuratie van één speler voor drie zones, voor bedrade systemen en gecentraliseerde rackinstallaties. Ten slotte is er nog de speler als voorversterker voor één zone en die wordt gebruikt als bron op een bestaand geluidssysteem. Iedereen in het gezin luistert in het heel het huis naar dezelfde songs of geniet in elke kamer van andere nummers. Met NUVO kan het allemaal. Het systeem kan worden ingesteld voor een maximum van maar liefst 16 kamers. Extra troef is de mogelijke integratie van het systeem met de MyHome-domotica via het 10” multimedia touchscreen.

INSTALLATIE & BOUW | 37

DencoHappel, uw partner voor levering van units voor verwarming, koeling, ventilatie en filtering NIEUW: HyCassette Geko met SWIRL

www.dencohappel.be

•

optimaal klimaatcomfort door cirkelvormige SWIRL-luchtuitblaas, waarmee een perfecte wervelstroom wordt bereikt

•

geluidsarme werking

•

geschikt voor hygiënetoepassingen: volledig reinigbaar door toepassing van kunststof componenten (cfr. VDI6022)

•

aantrekkelijk design

•

energiezuinige GreenTech EC-motoren

•

wordt geleverd met intelligente MATRIX 3500-regeling

DencoHappel Belgium N.V. Dobbelenbergstraat 7 · 1130 Brussel marketing.be@dencohappel.com Tel +32 2 240 61 61

Heeft uw klant geen aardgas? Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

De ondergrondse tank van Antargaz is bijna onz ichtbaar

Op Antargaz kunt u rekenen!

Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas

targaz Word An p partner o /nl/ z a targ .be www.an urs installate

Onze bovengrondse tank is in een mum van een tijd geï nstalleerd

Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas? Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas: centrale verwarming, sanitair,… Bovendien is propaangas de juiste keuze voor het milieu én voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen. Meer info over propaangas van Antargaz? Bezoek ons op www.antargaz.be, mail ons op installateur.service@antargaz.com of bel ons op 02 246 00 65

Sectornieuws Bouwunie en GeoDynamics gaan samenwerken Bouwunie en het Kortrijkse softwarebedrijf GeoDynamics zetten 2016 in met een nieuw partnerschap. Beide organisaties bundelen de krachten voor IT-oplossingen voor de bouwsector zoals track and trace, tijdsregistratie, materiaalbeheer en fleet management. De vraag naar dergelijke systemen neemt toe in de bouwsector waar elektronische aanwezigheidsregistratie, mobiele registratie van gepresteerde uren en digitaal beheer van materiaal belangrijker wordt. Deze digitale oplossingen zorgen onder meer voor een interessante tijdsbesparing op administratief vlak. De samenwerking laat immers toe dat de leden van Bouwunie sneller en gemakkelijker toegang krijgen tot informatie. Bouwunie is overtuigd van de meerwaarde van de IT-oplossingen van GeoDynamics voor de bouwsector. Als pionier in de sector heeft het bedrijf al heel wat bewezen. GeoDynamics is al enkele jaren bezig aan een sterke groei inzake softwareoplossingen, won meerdere awards en rustte tot op heden ruim 24.000 voertuigen uit met een van hun oplossingen. De samenwerking betekent een win-winsituatie voor beide organisaties. Zo zullen leden van Bouwunie en klanten van GeoDynamics uitgenodigd worden op gemeenschappelijke evenementen en seminaries waar Bouwunie de algemene informatie voor haar rekening neemt en GeoDynamics de bijpassende toepassingen voorstelt.

“Het garanderen van kwaliteit van onze vraaggestuurde natuurlijke ventilatiesystemen vormt onze topprioriteit en de installatie speelt daarbij een cruciale rol,” zegt Hendrik Dejonghe, marketing manager bij Duco. “Dankzij de Duco Academy kunnen we de lat erg hoog leggen op het gebied van kwaliteit. Bovendien is deze Academy geen traditioneel trainingscentrum.” “De kosteloze opleiding tot erkend installateur van Duco’s ventilatiesystemen -Duco ‘VIP’- kan zowel bij Duco als bij de installateur ter plaatse gegeven worden én beperkt zich niet tot de zuivere theoretische productvoorstelling,” verduidelijkt Hendrik Dejonghe. “Ook aan de praktische benadering wordt er voldoende aandacht besteed. Snel en efficiënt kunnen de installateurs aan de hand van demo-opstellingen onder meer het inregelen van ventielen en afvoerventilatoren, en het onderhouden van de diverse systemen onder de knie krijgen. Daarnaast levert het de erkende installateurs tal van voordelen op!” Voortaan certificeert het Fonds voor de Vakopleiding in de Bouwnijverheid de opleiding aan de Duco Academy als erkende bouwopleiding. Met deze erkenning biedt FVB Constructiv de garantie op een professioneel opleidingsniveau, en kunnen installateurs de uren die zij besteden aan de verplaatsing en het volgen van de opleiding nu ook recupereren. “De opleiding is een win-winsituatie voor alle partijen, van fabrikant over finale gebruiker tot installateur. Zo kunnen installateurs zich met die kennis van collega's onderscheiden en kunnen ze hun klanten dus een mooi extraa tje bieden”, besluit Duco’s marketing manager. Meer informatie: www.duco-installateur.be

Duco investeert in gloednieuw trainingscentrum voor installateurs Duco Ventilation & Sun Control uit Veurne zet het nieuwe jaar in met de opening van een eigen trainingscentrum. Met de Duco Academy kan de fabrikant van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen zowel beginnende als ervaren installateurs van een doorgedreven én praktijkgerichte opleiding voorzien. Hiermee wil Duco de kwaliteitsgarantie van zijn ventilatiesystemen versterken.

Stabiplan is verhuisd Stabiplan is verhuisd naar de Duboisstraat 39 in Antwerpen. Onlangs vierde Stabiplan haar 25-jarig bestaan en in België is het bedrijf ruim acht jaar actief. De groei en het succes van de afdeling in België maakten een verhuis noodzakelijk. Stabiplan trok naar een groter kantoor en is nu ook gemakkelijker te bereiken. De groei van het bedrijf maakte een verhuis noodzakelijk. Koen Van Riet, manager Stabiplan: “Afgelopen jaar hebben we vijf nieuwe werknemers aangenomen en we zijn nog niet klaar met uitbreiden. We merken een grote markt voor onze BIM-oplossingen in België en zien ons daarom genoodzaakt om dat te doen. Het pand in de Duboisstraat is een mooie weerspiegeling van onze ambities. We hebben hier bovendien een Xperience Center, waar we op regelmatige basis events zullen organiseren. Wij kijken ernaar uit onze klanten en partners in het nieuwe pand te verwelkomen!” Sinds 11 januari 2016 is Stabiplan dus niet meer gevestigd in de Antwerpse wijk het Zuid, maar te vinden in het noorden van Antwerpen, vlakbij het gekende Park Spoor Noord. Ook alle Stabicad, AutoCAD en Revit trainingen zijn vanaf nu op het nieuwe adres te volgen. De telefoonnummers en e-mailadressen blijven ongewijzigd.

INSTALLATIE & BOUW | 39

Your reliable partner

Dé nieuwe referentie in lucht- en vuilafscheiding NU OR O K V ITEIT O O IL UT E D Flamcovent Smart Flamco Clean Smart

Flamcovent Clean Smart

De Smart lucht- en vuilafscheiders van Flamco zijn in alle opzichten slimme producten. Ze zijn zuiniger en nóg efﬁciënter en leveren de beste resultaten in de markt. Deze nieuwe technologie is nu ook verkrijgbaar in de stalen modellen voor de utiliteit. • Afvangrendement tot 60% beter dan bij conventionele systemen. • Laagste doorstroomweerstand in de markt (minder energieverbruik). • Inzetbaar bij snelheden tot wel 3 m/s.

www.ﬂamcogroup.com

Universele luchtverdeelkast Ontworpen om ventilatielucht van mechanische ventilatiesystemen te verdelen van en naar diverse ruimten. Eenvoudige installatie en onderhoudsvriendelijk

Standaard in AE34C (DN75) beschikbaar met 8, 16 of 24 aansluitingen Diverse adapterstukken beschikbaar voor alle mogelijke configuraties in Air Excellent Semi-Circular en Circular

Luchtdichtheidsklasse C Geluidsarm : in combinatie met isolatieset

Inspectieluiken in DN180 met EPDM afdichtingsring en vergrendeling

Ubbink nv | Jan Samijnstraat 9, 9050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

member of

LDL.BE

Max. debiet tot 450m³

Sectornieuws Bouwbarometer blijft rood kleuren De bouwbarometer die Bouwunie elk kwartaal publiceert, blijft ondermaats presteren. Hij stijgt in het vierde kwartaal wel met 5 tienden tot 99,0. Dit betekent dat de bouwkmo’s de bouwconjunctuur nog altijd niet als gunstig beoordelen. De lichte stijging van de bouwbarometer is te danken aan het iets positiever inschatten van het werkvolume en het orderboekje op korte termijn. Dit geldt dan met name voor de bouwondernemers die actief zijn op de particuliere renovatiemarkt. De vooruitzichten voor de woningbouw zijn voor 2016 niet rooskleurig te noemen. Ook de investeringen door overheden en nutsmaatschappijen blijven op een erg laag pitje branden. En terwijl de meeste economische experten verwachten dat de algemene tewerkstelling in de komende maanden en jaren zal stijgen, ziet de bouw het aantal arbeidersjobs in loondienst pijlsnel dalen. Bouwbedrijven met eigen werknemers kunnen niet concurreren tegen goedkopere buitenlandse arbeidskrachten. Als de loonkost niet daalt, zal het werk in de Vlaamse bouw meer en meer worden uitgevoerd door zelfstandige onderaannemers en buitenlandse (onder)aannemingsbedrijven.

GeoSea bouwt offshore windpark Noordsee One GeoSea, een dochterbedrijf van DEME, is van start gegaan met de bouw van het offshore windpark Nordsee One in de Duitse Noordzee. Het Nordsee One offshore windpark (85% Northland Power - 15% RWE) ligt op zo’n veertig kilometer ten noorden van het eiland Juist en bestaat uit 54 windturbines die geïnstalleerd worden in waterdieptes variërend tussen 25 en 29 meter. Het contract omvat de installatie van alle monopile funderingen en bijhorende transitiestukken. Met de succesvolle installatie van een eerste fundering is de uitvoering van het project intussen gestart. Dat gebeurt volgens een strak schema van zes maanden. De bouw van het Nordsee One offshore windproject brengt Duitsland een stap dichter bij het behalen van de hernieuwbare energiedoelstellingen en heeft een positieve impact op het verminderen van de CO2-uitstoot. Bron: www.engineeringnet.be

Meer montagegemak met universeel inbouwsysteem HANSABLUEBOX Om de installateur nog beter te ondersteunen, heeft HANSA in nauwe samenwerking met SHK-professionals een universeel inbouwsysteem voor alle mengkraanseries en thermostaten uit de segmenten HANSA|LIVING en HANSA|HOME ontwikkeld. HANSABLUEBOX zorgt dankzij de talrijke integratiemogelijkheden voor montagecomfort én tevreden klanten.

systeem zich aanpassen aan verschillende inbouwsituaties en consumentenbehoeften. De eindklant moet minder investeren in de bouwfase en krijgt een hoge mate aan flexibiliteit. Ook de installatie van de nieuwe inbouwoplossing speelt in op de wensen van professionals, via een rotatie symmetrische opbouw met naar wens ½-duim- of ¾-duim-ingangen. Met een comfortabele afstand van 31 millimeter tussen de aansluiting en de muur en een brede speelruimte van 75 tot 105 millimeter bij de inbouwdiepte, biedt dit maximale vrijheid voor de installatie. Bijzonder praktisch: contactpunten voor de waterpas, een centrale doorn voor het puntlassen van snelbouwpanelen en snijribben. Alle functie-eenheden met aanpassing en/of blokkering zijn met de keramische BLUESWITCH-schakelaar uitgerust. Resultaat: een hoge functiebetrouwbaarheid bij alle drukverhoudingen, een lichte, duidelijke bediening en vooral een lange gebruiksduur. Bovendien is enkel één wisselstuk voor het hele productprogramma nodig. Geschroefde functie-eenheden met vaste schroeven, bieden nog meer veiligheidsvoordelen.

Thercon wordt exclusief verdeler van Clivet in BeLux Het productgamma van Clivet, complementair aan het bestaande General-aanbod, laat Thercon toe om nieuwe markten aan te boren en zo de verdere groeiambities waar te maken. Maar de complementariteit van de producten was niet de enige factor om met Clivet in zee te gaan: de filosofie van Clivet sluit ook nauw aan bij die van Thercon, met een focus op geïntegreerde totaaloplossingen waarbij meer comfort met een kleinere ecologische voetafdruk voorop staan. Erik Waumans, Executive Director van Thercon, is opgetogen over de overeenkomst met Clivet: “Wij zijn overtuigd van de noodzaak om de schadelijke uitstoot van gebouwen terug te dringen door over te schakelen op duurzame energiebronnen. Clivet deelt die visie: hun oplossingen bieden een unieke combinatie van een hoog comfort met een kleine voetafdruk. Bovendien staat geïntegreerd systeemdenken centraal voor Clivet: in plaats van losse componenten samen te brengen en op elkaar af te stemmen, komt de fabrikant met geïntegreerde totaaloplossingen. Ook dat sluit naadloos aan op onze filosofie. We hebben er dus alle vertrouwen in dat we samen met Clivet én het bestaande gamma van General een mooie toekomst tegemoet gaan.”

Het inbouwsysteem HANSABLUEBOX is ontworpen voor alle courante installatiesystemen en –types en past op elke ondergrond. De HANSABLUEBOXbasiseenheid vergemakkelijkt de montage volgens het “stopcontactprincipe”: enkel de basiseenheid wordt in de muur ingebouwd, design en functie kunnen later worden bepaald. De installateur kan zo met slechts één inbouw-

INSTALLATIE & BOUW | 41

Sectornieuws Agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA), streeft naar een stijging van ’s werelds geïnstalleerde capaciteit van 500 procent voor geothermische energieopwekking en een stijging van 200 procent van geothermische verwarming tegen 2030.

Antwerpen wordt Europese hoofdstad voor ‘Internet of Things’-experimenten De stad Antwerpen, Digipolis en iMinds kondigen een nieuwe stap aan in het Antwerpse ‘City of Things’-verhaal. LoRa-netwerktechnologie wordt in het Antwerpse stadscentrum geïnstalleerd. City of Things is een grootschalige testomgeving waarin de meer dan 500.000 Antwerpenaren zullen kunnen communiceren (en interageren) met een enorme hoeveelheid slimme apparaten en sensoren. Die communicatie vereist echter een netwerk dat is aangepast aan de vele beperkingen van sensoren, zoals de levensduur van hun batterij. LoRa-netwerktechnologie (wat staat voor ‘Long Range Low Power’) houdt rekening met die beperkingen, en wordt momenteel door experts van iMinds - UAntwerpen en Digipolis in het Antwerpse stadscentrum geïnstalleerd. LoRa is een nieuwe Internet of Things-technologie specifiek bedoeld om sensoren en andere toestellen met het internet te verbinden. Klassieke netwerktechnologieën hebben immers een aantal nadelen die een efficiënte IoT-communicatie in de weg staan. Zo heeft Wifi af te rekenen met een beperkt bereik (typisch enkele tientallen meters); 3G/4G/5G-technologieën zijn te duur, niet aangepast aan de beperkte hoeveelheid informatie die door eenvoudige IoT-toestellen wordt doorgestuurd, en te belastend voor hun batterij. LoRa-netwerktechnologie pakt die problemen specifiek aan: LoRa is bij uitstek geschikt voor toestellen die occasioneel beperkte hoeveelheden informatie doorsturen; bovendien is LoRa energiezuinig en goedkoop. Prof. dr. Steven Latré van iMinds - UAntwerpen: “In het kader van het Antwerpse ‘City of Things’-verhaal zullen er in het stadscentrum op termijn duizenden apparaten en sensoren met het internet worden verbonden. Dit is voor ons dan ook een uniek laboratorium om het gebruik van verschillende communicatietechnologieën in een echte IoT-omgeving uit te testen, te evalueren en te optimaliseren.” De nodige hardware voor het netwerk wordt ontwikkeld door onderzoekers van iMinds - UAntwerpen. Zij installeren ook de verschillende onderdelen, en zorgen ervoor dat alle informatie die door de sensoren wordt verzameld op één centraal platform terechtkomt. Digipolis, de ICT-partner van de stad Antwerpen, zorgt voor de aansluiting op het glasvezelnetwerk van de stad Antwerpen. Bron: Guy Leysen, www.engineeringnet.be

38 landen lanceren Globale Geothermische Alliantie Een coalitie van 38 landen en meer dan 20 partners uit ontwikkelingsen industriesector hebben hun krachten gebundeld om het aandeel van geothermische energie in de mondiale energiemix te verhogen. De Global Geothermal Alliance, een initiatief gefaciliteerd door het Internationaal

42 | INSTALLATIE & BOUW

"Geothermie heeft zijn potentieel om deel uit te maken van de klimaat- en energieagenda al bewezen," zei IRENA directeur-generaal Adnan Z. Amin. "Terwijl geothermie energie kan leveren aan een basislasttarief tegen één van de laagste kosten, blijft de techniek onderbenut. De Global Geothermische Alliance zal een platform oprichten voor partners om de beste praktijken te delen, de kosten verder te doen dalen en het meeste voordeel te halen uit deze duurzame energiebron. " Het belangrijkste obstakel voor investering en ontwikkeling van geothermische energie is de hoge aanloopkost door de studie van de geologische lagen en het boren om de geothermische bronnen te verkennen. Maar zodra een geothermisch project in werking is, kan er elektriciteit worden opgewekt aan een lage kost. De Alliantie streeft ernaar om deze barrières weg te werken door het inperken van de risico's, het bevorderen van technologische samenwerking, de coördinatie van regionale en nationale initiatieven en het vergemakkelijken van investeringen in geothermische energie in de energiemarkten. De lancering vond plaats in het kader van de Energy Action Day op COP21, mede georganiseerd door IRENA. Bron: IRENA

Daikin open een vernieuwd en compleet uitgerust trainingscenter Sinds kort kunnen installateurs, projectleiders, eindklanten en medewerkers bij Daikin Waver terecht in het nieuwe trainingscenter, dat een volledig overzicht biedt van de klimaatregeling-en verwarmingsoplossingen van het merk. Daikin hecht veel belang aan de technische kennis van haar installateurs en streeft er ook naar hen de beste ondersteuning en service te bieden. Vanuit deze optiek begon het bedrijf enkele maanden geleden aan de realisatie van een compleet nieuw trainingscenter in haar kantoor te Waver. De ruimte is zo’n 200m² groot, voorzien van een theorieleslokaal en volledig uitgerust met operationele toestellen. Het complete Daikin-gamma wordt er tentoongesteld en de USP’s van de installaties komen er duidelijk naar voren. In het opleidingscentrum worden doeltreffende producten technische opleidingen aangeboden, gaande van trainingen gericht op de eerste installaties

Sectornieuws tot specifiekere trainingen wat betreft de bediening, de verschillende tools, enzovoort. Aangezien het om operationele toestellen gaat, kan de trainer bewust fouten in de installaties steken, die de installateurs vervolgens dienen op te lossen. De toestellen kunnen volledig gedemonteerd en opnieuw gemonteerd worden. Via de trainingen blijft Daikin in nauw contact met de installateurs en kunnen ze de kennis over nieuwe producten en diensten delen. Op jaarbasis zullen er ruim 1500 installateurs een training volgen in het centrum. De opleidingen vinden plaats in kleine groepjes van vier tot twaalf personen en dit op verschillende tijdstippen.

slim net kan nieuwe diensten en spelers creëren, een evolutie die niet elke huidige speler in de markt ten goede zou komen. Tot slot is er geen slim net mogelijk zonder slimme meters, omdat alleen die toestellen in real time zicht kunnen geven op het energieverbruik. Het GREAT-project vergeleek ook de levenscyclus van het conventionele netwerk nu met het conventionele netwerk in 2030 en een slim netwerk in 2030. De resultaten van de analyses tonen een mogelijke besparing op zowel het verbruik van (niet-hernieuwbare) energie als op uitstoot van CO2-equivalenten voor een slim netwerk ten opzichte van het conventionele netwerk. Bron: Guy Leysen, www.engineeringnet.be, UHasselt

Het center wordt echter niet enkel voor installateurs opengesteld, maar zal ook voor andere doeleinden worden gebruikt. Zo zal het dienen als showroom om de eindklanten en projectleiders kennis te laten maken met het volledige Daikin-aanbod, en ook de interne medewerkers behoren tot de doelgroep.

Slimme netten kunnen de uitstoot van CO2 sterk terugdringen Dat is een conclusie van het Europees onderzoeksproject GREAT (Growing Renewable Energy Applications and Technologies) waarvoor EnergyVille, CMK en Smart Grids Flanders de krachten bundelden. Als we de CO2-kostprijs van de opwekking van elektriciteit en van alle componenten van het complete elektriciteitsnet in rekening brengen, blijkt dat de overgang naar een slim net de CO2-uitstoot significant kan terugdringen. Een smart grid maakt optimaal gebruik van nieuwe technologieën. Ze vergemakkelijkt de integratie van hernieuwbare energie en het bijhorende tweerichtingsverkeer van elektriciteit (van de producent naar de consument en omgekeerd). GREAT beoogde de verdere integratie van hernieuwbare-energieapplicaties en -technologieën in kleine en middelgrote ondernemingen. Uit de kostenbatenanalyse bleek onder meer dat een slim net kan zorgen voor een prijsverlaging voor de eindgebruiker. Via een slimme aansturing zou het elektriciteitsnet bovendien minder gebruikt moeten worden, wat de nood aan infrastructuurwerken kan verminderen. Het Europees project keek ook verder dan de mogelijke resultaten. Flexibele prijzen zijn een noodzakelijke prikkel die bedrijven kan stimuleren om te investeren in een slimme aansturing van hun vraag naar elektriciteit. Daarnaast worden slimme netten ook belemmerd door de tegenstrijdige belangen: een

Europa heeft enorme HFK-koudemiddellenvoorraad Europa heeft een enorme opslag van HFK-koudemiddelen, onthullen nieuwe cijfers. Die voorraad komt niet 'uit de lucht vallen'. De enorme opslag is een gevolg van de 2015 F-gas quota. Uit de verrassende cijfers over 2014 blijkt dat de invoer van HFK-koudemiddelen in Europa bijna verdubbeld is tot 122.781 ton (260.9Mt CO2-equivalent) in 2014. 2014 was het jaar voordat de Europese F-gas regelgeving de invoerquota in werking trad. Waarschijnlijk stegen hiermee de prijzen voor de hogere GWPgassen niet in tegenstelling tot wat experts voorspelden, meldt Cooling Post. Terwijl de bulkinvoer van gefluorideerde gassen in 2010 – 2013 was gedaald, was de HFK-bulkinvoer in 2014 ongeveer 90 procent boven het niveau van 2013. Dit geldt zowel voor de massa als voor het CO2-equivalent. De cijfers zijn gebaseerd op gegevens die bedrijven verstrekten voor 2014 in het kader van de nieuwe F-gas regelgeving. Afgezien van de andere gefluorideerde broeikasgassen (SF6, PFK’s, etc) zouden de HFK’s goed zijn voor ongeveer 95 procent van de stijging van de bulkinvoer. De overige gerapporteerde invoer – ongeveer 75 procent – is bestemd voor het gebruik als koudemiddel voor koeling, airconditioning en verwarmingsdoeleinden (warmtepompen). De afgelopen jaren was de voorraad voor airconditioning en koeling stabiel of daalde juist. In 2014 steeg de voorraad enorm met 73 procent, en kwam tot 92.958 ton. Ten opzichte van 2010, het topjaar van het HFK-aanbod, steeg de voorraad met 36 procent. Daarentegen daalde de EU-productie van HFK’s voor het vierde achtereenvolgende jaar. Productie in tonnen kende een jaarlijkse daling van 15 procent, of 11 procent in termen van CO2-equivalenten, naar 31.050 ton. De gerapporteerde HFK-productie in Europa was beperkt tot slechts zes HFK’s: R134a, R365mfc, R143a, R32, R227ea en R23. De levering van de overige 19 gefluorideerde gassen die in 2014 werden gebruikt in de EU werden geïmporteerd.

RAPPORTEREN Vanaf 2014 werd het ook verplicht om de invoer en productie te rapporteren. Hiermee verdrievoudigde het aantal bedrijven dat rapporteerden ten opzichte van 2013. Het Europees Milieuagentschap schrijft de stijging toe aan de toevoeging van voor de eerste keer rapporterende importeurs van producten en apparatuur en aan nieuwe bulk-importeurs van gassen. Bron: www.koudeenluchtbehandeling.nl

INSTALLATIE & BOUW | 43

Sectornieuws

Resultaten Limburgs seismisch onderzoek diepe geothermie VITO zette vorig jaar in samenwerking met EnergyVille een studie op over diepe geothermie in centraal Limburg. De seismische meetcampagne van deze studie vond in maart 2015 plaats. Is duurzame energievoorziening op basis van aardwarmte of diepe geothermie mogelijk in de regio As, Bilzen, Dilsen-Stokkem, Genk, Hasselt, Houthalen-Helchteren, Maaseik, Meeuwen-Gruitrode, Opglabbeek, Zonhoven en Zutendaal? Dat was het uitgangspunt van de studie. De analyse van de meetresultaten geven nu meer inzicht in de parameters, die het potentieel aan diepe geothermie bepalen. De combinatie van de diepte waarop het potentieel ondergronds reservoir (Kolenkalk) zich bevindt en de aanwezigheid van breuken daarin wijzen op een reëel geothermisch potentieel. De diepe ondergrond (onder de steenkoolhoudende lagen) van Zutendaal tot Meeuwen-Gruitrode bleek nog een blinde vlek te zijn op de kaart. In het kader van het project naar het potentieel van diepe geothermie in Vlaanderen is, werd dit meer in detail onderzocht. De seismische meetcampagne was hierin een belangrijk onderdeel. De steenkoolontginning zorgde voor een verstoord seismisch signaal, waarmee rekening moest worden gehouden bij de analyses en berekeningen. Bovendien wisten de geologen dat de laag, waarin ze specifieke interesse hadden, de Kolenkalk, over het hele gebied relatief steil afhelt naar het noordoosten. Tot slot is de trilkracht van de trilwagens aangepast in functie van de verstedelijking. Na een eerste analyse bleken de meetresultaten tot op een diepte van 3 kilometer redelijk goed tot goed te zijn en dus bruikbaar. Uit de meetresultaten hebben de onderzoekers de top van het potentieel reservoir en de locatie van de breuken in de ondergrond kunnen in kaart brengen. De ligging en de werking (evolutie in de tijd) van de breuken zijn een belangrijk gegeven voor geothermie, zeker op grote diepte. Als algemene conclusie kan men stellen dat de combinatie van de diepte waarop het potentieel reservoir (Kolenkalk) zich bevindt en de aanwezigheid van breuken daarin wijzen op een reëel geo-thermisch potentieel voor centraal Limburg. Er werd ondertussen reeds gestart met een vervolgstudie om dit potentieel meer in detail te kunnen berekenen. Deze studie maakt deel uit van het SALK-dossier “Naar een duurzame energievoorziening in steden” en loopt tot juli 2018. Bron: Guy Leysen, www.engineering.net

FLAT-aanwezigheidssensoren en - bewegingsmelders van ESYLUX Voor elegante interieurs waar ook van de ruimtetechniek een stijlvolle uitstraling gevraagd wordt, biedt ESYLUX een nieuwe automatiseringsop-

lossing aan voor 230 V of DALI. De lenzen van de aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders van de FLAT-serie zijn afgevlakt, voor een bijzonder discrete vormgeving. Op veel plaatsen hechten zaakvoerders bijzondere waarde aan de esthetische vormgeving van de binnenarchitectuur. Tegelijkertijd blijft de behoefte aan meer energie-efficiëntie en comfort dankzij een behoefte-gestuurde automatisering groot. Wie aan beide eisen wil voldoen, moet dus zorgen voor een stijlvolle uitstraling van de techniek. De nieuwe FLAT-aanwezigheidssensoren en -bewegingsmelders voor 230 V of DALI van fabrikant ESYLUX voldoen in diverse opzichten aan beide eisen. Hun behuizingen zijn afgevlakt en zorgen voor een discrete vormgeving. Om een stijlvolle integratie in diverse soorten omgeving mogelijk te maken, zijn de melders in meerdere designs leverbaar. Gebruikers kunnen bovendien aanwezigheidssensoren met een glazen oppervlak kiezen. Een speciaal kenmerk van de FLAT-melders voor het 230V-bereik is de schakeling in het nulpunt. Die verlengt de levensduur van het relais en staat daardoor garant voor optimale duurzaamheid. Voor een eenvoudige maar veilige installatie zijn zo nodig varianten met Wieland-GST-18-stekkers leverbaar. ESYLUX heeft de melders met DALI-functionaliteit in deze serie weer voorzien van een functie die de parameters van de EVSA's in het netwerk zelfstandig kan instellen, om daarmee de installatie van het DALI-systeem te vergemakkelijken. Het type dimcurve, de minimale en maximale dimwaarden en de Fade Time en Fade Rate worden op deze manier naar wens automatisch ingesteld in de EVSA's, zonder dat hiervoor aparte software moet worden gebruikt.

In het artikel ‘Innovatie in Ventilatie’ op pagina 32 in editie 2015-06 van Installatie en Bouw is onderstaande afbeelding van Vasco gebruikt zonder de juiste bron te vermelden. Onze excuses hiervoor.

INSTALLATIE & BOUW | 45

Fusie Electro Entreprise en Van Braeckel Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: EEG Joost Demuynck, rendering AAprog architecten

Fusie geeft vorm aan ambities van technische integrator Deze zomer fusioneerde Electro Entreprise en Van Braeckel – het bedrijf dat Electro Entreprise overgenomen heeft in 2006 – tot EEG nv. In de overtuiging dat gebouwentechnieken reeds vandaag, maar ook in de toekomst een steeds grotere toegevoegde waarde leveren aan de bouwprojecten, wil de organisatie zich nog meer op de kaart zetten als partner voor de integratie van alle gebouwentechnieken, met sterke focus op de zorgsector. Electro Entreprise bestaat al sinds kort na WO II, maar is vooral in de laatste tien jaar sterk gegroeid. Dat komt door verschillende fusies en overnames die van de nieuwe EEG Group – dat EEG nv en enkele andere bedrijven bevat – een bedrijf met zo’n 500 werknemers maken. Karl Neyrinck, gedelegeerd bestuurder van EEG: “We willen ons profileren naar onze klanten als integrator van complexe technische oplossingen. Dat kunnen we dankzij die overnames ook. Met Electrolyse, Marechal, Leroy, Heyer en Building-IQ onder onze paraplu, zijn we klaar om de meest complexe projecten aan te kunnen.”

AZ Alma in Eeklo, één van de ziekenhuisprojecten waar EEG momenteel aan werkt.

marketing voor de hele groep. “Elk einde van een bouwproject is voor Building-IQ een nieuw begin. Onze monitoringdiensten bieden installateurs, bouwheren en facilitaire diensten op tijd en stond de nodige informatie uit het gebouwbeheersysteem om een duurzame exploitatie en kostenbesparing in het onderhoud van de installatie te realiseren. Die monitoring is het maatwerk dat we aan onze klanten willen aanbieden, bijvoorbeeld om aan de JCI-normen in de zorgsector te voldoen.”

CIRKEL IS ROND Building-IQ blijft net zoals de andere bedrijven onder de EEG-Group autonoom werken, en z’n eigen projecten beheren. Elke bedrijf moet op zichzelf concurrentieel blijven. Daarvoor kunnen ze nu wel een beroep doen op de gecentraliseerde algemene diensten. “Onze boodschap met EEG is vooral: de cirkel is rond. Voor complexe projecten kunnen we uw partner zijn van A tot Z, van studie tot oplevering en onderhoud, maar ook daarna nog, voor de monitoring van de installatie,” zegt Karl.

Die projecten vindt EEG vooral in de zorgsector, waar het in Oost- en West-Vlaanderen al langer sterk staat. Het bedrijf werkt bijvoorbeeld mee aan AZ Zeno in Knokke, AZ Alma in Eeklo en AZ Maria Middelares in Gent. Karl: “Ziekenhuisprojecten, en meer in het algemeen de zorgsector, zijn onze corebusiness. Er zijn weinig projecten waar de techniek zo gediversifieerd en complex is als in een ziekenhuis.”

MONITOREN EN OPTIMALISEREN Heel belangrijk in de filosofie van de EEG-Group: het bedrijf Building-IQ, dat de groep een vijftal jaar geleden oprichtte. Building-IQ implementeert gebouwbeheersystemen, en EEG wil daarmee overkoepelend haar technieken integreren en analyseren, ook in functie van energieverbruik. “We willen de cijfers die er zijn niet alleen weergeven, maar ook het verbruik optimaliseren,” zegt Francis Deman, verantwoordelijke voor sales en

46 | INSTALLATIE & BOUW

Electro Entreprise bestaat al sinds kort na WO II, maar is vooral in de laatste tien jaar sterk gegroeid.

Fusie Electro Entreprise en Van Braeckel

EEG-Group wil zich profileren als integrator van complexe technische oplossingen.

GROEIEN IN EEN KRIMPENDE SECTOR EEG wil de successen van de voorbije jaren graag voorzetten. De uitdagingen zijn echter niet min. De budgetten in de zorgsector gaan omlaag en kwalitatief personeel vinden – laag- en hooggeschoold, beginners en ervaren krachten – blijft moeilijk. “We hebben al heel veel expertise in huis,” zegt Francis. “Maar om te groeien moeten we ook op dat vlak blijven uitbreiden. Die groei zien we vooral op twee gebieden: regionaal, met ook projecten in Antwerpen, Brussel, Brabant en Limburg, en projectmatig, door ook projecten buiten de zorgsector op te nemen. Met onze ervaring in complexe ziekenhuisdossiers kunnen we immers ook moeilijke en gediversifieerde projecten buiten de zorgsector aan, zoals shopping-

'Met Electrolyse, Marechal, Leroy, Heyer en Building-IQ onder onze paraplu, zijn we klaar om de meest complexe projecten aan te kunnen' centers en voetbalstadions. Daarin zijn we nu al actief, denk maar aan referentieprojecten zoals K in Kortrijk gedaan, Deltalight in Moorsele, en het Berlaymontgebouw in Brussel.”

MEERWAARDE VAN INTEGRATOR Met de fusie wil EEG ook een grotere rol spelen in de projecten die het uitvoert. “Want vaak zitten wij in een positie tussen de eisen en dromen van de klant en de markt die ons producten en beloftes opdringt, terwijl we toch maar een beperkt budget

krijgen,” zegt Karl. “We willen de meerwaarde die we kunnen bieden volop uitspelen en als integratorinstallateur aan onze klant zelf een goede oplossing voorstellen, binnen de budgettaire beperkingen en met de moderne techniek. Dat is de meerwaarde van een geïntegreerde installateur. Wij hebben het technische totaalplaatje, maar wij moeten ook de erkenning en manoeuvreerruimte krijgen om onze kennis uit te spelen. Met de grote omvang en structuur van onze gefusioneerde organisatie kunnen we dat probleemloos aan.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 47

Seminarie Remeha Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Carl Francois, Remeha

Johan Baan van Hysopt gaf een live demonstratie van het Hysopt-softwareplatform, waarmee ontwerpers veel sneller een functionele installatie online kunnen uittekenen.

Seminarie ‘Groots in warmte 2016’ over oplossingsgericht systeemdenken Remeha nodigde eind januari voorschrijvers en installatiebedrijven uit op vier seminaries in Brugge en Mechelen. Het thema: projectverwarming van ontwerp tot installatie. Daarvoor nodigde het bedrijf ook Aqualisys en Hysopt uit. Installatie en Bouw ging een kijkje nemen op 28 januari in Brugge, toen de installateurs aan bod kwamen. De ErP-richtlijn, BEN-normen, de gevolgen van de klimaattop in Parijs: er komt de laatste tijd heel wat informatie en nieuwe regels op de verwarmingssector af. Tegen 2020 moeten de CO2-waarden gedaald zijn met 20 procent tegenover 1990, moeten we 20 procent meer hernieuwbare energie gebruiken en moeten producten 20 procent efficiënter zijn. Klanten zullen andere oplossingen verwachten van installateurs, en hun eisen zullen hoger liggen dan vroeger.

48 | INSTALLATIE & BOUW

LAGERE RENDEMENTEN IN PRAKTIJK Remeha wil met het seminarie ‘Groots in warmte 2016, project verwarmen van ontwerp tot installatie’, helpen om beter aan die eisen te kunnen voldoen. Niet op het niveau van individuele toestellen, maar op het niveau van het hele systeem. Dat is ook nodig, volgens Johan Baan, accountmanager bij Hysopt, die de eerste presentatie gaf. “COP’s van warmtepompen worden steeds hoger, frequentiegestuurde pompen doen

het steeds beter, dankzij condensatieketels halen we heel hoge rendementen. In theorie. Na installatie blijkt immers vaak dat de rendementen toch veel lager liggen dan theoretisch mogelijk is. Velen zien op ontwerpniveau immers door de bomen het bos niet meer. De huidige praktijk lijdt daarom tot suboptimale prestaties. Hysopt wil daar met zijn moderne simulatietechnologie en -software iets aan doen.” Concreet gaf Baan een live demonstratie van het Hysopt-softwareplatform, waarmee

Seminarie Remeha

Steven Deygers: “Samen met de installateur denkt Remeha mee over oplossingen op maat voor alle noden en toepassingen.”

'COP’s van warmtepompen worden steeds hoger, frequentiegestuurde pompen doen het steeds beter, dankzij condensatieketels halen we heel hoge rendementen. In theorie' Remeha nodigde eind januari voorschrijvers en installatiebedrijven uit op vier seminaries in Brugge en Mechelen.

ontwerpers veel sneller een functionele installatie online kunnen uittekenen en de systeemprestaties reeds in de ontwerpfase kunnen inschatten, rekening houdend met het deellastgedrag van de installatie.

WATERKWALITEIT BOVENAAN AGENDA Daarna kwam ingenieur Eric Ladang, eigenaar van Aqualisys, aan bod. Aqualisys is een auditen consultancybedrijf dat gespecialiseerd is in de controle en optimalisatie van waterkwaliteit en de hydraulische balans van verwarmings- en koelcircuits. Ladang had het over de waterkwaliteit

van zulke circuits, en de maatregelen die installateurs kunnen nemen om het risico op schade door corrosie en afzettingen te beperken. Ladang: “Waterkwaliteit staat bovenaan de agenda bij ketelfabrikanten zoals Remeha. Dat is ook nodig, want dat heeft een grote invloed op het rendement van een installatie, en er bestaan nog veel misvattingen over.” Zo stijgt de pH van onthard water na een tijd nog hoger dan die van water dat niet onthard is, wat zeker nefast is, bijvoorbeeld voor aluminium buizen. “Moraal van het verhaal: waterkwaliteit mag nooit een probleem zijn in HVAC-installaties. Toch niet als we potentiële problemen goed monitoren, correcties uitvoeren

en zeker onze kop niet in het zand steken,” zegt Ladang.

MEEDENKEN OVER OPLOSSINGEN Ten slotte stelde Steven Deygers, productmanager bij Remeha, enkele oplossingen van Remeha voor die pasten in het kader van het seminarie. Onder de paraplu van ‘oplossingsgericht systeemdenken’ ging hij in op HE-ketels en hybride opstellingen van HE-keteltechniek met gasabsorptiewarmtepompen, WKK-installaties en zon-technische ondersteuning. “Samen met de installateur denkt Remeha mee over oplossingen op maat voor alle noden en toepassingen,” sloot Deygers af. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 49

Colt Visie op BRANDVEILIGHEID

Colt Brandbeveiligingssystemen, toepasbaar in alle gebouwtypes, zorgen voor: • Veilige ontvluchting voor de aanwezige personen • Een veilige interventie voor de brandweer • Bescherming van de bouwstructuur • Materiële schadebeperking

www.coltinfo.be T (015) 28 60 80

Fernox TF1 Delta Filter Optimaliseert uw systeemprestaties en voorkomt uitval Gemaakt van hoge kwaliteit vernikkeld messing Drie filtratiemethoden: magnetisch, hydrocycloon en ontluchting Makkelijk te installeren en zeer onderhoudsvriendelijk Tijdens onderhoud blijft de filter bevestigd zitten aan de leidingen

Tel. 014/44.50.00 belgium@fernox.com 50 | INSTALLATIE & BOUW

Tekst en beeld: Renson

Intelligent ventileren naar een hoger niveau Ventilatiespecialist Renson investeert voortdurend in innovaties met het oog op een gezonde luchtkwaliteit in woningen, scholen, zorginstellingen en kantoren. De Healthbox Smartzone stond als hart van het C+ - systeem al langer in voor een vraaggestuurde afvoer van vervuilde lucht, specifiek afgestemd op de ruimtes waar de ventilatiebehoefte het grootst is. Met de nieuwe Breeze-functie gaat Renson nog een stap verder, want zo helpt de Healthbox op basis van temperatuurmetingen de oververhitting van sterk geïsoleerde woningen te voorkomen. Nieuwe of grondig gerenoveerde woningen en gebouwen zijn steeds beter geïsoleerd en zo goed als luchtdicht. Dat komt het thermisch comfort uiteraard ten goede en ook de besparing op de energiefactuur is mooi meegenomen. Maar aangezien er ook steeds vaker gekozen wordt voor grote glaspartijen, loert oververhitting vaak om de hoek. De uitdaging om een gezond en comfortabel binnenklimaat te blijven garanderen - met het oog op energie-efficiëntie en een zo laag mogelijk E-peil - wordt er dan ook niet kleiner op.

BREEZE-FUNCTIE VOORKOMT OVERVERHITTING De C+-ventilatie-oplossing van Renson zorgt met de Healthbox voor een vraaggestuurde afvoer van de vervuilde binnenlucht. Die afvoer wordt meteen wanneer de luchtkwaliteit goed is, wat voor warm-

De C+-ventilatie-oplossing van Renson zorgt met de Healthbox voor een vraaggestuurde afvoer van de vervuilde binnenlucht.

Dankzij de Smartzone-technologie wordt het ventilatieniveau specifiek afgestemd op de ruimtes waar de ventilatiebehoefte het grootst is. Met de nieuwe Breeze-functie helpt de Healthbox op basis van temperatuurmetingen de oververhitting van sterk geïsoleerde woningen te voorkomen.

tebesparing zorgt in de winter. Maar in warmere periodes wil men nu net meer gaan ventileren om ’s nachts (of tijdens koelere periodes overdag) koelte binnen te brengen en de woning natuurlijk te laten afkoelen. Dat is net wat de Breeze-functie op een automatische manier zal realiseren. De Breeze-functie werkt op basis van temperatuurmetingen. Wanneer de temperatuursensoren in de Healthbox na een stijging opnieuw een daling vaststellen van de temperatuurcurve (nadat het warmste moment werd bereikt), wordt de vraagsturing van de ventilatie-unit automatisch tijdelijk uitgeschakeld. Op dat moment

schakelt de unit in alle ruimtes over naar het nominale ventilatiedebiet om zo de afkoeling te ondersteunen. Van zodra de temperatuur binnenshuis voldoende gedaald is, wordt de vraagsturing opnieuw ingeschakeld. Door zo telkens te helpen afkoelen, stijgt de binnentemperatuur minder snel tot abnormaal hoge waarden.

SMARTZONE: VENTILEREN WAAR EN WANNEER NODIG Net als de Breeze-functie is ook de Smartzoneupdate een volgende stap in de ontwikkeling van de vraaggestuurde ventilatieoplossingen met de Renson Healthbox. Dankzij deze technologie wordt er precies daar geventileerd waar de bewoners zich bevinden. ’s Nachts wordt er bijvoorbeeld meer in de slaapkamer geventileerd. Zo gaat het CO2-gehalte er niet alarmerend hoog oplopen en blijft de slaapkamer fris. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 51

RenoC+ube®

Vraaggestuurde ventilatie voor renovatie • Uiterst compact formaat • Ideaal voor inbouw in verlaagd plafond of tussen dakspanten van uitbouw • Stille manier van ventileren door geintegreerde ventilator in dakdoorvoer • Vraaggestuurde ventilatie (vocht en aanwezigheid)

BATIBOUW

> 06.03.2016 25.02.2016 Paleis 1 - stand 217

Meer info ? www.renson.be

Paleis 4 - stand 314

installatie_en_bouw_197x130_0216.indd 1

Vraaggestuurde ventilator met app control.

Max. 4W

3 snelheden

Lichtsensor

Vochtsensor

Bluetooth

Nadraaitijd

De nieuwe Vent-Axia Svara is de slimste, stilste en meest efficiënte unit op de markt. Met een instelbare capaciteit tot 110m³/u beheerst hij makkelijk het klimaat in de vochtige ruimtes. Ontdek deze revolutionaire ventilator. www.ventilairgroup.be | be@ventilairgroup.com

2/02/16 15:51

Conform

Tekst en beeld: Ventilair

Automatische BADKAMERVENTILATOR wordt aangestuurd met smartphone De Vent-Axia Svara is de eerste automatische badkamerventilator die je ook met je smartphone of tablet kan aansturen. Kwestie van op elk moment te kunnen inspelen op je noden, ook als je wat langer onder de douche wil blijven. Ventilair Group brengt als eerste de innovatieve ventilator op de markt in ons land. De Vent-Axia Svara, de eerste en enige afvoerventilator die met een smartphone of tablet bediend kan worden, voldoet aan alle EPB-normen. Het toestel verlucht zowel badkamers als toiletten en keukens en het grote voordeel van deze nieuwkomer is het beperkte verbruik en de stille werking. Met amper 4W en en 17dB(A) vormt de ventilatie een oplossing voor zowel nieuwbouw als renovatie. Gebruikers sturen tot vijf ventilatoren aan op vlak van snelheid – tot 110 m³/h – en ook de intensiteit

van de licht- of bewegingssensor is eenvoudig aan te passen. Stille uren of intensieve verluchting zijn makkelijk in te plannen.

BEPERK JE E-PEIL Een ingebouwde, accurate vochtsensor reageert automatisch op een stijging van de relatieve luchtvochtigheid. De ingebouwde lichtsensor speelt in op het luchtvolume bij een plotse wijziging van lichtintensiteit, inclusief een na-draaitijd. Daarmee schakelt de unit automatisch tussen de verschillende standen met vrij instelbare luchtvolumes. Zo bespaar je energie, voldoe je aan de eisen van vraagsturing in EPB en bereik je hiermee een extra reductie op je E-peil. De automatische werking kan je op elk moment uitschakelen via je smartphone-bediening.

VERNIEUWENDE TECHNOLOGIE, EENVOUDIGE WERKING

Gebruikers sturen tot vijf ventilatoren aan op vlak van snelheid – tot 110 m³/h – en ook de intensiteit van de licht- of bewegingssensor is eenvoudig aan te passen.

De unit is aan te sluiten op een buis met diameter van 100 tot 140 millimeter in de wand of in het plafond. Perfect om boven een bad of douche (waarde IPX4) te plaatsen. De ventilator is compatibel met 230V-voeding in woningen en 12V-voeding in bijvoorbeeld boten of caravans. Dankzij beschikbare accessoires zijn ventilatoren van een oudere generatie makkelijk te vervangen door deze innovatieve oplossing. Sowieso vind je alle

De automatische werking kan je op elk moment uitschakelen via je smartphone-bediening.

documentatie op de website van Ventilair Group, of in de groothandel. De app die zorgt voor de mobiele besturing kan je gratis downloaden in de App Store of Google Play. Met het vernieuwende product toont Ventilair Group haar drang naar innovatie. De distributeur en producent van hoogwaardige ventilatieproducten ontwikkelt nieuwe systemen die op een esthetische manier bijdragen tot je leef- en wooncomfort. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 53

Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Lindab

Zweeds ventilatiebedrijf biedt volledig ventilatiepakket aan Lindab is een internationale groep, afkomstig uit Zweden, die oplossingen ontwikkelt, vervaardigt en op de markt brengt in de bouwen ventilatiesector. De laatste jaren werkte het bedrijf aan de managementstructuur, maar nu is Lindab klaar om zijn aanwezigheid op de markt te vergroten. Dat doet het met enkele opvallende argumenten.

Lindab startte in België in 1999, met de overname van LBM uit Eke, en telt nu 35 medewerkers voor productie en administratie. Het bedrijf, gespecialiseerd in ventilatiesystemen en Europees marktleider op vlak van ronde luchtkanalen, kan op die periode een aantal mooie referentieprojecten voorleggen. Het nieuwe NAVO-gebouw en Vlevico, het vleesverwerkend bedrijf van Colruyt, zijn recente voorbeelden op dat lijstje. “De laatste jaren hebben we gewerkt aan een vlakkere managementstructuur,” vertelt Krist Viaene, sales- en productmanager bij Lindab. “De regiomanagers werken nu net onder de CEO. Dat maakt de beslissingsstroom vlotter en zo kunnen we ook in België korter op de bal spelen.”

Lindab ontwikkelt en vervaardigd oplossingen voor de ventilatiesector.

54 | INSTALLATIE & BOUW

Viaene: “We willen onze klanten tonen dat we niet enkel de producten verkopen, maar ook diensten zoals ondersteuning en back-up voor ontwerpers en installateurs.”

Krist Viaene: “Onze ronde hulpstukken hebben een U-vormige rubberdichting die vastgezet wordt met een metalen spanring.”

BEREIKBAARHEID Dankzij die evolutie staat Lindab klaar om zijn doelstellingen voor 2016 uit te bouwen. Eén van die doelstellingen: de aanwezigheid op de markt verder vergroten. Viaene: “We willen bereikbaarder zijn voor onze klanten, voor architecten en studiebureaus. We willen hen tonen dat we niet enkel de producten verkopen, maar ook diensten zoals ondersteuning en back-up voor ontwerpers en installateurs. We hebben heel veel kennis in huis wat ventilatie betreft en willen hen dat ook graag ter beschikking stellen.”

ALLES ZELF AANBIEDEN Lindab nam in 2014 MP3 over, een fabrikant van brandkleppen. In 2015 kwam ook IMP, fabrikant van luchtgroepen, bij de Lindab-groep. Op die markten was Lindab tot voor kort niet actief. Het grote voordeel van die overnames: het bedrijf kan nu alle onderdelen die aanwezig zijn in een ventilatie-installatie aanbieden aan de klant. “Zij hebben dus maar één contact nodig voor de berekening en bestelling van een installatie, Lindab produceert ook alles zelf,” aldus Viaene.

RWA In 2016 stoppen die ontwikkelingen niet. Lindab

ontwikkelt in Zweden RWA-kanalen, een nieuwe tak binnen het bedrijf die ook naar België zal komen. “Vroeger werkten we vaak met Promatkanalen of betonnen kokers. Dat zal nu veranderen. De testen voor de singlecompartmentkanalen zijn al uitgevoerd en die producten zijn ook al gecertificeerd. Momenteel worden ook de multicompartmentkanalen getest. Die komen vermoedelijk op het einde van het tweede kwartaal op de markt.

FORENSISCH PSYCHIATRISCH CENTRUM Lindab leverde ook recent ventilatie-onderdelen aan het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Antwerpen. Ze voorzagen de ronde luchtkanalen, alle hulpstukken en alle geluidsdempers voor de installateur. “Een zeer aangename samenwerking,” zegt Viaene. “Wij onderscheiden ons ook tegenover onze concurrenten met onze kwaliteit. Onze ronde hulpstukken hebben bijvoorbeeld een U-vormige rubberdichting die vastgezet wordt met een metalen spanring, waardoor wij de hoogste luchtdichtheid kunnen behalen voor dat soort producten. Daarnaast is de installateur ook erg tevreden over de leveringen en het nakomen van de gemaakte afspraken. Een geslaagd project, dus!” ❚

Lindab kan nu alle onderdelen die aanwezig zijn in een ventilatie-installatie aanbieden aan de klant.

INSTALLATIE & BOUW | 55

Het hele gebouw heeft, naast drie enkelvoudige groepen, ook acht gecombineerde groepen met warmterecuperatie van de luchtbehandelingsspecialist uit Haren.

Tekst: Jeroen Schreurs Foto’s: DencoHappel, VK Engineering & Architects

LUCHTGROEPEN MET WARMTEEN VOCHTRECUPERATIE VOOR FPC ANTWERPEN Om het probleem van de overbevolking van de Belgische gevangenissen aan te pakken, heeft de federale regering een omvattend plan voor de verbetering van de gevangenisinfrastructuur. Dat plan omvat onder andere het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Antwerpen. Voor dat gebouw leverde DencoHappel acht luchtgroepen met warmterecuperatie en drie platkasten. De werken zijn gestart in 2014 en zouden dit jaar klaar moeten zijn. Het nieuwe centrum komt op Linkeroever in Antwerpen, naast het open asielcentrum en aansluitend op het slikken- en schorrengebied de Burchtse Weel. In het gebouw van zo’n 16.000

56 | INSTALLATIE & BOUW

vierkante meter zullen ongeveer 200 patiënten kunnen verblijven. Het architecturaal concept bestaat uit drie aan elkaar gekoppelde gebouwen, die toch de indruk wekken dat ze gescheiden op

het terrein zijn geplaatst. Elk gebouw heeft een verschillende functie: in de centrale gebouwen komen de gemeenschappelijke functies zoals de inkomhal, het bezoekerscomplex, de administra-

Het totale luchtvolume van de acht units van DencoHappel bedraagt 74.300 kubieke meter per uur.

Voor het nieuwe Forensisch Psychiatrisch Centrum leverde DencoHappel acht luchtgroepen met warmterecuperatie en drie platkasten. (Beeld VK Engineering & Architects)

tie, de technische dienst en een medisch complex met therapeutische functies. Op de gesloten afdeling komen 130 patiënten op de afdelingen ‘Observatie & Oriëntatie’ en ‘Intensieve behandeling’ terecht. De derde afdeling, met een vrij zicht op het achterliggende natuurgebied, is open en herbergt een zeventigtal patiënten.

die absorptiewielen – die een vochtabsorberende laag hebben waardoor ze het vocht vasthouden en weer afgeven – gaat de vochtigheid in het gebouw in de winter ook minder laag zijn dan normaal. Het afgevoerde vocht wordt immers voor 80 procent weer toegevoegd aan de binnenkomende lucht.

RENDEMENT TUSSEN 80 EN 83 PROCENT

“TECHNISCH DE BESTE OPLOSSING”

Ook DencoHappel was bij het FPC in Antwerpen betrokken. Het hele gebouw heeft, naast drie enkelvoudige groepen, ook acht gecombineerde groepen met warmterecuperatie van de luchtbehandelingsspecialist uit Haren. Die hebben allemaal warmtewielen met absorptierotoren die zowel voelbare als latente warmte kunnen recupereren. “En allemaal met een rendement tussen 80 en 83 procent,” zegt commercieel verantwoordelijke André Van Lerberghe. “Door gebruik van

Het technisch ontwerp van dit project was in handen van studiebureau VK Architects & Engineers uit Roeselare. Het totale luchtvolume van de acht units van DencoHappel bedraagt 74.300 kubieke meter per uur. Het gaat daarbij enkel over ventilatie met naverwarming. VK Architects & Engineers koos hier voor warmterecuperatie door middel van warmtewielen met vochtabsorberende rotoren. Waar dit hygiënisch mogelijk is, vormen deze recuperatoren energetisch de beste oplossing ” zegt Van Lerberghe. In ziekenhuizen kan

je bijvoorbeeld voor een andere oplossing kiezen, omdat je het risico wil vermijden dat er contaminatie plaatsvindt van de extractie- naar de pulsielucht. Maar dat is in verblijfsruimtes, zoals bij dit project, geen enkel probleem.”

VOLGENS STRENGE EISEN DencoHappel leverde voor dit project aan installateur Beltherm, een bedrijf gespecialiseerd in luchttechnische installaties, met 140 personeelsleden. Beltherm werkte voor dit project in onderaanneming voor de algemene HVAC-installateur, Naessens HVAC uit Waregem. Het installatiebedrijf is een belangrijke klant van DencoHappel, en Van Lerberghe werkt ook graag met hen samen. “De hier geleverde toestellen zijn uiteraard ontworpen volgens de huidige strenge eisen op vlak van energieverbruik en -recuperatie, en de goede installatie van Beltherm draagt natuurlijk bij tot het goede eindresultaat,” zegt Van Lerberghe. ❚

Het nieuwe centrum komt op Linkeroever in Antwerpen, naast het open asielcentrum en aansluitend op het slikken- en schorrengebied de Burchtse Weel. (Beeld VK Engineering & Architects)

INSTALLATIE & BOUW | 57

l i nda b | we si mpl i f y con str u ction

Lindab Pascal

Lindab Brandbeveiliging

Lindab Airy

Lindab Instort

Lindab Ventilatoren

Lindab Luchtroosters

Lindab Kanalen

Lindab Klimaatbalken

Lindab Luchtgroepen Aannemer/Installateur Lindab IT Solutions Architect

Lindab werknemer Ontwikkelaar

Lindab NV | Zeeschipstraat 149 - 9000 Gent | +32 (0)9 385 50 11 | info@lindab.be

Tel. 03/314.96.89

e-mail: info@etipartner.be

Fax 03/314.02.77

www.etipartner.be

Energie Technologie Innovaties • Als zusteronderneming van ETI is ETI Partner een stabiele speler op de HVAC markt. • Samen bieden wij totaaloplossingen aan op vlak van HVAC en elektriciteit. • Ons team van ervaren engineers werken oplossingen uit op maat van de klant met toepassing van de nieuwste technologieën.

Onze projecten hebben een grote verscheidenheid en combineren verschillende toepassingen Airco-installaties

Magazijnverwarming

Warmtepompen

Studie & Ontwerp

Ventilatiesystemen

Sanitaire installaties

Verwarmingsinstallaties

Service

Klimatisatie

Koeling

Brandleiding

Onderhoud

Bedrijfspresentatie Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: ETI

Sterke groei voor HVAC-bedrijf ETI Partner is als jonge, dynamische kmo een relatief nieuwe speler op de HVAC-markt. Toch is het bedrijf sterk gegroeid en ondersteunt al een mooi aantal klanten voor z’n klimatisatie-, HVAC- en totaalprojecten. ETI Partner is een dochteronderneming van ETI, al meer dan 40 jaar een gevestigde waarde op gebied van industriële elektriciteit. Door de grote vraag naar totaalprojecten en de combinatie van elektriciteits- en HVAC-projecten, kwam daar enkele jaren geleden ETI Partner bij. “Veel klanten kiezen bewust voor deze tandem om zo zorgeloos hun projecten tot een goed eind te brengen,” zegt Luc Ost, zaakvoerder van ETI. “Door de dagelijkse coördinatie tussen beide partijen kunnen we conflicten vroeg detecteren en oplossen.”

'ETI Partner is een dochteronderneming van ETI, al meer dan 40 jaar een gevestigde waarde op gebied van industriële elektriciteit'

Bij Alcon wordt de energie van de vloerverwarming gerecupereerd uit de persluchtinstallatie van de productieafdeling.

STERKE GROEI ETI Partner beschikt over een eigen studie- en ontwerpdienst die steeds tracht om installaties te ontwerpen met het oog op budget en energieverbruik. Die dienst heeft medewerkers met de nodige knowhow om klantgericht oplossingen te bieden, hoofdzakelijk voor de industriële, openbare, utilitaire en de commerciële sector. Door de sterke groei van het bedrijf zoekt ETI Partner trouwens voortdurend naar dynamische en gemotiveerde mensen om het team te versterken. “We worden hierin ook bijgestaan door de meest gerenommeerde merken binnen de HVAC-wereld, zodat we steeds op de hoogte blijven van nieuwe technologieën zoals gasabsorptiewarmtepompen, warmtekrachtkoppeling en KWO-installaties,” zegt Ost. “Elke installatie moet natuurlijk ook onderhouden worden. Daarvoor heeft ETI Partner ook een eigen service- en onderhoudsafdeling. Het bedrijf werkt trouwens alleen met materialen van topkwaliteit.”

REFERENTIEPROJECT ETI Partner kan mooie projectrealisaties voorleggen, zoals het kantoorgebouw Blarenberg in Mechelen. Met een E50-energienormering, een energiezuinig warmtepompsysteem en ventilatie met hoogrendements-warmterecuperatie, is Blarenberg een pionier op vlak van moderne kantoorbouw. Een ander voorbeeld: Alcom Interieur uit Hoogstraten. Dat bedrijf koos voor een systeem met een verhoogde vloer met vloerkoeling en -verwarming voor zijn showroom en kantoren. Die nieuwe techniek is een uniek concept in België. “Het is een bivalent systeem met enerzijds de energie van de vloerverwarming die gerecupereerd wordt uit de persluchtinstallatie van de productieafdeling,” zegt Ost. “Zo dient de energie die anders verloren gaat volledig voor de opwarming van de showroom, de kantoren en voor de energieopwekking van het warmwatercircuit. Anderzijds is het systeem ook aangesloten op een energiezuinige lucht-waterwarmtepomp in cascade. Wanneer de productie stilligt neemt die het volledige systeem over. Voorts zorgden we hier ook voor een energiezuinige ventilatie met warmterecuperatie en de sanitaire installaties. Een echt referentieproject.” ❚

Met een E50-energienormering is Blarenberg een pionier op vlak van moderne kantoorbouw.

INSTALLATIE & BOUW | 59

INFINITY DOUCHEOPLOSSINGEN INDIVIDUEEL. VEELZIJDIG. OP MAAT GEMAAKT.

Met de flexibele en moderne doucheoplossingen van Villeroy & Boch kunt u uw klanten voor elke ruimtelijke situatie en elk gewenst materiaal een overtuigend aanbod doen. De ultravlakke douchebakken zijn vooral geschikt voor vlakke inbouw en worden gekenmerkt door maatwerk, een snelle montage en perfecte hygiëne. Daarmee zijn ze een van de beste alternatieven voor betegelde douches en beloven ze een hogere omzet en lagere kosten.

GROTE DOUCHEBAKKENTEST • Tal van installateurs hebben zich aangemeld om de Villeroy & Boch douchebakken te mogen testen. • De deelnemende installateurs, die door loting zijn geselecteerd, krijgen elk een gratis technische training en twee gratis Infinity douchebakken, die zij meteen bij hun klanten zullen testen. • De eerste testresultaten vindt u op de Villeroy & Boch profi-portal: pro.villeroy-boch.com/shower

DE EERSTE INDRUK VAN DE TESTERS: UITSTEKEND! Nieuw op de markt is de keramische douchebak Subway Infinity en de Quaryl® douchebak Squaro Infinity. Met behulp van ViPrint technologie zijn de douchebakken van Subway Infinity voorzien van het decor van de meest populaire Villeroy & Boch tegelcollecties, waarmee wordt gezorgd voor een visueel vrijwel naadloze overgang naar de vloertegel – en dat bij een eenvoudige reiniging en een grote mate van hygiëne. De Squaro Infinity douchebak van Quaryl® biedt oneindig veel vormgevingsmogelijkheden voor individuele wensen. Want hij kan tot op de millimeter nauwkeurig in de ruimte worden ingepast en op elke maat worden gemaakt – zelfs bij zuilen of hoeken.

BLIJF OP DE HOOGTE! Alle informatie over de testactie en over de Villeroy & Boch douchebakken vindt u op pro.villeroy-boch.com/shower

Subway Infinity: “De keramische douchebakken maken op mij een zeer stabiele indruk. De diverse designs en kleuren vormen een mooi contrast met het standaardwit. Ik stond versteld toen ik de bedrukte douchebak in houtlook zag.” Jan Klein, St.Wendel Squaro Infinity: “Quaryl® is aangenaam om mee te werken en is maatvast. Bij nieuwe producten is een doucheseminar bij Villeroy & Boch de moeite waard: je leert de eigenschappen van de producten kennen en kunt bij vragen van klanten uitgebreide informatie geven.” David Kirsch, Primstal

Tekst en beeld: Villeroy & Boch

BADKAMERTREND: KLEUR BEKENNEN De hedendaagse badkamer is steeds meer een ruimte waarin we ons terug trekken, de stress van het dagelijkse leven achter ons laten en tijd maken voor een bewuste timeout en welverdiende dosis ontspanning. Villeroy & Boch heeft het creëren van de ultieme badkamerbeleving tot een persoonlijke missie gemaakt. Design en gebruikersgemak liggen ten grondslag aan de diverse collecties van het van origine Duitse familiebedrijf. Villeroy & Boch heeft een groot aandeel in de particuliere badkamers, maar levert ook aan de professionele markt, zoals aan hotels of publieke inrichtingen. Dit jaar introduceert Villeroy & Boch een gloednieuwe wastafellijn van TitanCeram met een smaakvol kleurenpalet, geïnspireerd op de verschillende jaargetijden, de natuur en ‘la vie Parisienne’. De nieuwe wastafellijn is een toevoeging aan de bestaande Artis wastafelcollectie van Villeroy & Boch. Het kleurenconcept werd uitgewerkt door de Scandinavische ontwerpster Gesa Hansen (bekend van designerlabel The Hansen Family). Hansen won al diverse internationale designerprijzen voor haar ‘New Scandinavian’-ontwerpen en is geen onbekende voor Villeroy & Boch; eerder ontwierp zij het kleurenconcept voor de keramieken keukenspoelbakken van het label. Voor de nieuwe wastafellijn creëerde Hansen kleurenschema’s vanuit de tinten groen, geel, roze en blauw. Het resultaat is een uitgebreid en zeer vernieuwend kleurenpalet met maar liefst vijftien verschillende tinten, variërend van mintgroen tot mosterdgeel, poederroze en mistblauw. › Designer Gesa Hansen: “Kleuren dragen bij aan je stemming en gevoel.”

“Ingetogen interieurkleuren zijn jarenlang heel populair geweest, maar de trend is echt aan het veranderen,” zegt Hansen.

INSTALLATIE & BOUW | 61

PANASONIC AQUAREA VOOR ALS HET ÉCHT KOUD IS!

TEMPOFLUX

ZELFSLUITENDE URINOIRSPOELER VOOR OPBOUW

Soepele bediening. Zorgeloos design Zelfsluiting ingesteld op 3 sec, regelbaar tussen 3 en 7 sec. (patent). Debiet ingesteld op 0,15 l/sec aanpasbaar tot 0,3 l/sec. Innoverend systeem met stopkraan en debietregeling geïntegreerd in de rozet (patent).

PANASONIC AQUAREA BIEDT COMFORT OOK ALS HET ÉCHT KOUD IS

Conform de norm NF EN 12541. • • • •

Meer informatie op delabiebenelux.com

Volledige capaciteit tot -15°C Voor iedere toepassing een toestel Smart grid ready Energieneutraal bouwen

www.aircon.panasonic.eu www.panasonicproclub.com

70371-0 Advertentie airconditioning PACi en of VRF_Definitief_286x138mm.indd 2

30-10-15 07:26

'De wastafels zijn tweekleurig: helderwit aan de binnenkant en zijdezacht mat gekleurd aan de buitenkant'

De nieuwe wastafellijn is een toevoeging aan de bestaande Artis wastafelcollectie van Villeroy & Boch.

De kleuren Powder en Fog sluiten perfect aan bij de Pantone-kleuren voor 2016: Rose Quartz en Serenity. “Ingetogen interieurkleuren zijn jarenlang heel populair geweest, maar de trend is echt aan het veranderen”, licht Hansen toe. “Kleur mag weer! En het draagt in belangrijke mate bij aan hoe je je voelt. Dit kleurenpalet is in dat opzicht heel divers, je creëert er je persoonlijke badkamerbeleving mee.” Er werden eveneens drie neutralere grijs- en zwarttinten opgenomen in de collectie: Full Moon (lichtgrijs), French Linen (een iets levendigere grijstint) en Coal Black.

DE FIJNSTE VORM VAN PRECISIE De gekleurde wastafels zijn tweekleurig: helderwit aan de binnenkant en zijdezacht mat gekleurd aan de buitenkant: exclusief en speels tegelijk. Het witte en gekleurde oppervlak worden haarscherp van elkaar gescheiden op de randen. Dit precieze design wordt mogelijk gemaakt door het gebruik van het door Villeroy & Boch ontwikkelde TitanCeram: een bijzondere samenstelling van klei, kwarts, veldspaat en titaanoxide, in combinatie met een speciaal productieproces. TitanCiram leent zich uitstekend voor badkamerdesign met een uiterst precieze vormgeving, dunne wanddiktes en scherpe randen. Het

materiaal is stoot-, slag- en krasvast, perfect bestand tegen hitte en koude en kan bijzonder snel en eenvoudig worden gereinigd. Met TitanCeram verlegt Villeroy & Boch eens te meer de grenzen van eigentijds badkamerdesign. “Het is het beste keramiek dat we ooit hebben ontwikkeld,” aldus het label.

SCALA AAN MOGELIJKHEDEN Naast de keuze uit de verschillende kleurschakeringen zijn de wastafels uit de Artiscollectie ook nog eens verkrijgbaar in vier vormen: rond, ovaal, rechthoekig en vierkant. Het brede scala aan mogelijkheden biedt designers, architecten en aannemers meer dan ooit de gelegenheid om optimaal tegemoet te kunnen komen aan de individuele smaak en behoeften van de klant: maatwerk in zowel de zakelijke als de particuliere branche. Van sober ingetogen tot intens en gedurfd: kleur bekennen in de badkamer was nog nooit zo gemakkelijk! Alle Artis-wastafels kunnen gecombineerd worden met de wastafelmeubels uit de Legato-collectie. De kranen van de Just-collectie maken het geheel stijlvol af. ❚ Ga voor meer informatie naar http://pro.villeroy-boch.com

INSTALLATIE & BOUW | 63

FLIR MR176 ad_NL.indd 1

05/02/16 16:33

LUCHTGORDIJNEN KWALITEIT AAN EEN LUCHTIGE PRIJS

• • • • • • • •

Opbouw / inbouw Warm water verwarmd Elektrisch verwarmd DX-luchtgordijnen (warmtepomp) Beschikbaar voor roterende deuren Hoog comfort Laag geluidsniveau Optimale klimaatscheiding

UW SPECIALIST IN LUCHTGORDIJNEN Topair BVBA - Dendermondse Steenweg 131 - 9100 Sint-Niklaas - T 03 776 89 95 - info@topair.be - www.topair.be

CLI-4122-adv topair-horz-221214.indd 1

22/12/14 16:36

Tekst en beeld: Delabie

Nieuw assortiment sanitaire apparaten in RVS Met de overname van de Portugese producent SENDA, wordt de DELABIE-groep een belangrijke Europese speler in de productie van sanitaire apparaten in RVS, zoals wasbekken, wastafels, urinoirs, toiletten en wastroggen. DELABIE heeft de voorbije 20 jaar een zeer efficiënte industriële uitrusting en een uitzonderlijke knowhow in de productie van sanitaire toestellen in RVS opgebouwd. Met meer dan 3.000 referenties in de catalogus beschikt DELABIE over een uitzonderlijk aanbod in de sanitaire markt voor niet-huishoudelijke toepassingen. "De recente overname van SENDA is een fantastische opportuniteit voor de ontwikkeling van ons bedrijf, gezien de producten complementair zijn met onze assortimenten kranen voor utiliteiten en ziekenhuizen." bevestigt Luc Delabie.

RVS: EEN PRODUCT OP MAAT VOOR UTILITEITEN De unieke voordelen en antwoorden van sanitair in RVS zijn bekend. In harde utiliteitsomgevingen zoals scholen, lycea, luchthavens en detentiecentra staan duurzaamheid en gemakkelijk en beperkt onderhoud centraal. In ziekenhuizen en zorginstellingen is ook hygiëne een belangrijke vraag. Sanitaire apparaten in RVS worden ook gevraagd voor hun strak design en hun kwaliteit.

SCHERPE PRIJZEN EN KORTE LEVERINGSTERMIJNEN Dit nieuwe DELABIE-assortiment wordt zoals altijd uitsluitend verdeeld via

In harde utiliteitsomgevingen zoals scholen, lycea, luchthavens en detentiecentra staan duurzaamheid en gemakkelijk en beperkt onderhoud centraal.

het netwerk van sanitaire groothandels onder dezelfde verkoopsvoorwaarden als het volledige aanbod aan competitieve prijzen. Vandaag kan de DELABIE-groep een volledig assortiment aanbieden dat geproduceerd wordt in Aveiro en opgeslagen in Frankrijk, te Friville. Zo zijn korte leveringstijden haalbaar: Een vaste regel bij DELABIE maar een innovatie voor dit type product. ❚

Sanitaire apparaten in RVS worden gevraagd voor hun strak design en hun kwaliteit.

INSTALLATIE & BOUW | 65

Productpresentatie

Tekst: Frie Van der Planken Beeld: MMT

HVAC-prefabsystemen: de oplossing voor een snellere installatie In 2001 maakte MMT, specialist in metaalconstructies voor de HVAC-sector, de overstap van installateur naar fabrikant. Het bedrijf legt zich sindsdien onder andere toe op de productie van prefabonderdelen voor verwarmings- en koelingsinstallaties. De op maat gemaakte prefabsystemen bieden twee grote voordelen aan installateurs: een gegarandeerde expertise en heel wat tijdwinst bij de installatie. De plaatsing van HVAC-systemen vraagt om tijd en maatwerk. Fabrikanten van prefabsystemen vergemakkelijken het installatieproces door een volledige, op maat gemaakte installatie aan te leveren die de installateur enkel nog hoeft te monteren. Dat vereist een grondige kennis van de sector, wat verklaart waarom MMT een van de weinige specialisten in het vak is.

ënt te laten verlopen. Een correcte, nauwkeurige opmeting en montage is immers niet eenvoudig: dat kost tijd, en tijd kost geld. Door voor prefabsystemen te kiezen, kunnen installateurs dan ook aanzienlijk snoeien in de kosten,” besluit Colpaert. ❚

DESKUNDIG MAATWERK Francis Colpaert, zaakvoerder bij MMT, legt uit hoe de prefabsystemen tot stand komen: “Na een grondige opmeting van de vrije ruimte en plaatsingsmogelijkheden wordt de volledige stookplaats opgebouwd in de werkplaats van MMT, volgens de wensen van de klant. We testen de installatie op dichtheid, bespuiten ze met een roestwerende primer en demonteren alle onderdelen.”

EEN VLOTTE INSTALLATIE De plaatsing door de installateur verloopt vrijwel moeiteloos: “De hanteerbare onderdelen worden netjes verpakt en verstuurd naar de werf. Dat kan ook in een containeropstelling die we in zijn geheel transporteren om geplaatst te worden op moeilijk bereikbare plaatsen als daken. Op de werf zelf hoeft de installateur het systeem enkel in elkaar te zetten volgens de bijgeleverde richtlijnen,” licht Colpaert toe.

EEN GOEDKOPER ALTERNATIEF Prefabsystemen kunnen een goedkoper alternatief vormen voor installateurs: “Er kruipt voor installateurs veel tijd in het samenstellen van complete HVAC-installaties. Bovendien hebben ze niet altijd het juiste personeel in huis om de plaatsing effici-

66 | INSTALLATIE & BOUW

Binnenaanzicht van containeropstelling, bijna klaar voor vertrek.

“Door voor prefabsystemen te kiezen, kunnen installateurs dan ook aanzienlijk snoeien in de kosten,” zegt Colpaert.

Productpresentatie

Tekst en beeld: Linum

Koelspecialist heeft splinter nieuwe HVAC Service-gids Een nieuw jaar, nieuwe producten. Koelspecialist Linum Europe doet er als innovatieve distributeur alles aan om de koelen HVACinstallateur de producten aan te bieden die hem een HVAC/Rproject op een efficiënte, duurzame en verzorgde manier kunnen doen opleveren. Daarover kunnen installateurs alles lezen in de nieuwe brochure van het bedrijf. Het Linum HVAC Service-gamma gaat van de courante montagekanalen voor kabels en leidingen, over reinigingsmiddelen, condenswaterpompen, sokkels, leidingdragers en dakdoorvoeren tot complete montageframes van het topmerk Big Foot Systems, geschikt voor zware buitengroepen. Die komen allemaal aan bod in de nieuwe brochure. “We zijn uitermate trots op deze nieuwste editie,” stelt Jan Vanderbeke, CEO van Linum Europe. “Het is intussen dé montagetoebehoren-gids geworden voor vele HVAC/R en pipingspecialisten in België en Nederland. Ook in Duitsland en Frankrijk krijgen we een steeds vastere voet aan de grond met ons complete aanbod”.

De cover van de nieuwe Linumbrochure.

ROBUUSTE KWALITEIT Linum Europe wil meer dan ooit een partner te zijn van de installateur, zodat die zijn HVAC-project efficiënt en verzorgd kan installeren en onderhouden. De producten van Linum Europe blijven steeds gekenmerkt door een robuuste kwaliteit, gecombineerd met een vleugje esthetiek. “Wij zijn ervan overtuigd dat installateurs met onze producten steeds een mooi project kunnen opleveren. Een installatie waar zowel installateur als bouwheer trots kunnen op zijn door de degelijkheid en de nette en efficiënte combinatie van A-producten,” aldus Vanderbeke.

NIEUWE PRODUCTEN Een belangrijke nieuwkomer in de HVAC-gids zijn de diverse kabelophangsystemen van Zip-Clip. Die ophangingen en kabels zorgen voor een snelle, prijsgunstige en eenvoudige ophanging van kabelgoten, balken, luchtkokers en armaturen. Ten slotte krijgt ook het polyurethaanschuim Great Stuff Pro van Dow, met als uitschieter het brandvertragende B1-schuim, een belangrijk plekje in de nieuwe gids. Nieuw zijn ook het All Seasons schuim (-10° tot +25°C) en het Flex Foam met heel lage expansiedruk. Linum Europe verdeelt haar gamma uitsluitend via de monteur, installateur, koeltechniek en de gespecialiseerde producent of vakhandel. De Linum HVAC Service-brochure is op eenvoudig verzoek verkrijgbaar via marketing@linum.eu ❚

Het polyurethaanschuim Great Stuff Pro van Dow, met als uitschieter het brandvertragende B1-schuim, krijgt een belangrijk plekje in de nieuwe gids.

Nieuw in de catalogus: de diverse kabelophangsystemen van Zip-Clip.

INSTALLATIE & BOUW | 67

Productpresentatie Tekst en beeld: Flamco

BSK en BSK-I beugels voor kunststof buizen Het assortiment bevestigingstechnologie bij Flamco is uitgebreid met de nieuwe BSK- en BSK-I-beugels: een compleet assortiment beugels speciaal voor (hemelwater)afvoerleidingen en andere kunststof leidingen.

Door een uniek beugelprofiel heeft de BSK-beugel zeer lage wrijvingseigenschappen.

De nieuwe beugels hebben enkele interessante voordelen: • Zeer lage wrijvingseigenschappen door een uniek beugelprofiel. • Geschikt voor glijdende én klemmende bevestiging door eenvoudig handmatig te verwijderen afstandshouders. • Speciale inlage van Thermoplastisch elastomeer (TPE) voor geluidsreductie tot wel 20 dB(A). • Snelle montage door het gepatenteerde click-veer sluitsysteem. • UV-bestendig. Kunststof leidingen kunnen flink uitzetten bij temperatuurstijgingen. Om dat mogelijk te maken zijn beugels nodig waar leidingen in kunnen schuiven. Door een uniek beugelprofiel heeft de BSK-beugel zeer lage wrijvingseigenschappen wat deze beugel bij uitstek geschikt maakt voor toepassingen met kunststof leidingen. De BSK-I-beugel heeft naast dat unieke beugelprofiel ook een TPE-inlage wat zorgt voor zowel lage wrijvingseigenschappen als geluidsreductie tot wel 20 decibel.

GLIJDEND OF KLEMMEND Zowel de BSK als de BSK-I hebben afstandshouders tussen de twee beugelhelften die eenvoudig handmatig te verwijderen zijn. Hierdoor kunnen de beugels getransformeerd worden van een glijdende naar een klemmende bevestiging. De BSK en BSK-I beugels zijn beschikbaar voor buismaten van 16 tot 315 mm met M 8 of M 10 aansluiting. ❚

Zowel de BSK als de BSK-I hebben afstandshouders tussen de twee beugelhelften die eenvoudig handmatig te verwijderen zijn.

68 | INSTALLATIE & BOUW

Productpresentatie

Tekst en beeld: Ubbink

UNIVERSELE LUCHT VERDEELKAST IN KUNSTSTOF Ubbink lanceert een universele luchtverdeelkast in kunststof. Het toestel zorgt voor één oplossing voor verschillende configuraties. De Air Excellent-luchtverdeelkast is een belangrijk onderdeel van het luchtverdeelsysteem. Ze zorgt voor een maximale luchtverdeling tussen de ventilatie-unit en de aan- en afvoerpunten. Uitgerust met debietregelaars, rechtstreeks op de verdeelkasten aangesloten, kan men het vereiste debiet per kamer instellen. De universele luchtverdeelkast wordt standaard in Air Excellent 34 Circular met 8, 16 of 24 aansluitingen geleverd. Diverse adapterstukken voor alle mogelijke configuraties zijn beschikbaar. Dat vereenvoudigt de keuze en maakt bovendien voorraadopslag voor verschillende configuraties overbodig. Meer info? www.ubbink.be

De universele luchtverdeelkast wordt standaard in Air Excellent 34 Circular met 8, 16 of 24 aansluitingen geleverd.

INSTALLATIE & BOUW | 69

Behuizingen van de kleinste naar de grootste op www.rittal.be.

NIEUW PLT BUIZEN ● Plooibaar

met de hand ● Beste weerstand tegen indrukking ● Laagste drukverliezen op de markt ● Grote diameters (DN12 ‐ DN50) ● 20 jaar ervaring ● Volledig systeem Rittal nv/sa Industrieterrein E17/3206 Stokkelaar 8 - 9160 Lokeren T 09 353 91 11 - F 09 353 68 62 info@rittal.be - www.rittal.be

Cynerpro NV ● Haverheidelaan 13 A ● B‐9140 Temse Tel. +32(0)3/253 23 50 ● Fax : +32(0)3/253 23 51 info@cynerpro.be ● www.cynerpro.be

BEZOEK ONS OP BATIBOUW STAND 4301 UW BESTELWAGEN OMBOUWEN? OP SORTIMO VERTROUWEN! PLT BUIZEN

SHOWROOM OP AFSPRAAK + ATELIER: 1800 VILVOORDE 3980 TESSENDERLO 8793 ST-ELOOIS-VIJVE MONTAGE STATIONS: 7822 Ath – 4520 Wanze – 1300 Wavre

sortimo.be . GRATIS TEL. 0800 857 59 . info@sortimo.be

ONTDEK ONZE SALONCONDITIES

Flexibele gasleidingen

Tekst en beeld: Cynerpro

Populariteit van flexibele gasleiding blijft stijgen Sinds eind 2014 mogen in België plooibare gegolfde inox buizen vanaf de gasmeter worden gebruikt. Tracpipe, een van de toonaangevende producenten van PLT, ziet de populariteit van die flexibele gasleidingen sindsdien alleen maar stijgen. Tracpipe is één van de toonaangevende producenten van PLT – een plooibare geribbelde inox buis met gele polyethyleenmantel.

“Die aanpassingen eind 2014 kwamen niets te vroeg,” zegt Peter Toch, zaakvoerder van de gelijknamige groothandel Toch BVBA uit Sint-Amandsberg. Kort na de wijziging van de norm NBN D51-003 maakte de groothandel een analyse van de verschillende aanbieders op de markt. Uiteindelijk koos Toch BVBA voor het merk Tracpipe. De uitmuntende kwaliteit, de vele buitenlandse referenties en het brede gamma (DN12-DN50) waren belangrijke elementen bij deze keuze. Tracpipe, verdeeld door CYNERPRO NV uit Temse, is één van de toonaangevende producenten van PLT – een plooibare geribbelde inox buis met gele polyethyleenmantel – op de markt.

'Na een aantal druk bijgewoonde infoavonden liep de verkoop van Tracpipe als een trein' VAN SCEPTICISME NAAR INTERESSE Na een aantal druk bijgewoonde infoavonden bij Toch liep de verkoop van Tracpipe als een trein. De eerste sceptische indruk van de meeste installateurs veranderde in geboeide interesse en een inplanning van een testinstallatie. Bij Toch wordt de PLT-buis immers per meter verkocht, waardoor het voor veel installateurs gemakkelijk was om een eerste werf met Tracpipe uit te voeren. Ook het feit dat er niet moet geïnvesteerd worden in extra gereedschappen, maakte een eerste proef gemakkelijker.

“IN EEN MUM VAN TIJD”

“De gasleiding van de tellers naar de ketels zal in een mum van tijd gelegd zijn.”

Een van de gebruikers is het installatiebedrijf JAP uit Knesselare. Zaakvoerder Alain De Loof getuigt : “Voor een project van ons in Loppem kiezen we voor Tracpipe. De gasleiding van de tellers naar de ketels voor de zes appartementen zal in een mum van tijd gelegd zijn. Een zeer grote tijdswinst ten opzichte van een leiding met vaste buizen en vele verbindingen.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 71

Tekst: Kaylie Lemmens Beeld: Alteco

INSTALLATIEVLOEREN: van kapitaal belang in datacenters De apparatuur in een datacenter vertegenwoordigt vaak een enorm kapitaal. Alle apparaten moeten dus hun plek vinden op een degelijke vloer. Alteco Europe, specialist in installatievloeren, beseft dat maar al te goed en stelt kwaliteit, stabiliteit en service steeds voorop. Alteco Europe is specialist in verhoogde vloeren. Het bedrijf uit het Nederlandse ’s Heerenberg viert dit jaar z’n twintigste verjaardag en deed gaandeweg enorm veel ervaring op in het engineeren, produceren en monteren van verhoogde vloeren. Marcel Golstein, commercieel directeur van Alteco: “Het hele proces gebeurt in eigen beheer, we hebben onze eigen productiefaciliteit. Dat betekent dat we alles volledig zelf ontwerpen, produceren, leveren en monteren. We kunnen ons daardoor erg flexibel opstellen naar de klant. Als één van onze monteurs bijvoorbeeld op locatie is en merkt dat er iets aangepast moet worden, hoeft hij maar één telefoontje te doen. We kunnen die wijziging dan onmiddellijk doorvoeren in de productie. Daarnaast kan je de levertijden ook aanzienlijk inkorten als je alles zelf in huis hebt.”

De Alteco-installatievloeren zijn modulair opgebouwd uit stalen staanders en een raster van draagprofielen.

SPECIALE VENTILATIEROOSTERS Het installatievloersysteem van Alteco is van het type IV 1260. De vloeren zijn modulair opgebouwd uit stalen staanders en een raster van draagprofielen. Die laatsten worden door middel van speciale kopplaten met hamerkopschroeven aan de staanders vastgemaakt. Het systeem is heel stabiel en flexibel. Het is eenvoudig te monteren, maar ook gemakkelijk te demonteren, aan te passen en uit te breiden. En dat alles zonder in te boeten op kwaliteit. De installatievloer wordt als één galvanisch geheel gemonteerd en kan voor potentiaalvereffening worden ingezet. Er worden ook speciale ventilatieroosters gebruikt: “Die zijn verzinkt en dubbel gepoedercoat. Ze hebben een hoog draagvermogen en een open structuur, zodat ze gemakkelijk lucht doorlaten. Onder het

72 | INSTALLATIE & BOUW

De gemiddelde bouwhoogte van installatievloeren ligt tussen 50 en 150 cm. De hoogste installatievloer die Alteco tot nu toe bouwde, lag maar liefst twee meter boven de grond.

Alteco zorgt steeds voor een stabiele, kwalitatieve oplossing. En niet onbelangrijk: het oog wil ook wat.

De ventilatieroosters in de vloeren hebben een hoog draagvermogen en een capaciteit van > 3.000m3/uur bij 20Pa. Onder het rooster kan een aluminium volumeregelaar geplaatst worden.

rooster kunnen we een aluminium volumeregelaar plaatsen. Je kan op die manier bijvoorbeeld de temperatuur en luchthoeveelheid eenvoudig van bovenaf regelen,” verduidelijkt Marcel Golstein.

EUROPA EN DAAR BUITEN Alteco Europe koos z’n naam heel bewust: het bedrijf is niet enkel actief in Nederland, maar ook in Duitsland en België. Zo verzorgde Alteco al 1500 vierkante meter installatievloer in twee datacenters van Colruyt in Halle, 3500 vierkante

meter bij AlphaCloud in Mechelen en nam het bedrijf ook de installatievloeren in de hoogspanningsruimtes van de NMBS voor zijn rekening. Alteco levert zelfs in Scandinavië, Rusland, Suriname en Curaçao.

RENOVATIES Alteco voert ook veel renovaties uit van bestaande vloeren. Marcel Golstein: “In oudere, bestaande ruimtes is de vloer vaak niet berekend op het gewicht dat er tegenwoordig op komt. Apparatuur

wordt steeds geavanceerder en zwaarder. Het draagvermogen van een vloer wordt dan een probleem. We lossen dat op door de vloer te vervangen en te verhogen terwijl alle apparatuur gewoon live blijft.” Een mooi voorbeeld daarvan is GlaxoSmithKline Biologicals uit Rixensart. De vloer in de serverruimte was niet meer stabiel en begon door te zakken. Alteco heeft de volledige vloer vervangen, terwijl alle apparaten voor 100 procent bleven werken. Nieuwe vloer of renovatie: Alteco stelt kwaliteit, stabiliteit en service steeds voorop. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 73

Tekst: Sjoerd Meuleman Beeld: Panasonic

Professionele airco’s: maximale zekerheid in de serverruimte Airco-units voor huis-, tuin- en keukengebruik kunnen kwetsbaar zijn bij langdurig en intensief gebruik. Producent van aircosystemen Panasonic Heating and Cooling Solutions voert een lijn aircoproducten die speciaal is toegespitst op professionele (lees: ononderbroken) toepassingen. Ze zijn hoofdzakelijk bedoeld voor 24 uur en 7 dagen per week draaiende serverruimten. Airconditioning wordt door velen nog gezien als een consumentenluxeproduct voor bijvoorbeeld koeling van auto’s, slaapkamers of andersoortige privédoeleinden. Heel anders zijn de professionele toepassingen, dat wil zeggen die omstandigheden die airconditioning gewoonweg niet kunnen missen. Zoals serverruimten van kleine en middelgrote bedrijven. Volgens salesmanager Hans Dolfeyn zijn de professionele Panasonic airco’s daarvoor de aangewezen oplossing. “Op het oog zijn de verschillen tussen particuliere en professionele toestellen gering. Beide apparaten bevatten een binnen- en buitenunit, zijn compact van vorm en daardoor gemakkelijk te installeren. Het verschil zit hem in het veel hoogwaardigere binnenwerk. Onze professionele airco’s zijn letterlijk 24 uur per dag inzetbaar.”

74 | INSTALLATIE & BOUW

BEDRIJFSZEKERHEID

COMPACT

De toestellen maken deel uit van Panasonics elektronische business-to-business divisie. Want al is de multinational vooral bekend van elektronische artikelen voor de consumentenmarkt, de zakelijke divisie is groeiende. En ook de doelgroep van kleine tot middelgrote bedrijven. Dolfeyn: “Veel ondernemingen, waaronder zeker ook de kleinere, hebben tegenwoordig een eigen serverruimte voor het maken van back-ups. Storingen die ontstaan door bijvoorbeeld oververhitting kunnen leiden tot torenhoge kosten. Of nog erger: tot het tijdelijk verdwijnen of geheel wissen van opgeslagen bestanden. De professionele Panasonic-units behoeden bedrijven daarvoor. Omdat ze juist zijn gemaakt voor maximale bedrijfszekerheid.”

De airco’s zijn al sinds 1975 verkrijgbaar. Waaronder die van de PKEA-lijn, een zeer compact toestel met onder meer temperatuurregistratie, de mogelijkheid van koppeling met gebouwbeheer en een back-up-functie. Dit laatste vanwege de extra zekerheid. Dolfeyn: “Al zijn de toestellen bijzonder duurzaam, een gebrek of storing is natuurlijk nooit helemaal uit te sluiten. Daarom is het toestel uitgerust met een identieke eenheid. Zodat de koeling in alle gevallen is gewaarborgd.” Een ander voordeel van een extra unit is natuurlijke verdeling van de draaiuren. Anders gezegd: de toestellen vullen elkaar aan. Bovendien is maximale koelcapaciteit vaak niet altijd benodigd, dus kan dan worden volstaan met een enkel draai-

'Veel ondernemingen, waaronder zeker ook de kleinere, hebben tegenwoordig een eigen serverruimte voor het maken van backups. Storingen die ontstaan door bijvoorbeeld oververhitting kunnen leiden tot torenhoge kosten'

end, klein energiezuinig toestel (in plaats van een grote unit met overcapaciteit). Dolfeyn: “Bij piekmomenten zullen beide draaien, in normale omstandigheden echter wisselen de machines elkaar af. Dat is energiezuiniger, bovendien zal de installatie langer meegaan.”

PRIJS-KWALITEIT Vanzelfsprekend bijna zijn de toestellen in verschillende typen verkrijgbaar. Waaronder dus die van de PKEA-lijn, die Dolfeyn ‘prijstechnisch bijzonder

interessant’ noemt. Want die blijken in aanschaf aanmerkelijker voordeliger dan de soortgenoten van de concurrentie. Dolfeyn: “Anderen maken ze weliswaar ook, maar niet tegen zulke lage prijzen. Dat is ook een belangrijk voordeel van een grote organisatie. Panasonic is één van de grotere mondiale spelers en kan daardoor veel goedkoper opereren. Dat zie je natuurlijk in de prijs terug. Maar voordeliger of niet: ik houd het er liever op dat we gewoon hele goede apparaten maken.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 75

LUMMEN | Nieuw bedrijfsgebouw

Tekst: Tim Janssens Beeld: Beckhoff Automation

NIEUW BEDRIJFSGEBOUW illustreert meerwaarde van Building Automation Begin november ruilde de Belgische poot van Beckhoff Automation zijn vestiging in Hasselt voor een ruimer kantoor in een gloednieuw pand langs de E313 in Lummen. Daar kan de specialist inzake geïntegreerde gebouwsturing de werking van zijn technieken en systemen in vol ornaat demonstreren. De verhuis is een nieuwe mijlpaal voor het bedrijf, ook al omdat hij gepaard ging met de oprichting van een nieuwe business unit die zich specifiek toelegt op Building Automation. “Een noodzakelijke stap, want automatisering zal in de toekomst absoluut nodig zijn om de hoeveelheid energie te kunnen besparen die de normen voorschrijven,” aldus BU Manager Building Automation Johny Vangeel. Beckhoff Automation is een multinational met vestigingen over heel de wereld. Ook in ons land heeft het bedrijf de voorbije jaren een sterke reputatie uitgebouwd. Dat Beckhoff een koploper wil blijven op het vlak van geïntegreerde gebouwsturing, bewijst het voortaan in zijn nieuwe kantoor in Lummen. “Oorspronkelijk was het niet de bedoeling om zo snel te verhuizen, maar de bouw van dit complex was voor ons nu eenmaal een mooie opportuniteit,” vertelt Johny Vangeel. “Het stond op dat moment nog leeg, dus we hadden de mogelijkheid om dit stekje volledig naar eigen smaak in te richten en ook de rest van het gebouw uit te rusten met onze systemen – zo sturen we bijvoorbeeld de HVAC-installatie van heel het gebouw aan. In ons eigen kantoor op de tweede verdieping hebben we uiteraard een aantal snufjes zoals DALI en DMX-ledverlichting voorzien, die we op allerhande verschil-

76 | INSTALLATIE & BOUW

lende manieren kunnen bedienen. In dat opzicht is dit gebouw voor ons een levend visitekaartje, zeker ook omdat het prima gelegen is.”

AFDELING BUILDING AUTOMATION Een discipline die binnen de bouwwereld de komende jaren ongetwijfeld sterk aan belang zal winnen, is Building Automation of gebouwautomatisering. Dit houdt in dat de werking van alle aanwezige technologieën en technieken op elkaar afgestemd wordt, zodat het gebouw in kwestie (energie-)efficiënt functioneert. Beckhoff koos alvast voor de vlucht vooruit door er – naar analogie met andere Beckhoff-vestigingen in de hele wereld – een specifieke afdeling voor op te richten. Building Automation vereist immers een andere benadering, weet Johny Vangeel: “Voor gebouwautomatisering aan de orde was,

< I n zijn nieuwe kantoor in Lummen installeerde Beckhoff Automation een aantal snufjes zoals DALI en DMX-ledverlichting, die het op allerhande verschillende manieren kan bedienen.

LUMMEN | Nieuw bedrijfsgebouw

Het nieuwe kantoor biedt eveneens plaats aan een piekfijn uitgeruste opleidingsruimte.

'Dat Beckhoff een koploper wil blijven op het vlak van geïntegreerde gebouwsturing, bewijst het voortaan in zijn nieuwe kantoor in Lummen' zaten we doorgaans aan tafel met machinebouwers of integratoren. Building Automation vraagt echter een andere aanpak, want daarbij zijn op projectniveau nog heel meer partijen betrokken: een bouwheer, een architect, een studiebureau, elektriciens, HVAC-aanbieders… Om een toereikend niveau van gebouwautomatisering te bereiken, moet je het werk van deze actoren op elkaar zien af te stemmen. En om dit mogelijk te maken, is het belangrijk dat we eveneens in contact kunnen treden met die andere partijen, zodat we ook hen kunnen overtuigen van de meerwaarde van onze producten. Het is voortaan mijn taak om de dialoog aan te gaan en nadien samen met de uiteindelijke integrator te bekijken hoe we tot een optimaal resultaat kunnen komen.”

EXTRA ENERGIEBESPARINGEN Dat de investeringen in Building Automation binnen de kortste keren hun vruchten zullen afwerpen, staat volgens Johny Vangeel buiten kijf. Gebouwautomatisering wordt immers geen keuze, maar een noodzaak. “Europa schrijft voor dat gebouwen zoals fabrieken, ziekenhuizen of kantoren in de toekomst energiezuiniger moeten worden, en de EN 15232-norm stipuleert dat ze moeten worden uitgerust met een geïntegreerde sturing die zorgt voor interactie tussen zonwering, verlichting, HVAC, veiligheids- en aanwezigheidsdetectie, enzovoort. Dat is ook volstrekt logisch, want waarom zou je bijvoorbeeld een bepaalde ruimte verwarmen tot op comforttemperatuur of de

Een knappe demonstratiewand toont wat het bedrijf in huis heeft op het vlak van (geïntegreerde) gebouwsturing.

zonwering sluiten als er toch niemand aanwezig is? Het isoleren en luchtdicht maken van je gebouw houdt ooit op, dus de grootste extra energiebesparingen zullen we de komende jaren kunnen realiseren met een doorgedreven ’holistic automation’. In heel wat hedendaagse gebouwen is bovendien al wat automatisering voorzien en vraagt een extra optimalisatie slechts een kleine investering. We hebben alle vereiste libraries en PLC-functies in huis om Building Automation mogelijk te maken en onze systemen te laten communiceren met andere softwares zoals FIAS, BNO en Crestron – naast standaarden als Bacnet, DMX, KNX, Enocean, MP-Bus, M-bus, SMI, GENIbus... Dit bewijzen we onder meer in ons eigen kantoor, maar evenzeer in gebouwen van vaste klanten als KBC, Dovy Keukens, Armonea en Anima Care. Een groot voordeel is dat we open systemen aanbieden, waardoor niet Beckhoff, maar wel de klant en de integrator bepalen hoever ze gaan in de samenwerking en de configuratie van het systeem. Deze openheid en werkwijze worden sterk op prijs gesteld.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 77

Voorbeschouwing Batibouw Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Batibouw

‘Zintuiglijke ervaring’ is één van hoofdthema’s op Batibouw ‘16 Van donderdag 25 februari tot en met zondag 6 maart kan de bouwen verbouwwereld opnieuw z’n hart ophalen op Batibouw. Met zo’n 1000 exposanten die 14 sectoren vertegenwoordigen, zullen alle paleizen van Brussels Expo volledig gevuld zijn. Batibouw staat dit jaar in het teken van vernieuwing: een nieuwe strategie en een nieuw team, met Jan Jughmans als algemeen directeur en Peter Coun als marketingdirecteur.

Met zo’n 1000 exposanten die 14 sectoren vertegenwoordigen, zullen alle paleizen van Brussels Expo volledig gevuld zijn.

78 | INSTALLATIE & BOUW

Voorbeschouwing Batibouw

Praktisch Plaats: Brussels Expo – Belgiëplein 1 – 1020 Brussel Professionele dagen: Donderdag 25 februari 2016 van 10u00 tot 18u30 Vrijdag 26 februari 2016 van 10u00 tot 21u00 (nocturne) Nocturnes: Dinsdag 1 en donderdag 3 maart van 10u00 tot 22u00. Inkomprijs: Vaklui: Toegangsticket professionele dagen: € 40. Leden van Bouwunie, Confederatie Bouw en de Orde van Architecten krijgen een badge die hen toegang verschaft op donderdag 25 én vrijdag 26 februari of, indien de badge niet tijdens de professionele dagen wordt gebruikt, één publieksdag naar keuze. Overige professionelen krijgen veelal hun tickets aan via hun vaste leverancier. Algemeen Publiek: Tickets: € 12,50 per dag Tickets online: € 10,50 per dag (of € 13 per dag met catalogus) Tickets vanaf 16u (enkel tijdens weekdagen, uitgenomen de nocturnes): € 7 per dag Tickets nocturne (vanaf 18u): € 7 per dag Kinderen tussen 6 en 12 jaar: € 6 per dag Kinderen onder 6 jaar: gratis Ook Built-IT, het enige platform voor ICT-diensten die zich op de bouwsector richten, is weer aanwezig.

Leuk om te weten Trein Bezoekers kunnen met de trein naar Batibouw met een B-dagtrip. Dit ticket combineert een treinticket vanuit eender welk Belgisch station met een toegang tot de beurs. Twee nocturnes Dit jaar zijn er twee Batibouw-nocturnes. Op dinsdag 1 en donderdag 3 maart blijft de beurs open tot 22u00. Wie tijdens deze twee dagen een bezoek brengt aan Batibouw na 18 uur, betaalt slechts 7 euro inkom. Praktische informatie Tickets zijn te bekomen via de website www.batibouw.be. De barcode op de online gekochte tickets kan door exposanten worden gescand, wat het makkelijker maakt om contactgegevens door te geven. Voor de professionele bezoeker verandert er dus niets. Hij of zij registreert zich op voorhand en stopt de uitgeprinte PDF in de op de beurs aangeboden badgehouder. Batibouw App Bezoekers van Batibouw kunnen niet alleen op de website terecht om hun beursbezoek voor te bereiden. Via de gratis Batibouw-applicatie kan men het beursplan, de catalogus en nog veel meer raadplegen. Batibouw Deals Op www.batibouw.be kan je via ‘Batibouw Deals’ bekijken welke kortingen exposanten aanbieden. Op Batibouw zelf wordt aan de ingang een handig chequeboekje uitgedeeld, waarin deze kortingen nog eens te vinden zijn, handig gerangschikt per Paleis.

Batibouw blijft een onontbeerlijke stap in het koopproces van de consument. Die komt naar de beurs om zich te laten omringen door 12.000 bouwprofessionals met kennis van zaken. Die gidsende rol van de beurs is daarmee ook het eerste thema van dit jaar. Voor advies over hun projecten kunnen de bezoekers immers terecht bij de exposanten, die hen met raad en daad zullen bijstaan, maar ook in het adviespaleis kunnen bezoekers zich laten omringen door experts van de verschillende overheden, financiële instellingen, bouwfederaties, advocaten en architectenverenigingen. Batibouw is de grootste beurs voor elk van haar sectoren, van dakafwerking over keukenapparatuur tot tuininrichting. Om welke reden bezoekers ook naar Batibouw komen, het aanbod is uitgebreid en goede raad is nooit veraf.

ZINTUIGEN Met het tweede thema – ‘ervaar Batibouw met je vijf zintuigen’ – wil Batibouw inzetten op de belangrijke stap tussen online research en de aankoopactie: de ervaring van het product. Op Batibouw kunnen klanten kijken, vergelijken en aanraken en hun zintuigen laten prikkelen. Knopen doorhakken wordt daardoor gemakkelijker, waardoor mensen na het beursbezoek vaak tot actie overgaan. Een bezoek aan Batibouw brengt ook een tijdsbesparing met zich mee. Een bezoeker die op zoek is naar een bepaald product of dienst kan op de beurs het aanbod vergelijken onder één dak in plaats van in afzonderlijke showrooms.

EVENEMENTEN Naast de vaste exposanten vinden bezoekers op Batibouw ook enkele extra evenementen. Op 26 februari is het de Dag van de Architect. Ook Built-IT, het enige platform voor ICT-diensten die zich op de bouwsector richten, is weer aanwezig, en op 25 en 26 februari 2016 kan de professionele bezoeker die een Batibouwticket heeft Build-IT gratis bezoeken. Op 25 februari geeft Vlaams minister voor Energie Annemie Turtelboom om 10 uur een lezing over EPB-regelgeving en de evolutie van de bouwsector. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 79

Productlancering Batibouw Tekst en beeld: Renson

Ventilatieproducent komt met nieuwe onderdelen op de markt Van een goed werkend ventilatiesysteem kan pas sprake zijn als het degelijke geïnstalleerd werd, met kwalitatieve onderdelen. Pas dan is er de garantie op een continue en gecontroleerde ventilatie in huis, ook in combinatie met warmtepomptechnologie. Nu Renson ook de Easyflex-luchtkanalen en een design dakdoorvoer aanbiedt, voorziet het bedrijf in alle nodige onderdelen voor een totale ventilatie-installatie. Daarnaast stelt Renson op de komende editie van Batibouw ook de Rehymo voor: een compacte pompgroep als optie op de E+ndura ventilatie-unit met warmtepomptechnologie.

EASYFLEX VENTILATIEKANALEN Naast raamverluchtingen, doorvoerroosters, ventilatie-units, extractieroosters en bedieningen heeft Renson voortaan ook Easyflex®-luchtkanalen in zijn assortiment. Een flexibel dubbelwandig luchtkanaalsysteem met deze leidingen combineert een hoog debiet (57 m³/h) met een ontwerpsnelheid van 2,5 m/s, wat de geluidsproductie in de ventilatiekanalen sterk doet dalen. De vormgeving van de kunststof kanalen zorgt voor een optimale verdeling van de druklasten bij het inwerken in chape en de beperkte hoogte van de plat-ovale Easyflex-luchtkanalen (64mm) maakt dat ze makkelijk in te werken zijn in de chape, in het beton of in valse wanden of plafonds. De gladde binnenwand is voorzien van antistatische en antibacteriële additieven om ophoping van stof en bacteriehaarden te voorkomen en het unieke koppelstuk met rubberen dichting geeft een luchtdichte verbinding tussen luchtkanalen en overgangsstukken of extractieroosters. Bochten met een radius groter dan 400 millimeter kunnen met de flexibele kanalen zelf genomen worden. Voor scherpere bochten bestaat er passende bochtstukken.

DESIGN DAKDOORVOER Dat is niet het enige nieuwe product bij de fabrikant uit Waregem. Renson had al eerder design afvoerroosters ter beschikking, maar biedt nu ook een design dakdoorvoer aan. Zo wordt het totaalconcept rond ‘ventilatie’ doorgetrokken tot op het dak. De nieuwe dakdoorvoer zorgt - esthetisch en discreet geïntegreerd in het dak - voor een optimale afvoer van de ventilatielucht en garandeert mee een correcte werking van een Renson ventilatiesysteem.

80 | INSTALLATIE & BOUW

Het Easyflex®-luchtkanalensysteem combineert een hoog debiet (57 m³/h) met een ontwerpsnelheid van 2,5 m/s.

Productlancering Batibouw

De dakdoorvoer heeft z’n uiterst lage luchtweerstand te danken aan de aerodynamische vormgeving, wat de werking van het ventilatiesysteem alleen maar ten goede komt. Concreet verbruikt de motor van het ventilatiesysteem minder stroom en werkt het systeem stiller. De dakdoorvoer past zowel op moderne als klassieke dakpannen, is geschikt voor verschillende hellingsgraden en bestaat in het zwart en baksteenrood. Inbouwen gebeurt met een universele dakpan die - net zoals de dakdoorvoer zelf - bestaat uit hoogwaardig en uv-bestendig polypropyleen. Zo sluit de dakdoorvoer perfect aan op de pannen, lood is niet meer nodig.

REHYMO

Renson biedt nu ook een design dakdoorvoer aan, in het zwart of in baksteenrood.

De REnson HYdraulische MOdule is een compacte, voorgemonteerde en vooraf ingeregelde pompgroep voor de E+ndura ventilatieunit met warmtepomptechnologie

Zowel de Easyflex-leidingen als de design dakdoorvoer zijn binnen een Renson C+-ventilatiesysteem met Healthbox als een E+-systeem bruikbaar. Met die laatste wordt vraaggestuurde ventilatie, warmwaterbereiding en verwarming intelligent geïntegreerd in één toestel. De vervuilde, warme ventilatielucht wordt gerecupereerd via luchtwaterwarmtepomptechnologie en benut voor het opwekken van warm water. De E+ndura unit wordt daarbij telkens in hybride opgesteld met een andere warmteopwekker, bijvoorbeeld een laagvermogen gaswandketel. Dat maakt de installatie en de aansluiting van de volledige opstelling weliswaar een pak complexer. Daarom pakt Renson nu ook uit met de Rehymo of ‘REnson HYdraulische MOdule’: een compacte (H 420mm x B 330mm), voorgemonteerde en vooraf ingeregelde pompgroep die installateurs meteen onder de wandketel kunnen plaatsen. Hoewel deze module zowel een directe als een indirecte kring voedt, gebruikt ze slechts één pomp en is er geen sprake van een evenwichtsfles. Dat maakt het geheel erg zuinig en energetisch. Een gemakkelijke aansluiting, verkorte inregelen montagetijden, plaatsbesparing en een laag verbruik zijn de sleutelwoorden van de Rehymo. Een win-winsituatie voor zowel de installateur als de klant. ❚

Met de nieuwe producten biedt Renson nu een volledig pakket aan voor een ventilatiesysteem.

INSTALLATIE & BOUW | 81

HVAC

SERVICE

hal 12, stand 12317

Bezoek onze stand & ontdek de digitale toekomst In de kijker: rookgasanalyse, ventilatie, koeltechniek, thermografie

Ontdek onze speciale VIP-saloncondities

Linum HVAC SERVICE: montage- en installatiematerialen voor de HVAC/R en piping professional. LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 Kuurne T: 056 35 92 94 • F: 056 35 88 47 • info@linum.eu www.linum.eu • www.rackline.eu • www.gasketline.eu

COOL

testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat Tel. 02/582 03 61 • info@testo.be

STORAGE

HVAC

HARDWARE

AQUA

Contacteer ons ook voor elektronische kranen (handenvrije bediening)

15.133

www.testo.be/nl/batibouw

Productlancering Batibouw

Tekst en beeld: Climeleon

Geluidsdempende omkasting voor WARMTEPOMPEN Climeleon lanceert in samenwerking met warmtepompfabrikant General een geluidsdempende cover voor airco- en warmtepompbuitenunits. De omkasting verlaagt het brongeluid met minstens zeven decibel en is tegelijkertijd mooi en discreet, zonder aan het rendement van het toestel te raken. Hierdoor kan een warmtepomp op meer plaatsen worden toegepast. INGENIEUS ONTWERP De Climeleon Wave verlaagt het brongeluid met minstens 7dB(A) en staat zo garant voor hoge geluidsdemping met minimale impact op het systeemrendement van de warmtepomp. Het doordachte design en de grote ventilatieopeningen zorgen ervoor dat verse lucht optimaal wordt aangevoerd. Het omhulsel is opgebouwd uit duurzame zwarte kunststof met hoge UV-bestendigheid. De constructie is wind- en vorstbestendig en tevens berekend op een maximum sneeuwbelasting van 60kg/mÂ˛. De hoge geluidsdemping wordt verzekerd door het akoestische materiaal dat weer- en vochtbestendig is, en demonteerbaar gemonteerd aan de binnenzijde van de vleugel. Niet iedereen is gecharmeerd door het zicht van een warmtepompbuitenunit. Climeleon biedt daar een oplossing voor.

Steeds meer mensen zijn overtuig van het rendement en comfort van warmtepompen. Het geluid blijft daarbij een hinderpaal, bijvoorbeeld als de buitenunit zich in de buurt van een slaapkamerraam bevindt. Bovendien is niet iedereen gecharmeerd door het zicht van een warmtepompbuitenunit. Climeleon biedt met geluidsdempende designomhulsels die bovendien het rendement van het toestel volledig intact laten een oplossing voor dat probleem. Dankzij het sobere en strakke design past de Climeleon Wave zowel in eigentijdse als in klassiekere omgevingen.

De Climeleon is snel en eenvoudig op te bouwen. Met behulp van zes voetjes en aangepaste bouten zet je de constructie vast op een verharde ondergrond, bij voorkeur op betonnen balkjes in een kiezelbed. Voor toepassingen op een plat dak zijn er optioneel corrosiebestendige montageplaten beschikbaar die een veilige bevestiging van de Climeleon-constructie verzekeren. De platen worden op hun beurt verankerd aan de optionele kunststoffen daksokkelbalken waarop de warmtepomp staat. De eenvoudige demontage van de panelen verzekert bovendien een servicevriendelijke toegang. De Climeleon Wave is specifiek ontwikkeld voor General warmtepompen. Toepassing met andere merken is mogelijk indien de unit aan bepaalde typeen afmetingvoorwaarden voldoet. De uiteindelijke dempingwaarde met nietGeneral warmtepompen is afhankelijk van het samengestelde geluidsniveau per frequentieband. â?&#x161;

De technische specificaties van de Climeleon Wave.

Het omhulsel is opgebouwd uit duurzame zwarte kunststof met hoge UV-bestendigheid.

INSTALLATIE & BOUW | 83

Innovaties Batibouw

Tekst: Michel Van den Bosch

AIPHONE (Paleis 9, stand 200)

DUCO (Paleis 12, stand 501)

De Japanse videofoniespecialist AIPHONE zet de IP-interface voor de JP-serie extra in de verf. Daarmee kan het videofoniesysteem worden aangesloten op het netwerk om oproepen via IP door te schakelen naar een of twee smartphones en/of tablets. De interface is verbonden met de AIPHONE-applicatie voor iOS of Android, waardoor gebruikers een melding krijgen wanneer er iemand aanbelt. De bewoner kan communiceren met de bezoeker via de smartphone of tablet en krijgt een bewegend videobeeld met klank van de bezoeker bij de deurpost. De gebruiker kan vanop afstand toegang verlenen aan zijn gasten via zowel het LAN wifi-netwerk als via internet over wifi of 3G/4G. Uiteraard kan de gebruiker er ook voor kiezen de oproep via een binnenpost in huis te beantwoorden. Andere geconnecteerde toestellen schakelen daarbij onmiddellijk uit voor een gegarandeerd gespreksgeheim. Ook de verbinding via IP is beveiligd zodat meekijken- en luisteren of tussenkomst in de communicatie onmogelijk is.

Ventilatiespecialist DUCO wil gaan voor een perfect binnenklimaat en zet daarvoor enkele ventilatieoplossingen in de kijker. Ze blikken daarmee zelfs al vooruit op de BEN-norm (bijna energieneutraal bouwen) die vanaf 2021 verplicht zal zijn. Zo is er het complete gamma van intelligente ventilatieroosters en het DucoTronic Systeem, een vraaggestuurd natuurlijk ventilatiesysteem dat continu de hoeveelheid CO2 en de luchtvochtigheid monitort en indien nodig de ventilatie bijstuurt. De NightBoost-functie op de DucoBox zorgt dan weer voor een beter E-peil omdat die de vraagsturing bij te hoge temperaturen deactiveert. Hierdoor wordt de kans op oververhitting kleiner. En onder het motto “het oog ook wil ook wat”, ontwikkelde Duco diverse (design)-sensoren die een efficiënte luchtafvoer op basis van CO2 - en vochtmetingen garanderen. En dit in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Esthetiek en functionaliteit vullen elkaar perfect aan.

Met de JP beheren bewoners hun deurpost vanop afstand.

DELTA DORE (Paleis 9, stand 200) Delta Dore lanceert de TYDOM 3.0. Met deze box kunnen alle multimedia- en domoticatoepassingen in de woning, zowel lokaal als vanop afstand via een mobiel apparaat, worden bestuurd via de bijhorende HD-applicatie. Delta Dore belooft dat de TYDOM 3.0 alle losse afstandsbedieningen (televisie, hifi, verwarming, verlichting, …) overbodig maakt. Je beheert alle technologie in je woning vanuit één toepassing. De gebruiksvriendelijke interface maakt gebruik van reële omgevingsfoto’s en videobeelden. Daardoor kunnen alle systemen bediend worden door ze aan te wijzen op het scherm. Dit multimedia- en domoticasysteem is compatibel met de belangrijkste wereldwijde standaardprotocols (KNX, Sonos, DuneHD, SmartTV, RTS, X3D en X2D). Daardoor kunnen alle intelligente toestellen in huis er probleemloos op worden aangesloten.

Door de systemen aan te wijzen op het scherm kan je alle intelligente toepassingen in huis monitoren.

84 | INSTALLATIE & BOUW

Het DucoTronic Systeem is een vraaggestuurd natuurlijk ventilatiesysteem dat continu de hoeveelheid CO2 en de luchtvochtigheid monitort en indien nodig de ventilatie bijstuurt.

DDG (Paleis 6, stand 415) DDG heeft een uitgebreid gamma aan kachels en inbouwhaarden. Met de nieuwe PIO-reeks biedt DDG een oplossing voor elke woning: compact, groot, goed of slecht geïsoleerd. Daarnaast bewijst DDG dat cv-haarden ook mooi mogen zijn. Kijk maar naar de Eco Planus-reeks. De haarden zijn verkrijgbaar in een breed kleurenpalet. Hoe werkt een cv-haard precies? Naast de directe warmte die de haard afgeeft aan de ruimte waarin hij staat, loopt er ook een waterspiraal door. Daarmee kan je de rest van de woning verwarmen. De haard kan rechtstreeks worden aangesloten op radiatoren, de vloerverwarming, de boiler voor sanitair warm water. De haarden zijn geschikt voor elke vaste brandstof en zijn volstrekt veilig.

De Eco-Planus-reeks is verkrijgbaar in diverse kleuren.

Innovaties Batibouw

RADSON (Paleis 12, stand 108)

INFORMAZOUT (paleis 12, stand 307)

Radson introduceert op Batibouw twee elektrische nieuwkomers in het radiatorengamma: Yali Ramo (met geprofileerde voorzijde) en Yali Parada (met vlakke voorzijde). Beide nieuwelingen hebben rechte zijpanelen en een decoratief bovenrooster. De comfortabele stralingswarmte wordt geleverd door milieuvriendelijke plantaardige olie. Beide zijn snel en eenvoudig te installeren.Verwarmingscomfort en warmteafgifte zijn essentieel bij de keuze van een radiator, maar ook de stijl mag niet uit het oog worden verloren. Radson wil zijn klanten daarom begeleiden bij het kiezen van de juiste radiator. Daarom lanceerde de producent van radiatoren en vloerverwarming midden oktober een gloednieuwe website voor particulieren rond het centrale thema “Renovation needs Inspiration”.

Door de Europese Ecodesign-verordening zijn sinds september 2015 energiezuinige stookolieketels de norm. Elk toestel wordt in een bepaalde klasse ingedeeld en dit wordt gevisualiseerd door een label, dat aangeeft hoe efficiënt een nieuw verwarmingstoestel warmte kan produceren. Op de energielabel-zoeker op de website van Informazout (http://www.informazout. be/nl/energielabel-zoeken) krijgt de consument een handig overzicht van welke handelsmerken voldoen aan de nieuwe Europese normen. Ook voor het optimaliseren van bestaande installaties is er een webtool: http://www. informazout.be/nl/optimaliseer-je-installatie. Die toont schematisch uit welke onderdelen een verwarmingsinstallatie bestaat en welke verouderde onderdelen voor energieverlies zorgen.

De Yali Ramo met zijn geprofileerde voorkant.

DAIKIN (Paleis 12, stand 313) Daikin lanceert het Bluevolution-gamma dat op een intelligente manier gebruikmaakt van de nieuwste technologieën binnen de warmtepompmarkt. Dit gamma bestaat uit de 3-in-1-oplossingen van Daikin om op een energiezuinige en fluisterstille manier de lucht zeer efficiënt te zuiveren, verwarmen en koelen. Dit gamma omvat onder meer de nieuwe Daikin Emura, het gloednieuwe Daikin Comfort FTXM muurmodel en het compact plafondinbouwmodel. Deze toestellen kunnen geconnecteerd worden met nieuwe multibuitenunits die toelaten om meerdere binnenunits aan één buitenunit aan te sluiten. Het Comfort model is voorzien van de nieuwe Daikin Flash Streamer technologie. Die maakt allergenen, geurtjes en bacteriën in geen tijd onschadelijk. De Bluevolution units beschikken over een uitstekend energielabel, tot A+++ (de maximale energie-efficiëntie voor zowel verwarming als koeling). Intelligente sensoren regelen automatisch de luchtstroom om tocht tot een minimum te beperken. In ruimtes waar niemand aanwezig is, wordt het vermogen automatisch De FTXM Comfort verwijdert door de Flash Streamer technologie geurtjes en bacteriën. beperkt.

De energielabel-zoeker geeft een overzicht van merken die voldoen aan de nieuwe Europese normen.

ROTEX (Paleis 12, stand 313) Rotex lanceert de Rotex Lage Temperatuur-Monobloc. Die combineert een uitzonderlijk energierendement en betrouwbaarheid met lagere werkingskosten. Het is momenteel de meest compacte en energiezuinige warmtepompoplossing op de markt. Zo is de Monobloc 16% lichter en 17% compacter dan zijn voorganger. De unit is beschikbaar in vermogens van 5 kW en 7 kW en zorgt voor watertemperaturen tot 55 °C met een COP van bijna 5. Hij wordt kant-en-klaar geleverd en moet enkel op de waterleidingen worden aangesloten. Doordat er geen aparte expansievaten of isolatiekleppen nodig zijn, wordt de installatiekost gedrukt. Het systeem biedt een hoger vermogen bij lagere omgevingstemperaturen en minder dan 10% daling in het vermogen bij een temperatuur van -2°C.

De installatiekosten van de Rotex Monobloc zijn laag door de kant-en-klare levering.

INSTALLATIE & BOUW | 85

INSTALLATIE & BOUW

WIE DOET WAT VANAF € 595 PER JAAR WETEN UW KLANTEN OOK WAT U DOET! ‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kan deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Bel of mail voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw met Mathieu Noppe: T +32 50 36 81 70 - E m.noppe@louwersmediagroep.be

WWW.INSTALLATIEENBOUW.BE HET MEEST COMPLETE OVERZICHT VOOR GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VOOR INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

Staat u nog niet op www.installatieenbouw.be? Neem dan voor meer informatie contact op met Kevin Desender: k.desender@louwersmediagroep.be

SCHRIJF U NU IN VOOR ONZE ONLINE NIEUWSBRIEF!

WIE DOET WAT

ALGEMENE DIENSTVERLENING

BEVEILIGING VERGOKAN NV SECURITY SOLUTIONS

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 71 341 71 11 F +31 71 341 41 92 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

Meersbloem Meiden 16

LEGRAND GROUP NV

MUYSHONDT SECURITY SOLUTIONS

Kouterveldstraat 9

Lodderstaat 20 2880 BORNEM T +32 3 889 22 55 F +32 3 889 11 50 E info@muyshondt.be W www.muyshondt.be

T +32 2 719 17 11

9700 OUDENAARDE T +32 55 31 83 35

1831 DIEGEM

F +32 55 31 43 88 E sales@vergokan.com

F +32 2 719 17 00

W www.vergokan.com

E info@legrandgroup.be

FEDERATIES

W www.legrandgroup.be

BIM SOFTWARE EN CONSULTANCY

SECTOR ORGANISATIE VOOR VENTILATIE FÉDÉRATION POUR LE SECTEUR DE LA VENTILATION

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T +32 2 523 01 70 F +32 2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

BEDRIJFSWAGENINRICHTING

VENTIBEL VZW Volkstraat 57

RITTAL NV STABIPLAN BVBA Korte Lozanastraat 5 2018 ANTWERPEN T +32 3 289 01 01 E info@stabiplan.be W www.stabiplan.com/nl-be

2000 ANTWERPEN

Stokkelaar 8

M +32 478 56 21 23

9160 LOKEREN

E hendrik.daem@ventibel.be

T +32 9 353 91 11

W www.ventibel.be

F +32 9 355 68 62

GEREEDSCHAPPEN

E info@rittal.be W www.rittal.be

BRANDERS & KETELS

TEEK

G TEEK Boswegel 35 9190 STEKENE T +32 497 51 99 27 E info@g-teekbe W www.g-teek.be

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS BV

EURO-DIESEL SA

Charles Petitweg 21

VAILLANT NV

Rue de l’Avenir, 61

4847 NW BREDA

Golden Hopestraat 15 1620 DROGENBOS T +32 2 334 93 00 E info@vaillant.be W www.vaillant.be

4460 GRACE-HOLLONGE

T +31 76 579 41 90

T +32 4 247 79 00

F +31 76 579 41 99

F +32 4 246 20 20

E Info@flir.com

E mail@euro-diesel.com

W www.flir.com

W www.euro-diesel.com

DOMOTICA

SORTIMO BVBA Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE T +32 2 355 03 70 F +32 2 355 03 71 E info@sortimo.be W www.sortimo.be

SORTIMO WEST Gentseweg 749 8793 SINT-ELOOIS-VYVE

SORTIMO CENTRUM

Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE

SORTIMO OOST

Industrieweg 49/7 3980 TESSENDERLO

INSTALLATIEMATERIAAL

SCHLEIFENBAUER BV NIKO

Graafsebaan 68

Industriepark West 40 9100 ST.- NIKLAAS T +32 3 760 14 70 F +32 3 777 71 20 E sales@niko.be W www.niko.eu

5242 JN ROSMALEN

COMAP NV/SA Alsembergsesteenweg 454

T +31 73 523 02 56

1653 DWORP

F +31 73 521 23 83

T +32 2 371 01 61

E info@schleifenbauer.eu

F +32 2 378 23 39

W www.schleifenbauer.eu

E marketing@comap.be W www.comap.be

ELEKTRICITEIT E. VAN WINGEN

INRICHTING VAN BERDIJFSVOERTUIGEN

VTC BVBA Patrick Wagnonlaan 7 7700 MOESKROEN T +32 56 55 49 66 F +32 56 34 86 62 E info@vtc.be W www.vtc.be

E. VANWINGEN NV OBO BETTERMANN SA Bist 14 2630 AARTSELAAR T +32 3 870 74 00 F +32 3 887 40 00 E info@obo-betterman.com W www.obo-betterman.com

Durmakker 27 9940 EVERGEM T +32 9 253 08 00 T +32 9 253 40 82

BEGETUBE NV Kontichsesteenweg 53/55 2630 AARTSELAAR T +32 3 870 71 40 F +32 3 877 55 75

E info@vanwingen.be

E info@begetube.com

W www.vanwingen.be

W www.begetube.com

INSTALLATIE & BOUW

| 87

WIE DOET WAT

INSTALLATIETECHNIEK HVAC/R

VIEGA Planet I business park Tollaan 101 c 1932 Sint-Stevens-Woluwe T +32 2 551 55 10 F +32 2 503 14 33 E info@viega.be W www.viega.be

LENAERTS NV Europark 1086 3530 HOUTHALEN T +32 11 60 92 10 F +32 11 52 54 47 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

FUTURE CLIMA BVBA Essenlaan 9 3600 GENK T +32 89 38 40 38 F +32 89 38 20 38 E tim@futureclima.be W www.futureclima.be

LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 KUURNE T +32 56 35 92 94 F +32 56 35 88 47 E info@linum.eu

INSTALLATEURS ELEKTRICITEIT

W www.linum.eu

ISOLATIEMANTELS ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

INDUSTRIEEL - PRIVAAT

EHM BVBA

ETI VAN DEN VEN Griffier Schobbenslaan 2a 2140 ANTWERPEN T +32 3 235 16 24

Industrieweg 3

F +32 3 235 09 11

2850 BOOM

E luc.ost@etivdv.be

T +32 3 844 45 75

W www.etivdv.be

F +32 3 844 50 85 E info@ehm.be W www.ehm.be

INSTALLATEURS HVAC

NAESSENS HVAC Desselgemsesteenweg 39 8540 DEERLIJK T +32 56 61 31 13 F +32 56 61 72 42 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

INSTALLATEURS SANITAIR

INSULUX BVBA Dendermondesteenweg 67 9070 DESTELBERGEN T +32 9 335 76 02 F +32 9 335 76 03 E info@isolatiemantels.be

ELEKTROWERKEN DE PROFT Flor Hofmanslaan 4 9280 LEBBEKE T +32 52 41 07 24 E tim@electrowerkendeproft.be W www.electrowerkendeproft.be

W www.isolatiemantels.be

BENVITEC BUILDING NV Koolmijnlaan 201 3582 BERINGEN T +32 11 45 07 50 F +32 11 45 07 59 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

CROES-BELLEN NV Industriepark Kolmen 1208 3570 ALKEN T +32 11 31 40 27 F +32 11 59 13 50 E croes.bellen@scarlet.be W www.croes-bellen.be

KLIMAATBEHEERSING

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV EL SYSTEMS Senator Alfons Jeurissenlaan 1032 3520 ZONHOVEN T +32 11 81 92 92 F +32 11 81 92 93 E info@elsystems.be W www.elsystems.be

Rijndijk 141

LENAERTS NV

BENVITEC BUILDING NV

Europark 1086

Koolmijnlaan 201 3582 BERINGEN T +32 11 45 07 50 F +32 11 45 07 59 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

3530 HOUTHALEN T +32 11 60 92 10 F +32 11 52 54 47 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 71 341 71 11 F +31 71 341 41 92 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België

SURKIJN BVBA Holeikstraat 12

COFELY AXIMA NV

NAESSENS HVAC

Montenegrostraat 138-144

Desselgemsesteenweg 39 8540 DEERLIJK T +32 56 61 31 13 F +32 56 61 72 42 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

1190 BRUSSEL

3545 HALEN

T +32 2 533 23 11

T +32 13 44 14 05

F +32 2 538 86 85

F +32 13 44 43 29

E brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be

E surkijn.bvba@telenet.be

W www.cofelyaxima-gdfsuez.be

88 | INSTALLATIE & BOUW

Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T +32 2 523 01 70 F +32 2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

WIE DOET WAT

POMPEN

Zandvoorstraat 1, 2800 MECHELEN T +32 15 28 60 80 F +32 15 27 08 28

GRUNDFOS BELUX Boomsesteenweg 81-83 2630 AARTSELAAR

E info@be.coltgroup.com

T +32 3 870 73 00

W www.coltinfo.be

F +32 3 870 73 01

KLIMATISATIE

AEROPULMO BVBA

BOTEC NV

COLT INTERNATIONAL NV

W www.grundfos.nl

Sportstraat 42-44 2160 WOMMELGEM T +32 3 354 36 18 F +32 3 354 41 92 E info@botec.be W www.botec.be

Industriepark Brechtsebaan 22 2900 SCHOTEN T +32 3 685 49 00 F +32 3 680 12 30 E info@aeropulmo.be W www.aeropulmo.be

TECHNISCHE CONTROLE

SANITAIR

Beter Zeker. THE AIRCONDITIONING COMPANY Haringrodestraat 56, 2018 ANTWERPEN

Chaussée de Tirlemont 102

DELABIE BENELUX Kommenstraat 20

T +32 3 288 66 44

B-1070 BRUSSEL

F +32 3 288 03 03

T +32 2 520 16 76

E info@tac.be

LEMMENS SA

E info@delabiebenelux.com W www.delabiebenelux.com

W www.tac.be

BTV - TECHNISCH BUREAU VERBRUGGHEN VZW Van der Sweepstraat 3 bus 44 2000 ANTWERPEN T +32 3 216 28 90  F +32 3 238 86 65 E raf.hectors@btvcontrol.be W www.btvcontrol.be

5030 GEMBLOUX T +32 81 62 52 52 F +32 81 62 52 53 E info@lemmens.com W www.lemmens.com

VEILIGHEIDSKLEDIJ

KLIMATISATIE

NATHAN IMPORT/EXPORT

SWEGON BELGIUM NV Rue de Huy 24

NATHAN IMPORT/EXPORT

MEWA TEXTIL MANAGEMENT

Lozenberg 4

Raghenopark Motstraat 54

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE Autobaan 2, 8210 LOPPEM T +32 50 40 48 48

1932 ZAVENTEM

B-4280 Hannut

2800 Mechelen

T +32 2 721 15 70

F +32 50 39 26 04

F +32 2 725 35 53

T +32 15 4515 80

T +32 19 51 93 20

F +32 15 4515 90

E info@mitsubishi-electric.be

E mechelen@mewa.be

W www.mitsubishi-electric.be

F +32 19 51 93 21 E info@swegon.be

E info@nathan.be W www.nathan.be

W www.mewa.be

SOFTWARE

W www.swegon.be

VENTILATIE

KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

KVT NV

BOUWSOFT

Plaslaar 48

Molenweg 9

2500 LIER T +32 3 491 99 00

8377 MEETKERKE T +32 50 45 40 80 F +32 50 32 38 08

F +32 3 491 99 29

E info@bouwsoft.be

E info@kvt-nv.be

W www.bouwsoft.be

W www.kvt-nv.be

STUDIEBUREAUS TECHNIEKEN

RENSON® VENTILATION NV Industriezone 2 Vijverdam www.aldesbenelux.com

ALDES BENELUX BV BELGIAN BRANCH Rue Jean Verkruyts 60 4681 OUPEYE T +32 4 374 98 20 F +32 4 374 98 29 E info@ aldesbenelux.com W www.aldesbenelux.com

Maalbeekstraat 10 8790 WAREGEM T +32 56 62 71 11 F +32 56 60 28 51 E info@renson.be W www.renson.be

A DIVISION OF

COOLWORLD RENTALS BVBA

SYSTEMAIR

Adequat NV Business Center

AIR TRADE CENTRE

Romeinsestraat 6 00/01 3001 HEVERLEE

E sales@coolworld-rentals.be

Noordersingel 19 2140 BORGERHOUT T +32 3 235 35 08 F +32 3 235 64 69 E info@vanlooy.com

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com

W www.coolworld-rentals.com

W www.vanlooy.com

W www.airtradecentre.com

W www.systemair.be

Brusselsesteenweg 159, 9090 MELLE

VAN LOOY GROUP NV

T +32 9 335 26 90 T 0800 88900 (gratis)

T +32 16 38 70 80 F +32 16 38 70 89 E info@systemair.be

INSTALLATIE & BOUW

| 89

WIE DOET WAT

VERWARMING

ZONNEPANELEN

TROX BELGIUM NV

REMEHA NV

Paepsemlaan 18g 1070 BRUSSEL

SOLAR SPIRIT BVBA

Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 3 286 85 50

T +32 2 522 07 80

AIR TRADE CENTRE

Meester van der Borghtstraat 58

F +32 2 520 21 78

Hoogstraat 180

2580 GRASHEIDE

E info@trox.be

1930 ZAVENTEM

W www.trox.be

T +32 2 711 94 89 F +32 2 721 04 33

T +32 15 63 52 21

F +32 3 354 54 30

F +32 15 76 10 21

E info@remeha.be

E info@solarspirit.be

W www.remeha.be

W www.solarspirit.be

E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

VENTILAIR GROUP Pieter Verhaeghestraat 8 8520 KUURNE T +32 56 36 21 20 F +32 56 36 21 21 E be@ventilairgroup.com W www.ventilairgroup.be

A DIVISION OF

COOLWORLD RENTALS BVBA

REMEHA NV Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM

‘t Hofveld 6

T +32 3 286 85 50

1702 GROOT-BIJGAARDEN

Adequat NV Business Center

F +32 3 354 54 30

Brusselsesteenweg 159, 9090 MELLE

E info@remeha.be

T +32 9 335 26 90

W www.remeha.be

T 0800 88900 (gratis)

WARMTEPOMPEN

E sales@coolworld-rentals.be

2800 MECHELEN

SCHWANK BV

T +32 15 28 05 10

Nijverheidsweg 5

F +32 15 28 05 11

4104 AN CULEMBORG

W www.zehnder.be

E info@stiebel-eltron.be

WATERBEHANDELING

Vlamingstraat 4 8560 WEVELGEM T +32 56 43 28 53

BWT BELGIUM NV

F +32 56 41 76 36

Leuvensesteenweg 633

T +31 345 51 31 43

E info@ctcbenelux.com

F +31 345 51 84 64

1930 ZAVENTEM

W www.ctcbenelux.com

E g.cooreman@schwank.be

VERLICHTING

F +32 2 423 22 12

CTC BENELUX

Blarenberglaan 3c/001

E info@zehnder.be

T +32 2 423 22 28

W www.stiebel-eltron.be

W www.coolworld-rentals.com

ZEHNDER GROUP BELGIUM

STIEBEL ELTRON BVBA

T +32 2 758 03 10 F +32 2 758 03 33

W www.schwank.be

E info@bwt.be

OSRAM BENELUX BV

REMEHA NV

DAIKIN AIRCONDITIONING BELGIUM NV

W www.bwt.be

A. Franklin 1B

Postbus 115

Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM

2900 AC CAPELLE A/D IJSSEL

T +32 3 286 85 50

T +32 10 23 72 23

T +31 10 750 14 14

F +32 3 354 54 30

F +32 10 24 49 10

F +31 10 750 14 06

E info@remeha.be

E info@daikin.be

E ronald.moeskops@osram.nl

W www.remeha.be

W www.daikin.be

1300 Waver

W www.osram.nl

Hier uw logo? Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Mathieu Noppe of Freddy

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA

ZEHNDER GROUP BELGIUM

Gulkenrodestraat 7, Unit 10

Blarenberglaan 3c/001

2160 WOMMELGEM

2800 MECHELEN

T +32 3 827 21 96

T +32 15 28 05 10

F +32 3 825 52 86

F +32 15 28 05 11

F +32 50 39 26 04

E m.noppe@louwersmediagroep.be

E sales@veko.be

E info@zehnder.be

E info@mitsubishi-electric.be

E f.fierens@louwersmediagroep.be

W www.veko.be

W www.zehnder.be

W www.mitsubishi-electric.be

90 | INSTALLATIE & BOUW

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE Autobaan 2 8210 LOPPEM T +32 50 40 48 48

Fierens voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw: T +32 50 36 81 70

Compacte behuizingen AE Meer voordelen: ■ Snelle montage■ ■ Eenvoudige installatie ■ Internationale goedkeuringen ■ > 50 varianten beschikbaar Meer info op www.rittal.be

Rittal nv/sa Industrieterrein E17/3206 Stokkelaar 8 - 9160 Lokeren T 09 353 91 11 - F 09 355 68 62 - info@rittal.be - www.rittal.be

www.begetube.com

Modulaire luchtverdeelkast 12 x ø 63 + 2 x oval duct beperkte inbouwhoogte collector mag ingestort worden in de chape beschikbaar in 2 mogelijke uitvoeringen: 1: met een gesloten deksel 2: met een deksel voorzien van een aansluiting in ø 180 herpositioneerbaar deksel waardoor de hoofdaansluiting in stappen van 90° kan worden verdraaid koppelbaar met elkaar of met tunnelluchtverdeelkast hoofdaansluiting op boven- of onderzijde of via de zijkant eenvoudig push en click verbindingssysteem

BEGETUBE N.V. Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaar t + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75 info@begetube.com www.begetube.com

member of