EDITIE
703 Tijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving I Jaargang 64 I 2012
'Werken in het groen' geeft Achmea Campus meerwaarde | Bouw nieuw Rotterdam Centraal verloopt vlot dankzij logistiek | Duurzaam hightech regiokantoor voor Siemens Nederland NV | Nieuwbouwproject De Heikant: ‘groot en intens’
N
ONT IEU W W M ET E R P M E BR E ED TEEN ONL VELD ’S B ES TEK INE SER VI C E
MAAK RUIMTE
FUNCTIONEEL CREËER, IMPONEER, INSPIREER, VA R I E E R EN CO M B I N EER !
V E R P L A AT S B A R E P E R F E C T I E Mobiele paneelwanden van BREEDVELD vormen een combinatie van technische perfectie en eindeloze visuele mogelijkheden. Ideaal voor representatieve ruimtes met een multifunctioneel karakter. Afwerkingen met o.a. prints, kunststof, edelfineer, kleurlakken of glas, maken uw ruimte zo bijzonder en functioneel als u zelf wenst.
PANEELWANDEN
/
VOUWWANDEN
/
GLASWANDEN
T: +31 (0)487 542 888 of E: info@breedveld.com
/
SCHUIFWANDEN
/
SPECIALS
www.breedveld.com
Realiseren van blijvende kwaliteit voor uw parkeervraagstukken Parkeren is en blijft een groeiend probleem met meerdere raakvlakken naar omgeving, bereikbaarheid, veiligheid en duurzaamheid. Ballast Nedam biedt totaaloplossingen voor deze parkeerproblematiek. Zo ook voor parkeergarage Sint Antonius ziekenhuis in Nieuwegein. Uitbreiding van het ziekenhuis maakt centralisatie van de parkeergelegenheid noodzakelijk. Door optimalisatie van het ontwerp werd een extra parkeerlaag gerealiseerd, waarvoor niet van het bestemmingsplan werd afgeweken. Dit betekent voldoende parkeergelegenheid zonder extra overlast voor de omwonenden. De garage is onderdeel van de Rode Loper, het fraai ingerichte entree gebied van het ziekenhuis. De garage biedt overdekte toegang tot het ziekenhuis en optimale aansluiting op het wegennet. Een welkome en gastvrije entree voor de patiĂŤnten.
Onze oplossingen zijn gericht op samen werken aan een betere leefomgeving. Een omgeving waar mensen met plezier wonen, werken en verblijven. Wensen, ideeĂŤn en ambities van onze klanten maken wij werkelijkheid. Voor huisvesting, mobiliteit, energie en natuur. Altijd vanuit een integrale benadering. En in samenhang met het geheel.
www.bnparking.nl
Wij werken graag aan de beste oplossing voor uw concrete parkeervraagstuk. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jaap Schreiber (030) 285 37 83 of kijk op www.bnparking.nl
Realiseren van blijvende kwaliteit
duurzaam20120406.pdf 1 18-4-2012 11:00:08
Deuren bv Nijverheidsstraat 1 7482 GZ Haaksbergen Tel: +31 53 57 357 35 Fax: + 31 53 57 357 00 www.reinaerdt.nl info@reinaerdt.nl
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
IS BIJ ONS OOK BRANDWERENDHEID INBRAAKWERENDHEID GELUIDWERENDHEID ROOKWERENDHEID
EDITIE
Voorwoord
703
Zelfbewustzijn Hoe gaat u de zomer in? Trots op een bedrijf dat zich het afgelopen bouwjaar heeft doorontwikkeld in het specialisme, of juist zoekend naar andere markten en mogelijkheden? Wat de afgelopen jaren duidelijk is geworden, is dat de professionalisering van de bouwsector de laatste stappen maakt in het proces van een aanbod- naar een vraaggestuurde markt - de afronding van een traject dat met de wederopbouw is gestart en naar het zich laat aanzien alleen door oorlogen of natuurrampen is te stoppen. Wat betekent het bovenstaande eigenlijk voor de van oudsher op prijs gerichte aanbestedingsmarkt? Prijs en kwaliteit zijn geen communicerende vaten meer in een vraaggestuurde markt, is de stelling die wij bij deze willen neerleggen. Een zelfbewuste, goed speciferende opdrachtgever wil immers de beste kwaliteit voor de laagste prijs, binnen een almaar groeiend woud van wettelijke minimumeisen. U kent het vanuit de praktijk. 'Kan niet' is een onmogelijkheid geworden voor de bouwer, producent en leverancier anno 2012 en bij de pakken neerzitten helpt niemand. Een zelfbewuste bouwpartij moet derhalve durven investeren om uiteindelijk die gewilde opdracht binnen te slepen en voldoende volume te creĂŤren om het personeelsbestand op peil te houden, en niet alleen vertrouwen op jarenlange relaties maar nieuwe allianties smeden op basis van vakinhoudelijke kwaliteiten. Zelfbewustzijn in plaats van ouwe-jongens-krentenbrood. Van door de markt afgedwongen integratie van de bouwkolom, naar de werkelijk gevoelde overtuiging dat het zonder integrale (product)ontwikkeling en uitvoering niet anders meer kan; dat moet zowel in woningbouw, utiliteitsbouw, speciale projecten en restauratie/renovatie tot resultaten leiden. Vooral die laatste niche zal een toevloed aan gretige bouwpartners op zich af zien komen, van funderingsspecialisten tot projectinrichters. Buiten het traditionele blikveld treden om in beeld te blijven, een praktische, communicatieve houding die zowel klein als groot veel kan opleveren.
Jan-Kees Verschuure
5 | STEDENBOUW 703
703
sinds 1948
Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving Jaargang 64 | 2012 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997
Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
redactieadres
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
redactiecöordinator Jan-Kees Verschuure
8
redactieMedewerkers
Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuysen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.
33
58
Bladmanagement
Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl Specials Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl
15
Secretariaat
Manuela Depenbrock
48
Advertenties
Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: stedenbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl
Abonnementsprijs
€ 81,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095
Adreswijzigingen
Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland
Opzeggingen
Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Doelgroep
Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.
Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
6 | STEDENBOUW 703
Utiliteitsbouw HENGELO Regiokantoor Siemens HOOFDDORP FOX Vakanties APELDOORN Achmea Campus ROTTERDAM Centraal Station LEIDEN Rijnveste VENLO Theater de Maaspoort HARDENBERG Gemeentehuis LEIDSCHENVEEN ROC Mondriaan ZWOLLE Van der Valk Hotel TILBURG De Heikant LELYSTAD Vlint Holding WINTERSWIJK Driemark DEVENTER Deventrade BRIELLE Maerlant College GORINCHEM Rabobank Alblasserwaard Noord en Oost ARNHEM Multisporthal Papendal HATTEM Zwembad ALMELO Timberland
8 15 22 33 40 48 53 58 61 64 67 70 74 77 80 82 84 86
Rubrieken Journaal
88
Inhoud
64
80 70
94 74
115 130
Restauratie en recreatie
EDITIE
703 TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN BINNENHUISVORMGEVING I JAARGANG 64 I 2012
ULFT DRU AMSTERDAM Het Grachtenhuis LEIDEN Museum Volkenkunde HILVERSUM Melkfabriek ENSCHEDE Balengebouw BORCULO Renovatie gemeentehuis Berkelland DEN HAAG ASN Bank UTRECHT In het Noorderlicht AMSTELVEEN Bella Donna FRANEKER Keningstate AMSTERDAM De Stadswerf UTRECHT De Vredenburg LEIDEN Blauwe Blokken
91 94 98 102 106 109 112 115 119 122 124 126 128
woningbouw AMSTERDAM De Studio CASTRICUM De Boogaert
130 132
'Werken in het groen' geeft Achmea Campus meerwaarde | Bouw nieuw Rotterdam Centraal verloopt vlot dankzij logistiek | Duurzaam hightech regiokantoor voor Siemens Nederland NV | Nieuwbouwproject De Heikant: ‘groot en intens’
Coverbeeld | Centraal Station Rotterdam
7 | STEDENBOUW 703
Utiliteitsbouw
Duurzaam hightech regiokantoor voor Siemens Nederland NV Tekst | Hilda Bosma Beeld | Winand Stut Fotografie
In Hengelo vindt één van Nederlands grootste binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen plaats. Het Hart van Zuid is een ontwikkelgebied voor wonen en werken met een oppervlakte van circa 50 hectare. De nieuwbouw van Siemens Nederland NV, met een zaagtanddak als voorgevel, is een van de meest markante gebouwen in het nieuwe stadsdeel.
De gemeente Hengelo en projectontwikkelaar Van Wijnen herontwikkelen een nieuw deel van de (binnen)stad met respect voor de bijzonder rijke historie van het gebied. Door de publiekprivate samenwerking zijn binnen het Hart van Zuid het pop- en cultuurpodium Metropool, het ROC van Twente, de nieuwe perrontunnel aan de zuidzijde van het Station en meerdere woningbouwprojecten gerealiseerd. Op het voormalige industrieterrein van Stork en Dikkers staat de nieuwbouw van Siemens Nederland. “Vanwege de groei van Siemens en de herontwikkeling van het zuidelijke stadsdeel tegenover het station, waardoor een deel van de bestaande kantoorruimte die Siemens huurde moest worden gesloopt, was de nieuwbouw noodzakelijk geworden. Daarmee ontstond een uitgelezen kans om een nieuw kantoor te realiseren. Hengelo is de hoofdlocatie van Siemens in Oost-Nederland”, vertelt Jan Bessels, real estate manager bij Siemens Nederland NV.
Industrieel uiterlijk “Siemens wilde een gebouw met een echt industrieel uiterlijk”, aldus Bessels. “Via Google maps kwam NL Architects, die meedeed aan de architectenselectie voor de nieuwbouw, terecht bij de sheddakken, de zaagtandda-
8 | STEDENBOUW 703
ken van de achterliggende fabrieksgebouwen in Hengelo. Dit bepalende karakter sprak ook het Supervisorteam van de gemeente Hengelo aan. NL Architects heeft dit vertaald in het ontwerp. Het kantoorgebouw is opgetrokken uit baksteen met een getande glazen voorgevel en refereert aan de rijke industriële traditie van Hengelo.”
Verpakkingsmateriaal in interieur De Siemens-divisie Oil & Gas is een belangrijke gebruiker van het nieuwe kantoorgebouw. Deze divisie richt zich met de door haar gebouwde compressorinstallaties op de internationale olie- en gasindustrie. “In het interieur van het nieuwe kantoor is een knipoog gemaakt naar de houten bekisting waarin deze grote machines over de gehele wereld vervoerd worden’’, aldus Paula Batist, als projectmanager verantwoordelijk voor de nieuwbouw en het ontwerp en realisatie van de inrichting van het gebouw. “Hout dat voorzien is van het FSC-keurmerk.”
Siemens Office Concept Batist: “In het gebouw met ruim 8.200 m² aan vvo gaan we voor het eerst op deze schaal in ons land het Siemens Office Concept, ofwel Het
hengelo | Regiokantoor Siemens
Nieuwe Werken. toepassen. Volgens dit concept heeft niemand meer een eigen werkplek, maar ga je afhankelijk van de aard van je werkzaamheden zitten op een plek die speciaal daarop is ingericht, bijvoorbeeld telefoneren, overleggen, of in alle rust werken. Op de kantoorvloeren staan geen kasten, maar alleen lockers, rolarchieven en belcellen waar je kunt telefoneren. Daarnaast zijn er communicatiezones met zitbanken waar medewerkers kunnen overleggen.
Hightechtoepassingen Bessels: “We wilden ook zoveel mogelijk Siemens-technieken toepassen voor de inrichting van het gebouw. Zo zijn het gebouwbeheersysteem voor de klimaatregeling en sturing van de verlichting, het toegangsbeheer, de brandmeld- en inbraakinstallaties,
alsmede de middenspanningsinstallatie, verdeelkasten, energiemonitoring en het schakelmateriaal allemaal Siemens-producten. De verlichting is van OSRAM, onze verlichtingsdivisie.” Batist vult aan: “De daglichtregeling is ook bijzonder. Het lichtniveau binnen wordt aangepast aan de weersomstandigheden en aan de hoeveelheid licht buiten het gebouw. Voor de officiële opening van 15 juni willen we ook een elektrische laadpaal voor de auto in de nieuwbouw hebben.” “Het toepassen en de integrale aanpak van deze technische oplossingen van Siemens maakt het gebouw hightech en voor ons ook heel uniek”, aldus Bessels. “Met het Total Room Automation Concept hebben we een systeem waarmee we alles in een keer kunnen regelen. Dit systeem is een combinatie van gebouwbeheersysteem, het meet- en regelsysteem, ►
Nieuwbouw van Siemens in Hart van Zuid Hengelo, een ontwikkelgebied voor wonen en werken van circa 50 hectare.
9 | STEDENBOUW 703
Bouwinfo Eigenaar Huurder Ontwikkelaar Ontwerp Uitvoering Installaties Bouwperiode
Projectinrichter
Wolburn Invest GmbH Siemens Nederland NV Van Wijnen Projectontwikkeling Oost BV NL Architects, Amsterdam Van Wijnen BV, Eibergen Installatiebedrijf Meulenbeld Hofhuis, Almelo maart 2010- december 2011 (sloop en bouw); januari 2012 – mei 2012 (inrichting) Boerhof Projectinrichters
Ook de productie en montage van de aluminium puien voor de renovatie van het gemeentehuis Doetinchem werd door ons uitgevoerd.
Postbus 12 7037 ZG, Beek
Tel: 0316-532320 Fax: 0316-532260 Site: www.gevel-design-beek.nl
In het gebouw wordt het Siemens Office Concept toegepast, gebaseerd op Het Nieuwe Werken.
Ontwikkelen en bouwen Projectinfo Kozijnen en binnendeuren Voor het nieuwe kantoor van Siemens in Hengelo heeft Theuma de kozijnen met bijbehorende binnendeuren geleverd en gemonteerd volgens het Total Service Concept. Het Total Service Concept is een serviceconcept waarbij Theuma de totale werkvoorbereiding, de coördinatie op de bouwplaats en de montage van de deuren en kozijnen uit handen neemt. “Zo beschikt de opdrachtgever over de juiste deur-kozijncombinatie op de juiste plaats en op het juiste moment. Theuma produceert duurzame deuren en kozijnen van hoge kwaliteit, met een lange levensduur. Dit doen wij door zuinig en bewust gebruik te maken van grondstoffen, energie en productietechnieken. De deuren en kozijnen zijn KOMO-gecertificeerd en voldoen daarmee aan de eisen van het Bouwbesluit. Theuma is tevens ISO 9001-, ISO 14001-, FSC®- en VCA**-gecertificeerd.”
10 | STEDENBOUW 703
met aandacht voor detail Alleen dan kun je gebouwen realiseren waar mensen zich thuis voelen. Het bouwproces is ons thuis. Daarom zijn wij net zo bekwaam in het initiëren en ontwikkelen als in het bouwen, onderhouden en beheren. Daag Van Wijnen uit en laat ons uw plannen en details concreet maken.
Aandacht maakt het verschil!
Hengelo Plaatsnaam | Regiokantoor | Projectnaam Siemens
het aansturen van de verlichting en het zonweringsysteem en het klimaatsysteem. Innovatief en duurzaam is ook het toepassen van lagetemperatuur restwarmte die door Warmtenet Hengelo/AKZO Nobel geleverd gaat worden. De warmtetoevoer ligt op 40 graden en de retourwarmte is 25 graden.”
Geslaagd project “We zijn trots op het nieuwe regiokantoor”, aldus Bessels. “Zo is optimaal gebruik gemaakt van de innovatieve technieken van Siemens. Ook zijn we trots op de industriële architectuur van het gebouw. Doordat het gebouw flexibel is, zijn eventuele nieuwe indelingsconcepten gemakkelijk toe te passen.” Batist vult aan: “Het is ook een heel geslaagd project door de supergoede samenwerking met de verschillende partijen. We hebben met elkaar hetzelfde doel nagestreefd.” ❚
De zaagtandgevel maakt het regiokantoor tot een van de meest markante in het nieuwe stadsdeel.
Projectinfo Uitvoering Ongeveer dertien maanden is Van Wijnen Eibergen B.V. in Hengelo bezig geweest met de realisatie van het nieuwe Siemens-kantoor, inclusief parkeergarage met 170 parkeerplaatsen. Het kantoorgebouw heeft elf bouwlagen en een oppervlak van circa tienduizend vierkante meter. “Een ware eyecatcher met een opvallende architectuur. De historische sheddaken van oude fabrieken komen terug in de gevel waardoor het gebouw een verrassende link legt naar het rijke verleden van Hart van Zuid. Het gebouw is gecertificeerd door de Dutch Green Building Council voor een BREEAM-NL-certificaat Pass. Van Wijnen Projectontwikkeling Oost B.V. is de ontwikkelaar van het gebouw. Het Siemens-kantoor draagt in belangrijke mate bij aan de nieuwe contouren van Hart van Zuid, dat tot stand komt dankzij een publiekprivate samenwerking tussen Van Wijnen Groep N.V. en de gemeente Hengelo. Tot 2018 zullen alle stadsvernieuwingsprojecten in het gebied in delen worden opgeleverd.”
Hoogwaardige installaties Meulenbeld Hofhuis Installaties heeft de installatiewerkzaamheden voor de nieuwbouw van Siemens in Hengelo verzorgd. “In opdracht van Van Wijnen Projectontwikkeling Oost BV hebben we zowel het kantoor als de naastgelegen parkeergarage voorzien van elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties”, aldus technisch directeur Rene Hilberink. “Vanaf het begin tot het einde zijn we bij dit project betrokken geweest, zowel in de rol van adviseur als installateur.” De nieuwbouw is voorzien van een licht- en krachtinstallatie, brandmeldinstallatie, inbraakinstallatie, toegangscontrole, data en telefonie, zonweringsinstallatie, bliksembeveiliging, meet- en regeltechniek, loodgieterswerken en klimaatinstallaties (koeling, verwarming en ventilatie). “Koeling en verwarming zijn gerealiseerd via inductie-units in de plafonds. De verwarming is nu gerealiseerd met een lagetemperatuur watercircuit, geleverd door een ketelinstallatie. Hiermee is de verwarmingsinstallatie voorbereid op de toekomst, wanneer de installaties worden aangesloten op Warmtenet (restwarmte-installatie). De koeling wordt verzorgd door een gekoeld waternet, geleverd door een luchtgekoelde koudwatermachine.” In de installaties zijn de nieuwste technieken en regelcomponenten van Siemens toegepast. Voor de verlichting is een dali-sturing geïnstalleerd, hetgeen inhoudt dat de verlichting daglichtafhankelijk in combinatie met aanwezigheidsdetectie wordt geregeld (gedimd). In het pand is een gebouwbeheersysteem geïnstalleerd - waarin het dali-netwerk geïntegreerd is - voor sturing, registratie van bijvoorbeeld storingen en bediening van onder andere de klimaat-, verlichting- en zonweringinstallaties. Zowel de klimaatinstallaties als de verlichting zijn per stramien van 3,60 meter regelbaar. Daardoor is het gebouw vanbinnen vrij indeelbaar en flexibel. De componenten voor de verlichting komen van OSRAM, de sensoren, schakelmateriaal en verdeelkasten van Siemens. “Vanaf het begin is het voor ons een uitdagend project geweest waarbij we intensief hebben samengewerkt met Van Wijnen Eibergen, hightechbedrijf Siemens Nederland en Siemens Zwitserland. Zo konden we als installateur nog beter kennis maken met de producten van Siemens, met name op het gebied van meet- en regeltechniek.”
11 | STEDENBOUW 703
hengelo | Regiokantoor Siemens
Tekst | ing. Gerton Starink Beeld | Nieman Raadgevende Ingenieurs
Kantoor Siemens Hengelo energetisch doorgelicht Nieman Raadgevende Ingenieurs Zwolle heeft voor het project ‘Kantoor Siemens te Hengelo’, in opdracht van Van Wijnen Projectontwikkeling Oost en Van Wijnen Eibergen deelgenomen aan het bouwteam en adviezen uitgebracht op het gebied van bouwregel geving, bouwfysica, energiezuinigheid (EPC), duurzaamheid (BREEAM), brandveiligheid en bouwtechniek (detaillering). Om te bepalen of er in de zomerperiode geen sprake is van te hoge binnentemperaturen zijn temperatuuroverschrijdingsberekeningen gemaakt. In het brandbeveiligingsconcept is onder meer aangegeven hoe het gebouw in brand- en rookcompartimenten moet worden verdeeld. Ook zijn brand-
overslagberekeningen gemaakt om vast te stellen waar eventueel brandwerende voorzieningen in de gevel moeten worden aangebracht. Tenslotte is aan de hand van een berekening van de opvang- en doorstroomcapaciteit bepaald of er voldoende snel kan worden gevlucht uit het gebouw.
Stalen parkeergarage Bijzonder qua brandveiligheid is in dit project de stalen parkeergarage voor circa 180 auto’s achter het kantoorgebouw. Daarvoor is een uitgebreid onderzoek naar de ventilatie en brandwerendheid van de draagconstructie uitgevoerd. Aangezien de garage buiten het toepassings gebied van het Bouwbesluit valt, is een beroep gedaan op het gelijkwaardigheidsbeginsel. Daarbij is aangesloten op de visie uit de praktijkrichtlijn voor parkeergarages van het Landelijk Netwerk Brandpreventie. De parkeergarage wordt tijdens de gebruiks situatie (benzeenemissie) en bij brand volledig natuurlijk geventileerd doordat de gevels rondom open zijn. Aanvullende voorzieningen zoals stuwkrachtventilatie zijn daarom niet noodzakelijk. Op verzoek van de gemeente is dit inzichtelijk gemaakt met behulp van CFD-berekeningen. Vanwege de openheid van de gevels is de verdunning van rook zo groot dat er wordt voldaan aan de gestelde eis aan de zichtlengte. Uit ons onderzoek is daarnaast gebleken dat de sterkte van het gekozen staal en de afkoeling ervan zo groot is, dat het mogelijk is gebleken om de staalconstructie in het zicht te laten zonder brand werende bekleding of coating toe te passen.
Luchtdichtheid en thermografie In de opleveringsfase in 2012 zijn praktijk metingen uitgevoerd. Dit betrof het meten van de luchtdichtheid van het gebouw door middel van een blowerdoortest en het maken van thermografische opnamen van de uitwendige scheidingsconstructie. Met beide metingen is de kwaliteit van de gebouwschil aangetoond, zodat hiervoor energiecredits voor het BREEAM-certificaat konden worden afgegeven. Door tijdens het ontwerptraject in bouwteam verband integraal advies te leveren zijn risico’s
Luchtlekken opsporen met een rookbuisje. 12 | STEDENBOUW 703
hengelo | Regiokantoor Siemens
op tijd gesignaleerd en kosten gespaard. De bouw van het kantoor is eind 2010 gestart en het project is in 2012 opgeleverd. ❚
? Meer informatie: ing. Gerton Starink Nieman Raadgevende Ingenieurs Zwolle Tel | 038-4670030 E-mail | g.starink@nieman.nl
Meting luchtdoorlatendheid met een blowerdoor.
De simulatie van een autobrand in de Siemens-parkeergarage is onderdeel van de uitgevoerde CFD-berekeningen.
WWW.NIEMAN.NL INFO@NIEMAN.NL
Nieman Raadgevende Ingenieurs B.V. Vestiging Utrecht T 030 - 241 34 27 Vestiging Zwolle T 038 - 467 00 30
Onze integrale kennis zorgt voor bouwkwaliteit Nieman Raadgevende Ingenieurs is een ingenieursbureau voor bouwfysica, bouwtechniek en bouwregelgeving. Voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw combineren wij onze gedegen kennis tot praktische integrale adviezen op de volgende gebieden: • Akoestiek • Bouwfysica • Bouwregelgeving • Brandveiligheid • Bouwtechniek en -praktijk • Energie en Duurzaamheid • Installatietechniek • Gevel- en Dakadvies
Kantoor Siemens Hengelo Wij hebben voor dit project integraal geadviseerd op de gebieden: • Bouwregelgeving • Bouwfysica • Energiezuinigheid (EPC) • Duurzaamheid (BREEAM), • Brandveiligheid (brandbeveiligingsconcept) • Bouwtechniek (detaillering). Daarnaast hebben wij praktijkmetingen luchtdichtheid en thermografie verricht.
Vestiging Rijswijk T 070 - 340 17 20 Vestiging Eindhoven T 040 - 264 58 20 Vestiging Putten T 0341 - 35 39 71
Nieman Groep bestaat naast Nieman Raadgevende Ingenieurs uit: Nieman-Valk Technisch Adviesbureau, Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies én Nieman Consultancy.
13 | STEDENBOUW 703
TBM
Theuma, vorm en functie voor elk project
Technische Bouwmontage
Montage met het juiste oog bekeken! Technische montage van: · · · · ·
Kabeldraagsystemen Verlichtingsystemen Verdeelkast aansluitingen Brand-meld installatie Ontruiming installatie Innovatieweg 26-08 7007 CD Doetinchem t: 0314 39 56 31 f: 0314 37 83 92 m: 06 282 30 131 e: info@tbmholland.nl i: www.tbmholland.nl
www.tbmholland.nl
• Kozijnen, deuren en schuifdeursystemen • Nieuwbouw en renovatie • Totale ontzorging: Total Service Concept
altijd een sluitende oplossing! www.theuma.com / info@theuma.nl
hoofddorp | FOX Vakanties
Tekst | Hilda Bosma Beeld | IBB Kondor
Nieuwbouw FOX Vakanties:
Duurzaam kantoorgebouw op Park 20/20 FOX Vakanties, dochter van de ANWB, heeft op het duurzame bedrijventerrein Park 20/20 in Hoofddorp een kleurrijk kantoorgebouw met een reistheater gekregen. Het nieuwe complex is volgens de cradle to cradle-filosofie gebouwd. Voor het groene gebouw kreeg ontwikkelaar Park 20|20 het internationale BREEAM-NL Excellent ontwerpcertificaat.
â–ş
15 | STEDENBOUW 703
hoofddorp | FOX Vakanties
Projectinfo Textiele architectuur Tentech heeft IBB Kondor geadviseerd bij de optimalisatie en realisatie van de textiele theatergevel. Het rode membraan van de 'lampion' wordt gedragen door een zelfdragende, lichtgewicht staalconstructie. Het geveldoek wordt ondersteund door onderling verschoven en uit het vlak geroteerde, ellipsvormige randliggers en spankabels. “De sterk golvende, gevarieerde gevel die hierdoor ontstaat is in het interieur doorgezet en doorbreekt bijna naadloos de glasgevels. In de randliggers is een ingenieus, van buiten niet zichtbaar mechanisme opgenomen waarmee het membraan voorgespannen kan worden. Het membraan is zeer duurzaam en kan 100% gerecycled worden. Door textiel toe te passen is het mogelijk gebleken de geometrisch complexe gevel eenvoudig te realiseren. Hiermee heeft Fox Vakanties een markant en zichtbaar reistheater gekregen.”
2.000 m2 aan zachte vloerbedekking Project DeZign uit Epe heeft de nieuwbouw van FOX Vakanties voorzien van 2.000 m2 aan zachte vloerbedekking. “Op de entreezones van de begane grond en de kantoren op de verdiepingen hebben we kwalitatief hoogwaardige en zeer duurzame vloerbedekking gelegd”, vertelt commercieel directeur Eerik Rieske. Als projectstoffeerder hebben wij op onderdelen ten aanzien van het ontwerp geadviseerd over de wijze van stofferen. Deze adviezen hebben wij afgestemd met ontwerp- en architectenbureau Bogaarts. Project DeZign is huisstoffeerder van de ANWB. “Aangezien FOX Vakanties een dochteronderneming is van de ANWB en de ANWB de huurder is van het pand, hebben wij ook dit project uitgevoerd. Bij de stoffering van de nieuwbouw van FOX Vakanties hebben we gekozen voor kwaliteit, design en duurzaamheid. Dat heeft geleid tot een mooi eindresultaat. Project DeZign ontwerpt, stoffeert en kan landelijk een complete inrichting realiseren. Dat doen we voor bedrijven, kantoorpanden, scholen en zorginstellingen. Ook kunnen particulieren voor complete stoffering van hun woonhuis bij Home DeZign terecht.”
In Nederland zijn tien Excellent-ontwerpcertificaten verstrekt. Daarvan is de nieuwbouw van FOX Vakanties het kleinste gebouw. “Direct na de oplevering in april 2012 is de opdrachtgever samen met zijn bouwpartners aan de slag gegaan met het behalen van het definitieve oplevercertificaat Excellent. Daarmee laten we zien dat de duurzame lat van zowel de ontwikkelaar Park 20|20, de koper ANWB, het ontwerpteam en het bouwteam erg hoog ligt”, aldus Alex Kragtwijk, projectleider van bouwkundig aannemer IBB Kondor.
Bouwteam van specialisten De ontwikkelcombinatie 20|20 bestaat uit Volker Wessels, Delta en Reggeborgh; zij ontwikkelen het eerste cradle to cradle-park in Nederland. Ontwikkelcombinatie 20/20 gaf IBB Kondor de opdracht het kantorencomplex voor FOX Vakanties te bouwen. Kragtwijk: “Het is het tweede gebouw dat opgeleverd is op het volledig duurzame bedrijvenpark. Het eerste gebouw dat we gerealiseerd hebben is het hoofdkantoor van BSH Huishoudapparaten. In het bouwteam voor dit project zaten dezelfde duurzame specialisten als in het eerste bouwproject. Alleen de ANWB was een nieuwe partij.”
Cradle to cradle De Amerikaanse architect William Mc Donough, grondlegger van de cradle to cradle- filosofie maakte het basisontwerp voor de nieuwbouw van FOX Vakanties. KOW uit Den Haag heeft het ontwerp uitgewerkt en afgestemd met het bouwteam. De cradle to cradle-gedachte gaat ervan uit dat alles teruggeven kan worden aan de natuur, zoals recyclebare, gifvrije bouwmaterialen en toepassing van bodemwarmte, zon- en windenergie om zo weinig mogelijk CO2 uit te stoten. 'C2C' is een optimistische visie, waarbij groei als goed wordt ervaren, zolang we maar kwaliteit toevoegen aan de omgeving. Volgens het gedachtegoed van William Mc Donough en Michael Braungart zijn C2C-oplossingen eco-effectief, dat wil zeggen: goed voor de ecologie, de economie en met sociale meerwaarde.
Eerste generatie C2C-gebouwen De eerste C2C-kantoren zijn ontwikkeld volgens C2C-uitgangspunten. Dat zijn onder andere: compact ontwerpen, gewichtsbesparing door hollevloerconcepten en staalconstructies, beperking van de bouwhoogte door integratie van de installatieleidingen in de vloeren, demontabel bouwen, vloeren met betonkernactivering, lichte en transparante aluminium vliesgevels en houtskeletbouwelementen, optimale (stalen) bekistingssystemen, licht demontabele scheidingswanden, atriumkapconstructies, vaste architectonische zonwering en groene daken en gevels. Ook de nieuwbouw van FOX Vakanties voldoet aan deze uitgangspunten.
Reistheater en kantoor
Bouwinfo Opdracht Ontwerp
Park 20/20 CV Mc Donough + Partners, Charlottesville, Virginia, USA Uitwerking ontwerp KOW architecten, Den Haag Advies Van der Vorm, Delft (constructies); DGMR, Arnhem (bouwfysica/BREEAM) Uitvoering IBB Kondor BV, Oegstgeest; WSP, Zwijndrecht en KWS, Duivendrecht (infrastructuur) Installaties Installatie Techniek Raalte (W); Parallelgroep Energietechniek BV, Hazerswolde-Rijndijk (E); DUBO, Zaltbommel (WKO) Bouwperiode maart 2011- april 2012
16 | STEDENBOUW 703
Het gebouw heeft een dubbelfunctie: een kantoorfunctie en een publieke functie. Kragtwijk: “Daarbij is de bedrijfsvoering van FOX Vakanties het uitgangspunt geweest en is het theater als extra publieke bestemming geïntegreerd. Het publieke deel is ook verhuurbaar. Dit bestaat naast een reistheater uit een restaurant van 800 m².”
Externe partijen In het reistheater kunnen presentaties op een groot beeldscherm van 250 m² gehouden worden. Het theater is twee verdiepingen hoog en steekt door de eerste verdieping heen. Op de eerste verdieping zit ook nog een foyerruimte en een vergaderzaal. De flexibele indeling met vouwwanden zorgt ervoor dat er zowel grote als kleine ruimtes gemaakt kunnen worden. De ANWB kan zowel het reistheater en restaurant als het bezoekersgedeelte op de eerste verdieping verhuren aan externe partijen. ►
hoofddorp | FOX Vakanties
Een 'lampion' van rood textiel huisvest het reistheater.
Projectinfo Vast interieur Gielissen Neos realiseerde in opdracht van Fox Vakanties en naar een ontwerp van Buro Bogaarts uit Arnhem het totale vaste interieur van het nieuwe hoofdkantoor van FOX Vakanties. “Een heel bijzonder interieur”, beaamt Peter Broere, Accountmanager bij Gielissen Neos. “Zowel wat design als wat materiaalsoorten en -combinaties betreft. Maar het bracht ook nogal wat uitdagingen voor ons met zich mee. De vele ronde en ovale en asymmetrische vormen in het ontwerp, de prachtige maar complexe kleurstellingen, de opvallende wandbekleding (verticale panelen) en het brede scala aan vaak exclusieve materialen, zoals kerrock, barnwood en massief gedisseld eiken. Verder was in het kader van duurzaam ondernemen een groot deel van het interieur gebaseerd op het cradle to cradle-principe, het hergebruik van oude materialen. Zo werden de twee monumentale deuren van de film/theaterzaal en de plantenbakken en de pergola vervaardigd van sloophout, bijvoorbeeld van oude dakbedekkingen. Prachtig, maar moeilijk bewerkbaar materiaal. Een ander punt was de uiterst korte productie- en inbouwtijd van de filmzaal en het uitgiftebuffet. Die moesten voor de Vakantiebeurs van februari jongstleden opgeleverd zijn. Daarbij kreeg de Zuid-Europese toeleverancier van het kerrock met allerlei aanvoerproblemen te maken waardoor de aanlevering fors vertraagd werd. Maar uiteindelijk was alles tot in detail op tijd af, konden de gasten in stijl ontvangen worden en wij aan de tweede fase beginnen.” Gielissen Neos heeft behalve filmzaal, uitgiftebuffet en lamelwanden ook de engineering en inbouw gedaan van de receptiebalie, regieruimte, pantry’s, wandvitrines, internettafel, Fox-shop, garderobe, pergola met podium, ict-werkplekken, de postkamer en de verrijdbare bars en bloembakken. “Verder hebben we ook diverse decoraties verzorgd, zoals de ingefreesde wereldkaarten in het witte kerrock van het uitgiftebuffet.”
Een 'eco-effectief' gebouw.
17 | STEDENBOUW 703
Parallel Groep Energie Techniek is trots om mee te hebben mogen werken aan de bouw van de huisvesting van BSH. Rijndijk 130a 2394 AK Hazerswoude-Rijndijk tel. 071-3419128 fax. 071-3413134 info@energietechniekbv.nl
www.energietechniekbv.nl
hoofddorp | FOX Vakanties
Projectinfo Op de tweede, derde en vierde bouwlaag bevinden zich de kantoren voor honderd medewerkers van FOX.
Rode lampion Het theater heeft de vorm van een rode lampion. Dit oosterse element is toegevoegd, omdat FOX Vakanties Azië als reisbestemming heeft. Het ellipsvormig theater heeft een gasbetonnen buitengevel. Daarnaast zijn de gevels opgetrokken uit vliesgevelsystemen met colourbellkleuraccenten. Het Q-team, een kwaliteitsteam van de gemeente Haarlemmermeer, heeft voor deze kleurrijke gevel gekozen. Op een ander deel van het gebouw zijn zinken gevels aangebracht op houtskeletbouw.
Eigen keurmerk Voor dit gebouw werden cradle to cradle-gecertificeerde materialen gebruikt. Kragtwijk licht toe: “Cradle to cradle is een eigen keurmerk voor recyclebare bouwmaterialen dat Mc Donough samen met zijn medegrondlegger Michael Braungart heeft ontwikkeld.” Toegepaste C2C-gecertificeerde materialen zijn onder meer accoya hout, Mosa vloer- en wandtegels, DOW Styrofoam XPS-isolatie, Desso tapijt, Shaw tapijt, Xeroflor groendaksystemen, Gyproc gipskartonplaten, Rheinzink gevel- en dakbekleding, AGC heldere en gecoate beglazing, BB-lightconcepts ledverlichting, Den Daas Clickbrick en Interwand binnenwandsystemen. Daarbij maakt de warmtewinning van de door DUBO-techniek ontworpen warmte- en koudeopslag (WKO) en de aangebrachte ledverlichting het gebouw extra energiezuinig c.q. duurzaam.
Tevreden Alle bouwpartners zijn heel tevreden over de goede en intensieve samenwerking en het behaalde eindresultaat. Intussen is hetzelfde bouwteam al gestart met de uitvoering van twee nieuwe projecten op het cradle to cradle-park 20|20, waar dertien milieuvriendelijke gebouwen komen. Kragtwijk: “Samen met onze bouwpartners bouwen we een biologisch en technologisch paviljoen en we bouwen het duurzame gebouw voor FIFPRO, de vakbond van profvoetballers.” ❚ Vliesgevelsystemen met kleuraccenten.
Innovatieve installaties ITR (Installatie Techniek Raalte Projecten bv) heeft de werktuigbouwkundige installaties voor het nieuwe kantoorgebouw van FOX Vakanties in Hoofddorp aangelegd. Het bedrijf leverde een totaaloplossing voor de klimaatbeheersing, luchtbehandeling, verwarmingssystemen en loodgieterwerken. “ITR heeft een proactieve rol gehad in het adviseren, ontwerpen, realiseren, implementeren en onderhouden van de werktuigbouwkundige installaties in dit prachtige utiliteitsgebouw”, aldus directeur Roy Schulten. “Installatie Techniek Raalte Projecten is professioneel partner voor innovatieve en energiezuinige installaties. We streven naar duurzame toepassingen. We houden rekening met het comfort van de gebruiker, maar ook met de werk- en leefomgeving waarbinnen we de installaties toepassen. Regelmatig krijgen onze specialisten in de ontwerpfase de vraag mee te denken over oplossingen over uiteenlopende technische vraagstukken. Zo is bij het ontwerp van de Winstallatie voor het reistheater van FOX Vakanties rekening gehouden met de geluidproductie van buiten naar binnen, vanwege de nabije ligging van Schiphol. Het project zo energiezuinig mogelijk ontwerpen is een ambitie die Installatie Techniek Raalte Projecten op het lijf geschreven is. Als adviseur zaten we in een team van specialisten. Door de goede samenwerking in het bouwteam hebben we een heel duurzaam gebouw gerealiseerd. We hebben voor het ontwerp de BREEAM-score Excellent, een internationaal certificaat voor duurzaamheid, behaald.”
Energiezuinige elektrotechniek Parallel Groep Energie Techniek BV uit Hazerswoude-Rijndijk leverde de complete elektrotechnische installaties voor de duurzame nieuwbouw van FOX Vakanties. Werkvoorbereider Michiel Pronk: “We hebben het gebouw voorzien van energiezuinige, daglichtgeregelde verlichting, een lichtregelsysteem, intercom- en toegangscontrolesysteem en een brandmeldinstallatie. Zo hebben we in overleg met de klant het restaurant, de lounge en het theater voorzien van ledverlichting.” De kantoren hebben een flexibel lichtlijnsysteem gekregen, waardoor je verschillende soorten armaturen flexibel kunt plaatsen. Door middel van aanwezigheidsdetectie gaat het licht vanzelf aan en uit, wat er voor zorgt dat het licht nooit onnodig lang brandt. De werkverlichting in het FOX City Theater is gekoppeld aan de theaterinstallaties. Zo kan vanaf de receptiebalie een medewerker de verlichting regelen, maar de lichttechnicus van het theater kan dat ook doen. De overige algemene verlichting is door een touchscreen bij de receptiebalie te schakelen. “Tijdens dit schitterende project hebben we in een bouwteam gewerkt. Daarbij hadden we dezelfde projectpartners als bij BSH, het eerste gebouw dat op het duurzame park 20/20 is gerealiseerd. Met dit team van specialisten hebben we een uitstekende samenwerking. We kennen elkaars manier van werken en kunnen op elkaar rekenen. Parallel Groep Energie Techniek werkt al geruime tijd samen met bouwkundig aannemer IBB Kondor. De goede samenwerking heeft geresulteerd in een mooi pand, waar we heel trots op kunnen zijn.”
19 | STEDENBOUW 703
Groene genen Onze samenleving krijgt steeds ‘groenere genen’. Duurzaamheid is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. IBB Kondor heeft die kennis en ervaring op het gebied van duurzame oplossingen en internationale duurzaamheidslabels als Cradle to Cradle en BREEAM.
Dit door de realisatie van o.a. een duurzaam kantorenpark en de samenwerking met Cradle to Cradle geestesvader William McDonough. Heeft u als ontwikkelaar of corporatie ook groene ambities? Met IBB Kondor kiest u voor een ervaren en duurzame partner. Oude Vaartweg 1 2343 JD Oegstgeest Postbus 27 2300 AA Leiden
Telefoon: 071 - 30 50 500 Telefax: 071 - 30 50 530 Internet: www.ibbkondor.nl E-mail: info@ibbkondor.nl
IBB Kondor is een nuchter, hands on bedrijf dat met beide benen op de (bouw)grond staat en een partner is die voor u het verschil maakt..
www.projectdezign.com Heerderweg 41 8161 BL Epe
Gielissen feliciteert
Fox Vakanties met hun innovatieve en duurzame nieuwe hoofdgebouw
Gielissen Neos, Graandijk 3, 5704 RB Helmond, 0492-531 531, www.gielissen.nl
12-04-26 - Neos - Zon Vakanties [ff] v2 .indd 1
26-04-12 14:31
Apeldoorn | Achmea Campus
Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Achmea
Veluwe dringt door op bedrijventerrein
'Werken in het groen' geeft Achmea Campus meerwaarde Aan de zuidkant van Apeldoorn verrijst de Achmea Campus, een gevarieerd ensemble gebouwen in een bosrijke setting. Financieel dienstverlener Achmea concentreert hier de activiteiten van 4.500 medewerkers. Architect ADP verwijst met betrekking tot het campusmodel naar een 'in lage dichtheid over het terrein verspreid programma'. Gevoegd bij de uitzonderlijke ligging aan de rand van de Veluwe ontstaat een hoogwaardige, interactieve verzameling gebouwen die zich straks gerust 'Achmea Valley' mag noemen. Op het voormalige bedrijventerrein aan de Laan van Malkenschoten is reeds het kantoor van Centraal Beheer Achmea gevestigd, het enige bestaande gebouw in de toekomstige setting. “Wij hebben in de jaren zeventig een aantal aanpalende bedrijfshallen van Philips aangekocht en gerevitaliseerd om destijds ons kantoor van Centraal Beheer te kunnen bouwen, omdat het pand ontworpen door Herman Hertzberger aan de Prins Willem Alexanderlaan te klein werd. Deze hallen zijn tot op de dag van vandaag in gebruik als kantoor en zullen na sloop de uitbouw naar het campusmodel mogelijk maken”, vertelt Projectmanager Nieuwbouw Eddy Hogt, die een dergelijke opzet eerder hielp realiseren op het terrein van het Achmea-bestuurscentrum in Zeist. “Achmea is een fusiebedrijf, opgebouwd uit verschillende merken. Ons strategisch huisvestingsbeleid van een aantal jaren geleden is gebaseerd op een achttal strategisch gelegen locaties in Nederland; de nieuwe Achmea Campus is daar een voorbeeld van. Wij gaan uit van een hoogwaardige, prettige werkomgeving volgens het concept 'werken in het groen', waardoor onze mensen productiever zijn en een betere dienstverlening leveren. Ook het flex-
22 | STEDENBOUW 703
werken wordt verder ingevoerd; je vindt hier nog 0,7 werkplek per medewerker. Buitendienstmedewerkers kunnen in de kantoorgebouwen terecht, maar je vindt hier ook een groot ontmoetingsgebouw en bijna al onze documentlogistieke activiteiten worden vanuit de campus beheerd.”
Stuifzand In totaal acht gebouwen en 50.000 m² telt de Achmea Campus na voltooiing, wanneer het logistieke complex achterin het terrein worden meegeteld. Installaties gaan in het ontwerp zoveel mogelijk schuil achter de gebouwschillen, waardoor het geheel rust en eenheid uitstraalt. Een wko-installatie op basis van zes geslagen bronnen levert straks integraal de energie en een noodaggregaat zorgt voor onafhankelijkheid van het elektriciteitsnet. De functionele gebouwen en een tweetal kantoorgebouwen zijn al in gebruik sinds 2011. Deze kantoorgebouwen ('Bos' en 'Deck') vallen op door hun op de omgeving aansluitende materialisatie, lichte interieuren en verdiepte entrees, waardoor zij als het ware opgetild worden uit de bosrand. “Die verdiepte
Apeldoorn | Achmea Campus
entrees dienen ook als parkeervoorziening, waardoor de aanwezigheid van auto's aan het zicht wordt onttrokken”, vertelt hoofdontwerper Marc a Campo van ADP Architecten, dat na een prijsvraag het winnend ontwerp leverde en met een uitgebreid ontwerpteam aan de slag ging in Apeldoorn. Met hout afgewerkte, eenlaagse bospaviljoens met vergaderruimte, die vrij zicht bieden op de omgeving, geven het campusgevoel extra cachet. Het concept 'werken in het groen' gaat uit van een totaalvisie; ook de terreininrichting is er onderdeel van. “De binding met het groen wordt geconcretiseerd. Het 130 hectare grote terrein wordt zo ingericht dat de Veluwe er letterlijk binnenkomt, inclusief Veluws stuifzand.”
Ontmoetingscentrum Een stijlbreuk met het geheel biedt het nog in aanbouw zijnde, ronde Ontmoetingsgebouw (vergadercentrum met auditorium en bedrijfsrestaurant) in het hart van de Achmea Campus, een gebouw waarvan de realisatie een bijzondere aanpak vereist. A Campo: “Afgezien van het logistieke complex, dat door een collega van ADP Architecten is ontworpen, zijn de kantoorgebouwen voorbeelden van het kloeke modernisme dat in mijn gehele werk voorkomt; ze zijn uitgevoerd in 'aardse' kleuren om juist die aansluiting ► Het Ontmoetingsgebouw vormt het hart van de Achmea Campus.
Ruimte voor flexwerken.
23 | STEDENBOUW 703
Constructie en engineering met aandacht voor detail
Wijcon B.V. construeert en engineert. Dat doen we in de rol van hoofdconstructeur en deelconstructeur, onder meer voor prefab beton- en staalconstructies. Hoe meer processen Wijcon engineert, hoe efficiĂŤnter processen verlopen. Dat is onze kracht. Daarbij werken we in een volledige 3D-omgeving. Dankzij onze jarenlange ervaring in 3D-teken- en rekenpakketten zijn wij graag uw partner in het BIM-proces.
Constructiebureau Wijcon is een onderdeel van Van Wijnen Groep N.V.
Achmea Campus Apeldoorn.
www.adviesburo-wijcon.nl
Apeldoorn | Achmea Campus
met de omgeving te bewerkstelligen. Het Ontmoetingsgebouw – feitelijk het hoofdgebouw van de Achmea Campus – heeft bewust een hightechuitstraling gekregen om die status te accentueren en is in aluminium, staal en glas uitgevoerd.” Bouwkundig aannemer Van Wijnen Oost, dat voor haar aanpak op de Achmea Campus de Bouwplaatstrofee 2011 won, kreeg de gelegenheid om – binnen het bouwteam – zelfstandig oplossingen te bedenken voor dit bouwtechnisch gecompliceerde gebouw.
3D-ontwerp Bedrijfsleider Eddy Teunissen: “De Achmea Campus is een enorme opdracht in volume voor Van Wijnen Oost en een van de grote projecten in de regio; hier lopen bijvoorbeeld circa 150 bouwplaatsmedewerkers rond. Voor een deel betreft het een optelsom van bouwprojecten met relatief voorspelbare bouwmethoden en planning. Het Ontmoetingsgebouw is een uitzondering; met behulp van een zeer gedetailleerde 3D-animatie (BIM), zijn wij zowel bouwkundig als constructief in staat geweest om efficiënter te bouwen dan aanvankelijk voorzien, met minder faalkosten als resultaat.” In het Ontmoetingsgebouw zijn weinig rechte hoeken te vinden en moeten veel installaties verwerkt worden; het tientallen meters hoge atrium en de grote glasoppervlakken maken het ook energetisch ingewikkeld. “Een van de grootste uitdagingen betreft de montage van een tonnen zware trap. De juiste constructie is mede dankzij de genoemde 3D-ontwerptechniek geëngineerd. Niets is stan-
daard in het Ontmoetingsgebouw, maar het wordt uniek.” Naast opdrachtgever, architect en bouwkundig aannemer zijn ook de beide installateurs BAM Techniek en Croon Elektrotechniek in het bouwteam opgenomen, “een uitstekende opzet die het eindresultaat ten goede komt”, aldus A Campo. Hogt: “Wij bouwen hier volgens strakke protocollen. Als verzekeraar heb je immers een voorbeeldfunctie.” Na de voltooiing van het Ontmoetingscentrum zullen op de Achmea Campus nog twee kantoorgebouwen ('Atrium' en 'Brug') plus een parkeergarage verrijzen. In de zomer van 2011 is de Achmea Campus gedeeltelijk in gebruik genomen. Het Ontmoetingsgebouw is in september 2012 klaar; de opening van de gehele Achmea Campus is medio 2013 voorzien. ❚
Bouwinfo Opdracht Achmea Ontwerp ADP Architecten (Marc a Campo e.a.) Uitvoering Van Wijnen Oost (bouwkundig); BAM Techniek
(W-installaties); Croon Elektrotechniek (E-installaties)
Bouwperiode 2010-2013
'Unieke mix bouwvormen vraagt om constructieve innovaties' Ingenieursbureau Wijcon B.V. – een dochteronderneming van Van Wijnen Groep N.V. – had een diverse inbreng op de Achmea Campus, waaronder het hoofdconstructeurschap van het Ontmoetingsgebouw, met zijn auditorium de uitdaging op bouwgebied. “Dankzij het doorrekenen in een volledige 3D-omgeving zijn bijvoorbeeld op het gebied van kostenefficiëntie goede ingrepen gedaan”, vertelt directeur Robbert-Jan Meijers.
Meijers benadrukt dat het unieke ontwerp en de daaruitvolgende combinatie van bouwvormen Wijcon tot dé partner voor de constructie van het nog in aanbouw zijnde Ontmoetingsgebouw maakt. “Je kunt de andere gebouwen op de Achmea Campus, waarvoor Wijcon onder andere het constructieve tekenwerk leverde, als redelijk standaard beschouwen, maar in het Ontmoetingsgebouw is alles anders, dus ook het constructieve krachtenspel. Zo'n gebouw maak je slechts één keer en elk detail moet dan opnieuw worden meegewogen en doorgerekend – ook tijdens de bouw. Wij zijn een echte allrounder, of het nu gaat om staal, in-het-werk-gestort beton of prefab beton. Hier was de volledige constructie in onze handen.”
Prefab liftkernen Het ronde Ontmoetingsgebouw heeft een fundering op schroefpalen. De opbouw bestaat uit een combinatie van in-het-werk-gestorte dan wel prefab wanden en -vloeren en staal. Meijers: “Daarnaast kent het gebouw een aantal vides en zware trappen. Deze bijzondere mix heeft grote invloed op constructieve berekeningen, met name op het gebied van aansluitingen. Wij hebben met de bouwkundige inbreng van Van Wijnen Arnhem B.V. een compleet 3D-model samengesteld,
waardoor alle aandachtspunten meteen duidelijk werden. Wij hebben niet alleen getekend, maar ook gerekend in 3D en dat was bij het Ontmoetingsgebouw onontbeerlijk. Een unieke oplossing voor de juiste krachtenverdeling is bijvoorbeeld het in de planning naar voren halen van de bouw van de in prefab beton uitgevoerde lift- en trappenhuiskernen, waaraan vervolgens de staalconstructie is bevestigd.”
Samenwerking Doorgaans worden liftkernen laag-voor-laag opgetrokken. “Dankzij de constructieve modellen van Wijcon – uiteraard op basis van BIM, waarbij alle partijen op basis van dezelfde informatie werken – is dit mogelijk gemaakt met prefab bouw in een fase vooraf en daardoor worden op het gebied van kosten belangrijke stappen gezet.” In het geval van het Ontmoetingsgebouw wordt samengewerkt met Van Wijnen als bouwkundig aannemer, maar dat is niet de belangrijkste reden van aanbeveling, stelt Meijers. “Wij halen een deel van onze omzet uit concern gerelateerde opdrachten. Doorslaggevender is dat men weet wat je allemaal kan. En gelukkig hoeven wij op basis van onze allround-kwaliteiten en ervaring zelden 'nee' te verkopen en zijn we een meerwaarde voor de bouwende partij.” ❚
25 | STEDENBOUW 703