Stedenbouw 714 2013

EDITIE

714

Tijdschrift voor stedenbouw, architectuur en MONUMENTEN I Ja argang 64 I 2013

Hoofdkantoor Deloitte: duurzaam bouwen aan de Zuidas | Forum voegt stedelijkheid toe aan Reeshof | Woontoren Jheronimus heeft Oostenrijks tintje | Plein 1944: ontmoetingsplein op basis van wederopbouwarchitectuur

速

Wie dit leest weet dat NeroQom een Aesthetic Comfort Specialist is

AESTHETIC COMFORT SPECIALIST T h e s o l u t i o n a g a i n s t d e g ra d a t i o n

NeroQom advertentie Gevelbouw Juni 2012.indd 1

6/11/2012 4:57:31 PM

Cradle to Cradle gevel in keramiek Mosa. Facades.

Een gevel ontwerpen met uw eigen signatuur? Mosa Facades is specialist in keramische geveloplossingen voor duurzame, functionele en architectonische gebouwen.

Met een gecertificeerd Cradle to Cradle gevelsysteem dat veel ontwerpvrijheid biedt. www.mosafacades.nl

FORECO Innovatief met

3 x

houten gevel producten

Uitsluitend de meest milieuvriendelijke producten binnen een bepaalde toepassing, komen in aanmerking voor het DUBOkeur®

WaxedWood

®

Bil tho v

en

1e

Theresiasch ool in

Verduurzaamd met waterafstotende werking

• Onafhankelijke levensduur garantie • Verbeterd krimp- en zwelgedrag • Blijvend mooi en onderhoudsvrij technologie

NobelWood®

am rd

2e

p chool Fie Westendor p in de S e r B Am ste

Gemodificeerd op basis van biopolymerisatie

• Tot in de kern gemodificeerd • Biopolymeren uit suikerriet stengels • Gelijkmatige vergrijzing en onderhoudsvrij

Aquatics Cen tre in

SafeWood® Brandvertragend voor iedere toepassing

• Gegarandeerde veiligheid op lange termijn • Waterdamp bestendig

Niet hygroscopisch, volgens ASTM 3201-94

• Onder zware omstandigheden getest

Euroklasse B, volgens SBI testen conform NEN-EN-13823

Dalmsholterweg 5, 7722 KJ Dalfsen

Postbus 73, 7720 AB Dalfsen

Telefoon

Lo en nd

3

e

technologie

0529 43 15 48

Fax

0529 43 21 98

technologie

info@foreco.nl

www.foreco.nl

EDITIE

Voorwoord

714

Richting Zuiden Wie landelijk actief is, of op zijn minst een aanrijtijd van één uur hanteert vanuit zijn of haar werklocatie, weet dat er nog veel gebouwd wordt in Nederland. Aan de snelweg welteverstaan: het aantal nieuwe wegverbindingen en rijstroken dat de afgelopen jaren het licht zag en zal zien is indrukwekkend, en de minister van Infrastructuur en Milieu is vast van plan door te gaan met het verbeteren van Nederland Distributieland, zo liet zij via de laatste Miljoenennota weten. Twee van die projecten betreft de aanleg van ontbrekende delen in de A4 van Amsterdam naar Antwerpen. U kent ze wel: ze nopen de gebruiker om in zuidelijke richting bij Delft en verderop bij Dinteloord een stukje om te rijden. Als dat na pakweg 2015 tot het verleden behoort, kunnen vele bouwers – toch zeker die in de Randstad – gemakkelijker naar België. Niet eens zoveel sneller, maar een tweede route vanuit het economisch hart van Nederland naar onze zuiderbuur biedt tenminste een keuzemogelijkheid ten tijde van files of werkzaamheden.

In België liggen de kansen voor de bouwbranche, schreef Cobouw medio september. Dat blijkt volgens het dagblad uit een economisch onderzoek van ING. U dient echter niet te denken dat de buitenlandse markt (ook Duitsland blijkt zeer aantrekkelijk) zomaar als kortetermijnoplossing valt te bestormen. Overcapaciteit en groeiambities van Nederlandse bouwpartijen dienen gegrondvest te zijn op ‘financiële ruimte om te investeren, aanloopkosten op te vangen’ en ‘net als in Nederland zal er over de grens een concurrerend product geboden moeten worden’, aldus het economisch bureau van ING. Het zou ironisch zijn te stellen dat de oranje bank met deze aanbevelingen een golf aan kredietaanvragen denkt te voorkomen, maar een bankinstelling is er toch om krediet te verlenen wanneer zich kansen aandienen? En we kunnen al sinds 1992 aan de slag met elkaar, ook al openen de voordeuren niet in elk EU-land dezelfde richting uit. De huidige tijd vraagt om het aanpakken van alle projecten die uitvoerbaar zijn – in binnen- en buitenland.

Jan-Kees Verschuure

5 | STEDENBOUW 714

714

sinds 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 65 | 2013 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactiecöordinator

8

Jan-Kees Verschuure

redactieMedewerkers

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuysen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.

15

48

Bladmanagement

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

Bladmanagement

22

Bouwen aan monumenten

Niek Oostendorp E n.oostendorp@louwersuitgevers.nl

33

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: stedenbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 81,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

Utiliteitsbouw Rotterdam De Rotterdam ENSCHEDE MST Noordwijk The European Space Innovation Centre Amersfoort Meander Medisch Centrum Utrecht GML Helmond Elkerliek Ziekenhuis Delft Reinier de Graaf Gasthuis Utrecht Hoofdkantoor a.s.r. utrecht OV-Terminal Hoofddorp Hyatt Place weert Stadhuis Mechelen (B) De Nekkerpool Amsterdam Hoofdkantoor Deloitte amsterdam Rijksmuseum Rotterdam Kantoorgebouw Keiretsu Europe den haag De Markies Woensdrecht Hightech werkcentrum Avionica Maarssen Bisonspoor

8 16 23 24 26 28 30 33 38 43 48 52 54 57 58 60 64 66

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | STEDENBOUW 714 706

woningbouw cadzand-bad Noordzee Residence Nijmegen Plein 1944 Beverwijk De Wijkerbaan Tilburg Forum Reeshof amersfoort Fourty5High ’s-Hertogenbosch Jheronimus

68 74 78 82 84 86

Inhoud

78

90 68

118

143

102

134

THEMA THEMA Sandwichpanelen

ediTie

714

TijdschrifT voor sTedenbouw, archiTecTuur en MonuMenTen I ja argang 64 I 2013

Volop variatie in gevelafwerking ‘Met sandwichpanelen is alles mogelijk’ THEMA Vouw- en schuifwanden Grenzeloze toepassingsmogelijkheden Leefruimte, ruimte om te ontspannen Capgemini geeft auditorium extra elan met wandsystemen in bamboefineer

90 93 96 98 100

BOUWEN AAN MONUMENTEN Hoofdkantoor Deloitte: duurzaam bouwen aan de Zuidas | Forum voegt stedelijkheid toe aan Reeshof | Woontoren Jheronimus heeft Oostenrijks tintje | Plein 1944: ontmoetingsplein op basis van wederopbouwarchitectuur 2013014_SB_714 v2.indd 1

24-09-13 10:43

Coverbeeld | Theater ‘t Speelhuis, Helmond

Hoenderloo Jachthuis Sint-Hubertus Amsterdam Cygnus Gymnasium utrecht Cereolfabriek eindhoven Metaforum Helmond Theater ‘t Speelhuis Beurskatern VENLO Nedinsco-complex Thema glas

JACHTHUIS SINT-HUBERTUS

“MINUTIEUS CHIRURGISCH WERK” Theater ‘t Speelhuis:

Van Gods huis naar schouwburg 2013014_SB_714 v2.indd 101

Coverbeeld | Glasatelier Hagemeier

24-09-13 09:32

Pleidooi voor het ambacht “We zijn meer dan producent, hebben ook een adviserende rol” “Cultureel erfgoed origineel behouden voor de volgende generaties” TILBURG Schoorstenen Textielmuseum Hilversum Melkfabriek ‘s-Hertogenbosch Museumkwartier bedrijfspresentatie Stucadoors- en Afbouwbedrijf Gennissen Leiden de Hortus Haarzuilens Kasteel de Haar Franeker Kening State Thema Restauratiemortels Vochtbestrijding van fundering tot dak Wie Doet Wat

102 110 112 116 118 122 126 128 130 132 133 134 136 139 140 143 144 146 148

7 | STEDENBOUW 714

| Utiliteitsbouw Rotterdam De Rotterdam

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Scheldebouw

Optimalisatie constructie draagt bij aan realisatie ‘Vertical City’

De Rotterdam creëert Manhattan aan de Maas Wie vanaf de Rotterdamse Erasmusbrug uitkijkt over de Kop van Zuid, ziet sinds kort meer dan losstaande kantoorgebouwen die met elkaar wedijveren in hoogte. Gebouwencomplex De Rotterdam bereikte half november het hoogste punt (151 meter) en is met zijn drie geschakelde torens op een massieve plint nu al blikvanger aan de Maas. Voor de realisatie van de combinatie van kantoren, appartementen en een vestiging van NH hoteles (in totaal 162.000 m² bvo) zijn een aantal bijzondere constructieve ingrepen nodig geweest.

8 | STEDENBOUW 714

Rotterdam | De Rotterdam

Gietbeton en staal zijn de sleutelwoorden in de cascobouw van De Rotterdam: het gehele casco is in-het-werk gestort, goed voor 75.000 m³ betonwerk en achthonderd ton staalbouw. Vaak op uitdagende locaties, wat de projectorganisatie bewoog huisfotograaf Ruud Sies een fotoserie van de bouw te laten maken, naar voorbeeld van Lewis Hine, die de bouw van het Empire State Building vastlegde in 1932. Waar prefabbouw verwacht zou worden, is dus gietbouw toegepast, met name om constructieve redenen, zegt construction manager Frank De Roo van coördinerend aannemer Züblin Nederland. “Wij hebben het gebouw verregaand geoptimaliseerd, zowel op het gebied van de eigen logistiek - in verband met de contractvorm ‘Guaranteed Maximum Prize’ – als op het gebied van exploitatie.

Denk hierbij aan de maximalisatie van het netto vloeroppervlak door optimalisatie van schachten, wanden en kolommen en van het bruto vloeroppervlak door toevoeging van een raammodule (90 centimeter) ter verbetering van de verhouding kostprijs/verkoopprijs.”

Vijzels Op een zeven lagen tellende plint aan de Wilhelminapier – met een footprint van 110 x 60 meter - verrijzen sinds december 2009 drie torens van 44 verdiepingen die zo’n acht meter van elkaar gescheiden zijn, en in de bovenste helft alle ook circa acht meter verspringen – de signatuur van architect Rem Koolhaas (OMA). “De torens zijn vanwege de windstabiliteit daarom halverwege met elkaar verbonden door middel van een verbindingsvloer”, vertelt De Roo. “En omdat het gebouw aan de randen van de plint anders gefundeerd is dan in de kern, zijn hydraulische vijzels en beweegbare voegen aangebracht om zettingsverschillen te kunnen compenseren.” Dit wordt halverwege het 230.000 ton zware gebouw nog eens toegepast, maar dan in verband met de daar gerealiseerde overstekken, die binnen de projectorganisatie te boek staan als ‘rugzakken’.

Optimalisatie Ook de draagstructuur van De Rotterdam is om bovengenoemde redenen constructief geoptimaliseerd, op basis van hogesterktebeton in drie varianten (C30/65/100). Alle installaties worden verwerkt in de vloeren, die aan twee zijden dragend zijn. De kolommen en diagonalen gaan boven de plint over in wanden. Ook in verband met de verwachte zettingsverschillen – 120 millimeter tussen de randen van de plint en de kern – is voor de flexibiliteit van gietbouw gekozen, zegt De Roo. “Alleen trappen, bordessen en balkons worden uitgevoerd in prefabbeton.” Behalve complexe oplossingen waren er ook meevallers. “Dankzij de compensatiemaatregelen voor de zettingenproblematiek behoefden wij bijvoorbeeld niet tot op de tweede zandlaag - op veertig meter diepte - te funderen, maar kan met de eerste zandlaag op 25 meter worden volstaan.” Met 1.100 funderingspalen scheelt dat enorm in bouwkosten. ►

Bouwinfo Opdracht

Ontwerp Constructie Aannemers

Contractwaarde

Bouwperiode Bouwprogramma

De Rotterdam C.V. – MAB Development en OVG re/ developers (ontwikkeling); Amvest (eigenaar/belegger woningen); NH hoteles (exploitant hotel) OMA, Rem Koolhaas Corsmit Raadgevend Ingenieurs Züblin Nederland (bouwkundig); Roodenburg Installatie Bedrijf (installaties); Scheldebouw, TGM (gevel); Kone (liften); Eneco (WKO); DB Bouw (afbouw hotel) € 170 miljoen (bouwkundig); € 35 miljoen (gevel); € 45 miljoen (installaties) december 2009 - november 2013 162.000 m² bvo (60.000 m² kantoren; 9.500 m² retail/ leisure; hotel 285 plaatsen met 2.000 m² congres-/vergader faciliteiten; 240 appartementen; 670 parkeerplaatsen in tweelaagse kelder).

9 | STEDENBOUW 714

Keuzevrijheid in uiterlijk Constructief samenwerken; van advies tot realisatie.

Als onafhankelijke gevelspecialist is TGM vaak al in een vroeg stadium onderdeel van een bouwadviesteam. De synergie die door constructief samenwerken op de bouw ontstaat, zorgt niet alleen voor foutreductie en snellere doorlooptijden, maar bovenal voor een beter en duurzamer eindresultaat. Vanzelfsprekend neemt TGM in dit proces de volledige verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de gevel en het budget op zich; van advies tot realisatie. Het tastbare resultaat hiervan is terug te vinden in de gevels van De Rotterdam.

Het is u wellicht niet ontgaan dat onze eigen uitstraling ook is vernieuwd.

Nieuwsgierig?

De Rotterdam

Zie www.tgm.nl

Rotterdam

De Rotterdam

Technisch Gevelbouw Management Heesakkerweg 19 Asten

+31 493 32 77 22

Rotterdam

De Rotterdam

Rotterdam

Rotterdam | De Rotterdam

Logistiek Gietbouw in combinatie met grootschalige hoogbouw is niettemin logistiek geen sinecure. De omgevingsfactoren doen daar nog een schep bovenop. “Voor opslag is geen vierkante meter voorhanden op het maaiveld; transport gaat waar mogelijk over het water en de bouwkranen staan zelfs letterlijk in het gebouw. Op die plaatsen worden de wanden en vloeren in een tweede bouwstroom naderhand gedicht.” Logistiek zit de bouw uitgekiend in elkaar. Omdat Züblin relatief veel werk door zusterondernemingen en toeleveranciers laat verrichten, is er alleen materiaalopslag op de plaats van verwerking en de aanlevering geschiedt niet alleen volgens een aan de dienstregeling van vliegvelden verwant SLOT-systeem, maar wordt zelfs online gepland. “Op het online adviseringssysteem OAS kunnen leveranciers hun leveringstijd uitkiezen. De materialen gaan meteen naar de juiste verdieping, waar ze met inachtneming van afbouwwerkzaamheden worden opgeslagen.”

Liften De ruwbouwmaterialen gaan met de torenkranen naar boven; de overige met buitenliften. De afvoer van afval geschiedt met een gescheiden systeem. De Roo: “En in de gebouwkernen zijn snelle jumpliften actief voor de aan- en afvoer van personeel. Ook hieraan zit een strakke planning vast en het vermindert de kostbare wachttijd. Er zijn immers zo’n vijf- à zeshonderd bouwvakkers actief op de site die allemaal lunchen in het ketenpark beneden.”

Zij deden er telkens acht à tien dagen over om een ‘verdiepingssprong’ te maken.

Het hoogste punt van De Rotterdam werd op 15 november 2012 bereikt – exact een jaar voor de geplande oplevering - en de gevelsluiting in februari 2013. “Wij werken ook wat de oplevering betreft van beneden naar boven, vanaf afgelopen augustus.” ►

Projectinfo Altijd een oplossing tegen geveldegradatie De gevel heeft sinds de jaren zeventig een enorme groei doorgemaakt.

Niet alleen in hoogte, maar ook in materiaaldiversiteit en bouwlogistiek.

Glas en aluminiumgevelelementen worden al geplaatst, terwijl enkele verdiepingen hoger nog anhydrietvloeren worden gestort. Die werkwijze werd ook bij De Rotterdam gehanteerd. Gedurende de bouwfase heeft NeroQom als ‘vliegende kiep’ gefungeerd om agressieve vervuiling zowel binnen- als buiten direct te verwijderen en eventuele vervolgschade te voorkomen.

Onderzoek naar hoe de gevel zich sinds de jaren zeventig heeft ontwikkeld gaf een unieke oplossing. “Het is werkelijk ongekend hoeveel schades ontstaan in de bouwfase van een willekeurig project op de vele soorten gevelelementen”, zegt Sven Brinkman van NeroQom. “Cementsluier, betonwater, krassen en putten, het is aan de orde van de dag en feitelijk ook niet te voorkomen gezien de logistiek tegenwoordig. Wij hebben niet alleen gezocht naar de grootste bouwschades, maar ook naar de esthetische degradatie van gevels in de exploitatiefase en het falen door verkeerd onderhoud van glazenwassers en schoonmaakbedrijven. Eigenlijk alles met betrekking tot de esthetische waarde van een gevel, en wij hebben daarvoor steeds weer een oplossing bedacht. Wat wij uiteindelijk kunnen bieden aan aannemers, gevelbouwers, onroerendgoedmanagers en eigenaren noemen wij in het Engels Aesthetic Comfort.”

In de touwen In geval van De Rotterdam werd NeroQom ook voor die hersteloplossingen op alle drie de torens tijdens de bouwfase ingeschakeld. Sven Brinkman: “De Rotterdam is steigerloos gebouwd, dus zodra er een ‘probleempje’ werd geconstateerd, daalden onze IRATA-gecertificeerde Rope Access jongens aan touwen af naar de betreffende locatie om de agressieve vervuiling te verwijderen of eventuele schade direct te herstellen. Op die manier konden de bouwwerkzaamheden van ZÜBLIN en de gevelbouwers TGM en Scheldebouw gewoon blijven doorgaan.” Na het dichten van de gevel maakt NeroQom ook de binnenzijde van De Rotterdam in enkele geïndexeerde mandagen per verdieping volledig ‘opleverbaar’.

De drie torens zijn acht meter van elkaar gescheiden en verspringen over eenzelfde afstand.

Menukaart Volgens Sven Brinkman is het overduidelijk dat gebouwen met een verwachte levensduur van zo’n zestig tot zeventig jaar het niet alleen afkunnen met bewassen, inspuiten, afspoelen en even in de was zetten. “Wij zijn de enige gevelspecialisten die niet promoten in producten, maar in een bijzonder menu aan disciplines. Voor ons betekent dat het maken van een degradatieanalyse en daarop het opstellen van een projectgerichte diagnose. Dan volgt pas productkeuze, techniekbepaling en uitvoering door een passende specialist. Bijvoorbeeld bij hout weet iedereen dat je een glazenwasser niet moet vragen rotte kozijnen te schilderen. Nee, daarvoor wordt wel een vakman ingehuurd. Een schilder. Datzelfde zou ook moeten gelden voor gedegradeerd aluminium. Deze bewassers letten niet op kleur, glansgraad, hardheid en lakdikte. Nee, behalve het simpel bewassen dient onderhoud, schadeherstel en renovatie door specialisten uitgevoerd te worden. Esthetisch comfort-specialisten met kennis van degradatie, speciale producten en technieken. Er zijn voorbeelden te over waarbij door verkeerde producten en verkeerd gebruik van producten de gevel niet wordt schoongemaakt en geconserveerd, maar juist esthetisch en soms technisch wordt gesloopt. Letterlijk.”

11 | STEDENBOUW 714

Rotterdam | De Rotterdam

Bouwmarkt Beglaasde gevelelementen opgebouwd uit blank geanodiseerd aluminium geven De Rotterdam de beoogde transparante uitstraling en zorgen voor de gewenste verticale belijning. Een doorlopende glazen atriumwand aan de zuidzijde markeert de entree voor het NH-hotel en de twee kantoortorens, waarvan de middelste is verhuurd aan de gemeente Rotterdam, dat haar aan het Marconiplein gevestigde diensten verhuist naar de Wilhelminapier. Rem Koolhaas suggereerde het al bij de eerste schetsen in 1997: De Rotterdam is niet slechts een gebouw, maar een ‘Vertical City’ met straks zo’n 4.000 werknemers, 1.000 bewoners en 500 hotelgasten – ongeëvenaard in Nederland. En gerealiseerd niet ondanks, maar juist dankzij een meer ontspannen bouwmarkt, besluit De Roo. “In het begin van deze eeuw kon de bouw niet plaatsvinden vanwege te hoge bouwprijzen; nu om dezelfde reden juist wel.” ❚

Projectinfo 2.400 (brandwerende) kozijnen Met 162.000 m² BVO en 44 verdiepingen biedt de bouw van De Rotterdam iedere aannemer en toeleverancier weer een andere uitdaging. Zoals ook Staalkozijn Nederland uit Winterswijk, de producent en leverancier van de plaatstalen kozijnen voor enkele en dubbele brandwerende deuren in de kantoorgedeelten en verkeersruimten. Hoofd Verkoop Jochem Bollen: “Wij leveren zo’n 2.400 brandwerende kozijnen door heel het gebouw heen, met uitzondering van de appartementen en het hotel. De kozijnen zijn op afroep geproduceerd en in zo’n zestig leveringen naar Rotterdam vervoerd.” Staalkozijn levert louter maatwerk, in Nederland ontwikkeld en geproduceerd in Duitsland.

“Wij produceren zo’n 1.800 maatwerkkozijnen per dag. In het geval van de Rotterdam gaat het om leveringen op afroep, waarbij binnen tien minuten aangereden moest worden. Omdat de kozijnen door heel het gebouw heen werden gemonteerd (de levering is inmiddels voltooid; red.) gebeurde dat verspreid over een periode van maar liefst twee jaar. Het betreft zowel ingemetselde als nastelkozijnen in verschillende brandklassen. Highlight voor ons – en redelijk uniek – was een serie nastelkozijnen met een brandwerendheid van negentig minuten voor hoogbouw. De voorbereiding was al even intensief, met aparte brandproeven.”

Oplevering De Rotterdam ‘via iPad’ TGM heeft voor de bouwvakvakantie de laatste gevelelementen geplaatst en daarmee de gevel van De Rotterdam gesloten. Dit najaar is TGM bezig met het opleveren van de restpunten van de gevel om een volledige garantie te kunnen verlenen. En dat gebeurt via een wel heel bijzondere digitale methode van bouwkundig aannemer Züblin.

Beglaasde gevelelementen opgebouwd uit blank geanodiseerd aluminium zorgen voor transparante uitstraling en verticale belijning.

Het bijhouden van de restpunten verloopt via het zogeheten ED-control, zegt Harry Tromp, algemeen directeur van TGM. “Het systeem draait via een App op de iPad, waarin alle tekeningen en plattegronden van het gebouw zijn opgeslagen. Op het moment dat een afwijking wordt geconstateerd, wordt dat op de tekening aangegeven, inclusief omschrijving van de afwijking, een foto gemaakt met de iPad, een unieke nummering en de eigenaar van het actiepunt. Als TGM krijgen we dan automatisch een lijst van punten die ons toebehoren.”

Het voordeel van deze methode is volgens Tromp dat de vooroplevering tijdig ondertekend kon worden met de formele status van het gebouw op dat moment, gecombineerd met de digitale opnamelijst met restpunten. “Op 15 augustus is de laagbouw (vanaf 30–90 meter boven peil) officieel overgedragen aan opdrachtgever De Rotterdam CV. Momenteel werken we aan de restpunten van de hoogbouw (vanaf 90–150 meter), waarvan de oplevering op 15 november gepland staat. Op dat moment moeten we ook echt klaar zijn, want dan vindt de overdracht van dit deel richting huurders en kopers plaats. Nu werken we nog met een één sleutelbeleid; na 15 november zijn er 242 verschillende sleuteleigenaren.”

De medewerkers van TGM werken met de iPad in de hand alle restpunten een voor een af. Tromp: “Zodra een restpunt is hersteld, kan dit eenvoudig via de App gereed worden gemeld. Wij melden het restpunt af, waarna de melder van het actiepunt ook controleert of het goed is afgewerkt. Daarna verdwijnt het actiepunt naar het archief.

Een uiterst prettige manier van werken.”

TGM kijkt met gepaste trots terug op het uitdagende project. “Het was fantastisch om dit werk in crisistijd te mogen maken; het voelt echt als een voorrecht”, zegt Tromp.

“In planmatige en technische zin is een mooie prestatie geleverd door alle betrokken partijen. Uiteindelijk is het laatste element op exact die dag geplaatst, volgens het vier jaar geleden geplande schema. De vertraging die in de winterperiodes is opgelopen, werd later gezamenlijk weer ingelopen. De samenwerking met zowel opdrachtgever De Rotterdam CV, OMA Architecten, hoofdaannemer Züblin en collega-gevelbouwer Scheldebouw is perfect verlopen. Het beeld dat de architect voor ogen had jaren geleden, is werkelijkheid geworden,” besluit Harry Tromp.

13 | STEDENBOUW 714

Nieuwbouw “De Rotterdam”, Rotterdam

Wij zijn trots dat wij een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan “De Rotterdam”

Uitbreiding Rosada Factory Outlet, Roosendaal

Nieuwbouw Minkema College, Woerden

Nieuwbouw Maasziekenhuis, Boxmeer

Nieuwbouw Fioretti College, Hillegom

Nieuwbouw verpleegappartementen, Breda

Alle gebruikers veel plezier (en succes) toegewenst met dit bijzondere gebouw

Nieuwbouw winkels, woontorens (185 woningen), Breda

Nieuwbouw Maasstadziekenhuis, Rotterdam

Renovatie hoofdkantoor ASR, Utrecht

Nieuwbouw verpleeghuis Regina Pacis, Arnhem

Verbouwingen Catharina Ziekenhuis, Eindhoven

Nog belangrijker vinden wij het dat onze klanten enthousiast zijn over onze prestaties

Nieuwbouw gemeentehuis, Rucphen

Ecustraat 9, 4879 NP Etten-Leur t +31 (0)76-5035265 f +31 (0)76-5034643 info@bbcbouwmanagement.nl Nieuwbouw winkelcentrum, www.bbcbouwmanagement.nl “blok 15 en 17”, Almere

Nieuwbouw ROC praktijkschool, Breda

Nieuwbouw Jeugdzorg Sckakenbosch, Leidschendam

Nieuwbouw OV Terminal, Breda

Nieuwbouw winkels, parkeren, 77 huurappartementen, Breda

Nieuwbouw JuBi, Den Haag

Nieuwbouw Brede school, Maasbracht

Wij danken de opdrachtgevers voor het gestelde vertrouwen

staalkozijn Dé specialist in plaatstalen binnenkozijnen voor De utiliteitsbouw

Geen plaatstalen binnenkozijn is gelijk. logisch, want uw bouwproject is anders dan alle andere. Daarom levert staalkozijn nederland bv alleen maatwerk. De modernste productiemethoden en nieuwste technieken zorgen ervoor dat u altijd het kozijn krijgt dat uw project verdient. voor een jarenlang duurzaam en optimaal gebruik. Met elk hun eigen specifieke wensen en eisen. speciaal design en ook nog precies op tijd geleverd op de bouwplaats? voor staalkozijn is dat geen enkel probleem.

postbus 8 nl 7100 aa winterswijk Groenloseweg 56­1 nl 7101 aj winterswijk t: +31 (0) 543 51 95 66 F: +31 (0) 543 51 99 55 e: info@staalkozijn.nl w: www.staalkozijn.nl

Aannemers als aannemer wilt u een betrouwbare partner. een die maat­ werk oplossingen precies op tijd levert. zodat u de strakke planning kunt volgen, minder faalkosten heeft en uw werk tijdig kunt opleveren. wanneer dit u aanspreekt bent u bij staalkozijn aan het juiste adres.

Architecten als architect wilt u vrijheid bij het ontwerpen. Daarbij horen oplossingen die esthetisch verantwoord zijn en qua vorm geen beperkingen kennen. Dus zoekt u een partner die u de vrijheid kan bieden, maar die ook meedenkt en zinvolle oplossingen kan bieden, dan bent u bij staalkozijn aan het juiste adres.

Rotterdam | De Rotterdam

Projectinfo Verticale stad aan de Maas De Rotterdam is een uniek multifunctioneel gebouw aan de oever van de Maas op de Wilhelminapier in Rotterdam, ontworpen door Rem Koolhaas. In deze verticale stad met een oppervlakte van 160.000 m² zullen straks dagelijks 3.000 tot 4.000 mensen wonen, werken, winkelen en recreëren.

De bijzondere mix van functies maken het gebouw tot een verticale stad waarin 24 uur per dag geleefd wordt: een viersterrenhotel, appartementen, kantoren, een healthclub, diverse winkels, cafés en restaurants. Alle onderdelen maken slim gebruik van duurzame energielevering onder andere via het Maaswater en de aardbodem. Met spectaculaire uitzichten over de skyline van Rotterdam en de Maas wordt De Rotterdam de ontmoetingsplaats op de pier.

Kunstwerken De gevels van de Rotterdam bestaan volgens projectmanager Bert Schlösser van Scheldebouw uit diverse constructies. “De begane grond en eerste verdiepingen zijn uit staal gebouwd met een opklemconstructie.

Deze twee verdiepingen worden in één keer overspannen. Verdiepingen twee, drie en vier zijn parkeerlagen. Deze constructie is gevormd door stalen on-geïsoleerde profielen. Hierin is tevens het glas rondom geklemd.

Staalprofielen zijn aangeleverd als frames. Architectonisch redelijk slank en technisch een relatief simpele constructie, maar wel doeltreffend. Op de begane grond zijn tevens de nodige entrees gemaakt, zoals speedgates, meerdere tourniquets en een enorme schuifdeur van 3,60 bij 3,60 meter. In eerste instantie was het de bedoeling om de schuifdeur te laten ‘wegvallen’ in de gevel, maar uiteindelijk heeft de architect gekozen om er een heuse eyecatcher van te maken. De schuifdeur is redelijk ‘overgedimensioneerd’ en biedt de mogelijkheid om straks bijvoorbeeld grote kunstwerken in de hal te kunnen tentoonstellen.”

Brandwerende eis De helft van de oppervlakte van het plintgebouw is brandwerend uitgevoerd. De brandwerendheid is een belangrijk issue bij dit project, omdat er een zogenaamde plasbrand kan optreden. De gevels aan de Maas zijn uitgerust met een aanvullende brandwerende eis. Vanaf de vijfde verdieping van de plint en de zevende verdieping van de midden- en oosttoren is Scheldebouw de gevel met specifiek ontwikkelde gevelelementen gaan opbouwen. De oppervlaktebehandeling van de elementen is ‘naturel’ geanodiseerd. Schlösser: “De profielen van de elementen zijn zeer robuust met een aanzichtbreedte van 250 millimeter. De totale diepte van de geïsoleerde profielen is 300 millimeter. De elementen zijn 1.800 millimeter breed, 3.000 en 3.600 millimeter hoog en hebben een tussenstijl met een aanzichtbreedte van 250 millimeter. De borstwering is uitgevoerd met geëmailleerd glas voorzien van een streepjesmotief. De elementen zijn zodanig ontwikkeld dat deze als Meccano-delen aan elkaar gekoppeld kunnen worden via een ‘mannetje-vrouwtjeverbinding’.

De basis van deze techniek hebben we al vaker eerder toegepast. De kern is behouden gebleven; het design is uiteraard aangepast aan de wensen van de architect met een aanvullend pakket van eisen. Ondanks dat het systeem reeds is getest, is het element specifiek voor De Rotterdam nogmaals getest op wind- en waterdichtheid in onze eigen testfaciliteit in Middelburg.”

Auto-industrie De gevelelementen voor plint, midden- en oosttoren (in totaal 6.500 stuks) zijn bij Scheldebouw in Heerlen geprefabriceerd op een geautomatiseerde productielijn. “Onze productiewijze is vergelijkbaar met die van een autofabrikant”, zegt Schlösser. “Het ruw materiaal wordt aangevoerd, ondergaat de nodige CNC-behandelingen en via verschillende werkstations ‘rolt’ uiteindelijk een compleet element van de band. Op ieder werkstation worden de handelingen van het vorige station gecontroleerd en aan het einde vindt een eindcontrole plaats. De elementen worden bovendien genummerd, zodat ze ook na montage nog traceerbaar zijn. In speciaal ontwikkelde kratten werden de elementen just-intime naar de bouwlocatie getransporteerd. Vanwege de zeer beperkte ruimte op de bouwlocatie hanteerde hoofdaannemer Züblin namelijk een strakke planning, die via een online systeem benaderbaar was. In de avonduren werden de kratten met de bouwkraan op de juiste verdieping geplaatst, waarna de montageploeg de volgende dag de elementen met kleine kraantjes kon plaatsen.”

De midden- en oosttoren bestaan uit 45 verdiepingen. In totaal heeft Scheldebouw 45.000 m² aan geveloppervlakte gerealiseerd voor De Rotterdam. In beide torens zijn bovendien nog zo’n achthonderd ventilatievleugels aangebracht die ‘onzichtbaar’ in de stijlen van de gevelelementen zijn geïntegreerd, volgens Schlösser puur vanwege het psychologisch effect voor de gebruikers om te kunnen ventileren. Eind dit jaar wordt De Rotterdam opgeleverd en is Rotterdam een heus kunstwerk rijker.

‘Prioriteit één: belangen van de klant en zijn gebruikers’ MAB Development zet BBC al jaren in bij projecten. Toen in 2011 het verzoek kwam om zowel bouwkundig als installatietechnisch toezicht in te zetten voor De Rotterdam, heeft er intern een strenge selectie plaatsgevonden.

Bij een dergelijk project worden immers hoge eisen gesteld aan dergelijke functies. “Het directieteam van De Rotterdam hanteert een flexibele taakverdeling en werkmethodiek, vanuit de competenties van de teamleden worden taken verdeeld. Dit is met groot succes ingevuld door de medewerkers van BBC. Juist door deze flexibiliteit en klantgerichtheid heeft BBC enthousiaste klanten, Uit klantentevredenheidsmetingen blijkt telkens dat zowel de organisatie van BBC als hun medewerkers uitblinken in betrokkenheid, kennisdeling en het verlenen van extra service, met een hoog kwaliteitsniveau.”

“Sinds 1991 is BBC volledig onafhankelijk, waardoor er maar één belang geldt: het projectbelang. Dit is tevens het belang van de klant.

De organisatie beschikt over een ISO 9001-2008 certificaat, alle medewerkers hebben een VCA-VOL certificaat. Bovendien is het lovenswaardig te vermelden dat BBC onlangs onderscheiden is door Graydon als ‘financieel gezond bedrijf’. BBC durft een unieke continuïteitsgarantie te verstrekken aan de opdrachtgever: indien een medewerker door overmacht niet actief kan zijn, kan BBC binnen drie werkdagen een invaller van gelijkwaardig kaliber inzetten.”

15 | STEDENBOUW 714

ENSCHEDE | MST

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | IAA Architecten

Nieuwbouw Medisch Spectrum Twente stimulans stadshart Enschede Medisch Spectrum Twente behoort tot de grootste niet-academische ziekenhuizen in Nederland. Dit voorjaar bereikte de nieuwbouw in Enschede het hoogste punt. Het is maar een van vele ‘hoogtepunten’ in de drie jaar durende bouwperiode. Het prefab betonnen casco is inmiddels volledig gemonteerd; eind januari 2014 zijn naar verwachting alle buitengevels en dakconstructies gereed. De oplevering van het ziekenhuis, dat wordt gebouwd naast de bestaande locatie aan de Haaksbergerstraat, is gepland in de zomer van 2015.

In opdracht van de Raad van Bestuur van het ziekenhuis heeft IAA Architecten een structuurplan ontworpen voor de nieuwbouw en uitbreiding van het ziekenhuiscomplex, waarbij tegelijkertijd het parkeerprobleem wordt ondervangen.

IAA Architecten werkt sinds 2008 aan het ontwerp voor de nieuwbouw, met een omvang van een kleine tachtigduizend vierkante meter. Het masterplan gaat uit van een topklinisch ziekenhuis dat is uitgerust met de modernste technieken. Het nieuwe ziekenhuiscomplex, dat de bestaande locaties Haaksber-

16 | STEDENBOUW 714

gerstraat en Ariënsplein vervangt, zal plaats bieden aan 620 bedden, inclusief dagbehandeling en het in 2008 gerealiseerde Vrouw Kind Centrum. Ten behoeve van langdurige opname worden alleen nog eenpersoonskamers gerealiseerd. Het ontwerp wordt gebaseerd op de principes van Healing Environment, met als speerpunten: gebruik van daglicht en zoninval, uitzicht, kleurgebruik, geluidsreductie, overzichtelijkheid en logistiek. Duurzame elementen zijn onder meer koude-warmtebronnen en een thermisch dak. De start van de uitvoering

ENSCHEDE | MST

Koningsplein, tevens de verbinding met het centrum van Enschede. Het wordt één van de drukste plekken in de stad met ongeveer tienduizend bezoekers per dag. De nog te definiëren herinrichting gaat uit van een ‘oase in het drukke en jachtige stadsleven’. Het vernieuwde Koningsplein moet tegelijkertijd met de ziekenhuisnieuwbouw worden opgeleverd. Vanuit het nieuwe Medisch Spectrum Twente legt de gemeente tevens een tunnel aan naar niveau -2 van de bestaande parkeergarage aan het Van Heekplein, die door bezoekers en patiënten van het ziekenhuis gebruikt zal gaan worden. Om het Koningsplein te kunnen herinrichten wordt de westelijke ingang van de Van Heekgarage verlaagd. Eind november wordt de zuidelijke ingang officieel geopend en heeft de ‘grootste ondergrondse parkeergarage van Nederland’ drie ingangen. Het nieuwe ziekenhuiscomplex wordt naar verwachting eind 2015 in gebruik genomen. ❚

Projectinfo vond plaats in mei 2012. Het nieuwe ziekenhuis krijgt zeven bouwlagen. Op de onderste verdiepingen komen poliklinieken, bovenin de verpleegafdelingen, met ertussenin de OK- en IC-afdelingen.

Afbouwactiviteiten Medisch Spectrum Twente wordt ontwikkeld en gebouwd door bouwcombinatie Dura Vermeer/Trebbe/Te Pas Bouw MST V.O.F. in bouwteam met de installatiecombinatie Unica, Croon en Wolter & Dros. Het bouwteam heeft de nieuwbouwplannen uitgewerkt van VO naar DO met bestek. Deze integrale samenwerking moet zorgen voor minder faalkosten, verlaging van de bouwkosten en versnelling van de bouwtijd. De afbouwactiviteiten zijn bijvoorbeeld eerder opgestart dan het contractschema, waartoe verschillende maatregelen zijn getroffen. Zo worden al in de ruwbouwfase installaties voor lucht, water, vuilwaterafvoeren en medische gassen aangebracht tegen de onderkant van de betonvloeren, evenals kabelgoten voor elektra- en datakabels. Ook onderdelen van de scheidingswanden worden in de ruwbouwfase voorgetrokken om installatiedoorvoeringen te realiseren. Verder worden de ophangframes van de toiletten en het overige sanitair al opgesteld. Om de ziekenhuisprocessen door te laten gaan wordt gebouwd volgens het principe ‘going concern’: het huidige ziekenhuis blijft volledig in bedrijf gedurende de looptijd van het bouwproject.

Koningsplein Op het hoogtepunt van de werkzaamheden zijn drie- tot vierhonderd bouwers en monteurs in het bouwgebied actief. In totaal is er werk voor duizend manjaren. Het nieuwe ziekenhuis krijgt haar hoofdingang aan het nieuw in te richten

Engineering op maat voor ‘healing environment’ Het Medisch Spectrum Twente (MST) is ontworpen met een hoge mate van flexibiliteit. Hier lag een mooie uitdaging voor Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra als hoofdconstructeur om dit te realiseren. Stefan Droste, projectleider MST en vestigingsdirecteur van Bartels Enschede legt uit: “Om te komen tot een zo groot mogelijke flexibiliteit hebben wij bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar diverse vloertypes. Hierbij werden naast flexibiliteit ook het kostenaspect en de aanpasbaarheid van de vloer in ogenschouw genomen.” Maar er waren meer uitdagingen in dit project. De verbondenheid van het ziekenhuis met haar omgeving is bewerkstelligd door een enorme glazen gevel aan de Koningstraat, met een oppervlakte van 3.500 m2. Met het oog op vervorming van dit enorme geveloppervlak is door Bartels uitgebreid onderzoek gedaan naar de vervormingen ten gevolge van windbelastingen en uitzetting bij temperatuurverschillen. De keuze voor een constructeur is voor veel opdrachtgevers vaak een keuze die niet in het begin van het proces wordt gemaakt. Stefan Droste: “Wij zijn ervan overtuigd dat onze engineering op maat de sleutel tot succes is.

In dat kader zitten wij graag al in het begin van een project aan tafel als constructeur, bij het MST was dit het geval. Want als constructeur kunnen wij veel goede ideeën inbrengen op gebied van besparingen, maakbaarheid, alternatieven en bouwsnelheid.”

17 | STEDENBOUW 714

ENSCHEDE | MST

Projectinfo Isolatieglas Pilkington Benelux biedt duurzame glasoplossingen voor energiebesparing, zonwering, geluidwering, brandwering, maar ook veiligheid en bescherming. “Pilkington levert kwaliteit, hanteert korte lijnen met de klant, en heeft als credo ‘afspraak is afspraak’.

Dit met als doel om simpelweg de beste te zijn.” De nieuwbouw van het MST in Enschede is een mooi voorbeeld dat op basis van de samenwerking met Alkonder Hengelo BV, de bouwcombinatie Dura Vermeer/Trebbe/Te Pas Bouw MST v.o.f., IAA Architecten en het MST wordt gerealiseerd, waarbij Pilkington Benelux als producent van het glas en Alkonder Hengelo BV als verantwoordelijke voor de realisatie van de gevel fungeert.

“Een samenwerking waarbij expertise, kwaliteit en service voorop staan. Aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen is verankerd in onze organisatie. Door het maken van bewuste keuzes willen wij een belangrijke rol spelen in het maken van een betere wereld.”

Blikvanger in Twente “De nieuwbouw van het Medisch Spectrum Twente (MST) is momenteel het grootste bouwproject in het oosten van het land”, aldus Jan Oldekamp, technisch manager bij Alkondor. “Als gevelspecialist hebben we de opdracht gekregen voor de levering en montage van de totale buitengevel.”

Bouwinfo Opdracht Medisch Spectrum Twente Ontwerp IAA Architecten Constructie Bartels Ingenieurs Advies Arup (duurzaamheid); PTG huisvestingsadvies (huisvestingsplan) Uitvoering bouwcombinatie Dura Vermeer/Trebbe/Te Pas Bouw MST V.O.F. Installaties installatiecombinatie Unica/Croon/Wolter & Dros Bouwperiode mei 2012 – juli 2015 Bouwprogramma vloeroppervlakte 78.400 m²; terreinoppervlakte 23.000 m²

Projectinfo Meer dan duizend sandwichpanelen In 2012 leverde Panelen Holland al de kleurrijke sandwichpanelen voor Isala klinieken te Zwolle, nu is het Medisch Spectrum Twente (MST) aan de beurt. Net als bij Isala klinieken is ook in dit geval Alkondor uit Hengelo de gevelbouwer. Door de nauwe samenwerking met Alkondor is Panelen Holland in staat om een flinke steen aan dit lean geplande project bij te dragen. “Alle panelen worden per bouwfase aangeleverd, zodat er geen overbodige materialen op de bouw staan. Uiteraard worden op deze wijze de risico’s van beschadiging ook tot een minimum beperkt. Tevens worden alle sandwichpanelen voorzien van een sticker met merk zodat de gevelbouwer in een hoog tempo de vliesgevel kan vullen met panelen; door de informatie op de sticker zit elk paneel in-no-time op z’n eigen plek.” Naast de grote hoeveelheden glas wordt de enorme vliesgevel van MST gevuld met meer dan duizend sandwichpanelen. Het grootste gedeelte bestaat uit sandwichpanelen met geëmailleerd glas in een grijze kleur, die tussen de kozijnstroken worden geplaatst. Om de gebogen vliesgevel mogelijk te maken worden er ook gebogen sandwichpanelen toegepast van gepoedercoat aluminium. De complete productie hiervan wordt gedaan in de fabriek van Panelen Holland in Oosterwolde.

Naast het buigen van deze panelen worden ze ook verjongd en voorzien van gezette aluminium cassettes. Op deze manier voldoen de panelen aan een Rc-waarde van meer dan 3.0 m2 K/W. “Wanneer dit project succesvol is afgerond, ziet Panelen Holland de renovatie van een volgend ziekenhuis met enthousiasme tegemoet.”

Het wordt een blikvanger voor Twente door onder andere de grote vliesgevels met de ronde beglazing van het atrium en de hoogwaardige gevelbekledingen. IAA Architecten uit Enschede maakte het ontwerp. Het gebouw wordt gekenmerkt door een kamstructuur, die is overkapt met een grote stolp. Hiermee creëerde de architect grote binnenpleinen, met ruimtelijke en functionele meerwaarde voor het ziekenhuis. De gevels bestaan uit grote aluminium vliesgevels en doorgaande aluminium kozijnstroken met daartussen geëmailleerde glaspanelen en geprofileerd plaatwerk. Bouwcombinatie Dura Vermeer/Trebbe/Te Pas Bouw MST betrok Alkondor Hengelo al vroeg in het voortraject.

“Onze adviserende rol heeft geresulteerd in een geoptimaliseerd gevelontwerp. Zo worden bijvoorbeeld de kozijnstroken stelkozijnloos uitgevoerd en worden bij de gevels met de grote overspanningen voor het atrium door een uitgekiend samenspel tussen het aluminium met de achterliggende staal- en houtconstructies, slanke oplossingen gecreëerd. Hierdoor ontstaan zeer transparante gevels”, aldus Oldekamp.

Corebusiness Alkondor levert alle buitengevels, metselwerk uitgezonderd. ”We zijn verantwoordelijk voor de gehele buitenschil. De wind- en waterdichting inclusief maatvoering ligt dan ook geheel bij ons. Dat is ook de corebusiness van Alkondor.” Oldekamp: “We leveren en monteren 7.000 m² aan glazen gevelbekleding, 4.500 m² aan aluminium vliesgevels, 3.500 m² aan aluminium kozijnen, 3.400 m² aan profielbeplating met stalen binnendozen, buitenjaloezie-zonwering, ronde composietkozijnen en boeiranden en verder nog aluminium beplatingen en plafonds.” Eind januari 2014 is het gebouw aan de buitenkant klaar en voor de zomervakantie 2014 hebben we ook de vele brandwerende stalen binnenkozijnen geplaatst.”

Exact “Het project is lean gepland”, aldus Oldekamp. “Wat wanneer geleverd wordt is heel exact op elkaar afgestemd. Daardoor loopt de bouw behoorlijk gestructureerd.” “We bouwen op een postzegel in het hart van Enschede. Dat zijn heel veel just-in-timeleveringen”, onderstreept projectcoördinator Tim Leferink. “Het lijnenspel tussen bijvoorbeeld de kozijnstroken, glazen gevelbekledingen en beplatingen en de mooie vloeiend rond gebogen gevels maakt de maatvoering kwetsbaar. Zo worden de buigstralen van de vliesgevels met de gebogen composiet boeiranden nauwkeurig op de achterliggende staalconstructie afgestemd. Alles moet nauwkeurig op elkaar aansluiten. Het is in meerdere opzichten een bijzonder project.”

19 | STEDENBOUW 714

Gl

as

Tre spa Renolit

m

Aluminiu C PV

l

aa St

panelenholland geeft Nederland weer kleur!

Lees meer op onze website www.panelenholland.nl of bel 0516 568 568 voor meer informatie

PH geeft Nederland kleur adv 197x267.indd 1

23-02-12 12:00

Advertorial

Tachtig X-Cube luchtbehandelingskasten Het nieuwe Medisch Spectrum Twente (MST) in de binnenstad van Enschede wordt uitgerust met de modernste en duurzaamste technieken. Zo krijgt het topklinische ziekenhuis tachtig stuks TROX X-Cube luchtbehandelingskasten. Deze worden geleverd door TROX, marktleider in klimaat- en ventilatiecomponenten.

Voor TROX is het de eerste omvangrijke levering van deze nieuwe luchthandelingskasten. Peter de Graaf, Manager X-Cube bij TROX vertelt: “Na een gedegen periode van ontwerpen, ontwikkelen en testen zijn we klaar voor de Europese markt. De X-Cube luchtbehandelingskasten voldoen aan strenge geluids- en hygiëne-eisen. In een ziekenhuisomgeving moet heel schoon gewerkt worden. De X-Cube is standaard inwendig en uitwendig voorzien van poedercoating 60µm en is ook leverbaar in een hygiëne-uitvoering waarbij de binnenzijde geheel RVS is. We hebben de inkoopcombinatie IC-CUW (Croon, Unica en Wolter & Dros) overtuigd van de prijs-kwaliteitverhouding.”

Geluidsemissies Voor onze opdrachtgever waren de geluidsemissies in de aanzuig, uitblaas en de omkasting van groot belang. Een groot deel van de luchtbehandelingskasten is namelijk opgesteld in het atrium. Een andere wens was dat de luchtbehandelingskasten flexibel in afmetingen zouden zijn. Zo zijn de

lengte-, hoogte- en breedtematen afwijkend ten opzichte van de standaard.

Snel leveren was ook van belang. Door een strakke planning en een goede afstemming met de projectafdeling was dit mogelijk. Daardoor konden we in maart de eerste luchtbehandelingskasten leveren. In oktober leveren we de laatste kasten.”

Kwaliteit TROX is toonaangevend in de ontwikkeling, productie en distributie van componenten en systemen voor het ventileren en conditioneren van gebouwen.

De Graaf: “Uit klanttevredenheidsonderzoek blijkt dat we bij de W-adviseurs en W-installateurs aanzienlijk hoger scoren dan gemiddeld. We hebben kwaliteit hoog in het vaandel. Dat geldt ook voor de X-Cube. Na het RLT-certificaat heeft de X-CUBE luchtbehandelingskast nu ook het EUROVENT-certificaat.

De levering van de tachtig X-Cube kasten aan het MST Enschede komt de naamsbekendheid ten goede.” ❚

21 | STEDENBOUW 714

Nieuwbouw Medisch Spectrum Twente

Huisvesting met zorg

pieterse terwel grevink richt zich op huisvestingsvraagstukken in de gezondheidszorg en houdt zich vooral bezig met de wisselwerking tussen huisvesting en bedrijfsvoering. www.ptg-advies.nl

Pilkington Benelux de duurzame partner in glasoplossingen

www.pilkington.nl

0427_ad_MST_NL_0725.indd 1

13-07-25 12:57

Passie voor techniek Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra is een zeer veelzijdig bedrijf. Met ongeveer 250 medewerkers met een passie voor techniek en meer dan 40 jaar ervaring, leveren wij praktisch iedere adviesdienst op ingenieursgebied die u zich kan bedenken. Van ontwerp tot en met uitvoering. Denk hierbij aan constructieadvies, brandveiligheid, schade-expertise en meer. Als meedenkend adviesbureau zijn wij u graag van dienst!

Bartels heeft als hoofdconstructeur en uitvoerend constructeur meegewerkt aan de bouw van het prachtige nieuwe Medisch Spectrum Twente.

Interesse in onze ideeĂŤn?

Benieuwd wat Bartels kan toevoegen aan uw project? Kijk voor meer informatie op onze website www.bartels.nl en neem contact op met een van onze vestigingen in Nederland.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

noordwijk | The European Space Innovation Centre

Tekst | Hilda Bosma Beeld | ROCKFON

Ruimteakoestiek in The European Space Innovation Centre verbeterd

Kort na de oplevering van het innovatieve bedrijfsverzamelgebouw The European Space Innovation Centre (ESIC) in Noordwijk waren er al klachten over de ruimteakoestiek. Werknemers van de verschillende bedrijven werkzaam in de ruimte- en luchtvaartechnologie hadden weinig privacy en konden zich slecht verstaanbaar maken. Door toepassing van speciale plafondeilanden is de akoestiek inmiddels sterk verbeterd.

Architectenbureau Cepezed kreeg als opdracht een transparant, duurzaam gebouw met een industriële uitstraling te ontwerpen. Daardoor is het een gebouw geworden met veel glas in zowel de binnen- als buitengevel. Het gebouw heeft een lage EPC, mede door de toepassing van betonkernactivering. De staalplaatbetonvloeren en de leidingen en luchtkanalen zijn in het ontwerp zichtbaar gebleven en zorgen voor een hightech uitstraling.

Geluidsgolven “Door het gebruik van harde en gladde materialen kunnen geluidsgolven zich gemakkelijk door de ruimte verplaatsen”, aldus Pascal van Dort van ROCKFON/ROCKWOOL B.V. uit Roermond. “Dit zorgt voor een te lange nagalmtijd en slechte spraakverstaanbaarheid. Het afbouwbedrijf WZS Projectrealisatie werd benaderd door de opdrachtgever om het probleem met de akoestiek op te lossen. WZS Projectrealisatie kwam bij ROCKFON terecht. “We hebben het probleem geanalyseerd en vervolgens een advies gegeven.”

Rockfon Eclipse plafondeilanden Het voorstel om Rockfon Eclipse plafondeilanden als oplossing voor te dragen kwam vanuit WZS. “Deze plafondeilanden zijn eenvoudig te monteren”, aldus Van Dort. “Het pand was al in gebruik en we willen de overlast zoveel mogelijk beperken. Daarnaast hebben de eilanden een zeer hoge geluidsabsorptie. Tijdens de montage hebben we nagalmtijdmetingen uitgevoerd, omdat naast het aantal eilanden ook de onderlinge afstand en de afhanghoogte van de Rockfon

Eclipse de akoestiek beïnvloeden. De betonkernactivering had vanwege een maximale dekkingsgraad invloed op het aantal eilanden. Door de metingen wisten we exact hoeveel eilanden we moesten toepassen.”

Naar verwachting zal het gehele gebouw voorzien worden van deze plafondeilanden. De opdrachtgever overweegt nog om de eilanden in kleur toe te passen, in plaats van de huidige witte eilanden. Van Dort: “Om die reden is het project nog niet voltooid. Waar de akoestische correcties al reeds zijn toegepast, is men zeer tevreden en is het een groot verschil met de oorspronkelijke situatie. Het verschil is zonder metingen al heel goed hoorbaar. De metingen wijzen dat ook uit.”

Ontwerpfase Van Dort: “Gelukkig zien we dat architecten en andere opdrachtgevers ons steeds eerder inschakelen bij het ontwerpproces. Daardoor kan een opdrachtgever veel besparen. Akoestische correcties achteraf zijn eenvoudig, maar moeten wel esthetisch aanvaardbaar en technisch uitvoerbaar zijn.” ❚

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Advies

NL Development, Den Haag Architectenbureau Cepezed, Delft Smit Westerman, Gouda; Arup,

Amsterdam (constructies) Uitvoering Bouwteam General Constructions bv,

Den Haag Akoestische plafonds ROCKFON/ROCKWOOL B.V. Bouwperiode 2010-2011

23 | STEDENBOUW 714

amersfoort | Meander Medisch Centrum Tekst | Jan-Kees Verschuure

Beeld | Foreco

Nieuwbouw Meander Medisch Centrum nadert ingebruikname

Groot, licht en open Het verzorgingsgebied van Meander Medisch Centrum Amersfoort telt zo’n 300.000 mensen. Hoe cluster je dan twee locaties tot een efficiënt gebouwd ziekenhuiscomplex met een menselijke maat? Integraal ontwerpen en bouwen, was daarop het antwoord van de bouwpartners aan de Amersfoortse Maatweg. Daar staat nu een topklinisch ziekenhuis, ontworpen door atelier PRO en gebouwd door een consortium bestaande uit verschillende bedrijfsonderdelen van Heijmans en Ballast Nedam. Na de kerst volgt de inhuizing.

Bij de uitvalsweg naar autosnelweg A1, aan de noordzijde van het Amersfoortse centrum, verrees in drie jaar tijd een hoogwaardig ziekenhuiscomplex van bijna 100.000 m², dat de twee bestaande Amersfoortse locaties Lichtenberg en Elisabeth van de ziekenhuisorganisatie vervangt. Het ziekenhuisterrein wordt ingebed in het nieuw aan te leggen Meanderpark, aan de waterrijke Eemzijde van het toekomstige complex. In augustus 2010 werd de eerste paal geslagen voor het

24 | STEDENBOUW 714

nieuwe Meander Medisch Centrum, dat op 2.400 heipalen is gefundeerd. De zorgverlening is functioneel ingedeeld in vier hoeken van het gebouwencomplex: Spoed- en intensieve zorg, Verpleegafdelingen, Poliklinieken en Psychiatrisch Centrum. Parkeren voor bezoekers geschiedt ondergronds; medewerkers parkeren in een duurzaam bekleed bovengronds parkeergebouw. Bij de entree van de spoedeisende hulp komt een huisartsenpost en een 24-uursapotheek; direct daarnaast bevinden zich de zogenoemde hotfloors van het ziekenhuis: de operatie-

kamers, intensive care en radiologie-afdelingen. Aan de Maatweg komt de hoofdentree met aansluitend De Laan, een centraal gelegen binnenstraat waaraan een patiëntenservicebureau, een informatiecentrum, een winkelgebied, het restaurant en diverse koffiecorners zijn gesitueerd. Aan De Laan bevinden zich tevens twee pleinen met aan weerszijden de poliklinieken en de bijbehorende wachtruimtes, verspreid over twee verdiepingen.

Integrale samenwerking Aan het riviertje de Eem zijn de afdelingen Fysiotherapie en Revalidatie gesitueerd. Aan de overzijde van de Eem komt in een laag gebouw de afdeling Psychiatrie. Een ander nieuwbouwdeel bedient de Meanderacademie, die speciaal werd ingericht voor het ROC, dat opleidingen verzorgt voor de ziekenhuisorganisatie. Het ziekenhuis, dat volgens de makers moet worden beschouwd als een ‘dorp met lanen en pleinen’, is zo open en transparant als mogelijk ontworpen op basis van hoogwaardige dienstverlening. De verpleegafdelingen op de hoger gelegen verdiepingen kennen bijvoorbeeld alleen nog eenpersoonskamers met eigen sanitair.

De schaalgrootte

Een met Western Red Cedar-hout afgewerkt geveldeel.

amersfoort | Meander Medisch Centrum

Projectinfo ‘Onderhoudsvrije brandvertragende geveldelen’ Een groot deel van de gevel van het nieuwe ziekenhuis is afgewerkt met Western Red Cedar SafeWood® Select-delen met een fijnbezaagde zichtzijde, aangebracht volgens een open lattensysteem. In totaal is in het project meer dan 4.700 vierkante meter houten gevelbekleding toegepast.

“Hierdoor ontstaat een warme natuurlijke uitstraling die past binnen het moderne en strakke ontwerp.”

Om aan de veiligheidseisen te kunnen voldoen moeten de houten gevels brandvertragend worden behandeld. Aangezien het hout op sommige plaatsen is gemonteerd tot op een hoogte van 42 meter is SafeWood® Select toegepast.

Deze technologie maakt het mogelijk hout brandvertragend te maken. “Uniek aan deze behandeling is dat het een weersbestendige bescherming biedt waar geen verder onderhoud aan te pas hoeft te komen.”

biedt mogelijkheden voor een geïntegreerde dienstverlening, bijvoorbeeld op het gebied van moederkindzorg.

De nieuwbouw van het Meander Medisch Centrum werd uitgevoerd door de bouwcombinatie 2MC3, bestaande uit Heijmans Utiliteit en Ballast Nedam Bouw Speciale Projecten. De integratie van bouwen installatietechnische expertise binnen één aannemerscombinatie, moet ertoe leiden dat het ontwerp van atelier PRO technisch en functioneel optimaal vertaald wordt naar de werkelijkheid. Daartoe werkten het ontwerpteam en de aannemers al in de voorbereidende fase van de bouw samen.

Uitvoering Belangrijk onderdeel van de integrale samenwerking is een driedimensionaal bouwmodel, waardoor de technische en financiële gevolgen van tussentijdse ontwerpwijzigingen direct zichtbaar kunnen worden gemaakt. De verschillende bouwdelen van

het Meander Medisch Centrum hebben alle een eigen bouwmethode, terwijl het gekozen energiemodel (WKO in combinatie met betonkernactivering) overal goed moet kunnen functioneren. In het zogenoemde SK-deel, waar de kantoren en poliklinische spreekkamers worden gevestigd, konden daarom geen verlaagde plafonds worden toegepast. Vanwege het grote aantal flexibel indeelbare ruimtes in het SK-deel werden de niet-dragende binnenwanden uiteindelijk uitgevoerd in gipskartonplaat met geïntegreerde installatieruimte. Het is slechts één van vele maatwerkoplossingen.

De sleutels van het nieuwe ziekenhuis worden deze maand overhandigd en het nieuwe ziekenhuiscomplex zal naar verwachting op 23 december 2013 in gebruik worden genomen, waardoor het verzorgingsgebied van het Meander Medisch Centrum – een dichtbevolkt gebied dat reikt tot in Gelderland – een modern topklinisch ziekenhuis krijgt als spilpunt van de regionale zorg. ❚

De montage van het hout is uitgevoerd door Foreco Houtconstructies uit Noordeloos. Timmerlieden van het bedrijf hebben hierbij de houten geveldelen aangebracht op spijkerlatten, waarbij in veel gevallen ook de achterconstructie is verzorgd. Deze bestaat uit een regelwerk van verduurzaamd vurenhout, aangebracht op een betonnen achterwand, opgevuld met hoogwaardige isolatie en afgewerkt met een zwarte UV-bestendige en brandvertragende folie. De vurenhouten spijkerlatten zijn net als de gevellatten brandvertragend behandeld met SafeWood® Select en daarnaast rondom zwart geschilderd. Hierdoor vallen ze meer weg met de achtergrond. Op de spijkerlatten zijn de Western Red Cedar SafeWood® Select-delen horizontaal vernageld met een hartop-hartafstand van honderd millimeter. Naast de uitvoering heeft Foreco Houtconstructies een adviserende rol gehad en de houten lattengevels nader gedetailleerd. “Dit heeft bijgedragen aan een vlot lopende uitvoering, waarbij de timmerlieden met vakwerk strakke gevels hebben aangebracht.”

Bouwinfo Opdracht Stichting Meander Medisch Centrum, Amersfoort

Ontwerp atelier PRO, Den Haag Advies Cure + Care consultancy, Bilthoven (bouwdirectie, planning en financiën); AT Osborne, Baarn (bouwcoördinatie); Aronsohn, Rotterdam (constructie); DGMR, Arnhem (bouwfysica) Uitvoering bouwcombinatie 2MC3 (Heijmans Utiliteitsbouw, Rosmalen; Ballast Nedam Special Projects, Nieuwegein; incl. installaties) Bouwkosten € 181 miljoen excl. BTW Bouwperiode augustus 2010 tot september 2013

25 | STEDENBOUW 714

utrecht | GML

Tekst | Karl Bijsterveld Beeld | RAU

Gemeenschappelijk Milieulaboratorium Utrecht:

Toponderzoek onder één dak Nederlands toponderzoek in één laboratorium. Dat is eind dit jaar te vinden in het Gemeenschappelijk Milieulaboratorium op het Utrechtse Science Park. De Universiteit Utrecht (faculteit Geowetenschappen), TNO en Deltares gaan hier hun expertise en laboratoriumvoorzieningen voor milieuonderzoek concentreren.

De transparante gezamenlijke entree.

De Universiteit Utrecht, TNO en Deltares doen onderzoek naar de invloed van menselijke activiteiten op klimaat, lucht, water en bodem. Door dit Nederlandse toponderzoek in één laboratorium samen te brengen, wordt de onderlinge, bestaande samenwerking nog intensiever. De locatie van het GML is uitermate gunstig. Het Utrechtse Science Park ligt in de wijk De Uithof, waar zich steeds meer bedrijven en instellingen op het gebied van duurzaamheid en life sciences vestigen.

Het GML is een architectonisch hoogstandje van Thomas Rau. Het bestaat uit zes functionele bouwlagen en een technieklaag. Kenmerkend is de maximale flexibiliteit bij een minimaal bouwvolume. Züblin Nederland B.V. uit Vlaardingen tekende voor de uitvoering en coördineert de bouw.

René Verkerk, hoofdprojectleider bij Züblin Nederland B.V: “De verdiepingen zijn zeer flexibel indeelbaar. Binnen één verdieping kunnen de labs zo nodig relatief eenvoudig van plaats wisselen. Dit is mogelijk door de aanen afvoer horizontaal in de gangzones en langs de gevels op te nemen, en centraal via twee schachten af te zuigen. En door toepassing van vlakke vloeren zonder balken of kolomkoppen.”

Gebruikerseisen Het laboratorium brengt zeer specifieke gebruikerseisen met zich mee.

Verkerk: “Sommige proeven veroorzaken veel geluid, terwijl andere proeven absoluut geen geluidshinder mogen ondervinden. Ook mogen gassen niet uit de ruimten kunnen en moet het gebouw heel schoon zijn en blijven. Er zijn dus hoge eisen gesteld aan de isolatie, luchtdichtheid en detaillering van de ruimten.” Ook een optimaal binnenklimaat is van belang: elke vier minuten wordt de gehele luchtvoorraad ververst. Verder mag een deel van de ruimten niet aan het daglicht grenzen. “Daarom is gekozen voor een dubbel corridorsysteem met een daglichtvrije zone in het midden”, aldus Verkerk. Van belang is ook de betonnen constructie.

“Deze moet licht van gewicht, maar ook zo stevig zijn dat gevoelige apparatuur geen last heeft van trillingen. De meest zware machines zijn op de begane grond geplaatst.”

26 | STEDENBOUW 714

Het GML is een blikvanger op het Utrechtse Science Park.

In het GML is veel aandacht voor duurzaamheid. Zo is er een WKO-systeem voor het koelen en verwarmen van ventilatielucht. Ook is er materiaalbesparing in de betonnen constructievloer en warmteterugwinning uit het ventilatiesysteem en worden waar mogelijk duurzame materialen en details aangepast. “Dat kun je aan Rau wel overlaten”, zegt Verkerk.

Oplevering De geplande oplevering van het GML, augustus dit jaar, is met enkele maanden uitgesteld. Verkerk: “De opdrachtgever wilde in het gebouw meer typen onderzoek mogelijk maken. Enkele ruimten en installaties moesten we daarop aanpassen. Een groot deel van de plafonds is verwijderd en er zijn extra afvoeren, schoorstenen en ventilatoren aangebracht.”

Volgens Verkerk was dat even ‘passen en meten’, maar het is gelukt om aan deze wensen te voldoen. “We zijn trots op dit project en de geleverde kwaliteit. Ook de opdrachtgever is tot nu toe zeer tevreden. De Universiteit Utrecht heeft ons inmiddels de opdracht gegeven om een nieuw onderwijsgebouw op de Uithof te realiseren.” ❚

utrecht | GML

Aan de laboratoriumruimten zijn hoge gebruikerseisen gesteld.

Projectinfo Gezond binnenklimaat in hightech milieulab De Universiteit Utrecht (faculteit Geowetenschappen), TNO en Deltares gaan hun expertise en laboratoriumvoorzieningen voor milieuonderzoek concentreren in het nieuwe Gemeenschappelijk Milieulaboratorium (GML). Carrier leverde onder andere een aantal krachtige koelmachines met een ‘zeer gunstig rendement’.

Bouwinfo

Binnen het GML zal onderzoek gedaan worden naar de invloed van menselijke activiteiten op klimaat, lucht, water en bodem. Hieronder valt onderzoek naar alternatieve energiebronnen, lucht-, water- en bodemkwaliteit en kennismanagement binnen de asbestproblematiek.

Een belangrijke eis vanuit de opdrachtgever bij de keuze van een klimaatsysteem was een wateruittredetemperatuur die met maximaal 1 K mag fluctueren. Met een bijna constante temperatuur worden de gewenste onderzoekscondities met betrekking tot milieuonderzoek bereikt.

Opdracht Universiteit Utrecht, Directie Vastgoed & Campus Ontwerp RAU Advies Aronsohn; Deerns; Peutz; B&R Uitvoering Züblin Nederland B.V. Installaties ULC (W); Heijmans Utiliteit (E) Bouwkosten circa € 19 miljoen (excl. btw) Bouwperiode december 2011 - oktober 2013

In het laboratorium worden daartoe twee stuks 30HXC-units geplaatst, die klein, flexibel en gemakkelijk te installeren zijn, aldus de leverancier. Deze schroefkoelmachines worden gecombineerd met een 30RBS050-scrollmachine die als enige standaard op 4°C gekoeld wateruittrede kan draaien zonder toevoeging van glycol. Carrier-ventilatorconvectoren in de ruimte maken de installatie compleet.

We vinden altijd de optimale klimaatoplossing Overal waar mensen werken, recreëren of verblijven willen we het klimaat naar onze hand zetten. Dit bepaalt immers sterk ons gevoel van welbevinden. En dat kan.

Met airconditioning zijn we in staat om ons eigen binnenklimaat te creëren.

Lekker warm voor de één. Heerlijk koel voor de ander. Carrier is ‘s werelds grootste klimaatexpert. Als uitvinders van de airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn?

T (071) 341 71 11, www.carrier.nl/klimaatoplossingen

turn to the experts 462car Adv190x135 Optimale.indd 1

27 | STEDENBOUW 714 02-12-10 11:14

Helmond | Elkerliek Ziekenhuis

Tekst en Beeld | Kragten

Gefaseerde bouw Elkerliek ziekenhuis ‘borgt kwaliteit en beperkt overlast’ Het OK-complex van het Elkerliek ziekenhuis ondergaat een metamorfose met nieuwbouw en verbouw. In de nieuwe situatie is de logistiek verbeterd, evenals de hygiëne en de bedrijfszekerheid. Het interieur krijgt een vriendelijk en kleurrijk karakter conform de huisstijl. Vanaf november 2011 tot en met december 2015 vinden er bouwwerkzaamheden plaats aan het Helmondse ziekenhuis, aangevoerd door bouwkundig aannemer Hurks. ziekenhuis, de architect en een externe projectmanager. De nieuwbouw van het OK-complex valt op doordat dit volume op palen staat. Hieronder bevinden zich parkeerplaatsen. Het nieuwe gebouw heeft een plattegrond in de vorm van een hoofdletter U en sluit zodanig aan op de bestaande bouw, dat tussenin een patio is ontstaan. Door deze indeling komt veel daglicht het OK-complex in. De nieuwbouw is voorzien van een groot vegetatiedak. Elkerliek koos hiervoor vanwege de koelende en waterbufferende eigenschappen.

twaalf bedden. De nieuwe operatiekamers zijn, in tegenstelling tot de oude, geschikt voor alle algemeen voorkomende operaties. Dit verhoogt de flexibiliteit van het ziekenhuis. Twee nieuwe OK’s nemen vijftig vierkante meter in en zijn ook geschikt voor orthopedische ingrepen. De overige zes OK’s hebben een oppervlak van 42 vierkante meter. De twee operatiekamers voor Keel-, Neus-, en Oorheelkunde en oogoperaties bevinden zich in het snelle circuit voor relatief kleine ingrepen en een hoge ‘turnover’ van patiënten. ❚

Operatiekamers

De acht nieuwe en flexibele operatiekamers zijn in april 2013 in gebruik genomen. De komende periode wordt de Intensive Care uitgebreid en de Centrale Sterilisatieafdeling verhuisd en uitgebreid.

De ideeën voor vernieuwing van het OK-complex stammen uit 2007. Toen vormde het Elkerliek ziekenhuis een stuurgroep, die de huisvestingswensen uitwerkte tot een bouwplan. In dit regisserend orgaan, dat nu toeziet op zowel de voortgang als projectfinanciering, zitten betrokkenen van het

28 | STEDENBOUW 714

Het bouwproject is zodanig gefaseerd dat alle ziekenhuisafdelingen open blijven. De oude operatiekamers worden na het gereedkomen van de nieuwe kamers ontmanteld.

De zo ontstane ruimte wordt gedeeltelijk gebruikt voor verhuizing en uitbreiding van de Centrale Sterilisatieafdeling. De CSA bevindt zich nu nog op de eerste etage en maakt plaats voor de afdeling moeder & kind.

Gelijktijdig wordt de Intensive Care uitgebreid van acht naar

De nieuwe operatiekamers zijn geschikt voor alle algemeen voorkomende operaties.

Helmond | Elkerliek Ziekenhuis

Projectinfo Visie en masterplan Het terrein van het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond is opnieuw ingericht en is daarmee weer klaar voor de toekomst. Een toekomst waarbij de inrichting voor patiënten, bezoekers en medewerkers een aangename sfeer heeft gecreëerd, om te herstellen, te verblijven en te werken.

In 1992 is Kragten, ontwerpers, adviseurs en ingenieurs gestart met het opstellen van een visie en een masterplan voor het gehele ziekenhuisterrein. Het terrein van het Elkerliek Ziekenhuis heeft vanwege nieuwbouw- en renovatieplannen een andere stedenbouwkundige invulling gekregen. Het resultaat is een geïntegreerd ontwerp voor het gehele terrein. Een belangrijke basis voor de herinrichting werd gevormd door een uitgebreid verkeerskundig onderzoek naar verkeersstromen en het parkeergedrag van bezoekers en medewerkers, zowel binnen als buiten het ziekenhuisterrein.

Bouw, afbouw en interieurbouw onder één dak We hebben de kennis, de ideeën, de materialen Gebebouw B.V. Achterdijk 18 5705 CB Helmond Nederland

T F E I

+31(0) 492 - 54 05 90 +31(0) 492 - 54 70 59 info@gebebouw.nl www.gebebouw.nl

Het uiteindelijke resultaat is een herinrichting die voldoet aan het eisenpakket van de opdrachtgever. Eén van de eisen was om op een aantal belangrijke locaties gebruik te maken van hoogwaardige materialen. Voorbeelden hiervan zijn het toepassen van gebakken straatstenen en natuursteen, het niet-traditioneel verlichten van de openbare ruimte met indirecte aanlichting van zuilvormige coniferen en het toepassen van boomroosters met daarin verwerkt het logo van het ziekenhuis.

Met het laatste deel van de reconstructie van het terrein is gestart in 2004, waarbij de afronding is uitgevoerd in 2009. Met de nieuwbouw van acht operatiekamers in 2011 wordt een nieuwe uitbreiding gerealiseerd waarbij de inrichting is aangepast. De huidige uitbreiding van het Elkerliek Ziekenhuis geeft aan dat de ontwikkeling van de openbare ruimte een continu dynamisch proces is.

Ziekenhuisterreinen, een continu en dynamisch proces

Elkerliek Ziekenhuis Helmond

29 | STEDENBOUW 714

Delft | Reinier de Graaf Gasthuis

Looproutes worden verkort via de staf van de duidelijk herkenbare esculaap.

Tekst | Jan-kees Verschuure Beeld | EGM Architecten

Combinatie Hurks/Kuijpers perfectioneert samenwerking met Reinier de Graaf Gasthuis

‘Bouw elk ziekenhuis steeds weer uitdaging’ De bouw van een ziekenhuis is een complexe operatie die meerdere jaren in beslag neemt. Wil de ziekenhuisdirectie bij oplevering beschikken over een state of the art-gebouw dat volgens planning is gerealiseerd, dan dient het bouwteam te zijn ingespeeld. De nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft wordt uitgevoerd door een combinatie van bouwkundig aannemer Hurks en installateur Kuijpers, eerder als zodanig actief in de realisatie van Ziekenhuis Bernhoven (Uden) en het Albert Schweitzer ziekenhuis (Dordrecht). In september werd in Delft het hoogste punt bereikt.

De samenwerking tussen beide projectpartners heeft zich inmiddels bewezen.

“Het is zelfs zo dat tachtig procent van de projectorganisatie van Bernhoven ook in Delft actief is”, zegt projectdirecteur Frank Brekelmans. “In het Reinier de Graaf Gasthuis komen wij dezelfde uitdagingen tegen, zoals het toegenomen belang van installatietechnische aspecten en de noodzaak ruwbouw- en afbouwstromen goed op elkaar af te stemmen. Het is in de ziekenhuiswereld gebruikelijk de medisch-technische inrichting zo laat mogelijk vast te leggen om de laatste technieken te kunnen integreren. Tegelijkertijd moeten wij het gebouw binnen twee jaar opleveren. Dat doen wij met vier respectievelijke bouwstromen voor ruw- en afbouw, waarbij wij het betonskelet met vier bouwkranen tegelijk optrekken en vervolgens ook weer in vier bouwstromen terug naar beneden toe afbouwen. In oktober 2012 ging de eerste paal de grond in. Wij zitten nu – vlak na het hoogste punt – op het kantelmoment. De gevelsluiting hopen wij met Kerst te hebben gerealiseerd. Mocht het nodig zijn, dan komt er voor de oplevering in 2015 nog een vijfde bouwstroom bij voor de genoemde hold-gebieden.”

30 | STEDENBOUW 714

Staf van esculaap Het nieuwe Reinier de Graaf Gasthuis wordt gebouwd op een voormalig parkeerterrein van het bestaande ziekenhuis in de wijk Buitenhof, heeft een slingervormig grondplan en bestaat uit zes bouwlagen, die horizontaal verbonden worden door een centrale laan. Deze transparant uitgevoerde as doorkruist alle verdiepingen, zoals de staf van een esculaap. Hierdoor worden de looplijnen in het nieuwe complex bekort. In de dubbelhoge centrale hal komt een grote receptiebalie en een bezoekersrestaurant. De drukbezochte afdelingen voor dagbehandeling liggen op zo kort mogelijke afstand van de hoofdentree. Op de begane grond komt tevens een grote nieuwe afdeling voor acute opnamen. De afdeling ligt naast de Spoedeisende Hulp met geïntegreerde huisartsenpost.

Twee grote roltrappen in de centrale hal brengen patiënten en bezoekers naar de eerste etage, waar alle poliklinieken en de meeste functieafdelingen zijn gevestigd. De verpleegafdelingen, met in totaal 475 bedden, bevinden zich voornamelijk op de verdiepingen daarboven. Fundering en skelet zijn uitgevoerd in gietbouw; de gevel is opgebouwd uit Hurks prefab betonelementen.

Delft | Reiner de Graaf Gasthuis

Hoogwaardige techniek Frank Brekelmans begeleidde voor Hurks eerder al de bouw van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s-Hertogenbosch en het St. Antonius Ziekenhuis Leidsche Rijn. “Wat je terugziet in recente ziekenhuisontwerpen is de behoefte ruimten te standaardiseren, maar ziekenhuisbouw blijft met het grote aantal specifieke ruimten voorzien van hoogwaardige technieken een uitermate complex werk.

Kijk alleen maar naar apotheek, radiologie-afdeling of OK-centrum. De installatietechnische eisen en wensen nemen alleen maar in belang toe, met de noodzaak integraal te ontwerpen en te bouwen. Het is geen toeval dat bouwpartners dit soort opdrachten meer en meer in combinatieverband uitvoeren.” Dan is het zaak verantwoordelijkheden goed vast te leggen, zoals in het geval van het Reinier de Graaf Gasthuis met een aparte ontwerp-vof en een in combinatie uitgevoerd aanbesteed werk. Ook is goed afgesproken met de opdrachtgever wanneer beslissingen definitief worden. “Dat scheelt tijd én geld.” ❚

Projectinfo Maatwerk voor een presterende gevel Prince Cladding ontwerpt, produceert en monteert geïntegreerde gevelsystemen. Voor het Reinier de Graaf Gasthuis levert het familiebedrijf circa 8.500 m² aan keramische gevelbekleding, inclusief achterconstructie, isolatie en waterkerende folie. In totaal gaat het om 42.000 keramische tegels met lengtes variërend van 400 tot 1.500 millimeter. Daarbij zijn de tegels uitgevoerd in drie kleuren, waarmee deze gevelbekleding een belangrijke rol speelt in de architectonische uitstraling van het ziekenhuis.

“De prestaties zijn uitgebreid getest op het gebied van isolatiewaarde en waterdichtheid; de onderdelen zijn zodanig ontworpen dat de gevel als geheel optimaal kan presteren en ook efficiënt gerealiseerd kan worden”, zegt salesmanager Michiel Straathof.

In de engineeringsfase is door Prince Cladding veel aandacht besteed aan de aansluiting rond de kozijnen en uithouwers van de bordessen.

“Door een optimale samenwerking tussen alle partijen is een detaillering tot stand gekomen die voldoet aan het geëiste. De keramische tegels zijn afkomstig van producent ArGeTon; de draagconstructie en het montagesysteem zijn door ons op maat gemaakt voor dit project. Als gevelbouwer heeft Prince Cladding de kennis en mensen in huis om maatwerkopdrachten als deze naar wens uit te voeren. De start van de montage staat gepland voor dit najaar. Wij staan er klaar voor.”

Hoge ramen zorgen voor veel daglicht en zicht op Delft vanuit de vele eenpersoons patiëntenkamers.

31 | STEDENBOUW 714

BETAALBAAR EN VERRASSEND BOUWEN IN BETON representatieve uitstraling

●

snelle bouwtijd

●

duurzame kwaliteit

●

uitstekende brandwerendheid

●

inbraak veiligheid

●

Hercuton b.v.

Touwsla ger 2 5253 RK Nieuwkuijk Tel.: (073) 511 26 60 info@hercuton.jajo.com

www.hercuton.nl

IJZERSTERK IN METAAL SKELETBOUW! Profielen van 60 tot 300 mm.

Tot maximaal 2 mm dik.

lichtgewicht constructieve elementen www.leeframe.nl

Utrecht | Hoofdkantoor a.s.r.

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Team V Architectuur

Bewuste keuze a.s.r. voor renovatie voorbeeld van duurzame herontwikkeling

Sober, transparant pand waar het prettig werken is

a.s.r. centraliseert werklocaties in geheel vernieuwd AMEV-gebouw.

Verzekeraar a.s.r. heeft eind 2015 een nieuw pand. Het bestaande in Utrecht is dan volledig gerenoveerd. Het voormalige AMEV-gebouw in Rijnsweerd blijft met 86.000 m² BVO een van de grootste kantoorgebouwen van Nederland, maar wordt volledig gestript en heringericht. De ‘plakkenstructuur’ met efficiënte kantooroppervlakken wordt deels gehandhaafd, maar het complex oogt straks een stuk minder massief, vertellen directeur Business Support Fiona van ‘t Hullenaar en architect Jeroen van Schooten.

De centrale locatie, kostenbesparingen en de goede aansluiting op de duurzaamheidsambities van a.s.r. gaven de doorslag voor deze renovatie, vertelt Van ‘t Hullenaar, die het project als opdrachtgever en gebouwbeheerder aanstuurt. “Het energieverbruik wordt bijvoorbeeld door de nieuwe glazen klimaatgevel met meer dan vijftig procent teruggebracht - wij gaan van energielabel G naar A. Dat doen wij met een optelsom van slimme maatregelen, waaronder de aanleg van klimaatplafonds. Die zorgen niet alleen voor een duurzame verblijfskwaliteit en een kostenbesparing op de energierekening, maar realiseren ook nog eens een toename in vrije hoogte, waardoor het interieur ook op die manier ‘lucht’ krijgt. Het vernieuwde pand wordt volledig ingericht op Het Nieuwe Werken, met 2.800 flexibele werkplekken voor 4.000 werknemers, terwijl wij tegelijkertijd alle bedrijfsonderdelen onderbrengen op deze locatie.”

‘Prima gebouw’ Voeg daarbij de huidige leegstand op de kantorenmarkt, en de keuze voor renovatie was snel gemaakt. “Deze operatie past goed binnen het imago van a.s.r. als sober, zuinig en efficiënt opererende verzekeraar.” Niettemin moet er wel wat gebeuren om het bestaande hoofdkantoor uit 1974, dat aan een opknapbeurt toe was en volledig operationeel blijft tijdens de drie jaar durende transformatie, om te toveren tot schoolvoorbeeld van 21-ste-eeuwse herontwikkeling. Van Schooten (Team V Architectuur), die met zijn vorige bureau Meyer en Van Schooten tekende voor het ING House aan de Zuidas en onder meer het Ministerie van Financiën renoveerde: “Ten tijde van de oplevering was het een prima gebouw, maar het wordt anno 2013 als donker ervaren.

Toentertijd dacht men dat prima te kunnen oplossen met kunstlicht. De tijden zijn veranderd.” ►

33 | STEDENBOUW 714

Liefde voor de stad is... ‌ de omgeving een kwaliteitsimpuls bezorgen. In hartje Amsterdam, waar grond schaars is en de mogelijkheden uitgeput lijken, ontwikkelt ASR Vastgoed Ontwikkeling IJDock. Een indrukwekkend eiland met woningen, kantoren, horeca, passantenhaven en het Paleis van Justitie.

Bij ASR Vastgoed Ontwikkeling houden we van de stad en haar omgeving. Elke dag streven we ernaar om met onze vastgoedprojecten stedelijke leefomgevingen voor bewoners en gebruikers te verbeteren. Dat doen we door te luisteren naar de wensen en behoeften van onze klanten en alle stakeholders en door partijen bij elkaar te brengen.

Liefde voor de stad, voor prachtige gebouwen en met een project de omgeving een impuls bezorgen. Dat is waar het voor ASR Vastgoed Ontwikkeling om draait. Uit liefde voor de stad creĂŤren we een beter leven.

www.asr vastgoedontwikkeling.nl

Utrecht | Hoofdkantoor a.s.r.

Meer plaats voor interactie en ontmoeting.

Donker wordt licht Donker wordt licht; binnen wordt buiten. “Wij hebben de daglichttoetreding sterk verbeterd; niet alleen via de gevels maar ook met vides in de daken, waardoor het daglicht diep in het gebouw doordringt.” Op de hoeken van de vleugels en op daken wordt ‘substantieel groen’ toegevoegd in de vorm van wintertuinen en daktuinen. “Geen obligate plantenbakken, maar echte verblijfsgebieden om je even af te zonderen van de hectiek op de werkvloer”, zegt Van Schooten. De betonnen borstweringen worden in de periode 20122015 vleugel per vleugel vervangen door een prefab gevelsysteem van Oskomera met veel glas. Daardoor oogt het pand, dat inmiddels het hoogst haalbare BREEAM-ontwerpcertificaat ‘Excellent’ ontving, een stuk minder massief.

“Maar wij hebben de horizontale geleding – de zogenoemde plakkenstructuur – in het gevelbeeld gehandhaafd als verwijzing naar het bestaande.”

Uitnodigend en toegankelijk De her en der aangelegde vides zorgen voor een gevarieerd interieur. Van ‘t Hullenaar: “In plaats van een gesloten bastion wordt het pand uitnodigend en toegankelijk, zowel van buitenaf als aan de binnenzijde. De publieke gebieden krijgen veel meer een openbaar karakter, en er komen meer mogelijkheden voor interactie. Voor klantcontact en bijvoorbeeld vergaderactiviteiten hoeven onze werknemers niet langer de deur uit. Daartoe dienen niet alleen de genoemde wintertuinen, een nieuw restaurant, een koffiecorner en een fitnessruimte, maar ook de werkruimten zelf. Wij creëren een werklocatie waar alle mensen zich prettig voelen.” ►

Projectinfo Binnenvloeren, buitenbetegeling en trappen Dekker Natuursteen kreeg van de Bouwcombinatie Archimedes vof de opdracht voor al het natuursteenwerk aan en in het nieuwe hoofdkantoor van a.s.r. In totaal komen er circa 5.700 m² nieuwe vloeren, trappen en gevelbeplating in Italiaanse Basaltite. Deze basaltsoort komt uit het vulkanisch gedeelte van Midden-Italië bij het meer van Bolsena. “De zachtgrijze steen met kleine, witte kristalinsluitingen is behalve modern en strak van uiterlijk ook uitermate sterk en slijtvast: een ideaal materiaal om toe te passen voor intensief gebruik in hoogwaardige kantoorruimtes.”

Daarnaast komen er aan de buitenzijde van het gebouw nog circa 2.500 m² vloeren in de Chinese basaltsoort Diamond Black. “Dit is een van de meest geïmporteerde steensoorten uit China: eveneens sterk en slijtvast, maar met een donkergrijs uiterlijk, dat overigens goed harmonieert met het grijs van de Basaltite. Samen vormen deze steensoorten een harmonieuze en duurzame afwerking van de vloeren in dit schitterende gebouw.”

35 | STEDENBOUW 714

Ook bij de duurzame renovatie van het hoofdkantoor van ASR te Utrecht wordt door Dekker Natuursteen aangetoond dat in het oog springende gebouwen met natuursteen beter tot hun recht komen.

Wij feliciteren opdrachtgever, aannemer en architect met dit schitterende, vernieuwde kantoor.

www.dekkernatuursteen.nl

Projectinfo

TILCOATING

‘Een van de grootste opdrachten ooit’

POEDERCOATEN IS EEN VAK. ONS VAK.

De allesomvattende nieuwe glazen gevel van Oskomera voor het hoofdkantoor van a.s.r. bevat onder meer driehoekig zetwerk, dat een belangrijke rol speelt in de vernieuwde uitstraling van het 84.000 m² grote pand in Utrecht-Rijnsweerd.

Tilcoating voert het poedercoatwerk uit van de regels boven de glaselementen. De losse tussenregels worden op de productielocatie van Tilcoating in Tilburg tweelaags gecoat in de gewenste kleuren matwit en matzwart en vervolgens bij de gevelbouwer verder verwerkt. “Wij maken deel uit van een team onderaannemers dat met grote regelmaat opdrachten uitvoert voor Oskomera”, zegt directeur Jack Jacobs. “Dit is een van de grootste opdrachten ooit voor ons bedrijf. Het werk aan dit gebouw neemt zo’n twee jaar in beslag en kan niet zomaar tussen de bedrijven door worden uitgevoerd.

Daarbij moeten er tijdens projecten als deze af en toe inhaalslagen worden gemaakt. Zit je zoals wij vrij laat in de productieketen, dan wordt er naast kwaliteit flexibiliteit van je verwacht. Dat is telkens weer een uitdaging, zeker bij architectonisch hoogstaande gebouwontwerpen. Tilcoating staat wat dat betreft goed bekend in de markt. Wij werken met betrouwbare coatingleveranciers als Teodur om dit waar te maken.”

U geeft vorm aan het product. Wij kleur

Tilcoating B.V. Andromedastraat 9 5015 AV Tilburg Postbus 2030 5001 CA Tilburg Telefoon: 013 - 5446617 Fax: 013 - 5446172

Bezoek onze vernieuwde website: www.tilcoating.nl 36 | STEDENBOUW 714

714064_Tilcoating.indd 1

30-08-13 11:48

Utrecht | Hoofdkantoor a.s.r.

Vergadercentrum Het Vergadercentrum is het enige nieuwbouwdeel van het project, simpelweg omdat in het ‘oude’ hoofdkantoor geen representatieve ruimte aanwezig is voor presentaties aan grote groepen medewerkers of voor het presenteren van jaarstukken. Het Vergadercentrum wordt ondergronds aangelegd met een fundering van onderwaterbeton, en krijgt een flexibele indeling, waardoor bijvoorbeeld ook recepties in de ruimte kunnen worden gehouden. Van Schooten: “Als architect maak je vanzelfsprekend gebruik van de mogelijkheid iets onderscheidends toe te voegen aan de bestaande bouw. Het verdiepte vergadercentrum past goed bij de gewenste uitstraling van a.s.r., omdat daardoor het karakteristieke zicht op de tuin en de bestaande vijver intact blijft.”

Bouwinfo Opdracht a.s.r.

Ontwerp Team V Architectuur Advies ABT (bouwkosten); Aronsohn (constructie); AT

Osborne (projectmanagement); Deerns (adviseur

installaties); DGMR (bouwfysica, brandveiligheid & duurzaamheid) Engineer & Build Bouwcombinatie Archimedes vof (Ballast Nedam

Speciale Projecten en Kuijpers Centrale Projecten) Bouwperiode januari 2012 – eind 2015 Programma 86.000 m² BVO; 65.500 m² VVO

Draagvlak Samenvattend heeft a.s.r. een bouwplan opgezet dat qua programma, ontwerp, uitvoering en exploitatie de toekomst optimaal te lijf kan, aldus Van ‘t Hullenaar. “Er is gekozen voor een integrale projectbenadering op basis van een Engineer & Build-contract met een bouwcombinatie (bestaande uit Ballast Nedam en installateur Kuijpers) die zich eerder heeft bewezen. Het gebouw zelf is – mocht het in de verre toekomst nodig zijn – geschikt te maken voor multi-tennantgebruik.” Binnen de projectorganisatie is in verband met ‘going concern’ veel aandacht voor maatwerk. “Wij hechten bijvoorbeeld grote waarde aan het draagvlak voor deze unieke operatie. Heeft een werknemer te veel last van de werkzaamheden, dan wordt daaraan direct gehoor gegeven. En wij blijven vooralsnog ruim binnen het projectbudget.” ❚ In de hoeken van de vleugels is de transformatie veelomvattend.

Foto’s van boven naar beneden: - Daglicht dringt diep binnen dankzij glazen gevel en dakvides - Her en der aangebrachte vides zorgen voor gevarieerd interieur - ‘Substantieel groene’ buitenruimte

37 | STEDENBOUW 714

Plaatsnaam utrecht | OV-Terminal | Projectnaam

Tekst | Xxxxxxxxxx Beeld | Xxxxxxxxxxxxx

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | ProRail (visuals); YourCaptain (luchtfoto); Gerrit Serné (overig)

Verbouwing bereikt nieuwe mijlpaal met voltooiing tweede haldeel

OVT Utrecht bouwt deels voort op bestaande stationshal Het nieuwe Utrecht Centraal – nu nog verbonden met Hoog Catharijne – wordt een zelfstandig gebouw met aan beide zijden een volwaardige entree. De OV-terminal (oplevering 2016) zal trein-, tram-, bus- en langzaam verkeer integreren en wordt overdekt met een groot golvend dak. Het eerste haldeel aan de Jaarbeurszijde is begin februari aan de NS in gebruik gegeven door hoofdaannemer Besix. In september opent een tweede gedeelte, ter hoogte van kantoorgebouw Katreinetoren.

In de plannen voor vernieuwing van het stationsgebied is uitgegaan van volwaardige stationspleinen aan beide zijden, die goed bereikbaar zijn. Buitenom de vernieuwde stationshal loopt daarom in 2016 een promenade van zo’n driehonderd meter over de sporen, de zogenoemde interwijkverbinding. Aan de stadskant gaat het station nu nog vrijwel ongemerkt over in winkelcentrum Hoog Catharijne, door middel van de stationstraverse.

Die wordt later in de uitvoeringsfase aangepast om plaats te maken voor het Stationsplein Oost, een apart aanbesteed projectdeel in opdracht van de gemeente Utrecht. Dit verhoogde plein met terrassen en winkeltjes wordt tevens de entree van het vernieuwde Hoog Catharijne.

38 | STEDENBOUW 714

‘Delen compleet opgeleverd’ Het eveneens verhoogde Stationsplein West komt te liggen voor het Beatrixgebouw en het nieuwe Stadskantoor van de gemeente Utrecht. De nieuwe hal van de OVT voor ProRail, die net als de promenade, het Stationsplein West en de onderliggende fietsenstalling wordt gebouwd door Besix, ligt tussen de twee pleinen en grotendeels boven de sporen. De uitbreiding van de bestaande hal staat op betonnen kolommen met prefabliggers, waarop een staalconstructie met glazen wanden en een ‘golvend’ felsdak wordt geplaatst. De vorderingen van het zes jaar durende bouwproject springen het meest in het oog vanaf de Jaarbeurszijde. Hier werd op 4 februari het eerste haldeel in gebruik geno-

men. Daarna kon de Jaarbeurstraverse worden gesloopt en ging ondertussen de bouw van de nieuwe hal verder ter hoogte van de Katreinetoren, waarvan de entree zich in de bestaande hal bevindt.

Fase A “Steeds bouwen wij een deel compleet af inclusief roltrappen en liften, waarna het werk achter de schermen elders voortgaat”, vertelt projectdirecteur Emiel Braeckman van hoofdaannemer Besix. “Het huidige bouwdeel fase A is echter geheel anders van aard dan de in februari opgeleverde uitbreiding fase 1. Het is meer een renovatiedeel op basis van voorzichtige demontage, terwijl fase 1 volledig nieuw is gebouwd.” De fundering en constructieve vloer van de oude stationshal rond de Katreinetoren worden gebruikt voor de nieuwe hal en aan de noord- en oostzijde uitgebreid. Aan de oostzijde komen de meeste mensen het station binnen en de Katreinetoren blijft in gebruik. “In spitssituaties wordt het bouwterrein daarom tijdelijk gesplitst door een looproute, om de ‘winkel’ open te houden.” In totaal telt de uitvoeringsfase zes geplande bouwdelen, inclusief de twee die aansluiten op het Stationsplein Oost, waarvan de aanbesteding naar verwachting dit najaar plaatsvindt.

utrecht | OV-Terminal

Projectinfo ‘Elke fase anders; één hoogwaardig eindresultaat’

‘Uitvoeringstechnisch geen probleem’ Extra uitdagend zijn de werkzaamheden ter hoogte van het huidige stadsbusstation, waarboven de bestaande oostelijke entree van de hal ligt (fase B).

Dit gebouwdeel wordt compleet vervangen, deels om plaats te maken voor het Stationsplein Oost.

Na de zomer verhuizen alle bussen naar het uitgebreide Busstation Zuid – ter hoogte van het Moreelsepark - en naar Busstation West aan de Jaarbeurszijde. Vervolgens kunnen het oude stadsbusstation, het taxiplatform en de tramhaltes aan de stadszijde volledig worden verwijderd, waardoor de weg vrij is voor de bouw van het Stationsplein Oost, met geïntegreerde stalling voor 12.500 fietsen. Braeckman: “Feitelijk ligt hier een knip in het bestek, maar uitvoeringstechnisch is de late aanbesteding van dit projectdeel geen probleem. Iedereen zal klaar zijn om door te bouwen als het zover is.”

Ledverlichting Een jaren omvattend bouwproject heeft vaak te maken met voortschrijdend inzicht. Het leidt her

en der tot optimalisatie. “Zo is de aanvankelijke keuze voor tl-verlichting in de nieuwe hal gewijzigd in ledverlichting, in het kader van energieverbruik.” De nieuwe OVT blijft op conventionele energiebronnen functioneren. Onder fase 1 en de Katreinetoren worden ten behoeve van de uitbreiding wel twee nieuwe technische ruimten gebouwd.

De aanleg van de nieuwe fietsenstalling aan de westzijde, die al in volle gang is en medio 2014 door Besix wordt opgeleverd, hangt samen met de bouw van het Stationsplein West. “Met de gemeente, ProRail en de andere aannemers op en rond de OVT staan wij in voortdurend overleg, omdat wij tevens coördinerend aannemer zijn”, zegt Braeckman. “De eerstvolgende mijlpaal is de opening van fase A in september dit jaar. Dan klappen wij de bouw van de hal om naar de locatie van de voormalige Jaarbeurstraverse, en zo verder.” Uiteindelijk staat er een hal van 2,5 voetbalvelden groot. In 2016 moet de OVT volledig functioneren. ❚

Partner in gevelbouw Aldowa verzorgt het aluminium en RVSzetwerk in en rondom OVT Utrecht. Als afzonderlijk gebouw in een dichtbebouwde stationsomgeving valt de nieuwe hal boven het spooremplacement vooral op door het enorme golvende dak. Aldowa ontwerpt, tekent en produceert de ronde vormen van de aluminium dakrand die rondom de voetbalvelden grote hal loopt, alsmede de engineering, productie en montage van de RVS-bekleding van spanten, koven, roltrappen en machinekamers in het terminalgebouw en aluminium interieurbekleding in de commerciële ruimten.

Eigen engineering, productie en montage van zetwerk is een sterk punt van Aldowa, zegt directeur/eigenaar Allard Droste. “Daardoor kunnen wij maximaal maatwerk bieden.

Dat is in gevelafwerking onder architectuur en zeker in deze omvangrijke, veelzijdige opdracht van groot belang.” OVT Utrecht wordt namelijk fase per fase in gebruik genomen en de haldelen verschillen sterk in aard. “Voor een deel betreft de realisatie van OVT Utrecht renovatie; andere fasen worden weer compleet nieuw gebouwd. Vele onderdelen worden elke fase opnieuw ingemeten. Het eindresultaat zal één hoogwaardig afgewerkt terminalgebouw zijn”, aldus Droste.

Naast OVT Utrecht werkt Aldowa mee aan de nieuwe OVT Rotterdam (RVS-luifel) en zal het bedrijf op korte termijn starten met de productie van RVS-zetwerk voor stations van de in 2017 op te leveren Noord/Zuidlijn. “Aldowa groeit, met een hecht team dat goed is ingespeeld op integraal bouwen.

Steeds minder vanachter het bureau en steeds meer op locatie. Niet alleen de opdrachtgever, ook de architect zien wij daarbij als directe klant.”

Links op de foto, voor de glazen Katreinetoren, verrijst het in september te openen haldeel.

39 | STEDENBOUW 714

BESIX bouwt aan //Nederland

Tweede Coentunnel

Civiele bouw

Trondheim 22 – 24 Barendrecht +31 (0)180 64 19 90

Industriële bouw

Utiliteitsbouw

Een wereldwijd opererend bouwbedrijf met ruim 100 jaar ervaring in de civiele betonbouw, industriële bouw, utiliteitsbouw en maritieme bouw. Sinds 1992 is BESIX actief in Nederland. Meebouwend aan de toekomst, met prestigieuze projecten als de Tweede Coentunnel, Parkeergarage Kruisplein, Landtunnel A2 Leidsche Rijn, OV Terminal Utrecht CS, Maastoren, keersluizen in Heumen en de sluisverlengingen in Born, Maasbracht en Heel.

WWW.BESIXNEDERLAND.COM

Maritieme bouw

utrecht | OV-Terminal

Bouwinfo Opdracht ProRail Ontwerp Benthem Crouwel i.s.m. Movares Uitvoering Besix (hoofdaannemer OVT) Bouwperiode 2011-2016 Contractwaarde stationshal € 95 miljoen Oppervlak circa 25.000 m² (90m breed en 280m lang)

Projectinfo ‘Zo realistisch mogelijke begroting dankzij specifieke expertise’ Metron Bouwadvies is tijdens de aanbestedingsprocedure betrokken geweest bij de totstandkoming van de inschrijfbegroting voor de realisatie van OVT Utrecht – in opdracht van hoofdaannemer Besix. Metron levert momenteel tevens kostentechnische ondersteuning aan het projectteam. “De behoefte aan bouwkostenmanagement groeit met de toename in complexiteit van een project”, zegt Metron-directeur Toon Krechting.

Metron zet in op een benadering vanuit het perspectief van de maker. “Wij zijn rekenaars met roots in de aannemerij. Voor een goede kostenberekening is van groot belang dat je een aannemer volledig begrijpt. In de visie van Metron is begroten meer dan het berekenen van hoeveelheden en afprijzen, maar ook het beheersen van randzaken en klanteisen. Wij hebben een ruime ervaring met ProRail-projecten, waardoor wij ook de specifieke eisen en wensen vanuit het spoorbedrijf goed in het oog houden. In deze heeft onze civiele tak Civitron eveneens de nodige inbreng.”

Een stationshal ter grootte van drie voetbalvelden.

Zo rekende het breed inzetbare bouwadviesbureau onder meer aan alle andere grote recente stationsprojecten, alsmede het veelomvattende spoorverbredingsproject VleuGel in en rond Utrecht. “Vooral buitendienststellingen hebben een grote invloed op de bouwfasering. Er is vaak weinig tijd en er moeten bepaalde mijlpalen worden gehaald.

Kennis van zowel de wereld van de opdrachtgever als die van de uitvoerder zorgt ervoor dat bouwbegrotingen realistisch en met draagvlak kunnen worden gepresenteerd.”

herbestemming restauratie

bouwkostenmanagement utiliteit civiele werken tenderondersteuning woningbouw

Bezoekadres: Telefoon: Fax: Internet:

Dorpsstraat 32a 6999 AD Hummelo 0314 - 37 30 70 0314 - 37 30 79 www.metron-bouwadvies.nl www.civitron.nl

41 | STEDENBOUW 714





        

Hoofddorp | Hyatt Place

Tekst | Karl Bijsterveld Beeld | PBV architecten

Nieuw Hyatt Place Amsterdam Airport Hotel Hoofddorp

Hotel met sterk doordacht concept In Hoofddorp opent eind dit jaar het Hyatt Place Amsterdam Airport Hotel. Het hotel beschikt over 330 ruime kamers en is van alle gemakken voorzien. Het is de tweede vestiging van Hyatt in de regio Amsterdam. Het Hyatt Place Amsterdam Airport Hotel is strategisch gelegen. Het bevindt zich op de hoek van de Kruisweg en de Rijnlanderweg in Hoofddorp, op slechts vijf kilometer afstand van Schiphol en goed bereikbaar via de A4/A5. Ook het NS-station Hoofddorp ligt op een steenworp afstand.

PBV architecten uit Wassenaar tekende voor het ontwerp. Het hotel bestaat uit een laagbouwgedeelte met tien verdiepingen en een hoogbouwgedeelte met dertien verdiepingen. De blokken staan loodrecht op elkaar. De opbouw van de hotelfuncties is zoals deze zich al decennia lang heeft bewezen. Op

de begane grond bevinden zich de publieke ruimten met daarboven op de eerste verdieping de vergaderzalen. Vanaf de tweede tot en met de dertiende verdieping bevindt zich het zogenaamde ‘beddenhuis’ met in totaal dus 330 bijna identieke kamers. ►

43 | STEDENBOUW 714

maatwerk deuren afzetmarkt toplaag

50 dB

zorgoplossingen export DUURZÆM productie mogelijkheden

woning bouw WK3

glas kozijnen testen

afhangen kruk profiel

utiliteit glazen puien

deuren fineer

brandwerend sloten modellen

paumelles panelen

kogelwerend slot slotboring WK2

geluidwerend inmeten

DE ENTREE NAAR ONBEGRENSDE MOGELIJKHEDEN

eigen engineerafdeling

Deuren bv Nijverheidsstraat 1 7482 GZ Haaksbergen Tel: +31 53 57 357 35 Fax: + 31 53 57 357 00

www.reinaerdt.nl info@reinaerdt.nl

Hyatt Place Hotel Natuurlijk Ook

REINÆRDT Deuren

60 minuten hout FSC vlakke deur glasopening

90 minuten sanitaire wanden

inbraakwerend groene deuren

stralingwerend

120 minuten 32 dB

montage kozijn

rookwerend vochtwerend opdek stomp

30 minuten PEFC

inpandige woningtoegangs deuren concepten

Vochtwerend 37 dB aangegoten

kantlat keurmerken hang- en sluitwerk FSC hardkunststof

inbouwdrangers klimaatklasse PU

KOMO 32 dB Hyatt Place Hotel Hoofddorp.indd 1

30-8-2013 16:20:42

Hoofddorp | Hyatt Place

Zes meter hoge hal verenigt publieke ruimten.

Projectinfo Blikvanger In de oksel van de genoemde bouwdelen bevindt zich de blikvanger van het gebouw, de grote zes meter hoge hal met daarin dus alle publieke ruimten zoals de receptie, bar, lounge en restaurant. Wolbrand van der Vis, PBV architecten: “Deze ruimte in roodbruine kleurstelling hebben we samen met interieurarchitect Floor Duijndam ingericht. Zij selecteerde niet alleen deze materialen en kleuren uit het Hyatt Place-gamma, maar ontwierp ook de bar/ receptie, de buffetten en de organisch gevormde bank in het midden van het restaurant.” De bank oogt niet alleen fraai, maar dient ook als rustige plek om te drinken of te werken. Daarbij breekt de bank de enorme ruimte, waar tijdens het ontbijt wel meer dan driehonderd gasten kunnen zijn. De grote indrukwekkende kroonluchter, die uit meer dan duizend kopjes bestaat, is ook een eigen ontwerp van Floor Duijndam.

Volgens Van der Vis betreft dit een typisch hotel voor mensen die alleen reizen, de zogenaamde ‘loners’. “Juist in zo’n hotel met al die verschillende plekken waar je kunt eten, drinken en werken, zijn er dan mogelijkheden om met elkaar in contact te kunnen komen. Er is 24/7 drank en eten verkrijgbaar, wat ook een voorwaarde is voor de diverse vliegtuigcrews die hier zullen overnachten.”

Doordacht concept De hotelkamers van Hyatt Place-hotels kenmerken zich door een sterk doordacht concept. Hyatt hanteert wereldwijd verschillende standaarden: van zeer luxe tot relatief eenvoudig. De gast weet daardoor overal in de wereld wat hij bij een bepaald hoteltype kan verwachten. De kamers en de service in een Hyatt Regency zijn duidelijk van een hogere kwaliteit. Een Hyatt Place is minder luxe, maar zeker wel heel comfortabel. Van der Vis: “Het verschil zit hem vooral in de service. Bij een Hyatt Place is bijvoorbeeld geen roomservice en moet je de drankjes zelf bij de bar halen. Er is bij een Hyatt Place duidelijk minder personeel beschikbaar dan bij een Hyatt Regency of de nog luxere Park Hyatt’s.”

Aangenaam en efficiënt Dankzij de expertise van SAUTER Nederland beschikt het Hyatt Place Hotel in Hoofddorp over een aangenaam binnenklimaat en een energie-efficiënte inrichting. Ronald Bijl, accountmanager projecten bij SAUTER: “Hyatt hecht grote waarde aan comfort en energiezuinigheid. Voor de hotelvestiging in Hoofddorp zijn we gevraagd om zowel de gebouwautomatisering als het gebouwbeheer voor onze rekening te nemen.” Bijl licht toe: “Het gaat om verwarming en koeling van de hotelkamers en de algemene ruimten, zoals het restaurant en de vergaderzalen. Verder betreft het de sturing van de algemene verlichting en de integratie van zonwering en verlichting in de vergaderruimten.”

Om het energieverbruik te optimaliseren is een modern gebouwautomatiseringssysteem ingericht. Daarnaast beschikt het hotel over een energiemanagementsysteem. Dit systeem registreert onder andere nauwkeurig de energiestromen van de WKO-installatie en levert zo de vereiste informatie om het systeem continu te optimaliseren. “Hiermee is voor de eigenaar ook het rendement van de gedane investeringen inzichtelijk”, vertelt Bijl.

SAUTER werd verder gevraagd om het gebouwautomatiseringssysteem te koppelen aan het hotelmanagementsysteem. Bijl: “Daardoor wordt het energieverbruik nog verder geoptimaliseerd. Op het moment dat een hotelgast de kamer betreedt gaat het binnenklimaat na een korte tijd van ‘stand-by’ naar ‘comfortabel’. Hyatt bespaart daarmee aanzienlijk op energiekosten.”

‘Warm en eigentijds’ Voor de inrichting van de hotelkamers kon PBV architecten kiezen uit twee Hyatt Place standaardkamers, waarvan volledige en complete voorbeelden bij het hoofdkantoor van Hyatt in Chicago staan opgesteld. Het verschil zit hem in de houtkleur en nog wat kleinere stofferings- en kleurdetails. Van der Vis: “Onze eigen voorkeur, maar ook die van Michiel Kal van Hillgate Properties, ging uit naar de lichtere karameltint. De kamers zijn warm en ►

Het lichtregelsysteem tenslotte, is gebaseerd op het DALI-protocol.

Bijl: “DALI is een standaard, ontwikkeld door Philips en inmiddels algemeen geaccepteerd door alle grote fabrikanten in de verlichtingsbranche. Het is een onafhankelijk protocol en dus niet merkgebonden.” Een DALI-lichtregeling is volgens Bijl perfect te integreren met BACnet, een open standaard voor gebouwbeheersystemen.

45 | STEDENBOUW 714

Een plus in operationele efficiëntie.

Een plus voor het milieu.

Tot 40% energiebesparing met EMS van SAUTER

De EMS software van SAUTER, gecombineerd met een jarenlange ervaring op het gebied van energie-efficiëntie en gebouwmanagement zorgt voor: • Betrouwbare en transparante weergave van energiewaarden • Eenvoudige analyse van het energieverbruik • Een open oplossing, eenvoudig inpasbaar in de IT omgeving • Interne en externe benchmarking

www.sauter-control.com

SAUTER EY-modulo: met BACnet/IP.

Wordt over ‘open gebouwautomatisering’ gesproken, dan gaat het over BACnet. Wanneer dit modulair, meegroeiend en energie-efficiënt is, dan gaat het vanzelfsprekend over SAUTER.

Energiezuinig, open en efficiënt. De modulaire BACnet/ IP-stations SAUTER EY-modulo 5 zijn in elk opzicht de meest intelligente oplossing voor alle eisen die aan gebouwmanagement worden gesteld. Met optimale functiemodulen, geïntegreerde Webserver en comfortabele ruimteautomatisering bepaalt SAUTER de nieuwe maatstaf. SAUTER EY-modulo 5 biedt optimale, vrij programmeerbare systeemintegratie (bijv. M-bus, Modbus) en rimpelloos functioneren.

Voor meer informatie: www.sauter-controls.com

amsterdam | Hyatt Place

Projectinfo eigentijds. Amerikaanse hotels kunnen vaak zakelijk en kil zijn, maar daarvan is bij Hyatt Hotels geen sprake.” Opvallend aan de kamerindeling is dat het bed bij het raam is gesitueerd en de zitruimte bij de entree van de hotelkamer.

“Dat schept meer ruimte in de kamer”, aldus Van der Vis. Het hotel in Hoofddorp is onderdeel van een kantorenpark. Dit park, Business Garden, is een ontwerp van de bekende stedenbouwkundige Shyam Khandekar. Het hotel is Hyatt’s tweede hotel in de regio Amsterdam. Het eerste, luxere hotel Andaz Amsterdam werd in 2012 geopend en bevindt zich aan de Prinsengracht in het hartje van de binnenstad. ❚

Bouwinfo Opdracht Ontwerp

Hillgate Properties PBV architecten (interieur: PBV

architecten i.s.m. Atelier Floor) Advies Royal HaskoningDHV Uitvoering Bouwbedrijf Wessels Rijssen bv Installaties Schulte & Lestraden Bouwkosten € 30 miljoen Bouwperiode 2012-2014

Perfecte afbouw 35 hotelkamers per week stuken, spackspuiten en betegelen. Voor die uitdaging stond CBL Afbouw uit Volendam, het bedrijf dat de afbouw van Hyatt Place Hotel in Hoofddorp uitvoerde. “Een omvangrijke, maar mooie opdracht”, vertelt directeur Peter Bond. Het bedrijf verzorgde ook de afbouw van de andere ruimten in het hotel, zoals de receptie, meeting- en boardrooms en kleed- en opslagruimten.

Bond: “Door de lange, koude winter dreigde de planning even in gevaar te komen, maar door extra mensen in te zetten hebben we de uitvoering volgens planning gerealiseerd.”

CBL Afbouw werkte voor het project samen met Bouwbedrijf Wessels Rijssen. “De samenwerking was prima”, aldus Bond. Hij is dan ook trots op het resultaat. “CBL Afbouw staat voor afbouwen met perfectie en dat is duidelijk terug te zien in het Hyatt Place Hotel. De ruimten zijn representatief en af tot in de details.”

Duurzaam bamboe De 525 deuren in het Hyatt Place Hotel in Hoofddorp zijn bepaald geen standaarddeuren. Het zijn bamboedeuren, geproduceerd door REINÆRDT Deuren bv. Het bedrijf uit Haaksbergen werkte jarenlang aan de ontwikkeling van deze bijzondere deur. Paul Leusink, commercieel manager bij REINÆRDT vertelt: “Hoewel het gebruik van eerlijk tropisch hardhout toeneemt, wilden wij als REINÆRDT een stap verder gaan. Bamboe is namelijk een duurzamer alternatief dan het nu gebruikte gecertificeerde hout. Het past bij ons groene en innovatieve karakter.”

CBL Afbouw: typisch Volendamse kwaliteit Afbouwen met CBL is afbouwen met bewezen perfectie. Ervaring, flexibiliteit en veelzijdigheid monden uit in een typisch Volendamse kwaliteit: de allerbeste.

Papaverstraat 25 1131 HK Volendam Telefoon: 0299 672650 Fax: 0299 650083 info@cblafbouw.nl

www.cblafbouw.nl

CBL afbouwbedrijf.indd 1

Bamboe is duurzamer volgens Leusink omdat bamboe geen boom, maar een grassoort is die ‘verhout’ en razendsnel groeit. In het groeiseizoen groeit de ‘powerplant’ dertig tot vijftig centimeter per dag. Al na vijf jaar kunnen de stammen worden geoogst. Bamboe kan bovendien worden gekweekt in plantages waardoor je ontbossing voorkomt. Leusink: “Regelmatig kappen versterkt zelfs de groeikracht van het bamboebos en zorgt voor een nog betere kwaliteit.” Een ander duurzaam voordeel van bamboe is dat door het uitgebreide wortelsysteem bodemerosie wordt voorkomen. Ook levert de hoge CO2- opname van het gras een positieve bijdrage aan het verminderen van het broeikaseffect.

De kwaliteit van de bamboedeur is zeer hoog, te vergelijken met de hardste houtsoort. Rob ter Woerds, technisch adviseur bij REINÆRDT: “Alle brand-, rook- en duurtesten zijn glansrijk geslaagd.” Daarnaast oogt bamboe esthetisch zeer fraai. Ter Woerds: “Bijzonder in het Hyatt Hotel is dat niet alleen het randhout, maar ook de fineerlaag van bamboe is. De laag is voorzien van een matte, blanke lak. De opdrachtgever wilde graag een natuurlijke uitstraling en dat wordt op deze manier bereikt.”

REINÆRDT kiest in principe bij alle projecten voortaan standaard voor de toepassing van bamboe. Leusink: “We laten daarmee onze maatschappelijke verantwoordelijkheid zien en onderscheiden ons van de concurrent.”

30-08-13 09:49

47 | STEDENBOUW 714

weert | Stadhuis

Tekst | Fiona van Gemert Beeld | Inbo B.V.

Stadhuis Weert is ingebed in de stad

Stoer gebouw aan de Singel Een robuust gebouw met een ingetogen expressieve vormgeving. Zo omschrijft architect Pieter Keijzer van Inbo het nieuwe stadhuis van Weert. Het gebouw presenteert zich met de afgeronde ‘zwevende’ raadszaal als accent aan de Singel. De plint is vooral transparant, de rest van de gevel met name van baksteen. “Uitgangspunt was dat het een stoer gebouw moest worden. Er is niet gekozen voor iets extravagants; het is een subtiele vertaling van metselwerk met moderne aluminium kaders, met oog voor detail.”

Inbo mocht zowel het landschappelijk-stedenbouwkundig plan invullen als het gebouw ontwerpen. “Je hebt niet vaak dat je een project kan doen waarbij je zowel de stedenbouwkundige uitgangspunten kunt meebepalen, het gebouw mag ontwerpen en dan ook nog het interieur mag uitdenken. Je kunt zien dat het op elkaar afgestemd is. De buitenkant is echt ingebed in de stad Weert en de binnenkant is een ruimte die gelijk aangenaam voelt.”

De massa, met een footprint van zo’n 2.500 m², wordt dankzij de plasticiteit in het metselwerk, samen met de grote kaders en verticale kozijnen, geleed. “Het metselwerk is robuust, met statige hoge kaders en het gebouw staat stevig op de grond; zowel voor de vloer als de bekleding van de kolommen die buiten

staan is natuursteen gebruikt.” Deze natuursteen is doorgetrokken onder het overstek.

Het Nieuwe Werken De footprint vormde de basis voor het ontwerp, samen met de wens van de gemeente om meer toe te werken naar ‘flexwerken’, met minder werkplekken dan in het huidige stadhuis. De publieke functies zijn verdeeld over twee verdiepingen. Door het lichte atrium ervaart de bezoeker de begane grond en de eerste

verdieping als één ruimte. Op de begane grond bevinden zich wachtfuncties, balies met backoffice, installatieruimtes en het vergadercentrum waartoe de raad en fracties 24 uur per dag toegang hebben

Exterieur nieuw stadhuis ‘ingebed in stad Weert’.

48 | STEDENBOUW 714

weert | Stadhuis

Grote kaders en verticale kozijnen.

via een aparte ingang. Een monumentale houten trap leidt naar het restaurant op de verdieping, die behalve voor de medewerkers ook multifunctioneel ingezet kan worden. Op deze verdieping bevinden zich ook de raadzaal, en de bestuursvleugel.

Daarboven bevinden zich de kantoren. In het plan zijn verschillende domeinplekken bedacht; groepen van veertig tot vijftig werkplekken met elk een eigen ‘thuishonk’. Het ontwerp van het stadhuis is afgestemd op circa 282 werkplekken. Om Het Nieuwe Werken mogelijk te maken, koos Inbo voor verschillende kantooropstellingen met concentratie-, loungeen overlegplekken en een beperkt aantal gesloten kantoren.

Ook duurzaam Hoewel duurzaamheid geen specifiek uitgangspunt was, is het ontwerp wel duurzaam geworden (GPR 8,0). “Het is

vooral ‘onzichtbare’ duurzaamheid: het gebouw heeft bijvoorbeeld een WKO-systeem, LED-verlichting op detectie, inductieplafonds, opvang van regenwater en centraal aangestuurde zonwering.

Daarnaast uit duurzaamheid zich in de flexibele kantooropzet.”

In de toekomst zal het stadhuis een geheel vormen met een groot appartementengebouw en een aantal woningen. De passage tussen de woningen en

het stadhuis vormt dan de fysieke koppeling tussen het centrum en de wijk Fatima. Als de woningen gebouwd worden, kan het plan echt voltooid worden. “Dan pas kun je het uiteindelijke plaatje zien. De staaldraden met verlichting eraan kunnen bijvoorbeeld nu nog niet gespannen worden”, legt Keijzer uit. Wat al wel gerealiseerd is, is de tweelaagse parkeergarage onder zowel het stadhuis als de toekomstige woningen. De bouwkundige oplevering van het stadhuis is eind 2013. ❚

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Advies

Uitvoering

Installaties Bouwkosten Bouwperiode BVO

Gemeente Weert Inbo B.V. Arcadis Nederland B.V. (management); Nelissen Ingenieursbureau B.V. (installaties/bouwfysica); Ingenieursbureau A. Palte B.V. (constructies) Bouwcombinatie Mertens-Meulen Nieuwbouw Stadhuis Weert V.O.F.; Tiberius Vastgoed B.V. (coördinatie) Cofely Zuid Nederland B.V. (E); Imtech Building Services (W) € 15,45 miljoen (excl. BTW; incl. installaties) maart 2011 - december 2013 circa 10.115 m²

‘Metselwerk is robuust, met statige hoge kaders’.

49 | STEDENBOUW 714

GEZE GEZE Benelux Benelux B.V.B.V. | Steenoven | Steenoven 36 36 | 5626 | 5626 DK DK Eindhoven Eindhoven | www.gezebenelux.com | www.gezebenelux.com

MOOI MOOI OPEN OPEN

GEZE GEZE deursluiters deursluiters Ontdek Ontdek GEZE. GEZE. GEZE GEZE staat staat voor voor innovatieve innovatieve raam raam en deurtechniek. en deurtechniek.

GEZE GEZE is sinds is sinds 1863 1863 eeneen interinternationale nationale gerenommeerde gerenommeerde specialist specialist op op hethet gebied gebied vanvan bouwbeslag bouwbeslag en automatische en automatische deursysdeursystemen, temen, zoals zoals hethet unieke unieke en brede en brede assortiment assortiment deursluitsystemen. deursluitsystemen.

Deze Deze bijzondere bijzondere lijn lijn kenmerkt kenmerkt zichzich door door design, design, uniformiteit uniformiteit en hoge en hoge kwaliteit. kwaliteit.

In combinatie In combinatie metmet de eenvoudige de eenvoudige montage, montage, duurzaamheid duurzaamheid en hoge en hoge betrouwbaarheid betrouwbaarheid voldoen voldoen deze deze systemen systemen optimaal optimaal aanaan allealle esthetische esthetische en functionele en functionele eisen eisen binnen binnen de bouwwereld. de bouwwereld.

Onze Onze ideeĂŤn ideeĂŤn zijnzijn uwuw oplossingen. oplossingen.

Sta Sta open open voor voor kwaliteit, kwaliteit, denk denk GEZE! GEZE!

Deursluiters Deursluiters & beslag & beslag | Automatische | Automatische deursystemen deursystemen | RWA | RWA raam-en raam-en ventilatietechniek ventilatietechniek Vluchtwegcontrole Vluchtwegcontrole | Glas | Glas design design

BEWEGUNG BEWEGUNG MITMIT SYSTEM SYSTEM

weert | Stadhuis

Projectinfo Automatische rondboogschuifdeur fysieke verbinding stadhuis en stad De bezoekers van het nieuwe stadhuis in Weert zullen allemaal binnenkomen via de centrale entree. Deze leidt naar een ruime hal waarin diverse burgerfuncties worden gehuisvest en die toegang geeft tot het vergadercentrum. De entree onderstreept de verbindende kracht van het gemeentehuis tussen burgers en ambtenaren en zal de schakel vormen tussen de binnenstad, het stationsgebied en de wijk Fatima.

Hiervoor zocht de architect naar een rank profiel, dat aansluit bij de vliesgevel van het stadhuis. Hij kwam daarvoor uit bij GEZE. GEZE leverde voor deze centrale toegang een automatische rondboogschuifdeur van het type Slimdrive SCR. “Deze oplossing is een sterk alternatief voor een tourniquet, met een unieke kranshoogte van slechts 75 millimeter”, legt Paul Stiemer, accountmanager Zuid-Nederland bij GEZE uit. “Met name bij vliesgevels is dit interessant, omdat de belijning in de gevel niet wordt onderbroken. De deuren worden vormgegeven door twee stuks GEZE Slimdrive-schuifdeursystemen met eveneens een zeer slanke kaphoogte van slechts zeven centimeter in een rondgebogen uitvoering tegen elkaar te plaatsen.” Ondanks dat de buitenafmetingen smal zijn, is de doorgangsruimte zeer groot. De entree omvat een rondboogschuifdeur aan de buitenzijde en aan de binnenzijde, zodat tocht geen kans krijgt. Een luchtgordijn zorgt ervoor dat de binnentemperatuur niet teveel afkoelt als de deur opengaat. De entree wordt afgewerkt met halogeenspots in het plafond en een mattensysteem.

Raadzaal binnen en buiten.

     



Montage Een montageploeg van vier personen heeft de toegangsdeur in één dag gemonteerd. Half september wordt deze afgeregeld. “Dat kon niet direct vanwege het ontbreken van continue voeding”, weet Stiemer. Overigens ziet hij ook het liefst dat een toegangsdeur pas aan het einde van de bouw gereedkomt, om beschadigingen tijdens de bouw te voorkomen.

GEZE GmbH, dat 150 jaar geleden in Duitsland begon als specialist in skibindingen, stapte langzamerhand over op het produceren van deursluiters en het levert nu al jarenlang innovatieve systemen voor toegangsdeuren, waaronder ook deurdrangers, rookwarmteafvoersystemen en toegangscontrolesystemen. Deze worden toegepast in onder meer ziekenhuizen, kantoren en utiliteitsbouw en zijn wereldwijd in bekende gebouwen terug te vinden. Het bedrijf is marktleider op het gebied van innovatie en design en het streeft naar het leveren van innovatieve oplossingen met een optimale prijs-kwaliteitverhouding, die de diverse partijen zowel voordelen als tijdwinst opleveren. De producten voldoen al ‘sinds jaar en dag’ aan de Duitse industrienormering en nu ook aan de nieuwe Europese NEN-EN16005-normering.

Aluminium gevelelementen met beglazing Het nieuwe stadhuis van de gemeente Weert is een beeldbepalend gebouw geworden. Alhako Aluminiumindustrie uit Stamproy produceerde, leverde en monteerde alle aluminium gevelelementen inclusief de beglazing, in opdracht van de aannemer, bouwcombinatie Mertens-Meulen.

51 | STEDENBOUW 714

Mechelen (B) | De Nekkerpool

strikte voorwaarden voldoen. Onze grondstoffen komen bijvoorbeeld allemaal uit een gebied met een straal van maximaal vijfhonderd kilometer, in onze producten zit geen vervuiling en ze zijn eindeloos te recyclen.” Een ander onderscheidend kenmerk, aldus Bert Prevoo, is het doordachte advies dat het Maastrichtse bedrijf kan geven. “Er ligt weliswaar een ontwerp, maar bij de verdere uitwerking worden we nauw betrokken. In samenspraak met de architect, maar ook met opdrachtgever en gevelbouwer, denken we bijvoorbeeld mee over de kleur, het design maar zeker ook over de toe te passen techniek. Een gevel is heel bepalend voor de uitstraling van een gebouw, is als het ware het visitekaartje en tevens de handtekening van de architect. Wij zorgen er mede voor dat de uitvoering optimaal is; dat het resultaat bijzonder is. Dat kan met producten uit het standaardassortiment, maar we maken ook specials.”

Speels

Eindeloos recyclen

Niet alleen over het uiterlijk wordt meegedacht, geven Roos en Prevoo aan; ook wordt advies uitgebracht over de juiste ophangtechniek. In het geval van De Nekker is sprake van tegels van verschillende afmetingen: 60 x 120, 40 x 120, 30 x 120 en 20 x 120 centimeter. Paul Roos: “In eerste instantie viel de keuze op tegels uit de serie Terra Maastricht. Gedurende de voorbereidingen hebben we echter een nieuwe serie geïntroduceerd, de Terra Tones. Omdat die wat meer schakeringen heeft, werd uiteindelijk die tegel gekozen. De schakeringen, het toepassen van drie tinten en de verschillende afmetingen zorgen voor een speels resultaat, te meer omdat geen enkele tegel precies hetzelfde is.” Bert Prevoo legt vervolgens uit dat de tegels zijn bevestigd met een ventilerend, mechanisch bevestigd ophangsysteem waarbij iedere tegel is voorzien van vier ankers die vervolgens op een profiel worden bevestigd. “We kijken daarbij naar ieder detail dat aan de uitstraling kan bijdragen. Zo hebben we de koppen van de schroeven zwart gespoten en de hoeken verlijmd zodat het geheel massief oogt. Achter de tegels bevindt zich een ventilatieruimte van twintig millimeter. Daardoor ontstaat een evenwichtiger binnenklimaat zonder pieken en dalen en bereiken we een betere decibelreductie.

Als architectenmerk zitten ze vaak al in een vroeg stadium aan tafel bij een project, vertellen Paul Roos en Bert Prevoo van Mosa Facades. Zo ook bij de nieuwbouw van De Nekkerpool. “In eerste instantie zijn we benaderd voor de bekleding van de gevel. Tijdens de inleidende gesprekken zijn we vervolgens ook gevraagd om tegels voor een deel van het interieur te leveren.” De keuze voor Mosa Facades, zegt Paul Roos, kwam voort uit de hoge duurzaamheidseisen van de Provincie Antwerpen, opdrachtgever van de nieuwbouw. “Als C2C- en EPEA-gecertificeerd bedrijf kunnen we aan die

In de gevel is circa 1.600 m2 tegels verwerkt. Die tegel is binnen deels doorgetrokken, op de vloeren, wanden en het plafond. Zo is er eenheid ontstaan. De tegels op de vloeren zijn antislip dankzij een reliëf uitvoering en verder hebben ze als kwaliteit dat ze krasongevoelig, hard en fijnporig zijn en bestand tegen onder andere zuur en graffiti.

“Het gebouw is inmiddels opgeleverd en voldoet volledig aan de verwachtingen. Over zowel het bouwproces als het resultaat zijn alle betrokken partijen dan ook zeer tevreden.” ❚

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Mosa Facades

Bijzondere gevel voor

toonaangevend zwembad Een zwembad voor scholieren, maar ook voor andere doelgroepen, eigentijds en duurzaam, zo luidde in een notendop de omschrijving voor de nieuwbouw van zwembad De Nekker in Mechelen (B). Dat is vertaald naar een transparant, toonaangevend gebouw. Mosa Facades uit Maastricht – onderdeel van de Mosa groep – leverde de keramische gevelplaten voor de gevel en een groot deel van de interieurtegels.

Het Provinciaal Sport- en Recreatiedomein De Nekker, zoals de volledige naam luidt, is gelegen in een mooie landschappelijke omgeving. De beleving van dat landschap was een van de uitgangspunten van het ontwerp van de nieuwbouw: veel groen en water en dankzij het open karakter van het gebouw is de omgeving goed zichtbaar. Die transparantie zorgt er eveneens voor dat de bezoeker meteen bij binnenkomst al een goed overzicht heeft van de indeling van het gebouw. De hoge kwaliteit die terug te zien is in het ontwerp, geldt eveneens voor de gebruikte materialen. Zoals de door Mosa Facades geleverde keramische geveltegels.

52 | STEDENBOUW 714

Mechelen (B) | De Nekkerpool

De antislip vloertegels zijn tevens krasongevoelig, hard, fijnporig en bestand tegen onder andere zuur en graffiti.

Projectinfo “Continu contact met buiten” Een gebouw ontwerpen dat aansluit bij de bestaande bebouwing (sporthal en horeca) en dat tevens een wisselwerking heeft met de omliggende natuur, vanuit dat uitgangspunt ontwierp architect Manfred Wansink van VenhoevenCS architecture+urbanism de nieuwbouw voor zwembad De Nekker. Overzicht en transparantie zijn bepalende elementen in dat ontwerp, zegt hij. “Het gebouw ligt in een recreatiegebied met waterplas. Om binnen vrijwel continu contact met buiten te hebben, is er veel glas toegepast. Vanuit de zwemzaal zie je dus overal groen. De transparantie draagt ook bij aan de sociale controle.” Wansink legt uit dat op diverse plaatsen in het gebouw pergola’s en patio’s zijn gerealiseerd, die het geheel luchtig houden. De entree is van de sporthal naar het zwembad verplaatst. “Ook hier is voor openheid en overzicht gekozen – de bezoeker ziet alle functies. De verlichting is bovendien zodanig dat de bezoeker als het ware naar de entree wordt geleid en zo vanzelfsprekend zijn weg vindt door het gebouw.” Over de door Mosa Facades geleverde gevelplaten merkt Wansink op dat ze voor een chique maar dankzij de kleurschakeringen ook enigszins speelse uitstraling zorgen. “Het gebouw vormt een geheel met de omgeving, maar heeft mede dankzij de fraaie gevel ook een eigen identiteit.”

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Uitvoering Leverancier tegels Gevelbouw Bouwperiode

Provincie Antwerpen Venhoeven CS Amsterdam Vanhout NV Mosa Facades Drooghmans Balen 2011 – 2012

53 | STEDENBOUW 714

amsterdam | Hoofdkantoor Deloitte

Tekst | Het tekstbureau Beeld | OVG Real Estate

Duurzaam bouwen aan de Zuidas

‘We gaan voor het hoogst haalbare’ Aan de Zuidas in Amsterdam verrijst het nieuwe iconische hoofdkantoor van Deloitte en AKD, ‘The Edge’. De toekomstige gebruiker Deloitte/AKD en ontwikkelaar OVG Real Estate gaan in alles voor het hoogst haalbare. Zelfs BREEAM-NL Outstanding is dus niet genoeg.

The Edge moet het hoogst gecertificeerde BREEAM-gebouw van Europa worden.

Eerdere projecten – waaronder de Maastoren in Rotterdam - hebben al uitgewezen dat Deloitte/AKD en OVG Real Estate een sterk team vormen. Dat is de reden dat Deloitte/AKD rechtstreeks met OVG in zee gaat, zonder de competitie met collega’s in te bouwen. “Deloitte/AKD en OVG waren dus al oude bekenden”, vertelt Cees van der Spek, directeur Duurzaamheid en Marketing van OVG Real Estate. “Bovendien is OVG gespecialiseerd in het bedienen van grote multinationals.”

Innovatief en duurzaam De wensen van Deloitte/AKD zijn aanvankelijk nog geformuleerd op visieniveau. De drie Amsterdamse locaties, waarin Deloitte/AKD nu nog gehuisvest zijn, moeten worden samengevoegd tot één. De uitgekiende plek hiervoor is de Zuidas in Amsterdam. Die keuze is niet toevallig. De laatste jaren ontwikkelt de Zuidas zich tot the best place to work voor grote financiële gebruikers en de ligging ten opzichte van het openbaar vervoer is er gunstig. Verder moet het kantoorgebouw innovatief en duurzaam zijn.

Een goede klimaatbeheersing moet leiden tot een hogere productiviteit van de medewerkers en een verminderd ziekteverzuim.

Toekomstbestendig Op bouwkundig gebied zien Deloitte en AKD een gebouw voor zich dat toekomstbestendig is. Volledig afgestemd op de werkzaamheden van Deloitte/AKD, maar (installatie)technisch

54 | STEDENBOUW 714

al voorbereid op meer en/of andere gebruikers. De voorzieningen voor een tweede entree zijn al aanwezig. Om het moderne flexibele werken te faciliteren, zijn er grote vloeren waarop veel mensen tegelijk kunnen werken en een goede communicatie mogelijk is. Bij dit alles is ‘duurzaam’ het sleutelwoord, of beter gezegd: de grote uitdaging. Deloitte/AKD gaat voor BREEAM-NL ‘Outstanding’.

verdieping voor de ruwbouw schoten we met zeven werkdagen per verdieping de hoogte in.”

Duurzaam Amsterdam

“Dit Request for proposal was het vertrekpunt van een intensieve ontwikkelingsperiode”, blikt Van der Spek terug. “Sinds 2010 hebben we bijna wekelijks met elkaar aan tafel gezeten om het project gestalte te geven. Daarnaast hebben we allerlei procedures doorlopen. Onderhandelingen met de gemeente, bezwaarperiodes en milieunormen – om er maar enkele te noemen - vragen veel tijd.” Maar eind 2011 gaat de eerste spade dan toch in de grond.

Om het energieverbruik tot een minimum te beperken is de zuidgevel van het gebouw bekleed met 700 m2 zonnepanelen, fraai geïntegreerd in de bouw. Op het dak liggen nog eens 1.100 m2 zonnepanelen. Aan de noordzijde is een atrium ingericht, waardoor het daglicht binnendringt tot diep in het gebouw. Samen met een slim LED-verlichtingssysteem kunnen de medewerkers straks plezierig werken met een minimum aan kunstlicht. De scherpe hoek in de atriumgevel bezorgt het gebouw de naam ‘The Edge’. Van der Spek: “De gemeente Amsterdam keek aanvankelijk met enige reserve naar onze plannen. Maar nu zijn ze trots op onze ambities. Ook Amsterdam zet zich met deze ontwikkeling als ‘duurzame stad’ op de kaart.”

Bouwkuip

Menselijke maat

De tweelaagse ondergrondse parkeergarage met 363 plaatsen vraagt om een diepe bouwkuip met nagenoeg hetzelfde oppervlakte als het perceel.

“Dat baarde ons zorgen”, vertelt projectleider Wouter Blom. “Evenals het aanwezige water op het perceel, dat wees op een hoge grondwaterstand en vroeg om een goede bronbemaling. Door deze ‘ongemakken’ bleek de planning voor de bouwkuip iets te optimistisch. Grond- en heiwerk liepen uit, maar door een goede (werk)voorbereiding is deze achterstand boven het maaiveld weer ruimschoots ingelopen. In plaats van de geplande tien dagen per

Deze aanstekelijke werking wordt enigszins begrijpelijk als Van der Spek de CO2-reductie niet enkel benoemt als ‘42.000.000 kilogram per tien jaar’, maar deze omzet in menselijke maten vertaald.

“De hoeveelheid is vergelijkbaar met de uitstoot van een oude auto die 6.500 keer de wereld rondrijdt. Het is ook de CO2-uitstoot van een vliegtuig dat 65.000 vluchten maakt van Amsterdam naar New York. En voor degene die er nog steeds geen beeld bij heeft: om deze CO2-uitstoot te elimineren is een bos nodig dat dertig keer zo groot is als het Central Park.” ❚

Ontwikkelen

amsterdam | Hoofdkantoor Deloitte

Projectinfo The Edge verlegt grenzen van duurzaamheid

Drie Amsterdamse locaties Deloitte/AKD samengevoegd tot één.

Op 4 juli 2013 bereikte de bouw van The Edge, het nieuwe pand van Deloitte en AKD in Amsterdam aan de Zuidas, het hoogste punt. Eind dit jaar wordt ook het laagste punt bereikt, bij het boren van de bronnen voor de WKO-installatie. Mede dankzij deze ondergrondse duurzame energieoplossing ontving dit gebouw het BREAAM-NL ontwerpcertificaat ‘Outstanding’.

De nieuwbouw van The Edge is een ontwikkeling van OVG Real Estate, die in Eneco de juiste partner vond voor de levering van warmte en koude. OVG en Eneco werkten eerder al samen op projecten als De Rotterdam, Extraverde in Den Haag, het Danone Innovation Centre in Utrecht en het vorig jaar in gebruik genomen hoofdkantoor van Eneco. Bovendien hebben beide partijen duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Zo heeft OVG een commitment naar het Clinton Global Initiative (CGI) van 1 miljard dollar voor het duurzaam ontwikkelen van gebouwen in Europa. Eneco zet koers naar honderd procent duurzame energielevering. Onderdeel van deze koers is het delen van kennis over warmte-koudeopslag met de vastgoedwereld.

Op 31 oktober 2013 houdt Eneco een open huis voor onder andere ontwikkelaars, investeerders en beheerders.

Aan de noordzijde is een atrium ingericht, waardoor daglicht diep in het gebouw binnendringt.

Samenwerking met de natuur “Eneco gelooft oprecht in duurzaamheid”, vertelt director Verkoop en Marketing Wietze Fabriek. “We produceren energie uit natuurlijke bronnen als wind, zon, geothermie en biomassa.

Dit vergt zware investeringen. Een belangrijk aspect is voor ons: hoe helpen we de klant met verduurzamen? Steeds meer bedrijven zien het nut en de noodzaak in van duurzame energie, maar dan moeten de prijs en kwaliteit wel goed zijn. Onze warmte- en koudeoplossingen voldoen hieraan. In Rotterdam, Utrecht en Den Haag hebben wij grote duurzame warmtenetten. Daarnaast realiseren en exploiteren wij de laatste tijd veel WKO-installaties, waarbij een back-upaansluiting op een warmtenet een goede oplossing kan zijn. Zoals bij The Edge. Daar komt alle koude, en bijna ook alle warmte, uit de WKO. Bij pieken in de warmtevraag halen we de extra benodigde warmte uit het warmtenet.”

CO2-neutraal “The Edge is het eerste project met een BREEAM-NL ‘Outstanding’ ontwerpcertificaat in de Benelux”, vervolgt Eneco’s ontwikkelaar duurzame energieprojecten Ronald Dikstaal. Hij was betrokken bij het voortraject, waarin OVG besloot om de warmte en koude van het gebouw

voornamelijk uit een WKO-installatie te halen.

“De warmte en koude worden opgeslagen in bronnen in de bodem. Met zonnepanelen wordt een deel van de benodigde elektriciteit voor de warmtepompen gegenereerd. Het systeem draait CO2-zuinig, met een piekaansluiting op het Amsterdamse stadsverwarmingsnet.” Eneco is verantwoordelijk voor de realisatie en exploitatie van de WKO-installatie, de afstemming met en aansluiting op de binneninstallaties, en het beheer van de zonnepanelen.

Aangename werkomgeving Dikstaal is trots dat dit project, mede dankzij de warmte- en koudeoplossing van OVG en Eneco, het hoogste duurzaamheidslabel heeft behaald.

“Wat energie betreft, levert deze installatie veel BREEAM-credits op, ten eerste doordat er op locatie duurzame energie opgewekt wordt.

Ook de rendementen, de afpompvoorziening en de gasdetectie op de warmtepomp dragen bij aan de hoge score.” Minstens zo belangrijk is het comfort en de beleving van het gebouw.

Het aangename klimaat in combinatie met het vele daglicht zorgen voor een prettige werkomgeving die aanzet tot arbeid. Het glazen atrium speelt hierin een belangrijke rol. Deze lichte, opvallende ruimte zorgt voor de ventilatie van de werkplekken en is tegelijkertijd leverancier van warmte.

Realisatie en exploitatie Momenteel legt Eneco, in nauwe afstemming met de installateurs, de laatste hand aan de definitieve bestekken. Naar verwachting wordt in het laatste kwartaal van 2013 gestart met het boren van de bronnen en het leggen van de leidingen. Dikstaal: “Na de bouwvak maakt de aannemer het gebouw wind- en waterdicht.”

Eind 2014 vindt de oplevering plaats. Daarna is Eneco nog minstens vijftien jaar verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van de WKO-installatie. Fabriek: “Ons is er alles aan gelegen dat het gebouw aan de comforteisen voldoet. We hebben hiervoor een prestatiegarantie afgegeven en zijn risicodragend voor het functioneren van de warmtepomp. Zo creëren we een extra incentive voor onszelf en een winwinsituatie voor alle betrokkenen.”

55 | STEDENBOUW 714

amsterdam | Hoofdkantoor Deloitte

Projectinfo

Bouwinfo Opdracht Deloitte/AKD Ontwikkeling OVG Real Estate Ontwerp PLP Architecture Uitvoering G&S Bouw Advies Deerns Raadgevende

Installaties Duurzaamheid Bouwperiode Bouwprogramma

Ingenieurs B.V. HBC Combinatie BREEAM-NL ‘Outstanding’ eind 2011 – oktober 2014 40.000 m2

Zonnepanelen in 62 verschillende maten Bij de extreem hoge ambitie die Deloitte voor de bouw van haar nieuwe kantoor is aangegaan – BREEAM-NL ‘Outstanding’ - kwam voor de zonnepanelen de naam ‘Hermans Techniek Energy’ bovendrijven. Het bedrijf is specialist op het gebied van gebouwgeïntegreerde maatwerkzonnepanelen. ‘De mogelijkheden, binnen de limieten van glas, zijn eindeloos’.

“Maatwerk was het sleutelwoord in dit project”, vertelt commercieel directeur Rik van Ogtrop.“ De zuidgevel, die volledig bekleed is met zonnepanelen, loopt namelijk schuin.

De totale bekleding vroeg om 471 zonnepanelen, maar met 62 verschillende maatvoeringen. Voor projecten als deze hebben we een exclusief samenwerkingsverband met een Engelse glas- en zonnepanelenspecialist voor de verkoop en levering in Europa en zelfs daarbuiten.” De zonnepanelen op de zuidgevel leveren een gedeelte van de energie die nodig is om het gebouw te laten draaien. Om zeker te zijn dat er nooit een tekort optreedt, is het platte dak bekleed met een groot aantal standaardpanelen.

“Bij dit soort projecten ligt de lat hoog voor alles wat er gebeurt ”, vertelt Van Ogtrop.

“Dus ook voor de manier waarop de panelen zijn afgewerkt. De architect wilde dat de blauwe kleur van de zonnecellen werd doorgevoerd in de rest van het zonnepaneel. Ook dat hebben we gerealiseerd. Hierdoor is de zuidgevel echt een eyecatcher geworden.

Het is een prachtig project om bij betrokken te zijn. De Zuidas van Amsterdam wordt langzaam maar zeker vergelijkbaar met Canary Wharf, het financiële hart van Engeland.

We hebben de zonnepanelen geleverd voor ongeveer de mooiste kantoorlocatie van Nederland!”

W. www.hermanstechniek.nl E. energy@hermanstechniek.nl

PowerGlaz BIPV zonnepanelen zijn ontwikkeld vanuit een glasservice-center gedachte. Alle mogelijke vormen en uitwerkingen zijn binnen de limieten van glas realiseerbaar. Op deze manier hoeft er aan architectonische creativiteit geen concessie te worden gedaan om zonne-energie conform ‘Breeam’ richtlijnen in projecten te verwerken.

Hermans Techniek Energy is de exclusieve leverancier van PowerGlaz in Europa en zelfs

daarbuiten. De panelen zijn leverbaar in glaspanelen tot 3600x2200mm en zijn o.a. toepasbaar in kassen, ramen, atria, abri's, daken en gevels. Uiteraard leveren wij ook standaard zonnepanelen.

56 | STEDENBOUW 714

amsterdam | Rijksmuseum

Fundering Rijksmuseum

‘niet gerestaureerd maar blijvend geconserveerd’ De duizenden houten funderingspalen onder het Rijksmuseum uit 1885 blijken goed geconserveerd en nog als nieuw. Dit concludeerden specialisten van Wareco Ingenieurs na omvangrijk onderzoek in 2000. De uitdaging was en is de fundering in topconditie te houden.

Niet alleen tijdens de afgeronde, ingrijpende verbouwing maar ook daarna.

Het bepalen van de gesteldheid van de oude houten fundering was al geen sinecure. Op een groot aantal plaatsen zijn tientallen funderingspalen vrij gegraven. In de diepe inspectiegaten zijn houtmonsters genomen en metingen verricht. Met vijzels is het maximale draagvermogen getest. De fundering doorstond alle proefnemingen van Wareco Ingenieurs met glans. “De houten palen onder het Rijksmuseum zijn een knap staaltje vakmanschap uit de negentiende eeuw.”

De beslissing om deze historische fundering te handhaven heeft grote gevolgen gehad voor de aanpak van de verbouwing. Direct naast en zelfs onder het gebouw moesten diepe kelders worden gebouwd.

“Hier kan zelfs een goede houten paalfundering niet zomaar tegen. Vooral het verlagen van de grondwaterstand en het vergroten van de belasting is desastreus voor houten funderingen.” Om de fundering te beschermen is Wareco Ingenieurs door de bouwdirectie intensief betrokken bij de advisering over de ondergrondse bouw. De ingenieurs adviseerden en passant ook over de vrijkomende verontreinigde grond en de uitvoering van de vele bemalingen.

Nu het gebouw klaar is draagt de houten paalfundering een hypermodern museum. “Dit kan omdat de grondwaterstand onder het gebouw nauwkeurig wordt geregeld. Wareco ontwierp hiervoor een ingenieus water-infiltratiesysteem. De funderingspalen blijven daardoor onder water; er ligt een duurzame basis onder het prachtig vernieuwde gebouw, waarop iedereen trots kan zijn.” ❚ ‘Handhaven historische fundering heeft grote gevolgen gehad voor aanpak verbouwing’.

57 | STEDENBOUW 714

Rotterdam | Kantoorgebouw Keiretsu Europe

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Foto Topaas

‘Creatief bolwerk in loftarchitectuur’ Aan de Rotterdamse Delftweg, op een zichtlocatie langs de A13, staat het markante gebouw van Keiretsu Europe. Keiretsu is een Japans begrip dat staat voor een nauwe samenwerking tussen verscheidene ondernemingen uit dezelfde sector. Opdrachtgever Keiretsu Europe BV, aannemer Hercuton en directievoerder Building Dreams Bouwmanagement & Planontwikkeling vormden hun eigen ‘keiretsu’ en zetten dit spraakmakende loftkantoor met bedrijfsruimte in goede harmonie neer.

‘De opdrachtgever wilde een stoer loftgebouw, met veel transparantie en een natuurlijke uitstraling’.

Keiretsu Europe ontwikkelt creatieve en vernieuwende concepten waarmee ondernemers hun bedrijfsvisie en identiteit krachtig kunnen overbrengen. Zij schreven voor de nieuwbouw een tender uit onder enkele geselecteerde partijen. Hercuton wist de opdrachtgever het meest te overtuigen.

Commercieel adviseur bouwprojecten Ron Drijver van Hercuton: “Onze kennis en ervaring in prefab beton en loftarchitectuur, maar ook onze meerwaarde op het gebied van advies en begeleiding gaven de doorslag.”

Vertrouwensband Drijver vervolgt: “Na gunning van de opdracht volgde een uitgebreid voorbereidingstraject waarin we de eisen van de opdrachtgever en de gemeente vertaalden naar een passend ontwerp. Planning, budget, esthetiek en stedenbouwkundige randvoorwaarden werden in nauwe samenwerking op elkaar afgestemd. Gedurende dit traject, waarin ook de opdrachtgever met een aantal inventieve

58 | STEDENBOUW 714

oplossingen kwam, hebben we onze meerwaarde laten zien. Door niet meteen over te gaan tot contractuele afspraken, bouwden we een onderlinge vertrouwensband op die de samenwerking zeer bevorderde.”

Loftarchitectuur Een van de belangrijkste randvoorwaarden voor het ontwerp betrof de maximale bouwhoogte van tien meter, die in overleg is geoptimaliseerd tot 10,5 meter. Dit had alles te maken met de aanvliegroute van Rotterdam The Hague Airport. Drijver: “Onze uitdaging was: hoe realiseren we binnen deze beperkte hoogte een creatief ontwerp dat het juiste gevoel weergeeft? De opdrachtgever wilde een stoer loftgebouw, met veel transparantie en een natuurlijke uitstraling. Kenmerkend voor een loftgebouw zijn grote ruimtes, hoge plafonds, geen overdreven afwerkingen en veel licht. Dit vereiste een open constructie met zo min mogelijk zichtbare kolommen en balken.” Het ontwerp kwam tot

stand via een aantal productieve brainstormsessies waarin opdrachtgever, aannemer en directievoerder letterlijk met elkaar aan de tekentafel zaten.

Drijver: “Groot voordeel is dat wij alles onder één dak hebben: ontwerpers, calculators en constructeurs. Tijdens zo’n sessie konden we dus flinke stappen maken en direct knopen doorhakken.”

Robuust, flexibel en brandwerend Het kantoor en de bedrijfsruimte zijn uitgevoerd in glad beton met pigment. Dit geeft het exterieur een robuuste uitstraling die naadloos aansluit op de natuurlijke materialen van het interieur.

Ook in praktisch opzicht bleek beton de beste materiaalkeuze. Zo wordt in de hal, met het oog op temperatuurbeheersing, gebruikgemaakt van het accumulerend vermogen van het beton. Verder zijn alle betonnen wanden van het gebouw zestig minuten brandwerend. In principe hoeft alleen de scheiding tussen opslag en kantoorruimte brand-

Rotterdam | Kantoorgebouw Keiretsu Europe

Projectinfo E-installaties Het project Keiretsu Europe is voor Hoffman Elektro een ‘schoolvoorbeeld’ geweest.

“Het gehele traject kenmerkte zich door constructieve overleggen met de klant en adviseur in samenwerking met de bouwkundig aannemer en andere partijen. Zo ontstonden oplossingen die horen bij het gebouw en de creatieve werkomgeving.”

“Wij hebben de creatieve gedachten vertaald in een uniek lichtplan, gecombineerd met de benodigde werkplekaansluitingen. Door het unieke bouwkundige concept is onze installatie bijna volledig weggewerkt; dat was niet gemakkelijk, maar wij zijn trots op het resultaat. Het bouwproces in Nederland zal anders georganiseerd moeten gaan worden om succesvol te kunnen inspelen op veranderende vragen van klanten, eindgebruikers en de maatschappij. Dit heeft vergaande gevolgen voor de wijze waarop wij samenwerken. Als professionele bouwpartner staan wij open voor nieuwe samenwerkingsvormen met partijen die deze visie delen.”

Bouwinfo Opdracht Ontwikkelaar Uitvoering Installaties

Keiretsu Europe BV, Barendrecht Stones and Company BV, Zwijndrecht Hercuton, Nieuwkuijk Hoffman Elektro, Bergambacht (E); VANPANHUIS installatietechniek, Ermelo (W) Overig Active Technology Europe BV, Barendrecht (technologische infrastructuur); PGN – Project Groep Nederland BV (interieur- en afbouw); Hercuton, Nieuwkuijk (constructie); Building Dreams Bouwmanagement & Planontwikkeling, Zevenhuizen (directievoering) Bouwperiode eind 2012 – medio 2013 Bouwprogramma Nieuwbouw kantoor met bedrijfsruimte (4.640 m²)

werend te zijn, maar, zo legt Drijver uit: “Keiretsu Europe BV stelt hoge eisen aan de flexibiliteit van het gebouw. Verandert er in de toekomst iets aan de indeling, dan blijft men verzekerd van de juiste brandwerendheid.”

Dynamische samenwerking Eind 2012 startte Hercuton met de montage van de prefab betonelementen.

De lange vorstperiode en beperkte bouwruimte zorgden voor de nodige uitdagingen, maar brachten de planning niet in gevaar. “De productie van de betonelementen vindt in de fabriek plaats en kon tijdens de vrieskou gewoon doorgaan”, aldus Drijver. “Daarna was het een kwestie van snel monteren. De aan- en afvoer van de elementen, in combinatie met de lastige bereikbaarheid van de bouwplaats, vereiste goede en tijdige communicatie met de betrokken partijen en de gemeente. Dat verliep uitstekend. We kunnen terugkijken op een intensief, maar leuk project dat in een dynamische samenwerking tot stand is gekomen.” Op 20 juni 2013 leverde Hercuton volgens planning op. ❚ ELEKTRO

59 | STEDENBOUW 714

den haag | De Markies

Tekst en Beeld | Henk Geist

De Markies: winkelblok met Haagse allure Het nieuwe winkelcomplex Wagenhoek in de Grote Marktstraat in Den Haag voegt zich naadloos tussen de chique warenhuizen in deze prominente Haagse winkelstraat.

Tegelijkertijd sluit de Wagenhoek ook goed aan bij de lagere negentiende-eeuwse panden aan de Wagenstraat.

Nieuwbouw Markies is hart project Wagenhoek aan Grote Marktstraat.

De Wagenhoek maakt deel uit van het gemeentelijk project Grote Marktstraat. Dat beoogt van deze winkelstraat, met de monumentale panden van onder meer De Bijenkorf en Peek & Cloppenburg, een aantrekkelijke winkelboulevard met internationale allure te maken. De Wagenhoek wordt uitgevoerd in twee fasen. De eerste fase behelsde de inmiddels afgeronde renovatie van een monumentaal winkelpand op de hoek van de Wagenstraat en Vlamingstraat.

Bouwgroep Moonen uit Den Bosch neemt de tweede fase voor haar rekening. Die omvat de sloop van het gedateerde pand van de reclassering op de hoek

60 | STEDENBOUW 714

van de Wagenstraat en Grote Marktstraat, de vervangende nieuwbouw van De Markies en de restauratie van een aansluitend monumentaal winkelpand in de Wagenstraat. In totaal gaat het om 15.000 m² winkelruimte en zes penthouses, verdeeld over vijf bouwlagen.

Chique De Markies is ontworpen door Vocus Architecten uit Bussum. Dit bureau heeft gekozen voor een ‘Haagse oplossing’, een chique gebouw in grootte vergelijkbaar met de andere karakteristieke winkelblokken in de Grote Marktstraat. Het pand krijgt grote, hoge

winkelpuien, een geheel natuurstenen gevel, afgeronde hoeken, fijnmazige raampartijen in dunne profielen en enkele accenten zoals erkers. Het bureau heeft zich hierbij laten inspireren door beroemde warenhuizen in Londen en Parijs.

De realisatie van dit project op de krappe bouwkavel in de Haagse binnenstad kende volgens projectleider Angelo Langens van de Bouwgroep Moonen de nodige uitdagingen. “Het Reclasseringsgebouw hebben we gesloopt terwijl op een paar meter afstand een drukke winkelstraat lag, die gewoon begaanbaar moest blijven. We moesten met erg veel

den haag | De Markies

veiligheidsregels rekening houden, er is dan ook veel werkvoorbereiding in dit project gaan zitten. Om de overlast voor de omgeving te beperken hebben we voor de nieuwe fundering 230 verdringende schroefpalen met een prefabkern gebruikt, die trillingvrij en geluidsarm zijn ingebracht. Het is een ingewikkeld systeem waarvoor je veel materiaal nodig hebt, zeker gezien de beperkte omvang van de bouwplaats. Het project was ook een grote logistieke uitdaging. Zo was het demonteren van de bouwkraan een groot spektakel. Dat moest op een zondag en in de nachtelijke uren gebeuren en er was bijna geen ruimte beschikbaar omdat we met ons materieel niet op de tramtunnel onder de Grote Marktstraat mochten staan.”

China Voor het aansluitende monumentale winkelpand in de Wagenstraat was een complete restauratie van de voorgevel voorzien. De zandstenen siergevelelementen bleken echter zodanig verankerd aan de achterliggende stalen constructie dat ze niet zonder

forse beschadigingen vielen te verwijderen. Langens: “Daarop is besloten de gevel zo goed mogelijk te demonteren met behoud van de karakteristieke elementen. De kolommen op de begane grond konden worden gespaard en het geveldeel dat aansluit op het naastgelegen al gerenoveerde winkelpand.”

Langens: “Voordat we de voorgevel gingen slopen hebben we die eerst digitaal ingemeten en gescand. We hebben een kopie naar China gestuurd, want daar hebben we een vergelijkbare steensoort kunnen vinden en zijn de gevelelementen nagemaakt. Sierelementen die bewaard waren gebleven hebben we ook naar China gestuurd, als voorbeeld.

De oorspronkelijke gevel was van een zeer poreuze kwaliteit; nu is de gevel uitgevoerd in graniet, een veel hardere steensoort. De granieten gevelelementen zijn weer verankerd aan het geheel vernieuwde betonskelet van het pand. Met als bijkomend voordeel dat er nu sprake is van een goed geventileerde en geïsoleerde voorgevel die aan alle hedendaagse eisen voldoet.” ❚

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Uitvoering Advies constructie Bouwkosten Bouwperiode

Movement Real Estate, Van Deursen Vastgoed, Built to Build Retail Vocus Architecten, Bussum Bouwgroep Moonen, ’s Hertogenbosch Van Nunen, Rosmalen circa 10 miljoen excl. BTW juni 2012 – december 2013

Ontwerp geïnspireerd door grote warenhuizen Londen en Parijs.

Projectinfo Vliesgevels V.P.G. Aluminium Ramen & Geveltechniek was verantwoordelijk voor de vliesgevels van De Markies. Het bedrijf uit Nieuwkuijk is gespecialiseerd in aluminium ramen, deuren en vliesgevels en is ‘door jarenlange ervaring in staat om stijlvolle en perfecte producten te leveren’.

VPG denkt vanaf het begin mee met een opdrachtgever over de realisatie van een project. “Vanaf de engineering tot en met de montage op de bouw”, zegt directeur Richard van Zanten. “Voor De Markies hebben we 1.500 m² vliesgevel geleverd waaronder diverse gebogen gevels, inclusief gebogen beglazing. Het gaat om zeer grote ruiten, beeldbepalende onderdelen van de gevel, die we als een geheel hebben geleverd. We hebben daarvoor een compleet nieuw profiel ontwikkeld. Het gaat om behoorlijk zware profielen, die slanker lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Dat komt omdat we een speciale afdeklijst hebben aangebracht. Gezien de locatie in de binnenstad was de logistieke afstemming heel belangrijk bij dit project.”

Trappen en balustrades De stalen trappen en balustrades van De Markies zijn geproduceerd door Hektracon. Dit bedrijf uit Vorstenbosch is gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren en monteren van onder meer stalen trappen, balustrades, klein constructiewerk en overig maatwerk in staal.

Het gehele proces, van ontwerp tot oplevering, doet Hektracon in eigen beheer. Veel van de opdrachten komen binnen via aannemers en architecten, maar ook particulieren kunnen bij Hektracon terecht. Het product wordt door eigen tekenaars met een 3D-programma getekend. Bij De Markies leverde Hektracon de noodtrappen aan de achterzijde van het gebouw, de balustrades aan de voorzijde van de appartementen op de bovenste verdiepingen en de balustrades voor de binnentrappen in het winkelgedeelte. De noodtrappen en de buitenbalustrades zijn thermisch verzinkt, de buiten- en binnenbalustrades ook nog eens voorzien van een poedercoating. De uitdaging van deze omvangrijke opdracht zat volgens directeur Martijn Kouwenberg vooral in het op tijd leveren van trappen en balustrades. “In een kort tijdbestek moesten we het product ontwikkelen en produceren. Het verzinken en coaten gebeurde buiten de deur; dat vraagt om korte lijnen en een goede communicatie. We hebben ook in de vakantieperiode doorgewerkt aan deze opdracht. De trappen en balustrades zijn door onze eigen monteurs gemonteerd.”

61 | STEDENBOUW 714

slim interieur Volglazen Deur- & Wandsystemen

reGionAle GlAswensen Regionale Service

ArchitecturAle Gevels Maatwerk Glasdesign

GevelbeGlAzinG nieuwbouw & renovAtie Glas én Montage

n Ruimtelijk ontweRp

n glasadvies

n ontweRpadvies

n advies glas-

n snelle leveRingen

n pRoductontwikkeling

advies n pRoductontwikkeling

multifunctionaliteit

uit vooRRaad

n calculaties

n calculaties

n multifunctioneel glas n engineeRing

n glasbeweRkingen

n engineeRing

n pRojectcoöRdinatie n leveRen en monteRen

n leveRen en monteRen

n montage

GLASSOLUTIONS Veromco Eindhoven t +31 (0)40 - 250 59 00 e sggs.eindhoven@saint-gobain.com www.glassolutions.nl

3D CAD

MAATWERK IN STAAL

den haag | De Markies

Projectinfo Beglaasde puien en kozijnen Uitzicht, optimale daglichttoetreding en ruimte voor winkels en wonen: in De Markies draait alles om optimaal woon- en winkelcomfort. Vanuit deze gedachte is gekozen voor een transparante opzet met verschillende soorten beglazing. De levering en waar nodig de plaatsing is uitgevoerd door Glassolutions Veromco Eindhoven.

• schuiframen en -deuren • draaideuren • draai-kiep-ramen Alle door V.P.G. geproduceerde ramen en deuren kunnen volgens het Politiekeurmerk worden uitgevoerd.

Touwslager 38 • 5253 RK Nieuwkuijk • Tel. 073-5119472 • Fax 073-5119592 • E-mail: info@vpgalu.nl

“We voeren dit werk uit als leverancier voor VPG Aluminium en als onderaannemer van Moonen Bouwgroep uit Den Bosch”, aldus Frank Baldwin en Rob Helmons, accountmanagers bij Glassolutions Veromco Eindhoven. Ruim 950 m² zonwerende beglazing, Climaplus Coollite SKN 174, zorgt voor een zeer transparante en lichte uitstraling, die wordt versterkt door de grote oppervlakte van de toegepaste glasvlakken (> 12 m²).

Tevens is er nog bijna 200 m² Stadip Diamant glas geplaatst ten behoeve van diverse etalages. Glassolutions Veromco Eindhoven levert ook de bijna 100 m² grote zonwerende gebogen ruiten die de eyecatchers zijn op de kop van het gebouw. Deze ruiten met een hoogte van ruim boven de 4,5 meter, zijn waar nodig letsel- en doorvalveilig uitgevoerd. De houten binnenpuien zijn voorzien van brandwerende beglazing. “Hier passen we Contraflam Lite toe”, legt Helmons uit. “Dit is een heldere, UV-bestendige veiligheidsbeglazing in de EW-Klasse 30 en 60. Het glas is voorzien van een tussenlaag, die bij brand een isolerende barrière vormt en de stralingstransmissie sterk vermindert. Deze beglazing is tevens doorvalveilig, letselveilig en geluidswerend.”

Glassolutions Veromco Eindhoven levert op korte termijn de laatste ruiten voor het winkel-woonproject. “Een mooi, groot en interessant renovatieproject”, zo vat Frank Baldwin het werk samen. “Mede door de hoogwaardige architectuur en luxe afwerking is De Markies een aanwinst voor Den Haag.”

Beeldhouwers Markies ‘wekken gevels tot leven’ “Natuursteen vertelt over de sterfelijkheid van de mens, want in dit materiaal zien we de kracht van de natuur om een bouwmateriaal te produceren dat, mits je het op de juiste manier behandelt, duizenden jaren blijft bestaan”, aldus Fatih Özgür, algemeen directeur van Senta International BV, het natuursteenbedrijf dat de gevels van De Markies en het aangrenzende winkelpand in de Wagenstraat installeerde.

“Het is voor ons natuursteenexperts steeds weer fantastisch om deel te mogen uitmaken van een project waarin een architect bewust voor natuursteen kiest, want in deze tijd is dit immers vooral een esthetische keuze.” De complexe vormgeving van beide gevels creëerde interessante uitdagingen. De historische gevel aan de Wagenstraat moest in ere hersteld worden, en de moderne gevel van de Markies was een driedimensionale puzzel van zware stukken steen. Enerzijds diende Senta vooral creatief te zijn in het ‘nabootsen’, anderzijds was een hoog niveau van wiskundig denken vereist. Özgür: “Als natuursteenbedrijf draag je de verantwoordelijkheid om de opdrachtgever en architect te helpen bij het maken van ontwerptechnische beslissingen. Het communiceren, adviseren en compromitteren is dus essentieel, want een foutieve installatie is absoluut onacceptabel.”

Voor de Markies werd daarom gebruik gemaakt van een inventief verankeringssysteem. Het organische en gedetailleerde ontwerp veroorzaakte verschillende afstanden tussen het natuursteen en het geraamte, waardoor Senta genoodzaakt was om 150 unieke ankers te ontwerpen. “Het project Wagenhoek/De Markies gaf ons de mogelijkheid vakmanschap te tonen, zodat we werkelijk leven konden blazen in de gevel van het gebouw.”

63 | STEDENBOUW 714

Woensdrecht | Hightech werkcentrum Avionica

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Michael van Oosten | www.interieurfotograaf.nl

Bezuinigingsreorganisatie Defensie wordt zichtbaar

Hightech werkcentrum Avionica op vliegbasis Woensdrecht Het kenniscentrum voor avionicaonderhoud van de Koninklijke Luchtmacht bevond zich tot voor kort in Rhenen. Tegenwoordig is het centrum gehuisvest in een open en transparant gebouw op vliegbasis Woensdrecht. Hier worden – met de grootst mogelijke precisie- modificatiewerkzaamheden verricht aan elektronica in de vliegende wapensystemen van de Luchtmacht.

Ontwerp op basis van ‘synergie en transparantie’.

De verhuizing van het kenniscentrum van Rhenen naar Woensdrecht is een eerste stap van een voorgaande, omvangrijke bezuinigingsreorganisatie van Defensie. In de toekomst zullen alle onderhoudsactiviteiten plaatsvinden in Woensdrecht. Hierdoor kunnen de onderhoudscentra in Rhenen en Dongen worden gesloten. Opdrachtgever het Ministerie van Defensie heeft voor de uitvoering van het project alle kennis en kunde in eigen huis. Zo is het gebouw ontworpen door architect Loes van Rijnsbergen van de Dienst Vastgoed Defensie. Specifieke kennis over installaties en brandveiligheid zijn extern ingehuurd omdat de eigen organisatie onvoldoende capaciteit beschikbaar had.

Hightechmechanica De werkzaamheden aan de elektronische onderdelen van vliegende wapensystemen vallen onder de hightechmechanica. De modificaties vragen om test- en meetapparatuur die speciaal voor dit doeleinde is ontwikkeld. Dat stelt niet alleen hoge eisen aan de indeling en inrichting van het gebouw, maar ook aan de daarbij behorende brandveiligheid en beveiliging. Van Rijnsbergen vertelt hoe zij te werk ging om aan alle eisen te voldoen binnen het vastgestelde defensiebudget. “Uiteraard heeft de stedelijke context de basis gevormd voor de contouren van het gebouw, maar het productieproces is cruciaal voor een dergelijk technisch ontwerp. Daarom is er intensief contact geweest met afgevaardigden uit alle productiegroepen. Samen hebben we het bestaande productieproces in kaart gebracht en onderzocht hoe we dit konden verbeteren”, vertelt Van Rijnsbergen. “Overkoepelend speelde mijn gedachte van ‘synergie’

64 | STEDENBOUW 714

en ‘transparantie’. In het nieuwe gebouw moeten de medewerkers eenvoudig gebruik kunnen maken van elkaars kennis en kunde. Natuurlijk moet het gebouw zo duurzaam mogelijk zijn.”

Centrale ontmoetingsplaats Het totale ontwikkelingsproces vraagt ruim anderhalf jaar. Dan verrijst een modern en eigentijds gebouw, met in het hart een atrium over twee verdiepingen. Het is de centrale ruimte waar de medewerkers van alle productiegroepen elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten. Aan de noordzijde bevinden zich de kantoorruimtes, aan de zuidzijde twee werkcentra verdeeld over twee bouwlagen. “De werkcentra vragen om een speciale indeling”, vertelt Van Rijnsbergen.

“Deze indeling kan later weer worden aangepast aan nieuwe meetapparatuur.

Dit heeft in het installatie- en brandtechnisch ontwerp tot maatwerkoplossingen geleid. Het goed functioneren van enkele specifieke onderdelen vereist een cleanroom en de werkcentra zijn antistatisch uitgevoerd.” Op de tweede verdieping is een multifunctionele ruimte ingericht met uitzicht op de stijgende en dalende vliegtuigen richting de landingsbaan.

Duurzaam Defensie streeft naar duurzame oplossingen en kent een uitgebreid duurzaamheidsbeleid. Ten aanzien van dit beleid moet Van Rijnsbergen kiezen voor het meest haalbare. “Een gebouw waarin activiteiten plaatsvinden als deze, is en blijft een grootverbruiker van energie”, vertelt zij. “We hebben dit enigszins kun-

Woensdrecht | Hightech werkcentrum Avionica

nen compenseren met efficiënte installaties en extra isolatie van de schil en het dak. Het dak is bovendien voorzien van sedumbeplanting. De oost-westoriëntatie van de transparante gevels zorgt voor veel daglicht, dat door de geschaalde dakconstructie tot ver in het gebouw doordringt. Ook de ruimtes diep in het gebouw hebben hierdoor een natuurlijke lichtinval.”

Vliegbasis Woensdrecht hart onderhoudsactiviteiten Defensie.

Transparant Rijst de vraag of de architect met zoveel eisen tevreden is over de esthetische uitstraling van het gebouw. “Avionica maakt straks deel uit van een reeks hightechgebouwen”, antwoordt Van Rijnsbergen hierop. “Om die reden hebben mijn collega-architecten en ik afgesproken om met dezelfde kleuren en materialen te werken. Avionica heeft een stoere en industriële uitstraling gekregen, waardoor er een perfecte match is ontstaan met de mensen die er werken. Ik ben dan ook erg verheugd dat de mensen die er werken het echt als hun gebouw ervaren en dat door de transparantie van het gebouw hun bijzondere werkzaamheden meer zichtbaar zijn.” ❚

Cladding Partners: dak- en gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

Voor kwalitatieve, economische en hoogwaardige oplossingen.

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Advies

Uitvoering Bouwkosten Bouwperiode

Ministerie van Defensie Dienst Vastgoed Defensie WHR Installatie Adviseurs (installaties); Ingenieursbureau Te Riele (brandveiligheid) Heerkens van Bavel Bouw € 8,4 miljoen excl. btw mei 2011 – november 2012

Projectinfo ‘Strakke detaillering’

Meer weten? Kijk op onze website www.cladding.nl

Het project Avionica betrof een bijzonder werk op een bijzondere locatie voor gevelspecialist Cladding Partners. “Bij dit project werden hoge eisen gesteld aan de detaillering. We hadden te maken met gedeeltes beton en gedeeltes staalconstructie, die uitgevuld moesten worden ten opzichte van elkaar. Daarnaast moesten alle raampuien op hele paneelbreedtes uitkomen, terwijl de sparingen al vooraf in de constructie waren bepaald.

Qua maatvoering en detaillering was het zeer complex. De vormgeving van het gebouw vroeg om vele afschuiningen en afwerkingen. Alle kopzijdes zijn voorzien van zetwerk, dat onder verschillende hoeken bij elkaar komt. Door het vakmanschap van de monteurs van Cladding Partners zien de verschillende detailleringen er zeer ‘strak’ uit en heeft Cladding Partners het pand kunnen opleveren met nagenoeg geen opleverpunten.”

65 | STEDENBOUW 714

Maarssen | Bisonspoor

Tekst | Fiona van Gemert Beeld | Aannemersbedrijf van Zoelen

Bisonspoor Maarssen vernieuwd

Nieuwe uitstraling voor dertig jaar oud complex In maart 2013 werd het dertig jaar oude complex Bisonspoor in Maarssen opnieuw opgeleverd. Het gebouw, dat zowel een winkelcentrum van 30.000 vierkante meter, 32.000 vierkante meter kantoren als 180 woningen omvat, krijgt een nieuwe, eigentijdse uitstraling. De oude gevels van de kantoren en de eerste verdieping van de winkels, bestaande uit tempexbetonelementen, maken bijvoorbeeld plaats voor houtskeletbouw met vliesgevels. De houtskeletbouw wordt betegeld met een keramische tegel.

HSB bekleedt met keramische tegels.

Dat was hard nodig, vindt Sjak Uiterwaal van ontwikkelaar Wintertrust. “De begane grond van het winkelcentrum was redelijk naar binnen gekeerd, maar tegenwoordig wil je juist van buitenaf zien welke winkels er zitten. Dat maakt de omgeving ook wat vriendelijker en gezelliger. Dus op het moment dat er in het winkelcentrum mutaties plaatsvinden, kunnen er bijvoorbeeld meer etalages gemaakt worden. Maar de rest van het complex had een uitstraling die in Oost-Duitsland niet zou misstaan.”

Al sinds 2002 denkt de eigenaar na over het complex. “Binnen was al wel van alles veranderd, maar de buitenkant was nog origineel. Nu waren de kantoren aan de beurt. Als dat klaar is mogen de parkeergarages en de 180 woningen nog wel een facelift hebben.”

Pentoffices Het meest opvallende aan de renovatie zijn de extra verdiepingen op de torens, waarvoor ook het bestemmingsplan werd aangepast. Met veel glas en staal is een extra ruimte op het dak ontwikkeld. Uiterwaal spreekt van ‘pentoffices’. Het glas loopt van vloer tot plafond en zorgt voor veel licht. Deze extra (achtste) verdieping op de torens, gaf voor de fundering geen problemen. “De veiligheidsfactor was destijds hoger dan nu. Daarom kun je vaak een extra verdieping plaatsen. En vanaf

66 | STEDENBOUW 714

Maarssen | Bisonspoor

Bisonspoor heb je een prachtig uitzicht over Maarssen, Utrecht en de Vecht”, vertelt Uiterwaal enthousiast. De pentoffices onttrekken tevens de klimaatinstallaties op de daken aan het zicht. Door de goede isolatie van de daken en gevels, in combinatie met de zonnepanelen, de warmteterugwininstallatie en een energiezuinige airco-installatie, kan het gebouw label A halen.

“Het is best ingewikkeld om op schema te blijven als je van vier torens ‘de jas uit doet’, ze een nieuwe jas aantrekt en er een verdieping opzet. Gelukkig hadden we nog veel tekeningen en informatie en konden we de oude constructeur er weer bij betrekken. Dat scheelt als je zo’n complex in zo’n korte tijd wilt aanpakken. Doordat we asbest tegenkwamen, liepen we vertraging op, maar inmiddels lopen we de tijd nu keurig in. De eerste torens zijn klaar en die zijn binnen ook meteen aangepakt, dus die kunnen we alweer in de markt zetten.

Het zijn nu volstrekt moderne gebouwen en ik verwacht dat ze in deze staat weer dertig jaar probleemloos meekunnen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT

DIRECTIEVOERING ONTWERP CONSTRUCTIE UITVOERING

INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Maatschappij Doelenstraat BV (tevens ontwikkelaar) Winter Trust BV N.O.i.r. Studio i.s.m. Edgar Huisman Iv-Consult BV Aannemersbedrijf van Zoelen BV (bouwkundig); Hermeta Gevelbouw BV i.s.m.

De Groot en Visser BV (gevelvernieuwing); Beelen BV (sloopwerken) Raynor BV circa € 11 miljoen januari 2012 - maart 2013

Kantoren opgetopt met ‘pentoffices’.

Projectinfo

  



 

Hoofdaannemer gevelrenovatie Het renoveren van de buitengevels voor het winkelcentrum Bisonspoor te Maarssen is separaat aanbesteed. Meer dan 5.000 m² gevels slopen en opnieuw opbouwen in een kort tijdsbestek, waarbij tevens het winkelcentrum tijdens de verbouwing opengesteld blijft, is geen sinecure.

Zeker niet wanneer juist dit onderdeel het nieuwe visitekaartje wordt van Bisonspoor Maarssen.

Hermeta Gevelbouw werd direct na aanbesteding het werk gegund als hoofdaannemer van de gevelrenovatie. De engineering van de gevels wordt direct opgestart onder leiding van Arjan Bakker. Arjan: “de geveldetaillering bestaat uit Schuco-profilering waarbij er extra aandacht is besteed aan de verankering en het afvoeren van de belastingen naar de bestaande constructie.” De gevel bestaat gedeeltelijk uit HSB-elementen.

Extra gewicht wordt veroorzaakt door gebruik van natuursteen uit Italië.

Dit door de opdrachtgever met zorg uitgezocht product geeft niet alleen een extra uitdaging in de detaillering, ook logistiek hebben we extra aandacht besteed.”

Het materiaal uit Italië werd dan ook eerst bij Hermeta Gevelbouw in  Asperen gelost alvorens het compleet met de andere materialen naar

1e Industrieweg 1 - 4147 CR Asperen  telefoon 0345-634888 - fax 0345-634800

www.hermeta.nl

Maarssen vertrok. Vanaf opdracht tot en met oplevering was het zeer intensief samenwerken met de andere bouwpartners. Gijs van Gent, verantwoordelijk voor de uitvoering voor Hermeta Gevelbouw: “het feit dat na oplevering een feestelijke rondleiding georganiseerd wordt door de bouwpartners waaraan ook de architect en opdrachtgever graag hun medewerking verlenen, zegt voldoende over de goede samenwerking tijdens het bouwproces.” Trots zijn de medewerkers van Hermeta Gevelbouw dat hun passie nu ook zichtbaar is voor elke bezoeker van Bisonspoor Maarssen.

67 | STEDENBOUW 714

woningbouw

Tekst | Fiona van Gemert Beeld | Linex Prefab Daksystemen

Recreatiepark verstevigt

positie duindorp Cadzand-Bad Met de realisatie van het recreatiepark Noordzee Residence Cadzand-Bad is de oorspronkelijke bebouwing van het dorp ongeveer verdubbeld. Het polderlandschap is omgetoverd tot duingebied en de allure van de badplaats heeft hiermee een nieuwe impuls gekregen.

“Cadzand-Bad is altijd al één van de mooiste badplaatsen in Nederland geweest, veel bezocht door toeristen uit Duitsland, België en Zuid-Nederland.

Echter, gedurende een groot deel van het jaar stonden de woningen leeg; ze werden alleen in de zomer gebruikt en de faciliteiten waren beperkt.

Het idee om daaraan een nieuwe impuls te geven, werd dan ook door de provincie omarmd. De eerste plannen om de recreatiefunctie te verstevigen dateren al van eind jaren tachtig, maar destijds was er veel weerstand binnen de gemeente”, vertelt Paul Hoen, directeur regio zuid van gebiedsontwikkelaar Bouwfonds, die samen met Roompot risicodrager is in het project.

constructie uitgewerkt waarbij het opknappen van de bestaande kern Cadzand-Bad aan de realisatie van nieuwbouw werd gekoppeld. Dit soort ontwikkelingen is essentieel voor de toekomst van West Zeeuws-Vlaanderen. Recreatie is belangrijk voor de economie; zo’n park wordt het jaar rond geëxploiteerd en zorgt voor extra werkgelegenheid en toeristenbelasting. Toen het concurrerende project ‘Sluis aan Zee’ niet doorging is het contingent recreatiewoningen toegevoegd aan Cadzand-Bad. Daardoor werd het plan economisch haalbaar en was er ook voldoende draagvlak binnen de gemeenteraad.”

Gebiedsontwikkeling

Roompot en Bouwfonds kregen het gebiedsplan Natuurlijk Vitaal, het integraal omgevingsplan Zeeland en de visie op de schil van Cadzand-Bad mee van de gemeente. Met deze ingrediënten werd een stedenbouwkundig plan uitgewerkt dat de positie van Cadzand-Bad als duindorp en bad-

Door de kennis van Roompot op het vlak van recreatie te combineren met de kennis van Bouwfonds wat gebiedsontwikkeling en bestemmingsplanprocedures betreft, konden stappen gezet worden. “Voor de gebiedsontwikkeling is een PPS-

68 | STEDENBOUW 714

‘Knokke en De Haan-stijl’

plaats moest verbeteren. “Voor ons betekende dat, dat we duinvorming in de 48 hectare grote polder hebben toegevoegd en dat via radialen verbindingen vanuit het dorp Cadzand-Bad dwars door ons gebied naar de natuur zijn getrokken. Er is twintig hectare openbaar toegankelijke recreatienatuur gerealiseerd. Gemiddeld hebben we negen woningen per hectare gebouwd en de dichtheid neemt af naarmate je verder van het centrum komt. We hebben hoogteverschillen aangebracht in tuinen en het beplantingsplan en de erfafscheiding toegespitst op de badplaats. Een vroegere doorbraakkreek is in oppervlakte fors vergroot, zodat deze zowel als waterbuffer als voor recreatie gebruikt kan worden. “Voor een park is het belangrijk dat je een thema kiest dat je als kapstok kunt gebruiken bij alle besluiten die je neemt. Qua architectuur hebben we gekozen voor bebouwing uit de omgeving, een ‘Knokke en De Haan-stijl’, met een wit gestuukte gevel of wit geschilderd metselwerk, glasroeden, overstekjes en luiken.”

cadzand-bad | Noordzee Residence

‘Als een speer’ In augustus 2008 werd de overeenkomst met de gemeente gesloten. In januari 2009 werd het stedenbouwkundig plan zonder bezwaren vastgesteld. Toen het project in juni 2010 in de verkoop kwam, ging deze “als een speer.” Ondanks de crisis werden in een half jaar tijd circa driehonderd woningen verkocht met een gemiddelde prijs van € 311.000. “De recreatiesector is een aparte sector, die los staat van de reguliere koopsector. Er is minder emotie bij betrokken en mensen maken zich geen zorgen over scholen in de buurt of openbaar vervoer. De kopers kun je globaal in twee groepen verdelen: het zijn beleggers of het zijn mensen die al van kinds af aan naar Cadzand-Bad gingen en een emotionele binding met deze badplaats hebben. Na de uitermate succesvolle verkoop is in april 2011 begonnen met bouwrijp maken. Een jaar later waren de eerste zestig woningen gebouwd; ingericht inclusief tuin, woonomgeving en centrumgebouw en voor de verhuur beschikbaar.

“Er is bewust gezocht naar een aannemer die in zo’n tempo kan bouwen: Heijmans. Na een nauwgezette uitwerking van de planning waren zij in staat acht casco’s per week te bouwen. Het enige probleem was de klei op de bouwplaats zelf. We hebben echt mensen uit de klei moeten trekken.

De woningen hebben er geen last van, want die staan op palen, maar voor de mensen die er aan het werk waren was het soms lastig.”

Economische impuls Voor het ontwerp en de grootte van de diverse woningtypen is gebruik gemaakt van de marktkennis van Roompot. “Men gaat vaker op vakantie, maar korter. In die periode wil men wel comfort. ►

Stedenbouwkundig plan gaat uit van versterking identiteit duindorp en badplaats.

Projectinfo Fundering en afwerking LOGUS Bouw- en afbouwmaterialen is vanaf 2010 intensief betrokken geweest bij de voorbereiding van de bouw van recreatiewoningen in Cadzand-Bad, samen met de medewerkers van Arcus. Met haar zusterbedrijven De Hoop-Pekso en Pit Beton heeft LOGUS een belangrijke bedrage geleverd aan de realisatie van het park, door het heien van duizenden heipalen, aanbrengen van vele kilometers fundering, het leveren van de gevelstenen en straatstenen, douchewanden, het zwembad in het Centrumgebouw en nog vele andere materialen. LOGUS heeft met veel bewondering naar de organisatie op de bouw gekeken en vooral de bouwsnelheid die door bouwbedrijf Heijmans is gerealiseerd. Vanuit de ervaringen die op dit park zijn opgedaan is LOGUS samen met Arcus verder gegaan met het ontwikkelen van de optimale recreatiewoning en dat heeft geresulteerd in het LOGUS Totaalcasco. Hierdoor kan in een week tijd een recreatiewoning kant-en-klaar geplaatst en afgemonteerd worden.

69 | STEDENBOUW 714

Linex heeft dé oplossing voor ieder project waar een hellend dak op komt, of het nu om nieuwbouw of renovatie gaat.

Wij kunnen de zelfdragende daken als sporenkap of als gordingkap uitvoeren. Desgewenst met dakkapel, dakraam, zonnepaneel of prefab schoorsteen.

Wij leveren daken met een isolatiewaarde van Rc 3,5 m2 K/W tot en met Rc 10,0 m2 K/W of desgewenst nog hoger.

Zo past ons systeem perfect, ook in een passief project.

Linex producten hebben een KOMO attest-met-productcertificaat, dat voldoet aan het nieuwste bouwbesluit.

Linex is hiermee de eerste prefab kappenfabrikant die dit certificaat heeft verkregen en daar zijn we trots op!

Natuurlijk is Linex ook FSC-gecertificeerd. Bovendien geeft Linex 10 jaar garantie op de geleverde producten, da’s wel zo helder!

Linex heeft in opdracht van Heijmans de complete daken en dakkapellen mogen leveren voor het recreatiepark Cavelot in Cadzand-Bad. Samen hebben we snel, efficiënt en succesvol het project gerealiseerd.

Prefab daken / HSB-wanden Prefab dakkapellen Passief daken Dakramen Zonnepanelen Schoorstenen Complete montage

www.linexprefabdak.com Linex Prefab Daksystemen B.V.

Afrikaweg 7, 4561 PA HULST

Telefoon + 31 (0) 114 31 14 00

www.linexprefabdak.com

cadzand-bad | Noordzee Residence

Daarom heeft bijvoorbeeld elke slaapkamer een eigen natte cel, beschikken veel woningen over een sauna en is er overal wifi. Ook is er vanuit beheer gekeken naar het onderhoud dat nodig is om de woningen er blijvend netjes uit te laten zien.”

Paul Hoen vervolgt: “Voor ons als Bouwfonds is de recreatiemarkt een nieuwe wereld. Qua gebiedsontwikkeling in een PPS is het voor ons gesneden koek.

Met de realisatie van dit schitterende recreatiepark hebben we samen met onze partners een substantiële bijdrage kunnen leveren aan een economische impuls voor Cadzand-Bad en West Zeeuws-Vlaanderen.” ❚

Projectinfo ‘230 woningen in recordtempo dankzij geoliede machine’ De meer dan vierhonderd woningen van recreatiepark Cadzand-Bad zijn in recordtempo gebouwd. Op het betonnen casco kwamen houten topgevels en prefabdaken. Om het hoge tempo te kunnen aanhouden, werden de werkzaamheden verdeeld over twee leveranciers.

Het merendeel (2/3) van deze prefabdaken werd geleverd door Linex Prefab Daksystemen.

“In Cadzand-Bad hadden we een bouwtempo van gemiddeld zeven woningen per week, in totaal 230 woningen”, vertelt Tom Kropf van Linex Prefab Daksystemen uit Hulst, dat prefabdaken, dakkapellen en houtskeletbouwwanden produceert. “Wij leverden de HSB-topgevels, prefabdaken, dakkapellen en andere kopersopties, zoals de luifels. Ondanks het grote aantal woningen was het geen seriematige bouw; elke woning is uniek, er is altijd wel een uitsparing anders.

Gedurende het tekentraject en de engineering kwamen er nog extra kopersopties bij. Bij Linex zijn we erg flexibel en hebben dit in goed overleg met Heijmans verwerkt.”

EPS-Standaardkist Perfect isolerende funderingskist

www.dehoop-pekso.nl

Het is niet de eerste keer dat Linex bij zo’n grootschalig recreatieproject betrokken wordt. Voor vakantiepark Bosrijk bij de Efteling heeft Linex in opdracht van Heijmans de daken en dakkapellen voor 150 woningen geleverd. “We hebben daar veel van elkaar kunnen leren, bijvoorbeeld door de tekenkamer en de werkvoorbereiding perfect op elkaar aan te laten sluiten. Daardoor werkten we als een geoliede machine. We produceerden volgens bouwtempo, zoveel mogelijk justin-time en met zo min mogelijk voorraad. Door deze perfecte samenwerking tussen Heijmans en Linex is bewezen dat een hoog bouwtempo prima kan samengaan met een hoge kwaliteit.”

EPS-Standaardkist en wapeningskorven De Hoop Pekso leverde de EPS-Standaardkist voor het nieuwe kustpark ‘Noordzee Résidence’. In totaal is meer dan 21 kilometer van deze funderingsbekisting geleverd op het project. De kisten zijn tevens voorzien van wapeningskorven.

De Hoop Pekso heeft voor Noordzee Résidence Cadzand-Bad ruim 21 kilometer kisten geleverd

De EPS-Standaardkist is een U-vormige, blijvende bekisting voor funderingsbalken. “Deze bekisting leent zich optimaal voor het plaatsen van korven, omdat ze op hoogte worden gevlochten. Met een lengte van 1.800 millimeter is de EPS-Standaardkist snel te plaatsen. Zo biedt de funderingskist de verwerker een Arbo-vriendelijke oplossing. De funderingskist is gemaakt van geëxpandeerd polystyreen en heeft aantoonbare isolerende eigenschappen. Toepassing van de EPS-funderingskisten van De Hoop Pekso telt als enige positief mee in de EPC-berekening. De EPS-Standaardkist is verkrijgbaar in druksterktes tot en met 300 kPa, waardoor de toepassing van de kisten nog veelzijdiger wordt, met mogelijkheden voor ‘niet-onderheide’ bouwconstructies.”

71 | STEDENBOUW 714

To p vor m P re f a b.

Ze ke r heid to t i n de detai l s .

Prefab daken, dakkapellen, HSB-gevels en bergingen - dat is wat Topvorm maakt.

Van ontwerp en tekening tot productie en (just-in-time) levering. Die productie vindt plaats in Terneuzen, onder KOMO-certificaat zodat topkwaliteit gewaarborgd is.

Topvorm is een relatief jong bedrijf maar wel met tientallen jaren ervaring aan boord.

Mede daardoor behoren wij tot tot de grootste leveranciers van prefab daken in Nederland.

Geen uitdaging is ons te groot. En die vinden wij ook in de ontwikkeling van meer duurzame, energiezuinige en luchtdichte producten. Ook daarin geeft Topvorm de toon aan.

Met vragen en aanvragen bent u altijd van harte welkom. Ons team zal graag reageren, adviseren en calculeren.

Topvor m Prefab b.v.

T 0115-683270

Lange R eksestraat 17

F

4538 AZ Ter neuzen

W w w w.topvor mprefab.nl E

0115-683277

info@topvor mprefab.nl

cadzand-bad | Noordzee Residence

Bouw Bouwtech de vakman in beton!

Projectinfo Strakke planning maakt snelle realisatie mogelijk Om de 430 recreatiewoningen in Cadzand-Bad in hoog tempo te kunnen bouwen, koos de opdrachtgever voor twee leveranciers voor de daken en topgevels. Een daarvan was ook nog eens relatief dicht bij het project gevestigd: Topvorm Prefab uit Terneuzen.

Vlasmarkt 6 4691 DJ Tholen Zeeland, Nederland Telefoon: Fax: Mobiel:

0166 602279 0166 603802 06 51288710

www.bouwtech-tholen.nl

Het bedrijf heeft de focus op houtskeletbouw en daken. “Het totale prefabgebeuren”, zoals Wim Timmerman, een van de drie eigenaren, het omschrijft. De producten worden eerst in 2D en daarna in 3D uitgewerkt.

“Opdrachtgevers kiezen steeds meer voor prefab. Dat werkt sneller, je hebt minder mensen op de bouw nodig en je hebt een korte bouwomlooptijd. Door in de fabriek te produceren kunnen wij ook beter isoleren en er geldt een lichtere correctiefactor”, legt Timmerman uit.

De splitsing in het project beviel hem, want ook voor Topvorm Prefab was het totale project te groot. “Wij hebben ongeveer tweehonderd woningen gedaan. De basiswoning maakte Heijmans in beton, daarna leverden wij de topgevels en de kap van houtskeletbouw. Het voordeel voor ons was dat wij uit de regio komen; daarmee bespaar je al op de transportkosten.

Maar wij zijn mede geselecteerd met het oog op de capaciteit. Wij maken ongeveer honderd woningen per maand, met name voor de reguliere woningbouw en appartementen, zowel seriematige bouw als vrijstaande woningen.”

Om het hoge tempo van gemiddeld vijf, zes woningen per week vol te was de druk hoog. “Dat was wel spannend af en toe, maar wij hebben weinig problemen gehad. Wij zaten in een soort flow. De ene keer konden wij er zes, de andere keer acht per week doen. De grootste uitdaging voor ons was vooral strak te plannen. Wij hadden nog niet eerder zo’n groot vakantieproject gehad, maar ik zou er graag nog één doen.”

13-09-13 10:32 houden,

714045_Bouwtech.indd 1

Logus: uw partner in de bouw

‘Ondanks tegenwind tien tot twaalf woningen per week’ Dankzij een geoptimaliseerd proces, waarbij vooraf uitvoerig is nagedacht over routing en planning, konden de vloeren en wanden van 430 woningen van recreatiepark Cadzand-Bad in rap tempo worden geplaatst.

Wij hebben óók een online vestiging!

Loguswebwinkel.nl Shop nu!

Logus Bouw- en Afbouwmaterialen Zeelandhaven 7, 4612 PC Bergen op Zoom Postbus 134, 4600 AC Bergen op Zoom T 0164 - 27 15 00 E info@logus.nl I www.logus.nl

“Op zo’n werk moet je scherp inschrijven. Daarom hebben we veel werk gemaakt van het optimaliseren van het proces”, aldus Dick van den Boogaart van Bouwtech. “We hebben het project teruggebracht tot overzichtelijke proporties per dag en er bleek geen knelpunt te zijn. We konden met twee ploegen en twee kranen tien tot twaalf woningen per week doen.”

Bouwtech had tijdens de montage wel de wind tegen – letterlijk. “De factor wind aan de kust had ik onderschat. Gedurende acht maanden had ik wel twintig dagen waarop we geen wanden konden monteren vanwege de wind. Het risico dat je schade maakt op andere wanden en het gevaar voor je mensen is te groot vanaf windkracht 6 à 7.”

73 | STEDENBOUW 714

714041_Imabologus.indd 1

13-09-13 10:52

Nijmegen | Plein 1944

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | ING Real Estate Development

Westelijke entree centrum Nijmegen straks integraal onderdeel ‘winkelrondje’

Plein 1944:

‘ontmoetingsplein’ op basis van

wederopbouwarchitectuur Plein 1944 is het symbool voor de Wederopbouw in Nijmegen; het grote plein met gevels rondom was aan het eind van de twintigste eeuw echter een spreekwoordelijk waterhoofd geworden in het elders bruisende stadshart. Met de langverwachte herontwikkeling wordt het plein intiemer en aantrekkelijker gemaakt op basis van nieuwbouw ten behoeve van winkels, wonen en horeca. “Plein 1944 is de missing link in het kernwinkelgebied”, vertelt gemeentelijk projectontwikkelaar Ewald van Petersen.

De gemeente Nijmegen is initiator van de herontwikkeling van het plein in de westelijke binnenstad, waarvoor de plannen al ontstonden bij de laatste herinrichting aan het eind van de jaren negentig. De gemeente schreef een masterplan voor het centrum, waarvan onder meer ook de reeds opgeleverde en succesvol herontwikkelde Marikenstraat (Nijmeegse ‘koopgoot’) deel uitmaakt. Op basis van nieuwe inzichten geïnspireerd op de laatste retailconcepten, is Plein 1944 een meer besloten en verkeersluw karakter toebedeeld met nieuw groen en ruimte voor de bus.

“Het plein dient nog steeds als stadsentree voor bezoekers die met de bus komen, maar krijgt nu een menselijker karakter en wordt een kwartslag gedraaid, waardoor het plein kleiner aanvoelt”, vertelt Van Petersen. Zo moet het naar aanleiding van het verwoestende bombardement van 22 februari 1944 ontstane plein onderdeel gaan uitmaken van het gewenste ‘winkelrondje’ en beter aansluiten op het histori-

74 | STEDENBOUW 714

sche kernwinkelgebied. “Na de Tweede Wereldoorlog was het als een barrière gaan fungeren met het historische stadshart.”

Twee scenario’s Het gemeentebestuur schreef in 2003 een ontwerpwedstrijd uit op basis van twee scenario’s: ofwel werd het vooroorlogse stratenpatroon hersteld; ofwel werd het plein herontwikkeld op basis van de omliggende wederopbouwarchitectuur.

Voor beide scenario’s mochten acht teams van projectontwikkelaars en architecten een plan bedenken; een selectiecommissie onder leiding van voormalig rijksbouwmeester Jo Coenen selecteerde vervolgens twee ‘winnaars’: Multi Vastgoed/Joan Busquets met een plan voor herstel van het stratenpatroon en ING Real Estate/ Soeters Ponec van Eldonc – ondersteund door landschapsarchitect Buro Lubbers

nijmegen | Plein 1944

‘Winkelrondje’ wordt gecompleteerd.

‘Intiemer’ plein met verblijfskwaliteiten.

– met een plan gebaseerd op wederopbouwarchitectuur. De laatste stap was het voorleggen van de twee volledig uitontwikkelde scenario’s aan de Nijmeegse bevolking, middels een ‘meningspeiling’ voorafgaand aan het raadsbesluit. De bevolking koos voor het plan van ING Real Estate/Soeters Ponec van Eldonc, waarin rondom winkelgebouwen worden toegevoegd om het plein een besloten karakter te geven en het busstation wordt gescheiden van het plein. “De opkomst bleek boven verwachting, waarna de gemeenteraad het peilingsresultaat opvolgde”, aldus Henk Berends, projectontwikkelaar in een eerdere projectfase.

‘Aansluiten op omgeving’ Plein 1944 wordt een echt verblijfsplein, met terrassen rondom ten behoeve van horecagelegenheden, banken, ‘stadstafels’ en bomen. Woontorens met in totaal 117 appartementen worden in verschillende hoogten gerealiseerd op en rond het plein.

Zo komt er op de kop van het plein een geheel nieuw gebouw, dat het busstation scheidt van het ‘ontmoetingsplein’. Op het Scheidemakershof - nu nog in gebruik als expeditiehof – wordt grootschalige winkelruimte gerealiseerd met erboven vijftien hofwoningen met een gemeenschappelijke binnentuin. Onder het plein komt

een parkeergarage met 430 plaatsen, alsmede een ondergrondse fietsenstalling met 1.200 plaatsen. Het ontwerp sluit aan op de bestaande wederopbouwpanden, waarvan de gevels zo mogelijk worden gerestaureerd. Van Petersen: “Ook in de horizontale geleding sluit de nieuwbouw aan op die van de bestaande omgeving. Alles is uitgebreid getoetst – inclusief de aanwezigheid van cultuurhistorische waarden. ►

Bouwinfo OPDRACHT

ONTWERP UITVOERING BOUWPERIODE BOUWPROGRAMMA

Gemeente Nijmegen (initiator); ING Real Estate Development (projectontwikkelaar) Soeters van Eldonk Ponec architecten; Buro Lubbers Bouwcombinatie Plein 1944 (Visser & Smit + Veluwezoom) april 2010 – eind 2013 117 appartementen, 15 hofwoningen, 11.000 m² winkels en horeca, 430 parkeerplaatsen bewoners/ vergunninghouders, fietsenstalling 1.200 plaatsen

75 | STEDENBOUW 714

PLEIN 1944 TE NIJMEGEN, OKTOBER 2011 GRONDSTABILISATIE

SINDS 1998 ZIJN WIJ ACTIEF OP DE MARKT VAN BODEMINJECTIE EN CALAMITEITENINJECTIEWERK IN BOUWPUTTEN. DOOR DEZE SPECIALISATIE HEBBEN WIJ ONS KUNNEN ONTWIKKELEN TOT PIONIER IN ONDER ANDERE HET INJECTEREN VAN LEKKAGES, BODEMAFSLUITING, INJECTIES IN BOUWKUIPEN, ONDER WATER INJECTIES EN BIJ BORINGEN.

0347- 370303, KORTE DREEF 9A, 4131 PM VIANEN (UT) BEKIJK MEER REFERENTIES OP: BODEMINJECTIE.NL

WWW.FACEDO.NL Uw partner op het gebied van geveltechniek

nijmegen | Plein 1944

Projectinfo Bodeminjectie met waterglas-harder

Plein 1944 (midden) vormt westelijke binnenstadsentree.

Zo werd tijdens de aanleg van de parkeergarage onder meer een stuk middeleeuwse stadsmuur met resten van een nog onbekende verdedigingstoren opgegraven.

De torenresten zullen een plaats krijgen in de fietsenkelder.”

Publiekstrekker De uitvoerige projectvoorbereiding op basis van gespecialiseerde commissies – een tweede betrof de financiële haalbaarheid – leidde tot een project dat de concurrentie op de woningmarkt aankan en crisisproof blijkt, aldus Van Petersen. “Er zijn hoogstens wat detailwijzigingen met betrekking tot risicoverdeling en eigendom doorgevoerd. Zo nemen wij als gemeente meer parkeerplaatsen af in de garage dan aanvankelijk beoogd. Het plan is niet herontwikkeld op basis van marktomstandigheden en ondanks concurrerende woningbouwprojecten als Waalfront verkoopt het goed. Daarnaast biedt Plein 1944 de kwalitatieve uitbreiding van het winkelareaal die Nijmegen nodig heeft.” Een vestiging van modewinkelketen Primark – de eerste in Zuid-Nederland – fungeert vanaf het eerste kwartaal van 2014 als publiekstrekker. Dan is het plein ook echt gereed, inclusief straatmeubilair, en is de ontbrekende schakel in het kernwinkelgebied van Nijmegen opgevuld. ❚

OBI

Specialist in alle op maat gemaakte prefab beton producten

OBI is specialist in prefab beton, door snelheid en flexibiliteit. Door de platte en verticale organisatie, slaagt zij er reeds 40 jaar in klanten op een adequate manier van dienst te zijn. Complexere producten in vorm en kleur, kunnen snel en flexibel bij klanten aangeleverd worden.

OBI vertaalt de wensen van de opdrachtgevers in optimale oplossingen voor prefab beton. Met een eigen werkvoorbereiding , mallenmakerij en vlechterij is zij in staat de doorlooptijden te verkorten en wijzigingen tot op het laatste moment op te vangen en daarbij in te spelen op de hectiek van de bouw.

De Ossendrechtse betonindustrie ziet de snel veranderende markt vol vertrouwen tegemoet, door bovenstaande te vertalen in een product met een uitstekende prijs kwaliteit niveau.

OSSENDRECHTSE BETONINDUSTRIE B.V. POSTBUS 8 4640 AA OSSENDRECHT TEL: 0031/(0)164-67.38.55 E -MAIL: info@obibeton.nl

De bestaande fundering van het gebouw van de juwelier en het AFAC-gebouw aan het Plein 1944 in Nijmegen is gestabiliseerd door middel van een bodeminjectie met waterglas-harder. B&P Bodeminjectie kreeg daartoe van Visser & Smit Bouw B.V. de opdracht.

Kim de Groot, projectmanager bij B&P Bodeminjectie B.V., licht toe: “Hierdoor kon strak langs het gebouw tot de gewenste diepte ontgraven worden voor de aanleg van de parkeergarage eronder.”

De Groot: “Er zijn injectieslangen onder de fundering aangebracht.

Via deze slangen wordt waterglas-harder in de poriën van het zand geïnjecteerd. Na uitharding zijn de zandkorrels aan elkaar verlijmd en ontstaat er een starre massa. De injecties op de dieper gelegen delen zijn uitgevoerd met een mini-boorstelling.”

Grondstabilisatie door middel van bodeminjectie vormt bij ondergrondse bouw een goed alternatief voor bijvoorbeeld een berlinerwand of damwand. Een voordeel van grondstabilisatie door middel van bodeminjectie is een trillings- en zettingsvrije werkwijze. Daarnaast wordt de ruimte optimaal benut, omdat direct langs de fundering ontgraven kan worden. “Een van de grootste uitdagingen was de hoogte van het geïnjecteerde pakket”, aldus De Groot. Op sommige delen was dat bijna acht meter hoog. Tevens waren de gebouwen gefundeerd op putringen. Dit zorgde voor enige complexiteit bij de uitvoering van het werk.”

Kozijnen met eigen montagesysteem Plein 1944 is een nieuwbouwproject met een gevarieerd woningaanbod en ruimte voor winkels en horeca, ontworpen als kloppend hart van de historische Nijmeegse binnenstad. Qua architectuur is aansluiting gezocht bij de bestaande bebouwing en versterken oud en nieuw elkaar. Facédo is als partner op het gebied van geveltechniek in een vroeg stadium bij het project betrokken voor advies.

In het project worden zowel aluminium, kunststof als stalen kozijnen en (vlies)gevelsystemen van Facédo toegepast. Het project wordt gekenmerkt door een aantal geveltechnische uitdagingen; van gebogen kozijnelementen tot de karakteristieke verlijmde glasgevel voor modeketen Primark. Ook deze specials zijn door Facédo volledig uitgedetailleerd en toegepast. Door ook alle aluminium gevelbekledingen en gezette onderdelen te verzorgen bood Facédo een totaalproduct, met voor de opdrachtgever maar één aanspreekpunt. Naast het technische aspect lag de tweede uitdaging in het logistieke deel. Voor een voortvarende bouwsnelheid bij projecten van deze omvang (met beperkte montagetijd) dient een strakke planning te worden gehanteerd, waarbij alle disciplines volledig op elkaar zijn afgestemd. Omdat er geen ruimte was voor opslag, zijn de Facédo-kozijnen beglaasd aangeleverd en op locatie geplaatst middels een in eigen beheer ontwikkeld montagesysteem. Hierdoor kan Facédo zowel de bouwsnelheid als de kwaliteit waarborgen.

77 | STEDENBOUW 714

Beverwijk | De Wijkerbaan

Tekst | Fiona van Gemert Beeld | Van Rhijn Bouw

De Wijkerbaan: ‘Zelfde robuustheid en massa met vijftig jaar verschil’

Bouw in fasen neemt vijf jaar in beslag.

Hoewel het totale complex De Wijkerbaan in Beverwijk pas begin 2016 voltooid zal worden, is inmiddels de tweede fase ook al bijna opgeleverd. Deze fase behelst 76 zogeheten viersterrenwoningen, een zorgcomplex en een parkeergarage. Het project maakt onderdeel uit van het programma Beverwijk Vitale Stad, een grootschalige stedelijke vernieuwing onder het motto ‘beter wonen, beter werken, beter leven’.

wel de woningbouwvereniging als dat van de VIVA Zorggroep ten grondslag. Op basis daarvan kwam de indeling tot stand met een netto-oppervlak van minimaal negentig vierkante meter, royale buitenruimtes, minimaal twee slaapkamers per appartement en een separate berging in de parkeergarage.

De Wijkerbaan is een omvangrijk herstructureringsproject, dat behalve de nieuwbouw van in totaal 58 huurappartementen, een bedrijfsruimte en een woon-zorgcentrum, twee woontorens met 76 huurappartementen en een ondergrondse parkeergarage met 212 plaatsen, ook uit de revitalisatie van 216 woonappartementen en het winkelcentrum bestaat. Om plaats te maken voor de nieuwbouw werd het oude stadskantoor gesloopt.

tóch zelfstandig te blijven wonen. Maar word je ouder en val je een keer, dan kunnen het met slechts enkele ingrepen aanleunwoningen worden. Kun je niet meer zelfstandig wonen, dan kun je naar het verzorgingshuis”, legt directeur Jan van Duijn van bouwer en ontwikkelaar Van Rhijn Bouw uit. Van Rhijn Bouw ontwikkelde De Wijkerbaan in samenspraak met architectenburo BBHD uit Schagen en woningcorporatie Woon Op Maat uit Heemskerk.

Nieuwe zorg

Vier sterren

Zesspanner

De woningen in de tweede fase krijgen allemaal de kwalificatie ‘vier sterren’. “Dat wil zeggen dat ze aan een aantal specificaties voldoen voor mensen die een grotere kans lopen om zorgbehoevend te worden. De appartementen zijn onder andere voorzien van bredere deuren, ze zijn geschikt om te zijner tijd op eenvoudige wijze aangesloten te worden op een zusteromroepinstallatie, hebben de beschikking over een tweede toilet en een badkamer die zowel vanuit de slaapkamer als de gang bereikbaar is. Daarnaast hebben alle algemene toegangsdeuren automatische deurdrangers. Kortom, een prima plek voor ouderen om naartoe te gaan en

De twee torens zijn niet identiek. In de eerste bevinden zich 35 woningen over zes woonlagen, de andere telt er 41 over zeven verdiepingen. In de drie verdiepingen tellende plint onder deze woontorens is het zorgcentrum gerealiseerd. Dat zal plaats bieden aan 64 huishoudens. “We hebben een vast uitgangspunt gekozen om van iedere toren in het project De Wijkerbaan een zesspanner te maken, zes woningen op een laag, met een verbijzondering op de bovenste verdieping”, aldus Van Duijn.

78 | STEDENBOUW 714

Aan het totale plan liggen het stedenbouwkundig ontwerp, het bestemmingsplan en het PvE van zo-

Doordat het zorgcentrum zich later aandiende, moest het oorspronkelijke plan flink aangepast worden. “De plint zou oorspronkelijk anders ingevuld worden: commerciële ruimtes over twee lagen, maar uiteindelijk werd het een zorgcomplex van drie lagen. Dit betekende dat er extra vloeren aangebracht moesten worden en de fundering moest worden aangepast. Bouwen voor de zorg neemt wel een aantal specifieke vereisten met zich mee”, weet Van Duijn, ook op basis van eerdere ervaringen. “Nieuwe ideeën vragen extra aanpassing van de organisatie. Omdat dit in een vrij vroeg stadium gebeurde, konden we nog een slag maken.”

Derde fase “Het is een ontwerp waar we trots op zijn, omdat we hier ons vakmanschap in kwijt hebben gekund.

Het sluit aan bij de omgeving, hoogbouw uit de jaren vijftig en zestig. Je kunt wel zien dat we dat hebben beoogd, met dezelfde robuustheid en massa in de nieuwbouw. Maar je ziet wel verschil in die vijftig jaar architectuur”, haast Van Duijn zich er aan toe te voegen. Het hele complex is opge-

Beverwijk | De Wijkerbaan

bouwd uit een betonskelet, er is overwegend gebruik gemaakt van metselwerk, de raamopeningen zijn groot en vanwege de duurzaamheid is gekozen voor kunststof kozijnen.

De parkeergarage bevindt zich volledig onder het maaiveld, met als voordeel dat het aangrenzende terrein vloeiend overloopt in het projectgebied. Inmiddels is gestart met de derde fase: twee woontorens met 73 huurappartementen, 107 koopappartementen en een gezondheidscentrum onder één dak. ❚

Bouwinfo Opdracht Ontwikkeling/ uitvoering Ontwerp Bouwprogramma

WOONopMAAT Heemskerk Van Rhijn Bouw BV, Katwijk (nieuwbouw) BBHD Architecten, Schagen (nieuwbouw) fase 1: nieuwbouw 58 huurappartementen en bedrijfsruimte (april 2011 - september 2012); fase 2: nieuwbouw woon-zorgcentrum in drie lagen voor 64 huishoudens, twee woontorens met 76 huurappartementen, parkeergarage met 214 plaatsen (september 2011 – december 2013); fase 3: nieuwbouw 73 huurappartementen, 108 koopappartementen en 1.300 m² commerciële ruimte (september 2013 - april 2016)

BOUWEN IS TOPSPORT!

DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHO KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATW ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PR Van Rhijn weet dit maar al te goed.TEDaarom spelen samenwerking en inzet altijdTE eenBEVERWIJK cruciale rol.

HAVEN TEBouw KATWIJK ZEEHOS KATWIJK DE WIJKERBAAN ’T DUYFRAK TE VALKEN Niet alleen een goede samenwerking tussen vestigingen inZEEHOS Katwijk en Nieuw-Vennep, maarDE ookWIJKERBAAN een intensieve samenwerking met alle betrokken PRINCEHAVEN TEdeKATWIJK TE KATWIJK TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE partijen in het projectontwikkelen bouwtraject van groot belang.

Deze werkwijze heeft Van Rhijn gemaakt tot watTE hetBEVERWIJK nu is: BURG PRINCEHAVEN TE isKATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DEBouw WIJKERBAAN ’T DUYF een toonaangevend bedrijf met al 40TE jaarKATWIJK een uitstekende reputatie inTE bouwend Nederland.

VALKENBURG PRINCEHAVEN ZEEHOS KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK FRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEV ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN T WIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERB BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE W BAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATW WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK DE WIJKE TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE BAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATW TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TEte VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS T ’t Duyfrak te Valkenburg WIJKERBAAN De Wijkerbaan te Beverwijk Princehaven Katwijk Zeehos te Katwijk In samenwerking met Bouwinvest In samenwerking met WOONopMAAT In samenwerking met ACK en Rabo Vastgoed In samenwerking met Het Raamwerk KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATW ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PR VAN RHIJN BOUW Van Rhijn Bouw Nieuw-Vennep Van Rhijn Bouw Katwijk HAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKEN Schillingweg 57 Valkenburgseweg 62 PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK2223DE WIJKERBAAN TE ’T DUYFRAK TE 2153BEVERWIJK PL Nieuw-Vennep KE Katwijk ZH Telefoon: (0252) 24 29 Telefoon: (071) 401DE 60 41WIJKERBAAN www.vanrhijnbouw.nl BURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK TE67BEVERWIJK ’T DUYF VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK 79 | STEDENBOUW 714

Nieuwbouw Herman Broerenschool Rosmalen: synergie van dak– en groenspecialisme

info@sempergreen.com

info@kleiva.nl

info@dakned.nl

www.sempergreen.com

www.kleiva.nl

www.dakned.nl

0343-539699

078-6771416

073-6271250

Beverwijk | De Wijkerbaan

Specialisten in (groen)daken Groendaken zijn onmiskenbaar bezig aan een opmars. De voordelen ervan zijn bekend: behalve dat de riolering wordt ontlast, dragen groendaken bij aan een schonere en daardoor gezondere leefomgeving. Volgens René Kleinjan van Kleiva bv was specialiseren daarom geen vraag, maar veel meer een vanzelfsprekendheid.

Kleinjan is een van de twee eigenaren van Kleiva. Samen met John Vat voert hij de directie over het bedrijf. “Groendaken hebben de toekomst. Het product is schoon en isolerend, bovendien past het in dit geval ook mooi in de groene omgeving. Het zal niet voor niets zijn dat er nog steeds subsidies op worden gegeven. Kleiva wil alle ontwikkelingen op de voet blijven volgen en dan kun je groendaken niet laten liggen.”

Groendaken hebben de toekomst, Het product is schoon en isolerend Kwaliteit Kleinjan noemt de Wijkerbaan een mooie opdracht, omdat het hele pakket bij één partij werd ondergebracht. Maar eigenlijk vindt hij dat bundeling van dakwerkzaamheden de enige juiste manier van uitbesteding vormt. Immers: gesteggel achteraf over wie waarvoor verantwoording draagt, is dan

nimmer aan de orde. Kleinjan: “Dakdekken blijft een belangrijk onderdeel, omdat fouten verstrekkende gevolgen kunnen hebben. En gebeurt dat een keer - bijvoorbeeld via lekkage of een verkeerd gecreëerd afschot, dan is in elk geval duidelijk wie daarvoor verantwoordelijk is. Want hoe vaak gebeurt het niet dat er bij calamiteiten beschuldigend naar elkaar wordt gewezen?

Daar wordt de opdrachtgever niets wijzer van en de onderaannemer uiteindelijk ook niet.”

Advies In samenspraak met Bureau Dakadvies, aannemer Van Rhijn Bouw en Kleiva heeft specialist in dakmaterialen Dakned een gedegen advies uitgebracht voor dit werk, “waar alle partijen zich prima in konden vinden. Bij Dakned treft u een gemotiveerd, flexibel team met ervaren vakspecialisten. Onze medewerkers zijn door Bureau Dakadvies opgeleid en beheersen - naast de theoretische kennis, de praktijk van het dakdekkersvak. Dat kwam goed van pas op het project Wijkerbaan. Dakned stelt haar ervaring graag ter beschikking, ook binnen de driehoek voorschrijver - dakdekker - gebouwgebruiker. Niet alleen bestellingen leveren wij voordelig, vlot en voortvarend uit, ook op vragen krijgt de klant professioneel antwoord.”

“Uiteraard luisteren we nauwgezet naar ervaringen van klanten met onze producten in de praktijk. Deze feedback koppelen we terug naar onze organisatie en onze producten. We luisteren goed én handelen snel, dankzij onze flexibele organisatie. Ook volgen we het Bouwbesluit op de voet en adviseren wij omtrent alle aspecten van het platte dak, waaronder brandveilig werken.” ❚

81 | STEDENBOUW 714

Tilburg | Forum Reeshof

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Huybregts Relou en Bedaux de Brouwer Architecten

Stadsplein Forum ‘We wilden een stukje stad toevoegen aan de Reeshof’

Bij het NS-station in de Tilburgse woonwijk Reeshof verrijst Stadsplein Forum. De wijk krijgt er 238 appartementen bij, compleet met commerciële ruimtes. Maar er is meer. Reeshof krijgt dan eindelijk wat zij nog niet had: een mondain stadsplein met winkels, horecazaken en levendige terrassen.

Opdrachtgever van Stadsplein Forum is VOF Forum, een combinatie van Wonen Breburg en Van der Weegen Bouwontwikkeling. Voor de realisatie van de 238 appartementen, parkeergarage en commerciële ruimtes ging zij in zee met Bedaux de Brouwer Architecten, DAT architecten en bouwonderneming Huybregts Relou. Dat leverde een veelzijdig nieuwbouwplan op.

“Voor de ontwikkeling van het plan hebben we intensief samengewerkt met de gemeente en de opdrachtgevers”, vertelt Peter Keijsers van Bedaux de Brouwer Architecten. “We wilden een stukje stad toevoegen aan de Reeshof. Hoe uitgestrekt de wijk ook is, het ontbreekt er nog steeds aan horeca.”

Onderscheidende identiteit Deze constatering wordt het uitgangspunt voor het ontwerp van Stadsplein Forum. De appartementengebouwen worden in een carré geplaatst, waardoor in het midden het plein ontstaat dat Reeshof mist. In de hoeken worden statige toegangspoorten tot het plein gecreëerd. Soms open, soms drie lagen hoog. “De wanden rondom het plein worden rustig en ingetogen”, vertelt Keijsers. “De sfeer moet het straks maken, met het gebouw als evenwichtig decor.” Zandkleurige bakstenen zorgen voor een onderscheidende

82 | STEDENBOUW 714

identiteit, evenals de grote ramen en de ruime buitenruimtes zoals balkons en dakterrassen.

Het wensenpakket Maar hoe aantrekkelijk het plaatje ook is, het moet passen binnen het wensenpakket van de opdrachtgever. VOF Forum wil bouwen binnen het gegeven budget, wil kwaliteit en een korte bouwtijd. “Het budget is toereikend om het plan te realiseren”, zegt projectleider Sander van Doorn van Huybregts Relou hierover. “Maar het biedt geen ruimte voor extraatjes. Het bouwteam moet dus slimme oplossingen bedenken. Tot nu toe lukt dat aardig.”

Bouwput Behoorlijk complex blijkt het creëren van de bouwput (6.800 m2). Door het hoge zandgehalte is bemaling niet mogelijk. Daarom wordt de bouwput afgebakend met damwanden, waarna de bodem van de bouwput waterdicht wordt gemaakt met een gellaag van ongeveer een meter dik.

Dubbele bouwstroom Om de bouw binnen het gewenste tijdsbestek te kunnen opleveren, kiest Huybregts Relou voor twee bouwstromen. Zij plaatst niet één, maar twee torenkranen en bouwt vanuit twee vertrekpunten. “We kunnen dus aan de bouwvoorwaarden voldoen”, vertelt Van Doorn. “Over twee jaar staat hier een prachtig modern complex met een atrium waarvan de sfeer kan concurreren met die op een historisch marktplein.” ❚

Tilburg | Forum Reeshof

Projectinfo Installaties

De appartementengebouwen worden in een carré geplaatst, waardoor een levendig plein ontstaat.

Het project Stadsplein Forum Reeshof te Tilburg bestaat uit 237 appartementen met commerciële ruimten op de begane grond en een parkeergarage. Bonte Installaties is verantwoordelijk voor alle loodgieterswerk, riolering, hemelwaterafvoeren, water- en vloerverwarmingsinstallaties. In de parkeergarage wordt een BMI (brandmeldinstallatie en droge blusleiding) door Bonte gerealiseerd. “Naast de verwarmingsinstallaties zorgen wij voor de luchtbehandelingsinstallaties en plaatsing van het sanitair. Bonte Installaties is een modern, dynamisch en succesvol installatiebedrijf met ruim 65 jaar ervaring in het ontwerpen, aanleggen en onderhouden van loodgieterswerk, verwarmings- en luchtbehandelingsinstallaties. Ook de aanleg van elektro- en beveiligingstechnische installaties behoren tot de disciplines. De vakbekwame en gemotiveerde medewerkers werken vanuit het centraal gelegen Hedel aan woningbouw- en utiliteitsprojecten in Midden- en Zuid-Nederland. Bonte beschikt tevens over een uitstekende service-afdeling.”

Afbouw Vloerenbedrijf Van Rijbroek produceert al 35 jaar dekvloeren voor de woningbouw en de utiliteitsbouw. De laatste vijftien jaar is de productie van de zwevende gietdekvloer vanwege de reductie van contactgeluid enorm toegenomen. “Deze hoogwaardige gietdekvloeren worden op een maatschappelijk verantwoorde wijze aangebracht conform de wensen van de arbeidsinspectie en toegepast in alle appartementen van het Forum.

Om aan de groeiende vraag naar kwaliteit en leverbetrouwbaarheid te voldoen, beschikt Vloerenbedrijf Van Rijbroek in Uden over een eigen centrale voor de aanmaak van specie en de op- en overslag van grondstoffen. Deze uiterst moderne centrale mag voor een vloerenbedrijf uniek worden genoemd. Samen met de mogelijkheid direct op locatie te produceren, zorgt de centrale voor een hoge flexibiliteit. Bovendien is Van Rijbroek hiermee volledig selfsupporting en onafhankelijk van de aanlevermogelijkheden en de kwaliteiten van derden.”

Bouwinfo Opdracht

Ontwerp Advies Uitvoering Bouwkosten Bouwperiode

VOF Forum (Combinatie Wonen Breburg en Van der Weegen) Bedaux de Brouwer Architecten en DAT architecten VOF Forum Reeshof Architecten Huybregts Relou - Son circa € 30 miljoen december 2012 – april 2015

83 | STEDENBOUW 714

amersfoort | Fourty5High

Tekst | Hilda Bosma Beeld | DeZwarteHond

Fourty5High: markante woontoren aan Eemplein Amersfoort Een woontoren van 45 meter hoog in een driehoeksvorm is een van de eyecatchers in de nieuwe stadswijk Puntenburg in Amersfoort. De woontoren Fourty5High bestaat uit 141 appartementen met een grote diversiteit, variërend van tweekamerappartementen van circa 50 m² tot penthouses van 250 m².

Architectenbureau DeZwarteHond uit Groningen ontwierp de woontoren van circa 18.500m² BVO. Dit gebeurde in opdracht van projectontwikkelaar AM Wonen in Nieuwegein. Parkeren voor de bewoners is mogelijk in de ondergrondse parkeergarage in twee lagen. Het gebouw in het centrum van Amersfoort is gesitueerd vlakbij het station en heeft daarnaast 139 parkeerplaatsen. “Dat maakt het aantrekkelijk wonen in het hart van Amersfoort”, aldus architect Tjeerd Jellema. “Het is prettig wonen voor zowel starters als mensen die verder zijn in hun wooncarrière, en dat centraal in Nederland.”

Verbinding Jellema licht de stedenbouwkundige situatie toe: “Het gebouw aan het Eemplein markeert de verbinding tussen de binnenstad van Amersfoort en de wijken gelegen aan de westzijde van het spoor, zoals het Soesterkwartier en de Bloemenbuurt. Het woongebouw vergroot de diversiteit rondom het Eemplein.

De bebouwing rondom het Eemplein bestaat uit winkels, een schoolgebouw en diverse kantoren. Het gebouw is de kop en afronding van de uitbreiding van het Soesterkwartier. Die bestaat uit drie woningbouwblokken, gelegen vlak achter het centraal station van Amersfoort. Het blok sluit met vier lagen aan op de grondgebonden woningen in de nieuwbouwbuurt. Het hoogteaccent van dertien lagen staat in de as van het toekomstige cultureel kwartier van Amersfoort, en sluit aan op de hoogbouw aan het Eemplein, gelegen in de luwte van het historische centrum. Het plan staat op een sterk in hoogte verlopend maaiveld.”

‘Strenge stedenbouwkundige enveloppe’ Jellema vervolgt: “De driehoekige voetafdruk volgt de contouren van de voorgeschreven stedenbouwkundige enveloppe. DeZwarteHond heeft deze geopend aan de zuidwestzijde. De laagbouw van het complex sluit aan bij de aangrenzende laagbouw. Bovendien komt er zo extra veel zon in het binnenhof en reikt het uitzicht daarvandaan verder.”

De hoofdentree voor fietsers en voetgangers is aan het Eemplein gesitueerd. Het appartementencomplex is centraal ontsloten door een royale hal. Daar stijgen twee liften naar de galerijen die een grote verscheidenheid aan woningtypes ontsluiten en door de gegeven hoeken van de stedenbouwkundige ‘enveloppe’ zijn veel bijzondere plattegronden ontstaan.

84 | STEDENBOUW 714

Balkons vormen ‘schubben’ van gebouw.

amersfoort | Fourty5High

De kleinere woningtypes zijn geschikt voor bijvoorbeeld starters en studenten. De grootste appartementen zijn penthouses met een ‘prachtig uitzicht’ over de skyline van Amersfoort.

‘Krijtrots’ De buitengevel van het gehele blok is uitgevoerd in bakstenen in reliëf, die verticaal gemetseld zijn. De beigekleurige stenen zijn in waalformaat gemetseld met doorgestreken voegwerk in de kleur van de steen. Hierdoor ontstaat een subtiel natuursteenreliëf, dat oogt als een ‘krijtrots’ aan het Eemplein.

Aan het binnenhof zijn de gevels afgewerkt met een verticale mozaïek van

panelen in vier kleuren, voortvloeiend uit het metselwerk. De kozijnen zijn van blank aluminium. De glazen hekwerken zijn met kleurfolie bewerkt. Daarmee lijkt het metselwerk genuanceerder. De balkons liggen zo als ‘schubben’ van glas voor het metselwerk.

Diversiteit Jellema: “Het was een mooie opdracht. Al bij al is het een opvallend gebouw met een enorme diversiteit aan woningen binnen een strakke enveloppe. Het is een bijzonder gebouw met een eigen gezicht in een aantrekkelijk binnengebied vlakbij het centrum van Amersfoort.” ❚

Projectinfo E-installaties

Fourty5High ligt op as centrum en westelijke stadswijken.

Het blok sluit met hoogteverschillen aan op grondgebonden woningen in de nieuwbouwbuurt.

“Mossink elektrotechniek bv uit Hoevelaken is al jarenlang de betrouwbare partner van Heijmans op het gebied van elektrotechniek. De samenwerking verloopt dermate goed dat al menig project is opgeleverd tot volle tevredenheid van alle partijen. In opdracht van Heijmans Woningbouw Amersfoort is Mossink in december 2011 gestart met het project Fourty5High in de nieuwe stadswijk Eemkwartier te Amersfoort. Mossink verzorgt in dit prestigieuze project de volledige elektrotechnische installatie. Daarbij installeert Mossink de (nood)verlichting en worden alle appartementen voorzien van een deur-videoinstallatie. Uiteraard maken wij gebruik van duurzame materialen die passen bij de wensen en het budget van de klant. Zoals voor alle (grote) projecten geldt, zijn communicatie en flexibiliteit van groot belang voor de voortgang van het project. Daarom hanteren wij korte lijnen en kunnen wij slagvaardig handelen voor een optimaal resultaat. Met recht zijn wij trots op onze bijdrage aan dit project.”

maakt meer mogelijk InstallatIetechnIek ProjectverlIchtIng BeveIlIgIngen InsPectIes BesturIngstechnIek

Zuiderinslag 12 Postbus 39 3870 CA Hoevelaken T (033) 253 45 81 F (033) 253 58 26 E info@mossink.nl

www.mossink.nl

Sinds de oprichting in 1959 is het familiebedrijf Mossink Elektrotechniek uitgegroeid tot een veelzijdige, gecertificeerde onderneming met meer dan 100 medewerkers.

Zij zijn inzetbaar voor een enorme diversiteit aan projecten op het gebied van installatietechniek, projectverlichting, beveiligingen, inspecties en besturingstechniek.

Als BRL 6000-gecertificeerd installateur zorgen wij voor kwalitatief hoogwaardige oplossingen die perfect aansluiten bij uw specifieke wensen en bij het beschikbare budget. Wat kunnen wij voor ú betekenen? Vraag eens naar de mogelijkheden. Ons team staat voor u klaar om uw wensen feilloos te vertalen naar pasklare oplossingen.

85 | STEDENBOUW 714

’s-Hertogenbosch | Jheronimus

Tekst | Roel van Gils Beeld | Wessels Zeist BV

Woontoren Jheronimus heeft Oostenrijks tintje

’s-Hertogenbosch | Jheronimus

Aan de Hofvijver in het Paleiskwartier ’s-Hertogenbosch verrijst de luxueuze woontoren Jheronimus, naar een ontwerp van het Oostenrijkse architectenbureau BaumschlagerEberle. Kenmerkend voor de 75 meter hoge woontoren is de door bouwbedrijf Wessels Zeist BV gebruikte tunneltechniek, alsmede de bijzondere gevelbekleding in zogenaamd ‘ijsbloemglas’ - van origine een Oostenrijks product.

Het Paleiskwartier in ’s-Hertogenbosch is een voormalig industrieterrein waarvoor in 1995 een nieuwe bestemming is bedacht in een destijds unieke PPS-constructie. Doelstelling was met deze publiekprivate samenwerking tussen de gemeente ’s-Hertogenbosch, Koninklijke Volker Wessels Stevin en financier NIB Capital het gebied binnen tien jaar tijd volledig te gaan herontwikkelen.

Inmiddels is 75 procent van het gebied opnieuw ingevuld, waarbij een harde schil aan kantoorgebouwen als geluidsbuffer fungeert voor de achtergelegen woontorens. Momenteel bouwt bouwbedrijf Wessels Zeist BV, onderdeel van VolkerWessels, in opdracht van Vesteda Maastricht aan woontoren en tevens landmark Jheronimus.

ondergebracht bij Inbo Architecten. Aanvankelijk was het idee om 88 huurappartementen te realiseren, maar dat is uiteindelijk opgesplitst in 44 huur- en 44 koopappartementen met een vrijwel identieke maatvoering. Tevens is voorzien in een tweelaagse stallinggarage (uitsluitend voor bewoners) en een commerciële begane grondlaag.”

De plattegrond van de verdiepingen liet het volgens Sabel op dat moment toe om de methode van tunnelgietbouw te verkiezen boven prefabbouw. “Tunnelgietbouw werd vooral in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw veel toegepast voor het realiseren van grote seriematige woningbouw. In feite is de opbouw van woontoren Jheronimus niet anders, alleen dan de hoogte in. Met behulp van een tunnelvormige betonbekisting kunnen twee wanden en de bovenliggende vloer tegelijk worden gemaakt, inclusief ruimte voor elektra, loodgieterswerk en mechanische ventilatie. Iedere verdiepingsvloer bestaat uit vier appartementen, opgesplitst in drie tunnelmoten per appartement. ►

Tunnelgietbouw Het ontwerp van het gebouw is voortgekomen uit een prijsvraag die Vesteda had uitgeschreven, zegt Raymond Sabel van bouwbedrijf Wessels Zeist.

“Om de vertaalslag van het Oostenrijkse ontwerp naar de Nederlandse regelgeving te maken, heeft Vesteda de verdere uitwerking van het ontwerp

n e g n i s s o l p O n e t n e m e l e h c in Sandwi

l

Sandwich cassette-gevels en aluminium composiet

l

Cleanroom wanden en beloopbaar plafond

l

Foodsafe ruimten HACCP-norm

l

Spuitcabines, droogkamers Afrikalaan 2 l 7681 ND Vroomshoop Fax 0546-644405 l info@colpro.nl

l l

Projectinfo Geen kwaliteitsverschil in tegels In opdracht van bouwbedrijf Wessels Zeist verzorgt Mutsaars Tegelwerken het tegelwerk in de badkamer en het toilet van alle 88 appartementen van Woontoren Jheronimus in ’s-Hertogenbosch. Volgens Jan Willem Mutsaars is er geen verschil in tegelkwaliteit tussen de koop- en huurappartementen, maar wel in tegelformaten. “In de huurappartementen is gekozen voor wandtegels van twintig bij 25 centimeter met een accenttegel van dertig bij dertig centimeter. Op de vloeren leggen we een tegel van dertig bij dertig centimeter. De eigenaren van de koopappartementen hebben reeds in een voortraject bij ons in de showroom een keuze kunnen maken. Ze hebben het standaard ontwerp van badkamer en toilet opnieuw mogen indelen. In de koopappartementen varieert het tegelwerk zowel qua formaat als qua kleur. Al heeft het merendeel wel gekozen voor grootformaat wandtegels van dertig bij zestig centimeter en vloertegels van zestig bij zestig centimeter. Een deel van eigenaren van de koopappartementen heeft tevens gekozen voor een tegelvloer in de woonkamer/keuken. Ook dat nemen wij voor rekening. Omwille van de logistiek zijn de tegels voor iedere woning apart op een pallet aangeleverd.”

Mutsaars Tegelwerken is bovendien verantwoordelijk voor het tegelwerk in de ontvangstruimtes op iedere verdieping. “Hier heeft de opdrachtgever gekozen voor een marmeren vloer van het type ‘Verdi Alpi’, in een groene tint. De vloer wordt in een patroon gelegd met tegels van twintig bij zestig centimeter en dertig bij tachtig centimeter.”

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Uitvoering

Bouwperiode Bouwprogramma

Vesteda Project BV, Maastricht Baumschlager-Eberle, Oostenrijk Wessels Zeist BV Gevelleverancier Rollecate maart 2012 – eerste kwartaal 2014 15.000 m²

Tel. 0546-642428 www.colpro.nl 87 | STEDENBOUW 714

’s-Hertogenbosch | Jheronimus

Elke week vonden vijf betonstorten plaats (waarvan één voor de algemene ruimten) om zo met één laag per week naar boven te werken. In oktober 2012 zijn we begonnen met tunnelen totdat we in mei 2013 het hoogste punt bereikten.”

Modieuze jas De plattegrond van Jheronimus is feitelijk een vierkant met zijden van 26 meter. Het gebouw loopt tot de zeventiende verdieping recht omhoog. Bij verdieping 18 tot en met 23 treedt een kleine versmalling op in de gevel. Aangezien het tunnelen reeds is afgerond, wordt momenteel hard gewerkt aan de bijzondere gevel. De gevel wordt van boven naar beneden geplaatst met behulp van vier hefsteigers rondom het gehele gebouw. Sabel: “Het gebouw is feitelijk al winden waterdicht, want de aluminium gevelpuien zijn reeds geplaatst. Sterker nog, de stukadoor is bijna klaar. Voordeel van het tunnelen is, dat het gebouw relatief snel gesloten kan worden. Nadat we met het tunnelen een bepaalde hoogte hadden bereikt, zijn we op de onderliggende verdiepingen al begonnen met het plaatsen van de gevelpuien.”

De glasgevel fungeert bij Jheronimus als een beschermende jas. Wel als een uiterst modieuze jas, want het bezorgt het gebouw immers de speci-

fieke uitstraling. “Op de gevelpuien na wordt de volledige gevel ‘gedicht’ met het ijsbloemglas met daarachter een laag isolatie; die onderdelen worden opgehangen op de daarvoor reeds gemonteerde bevestigingspunten. Het idee achter het glas is dat eenzelfde effect wordt verkregen als de ‘bloemvorming’ die aan de binnenzijde optreedt op enkellaags glas in strenge winterperiodes. In totaal gaat het om 4.500 m² glasoppervlak, dat door Saint Gobain volgens een oud Oostenrijks recept grotendeels handmatig is geproduceerd.

Een zeer arbeidsintensief procedé. De techniek beperkte de productiecapaciteit tot slechts 150 m² per week.”

bovenal de luxueuze uitstraling van de toren ten goede. De middeleeuwse Bossche schilder Jheronimus (Jeroen) Bosch zou trots zijn op de naar hem vernoemde woontoren. ❚

Waterkuip Jheronimus beschikt zoals alle gebouwen in het Paleiskwartier over een WKO-installatie voor verwarming en koeling. De leidingen daarvoor bevinden zich in de appartementen in de zwevende dekvloer boven op een laag isolatie. Bouwbedrijf Wessels Zeist verwacht in het eerste kwartaal van 2014 te kunnen opleveren. Vervolgens wordt het bouwterrein omgevormd tot waterkuip. Woontoren Jheronimus komt straks met drie zijden in het water te liggen. De vijver doet dienst als overstroomgebied voor de WKO-installatie, maar komt Tunnelgietbouw.

Mutsaars Tegelwerken is een IKOBKB erkend Tegel en Natuursteen verwerkingsbedrijf dat jaarlijks gecontroleerd wordt op de kwaliteit en veiligheid.

Wij zijn een allround tegelzetterbedrijf dat actief is in alle sectoren waarin tegelwerk wordt verwerkt.

Met onze Tegelhandel verkopen wij keramische wand en vloertegels van alle uiteen lopende merken.

 





Mutsaars Tegelwerken BV - Kempenlandstraat 17a - 5262 GK Vught - T (073) 656 16 37 - F (073) 656 23 28 - M (06) 53 42 14 40 - info@mutsaarsbv.nl - www.mutsaarsbv.nl

88 | STEDENBOUW 714 714055_Mutsaars.indd 1

30-08-13 12:18

FAÇADE

Eén leverancier cassettes Aluminium Gegarandeerd

UITSTEKENDE PRESTATIES AFGERONDE HOEKEN 6000 mm paneellengte Geïsoleerde panelen technologie

Voor meer informatie bel 0344 675 250 info@kingspanbenchmark.nl www.kingspanbenchmark.nl

Snelle installatie Variabele cassetteopstelling

Ontwerpflexibiliteit

GEÏNTEGREERDE

BENCHMARK Kreate

Eén component

ONTWERPVRIJHEID

Eén levering

LPCB goedgekeurd

Pionieren SYSTEEM

naadloos

slim geïntegreerd

Echt maatwerk

Variabele panelen

ELKE RAL KLEUR metalen

Uniek

FAÇADE- & DAKSYSTEMEN

Sandwichpanelen

Volop variatie in gevelafwerking Met het uitgebreide assortiment sandwichpanelen, profielplaten, gordingen en zetwerk van SAB-profiel beschikt u over oplossingen voor de bouw van moderne en hoogwaardige industriële gebouwen, distributiecentra, sportcomplexen, kantoren en woningen.

Geen gebouw is hetzelfde, tenzij dat juist de bedoeling is. Met diverse materialen en een groot pakket coatings en kleuren kunt u eindeloos variëren en geeft u elk gebouw een geheel eigen gezicht, zoals bijvoorbeeld ook te zien is in de projecten Avionica Vliegbasis Woensdrecht en Bisonspoor Maarssen elders in dit blad.

Over SAB-profiel SAB-profiel is sinds 1973 actief in de markt voor dak- en geveloplossingen. Destijds was het bedrijf de eerste Nederlandse producent van stalen profielplaten. Inmiddels is SAB-profiel uitgegroeid tot een van de grootste en meest vooraanstaande leveranciers van metalen dak- en gevelsystemen in West-Europa, en maakt het bedrijf deel uit van Tata Steel. Tata Steel is het op vijf na grootste staalconcern ter wereld. Tata Steel produceert, be-

90 | STEDENBOUW 714

werkt en distribueert hoogwaardig staal voor producten die het leven vergemakkelijken. Het heeft een belangrijke en moderne productielocatie in IJmuiden. SAB-profiel heeft vestigingen in IJsselstein, Nieuwegein en Niederaula (D). Het bedrijf levert duurzame en innovatieve producten zoals sandwichpanelen, profielplaten, binnendozen, gordingen en zetwerk in alle kleuren van de regenboog. Alle producten worden projectspecifiek op verzoek van de klanten gemaakt. SAB-profiel gebruikt daarvoor hoogwaardig Colorcoat® voorgelakt staal.

Energiezuinig Bij sandwichpanelen is het isolatiemateriaal PIR direct tussen de staalplaten aangebracht zonder koudebruggen, maar ook bij het gebruik van dak- en gevelprofielen (en binnendozen voor ge-

vels) in combinatie met isolatiematerialen zoals glaswol of steenwol, is de totale warmte-isolatie goed. Hierbij is eenvoudig een Rc-waarde van 3.5 m²K/W te behalen. Afhankelijk van de wensen van de gebouweigenaar kan gekozen worden uit verschillende diktes isolatiemateriaal, die bijvoorbeeld voor SAB-sandwichpanelen van 150 millimeter dik een Rc-waarde geven van 6.70 m²K/W.

Weinig afval en optimale recycling Omdat alle SAB-producten op maat in de fabriek worden gemaakt, geeft de productie vrijwel geen bouwafval. Op de bouwplaats worden alle SABproducten met schroeven gemonteerd en zijn ze geheel demontabel. Tijdens de levensduur is een gebouw met relatief eenvoudige middelen aan te passen aan een andere functie. Dat verhoogt de

Advertorial

Projectinfo xxxxxxxxxxxxxxxx

levensduur van het gebouw in zijn geheel. Door het lage eigen gewicht van sandwichpanelen en geprofileerde staalplaat volstaat een lichte constructie en fundering. Doordat de staalproducten na sloop worden gerecycled, is ook de hoeveelheid sloopafval nihil. Het staal kan worden ingezet als grondstof, in plaats van te worden afgedankt. Staal kan namelijk steeds opnieuw worden gerecycled zonder teruggang in eigenschappen of prestaties. Het is geen downcycling, maar juist upcycling.

Xxxxxxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx Op de bouwplaats worden alle SAB-producten met schroeven gemonteerd en zijn ze geheel demontabel. xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx Lange levensduur xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx Wanneer u kiest voor de SAB-producten in combinatie met Colorcoat Prisma® of Colorcoat HPS200 Ultra® is het mogelijk om een Confidex® Garantie van respectievelijk dertig tot veertig jaar aan te vragen. U bent dan voor de gehele garantieperiode vrij van jaarlijkse inspectie- en onderhoudsverplichtingen. Met staalproducten kunt u dus eenvoudig duurzame gebouwen realiseren, die lang mee gaan en ook BREEAM-NL ‘Excellent’ certificaten behalen. ❚

Kenmerken van SAB-sandwichpanelen • Geschikt voor gevels, scheidingswanden en daken • Prefab bouwelementen voor snelle en probleemloze montage met minimale risico’s op de bouwplaats • Met 12 tot 16 kg/m² licht in gewicht (afhankelijk van dikte en uitvoering), waardoor constructie en fundering eveneens relatief licht kunnen worden uitgevoerd • Uitstekende isolatiewaarden, veelal met een Rc van meer dan 3,5 m²K/W conform het bouwbesluit van april 2012 • Voor gevel/wand leverbaar in zichtbare en blinde uitvoering • Voor de WB EW30-serie geldt een brandwerendheid van 30 minuten (=60 minuten WBDBO) • Qua brandgedrag vallen de SAB-sandwichpanelen in de klasse B-s2,d0 volgens NEN-EN 13501 • Goede geluidsisolatie (circa 26 dB) • Leverbaar in tal van coatingsystemen en kleuren • Optisch vlak uiterlijk bij speciale liniëringen LL, M8L, M16L • Eenvoudige bevestiging aan de achterconstructie maakt latere uitbreidingen en aanpassingen relatief goedkoop en eenvoudig

91 | STEDENBOUW 714

Duurzaamheid en exclusiviteit, samengevoegd in één sandwichpanelen gamma.

by Cladding Point

Outstanding

Excellent

Lely | Maassluis

Nature’s pride | Maasdijk

BREAAM® NL by Cladding Point claddingpoint.nl

Veldoven 6 6826 TT Arnhem (T) +31 (0)26 - 365 0 630 (F) +31 (0)26 - 365 0 631

THEMA | Sandwichpanelen

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Cladding Point

Onafhankelijk maatwerkleverancier ontwikkelt duurzame, brandveilige gevelproducten

‘Met sandwichpanelen is alles mogelijk’

Goede isolerende eigenschappen, een laag gewicht en een goede prijs-kwaliteitverhouding: de kwaliteiten van sandwichpanelen mogen bekend worden geacht. De allround toepasbaarheid van dit gevelproduct blijft daarbij groeien, dankzij een voortdurende wisselwerking tussen aanbieders en markt. Cladding Point zoekt indien nodig producenten bij een specifieke marktvraag, en blijft zo innoveren.

Duurzame, brandveilige sandwichpanelen, bestaande uit hardschuim of minerale wol, met een akoestische dan wel RVS-binnenplaat? Een architectonische afwerking? “De vraag bepaalt het aanbod.” Harry van der Veen en Frank Janssen – beide groot geworden in de gevelbranche – richtten Cladding Point een tiental jaar geleden juist op om bovengenoemde reden. “Andere leveranciers boden de genoemde keuzevrijheid niet”, zegt mede-eige-

naar Van der Veen. “Kocht je indertijd sandwichpanelen bij bestaande partijen, dan bestond niet de mogelijkheid te kiezen uit alle mogelijke soorten isolatiemateriaal of afwerking. De markt kon dus niet optimaal worden bediend. In dat gat zijn wij met Cladding Point gesprongen. Deels als exclusieve leverancier van Brucha en Gor-Stal – Europese producenten en voorlopers op het gebied van duurzaamheid en brandwerendheid en deels met

maatwerkontwikkeling, waarbij wij vanuit Arnhem de begeleiding richting bouwpartners verzorgen.

Vanzelfsprekend zo vroeg mogelijk in het ontwikkelproces om de advisering en begeleiding te optimaliseren.”

‘Geen belemmeringen’ “Onafhankelijkheid van producenten is onze onderscheidende factor. Kiest een opdrachtgever c.q. ►

RVS-product Premium Reflect toegepast in Tirol.

93 | STEDENBOUW 714

THEMA | Sandwichpanelen

verantwoorde utiliteitsbouw. “De tijd dat op bedrijvenparken slechts rechthoekige ‘dozen’ werden gebouwd is allang voorbij. De architectonische mogelijkheden zijn eindeloos in combinatie met sandwichpanelen, terwijl de genoemde voordelen blijven gelden. In het geval van Nature’s Pride (import en export van exotische groente en fruit; red.) gaat het om 60.000 m² aan sandwichpanelen door heel het gebouw heen, waarbij wij ons product volledig ondergeschikt hebben gemaakt aan de uitstraling. Overigens is ook het pand van Nature’s Pride met een BREEAM Excellent-certificering hooggekwalificeerd te noemen op het gebied van duurzaamheid.”

Innovatief assortiment

Pand Nature’s Pride in aanbouw.

architect bijvoorbeeld het hippe Cortenstaal als gevelafwerking, dan zit hij bij ons aan het juiste adres. De buitenplaat van het paneel wordt dan uitgevoerd in Cortenstaal; heeft de opdrachtgever liever een natuurstenen afwerking, dan zorgen wij voor een ophangsysteem dat geschikt is voor combinatie met onze P2.0 Design+ sandwichpanelen. De vraag bepaalt het aanbod.” Hiermee ontkracht Van der Veen mogelijke vooroordelen over de esthetische en constructieve mogelijkheden van zijn producten. “Wij hebben dat inmiddels aangetoond; ook de bouwmethode – staal dan wel betonbouw – is geen belemmering.

Vanwege het lagere gewicht van een gevel opgebouwd uit sandwichpanelen zijn de constructieve mogelijkheden misschien wel groter. En een sandwichpaneel heeft in de regel eenzelfde verwachte levensduur als een gebouw – vijftig jaar.”

certificering en algehele duurzaamheidsprestaties van onze gehele keten ‘BREEAM Outstanding’ dienen te zijn. Dat betekent hard werken in een proces dat continu gemonitord wordt. Maar niets is een beter bewijs voor de duurzaamheidsprestaties van onze producten.”

Nature’s Pride De recente bouw van een distributiecentrum voor Nature’s Pride in het Westland – ontworpen door Architectenbureau Paul de Ruiter – geldt dan weer als schoolvoorbeeld van architectonisch

BREEAM ‘Outstanding’ Daarbij blijven de gelieerde producenten de basisprestaties van het veertig jaar geleden geïntroduceerde gevelproduct continu verhogen. “Innovaties in de kwaliteit van de materialen en focus op de integrale prestaties van de gevelconstructie zorgen bijvoorbeeld voor betere duurzaamheidsprestaties en een hogere brandveiligheid. Je kunt dan denken aan het gebruik van FX steenwol en ons FX-blue hardschuim als isolatiemateriaal, de optimalisering van de aansluitingen tussen panelen en tests door Efectis. Wij bouwden recent mee aan het eerste industriële complex met een BREEAM ‘Outstanding’ certificaat op het Europese vasteland – de productielocatie van de Lely Groep in Maassluis. Dat houdt onder meer in dat de ISO-

94 | STEDENBOUW 714

Nature’s Pride Maasdijk.

De voortdurende focus op innovatie maakt de sandwichpanelen van Cladding Point onmiskenbaar tot kwaliteitsproduct. “Medio oktober dit jaar komen wij met ons Premium P2.0-concept, een elegante, geavanceerde lijn van designproducten voor exclusieve architectonische gevels. De evolutie daarvan en het zoeken naar nieuwe uitdagingen is het kenmerk van dit productengamma.

Cladding Point heeft daarnaast een standaardassortiment met een hoog prestatieniveau op het gebied van brandveiligheid en duurzaamheid.

De panelen van Brucha die wij op de Nederlandse markt brengen worden in Oostenrijk geproduceerd, een land dat bekend staat om de hoge duurzaamheids-eisen. De fabriek beschikt bijvoorbeeld over een eigen biomassacentrale. De combinatie van een onafhankelijke maatwerkleverancier als Cladding Point met slagvaardige producenten staat ook in deze tijd garant voor een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. ❚

KrEATE wiThouT CoMproMiSE

BENCHMARK KREAtE BRENgt ARCHitECtoNisCHE VRijHEid NAAR EEN HogER NiVEAu. BENCHMARK KREAtE is een revolutionaire ontwikkeling in metalen façade systemen en zal de markt volledig veranderen. dit baanbrekende systeem is een volledig geïntegreerd bouwsysteem en combineert façades van naadloze aluminium cassettes met geïsoleerde paneeltechnologie.

Zo ontstaat een product dat bestaat uit één component, wat bijna grenzeloze ontwerpmogelijkheden biedt en tevens in één handeling kan worden geïnstalleerd met gegarandeerde thermische continuïteit.

Nu is alles mogelijk; de cassettes kunnen individueel op maat worden ontworpen in elk formaat, kleur en configuratie en worden slim geïntegreerd in een geïsoleerd paneel voor een all-round prestatie, inclusief een snelle, eenvoudige en veilige installatie.

BENCHMARK Kreate- het enige compleet geïntegreerde façade systeem op de markt.

Voor meer informatie bel 0344 675 250 info@kingspanbenchmark.nl www.kingspanbenchmark.nl

FAÇADE- & DAKSYSTEMEN

Vouw- en SCHUIFWANDEN

THEMA | Vouw en schuifwanden

Grenzeloze toepassingsmogelijkheden De veelzijdig toepasbare glazen vouwwanden van de Duitse systeemontwikkelaar en fabrikant Solarlux vormen een moderne basis voor individuele beglazingsoplossingen en spraakmakende architectuur - zowel bij nieuwbouw als bij renovatieprojecten voor particuliere woningen, horecagelegenheden, zwembaden, sporthallen en winkelcentra.

Geïntegreerde geveloplossingen bieden meer lucht, ruimte en transparantie. Met profielen van aluminium, hout of hout/aluminium kunnen verdiepinghoge beglazingen gerealiseerd worden.

Het RVS-loopwerk zorgt voor een eenvoudige bediening. Het eigen ontwikkelde beslag voldoet aan de steeds hogere eisen op het gebied van wind- en waterdichtheid en kan ontstane bouwtoleranties ondervangen. Afhankelijk van de wensen van de gebruiker zijn diverse soorten profielen en vloerrails mogelijk, evenals HR- en isolatieglas conform de EnEV-norm.

de beglazing optimaal met elkaar zijn verbonden.

De geprefabriceerde onderdelen worden voorgemonteerd en compleet gereed voor inbouw als balkonmodule aangeleverd. De montagekosten zijn hierdoor aanzienlijk lager. Een bijkomend voordeel van dit systeem is dat het in opeenvolgende bouwfases gerealiseerd kan worden. De bewoner geniet optimaal van het balkon, omdat bij alle varianten het systeem voor honderd procent geopend kan worden: de vleugels kunnen als een smal pakket geparkeerd worden aan de zijkant.

vloeden. Een geïsoleerd profiel heeft een geluidwerendheid tot 45dB, waardoor geluidsoverlast bij stedelijk wonen tot het verleden behoort. Ook voor een galerij is de beglazing van Solarlux zeer geschikt. De galerijbeglazing wordt uitgevoerd in een meersporig profiel en kan worden uitgerust met een rook- en warmteafvoersysteem en voldoet hiermee aan de criteria van brandveiligheid. Bij brand worden de glazen schuifelementen door een mechanisch aandrijfsysteem automatisch geopend en ontstaat een rookvrije vluchtweg.

Meerwaarde voor gebouw én bewoner

Nieuwbouw en renovatie

Technische informatie

Balkonbeglazing is toe te passen in zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten. Een waardevolle investering, aangezien balkonbeglazing de betonnen delen langdurig beschermt tegen weersin-

Het modulaire balkonsysteem bestaat uit een omlopend dragend kozijnprofiel en een horizontaal dorpelsysteem. De horizontale doorvalbeveiliging/borstwering kan worden voorzien van een

Het modulaire balkonbeglazingssysteem is een innovatieve oplossing waarbij de borstwering en

96 | STEDENBOUW 714

THEMA | Vouw- en schuifwanden

Kenmerken:

Succesvolle toepassing van vouwwandsystemen.

systeem, afgestemd op de statische berekeningen.

Het balkonbeglazingssysteem kan worden geleverd in volglas, ongeïsoleerde of geïsoleerde uitvoering. De constructie bestaat uit stalen kolommen, borstweringselementen en beglazing, die in de fabriek geprefabriceerd worden en in korte tijd op de bouwplaats gemonteerd. De module is zelfdragend en hoeft daarom bij renovatie op slechts enkele punten met de bestaande gebouw verbonden te worden, waardoor er geen koudebruggen ontstaan.

Positief effect op energielabel Testresultaten en praktijkervaringen tonen aan dat door de optimale isolatie van de vouwwanden een besparing op de energiekosten mogelijk is tot dertig procent. Ook bieden de vouwwanden een optimale wind-en waterdichtheid tot 1.200 Pascal en een geluidreductie tot 45 dB. De vouwwandsystemen van Solarlux zijn al succesvol toegepast bij onder andere de Piazzaflat in Gorinchem, de Tasmantoren in Groningen, de Rijckevorsel in Capelle aan den IJssel en IJburg Amsterdam. ❚

- Geluidswerend tot 45 dB - Individuele borstwering volgens de wettelijke richtlijnen - Energiebesparend - Geen beschadiging van de samengestelde thermische isolatie - korte montagetijd

Voordelen: -Maximale gevelopening -Optimale isolatie -Eenvoudige bediening -Hoge inbraakwerendheid

Systeem

SL 60e

SL 80/81

SL 78

SL 97

Materiaal

aluminium

aluminium

hout

hout/aluminium

Isolatiewaarde Profieltechniek

Uw

1,10 W/m2K

Uw

1,00 W/m2K

Uw

1,00 W/m2K

Uw

0,80 W/m2K

geïsoleerd

geïsoleerd

geïsoleerd

geïsoleerd

Bouwdiepte

59 mm

80 mm

78 mm

96 mm

Maximale deurgewicht

80 kg

100 kg

100 kg

80 kg

Glazen vouwwanden voor modern wonen Glazen vouwwanden bieden vele mogelijkheden voor individuele invulling van maximale openingen tot wel 97%. Door het samenvouwen van de glazen deuren wordt de binnenruimte één met buiten en ontstaat er een royale gevel-opening naar de tuin.

Creëer buitengewone woonconcepten voor nieuwbouw en renovatie met de glazen vouwwanden van Solarlux.

SOLARLUX Nederland BV | Marie Curiestraat 2 | 7442 DP Nijverdal | Tel. +31 548 631323 | www.solarlux.nl

97 | STEDENBOUW 714

THEMA | Vouw- en schuifwanden

Een van de marktleiders op het gebied van duurzame vouwsystemen.

Leefruimte, ruimte om te ontspannen Sinds 25 jaar is Sunflex een gespecialiseerd fabrikant van vouwsystemen (glazen vouwwanden), schuif-/draaisystemen en horizontale schuifwanden (H-S-W). Een stijlvolle omgeving ‘maakt’ de overgang van binnen naar buiten, is het credo van Sunflex. “Als een gespecialiseerd fabrikant kunt met onze producten maximaal genieten van uw leefruimte/omgeving. Hiermee creëert u meerdere vertrekken om het buitenleven maximaal te benutten.”

“Ons assortiment wordt gekenmerkt door een rijke verscheidenheid. Er kan worden gekozen uit verschillende materialen, aluminium, hout en glas. Verschillende glasdiktes - warmtewerend en decibel-reducerend – zijn beschikbaar in onze systemen. Tevens leveren wij inbraakwerende systemen. Voor complexe situaties zoals gebogen systemen en extreme isolatie tegen warmte en geluid biedt Sunflex u een gepast voorstel aan. Onze systemen zijn zo individueel als de projecten waarin ze worden gebruikt”, vertelt Ernst-Josef Schneider, directeur van Sunflex Aluminium. “Vouwsystemen van Sunflex worden gekenmerkt door geïntegreerde beveiliging en kunnen dus worden gebruikt als een gevel en/of terrasbeglazing als ook bij

98 | STEDENBOUW 714

de ingang van winkels en restaurants. Verdekt liggende schroeven en twin-locksluitingen alsmede horizontale en verticale glaslatten garanderen een bovengemiddeld niveau van veiligheid, die is beproefd door WK2 (D) en SKG Nederland.”

Duurzame oplossing Sunflex vertegenwoordigt en produceert/ontwikkelt al 25 jaar elke component zelf en past deze toe op de eigen systemen. “Geringe slijtage en een lange levensduur garanderen dat klanten een jarenlange, duurzame oplossing genieten.

In het dagelijks gebruik overtuigt Sunflex met een soepele werking van de te openen en te sluiten systemen.”

“Sunflex biedt haar producten aan op verschillende manieren om een maximale leefruimte te creëren en het woongevoel te vergroten.

Als een van de leiders op het gebied van vouwsystemen biedt Sunflex veelzijdige oplossingen aan voor terrassen, veranda’s, gevels, balkons en winkelingangen. Individueel aangepast aan de behoeften van de klant ontwikkelt en produceert Sunflex de oplossing die harmonieert met de omgeving. Voor onze gewaardeerde klanten maken wij producten die een zeer lange levensduur hebben, met een eenvoudig te bedienen systeem.”

Wereldwijd werkt het familiebedrijf met zo’n negentig mensen. ❚

THEMA | Vouw- en schuifwanden

Projectinfo xxxxxxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxx

SUNFLEX glas- vouwwand systeem: Maximale energiebesparing met een inbraakwerend klasse SKG 2/WK2 De Vouwwand systemen SF 50, SF 55 en SF 75 bundelen samen tot een systeem dat overal toepasbaar is en aan alle wensen voldoet.

Perfect op elkaar afgestemde onderdelen met de beste loopeigenschappen en hoge isolatie (Uw bis 1,0 W/m2K) slanken aanzichten, eenvoudige montage met een hoge inbraakwerendheid en bedieningsgemak.

sunflex_stedenbouw_2013.indd 1

www.sunflex.nl

26.08.2013 08:31:28 99 | STEDENBOUW 714

THEMA | Vouw- en schuifwanden

Het Auditorium van Capgemini is dit voorjaar in gebruik genomen.

Capgemini geeft auditorium extra elan met wandsystemen in bamboefineer Sinds mei 2013 is het hoofdkantoor van Capgemini in een prachtig nieuw pand gevestigd in Utrecht-Leidsche Rijn. Ook Breedveld Mobiele Wandsystemen heeft daar een bijzonder steentje aan bijgedragen, door het Auditorium te voorzien van een unieke flexibele wand. De paneelwanden zijn opvallend dankzij de afwerking met bamboefineer, gecombineerd met roestvast stalen plinten.

Het pand vormt als geheel een belangrijke ontmoetingsplek en biedt daarom veel open werkplekken, ontmoetingsruimtes en meeting points voor in totaal 1.400 mensen. Het nieuwe pand is ontworpen door Kraaijvanger Architecten en is volledig toegespitst op Het Nieuwe Werken. Flexibiliteit, openheid en transparantie zijn belangrijke kenmerken. Ook het flexibel op te delen Auditorium vormt daarin een belangrijke schakel voor presentaties en seminars.

De mobiele afscheiding in het auditorium betreft een Breedveld Conference T110 met een geluids-

100 | STEDENBOUW 714

isolerende waarde van 53 dB Rw. Daarmee wordt de best mogelijke geluidsdemping bereikt. De wand zelf bestaat uit elf losse panelen die aan één zijde van de ruimte in een wanduitsparing kunnen worden geparkeerd. De standaard doorgevoerde dikke aluminium kaderprofielen zijn onzichtbaar weggewerkt en bieden in combinatie met de sterke bedieningsmechanieken een uitstekende kwaliteit.

Opvallend is de afwerking in bamboefineer met roestvast stalen plinten. Deze afwerking past naadloos bij het geheel, omdat een groot deel van het overige interieur ook van bamboefineer is voorzien.

Deze bijzonder fraaie afwerking is verzorgd door Gielissen Interiors, een vooraanstaand interieurspecialist uit Helmond.

Bij BREEDVELD is vrijwel elke afwerking of toepassing mogelijk. Denkt u daarbij ook aan chesterfieldlook, lakdragende folies, textiel of naaldvilt.

Of aan wanden met glasopeningen en loopdeuren.

BREEDVELD komt tegemoet aan vrijwel alle wensen van architecten, aannemers, facilitymanagers en eindgebruikers.

Naast paneelwanden produceert en levert BREEDVELD ook vouwwanden, glaswanden en schuifwanden. ❚

‘Milieuvriendelijk en zonder giftige chemicaliën’

TONZON maakt het verschil wel!

De vloerisolatie die écht werkt.

Illustratie van een kruipruimte met TONZON Vloerisolatie

Bij betonvloeren Zelfs betonnen vloeren worden warmer met TONZON Thermoskussens.

Dankzij de combinatie met Bodemfolie krijgt u ook een kurkdroge kruipruimte en heeft u geen last meer van muffe lucht.

De vloerisolatie die echt werkt!

Voor Koud en klam

Na Warm en droog

Bij houten vloeren TONZON Vloerisolatie levert de warmste vloer en is het enige systeem dat echt veilig is voor houten vloeren, zo blijkt na 33 jaar praktijkervaring.

Bij vloerverwarming Bij woningen met vloerverwarming wordt de kruipruimte van de woning nu nog vaak onnodig mee verwarmd. TONZON Thermoskussens houden ook hier de warmte optimaal tegen. De besparing op het gasverbruik kan oplopen tot wel 40%.

Bij luchtverwarming De grote aanvoerkanalen van een luchtverwarmingssyteem zitten vaak in de kruipruimte waardoor deze behoorlijk worden opgewarmd.

In Sommige kruipruimtes is het mogelijk een laag Thermoskussens onder de kanalen door te bevestigen waardoor er nauwelijks nog warmte naar de kruipruimte verloren gaat. Soms is het niet goed mogelijk om overal een kussenlaag onder de kanalen aan te brengen.

Dan moet de isolatie van de kanalen worden verbeterd. Bijvoorbeeld met TONZON Bandagefolie zoals bij geïsoleerde CV-buizen of met TONZON Thermosheet of Finishfolie.

Bij woonboten en stacaravans Experiment bij woonboot aan de Buiksloterdijk in Amsterdam. Omdat isolatie met wol bij een vloer van een woonboot geen merkbaar resultaat opleverde, zijn live voor de TV camera enkele banen wol vervangen door Thermoskussens.

Hiernaast een infrarood foto van het resultaat. De twee banen met Thermoskussens zijn duidelijk warmer dan de andere banen, die geïsoleerd zijn met wol.

Meer weten?

Kijk op www.tonzon.nl. Bellen of mailen kan ook via 0900 - 28 66 966. Scan de QR-code en bekijk de instructiefilm.

TONZON BV • Postbus 1375 • 7500 BJ Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl

Groen op hoog niveau Groepsactiviteiten Terreininrichting | Bestrating en Riolering | Binnenbeplanting | Boomverzorging Daktuinen en Vegatiedaken | Onderhoud en Beheer | Design & Construct

Vestigingen in de regio's Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht T (020) 667 77 77 | E info@vandertolbv.nl | www.vandertolbv.nl