Stedenbouw 706 by Louwers Mediagroep

EDITIE

706 Tijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving I Jaargang 64 I 2012

Mariëndaal voorbeeld op vele fronten | Belvédère nieuwe blikvanger Paleiskwartier 's-Hertogenbosch | Licht en transparant Ronald McDonald House in Tübingen | Meerrijk: ambitieuze mix op historische grond | Warmtepompen op de tramdijk

Liefde voor de stad is... www.asr vastgoed ontwikkeling.nl

GEZE Benelux B.V. | Steenoven 36 | 5626 DK Eindhoven | www.gezebenelux.com

GEZE AcAdEmy

Snel, slim en leerzaam GEZE staat bekend vanwege de professionele, kwalitatief hoogwaardige producten op het gebied van raam- en deursystemen. Een goede keuze; onze producten staan voor een lange levensduur en optimaal gebruiksgemak. GEZE gaat nĂš nog verder. Wij hebben (gratis!) trainingen ontwikkeld. Stuk voor stuk leerzame trainingen die u tal van voordelen opleveren, zoals het vergroten van productkennis, het geven van betere (commerciĂŤle) adviezen aan uw klanten en tijdsbesparingen door snellere montage. Oftewel: op deze manier kunt u zich als bedrijf slim onderscheiden. En dat werkt ! Kijk op onze website www.gezebenelux.com onder het hoofdstuk service voor mogelijke trainingsdata. Tevens kunt u zich hier direct inschrijven.

Deursluiters & beslag | Automatische deursystemen | RWA raam- en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design

BEWEGUNG MIT SYSTEM BEWEGUNG MIT SYSTEM

WWW.NIEMAN.NL INFO@NIEMAN.NL Nieman Raadgevende Ingenieurs B.V. Vestiging Utrecht Atoomweg 400 Postbus 40217 3504 AA Utrecht T 030 - 241 34 27

Vestiging Zwolle Dr. Van Lookeren Campagneweg 16 Postbus 40147 8004 DC Zwolle T 038 - 467 00 30

Vestiging Rijswijk Nassaukade 1 Postbus 1757 2280 DT Rijswijk T 070 - 340 17 20

Vestiging Eindhoven

Onze integrale kennis zorgt voor bouwkwaliteit Nieman Raadgevende Ingenieurs is een ingenieursbureau voor bouwfysica, bouwtechniek en bouwregelgeving. Voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw combineren wij onze gedegen kennis tot praktische integrale adviezen op de volgende gebieden: • Akoestiek • Bouwfysica • Bouwregelgeving • Brandveiligheid • Bouwtechniek en -praktijk • Energie en Duurzaamheid • Installatietechniek • Gevel- en Dakadvies

Verdunplein 17 Postbus 1385 5602 BJ Eindhoven T 040 - 264 58 20

Vestiging Putten Midden Engweg 11 Postbus 295 3880 AG Putten T 0341 - 35 39 71

Nieman Groep bestaat naast Nieman Raadgevende Ingenieurs uit: Nieman-Valk Technisch Adviesbureau, Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies én Nieman Consultancy.

BETAALBAAR EN VERRASSEND BOUWEN IN BETON representatieve uitstraling

●

snelle bouwtijd

●

duurzame kwaliteit

●

uitstekende brandwerendheid

●

inbraak veiligheid

●

Hercuton b.v. Touwslager 2 5253 RK Nieuwkuijk Tel.: (073) 511 26 60 info@hercuton.jajo.com

www.hercuton.nl

EDITIE

Voorwoord

706

Vraag creëren of investeren? Op de Kop van Zuid wordt het grootste aaneengesloten bouwvolume van Nederland gerealiseerd, gebouw De Rotterdam. Drie torens van 44 verdiepingen op een footprint van 110 x 60 meter, 60.000 m² kantoorruimte en 240 appartementen. En dan vergeten we nog een hotel met 285 kamers en aanvullende horeca, retail en leisurevoorzieningen. In de volgende editie van Stedenbouw leest u er meer over. De bouw van deze 'verticale stad' van Rem Koolhaas stond al een decennium op de rol, maar kwam pas van de grond toen de beschikbaarheid en prijzen van uitvoerende bouwpartners de opdrachtgevers wisten te overtuigen. Wij spreken nu over de jaren 2008/2009, waarin tevens de belangrijkste huurder voor de East Tower werd gevonden (OBR), NH hoteles werd gecontracteerd als exploitant en Amvest zich als belegger meldde voor de appartementen. Gemeente Rotterdam besloot belangrijke diensten te verplaatsen van Europoint aan het Marconiplein naar De Rotterdam. Ziehier het marktmechanisme in een laagconjunctuur. Vraag en aanbod ontmoeten elkaar en handtekeningen worden uitgewisseld, terwijl de kantorenmarkt er tegelijkertijd niet florissant voorstaat. Wij kunnen als volgers van - en deelnemers aan - het bouwproces wat dat betreft een kritische noot kraken; we kunnen er ook blij mee zijn. Wouter Vanstiphout, hoogleraar Ontwerp en Politiek aan de TU Delft, verwijt de gemeente in het blad 'Vers Beton' een actieve rol in het creëren van leegstand in verband met De Rotterdam. “De gemeenschap heeft er alles aan gedaan om investeerders en ontwikkelaars zo ver te krijgen het plan te realiseren en zo – ook gedurende de crisis – de economische sterkte en standvastigheid van de stad te ‘bevestigen’. Om de mogelijke leegstand al een beetje tegen te gaan, heeft de gemeente afgesproken 25.000 vierkante meter aan kantoorruimte af te nemen.” In de woorden van Vanstiphout: er wordt vraag gecreëerd met een publieke investering. Zolang de gemeente die ruimte nodig heeft is die vraag er echter wel, en het gaat om een robuuste bijdrage die een vernieuwend gebouw mogelijk maakt, zou je daar tegenin kunnen brengen. Het is de vraag of de veertig jaar oude Europoint-wolkenkrabbers – symbool van het Nederlandse Wirtschaftswunder - nog toekomstwaarde hebben als zelfs de overheid geen trek meer heeft in een verblijf. Wij hebben begrip voor de zorgen van Vanstiphout, maar het vertrouwen in De Rotterdam op basis van locatie en uitstraling geeft de doorslag.

Jan-Kees Verschuure

5 | STEDENBOUW 706 701

706

sinds 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving Jaargang 64 | 2012 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactiecöordinator Jan-Kees Verschuure

redactieMedewerkers

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuysen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.

Bladmanagement

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Erwin Krekels E e.krekels@louwersuitgevers.nl Specials Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: stedenbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 81,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | STEDENBOUW 704 706

Utiliteitsbouw ARNHEM Mariëndaal Centre of Excellence DEN BOSCH Belvédère ZUIDOOSTBEEMSTER Fort Resort Beemster APELDOORN Post Zuid ROTTERDAM Unielocatie GRONINGEN De Componist DELFT Deltares OOSTERHOUT Bedrijfspand Martens en Van Oord Goeree-Overflakkee Rabobank ROTTERDAM Aafje aan de Slinge AMSTERDAM AM3 Science Park GELDROP-MIERLO Gemeentelijke brandweer TÜBINGEN Ronald McDonald House DIEMEN Winkelcentrum Diemerplein TILBURG Talent Square EERSEL Venco Campus ZWOLLE Zwembad de Vrolijkheid DEVENTER Saxion Hogeschool AMSTERDAM Fletcher Hotel aan de A2

8 12 18 22 27 30 33 36 38 41 42 44 46 48 50 53 58 62 64

Rubrieken Journaal

Inhoud

70 58

84 88

102 112

Special zorg en ziekenhuis UTRECHT Van Asch van Wijckskade ROTTERDAM De fabriek van Delfshaven ZWOLLE Museum Fundatie ROERMOND ECI-complex VENRAY Gemeentehuis HOEK VAN HOLLAND Verkeerscentrale LEIDEN Hortus botanicus DORDRECHT Energiehuis ROTTERDAM RDM-hoofdkantoor VELSEN Danieli Corus

EDITIE

706

70 75 78 81 84 88 90 93 96 100

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN BINNENHUISVORMGEVING I JAARGANG 64 I 2012

woningbouw

Coverbeeld | ASR Vastgoed Ontwikkeling

EINDHOVEN Meerrijk WEERT Poort van Limburg AMSTELVEEN Studentencampus Uilenstede GIETHOORN Plan Bodelaeke PUTTEN Brinkstraat ROTTERDAM De Reigers HOUTEN Castellum HAARLEM De Pionier LEMMER Tramdijk Oost TILBURG Lochtstraat

102 105 108 112 115 118 120 123 126 128

7 | STEDENBOUW 706

Utiliteitsbouw

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Bouwcombinatie BAM-Giesbers vof

'Excellent' kantoorgebouw voegt zich in parklandschap Arnhems Buiten

Mariëndaal voorbeeld op vele fronten BGB Ontwikkeling CV (Giesbers Gebiedsontwikkeling, BAM en TCN) realiseert aan de westzijde van business park Arnhems Buiten het Mariëndaal Centre of Excellence. Het volgend jaar op te leveren kantoorpand wordt ingericht als hoofdkantoor voor TenneT en valt op door de combinatie van een groot volume (33.500 m² bvo) met een parkachtige omgeving. “Een optimaal samenspel tussen gebruikerswensen en omgevingskwaliteit”, aldus Vincent Hofs en Steven de Vlugt. Het gebouw aan de westzijde van Arnhem – in eigendom van Ping Properties en ontworpen door GroupA - heeft een verhuurbaar vloeroppervlak van circa 22.000 m² boven 575 parkeerplaatsen, die over twee ondergrondse lagen zijn verspreid. Al bij al telt het in betonskeletbouw uitgevoerde kantoorvolume slechts vijf bovengrondse lagen. Het maakt met zijn afgeronde hoeken vanaf de Utrechtseweg een ingetogen indruk - in het glooiende bosgebied rond Arnhems Buiten, waarvan nationaal netbeheerder TenneT met verschillende gebouwen één van de grootste gebruikers is. “Die hoogwaardige setting is een belangrijke troef van het business park. De ontwikkeling van het MCE borduurt daarop voort”, vertelt ontwikkelingsmanager Vincent Hofs. “Je ziet in de eerste plaats een park, en in de tweede plaats een gebouw in de bosrand.”

8 | STEDENBOUW 706

Projectorganisatie Bij de invulling van het waardevolle gebied aan de Arnhemse stadsrand hebben regelgeving, grondeigenaar, belegger, huurder en ontwerper allemaal hun belangen en inbreng. De uitvoerende projectorganisatie werd vervolgens ingericht op basis van helderheid, kwaliteit en vertrouwen, stelt Hofs. “Het MCE wordt op basis van het design & construct-model gerealiseerd door de bouwcombinatie Giesbers-Wijchen Bouw/BAM Utiliteitsbouw Arnhem, twee bouwers die elkaar uitstekend aanvullen en zusterbedrijven tegenkomen in de ontwikkelcombinatie; de derde partij daarin – grondeigenaar TCN – laat de ontwikkelactiviteiten over aan de andere twee.” Steven de Vlugt, projectleider namens de bouwcombinatie: “in de praktijk functioneren wij als ontwikkelende bouwer. Tevens nemen wij ►

arnhem | Mariëndaal Centre of Excellence

Projectinfo 'Vloerverwarming juist in hoge ruimtes voordelig' KBW Wand- en Vloerverwarming heeft een uitgebreid aanbod systemen voor het verwarmen en koelen van vloeren, wanden en plafonds. Het programma wordt compleet met verdelers en regelsystemen geleverd. In het atriumrestaurant van het MCE is gekozen voor een vloerverwarmingsysteem met staalmatten, waaraan de leidingen met binddraden zijn bevestigd. De vloerverwarming is opgenomen in een zwevende betonvloer (drukvloer). “Vloerwarming is minimaal 15% energiezuiniger dan verwarming met radiatoren”, zegt directeur/oprichter Jan Wagenaar. “Vloerverwarming werkt met een lage watertemperatuur en zorgt door de stralingsverwarming voor een gelijkmatige verwarming van de betreffende ruimte. Energie wordt daar gebruikt waar het nodig is: geen hoge ruimtetemperaturen aan het plafond of onder het dak; om die reden biedt vloerverwarming nog meer energievoordeel en comfort. De gekozen vloerbedekking maakt daarbij hoegenaamd niets uit.”

Kwaliteit en betrouwbaarheid Afbouwbedrijf Stöteler verricht diverse werkzaamheden in het kader van de interieurafwerking van het Mariëndaal Centre of Excellence, vertelt Gert Stöteler van het twintig man tellende bedrijf uit Groenlo. “Begin oktober startten wij met de werkzaamheden: stukadoorswerk van de vide-randen, de afwerking van betonwanden, -kolommen en metalstudwanden en 15.000 m² spuitwerk aan wanden en plafonds – de hoofdmoot van de werkzaamheden. Afbouwbedrijf Stöteler kiest daarbij voor kwalitatieve oplossingen, zoals wat het spuitwerk betreft voor een silosysteem van Brander, waardoor op locatie weinig afval wordt geproduceerd. Voor BAM – onderdeel van de bouwcombinatie – werkten wij eerder aan het UMC St. Radboud in Nijmegen. Ook de afwerking van vloeren en bijdragen aan restauratieprojecten vallen binnen ons dienstenpakket. Kwaliteit en betrouwbaarheid gaan voor de prijs.”

Totaaloplossing voor gevelisolatie

Ook de entree is dienend aan de omgeving.

Strikotherm biedt totaaloplossingen in thermische gevelisolatie op basis van complete isolatiesystemen en projectbegeleiding van ontwerpfase tot oplevering. Voor het MCE leverde de Strikolith-dochter het isolatiesysteem voor de buitenzijde van de binnengevels, bestaande uit EPS-isolatieplaten, voorzien van een drukverdelende wapeningslaag, sierpleister en het tweelaags verfsysteem. “In totaal 2.000 m² geveloppervlak, dat door applicateur Van der Looij uit Bergeijk met twintig man in één dag is gestukadoord. Een bijzondere prestatie, noodzakelijk voor een naadloos pleistervlak”, vertelt projectmanager Jacco Oostenbrug. “Voor de plafonds leveren wij het isolatiesysteem met een dikte van veertig centimeter. Tevens leverden wij speciaal gevormde vensterbanken voor de buitengevelkozijnen. Deze bestaan uit EPS met een fabrieksmatig gevormde harde coating. De maatvoering van de vensterbanken is letterlijk tot op de millimeter nauwkeurig aangepast aan de vorm van de aluminium kozijnen en de geleiderails van de screens. Een optimale dichting en waterafvoer zijn hierdoor gewaarborgd.”

9 | STEDENBOUW 706

Intelligenteen Heizund Kﾃｼhlsysteme Verwarmkoelsystemen voor fﾃｼr Neubau, nieuwbouw, Umbau verbouw und Sanierung en renovatie

Den Sliem 70 7141 JJ Groenlo T: 0544 - 462418 F: 0544 - 462875

W: www.stotelerafbouw.nl E: info@stotelerafbouw.nl Volg ons op twitter: @stoteler

7363_Stoteler_190x160.indd 1

11-06-2007 10:53:28

Verwarmen en koelen Gomatherm Vloerverwarming

ThermoFloor De nieuwe dimensie vloerverwarming

MH Noppenplaat Vloerverwarming

Den Sliem 70 ThermoPanel 7141 JJ Groenlo Warmte- en koelmodules voor en plafond Den Sliem 70wand

Frigoma Warmte- en koelplafonds

Den Sliem 70 Den Sliem 70 W: www.stotelerafbouw.nl 7141 JJ Groenlo W: www.stotelerafb 7141 JJ Groenlo W: www.stotelerafbouw.nl E: info@stotelerafbouw.nl T: 0544 - 462418 E: info@stoteleraf T: 0544 - 462418 T: 0544 - 462418 E: info@stotelerafbouw.nl 7141 JJ Groenlo F: 0544 - 462875 ThermoArmier Volg ons op twitter:Volg @stoteler ons op twitter: @s F: 0544 - 462875 F: 0544 - 462875 0544 -in462418 Warmte- enT: koelwand stuclaag 7363_Stoteler_190x160.indd 1 Volg ons op twitter: @stoteler F: 0544 - 462875 7363_Stoteler_190x160.indd 1 7363_Stoteler_190x160.indd 1 11-06-2007 10:53:28 1

Wand- en Vloerverwarming 7363_Stoteler_190x160.indd 1

Importeur Benelux

Stationsweg 75 8166 KA Emst Tel. 0578 - 66 02 23

W: www.stotelerafbouw.nl E: info@stotelerafbouw.nl

Volg ons op twitter: @stoteler 11-06-2007 10:53:28

info@kbw-vloerverwarming.nl www.kbw-vloerverwarming.nl Fax 0578 - 66 02 94

11-06-2007 10:53:28

MARIﾃ起DAAL CENTER OF EXCELLENCE

arnhem | Mariëndaal Centre of Excellence

Veel aandacht voor inbedding in bosrand Mariëndaal.

het pand vijftien jaar in onderhoud. Op het gebied van ketenintegratie heeft dat grote voordelen.”

Inpassing De glooiingen in het landschap worden op meerdere manieren aangewend om de integrale kwaliteit te benadrukken; zij leveren tevens een bijdrage aan de inbedding van het benodigde kantooroppervlak in de omgeving, vervolgt De Vlugt. “Op de bouwlocatie is daartoe ongeveer 55.000 m³ zand afgegraven. Het hoogteverschil tussen de voor- en de achterzijde van het MCE is ongeveer een verdieping; opgeteld met de ondergrondse parkeerlagen wordt zo al een belangrijk deel van het programma ingevuld zonder het landschap en de beeldkwaliteit te verstoren. Ook in de kleurstelling van de gevel is daaraan veel aandacht besteed, met een grijsgroene steensoort, elementen van geanodiseerd aluminium en een bovengemiddeld glasoppervlak. Een massief gebouw wilden alle stakeholders voorkomen – van lokale overheden tot aan de eindgebruiker.”

trikolith

tS Samen sterk me Een deskundig partner voor de Stukadoors-

Strikolith is al jaren een toonaangevende leverancier van kwalitatief hoogstaande gevelisolatie-, pleisteren verfsystemen voor de professionele markt in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. Daarnaast kunt u bij Strikolith terecht voor een technisch advies, begeleiding en tal van vaktechnische opleidingen. Zo is er MyStriko. MyStriko-leden worden op de hoogte gehouden van de nieuwste ontwikkelingen op het vakgebied, hebben toegang tot uitgebreide informatie en genieten speciale voordelen.

en Afbouwbedrijfstak

Het MCE wordt voornamelijk uit duurzame materialen opgebouwd.

Rentmeesterschap Een en ander moet leiden tot een duurzaam gebouw. In de eerste plaats waar het de langetermijnvisie betreft, zegt Hofs, “want het MCE is ontworpen om lang te blijven staan, en zijn waarde te behouden voor toekomstige huurders en dus ook de eigenaar. Met andere woorden: wij zijn uitgegaan van goed rentmeesterschap.” Het gebouw is voornamelijk uit natuurlijke materialen opgebouwd, kent een bovengemiddelde daglichttoetreding en is voorzien van een WKO-installatie, lichtregeling op basis van aanwezigheidsdetectie, CO2-gestuurde ruimteventilatie, energiezuinige liftinstallaties (regeneratiesysteem) en een op pv-systemen voorbereid dak met witte kunststof dakbedekking.

Hergebruik Doordat TenneT haar huisvesting concentreert in het MCE wordt de totale ecologische footprint van het plangebied gereduceerd. De hoogwaardige, lean-opererende projectorganisatie voert ook in de uitvoeringsfase nog duurzaamheidsingrepen door, vertelt De Vlugt. “Wij gebruiken hier groene stroom. Het stenen sloopafval van de oude bebouwing is gebruikt als fundatie van de nieuwe wegen en herinrichting van het terrein. Toeleveranciers voeren hun eigen afval af, waardoor minder ruimte en geld nodig is voor bijvoorbeeld afvalbakken. Restbeton wordt waar mogelijk hergebruikt. Discipline op de bouwplaats staat voorop, geheel in de lijn met het strenge veiligheidsbeleid van de huurder. Tegelijkertijd maken wij het de bouwplaatsmedewerkers gemakkelijk door de koffiepauze op de directe werkplek te houden – ook in verband met de omvang van de bouwlocatie. Dat scheelt weer kostbare tijd.” ❚

Bouwinfo Gaat u ook voor kwaliteit en zekerheid? Word dan lid en meld u aan op: www.strikolith.com/mystriko

Opdracht Ontwerp Bouwkundige/ constructieve uitwerking Uitvoering Bouwperiode

BGB Ontwikkeling CV GroupA Rotterdam; H+N+S Landschapsarchitecten

BAM Advies & Engineering Bouwcombinatie BAM-Giesbers vof juni 2011 – medio 2013

11 | STEDENBOUW 706

den bosch | Belvédère

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Bouwgroep Moonen

Kantoorgebouw gaat Ricoh huisvesten

Belvédère nieuwe blikvanger Paleiskwartier 's-Hertogenbosch Op een van de meest prestigieuze herontwikkelingslocaties in Nederland, het Paleiskwartier, bouwt Bouwgroep Moonen ’s-Hertogenbosch aan een imposant kantoorpand. Ricoh, specialist in kopieer-, fax-, printapparaten en benodigdheden, is de toekomstige huurder van de elf lagen tellende kantoortoren. Project Belvédère is gestart in april 2011 en zal opgeleverd worden in december 2012. Het gaat om de bouw van een ruim 42 meter hoge kantoortoren met negen lagen kantoorruimte – met op de negende verdieping een restaurant en op de tiende verdieping in de bijzondere stalen constructie nog circa 600 m² lunch-dinerruimte. Deze toren kenmerkt zich door onder andere de tiende verdieping, waar zich de zogenaamde 'pentoffices' bevinden, die boven de toren lijken te zweven, net als de grote glasoppervlaktes bij de twee zwevende serres (ook wel diamanten genoemd) die zich aan de oost- en aan de westzijde bevinden. De staalconstructie is aangebracht door de firma Konstructiebedrijf de Bekker en de aluminium gevels door V.P.G. aluminium Ramen. Een waar bouwkundig kunstwerk.

Indrukwekkende cijfers Belvédère beschikt over twee parkeerlagen van elk circa 6.000 m², geschikt voor 2 x 200 parkeerplaatsen en met ruimte voor een fietsenstalling, container- en installatieruimtes. Uiteindelijk wordt rondom het gebouw een tuin

12 | STEDENBOUW 706

gerealiseerd die zich op het kelderdek bevindt. Stef Lobregt van Bouwgroep Moonen kijkt trots naar het kantoorgebouw Belvédère, waar hij uitvoerend projectleider is. “BV Ontwikkelingsmaatschappij Paleiskwartier is onze opdrachtgever voor het gebouw en voor het inbouwpakket Ricoh. Wij doen de volledige bouw en afbouw van hun nagelnieuwe kantoor. En wat voor kantoor, de cijfers zijn indrukwekkend: dertien bouwlagen, 23.000 m² vloeroppervlak, 483 boorpalen, 1 miljoen kilogram wapening en 11.000 m³ beton.”

Energietechnieken “Maar ons geheim schuilt niet alleen in ter-zake-kundigheid. Waar wij in uitblinken is sfeer. Wij klikken onderling heel goed en durven eerlijk te zijn. Als iemand iets niet voor elkaar krijgt, dan pakt een ander dat zonder morren op. Dat is dé manier om ingewikkelde en bijzondere projecten als deze te realiseren. Wij hebben met dit op elkaar ingespeelde team een ongekende bouwtijd van dertien dagen per kantoorlaag weten te realiseren. Iets waar normaliter vier weken voor staat.”

den bosch | Belvédère

Designinrichting voor Ricoh.

'Pentoffices' lijken te zweven.

Natuurlijk wordt ook bij dit nieuwe kantoorpand gebruik gemaakt van de nieuwste technieken als het gaat om energieverbruik: warmte-koudeopslag, energiezuinige verlichting en energiezuinige installaties. Installatiebedrijf van Dam verzorgt de complete engineering en installaties boven en in het plafond.

Monitoring “Ook op het gebied van beton zijn we geavanceerd. Zo maken we gebruik van Concremote. Concremote is een nieuw en uniek monitor & managementsysteem, speciaal ontwikkeld om het bouw- of productieproces te optimaliseren. Overal waar beton als bouwmateriaal wordt gebruikt, kunnen de sensoren van Concremote helpen bouwen productiekosten te verlagen. Dat hebben we ook hier voor elkaar gebokst.” De ruwbouw is af en dus is Bouwgroep Moonen volop bezig met de afbouw. Hierin speelt Ricoh als eindgebruiker een belangrijke rol, zij hebben namelijk met de architect het inbouwpakket bepaald, qua kleur en materiaalkeuze. Zo wordt er onder andere Derako toegepast. Deze houten delen zijn van verschillende diktes en hoogtes. Op elke verdieping worden deze houten delen toegepast tegen de betonnen kernen; hierdoor krijgt de kern een warme uitstraling. Daarnaast past men metalstudwanden toe, afgewerkt met spuitwerk, maar ook systeemwanden van Interwand rondom vergader-, overleg- en werkruimtes. Deze variëren in zowel dichte als glazen panelen.

Bloembakken De plafonds worden afgewerkt door middel van systeemplafonds in diverse plafondtegelmaten. Hierin worden onder andere MV-roosters, sfeerverlichting en overige verlichting aangebracht. De plafonds worden gerealiseerd door de firma Joop Treuren. Daarnaast is er een uitgebreide keuze geweest omtrent de vloerafwerking. In de natte ruimtes wordt een gietvloer toegepast met een opstaande plint. ►

Projectinfo Pure klasse in beton, staal en glas Het fraaie en bijzonder geconstrueerde kantoorgebouw Belvédère straalt pure klasse uit. Deels komt dat door de gevels van glas, maar meer nog door de containers die boven het dak lijken te zweven. Raadgevend ingenieursburo van Nunen bv zorgde er met zijn berekeningen en oplossingen voor dat de ambitieuze ideeën van de architect uitvoerbaar werden. “En dat was een leuke uitdaging, kan ik wel stellen.” Aan het woord is Frank van Nunen, civiel ingenieur en mededirecteur van het bureau dat zijn naam draagt. “Het moest lijken alsof de containers daar zomaar zweven. We kozen voor een uitkragende staalconstructie, een oplossing die voldoende sterk en nagenoeg onzichtbaar is. Om de krachten uit deze staalconstructie af te kunnen voeren naar de onderliggende verdiepingen, is de betonvloer van de negende verdieping versterkt en in een grotere dikte uitgevoerd.” De glazen serres die aan het gebouw hangen, zijn minstens zo bijzonder. Deze zijn via stalen tuien aan de hoofdmassa bevestigd. Betonnen parkeerkelder Onder het gebouw bevindt zich een tweelaagse parkeerkelder, die geheel in beton ontworpen is. Van Nunen: “Om de parkeerkelder te kunnen realiseren, is een bouwkuip gerealiseerd volgens het polderprincipe. Hierbij bestaat de bouwkuip uit wanden, in dit geval stalen damwanden, met als bodem een van nature aanwezige waterremmende laag. Zo ontstond een gesloten kuip, waaruit alleen nog het leken hemelwater weggepompt hoefde worden.”

13 | STEDENBOUW 706

ANDA速 KUNSTSTEEN De kunst van echte vormvrijheid

Kamerlingh Onneslaan 17-19 3401 MZ IJsselstein-Ut. tel. 030-6666212 fax. 030-6666681 andakunststeen@hetnet.nl www.anda-kunststeen.nl

den bosch | Belvédère

Projectinfo Belvédère kiest voor kwaliteit en duurzaamheid van kunststeen Belvédère, het elegante kantoorgebouw waarin RICOH zijn nieuwe onderkomen vond, kenmerkt zich door een hoogwaardig ontwerp en duurzame materialen. Voor de vensterbanken wordt bijvoorbeeld kunststeen gebruikt, afkomstig van Anda Kunststeen uit IJsselstein. “Kunststeen bestaat uit een hoogwaardig mengsel van verschillende zandsoorten die worden gebonden door kunsthars”, legt directeur Daniel van Oudgaarden uit. In zijn fabriek laat hij zien hoe dit mengsel samengesteld en in een mal gegoten wordt, om vervolgens uit te harden tot kunststeen van hoge kwaliteit. “Uniek is dat wij tijdens het gieten lucht afzuigen met een vacuümsysteem”, vertelt allroundmedewerker Sander Nagtegaal. “Het kunststeen blijft hierdoor grotendeels vrij van luchtbellen.” De bewerking van het kunststeen tot eindproduct voert Anda Kunststeen zelf uit.

De inrichting wordt volledig op maat van de eindgebruiker verzorgd.

In de algemene hal en een aantal verdiepingen wordt een rode gietvloer toegepast; daarnaast worden op de overige verdiepingen tapijttegels toegepast in de kleur rood of grijs. De vloerafwerking wordt aangebracht door het bedrijf Marie Frunt. Tevens zal het dak van de parkeerkelder worden ingericht als een tuin. Op de parkeerkelder wordt een bitumineuze dakbedekking aangebracht met daarop drainagematten, zand en bestrating. Tevens worden er op het parkeerkelderdek grote bloembakken gerealiseerd, waarin diverse planten komen. Zowel de bloembakken als de twee lange zijdes van de parkeerkelder -1 worden volledig bekleed met natuursteen gevelelementen en afdekbanden. Naast de natuursteen komt er ook nog verlichting op het kelderdek, waardoor er een bijzondere tuin rondom Belvedère wordt gecreëerd. ❚

Bouwinfo Opdracht BV Ontwikkelingsmaatschappij Paleiskwartier Ontwerp Architectuur studio HH, Amsterdam Constructie Raadgevend ingenieursburo van Nunen B.V. Uitvoering Bouwgroep Moonen Aanneemsom circa € 22 miljoen Bouwperiode april 2011 – december 2012 Bouwprogramma ondergronds twee verdiepingen garages (12.000 m²),

11 verdiepingen kantoor

De donkergrijze vensterbanken voor Belvédère, goed voor zo’n 780 meter kunststeen, produceerde Anda Kunststeen in opdracht van Bouwgroep Moonen. Beide partijen werken al jaren samen, bijvoorbeeld in projecten als de Groote Cingels in Vught en de Leijestein in Kerkdriel. “Moonen weet dat bij ons vrijwel alles mogelijk is”, aldus Van Oudgaarden. “Wij hebben vijfduizend standaardmallen, maar maken ook mallen op maat. Voor de vensterbanken van Belvédère gebruikten we een standaardmal. Uitlevering vond ruim binnen de levertijd plaats.” Duurzaamheid speelt een belangrijke rol bij de realisatie van Belvédère. Hoe voldoet Anda Kunststeen daaraan? Van Oudgaarden: “Uit TNO-onderzoek is gebleken dat wij een solide, duurzaam product maken dat geschikt is voor toepassing in de bouw. Bovendien is kunststeen eenvoudig te reinigen en onderhouden. Om die reden hebben wij bijvoorbeeld ook parkbanken geproduceerd voor parken in Amersfoort.” Anda Kunststeen leverde tevens raamkaders voor een nieuw bankgebouw, onderdelen voor douchecabines van een hotelketen en gevelonderdelen voor een ziekenhuis. Voor de woningbouw produceert Anda Kunststeen onder meer muurafdekkers, waterslagen, penanten, dorpels en traptreden.

V.P.G. realiseert vliesgevels van formaat Met zijn elegante vormen, grote glasoppervlakken en ‘zwevende’ skyboxen is Belvédère in alle opzichten een schitterend gebouw. De skyboxen op de negende en tiende verdieping danken hun transparante uiterlijk aan enorme vliesgevels, met een vrije overspanning van 6,5 meter en ruiten van 1,8 x 3,5 meter. Deze zijn het werk van V.P.G. Aluminium Ramen en Geveltechniek, specialist in aluminium ramen, deuren en gevels. “In totaal gaat het om 2.900 m² aluminium kozijnen en vliesgevels”, vertelt bedrijfsleider Richard van Zanten van V.P.G. “Wij nemen hierbij het gehele traject uit handen: engineering, productie en montage. Zo garanderen wij onze kwaliteit en flexibiliteit.” Om de grote ramen in één keer te produceren, en zo het beoogde beeld van de architect te realiseren, werden speciale profielen ontwikkeld. Met het werk nagenoeg gereed, kijkt Van Zanten tevreden terug. “Door goede samenwerking met Bouwgroep Moonen en een gedegen voorbereiding is het precies zo geworden als beoogd.”

15 | STEDENBOUW 706

3D CAD

MAATWERK IN STAAL

VOOR BEDRIJF EN PARTICULIER

KWALITEIT STAAT BIJ ONS VOOROP

den bosch | Belvédère

Projectinfo Hektracon levert sterk staaltje maatwerk

Treuren Montage is gespecialiseerd in het leveren en monteren van - Scheidingswanden: - metalstudwanden - gipsvinylwanden in vele kleuren en uitvoeringen - Systeemplafonds - Houten wand en plafond betimmeringen

Pastoor van Akenstraat 24 5251 BE Vlijmen T 073 - 518 40 58 F 073 - 518 40 42 E info@treurenmontage.nl I www.treurenmontage.nl

Staal, hout, natuursteen en glas. De trappen die de tien verdiepingen van Belvédère met elkaar verbinden, worden gemaakt van diverse duurzame materialen. Er is één partij voor nodig om dit te realiseren. Hektracon uit Vorstenbosch neemt zowel de ruwbouw als de afbouw van alle trappen en leuningen uit handen. Hektracon ontwerpt, produceert en monteert stalen trappen, balustrades, klein constructiewerk en overig maatwerk in staal. “Wij houden alle werkzaamheden in eigen beheer”, benadrukt directeur Martijn Kouwenberg. “Zo garanderen wij onze kwaliteit, snelheid en flexibiliteit.” Bij Hektracon is alles maatwerk. Zo ook de trappen en leuningen voor Belvédère. Kouwenberg: "Op basis van het ontwerp maakten wij productietekeningen, die wij met de architect afstemden. Daarna hebben wij de stalen onderdelen geproduceerd en vervolgens zelf gemonteerd.” Kouwenberg noemt de opdracht uitdagend: “De trappen zijn uit plaatwerk gesneden, de ronde delen zijn gewalst. Alle losse delen zijn op locatie tot één geheel gemaakt. Op dit moment zijn wij met de afbouw bezig, oftewel de afwerking met hout, natuursteen en glas. Wij verwachten eind oktober ons deel op te leveren.”

15.000m² wanden en plafonds De binnenwanden en systeemplafonds van het RICOH-kantoor in Belzijn afkomstig van Treuren Montage. Het bedrijf uit Vlijmen is gespecialiseerd in de complete afbouw van woningen en (utiliteits) gebouwen. Dankzij zijn totaalaanpak en flexibiliteit is Treuren Montage een graag geziene leverancier van diverse aannemers. Treuren Montage voerde eerder al werkzaamheden uit op bestaande vestigingen van RICOH. Nu levert en monteert het bedrijf zo’n 4.000 m² metalstudwanden en circa 11.000 m² systeemplafonds voor het nieuwe kantoorgebouw, in opdracht van Bouwgroep Moonen. Momenteel wordt gewerkt aan de luxe afgewerkte, ronde plafonds van het restaurant op de tiende verdieping. “De complexiteit van het project ligt vooral in de vereiste bouwsnelheid”, vertelt eigenaar Joop Treuren. “De planning is krap en iedereen dient daarbinnen te blijven. Wij zijn in maart gestart en maken lange dagen om medio november op te leveren.”

02-10-12 12:11 védère

706060_Treuren.indd 1

• schuiframen en -deuren • draaideuren • draai-kiep-ramen Alle door V.P.G. geproduceerde ramen en deuren kunnen volgens het Politiekeurmerk worden uitgevoerd.

Touwslager 38 • 5253 RK Nieuwkuijk • Tel. 073-5119472 • Fax 073-5119592 • E-mail: info@vpgalu.nl

17 | STEDENBOUW 706

Zuidoostbeemster | Fort Resort Beemster

Tekst | Hilda Bosma Beeld | aannemersbedrijf Frank Bart bv

Fort Resort Beemster:

CO2 -neutrale verblijfslocatie

In het monumentale Fort a/d Nekkerweg in de Beemsterpolder is een indrukwekkend hotel-restaurant met wellnessvoorzieningen gerealiseerd. Het fort, dat deel uitmaakt van de Stelling van Amsterdam en op de Werelderfgoedlijst van de Unesco staat, is daarbij in originele staat gebleven en uitgebreid met nieuwbouw. Mede dankzij hoogstaande duurzame technieken is dit het eerste CO2-neutrale fort/hotel in Nederland. In het originele gedeelte, waar eerst de soldaten bivakkeerden, zijn onder leiding van interieurontwerper Osiris Hertman twaalf luxe hotelkamers gekomen. Het spa/wellness-gedeelte bevindt zich deels in het oude fort en gedeeltelijk in nieuwbouw met diverse sauna’s, zoals een Finse sauna, panoramasauna, kelosauna en een zoutgrotsauna. Daarnaast zijn er een Dode Zee-bad, een Hammam, een stoombad, whirlpool, diverse kruidenbaden en zwembaden binnen en buiten voorzien. Fort Resort Beemster heeft een restaurant voor de saunabezoekers en een restaurant voor de hotelgasten en passanten. Daarnaast is er een zonneweide, een buitenterras van 500 m² en een conferentie- en vergaderruimte van 210 m².

Dik beton Het is het eerste CO2-neutrale hotel in Nederland. Bart: “de muren zijn van een meter dik beton en het dak is van twee meter dik beton. Daarom is er geen airco nodig.” Het complex is voorzien van warmtepompen en er ligt 28 kilometer aan vloerverwarming. Alle zwembaden hebben wanden vloerverwarming die het zwemwater op temperatuur houden.

Kennis van forten

Op het betonnen dak ligt nog één meter duinzand voor de opvang van hemelwater. Dit was destijds het drinkwater voor de soldaten. Het wellnesscomplex maakt gebruik van een duurzame waterhouding. Het hemelwater wordt op dezelfde manier opgevangen en na gebruikt als douche- en toiletwater. Het water wordt nog wel gefilterd op micro-organismen.

Frank Bart heeft in 2004 het fort aangekocht. “Mijn hele leven lang heb ik al met forten te maken. In de jaren zeventig was mijn vader wijnimporteur en had zijn bedrijf gevestigd in Fort Spijkerboor. Vervolgens heeft hij in 1983, samen met mijn broer, Fort Benoorden Purmerend gekocht. Om de wijnhandel erin te vestigen hebben wij het fort verbouwd. Mede door deze ervaring heb ik veel kennis van forten.” Vanaf dag één had Bart al het plan om in het Beemsterpolderfort, Fort a/d Nekkerweg, een hotel-restaurant annex wellnesscomplex te maken. Hij maakte zelf het ontwerp en ontwerp- en constructiebureau EWP Purmerend werkte het ontwerp tot in de details uit. Het nieuwbouwgedeelte inclusief souterrain van de wellness ligt in het dijklichaam. “Dat was een gigantische afgraving”, aldus Bart.

Alle douches hebben warmtewisselaars, zodat het koude douchewater al opgewarmd wordt naar twintig graden Celsius. “Dan heb je nog weinig energie nodig om het water verder te verwarmen tot douchewatertemperatuur”, aldus Bart. Het complex maakt verder gebruik van hoogstaande systemen. Zo is Fort Resort Beemster voorzien van 'heating pipes', buizen waarin water door middel van zonne-energie wordt opgewarmd. De verlichting in het hele fort is uitgevoerd met ledverlichting. Ook alle tv’s zijn in led uitgevoerd. De hotelkamers hebben slechts 140 watt nodig voor hun stroomvoorziening. Door de warmtepompen, zonnecollectoren en ledverlichting is het fort selfsupporting.

18 | STEDENBOUW 705

Zuidoostbeemster | Fort Resort Beemster

Ondergrondse logistiek Het fortcomplex met een vloeroppervlakte van 4.500 m² ligt op een eiland. Daaromheen ligt een gracht van 25 meter breed. Bart: “dat was een logistiek probleem. Er is slechts één toegangsweg over de gracht naar het eiland en we wilden voorkomen dat de leveranciers via deze toegangsweg moesten bevoorraden. Naast de straat richting het parkeerterrein is daarom een laad- en loskuil gemaakt die aansluit op een tunnel die onder de toegangsweg naar het fort is gemaakt. Deze tunnel is 55 meter lang, 2,30 meter breed en 2,30 meter hoog. De tunnel komt uit in het souterrain onder het fort. Via deze ondergrondse logistiek hebben

we het fort voorzien van bouwmaterialen. De bevoorrading van het complex gaat ook via deze inwendige route.” Op deze manier worden de gasten totaal ontzien op het gebied van leveringen door de dag heen. Bart: “bezoekers vinden de combinatie van de historische elementen, het ingenieuze ontwerp, de hoogstaande techniek en het uitzicht vanaf de dijk op de weidse Beemsterpolder waanzinnig gaaf. Voor alle bouwpartners is dit een uniek project waar iedereen heel trots op is. Het is een droom die je samen waarmaakt.” ❚

xxxxxxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx

Wellnessvoorzieningen in en op een authentiek fort.

19 | STEDENBOUW 705

Links: Dankzij dik fortbeton wordt Fort Resort Beemster natuurlijk gekoeld. Midden: Duurzaam ontspannen op Werelderfgoedlocatie.

Bouwinfo Opdracht Ontwerp

Erfgoed BV, Beemster Frank Bart in samenwerking met EWP, Purmerend (interieurontwerp: Osiris Hertman, Amsterdam) Uitvoering aannemersbedrijf Frank Bart BV, Zuidoostbeemster (hoofd- aannemer); tegelzettersbedrijf Bogaard, Volendam; schildersbedrijf Kees Beets, Volendam, stucadoorsbedrijf J.P. de Koning BV, Purmerend Installaties Knook Installatiebedrijf, Purmerend (E); Dekker Installatiebedrijf, Middenbeemster (W); Reimink Zwembadentechniek, Lemelerveld (zwembadentechniek) Bouwperiode april 2011- mei 2012

Projectinfo Installaties “Omdat wij denken en doen zoals de opdrachtgever werken we al jaren samen met Frank Bart”, zegt A. de Wildt van Installatiebedrijf Dekker. “Zo ook op dit project. Alles kwam voor ons aan bod: water, sanitair, gas(absorptie), verwarming, zonnepanelen en grijswater inclusief filter- en opvoerinstallatie. Alle registers moesten open door de bijzondere bouwstijl en het maatwerk. De diversiteit in alle facetten van dit project was voor ons een grote uitdaging en mede door de flexibiliteit van onze medewerkers, leveranciers en ons maatwerk is het gekomen tot waar het nu staat: een wellness op wereldformaat. Ons motto: 'wie zoekt kent Dekker niet, want wie Dekker kent zoekt niet'.”

Laatste technieken

MES Liften

Wij zijn uw partner om het verticale transport te beheren, in gebouwen als kantoren, ziekenhuizen, zorg instellingen, VVE’s en winkelcentra’s. Onze kernactiviteiten bestaan uit liften, roltrappen, gevelinstallaties, en toegangstechniek. Deskundigheid en betrouwbaarheid zijn bij ons vanzelf sprekend. Om maximale service te verlenen aan onze klanten is onze helpdesk 7 dagen in de week 24 uur per dag beschikbaar. Met onze TOI/TKC (Technisch Onderhoud Inspectie/Technische Kwaliteit Check) ondersteunen en adviseren wij u op het gebied van de meerjaren begroting. Onze producten in zowel de lifttechniek als wel in de roltraptechniek worden op een milieu verantwoorde en duurzame wijze geproduceerd. In de dagelijkse praktijk betekent dit dat u kosten bespaart en het milieu een handje helpt. Voor meer informatie kunt u ons bereiken via het telefoonnummer +31 (0)277 – 86 00 86 of via onze website www.mesliften.nl.

Knook Totaaltechniek BV feliciteert aannemersbedrijf Frank Bart en zijn medewerkers met het behaalde resultaat. “Wij zijn trots op het feit dat wij als partner van aannemersbedrijf Frank Bart alle elektrotechnische werkzaamheden op het unieke project Fort Resort Beemster hebben mogen uitvoeren. Onze technici hebben geadviseerd over de juiste oplossingen, ontworpen complete installaties en hebben de allernieuwste technieken – waaronder het KNX - en laatste wellnesssystemen toegepast. Onze medewerkers hebben voor een prachtig resultaat gezorgd waar wij als bedrijf trots op zijn. Een project als dit, waar alles draait om maatwerk en een zeer hoog afwerkingsniveau, is ons op het lijf geschreven.”

Lift met luxe uitstraling M.E.S. Liften uit Medemblik heeft in samenwerking met aannemer Frank Bart uit Middenbeemster een liftinstallatie gerealiseerd met een luxe uitstraling, aangepast aan het Resort Beemster. Deze platformlift heeft een hefvermogen van 630 kilogram (acht personen) en kent twee stopplaatsen, met aan twee zijden gelegen schachttoegangen. De liftcabine is afgewerkt met een vloer van noppenrubber, zijwanden van roestvaststaal (linnenstructuur), een plafond voorzien van spots, en een zijwand voorzien van een roestvaststalen, ronde buisleuning met spiegel over de gehele cabinehoogte. website www. MESLIFTEN. nl

21 | STEDENBOUW 706

apeldoorn | Post Zuid

Tekst | Richard Steegers Beeld | Bouwcombinatie WBC/Hegeman V.O.F., COURAGE architecten

Nieuwbouw Post Zuid in Apeldoorn

Duurzaam onder één dak Het nieuwe verzamelgebouw Post Zuid in Apeldoorn nadert zijn voltooiing. De afbouw is in volle gang. Dagelijks zijn meer dan honderd mensen op de bouwplaats actief. Betrokkenen maken een tevreden indruk. Terecht, want er is de afgelopen maanden hard gewerkt aan het prestigieuze project. Het bleek geen eenvoudige opgave om aan alle punten van het programma van eisen te voldoen. Er moest binnen een jaar een mooi, duurzaam en functioneel gebouw worden gerealiseerd en ook nog eens binnen het beschikbare budget. De partijen hebben alles in het werk gesteld om de complexe klus in een relatief korte tijd te klaren. Een optimale samenwerking wierp zijn vruchten af. Op detailniveau werd er meegedacht, ook door de opdrachtgever. “Dat is best uniek”, vertelt projectleider Bertus van den Berge van Hegeman Oost. “Ik heb het in ieder geval nog nooit meegemaakt en loop toch al een tijdje mee. De samenwerking was intensief, we waren kritisch, opbouwend en hadden één doel voor ogen. Alles bij elkaar is het erg goed verlopen.” De vereende inspanningen hebben geresulteerd in een bijzonder complex. Post Zuid is een sober maar stoer pand, waarin veel staal en glas is verwerkt, en een spraakmakend architectonische icoon. Het geeft het enigszins vervallen industrieterrein nieuw elan. “Je ziet dat andere bedrijven er een positief vervolg aan geven. Ook zij maken een vernieuwingsslag. Het zorgt voor een belangrijke kwaliteitsimpuls”, vertelt Martijn van Kampen, bouwmanager van de gemeente Apeldoorn. “Dat is niet zo gek want het is een toplocatie met een prima ontsluiting en daardoor veel potentie.”

Ambitieus Post Zuid mag gerust een ambitieus project worden genoemd. De ontwerp opgave was zelfs ingewikkeld. Het oude koelhuis en het magazijn moesten

22 | STEDENBOUW 706

in de nieuwbouw worden geïntegreerd in het kader van duurzaamheid. Het stalen skelet en de oude vloer, een betonplaat van 50 bij 50 meter, zijn dan ook in de nieuwbouw verwerkt. Er is een nieuw jasje omheen gekomen. “Een bewuste keuze”, zegt Van Kampen. “De onderdelen verkeerden nog in een prima staat en door ze weer te benutten was slopen en afvoeren niet nodig. Dat is milieutechnisch natuurlijk een goede zaak.” Frederik van Ardenne, directeur van de dienst Openbare Werken was ook een groot voorstander van deze oplossing. “Wat bruikbaar is moet je inpassen. Je hoeft niet helemaal opnieuw te beginnen. Maar het is ook historisch gezien boeiend, je laat de bouwontwikkelingen zien en het is niet te vergeten een 'state of mind'.” Het afvoeren van materialen was niet nodig, zelfs het puin werd opnieuw gebruikt als fundering onder het straatwerk.

Materiaalgebruik Duurzaamheid was een belangrijk uitgangspunt in het ontwerp en het bouwproces. Dat zie je op verschillende fronten terug, zoals een laag energieverbruik door een voorziening voor warmte-koudeopslag, een bassin waarin het hemelwater wordt opgevangen en hergebruikt en minimalistisch materiaalgebruik. Maar ook de bezetting van het complex is daarbij een voornaam onderdeel, door de gebruikers slimmer te huisvesten. Hoofdgebruiker wordt de gemeentelijke dienst Beheer en Onderhoud. Daarnaast worden brandweer, ambulancedienst en Foenix (kringloop en reïntegratie) in het gebouw ondergebracht en is er plek voor het wagenpark, werkplaatsen, remises en kantoren. 'Duurzaam onder één dak', was dan ook het

apeldoorn | Post Zuid

Projectinfo Meerdere disciplines onder één dak

Een nieuw verzamelgebouw voor publieksdiensten op bedrijvenpark Kayersmolen Zuid.

credo. Voorheen waren de verschillende afdelingen verspreid over minstens veertig, veelal verouderde locaties. Concentratie zorgt voor gezamenlijke gemeenschappelijke ruimtes, korte lijnen en minder reisafstand. Ook op andere vlakken kan er synergie plaatsvinden tussen medewerkers en afdelingen.

Speels en ruimtelijk Het hergebruikte bouwdeel voor stalling en magazijnen is voorzien van een vliesgevel, door het glas ontstaat een heel ander beeld dan bij de voorheen toegepaste sandwichpanelen. Het gaat om niet geïsoleerd enkelglas. Met het zonwerende dak en dakluiken voor voldoende ventilatie ontstaat een prettig binnenklimaat en is het niet mogelijk dat de ruimten te veel kunnen opwarmen. De langgerekte hoofdvorm lijkt te rusten op twee ‘dwarsliggende’ bouwdelen. Aan één kant kraagt dit hoofdgebouw flink over. Het zorgt voor een statement met een iconische uitstraling en het geeft een speels en ruimtelijk effect. Praktisch zorgde het voor hoofdbrekens. “Door de enorme overkraging - volledig kolomvrij - was het voor ons een sprong in het diepe”, vertelt Bertus van den Berge. “Er is gekozen voor een prefab stalen vakwerkconstructie die in het werk is samengesteld. Door negen trekpalen in de constructie te verwerken, kon de druk verdeeld worden.” ►

Colpro ontwikkelt en fabriceert sandwichelementen voor meerdere toepassingen, waaronder de gevelelementen van het project Post Zuid in Apeldoorn. “Voor het fraaie en opvallende ontwerp van de architecten Courage en Mies is maatwerk vereist. Colpro is in staat dit te maken.” De kracht van Colpro schuilt in het feit dat het bedrijf de nodige disciplines onder één dak heeft. “Panelen en hulpprofielen worden op de engineeringsafdeling uitgewerkt, in de eigen fabriek geproduceerd en gemonteerd door ervaren mensen. Mochten aanpassingen wenselijk zijn, dan kan Colpro hier efficiënt en flexibel op inspelen.” Al in engineeringsfase heeft Colpro bij het project Post Zuid Apeldoorn meegedacht. “Details werden geperfectioneerd. Delen die technisch of financieel niet haalbaar leken, werden met inbreng van Colpro wel realiseerbaar. Maatwerk hoeft dus niet duur te zijn.” “Colpro kan door haar referenties en jarenlange ervaring aantonen een strategische en betrouwbare partner te zijn. Wij ondersteunen met enthousiasme projecten als Post Zuid in Apeldoorn. “

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Uitvoering Terreininrichting Installaties

Bouwkosten Bouwperiode

Gemeente Apeldoorn Courage Mies Architecten VOF Bouwcombinatie WBC/Hegeman V.O.F. Aannemingsmaatschappij Van Gelder, Elburg Cofely Zuid, Arnhem (W); BAM Techniek Regio Oost, Apeldoorn (E) €11 miljoen december 2011 – december 2012

De langgerekte hoofdvorm lijkt te rusten op twee ‘dwarsliggende’ bouwdelen.

23 | STEDENBOUW 706