Stedenbouw 718

] R A

A J [ 65 ] R A A J [ 65 ] R A A J [ 65 EDITIE

718

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN I JA ARGANG 66 I 2014

SCAN WITH

Stedenbouw: al bijna zeventig jaar bouwprojecten in beeld | Gevel blikvanger Nieuwe Haagse Passage | Geslaagd renovatieproject Overvecht | Renovatie 330 woningen 'uniek staaltje' ketenintegratie

markthal amadeus waagblok monarch Amsteltower blAAk 31 roeskestrAAt de pAssAge

this is my landmark

nanne de ru, founder van Powerhouse ComPany is trots oP zijn amsteltower

“Een landmark is een zichtlocatie bij uitstek! Met 100 meter ver boven alles uit, met de wereld aan je voeten. Voor mij als architect gaan dromen in vervulling!�

Landmarks by Provast. Projecten die uitstijgen boven de middelmaat, midden in de samenleving staan, lef en kwaliteit vereisen. Die de skyline van onze steden bepalen.

Provast.nl

SPECIALISTEN IN DUURZAME GEVELTECHNIEK

K&A Gevelgroep Samen op z’n sterkst!

Drie gerenommeerde specialisten in gevelconstructies bundelen hun krachten: Kolf & Molijn, Alpro en Kiba werken voortaan samen binnen de K&A Gevelgroep.

Zo beschikt u over alle gewenste gevelexpertise in één hand. Bovendien versterkt deze verbintenis niet alleen de marktpositie en slagvaardigheid van de afzonderlijke bedrijven; gezamenlijk garanderen ze u betrouwbaarheid en continuïteit. Deze samenwerking stelt ons in staat nog gerichter te werken aan kwaliteit en innovatie met een duurzaam karakter. Voor u en samen met u.

TOT DE K&A GEVELGROEP BEHOREN: Postbus 1075 I 8300 BB Emmeloord I T 0527 615 551

www.kenagevelgroep.nl

UNIEK IN DEURSLUITTECHNIEK Al meer dan 80 jaren lang

Voorkomen is beter dan genezen

Regel het met een van de vele DICTATOR oplossingen DICTATOR deuropeningbegrenzers Voor het hydraulisch afremmen en begrenzen van openslaande deuren, treedt alleen in werking als de deur met meer snelheid wordt bewogen dan normaal.

Optioneel met 2-zijdige demping leverbaar.

Creeër een veiligere situatie waarin mens en materiaal beschermd worden!

Ook uitvoeringen leverbaar met mechanische vastzetting op 90° of 120°.

DICTATOR deuropvangers Voorkomen dat deuren hard dicht kunnen slaan.

Deur wordt zachtjes opgevangen en daarna stevig gesloten gehouden.

Probleemloos getest tot 1.000.000 deurbewegingen.

Zeer toegankelijke sluitoplossing i.c.m. een Adjunct kettinginbouwdeursluiter.

Wordt vaak aanvullend toegepast bij een deurdranger in situaties waar windbelasting een rol speelt.

DICTATOR WAB vloerveren Al vaak echte probleemoplossers gebleken!

In de zwaarste uitvoering geschikt voor het zelfsluitend maken van extreem zware deuren tot maximaal 600 kg deurgewicht.

Als er geen sluitfunctie benodigd zou zijn, dan ook als draailager leverbaar.

Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

EDITIE

Voorwoord

718

'KRONIEK VAN DE NAOORLOGSE BOUW' Dit vakblad bestaat als titel sinds 1956, wat ons met trots vervult. Wie verder in de archieven spit, vindt nog eens tien jaargangen, onder de titel 'Rotterdam Bouwt'. “Op 15 maart 1946 verscheen de eerste editie, [...] gericht op de wederopbouw van het tijdens de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog flink verwoeste Rotterdam”, schrijft redacteur Jac Buchholz in dit nummer. Hij reisde voor ons af naar de stadsarchieven van de Maasstad, dus niet toevallig de bakermat van 'Stedenbouw'.

De Nederlandse stadsplanning bereikte al eerder hoogtepunten, denk maar aan de plannen Berlage in de eerste helft van de twintigste eeuw, of de aanleg van de Amsterdamse grachtengordel in de zeventiende. Enige bescheidenheid past ons wat dat betreft als jonge 65-plusser. Toch is de wederopbouw van Rotterdam een prima startmoment geweest voor een magazine over stedenbouw, zoals u in het uitvoerige artikel kunt lezen.

Overigens niet alleen vanwege het grote aantal bouwprojecten. De eerste edities van 'Rotterdam Bouwt' werpen tevens een blik op de vele uitdagingen die de wederopbouw van het hart van een grote stad met zich meebrengen. “... in een beschouwelijk artikel wordt vermeld dat er een flink tekort aan ‘bouwvakarbeiders’ is. In de vierde editie wordt vervolgens tevens het materialentekort aangestipt. En is er een artikel over de opbouw van nieuwe woonwijken.”

De reden van de naamsverandering in 'Stedebouw' (nu 'Stedenbouw') ligt voor de hand. “Steeds vaker kreeg de redactie verzoeken om ook bouwprojecten in andere steden te belichten. Daar geeft ze vanaf dat moment in een blad met een nieuwe, meer toepasselijke naam gehoor aan”, meldt Jac op basis van commentaar in de eind 1956 uitgebrachte eerste editie. Die is nog grotendeels gewijd aan Rotterdamse bouwwerken, net als de eerstvolgende nummers.

Inmiddels is ons vakblad in alle uithoeken van het land te vinden, als vanouds gedragen door hoogwaardige interviewpartijen en adverteerders, die net als in de wederopbouwperiode trots zijn op hun bijdrage aan gebouwd en nog te bouwen Nederland. Maar dat twee van de grootste recente bouwvolumes, gebouw De Rotterdam en het vernieuwde Erasmus MC, in Rotterdam te vinden zijn, kan natuurlijk geen toeval zijn.

Jan-Kees Verschuure

|5

718

SINDS 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 66 | 2014 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATOR

12

Jan-Kees Verschuure

REDACTIEMEDEWERKERS

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuysen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.

30

60

BLADMANAGEMENT

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Niek Oostendorp E n.oostendorp@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 81,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

44

22

BLADMANAGER

UTILITEITSBOUW Historie Stedenbouw UTRECHT Stadskantoor AMSTERDAM Prins en Keizer ALPHEN A/D RIJN De Baronie DEN HAAG Nieuwe Haagse Passage ROTTERDAM RDM Middenstrip SITTARD Rabobank ROTTERDAM EBS Trade Wind HILVERSUM RNW-gebouw LEIDEN Aalmarkt AMERONGEN MFC Allemanswaard LEIDEN Catharinasteeg GOUDA Arcade-bioscoop ZIERIKZEE Onderdak TILBURG Cobbenhagen Mavo ZEIST Gemeentehuis GOES Goese Lyceum ETTEN-LEUR Lidl GROESBEEK Mariëndaal VENLO Stadskantoor ZEEWOLDE Condoor ALKMAAR Winkelcentrum De Hoef HEERENVEEN Kaasmakerij Willig

8 12 22 26 30 32 35 36 38 41 44 48 50 53 56 58 60 62 64 66 69 72 74

RUBRIEKEN JOURNAAL THEMA PREDICAAT EXCELLENT CONCEPT WIE DOET WAT

77 78 156

Inhoud

88

112 66

JAAR ] ] [ 65 JAAR ] [ 65 JAAR

140 136

x 152 145

[ 65 EDITIE

718

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN I JA ARGANG 66 I 2014

SCAN WITH

Stedenbouw: al bijna zeventig jaar bouwprojecten in beeld | Gevel blikvanger Nieuwe Haagse Passage | Geslaagd renovatieproject Overvecht | Renovatie 330 woningen 'uniek staaltje' ketenintegratie |

Coverbeeld | Bouw van de Euromast, Rotterdam (9 juli 1959) Copyright: Nederlands Fotomuseum

WONINGBOUW UTRECHT renovatie 870 woningen Overvecht KRIMPEN AAN DEN IJSSEL Slim & Snel 'S-HERTOGENBOSCH Barten Zuid ZWOLLE Studentenhuisvesting NIJMEGEN Weezenhof EINDHOVEN Berckelbosch AMSTERDAM Amstelkwartier LISSE Mallegatshof ROTTERDAM Renovatie 300 woningen Zevenkamp RIJSWIJK Risantwick ROTTERDAM Complex 208 APELDOORN Lindenhove AMSTERDAM Kavel G

88 95 100 106 112 115 120 124 127 130 132 134 136

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Ons’ Lieve Heer op Solder breidt uit VONDELPARKPAVILJOEN: RELATIE MET PARK VERSTERKT Paleis op de Heuvel in Arnhem nu bijzondere woonomgeving

AMSTERDAM Ons' Lieve Heer op Solder AMSTERDAM Vondelparkpaviljoen AMSTERDAM Grachtenhuis Herengracht GOES Beurs Kerk & Monument ALKMAAR Wildemanshofje AMSTERDAM NDSM-Werf ARNHEM Paleis op de Heuvel

140 145 148 149 150 152 154

Coverbeeld | De NDSM-werf, de vroegere scheepswerf van Amsterdam

|7

Historie Stedenbouw

STEDENBOUW: AL BIJNA ZEVENTIG JAAR BOUWPROJECTEN IN BEELD

MAGAZINE MET ROTTERDAMSE ‘ROOTS’

8|

De eerste editie van 'Stedebouw', een voortzetting van 'Rotterdam Bouwt'

Historie Stedenbouw

In 1983 verscheen Stedenbouw nog niet in kleur

Tekst: Jac Buchholz Beeld: Stadsarchief Rotterdam

Op 15 maart 1946 verscheen de eerste editie van ‘Rotterdam bouwt’, gericht op de wederopbouw van het tijdens de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog flink verwoeste Rotterdam. Tien jaar later veranderde de naam in ‘Stedebouw’ (later Stedenbouw) en werden er ook projecten buiten Rotterdam beschreven. En al is er in de lay-out veel veranderd, nog altijd is het op uitgebreide en zorgvuldige wijze beschrijven van uiteenlopende bouwprojecten de kern van het magazine.

‘Maandblad gewijd aan de wederopbouw van Rotterdam’ zo luidde de ondertitel in 1946. Voor drie gulden per jaar kon men zich op dit maandblad, uitgegeven door het Rotterdamsch Nieuws- en Persbureau, abonneren. Eindredacteur was J.A. van ’t Hoen, die enkele jaren later het blad onder eigen naam zou gaan uitgeven. Op de voorpagina van de eerste, 12 pagina’s tellende editie een foto van de Coolsingel en een over twee pagina’s verdeeld artikel waarin onder de steeds terugkerende tussenkop ‘Rotterdam bouwt’ wordt gefilosofeerd over de wederopbouw van de stad.

KRITISCHE TOON Dat Rotterdam bouwt, zo begint het artikel, ‘… zal iedere inwoner van onze gehavende stad met vreugde hebben waargenomen en al heeft dit bouwen als

gevolg van de actueele materialenpositie, arbeidssituatie en transportmiddelen thans nog maar op zeer beperkte schaal plaats, toch zal eerlang een enorme bedrijvigheid verwacht mogen worden’. Na deze positieve opening rept het artikel over oplossingen ‘… die het karakter van de stad voor generaties vastleggen’. Die oplossingen dienen daarom goed te worden voorbereid, zo luidt het dan enigszins waarschuwend.

Want deze eerste editie van ‘Rotterdam Bouwt’ kijkt niet alleen vol gelukzalige verwachting vooruit naar allerlei nieuwbouwprojecten, er is ook ruimte voor een kritische toon. Onder andere van redacteur H. Sutterland jr. die van mening is dat ‘… wanneer wij terugzien op het oude Rotterdam zooals wij het gekend hebben dan moeten we eerlijk toegeven dat het ons weinig architectonische schoonheid bood … behoudens en-

kele uitzonderingen’. Hij noemt vervolgens Kralingen het lelijkste en geestdodende wat ooit voortgebracht werd. Maar nu, geeft Sutterland jr. aan, ligt er de mogelijkheid om van Rotterdam een stad met een eigen karakter te maken.

HET BESCHRIJVEN VAN BOUWPROJECTEN Vooruitblikken doet eveneens een andere redacteur, Ir. A. Viergever. Hij besluit zijn artikel met de woorden ‘De vele met dit bouwen verbonden problemen (!) zullen hun weerspiegeling vinden in 'Rotterdam Bouwt’.

En dat is wat er sindsdien in iedere editie van ‘Rotterdam Bouwt’ en ‘Stede(n)bouw’ gebeurt: het beschrijven van bouwprojecten. Met in de eerste tien jaar dus alleen die in Rotterdam. ›

|9

Historie Stedenbouw

Zoals het nieuwe Oogziekenhuis aan de Schiedamse Singel, dat wordt beschreven in editie 2. Een foto van het bouwwerk siert bovendien de voorpagina (die dan nog wat weg heeft van een krantenpagina, red.) De bouw van een nieuwe noodbioscoop – Lutusca aan de Kruiskade – ter vervanging van twaalf verwoeste ‘bioscooptheaters’ wordt enkele pagina’s verderop beschreven. Verder is de toon van de artikelen – net als in de eerste editie – nog vrij algemeen. Er is een verhaal over de spoorwegplannen en in een beschouwelijk artikel wordt vermeld dat er een flink tekort aan ‘bouwvakarbeiders’ is. In de vierde editie wordt vervolgens tevens het materialentekort aangestipt. En is er een artikel over de opbouw van nieuwe woonwijken.

Daarin wordt verwezen naar Engelse voorbeelden, onder meer de realisatie van een nieuwe woonwijk in Middlesbrough.

NAAMSVERANDERING Ergens aan het begin van de jaren vijftig krijgt ‘Rotterdam Bouwt’ dan een omslag in kleur. Die wordt later voor de eerste edities van Stedebouw overgenomen.

Die eerste Stedebouw (dan dus nog zonder tussen ‘n’) verschijnt aan het eind van 1956: nummer 10/11.

Zoals aangegeven heet de uitgever dan Van ’t Hoens Periodieke Pers NV i.o. De naamsverandering is in de laatste editie van ‘Rotterdam Bouwt’ (nummer 8/9) aangekondigd. In zijn voorwoord in die uitgave kijkt Dr. F.W.T. Hunger terug op de afgelopen tien jaar,

werpt een blik in de toekomst en constateert tevreden dat er veel is gerealiseerd en dat Rotterdam vooruit kan. Het blad telt op dat moment al de nodige advertentiepagina’s.

moeten komen voor minder kapitaalkrachtigen. In dezelfde editie verder veel aandacht voor de Beneluxtunnel die later dat jaar zal worden opgeleverd.

MEER DIVERSITEIT

In 1983 verschijnt alweer de 35e jaargang van het magazine. Nog steeds in zwart-wit en met dezelfde uitgever. Een jaarabonnement kost fl. 125,-. Los kost Stedenbouw fl. 13,-. Het aantal pagina’s is geslonken naar rond de vijftig. In een van de uitgaven dat jaar is een Rotterdam-special opgenomen met sinds lange tijd weer eens veel artikelen over bouwprojecten in die stad. In het oog springend detail is de ‘bouwinfo’ die in een zwart kader direct onder de kop van elk artikel is geplaatst. De volledige titel luidt nu: ‘Stedenbouw, tijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving’. Energiebesparing is in die jaargang een item, evenals de bouwkundige opleidingen die zich volgens de redactie ‘… moeten bezinnen vanwege ontwikkelingen in de bouw en de sporen van het rode potlood van regeringszijde.’ In dat kader wordt de vraag gesteld of in dat onderwijs nog ruimte is voor academische, culturele bijdragen of alleen nog voor zakelijke, efficiënte en functionele aspecten. Uit een andere uitgave dat jaar blijkt de noodzaak om sociale woningbouw en de werkgelegenheid voor met name jongeren in de bouw te stimuleren.

In de eerste ‘Stedebouw’ staat dan een verklaring voor de naamsverandering. Steeds vaker kreeg de redactie verzoeken om ook bouwprojecten in andere steden te belichten. Daar geeft ze vanaf dat moment in een blad met een nieuwe, meer toepasselijke naam gehoor aan. De opmerking dat er over bouwprojecten in Rotterdam echter nog voldoende te vertellen is, is in deze editie nog goed terug te zien. Het overgrote deel van de beschreven projecten bevindt zich in de Maasstad. Die staan in de special ‘Rotterdam Bouwt’.

Er is nu echter ook een artikel onder de noemer ‘Heusden bouwt’ over de bouw van een nieuw raadhuis in die plaats. En in ‘Vlaardingen Bouwt’ aandacht voor de nieuwbouw voor Gerfa Gereedschappenfabriek in Vlaardingen. In de edities en jaren erna zal de rol van Rotterdam in het blad kleiner worden en de diversiteit steeds meer toenemen. Het ‘Rotterdam Bouwt’ wordt steeds vaker een andere Nederlandse plaatsnaam: ‘Amersfoort Bouwt’, ‘Woerden bouwt’, ‘Dordrecht bouwt’, ‘Amsterdam bouwt’, enzovoorts. In die periode, zo’n tien jaar na de oorlog, zo blijkt uit het voorwoord, is er nog sprake van een woningtekort. En hoewel er melding wordt gemaakt van te weinig vakmensen, materialen en een kapitaalschaarste ‘wordt er stevig doorgebouwd’.

BENELUXTUNNEL Tien jaar later, in 1966, is de geest van ‘Rotterdam Bouwt’ nog steeds niet uit Stedenbouw verdwenen (gezien de handhaving van de subtitel ‘voortzetting van het blad Rotterdam bouwt’). Het abonnementsgeld bedraagt dan fl. 22,50 per jaar en het aantal pagina’s varieert tussen de tachtig en ruim honderd.

Uit het inleidend artikel blijkt dat het CBS heeft becijferd dat ‘…door architecten en andere met de voorbereiding van de bouw belastende organen waaronder overheidsdiensten voor een bedrag aan fl. 4,7 miljard aan opdrachten (definitieve ontwerpen) voor woningen en andere gebouwen werden ontvangen’. In een editie van een jaar later spreekt de redactie haar zorgen uit over het woningbouwbeleid, met name over het beperkte particuliere initiatief. In het artikel een verwijzing naar de aanbeveling die de Contactcommissie voor Onroerende Zaken naar Volkshuisvesting heeft gestuurd, zowel voor de lange als korte termijn.

In de tekst wordt vermeld dat minstens 250.000 woningen worden bewoond door mensen met een te hoog inkomen. Die zouden, zo stelt de redactie, vrij

10 |

BOUWKUNDIGE OPLEIDINGEN

VERTROUWENSBREUK Een laatste willekeurige terugblik doet ons in 2003 belanden. Stedenbouw verschijnt in kleur bij Control Media, elf keer per jaar. Voor een jaarabonnement moet 45 euro worden betaald, voor een los nummer 6 euro. Het aantal pagina’s ligt tussen de 90 en 120.

In de inleiding van het eerste nummer van dat jaar is er een verwijzing naar de vertrouwensbreuk tussen vragers en aanbieders in de bouw. De schrijver constateert dat de bouwwereld veel goodwill heeft verloren en dat het lang zal duren voor de schade zal zijn hersteld. Van de andere kant, zo geeft hij aan, ligt er nu een kans om die bouwwereld fundamenteel te veranderen, bijvoorbeeld wat efficiëntie en innovatie betreft, op dat moment vaak sluitposten. Met die constatering springen we naar het heden, het begin van het jaar 2014. De economische crisis heeft de bouwwereld opnieuw een stevige slag toegebracht. En het zal nog wel even duren voor de schade is hersteld.

Maar zoals er altijd bouwprojecten zullen zijn, zullen veel van die projecten ook in de toekomst worden beschreven in Stedenbouw. Zoals dat dus al bijna zeventig jaar gebeurt.

Met dank aan het Stadsarchief Rotterdam ❚

Is uw orderportefeuille gevuld of geveld?

Met een abonnement op Bouwberichten heeft u toegang tot onze website waarop u jaarlijks de aankondiging van 35.000 nieuwbouw- en onderhoudsprojecten vindt. U kunt zelf het soort projecten selecteren dat voor u interessant is, en de provincies waarin u aan de slag wilt. Dagelijks ontvangt u de updates in uw mailbox. Een abonnement op Bouwberichten. Wie serieus aan zijn orderportefeuille wil werken, kan eigenlijk niet zonder.

Bel voor meer informatie (070) 378 03 42.

Bouwberichten. Weet werk voor u.

cobouw.nl/bouwberichten

UTILITEITSBOUW Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: NS Stations, Nedcam

Stadskantoor Utrecht SCAN WITH

vliegwiel ontwikkeling Westflank Stationsgebied

In het Utrechtse Stationsgebied, dat wordt begrensd door de historische binnenstad en Jaarbeurs Utrecht, wordt in 2014 aan alle zijden gebouwd. TivoliVredenburg en de OV-terminal zijn al (deels) opgeleverd; dit kalenderjaar komt ook schot in de ontwikkeling van de Westflank, met het gereedkomen van het Stadskantoor en Stationsplein West. Beide zijn schakelpunt in het toekomstige 'Forum', een langgerekt verhoogd plein waaraan door NS Stations de komende jaren meerdere gebouwen zullen worden gerealiseerd.

12 |

UTRECHT | Stadskantoor

Projectinfo FABRICAGE EN MONTAGE STAALCONSTRUCTIE In opdracht van de Bouwcombinatie Stadskantoor Utrecht (Boele & Van Eesteren en G&S Bouw) is de staalconstructie gerealiseerd door de Staalcombinatie Stadskantoor Utrecht B.V., een samenwerking onder penvoerderschap van ASK Romein waarin dit bedrijf een 50% belang heeft, naar een ontwerp van Zonneveld Ingenieurs uit Rotterdam.

De werkzaamheden van de Staalcombinatie omvatten de detailengineering, het fabriceren, leveren en monteren van ruim 7.500 ton zware staalconstructies en 65.000 m² aan kanaalplaat- en staalplaat-betonvloeren.

Jan Derene – projectmanager van ASK Romein – heeft het project namens de Staalcombinatie begeleid. “Het is een bijzonder ontwerp, zeker vanuit een constructief oogpunt, hetgeen een fikse uitdaging is gebleken. Veiligheid staat voorop en vraagt extra aandacht tijdens montage op hoogte. Ook de gecontroleerde maatvoering tijdens de opbouw van de constructie van dit bijzondere ontwerp was geen sinecure. Maar ook de bouwlogistiek is niet eenvoudig gebleken. De montage vond plaats op een krap bemeten binnenstedelijke bouwplaats en binnen een verkeersdrukke omgeving. Dit vraagt intensieve afstemming en de nodige coördinatie met alle betrokken partijen tijdens de bouw. Dankzij de gecoördineerde inzet van mensen en middelen heeft de Staalcombinatie volgens planning kunnen opleveren en kan ze trots zijn op haar rol in dit prestigieuze project.”

ONTWERP EN FABRICAGE ZESTIG VERDEELKASTEN Eltechna heeft na een uitgebreide selectieprocedure in 2012 de opdracht gekregen voor het leveren van de verdeelkasten voor het stadskantoor te Utrecht. “De keuze viel uiteindelijk op Eltechna vanwege de juiste prijs-kwaliteitverhouding en de hoge mate waarop Eltechna meedacht in het ontwerpproces.”

Op de Westflank, gelegen tussen de Croeselaan, Van Sijpesteijnkade, het spooremplacement van Utrecht Centraal en het hoofdkantoor van de Rabobank, ontwikkelt NS Stations direct naast het Stadskantoor het kantoorgebouw De Hoge Dame (circa 30.000 m²), en – aan de Van Sijpesteijnkade - een nog nader in te vullen projectdeel met woningen en mogelijk een hotel (eveneens circa 30.000 m²). Aan de zuidzijde van het Beatrixtheater wordt het Knoopterrein herontwikkeld, met de gemeente en de Rijksgebouwendienst. De RGD bouwt hier haar nieuwe Rijkskantoor met

congres/vergadercentrum (circa 30.000 m²); NS bouwt nieuwe kantoren (circa 40.000 m²) en de gemeente een nieuwe fietsenstalling met directe aansluiting op de nieuwe ‘Rabobrug’ en het busstation. Manager Stationsontwikkeling Hans Broekman: “NS Stations ontwikkelt met een langetermijnfocus: het Stationsgebied is tenslotte de thuishaven van NS. De Westflank wordt daarom in hechte samenwerking met bovengenoemde en andere partijen, zoals Corio en ProRail, getransformeerd tot een multifunctionele werk-, woon- en verblijfslocatie.” ›

Zo leverde Eltechna de verdeelkasten aan met een vloerstaand frame maar ook kant-en-klaar met twee meter voedingskabel. Volgens de uitvoerder Cees Buitendijk scheelde dit veel werk voor zijn montageploeg. “Qua uitvoering zijn de kasten enorm degelijk uitgevoerd door gebruik te maken van Sarel IP56 behuizingen. Alle componenten zijn zoveel mogelijk gekozen van het fabricaat Schneider Electric, een A-merk waar Eltechna een voorkeur voor heeft.”

Projectleider Frank Frijhoff, die binnen Eltechna het hele proces van engineering tot afleveren begeleidde, vertelt trots: “Het aanleveren van de zestig kasten verliep soepel en zonder vertraging. Al met al een geslaagd project waar alle partijen trots op zijn.”

SCAN WITH

| 13

UTRECHT | Stadskantoor

Projectinfo SYSTEEMLEVERANCIER DAKEN: HOGE AANVANGSKWALITEIT LEIDT TOT WERKELIJKE DUURZAAMHEID Bitumineuze dakbedekking is er in alle soorten en maten. Voor high end hoogbouwprojecten als Stadskantoor Utrecht is de keuze echter beperkt. Wédéflex is de systeemleverancier van zowel de laag- als hooggelegen daken, op respectievelijk 45 en 85 meter hoogte; dealer BOKO Dakbedekkers brengt deze aan. “Samen bieden wij de garantie”, vertelt directeur Roland Sleutjes.

Wédéflex is specialist in hoogwaardige bitumineuze dakbedekking, en daarom veelgevraagd in complexe utiliteitsbouwprojecten. De populaire bitumineuze dakbedekkingsproducten, bekend om hun bewezen levensduur, mogen in het geval van Wédéflex zeker niet worden beschouwd als onderdeel van standaardoplossingen. De daken van Stadskantoor Utrecht zijn zelfs zeer hoogwaardig te noemen, zegt Sleutjes. “De opdrachtgever wenste voorin het proces iets meer te investeren, om hoge onderhoudskosten bij dit soort projecten te minimaliseren. Voor de gebruiks- en tuindaken wenste de opdrachtgever een sedumdak in combinatie met onze producten, in dit geval een volledig gekleefde Wédéflex MVB-onderlaag voorzien van Wédéflex D4 No Roots, een wortelwerend systeem. Een duurzame opdracht dus. En werkelijk duurzaam bouwen is een dakbedekking die lang meegaat. Die kwaliteit leveren wij al 35 jaar – hier in combinatie met BOKO.”

De Zuidtoren zweeft als het ware boven het toekomstige Stationsplein West

FORUM De nieuwe OV-terminal vormt de verbindende schakel tussen de binnenstad en Hoog Catharijne, nieuwe ontwikkelingen aan de westzijde en de Jaarbeurs. Het Stadskantoor en Stationsplein West zijn belangrijke aanjagers voor ontwikkelingen aan de westzijde. Duurzaamheid, levendigheid en dubbelgrondgebruik zijn daarbij centrale begrippen, met ruimte voor retail en publieksfuncties langs de belangrijkste voetgangersroutes. Nieuwe ontwikkelingen worden verbonden middels het zogenaamde Forum, dat een relatie legt tussen het +1 niveau van de OV-terminal en het omringende gebied. “Het Forum biedt de mogelijkheid parkeren en logistiek-functionele ruimten uit het zicht op maaiveld te vestigen – met gemeenschappelijke expedities”, vervolgt projectdirecteur Utrecht Bob Keim. “Onder Stationsplein West, uitgerust met een imposante trappenpartij, wordt bijvoorbeeld een enorme fietsenstalling gerealiseerd met 4.200 stallingsplaatsen.”

ZWEVEND BOUWDEEL Het negentig meter hoge Stadskantoor heeft een sculpturale, witte composietgevel en wordt het belangrijkste publieke gebouw aan de westzijde, met een oppervlakte van circa 65.000 m², 2.500 werkplekken en ruimte voor bijna alle ambtelijke functies van de gemeente. Het ontwerp voldoet aan BREAAM-NL 'Good' en bezit een EPC van 0,59, met WKO, tripleglas, sedumdak en geïntegreerde zonnecellen als duurzame ingrediënten. Keim: “Het Stadskantoor is, zoals alle projecten in het Stationsgebied, nauw verweven met de omgeving.

De Zuidtoren zweeft als het ware boven het toekomstige Stationsplein West, dat eveneens in 2014 wordt opgeleverd. De dragende kolommen van de Zuidtoren gaan dwars door het dak van de OVT heen, en het gebouwdeel zelf fungeert als portaal.” Binnenin is het Stadskantoor een stad op zich, met meerdere verblijfsgebieden en representatieve ruimtes op de 21e verdieping. “In de voet van de Noordtoren worden de publieksfuncties gevestigd, ›

Op de hooggelegen dakvlakken wordt een tweelaags systeem aangebracht geschikt voor hoge windbelasting, bestaande uit een laag Wédénop en een laag Wédéflex Mineral. Dit systeem wordt aangebracht op een ondergrond van C-EPS afschotmortel.

Sleutjes: “Stadskantoor Utrecht is eerder een complex dan een omvangrijk project, waarin relatief veel tijd wordt besteed aan voorbereiding en logistiek, met een snelle realisatie tot gevolg. Voor dit soort projecten is Wédéflex geknipt.”

'MEEDENKEN MET DE OPDRACHTGEVER' Stadskantoor Utrecht is met 66.000 m² een van de grootste bouwvolumes in Nederland. Van de Wiel Complete Afbouw b.v. levert en monteert de binnenwanden en plafonds in het gebouw en de gevelbeplating van het 'buitengebied', dat aansluit op het verhoogde stationsplein van de nieuwe OV-terminal.

Van de Wiel Complete Afbouw b.v. is onderaannemer van bouwcombinatiepartij Boele & van Eesteren, waarmee het eerder al in architectonisch opzicht vergelijkbare projecten als CalypSO (Rotterdam) en New Babylon (Den Haag) realiseerde. Bas van der Donk was ook daar de projectleider. “In dit soort projecten komt flexibiliteit richting de opdrachtgever op de eerste plaats. In verband met een verlate gevelsluiting hebben wij hier – met een tijdelijke geveldichting – de afbouwwerkzaamheden goed doorgang kunnen laten vinden.” Gezien de omvang van het project geen onwelkome oplossing, aldus Van der Donk. “Praktisch meedenken met de opdrachtgever heeft mede gezorgd voor de stand van de afbouw op dit moment.”

Van de Wiel Complete Afbouw b.v. begon in de eerste maanden van 2012 met de afwerking van de eerste trappenhuizen. Het bedrijf uit Oisterwijk verzorgt verder de metalstudwanden, wandafwerking en (systeem)plafonds in kantoorgebieden en atria, alsmede de Trespa- en Eternit-gevelbeplating in het zogenoemde 'buitengebied' van het Stadskantoor, waar de constructie een dak vormt voor de vele passanten. Voor de afbouwspecialist zijn deze periode circa zestig mensen op het werk actief. “Wij werken met breed opgeleid personeel - vaste voorlieden en zzp'ers, en hanteren korte lijnen.”

Van de Wiel Complete Afbouw b.v. verwacht in week 10 van 2014 op te leveren.

SCAN WITH

| 15

UTRECHT | Stadskantoor

Projectinfo rond een vijf verdiepingen hoog atrium – de publiekshal; daarboven bevindt zich het 'carré', het enige gebouwdeel waarvan het vloeroppervlak de volledige bouwcontour omvat (52x96m). Het carré bestaat uit een gesloten ring die een patio omsluit, en is gereserveerd voor vergaderruimten, back-officefuncties en een 'restaurantplaza'.”

UITVOERING In 2011 is de bouw van het Stadskantoor gegund aan een combinatie gevormd door VolkerWessels-bedrijven Boele & Van Eesteren en G&S Bouw (Bouwcombinatie SKU). Keim: “Zij werken nauw samen met hun co-makers enerzijds en de omgevingspartners anderzijds. De projectorganisatie heeft bouwteamkwaliteit.” In april 2011 is begonnen met de bouw, middels het inrichten van de bouwput. De constructie bestaande uit 7.000 ton staal (meer dan de Eiffeltoren) is bekleed met beglaasde composietelementen die tevens de binnenwand vormen; eind 2013 werd het laatste, metershoge gevelelement geplaatst, waardoor het witte 'skelet' van het Stadskantoor de skyline van het Utrechtse Stationsgebied inmiddels domineert. “De bouw verloopt - mede dankzij goede afbouwplanningen, volgens schema. Indien nodig kan de bouwcombinatie opschalen tot zestien uur per dag.” Eind mei 2014 volgt de oplevering; vanaf oktober zal het gebouw worden ingehuisd door de gemeente.

DOORONTWIKKELING Broekman: “NS acht van groot belang dat de doorontwikkeling van het Stationsgebied op tempo wordt voortgezet. Dit om langdurige overlast voor reizigers en bewoners te minimaliseren. Met gemeente en ProRail wordt hard gewerkt om onze projecten te realiseren. Het streven is eind 2014 te beginnen met de bouw van de Hoge Dame en aansluitend de woning/-hotelontwikkeling aan de Van Sijpesteijnkade.”

De RGD wil haar nieuwe Rijkskantoor openen in 2017. Dan moet ook de 'Rabobrug' klaar zijn; deze nieuwe langzaamverkeerverbinding over het spoor wordt aangelegd door de gemeente en sluit aan op het Forum. “Zoals je merkt is de herontwikkeling van het Stationsgebied een samenspel van partijen die niet zonder elkaar kunnen.” Het Stadskantoor fungeert als drager van verdere ontwikkelingen op de Westflank, met als doel de totstandkoming van een hoogwaardig stedelijk gebied met internationale allure. “Het Stadskantoor is de bestemming die de Westflank nodig heeft om volledig tot bloei te komen”, besluit Keim. ❚

Bouwinfo OPDRACHT NS Stations

ONTWERP Dirk Jan Postel (Kraaijvanger) met Christian Müller e.a.

UITVOERING Bouwcombinatie SKU (Boele & van Eesteren/G&S Bouw) STAALCONSTRUCTIE Staalcombinatie SKU (ASK Romein/Oostingh Staalbouw) GEVEL Scheldebouw DAKSYSTEMEN Wédéflex BOUWPERIODE april 2011 – mei 2014

PROGRAMMA circa 65.000 m²

COMPOSIETGEVEL STADSKANTOOR LOGISTIEK MAATWERK In december werd het laatste stukje buitengevel gedicht van Stadskantoor Utrecht.

Daarmee werd voor co-maker Scheldebouw uit Heerlen een periode van ruim 2,5 jaar productontwikkeling afgesloten, waarvoor zelfs een nieuwe productielijn werd opgestart. “De combinatie van onze eigen composietproductie met aluminiumassemblage van kozijnen en een uniek ophangsysteem, resulteerde in een zeer korte montagetijd”, vertelt projectmanager Gérard Ruiters.

De cijfers zijn indrukwekkend te noemen: 17.650 m² buitengevel, opgebouwd uit 1.200 metershoge witte composietelementen. “Daarvan waren er slechts 472 identiek en ieder element heeft een unieke positie. Een en ander betekende dat productie, logistiek en montage perfect moesten zijn afgestemd. Mede omdat just-in-time is aangeleverd – vaak met bijzonder transport en in de nachtelijke uren. De elementen waren 100% gereed op het moment van montage. In combinatie met een beproefd montagesysteem, resulteerde dat erin dat een element vanaf de vrachtwagen binnen een kwartier aan de gevel hing. Hierdoor hebben wij de montageperiode tot acht maanden kunnen beperken.”

Daaraan vooraf ging een periode van anderhalf jaar voorbereiding. “Deze gevel is ontstaan vanuit eigen R&D. Er zijn in Nederland maar weinig producenten van composiet, en wij hebben in Heerlen een eigen productielijn opgestart om alle kwaliteits- en tijdsaspecten goed onder controle te houden.” De productie diende immers goed gemonitord te worden om de eindkwaliteit te kunnen borgen. “Composiet is licht, duurzaam, vormvrij en bezit uitstekende eigenschappen op het gebied van akoestiek en brandveiligheid; deze aspecten waren in dit project van doorslaggevend belang.” Scheldebouw leverde tevens 5.500 m² elementengevel voor een deel van het atrium, opgebouwd uit aluminium en glas.

LIFTEN PASSEN NAADLOOS IN ARCHITECTONISCH STADSKANTOOR Het Stadskantoor Utrecht is met 22 verdiepingen en een BVO van 65.000 m² het een na grootste gebouw dat momenteel in Nederland gebouwd wordt. KONE levert het verticale transport in de vorm van vijftien liften en twaalf roltrappen. Dat doet de specialist in liften en roltrappen in opdracht van Bouwcombinatie SKU. Vincent Meijer, Project Manager vertelt: “De snelste liften bij SKU zijn de zes liften in de Noordtoren. Deze hebben een snelheid van vier meter per seconde. Op het moment dat KONE met de installatie van de liften is gestart, was de liftkern op hoogte, zonder dat er vloeren rondom de kern aanwezig waren. Alle liften binnen dit project zijn uitgevoerd met het KONE Destination Control System (DCS). Met dit systeem geeft de gebruiker vooraf zijn of haar bestemming aan in de lifthal. De gebruiker krijgt daarbij via een LCDscherm een terugkoppeling welke lift er voor haar of hem komt. In de liftcabine worden geen commando’s gegeven. Het DCS-systeem zorgt voor een optimale ‘people flow’, de doelstelling van KONE om personen en goederen soepel, veilig, comfortabel en zonder wachttijden te verplaatsen in gebouwen.”

Meijer: “De bevestigingsvoorzieningen binnen de staalconstructie in de Zuidtoren waarin de vier liften zijn gemonteerd, vroegen om improvisatie. Oplossingen moesten in het werk bedacht worden vanwege de vele verschillende aansluitdetails. Dat is door alle kennis en expertise van KONE en de goede samenwerking met de Bouwcombinatie prima geslaagd. Stadskantoor Utrecht is een mooi architectonisch gebouw, en de liften passen naadloos binnen het ontwerp van het Rotterdamse architectenbureau Kraaijvanger.”

| 17

LIFTEN EN ROLTRAPPEN DEURSYSTEMEN GEVELLIFTINSTALLATIES

Compleet in mobiliteitsoplossingen in en om gebouwen www.kone.nl

Wij organiseren optimale woon-, werk-, leer- en leefomgevingen. Dat doen we met de belangen van vandaag en overmorgen op ons netvlies.

We zijn bevlogen en solide experts voor onze opdrachtgevers en stakeholders. Samen met hen behalen we toekomstgerichte, concrete resultaten.

Amsterdam - Assen - Nieuwegein abcnova.nl

Stadskantoor Utrecht 65.000 m2 en 2.500 werkplekken Projectmanagement van het totale inbouwpakket

ABCAdvertentie_eind.indd 1

1/21/14 11:03 AM

UTRECHT | Stadskantoor

Projectinfo

Meer dan verdelers alleen

PROJECTMANAGEMENT 'OP HET HOOGSTE NIVEAU' De realisatie van het Stadskantoor Utrecht is niet alleen door de omvang van het project een in het oog springende opgave. Met 65.000m² vloeroppervlak en een hoogte van 92 meter wordt het een van de grootste en hoogste stadskantoren van Nederland.

“De twee poten van het Stadskantoor worden geïntegreerd in de nieuwe OV-terminal en het gebouw wordt gerealiseerd in een complex stationsgebied”, vertelt projectmanager Robin Aartsma van ABC Nova. “Verder is de duurzaamheidsambitie een belangrijke factor, waarbij onder meer 40% beter gepresteerd moet worden dan de huidige energie prestatie coëfficiënt (epc).”

ABC Nova is door NS Stations ingeschakeld vanaf het Definitief Ontwerp. “Voor het casco zijn wij betrokken geweest bij het uitwerken van het ontwerp, inclusief het aansturen van het ontwerpteam en het daarop volgende aanbestedingstraject.”

Daarnaast adviseert en begeleidt ABC Nova bij het uitwerken van het inbouwpakket. “Op dit moment zijn we druk bezig met de coördinatie en integratie van het inbouwpakket in het bouwproces. Er moeten 2.500 werkplekken voor 3.000 ambtenaren komen.”

Nijverheidswegnoord 94c 3812 PN Amersfoort Tel: 033-4672711 - mail: info@eltechna.nl - www.eltechna.nl

In het ontwerpteam zijn verschillende partijen vertegenwoordigd, zoals de architect, de installatieadviseur en de gemeente, die het nieuwe gebouw gaat gebruiken.

Aartsma: “Het is een opgave waarvoor je dus niet alleen kennis van alle aspecten van proces- en projectmanagement nodig hebt. Het is mensenwerk. De samenwerking met NS Stations en het ontwerpteam en de inbreng van eindgebruikers is cruciaal voor een optimaal eindresultaat.”

SCAN WITH

| 19

www.nedcam.com

3D ontwerp naar tastbaar resultaat! shaping

technology

Functionaliteit, comfort & duurzaamheid in harmonie Functionaliteit, comfort en duurzaamheid samen laten komen in technische installaties. Dat is werk voor HOMIJ. De functie van het gebouw is ons uitgangspunt, de gebruiker staat centraal.

Van ontwerp en realisatie tot en met beheer en onderhoud.

www.homij.nl

UTRECHT | Stadskantoor

Projectinfo HIGHTECH-FREESTECHNIEK MAAKT VARIATIE IN GEVELBEELD MOGELIJK De gevel van het Stadskantoor bestaat inclusief specials op de hoeken en andere passtukken uit zo'n 1.200 vaak unieke gevelelementen van composiet.

Nedcam heeft in hechte samenwerking met gevelbouwer Scheldebouw basismodellen gefreesd voor de productiemallen met vele houten productietools en honderden inzetstukken (inserts), vervaardigd voor speciale vormelementen.

René Homan van Nedcam: “Bij het produceren van composiet worden de bestanddelen vacuüm getrokken in een mal, waarvoor verschillende basismodellen zijn gefreesd. Daarnaast zijn malinserts ontwikkeld ten behoeve van het karakteristieke gevelbeeld, met schuine gevelstrepen die alle onder een andere hoek dwars over de etages heen lopen, en zorgen voor een grote variatie in raampartijen – soms meerdere per gevelelement. Hiervoor zijn ruim vierhonderd inserts nodig geweest, die ruimte vrijhouden in de productiemal voor de speciaal gevormde ramen in de gevelpanelen. De toleranties waren minimaal, dus de kwaliteit van de mallen en inserts moest van zeer hoog niveau zijn.” Een en ander geschiedt met hoogwaardige vijf-assige CNC-machines, waaromheen Nedcam verschillende unieke werkprocessen ontwikkelde. Nedcam produceerde dertig inserts per week om de drie productielocaties van de gevelelementen te voorzien. Pionierswerk, zegt Homan. “Met Scheldebouw hebben wij de productie uitvoerig voorbereid in hecht co-makerschap, met een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding als resultaat.”

ASK Romein gaat als gerenommeerde staal- en totaalbouwer geen uitdaging uit de weg. Van bedrijfsruimten tot uiterst complexe bouwwerken: wij ontwikkelen en realiseren graag ambitieuze projecten.

Vanuit onze vestigingen in Roosendaal, Vlissingen en Malle (B) bedenken, ontwikkelen, ontwerpen, optimaliseren en realiseren we projecten voor marktsegmenten als industrie, kantoren en bedrijfspanden, offshore, logistiek en distributie, hoogbouw en specials, infra en transport, sport en leisure en food.

Door onze kennis als civiele aannemer en staalconstructiebedrijf te combineren, ontstaat de kracht die ASK Romein uniek maakt. Met optimale constructies, een groot oplossend vermogen en lage kosten realiseren wij projecten binnen de door de klant gestelde voorwaarden van tijd, kwaliteit en budget. Graag zijn wij ook u van dienst!

ASK Romein B.V. Postbus 1013 4700 BA Roosendaal Tel.: +31 (0)165 - 750300 Fax: +31 (0)165 - 555325 info@ask-romein.com

www.ask-romein.com

| 21

AMSTERDAM | Prins en Keizer

Tekst: Henk Geist Beeld: Dam & Partners Architecten

Tweede leven voor modernistische kantoorkolos Vijzelstraat Onder de naam Prins en Keizer begint het voormalige hoofdkantoor van de ABN-bank aan de Vijzelstraat in Amsterdam aan een tweede leven. Met respect voor het oorspronkelijke ontwerp van architect M.F. Duintjer wordt de kantoorkolos uit 1973 door Borghese Real Estate samen met Keystone Vastgoed, COD en Dam & Partners Architecten getransformeerd tot een eigentijds en transparant kantoorgebouw.

Het ontwerp van Duintjer voor de zogeheten Vijzelbank riep eind jaren zestig veel weerstand op. Het gebouw met zijn sterke horizontale geleding beslaat de hele westelijke wand van de Vijzelstraat tussen Keizersgracht en Prinsengracht. Veertig jaar later staat het bankgebouw te boek als een toonbeeld van modernisme, voorafgaand aan de renovatie gingen er zelfs stemmen op om het op de monumentenlijst te plaatsen.

Die beschermde status heeft het gebouw niet gekregen. “Dat neemt niet weg dat we het pand met respect voor Duintjer herontwikkelen en er heel voorzichtig mee omgaan”, zegt adjunct directeur Henk Heijink van Dam & Partners. Het pand behoudt zijn

22 |

karakteristieke horizontaliteit en kleurstelling, inclusief de brons geanodiseerde overstekken. “Maar we gaan het wel weer fris maken en er een gebouw van ‘nu’ van maken.”

Zo worden de puien met hun borstweringen van 75 centimeter hoog vervangen door reusachtige puien met een borstwering van 45 centimeter. Heijink: “Dat doet al veel in het beeld van het gebouw, het gebouw oogt veel transparanter. De grootste ingreep betreft de entree bij de onderdoorgang naar de Kerkstraat en de galerij. We maken hier een grotere inkeping, drie verdiepingen hoog, waardoor de entree beter zichtbaar wordt en de doorgang

naar de Kerkstraat een stuk lichter en aangenamer.”

Binnenin het gebouw vindt de grootste renovatie plaats: het gehele gebouw wordt gestript en de installaties worden compleet vervangen zodat het duurzaam wordt en het weer voldoet aan de huidige eisen.

Opvallende ingrepen zijn ook de verlenging van de luifel op de zevende verdieping. Dat accentueert de hoogte van het middengedeelte van het trapsgewijs oplopende kantoorpand. De terrassen die daardoor vanaf de vierde verdieping zijn ontstaan worden gehandhaafd, inclusief de originele balustrades.

De oude techniekruimte op de achtste verdieping

AMSTERDAM | Prins en Keizer

Projectinfo wordt omgetoverd tot 'skylounge' met dakterras, een bijzondere ruimte die een fantastisch uitzicht biedt op de Amsterdamse grachtengordel.

In de verduurzaming van het gebouw lag volgens Heijink een grote uitdaging. Dankzij warmte-koudeopslag, HR++ glas en betere isolatie gaat het energieprestatieniveau van G naar A en krijgt het gebouw het BREAAM 'Very Good'-label. Volgens de opdrachtgevers Borghese Real Estate, Keystone Vastgoed en COD heeft de Prins en Keizer grote

potentie. “Er is nog steeds veel vraag naar kantoorruimte in het centrum van Amsterdam. Grotere partijen trekken weer naar het centrum. Met zijn grote, efficiënt en flexibel indeelbare kantoorvloeren is dit pand uniek in de binnenstad en ideaal voor Het Nieuwe Werken. De parkeerkelder op -2 en -3 met ruim 135 plaatsen is een luxe in de stad, evenals de fietskelder op -1. Daarnaast ligt de halte van de Noord/Zuidlijn straks voor de deur. Een ideale plek als je in de binnenstad wilt zitten.” Van de in totaal 22.000 vierkante meter kantoorruimte is inmiddels twee derde verhuurd, aan onder andere Randstad, Stek advocaten en Spaces. Prins en Keizer wordt in juli opgeleverd. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Borgkey Vijzelstraat CV, samenwerking tussen Borghese Real Estate, Nijkerk, Keystone Vastgoed, Zeist en COD, Amsterdam

ONTWERP

Dam & Partners Architecten, Amsterdam

CONSTRUCTIE

Van Rossum Raadgevende adviseurs, Amsterdam

UITVOERING

Pleijsier Bouw Nijkerk BV

INSTALLATIES

Terberg Totaalinstallaties, IJsselstein (tevens adviseur) BOUWPERIODE mei 2013 – juli 2014

KOZIJNEN EN ZONWERINGEN Van Pleijsier Bouw Nijkerk heeft Aluvo Nieuwleusen BV de opdracht mogen ontvangen het voormalige ABN-gebouw te voorzien van circa 6.100 m² nieuwe aluminium kozijnen en circa 385 stuks geïntegreerde zonweringen. Dit massieve gebouw met twee parkeerlagen en acht kantoorlagen, dat zich uitstrekt van de Prinsengracht tot aan de Keizersgracht, krijgt dus een complete facelift.

“De bestaande ongeïsoleerde aluminium kozijnen, beglazingen en zonweringen worden door ons gedemonteerd en afgevoerd. Vervolgens worden de openingen voorzien van nieuw stelhout, aluminium kolombeplatingen, geïsoleerde aluminium kozijnen, HR++ beglazing, afwerkingen en zonweringen. Het bijzondere aan dit grote project is de bronzen anodiseerkleur van het bestaande werk, die terug dient te komen in de nieuwe situatie. Ook zal een gedeelte van de kozijnen worden voorzien van isolerende fotovoltaïsche zonnepanelen op basis van dunne-filmtechnologie, waarbij uitzicht naar buiten mogelijk blijft.”

Door het nagenoeg ontbreken van een bouwterrein, is de logistiek een belangrijk item. “Aluvo heeft door de jaren heen bewezen een uitstekende partner te zijn op het gebied van grootschalige renovaties en heeft de cadans voor deze uitdagende klus dan ook alweer goed te pakken.” Na renovatie zal het pand het duurzaamheidskenmerk BREEAM-NL 'Very Good' ontvangen.

HERINRICHTEN BINNENWERK Als veelzijdige afbouwer verzorgt CBA Tiel de binnenafbouw bij Prins en Keizer, zoals het monteren van metalstudwanden en systeemplafonds en divers aftimmerwerk. Verder bestaan de werkzaamheden buiten uit het aanbrengen van de Trespagevel en boeibekledingen.

Het pand behoudt zijn karakteristieke horizontaliteit en kleurstelling

| 23

BMholland

de specialist in reinigen, onderhouden en beschermen

BMholland is niet alleen professioneel gevelbehandelaar, maar tevens de officiële distributeur van Henkel, Turco en P3 in Nederland. Juist daarom heeft BMholland uitstekende kennis van hun kwaliteitsproducten die ingezet worden bij: l l l l l l

Gevelreiniging (óók aluminium, RVS, kunststof) Chemisch reinigen Softstralen Onderhoud en Bescherming (impregneren, coaten) Verwijdering van graffiti en anti-graffiti Glasreparatie

BMholland heeft kwaliteit hoog in het vaandel staan en geeft na het impregeneren of coaten, altijd een garantiecertificaat af.

Distributeur van

t 0343 - 430 102 – f 0343 - 432 527 e info@bmholland.nl – i www.bmholland.nl

BOUWEN IS MEEDENKEN, OOK IN hErBEStEMMINg WWW.PLEIJSIERBOUW.NL

AMSTERDAM | Prins en Keizer

Projectinfo REINIGING EN BESCHERMING OORSPRONKELIJKE GEVELDELEN Twee karakteristieke gevelelementen van de Prins en Keizer worden bij de renovatie hergebruikt. Het gaat om de witte kolomdelen tussen de nieuwe glazen puien en de bronskleurige borstweringen en de gevelbanden tussen de verdiepingen. Deze geveldelen worden door BM Holland uit Woerden gereinigd en voorzien van een beschermlaag.

RAMEN - DEUREN - GEVELS

www.aluvo.nl infonieuwleusen@aluvo.nl • infoapeldoorn@aluvo.nl

BM Holland is gespecialiseerd in reiniging en bescherming van alle soorten gevels: gemetselde geveldelen, natuursteen, aluminium/RVS en glas, zowel bij nieuwbouw als bestaande bouw. BM Holland maakt daarbij gebruik van Henkelproducten, waarvoor BM Holland in Nederland de exclusieve distributeur is. Het bedrijf geeft advies over gevelproblemen van welke aard dan ook.

“De te hergebruiken aluminium gevelelementen van de Prins en Keizer hebben in de vele jaren veel te leiden gehad van atmosferische vervuiling: uitlaatgassen”, zegt directeur Henk Goldberg van BM Holland. “Door de trams dwarrelt ook veel koperslijpsel door de lucht die zich aan de beplating heeft gehecht.

Met onze kennis in combinatie met het gebruik van Henkel-producten, kon de oorspronkelijke kleur van de verouderde geveldelen worden achterhaald. Het reinigen was niet makkelijk, daar was chemie voor nodig, waarbij het reinigingsmateriaal het glas en andere delen van de gevel niet mocht aantasten.” Na het reinigen van aluminium geveldelen wordt een beschermcoating aangebracht waar BM Holland jaren garant voor staat.

PRINS & KEIZER UITDAGING VOOR BOUWKUNDIG AANNEMER De verbouwing van Prins & Keizer wordt uitgevoerd door Pleijsier Bouw uit Nijkerk. Het honderd jaar oude familiebedrijf is vooral werkzaam in de utiliteitsbouw. “Wij zijn een ontwikkelende bouwer. Onze kracht ligt in het meedenken met de klant en het werken in bouwteam”, omschrijft directeur Robert Pleijsier het bedrijf. Samen met zijn broer Winno is hij eigenaar van het bedrijf met een jaaromzet van ongeveer zestig miljoen euro.

De laatste jaren krijgt Pleijsier Bouw steeds meer te maken met herontwikkeling van bestaande panden. Prins & Keizer vormt daarvan volgens Robert Pleijsier een goed voorbeeld. “We zijn de werkdag na het vertrek van de huurders in juni 2013 begonnen met slopen en de asbestsanering. Het gebouw wordt tot op het betonnen casco gestript, inclusief alle installaties. Er blijven kale betonnen ruimtes over, dat is wat de opdrachtgever ook wil vanwege de industriële uitstraling. Tegelijkertijd zijn we begonnen met de opbouw van de nieuwe gevel, van boven naar beneden. Later volgt de afbouw. Het is voor ons een uitdagende opdracht vanwege de grootte en tijdsplanning van het project in combinatie met de krappe bouwlocatie. De afvoer van het sloopmateriaal en de aanvoer van bouwmaterialen vormt de grootste uitdaging. Dat vraagt de nodige afstemming met de gemeente en de buurt. Er is permanent een uitvoerder van ons aanwezig die de logistiek coördineert en is gecertificeerd om indien nodig het verkeer te regelen.”

| 25

ALPHEN A/D RIJN | De Baronie

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | GREEN

DE BARONIE DRAGER VERNIEUWING RIJNHAVENGEBIED ALPHEN AAN DEN RIJN Chocoladeproducent De Baronie verhuisde in 1954 naar een nieuw gebouwd fabriekscomplex net buiten Alphen aan den Rijn. In 2007 nam GREEN het inmiddels verlaten, 14.000 m² tellende complex in portefeuille, met de doelstelling het te transformeren tot modern winkel-, werk- en woongebied, een plan dat in maart 2012 definitief tot uitvoering kwam.

26 |

ALPHEN A/D RIJN | De Baronie

Het industrieel erfgoed, dat anno 2012 de overgang vormt van het verder te transformeren industrieterrein Rijnhaven met de woonwijken van Alphen aan den Rijn, vormt het hart van de plannen, die verder uitbreiding met een winkel- en woongebouw omvatten. De originele compositie van kantoor, productiegebouw, productiehal en ontspanningsruimte en het oorspronkelijke gevelbeeld worden hersteld. Daartoe is het fabriekscomplex tot het casco gestript met behoud van de kolommenstructuur en opnieuw bekleed. “Het heldere geel van de bakstenen was grijs geworden en beklad met graffiti, en de kozijnen voldeden energetisch niet meer.

Daarvoor in de plaats komen grote, maar ranke aluminium kozijnen met isolatieglas – geheel in de stijl van het oude gebouw”, vertelt projectmanager Dick Vink van bouwadviesbureau Progam. “Ook de lichtstraten worden gerestaureerd.”

'SOLIDE EN DUURZAAM' “In onze activiteiten staat solide en duurzaam vastgoed centraal”, vertelt asset manager Patricia Bos van GREEN, het bedrijf dat het vastgoed van de familie Zeeman beheert. “Wij leveren graag een bijdrage aan dit industrieel erfgoed van Alphen aan den Rijn, aan het voorzieningenniveau en het upgraden van een voormalige industriezone.” In het fabriekscomplex is een kleine 10.000 m² bedrijfsruimte voorzien. De voormalige opslagkelder wordt een vestiging van huishoudretailer Action. Voor iedere huurder is een invulling te vinden, zegt Bos. “De kantoorruimte wordt bijvoorbeeld per verdieping opgeleverd, zowel geheel als per deel af te nemen; de uitstraling en kwaliteiten van dit gebouw maken dat zowel een advocaat of notaris als een creatief bedrijf zich er thuis kan voelen.”

PLEIN ALS RUSTPUNT Aan de noordzijde van de gerestaureerde fabriek wordt door GREEN een nieuw winkelgebouw gerealiseerd, waar onder andere twee supermarkten zich zullen vestigen (Hoogvliet en Lidl), met circa 450 parkeerplaatsen op het dak. Tussen oud- en nieuwbouw komt een 'intieme' winkelstraat. Als ontmoetings- en rustpunt is het Parkplein voorzien, dat aansluit op de horeca-units in De Baronie en wordt voorzien van een educatief speelelement dat verwijst naar de historie van het fabriekscomplex. GREEN voorziet ook 34 koop-/huurappartementen in het projectgebied. De winkels aan het plein en de hellingbaan aan de Prinses Margrietlaan zijn deels bekleed met groene gevels.

MIX Woningbouwcoöperatie Portaal bouwt nog eens 74 huurappartementen aan de zuidzijde van het complex, een eigen ontwikkeling van de woningcorporatie die stedenbouwkundig gezien onderdeel uitmaakt van het plan. S2 architecten heeft de voor Het Nieuwe Bouwen karakteristieke gele metselsteen doorgezet in de nieuwbouw, wat de gerestaureerde oudbouw welhaast doet opgaan in het nieuwe geheel. “De herinnering aan de fabriek wordt op meerdere wijzen levend gehouden, bijvoorbeeld met historische foto's in de gangen van het fabriekscomplex. De Baronie is een zorgvuldige herbestemming, die toekomstwaarde heeft door de toevoeging van de verschillende functies wonen, werken en winkelen. Het begrip duurzaamheid komt niet alleen tot uitdrukking in de materiaalkeuze en de manier van bouwen, maar ook door het terugbrengen van bedrijvigheid en werkgelegenheid, niet meer vanuit de functie als fabriek maar als dynamisch woon-, werk- en winkelgebied”, besluit Bos. ❚

Bouwinfo OPDRACHT

GREEN (transformatie fabriekscomplex/nieuw

bouw winkelgebouw); Portaal (nieuwbouw huurappartementen)

PROJECT- EN BOUWMANAGEMENT PROCESMANAGEMENT ONTWERP ADVIES

UITVOERING BOUWPROGRAMMA

BOUWPERIODE

Progam Vastgoed Rekenkamer S2 architecten (Frank Spoek) Van der Vorm Engineering; Technisch adviesbureau Maat bv; Royal Haskoning Kondor Wessels Amsterdam circa 10.000 m² bedrijfsruimte; circa 9.000 m² retail; circa 34 koop-/huurappartementen GREEN; 74 huurappartementen Portaal maart 2012-oktober 2013

Het nieuwe winkelgebouw, met daarachter het Parkplein, de gerestaureerde fabriek en de nieuwbouw van Portaal

| 27

Kijk op onze website

Afbeelding: realisatie Groot Baronie te Alphen a/d Rijn, www.grootbaronie.nl

Kondor Wessels Amsterdam is ĂŠĂŠn van de werkmaatschappijen van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Als middelgroot bedrijf ontwikkelen, bouwen en renoveren wij woningen, bedrijfsruimten en kantoren.

Kondor Wessels Amsterdam Naritaweg 142, 1043 ca Amsterdam Postbus 58002, 1040 ha Amsterdam t +31 (0)20 851 18 00 e info@kwadam.nl

www.kondorwessels-amsterdam.nl

ALPHEN A/D RIJN | De Baronie

Projectinfo LICHTDOORLATENDE DAKPARTIJEN

Tot zes jaar geleden was De Baronie in Alphen aan den Rijn nog een bedrijvige chocoladefabriek. Omdat het pand op de lijst staat voor industrieel erfgoed heeft het een nieuwe bestemming gekregen. In de fabriek werden winkelruimtes en kantoren gecreëerd. Voor de 432m² dakpartijen, uitgevoerd door gevelbouwer J. Hermans & Co NV uit België, werd gekozen voor het diffuus lichtdoorlatend Kalwall©bouwsysteem, “omdat dit systeem het licht 'beheert'.”

Oud- en nieuwbouw komen samen op het Parkplein.

“Met andere woorden: Kalwall© zet direct zonlicht om in een natuurlijk daglicht. Onderzoeken hebben aangetoond dat dit verblindingsvrij, niet-reflecterend aangenaam en ontspannen licht, zonder scherpe schaduwen of contrasten, bevorderlijk is voor de gezondheid, de productiviteit en het algemeen welzijn. Omdat grote hoeveelheden bruikbaar licht worden omgezet en verspreid met een relatief laag transmissieniveau, maakt dit de installatie van zonneweringssystemen en/ of jaloezieën overbodig. Bijkomende voordelen zijn de extreem goede isolatie-eigenschappen (U-waarden tot 0,28W/m²K), wat het energieverbruik aanzienlijk vermindert, de revolutionaire draagkrachten, het gewicht (12 kg/m²), de brandwerendheid, de duurzaamheid, de onderhoudsvriendelijke constructie (o.a. zelfreinigend), de akoestische isolatie, de snelle montage en de weerbestendigheid (o.a. UV-bestendig). J. Hermans & Co NV is exclusief verdeler van Kalwall© voor de Benelux en Frankrijk.”

Kalwall© ‘beheert’ het licht De structurele Kalwall© composietpanelen zetten direct zonlicht om in een natuurlijk daglicht dat niet verblindend en niet reflecterend is, zonder scherpe schaduwen of contrasten, kortom aangenaam om in te vertoeven. Daar grote hoeveelheden bruikbaar licht worden omgezet en verspreid met een relatief laag transmissieniveau maakt dit de installatie van zonneweringssystemen en/of jaloezieën overbodig. Kalwall© heeft bovendien extreem goede isolatieëigenschappen (tot 0,28W/m² mogelijk) wat het energieverbruik aanzienlijk vermindert op gebied van verwarming en koeling in het gebouw.

J. HERMANS & C° NV is exclusief verdeler van Kalwall© voor de Benelux en Frankrijk.

Voor meer info en technische ondersteuning:

Kalwall® is een geregistreerd handelsmerk van Kalwall Corporation

IZ West-Grijpen Z2  Grijpenveldstraat 20  B-3300 Tienen  Tel (32)16820300  info@hermansco.be  www.hermansco.be

| 29

DEN HAAG | Nieuwe Haagse Passage

GEVEL BLIKVANGER NIEUWE HAAGSE PASSAGE

MAATWERK MET NIEUWE DECORATIELIJN Tekst: Jac Buchholz Beeld: Mosa Facades

Het beeldmerk van de Nieuwe Haagse Passage is een combinatie van Delfts blauw en Oudhollandse tegels vertaalt naar een modern ontwerp. Dat beeldmerk komt, door middel van de hoogglans geglazuurde tegels met blauwe stippen, onder meer terug in de opvallende gevel, waarin de tegels van Mosa Facades uit Maastricht een grote en in het oog springende rol spelen.

Bij Mosa Facades staan ze wel vaker voor een spannende uitdaging; het bedrijf heeft dan ook de kennis en het innovatieve vermogen om telkens met een passende oplossing te komen. Dat is eveneens het geval bij de Nieuwe Haagse Passage, de kwalitatief hoogwaardige verbinding tussen de Grote Markstraat en de Spuistraat in het centrum van Den Haag, met daarin circa 10.500 m2 winkels en het Suite Novotel met 118 kamers. Het was wel een van de grootste uitdagingen waar Mosa Facades ooit voor stond, vertellen Joep Römgens en Bert Prevoo. “We zijn hiermee een stap verder gegaan dan we ooit eerder hebben gedaan.”

STRENGE REGELGEVING Römgens en Prevoo vertellen dat Mosa vrijwel vanaf het begin bij het project is betrokken, na het verzoek of ze wilden meedenken over de uitvoering van het ontwerp dat het in New York gevestigde architectenbureau Bernard Tschumi Architects voor de gevel had gemaakt. Prevoo: “In eerste instantie was er sprake van een op het isolatiemateriaal verlijmde tegel van 15x15 centimeter.” Er werd echter geen toestemming gegeven voor het verlijmen van de tegels in dit project, vult Römgens aan. “We moesten dus overstappen naar mechanische ophanging.” Dat lukte echter niet met het oorspronkelijk geko-

30 |

zen formaat tegel, geeft het tweetal aan. Dus kwam van Mosa de suggestie om voor tegels van 60x60 centimeter te kiezen. “Dat was ook de tweede optie van de architect. Deze tegels kun je geventileerd mechanisch bevestigen met hinterschnittsysteem.”

NIEUWE STANDAARD Zoals gezegd lag er wat betreft het komen tot de gewenste uitstraling van de tegel voor Mosa Facades een flinke uitdaging. De helder blauwe en witte kleuren konden namelijk niet met de bestaande productiemogelijkheden worden verkregen. Bert Prevoo legt uit: “Mosa is sterk in het produceren van ongeglazuurde tegels. Die worden op hoge temperatuur gebrand, krijgen zo een dichte oppervlaktestructuur en worden vochtongevoelig, UV-, graffiti- en zuur-bestendig.

Maar met deze productiemethode kun je geen felle kleuren maken, zoals bij dit project gewenst.

Dat lukt wel met onze geglazuurde tegels, maar die zijn standaard niet vorstbestendig.” Dus werd besloten een nieuwe decoratielijn op te zetten, geeft hij aan, van vorstbestendige, geglazuurde tegels. “Een forse investering”, aldus Joep Römgens. “Maar dankzij deze nieuwe decoratielijn kunnen we wel maatwerk bieden. Verschillende glansgraden, kleuren en motieven worden voor het bakken in de glazuur aangebracht, daardoor

ontstaat een hoogwaardig keramisch product met een lange levensduur. De geglazuurde tegel is onderhoudsarm en ideaal voor gebruik in geveltoepassingen. Het is een product dat niet eerder in de keramische industrie is gemaakt; we zetten ermee dus een nieuwe standaard. En spelen in op het feit dat architecten wat de gevel betreft een grotere vrijheid in kleur en design wensen omdat de schil naast functioneel ook steeds meer het visitekaartje is.”

‘CLOUD WINDOWS’ Vanzelfsprekend vraagt het opzetten van een nieuwe decoratielijn om een gedegen voorbereiding en uitgebreid overleg met diverse partijen.

Prevoo: “We hebben natuurlijk zelf heel veel kennis in huis, maar bij zo’n innovatief proces is het belangrijk dat alles tot in het detail klopt. Denk aan de kleurstelling, een complexe materie. Of aan de mate van krimp in de oven, dat rekenen we van te voren uit. Om topkwaliteit te kunnen bieden. Verder zijn we een C2C-gecertificeerd bedrijf en dat laten we dan ook graag in het product en het productieproces terugkomen.” Na een voorbereiding van zo’n vier jaar kon in de loop van 2013 met de definitieve productie worden begonnen. Tegels met vijftien verschillende stippenpatronen: zeven in lichtblauw, zeven in donkerblauw en een witte. Die worden volgens

DEN HAAG | Nieuwe Haagse Passage

Iedere tegel heeft zijn eigen plek

een zorgvuldig uitgewerkt ontwerp bevestigd.

Iedere tegel heeft zijn eigen plek. Een deel van de tegels wordt, na 'CAD' ingetekend te zijn, met behulp van waterjet in een specifieke vorm gesneden als omlijsting van de ‘cloud windows’.

Römgens: “In november 2013 is begonnen met bevestigen. Ook daarbij wordt om een zorgvuldige aanpak gevraagd, dat begint al in de fabriek met coderen. We leveren dagelijks niet meer aan dan op die dag verwerkt wordt – er is namelijk nauwelijks opslagmogelijkheid.”

Hij merkt vervolgens op dat het project op schema ligt en dat de hotelgevel nagenoeg klaar is. De wanden binnen worden eveneens deels voorzien van Mosa-tegels. En als dan over enkele maanden de nieuwbouw wordt opgeleverd, is er voor Mosa Facades weer een bijzonder project afgerond. Prevoo: “We zien dat graag, een bijzondere uitdaging. Daar geven we niet alleen met producten invulling aan, maar ook door mee te denken, te adviseren en begeleiden. De architect heeft een beeld voor ogen en wij zoeken net zo lang tot we de juiste oplossing hebben gevonden.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Ontwikkelingsmaatschappij Spuimarkt CV: Multi Vastgoed en AM Real Estate Development in samenwerking met de gemeente Den Haag BOUWDIRECTIE Neervoort Bouwmanagement & Consultancy ONTWERP Bernard Tschumi Architects, New York/Parijs, USA/Frankrijk UITVOERING JP van Eesteren BV

GEVEL

Mosa Facades, Maastricht (leverancier geveltegels); Drooghmans Balen (gevelbouw) BOUWPERIODE 2012 - 2014

Tegelpatronen spelen een belangrijke rol in de uitstraling van de gevel

ROTTERDAM | RDM Middenstrip

MIDDENSTRIP

RDM-TERREIN

VOLOP IN BEDRIJF

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Havenbedrijf Rotterdam, Sira Multimedia, Peter Pernet

Havenbedrijf Rotterdam transformeert het voormalige terrein van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) tot een dynamische omgeving waar indrukwekkende havenactiviteiten, innovatieve bedrijven, onderwijsinstellingen en een sfeervol dorp elkaar versterken.

RDM staat voortaan voor Research, Manufacturing en Design. De Middenstrip, een van de deelontwikkelingen op dit grootschalige terrein, maakt deze ambitie meer dan waar.

De Middenstrip is een langgerekte strook met aan weerszijden gebouwen en vormt de entree van het RDM-terrein. Hier renoveert Havenbedrijf Rotterdam het voormalige Centraal Magazijn, de Dokloods en de Dienstwoning. Samen met het reeds gerealiseerde Dokkaffee en het Oude Hoofdkantoor maken deze gebouwen een interessante kruisbestuiving mogelijk tussen scholieren, onderzoekers, ondernemers en zakenlieden.

dragen bij aan het creëren van een open entree.

De Sjouwersloods, die eind jaren vijftig tussen het Centraal Magazijn en de Dokloods was gebouwd, moest hiervoor het veld ruimen.” Naast de gebouwen gaf Havenbedrijf Rotterdam invulling aan de buitenruimte en het voorterrein. De oude spoorlijn die voor de gebouwen langs liep, is uit historisch besef grotendeels behouden.

OPEN ENTREE

In december 2012 startte het havenbedrijf – samen met de Architektenkombinatie, ABT, Techniplan en Bartels – het ontwerptraject voor het Centraal Magazijn, de Dokloods en de Dienstwoning. Pardon: “Uitgangspunt was volledige renovatie met zo veel mogelijk inpassing van duurzaamheid. Nu is het hergebruiken van een gebouw al duurzaam op zich, maar binnen de constructieve en financiële kaders keken we ook naar duurzame oplossingen op bouwkundig en installatietechnisch gebied. De loodsen worden bijvoorbeeld voorzien van laagtemperatuurvloerverwarming, volledig geïsoleerde buitenmuren

Projectleider Vastgoed Lenno Pardon is namens Havenbedrijf Rotterdam medeverantwoordelijk voor het herontwikkelingstraject van de Middenstrip. Hij vertelt: “In nauwe samenwerking met de Architektenkombinatie zijn we in 2011 begonnen met het vaststellen van de bouwkundige kwaliteit voor de Middenstrip. In lijn met de stedenbouwkundige visie van Palmbout-Urban Landscapes voor het gehele RDM-terrein biedt dit programma veel openheid, zichtbaarheid en historisch besef. Visueel toegankelijke gebouwen en fysieke doorgangen

32 |

DUURZAAM ONTWERP

en daken, isolerend glas en nieuwe E- en W-installaties. Met het oog op duurzame exploitatie hebben de gebouwen een modulaire opzet, zodat ze op te delen zijn in afzonderlijk verhuurbare units.”

CENTRAAL MAGAZIJN Het Centraal Magazijn heeft een bruto vloeroppervlakte van circa 2.400 vierkante meter en wordt volledig gehuurd door het Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen (ICDuBo). Het gebouw bestaat uit een begane grond met twee nieuw te realiseren entresolvloeren. Oude details zijn waar mogelijk behouden, zoals de vorm van de lichtstraten in het dak. Vliesgevels op de koppen en transparante overheaddeuren aan de langszijden maken het gebouw transparant, zonder voorbij te gaan aan het zakelijke karakter van het pand en de privacy van de huurder. “Ook hebben we al de nodige voorbereidingen getroffen voor een eventuele toekomstige optopping”, aldus Pardon. “De funderingen en sparingen zijn al aangebracht, en de technische ruimtes zijn op een mogelijke uitbreiding ingericht.”

ROTTERDAM | RDM Middenstrip

De Dienstwoning wordt verbouwd tot kantoor; authentieke elementen (o.a. kozijnindeling) worden behouden

LIVING BUILDING Pardon vervolgt: “Al tijdens de ontwerpfase van het Centraal Magazijn tekende ICDuBo het huurcontract. De concrete invulling hebben we dus grotendeels gezamenlijk opgepakt, wat tot een interessante wisselwerking leidde: ICDuBo heeft in dit gebouw de mogelijkheid om uiteenlopende duurzaamheidsopstellingen te laten zien, terwijl wij geïnspireerd worden tot een verdere verduurzaming van de panden op de Middenstrip. Deze wisselwerking resulteerde uiteindelijk in een ‘living building concept’. Dit houdt onder meer in dat ICDuBo gebruikmaakt van door participanten ter beschikking gestelde installaties – bijvoorbeeld voor verwarming, koeling en verlichting – naast de installaties die wij in het gebouw plaatsen. Omdat het gebouw in modules is op te delen, kun je de verschillende installaties eenvoudig met elkaar vergelijken.”

DOKLOODS EN DIENSTWONING Met een bruto vloeroppervlakte van 1.800 vierkante meter is de Dokloods kleiner dan het Centraal Magazijn, maar met zijn transparante kopgevel en thermisch verduurzaamde schil vertoont hij veel gelijkenissen. De Dokloods wordt opgedeeld in units met een volledige eerste verdieping, en is daarmee geschikt voor kleinschalige bedrijven in de logistiek en maakindustrie. De verhuur van de laatste units bevindt zich momenteel in de eindfase. Pardon: “De Dienstwoning wordt totaal verbouwd als kantoor, waarbij de binneninrichting geheel wordt herzien. Authentieke elementen, zoals de van oudsher kenmerkende kozijnindeling, blijven zo veel mogelijk behouden. Deze kozijnindeling komt ook al terug in het RDM-hoofdkantoor, waardoor een homogeen beeld ontstaat.”

STRIPPEN EN OPBOUWEN In juli 2013 werd de renovatie van het Centraal Magazijn, de Dokloods en de Dienstwoning onder EMVI-voorwaarden aanbesteed. In september kreeg Koninklijke Woudenberg het werk gegund, ›

| 33

ROTTERDAM | RDM Middenstrip

één maand later ging de uitvoering al van start.

Kort gezegd komt het erop neer dat de gebouwen geheel gestript en vervolgens weer opgebouwd worden. Inmiddels zijn de sloopwerk-

zaamheden van het Centraal Magazijn gereed.

Vanaf februari 2014 worden de vloeren, inclusief vloerverwarming, en de vliesgevels aangebracht.

Daarna start de afbouw. Pardon besluit: “De

oplevering van het Centraal Magazijn staat gepland in april 2014. De overige gebouwen, die momenteel gesloopt en gesaneerd worden, zijn naar verwachting medio 2014 gereed.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Havenbedrijf Rotterdam ONTWERP Architektenkombinatie, Den Haag UITVOERING Koninklijke Woudenberg BV, Ameide OVERIGE ABT, Velp (engineering, integratie/coördinatie constructie- en installatieadvies); Techniplan Adviseurs, Rotterdam (installatieadvies); Bartels Ingenieurs, Utrecht (constructeur) BOUWPERIODE oktober 2013 – medio 2014 PROGRAMMA renovatie Centraal Magazijn (2.400m² BVO), Dokloods (1.800m² BVO) en Dienstwoning (500m² BVO)

ROTTERDAM RENOVATIE MIDDENSTRIP RDM

FOTOGRAFIE PETER PERNET SIRA MULTIMEDIA

De oplevering van het Centraal Magazijn staat gepland in april 2014

VOORSTRAAT 7 | 4233 EA AMEIDE | 0183- 60 66 00 | INFO@KONINKLIJKEWOUDENBERG.NL I WWW.KONINKLIJKEWOUDENBERG.NL

BOUWEN TUSSEN HEDEN EN VERLEDEN

34 |

SITTARD | Rabobank

BIM-MEN OP EEN HOOG NIVEAU Voor Rabobank Sittard heeft Bartels in het ontwerptraject volgens de BIM-methode samengewerkt met architect Mecanoo, in een realtime Revit-model. Het Revit-model van installateur Nelissen hing daar als een gelinked model onder. “Aangezien alle partijen in Revit werkten, konden in het ontwerptraject snelle stappen worden gemaakt. De communicatie tussen de partijen verliep vlekkeloos en gemakkelijk via Skype.”

Na afronding van de bestekfase is het BIMbouwvoorbereidingsmodel eigendom geworden van de aannemer, Mertens Weert.

De aannemer heeft het BIM-bouwvoorbereidingsmodel, samen met zijn leveranciers, verder uitgewerkt tot een BIM-productiemodel. Tijdens de uitvoeringsfase werkte Bartels nog op de server van de aannemer in het BIM-model om de constructieve werktekeningen definitief te maken.

Het bijzondere ontwerp van Mecanoo zorgde ervoor dat het werken in een 3D BIM-model met alle partijen het werk vergemakkelijkte.

Bartels heeft het constructieve ontwerp uitgewerkt als een hybride constructie, van in-het-werk gestort beton, prefab beton en staal. Met dit gekozen bouwsysteem konden de architectonische ambities volledig gerealiseerd worden. De puntvormig ondersteunde verdiepingsvloeren, met behoorlijke uitkragingen rondom de vides, worden uitgevoerd in VZA-breedplaatvloeren. ❚

Passie voor techniek

Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra is een zeer veelzijdig bedrijf. Met ongeveer 250 medewerkers met een passie voor techniek en meer dan 40 jaar ervaring, leveren wij praktisch iedere adviesdienst op ingenieursgebied die u zich kan bedenken. Van ontwerp tot en met uitvoering.

Bartels heeft als construcgteur gewerkt aan de realisatie van het nieuwe Rabobank kantoor in Sittard. Op de achtergrondfoto staat het 3D model van de constructie dat door Bartels is ontworpen en opgezet in een BIM model, in samenwerking met de overige partijen.

Interesse in onze ideeën?

Benieuwd wat Bartels kan toevoegen aan uw project? Kijk voor meer informatie op onze website www.bartels.nl en neem contact op met een van onze vestigingen in Nederland.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

| 35

ROTTERDAM | EBS Trade Wind

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Cordeel

BETONSTORTEN MET GROTE HOEVEELHEDEN TEGELIJK Vraag iemand in de bouw naar de grootste uitdaging van zijn project en in negen van de tien gevallen antwoordt hij ‘de deadline’. Maar soms leidt deze tijdsdruk ook tot verrassend innovatieve oplossingen. Zo ontdekte aannemer Cordeel dat beton in veel grotere hoeveelheden kan worden gestort dan werd aangenomen.

DE VLAKLOODS De te bouwen vlakloods telt vijf vakken. Na oplevering worden de vakken van bovenaf gevuld met agrarische bulk zoals granen, mais en plantaardig afval.

De verspreiding van de bulk gebeurt met shovels die de producten bij de deuren oppikken en overdragen naar transportbanden, vrachtwagens en schepen.

Cordeel is verantwoordelijk voor de betonconstructie van de vlakloods. Nevenaannemer N.M. Heilig neemt de transportsystemen en staalconstructies voor haar rekening.

AANPAKKEN

Boven en onder: de betonwanden voor de loods zijn tien en achttien meter hoog

De aannemers draaien vanaf het eerste moment op volle toeren. Het Programma van Eisen is uitgebreid. Dit vraagt om een zorgvuldige voorbereiding.

De berekeningen en tekeningen moeten zes weken tevoren bij Bouw- en Woningtoezicht liggen. De engineering voor de betonconstructie moet in gang worden gezet en ook de afstemming tussen Cordeel en Heilig vraagt tijd en aandacht.

BETONSTORT

Cordeel is de bouwer van een nieuwe vlakloods voor EBS Trade Wind in Rotterdam. Met een oppervlakte van 65.000 m3 en een recht-toe-recht-aan constructie brengt het bouwproject geen ingewikkelde vraagstukken met zich mee. Maar de tijdsdruk is hoog. “EBS heeft zelf het basisontwerp aangele-

36 |

verd”, vertelt Joan van Burg, projectleider Cordeel.

“De verantwoordelijkheid voor de berekeningen Design & Build, de goedkeuring voor berekeningen en tekeningen en de uitvoering ligt bij ons. We kregen de opdracht in juni, terwijl de betonconstructie op 31 december 2013 klaar moest zijn.”

Maar dan vindt Cordeel een manier om een enorme tijdswinst te boeken. “De betonwanden voor de loods zijn tien en achttien meter hoog”, vertelt Van Burg. “Normaal vraagt dit om drie betonstorten inclusief uithardingstijd. Om tijd te winnen hebben we onderzocht of de stort van tien meter in één keer kan en de wand van achttien meter in twee keer. Dat blijkt te kunnen met de juiste bekisting, werkwijze en betonsamenstelling. De Betoncentrale heeft meegedacht hoe we de beton goed gemengd konden houden. Dat ging uitstekend! Het aantal grindnesten op 6.000 m3 beton was op één hand te tellen.

Tijdwinst? Anderhalve week per wand. We gaan deze stortmethode zeker verder ontwikkelen.” De vlakloods werd keurig voor de deadline opgeleverd.

ROTTERDAM | EBS Trade Wind

Projectinfo DE KRACHT VAN SYNERGIE OOK MERKBAAR IN EUROPOORT N.M. Heilig B.V. specialist in het ontwerpen en bouwen van duurzame installaties en componenten.

Veel installaties worden turn-key opgeleverd, daarnaast maakt de bouw van componenten een belangrijk deel uit van het productieprogramma.

De nieuwe vlakloods bestaat uit vijf compartimenten, die dienst gaan doen als opslag voor agri-bulkgoederen (agrarische massagoederen zoals granen en aanverwante producten). Vanuit een bestaand silocomplex worden de bulkgoederen via trechters naar de lopende band getransporteerd, die in de nok van de staalconstructie wordt geplaatst.

Vervolgens kunnen deze goederen naar keuze worden afgestort in een van de vijf compartimenten. Vanuit de vlakloods kan het gestorte materiaal middels invoertrechters en transportbanden worden afgevoerd naar een wagonbelader en eventueel terug naar het silocomplex. De bouw is onder de naam Project Trade Wind gestart in mei 2013 en zal naar verwachting in april 2014 worden afgerond.

Bulk handling Transport systemen Zand en grind veredelingsinstallaties Kolen wasinstallatie Recycling en afvalverwerking installaties Breek/zeef installaties Constructie bouw

NEWTONSTRAAT 17 1704 SB HEERHUGOWAARD THE NETHERLANDS

In opdracht van European Bulk Services (EBS) in Rotterdam, werken twee bedrijven van Heilig Group eendrachtig samen aan de bouw van een vlakloods van 65.000 m³, met een lengte van 170 meter en een breedte van 32 meter, inclusief transportsystemen en trechters. De staal- en de dakopbouw wordt verzorgd door Nederhoed BV uit Heerenveen, de trechters en de transportbanden worden gerealiseerd door N.M. Heilig BV uit Heerhugowaard.

T +31 (0) 72 571 66 88 INFO@HEILIGBV.COM

WWW.HEILIGBV.COM

N.M. Heilig BV is gespecialiseerd in het ontwerpen, ontwikkelen, produceren en monteren van technische installaties voor de recycling-, afvalverwerkende en bulkhandlingindustrie. Het is tevens het moederbedrijf binnen Heilig Group. Nederhoed BV staat al meer dan vijftig jaar garant voor vakkundige realisatie van staalconstructies over de hele wereld. De synergie versterkt en waarborgt de kracht van de onderneming, waardoor de belangen van de klant beter tot zijn recht komen.

ZWARE DRAAGBALKEN Voor het hijsen van bouwmaterialen doet Cordeel een beroep op De Gier Kraanverhuur en Transport uit Rotterdam. Het bedrijf gebruikt kranen van 35 tot vijfhonderd ton om de 36 meter lange draagbalken te plaatsen.

•

Zwaar, lang, groot en speciaal transport, dat is de expertise van De Gier. Ze verhuurt hijskranen tot zevenhonderd ton, verzorgt zwaar transport tot 124 ton laadvermogen en lengtetransport tot 36 meter. Voor de nieuwbouwloods Trade Wind levert het bedrijf mobiele kranen, waaronder een 160-, 300- en 500-tons exemplaar.

KRAANVERHUUR

•

MOBIELE TORENKRANEN

•

AUTLOAADKRANEN TOT 100 TON/M

•

ZWAAR TRANSPORT TOT 124 TON LAADVERMOGEN

•

SPECIAAL TRANSPORT TOT 36 M LENGTE

•

INDUSTRIËLE VERHUIZINGEN

Eind 2013 loodst De Gier drie enorme draagbalken voor de toegangsdeuren naar hun plaats. Een specialistische hijsklus als deze neemt een werkdag in beslag. “Eerst slaan we de last aan met speciale uithouders en bevestigingsmaterialen. Vervolgens dirigeert de machinist de balk op een rustige manier naar zijn positie. Daar staan ervaren ‘riggers’ die de hijslast begeleiden”, vertelt Robbert de Gier. “Voor een succesvolle en bovenal veilige hijsklus heb je een geschikte kraan, passend hijsmateriaal en deskundige begeleiding nodig.”

Bouwinfo OPDRACHT DESIGN & BUILD ADVIES INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

EBS Trade Wind, Rotterdam Cordeel Nederland, Zwijndrecht; N.M. Heilig, Heerhugowaard Constructeurs Cordeel Nederland; Grontmij, Rotterdam N.M. Heilig (transport); Tes, Rotterdam € 18 miljoen augustus 2013 – december 2013

www.de-gier.com | 37 718082_Gier.indd 1

21-02-14 11:14

HILVERSUM | RNW-gebouw

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Aannemingsmaatschappij Hegeman; PlanEffect

RNW-GEBOUW IN OUDE GLORIE HERSTELD

MONUMENTAAL ONDERKOMEN VOOR FUSIE-OMROEP AVROTROS De omroepverenigingen AVRO en TROS zijn gefuseerd. Maar deze fusie kan pas echt gestalte krijgen als het mediaduo ook gaat samenwonen. Daarom betrekken de omroeporganisaties per 1 januari 2014 het voormalige RNW-pand in Hilversum. Maar niet voordat het gebouw grondig is gerenoveerd.

De tijd is kort. De opdrachtgevers RNW en AvroTros hebben voor de complete renovatie van het pand een tijdsbestek van vijf maanden uitgetrokken. Dat vraagt om flexibiliteit en ervaring van de bouwteampartners op het gebied van vergunningen, logistiek en bouw.

Maar vanaf 1 januari gaan de programma’s 'Een Vandaag' en 'Radar' vanuit een spiksplinternieuw RNWgebouw de ether in. Aannemingsmaatschappij Hegeman uit Nijverdal neemt de uitvoering en coördinatie voor haar rekening. Projectontwikkelaar Kastanje behartigt de belangen van de verhuurder.

op staal. Twee ononderbroken rijen kolommen in de 120-meter-lange gangen bepalen de sfeer en de inrichting van het pand. De vloeren hebben de vorm van een vliegtuigvleugel. “Deze constructie was voor die tijd uniek”, vertelt Fred Schipper van Media Lodging. “Hieraan dankt het pand nu de status van 'monument'. ” Media Lodging is gespecialiseerd in de huisvesting van mediageoriënteerde bedrijven. De vijf bouwlagen, waarvan één ondergronds, herbergen een entreehal, een bedrijfsrestaurant, studio’s, kantoor- en archiefruimtes.

MONUMENTALE CONSTRUCTIE

MEDIA-EISEN

Het Radio Netherlands Worldwide-gebouw dateert uit 1961. Architectenbureau Van den Broek & Bakema gaf het kruisvormige gebouw een betonskelet

De voorbereiding voor de bouw start in mei 2013. De opdrachtgevers hebben het Programma van Eisen op papier gezet en de tijd om dit uit te werken tot een be-

Het Radio Netherlands Worldwide-gebouw dateert uit 1961

38 |

stek ontbreekt. Schipper: “En dat terwijl een omroeppand vraagt om een geavanceerde infrastructuur. Om de continuïteit te garanderen, moet alle apparatuur redundant worden aangelegd. Ook opname- en montageruimtes hebben specifieke eisen op het gebied van licht en isolatie.”

SNELLE BESLISSINGEN Reden om aannemer en nevenaannemers met de grootste zorg te selecteren. Ze moeten vanaf het eerste moment hun expertise willen delen en een begroting willen aanleveren op basis van eenheidsprijzen.

“Die aannemers en nevenaannemers hebben we gevonden”, vertelt Kim van Kampen van Kastanje. “Ze hebben allemaal plaatsgenomen in het bouwteam.

Omdat hierbij ook de directies aanwezig waren, werden grote beslissingen soms sneller genomen dan het geluid.” En ook de omstandigheden werken mee. Hilversum wil de omroepen graag behouden voor haar gemeente, wat zorgt voor een vlot vergunningencircuit.

HILVERSUM | RNW-gebouw

KLAAR VOOR DE TOEKOMST “De aanpak is groots”, vertelt Van Kampen. “Het gebouw moet geschikt worden gemaakt voor haar nieuwe functie, maar ook voor de toekomst. Dubbel glas, ventilatie, isolatie en installaties moeten er weer een eigentijds gebouw van maken, dat uitnodigt om er met plezier te werken. Maar met behoud van de oorspronkelijke uitstraling van het pand.” Het ontwerp is van Claessens Erdmann Architecten, dat hierin een grote rol speelt gedurende het ontwerpen bouwproces.

BOUWCOÖRDINATIE Als Aannemingsmaatschappij Hegeman hoort dat zij is geselecteerd voor de uitvoering van het bouwproject, gaat ze onmiddellijk in de startblokken. “We hebben meteen alle gegevens opgevraagd”, vertelt projectleider Marcel van den Noort. “Vanuit onze coördinerende rol hebben we de nevenaannemers meegenomen in het hoge tempo. Het gebouw telt 12.500 m2 en bij de start van de bouwactiviteiten was

het zelfs nog in gebruik. Tijdens de zes weken durende bouwteamfase hebben we het pand gestript. ”

KOLOMMEN Onderdeel van het strippen is het verwijderen van de betimmering rondom de kolommen. Dan blijkt een groot deel van de kolommen te zijn bekleed met blauwgroene mozaïektegeltjes. Nog groter is de verrassing als twee houten kisten in de kelder gevuld blijken te zijn met de originele blauwgroene tegeltjes die nodig zijn om de gehavende kolommen te herstellen. Van Kampen: “Op diverse plaatsen kwam onder de vloerbedekking ook een fraaie natuursteenvloer tevoorschijn. Ook die is in oude glorie hersteld.”

Schipper: “In vijf maanden is een gebouw - gedateerd in inrichting en techniek - veranderd in een huisvesting die AvroTros uitnodigt om samen te werken.

Ook hebben we het buitenterrein en de parkeergelegenheid aangepakt. AvroTros kan hierna weer jaren vooruit.” ❚

Dubbel glas, ventilatie, isolatie en installaties moeten er weer een eigentijds gebouw van maken

Projectinfo SYSTEEMWANDENOPLOSSING IN GLAS Minimalistische, volledig transparante glaswanden creëren, dat was de opdracht die PlanEffect van AvroTros meekreeg.

“De juiste uitdaging bij het juiste bedrijf; niet alleen omdat systeemwanden het specialisme van PlanEffect betreft, maar ook doordat PlanEffect de beste systeemwandenoplossing voor elk kantoor weet te vinden.”

Samen met de architecten van Claessens Erdmann is er gebrainstormd over de best passende details. “Dat heeft geleid tot een prachtig resultaat, waarbij de glaswand en het deurelement in elkaar overvloeien, met minimaal zichtbare profielen. De geluidwering van de glaswanden is hoog, doordat er speciaal akoestisch glas is toegepast met kaderdeuren die strak in een akoestisch deurkozijn vallen.”

Samen nadenken en samen bouwen is PlanEffect’s credo. “En dat is precies wat hier gebeurd is. Aannemingsmaatschappij Hegeman was een goede leider en spoorde de bouwende partijen perfect aan. Snelheid, flexibiliteit en betrouwbaarheid stonden centraal, wat heeft geresulteerd in een soepele manier van nadenken en bouwen. PlanEffect kijkt terug op een zeer prettige samenwerking en wenst AvroTros een zeer goede tijd in de nieuwe werkomgeving.”

BOUWMATERIALEN “Van Buren Bouwmaterialen en Aannemingsmaatschappij Hegeman hebben een goede en jarenlange samenwerking met betrekking tot leveringen van bouwmaterialen voor diverse en uiteenlopende projecten. Ook voor de verbouwing van het fusiegebouw van AvroTros te Hilversum heeft Van Buren diverse bouwmaterialen mogen leveren, waaronder de ruwe en algemene bouwmaterialen, maar ook de nieuwe Mosa Murals en de wand- en vloertegels van ons private-label Procasa.”

Bouwinfo OPDRACHT BOUWDIRECTIE

ONTWERP INSTALLATIE-ADVIES UITVOERING BOUWPERIODE

RNW en AvroTros Kastanje Ontwikkeling, Hilversum, Media Lodging, Laren en Nieuw Spijk, Veenhuizen Claessens Erdmann Architecten, Amsterdam Ingenieursbureau Knipscheer, Soest (W); CEE Advies Kortenhoef (E) Aannemingsmaatschappij Hegeman, Nijverdal 5 juli 2013 – 16 december 2013

“De hoofdvestiging van Van Buren Bouwmaterialen is gevestigd in Nijverdal, de plaats waar ook Aannemingsbedrijf Hegeman is gevestigd. Van Buren Bouwmaterialen heeft naast de hoofdvestiging in Nijverdal vestigingen in Arnhem, Deventer, Doetinchem, Haaksbergen, Hengelo en Ootmarsum en is hiermee een begrip in bouwend Oost-Nederland. Van Buren is gespecialiseerd in de verkoop en levering van algemene en ruwe bouwmaterialen, hout- en plaatmaterialen, prefabelementen en afbouw. In onze moderne showroom in Nijverdal kan zowel de particuliere als zakelijke klant terecht voor wand- en vloertegels, keukens en sanitair. Kortom: Van Buren heeft alles in huis voor elk project.”

| 39

HILVERSUM | RNW-gebouw

Projectinfo KLIMAATPLAFONDS ZORGEN VOOR WARME EN KOUDE LUCHT In juni 2013 kreeg technisch bureau massier de opdracht om samen met Adviesbureau Knipscheer uit Soest in bouwteam de werktuigbouwkundige installaties (klimaat en sanitair) in het bestaande pand van de Wereldomroep te Hilversum aan te passen. Technisch bureau massier heeft in 75 jaar veel ervaring opgedaan in vergelijkbare projecten.

“Maar de complexiteit van een kantoor met studio’s in combinatie met de korte bouwtijd - waarbij ontwerp en uitvoering elkaar op de hielen zitten maakt dit project tot een echte uitdaging”, vertelt Rob Keus van technisch bureau massier.

In het kantoorgedeelte was totaal geen ventilatie aanwezig. Alleen in de studio’s was een luchtbehandelingsinstallatie. “Om ook de kantoren en vergaderunits te voorzien van voldoende ventilatie, is gekozen voor een geforceerd lucht aan- en afvoersysteem”, vertelt Keus. “Hierbij wordt verse verwarmde of gekoelde buitenlucht via de zogenaamde ‘klimaatplafonds’ in de kantoren geblazen en op diverse centrale plaatsen weer afgezogen en naar buiten afgevoerd.” In de studio’s is de bestaande ventilatie geoptimaliseerd.

De bestaande radiatoren zijn plaatselijk aangepast. De waterleidingen en de rioleringen voldoen weer aan de laatste eisen en het oude sanitair is vervangen door modern sanitair. De hele installatie is voorzien van een gebouwbeheerssysteem, waardoor deze volautomatisch kan worden geregeld door een centrale bedieningscomputer.

Het echte werk ... ... begint bij Van Buren Als groothandel in bouwmaterialen is Van Buren een begrip in bouwend Nederland. Voor elke fase in het bouwproces en voor alle bouwmaterialen kan zowel particulier als professional terecht bij onze vestigingen in Nijverdal, Arnhem, Doetinchem, Deventer, Hengelo, Haaksbergen en Ootmarsum.

Nijverdal

Kwaliteit, comfort en bekende merken:

Bedrijvenweg 11

wij hebben alles in huis voor elk project!

T (0548) 61 35 67 F (0548) 61 01 25 E info@van-buren.nl

w w w.van-buren.nl

De renovatie en uitbreiding van de werkuigbouwkundige installaties ten behoeve van de AVRO/TROS te Hilversum zijn gerealiseerd door:

b.v. technisch bureau

massier centrale verwarming airconditioning

Den Haag Tel. 070 - 399 99 43 • • • • • 40 |

centrale verwarmingsinstallaties centrale koelinstallaties luchtbehandelingsinstallaties regelinstallaties energiebesparende installaties

• • • • •

gebouwbeheersystemen warmtekrachtinstallatie koud-/warmtapwater- en brandblusinstallaties sanitaire installaties riolering- en hemelwaterafvoerinstallaties

LEIDEN | Aalmarkt

Tekst: Henk Geist Beeld: van Diemen Gornd- en Sloopwerken

MONUMENTAAL HART LEIDS WINKELGEBIED KRIJGT PASSENDE IMPULS

Na twee jaar bouwen wordt dit voorjaar het volledig vernieuwde warenhuis van Vroom & Dreesmann in het hart van Leiden opgeleverd. De verbouwing van dit rijksmonument maakt deel uit van de eerste fase van het project Aalmarkt in de historische binnenstad, het Waagblok geheten.

De herontwikkeling van de Aalmarkt en omgeving, waarover decennialang is gedebatteerd, moet zorgen voor de door de gemeente gewenste versterking en uitbreiding van het kernwinkelgebied. Het Aalmarktproject omvat drie blokken, naast het Waagblok zijn dat het naastgelegen Stadsgehoorzaalblok en het Haarlemmerstraatblok aan de overkant van de Oude Rijn. In totaal gaat het om 24.000 m² winkeloppervlak, waarvan 16.000 m² renovatie en 8.000 m² nieuwbouw.

De opzet is in het gebied grotere winkelruimtes te maken, zodat ook aansprekende modeketens zich in het gebied kunnen vestigen. Daarnaast wordt er in het Stadsgehoorzaalblok een nieuwe winkelstraat gemaakt, waardoor een echt winkelcircuit ontstaat in de Leidse binnenstad. De Aalmarkt vormt een logische nieuwe verbinding tussen de Haarlemmerstraat - de hoofdwinkelstraat van Leiden – en de Breestraat. Hiervoor wordt ook de Waaghoofdbrug over de Oude Rijn verlegd. ›

Het warenhuis van V&D aan de Aalmarkt, met rechts daarvan De Waag

| 41

LEIDEN | Aalmarkt

De herontwikkeling van het Waagblok is een samenwerkingsproject tussen ontwikkelaar Provast en ASR Vastgoed Vermogensbeheer, dat vrijwel alle panden in dit blok in haar bezit heeft. Het Waagblok ontleent haar naam aan De Waag, het rijksmonument dat gelegen is naast de V & D aan de Aalmarkt. Dit pand is nog eigendom van de gemeente en krijgt een horecafunctie, waardoor het publiek hier straks dagelijks terecht kan.

DOOLHOF “Sinds 2002 zijn wij in gesprek met V&D over de vernieuwing van het warenhuis, een ontwerp van architect Jan van der Laan uit 1936”, zegt Niels Jansen, vastgoedontwikkelaar bij Provast. “Het warenhuis was erg onpraktisch ingericht, het was een groot doolhof, met veel trappetjes omdat tussen de Aalmarkt en de Breestraat een hoogteverschil van 2,5 meter moet worden overwonnen. Wij hebben met V&D de indeling veel logischer gemaakt, met heldere doorzichten. Daarvoor hebben we onder meer het noodtrappenhuis moeten verplaatsen van het midden van de winkel naar de zijkant. We hebben het pand per verdieping van boven naar beneden tot op het casco gesloopt, rondom de nieuwe roltrappen hebben we een vide gemaakt die op het dak wordt beëindigd met een nieuwe lichtkoepel.”

Bij de renovatie is rekening gehouden met historische waarden. Zo is het oude trappenhuis gerestaureerd en de dichtgezette lichtkoepel boven dit trappenhuis weer open gemaakt. Jansen: “We zijn de renovatie begonnen met het verplaatsen van de expeditie. De aanvoer van goederen gebeurde via een zijingang aan de Mandenmakerssteeg en was erg inefficiënt. De expeditie is nu verplaatst naar een pand aan de veel beter bereikbare Breestraat.

Vanaf dit punt kunnen de afdelingen ook veel beter worden bevoorraad.” Op de plek van de oude expeditie wordt De Waag uitgebreid met een serre. In de kelder van het warenhuis komt nog een gratis openbare fietsenstalling met plaats voor ruim negenhonderd fietsen. Met een uitgang aan zowel de Breestraat als de Aalmarkt.

Admiraal Banckertweg 32, 2315SR Leiden info@vandiemensloop.nl telefoon +31 (0)71-5323082 fax +31 (0)71-5323278 info@vandiemensloop.nl

www.vandiemensloop.nl

FLAGSHIP STORE

Schouten bouw

Aan de Breestraat heeft V&D het rijksmonument In den Vergulden Turk in gebruik. Ook dit pand uit 1673 is ingrijpend gerenoveerd. Het verlaagde plafond is verwijderd, het originele stucwerkplafond en een oude lichtkoepel met glas-inlood zijn in oude luister hersteld. De verzakte fundering is versterkt met extra palen, die een eventuele verdere verzakking moeten opvangen. De gerestaureerde gevel vormt een pronkstuk aan de Breestraat. Jansen: “V&D beschikt straks over een modern warenhuis. Het wordt de 'flagship store' voor Nederland, het voorbeeld voor hoe V&D de komende jaren retail wil bedrijven.”

1938 waarmake

Een vuistregel d

opdrachtgevers

we ontwikkelen

onze medewerk

ons ligt gaan w

75 jaar mee verd

Schouten ontw

renoveert en on

slimme, innove

vakmanschap, k

de ambachtelijk

klanten van ons

Schouten bouwt aan ontwikkeling!

Een vuistregel die we al vanaf

Schouten bouwt aan ontwikkeling!

1938 waarmaken. Zowel voor onze Een vuistregel die we al vanaf 1938 waarmaken.

Zowel voor onze Park Allemansgeest opdracht ligt in Voorschoten aanlocaties de Vliet en is een van de mooiste gevers, de waar buurten van Nederland geworden. Hieren ontwikkelde en bouwde opdrachtgevers, de locaties waar we ontwikkelen bouwen alsSchouten een we ontwikkelen en bouwen als voor van de 680 koop- en huurwoningen. voor onze medewerkers. Engroot alsdeel het aanonze ons ligt gaan we daar medewerkers. En als het aan de komende 75 jaar mee verder. ons ligt gaan we daar de komende 070 301 47 00

Wij nodigen u v

een nadere ken

75 jaar mee verder.

schoutenbouw.nl Schouten ontwikkelt, bouwt, renoveert en onderhoudt. Met slimme, innoverende concepten, vakmanschap,Schouten klantgerichtheid en de ontwikkelt, bouwt, ambachtelijke kwaliteit die onze klantenrenoveert van ons gewend Met zijn. Wij en onderhoudt. slimme, innoverende concepten, nodigen u van harte uit voor vakmanschap, klantgerichtheid en een nadere kennismaking. de ambachtelijke kwaliteit die onze

Park Allemansgeest ligt in Voorschoten klanten aan van ons gewend zijn.

Wij nodigen de Vliet en is een van de mooiste buurten van u van harte uit voor Nederland geworden. Hier ontwikkelde een en nadere kennismaking.

Park Allemansgeest ligt in Voorschoten aan de Vliet en is een van de mooiste bouwde Schouten een groot deel van de 680 070 301 47 00 buurten van Nederland geworden. Hier ontwikkelde en bouwde Schouten een schoutenbouw.nl koop- en huurwoningen. groot deel van de 680 koop- en huurwoningen.

Park Allem

buurten va groot deel

070 301 47 00 schoutenbouw.nl

De gevel van het Waagblok aan de Breestraat. Rechts In den Vergulden Turk, links nieuwbouw voor The Sting

42 | 718095_Schouten.indd 1

10-02-14 10:13

LEIDEN | Aalmarkt

Twee naastgelegen panden aan de Breestraat, op de hoek met de Mandenmakerssteeg, zijn gesloopt. Hier komt een nieuwe winkelruimte van 3.000 m², waar een filiaal van The Sting wordt gevestigd. Jansen: “Menigeen verklaarde ons voor gek dat we juist in Leiden aan de slag gingen. Maar wij vinden dit soort ingewikkelde projecten boeiend. Hoe complexer een project hoe beter wij uit de verf komen en hoe leuker wij het vinden. De ontwikkeling van het Waagblok met zijn vele monumenten was een grote legpuzzel, terwijl de V&D tijdens de verbouwing gewoon moest doordraaien. De winkel is maar een halve dag dicht geweest toen de roltrappen werden vervangen. Wij geloven ook in de kracht van het Leidse winkelhart. Leiden is een stad met een enorme potentie, er moest alleen flink worden geïnvesteerd om dat zichtbaar te maken. Met de realisatie van het Waagblok is die inhaalslag begonnen. Nu het eindresultaat zichtbaar begint te worden is iedereen razend enthousiast.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT

ONTWERP

CONSTRUCTIE UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

ASR Vastgoed Vermogensbeheer, Utrecht (ontwikkelaar: Provast, Den Haag) Kentie & Partners Architekten, Halfweg; Powerhouse Company, Rotterdam Broersma, Den Haag Schouten, Leidschendam Schoonderbeek Installatietechniek, Hillegom € 25 miljoen mei 2012 - mei 2014

Projectinfo WERKEN AAN DE LOOK & FEEL VAN 2014 Als de panden van Breestraat 76 - 80 zijn gesloopt, begint Schouten Bouw met de nieuwbouw van The Sting. Tegelijkertijd start de renovatie van het V&D-pand. Hier wordt de keldervloer verlaagd, zodat de ruimte ontstaat voor een gemeentelijke fietsenkelder. Verder wordt het pand van de kelder tot de vierde etage voorzien van een nieuwe staalconstructie en nieuwe vloervelden.

“Vooral die constructieve wijzigingen zijn ingrijpend”, vertelt werkvoorbereider Maurice de Nie. “Maar ze lonen de moeite. Nu de etages vlakker zijn, tonen ze ruimtelijker.” Schouten Bouw geeft de buitengevel een opknapbeurt, voorziet de raampartijen van nieuw glas en zorgt voor meer daglichttoetreding door de aanleg van lichtstraten en een enorme lichtkap op het dak. Vergrote vides en vernieuwde roltrappen geven het V&D-pand weer helemaal de look & feel van 2014.

Bij alles dat wordt aangepakt, wordt gezocht naar de juiste balans.

Wat kan wel en wat kan niet als je de historische sfeer wilt behouden? De Nie: “In de voorbereidingsfase is hierover al veel overleg geweest. Maar ook nu kijken Bouw- en Woningtoezicht, Monumentenzorg en opdrachtgever Provast over onze schouders mee. Tot nu toe is voor alle historische elementen een goede oplossing gevonden. Zo is het glas niet vervangen door dubbel glas, maar door monumentenglas. De isolatiewaarde is gestegen, maar met behoud van de oorspronkelijke aanblik en detaillering.”

De ruimte die tussen de Waag en de nieuwbouw is ontstaan door de sloop van drie panden is een uitgekiende plek voor de torenkraan. “Het winkelend publiek heeft nu nauwelijks last van de verbouwing. Ook de bussen – zo’n zestigtal per uur – rijden gewoon hun vaste routes.”

SPECIALISTISCH SLOOPWERK Om project Aalmarkt mogelijk te maken, moeten twee panden in de Breestraat onder de sloophamer. Deze panden liggen echter ingeklemd tussen ‘De Vergulde Turk’ en ‘De Waag’, twee monumentale panden. Het sloopwerk moet dus met de grootste aandacht gebeuren.

Het rijksmonument In den Vergulden Turk is ingrijpend gerenoveerd

Van Diemen Sloopwerken is gespecialiseerd in renovatie en totaalsloop en pakt het werk aan in fasen. “We hebben eerst een doorgang gecreëerd naar de binnenplaats om van daaruit met een sloopmachine te starten”, vertelt Edwin van Diemen, directeur Van Diemen Sloopwerken. “Via deze doorgang konden we het materieel, dat we aan de voorzijde niet kwijt konden, verhuizen naar de achterzijde van het pand. Vanaf hier hebben we het sloopwerk langs de monumentale panden aangepakt. Dit bleek ingewikkelder dan we hadden gedacht. Al gauw werd duidelijk dat het pand werd gedragen door staalconstructies. De muren die daarop rustten, liepen regelmatig door naar de belendende panden. Dat heeft veel aandacht gevraagd. In deze fase hebben we veel werk handmatig verricht.” Inmiddels is het sloopwerk in de ‘kritische gebieden’ succesvol afgerond en verricht Van Diemen Sloopwerken de sloop van het inpandige gedeelte.

| 43

AMERONGEN | MFC Allemanswaard

Nieuw dorpshart Amerongen handreiking naar verleden en toekomst Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: KOW Concepts Design Development, Den Haag

Tot op heden ontbreekt het Amerongen (gemeente Utrechtse Heuvelrug) aan een echt dorpshart; daar komt deze zomer verandering in met de oplevering van MFC Allemanswaard, het voorzieningencluster van nieuwbouwproject Allemanswaard – veel meer dan een MFC alleen, aldus directeurbestuurder Jaap Broekhuizen van opdrachtgever Woningbouwvereniging Amerongen (WBVA). “Allemanswaard haalt decennia aan achterstallig onderhoud op voorzieningengebied in.”

Met Allemanswaard, dat naast woningen en bedrijfshuisvesting de kern van de medische, sociale en culturele voorzieningen van Amerongen gaat huisvesten, wordt tevens een ruimtelijke onvolkomenheid ongedaan gemaakt, zegt architect Hans Kaashoek. Namens architectenbureau KOW Concepts Design Development, Den Haag (o.a. winkelcentrum Vleuterweide) stond hij aan de wieg van het multifunctionele dorpshart. “Wie een

goed inzicht wil krijgen in de ontwikkeling van Allemanswaard, moet de ruimtelijke geschiedenis van het dorp in acht nemen. Amerongen wordt nu doorsneden door de N225. De compacte historische kern ligt aan de zuidzijde van die weg; aan de noordzijde, op de hellingen van de Amerongse Berg, bevonden zich tot een halve eeuw geleden tabaksvelden. Toen die verdwenen, is Amerongen aldaar lukraak uitgebreid met voorzieningen en nieuwbouwwoningen. Dat

Boven: De gevels aan het dorpsplein verwijzen naar de historische tabaksschuren van het oude Amerongen

44 |

Rechts: 'Met de bouw van Allemanswaard wordt het ontbreken van een voorzieningenkern ongedaan gemaakt'

AMERONGEN | MFC Allemanswaard

heeft ertoe geleid dat een eigentijds dorpshart met winkels en voorzieningen tot op heden ontbreekt.”

INPASSING De nieuwbouwlocatie werd rond 2000 gevonden op een centrale, bebouwde plek in Amerongen-Noord.

De bestaande sporthal en senioren-wooncomplex De Helling zijn in het plan opgenomen. De sporthal ondergaat een renovatie en CBS De Regenboog is verplaatst. Broekhuizen, wiens organisatie in Allemanswaard zal worden gehuisvest: “Amerongen is een vergrijsde kern, met een gedateerd voorzieningenaanbod. De bouw van een vitaal dorpshart zorgt voor een versterking van de kern en biedt tevens de mogelijkheid het woningenaanbod te differentiëren.” WBVA

werd na het faillissement van Van Hoogevest Ontwikkeling drager van het in 1999 geïnitieerde plan. Die wijziging maakte het mogelijk meer voor een dorpse schaal te kiezen, en het voorzieningencluster te vermaatschappelijken. “De maatschappelijke visie achter dit plan, gebaseerd op maximale waarde voor de bewoners en op kleinschaligheid, is met een partij als WBVA beter te realiseren dan met een commerciële projectontwikkelaar.”

SOCIALE DUURZAAMHEID Onderdeel is de 'sociale verduurzaming' van het voorzieningenaanbod in Amerongen. Kaashoek: “Die terminologie gebruiken wij om aan te geven dat er meer is dan energetische verduurzaming, die in Allemans-

waard overigens ook wordt toegepast met onder meer warmte-koudeopslag. Sociale duurzaamheid betekent bijvoorbeeld: langdurige samenwerking tussen maatschappelijke organisaties (o.a. delen van ruimtes; red.), en passende huisvesting. Wij hebben zelf draagvlak georganiseerd met behulp van klankbordgroepen.”

Broekhuizen: “Er is binnen de mogelijkheden tot in detail invulling gegeven aan wat wenselijk is, met toekomstige gebruikers én de bewoners van Amerongen.”

Kaashoek: “Ook wat materialisatie betreft sluiten wij zoveel mogelijk aan op de Amerongse schaal, met een mix van formele en minder formele bouwstijlen en verwijzingen naar bestaand Amerongen. Wij gebruiken bijvoorbeeld mooie bakstenen uit het Rivierengebied, en veel natuurlijke materialen als hout.” ›

| 45

AMERONGEN | MFC Allemanswaard

Projectinfo E-INSTALLATIES In het centrum van Amerongen werkt Van den Pol aan multifunctioneel centrum Allemanswaard. “Een bijzonder project, waar een ongekend aantal functies samenkomt. Het project betekent een enorme impuls voor Amerongen. Het voorzieningenniveau gaat omhoog, voorzieningen worden beter toegankelijk, de doorstroming op de plaatselijke woningmarkt wordt gestimuleerd en er ontstaan nieuwe kansen voor ondernemers. Kortom, een project waar Van den Pol Elektrotechniek met plezier aan werkt.�

Van den Pol is verantwoordelijk voor de elektrotechnische installaties voor 49 woningen, een bibliotheek, een 'dojo', een jongerencentrum, een multifunctionele dorpshuiszaal, een kinderdagverblijf, een peuterspeelzaal, buitenschoolse opvang, een gezondheidscentrum voor onder anderen huisartsen, een fysiotherapiepraktijk en een apotheek, vergaderruimtes, een centrale hal, een schietbaan en een parkeergarage. Voor het deel dat onder verantwoordelijkheid van de woningbouwvereniging tot stand komt, verzorgt Van den Pol ook de installaties voor brandmelding, data en toegangsbeveiliging. Het project wordt in het derde kwartaal van 2014 opgeleverd.

Lean&Duurzaam

Amerongen krijgt een nieuw centrum waar voorzieningen voor onderwijs, cultuur, welzijn & gezondheid, sport, winkelen en wonen gebundeld zijn in een aantrekkelijk en eigentijds multifunctioneel centrum.

Hegeman Bouwgroep Almelo werkt aan ruimte om te leven, waar mensen zich thuis voelen en die van betekenis is voor de gebruikers en de samenleving.

Hegeman Bouwgroep Almelo Bornerbroeksestraat 155 7601 BG Almelo tel. 0546 - 45 45 41 fax. 0546 - 45 42 02 info@hegeman-bouw.nl ww www.hegeman-bouw.nl

www.vandenpol.com 46 |

AMERONGEN | MFC Allemanswaard

Projectinfo CONSTRUCTIEF DIVERS GEBOUWENCLUSTER Allemanswaard wordt medio 2014 opgeleverd

DORPSPLEIN Het plan Allemanswaard wordt gefaseerd uitgevoerd. Carré A, het voorzieningencluster met woningen en bedrijfsruimte in opdracht van WBVA, betreft het noordelijke deel van het project en wordt medio 2014 opgeleverd. Bouwdeel C is – apart aanbesteed – al deels gerealiseerd en betreft de renovatie/inpassing van de sporthal, die tijdens de nieuwbouw van Carré A in gebruik blijft. Een derde fase aan de zuidzijde betreft woningen en winkels van ontwikkelpartij Dura Vermeer, eveneens ontworpen door KOW. Na de oplevering van Carré A is de buitenruimte aan de beurt, met onder meer een ovaal dorpsplein. De gevels van de gebouwen aan dat plein verwijzen naar de historische tabaksschuren van het oude Amerongen; de daken van het gehele complex tonen een mix van zwarte en rode pannen, eveneens een verwijzing naar bestaand Amerongen.

UITVOERING De nieuwbouw van Carré A werd opgesplitst in een bouwkundig en installatietechnisch bestekdeel, met Hegeman Bouwgroep Almelo als coördinerend aannemer.

Projectleider Roel van Vliet: “Gekozen is voor een betonconstructie met houtskeletbouw en in de materialisatie is zoveel mogelijk gekozen voor onderhoudsvriendelijke materialen als Eternit Sidings, kunststof kozijnen en gelamineerd hout. Wij bouwen op de Amerongse Berg, binnen een hoogteverschil van vier meter.” Dat zorgt her en der voor variatie in de maatvoering. “De grootste uitdaging ligt echter in de compacte bouw, soms tegen in gebruik zijnde gebouwen aan. Begin 2013 startten wij met de ruwbouw, en wij realiseren het plan met een cirkelvormige routing.

Naarmate de bouw vordert groeit ook de bouwsnelheid, omdat wij meer kunnen standaardiseren.” In ruwbouw is Carré A bijna gereed; vanaf deze zomer beschikt Amerongen over een nieuw medisch centrum, bibliotheek, muziekzaal, dorpshuiszaal, een verruimd woningaanbod en ruimte voor talloze maatschappelijke organisaties. “Allemanswaard doet de naam ook echt eer aan”, besluit Broekhuizen. ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING ADVIES

INSTALLATIES

BOUWPERIODE PROGRAMMA

Woningbouwvereniging Amerongen KOW Concepts Design Development, Den Haag Hegeman Bouwgroep Almelo Peree Bouwadvies B.V. (constructie); Nieman Raadgevende Ingenieurs (bouwfysica) Oostendorp Installatietechniek (W); Van den Pol Elektrotechniek (E) december 2012 – september 2014 Carré A: onder andere basis- en muziekschool, KDV, bibliotheek, dorpszaal, kantoren, artsenpraktijk, apotheek, parkeergarage 74 plaatsen, 42 sociale-huurappartementen en 7 vrijesector-eengezinswoningen (in totaal 21.000 m² BVO inclusief gerenoveerde sporthal)

Peree Bouwadvies B.V. verzorgde het constructieve ontwerp van Allemanswaard en de omzetting naar BIM. Het grote aantal aansluitende bouwdelen op een deels ontgraven helling resulteerde in een divers constructief geheel, dat met behulp van BIM goed inzichtelijk kon worden gemaakt, vertelt mede-directeur en senior adviseur Joost Terlage.

Peree Bouwadvies B.V. maakte het constructief ontwerp voor Allemanswaard (voorzieningencluster inclusief bestaande sporthal) in 2008.

Terlage: “De constructie is opgebouwd middels een mix van traditionele en moderne elementen, zoals breedplaatvloeren, holle wanden en prefab – evenals deltabeams en gelamineerde liggers. Het gehele samenspel luistert nauw. Het complex bevat intern aangrenzende onderkelderde en niet onderkelderde bouwdelen, direct aanpalend aan eveneens deels onderkelderde bestandslocaties. De parkeergarage ligt verder deels onder bouwdeel E en een ingegraven situatie. De grootste uitdaging binnen Bouwdeel E betrof de intern boven de inrit gelegen, getrapt uitkragende constructies, opgebouwd uit prefabconstructies, breedplaatvloeren, deltabeams en holle wanden.”

Meer recent heeft Peree Bouwadvies B.V. het ontwerp in opdracht van bouwkundig aannemer Hegeman Bouwgroep Almelo omgezet in 3D/ BIM. “Hierbij is gebruik gemaakt van het programma Allplan, dat middels IFC uitstekend uitwisselt met alle gerenommeerde softwareleveranciers”, aldus Terlage. “Nagenoeg alle partijen kunnen daar vandaag de dag mee werken. Dat heeft een aanzienlijke bijdrage opgeleverd op het gebied van inzichtelijkheid.”

INSTALLATIES De werkzaamheden van de combinatie Oostendorp Installatietechniek bv Tiel/ van den Pol Elektrotechniek bv Montfoort bestaan uit het leveren en monteren van alle installaties in het nieuw te bouwen MFC Allemanswaard te Amerongen. Hierbij neemt van den Pol Elektrotechniek de elektrotechnische werkzaamheden voor zijn rekening en Oostendorp Installatietechniek de sanitaire en werktuigbouwkundige installaties.

Specifiek voor dit project is dat alle gebruikers aangesloten worden op de centrale energievoorziening. De warmteopwekking vind plaats door middel van een warmtepomp en twee HR cv-ketels, waarbij de warmtepomp wordt aangesloten op de aan te brengen installatie voor opslag van koude en warmte in de bodem. De koudebehoefte voor het gehele complex wordt eveneens aan de WKO-installatie onttrokken. De cv-installaties in het Multifunctioneel Centrum worden uitgevoerd als laagtemperatuur-verwarmingsinstallaties. Op de WKO-installatie in MFC Allemanswaard zullen in de toekomst andere gebouwen in de omgeving worden aangesloten.

| 47

LEIDEN | Catharinasteeg

CATHARINASTEEG, LEIDEN AALMARKT

HET WINKELCIRCUIT WAAR LEIDEN NAAR HEEFT UITGEKEKEN

De vele monumentale panden maken een dagje Leiden tot een feest. Maar voor de doorgewinterde shopper is Leiden nog niet compleet. De grote winkelstraten – Haarlemmerstraat en Breestraat – zijn niet optimaal met elkaar verbonden, waardoor hij geen ‘winkelrondje’ kan maken. Daar brengt de nieuwe Catharinasteeg nu verandering in.

De Catharinasteeg maakt deel uit van het Aalmarktproject. Het Aalmarktproject - een grootscheepse ingreep in het hart van Leiden - moet Leiden ook als winkelstad aantrekkelijk maken. Hiertoe behoren tevens de Stadsgehoorzaalwinkel, het Waagblok (herontwikkeling V&D en de nieuwe winkel van The Sting) en het Haarlemmerstraatblok.

48 |

CATHARINASTEEG De nieuwe Catharinasteeg gaat de grote winkelstraten op een logische manier met elkaar verbinden. “a.s.r. vastgoed ontwikkeling en Rijnboutt hebben in 2009 de oplossing bedacht en wel op de plek waar oorspronkelijk de Van Nelle-fabriek stond”, vertelt ontwikkelingsmanager Maarten Stam van a.s.r. vastgoed ontwikkeling. “Hier komt de entree van de Catharinasteeg, een totaal nieuwe winkelstraat.

Aan de kant van de Breestraat komt de entree tussen twee imposante monu-

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: a.s.r. vastgoed ontwikkeling

mentale panden. In combinatie met de nieuwe Catharinabrug ontstaat het winkelcircuit waar Leiden naar uitgekeken heeft.” In de Catharinasteeg wordt zo’n 5.700 m² winkelruimte toegevoegd, deels over meerdere lagen. Op verschillende plaatsen in het project komen 22 woningen boven de winkels.

INTENSIEF OVERLEG Het grootschalige ingrijpen in een historisch stuk binnenstad, rijkelijk gevuld met monumentale panden, vereist intensief overleg met officiële instanties en talloze creatieve oplossingen. De ontwikkelaar wil zoveel mogelijk monumentale elementen in oude glorie te herstellen. Stam: “In overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de gemeente hebben we samen met Rijnboutt een stedenbouwkundig plan en een beeldkwaliteitsplan opgesteld. Ook bij de aanvraag van de omgevingsvergunning zijn beide instanties betrokken. We hebben hiervoor een uitgebreid bouwhistorisch onderzoek laten uitvoeren.”

LEIDEN | Catharinasteeg Rechtsboven: Breestraat Rechtsonder: Catharinahof

MET RESPECT VOOR MONUMENTEN De uitdaging die volgt is gigantisch. De nieuwbouw moet op een aantrekkelijke manier worden ingepast in de bestaande bouw. Het doet denken aan een chirurgische ingreep in een historisch weefsel van monumenten, waarbij niet-monumentale aanbouwtjes en verpauperde elementen worden verwijderd. Stam: “Het 3D-model van architectenbureau Rijnboutt en het bouwhistorisch onderzoek hebben ons geweldig geholpen bij het combineren van bestaand en nieuw, met behoud van het monumentale karakter. Hierdoor kunnen we ook grote winkelunits creëren voor fashionketens en lifestylewinkels van formaat. Over twee jaar kun je hier door een modern pand lopen en dan opeens verrast worden door authentieke elementen.”

RESPECT VOOR HISTORIE Ook bij de naamgeving heeft de ontwikkelaar de historie van Leiden gerespecteerd. “Op deze plek stond vroeger het Sint Catharina Gasthuis.

Overgebleven delen hiervan worden hergebruikt.

Omdat alle dwarsverbanden in Leiden ‘steeg’ heten, hebben we hier ook voor deze term gekozen”, vertelt Stam. “De Catharinasteeg heeft op de begane grond de breedte van een winkelstraat. Bij de entrees verwijzen beperkte uitkragingen op de verdiepingen naar het historische karakter van een steeg.”

CATHARINABRUG Belangrijk is de brug, die de shoppers van de Haarlemmerstraat over de Stille Rijn naar de Cathari-

nasteeg moet brengen. Hier is gekozen voor een comfortabele brug van zes meter, voor voetgangers en fietsers, met een strakke uitstraling en een lichte S. De brug is een ontwerp van DP6 en komt in de plaats van de huidige Waaghoofdbrug. Stam: “De Catharinabrug leidt het winkelend publiek in één beweging naar de Catharinasteeg en vervolgens naar de Breestraat, waarmee het circuit rond is.”

CATHARINAHOF Een pareltje in het project is het Catharinahof, het binnengebied tussen de Catharinasteeg en de Stadsgehoorzaal. De binnentuin - rondom een monumentale boom en aansluitend op het terras van de Stadsgehoorzaal – moet een uitnodigend rustpunt worden. a.s.r. vastgoed ontwikkeling, de gemeente Leiden en Deltavormgroep maken hiervoor een ontwerp met aantrekkelijke groenvoorzieningen, zitelementen en terrasjes met hoogteverschillen. Zo wordt Catharinahof een verrassend verblijfs- en rustpunt, midden in de binnenstad, waar ook voorstellingen en culturele evenementen kunnen worden georganiseerd.

Bouwinfo

DUURZAAMHEID

OPDRACHT ONTWERP

De ambitie om oude panden nieuw leven in te blazen doet niet onder voor de duurzaamheidsambitie in de Catharinasteeg. a.s.r. vastgoed ontwikkeling gaat voor een BREEAM-duurzaamheidsscore met drie sterren (‘Very Good’). Het hergebruik van de bestaande panden en de gunstige ligging, vlakbij de voorzieningen en het openbaar vervoer leveren hieraan een belangrijke bijdrage. ❚

a.s.r. vastgoed ontwikkeling, Utrecht Rijnboutt, Amsterdam (Catharinasteeg);

Deltavormgroep, Utrecht (Catharinahof) ADVIES HE Adviseurs, Rotterdam (installaties); Imd,

Rotterdam (constructie); DGMR, Den Haag

(bouwfysica en brandveiligheid); iQ

Bouwkostenadvies, Voorburg; MAT25 (BREEAM),

Rotterdam; Bureau BORH, Utrecht (bouwhistorie);

Conserf (monumenten), Leiden BOUWPERIODE 2014 – 2016

| 49

GOUDA | Arcade-bioscoop

Tekst: Henk Geist Beeld: Gemeente Gouda e.a.

Bioscoopcomplex verbindende schakel in Goudse binnenstad Aan de noordzijde van het Goudse NS-station werd in december het hoogste punt bereikt van de nieuwe Arcade-bioscoop. Binnen de omvangrijke plannen voor de Goudse Spoorzone neemt het bioscoopcomplex een belangrijke plaats in. “De spoorzone moet niet alleen een kantorengebied worden. We willen een mix van functies, waardoor een levendig gebied ontstaat met veel dynamiek, zowel overdag als ’s avonds”, stelt de Goudse cultuurwethouder Daphne Bergman.

Het bioscoopcomplex telt zes zalen verdeeld over drie verdiepingen en krijgt in totaal ruim achthonderd zitplaatsen. In de plint van het gebouw en in de aansluitende nog te realiseren nieuwe stationshal is winkelruimte voorzien. Tussen de bioscoop en het naastgelegen nieuwe Huis van de Stad van Sjoerd Soeters kan nog een hotel verrijzen. Deze

De Spoorzone moet de verbindende schakel naar de binnenstad worden

50 |

mix moet er voor zorgen dat de Spoorzone een aantrekkelijk gebied wordt aan de rand van de historische binnenstad, een gebied dat veel bezoekers en reizigers trekt. Bergman: “De Spoorzone moet de verbindende schakel naar de binnenstad worden. Je wandelt binnen tien minuten naar de hoofdwinkelstraat.”

De bioscoop wordt gebouwd in opdracht van de Stichting Schouwburgcomplex Gouda en vervangt de kleine en verouderde Arcade-bioscoop. Bergman: “De oude bioscoop liep niet zo goed meer en in de monumentale en kleinschalige binnenstad was het lastig om een geschikte locatie voor een groot en eigentijds bioscoopcomplex te vinden.

GOUDA | Arcade-bioscoop

Projectinfo 'HET BESTE KLIMAAT VOOR DE BESTE FILMS' Wie een film kijkt, wil de film beleven met optimaal comfort. Radiair Totaalinstallatie ontwierp en monteert voor de nieuwe Goudse bioscoop daarom een klimaatinstallatie die zorgt voor een aangenaam belevingsklimaat in elke zaal.

“De kwaliteit van een bioscoopervaring staat of valt met het comfort van de zaal. Aan de klimaatinstallaties is daarom speciale zorg besteed. Temperatuur en luchtkwaliteit worden per zaal geregeld, zodat het klimaat altijd goed is. Mogelijk storende geluiden van draaiende installaties zijn uit den boze. Elke zaal heeft daarom een eigen Alkoluchtbehandelingkast. Dit voorkomt geluidsoverdracht via de luchtkanalen tussen de zalen. Alle installaties zijn met elke willekeurige pc, tablet of smartphone centraal regelbaar dankzij het webbased gebouwbeheerssysteem van Webeasy. Zo kan de beheerder elke zaal optimaal instellen voor gebruik. De designradiatoren in de publieke ruimtes passen naadloos in het ontwerp. Gekozen is voor de fraaie bankelementen van Zehnder, die ook nog eens tegen een stootje kunnen.”

Cultuurwethouder Daphne Bergman

Ons centrum is klein en intiem; dat willen we goed beschermen. Ook daarom hebben we gekozen voor de Spoorzone.”

De Stichting Schouwburgcomplex is ook verantwoordelijk voor de exploitatie. “Dat is voor Gouda niet zo bijzonder, de mix van schouwburg en bioscoop hebben wij altijd al gehad”, zegt Bergman.

“Het past binnen het streven van het gemeentebestuur om cultureel ondernemerschap te stimuleren. Schouwburgdirecteur Nel Oskam wil met de extra opbrengsten van het grote bioscoopcomplex de brede programmering van de schouwburg, die is uitgeroepen tot de beste van Nederland, overeind houden. Als de bioscoop goed gaat lopen, dan kan de subsidie voor de schouwburg op termijn ook omlaag.” Op de eerste verdieping komt de grootste zaal met 230 zitplaatsen. Deze zaal krijgt een multifunctioneel karakter en valt bijvoorbeeld ook als congresruimte te gebruiken.

Door de ligging naast het NS-station en het nieuwe busstation moet de bioscoop een regionale functie gaan vervullen. Het gebouw krijgt daarom ook twee entrees. De hoofdentree ligt aan de nieuwe stationsoverkapping, de andere entree ligt tegenover het busstation. Bergman: “Dit openbaar vervoerknooppunt is een perfecte A-locatie, goed bereikbaar met de trein, de bus en de fiets.

Naast de bioscoop is ook een parkeergarage in aanbouw. De doelgroep is jong en oud, vooral jongeren gaan nu nog naar Rotterdam voor een film.

Dit complex moet een hoogwaardig alternatief worden voor de megabioscopen in Rotterdam.”

Het bioscoopgebouw is ontworpen door Bart Duvekot. Dit ontwerpbureau heeft het alzijdige gebouw voorzien van veel glas en een bijzonder geveldeel van wit composiet met willekeurig geplaatste cirkelvormige raamgaten en uitsparingen.

Bergman: “Dat is een verwijzing naar de cameralens. Maar het staat naast het Huis van de Stad waarvan de gevel is geïnspireerd op de Goudse stroopwafel. Iedereen in Gouda zegt nu al dat de gevel van de bioscoop verwijst naar de Goudse kaas. En ik vind: het volk heeft altijd gelijk.” Eind 2014 moeten de eerste films worden vertoond. ❚

'BETONBOUW MET EEN PLUS' Mulder Betonbouw B.V. is gespecialiseerd in het uitvoeren van betonbouwprojecten ten behoeve van woning- en utiliteitsbouwprojecten en GWW. “We lopen in die markt al heel wat jaren mee en worden gezien als een gerenommeerd, dynamisch bedrijf dat doet wat het belooft: het waarmaken van de uitdagingen die opdrachtgevers ons aanreiken.”

“Dat kunnen grote projecten zijn, maar ook relatief kleine opdrachten. Mulder Betonbouw voelt zich nergens te groot voor. Mulder Betonbouw heeft alle materieel in eigen beheer en werkt mede daardoor erg snel en efficiënt. Daarbij wordt de kwaliteit nooit uit het oog verloren. Die staat voorop. Net als onze flexibiliteit en ons serviceniveau. Alleen als we deze factoren combineren, kunnen we doen waar we goed in zijn: de wensen van de klant realiseren binnen de gestelde termijn.”

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES

CONSTRUCTIE UITVOERING INSTALLATIES

BOUWPERIODE

Stichting Schouwburgcomplex Gouda Bart Duvekot, Amsterdam Adek Installatie Advies, Moordrecht (installaties); Sensus Acoustics & Architecture, Odiliapeel (akoestiek) Geelhoed Engineering, Moordrecht Vergeer Bouw, Reeuwijk Installatiebedrijf J.C. Kersbergen, Zeist (W); Gouweloos Elektrotechniek, Rotterdam (E) mei 2013 – november 2014

| 51

GOUDA | Arcade-bioscoop

Totaalinstallatie Mulder Betonbouw B.V. is gespecialiseerd in het uitvoeren van betonbouwprojecten ten behoeve van woning- en utiliteitsbouw en GWW. We lopen in die markt al heel wat jaren mee en worden gezien als een gerenommeerd, dynamisch bedrijf dat doet wat het belooft: het waarmaken van de uitdagingen die opdrachtgevers ons aanreiken. Dat kunnen grote projecten zijn, maar ook relatief kleine opdrachten, Mulder Betonbouw voelt zich nergens te groot voor.

Installatietechniek Elektrotechniek Meet- en Regeltechniek Service & Onderhoud

Mulder Betonbouw heeft alle materieel in eigenbeheer en werkt mede daardoor erg snel en efficiënt. Maar daarbij wordt de kwaliteit nooit uit het oog verloren. Die staat voorop. Net als onze flexibiliteit en serviceniveau. Alleen als we deze factoren combineren, kunnen we doen waar we goed in zijn: uw wensen realiseren binnen de gestelde termijn.

Durft u die uitdaging aan? Mulder Betonbouw wél!

Radiair -­ Ambachtsweg 11 -­ Lopik Email: info@radiair.nl Telefoon: 0348-­552366 Postbus 36 2410 AA Bodegraven

718080_Mulder.indd 1

52 |

Tel. 0172 - 23 50 80 Fax. 0172 - 68 56 91

www.mulderbetonbouw.nl info@mulderbetonbouw.nl

27-01-14 14:03

www.radiair.nl

ZIERIKZEE | Onderdak

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Gemeente Schouwen-Duiveland

11.000 vierkante meter sport onder één dak Met de realisatie van sportcentrum Onderdak in Zierikzee, onderdeel van het nieuwe sportcomplex aan de Lange Blokweg, zet de gemeente Schouwen-Duiveland haar sportminnende eiland nog sterker op de kaart. Het 11.000 vierkante meter tellende sportcentrum mag zich tot de grootste van Nederland rekenen.

In september 2011 besloot de gemeenteraad van Schouwen-Duiveland unaniem tot de nieuwbouw van een modern en grootschalig sportcentrum aan de Lange Blokweg, ter vervanging van het oude sportcentrum aan het Groene Weegje. “Het oude sportcentrum voldoet niet aan de huidige vereisten”, vertelt projectleider Ricardo de Winter van de gemeente Schouwen-Duiveland. “Bovendien zien we het niet meer als een gemeentelijke taak om een dergelijke accommodatie te exploiteren.”

ATTRACTIEVE SPORTBOULEVARD “Het terrein aan de Lange Blokweg, vlakbij de voetbalvelden van MZC’11 en de nog aan te leggen hockey-, korfbal- en handbalvelden, bleek de ideale locatie voor het nieuwe sportcomplex”, vervolgt De Winter. “De locatie is goed bereikbaar en biedt door zijn grote oppervlakte weinig ruimtelijke knelpunten.” Wethouder Ad Verseput van gemeente Schouwen-Duiveland voegt toe: “Door meerdere

sportfaciliteiten op één plek te faciliteren, creëren we een attractieve sportboulevard. Hiermee sluiten we aan op het bloeiende verenigingsleven op Schouwen-Duiveland en onze aantrekkingskracht op sportieve recreanten.”

UAV-GC CONTRACT In 2012 werd de nieuwbouw van het sportcentrum onder EMVI-voorwaarden aanbesteed als UAV-gc contract. De combinatie Wind Design & Build B.V./Laco Nederland B.V. kreeg opdracht voor het ontwerp, de realisatie, de meerjarige exploitatie en onderhoud. De gemeente heeft binnen deze opdracht vooral een financiële, monitorende en – heel belangrijk – communicatieve rol. Verseput: "We nemen de omwonenden en betrokkenen zo veel mogelijk in het ontwikkel- en realisatietraject mee. Dit heeft veel draagvlak opgeleverd, ondanks de enorme impact die dit project op de omgeving heeft.”

FUNCTIONEEL, EXPLOITABEL, VRIENDELIJK Het multifunctionele sportcentrum biedt ruimte aan twee zwembaden, een tennishal, een turnhal, een sporthal, diverse verenigingsfaciliteiten, horeca en een fitnessruimte. "De uitdaging ligt in het realiseren van een functioneel, exploitabel gebouw dat in zijn omgeving past en een plezierig verblijf garandeert”, vertelt Michel Copinga, manager design & build van Wind. “De functionele invulling volgens de richtlijnen van NOC*NSF vormt de basis. Akoestiek, klimaat en verlichting spelen hierin een belangrijke rol. Om het gebouw een vriendelijke aanblik en menselijke maat te geven, kozen we voor een eenvoudige schakering van robuuste materialen als beton, steen, glas en staal. Transparante delen zorgen voor veel lichtinval en metalen geveldelen brengen een fascinerend kleurenspel teweeg dat bij bepaalde weersomstandigheden naadloos opgaat in de Zeeuwse wolkenlucht.” ›

| 53

ZIERIKZEE | Onderdak

Projectinfo SOLIDE BASIS VAN ZANDCEMENT In opdracht van Bouwgroep Peters brengt Terrazzo- en vloerenbedrijf Traas circa 2.500 vierkante meter zandcement dekvloeren aan in sportcentrum Onderdak.

“Medio 2013 kregen we officieel opdracht voor het leveren en aanbrengen van de ondervloeren”, vertelt eigenaar Jacob Braamse. “Het gaat hier om zandcement dekvloeren met een hoge druksterkte. Zij vormen een stevige basis voor de tegelvloeren en vloerafwerkingen in de natte ruimten en op de eerste verdieping.” Eind 2013 bracht Traas de eerste vloeren aan. Fase 2 volgt in februari 2014, de oplevering staat in maart gepland.

Jacob kijkt terug op een prettige samenwerking met Bouwgroep Peters.

Beide partijen werken al vele jaren samen, wat ook vertrouwen schept voor de toekomst. “Als samenwerkende partner worden wij het liefst in een vroeg stadium bij een werk betrokken. Dit om samen met onze opdrachtgever tot een optimaal vloersysteem te komen, kwalitatief toegesneden op de gebruikseisen en een scherpe prijsstelling. We zeggen niet voor niets: Vloeren? Ons vak!”

Heinkenszand • T: 0113 - 56 88 77 • www.traasvloeren.nl

Installatie Techniek Niewenhuijse

Vloeren? Ons vak!

Havenweg 48b 4455TG Nieuwdorp

• Betonvloeren • Zand-cementdekvloeren • Gietdekvloeren • Terrazzo vloeren en aanrechtbladen • Kunststof gietvloeren • Siergrindvloeren • Troffelvloeren • Coatings • Lichtgewicht vloeren • Betonlook vloeren • Egaliseren • Vloerrenovatie • Betonciré

Wij verzorgden de complete elektrotechnische installatie

Wij zijn klaar voor de Arbo regelgeving 2015 met de vloeren-robot

Heinkenszand www.traasvloeren.nl • T: 0113 - 56 88 77 • www.traasvloeren.nl

inclusief verlichting en domotica

www.itn-nieuwdorp.nl

54 | 718050_Traas.indd 1

28-01-14 12:31

ZIERIKZEE | Onderdak

COMMERCIËLE SLAGKRACHT Het meerjarig beheer en onderhoud van het sportcentrum is een veelomvattende taak, uiteenlopend van personeelsbeheer tot het verhuren van de ruimten en het exploitabel houden van het gebouw.

“Door een fitnessruimte aan het oorspronkelijke programma toe te voegen, hebben we extra commerciële slagkracht ingebracht”, aldus Chant Santegoeds, coördinator bouw & techniek van Laco.

“Hierdoor hoeft de gemeente financieel minder bij te dragen.” Laco heeft ruime ervaring in het exploiteren van met name zwembaden en kijkt kritisch naar zaken als waterbeheer en -kwaliteit.

Santegoeds: “Met een zout elektrolyse-systeem houden we het water op milieuvriendelijke wijze schoon. Verder passen we geavanceerde zwembadtechnieken toe, zoals een beweegbare bodem voor bijzondere doelgroepen.” Energiezuinige gebouwinstallaties, waaronder vloerverwarming, LED- en hoogfrequente verlichting, aanwezigheidsdetectie en warmteterugwinning dragen op bedrijfsecono-

misch verantwoorde wijze bij aan de duurzaamheid van het gebouw.

VOORSPOEDIGE BOUW Onder leiding van Geuze Bouwconsult ging op 25 april 2013 de bouw officieel van start. Directievoerder Harry Geuze: “Het sportcentrum is opgebouwd uit een betonnen fundatie met daarop de kelder voor de zwembadinstallaties. De rest van het gebouw is opgetrokken uit een staalconstructie met metalen sandwichpanelen en een gemetselde plint ter plaatse van de sporthal, tennishal en turnhal.

Op diverse plaatsen in het sportcentrum passen we brandcompartimentering toe.” De bouw, uitgevoerd door Bouwgroep Peters, verloopt voorspoedig. Eind januari 2014 is de buitenschil van het gebouw naar verwachting dicht. Daarna start de afbouw van (o.a.) de kleedruimten, het sanitair, het horecadeel, de entreepui, lift en trappen. Geuze besluit: “Vanaf mei 2014 leggen we de sportvloeren aan. Na de bouwvak is het sportcentrum gebruiksklaar.” ❚

Projectinfo “TOPSPORT LEVEREN OP INSTALLATIEGEBIED” De E-installaties van sportcentrum Onderdak zijn in handen van Installatie Techniek Niewenhuijse (ITN).

De Nieuwdorpse installateur werkt in opdracht van Wind Design & Build en staat naast onder meer de bouwkundig aannemer en de W-installateur in het uitvoeringsteam.

“Het interessante aan dit project is de enorme omvang en de veelheid aan technische installaties”, vertelt directeur Hans Niewenhuijse van ITN. “We brengen de dataen verlichtingsinstallaties aan, maar dragen ook zorg voor onder meer domotica, brand- en inbraakbeveiliging en de bliksemafleidinginstallatie.” De verlichtingsinstallaties in de sporthallen en het wedstrijdbad voldoen aan de voorschriften van NOC*NSF. ITN is bezig met de voorbereidende werkzaamheden en verwacht vanaf februari 2014 volop te kunnen installeren. “Tot aan de oplevering moeten we, installatietechnisch gezien, topsport leveren. De piek zal in mei en juni plaatsvinden, omdat we dan al delen willen gaan opleveren. Gezien de huidige voortgang en de prettige samenwerking heb ik alle vertrouwen in een goede afloop.”

STAALBOUW VAN A TOT Z Sportcomplex Onderdak is voor een groot deel opgetrokken uit staal. De engineering, productie en montage van de staalconstructie is in handen van Meijers Staalbouw bv. Het staalbouwbedrijf is tevens verantwoordelijk voor het monteren van de betonvloeren, en de dak- en wandbeplating.

'Na de bouwvak is het sportcentrum gebruiksklaar'

Bouwinfo OPDRACHT

ARCHITECTUUR BOUWKUNDIG AANNEMER OVERIGE

BOUWSOM BOUWPERIODE PROGRAMMA

Gemeente Schouwen-Duiveland, Zierikzee (exploitant: Laco Nederland B.V., Hilvarenbeek; ontwerp en realisatie: Wind Design & Build B.V., Drachten) Wind Architecten Adviseurs B.V., Drachten Bouwgroep Peters B.V., Middelburg Bouwdirectie: Geuze Bouwconsult, Eenum; Bouwadvies namens gemeente: Synarchis, Hardinxveld-Giessendam; Installatieadviseur: Braaksma Wolting Adviseurs, Zeewolde; Installaties E: Installatie Techniek Nieuwenhuijse, Nieuwdorp; Installaties W: Van Gammeren B.V., Veen; Installaties WZ: Polypla BV, Kessel € 12,5 miljoen (gemeente); € 1,2 miljoen (investeringen Laco Nederland) april 2013 – juli 2014 Nieuwbouw sportcentrum met twee zwembaden, tennishal, turnhal, sport hal, fitnessruimte, verenigingsfaciliteiten en horeca (11.000 m² BVO)

In mei 2013 kreeg Meijers Staalbouw de opdracht gegund. In juni startte de engineering van (o.a.) de staalprofielen en slechts een maand later de productie. Hoofduitvoerder Jaco Pleijte: “Deze snelheid was nodig om de planning te halen. Wij konden dit verwezenlijken omdat we de complete constructie in eigen huis produceren en conserveren.” De constructie voor het zwembadgedeelte is thermisch verzinkt, een gedeelte is gepoedercoat en een gedeelte is van natlak voorzien. Op de overige constructiedelen is zinkfosfaatprimer aangebracht.

De montage ging begin september 2013 van start. Drieënhalve maand later stond de staalconstructie, met overspanningen tot 36,5 meter, overeind. “Op dit moment zijn we bezig met de dakbeplating van het zwembad en de wandbeplating van de sporthal”, aldus Pleijte.

“In februari hebben we alle bouwdelen naar verwachting dicht.”

| 55

TILBURG | Cobbenhagen Mavo

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Architektenburo Roos en Ros

EEN GEBOUW WAAR JE NIET OMHEEN KUNT Met de felle gevelkleuren blauw, groen en metallic, en de opvallende ronde hoeken is de nieuwe Cobbenhagen Mavo in Tilburg een markant herkenningspunt in de wijk. Nog even en de leerlingen zitten in een gebouw waar je niet omheen kunt.

Om het gedateerde Mavo-gebouw te kunnen vervangen, schreef opdrachtgever Ons Middelbaar Onderwijs een aanbesteding uit. Hierbij behaalde Bouwbedrijf Boot de tweede plaats. Maar als de eerste aannemer failliet gaat, krijgt zij het project alsnog gegund. “Hierdoor hadden we slechts zes weken om het werk voor te bereiden”, vertelt projectleider Marcel de Graauw. “En dat terwijl het heiwerk voor de examenperiode afgerond moest zijn.” Met slimme oplossingen weet de aannemer het bouwtempo te verhogen en verrijst de nieuwe Cobbenhagen Mavo geheel volgens planning.

TIJD WINNEN Het kleurrijke gebouw heeft heldere structuren. Het betonnen skelet wordt aan de buitenkant bekleed en blijft aan de binnenkant in het zicht. Dat vraagt om mooi, licht prefabbeton met een fijne structuur. Geen probleem, maar het kost tijd.

“En dat terwijl we vanaf het eerste moment moesten vechten tegen een keiharde deadline”, vertelt De Graauw. “Hierop hebben we de opdrachtgever gevraagd of we extra betonmallen mochten inzetten. Dat vond hij goed. Zo konden we vóór de bouwvakvakantie beginnen met de betonmontage. Tijdens de bouwvakvakantie hebben we doorgewerkt. Na de vakantie stond het complete skelet en lagen we op schema.”

GEVELBEKLEDING Veel aandacht vraagt de gevelbekleding. Bouwbedrijf Boot start hiermee in september 2013 en pas in januari 2014 is deze af. “De architect had drie soorten

56 |

gevelbekleding getekend: ‘alubond’ (aluminium sandwichplaat met een polyethyleen kern), staal en aluminium. Deze materialen vragen straks allemaal hun eigen onderhoud en hebben een verschillende glansgraad. Hierop hebben we - in goed overleg met de architect - ook de waterslagen en afdekkappen bekleed met alubond. Daarbij moesten de plenums voor de aanzuiging van frisse lucht – van 2,5 bij 0,5 meter - nagenoeg onzichtbaar worden weggewerkt. Ook dat vroeg wat creativiteit.”

Het kleurrijke gebouw heeft heldere structuren

TILBURG | Cobbenhagen Mavo

LOOPBRUG Een elf meter lange loopbrug vormt de aansluiting tussen het nieuwe Mavogebouw en het bestaande Cobbenhagen-Lyceum. Deze vormt een uitdaging van een ander kaliber. “Staalconstructie, betontreden en glazen wanden moesten allemaal worden geprefabriceerd, waarbij de gaten exact op de goede plaatsen moeten zitten. Als er één gat verkeerd zit, kun je het hele element in de container gooien. Dat vroeg om een uiterst zorgvuldige engineering. Maar de engineers hebben hun vakmanschap bewezen. De loopbrug is al gemonteerd.”

Aan de binnenzijde zijn de betonnen wanden gecombineerd met een kleurrijk vloerenpatroon. Blikvanger is de tribunetrap in de aula. De eiken treden, marmoleum stootborden en verplaatsbare kunstleren zitelementen maken de trap multifunctioneel. Ook de loopbrug in de aula, die vanaf de eerste etage uitzicht biedt op de begane grond, is een eyecatcher. “Het is een ruimtelijke, lichte school geworden”, vindt De Graauw. “De inrichting van het buitenterrein brengt straks het oude en het nieuwe gebouw bij elkaar.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES

UITVOERING INSTALLATIES

BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

OMO, Tilburg Architektenburo Roos en Ros, Oud-Beijerland De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs; Ingenieursbureau SmitWesterman Bouwbedrijf Boot B.V., Breda Hoppenbrouwers Elektrotechniek; Willems Uden Technische Installaties € 2.350.000,april 2013 – februari 2014

Blikvanger is de tribunetrap in de aula

Projectinfo ALUMINIUM PUIEN Hoverveld 5 - 6039 SE STRAMPROY Postbus 3125 – 6039 ZG STRAMPROY Telefoon 0495-562600 Fax 0495-563393 Website www.alhako.nl E-mail alhako@alhako.nl

Cobbenhagen Mavo Tilburg heeft haar open uitstraling te danken aan een uitgekiend netwerk van raampartijen. Alhako uit Stramproy leverde de circa 220 aluminium kozijnen die nodig waren om het project tot een succes te maken.

Directeur Hubert Bogie: “De focus van Alhako ligt op een goede afstemming met de klant. Dat klinkt heel vanzelfsprekend, maar dat is het niet altijd. Bouwen is kostbaar, het is daarom belangrijk dat eindgebruikers ook op lange termijn tevreden zijn.” Het is juist het langetermijndenken dat opdrachtgevers doet kiezen voor het onderhoudsarme aluminium.

Alhako regelde het tekenwerk, de productie en de montage van de kozijnen voor het mavo-gebouw. “Omdat we alles in eigen beheer produceren, kunnen we voldoen aan de specifieke wensen van de klant en zorgen voor een snelle levering.” Ook de coating gebeurt in eigen huis.

“We zijn een van de weinige producenten met een eigen poedercoatafdeling. Dat de opdrachtgever een laagdikteverschil in gedachten had voor de binnen- en buitenzijde van de kozijnen, was dus geen enkel probleem.”

| 57

ZEIST | Gemeentehuis

Tekst: Fiona de Heus Beeld: RAU

COMPLEX PROGRAMMA NIEUW GEMEENTEHUIS ZEIST SLUIT AAN BIJ OMGEVING De renovatie en uitbreiding van het gemeentehuis in Zeist, gecombineerd met honderd woningen en een parkeerkelder met dubbel zoveel parkeerplaatsen, is een complex programma.

“Zeker voor die bijzondere plek”, vindt projectarchitect Michael Noordam van RAU architecten. “Hoe kun je dat complexe programma zo trefzeker mogelijk een plek geven en zorgen dat het past bij Zeist? Het moet 'de ziel van Zeist' in zich hebben: groen en kleinschalig.”

'Vergeten stukje Zeist' wordt ingevuld

Het lijkt erop dat RAU erin geslaagd is om die ziel te respecteren. “We hebben het plan heel groen weten te houden en we hebben de kwaliteit van de omgeving in dit plan zo goed mogelijk proberen te bewaren.”

De bestaande locatie noemt Noordam 'een laatste stukje'. “Het is een heel markant punt, midden in Zeist, grenzend aan het negentiende-eeuwse raadhuis, dat een beeldbepalend monument is. Maar het was ook een beetje een vergeten stukje en het sloot niet aan op zijn omgeving. In het nieuwe plan is gestreefd naar een goede aansluiting op zowel de Slotlaan als de Eerste Dorpsstraat, het park en het dorp. RAU maakte eerst het stedenbouwkundig plan en keek daarbij goed naar hoe de zon om de plek draait. “Door bij het bepalen van de bouwvolumes al te letten op zon en oriëntatie, kun je de daglichttoetreding optimaliseren; hiermee wordt het comfort van bewoners en gebruikers vergroot en het elektriciteitsverbruik verminderd.”

Er is voor dit plan veel verouderde bouw gesloopt, maar er is ook veel blijven staan, zoals natuurlijk het monument. Een aanbouw uit de jaren tachtig is deels gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw.

Noordam: “Specifieke en karaktervolle delen zijn blijven staan en de mindere delen zijn er uitgehaald en ingevuld met nieuwe bebouwing. Door het plan heen loopt één duidelijke zichtas. Via de nieuwe entree van het gemeentehuis kijk je neer op de kerk, die prominent aanwezig is. De open ruimtes hebben we gerespecteerd.”

Het was een lastige opgave om een passende nieuwe entreehal te ontwerpen voor het gemeentehuis. “We moesten het prachtige monument en het wat mindere gebouw uit de jaren tachtig samen nemen en er iets

Het nieuwe gemeentehuis grenst aan het negentiende-eeuwse raadhuis

58 |

ZEIST | Gemeentehuis

hedendaags voor maken. Dat is met vrij weinig middelen goed gelukt. Wanneer je er nu in staat, bevind je je tussen de verschillende tijden.” De entreehal wordt gevormd door een nieuw glazen dak dat tussen het bestaande en nieuwe deel is geplaatst. “Door de tussenruimte te overkappen met glas hebben we op een natuurlijke manier alle verschillende onderdelen met elkaar verbonden. Oud en nieuw komen hier heel vanzelfsprekend samen.”

In het ontwerp van de nieuwbouw is duidelijk onderscheid gemaakt met het bestaande gemeentehuis.

“We wilden niet gaan concurreren met het mooie negentiende-eeuws gebouw met zijn vele details, zoals glas-in-lood en roedes. Het nieuwe gemeentehuis heeft zijn eigen materialisering met gestuukte gevels in een lichte kleur. Hierdoor blijft het bestaande monument respectvol op de voorgrond. De woningen zijn uitgevoerd in baksteen. Dit sluit heel goed aan op de rest van het centrum.”

Projectinfo MAATWERK IN HET KWADRAAT De glazen overkapping van het gemeentehuis in Zeist vroeg om ‘maatwerk in het kwadraat’, omdat deze moest aansluiten op de bestaande bebouwing. “Hier konden we veel knowhow in kwijt”, vertelt senior adviseur Klaas Schoustra namens Thermoflor, dat zowel het glas, staal en aluminium voor de overkapping als de vliesgevels leverde.

Voor de atria, van 340 en 140 vierkante meter groot en met vier meter hoger dan een normale verdieping, waren zeven portaalspanten nodig, opgebouwd uit geknikte kokers van 570 bij 220 millimeter en met lengtes tot 17,5 meter. Omdat de afmetingen niet standaard zijn, zijn deze spanten speciaal voor het gemeentehuis gemaakt. “Er lag alleen een schetsontwerp, dat we samen met de aannemer hebben uitgewerkt. De grote overspanningen vroegen om zwaardere profielen. Vanwege de flauwe helling van het dak, heb je ook te maken met vochtophoping. Om te voorkomen dat dit problemen geeft, hebben we speciale brede en diepe doorlopende rubberprofielen in de aluminium profielen toegepast”, legt Schoustra uit. Het profielsysteem is bekend onder de naam Thermolux Excellent. Thermoflor wilde zeker weten dat deze oplossing afdoende is en deed daarom eerst proeven. Behalve de techniek was ook de organisatie een uitdaging. “Op een postzegel waren veel partijen aan het werk, die haarfijn op elkaar moesten aansluiten. Dit vroeg om uiterste flexibiliteit tijdens de uitvoering.”

Er is bewust gekozen om de negen appartementengebouwen niet allemaal dezelfde baksteen kleur mee te geven, maar een gradatie van licht naar donker, van warm bruinrood naar lichtbruin. Voor de daken is zink gekozen, cradle to cradle-materiaal dat herkenbaar is voor Zeist en dat licht oogt. “Je kunt zien dat de gebouwen familie van elkaar zijn, maar ieder blok heeft ook zijn eigen identiteit.” ❚

Gemeentehuis Zeist

Daglichtoplossingen voor uw ontwerp Thermoflor bouwt lichte, heldere en ruimtelijke constructies voor gebouwen zoals tweede huid gevels, atria, overkappingen, sheddaken en vliesgevels. Dankzij 130 jaar ervaring in de bouw van constructies met aluminium, staal en glas, kunnen we u ondersteunen vanaf het eerste ontwerp. En omdat we volledig in eigen beheer engineeren, fabriceren en bouwen, heeft u de waarborg voor topkwaliteit en optimale flexibiliteit.

Als u belt met 0174 - 29 06 06, zijn wij u graag van dienst met vakkundig advies. www.thermoflor.com

THER_13_2596_Adv_Aanpas_A5>197x130.indd 1

11-09-13 10:19

| 59

PLAATSNAAM GOES | Goese Lyceum | Projectnaam

‘In één keer goed’ Tekst | Marcia van Wensveen, Het tekstbureau Beeld | SMT Bouw & Vastgoed, VKP Bouwdiensten, Normakoestiek, Bolidt

Het gebouw ligt als een reusachtig plectrum in het groene landschap. Het doel van de opdrachtgever? Een eigentijds lyceum neerzetten dat decennialang mee kan. Zo krijgt Goes haar eigen state of the art-schoolomgeving.

“Mijn moeder zei altijd: ‘Als je alles doet, doe je niets echt goed’”, steekt Stijn de Wolf, directeur van SMT Bouw & Vastgoed, van wal. De gespecialiseerde aannemer bouwt momenteel aan zeven scholen, waaronder het Goese Lyceum. Ook De Wolf zelf gelooft in de meerwaarde van een specialisme. Daarom richt SMT Bouw & Vastgoed zich sinds 2012 volledig op de onderwijshuisvesting. In die functie adviseert ze schoolbesturen vaak om te kiezen voor hoogwaardige materialen. “Een school wordt intensief gebruikt. De investering in toekomstbestendige materialen is dan snel terugverdiend. Zeker als je bedenkt dat scholen een gemiddelde levensduur hebben van veertig tot vijftig jaar. We zeggen vaak: ‘In één keer goed, daar pluk je straks de vruchten van.’”

ONDERHOUDSKOSTEN BEPERKT In Goes speelt de total cost of ownership dan ook een grote rol. De onderhoudskosten zijn tot het minimum beperkt. Aan de buitenzijde heeft SP architecten gekozen voor een combinatie van leisteen – 100% onderhoudsvrij – en witte aluminium puien die zich gemakkelijk laten reinigen.

De muren in de klaslokalen zijn bekleed met een harde, melamine onderwand van een meter hoog. “Een gestuukte of geverfde wand in een klaslokaal blijft niet lang mooi. Rondvliegende tassen zorgen al gauw voor lelijke beschadigingen. Deze wand kan tegen een stootje.” Ook op de toekomstige schoonmaakkosten is gelet. Plinten ontbreken of zijn zo dun, dat er vrijwel geen stof op kan komen. Het bouwbedrijf kijkt ook verder als het om onderhoudsvriendelijk bouwen gaat. “We adviseren onze opdrachtgevers bijvoorbeeld om de spiegels bij de toiletten niet boven de wasbak te plaatsen. Dat voorkomt dat er haren in de wasbak vallen en sifons verstopt raken.”

FRISSE SCHOOL Het Goese Lyceum is gericht op de toekomst. Zo levert 400 m2 aan zonnepanelen op de zuidzijde van het atriumdak energie aan het net. In de 75 klaslokalen meten sensoren het Co2-gehalte, de lichtintensiteit en de beweging. Koeling, verwarming, frisse lucht en intensiteit van de ledverlichting worden op deze manier steeds aangepast aan de behoefte. Aan de buitenzijde geeft de ovale vorm met veel glas een transparante uitstraling. Ook binnen zijn veel muren organisch

60 |

GOES | Goese Lyceum

– rond – vormgegeven. Grote ramen aan beide zijden van de klaslokalen geven een ruimtelijk effect. Het open leercentrum heeft een prachtig uitzicht op een parkachtige omgeving. “De architect heeft de klaslokalen niet op het zuiden georiënteerd, waardoor ze koeler blijven en dus minder energie vragen. Tegelijkertijd zorgt een goede isolatie dat warme lucht niet kan ontsnappen.”

GELUIDSARM EN FLEXIBEL

Goede isolatie zorgt dat warme lucht niet kan ontsnappen en geluid wordt geabsorbeerd

Het gaat om een compact gebouw, dat straks 1.600 leerlingen huisvest. Om geluidsoverlast in de inpandige sportzalen en aula’s te voorkomen, is een goede geluidsisolatie essentieel. De ruimtes zijn daarom bekleed met een fraaie houten wand met een hoge geluidsabsorptie. Ook buurtbewoners en verenigingen kunnen gebruikmaken van de aula en de sportvoorzieningen.

“Deze ruimtes zijn van binnenuit afsluitbaar en hebben ook een buitenopgang. Een goede zaak om zulke ruimtes optimaal te benutten.” Met veranderende leermethodes kan ook de behoefte aan lokalen en werkruimtes fluctueren. Omdat het Goese Lyceum op betonnen kolommen rust

bouwen voor de eeuwigheid met leisteen

Natuurleien voor restauratie en nieuwbouw Wij leveren de juiste kwaliteit met een betrouwbaar en deskundig advies.

en zelfdragende vloeren heeft, is de indeling uitermate flexibel. “Met een minimale inspanning kun je de ruimtes groter of kleiner maken. Nu is de indeling op clusteronderwijs gebaseerd, maar dit is gemakkelijk aan te passen.”

LEERLINGBOUWPLAATS Specialiseren vraagt tijd en aandacht. Niet voor niets besteden SMT Bouw & Vastgoed en samenwerkingspartner Aan de Stegge Roosendaal 80% van de werkzaamheden uit aan specialisten. Alleen het timmerwerk voeren ze zelf uit. Als leerbedrijf geeft SMT Bouw & Vastgoed lokale scholieren en studenten een stageplaats.

“Op deze bouwlocatie lopen nu zeven leerlingen stage. De stageplekken variëren van metselaar en timmerman tot assistent-uitvoerder.

Ook de installateur heeft een aantal leerlingen in dienst.” Stijn de Wolf weet dat het voor scholieren moeilijk is om aan stageplaatsen te komen. Zonde, vindt hij. “Het kost tijd om stagiairs in te werken. Maar het is een waardevolle investering. Als je de verhouding leerlingen/ leermeesters goed houdt, is er sprake van een win-winsituatie.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT

Stichting Pontes Scholengroep, Goes (adviseur namens de opdrachtgever HEVO, ‘s-Hertogenbosch) ONTWERP SP Architecten, Waddinxveen CONSTRUCTIE Ingenieursbureau SmitWesterman, Gouda UITVOERING SMT Bouw & Vastgoed, Rosmalen / Aan de Stegge, Roosendaal INSTALLATIES Wolter & Dros, ‘s-Hertogenbosch BOUWKOSTEN circa € 8,5 miljoen (exclusief installaties) BOUWPERIODE januari 2012 – maart 2014 PROGRAMMA 12.459 m2 BVO

Projectinfo 'BIJZONDERE NATUURLEIEN VOOR UNIEK PROJECT' “De natuurleien gevelbekleding voor dit unieke, toekomstgerichte gebouw zijn afkomstig van Lei Import BV, gevestigd in Maasbracht. Een bedrijf dat voor de Nederlandse markt wereldwijd leisteen inkoopt.”

Battenweg 12, 6051 AD Maasbracht • Tel: +31 (0) 475 - 436439

www.lei-import.nl

“Op de gevels van het project te Goes zijn Afrikaanse Warista West Country-leien toegepast. In nauw overleg met de heer J. Nieskens van SP Architecten is gekozen voor natuurleien met een maatwerk hoekafschuining. Door deze nauwkeurige voorbereiding is het eindresultaat bijzonder mooi en staat het project als een krachtig sculptuur in het Zeeuwse landschap. Naast het zorgdragen voor maatwerk en het hiermee ontzorgen van de opdrachtgever schenkt Lei Import veel aandacht aan de normen en waarden van kwaliteit in de lei-keten. Van opdrachtgever tot en met de groeve, van product tot en met dienstverlening. Ook bij dit project hebben de juiste combinaties, veel aandacht voor het product – samen met het ambachtelijke vakmanschap, gezorgd voor een hoogwaardige kwaliteit. Het Goese Lyceum is hiervan het prachtige eindresultaat.” Onder de naam Slate Line presenteert Lei Import de vele toepassingsmogelijkheden met leisteen.

| 61

ETTEN-LEUR | Lidl

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Bouwbedrijf Van de Ven

BOUWEN TERWIJL DE LEVENSMIDDELEN GEKOELD BLIJVEN Op het oog gaat alles zijn gangetje bij het distributiecentrum van Lidl in Etten-Leur. Het DC heeft er een nieuwe vleugel bijgekregen en die stond voordat de voorbijganger er erg in had. Maar binnen de muren vinden grote veranderingen plaats. Hier verhuist het vriesgedeelte van de bestaande hal naar de nieuwe hal. De bestaande hal wordt weer volledig up-to-date gemaakt, waarbij de vrijgekomen ruimte wordt gebruikt voor uitbreiding van het koelgedeelte.

Bouwbedrijf Van de Ven startte met de bouw van de nieuwe vleugel in september 2013. “We zijn inmiddels aardig bedreven in de bouw en uitbouw van distributiecentra”, vertelt projectleider Kees Fransen.

“Het project verloopt dan ook voorspoedig en volgens planning. De bijzondere uitdaging van dit project zit in de logistiek. Hoezeer we de boel ook op z’n kop moeten zetten om de gewenste vernieuwingen te realiseren, de activiteiten van Lidl moeten ongestoord door kunnen gaan. Alle filialen van het supermarktconcern in Zuidwest-Nederland moeten gewoon vanuit Etten-Leur bevoorraad kunnen worden.”

LOGISTIEKE UITDAGING

62 |

Deze kanttekening stelt bouwbedrijf Van de Ven voor grote uitdagingen op het gebied van logistiek en planning. Wekelijks schuift zij aan tafel met afgevaardigden van Lidl om erachter te komen waar en wanneer gewerkt kan worden zonder de bedrijfsprocessen van Lidl te verstoren. Dit geldt voor de bouwactiviteiten binnen en buiten, waar het volledige bedrijfsterrein opnieuw moet worden geasfalteerd. Niet voor niets heeft de projectleider van Lidl het bouwproces voor aanbesteding al in vijf fasen verdeeld, de basis van de planning van Bouwbedrijf Van de Ven.

de nieuwe vriescel in de uitbreiding tijdelijk op 2°C gehouden, zodat Bouwbedrijf Van de Ven de bestaande koelcellen in twee fasen kan vernieuwen. In fase V gaan de producten naar hun definitieve locaties, waarna de vriescel ingevroren wordt. Dan kunnen de diepvriesproducten weer terugkomen van hun tijdelijke externe locatie.

WERKEN IN FASEN

NOOD- EN STOFWANDEN

In fase I wordt het bestaande pand – hier gebeurt de afvalverwerking - aangepast. De bestaande docks worden negentig graden gedraaid om ruimte te creëren voor de nieuwbouw. Fase II is de werkelijke bouw van de uitbreiding. Tijdens fase III en IV wordt

Om de overlast van de bouwactiviteiten tot een minimum te beperken, plaatst Van de Ven steeds noodwanden rondom haar werkgebied. Sommige reiken tot het dak en zijn twaalf tot dertien meter hoog.

Op dit moment verkeert de bouw in fase II en is een

Fase II betreft de werkelijke uitbreiding

stofwand geplaatst van twaalf bij veertien meter. Vanwege deze enorme afmetingen vragen de wanden om een officiële draagconstructie, dichtgetimmerd met multiplex. Ze zorgen er tevens voor dat Bouwbedrijf Van de Ven aan alle randvoorwaarden – waarvan de veiligheid voor de aanwezige medewerkers de belangrijkste is – kan voldoen. Daarnaast werkt zij met foliewanden om de ruimtetemperaturen van Lidl te waarborgen. Om deze reden is de verbouwing in de winter gepland.

ASFALTEREN Ook de vervanging van de asfaltlaag op het bedrijfsterrein vraagt een slimme aanpak. Als de toplaag is

ETTEN-LEUR | Lidl

gefreesd, kunnen de vrachtwagens er nog overheen rijden. Maar de nieuwe toplaag kan alleen worden aangebracht als het terrein volledig buiten gebruik is. “Daarom hebben we ook dit proces in mootjes gehakt”, vertelt Fransen. “We hebben onze werkzaamheden volledig afgestemd op de werkzaamheden van

Lidl. We hebben uitgezocht op welke tijdstippen de docks het minst worden gebruikt en vervolgens ons werk – enigszins versnipperd en gefaseerd – uitgevoerd. De toplaag vertoont hierdoor iets meer naden dan gebruikelijk. Het overgrote gedeelte van dit werk is in de weekenden uitgevoerd.”

DUURZAAMHEID Bij de totale aanpak van het distributiecentrum is duurzaamheid een belangrijk item. Zo is het gehele DC - inclusief kantoren en buitenterrein - voorzien van energiezuinige LED-verlichting met bewegingsdetectie en daglichtregeling. De nieuwe koelinstallatie is energetisch efficiënt en werkt met natuurlijke koudemiddelen, waarbij de restwarmte wordt hergebruikt. De koeldocks zijn nog beter afgedicht en daarmee optimaal geïsoleerd. Tenslotte is de afvalverwerkingsruimte onder de loep genomen, waardoor de afvalscheiding nu nog beter en efficiënter geregeld is. ❚

Het volledige bedrijfsterrein wordt opnieuw geasfalteerd

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP CONSTRUCTIE UITVOERING INSTALLATIES

BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Lidl Nederland GmbH, Huizen Van den Berk/Tjonck Architects, Breda Peters & Van Leeuwen, Gouda Bouwbedrijf Van de Ven, Veghel Van Bon, Heesch (bouwkundig); Leertouwer, Barneveld (E); Kin, Tilburg (sprinklers) € 9 miljoen september 2013 – juli 2014

Projectinfo

Etten-Leur

'MEEBOUWEN AAN NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM' Lidl Nederland is een discounter die al jaren sterk in de lift zit. Om deze groei te behouden heeft het besloten een nieuw distributiecentrum te bouwen. Per maand vinden hiervan uit zo’n 50.000 pallets hun weg naar de filialen. De koel- en vriescellen voor het distributiecentrum van Lidl zijn ontworpen en worden ingebouwd door KIM Nederland B.V. uit Apeldoorn.

KIM Nederland is marktleider in Nederland op het gebied van isolatiesysteembouw en gespecialiseerd in de bouw van koel- en vriescellen en andere geconditioneerde ruimtes in de food-industrie. Het project wordt in samenwerking met het Veghelse Bouwbedrijf van de Ven gerealiseerd. “Wij verwachten wederom een succesvolle samenwerking en denken dit project begin juli succesvol te hebben opgeleverd.”

| 63

GROESBEEK | Mariëndaal

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: SMT Bouw & Vastgoed

Kleinschalig wonen in een groots geheel In het hart van Groesbeek verrijst een uitgestrekt woon-zorgcomplex. In Mariëndaal gaat de bewoner genieten van Groesbeek zoals hij dat kent. Hij zit midden in het groen, kijkt uit op het riviertje de Groesbeek dat argeloos tussen de huizen door meandert en heeft de winkels nog steeds op een steenworp afstand.

Mariëndaal is onderdeel van Centrum Plan Groesbeek. SMT Bouw & Vastgoed en Bouwgroep Moonen realiseren het complex in opdracht van woningcorporatie Vestia. Fase 1 – ‘Kloostertuin’ – bestaat uit 32 appartementen voor dementerende ouderen en 39 appartementen voor mensen met een zorgindicatie. Fase 2 – ‘Heuvelrijk’ - telt 49 appartementen voor sociale en middeldure huur en de derde fase – ‘Rozenboog’- bestaat uit dertien luxe appartementen. De kapel en het klooster in het centrumgebied worden gerenoveerd.

Het riviertje Groesbeek, dat enkele decennia geleden werd gedempt, wordt weer uitgegraven en maakt straks het parkachtige plaatje compleet.

installateur legt de domotica aan”, vertelt De Wolf.

“Wij maken de sparingen en sleuven die er straks voor zorgen dat de bedrading onzichtbaar kan worden weggewerkt. Dat vraagt nogal wat engineering. Dankzij de domotica kunnen de bewoners van deze huurwoningen langer zelfstandig wonen.”

VLINDEREN Veel creativiteit is gestoken in de inrichting van Kloostertuin. De bewoners van de gesloten afdeling leven in een omgeving die nergens doet den-

ken aan een gesloten omgeving. Zij kunnen zich overal vrij begeven en laten verrassen door afwisselende woonsferen zoals een pleintje, bioscoop of wasruimte. Het zogenaamde 'vlinder-concept' is ontwikkeld door cliënten, cliëntenraad en zorginstelling en prikkelt de zelfredzaamheid van de bewoners.

HEUVELRIJK Heuvelrijk heeft nagenoeg dezelfde vorm als Kloostertuin. De Wolf: “Dat is merkbaar bij de uitvoering.

UITSTRALING Voor het ontwerp van het moderne wooncomplex liet 2.0 Architecten zich inspireren door het voormalige stadshotel Bellevue, dat tegenaan het klooster stond. Kenmerkend voor dit hotel waren de statige uitstraling, de bijna rechtopstaande daklijn en het stereotype metselwerk met donkere smetplint. “Deze elementen zijn stuk voor stuk terug te vinden in Mariëndaal”, wijst Stijn de Wolf, directeur SMT Bouw & Vastgoed, aan. “Samen bezorgen ze Mariëndaal een uitnodigende uitstraling.”

KLOOSTERTUIN Het Kloostertuin-gebouw heeft de vorm van een V. Alle zijden zijn voorzien van galerijen, die uitzicht bieden op het groen. “Hoe groot Mariëndaal ook is, door de groenpartijen wekt het overal de indruk van kleinschalig wonen.” Anderzijds zorgt de V-vorm – waarvan de uiteinden zijn verbonden door een loopbrug - voor bouwkundige uitdagingen. “Waar twee hoeken of elementen bij elkaar komen, gaat het om perfecte aansluitingen. Hoe vang je het constructief op? Waar moet de detaillering in de betonelementen worden aangebracht? Dan merk je de kracht van een bouwteam. Iedereen behoedt elkaar voor fouten.”

DOMOTICA In Kloostertuin wordt wonen en zorg gecombineerd. Dat heeft geresulteerd in veel domotica. “De

64 |

Bijna rechtopstaande daklijn en metselwerk met donkere smetplint

GROESBEEK | Mariëndaal

De Groesbeek meandert tussen de statige gebouwen door

Alle vraagstukken zijn al eens opgelost, waardoor de bouw van Kloostertuin loopt als een trein. Het verschil is de aanwezigheid van een parkeergarage.

En wel precies daar, waar vroeger de Groesbeek stroomde. Het gevolg laat zich raden. We moesten stevig bemalen om de bouwput droog te krijgen.”

ROZENBOOG Uitgesproken luxe worden de appartementen in Rozenboog. Daarom is hier gekozen voor een casco in kalkzandsteen met breedplaatvloeren. “Hiermee kunnen we flexibeler inspelen op individuele keuzes van de huurders.” De eerste bouwlaag van de Rozenboog bestaat uit bergingen en garages.

Dit brengt de eerste bewoonde laag op dezelfde hoogte als het maaiveld in de directe omgeving.

Ook de afwerking onderscheidt zich van Kloostertuin en Heuvelrijk. Rozenboog is herkenbaar aan keramische elementen in een zonnige kleur.

DUURZAAMHEID Duurzaamheid staat centraal in de bouwmaterialen, het onderhoud en beheer van de gebouwen, de hemelwaterafvoer en de verwarming. De Wolf: “De woningen worden tot een lage temperatuur verwarmd met warmte-koudeopslag. Ventilatie gebeurt met balansventilatie, waarbij frisse lucht automatisch wordt aangevoerd als het CO2-gehalte te hoog wordt. Tenslotte wordt het hemelwater niet afgevoerd naar het riool, maar naar de Groesbeek die hier over enkele maanden weer stroomt.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Vestia Noord Nederland FAME Architectuur & Stedenbouw, Zwolle; 2.0 Architecten, Venlo Goudstikker – de Vries, Emmen SMT Bouw & Vastgoed, ’s-Hertogenbosch / Bouwgroep Moonen Hendriks Elektro, Gemert; Snoeks Installatiebedrijf, Valkenswaard € 12 miljoen (fase 1,2,3) oktober 2011 – zomer 2014

| 65

VENLO | Stadskantoor

Tekst: Jac Buchholz Beeld: Kraaijvanger

NIEUWBOUW STADSKANTOOR VENLO

SCAN WITH

C2C-ICOON MET EDUCATIEF ELEMENT Venlo manifesteert zich nadrukkelijk als cradle to cradle (C2C) gemeente. Als er dan een nieuw stadskantoor moet worden gebouwd, moet dat dus helemaal volgens dat principe gebeuren. Maar hoe doe je dat?

“Dat was inderdaad de vraag waar we voor stonden”, glimlacht projectmanager Michel Weijers. “De opdracht van de raad was om een C2C-stadskantoor te bouwen, een gecertificeerd gebouw.” Dat betekent voldoen aan bepaalde richtlijnen, geeft Weijers aan. Maar… die richtlijnen waren er niet. “Wel voor producten, niet voor gebouwen. Dus hebben we Michael Braungart (een van de grondleggers, red.) benaderd met de vraag of hij ons kon helpen.

Zijn reactie: focus op thema’s zoals energie, water, materiaal, groen en lucht en voer daarin de C2C-principes door.”

Daarmee waren in ieder geval randvoorwaarden geschapen, ook om in de toekomst op voort te bouwen, aldus Weijers. Hij vertelt dat dit in de uitwerking onder meer terug te zien is in de groene gevel aan de Eindhovenseweg.

“Een gevel die tevens de

66 |

ambities van het gebouw uitstraalt. En laat zien dat C2C mooi kan zijn.” Hij wijst op het gebruik van gerecyclede producten en materialen of de mogelijkheid die in de toekomst in te brengen. Verder noemt hij het toepassen van een helofytenfilter en de aanleg van een grijswatersysteem. Op de oost-, west-, en zuidgevel komen zonnepanelen zodat het gebouw zelf energie opwekt. “Het is een mooi contrast: deze technologische

gevels ten opzichte van de biologische groene gevel.” Het dak krijgt een zonneschoorsteen die zorgt voor een soort thermiek in het gebouw.

Met behulp van open vides ontstaat zo een natuurlijke luchtstroom.

In het gebouw, vertelt Weijers, komen 'tags' met informatie over hoe de C2C-gedachte er is toegepast. Een expositie behoort eveneens

VENLO | Stadskantoor

'Alles in het gebouw is gericht op meerwaardecreatie'

tot de mogelijkheden. “Dat was een van de eisen die we van de raad meekregen, maak het een C2C-icoon met een educatief element.” Hij vervolgt met de opmerking dat alles in het gebouw erop is gericht om meerwaarde te creëren. “Daarom stelden en stellen we ons continu vragen over de best toepasbare materialen en technieken. Het bestek laat ook ruimte om gedurende de uitvoering in te spelen op nieuwe ontwikkelingen.”

Met de uitvoering van het gebouw is ruim een jaar geleden, op 12 december 2012, begonnen. “Dat was echter nauwelijks zichtbaar, maar wel het spannendste deel van de bouw: de bouwput. Er komen drie ondergrondse lagen voor parkeren. Dat is zo dicht bij de Maas een hele uitdaging. We hebben dezelfde aanpak gevolgd als bij de even verderop gelegen Maasboulevard (een nieuw winkelgebied, red.) met diepwanden, sleuven met daarin bentoniet en gewapend beton. Vele honderden groutankers

C2C-gemeente Venlo vertaalt ambities in nieuw stadskantoor

moeten de bak, met name in deze fase, op zijn plek houden. Die is twintig meter diep en ligt in een kleilaag die het grondwater tegenhoudt.

Met het uitgraven van het zand vermindert de druk waardoor de kleilaag kan barsten. We hebben de bak daarom volgepompt met water uit de Maas en daarna onderwaterbeton gestort.

Het leegpompen van de bak was een spannend moment, maar alles is goed gegaan.” Bovenop de drie ondergrondse parkeerlagen komen nog tien verdiepingen die het stadskantoor een hoogte van vijftig meter geven.

Tot slot legt Weijers uit waarin specifiek voor de locatie aan de Eindhovenseweg is gekozen.

“Om het gebied Maaswaard, waarin allerlei ontwikkelingen hebben plaatsgevonden, nog een impuls te geven.” Daarnaast wil Venlo een voorbeeld zijn. We hebben als enige gemeente ter wereld een C2C-award toegekend gekregen.

Onze ambities worden in het nieuwe stadskantoor vertaald.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES

Gemeente Venlo Kraaijvanger, Rotterdam Bbn Adviseurs, Houten; Royal

HaskoningDHV, Nijmegen UITVOERING Laudy Bouw & Ontwikkeling, Sittard BOUWPERIODE december 2012 - eind 2015 BOUWKOSTEN € 50 miljoen

Projectinfo GRONDVERDRINGENDE SCHROEFPALEN De bouwput van het stadskantoor is uitgevoerd met diepwanden en onderwaterbeton. Om de constructie stabiel te houden zijn onder de vloer trekelementen geplaatst. Een deel van deze elementen bestond uit GEWI-palen. Een deel bestond uit geschroefde stalen buispalen; in totaal zijn er 188 van deze palen geïnstalleerd.

De palen hebben een diameter van 355 millimeter, een boorpunt van 560 millimeter en werden ingeboord tot ruim dertig meter onder werkniveau. Alle palen werden met een oplanger met de kop verdiept onder maaiveld geplaatst. Om een goede verbinding te krijgen tussen de paal en de onderwaterbeton werden vooraf ringen op de buis aangebracht.

De grootste uitdaging aan het project was de zeer zware sondering waarin de palen moesten worden geboord. De conusweerstand liep op tot ruim boven de 60 MPa, soms zelfs tot boven de 80 MPa. Na optimalisatie van de boorpunt zijn de palen zonder grote problemen vlot aangebracht en werd de planning van de hoofdaannemer gerespecteerd. Hiermee werden de grenzen van de uitvoerbaarheid van grondverdringende schroefpalen opnieuw een stuk verlegd.

SCAN WITH

| 67

VENLO | Stadskantoor

www.tesgroep.nl

Projectinfo BOUWPUT AFGEROND Nauwelijks zichtbaar maar daarom niet minder belangrijk, de werkzaamheden aan de bouwput van het stadskantoor in Venlo. Die werden uitgevoerd door Laudy Bouw en Ontwikkeling in samenwerking met de afdelingen Specialistisch grondverzet en Funderingstechnieken van zusterbedrijf Ballast Nedam.

Richard Nederlands, senior projectleider namens Laudy: “dat de put grotendeels onder grondwaterniveau moest worden gerealiseerd had uiteraard grote invloed op de aanpak. We hebben met behulp van panelen geleide wanden aangebracht ten behoeve van het graven van de diepwanden. Die geleide wanden werden gevuld met bentoniet, dat na het storten van het beton weer naar boven werd gedrukt zodat het kan worden hergebruikt. In de diepwanden zijn tevens wapeningskorven voorzien van ankerinvoeren aangebracht. Aan die invoeren zijn groutankers bevestigd, 171 wandankers met een lengte variërend tussen de 19 en 31 meter.

Ongeveer dertig procent van de ankers is definitief, de rest wordt gedemonteerd.” De buitenwanden van de kelder zijn hiermee gereed.

Nederlands legt uit dat er verder grondverdringende GEWI-palen (met verankeringsplaten) en tubex-buispalen (met knaggen) zijn aangebracht voor het opvangen van trek- en drukkrachten. Tevens werd de put gevuld met Maaswater. “Het leegpompen van de put was een spannend moment, maar is goed verlopen. Voordat de put werd leeggepompt, is middels onderwaterbeton een vloer gestort, die als afsteuning van de wanden fungeert. Samen met de groutankers houdt de vloer de wanden op hun plaats. Op deze onderwatervloer is de gewapende keldervloer aangebracht. De wanden en de vloer van de bouwput zijn nu gereed en wij zijn gestart met de constructieve opbouw.”

 Wij leveren vakkundig, veilig en duurzaam maatwerk.  Wij streven naar maximale efficiëntie en toegevoegde waarde  Wij hebben een eigen opleidingscentrum: “Het TESlab”.  Wij zijn 24/7 bereikbaar.  Wij hebben meer dan 30 jaar ervaring.  Wij maken vooraf de totaalkosten op langere termijn inzichtelijk.  Wij komen graag bij u langs.

TES brengt techniek tot leven !

“BLIJVEN INSPELEN OP NIEUWE TECHNIEKEN”

“We kunnen met allerlei oplossingen een bijdrage aan die ambities leveren.” Hij noemt als voorbeelden het toepassen van LED-verlichting en het gebruik van PV-panelen. Op het dak, maar onder meer ook in de oversteek van de luifels. “Daarmee hebben die luifels een dubbele functie: een combinatie van zonwering en daarmee warmtebeperking en daarnaast energieopwekking.”

•

•

• Atlaspalen • Atlaspa • Franki-Omegapalen • Franki-O • Grondverdringende schroefpalen met verloren punt Atlaspalen • Grondv • Geschroefde stalen buispalen Franki-Omegapalen • Schroefinjectiepalen • Geschr • Schroefpalen Grondverdringende schroefpalen met verloren punt • Schroef • Palenwanden Geschroefde stalen buispalen • Diepwanden • Schroef Schroefinjectiepale • Mini-heiwerk • Funderingsherstel Schroefpalen

Nu is begonnen met de fundering van het tien verdiepingen tellende gebouw, is het voor de medewerkers van TES van belang mee te denken met het opzetten van de plattegronden. “Dan kijken we onder andere naar de vraag waar we welke technieken willen wegzetten, waar bijvoorbeeld de leidingen moeten komen en dat soort zaken. Dat denkwerk blijft overigens tijdens de uitvoering doorgaan. Met name om zo optimaal invulling te kunnen geven aan de groene gedachte achter het gebouw. Daar willen we, in overleg met andere partijen, zo goed mogelijk met nieuwe technieken op inspelen. Met als uitgangspunt: hoe groener, hoe beter.”

•

Palenwanden

•

Diepwanden

•

Mini-heiwerk

•

Funderingsherstel

De elektrotechnische installaties in het nieuwe stadskantoor van Venlo worden verzorgd door TES Installatietechniek uit Tilburg. Het bedrijf doet dat door in te spelen op de hoge ambities van de gemeente Venlo op het gebied van duurzaamheid en de C2C-principes, merkt projectleider Harold Bogaers op.

• • • •

Trondheim 8, 2993 LE Barendrecht Postbus 132, 2990 AC Barendrecht

•

Palenw

•

Diepwa

•

Mini-he

•

Funderi

Trondheim 8, 2993

Telefoon 0180-641998 Fax 0180-641999 info@franki-grondtechnieken.nl

Telefoon 0180-641

68 | 718090_Franki.indd 1

29-01-14 08:58

ZEEWOLDE | Condoor

Tekst: Dirk Bosman Beeld: Condoor Group BV

Deurenproducent produceert tijdens verbouw en uitbreiding gewoon door In Zeewolde neemt Condoor Group BV komend najaar zijn fors uitgebreide en verbouwde bedrijfspand in gebruik. Het meest in het oog springend aan het pand zijn de oranje kantstukken rockpanel. Hoewel de isolerend werkende grijze stalen profielen (HNP gepoedercoat) aan de buitenkant, ook zeker niet onvermeld mogen blijven.

De Jong + Lafeber Architecten slaagde er volgens de twee eigenaren en oprichters van Condoor – Jaap Kwant en Kees Jan Honing - in een functioneel geheel te creëren, dat perfect aansluit bij de bestaande bouw. Het vloeroppervlak van Condoor is straks maar liefst drie keer zo groot als bij aanvang van de uitbreiding en beslaat bij het gereedkomen de totale oppervlakte van 18.050 m².

De nieuw- en verbouw is noodzakelijk vanwege toenemende groei van de bedrijfsactiviteiten, door een toename van het aantal dealers waarvoor Condoor industrie- en garagedeuren produceert onder private label. Daarom bleef te weinig productieruimte over en moest de onderneming zelfs in Zeewolde twee productiehallen huren.

“Door deze uitbreiding brengen wij ons productieniveau omhoog en kunnen wij weer enkele jaren goed vooruit”, legt Kwant uit.

DEGELIJKE, FLEXIBELE BOUWER Voor de uitvoering tekent Aannemersbedrijf S & J van Panhuis BV uit Ermelo. Mede-eigenaar Jan van Panhuis vertelt dat hij erg tevreden is met het verloop van dit bouwproject. “Het was hard werken om het project voor de winter glas- en waterdicht te krijgen. Gelukkig is dit gelukt. Daarom hebben we haast geen verleturen en loopt alles volgens planning.” Van Panhuis benadrukt ook de prettige samenwerking met de opdrachtgever. “Er is wekelijks nauw overleg met Condoor.” ›

Het vloeroppervlak van Condoor wordt drie keer zo groot

| 69

U hebt verbouwingsplannen of wilt u nieuw bouwen?

S & J van Panhuis aannemersbedrijf Bouwen of verbouwen doet u samen met S & J van Panhuis!

Aannemersbedrijf S & J van Panhuis te Ermelo helpt u graag bij de uitvoering van uw bouwplannen. Wij denken graag met u mee. Hoe groot of klein uw bouwplannen ook zijn, voor elk project hebben wij technische oplossingen.

Wij zien nieuwbouw of verbouw als een uitdaging. Geen bouwproject is voor ons onmogelijk. Vertel ons uw wensen, en wij bouwen het voor u. Om een beeld van onze bouwwerkzaamheden te kunnen vormen, vindt u op onze site onder projecten onze (gerealiseerde) nieuwbouw- en verbouwingsprojecten.

nieuwbouw • verbouw • renovatie

Ermelo • 0341-56 28 24 • www.sjvanpanhuis.nl 718076_Panhuis.indd 1

29-01-14 09:09

ZEEWOLDE | Condoor

'Er is bewust gekozen voor veel lichtinval'

Directeur Kwant: “Er is bewust gekozen voor veel lichtinval. Dat geldt zowel voor de nieuwe productiehallen als voor het kantoorgedeelte.

Wij vinden het namelijk belangrijk dat onze mensen het naar hun zin hebben op hun werk.

Wij verwachten veel van ons personeel. Op hun beurt mogen ze natuurlijk ook wat van ons verwachten. De kantoorruimte heeft bijna geen binnenmuren. Op deze manier is er sprake van een hele open ruimte. Bijzonder aan de voor- en achterkant van het bedrijfspand is dat de belettering met de bedrijfsnaam in zijn geheel onderdeel uitmaakt van de gevel. Hier hoeft dus ook niet voor te worden betaald aan de gemeente Zeewolde. Hierbij wil ik ook graag even onze complimenten overbrengen aan de gemeente Zeewolde. Zij begrijpt wat ondernemen is. Zij denkt mee. Er is altijd een vorm van overleg mogelijk en dat is fijn. Ook over alle bedrijven die meewerken aan dit project zijn we erg tevreden. Er hangt hier een positieve werksfeer en er wordt kwalitatief gebouwd.”

DRIE BOUWFASEN De uitbreiding bij Condoor is onderverdeeld in drie bouwfasen. Hier is voor gekozen omdat tijdens de bouw de productie gewoon doorgaat. Er is gestart met de bouw van de panelenhal. Op dit moment wordt het kantoor gebouwd, waarna de bouw van een productiehal start.

Paulus Elektro verzorgt tijdens deze verbouw en uitbreiding de elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties. Projectleider Frans Luitjes van dit bedrijf vertelt dat in het pand van Condoor straks gebruik wordt gemaakt van een KNX-systeem. “Dit is een communicatieprotocol.

Door het hele bedrijfspand van Condoor trekken wij twee kabels en daar gaat straks de hele communicatie overheen. Om geen onnodig energie te verspillen is de airco ook op de KNX-installatie aangesloten. Zolang de verwarming brandt, werkt de airconditioning niet. Ook de verlichtingsinstallatie schakelt automatisch naar een lager lichtniveau bij voldoende daglichttoetreding.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING

INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

PROGRAMMA

Condoor Group BV De Jong + Lafeber Architecten Aannemersbedrijf S & J van Panhuis Paulus Elektro € 4,5 miljoen maart 2013 - september/ oktober 2014 12.500 m²

Projectinfo HET BEDRIJF ACHTER DE ARCHITECTONISCHE UITSTRALING Staalbouw DTB verzorgt bij de verbouw en uitbreiding van Condoor de staalconstructie en ook het plaatsen van de daken wandbeplating. Dit bedrijf met zijn zetel in Renswoude, bouwt hallen, loodsen en stallen in heel Nederland en doet dit al meer dan vijftien jaar. Naar eigen zeggen levert Staalbouw DTB kwaliteit tegen een uiterst concurrerende prijs.

“Door slim te werken lukt het ons om op een simpele manier een architectonische uitstraling van het bedrijfspand van Condoor te creëren”, vertelt eigenaar Bertil te Brake van Staalbouw DTB enthousiast. Hij vervolgt: “Dit voorjaar starten wij met het plaatsen van de staalconstructie voor de productiehal. Alle werkzaamheden verlopen geheel volgens planning. De samenwerking met de opdrachtgever en hoofdaannemer Aannemersbedrijf S & J van Panhuis BV is erg prettig. Er is sprake van een heldere communicatie en erg korte lijnen. Hierdoor gaat tijdens de bouwwerkzaamheden de productie bij Condoor gewoon door. Erg fijn is ook dat iedereen op dit bouwproject – van hoog tot laag – er echt bij hoort. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de zeer prettige opdrachtgever. Die is verder heel enthousiast en denkt mee waar hij kan.”

| 71

ALKMAAR | Winkelcentrum De Hoef

INGRIJPENDE RENOVATIE WINKELCENTRUM DE HOEF Tekst: Henk Geist Beeld: Segesta Groep

Bijna vijftig jaar na de opening in 1967 ondergaat het winkelcentrum De Hoef in Alkmaar een ingrijpende opknapbeurt. Het vloeroppervlak wordt met een derde uitgebreid tot 7.500 m² BVO.

Verschoor, manager projectontwikkeling bij Segesta. “Wij hebben De Hoef gekocht met de intentie om het te herontwikkelen en uit te breiden. Er lagen al plannen van de oude eigenaar. Die hebben we nog eens tegen het licht gehouden en in samenspraak met ondernemers, gemeente, omwonenden en buurtverenigingen zijn we tot dit plan gekomen.”

De ‘dragers’ van het plan zijn volgens Verschoor de twee supermarkten die hier al gevestigd zijn, Albert Heijn en Vomar. “Zij willen meer vierkante meters, waarmee ze hun klanten een groter assortiment kunnen aanbieden.

Bovendien was dit winkelcentrum erg gedateerd.”

Ontwerp borduurt voort op strakke architectuur jaren zestig/zeventig

De renovatie en uitbreiding van De Hoef, gelegen in de gelijknamige woonwijk uit de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw aan de westkant van Alkmaar, kent een lange voorge-

72 |

schiedenis. Het winkelcentrum werd in 2008 overgenomen door de Segesta Groep uit Alkmaar. “Wij zijn een belegger, die ook ontwikkelt voor de eigen portefeuille”, zegt Sander

De aanpak van het winkelcentrum bestaat uit drie onderdelen. Allereerst verrijst aan de westkant van het plein een nieuw gedeelte.

Daarvan is ongeveer de helft bestemd voor Albert Heijn, die daarmee haar winkeloppervlak kan uitbreiden van 1.000 naar 1.500 vierkante meter. De andere helft van dit bouwblok is bestemd voor de apotheek, die nu nog is ge-

ALKMAAR | Winkelcentrum De Hoef

huisvest aan de oostkant van het plein, naast de Vomar. Zodra de apotheek is verhuisd wordt het oude onderkomen gesloopt om plaats te maken voor een uitbreiding van de Vomar. Ook de Blokker zal zich in dit bouwdeel vestigen.

Het derde onderdeel omvat de aanpak van de winkels in de galerij aan de lange zijde van het plein. De lage luifel wordt gesloopt, want daardoor ligt de plint met winkels volgens Verschoor teveel in de schaduw. De winkels krijgen nieuwe puien, die ook hoger worden en waar een nieuwe glazen luifel op aansluit.

De losse kiosken tegenover deze winkelplint worden gesloopt, want ook die ontnemen volgens Verschoor teveel het zicht op de winkelgalerij.

Architect Hein Koolstra van het bureau Koolstra & Partners heeft gekozen voor een ontwerp dat voortborduurt op de strakke architectuur van de jaren zestig en zeventig. Tegelijkertijd heeft hij het winkelcentrum een eigentijds aanzien willen geven. Voor de materialisering en kleurstelling is een moderne oplossing ge-

kozen, maar goed passend in de woonwijk. De twee losse bouwdelen voor de supermarkten krijgen een verbijzondering in de vorm van lamellen als beëindiging van de gevels.

Wat de renovatie van het winkelcentrum tot een bijzondere uitdaging maakt is dat de winkels tijdens de uitvoering van het werk gewoon door blijven draaien. Edwin Zomerdijk van aannemer Deurwaarder GA B.V.: “We hebben een schuifplan gemaakt voor de winkels die gaan verhuizen. Het is een hele kunst om die operatie goed te laten verlopen. We willen de overlast voor de winkeliers zoveel mogelijk beperken. Het vervangen van een oude winkelpui door een nieuwe moet door onze aannemer Deurwaarder bijvoorbeeld binnen een werkdag worden uitgevoerd. Het winkelcentrum moet ook niet een grote bouwput worden.

Daarom gaan we niet overal tegelijk aan de slag.” Daarnaast krijgt de achterkant van de winkels nog een opknapbeurt en wordt door Segesta de openbare buitenruimte opnieuw ingericht. De renovatie moet eind dit jaar zijn afgerond. ❚

Bestaande winkels blijven geopend tijdens uitvoering

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING CONSTRUCTIE BRANDTECHNISCH ADVISEUR

Segesta Groep, Alkmaar Koolstra & Partners, Kockengen Deurwaarder GA B.V., Volendam Evers Partners, Velsen-Noord

Leeuwesteijn Brandveiligheid, Kerkdriel

ALUMINIUM GEVELSYSTEEM BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

AllPro, Giessen circa € 3 miljoen zomer 2013 – eind 2014

| 73

HEERENVEEN | Kaasmakerij Willig

Tekst: Hilda Bosma Beeld: Sipma Architecten, Heerenveen

'Veiligheid, gezondheid en hygiëne staan voorop' Kaasmakerij Henri Willig BV, een toonaangevend bedrijf in de gespecialiseerde kaasmarkt, breidt de productielocatie in Heerenveen fors uit.

Door de uitbreiding met een moderne fabriek en opslagruimte kan het hele proces van produceren, verpakken en leveren van eersteklas kaasspecialiteiten in één gebouw plaatsvinden. Ook vergroot het bedrijf zijn exportmogelijkheden.

Naast een magazijn bestaat de nieuwbouw uit een ontvangsthal, een winkel en kantoorruimte

De kaasmakerij krijgt een uitbreiding van 4.700 m² met een volledig geautomatiseerd magazijn van 2.400 m² op de begane grond. In dit warehouse rijden heftrucks heen en weer voor de aan- en afvoer van materialen. Daarnaast krijgt de nieuwbouw een ontvangsthal, winkel op de begane grond en kantoorruimtes verspreid over twee bouwlagen. Ingenieursgroep Romkes heeft in opdracht van Willig het esthetisch ontwerp

74 |

van Sipma Architecten constructief uitgewerkt.

Het ingenieursbureau doet de directievoering.

Siem Romkes: “Tien jaar geleden hebben we ook het ontwerp gemaakt en de directievoering gedaan van de bestaande fabriek."

“Het ontwerp is technisch uitgewerkt waarbij veel aandacht besteed is aan veiligheidsaspecten, zoals brandveiligheid. Dat geldt ook voor de

veiligheid in het productieproces. In bepaalde delen van gebouwen mogen alleen robots en geen medewerkers komen.”

ZORG VOOR HYGIËNE Naast veiligheid is de aandacht voor hygiëne een belangrijke rode draad in dit project. Het gebouw moet voldoen aan HACCP, een risico-inventarisatie op het gebied van voeding. Romkes

HEERENVEEN | Kaasmakerij Willig

heeft veel aandacht besteed aan alle detailleringen, voor onder meer de plafondaansluitingen.

Romkes: “Er moesten allemaal ronde hoeken zijn om stof tegen te gaan. We mochten geen scherpe, metalen opleggers toepassen. De PHgraad (zuurgraad) is hoog waardoor de materialen gevoelig zijn voor aantasting. In de fabriek wordt pekel gebruikt. Dat maakte mechanische ventilatie noodzakelijk.

ROESTVRIJ STAAL Alle materialen zijn zorgvuldig gekozen. De kolommen zijn van roestvrij staal. Alle industriële deuren zijn uitgevoerd in hoogwaardig RVS en voldoen aan strenge hygiënische eisen. Prodoor levert alle industriële deuren voor de buiten- en binnenwanden. Directeur Albert Schaafsma: “We leveren bedrijfsdraaideuren, brandvertragende koeldraaideuren, snelloopdeuren, koelschuifdeuren, brandvertragende rolschermen, docklevellers, shelters, sectionaaldeuren en kozijnen.

ProDoor is vanaf het beginstadium door zowel Romkes als Kaasmakerij Henri Willig bij het project betrokken. We hebben gedurende het gehele traject voor iedere doorgang geadviseerd hoe tot de juiste deuroplossing te komen.”

Kleuren en vormen verwijzen naar kaasproductie

BIJZONDERE KLEURSTELLING Vanuit esthetisch oogpunt had de architect de kleurstelling vastgelegd. De nieuwe fabriek krijgt sandwichpanelen in de kleuren wit en groen.

Daarnaast is een deel geel. Romkes: “Dat ziet eruit als een kaaspunt, refererend aan de unieke kaasspecialiteiten die het bedrijf maakt van koe-, geiten- en schapenmelk.”

SPECIALISTEN Romkes: “Willig heeft gekozen voor partijen die specialist zijn op hun eigen vakgebied. In dit project is er geen hoofdaannemer. Door te werken met nevenaannemers kijkt men naar elkaars belangen.” Nevenaannemer Van der Hauw Betonbouw B.V. Joure voert de coördinatie op de bouw uit. Daarnaast zorgt de betonspecialist voor de betonnen funderingen en vloeren en twee nieuwe laadkuilen. In maart en april levert de Bosgraaf Group, specialist in kaaspers-, kaaspekel- en kaasbehandelsystemen, de benodigde machines, robots en transportbanden.

Bouwinfo

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN

OPDRACHT

In dit project besteedt Willig veel tijd aan het optimaliseren van de bedrijfsprocessen. Van der Hauw: “Zo is gedurende het project de logistiek enkele keren aangepast. Dat betekent van iedere bouwpartner flexibiliteit en creativiteit, met als gevolg innovatieve oplossingen en de inbreng van de expertise van alle partijen. Dit bevordert de teamgeest en het plezier in dit prachtige project.” ❚

ONTWERP UITVOERING

BOUWKOSTEN START BOUW

Kaasmakerij Henri Willig BV, Heerenveen (directievoering + constructief ontwerp en advies Ingenieursgroep Romkes, Sint-Nicolaasga) Sipma Architecten, Heerenveen C. Van der Hauw Betonbouw B.V. Joure (beton); A. Faber BV Bolsward (grond, riolering en straatwerk); De IJzeren Man BV, Joure (gevel- en dakbeplating en dakbedekking); Balink Heerenveen (aluminium kozijnen en vliesgevels); Bosgraaf Group, Joure (machines); ProDoor BV, Apeldoorn (industriële deuren); Firma Food & Donkers (klimaatbeheersing) € 2 miljoen (installaties: € 4,5 miljoen) juni 2013

| 75

HEERENVEEN | Kaasmakerij Willig

Projectinfo DEUREN DIE VOLDOEN AAN DE HACCP-NORMEN

Specialist in betonwerk voor de bouw

De hygiëne-eisen in kaasmakerij Henri Willig zijn hoog. De kazen moeten immers onder de hoogste HACCP-normen worden bereid. Dat vraagt om deuren van een hoogwaardige kwaliteit. De deuren moeten duurzaam zijn, veilig, gebruikersvriendelijk en voldoen aan de hoogste HACCP-normen.

“Om de deuren te kunnen leveren die aan alle genoemde eisen voldoen, hebben we een basis industriële deur als uitgangspunt genomen”, vertelt Albert Schaafsma, directeur van Prodoor. “Deze hebben we aangepast volgens de klantspecifieke wensen en afmetingen van kaasmakerij Henri Willig. Onze afdeling Werkvoorbereiding verricht hiervoor het voorbereidende werk. De deuren voor de kaasmakerij zijn inmiddels productiegereed. Zodra het startschot klinkt, gaan we de deuren monteren. De montage zal zo’n vier tot vijf weken in beslag nemen.”

De manier waarop de industriële deuren voor Henri Willig zijn geleverd, is kenmerkend voor Prodoor. “Bij Prodoor draait alles om maatwerk. We kunnen elke industriële deur leveren”, vertelt Schaafsma. “We leveren sectionaaldeuren, branddeuren en snelloopdeuren. Maar ook draaideuren, koel-/vriesdeuren en brandvertragende koeldeuren. Zodra we de klantspecifieke gegevens hebben, gaan onze mensen aan de slag. Met dertig deuren is de kaasmakerij voor ons een middelgroot project, maar de diversiteit in deuren maakt dit project voor ons bijzonder interessant.”

Transportwei 18 • 8501 ZP Joure Tel. (0513) 41 32 30 • Fax (0513) 41 71 73 E-mail: info@hauwbeton.nl

De nieuwe trend in koelen en vriezen Steeds meer opdrachtgevers met koel- en vriesactiviteiten kiezen ervoor om rechtstreeks zaken te doen met de specialist. Men durft het steeds minder aan

Prodoor BV is specialist in energiebesparende deuroplossingen en prominent actief in de koel- en vrieshuisbouw. Het unieke van Prodoor is niet de

om de verantwoordelijkheid voor essentiële doorgangen die van invloed zijn op de continuïteit van de bedrijfsvoering aan de niet specialisten over te laten.

toelevering van industriële deuren maar het organiseren van de beste deuroplossing die efficiënt, veilig, duurzaam en/of energiezuinig is. Daarbij is een combinatie van verschillende typen industriële deuren steeds meer de praktijk.

Veel voorkomende problemen zijn te wijten aan een verkeerd gekozen industriële deur of een deuroplossing waarvoor vaak al in de ontwerpfase gekozen is. De negatieve uitwerking komt pas naar voren zodra de bedrijfsruimte in gebruik genomen wordt en dan is het helaas te laat om te herstellen. Het gevolg hiervan is hoge service- en onderhoudskosten welke met het verstrijken van de jaren extreem oplopen.

De voorschrijvende markt wil het beste voor de opdrachtgever. Opdrachtgevers willen alléén het beste van het beste. Prodoor levert uitsluitend het beste van het beste. Neem contact op voor ons geheel vrijblijvend advies. Wij zijn eindgebruikers, opdrachtgevers, architecten en ingenieurs graag van dienst bij het kiezen van de juiste deuroplossing.

Prodoor BV | Schumanpark 127 | 7336 AS | Apeldoorn |

76 |

tel. 055 - 576 7515 | info@prodoor.nl |

prodoor.nl

Journaal Aannemingsovereenkomst Handelskade Nijmegen

GEVEL 2014

Bouwfonds Ontwikkeling en VORM Bouw hebben een aannemingsovereenkomst getekend voor het project Handelskade te Nijmegen. Handelskade is het eerste deelplan in de gebiedsontwikkeling Waalfront, een samenwerking tussen de gemeente Nijmegen en Bouwfonds Ontwikkeling. Waalfront bestaat in totaal uit 534 appartementen, circa 2.800 m² commerciële ruimte en een dubbellaagse parkeergarage.

Sinds september 2011 participeert VORM Bouw in het bouwteam van de Handelskade en heeft daarmee invloed gehad op de technische uitwerking van het plan. In maart 2014 start VORM Bouw op de Handelskade met het inrichten van de bouwplaats, de civiele werkzaamheden en de onderbouw, waaronder de parkeergarage met circa vijfhonderd plaatsen. Eind 2014 wordt gestart met de negen woongebouwen. Het zeventien verdiepingen tellende gebouw direct aan de Waal staat als eerste op de planning. De rondom een collectieve binnentuin gelegen gebouwen worden opgeleverd in de periode 2016-2018. Het geheel wordt aangesloten op de stadsverwarming van het Warmtenet Nijmegen. Kijk voor meer informatie op www.handelskade.nu.

De vakbeurs GEVEL vond plaats van 22 tot en met 24 januari in Ahoy Rotterdam en trok volgens organisator VNU in totaal 8.249 bezoekers. Het was de eerste keer dat het Grote Gevelcongres aan de beurs was gekoppeld. Het congres had een hoogwaardig inhoudelijk programma met onder meer sprekers als Chris van Duijn van OMA, Willem Jan Neutelings van Neutelings Riedijk Architecten en Volker Staab van Staab Architekten.

GEVEL stond tevens bol van de prijsuitreikingen. Bij de uitreiking van de PassiefBouwen Awards 2013 kwam Enschede als grote winnaar uit de bus, met het project Velve-Lindenhof in de categorie Woningen Nieuwbouw. Met het project Luttebrink/Denekampbrink won de stad in de categorie Woningen Renovatie. Studio Amsterdam, Kenniscentrum in Roeselare (B) en Dreamhouse in Rotterdam waren de winnaars bij de uitreiking van de Benelux Aluminium Awards. De winnaar van de Bold & Beautiful Awards 2014 voor studenten was Valérie Uijtterhaegen van de KU Leuven (B), met het Greenhouse Wall System, een notechoplossing van een gevelontwerp, door de jury beoordeeld als ‘meest rijpe inzending’.

In 2015 vindt GEVEL plaats tijdens de Week van de Bouw, van 9 tot en met 13 februari in Jaarbeurs Utrecht. Een belangrijk ingrediënt in 2015 wordt de Conceptenboulevard.

Daarin is meer ruimte voor integrale concepten van nieuwbouw of renovatie van de gevel. GEVEL 2016 vindt wederom plaats in Ahoy Rotterdam.

MBS dé betonspecialist in prefab-systeembouw:

WW

SCOBOU W.MBSCA

W.NL

ontwerp, constructie en fabricage.

WWW.MULTIBETON.NL

MultiBouwSystemen BV T. +31 (0)35 - 588 18 88 info@multibouwsystemen.nl www.multibouwsystemen.nl

WWW.AFZINKKELDER.NL 132005-MBS-advertentie-197x130mm_DEF.indd 1

WWW.BETONTRAPPEN.NL 09-09-13 15:50

| 77

Thema Predicaat Excellent Concept

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Stichting Excellent Conceptueel Bouwen

Predicaat Excellent Concept 'scheidt kaf en koren' op gebied van conceptueel bouwen Conceptueel bouwen komt niet uit de lucht vallen: al jarenlang tracht de bouw naar voorbeeld van de auto-industrie ontwerp en proces te standaardiseren en resultaat te garanderen. “De bouwsector is echter geen massa-industrie”, zegt Pieter Huijbregts, in 2007 initiatiefnemer van het Netwerk Conceptueel Bouwen, dat bouwpartners in deze verenigt. Uit het netwerk kwam de Stichting Excellent Conceptueel Bouwen voort, die onafhankelijke toetsing nastreeft middels het in november 2013 voor het eerst uitgegeven Predicaat Excellent Concept.

Pieter Huijbregts feliciteert een van de eerste houders

Het Predicaat is gericht op een kwalitatieve beoordeling van de vervulling van de klantvraag.

Dat laatste lijkt een vanzelfsprekendheid, maar is dat in de praktijk niet altijd, stelt de huidige secretaris van de stichting. “Opdrachtgevers worden overstelpt door aanbieders die zeggen het best presterende concept tegen de beste prijs te leveren, maar hebben geen mogelijkheid die belofte vooraf te toetsen - met andere woorden: het kaf van het koren scheiden; daarom de instelling van het Predicaat Excellent Concept.” Daarbij moet niet alleen worden gedacht aan seriematige woningbouw.

“Ieder project of projectonderdeel komt in aanmerking voor een conceptmatige benadering – ook gebiedsontwikkeling of gevelbouw. Wij categoriseren de conceptbeoordeling dan ook afzonderlijk op basis van gebieden, gebouwen en bouwdelen”, aldus Huijbregts, die een vijftal jaar geleden de opkomst van conceptueel bouwen als bouwadviseur aanschouwde, de noodzaak zag tot kwaliteitsontwikkeling en het initiatief nam tot oprichting van een netwerk dat naast aanbieders ook opdrachtgevers bevat. “Ter verbetering van de afstemming van aanbod en klantvraag én het rendement.”

BELOOFDE MEERWAARDE STAAT De Stichting Excellent Conceptueel Bouwen is een onafhankelijk orgaan dat mogelijk is gemaakt door het Netwerk Conceptueel Bouwen en primair is gericht op de instelling van het genoemde predicaat. Binnen de activiteiten van het Netwerk, met leden als aannemers, architecten en opdrachtgevers, ligt de nadruk op integratie van losse grootheden als 'integraal bouwen', 'lean', 'BIM' en 'ketensamen-

78 |

Thema Predicaat Excellent Concept

werking'. Die bieden op zich geen concreet eindproduct waar de klant voeling mee heeft, zegt Huijbregts. “Aanbieders ontwikkelen concepten, maar die zijn pas af als er een klantvraag is. En die moet beantwoord worden. Als de aanbieder een energieneutraal gebouw belooft of een bepaalde bouwtijd, moet de klant kunnen zien of hij dat kan waarmaken.

Het Predicaat toetst of het aangeboden concept de prestaties levert die met de klant zijn afgesproken. Tegelijkertijd toetst het ook of in de praktijk wordt voldaan aan de inhoud van het concept. Ten derde wordt getoetst of de organisatie die achter het concept staat, de beloftes kan waarmaken. Daarmee staat een solide beoordelingssysteem dat op de lange termijn is gericht. Wij groeien toe naar een markt waarin bouwpartijen niet alleen steeds meer ontzorgen binnen het bouwproces zelf, maar ook oplossingen bieden op het gebied van financiering, energiebeheer en meerjarig onderhoud. Ook dat is conceptueel bouwen.”

INNOVATIEF AANBOD Zo moet een 'nieuwe huisvestingsindustrie' ontstaan, met een innovatief aanbod waarin de gebruiker centraal staat, maximale klantwaarde wordt geboden, en duurzaam, aantrekkelijk en tegen zo laag mogelijke kosten wordt gebouwd. Begrippen als duurzaamheid en geïntegreerd ontwerpen zijn voor Huijbregts dan ook vanzelfsprekendheden. “Binnen het Netwerk vinden wij het normaal dat concepten duurzaam zijn, en dat voor de bijbehorende gebouwprestaties alle kwaliteitsaspecten geïntegreerd dienen te worden is iedereen duidelijk.

Wij groeien als Netwerk Conceptueel Bouwen inmiddels naar honderd deelnemende organisaties toe.” Het Predicaat Excellent Concept werd eind november voor het eerst uitgereikt en kent inmiddels negen houders, waaronder voorlopig vooral aanbieders van (woning) bouwconcepten. “Ik sluit niet uit dat in de toekomst ook andere concepten worden toegevoegd, zoals voor gebiedsontwikkeling; dat is nog meer een samenspel tussen spelers, waarin de overheid een centrale rol heeft. Door conceptuele samenwerking tussen partijen in de gebiedsontwikkeling, kan ook in deze categorie een betere sturing op resultaat worden bereikt”, besluit Huijbregts. ❚

Het Predicaat Excellent Concept werd eind november voor het eerst uitgereikt op de manifestatie De Voorsprong

NEGEN BOUWPARTIJEN VOORZIEN VAN PREDICAAT EXCELLENT CONCEPT Huybregts Systeembouw – HSC Gezinswoning Trebbe Groep – Basiswonen Reinbouw – Betaalbaar Wonen KlokWonen – BaseHome Van Wanrooij Bouw & Ontwikkeling – Optio BAM Woningbouw – W&R Schutte bouw en ontwikkeling – leefiD BVR Groep – BVR Woon+ Ventura Gevelbouw – Ventura Het predicatietraject omvat onder meer toetsingen van het aangeboden concept, de achterliggende organisatie en gerealiseerde projecten. De genoemde bedrijven kregen het Predicaat in november 2013 uitgereikt op de manifestatie De Voorsprong, een jaarlijks terugkerende prijsvraag waarvoor bouwpartijen worden uitgenodigd die in samenwerking concepten op de markt brengen die voor bestaande woningbouw minimaal 45% energiereductie opleveren en voor nieuwbouw energieneutraliteit.

| 79

Thema Predicaat Excellent Concept

Concept Betaalbaar wonen: bouwen voor de marktvraag Conceptontwikkeling vereist gedegen processen en heldere afspraken, maar is voor ontwikkelende bouwer Reinbouw bovenal een zaak van eindgebruikers. “Tevreden bewoners, daar doen wij het voor�, zegt planbegeleider/conceptontwikkelaar Roor de Gans. Het eind november van het Predicaat Excellent Concept voorziene eengezinswoningenconcept Betaalbaar wonen doet dan ook vooral wat het moet doen: efficiency tonen in techniek en uitvoering, vrijheid geven in ontwerp en gebruik.

80 |

Thema Predicaat Excellent Concept

Het conceptenprogramma Waar Wensen Wonen van Reinbouw bevat naast Betaalbaar wonen ook Renovatie, Energie, Appartementen en Zorg. De grondlegger van de concepten is de zogenoemde Ontwikkelwiz, waarvan De Gans geestelijk vader is. “De Ontwikkelwiz is een interne tool die alle concepten van Reinbouw ondersteunt.” De grootste winst zit in een combinatie van betere technieken, processen en afspraken – onder andere met vaste

partners in de uitvoering. Ook lean-processen zijn hierin geïntegreerd. “Zo werken wij bijvoorbeeld met een vaste knooppuntdetaillering.

Dat houdt bijvoorbeeld in dat aansluitingen tussen dak en wanden van de woning vast worden uitgevoerd.”

Het concept Betaalbaar wonen bevat complete en duurzame woningen voor (door)starters en senioren. Een belangrijk technisch aspect van het concept is de voorkeur voor prefabbouw.

In principe wordt het casco prefab uitgevoerd, maar dat is geen must. En daar begint de vrijheid, want Reinbouw biedt op het gebied van eengezinswoningen ruime keuzemogelijkheden. Voor directe bouwpartners als woningcorporaties en beleggers, maar in de eerste plaats voor de eindgebruiker - of die nu huurder of koper is. “Wij sturen daarbij op haalbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid, uiteraard met kwaliteit als uitgangspunt en binnen de locatievoorwaarden.”

VARIATIE De huurder of koper wil degelijkheid en maakt voornamelijk keuzes op grond van locatie, architectuurstijl en gezinssituatie, stelt De Gans.

“Variatie zien wij vooral op deze gebieden.

Onze conceptuele woningen zijn echter altijd aantrekkelijk en comfortabel, kennen een laag energieverbruik en zijn onderhoudsarm.

Desgevraagd bieden wij – met onze partners – meerjarig onderhoud en ondersteunende diensten. Wij kunnen de opdrachtgever volledig ontzorgen op het gebied van uitvoering en organisatie; de vraag bepaalt daarbij het uiteindelijke pakket.”

Een goed voorbeeld van Betaalbaar wonen is een planontwikkeling in Zevenaar. Om de verkoop in de wijk Groot Holthuizen te stimuleren, verzocht de gemeente marktpartijen met initiatieven te komen. De visie van Reinbouw leidde tot de ontwikkeling van een plan met twintig betaalbare eengezinswoningen in de koopsector (bouwstart medio 2014). In Almere Poort gaan dit voorjaar 220 eengezinswoningen in de verkoop, met Reinbouw als bouwkundig aannemer. In dit plan (DUIN) staat de beproefde combinatie betaalbaarheid/kwaliteit wederom voorop. “Zoals de eindgebruiker het wenst.” ❚

Plan DUIN in Almere Poort

| 81

waar waar ensen ensen wonen m

m

en en

wonen

Betaalbaar Wonen Reinbouw is een zeer dynamisch bouwbedrijf met ruim

Betaalbaar Wonen

Reinbouw is een zeer dynamisch bouwbed

Betaalbaar Wone

60 jaar ervaring in woning- en utiliteitsbou

scherpe grondprijs, ciëntdynamisch productiepr Reinbouw is een eeneffi zeer

samenwerking garanderen we ons concept 60 jaar ervaring in woningen ut

Wonen’ . Ervaargrondprijs, onze gezonde kijkeffi opciënt de bouw scherpe een pr

op met een van onze specialisten of ga naa

samenwerking garanderen we on

Wonen’. Ervaar onze gezonde kijk o

60 jaar ervaring in woning- en utiliteitsbouw. Door een

op met een van onze specialisten

scherpe grondprijs, een efficiënt productieproces en slimme samenwerking garanderen we ons concept ‘Betaalbaar T (0313) 49 19 49 | www.reinbouw.nl

Wonen’. Ervaar onze gezonde kijk op de bouw. Neem contact

waar ensen wonen

op met een van onze specialisten of ga naar de website.

m

T (0313) 49 19 49 | www.reinbouw.nl

Betaalbaar Wonen

T (0313) 49 19 49 | www.reinb Reinbouw is een zeer dynamisch bouwbedrijf met ruim 60 jaar ervaring in woning- en utiliteitsbouw. Door een scherpe grondprijs, een efficiënt productieproces en slimme samenwerking garanderen we ons concept ‘Betaalbaar Wonen’. Ervaar onze gezonde kijk op de bouw. Neem contact op met een van onze specialisten of ga naar de website.

718077_Reinbouw.indd 1

28-01-14 12:35

Optio. nu bekroond met predicaat excellent.

T (0313) 49 19 49 | www.reinbouw.nl

De garantie voor aangenaam wonen

slim en efficiënt

unieke marketingaanpak

geen oplevergebreken

korte ontwikkelen bouwtijd

Meer weten over Optio?

www.vanwanrooij.nl/optio of bel (073) 534 04 89

82 |

kwalitatief hoogwaardig en energiezuinig

scherpe kostprijs

Thema Predicaat Excellent Concept

Optio: conceptueel bouwen van niche naar standaard Begin 2008, nog voor de crisis op de woningmarkt, besloot Van Wanrooij Bouw & Ontwikkeling een woningconcept in de markt te zetten.

Het bekroonde Optio-concept (Predicaat Excellent Concept) heeft inmiddels meer dan 1.500 woningen opgeleverd en is de norm geworden binnen de bedrijfsvoering van de woningbouwspecialist uit Geffen. “Je kunt zeggen dat wij mede hierdoor van een ontwikkelende bouwer een bouwende ontwikkelaar zijn geworden”, vertelt regiomanager Hendrik Hulscher, verantwoordelijk voor Optio.

Conceptuele woningbouw is voor Van Wanrooij – voornamelijk werkzaam in Noord-Brabant en Gelderland – een vanzelfsprekendheid geworden.

“Onze portefeuille bestaat voor 95 procent uit woningbouw, en wij groeien sinds de introductie van Optio door de crisis heen. Dat doen wij op eigen kracht, met een woningconcept dat niet in de eerste plaats draait om techniek, maar om de consument.” Conceptontwikkeling staat tenslotte niet sec voor de uitvoering; de optimalisatie van processen levert op zich wel klantwaarde op, zegt Hulscher. “De standaardisatie van de techniek hebben wij niettemin allang achter de rug en is geïntegreerd in de werkwijze van ons bedrijf, onder meer via optimalisatie met onze co-makers; wij werken binnen Optio met een traditioneel bouwsysteem en vaste partners in de uitvoering, waarmee wij een

nul-opleverpuntengarantie bieden. Dat is een grote technische pre, maar conceptontwikkeling betreft bovenal een heel actieve, consumentgerichte digitale marketing. Onze corporate en projectwebsites zijn geheel ingericht op de consument en zijn behoeften, of dat nu een toekomstige bewoner, belegger of woningcorporatie is.”

BEPERKTE ONTWIKKELTIJD “Wat wij daarbij graag benadrukken, is dat Optio niet alleen bedoeld is voor de onderkant van de markt, maar ook voor de vrije sector”, vervolgt Hulscher. “Dat is in overeenstemming met onze portefeuille: je vindt Van Wanrooij zowel in bouwprojecten van pakweg zes woningen als op grootschalige uitleglocaties als Meerhoven in Eindhoven of Koolhoven (Reeshof) in Tilburg.” De combinatie van

1.500 gerealiseerde woningen met een proactieve internetbenadering binnen Optio resulteert volgens Hulscher in een groot en divers aanbod. “De consument komt ook nog steeds bij een makelaar, maar wil zijn woning(project) in een 1-op-1-gesprek en/ of online tot in de details kunnen samenstellen. Wij bezitten een gedegen en uitgebreide bibliotheek, met maximale flexibiliteit in maatvoering, en kunnen alle architectuurstijlen bedienen; Optio is altijd energiezuinig en desnoods energieneutraal. Een extra selling point is dat wij ons Optio-concept in een groot aantal uitvoeringen in de praktijk hebben bewezen. Het succes heeft ook te maken met een verantwoorde sturing op kostprijs door een beperking in de ontwikkeltijd, maar zoals gezegd: voor de techniek hebben wij als producent al gezorgd; de consument komt bij ons op de eerste plaats.” ❚

Het Optio-concept heeft zich in een groot aantal uitvoeringen in de praktijk bewezen

| 83

Thema Predicaat Excellent Concept

BASEHOME: CONCEPT VOOR ELK TYPE EENGEZINSWONING Conceptueel bouwen werd vroeger vaak beschouwd vanuit aannemersperspectief: als een manier om zo goedkoop en efficiënt mogelijk te bouwen. “Het beeld van één standaardwoning is echter niet meer van deze tijd”, zeggen directeur Stefan van Duijnhoven en manager bouw Rob Jans van KlokWonen. “Ons concept BaseHome – in het bezit van het nieuwe Predicaat Excellent Concept, biedt antwoord op elke klantvraag met betrekking tot grondgebonden wonen, met lage woonlasten als uitgangspunt.”

KlokWonen ontstond in april 2013 als zelfstandige werkmaatschappij binnen KlokGroep, een familiebedrijf dat zowel bouwt als risicodragend ontwikkelt. KlokWonen is een samenvoeging van de divisie KlokBouw Wonen en een deel van KlokOntwikkeling.

Hierdoor kunnen woningontwikkeling, -verkoop en -realisatie integraal worden benaderd en klantwensen en maakbaarheid beter op elkaar worden afgestemd.

De organisatiewijziging heeft tot gevolg dat het zeven jaar geleden geïntroduceerde woningbouwconcept BaseHome tegenwoordig wordt ingezet voor vrijwel ieder woningbouwproject. “Met als resultaat meer transparantie voor de klant”, zegt Van Duijnhoven.

“Woningcorporaties, institutionele beleggers en par-

ticulieren kunnen wij nu nóg beter bedienen. Lagere woonlasten zijn hierbij het uitgangspunt, met een hogere waardevastheid van de woningen als gevolg.

De klant krijgt inzicht in de kostprijs en weet precies wat hij kan verwachten, op basis van een goede communicatie en heldere afspraken. Sinds de introductie van BaseHome zijn er honderden eengezinswoningen opgeleverd in verschillende plangroottes.”

ALLE BOUWSTIJLEN “Met BaseHome kunnen op het vlak van eengezinswoningen alle doelgroepen bediend worden”, zegt Jans. “BaseHome's worden van kop tot staart door een vaste groep co-makers seriematig geproduceerd.

De compositie is bekend,

Dat kan op basis van een prefabcasco of traditioneel gebouwd. Ons concept past bij elke bouwstijl en iedere architect. We kunnen er ieder type mee realiseren, of het nu een rijwoning, tweekapper, vrijstaande woning of levensloopbestendige woning is.” Conceptueel bouwen gaat voor KlokWonen verder dan stenen stapelen. “Veel verder”, zegt Van Duijnhoven.

“Wij kunnen bijvoorbeeld het meerjarig onderhoud voor een woningcorporatie uit handen nemen. Met een slagkrachtig en betrouwbaar familiebedrijf achter ons is het voor KlokWonen mogelijk als risicodragend ontwikkelaar woningen zelf te ontwikkelen. Daarnaast kunnen wij het BaseHome-concept binnen alle huidige en toekomstige EPC-normen uitvoeren, tot energieneutraal aan toe. Dat betekent feitelijk dat wij vooruitlopen op de wettelijke regelgeving.” KlokWonen overlegt met hypotheekverstrekkers over aantrekkelijke hypotheken, wederom met de lage woonlasten van de BaseHome's als uitgangspunt. “Daarmee maken wij onze woningen nog aantrekkelijker voor de klant.” ❚

u bepaalt de uitvoering!

Met het BaseHome concept kan KlokWonen binnen enkele weken de invulling van een nieuwbouwplan uitwerken en een totaalprijs afgeven voor het hele project. BaseHome is de basis, de invulling is aan u: duurzaam, betaalbaar en in iedere gewenste stijl.

Wilt u weten welke mogelijkheden BaseHome u kan bieden? Neem dan contact op met Stefan van Duijnhoven.

T (024) 374 16 00 of kijk op www.basehome.nl

84 |

Thema Predicaat Excellent Concept

GEVELBOUWER ALS ENIGE TOELEVERANCIER BEKROOND MET PREDICAAT EXCELLENT CONCEPT Producten en processen kwalitatief verbeteren met conceptuele bouw leidt tot lagere faalkosten, minder nazorg en betere garantievoorwaarden. Dat geldt niet alleen voor de directe aanbieders van woningbouw en/of utiliteitsbouw, ook voor hun ketenpartners, aldus directeur Cor Hager van Ventura Gevelbouw. De productie, montage en projectbegeleiding in het kader van kunststof kozijnen is bij Ventura al langer onderhevig aan conceptuele bouw. “Het Predicaat is een bevestiging van wat gangbaar is in ons bedrijf.”

Directeur Cor Hager (tweede van links) ontvangt het Predicaat

Kunststof raam- en deurkozijnen zijn vooral in woningbouw en -renovatie veelgevraagd vanwege de goede prijs-kwaliteitverhouding. Dat betekent niet dat producenten stil kunnen zitten; zij dienen zich te onderscheiden in een sterk concurrerende markt. Ventura Gevelbouw wacht niet af tot die op het bedrijf afkomt, maar gaat de concurrentie proactief te lijf. “Conceptuele bouw is bij ons tweeledig”, begint Hager. “Allereerst zorgen wij voor een optimaal presterend kozijn, dat meer doet dan de normen van KOMO en SKG vereisen.

Dat doen wij in hechte samenwerking met partners als K-vision en Schüco. Onderdelen zijn een beter gebruik van staal en rubber in respectievelijk constructie en omranding, waardoor de kozijnen sterker en stabieler zijn en beter sluiten.” Deel

twee van het concept is de begeleiding van de eindgebruiker. “Wij richten ons niet alleen op de aannemer, vaak onze directe opdrachtgever, maar ook op woningcorporaties en beleggers én hun huurders en kopers. Met een betere informatievoorziening, begeleiding en nazorg.”

INTEGRALE KWALITEIT Daartussenin bevindt zich een kwaliteitsborging middels montage met eigen mensen. “Wij investeren als bedrijf steeds meer in het bieden van een integrale eindkwaliteit. Het kozijn moet optimaal presteren binnen het geheel, dus in combinatie met de woning. Wij doen veel samen met ketenpartners die deze materie begrijpen, bijvoorbeeld bouwers die eveneens van het Pre-

dicaat Excellent Concept zijn voorzien, maar wij kunnen de eindgebruiker ook zelfstandig bedienen. Linksom of rechtsom is het resultaat: een beter product dat beter presteert en betere garantievoorwaarden biedt. En zoals gezegd: een meer kostenefficiënte productie, vanwege minder faalkosten.” Het gaat daarbij niet alleen om het conceptproduct zelf, ook om de aanbiedende organisatie. “En daar stuurt het Predicaat, dat wij in november mochten ontvangen, juist op.

Het Predicaat is voor Ventura Gevelbouw niet alleen een controle en verankering, maar ook een bevestiging naar buiten toe van zaken die vóór de toekenning feitelijk al gangbaar waren in ons bedrijf. Met als resultaat meer transparantie voor en een betere binding met de klant.” ❚

| 85

Thema Predicaat Excellent Concept

HSC GEZINSWONING 'bouwconcept met automotive-kwaliteit' Een conceptuele aanpak met de merknaam HSC: hiermee zet Huybregts Systeembouw een aantal concepten in de markt die woningbouw niet alleen flexibel maken, maar ook flexibel houden. Aldus directeur Paul Uppelschoten, die voor de HSC Gezinswoning het Predicaat Excellent Concept ontving. Een nieuwe vorm van klantgericht bouwen. “Je moet qua variatiemogelijkheden waarmaken wat je belooft, en met de beste partijen werken voor het beste eindresultaat. Dat is de stap die wij maken met deze woonconceptvorm 2.0.�

86 |

Thema Predicaat Excellent Concept

OOK KLEINSCHALIG TOEPASBAAR KOUDWATERVREES De aloude hoofdaannemer wordt daarmee conDe HSC Gezinswoning biedt veel flexibiliteit. De Uppelschoten hamert niet voor niets op flexiceptontwikkelaar en garantiehouder, een duiderealisatie is gestandaardiseerd, maar indeling, biliteit. “De marktvraag is telkens weer anders, lijk signaal aan de markt, zegt Uppelschoten, omvang en uiterlijk worden aan de omgeving of en de schaalgrootte van woningbouwprojecten die vanuit het Netwerk Conceptueel Bouwen specifieke wensen van de huurders aangepast. kan enorm variëren – zeker nu grote uitleglocade ontwikkeling van marktbrede concepten Huybregts Een vaste beukmaat of minimale schaalgrootte tiesRelou tot het verleden behoren en steeds meer proactief ondersteunt. “Voor de cascobouw Het familiebedrijf wordt dat haar oorsprong heeft in 1873 is inmiddels is met dit laagbouwconcept bijvoorbeeld niet ingebreid op verschillende kleine locabinnen het bekroonde Gezinsconcept gebruikt uitgegroeid tot een professionele bouwer met ruime kennis en ervaring van een groot aantalIn en verscheidenheid aan nodig, zegt Uppelschoten. “Zelfs voor particuties.” het beginstadium van het conceptueel Huybregts Systeembouw optioneel het prefabgebouwen. Een gesprekspartner voor elk bouwinitiatief.

Het familiebedrijf dat haar oorsprong heeft in 1873 is inmiddels Met het brede dienstenpakket is Huybregts Relouer een bovendien nog koudwatervrees liere opdrachtgevers kan een efficiënte realibouwen was systeem Blue Casco van Heembeton, een merkprofessionele bouwpartner met activiteiten op het gebied van uitgegroeid tot een professionele bouwer met ruime kennis woningbouw, zorgvastgoed, onderwijs, commercieel vastgoed, satievorm bereikt worden met de HSC Gezinsvoor werkelijke flexibiliteit, stelt Uppelschoten. naam van CRH met wie wij een duurzame sarenovatie / (groot) onderhoud. en ervaring van een groot aantal en verscheidenheid aan familiebedrijf dat haar“Aanbieders oorsprong heeftwilden in 1873 wel, is inmiddels woning. Het installatie-conceptHet werkt met een maar konden het niet menwerkingsovereenkomst hebben gesloten en gebouwen. Een gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. uitgegroeidflexibel tot een professionele bouwer met ruime kennis vaste leidingenkoker, maar is zodanig altijd waarmaken.

BIM is inmiddels zo ingebursamen aan productontwikkeling doen. Dit enerMet het brede dienstenpakket is Huybregts Relou een en ervaring van een groot aantal en verscheidenheid aan dat met een mix van toepassingen elke energegerd dat wijzigingen gemakkelijk verwerkt kungieneutrale systeem kan niet iedere cascobouHuybregts Systeembouw professionele bouwpartner met activiteiten op het gebied van gebouwen. Een gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. tische wens kan worden vervuld. Dus geen stannen worden zonder grote procesverstoringen. En wer aanbieden, maar we moeten niet allemaal HSC is hét label van Huybregts Systeembouw, onderdeel Huybregts Relou Met het brede dienstenpakket is Huybregts Relou een woningbouw, zorgvastgoed, onderwijs, commercieel vastgoed, van Huybregts Relou Groep. Dit bouwbedrijf behoort tot daard duurzaamheidsoplossingen die wellicht de klant kan onze combineren met het wiel opnieuw willen uitvinden.

Wij kiezen VB Groep, een groep van landelijk opererende ondernemingen professionele bouwpartner metoorsprong activiteiten op het concepten gebied van renovatie / (groot) onderhoud.

Het familiebedrijf dat haar heeft in 1873 is inmiddels Huybregts Relou op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Door de uitgegroeid tot eenWoonConnect, professionele bouwer met ruime kennis over een aantal jaren weer zijn achterhaald.” een vastgoed, online-applicatie waarmee als concepthouder voor de beste kwaliteit waar bundeling van deze drie disciplines kunnen HSC concepten woningbouw, zorgvastgoed, onderwijs, commercieel en ervaring van een groot aantal en verscheidenheid aan eventueel wordendat aangevuld tot integrale totaaloplossingen, Het familiebedrijf haar oorsprong heeft in 1873 is inmiddels Huybregts Relou gebouwen.

Een gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. renovatie / (groot) onderhoud.

Investeringen in PV-panelen en/of WKO-instalwoningcorporaties en ontwikkelaars nodig en gewenst. Net als in de automotiveinclusief gebiedsontwikkeling, exploitatieoplossingen en uitgegroeid tot eenbewoners, professionele bouwer met ruime kennis Met het brede dienstenpakket is Huybregts Relou een passende en ervaringfinancieringsmodellen. van een groot aantal en verscheidenheid aan Het familiebedrijf dat haar oorsprong heeft in is inmiddels professionele bouwpartner met activiteiten op1873 het gebied van Huybregts Relou laties zijn mogelijk, maar niet noodzakelijk.uitgegroeid “Je Een zelf onderwijs, kunnen bepalen hoe een woning eruit gaat industrie, waar deze werkwijze gebruikelijk is. gebouwen. gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. totzorgvastgoed, een professionele bouwer met ruimevastgoed, kennis woningbouw, commercieel Met het brede dienstenpakket is Huybregts Relou een en ervaring/ (groot) van eenonderhoud. groot aantal en verscheidenheid aan renovatie kunt een WKO bijvoorbeeld ook vervangen door zien. prima voorbeeld van conceptontwikkeNogmaals: optioneel; energieneutraliteit kan, Het familiebedrijf dat haar oorsprong heeft in is inmiddels professionele bouwpartner metEen activiteiten op1873 het gebied van gebouwen. Een gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. uitgegroeid totzorgvastgoed, een professionele bouwer met ruimevastgoed, kennis woningbouw, onderwijs, commercieel Met het brede dienstenpakket is Huybregts Relou een Netwerk luchtwarmtepompen.” die de branche als geheel verder helpt.” ❚ maar is geen must.” en ervaring/ (groot) van eenling groot aantal en verscheidenheid aan renovatie onderhoud. professionele bouwpartner met activiteiten op het gebied van gebouwen. Een gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. woningbouw, zorgvastgoed, onderwijs, commercieel vastgoed, Conceptueel Bouwen Met het brede dienstenpakket is Huybregts Relou een renovatie / (groot) onderhoud. professionele bouwpartner met activiteiten op het gebied van Huybregts Systeembouw Huybregts Systeembouw een van decommercieel kartrekkers binnen woningbouw, zorgvastgoed,isonderwijs, vastgoed, het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van renovatie / (groot) onderhoud.

HSC is hét label van Huybregts Systeembouw, onderdeel Relou nauw samenwerkende conceptaanbieders uit alle lagen van Huybregts Systeembouw HSC is hét label van Huybregts Systeembouw, onderdeel van Huybregts Relou Groep. Dit bouwbedrijf behoort tot

Huybregts Relou

Huybregts Relou

Huybregts Systeembouw

Huybregts Systeembouw de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl).

VB Groep, een groep van landelijk opererende ondernemingen HSC is hét label van Huybregts Systeembouw, onderdeel Het familiebedrijf dat oorsprong heeft in 1873 is inmiddels HSC is hét label vanhaar Huybregts Systeembouw, onderdeel Huybregts Systeembouw op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Door de uitgegroeid tot Relou een professionele bouwer metbehoort ruime kennis van Huybregts Groep. Dit bouwbedrijf tot bundeling Groep. van deze drieDit disciplines kunnen HSC concepten van Huybregts Relou bouwbedrijf behoort tot en Groep, ervaringeen vangroep een groot aantal enopererende verscheidenheid aan VB van landelijk ondernemingen HSC is hét label van Huybregts Systeembouw, onderdeel eventueel worden aangevuld tot integrale totaaloplossingen, Huybregts Systeembouw gebouwen.

Eenvan gesprekspartner voor elk bouwinitiatief. op het gebied Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Door de van Huybregts Relou Groep. Ditexploitatieoplossingen bouwbedrijf behoort tot inclusief gebiedsontwikkeling, en VB Groep, een groep van landelijk opererende ondernemingen Met het brede is Huybregts Relou concepten een bundeling van dienstenpakket deze drie disciplines kunnen HSC VB Groep, financieringsmodellen. een groep van landelijk opererende ondernemingen passende HSC is hét label van Huybregts Systeembouw, professionele bouwpartner mettot activiteiten op en hetonderdeel gebied van eventueel worden aangevuld integrale totaaloplossingen, op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen Beleggen.

Door de op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen.

Door de van Huybregts Relou Groep.onderwijs, Ditexploitatieoplossingen bouwbedrijf behoort tot woningbouw, zorgvastgoed, commercieel vastgoed, inclusief gebiedsontwikkeling, en bundeling van deze drie disciplines kunnen HSC concepten VB Groep,drie groep van landelijk opererende ondernemingen renovatie /een (groot) onderhoud. passende financieringsmodellen. bundeling van deze disciplines kunnen HSC concepten eventueel worden aangevuld tot integrale totaaloplossingen, op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Door de inclusief gebiedsontwikkeling, exploitatieoplossingen en eventueel worden aangevuld tot integrale totaaloplossingen, bundeling van deze drie disciplines kunnen HSC concepten passende financieringsmodellen.

Netwerk eventueel worden aangevuld tot integrale totaaloplossingen, inclusief gebiedsontwikkeling, exploitatieoplossingen en inclusief gebiedsontwikkeling, exploitatieoplossingen en

van Huybregts Relou Groep. Dit bouwbedrijf behoort tot VB Groep, een groep van landelijk opererende ondernemingen op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Door de bundeling van deze drie disciplines kunnen HSC concepten eventueel worden aangevuld tot integrale totaaloplossingen, inclusief gebiedsontwikkeling, exploitatieoplossingen en passende financieringsmodellen.

HSC HSC

Conceptueel Bouwen

passende financieringsmodellen.

Netwerk passende financieringsmodellen.

Huybregts Systeembouw

Conceptueel Bouwen Netwerk Conceptueel Bouwen Netwerk

Huybregts Systeembouw is een van de kartrekkers binnen het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van HSC is hétZuid label Huybregts Systeembouw, onderdeel 34 50 F +31 (0)499 49 04 26 Kanaaldijk 1, van Postbus 77, 5690 AB Son uit T +31(0)499 nauw samenwerkende conceptaanbieders alle lagen 48 van Huybregts Systeembouw is een de kartrekkers binnen van Huybregts Relou Groep.

Dit van bouwbedrijf behoort tot E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl). het Netwerk Conceptueel Bouwen,opererende een groeiende groep van VB Groep, een groep van landelijk ondernemingen nauw conceptaanbieders alle lagenDoor van de op hetsamenwerkende gebied van Ontwikkelen, Bouwen enuit Beleggen.

Huybregts Systeembouw is een van de kartrekkers binnen de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl). bundeling van deze drie disciplines kunnen HSC concepten het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van eventueel worden aangevuld tot integrale totaaloplossingen, nauw samenwerkende conceptaanbieders uit alle lagen van 2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2 is eenexploitatieoplossingen Huybregts Systeembouw van de kartrekkers binnen inclusief gebiedsontwikkeling, en de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl). het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van passende financieringsmodellen. de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl).

Netwerk

Huybregts Systeembouw is een van de kartrekkers binnen Conceptueel Bouwen het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van Huybregts Systeembouw is een van de kartrekkers binnen nauw samenwerkende conceptaanbieders het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiendeuit groepalle van lagen van Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690 AB Son uit T +31(0)499 34 50 F +31 (0)499 49 04 26 nauw samenwerkende conceptaanbieders alle lagen48 van de bouwkolomEde(www.conceptueelbouwen.nl). bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl). info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690 AB Son T +31(0)499 48 34 50 F +31 (0)499 49 04 26 E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl

Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690 AB Son T +31(0)499 48 34 50 F +31 (0)499 49 04 26

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl

Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690 AB Son T +31(0)499 48 34 50 F +31 (0)499 49 04 26

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690 AB Son T +31(0)499 48 34 50 F +31 (0)499 49 04 26 E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl

Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

VB Groep bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming is zelfstandig en verantwoordelijk voor het eigen resultaat.

Tegelijk Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.maakt ieder gebruik van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en de ervaring om elke efficiënt en creatief inop te het vullen.

In die VB Groep bestaat uithuisvestingsvraag landelijke opererende ondernemingen gebied synergie ligt de onderscheidende krachtIedere van VBonderneming Groep. Voor de van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. is ondernemingen, zelfstandig de verantwoordelijk medewerkers en hun en vooropdrachtgevers. het eigen resultaat.

Tegelijk Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.maakt ieder gebruik van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en De ondernemingen maken onderdeel uit van een hecht intern netwerk. de ervaring om elke efficiënt en creatief inop te het vullen.

InBinnen die VB Groep bestaat uithuisvestingsvraag landelijke opererende ondernemingen gebied dit netwerk samengewerkt op het van gebied van business development, synergie ligtwordt de onderscheidende kracht VBonderneming Groep.

Voor de van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen.

Iedere is ondernemingen, zelfstandig personeelsontwikkeling en communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op de medewerkers en hun en verantwoordelijk vooropdrachtgevers. het eigen resultaat.

Tegelijk Huybregts maakt deel uit van VB Groep.maakt ieder gebruik het gebiedSysteembouw van automatisering en juridische zaken. van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en Binnen VB Groep geven gemiddeld 400uitmedewerkers samen met onze relaties De ondernemingen maken onderdeel van een intern de ervaring om elke efficiënt enhecht creatief inop tenetwerk. vullen.

InBinnen die VB Groep bestaat uithuisvestingsvraag landelijke opererende ondernemingen het gebied en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’. dit netwerk samengewerkt op het van gebied van business development, synergie ligtwordt de onderscheidende kracht VBonderneming Groep.

Voor de van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen.

Iedere is ondernemingen, zelfstandig personeelsontwikkeling en communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op de medewerkers en hun en verantwoordelijk vooropdrachtgevers. het eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik het gebied van automatisering en juridische zaken. van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en Binnen VB Groep geven gemiddeld 400uitmedewerkers samen met onze relaties De ondernemingen onderdeel van een intern de ervaring om elke maken huisvestingsvraag efficiënt enhecht creatief in tenetwerk. vullen. InBinnen die en partners dagelijks invulling aanop hethet thema ‘resultaat komt samen’. dit netwerk samengewerkt gebied van business synergie ligtwordt de onderscheidende kracht van VB Groep.

Voor dedevelopment, ondernemingen, personeelsontwikkeling communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op de medewerkers en hun en opdrachtgevers. het gebied van automatisering en juridische zaken.

Binnen VB Groep geven gemiddeld 400 medewerkers samen met onze relaties De ondernemingen maken onderdeel uit van een hecht intern netwerk. Binnen en partners invulling aanop hethet thema ‘resultaat komt samen’. dit netwerk dagelijks wordt samengewerkt gebied van business development, personeelsontwikkeling en communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op het gebied van automatisering en juridische zaken.

Binnen VB Groep geven gemiddeld 400 medewerkers samen met onze relaties en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’.

Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

VB Groep bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming is zelfstandig en verantwoordelijk voor het eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en de ervaring om elke huisvestingsvraag efficiënt en creatief in te vullen. In die synergie ligt de onderscheidende kracht van VB Groep. Voor de ondernemingen, de medewerkers en hun opdrachtgevers.

De ondernemingen maken onderdeel uit van een hecht intern netwerk. Binnen dit netwerk wordt samengewerkt op het gebied van business development, personeelsontwikkeling en communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op het gebied van automatisering en juridische zaken.

Binnen VB Groep geven gemiddeld 400 medewerkers samen met onze relaties en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’.

Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2 VB Groep bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming is zelfstandig en verantwoordelijk voor het eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en de ervaring om elke huisvestingsvraag in te vullen. dieF +31 (0)499 49 04 26 Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690efficiënt AB SonenTcreatief +31(0)499 48 34In50 synergie ligt de onderscheidende kracht van VB Groep. Voor de ondernemingen, E info@huybregts-systeembouw.nl de medewerkers en hun opdrachtgevers.I www.huybregts-systeembouw.nl

Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

De ondernemingen maken onderdeel uit van een hecht intern netwerk. Binnen dit netwerk wordt samengewerkt op het gebied van business development, personeelsontwikkeling en communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op het gebied van automatisering en juridische zaken.

Binnen VB Groep geven gemiddeld 400 medewerkers samen met onze relaties 2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2 en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’.

Huybregts Systeem

VB Groep bestaat u van Ontwikkelen, B en verantwoordeli van elkaars specifie de ervaring om elk synergie ligt de on de medewerkers e

De onderneminge dit netwerk wordt personeelsontwikk het gebied van aut Binnen VB Groep g en partners dagelij

T +31(0)499 48 34 50 F +31 (0)499 49 04 26

eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik E van info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl emingen maken onderdeel uit een hecht intern netwerk. Binnen Samen hebben ze op de het mensen, kennis en development, ke.wordt samengewerkt gebiedde van business ngsvraag efficiënt en creatief in teworden vullen. faciliteiten In die ontwikkeling en communicatie.

Ook gedeeld op nde van VB Groep.

Voor de ondernemingen, van kracht automatisering en juridische zaken. achtgevers.

Groep geven gemiddeld 400 medewerkers samen met onze relaties

nderdeel uit van een hecht intern netwerk. Binnen

De ondernemingen maken onderdeel uit van een hecht intern netwerk. Binnen dit netwerk wordt samengewerkt op het gebied van business development, personeelsontwikkeling en communicatie. Ook worden faciliteiten gedeeld op het gebied van automatisering en juridische zaken.

Binnen VB Groep geven gemiddeld 400 medewerkers samen met onze relaties en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’.

nauw samenwerkende conceptaanbieders uit alle lagen van

Huybregts Systeembouw is een van de kartrekkers binnen het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van nauw samenwerkende conceptaanbieders uit alle lagen van de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl).

s dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’.

VB Groep bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming is zelfstandig en verantwoordelijk voor het eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik van elkaars specifieke expertise. Samen hebben ze de mensen, de kennis en de ervaring om elke huisvestingsvraag efficiënt en creatief in te vullen. In die synergie ligt de onderscheidende kracht van VB Groep. Voor de ondernemingen, de medewerkers en hun opdrachtgevers.

Woningverbetering Woningverbeterin Netwerk meer Conceptueel Maakt Bouwen Maakt meer mogelijk voor mogelijk voor bewoners bewoners Conceptueel Bouwen

Netwerk Conceptueel Bouwen

bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op het gebied kkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming is zelfstandig woordelijk voor het eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik skt specifieke Samen hebben ze de mensen, de kennis en deel uitexpertise. van VB Groep. g om elke huisvestingsvraag efficiënt en creatief in te vullen. In die gt de onderscheidende kracht vanop VB Groep.

Voor de ondernemingen, e opererende ondernemingen het gebied Kanaaldijk Zuid 1, Postbus 77, 5690 AB Son erkers en hun opdrachtgevers.

Beleggen.

Iedere onderneming is zelfstandig

Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

| 87

WONINGBOUW Tekst: Karl Bijsterveld Beeld: Rutges e.a.

GESLAAGD RENOVATIEPROJECT OVERVECHT

“GOEDE BEWONERS­ BEGELEIDING IS CRUCIAAL” Renoveren in een bewoonde situatie is een vak apart. Bewoners ondervinden overlast en weten niet altijd waar ze aan toe zijn. Rutges weet wel raad met dit soort complexe opgaven. Als hoofdaannemer is het betrokken bij de renovatie van 870 woningen in het Utrechtse Overvecht. Bewoners worden intensief begeleid.

Gevelvernieuwing is een belangrijk onderdeel van de renovatie

88 |

Vechtzoom en de Gagel in Utrecht Overvecht worden duurzaam vernieuwd

UTRECHT | Renovatie 870 woningen Overvecht

BEWONERSBEGELEIDING Bijzonder aan het project is dat bewoners tijdens de renovatie niet hoeven te verhuizen, ondanks dat de woningen ook binnen flink onder handen worden genomen. Zo worden de badkamers, keukens en toiletten vernieuwd of hersteld en krijgen de woningen nieuwe installaties en een nieuwe riolering. Taapken: "Bewoners krijgen onvermijdelijk te maken met overlast. Een goede begeleiding is cruciaal."

In de Utrechtse wijk Overvecht vinden we de Vechtzoom en De Gagel: twee grote middelhoogbouwensembles uit de jaren zestig die in opdracht van woningcorporatie Mitros worden gerenoveerd.

Gespecialiseerd renovatieaannemer Rutges ontwikkelt dit project aan de hand van zeven woonthema’s, maakt de renovatieplannen volgens de methodiek ‘Kwaliteit in Balans’ (kortweg KiB) en voert het werk uit. "In totaal gaat het om de renovatie van achttien woonblokken en 64 trappenhuizen", verduidelijkt Jan Taapken, projectleider bij Rutges. "230 woningen ondergaan een lichte renovatie en 640 woningen een hoogwaardige."

Gevelvernieuwing vormt een belangrijk onderdeel van de renovatie. Taapken: "Het oude gevelwerk draagt op de betonneuzen. Het zijn verschillend uitzettende materialen waardoor er scheuren zijn ontstaan. Daarom houden we de nieuwe gevelsteen helemaal los van de constructie." Rutges liet hiervoor maar liefst circa twee miljoen stenen met een breedtemaat van slechts 65 millimeter produceren, met als doel meer ruimte voor isolatie in de spouw. Taapken: "In combinatie met de speciale Kingspan Therma isolatieplaat blijft het werk precies binnen de bestaande fundering."

De isolatieplaten leveren een bijdrage aan de energieprestaties, die fors worden verbeterd. Woningen met F- en E-labels maken een sprong naar B en A. Verschillende maatregelen dringen de CO2-uitstoot met 62 procent terug. Taapken: "Behalve isolatieplaten, plaatsen we kunststof kozijnen en installeren we 8.300 m2 zonnepanelen op de achttien daken. Andere maatregelen zijn de aanleg van mechanische ventilatie, aansluiting van warm water op stadsverwarming en de isolatie van daken en beganegrondvloeren.”

Bewoners profiteren van deze verduurzaming.

"Hoewel de huren iets stijgen, dalen de energiekosten. Gemiddeld genomen dalen de totale woonlasten met zes procent. Met de stijgende energiekosten in het vooruitzicht, wordt dit voordeel voor de bewoner in de toekomst nog veel groter."

Rutges zet eigen woonconsulenten in en organiseerde samen met Mitros voor bewoners van elke portiek een aparte informatieavond – maar liefst 64 in totaal. "We vertelden bewoners wat we precies gingen doen, welke keuzes ze konden maken en bij wie ze terecht kunnen met vragen. Ook kozen ze gezamenlijk de kleuren van het schilderwerk en de tegels voor hun portiek. ›

Projectinfo ALUMINIUM BALKONACCENTEN Bij veel flatgebouwen zijn de balkon- en galerijhekken nog van staal. Tijdens een renovatie kiezen veel woningcorporaties en Verenigingen van Eigenaren daarom voor nieuwe, aluminium hekwerken. Deze zijn licht, sterk en onderhoudsarm en kunnen drie tot vier decennia mee. In de wijk Overvecht kiest Rutges ook voor aluminium.

MBR Hekwerken fabriceert al twintig jaar aluminium balkonhekken en -leuningen. Woningcorporaties kunnen onder andere kiezen voor een balkonhek met spijlen, lamellen, geperforeerde panelen of glas. De 640 woningen in Overvecht die toe zijn aan een nieuwe jas, hebben een betonnen borstwering. Daarom ontwikkelt MBR Hekwerken in overleg met de architect een nieuwe leuning, die de borstwering een facelift geeft. Directeur Erwin Both: “Omdat de borstwering erg smal is, hebben we de gecombineerde sterkte van chemische ankers en beton ter plaatse getest met een trekproef.

Bij hekwerken en leuningen speelt de veiligheid altijd een grote rol.” In totaal fabriceren en plaatsen de monteurs 3.200 meter aan leuning in Overvecht.

135 balkons in Overvecht krijgen geperforeerde aluminium delen, met daarboven eenzelfde leuning als boven de borstwering. “Zo’n leuning geeft een speels effect, zeker in combinatie met een vrij robuuste plaat.” MBR Hekwerken ontwikkelt en produceert alle hekwerken en balkonaccenten in eigen huis. Ze richt zich voornamelijk op de renovatiemarkt in binnen- en buitenland. Erwin Both: “Over de grens hebben onze klanten weer andere wensen dan in Nederland. Zo hebben we onlangs MBR Design - een hekwerk met naadloze verbindingen – ontwikkeld voor de Belgische markt. Nu blijken ook onze Nederlandse klanten geïnteresseerd.”

| 89

Typisch Rutges » » » » » »

Investering in balans Bewoners in zicht Energie met toekomstwaarde Mensen in verbinding Risico's onder controle Familie met passie

planontwikkeling | advies & ontwerp | renovatie | onderhoud

Rutges BV | Damzigt 60 | 3454 PS De Meern Tel. 030 890 64 00 | info@rutgesvernieuwt.nl

www.rutgesvernieuwt.nl

UTRECHT | Renovatie 870 woningen Overvecht

Verder kregen ze een instructieboekje met uitleg over de werking van mechanische ventilatie en stadsverwarming. Dit soort voorlichtingsavonden bevorderden natuurlijk ook de onderlinge contacten", aldus Taapken.

Bouwinfo

Bewoners kunnen via een webcam op de website van Rutges 'live' de vorderingen van de werkzaamheden volgen. Verder is er een buurtwinkel met een woonconsulente waar bewoners terecht kunnen met vragen. Hier kunnen ze ook de kleuren van het tegelwerk en de keukenkasten in de woning uitkiezen. Taapken: "Door bewoners intensief bij de renovatie te betrekken vergroot je het draagvlak. Om groen licht te krijgen voor de renovatie moest vooraf zeventig procent van de bewoners instemmen. Uiteindelijk tekende maar liefst 92 procent een akkoordverklaring binnen drie weken.

Een geweldig resultaat."

OPDRACHT ONTWIKKELAAR ONTWERP ADVIES UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Mitros Rutges Vernieuwt De Nijl Architecten LBP|SIGHT; Kleurbureau Beata Franso Rutgers Vernieuwt € 47 miljoen april 2011 - april 2014

Bewoners profiteren van de verduurzaming: woonlasten dalen met zes procent

Maar Rutges begeleidt de bewoners niet alleen voor en tijdens de renovatie. Taapken: “Nadat de werkzaamheden zijn voltooid richten we gezamenlijk met de bewoners de portieken en de tuinen opnieuw in. Onze woonconsulenten coachen dan de bewoners met een woonwijzer en zij maken duidelijk hoe een bewoner maximaal kan genieten van het nieuwe wooncomfort, hoe je energie kunt besparen en welke invloed dat heeft op de woonlasten. Het gaat uiteindelijk om het resultaat en dat is natuurlijk niet alleen het technische en esthetische resultaat.”

UITGEVOERD Fase één, het gevelherstel van de eerste 230 woningen, is inmiddels uitgevoerd. Ook de tweede fase vordert. Taapken: "De interieurvernieuwing van de 640 woningen die een hoogwaardige renovatie krijgen, is afgerond. Nu zijn we nog bezig met gevelvernieuwing van deze woningen. Ook pakken we de algemene ruimten aan. Zo vergroten we de entreehal en schilderen we de trappenhuizen. De bergingen vernieuwen we volledig met behulp van kalkzandsteen wanden, houten deurkozijnen, geïsoleerde plafonds en een vloercoating.”

Vijf kunstenaars zijn samen met bewoners aan de slag gegaan om de portieken een nieuw gezicht te geven. Elke portiek wordt een unieke plek waar bewoners en bezoekers met plezier binnenkomen. Ook de tuinen krijgen een nieuw jasje met een prunushaag als afscheiding en een individuele inrichting.

Taapken heeft er het volste vertrouwen in de opleverdatum van april 2014 te halen. "We hanteren een strakke planning. Maar ik ben vooral tevreden over de uitstekende samenwerking met bewoners.

Want werken in een bestaande woonsituatie blijft een uitdaging." ❚

De woningen maken een forse energielabelsprong: van E en F naar A of B

Projectinfo CONSTRUCTIEWERK Metaalwerk Arie Belo B.V. is gespecialiseerd in constructiewerk, zowel voor nieuwbouw als voor renovaties. Daarnaast ontwerpt en bouwt de Belo Groep klantspecifieke machines en apparaten.

“Situaties waarbij op een innovatieve wijze te werk moet worden gegaan zijn de Belo Groep niet vreemd. Dit aspect speelde een rol bij de renovatie van de 640 woningen in Overvecht.”

In overleg met Rutges Vernieuwt, heeft de afdeling engineering van de Belo Groep hiervoor speciale (roestvast) stalen en aluminium onderdelen ontworpen. “Deze onderdelen zijn uiteraard ook door de Belo Groep vervaardigd en gemonteerd. Zoals in voorgaande gevallen, heeft dit tot een bevredigend resultaat geleid. Dit wordt onder andere bevestigd door de jarenlange relatie die wij met Rutges Vernieuwt hebben en door de recent verkregen opdracht voor de levering van staalwerk voor het project Forelstraat te Haarlem.”

De Belo Groep levert niet alleen trappen, leuningwerken en bordessen in diverse materialen en uitvoeringen, maar voorziet bijvoorbeeld ook in de behoefte van tijdelijke spoel-kookunits. Deze units worden toegepast bij renovaties, wanneer keukens buiten gebruik worden gesteld. De Belo Groep, op velerlei terreinen actief, heeft naast een afdeling productie de beschikking over een afdeling engineering en montage. Hierdoor is zij in staat complete projecten uit te voeren.

| 91

3 Sloopwerken 3 Infrastructurele werkzaamheden 3 Bodemsanering 3 Opsporen van conventionele explosieven

3 Groenvoorziening 3 Asbestverwijdering 3 Recycling 3 Weg- en watertransport

Samen voor het beste resultaat! www.oskam.nl OSKAM ADV (STEDENBOUW).indd 1

030 - 666 66 66 06-01-14 12:06

UTRECHT | Renovatie 870 woningen Overvecht

• Merwestreek Projecten B.V.

Projectinfo

Rivierdijk 636 3371 EE hardinxveld-gies Tel.: 0184 - 61 23 47 Fax: 0184 - 61 55 23 E-mail: info@merwestre Web: www.merwestreek

• B.V. Bouwmaatschappij Merwestreek

BOUWKUNDIGE WERKZAAMHEDEN

• Merwestreek Lijm- en Metselwerken B.V.

Merwestreek Lijm- en Metselwerken B.V. is een bedrijf dat alle voorkomende werkzaamheden uitvoert, zoals metselwerk, lijmwerk, voegwerk en steigerwerk. Het leveren van materialen is ook mogelijk, bijvoorbeeld van stenen, metsel- en voegspecie, kalkzandsteenlijm en kalkzandsteenblokken.

Betrokken bij het resultaat 0184 - 61 23 47 www.merwestreek.nl

Merwestreek beschikt over al het denkbare hulpmaterieel, zoals lijmkranen, verreikers (6-16 meter hoog), bouwliften, hydraulische knippers, elektrische pompwagens, heftrucks, loopkatkranen, en circa 20.000 m² steigermaterieel. 'Totale ontzorging', zo noemen ze het leveren van het totaalpakket.

Voor het renovatieproject te Utrecht levert Merwestreek specie, stenen, kalkzandsteen, ankers en pluggen. Merwestreek bouwt op dit werk de steigers, en maakt hierop een overkapping tegen weersinvloeden. Het metselwerk, pointmasteren, en het naderhand reinigen van de gevels wordt ook door Merwestreek uitgevoerd. Daarnaast wordt het stelwerk en het lijmwerk van de bergingen door Merwestreek verricht, compleet met de afwerking van de hoeken en de muurbeëindigingen.

“Merwestreek is trots op het eindresultaat.”

ASBESTSANERING EN RENOVATIESLOOP Oskam is in opdracht van bouwbedrijf Rutges uit De Meern, voor woningbouwvereniging Mitros de laatste fase van een van de grootste renovatieprojecten van de afgelopen jaren in Utrecht aan het afronden. Het project staat bekend als de renovatie van 640 woningen aan de Victoria Regiadreef (e.o.) in de wijk Overvecht. In totaal bevatten de flats van De Gagel en Vechtzoom 870 woningen. De divisie asbestverwijdering heeft in dit project de complete asbestsanering uitgevoerd en de divisie sloopwerken & infra de complete renovatiesloop van de voorgevels, keukens, badkamers en toiletten.

Belo Groep

Luifel

Renovatie

Windscherm

Belo Groep Linschoten - Nederland

Telefoon +31 348 425210 E-mail: info@belogroep.nl

Engineering - Fabricage - Montage

Het project is gestart in april 2011 en in april 2014 zullen de werkzaamheden geheel zijn afgerond. “Het is voor ons een bijzonder mooi project geweest”, aldus Ed Klunder, directeur van Oskam Asbestverwijdering. “Samen met Rutges en Mitros is het project probleemloos verlopen. Oskam heeft met de Total Project Service-aanpak de verschillende fasen goed kunnen inplannen en doorlopen.” Volgens Ed Klunder is de goede en open communicatie met de opdrachtgevers hiervoor de basis geweest. “Omdat je samen zolang in een project optrekt, ontstaat er een hechte band, waardoor je flexibel kunt optreden tijdens de uitvoering en werkzaamheden op elkaar kunt laten aansluiten. Voor ons, in onze rol van ontzorgingspartner voor opdrachtgevers, is dat zeer belangrijk.”

“In de woningen is de asbestsanering uitgevoerd en de renovatieploeg heeft het voorwerk gedaan voor Rutges en de installateurs, door het efficiënt verwijderen en afvoeren van de keukens, badkamers, toiletten en de voorgevels. Gezamenlijk hebben we hier een mooi project gerealiseerd en wij feliciteren woningbouwvereniging Mitros en Rutges dan ook met het behaalde resultaat van dit bijzondere renovatieproject.”

Oskam is als allround aannemersbedrijf van renovatie- en totaalsloop, infra- en asbestsaneringswerken al sinds 1965 actief en vanaf 1997 gevestigd aan de Uraniumweg 27 te Utrecht. Oskam richt zich zowel nationaal als internationaal op het ontzorgen van opdrachtgevers, door het bieden van duurzame totaaloplossingen op het gebied van renovatie- en totaalsloop, infra, asbestverwijdering, bodemsanering, groenvoorziening, recycling, opsporen van conventionele explosieven en weg- en watertransport.

WWW.BELOGROEP.NL | 93

Meer dan het beste kunststof kozijn van Nederland Binnen één maand de VKG-architectuurprijs 2013/2014, het predicaat Excellent Concept 2013 en een publieksnominatie.

www.venturagevelbouw.nl tel: 0880 20 30 40 b

Weijers Platte Daken bestaat uit louter vakspecialisten. Renoveren van daken is een van onze specialiteiten waarin onze medewerkers zich inmiddels al decennia bekwaamd hebben.

Wij mochten deelnemen aan de ontwikkeling van de renovatie aanpak en zijn trots op de realisatie van het totale dak pakket inclusief de zonnepanelen voor het project overvecht.

De samenwerking met alle betrokkenen op dit project is voor ons blijvend memorabel.

AMBACHTSWEG 18 - 6562 AV GROESBEEK T: 024 3973473 M: 06 19407441 F: 024 3976475 W.WEIJERS@WEIJERSPD.NL

WWW.WEIJERSPD.NL

I www.paans.nl • T (088) 554 62 62 • E info@paans.nl

KRIMPEN AAN DEN IJSSEL | Slim & Snel

Tekst: Karl Bijsterveld Beeld: Hemubo Bouw

DUURZAAM ÉN BETAALBAAR RENOVEREN Een forse energiebesparing en meer wooncomfort voor bewoners. Voor die uitdaging stond woningstichting QuaWonen bij de renovatie van 240 woningen in de wijk Kortland in Krimpen aan den IJssel. Om die uitdaging ook nog eens betaalbaar te houden was een vernieuwende aanpak nodig.

QuaWonen vond de vernieuwende aanpak in de methode Slim & Snel en werkte hiervoor samen met de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting.

Bij deze aanpak werden aannemers en onderaannemers gevraagd om samen een manier te bedenken om de 240 woningen zeer innovatief te renoveren.

QuaWonen beperkte zich tot de omschrijving van de te behalen doelen. Minimale vereisten: een levensduurverlening van de woningen van vijftig jaar, een energiebesparing van 45 procent en honderd procent bewonerscommitment.

Het stond de uitvoerders vrij te bepalen hóe ze die doelen bereiken. Ook opvallend aan Slim & Snel: aannemers en onderaannemers moesten samen één consortium vormen.

SPEEDDATE Om een geschikt consortium te vinden plaatste QuaWonen eerst een ‘contactadvertentie’ in Cobouw. Daarna hield ze een ‘speeddate-sessie’ met tien marktpartijen. Hierop kon een jury met vertegenwoordigers van QuaWonen, de gemeente Krimpen aan den IJssel en bewoners in een openbaar debat nog kiezen uit drie consortia. SCoop rolde als winnaar uit de bus. Dit consortium bestaat uit Hemubo Bouw, Rudy Uytenhaak Architectenbureau, Cauberg Huygen (thans DPA-Cauberg Huygen) en KCP. Zij werkten het meest ambi-

tieuze energieconcept uit met een besparing van meer dan zestig procent.

Volgens de juryleden had het concept ook nog eens het meest duurzame wooncomfort.

BEWONERSWENS CENTRAAL De bewonerswensen staan centraal bij de renovatie. Nog voor de definitieve keuze van het consortium legde SCoop-deelnemer KCP huisbezoeken af om bewoners te vragen wat ze van hun woning vonden. De uitkomsten werden meegenomen in een Plan van Aanpak.

SCoop trekt de betrokkenheid van bewoners door in de uitvoering. Marije Bakker, commercieel bedrijfsleider bij Hemubo Bouw: "Tijdens persoonlijke gesprekken met bewoners vertelt SCoop over de renovatiewerkzaamheden. Ze kunnen kiezen uit verschillende opties. Die variëren van kleur en afwerking tot aan grote verbeteringen als een dakkapel of uitbouw.” De optiemogelijkheden zijn te bekijken in een modelwoning. Als een bewoner kiest voor een verbetering aan de woning, betaalt hij een huurverhoging. Hiervoor bestaat volgens Bakker voldoende draagvlak. "Dat heeft KCP voorafgaand aan de definitieve selectie onder zestig huishoudens getoetst." › Bij de renovatie staan de bewonerswensen centraal

| 95

www.mariovandervoort.nl 718062_Mario van der Voort.indd 1

28-01-14 09:23

KRIMPEN AAN DEN IJSSEL | Slim & Snel

Projectinfo

Verder werd een zogenaamd 'koplopersblok' aan de Burgemeester Aalberslaan geselecteerd. Bakker: "Deze bewoners zijn vanaf het beginmoment betrokken bij de plannen. Ze namen deel aan de bijeenkomsten van de klankbordgroep en zijn bereid om als eerste bouwervaring op te doen."

ENERGIEBESPARING

'HET PERFECTE KOZIJN' Timmerfabriek De Jong & Van Aartrijk levert en monteert voor het project Slim en Snel in Krimpen aan den IJssel de kozijnen. "Op een totaal van 240 woningen doen we gemiddeld één woning per dag", vertelt directeur Hans de Jong. "Het is een vrij grote klus, maar we verwachten al kort na de bouwvak van dit jaar klaar te zijn."

Verschillende maatregelen moeten de ambitieuze energiebesparing haalbaar maken. Uitvoerder Gert-Jan Gentenaar bij Hemubo Bouw: "De gevel krijgt een hoogwaardig isolatiepakket, we isoleren het dak en er komen nieuwe kozijnen met extra isolerend, driedubbel glas.” Maar er gebeurt meer. Gentenaar: “We vervangen en isoleren de beganegrondvloer, vervangen de CV-installatie en installeren een vraaggestuurde mechanische ventilatie. Bewoners kunnen ook nog kiezen voor PV-panelen op het dak. Hiervoor wordt een maandelijkse bijdrage gevraagd, maar deze is goed terug te verdienen met de opbrengsten van de panelen.”

Gekozen werd voor FSC-gecertificeerde mahoniehouten kozijnen uit Afrika. Die keuze is ingegeven door de technische specificaties en de prijs. De Jong verklaart: "We moesten op zoek naar kozijnen, met voldoende isolatiewaarde – U-waarde 1.0 – en een economisch verantwoorde prijs. Daar voldeed dit type aan." Ook het onderhoudsplaatje moest passend zijn. De Jong: “Dit type kozijn vraagt om weinig onderhoud. Gemiddeld krijgen kozijnen eens in de vijf jaar een schilderbeurt, nu is dat maar zo’n een keer per acht jaar nodig.” Toch zorgde de inpassing in driedubbel glas wel voor enkele hoofdbrekens. Met goedkeuring van de Stichting Keuring Hout zijn daarom enkele kozijn- en raamdetails aangepast.

PLANNING

De Jong is tevreden over de lean-aanpak van dit project. "Het houdt ons scherp en stelt ons in staat om onze werkwijze nog verder te optimaliseren."

Begin 2013 werd de modelwoning opgeleverd, in het voorjaar startte de uitvoering. Als eerste werden circa twintig leegstaande woningen gerenoveerd.

Een deel hiervan is in gebruik als hotelwoning, bedoeld voor bewoners van wie hun huis wordt gerenoveerd. Gentenaar: "Bewoners kunnen dus in de wijk blijven. Ze hebben een week de tijd om hun eigen spullen op te slaan in speciale containers en tijdelijk te verhuizen naar de hotelwoning.”

Na de zomer van 2013 volgde de renovatie van het genoemde koploperblok.

Momenteel worden de andere woningen bloksgewijs gerenoveerd. De laatste woning moet eind 2014 gereed zijn.

De renovatie van een woning duurt twee weken, wie kiest voor een uitbouw hoeft slechts drie dagen langer te wachten. Eventueel kunnen bewoners hun verblijf in de hotelwoning met een week verlengen, zodat er ruimte is voor extra aanpassingen in de woningen. ❚

De woningen kunnen na renovatie weer vijftig jaar mee

DIVERSE BOUWKUNDIGE WERKZAAMHEDEN “Bouwbedrijf Mario van der Voort is opgericht in januari 1994 en wij richten ons op de gehele bouwsector. Vijftien jaar gelden zijn wij ons gaan specialiseren in de renovatie van woningen, bedrijfspanden et cetera. Zo zijn wij ook betrokken geraakt bij de renovatie van 240 woningen in Krimpen aan den IJssel. Wat dit project bijzonder maakt is de diversiteit aan bewonerskeuzes en de snelle bouwtijd.”

“Onze werkzaamheden bij dit project bestaan onder andere uit: herstellen gemetselde funderingen; de- en hermonteren van bestaande keukens; herstellen van balklagen en vloeren; plaatsen nieuwe binnendeurkozijnen en deuren; plaatsen nieuwe binnenwanden; plaatsen nieuwe plafonds; omtimmeren van nieuw aangebracht leidingwerk; plaatsen nieuwe tuinafscheidingen, en het afwerken van nieuw aangebrachte wanden, plafonds, kozijnen en vloeren.”

KEUKENS In dit project van Hemubo, waarbij 240 woningen voor Qua Wonen worden gerenoveerd, is Bruynzeel Keukens als co-maker geselecteerd. De woningen worden in een kort tijdbestek gerenoveerd en voldoen dan aan de huidige eisen, die het wooncomfort dienen te bevorderen.

Aangezien Hemubo en Bruynzeel Keukens in eerdere projecten al lean hadden samengewerkt, kreeg dit een vervolg. “De bewoners kunnen in de modelwoning kiezen voor een basiskeuken; indien zij de keuken willen uitbreiden, wordt voor de huurder een afspraak gepland in onze winkel te Barendrecht. Hier wordt de keuken door de huurderskeuzemedewerker met de bewoner samengesteld, waarna de projectbegeleider het vervolg coördineert, zorg draagt dat de keuken vakkundig gemonteerd wordt en de aannemer voorziet van informatie, indien er bijvoorbeeld leidingwerk verlegd dient te worden. Door het gebruik van de eigen winkels, kan Bruynzeel Keukens de opdrachtgever volledig ontzorgen en samen met de huurder een keuken samenstellen, wat het woongenot bevordert.”

| 97

Houtskeletbouw snel en flexibel

Houtskeletbouw

voordelig en op maat

240 woningen Slim en Snel Wonen In dit project van Hemubo, waarbij er 240 woningen voor Qua Wonen worden gerenoveerd, is Bruynzeel Keukens als co maker geselecteerd.

De woningen worden in een kort tijdbestek gerenoveerd en voldoen aan de huidige eisen, die het wooncomfort dienen te bevorderen.

Weten welke projecten we zoal gedaan hebben?

Kijk dan snel op onze website!

BMS HOUTSKELETBOUW

Eendrachtsweg 12, 4131 NS Vianen T 0347 322 396 E info@bmshoutskeletbouw.nl I www.bmshoutskeletbouw.nl

De bewoners kunnen in de modelwoning kiezen voor een basiskeuken, maar indien zij de keuken willen uitbreiden, wordt er voor de huurder een afspraak gepland in onze winkel te Barendrecht.

Door het gebruik van de eigen winkels, kan Bruynzeel Keukens de opdrachtgever volledig ontzorgen en samen met de huurder een keuken samenstellen, wat het woongenot bevorderd.

S.I.W. steigerwerken is specialist in de montage en verhuur van stalen steigers, voor zowel nieuwbouw als renovatie projecten.

S.I.W. steigerwerken is VCA* gecertificeerd en is ook lid van de VSB. Wij hebben goed opgeleide, ervaren mensen in dienst, die in staat zijn om zeer ingewikkelde projecten te realiseren.

Tekeningen en berekeningen kunnen indien nodig of gewenst door ons worden verzorgd.

Onze steigers worden ontworpen en gebouwd volgens de ‘Richtlijn Steigers’ die 2009 is uitgebracht en die ook maatgevend is bij controles door de Arbeidsinspectie en Aboma & Keboma.

Aan en afvoer van materiaal wordt door S.I.W. steigerwerken zelf verzorgd, waardoor wij in staat zijn snel op onverwachte zaken te reageren.

S.I.W. Steiger Werken Pascalstraat 15, 3281 NL Numansdorp T +31 (0)186-653161 / (0) 651103951 F +31 (0)186-655259 E info@siw-steigers.nl I www.siw-steigers.nl

718105_SIW 1-4.indd 1

04-02-14 09:26

KRIMPEN AAN DEN IJSSEL | Slim & Snel

Bouwinfo

Projectinfo

OPDRACHT QuaWonen BOUWTEAM Hemubo Bouw; Rudy Uytenhaak

KETENPARTNERS

BOUWPERIODE

Architectenbureau; DPA-Cauberg Huygen; KCP Aad Molenaar Sloopwerken; Hemubo E-techniek; Hemubo HMB (installatie); De Jong & Van Aartrijk (kozijnen); Bouwbedrijf Mario van der Voort (wanden/plafonds/timmerwerken); BMS (gevelsysteem); Bruynzeel (keukens); AA- Dak (dakwerk); SIW (steigerwerk); Mulder (schil- derwerk); De Wilde (tegelwerk/stucwerk); IJsselmonde (stucwerk gevels); HMB Milieutechniek (asbestsanering); Van Raaijen (grondwerken); N.A.G. (goten) begin 2013 - eind 2014

'SAMEN DE KLUS KLAREN' Van Raaijen Infrastructuur voert voor het project Slim & Snel grond- en verhardingswerkzaamheden uit. Met ruim dertig jaar ervaring is de opdracht het familiebedrijf wel toevertrouwd. De lean-aanpak vormde voor het bedrijf echter een relatief nieuwe uitdaging.

Van Raaijen Infrastructuur speelt een belangrijke faciliterende rol bij de woningrenovatie in Krimpen aan den IJssel. "Zowel aan de voor- als achterzijde van de woningen maken we ruimte voor de bouwsteigers. Dit doen we door de bestrating en beplanting rondom de woningen tijdelijk te verwijderen", vertelt Leslie Bos, calculator werkvoorbereider bij Van Raaijen Infrastructuur. "Elke tuin is weer anders. De ene bestaat volledig uit gras, de andere uit tegels, grind of combinaties hiervan." Van Raaijen Infrastructuur vervangt of legt ook nieuwe grondkabels aan. Bos: "Niet elke berging heeft elektriciteit of soms is deze verouderd.”

Van Raaijen Infrastructuur kan bogen op decennia ervaring met dit soort opdrachten.

Behalve een veiligheids- en procescertificaat (VCA** en ISO 9001), beschikt het bedrijf over een productcertificaat van het SEB, de Stichting Erkenning voor het Bestratingsbedrijf. “Zij kijken puur naar de kwaliteit van het werk”, licht Bos toe. “Niet alleen gerealiseerde projecten maar ook werk in uitvoering.”

Het project in Krimpen aan den IJssel is voor het familiebedrijf een van de eerste projecten waarin volgens de lean-methode wordt gewerkt. Bos: "Elke ochtend evalueren we met alle betrokken partijen de werkzaamheden van de vorige dag, de doelen voor de dag zelf en de planning voor de volgende dag." Aanvankelijk was Bos wat sceptisch over deze aanpak. "Ik vroeg me af wat het ons op zou opleveren. Maar lean werken zorgt voor efficiency, het scheelt tijd. Bovendien leer je elkaar goed kennen. Je denkt met elkaar mee en hebt iets voor elkaar over. Daardoor ontstaat er teamspirit. Je werkt niet langs elkaar heen; nee: samen klaar je de klus!" De teamspirit wordt nog versterkt doordat Van Raaijen vaste medewerkers voor het project inzet. "Dat zijn er minstens twee. Zij zijn gemiddeld drie dagen per week op de werkplek aanwezig."

Naast Van Raaijen Infrastructuur is ook Van Raaijen Hoveniers bij Slim & Snel betrokken. Bos: "Onze hoveniers verwijderen een deel van het openbaar groen in de wijk om ruimte te maken voor de opslag van bouwmaterialen. Je ziet het: wij zijn van vele markten thuis!"

SLOPEN: SNEL MAAR SECUUR Slopen in een renovatieproject is secuur werk, terwijl de werkdruk vaak hoog is. Zo ook bij Slim & Snel in Krimpen aan den IJssel.

Voor de renovatie van de 240 woningen is het nodig verschillende onderdelen te slopen. In opdracht van Hemubo Bouw verricht Aad Molenaar Sloopwerken uit Wateringen deze werkzaamheden. "We slopen het tegelwerk, de vloeren en installaties in zowel de badkamers, toiletten als keukens", vertelt projectleider Jelle Molenaar. "Daarnaast slopen we alle beganegrondvloeren." Omdat bewoners kunnen kiezen uit verschillende renovatiepakketten, sloopt het bedrijf al naar gelang hun wensen ook dakkapellen, schoorstenen voor een ruimere woonkamer en tussenwanden van slaapvertrekken.

Het werktempo ligt hoog maar het slopen moet wel met beleid gebeuren. Molenaar: "Je wilt bijvoorbeeld geen behang beschadigen. Bewoners keren immers terug in hun eigen woning." Dankzij een lean-planning lukt het niettemin om alle sloopwerkzaamheden snel en efficiënt uit te voeren. Molenaar: "Doordat we dagelijks overleg voeren met de opdrachtgever, signaleren en verhelpen we knelpunten nog dezelfde dag. Daardoor kunnen we per dag één woning afwerken. Wel zo prettig, want als wij niet vlot werken stagneren de werkzaamheden voor de partijen die na ons komen. Dan komt de trein tot stilstand."

| 99

'S-HERTOGENBOSCH | Barten Zuid

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Ons Barten Zuid

RENOVATIE 330 WONINGEN 'UNIEK STAALTJE' KETENINTEGRATIE

Slopen is niet meer sexy Ketenintegratie is in de bouwwereld allang geen vreemde term meer. Bij grootschalige projecten denken onderaannemers en leveranciers van meet af aan mee om voor alle bouwkundige vraagstukken de gunstigste oplossing te bedenken. Maar Bouwborg gaat hierin nog verder. Gedurende de gehele renovatie van Barten Zuid - 324 woningen in totaal – opereren opdrachtgever, hoofdaannemer, onderaannemers en leveranciers onder een-en-dezelfde naam: bouwteam ‘Ons Barten Zuid’.

Ook de prijs moet zijn eerste plaats afstaan aan andere belangen. “Je kunt Barten Zuid niet definiëren als een wijk die op een bouwkundige opknapbeurt zit te wachten”, licht Bart Kruyning, directeur Bouwborg toe. “Sommige straten zijn in technisch opzicht nog goed, terwijl een inbreuk op de sociale structuur wel wenselijk is. Nu laat zich dat uitstekend combineren met een renovatieslag.” Zo valt de keuze op renovatie in plaats van slopen. “Slopen is in de beeldvorming niet meer sexy. Renoveren des te meer, maar met de focus op fysieke, sociale en economische aspecten.” Bouwborg, zusterorganisatie van Ballast Nedam en gespecialiseerd in renovatietrajecten, is hierin een voorloper.

appartementencomplex moet vooral de buitenschil worden gerenoveerd. Glaspartijen, deuren, kozijnen en boeiboorden worden vervangen, waarbij de bewoners de kleuren bepalen. Deze fase is inmiddels afgerond en de reacties van de bewoners zijn uitsluitend positief. Sterker nog, er valt geen wanklank te vangen.

FASE II MET STEUNPUNT Fase II start in maart 2014. Hierbij gaat het om 94 woningen op het Lariksplein en omgeving.

Kruyning: “Hier grijpen de bouwkundige activiteiten dieper in op het leven van de bewoners.

Om hier zo goed mogelijk mee om te gaan, hebben we nu al een steunpunt ingericht. Het is een huiskamer annex werkplek, waar op elk

BEWONERS CENTRAAL In de aanpak van Bouwborg nemen de bewoners een toonaangevende positie in. Evenals de onderaannemers worden ze overal bij betrokken. “Renovatietrajecten van dit kaliber beginnen met de zogenaamde ‘koude opname’”, vertelt Mirjam Lamme, Afdelingshoofd Ontwikkeling van BrabantWonen. “Hierin kunnen de bewoners hun wensen kenbaar maken.

Dan volgen de ‘blokavonden’, waarin het accent ligt op informatie over de bouwkundige ingrepen die eraan komen. En ten slotte is er de ‘warme opname’, waarbij alle partijen aan tafel schuiven om de belangen bij elkaar te brengen. We gaan hierin heel ver. Zo zit er bijvoorbeeld ook iemand van Sociaal Beheer aan tafel.”

FASE I De renovatie van Barten Zuid begint met de 113 woningen in de Dageraadstraat. In dit

100 |

De renovatie van Barten Zuid begint met de 113 woningen in de Dageraadstraat

'S-HERTOGENBOSCH | Barten Zuid

Projectinfo HOUTHERSTEL, VERVANGEN VAN BEGLAZING EN SCHILDERWERK “Gebroeders van der Plas is een deskundige en betrouwbare partner voor het duurzaam onderhouden van vastgoed met als kernwaarden: maatschappij, mensen en rendement."

"Wij zijn partner voor professionele vastgoedeigenaren zoals woningcorporaties, retailers, zorg en onderwijs. Daarnaast ondersteunen wij VvE’s bij het duurzaam beheren van de kwaliteit van het vastgoed.”

“Hierbij realiseren wij het onderhoud met onze eigen betrokken medewerkers.” De slogan van Gebroeders van der Plas is: ‘duurzaam in onderhouden’. De inhoud van deze slogan is breder dan het technisch onderhouden en omvat onder andere een duurzame relatie met opdrachtgevers, medewerkers en alle overige stakeholders. Gebroeders van der Plas is ervan overtuigd dat alleen door het bundelen van kennis en kunde zoals bij Keten Gericht Samenwerken (RGS) het geval is, de doelstellingen van opdrachtgevers bij het in stand houden en renoveren van vastgoed optimaal kunnen worden gerealiseerd. “Door partnerschap willen we continuïteit voor onze en de met ons samenwerkende organisaties waarborgen.”

KITWERK PLANNEN MET PROJECTPLANNING-APP Het kitwerk van A. Muller bezorgt de sanitaire ruimtes in Barten Zuid hun final touch. Dankzij de hoge-kwaliteitsproducten van Saba en de professionele uitvoering door de kitspecialisten zijn douches, badkamers en keukens hoogwaardig afgewerkt. Maar kitten is niet het enige specialisme van A. Müller.

moment van de dag iemand van Ons Barten Zuid aanwezig is. Hier kunnen de bewoners hun vragen stellen en stoom afblazen als dat nodig is. Het is mooi om te zien dat het mes hier snijdt aan twee kanten. Zowel het wonen als het sociale verkeer klimmen naar een hoger level. De bewoners staan gelijktijdig voor dezelfde beslissingen; dat brengt hen dichter bij elkaar.” In 2015 volgt fase 3: 117 woningen in de Wilgenstraat en omgeving.

vertelt Lamme. “Ook bij hen voerde de aanneemsom niet de boventoon. Kunnen zij samen bekijken wat er moet gebeuren? Kunnen zij – over hun eigen discipline heen - kijken naar het totaalplaatje? Wil de elektricien kritisch kijken naar de handelswijze van de stukadoor en andersom? Partijen die dat kunnen, zijn bezig met ‘wonen’. Dat zijn onze partners.”

WONEN CENTRAAL

Natuurlijk speelt het financiële plaatje een rol, maar Lamme heeft er vertrouwen in dat de transparante werkwijze binnen het ›

“We hebben de onderaannemers op dezelfde manier geselecteerd als de hoofdaannemer”,

GRENSVERLEGGEND SAMENWERKEN

“Barten Zuid wordt uitgevoerd in ‘co-makership’, vertelt Rudi Bartels van A. Müller. “Dankzij onze goede relatie met Ballast Nedam komt deze vergaande vorm van samenwerken steeds vaker op ons pad. Co-makership werkt echter alleen als alle co-makers hun werkzaamheden feilloos op elkaar afstemmen. Hiervoor werken we met ons ‘Project Planning System’.”

Het sterk geautomatiseerde planningssysteem is ontwikkeld door Matching Pool, het ICT-zusterbedrijf van A. Müller. Het systeem werkt met digitale werkbonnen en terugkoppeling via een App die alle kitspecialisten van A. Müller op hun smartphone hebben staan. “Het is dé manier om kostenbewust te werken”, weet Bartels ondertussen. “Dankzij deze App blijven de communicatielijnen kort en kunnen wijzigingen in de planning snel en effectief worden doorgegeven. Het werkt als een trein.”

| 101

SAMEN DOELTREFFEND RENOVEREN EN NA-ISOLEREN

l a a e d i n j i z s l e Onze par voor de keten

Comfort Company® is gespecialiseerd in het na-isoleren van spouwmuren, vloeren en daken.

Als spouwisolatie blazen we Comfort Plus parels in de spouw. Daarna vermengen we deze met een speciale lijmverbinding. De ‘piepschuim’ parels vermengd met grafiet hebben een zeer hoge isolatiewaarde. Ze zijn milieuvriendelijk, dampdoorlatend en waterafstotend. Vocht kan wel door de muur naar buiten, maar niet van buiten naar binnen.

• • • •

Comfort Company® is regelmatig betrokken bij grootschalige renovaties van woningen in ketensamenwerking. Onze betrokkenheid bij Barten-Zuid is hier een goed voorbeeld van.

Als ketenpartner voegen we specifieke expertise toe. We kennen de ins en outs van zaken als gezamenlijk project- en procesmanagement, bewonerscommunicatie en het werken aan en in bewoonde woningen. Comfortabel toch?

Spouwmuurisolatie Bodemisolatie Dakisolatie Verwijderen van bestaande isolatie

Comfort Company B.V. De Hogenkamp 22, 7071 EC Ulft Tel +31 (0)315 270 665 info@comfort-company.nl comfort-company.nl

Voor de spouwmuur- en bodemisolatie bezit Comfort Company® de ISSO gelijkwaardigheidsverklaring.

'S-HERTOGENBOSCH | Barten Zuid

Projectinfo NA-ISOLATIE MET COMFORT-PLUS-PARELS Co-makership staat voor intensieve samenwerking. Maar in Barten Zuid deed Ballast Nedam er nog een schepje bovenop. Hier werden zelfs de onderaannemers uitgenodigd om een paper in te dienen en actief mee te denken over kwaliteitsverbetering, kostenbesparing en efficiënt samenwerken. “Geweldig”, vindt Bas Kiefmann van Comfort Company. “Het is dé manier om het beste product te leveren in de gegeven situatie. In dit geval: ComfortPlus-Parels voor de na-isolatie.” na-isolatie met ademende EPS-parels

projectteam een positieve invloed heeft op het eindbedrag. “De focus is breder en ligt op planning, klanttevredenheid en geld. Dit vraagt veel tijd en energie in de voorbereidingsfase. Maar de praktijk leert dat die ruimschoots worden terugverdiend als het project eenmaal draait. Voor ons is deze werkwijze grensverleggend. We hebben op elk moment inzage in de prijsvorming en worden geweldig ontzorgd.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT BrabantWonen, ’s-Hertogenbosch

ONTWERP EN ADVIES Projectteam Ons Barten Zuid

UITVOERING Bouwborg, Eindhoven

INSTALLATIES Projectteam Ons Barten Zuid

BOUWKOSTEN € 13 miljoen

BOUWPERIODE 2013 – 2015

Comfort Company is gespecialiseerd in na-isolatiewerkzaamheden. Spouwmuren die nog niet zijn geïsoleerd, voorziet zij van spouwisolatie. Reeds geïsoleerde spouwmuren onderwerpt zij aan een thermografisch onderzoek. Wijst dit onderzoek uit dat de isolatie niet meer het gewenste resultaat oplevert, dan vult zij het bestaande isolatiemateriaal aan of vervangt zij het door effectief isolatiemateriaal: Comfort-Plus-Parels.

ISOLEREND EN VOCHTREGULEREND “Comfort-Plus-Parels bestaan uit EPS – beter bekend als ‘piepschuim- met-grafiet'”, vertelt Bas Kiefmann, bedrijfsleider Comfort Company. “Met name het grafiet bezorgt de parels hun hoge isolatiewaarde. We blazen de parels in de spouw en vermengen ze met een lijmverbinding. Dit mengsel laat de muren wel ademen, maar laat geen vocht toe. Vocht kan dus niet van buiten naar binnen dringen, maar het vocht dat in de woning aanwezig is kan wel door de muur naar buiten.”

BEHAAGLIJK EN ZUINIG Het aanbrengen van de Comfort-Plus-Parels gebeurt via gaten, die de Comfort Company verspreid over de buitenmuren boort, op de kruisingen van de voegen. Als de isolatiewerkzaamheden zijn afgerond, worden de gaten weer gedicht in de kleur van de voeg. “Je ziet er niks meer van”, verzekert Kiefmann. “De werkzaamheden gaan wel gepaard met enige stof- en geluidsoverlast. Maar dit speelt slechts gedurende twee uur. Heeft iemand net een nachtdienst gedraaid? Dan komen we gewoon een paar uur later.

Na de behandeling is het huis behaaglijk en bespaart de huiseigenaar op elke vierkante meter tien kuub gas per jaar. Reken maar eens uit wat dat oplevert.”

| 103

Sterk door samenwerking

De bedrijven die samen Groenen Groep vormen hebben jarenlange ervaring én kennis opgedaan in hun specifieke vakgebied. Samen vullen ze elkaar naadloos aan op het gebied van grondwerken, grondzuigtechniek, sloopwerken en wegenbouw. Dit biedt voor onze opdrachtgevers, zowel in de profit als de nonprofitesector, het grote voordeel dat veel aanverwante werkzaamheden door ons verricht kunnen worden.

Alles in één keer goed doen, flexibiliteit, optimaal bereikbaar zijn, betrokkenheid en met plezier het vak uitoefenen zijn enkele kernpunten die bij de Groenen Groep hoog in het vaandel staan.

We streven daarbij naar een optimale professionalisering van ons bedrijf voor een uitstekende efficiency en effectiviteit. Dit alles met het doel mee te gaan met de marktontwikkelingen om in de top van de markt te kunnen blijven werken.

Met veel plezier ons vak uitoefenen samen met onze gemotiveerde, vakbekwame medewerkers én het waarborgen van de kwaliteit van onze dienstverlening: Dat is waar wij ons iedere dag 100% voor inzetten!

Adv. Muller.pdf

1

16-01-14

11:23

www.groenengroep.com Advertentie_Opmaak 1 16-01-14 11:21 Pagina 1 718049_Groenen.indd 1

UW VASTGOED IS HET WAARD Bij Gebroeders van der Plas zien we duurzaam onderhoud als een investering in uw vastgoed.

Een investering die zich altijd terugbetaalt.

21-02-14 10:57

A. Müller B.V. is al meer dan 40 jaar een betrouwbare en flexibel ingestelde partner voor alle voorkomende kitapplicaties en afdichtingen binnen woning- en utiliteitsbouw, renovatieprojecten en bodembescherming in heel Nederland welke conform VCA* certificaat worden uitgevoerd.

Een moderne flexibele, door ICT ondersteunde werkwijze en visie maakt A. Müller BV aantoonbaar onderscheidend in onze branche.

Voor vrijblijvend advies of prijsgave zijn wij u graag van dienst.

Vinkenveld 9 Rosmalen T(073) 528 00 55 www.gebroedersvanderplas.nl

Contactinfo A.MÜLLER BV De vutter 9 5221 BD Den Bosch Tel : 073 631 41 01 website: www.kitbedrijf.nu

'S-HERTOGENBOSCH | Barten Zuid

Projectinfo TEAMWORK ALS BASIS VAN SUCCES Wolter & Dros te ’s-Hertogenbosch is als bouwpartner verantwoordelijk voor de realisatie van de werktuigbouwkundige installaties voor de woningen in Barten Zuid. “Teamwork staat binnen dit project dik gedrukt in de agenda en vormt de basis van het succes van dit omvangrijke renovatieproject. De werkzaamheden worden uitgevoerd in een bewoonde omgeving en dit vereist maatwerk.”

Wanneer u kiest voor de vakmensen van Loek Lommers BV, dan kiest u onder meer voor: Kwaliteit Scherpe tarieven Betrouwbaarheid Ervaren en deskundige tegelzetters Betrokkenheid bij ieder project Vakwerk van het begin tot aan het einde van het project Duurzaamheid

“Het is Wolter & Dros een groot genoegen aan het bouwteam van 'Ons Barten Zuid' deel te nemen en invulling te geven aan de renovatie van deze woningen. Wolter & Dros is één van de grootste technische installatiebedrijven op haar vakgebied in Nederland. Het dienstenpakket van Wolter & Dros omvat het gehele gebied van engineering, voorbereiding, uitvoering, inbedrijfstelling, onderhoud, beheer en exploitatie van een breed scala aan technische installaties. Hierbij staan het comfort van de gebruiker en de levensduur van de woon-, werk- en leefomgeving centraal. Wij zijn met name actief in de markten Utiliteit, Zorg/Onderwijs, Industrie/Infra en Woningbouw.”

Wij nodigen u van harte uit om vrijblijvend of op afspraak een kijkje te komen nemen in onze unieke showroom.

SLOPEN MET BELEID Bij sloopwerk denken veel mensen al gauw aan grof geweld, waarmee hele gevels tegelijk tegen de vlakte worden geworpen. Maar bij renovatieprojecten – zoals Barten Zuid – gebeurt het sloopwerk met zorg en beleid.

Tegelzetterbedrijf Loek Lommers, hét vakbedrijf voor elk tegelproject

718081_Loeklommers.indd 1

10-02-14

In Barten Zuid is de Groenen Groep verantwoordelijk voor het sloopwerk. In de gedateerde keukens sloopt zij de keukenblokken. In alle sanitaire ruimtes verwijdert zij de wand- en vloertegels en waar nodig frezen ze sleuven en boren ze gaten, zodat de weg geplaveid is voor de loodgieter, elektricien, stukadoor of tegelzetter die na hen aan de 10:37 slag gaat.

“Voor dit sloopwerk hebben we een speciaal team”, vertelt Ronnie Groenen van de Groenen Groep. “Hierin zitten niet de echte ‘slopers’. Deze mensen weten waar ze mee bezig zijn en kunnen uitstekend communiceren. Ze beschermen de spullen van de eigenaren en verstaan de kunst om iets uit te leggen.” Bij een project als Barten Zuid begint de Groenen Groep met het sloopwerk in een proefwoning. In deze woning komen allerlei zaken naar voren die met het blote oog niet te zien zijn. Zo is zij uitstekend voorbereid op de andere woningen. “Regelmatig krijgen we te horen, dat het nauwelijks te zien is dat we al zijn geweest. Dat is het mooiste compliment!”

HET COMPLETE TEGELWERK Tegelbedrijf Loek Lommers behoort al een tijdje tot de vaste onderaannemers van Ballast Nedam. Om die reden was zij vanaf het prille begin bij het werk betrokken en heeft zij actief meegedacht over de beste oplossingen. “De opdrachtgever heeft de bewoners de keuze gegeven uit zes combinaties van Mosa wand- en vloertegels en heeft het werk ingepland”, vertelt Edwin Lommers, directeur van Loek Lommers.

‘Innovatie ontstaat waar mensen samenwerken’ Thuis in uw regio. Wolter & Dros is een creatieve en innovatieve partner die integraal en complementair technische installaties ontwerpt, installeert, onderhoudt en beheert. Wolter & Dros denkt in kostenefficiënte en creatieve oplossingen en opereert binnen de marktsegmenten utiliteitsbouw, gezondheidszorg, woningbouw, infrastructuur en industrie. Hierbij vormen gemotiveerde en gekwalificeerde medewerkers de toegevoegde waarde van ons product.

www.wolterendros.nl

Adv_Thuis_Regio_FC_95x130.indd 1

“Wij gaan aan de slag als de lijst binnenkomt, waarop precies is aangegeven welke tegels in welke woningen moeten worden aangebracht. Dan is het een kwestie van bestellen, sorteren per woning, afleveren en tegelen.” Barten Zuid loopt nog door tot eind 2015. Tot die tijd zijn constant twee à drie tegelzetters van Loek Lommers actief op het project. “De tegelzetters hebben onlangs de proefwoningen afgerond. Dat betekent dat ze nu uitstekend voorbereid zijn op alles wat komen gaat. In maart 2014 gaan ze officieel aan de slag. We hebben dan nog negen tegelzetters die onze andere opdrachtgevers kunnen bedienen.”

Techniek met karakter.

22-01-14 14:47

| 105

ZWOLLE | Studentenhuisvesting

Tekst: Fiona de Heus Beeld: Carlisle Construction Materials, Wessels Rijssen

Bouwen aan studentenhuisvesting op niveau “Voor ons is dit een uniek project. Het is de eerste keer dat wij de tunneltechniek toepassen in hoogbouw”, zegt Johan Koenderink, projectleider bij Bouwbedrijf Wessels Rijssen BV en verantwoordelijk voor het bouwproject aan de Burgemeester Roelenweg/Pannenkoekendijk in Zwolle. Daar verrijzen binnen nu en een jaar drie appartementencomplexen, met in totaal 357 studentenappartementen en een zorgcluster.

Tunnelbouw op zich is niets nieuws; Wessels Rijssen heeft het echter nog niet vaak toegepast. “Wij waren vooral gewend te prefabben, omdat wij vooral de afgelopen jaren veel kantoren hebben gebouwd. Hier hebben we allemaal kleine kamertjes, waar tunnelbouw met name geschikt voor is.” De wanden en vloeren worden in één keer gestort in een bekisting.

“Het ziet eruit als een tunnel”, legt Koenderink uit. “Per verdieping zijn we nu vier dagen bezig.

Normaal kost het wel acht of negen dagen per verdieping.”

De bouw is pas twintig weken geleden gestart en nu al hebben twee van de drie gebouwen het hoogste punt bereikt. Over zes weken is ook het ruw bouwen van het laatste pand afgerond.

“Alles verloopt voorspoedig; we hebben nog geen noemenswaardige incidenten gehad”, lacht Koenderink. De grootste uitdaging is volgens hem het voorwerk. “Je moet zorgen dat je van tevoren alles goed op de rit hebt staan, want als ze eenmaal aan het bouwen zijn, kan je er weinig meer aan tegenhouden.”

Maar de lastigste klus begint pas als de ruwbouw afgerond is. “Er loopt hier straks een man of tweehonderd rond. Per gebouw wordt er eerst gemetseld, dan komt de stukadoor, daarna de tegelzetter en vervolgens de overige afbouwwerkzaamheden. Het gaat allemaal achter elkaar aan, woning voor woning. Dan is het lastig om de kwaliteit goed in de gaten te houden.” Dat ook dat goed komt, daar twij-

felt Koenderink niet aan. “We hebben een goed uitvoerdersteam, waarin ieder zijn eigen discipline heeft.”

De appartementen worden duurzaam gebouwd volgens het concept De Duurzame Bouwplaats.

Dit is een uniek duurzaamheidsconcept voor bouwend Nederland. Het toepassen van De Duurzame Bouwplaats draagt bij aan energiebesparing en CO2-reductie op de bouwplaats.

Zo bespaart een energiezuinige keet tot vijftig procent van de energiekosten. “We gebruiken LED-verlichting in de keet en er zijn bewegingssensoren, zodat het licht niet onnodig blijft branden als er niemand in de keet is”, legt Koenderink uit. Ook het toepassen van afvalmanagement en het verminderen van het aantal transportbewegingen op de bouwplaats levert, naast een financiële besparing, een forse reducering van CO2-uitstoot op.

Bovendien wordt er 'BREEAM' gebouwd. Dit duurzaamheidscertifcaat geeft aan dat Wessels Rijssen bij het gebruik van de materialen onder meer kijkt naar de ligging van het complex (dichtbij snelweg, station, en dergelijke).

Er wordt gebruik gemaakt van duurzame bouwmaterialen en op het dak worden zonnepanelen geplaatst. De gebouwen worden luchtdicht gebouwd voor een goede isolatie van de appartementen. “Aan het einde van het project worden de gebouwen onder druk gezet om te kijken hoeveel luchtverlies er is. Als het goed is, is dat nihil.” Om toch voor een gezond leefklimaat te zorgen, worden op zolder vier grote luchtbehandelingskasten geplaatst.

De appartementencomplexen staan net buiten het centrum van Zwolle. Er komen drie gebouwen: gebouw A en gebouw C zijn dertig meter hoog en bestaan uit negen verdiepingen; gebouw B telt zeven verdiepingen en is twintig meter hoog.

Tunnelbouw versnelde cascorealisatie

106 |

Gebouw B en C zijn voor de studenten: 357 appartementen van 28 m², met elk een eigen douche, toilet en kookeenheid. De studenten

ZWOLLE | Studentenhuisvesting

Projectinfo hebben wel een gezamenlijke wasruimte, maar verder zijn het zelfstandige wooneenheden.

Alle appartementen krijgen een internetaansluiting. Verhuurder SSH heeft een eigen netwerk, waar de studenten op kunnen.

Gebouw A doet dienst als zorgcluster; er zijn twee verdiepingen met wooneenheden en op de begane grond komen dagverblijven, met onder meer ontmoetingszalen, spreekruimtes en behandelruimtes.

De appartementencomplexen moeten vóór juli 2015 opgeleverd worden, maar Koenderink heeft goede hoop dat er vlak voor of vlak na de Kerst al opgeleverd kan worden. En dan is het de taak aan opdrachtgever SSH om de studentenwoningen snel te verhuren, “… want als de appartementen snel verhuurd zijn, hopen we dat we ook het vierde complex mogen gaan bouwen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT SSH en deltaWonen (ontwikkelaar: DLH Vastgoed Ontwikkeling/VolkerWessels Bouw en Vastgoed Oost)

ONTWERP De Zwarte Hond

ADVIES Cauberg-Huygen/Deerns

UITVOERING Wessels Rijssen

INSTALLATIES Dubotechniek

BOUWKOSTEN € 35 miljoen

BOUWPERIODE 2 jaar

DUBOTECHNIEK ONTZORGT OPDRACHTGEVERS Als Dubotechniek het verzoek krijgt om mee te denken over de duurzaamheid van studentenhuisvesting Pannekoekendijk in Zwolle, gaat zij voor de hoogste norm op dit gebied. In samenwerking met projectontwikkelaar DLH en VolkerWessels is zij drieënhalf jaar betrokken bij het project. Dubotechniek biedt aan risicodragend te exploiteren. Tot haar teleurstelling kiest de studentenhuisvester alleen voor een traditionele installatie en zonnepanelen.

Toch is Dubotechniek blij met de opdracht voor het energiesysteem. De samenwerking en uitvoering verlopen voortvarend. Dubotechniek bestaat uit meerdere bedrijven die zich bezighouden met duurzame energietechnieken. Dubotechniek Trade Centre brengt de klantvraag in kaart en gaat op zoek naar de beste oplossing. Wil de klant deze oplossing uit laten voeren, dan komen Dubotechniek Comfort, Energie, Service of Solar in actie. “We ontwerpen, produceren, installeren, exploiteren en monitoren onze installaties”, vertelt Ad van Rijsewijk, medeoprichter en directeur van Dubotechniek. “Elk bedrijf is gespecialiseerd in een van die onderdelen. Samen kunnen we elke installatie voor duurzame energie aanbieden, van ontwerp tot implementatie en exploitatie.”

Belevingscentrum Dubotechniek kenmerkt zich door oprechte passie. Als Van Rijsewijk in 1996 deelneemt aan een warmtepompcompetitie, wint hij de eerste prijs. Dat bezorgt hem de samenwerking met andere bedrijven en TU Eindhoven om het warmtepompsysteem verder te ontwikkelen. Dit leidt uiteindelijk tot zijn eigen bedrijf ‘Dubotechniek’. Het vertrouwen van klanten weet hij te winnen door een Belevingscentrum, waarin alle duurzame producten in werking ten toon worden gesteld. Toch ziet Van Rijsewijk dat het nog enige tijd zal duren voordat duurzame energiesystemen gemeengoed zijn. “Bouwers willen vooral zo snel en goedkoop mogelijk aan de wettelijke EPC-norm voldoen. Met isolerende maatregelen en zonnepanelen is dat snel geregeld.”

ONE Isolatie heeft echter ook nadelen. “Bij binnenvallend zonlicht kan de binnentemperatuur hoog oplopen en in een goed geïsoleerde woning kun je die warmte niet kwijt. Kies je voor een warmtepomp, dan is ook de koeling geregeld.” Dubotechniek is continu bezig met de ontwikkeling van duurzame installaties die de energetische en financiële rendementen verhogen. In de markt van warmte-koudeopslagsystemen komen ontwerpfouten en faalkosten nog te vaak voor. Dit leidt tot het ontwerp van de ONE, een modulair opgebouwde duurzame plug & play-energiecentrale, volledig af te stemmen op de wensen van de gebruiker.

Dubotechniek prefabriceert de ONE in eigen beheer en installeert deze binnen één dag op locatie.

“De maximale energie-efficiency bereik je door vroegtijdig met alle disciplines om de tafel te gaan en niet door achteraf nog zonnepanelen op het dak te plaatsen. Dubotechniek heeft hierin het voortouw genomen door continue innovatie. Wij zijn ook bereid om risicodragend te investeren in duurzame projecten. Zo kunnen wij de opdrachtgever compleet ontzorgen voor een lange periode.”

| 107

De Giesel 6 6081PH Haelen Postbus 4100 6080AC Haelen T 0475-390330 F 0475-390338 E info@rodrie.nl I www.rodrie.nl

ZWOLLE | Studentenhuisvesting

Projectinfo HERTALAN® EPDM-RAAMMANCHETTEN Binnen de traditionele bouwtechnieken blijft het een lastige opdracht bouwwerken lucht-, wind- en vochtkerend te maken. Maar bij de studentenhuisvesting en het zorgcluster aan de Pannekoekendijk te Zwolle gebeurde het vlot en effectief. Aannemer VolkerWessels gebruikte hier HERTALAN® prefab raammanchetten van Carlisle Construction Materials.

HERTALAN® EPDM-RAAMMANCHETTEN: / project specifiek geproduceerd / eenvoudige montage

De EPDM-raammanchet is door Hertalan ontwikkeld en biedt de lucht- en vochtkerende oplossing op klantniveau. “De manchet wordt al vroeg in het bouwproces besproken en gecalculeerd”, vertelt adviseur geveltoepassingen Marco van Haren. “Heeft de aannemer eenmaal voor Hertalan gekozen, dan komt hij niet meer voor verrassingen te staan. Hij kent de prijs en krijgt zo nodig professionele ondersteuning bij het aanbrengen van de manchet.”

/ duurzaam voor 50 jaar / UV en OZON bestendig / besparing in werkuren

WWW.H ERTA L A N . N L

HER-02-14-Anzeige-90-130 RZ.indd 1

Voor de Pannekoekendijk zijn de manchetten prefab gemaakt en al om het stelkozijn geplaatst in de timmerfabriek van VolkerWessels. De uitvoerder op het werk hoeft de manchet enkel nog te sealen. Van Haren: “Deze werkwijze neemt veel onzekere factoren weg. De uitvoerder is niet meer afhankelijk van de wisselende omstandigheden op de bouw. Hertalan biedt voor elk bouwproject de luchtdichte, water- en vochtkerende oplossing. Een behoorlijke besparing in werkuren en een flinke zorg minder voor de uitvoerder.”

21.01.14 09:49

Wessels Rijssen

Bouwbedrijf Wessels Rijssen bv Nijverheidsstraat 41, 7461 AD Rijssen

T +31(0)548 51 39 00 F +31(0)548 51 39 01

| 109

ZWOLLE | Studentenhuisvesting

“Ventilatiesysteem draagt bij aan hoog comfortniveau”

357 studentenunits in drie torens van acht en een van zes verdiepingen

In Zwolle verrijzen drie woontorens met huisvesting voor studenten.

Het complete ventilatiesysteem in de gebouwen wordt in opdracht van Dubotechniek te Zaltbommel, door RoDrie Ventilatietechniek uit het Limburgse Haelen van A tot Z geleverd en gemonteerd. Een hoog wooncomfort is een vereiste, het ventilatiesysteem levert hier een belangrijke bijdrage aan.

Daarmee, zo vertelt bedrijfsleider Dennis van Wijk, komt RoDrie Ventilatietechniek tegemoet aan de ambities van de gemeente Zwolle. “Met ons systeem dragen we bij aan een hoog comfortniveau. De gemeente Zwolle – waar al zo’n 60.000 studenten diverse studies volgen – wil zich nadrukkelijk als studentenstad profileren. De voorzieningen, dus ook deze woningen, moeten daar op aansluiten. Met de woningen – 357 studentenunits in drie torens

110 |

van acht en een van zes verdiepingen – wordt bovendien ingespeeld op de groeiende vraag. Overigens komt in een van de torens tevens verslavingszorg, verdeeld over drie lagen, en zijn er enkele commerciële ruimtes voorzien.”

Het is vooral qua omvang een uitdagend project, geeft Van Wijk aan. Kennis en ervaring zijn in ruime mate aanwezig bij het familiebedrijf dat sinds 2000, na een overname, in handen is van de familie Roost. Ondanks de huidige crisis is er geen daling van omzet en is het aantal van zo’n dertig medewerkers gelijk gebleven. RoDrie Ventilatietechniek heeft zich gespecialiseerd in zowel woningbouw als kleine utiliteitsprojecten – al dan niet in een combinatie van beiden. Dankzij zusteronderneming Robé Metaaltechniek, met zo’n twintig medewerkers, bestaat de mogelijkheid allerlei ventilatieproducten in eigen huis te produceren. Ook het poedercoaten gebeurt op eigen terrein.

ZWOLLE | Studentenhuisvesting

Van Wijk vertelt dat er op dit project sprake is van een hoog bouwtempo.

De werkzaamheden zijn gestart in augustus 2013 en het complete project moet in begin 2015 klaar zijn. De oplevering verloopt gefaseerd, in gebouw C zullen in augustus de eerste studenten hun unit betrekken.

RoDrie verzorgt het totaalpakket van coördinatie, engineering, productie en montage. “We leveren de complete luchtbehandelingsinstallatie, van het dak tot aan de ventielen in de studentenunits.”

Het is een benadering die steeds vaker wordt gevraagd, aldus Van Wijk.

“Er is een verschuiving naar een aanpak waarbij vakspecialisten worden ingeschakeld om een specifiek deel van het project geheel te verzorgen.

De eisen van nieuwbouwprojecten worden steeds hoger, de kwaliteit steeds beter. Dat in combinatie met het hoge bouwtempo zorgt ervoor dat onderlinge communicatie van enorm belang is. Het uitvoeringsteam op de bouw werkt goed samen, eventuele problemen worden adequaat opgelost. “Hiervoor niets anders dan lof.” Hij legt uit dat het bij dit project om luchtbehandelingsinstallaties met warmteterugwinning gaat

die voor een constant klimaat in de units zorgen. De luchtbehandelingskasten, in totaal twaalf stuks, staan op de zolders. Vanuit de LBK gaan de kanalen de schachten in. Per studentenunit zijn de geluiddempers, brand- en regelkleppen weggewerkt in de schacht. “Je ziet er dus niets van.” Met een installatiegeluid van 21 dB(A) zullen de studenten niet in de gaten hebben dat de studentenunits voorzien zijn van ventilatie.

Zeker voor studentenwoningen mag je hier dus spreken van een hoog comfort.

Het project ligt volgens Dennis van Wijk goed op schema, ondanks het hoge bouwtempo dat weinig ruimte laat voor onvoorziene zaken. Goed overleggen en een duidelijke planning aanhouden is daarom noodzaak, zegt hij. “Zodra het werk aan de vloeren zich in een bepaald stadium bevindt, komen wij in actie. Dat vraagt om een goede communicatie en dat is op dit project zeker het geval. Alle betrokken partijen willen er op hun eigen manier aan bijdragen dat hier straks een wooncomplex staat dat de status van Zwolle als aantrekkelijke studentenstad bevestigt.” ❚

'Er is een verschuiving naar een aanpak waarbij vakspecialisten worden ingeschakeld om een specifiek deel van het project geheel te verzorgen'

| 111

NIJMEGEN | Weezenhof

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Pure Pictures

GEVELPANELEN MET EEN MODIEUZE UITSTRALING Na renovatie moeten de 270 appartementen van de Weezenhof in Nijmegen weer dertig jaar meekunnen. Maar opdrachtgever woningbouwvereniging Talis wil meer. Zij wil ook het imago van de Weezenhof in oude glorie herstellen. De Weezenhof moet weer het hippe, experimentele gebouw worden dat het was in de zeventiger jaren. Dit brengt de zoektocht naar de juiste gevelbekleding bij de ge誰soleerde sandwichpanelen van Kingspan.

112 |

NIJMEGEN | Weezenhof

Het wensenpakket voor de gevelbekleding is behoorlijk. De nieuwe bekleding moet lang meegaan en weinig onderhoud vragen. Ze moet snel en eenvoudig te installeren zijn, voldoen aan een hoge duurzaamheidsgraad – het energielabel moet van E naar B - én een hippe uitstraling hebben. En last but not least: de prijs van de gevelbekleding moet passen in het beperkte budget voor de gestapelde woningen.

DETAILLERING

Kingspan hebben een zeer hoge isolatiewaarde bij een geringe dikte. Dat maakt ze ideaal voor renovaties.”

DUURZAAM EN FLEXIBEL Kingspan heeft de sandwichpanelen niet alleen geleverd, maar ook actief meegedacht over de detaillering. Deze coöperatieve instelling wordt door opdrachtgevers van renovatieprojecten zeer gewaardeerd. Theelen: “Tot nu toe werd Kingspan vooral geassocieerd met

utiliteitsbouw. Maar de toepassingsmogelijkheden van sandwichpanelen zijn dermate duurzaam en flexibel dat ze juist voor grootschalige renovatieprojecten in de woningbouw een grote meerwaarde hebben.” In de Weezenhof is gekozen voor helder witte panelen in combinatie met Rockpanels in bruin/brons.

“De witte panelen zijn als een krans rondom de raampartijen aangebracht. Dat bezorgt de gebouwen een mediterrane uitstraling. Het eindresultaat is bijzonder fraai.” ❚

“Praktisch alle gevelpanelen van Kingspan voldoen aan deze eisen”, vertelt Patrick Theelen, Business Development Manager bij Kingspan Geïsoleerde Panelen. “We hebben de oplossing dus in huis. Er zit echter een klein addertje onder het gras. Tot nu toe zijn de panelen voornamelijk toegepast in de utiliteitsbouw. De fijne detaillering, die kenmerkend is voor de woningbouw, vroeg dus extra aandacht. In overleg met de architect en verwerker Acoma hebben we deze aangepast.”

VOORDELEN GEÏSOLEERDE PANELEN Dan bieden de sandwichpanelen van Kingspan voor de Weezenhof alleen maar voordelen. “Om van een energielabel E naar een energielabel B te komen, worden vaak ingewikkelde eco-installaties toegepast”, vertelt Theelen. “Dat is een grote ingreep, zeker als de bewoners tijdens de renovatie in hun woning blijven. Als alternatief kun je er ook voor zorgen dat de energie die in de woning aanwezig is, niet verloren gaat.

De gebouwschil isoleren dus. De panelen van

De Weezenhof opnieuw 'hip en experimenteel' na gevelrenovatie

| 113

Geïsoleerde Dak& Gevelpanelen

Architectonische Gevelpanelen

Geïsoleerde panelen van Kingspan zijn dé ideale oplossing voor renovatie doordat zij voorzien in een high performance gebouwschil.

Sociale huisvesting in Nijmegen met 4.000 m² Architectonische Gevelpanelen

Ze bieden belangrijke voordelen voor renovatieprojecten zoals: ■ Uitstekende thermische prestaties ■ Snelle en efficiënte montage ■ Esthetisch een hoogwaardige uitstraling ■ Ruime keuze aan profielen en kleuren ■ Eenvoudige integratie met ramen en deuren ■ Uitzonderlijke prestaties op het gebied van brandveiligheid, milieu en duurzame prestaties ■ Verkrijgbaar met unieke Kingspan Garantie

Kingspan Geïsoleerde Panelen t: 0344 675 250 f: 0344 675 251 e-mail: info@kingspanpanels.nl www.kingspanpanels.nl

PLAATSNAAM EINDHOVEN || Berckelbosch Projectnaam

Tekst: Jac Buchholz Beeld: Ballast Nedam, Celdex

IQWONINGEN® IN EINDHOVENSE WIJK BERCKELBOSCH

“HOOGWAARDIG, ENERGIEZUINIG EN BINNEN ZES WEKEN WOONKLAAR” Aan de rand van Eindhoven, ten oosten van het centrum, verrijst een nieuwe wijk met in totaal negenhonderd grondgebonden woningen. Een deel daarvan zijn de door Ballast Nedam ontwikkelde energieneutrale iQwoningen®. Daar komen er bijvoorbeeld 74 van in de Beukenbuurt.

Project Berckelbosch (ook wel Tongelresche Akkers genoemd) ging in 2007 van start en momenteel is circa de helft van de negenhonderd woningen gerealiseerd. Het gaat om grondgebonden woningen, gebouwd in jarendertigstijl. De wijk is onderverdeeld in diverse deelplannen met elk een eigen gezicht, maar tevens met een onderlinge samenhang. Directeur Olaf Senden van Ballast Nedam Zuid en Koos Pijnenburg van iQwoning®, een dochteronderneming van Ballast Nedam, vertellen dat de wijk een open en groen karakter heeft en een overgang vormt van de stad naar de natuur van het buitengebied. “Kenmerkend zijn bijvoorbeeld bestaande, oude bomen die als onderdeel van allerlei lanen in het plan zijn geïntegreerd. Bovendien liggen er sportvelden in de nabijheid van de wijk. Verder is er een winkelcentrum en sinds eind december een tijdelijke school. Daarmee is het al een leefbare wijk; een wijk ook die steeds meer gaat leven.”

FLEXIBEL

iQwoningen® zijn binnen zes weken woonklaar

Voor de Eindhovense woningcorporatie Woonbedrijf realiseert Ballast Nedam in het deelgebied Beukenbuurt 74 grondgebonden huurwoningen. Dat doet het bedrijf, net als op diverse andere plekken in Berckelbosch, ›

| 115

PLAATSNAAM | Projectnaam

Luchtdicht bouwen doet u met

Celdex dichtgarant

1. Luchtdichte fundering/ kanaalplaten/kimnaad 2. Luchtdicht vloerluik 3. Luchtdichte kanaalplaatvloeren 4. Luchtdichte kozijnen 5. Luchtdichte aansluiting HSB wand/plafond 6. Luchtdichte aansluiting muurplaat 7. Luchtdichte daken 8. Luchtdichte enkele/meervoudige dakdoorvoer

Bezoek op dichtgarant.nl ons 3D-huis en ontdek de vele mogelijkheden en innovaties van Celdex dichtgarant. luchtdicht energiezuinig leefcomfort

Celdex bv • +31 (0) 411 68 24 00 • sales@celdex.nl

EINDHOVEN | Berckelbosch

Projectinfo met behulp van iQwoningen®. Ballast Nedam introduceerde dit innovatieve concept enkele jaren geleden. Koos Pijnenburg: “Het betreft uit diverse elementen opgebouwde woningen die grotendeels in de eigen fabriek, onder geconditioneerde omstandigheden, worden gemaakt. Ze zijn flexibel in te delen, duurzaam, hoogwaardig en binnen zes weken woonklaar.”

Hij legt uit dat nadat de betonnen elementen zijn geproduceerd, ze worden voorzien van ramen, deuren, installaties, leidingen en trap.

“Vervolgens vervoeren we ze naar de betreffende locatie waar het casco feitelijk binnen een dag kan worden opgezet. Daarna worden de leidingen gekoppeld en volgt verdere afwerking. Omdat de iQwoning® aan de buitenkant dezelfde flexibiliteit heeft als een traditioneel gebouwde woning, kunnen we ze in diverse typen en architectstijlen aanbieden.”

DUURZAAM Olaf Senden geeft aan dat duurzaamheid – ook in de bouw een steeds belangrijker wordend aandachtspunt – een wezenlijk onderdeel is van het concept iQwoning®. “Tijdens de productie bijvoorbeeld is er sprake van zestig procent minder afval en omdat ze vrijwel geheel in de fabriek worden gemaakt, zijn er veertig procent minder verkeersbewegingen nodig. Deze woningen hebben een EPC van 0,4 conform het Bouwbesluit, maar we kunnen die EPC-waarde tot 0 terugbrengen. En mede dankzij extra dak- en gevelisolatie, driedubbel glas in kunststof kozijnen met dubbele kamers hebben de woningen een hoge RC-waarde.”

Hij legt uit dat de woningen verder zijn voorzien van een CO 2-gestuurd ventilatiesysteem met warmteterugwinning. Een regelunit meet de hoeveelheid CO2 en voert alleen dan af wanneer het nodig is. In tegenstelling tot wat veelal gebruikelijk is gaat het hierbij om een centraal functionerende installatie. “Er is dus sprake van een kortere leiding en dat leidt weer tot minder onderhoudskosten.”

DUURZAAM AFDICHTEN De IQwoningen® in Berckelbosch worden energieneutraal én snel gebouwd. Deze combinatie kan Ballast Nedam waarmaken, omdat zij uitsluitend werkt met hoogwaardige materialen. De kunststofschuim afdichtingsproducten van Celdex bijvoorbeeld. Deze zijn speciaal ontwikkeld voor de wereld van luchtdicht en energiezuinig bouwen.

99% van de materialen die bij de IQwoningen® worden toegepast, zijn geprefabriceerd. Dat geldt ook voor de afdichtingsproducten van Celdex. Ze worden op maat geproduceerd en vooraf aangebracht bij alle kieren en sparingen. “Nu klinkt dat eenvoudiger dan het is”, vertelt Henny van der Heijden, Systeem Manager Celdex. “We kunnen de schuimbanden heel zorgvuldig aanbrengen, maar vervolgens moeten ze wel opgewassen zijn tegen de tunnelelementen – zo’n zes tot tien ton per stuk – die op hun plaats worden gezet. De ruwe bewegingen mogen het materiaal niet beschadigen. Alleen dan kan het de kieren en naden dichten, zodat de IQwoning® luchtdicht wordt.”

De oplossing schuilt in een product van Panelseal met een low-friction toplaag. De kern zorgt voor de duurzame luchtdichting en isolatie, de toplaag beschermt het materiaal als het langs het beton schuurt.

Celdex heeft inmiddels talloze specifieke afdichtingsproducten ontwikkeld, waaronder manchetten voor de doorvoeren van buizen en leidingen en Airseal-vulblokken voor kanaalplaatvloeren. Alle producten zijn veelvuldig getest en hebben hun bestaansrecht bewezen. “De materialen zijn sterk, degelijk en eenvoudig aan te brengen”, vertelt Sales Manager Claus den Dunnen. “Voor de maatwerkproducten zoeken we zelf de samenwerking met de constructeur en de betonproducent. Voor de IQwoningen® in Eindhoven hebben we zowel de gevelelementen als de dakelementen voorzien van onze afdichtingen. En in beide systemen zijn de afdichtingen vooraf in de fabriek aangebracht.”

Elementen worden in de fabriek onder geconditioneerde omstandigheden geassembleerd

TOTAALAANPAK Senden en Pijnenburg maken vervolgens duidelijk dat het deelproject voorspoedig verloopt en dat de eerste woningen er zelfs binnen zes weken stonden. Koos Pijnenburg: “In week 47 van het afgelopen jaar vond de officiële starthandeling klaar. Net voor kerst konden de eerste bewoners al in hun woning.” Olaf Senden: “We leveren turnkey op aan Woonbedrijf, ontzorgen ze zo als het ware, hebben bijvoorbeeld ook een actieve rol gespeeld in het communiceren met de nieuwe bewoners – die hebben onder meer een rondleiding gehad bij de fabriek waar hun woning wordt gemaakt. ›

| 117

Samen slimmer (af)bouwen Samen kom je verder dan alleen. Loze kreet? Helemaal niet. Daarom is ketenintegratie zo belangrijk.

Als alle bouwpartijen samenwerken, biedt dat louter voordelen. Minder doorlooptijd. Hogere bouwkwaliteit.

Lagere (faal)kosten. Dat is winst voor iedereen, van opdrachtgever tot eindgebruiker.

Faay Vianen heeft alles in huis voor ketenintegratie. De juiste mentaliteit. Een creatieve inslag. Een vernieuwende visie. En doordachte producten natuurlijk. Onze slimme wandsystemen, plafonds en (prefab-)totaaloplossingen bieden ongekende mogelijkheden. En nog duurzaam ook. Met ons komt u verder! Bel (0347) 37 66 24. Of kijk op faay.nl.

onuitputtelijke grondstoffen

brandwerend

snel te monteren

geluidwerend

schroefvast

thermisch isolerend

dubo

EINDHOVEN | Berckelbosch

Projectinfo Als partner werken we nauw samen met Woonbedrijf dat zich voluit inzet om de wijk verder vorm te laten krijgen; daar kunnen zowel bewoners als ondernemers van profiteren. We zijn bovendien in overleg om tevens het onderhoud te gaan doen. En mochten de huizen ooit weer worden afgebroken, dan nemen wij de materialen weer terug, dat is net zo goed onderdeel van het duurzaamheidsaspect. Het is een totaalaanpak waarin alle aspecten terugkomen, een aanpak waarnaar vanuit de markt steeds meer vraag is.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Woonbedrijf

ONTWERP Diederen Dirrix Architecten UITVOERING Ballast Nedam Zuid

INSTALLATIES

iQwoning® i.s.m. Installatiebedrijf Werkendam bv

BOUWPERIODE

eind 2013 - begin 2014

SCHEIDINGSWANDEN Om haar filosofie volledig gestalte te geven, moeten alle bouwmaterialen voor de IQwoningen® milieuvriendelijk en stevig zijn. Ze moeten snel en liefst machinaal gemonteerd kunnen worden. De scheidingswanden van Faay blijken de enige scheidingswanden van Nederlandse bodem, die aan deze eisen kunnen voldoen.

Een belangrijke reden is de grondstoffen waarmee de scheidingswanden van Faay worden vervaardigd. De kern bestaat uit vlasscheven, een restant van de vlasplant die wordt geteeld voor de linnenindustrie. Faay perst de vlasscheven tot vlasspaanplaat, bewerkt deze en bekleedt ze aan beide zijden met bijvoorbeeld gipskartonplaten.

“We werken al 42 jaar volgens deze productiemethode”, vertelt directeur Mark Faay. ”Omdat we de wandsystemen continu innoveren en de productie automatiseren, is hij nog steeds eigentijds.”

Zonder zaagverlies Maar er is nog een factor die de scheidingswanden van Faay onderscheidend maakt. Faay hanteert zes standaardwandhoogtes, maar kan de wanden ook op elke andere gewenste maat aanleveren. Hierdoor blijft zaagverlies tot een minimum beperkt. Ook dat is een pre voor IQwoning® vanwege de specifieke inbouwhoogte. Daarbij zijn de wanden standaard voorzien van twee leidingschachten voor elektra- en datacommunicatieleidingen. Vanwege de droge bouwmethode zijn de wanden na montage direct geschikt voor afwerking, een belangrijke voorwaarde om de korte bouwtijd te kunnen realiseren.

Geprefabriceerd bouwen “We zijn al jaren een groot voorstander van geprefabriceerd bouwen”, vertelt Faay als het gaat over de samenwerking met IQwoning®. “Onder geconditioneerde omstandigheden bereik je de hoogst mogelijke kwaliteit. Op dat gebied liggen we met IQwoning® op één lijn. Voor hun specifieke toepassing hebben we samen de wanden nog enigszins doorontwikkeld. De scheidingswanden voor de IQwoningen® hebben aan de bovenzijde een groef om de koppeling te kunnen maken met een metalen profiel in het plafond. Hierdoor kunnen ze zonder plint worden gemonteerd. Verder ben ik ervan overtuigd dat prefab de toekomst heeft en dat IQwoning® op dit gebied een voorloper is. De bouwwereld verandert snel op dit moment. Om grip op de bouwkosten te hebben, zal het accent steeds meer verschuiven naar assembleren.”

| 119

AMSTERDAM | Amstelkwartier

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: BAM Woningbouw Amsterdam

Villa Mokum Amstelkwartier

'Het neusje van de zalm' Nog even en zeshonderd Amsterdamse studenten wonen op een A1-studenten-toplocatie. De studentenwoningen moeten nog gebouwd worden, maar wie erop wacht, heeft straks het neusje van de zalm: een luxe appartement in hartje Amsterdam, op een steenworp afstand van het station en van alle gemakken voorzien. Uit alles blijkt dat Kampman Architecten zich uitstekend heeft ingeleefd in zijn doelgroep.

Opdrachtgever van ‘Villa Mokum Amstelkwartier’ is AM. De ontwikkelaar gaf de architect veel vrijheid om van het studentencomplex een aantrekkelijk en markant geheel te maken. Geen 627 eenheden op een rij, maar een reeks aansprekende gebouwen met verrassende componenten en voorzieningen waar veel Amsterdamse studenten alleen maar van kunnen dromen. BAM Woningbouw neemt twee parkeerkelders, 348 koopappartementen, 279 huurappartementen en de commerciële ruimtes voor haar rekening.

RIOLEN VERLEGGEN Als de contracten getekend zijn – eind 2011 – heerst er een en al vrolijkheid bij BAM Woningbouw Amsterdam en haar opdrachtgevers. De risico’s en verantwoordelijkheden zijn verdeeld en niets lijkt een vlot bouwproces in de weg te staan. Totdat de aannemer de damwanden wil gaan plaatsen. “Vlakbij de bouwput bleken twee persriolen te liggen”, vertelt projectleider Jos Kemp. “Nu hoeft dat op zich geen probleem te zijn, maar de riolen waren dermate verzwakt, dat de aanleg van de damwanden teveel risico’s opleverde. De riolen moesten dus worden versterkt en gedeeltelijk vernieuwd.”

FUNDERINGSRESTEN Daarna biedt een tweede tegenslag zich aan.

Precies waar de damwanden en heipalen moeten worden geplaatst, bevinden zich in de grond grote hoeveelheden oude funderingsresten van de voormalige rioolzuivering. En ook die moeten worden verwijderd, voordat het werk verder kan gaan. “Met deze twee tegenslagen moesten we de oorspronkelijke planning loslaten. Maar inmiddels zijn we wel gestart met de betonvloeren van onder meer de laagste parkeergarages.

Gezien de doorlooptijd gaat dit tot het najaar duren. De oplevering is dan te verwachten in het voorjaar van 2015.”

'Een reeks aansprekende gebouwen met verrassende componenten en voorzieningen'

120 |

AMSTERDAM | Amstelkwartier

AANTREKKELIJK WONEN Maar het geduld van de studenten die hierop wachten, zal rijkelijk worden beloond. Zij wonen straks in een fraai vormgegeven gebouw met alle gemakken van dien. Ze krijgen een eigen woonslaapkamer met Frans balkon, een kleine of een luxe keuken, een badkamer met douche, toilet en wastafel. En dit alles op een gemiddeld oppervlak van circa 28 m2. En ook buiten hun appartement zijn de condities buitengewoon aantrekkelijk. Villa Mokum heeft een uitgesproken open karakter. Zo kunnen de studenten op een zonnige dag gezamenlijk neerstrijken in de gemeenschappelijke binnentuin of op een van de vele binnenterrassen.

Bouwinfo OPDRACHT AM ONTWERP Kampman Architecten, Den Haag UITVOERING BAM Woningbouw Amsterdam BOUWKOSTEN € 28,5 miljoen BOUWPERIODE maart 2012 – voorjaar 2015

SYSTEEMBOUW Tenslotte wonen ze in een groene wijk, op de grens van het centrum en in de kromming van de Amstel met jachthaven. De start van de bouw mag dan iets minder vlot zijn verlopen, Kemp heeft een groot vertrouwen in het verdere verloop van de bouw. “Het complex wordt opgetrokken in prefab beton, voorzien van metselwerk.

Dat bekent dat de woningen – als we eenmaal boven de grond zijn – als systeembouw in elkaar worden gezet. Dat gaat snel. Bovendien is BAM Woningbouw Amsterdam bekend in de binnenstad. Dit is ons werkgebied. We kennen de uitdagingen die bouwen in de binnenstad met zich meebrengen.”

De verkoop van de appartementen verloopt nog rustig. Maar dat is een bekend verschijnsel, weet Kemp. “De ervaring leert, dat het aantal aanmeldingen oploopt, naarmate de bouw vordert.

Mensen willen een gebouw eerst zien, voordat ze ❚ ervoor kiezen.”

Het complex wordt opgetrokken in prefab beton, voorzien van metselwerk

Projectinfo VOLLEDIG PREFAB Voor Bestcon is Villa Mokum in het Amstelkwartier een van de grootste opdrachten in zijn lange geschiedenis. Het bedrijf kreeg de opdracht om de ruim zeshonderd studentenwoningen volledig in prefab beton op te trekken.

Om die uitdaging te tackelen ontwierp Bestcon samen met partners een modulair bouwsysteem. "De vertaalslag maken van het architectonisch naar het bouwkundig ontwerp was een hele uitdaging, maar is goed gelukt", vertelt Bart Houweling, senior projectleider bij Bestcon.

Bijzonder is dat de architect het ontwerp op het prefab metselwerk heeft getekend. Daardoor krijg je geen metselverbanden, maar metselpatronen. Het schoon beton heeft een fraaie structuur die bestaat uit tulpen en drie kruisjes, ontleend aan het Amsterdamse gemeentewapen. Houweling: "Het maakt Villa Mokum echt onderscheidend."

Volgens Houweling scheelt prefab bouwen tijd en dus kosten. "We monteren maar liefst twintig appartementen per week, dus vier per dag. Op topdagen rijden hier twaalf vrachtwagens om de verschillende onderdelen aan te leveren." De montage voor het gehele project loopt van oktober 2013 tot juni 2014. Houweling: "Het Amstelkwartier was een soort niemandsland tussen de binnenstad en de Bijlmer. Villa Mokum geeft het Amstelkwartier een belangrijke impuls, een gebied dat straks bruist als nooit tevoren!”

| 121

Vakmensen ingeslepen vloerverwarming voor iedere vloerafwerking

· Plavuizen · Natuursteen · Grindvloer · Parketvloer · Hout · Gietvloer · Vloerbedekking · Laminaat · Linoleum · Marmoleum · PVC-vloer · Kurk · Rubber

in iedere ondergrond

· Zandcement · Anhydriet · Beton · Tegelvloeren · Gipsvloerelementen · XPS-panelen · Sandwichpanelen http://www.JK-nl.com

www.JK-nl.com Zwart 100

AMSTERDAM | Amstelkwartier

Projectinfo VLOERVERWARMING Binnenkort start de bouw van 627 koopen huurstudio’s voor studentenwoningen in het Amstelkwartier Amsterdam. Studio’s met een oppervlakte van circa 27 m² voorzien van een eigen badkamer en een open keuken/zitkamer annex slaapkamer. JK Vloerverwarming is door BAM Woningbouw gevraagd om als partner in het bouwteam mee te denken over de invulling van het afgiftesysteem, met als belangrijkste eis een comfortabel binnenklimaat dat individueel regelbaar is.

“Volgens het bestek moest er een laagtemperatuurverwarming (LT V) in komen met een individuele regeling door middel van een thermostaat”, vertelt commercieel manager Bas van Milligen van JK Vloerverwarming. “Als bouwteam waarin de bouwer,

architect, en de E- en W-installateur waren vertegenwoordigd, zijn we in vroegtijdig stadium bij elkaar gekomen om het bestek en de uitvoering ervan verder gestalte te geven. Vervolgens hebben wij alle elementen in 3D getekend – waarin wij leidinggevend waren, en tevens de andere partijen geïmplementeerd in de tekeningen. Alleen al aan kunststofleidingen zit er 70.000 meter in. Wij zijn gewend om relatief grote projecten in een hoog tempo te realiseren – wat zeker meespeelt in dit project.

Er moeten straks dertig studio’s per week worden gerealiseerd. Vandaar dat voor de bouw tunnelbouw is toegepast en een aantal elementen zoals de badkamer prefab wordt gebouwd in een fabriek in België. Voor de prefab badkamer leveren wij de kant-en-klare vloer met de vloerverwar-

mingsleidingen erin gelegd, waarvoor wij de sleuven met een speciale machine in de Wedi Bouwplaat hebben ingeslepen – een inslijpmethode die wij zelf hebben ontwikkeld. Deze Wedi wordt verder afgewerkt met een tegelvloer.” De badkamer wordt aangesloten op de verdeler van de vloerverwarming. Daarnaast levert JK Vloerverwarming de vloerverwarmingsleidingen, thermostaat en vloerverwarmingsverdeler van RVS, waarop twintig jaar garantie zit; die is op maat gemaakt en voorzien van een keerklep speciaal voor stadsverwarming. “Tegen de tijd dat de studio’s worden opgeleverd zullen wij zorgen voor een adequate uitleg van de bediening van de thermostaat zodat de gebruikers er dankzij onze vloerverwarming comfortabel bijzitten.”

SNEL, EFFICIËNT EN ZORGELOOS BOUWEN MET PREFAB BETON

Bestcon B.V. Kanaaldijk 19 - 5683 CR Best T +31 (0) 499 366 366 www.bestcon.nl

| 123

LISSE | Mallegatshof

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Horsman & Co

WONEN MET UITZICHT OP DE BOLLENVELDEN Het lijkt te mooi om waar te zijn. Een fraaie moderne woning in een traditionele buurt waar iedereen elkaar nog kent en groet, met uitzicht op de bollenvelden. Toch is dit waar Mallegatshof voor staat. Hier worden op voormalige industriegrond huur- en koopwoningen gebouwd in een traditionele stijl. Hiermee sluiten ze naadloos aan op hun omgeving.

Horsman & Co is niet over een nacht ijs gegaan om de grond te bemachtigen, die zich zo goed leent voor de uitbreiding van buurtschap De Engel. Zij moest hiervoor een oud speeltuingebouwtje, de speeltuin zelf en drie bedrijven verplaatsen en de grond laten saneren. Om vervolgens tot een aantrekkelijke wooninvulling van het terrein te komen, schakelt zij de hulp in van ontwerpbureau Veldhoven en Partners en KVDK Architecten. “Deze heeft een beeldkwali-

teitsplan opgesteld met vier woonsferen”, vertelt Hans van Leeuwen, directeur Horsman & Co. “Hierdoor hebben de woningen onmiskenbaar iets met elkaar te maken, terwijl ze toch elk een eigen gezicht hebben.” De woningen aan de rand zijn geïnspireerd op de ‘bollenschurenarchitectuur’. Karakteristiek voor deze schuren is de gelijkmatige verdeling van beuken en ramen. Deze bezorgt de wijk een rustig beeld.

BOUWEN IN FASEN Mallegatshof bestaat uit 76 koopwoningen en 29 sociale-huurappartementen voor de lokale woningcorporatie Stek. De koopwoningen variëren van ruime rijwoningen tot luxe twee- en drie-onder-één-kapwoningen en vrijstaande villa’s. “In december 2011 gingen we voorspoedig van start met de verkoop van de woningen”, vertelt Van Leeuwen. “Maar helaas bleek ook Mallegatshof niet ongevoelig voor de stagnatie in de woningmarkt. Daarop hebben we de bouw van de woningen verdeeld in drie fasen, waardoor we toch alle woningen in aanbouw konden nemen. Het heiwerk voor fase I viel daarbij midden in de strenge winter van 2013. Toch hebben we hierdoor geen vertraging opgelopen. De eerste fase is nu opgeleverd, fase II verkeert in het eindstadium en fase III is net gestart.”

De traditionele bouwstijl sluit naadloos aan op de omgeving

124 |

LISSE | Mallegatshof

Projectinfo BOUW- EN WOONRIJP De zandgrond in Lisse mag dan uitstekend geschikt zijn voor de bloembollenteelt, bij het bouwrijp maken van een nieuwbouwkavel speelt de vochtige grond parten. De bemaling kost tijd en aandacht. Johan den Breejen doet er nuchter over: “Je stelt van tevoren een doordacht bemalingsplan op. Dan weet je waar je aan toe bent.”

Buurtschap De Engel

DE HUURAPPARTEMENTEN De huurappartementen staan op de plek waar vroeger speeltuin Kindervreugd was. De speeltuin is verplaatst naar de rand van de wijk en het oude speeltuingebouwtje is vervangen door een multifunctioneel verenigingsgebouw. “Ook de levensloopbestendige appartementen zijn traditioneel gebouwd”, vertelt Van Leeuwen. “Om de deadline te halen hebben we het werk zorgvuldig voorbereid en onszelf aan een strakke planning gehouden. Tijdens de bouwvakvakantie hebben we doorgewerkt. Dat was genoeg om de 29 appartementen in krap negen maanden op te leveren. En dat zonder een enkel opleverpunt!”

GWW-bedrijf Den Breejen uit Hoofddorp is van meet af aan te vinden op de bouwkavel van Mallegatshof. Allereerst breekt ze asfalt, ongebonden funderingslagen en elementverhardingen op. Om het gebied bouwrijp te maken, leggen de mannen van Den Breejen de riolering en de bouwstraten aan. Een verticale bronbemaling regelt de afvoer van het grondwater. Johan den Breejen: “We splitsen de aanleg van de riolering op in fases, zodat we niet meer grondwater onttrekken dan nodig.”

Tijdens het woonrijp maken van het gebied, regelt het GWW-bedrijf de bestrating van de wegen en de parkeerplaatsen. De straten in Lisse worden gemaakt met een genuanceerde betonstraatsteen. Den Breejen geeft de afwerking altijd – ook als de prijzen onder druk staan – volop aandacht. “We letten op details, zoals een kaarsrechte belijning in de bestrating. Misschien valt het de meeste mensen niet gelijk op, maar onze uitvoerders herkennen een afwijkende lijn van verre. De kwaliteit staat altijd voorop.”

SYMBOLISCH In de ‘oude’ Engel bevinden zich veel poorten tussen de woningen. Deze verbinden de diverse straten met elkaar. Een poort van twee etages hoog in het hart van het appartementengebouw vormt de symbolische verbinding tussen de oude Engel en de nieuwe wijk.

Inmiddels is al overduidelijk dat Mallegatshof staat voor aantrekkelijk wonen. De woningen zijn traditioneel gebouwd: gemetselde gevels, houten kozijnen en keramische dakpannen. De ontwerpers hebben creatief gespeeld met de metselvormen en de kleuren van de bakstenen. De afwerking met Oregon Pine-hout, de fraaie lijsten om de ramen en de overstekken in de gevels bezorgen elke woning een eigen karakter.

ENERGIEZUINIG En ook interessant: de toekomstige bewoners kunnen rekenen op een lage energierekening. De woningen zijn op de begane grond en op de eerste verdieping voorzien van vloerverwarming, energiezuinig en gezond. Het tapwater wordt voorverwarmd door de energie die wordt geleverd door zonnecollectoren.

Comfortabel en energiezuinig wonen in Mallegatshof is nu al gegarandeerd. ❚

Gemetselde gevels, houten kozijnen en keramische dakpannen

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES UITVOERING BOUWKOSTEN APPARTEMENTEN BOUWKOSTEN WONINGEN BOUWPERIODE

Horsman & Co Vastgoed en Woningcorporatie Stek, Lisse Ontwerpbureau Veldhoven en Partners, Lisse; KVDK Architecten, Noordwijk Faas en van Iterson, Sassenheim Horsman & Co, Lisse circa € 3 miljoen circa € 8,5 miljoen december 2012 – juni 2014

| 125

ONDERHOUD & RENOVATIE WONINGBOUW; NIEUW- & VERBOUW UTILITEITSBOUW; NIEUW- & VERBOUW ADVIES & ONTWIKKELING

ALLES VOOR ELKAAR 2e Poellaan 12 – Postbus 57, 2160 AB Lisse Tel. 0252 - 41 31 55 – info@horsman.nl

www.horsman.nl

ROTTERDAM | Renovatie 300 woningen Zevenkamp

Tekst: Het tekstbureau, Marcia van Wensveen Beeld: Bouwbedrijf Bakker Arkel

NIEUWE JAS VOOR ROTTERDAMSE WIJK ZEVENKAMP De wijk Zevenkamp in Rotterdam is betrekkelijk nieuw. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd het toenmalige poldergebied opgespoten met zand en bebouwd. In de jaren tachtig kreeg de wijk haar eerste bewoners. Inmiddels zijn de woningen toe aan een update.

Zevenkamp is een typische uitbreidingswijk uit de jaren zeventig, vlakbij de Zevenhuizerplas.

De twee- en drielaags gestapelde woningen van complex 040, 041, 042 en 044 kunnen nog jarenlang mee. Maar niet zonder een grote onderhoudsbeurt. Woningcorporatie Vestia neemt in 2013 Bouwbedrijf Bakker Arkel in de arm om de buitenschil – gevels, kozijnen en voegen – aan te pakken. “We hebben per woning bekeken wat er nodig was”, vertelt projectleider Dick de Gier.

“Denk aan het vervangen van deuren, kozijnen,

dorpels en deurstijlen en het plaatsen van aluminium lekdorpels. Van het laatste hebben we kilometers geplaatst.”

HOUTROT Vooral aan de regenkant hadden de woningen last van houtrot. “Voor ons geen verrassing. We zijn wel het een en ander gewend”, vervolgt De Gier. “Bakker Arkel voert regelmatig renovatieprojecten uit voor woningbouwverenigingen.

Onze mensen hebben de kozijnen, waar moge-

lijk, gerepareerd met een houthersteller.” Een deel van de woningen beschikte nog over enkele beglazing. “Daar hebben we alle vensters vervangen voor dubbelglas. Tegenwoordig worden de kozijnen passend en afgelakt op locatie aangeleverd. Dat scheelt veel tijd.” Tijdens de renovatie voelt de projectleider zich sterk afhankelijk van het weer. Als het regent, moet het werk gestaakt worden. “Gelukkig zijn er in deze wijk veel balkons, zodat we in ieder geval tijdelijk konden doorwerken.” ›

Van de jarenzeventigwoningen wordt de buitenschil aangepakt

| 127

ALHRA GLAS Alhra Glas staat voor kwaliteit. Wij leveren en plaatsen vrijwel alle soorten glas snel en vakkundig. Denk hierbij aan enkel glas, dubbel glas, HR++ glas, gelaagd glas, draadglas en figuurglas. Onze specialiteiten bestaan o.a. uit het plaatsen van glas in de renovatie waar het enkel glas wordt vervangen door nieuw (HR++) isolatieglas.

Alhra Glas levert glas voor alle specifieke wensen op buitengevel en binnenwanden gebied. We zoeken voor U naar de juiste oplossing.

Door het leveren van kwaliteit is ons doel Uw verwachtingen te overtreffen!

Voorbeeldproject Zevenkamp – 71 woningen In het project Zevenkamp, uitgevoerd voor bouwbedrijf Bakker Arkel, zijn er door Alhra Glas 71 woningen inclusief de galerijen gerenoveerd. In deze woningen zijn het vaste glas en de draairamen voorzien van isolatieglas. De enkel glas klepramen zijn vervangen door isolerende klepramen. Bij goed geïsoleerde panden is het belangrijk om goed te ventileren, om hiervoor te zorgen heeft Alhra ook ventilatieroosters geplaatst. Door deze renovatie zullen de energiekosten lager uitvallen en zullen de inwoners in de toekomst flink gaan besparen op de energierekening.

Ga voor meer informatie over onze projecten naar onze website of neem contact op met Alhra Glas.

Wij leveren en plaatsen o.a. : • Isolerende beglazing • Enkelglas in diverse diktes • Gelaagd veiligheidsglas • Kogelwerende beglazing • Div. soorten draadglas • Gefigureerd glas • Spiegels • Monumentale beglazing • Ventilatieroosters • Geluidswerende roosters Staat uw glassoort er niet bij?

Neem ook dan contact met ons op, wij leveren namelijk vrijwel alle soorten glas.

.

KIES VOOR

KWALITEIT KIES VOOR

ALHRA

Thurledeweg 121 3044 ER ROTTERDAM Bedrijventerrein Spaanse Polder Tel. 010 – 477 75 96 Fax 010 – 476 63 69 E-mail: Info@alhra.nl Website: www.alhra.nl

Alhra Glas, voor al uw glaswensen

ROTTERDAM | Renovatie 300 woningen Zevenkamp

CONTROLE Voor het schilderwerk aan de 357 woningen regelt Bakker Arkel twee lokale specialisten. Drie maanden na de oplevering controleert kwaliteitsadviseur VAC het schilderwerk van tien à vijftien woningen op glansgraad, laagdikte en hechting. “Die controle is altijd spannend, want het is geen kwestie van ‘even’ opnieuw doen.”

De kans dat de kwaliteit van het schilderwerk tegenvalt, is klein. “Het VAC loopt ook tijdens de uitvoeringsfase mee. Haar adviseur controleert elke vier weken de voortgang van het proces, zodat hij precies op de hoogte is van onze aanpak.”

BEWONERS Zoals bij elk groot renovatieproject speelt het contact met de bewoners een grote rol. Om de conditie van de ramen te bepalen, moest de uitvoerder elke woning persoonlijk controleren. “We sturen in totaal drie brieven naar de bewoner om een afspraak te maken. In de meeste gevallen lukt het om contact te krijgen. Is de bewoner echt onbereikbaar? Dan zit er niets anders op en renoveren we alleen de buitenzijde.” ❚

De renovatie betreft o.a. kozijnen, deuren en voegwerk

Bouwinfo OPDRACHT ADVIES UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Vestia, Rotterdam VAC, Alkmaar Bouwbedrijf Bakker Arkel circa € 1.680.000,april t/m december 2013

| 129

RIJSWIJK | Risantwick

Tekst: Hilda Bosma Beeld: De Nieuwe Norm

'RUST-UNIT' BIJ GROOT ONDERHOUD RISANTWICK RIJSWIJK Het seniorencomplex Risantwick, bestaande uit vijftig woningen aan de Tamboerijnlaan in Rijswijk, heeft groot onderhoud ondergaan. Het flatgebouw uit de zestiger jaren is zowel binnen als buiten grondig gerenoveerd.

Woningstichting Vidomes gaf De Nieuwe Norm de opdracht om de opknapbeurt uit te voeren. Projectleider Ton van Jaarsveld: “Tijdens het gehele onderhoud bleven de senioren in hun eigen woning wonen. We hebben veel aandacht besteed aan de communicatie.

Zo hadden we speciale spreekuren om onder meer de planning door te spreken. Om de senioren een rustige plek te bieden tijdens de werkzaamheden in hun woning, hebben we een zogenaamde 'rust-unit' ingericht. Deze speciaal daarvoor ingerichte en goed toegankelijke bouwkeet stond voor de flat.”

ger voor de bewoners en beter toegankelijk.

De beide liften zijn volledig vervangen. Eén lift is uitgevoerd als brancardlift. Deze is extra groot.

“Door een goede voorbereiding en planning is het groot onderhoud aan Risantwick heel goed en vlot verlopen”, aldus Van Jaarsveld. “We hebben voor de uitvoering een proefwoning gemaakt. Zo kregen we inzicht in de knelpunten waar we tegenaan zouden lopen. Voor de bouw van de proefwoning en het gehele onderhoud hebben we een lean-planningsdag gehouden.

ASBESTSANERING De onderhoudswerkzaamheden zijn begonnen met asbestsanering. Al het asbest is op een veilige manier verwijderd. Daarna zijn de woningen voorzien van nieuwe keukens en toiletten. Het grootste deel van de woningen heeft ook een nieuwe badkamer gekregen. Alle woningen hebben een collectief warmwatersysteem en mechanische ventilatie gekregen.

Ook de gevel is grondig aangepakt. Het metselwerk aan de gevels is waar nodig hersteld. De flat heeft nieuwe kunststofkozijnen en is aan de buitenzijde geschilderd. De galerijen zijn verhoogd met lichtgewicht betontegels op de bestaande vloer. Ook zijn de hekwerken verhoogd.

NIEUWE ENTREEPUI Het complex heeft een nieuwe entree gekregen. Hierdoor is het gebouw veiliHet metselwerk aan de gevels is waar nodig hersteld, de flat heeft nieuwe kunststofkozijnen en vernieuwde galerijen en is aan de buitenzijde geschilderd

130 |

RIJSWIJK | Risantwick

Vervolgens hebben we na de proefwoning nog een lean-sessie gehad om de planning aan te passen. Door de goede aanpak in het bouwteam zijn we trots op het resultaat. Het complex kan weer voor dertig jaar mee.

We krijgen positieve reacties van de bewoners over hun opgeknapte woningen en flatgebouw.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP

Woningstichting Vidomes, Delft Architectenbureau ir. Peter van de Putte

BNA, Den Haag ADVIES Constructie-adviesbureau S3 b.v., Rotterdam

(constructies); Cauberg-Huygen,

Amsterdam (brandveiligheid); Aksys (asbest-

inventarisatie); Nebest B.V., Groot-Ammers (gevelherstel) UITVOERING De Nieuwe Norm, Rotterdam INSTALLATIES Elektro Groeneweg Installatie BV, Rotterdam

(E); Tournier Installatie Groep, Rotterdam (W);

STEBOMA, Beverwijk (mechanische ventilatie) BOUWKOSTEN € 2.750.000,BOUWPERIODE juni 2013 – februari 2014

Projectinfo NIEUWE SANITAIRE INSTALLATIES VOOR RISANTWICK Het seniorencomplex Risantwick, bestaande uit vijftig woningen in Rijswijk, heeft groot onderhoud ondergaan. De Tournier Installatiegroep heeft in tien weken tijd alle nieuwe sanitaire installaties, nieuwe rioleringen, standleidingen en stijgleidingen in toiletten vervangen. Een groot aantal bewoners heeft ervoor gekozen ook de keukens en badkamers te vernieuwen. Directeur Robert Tournier: “Dat was een hele uitdaging, omdat gedurende de renovatie de woningen bewoond zijn gebleven. Daarbij kwam dat er een gevarieerde keuze was voor bewoners om mee te doen aan een keuken- of badkamerrenovatie of beide in het gehele project. Dat maakte het installatiewerk complex. Alle installaties zijn in hun soort bijzonder.

De bestaande installaties en sanitair hebben een upgrading gekregen qua comfort. Ook zijn er luxere kranen gemonteerd en in de douche thermostaatkranen. In het voortraject hebben we aannemer De Nieuwe Norm ook geadviseerd. We nemen alles door en zoeken de beste manier om de wens van de opdrachtgever uit te voeren.”

!! !! ! !!

Voegwerkrenovatie!

Metselwerkrenovatie!

Stofarm hakken!

Renovatie spouwankers!

Stalen steigers

Zekerheid van Frobenstraat 15 - 17 3045 RD Rotterdam info@tournier.nl www.tournier.nl 010-4180706

kwaliteit en duurzaamheid

Gespecialiseerd in metsel- en voegwerkrenovatie www.vanderhaargevel.nl!

-!

www.vanderhaarsteigers.nl

| 131

ROTTERDAM | Complex 208

'Over een jaar zit iedereen in een compleet vernieuwde woning’ Tekst | Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld | Dura Vermeer Bouw Heyma

De 320 woningen van Complex 208 in Rotterdam krijgen een forse opknapbeurt. “De woningen moeten er daarna weer 25 jaar tegen kunnen”, zo stelt Stichting Havensteder. Hierop werken HP architecten, Dura Vermeer Bouw Heyma en hun co-makers een plan uit, waarmee de opknapbeurt snel en efficiënt kan worden uitgevoerd.

Het ‘verbeteronderhoud’, zoals Rob Lansbergen, bedrijfsleider Dura Vermeer Bouw Heyma, het noemt, doet meer denken aan een complete metamorfose dan aan een onderhoudsbeurt. De 320 woningen, verdeeld over twaalf flatblokken met vijf verdiepingen, krijgen dubbel glas, kunststof kozijnen, een nieuwe keuken, badkamer en toilet. Het leefklimaat in de woningen wordt verbeterd door middel van mechanische ventilatie, moederhaarden worden vervangen door een cv-installatie. In de trappenhuizen en entreehallen worden de kozijnen en plafonds vervangen en de wanden geschilderd. De gebouwen krijgen nieuwe dakbedekking. Op de balkons worden de vloeren gecoat en de hekken geschilderd. Het aanwezige asbest wordt gesaneerd en de hwa’s wordt vervangen.

KETENTRAJECT Voor Dura Vermeer Bouw Heyma zijn projecten van dit formaat niet nieuw. ”We voeren het project uit als een ‘lean-ketentraject’”, vertelt Lansbergen. “Samen met tien vaste ketenpartners onderzoeken we hoe het project zo efficiënt mogelijk kan worden aangepakt, met oog voor de bewoners. Tijdens een aantal lean-sessies licht iedere ketenpartner toe hoeveel tijd hij nodig heeft voor zijn werkzaamheden. Daarna kijken we

132 |

wanneer en in welke volgorde de activiteiten zo efficiënt mogelijk kunnen worden uitgevoerd.”

ONEFFENHEDEN WEGWERKEN Inmiddels weet Dura Vermeer Bouw Heyma dat – ondanks de intensieve voorbereiding – de ideale planning niet in één keer op tafel komt. “Daarom houden we na de renovatie van de zogenaamde ‘modelwoning’ een portiekevaluatie. Nu kan het proces met elkaar worden geoptimaliseerd.

Pas daarna gaan we echt van start.” De modelwoning geeft de bewoners tevens inzicht in het resultaat en helpt bij het verkrijgen van de akkoordverklaringen. Per woning hebben de ketenpartners tien werkdagen nodig om het maatregelenpakket uit te voeren. De bewoners kunnen in deze periode verblijven in een van de 24 logeerwoningen. In hun eigen woning worden de eigendommen beschermd met folie en afdekmateriaal. \

BEWONERSCONTACT

Om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op de situaties die de ketenpartners aantreffen, wordt van elke woning eerst een ‘koude opname’ gemaakt. Daarna wordt beschreven waarin de woning afwijkt van het

ROTTERDAM | Complex 208

Complex 208 in RotterdamLombardijen betreft twaalf flatblokken van elk vijf verdiepingen

standaardtype. Tijdens de tweede – ‘warme’opname worden de werkzaamheden en de planning met de bewoners besproken en wordt de lean-planning per woning aan de bewoners overhandigd. Lansbergen: “Ze kunnen de activiteiten dus op de voet volgen. Aan dit bewonerscontact besteden we veel aandacht.

Zo hebben we meerdere inspraakmomenten georganiseerd en is er volop ruimte voor eigen keuzes.” Omstreeks oktober 2014 zitten alle bewoners van Complex 208 in een nieuwe woning. ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWTIJD

Stichting Havensteder, Rotterdam HP Architecten, Rotterdam Dura Vermeer Bouw Heyma, Rotterdam € 11,5 miljoen november 2013 – oktober 2014

Projectinfo BETONRENOVATIE

Bezoekadres: Bezoekadres: 4e Industriestraat 33 Bezoekadres: 4e Industriestraat 33 3133 EK Vlaardingen 4e Industriestraat 33 3133 EK Vlaardingen 3133 EK Vlaardingen

Postadres: Postadres: Postbus 577 Postadres: Postbus 3130 AN577 Vlaardingen Postbus 3130 AN577 Vlaardingen 3130 AN Vlaardingen

T : +31(0)10 4341515 TM: :+31(0)10 4341515 info@rookgroep.nl T : :+31(0)10 4341515 M info@rookgroep.nl W : www.rookgroep.nl M :: info@rookgroep.nl W www.rookgroep.nl W : www.rookgroep.nl

Uitzendbureau - Detachering Uitzendbureau - Detachering Payroll services - Werving & Selectie Uitzendbureau - Detachering Payroll services - Werving & Selectie Payroll services - Werving & Selectie Bezoekadres: Bezoekadres: 4e Industriestraat 33 Bezoekadres: 4e Industriestraat 33 3133 EK Vlaardingen 4e Industriestraat 33 3133 EK Vlaardingen 3133 EK Vlaardingen

Postadres: Postadres: Postbus 577 Postadres: Postbus 3130 AN577 Vlaardingen Postbus 3130 AN577 Vlaardingen 3130 AN Vlaardingen

T : +31(0)10 4341515 TM: :+31(0)10 4341515 info@rookgroep.nl T : :+31(0)10 4341515 M info@rookgroep.nl W : www.rookgroep.nl M :: info@rookgroep.nl W www.rookgroep.nl W : www.rookgroep.nl

T : 010 232 82 64 - E : info@hollandwerkt.com - W: www.hollandwerkt.com T : 010 232 82 64 - E : info@hollandwerkt.com - W: www.hollandwerkt.com T : 010 232 82 64 - E : info@hollandwerkt.com - W: www.hollandwerkt.com

Een belangrijk onderdeel van het onderhoud aan Complex N208 is de betonrenovatie. Als het beton in de gevel is hersteld en opgefrist, levert dit een belangrijke bijdrage aan de vernieuwde uitstraling van Complex N208.

Dit is werk voor de Rook Groep uit Vlaardingen. Zij begint met het herstel van de betonnen elementen in de gevels en balkons. Zij herstelt afgesprongen betondeeltjes, scheurtjes en roestvlekken en geeft deze een beschermlaag. Scheuren in de gevel, daar waar eigenlijk dilataties hadden moeten zitten, worden flexibel afgedicht, waardoor zij niet opnieuw scheuren. “We kitten geformeerde dilataties dicht”, licht Hewi Hoogendijk, directeur Rook Groep, toe. “Dit gebeurt met zorgvuldig geselecteerde kwaliteitsproducten.

Na deze behandeling zien de gevels van Complex 208 er weer voor jaren ‘strak’ uit.”

Op de vloeren van de balkons brengt Rook Groep een vloercoatingsysteem aan. De verschillende behandelingslagen zorgen ervoor dat het vocht niet meer in het beton kan dringen, dat het gemakkelijker te onderhouden is en antislip is. Tenslotte vervangt Rook Groep de hwa-doorvoeren door het beton.

| 133

APELDOORN | Lindenhove

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Aannemingsbedrijf Draisma

RENOVATIE ZORG- EN SERVICEFLAT LINDENHOVE

Brandveilig en een eigentijds imago Serviceflat Lindenhove in Apeldoorn ademt nog de sfeer van de jaren zestig. Het gebouw kan dus wel een cosmetische upgrade gebruiken.

Maar ook met de brandveiligheid zit het niet goed. De Vereniging van Eigenaren besluit beide zaken in ĂŠĂŠn keer aan te pakken en de woningen weer levensbestendig maken.

134 |

APELDOORN | Lindenhove

De afdeling Kleinbouw van aannemingsbedrijf Draisma krijgt het werk gegund via een onderhandse aanbesteding. “De opdrachtgever is de Vereniging van Eigenaren”, vertelt Kees van Buuren, hoofd afdeling Kleinbouw van Draisma. “Maar in feite hebben we te maken met 182 flateigenaren annex opdrachtgevers. Dat heeft dit werk bijzonder gemaakt. Het vraagt om een doordacht communicatieplan.”

COMMUNICEREN Voor een optimaal verloop gaat aannemingsbedrijf Draisma een intensieve communicatie aan met het bestuur van de Vereniging van Eigenaren en de bewoners.

Ze organiseert bewonersavonden, waarin zij voorlichting geeft over de aanpak.

Tijdens deze bijeenkomsten is er voor de bewoners volop gelegenheid mee te denken, met name over de beperking van de overlast. Vervolgens maakt zij een planning en schrijft zij alle eigenaren afzonderlijk aan. Deze weten nu precies op welk moment van hen wordt verwacht dat zij toegang verlenen tot hun woning.

Van Buuren: “Het was een intensief traject, maar het heeft voortreffelijk gewerkt.”

konden garanderen”, vertelt Van Buuren. “Maar ze waren er allemaal en hebben intensief meegedacht. En met resultaat. We konden de gewenste verbouwingen aanbieden binnen budget én ruim binnen de gewenste bouwperiode.”

VEILIG AFSLUITEN Om de Lindenhove weer een eigentijdse aanblik te geven, ondergaat de entreehal een complete metamorfose. Vloeren, wanden en plafonds worden vernieuwd en energiezuinige ledverlichting maakt het plaatje compleet. “De ledverlichting is gekoppeld aan bewegingssensoren”, vertelt Van Buuren. “Waar iemand de gang ingaat, gaat de verlichting aan over een afstand van tien meter. De ledverlichting heeft de gang niet alleen verfraaid, maar levert op termijn ook een aantrekkelijke bezuiniging op. Om het veiligheidsgevoel van de bewoners te vergroten, is gekozen voor een solide sluitsysteem. De deuren vallen nu vanzelf in het slot, maar kunnen van binnenuit te allen tijde met één handeling worden geopend. En ten slotte – mocht er onverhoopt brand uitbreken – dan zorgt domotica ervoor dat ook de rechtstreekse buren onmiddellijk worden gewaarschuwd.” ❚

BRANDVEILIGHEID Op bouwkundig gebied staat de brandveiligheid centraal. De centrale gangen in Lindenhove moeten dertig minuten brandwerend worden. Daarbij moeten de voordeuren worden verbreed, zodat ze beter zijn toegerust om meer zorg te verlenen in de woningen. Dit vraagt om vervanging van alle deuren en kozijnen die grenzen aan de gangen. Maar het budget is krap, eigenlijk te krap. “Hierop hebben we onze vaste onderaannemers en leveranciers uitgenodigd om samen met ons te zoeken naar bezuinigingsmogelijkheden. En dat terwijl we hun nog niets

Voordeuren werden verbreed ten behoeve van zorgverlening

Bouwinfo OPDRACHT Vereniging van Eigenaren Serviceflat Lindenhove ONTWERP VOM Architecten ADVIES MVGM UITVOERING Aannemingsbedrijf Draisma, afd. Kleinbouw E-INSTALLATIES Mulder Electro DOMOTICA Wenq BOUWKOSTEN € 1,3 miljoen excl. BTW BOUWPERIODE augustus 2013 – februari 2014

| 135

AMSTERDAM | Kavel G

Tekst: Karl Bijsterveld Beeld: VMX Architects

KAVEL G ZET STATIONSGEBIED OP DE KAART

Nieuwe iconen voor Amsterdam Amstel De herontwikkeling van het oude hotel Casa 400 tot studentenwoningen en de nieuwbouw van een driehoekige toren met starterswoningen. Dat is in een notendop project Kavel G bij station Amsterdam Amstel. Een gebied dat moet uitgroeien tot een aantrekkelijk stedelijk subcentrum.

Kavel G maakt onderdeel uit van het Eenhoorngebied, dat gelegen is in stadsdeel Amsterdam Oost tussen de Gooiseweg en de Wibautstraat. De ambitie is om het gebied rond het station Amsterdam Amstel te transformeren tot een dynamisch stedelijk gebied met een menging van wonen, werken en voorzieningen. Kavel G bestaat uit twee gebouwen: De Feniks en Het Baken. De Feniks is de herontwikkeling van het oude Casa 400, een voormalig hotel dat buiten het hoogseizoen fungeerde als studenten-

136 |

flat. Dit gebouw krijgt nu 342 permanente zelfstandige studentwoningen en circa 950 m2 commerciële ruimte. Jan Kösters, projectleider bij aannemer Dura Vermeer, licht toe: "Uitgangspunt is hergebruik van het bestaande casco. Studentenhuisvester DUWO gaat het gebouw exploiteren."

Het Baken bestaat uit de nieuwbouw van een driehoekige toren met aanvullend een tweelaagse plintbebouwing. De toren biedt ruimte voor 130 starters-

huurwoningen van circa 60 m2. Tevens wordt er bij deze toren een bovengrondse garage gerealiseerd met ruimte voor 65 parkeerplaatsen.

ONDERDOORGANG "Bijzonder aan het ontwerp van De Feniks is dat er een onderdoorgang wordt gerealiseerd voor wandelaars en fietsers", vertelt Kösters. "De studentenwoningen zijn circa anderhalf keer zo groot als de voormalige hotelkamers, en voorzien van eigen

AMSTERDAM | Kavel G

badkamer, keukenblok en een apart slaapgedeelte."

Hergebruik van het bestaande casco is moeilijker dan het lijkt. Kösters: "Het casco dateert uit de jaren zestig van de vorige eeuw. De onderdelen die je sloopt kun je niet zomaar vervangen door nieuwe.

Het vereist nauwkeurige inpassing. Daarom hebben we een deel van het bouwskelet digitaal ingemeten. Deze 3D-inmetingen verwerken we tot AutoCAD-tekeningen, die we bijvoorbeeld aan de gevelleverancier meegeven." De herontwikkeling van De Feniks startte vorig jaar kort na de bouwvak en moet eind juni 2014 klaar zijn. Dat vraagt dus om een fors bouwtempo. "Maar we liggen goed op schema", verzekert Kösters. “Met Kerstmis waren de verdiepingen al wind- en waterdicht. De snelheid is mede te danken aan de geprefabriceerde sanitaire units, waardoor we niet alle onderdelen afzonderlijk hoeven aan te leveren en te installeren."

ICOON Het Baken, een ontwerp van VMX Architects, wordt het tweede icoon in het gebied. Kösters: "De gevels bestaan uit dragende prefabbeton spouwbladelementen die inclusief beglazing en kozijnen worden aangevoerd en geplaatst. De gevel is dus meteen dicht.” De gewassen grindstructuur, een mengeling van groen en zwart, geeft het gebouw het aanzien van een boom. Op de plek van de inpandige loggia’s worden glazen vouwwanden in de gevels geplaatst.

De Feniks transformeert van hotel tot permanente studentenhuisvesting

De driehoekige toren Het Baken met de opvallende gewassen grindstructuur

De startershuurwoningen zijn volwaardige twee- en driekamerappartementen met woon- en slaapkamer(s), keuken, badkamer en separaat toilet.

De loggia’s bij de duurdere huurwoningen scheppen ruimte en verfraaien de woningen.

Dura Vermeer realiseert zowel de fundering als de kelder van Het Baken. Ook levert en installeert het bedrijf de afbouwpakketten voor het interieur.

Omdat de gevel is geprefabriceerd verloopt de ontwikkeling ook hier razendsnel. Elke week wordt één bouwlaag toegevoegd. Reeds eind dit jaar schittert Het Baken naast De Feniks. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Bouwinvest

ONTWERP VMX Architects

UITVOERING Dura Vermeer; Hurks prefabbeton; Hurks geveltecniek INSTALLATIES Unica (W); Blom Elektrotechniek BV (E) BOUWPERIODE augustus 2013 - december 2014

Projectinfo HOOGWAARDIGE AFBOUW VOOR KAVEL G Het gebied rond het Amstelstation in Amsterdam groeit uit tot een stedelijk subcentrum met een menging van wonen, werken en voorzieningen. Kavel G maakt onderdeel uit van dit gebied, gelegen tussen de Gooiseweg en de Wibautstraat. In de driehoekige nieuwbouwtoren komen starterskoopwoningen. Het andere bestaande gebouw wordt gerenoveerd. Daarin komen zelfstandige studentenwoningen.

Helix Afbouw, specialist in systeemplafonds, gipsplafonds en wanden, zorgt voor de renovatie en nieuwbouw van beide gebouwen. Het gaat om de woningscheidende wanden, gipsplafonds, systeemplafonds en heraklithplafonds.

“Daardoor wordt er in twee gebouwen woongelegenheid gecreëerd voor studenten en starters”, aldus Jan Klous. “De samenwerking en de communicatie met onze opdrachtgever Dura Vermeer Midden West is zeer goed. Het leveren van kwaliteit staat voor beiden voorop. Dat zien we terug in de hoogwaardige afwerking. We vinden het belangrijk dat iedereen tevreden is. Door onze kwaliteit en vakmanschap zijn we al 23 jaar een begrip in heel Nederland.”

| 137

AMSTERDAM | Kavel G

www.helix-afbouw.nl

Projectinfo BADKAMERS Vanaf de voorlopig ontwerpfase is Logus Prefab betrokken geweest bij project kavel G te Amsterdam. “Vanuit de succesvolle samenwerking met Bouwinvest bij de nieuwbouw van het Casa 400 hotel enige jaren geleden was het logisch dat opnieuw een beroep werd gedaan op Logus Prefab bij de realisatie van 342 studentenbadkamers en 130 startersbadkamers/-toiletten.”

Wieder 12 1648 GB De Goorn Postbus 37 1633 ZG Avenhorn

Na een intensieve afstemming en optimalisatie is het schetsontwerp van VMX architects bv teruggebracht naar elf typen badkamers. In overleg met Bouwinvest en VMX architects zijn de materiaalkeuzes bepaald van de plafond-, wand- en vloerafwerking, rekening houdend met geldende brand- en geluidseisen. Dit heeft geleid tot een badkamer met een eigentijds design en een frisse uitstraling, afgestemd op het functioneel gebruik.

Van het totale project zijn drie mock-up's geproduceerd en beoordeeld. Na de definitieve vaststelling is de productie gestart. Per dag zijn twaalf badkamers volledig 'plug-and-play' gefabriceerd 'onder ideale omstandigheden'. Na het aanbrengen van de waterdichte verpakking zijn de badkamers voorzien van een uniek nummer en gereed gemaakt voor uitlevering. Momenteel zijn circa negentig procent van de badkamers ten behoeve van de studenten uitgeleverd en gesteld op de definitieve plaats. De verwachting is dat de uitlevering van de badkamers voor de starterstoren eind januari plaatsvindt, in afstemming met Dura Vermeer Bouw.

helix.indd 1

tel. 0229 - 543518 fax 0229 - 543221 info@helix-afbouw.nl

Helix bv De Wieder 12 1648 GB DE GOORN Postbus 37 1633 ZG AVENHORN

www.helix-afbou

t: 0229 - 543518 f: 0229 - 543221 info@helix-afbouw.nl www.plafondafhaalcentrum.nl

Wieder 12 1648 GB De Goorn Postbus 37 1633 ZG Avenhorn

28-01-14 09:45

Prefab badkamers Verkoopadres:

Marie Curieweg 9-13, 4389 WB Vlissingen Postbus 32, 4380 AA Vlissingen T +31 (0)118 - 69 00 25 F +31 (0)118 - 46 81 60

Productie adres:

Bosstraat 185 3930 Hamont - Achel België T +32 (0)11 - 818087 F +32 (0)11 - 818080

E info@logusprefab.com

www.logusprefab.com 138 |

718011_Logus.indd 1

29-01-14 09:16

Ons’ Lieve Heer op Solder breidt uit VONDELPARKPAVILJOEN: RELATIE MET PARK VERSTERKT Paleis op de Heuvel in Arnhem nu bijzondere woonomgeving

AMSTERDAM | Ons' Lieve Heer op Solder

Ons’ Lieve Heer op Solder breidt uit

“WE KUNNEN DE BEZOEKERS ZO BETER BEDIENEN” Met een ruim een jaar geleden afgeronde, ingrijpende restauratie heeft Museum Ons’ Lieve Heer op Solder een stap terug naar de basis gedaan: de nadruk ligt weer op de oorspronkelijke woning en de daarin gevestigde huiskerk. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan het funderingsherstel. Daarnaast is inmiddels begonnen met een uitbreiding in het naastgelegen pand. Beide panden worden ondergronds met elkaar verbonden.

Fotografie: Co de Kruijff ea

Het komt regelmatig voor dat conservator Thijs Boers van Ons’ Lieve Heer op Solder wordt geconfronteerd met de term schuilkerk als het over de kerk op de bovenste verdieping van het pand aan de Oudezijds Voorburgwal gaat. Zolderkerk of huiskerk is echter de juiste benaming. “Na de Alteratie van 1578 mochten de Amsterdamse katholieken weliswaar geen openbare kerkdiensten meer houden, maar werden ze oogluikend toegestaan.”

OUDE STIJL Die maatregel was voor de katholieke koopman en belastingpachter Jan Hartman aanleiding om in 1661 het grachtenpand met zijn twee achterhuizen te kopen. De zolder transformeerde hij tot kerk (statie ’t Hart). Die functie bleef tot 1887 behouden, vervolgens werd het een museum. Boers: “Allerlei voorwerpen die te maken hadden met het katholieke erfgoed van Amsterdam werden er tentoongesteld; langzaam slibde het huis als het ware dicht.” Tijdens de recente restauratie is het pand in de oude stijl hersteld, die van voor 1887. Een deel van het interieur verwijst naar de periode van Hartman, de zeventiende eeuw, een ander deel naar de negentiende eeuw, toen de kerk nog in gebruik was. Met de restauratie waren de werkzaamheden echter niet ten einde, geeft Boers aan. Het museum – jaarlijks meer dan 90.000 bezoekers – zat krap in zijn jas en miste bepaalde voorzieningen. “Er is geen fatsoenlijke entree bijvoorbeeld, geen

140

BOUWEN AAN MONUMENTEN

AMSTERDAM | Ons' Lieve Heer op Solder

horeca, geen educatiezaal. Dus is een aantal jaren geleden besloten het naastgelegen pand, dat al bezit was, bij het museum te betrekken.”

ONDERGRONDSE VERBINDING Claus en Kaan architecten werd vervolgens gevraagd hoe een en ander vorm te geven.

Dat resulteerde in een ontwerp waarbij het naast het museum gelegen pand opnieuw wordt ingedeeld. De buitengevel houdt grotendeels dezelfde uitstraling. Daartoe worden de gevels steen voor steen afgebroken en later opnieuw weer opgebouwd; andere materialen worden hergebruikt. Onder de steeg tussen beide panden komt een ondergrondse verbinding. Boers: “Een forse ingreep maar bovengronds was geen optie, dat zou te zeer voor een verstoord beeld zorgen.” Hij vertelt dat het museum tijdens de bouwwerkzaamheden, net als tijdens de restauratie, gewoon open blijft.

De buitengevel van het museum houdt grotendeels dezelfde uitstraling

BEERPUT Voorafgaand aan de uitbreiding is al funderingsherstel uitgevoerd. “Dat is nagenoeg klaar”, aldus Kees van Schaik van hoofdaannemer Bouwbedrijf van Schaik. Hij legt uit het funderingsherstel deels preventief was en voor een deel nodig vanwege de uitbreiding. Hoewel lastig, zegt hij, is het werk probleemloos verlopen. “Alleen de vondst van een beerput heeft vanwege archeologisch onderzoek voor wat vertraging gezorgd. Omdat het museum gewoon open was en met het oog op de omliggende panden is er trillingsarm gewerkt en is de geluidsoverlast zo veel mogelijk beperkt. ›

BOUWEN AAN MONUMENTEN

141

Bouwen met elkaar Respect voor ruimte is de basis voor onze visie en ons vakmanschap.

Omdat we trots zijn op wat we maken, blikken we tevreden terug en kijken we verwachtingsvol vooruit. Samen maken we het verschil tussen goed en beter.

Poeldijk 1, 3621 CZ Breukelen | 0346 - 26 23 44. www.bouwbedrijfvanschaik.nl | info@ bouwbedrijfvanschaik.nl

Welkom bij...

P. van ’t Wout Vijzel- en Funderingstechnieken Uw vraag: Hoe onlosmakelijk is de Euromast met Rotterdam verbonden?

Ons antwoord: niet!

Want P. van 't Wout verplaatst alles wat los en vast zit.

◆ Funderingstechnieken ◆ Vijzeltechnieken ◆ Funderingspalen

Exportweg 50 - Waddinxveen Postbus 431 - 2740 AK Waddinxveen T +31 (0)182 61 77 67 - F +31 (0)182 61 13 76

Voor zowel de particuliere als zakelijke markt.

I www.pvantwout.nl - E info@pvantwout.nl

AMSTERDAM | Ons' Lieve Heer op Solder

Gedurende het werk is bovendien zorgvuldig gemonitord.” Van Schaik geeft aan dat ook over de logistiek goed is nagedacht.

“Er zijn palen met een grote draagkracht verwerkt met machines met enorme capaciteiten. Dat vraagt in zo’n krappe omgeving in de binnenstad om een goed voorbereide planning.” Hij merkt op dat de goede samenwerking tussen de diverse partijen, zowel tijdens de voorbereiding als de uitvoering, van grote invloed is op het vlekkeloos verloop van het project. “We fungeren als een goed ingespeeld team, ieder heeft vanuit de eigen kennis een bepaalde inbreng en er is over en weer vertrouwen.”

SIGNATUUR Met de werkzaamheden aan het belendende pand is inmiddels ook begonnen, aldus Van Schaik. “Het steen voor steen afbreken van de gevels gebeurt door vakmensen en volgens een specifiek systeem – alles wordt gedocumenteerd. Op die manier kunnen we het pand weer met de oorspronkelijke uitstraling terugbrengen. Het interieur verandert wel: het krijgt een andere indeling, modern, conform de signatuur van de architect. Het vormt straks een bijzondere combinatie met de gevels.” Onder dit pand, vertelt Van Schaik, komt een kelderbak van 7 meter diep. Die sluit aan op de ondergrondse onderdoorgang die de schakel gaat vormen met het museum. Die kelder en onderdoorgang vormen eveneens nog een uitdaging, zegt hij. “Je gaat de grond in, weet niet wat je zoal tegenkomt. Het blijft tot het eind, we verwachten begin 2015 te kunnen opleveren, spannend. Maar dat is ook weer het mooie van dit soort bijzondere projecten.” ❚

Projectinfo GOED OP DE BENEN Het is een opdracht in twee delen die P. van ’t Wout Vijzel- en Funderingstechnieken uitvoert bij Ons’ Lieve Heer op Solder. Het eerste deel, funderingsherstel onder het museum zelf, is nagenoeg afgerond. Directeur Piet van ’t Wout: “Onder het museum – dat in de top honderd staat van Nederlandse Unesco-gebouwen – zijn we bij de laatste gevel bezig. De kleine ingang en beperkte werkhoogte van circa twee meter zijn hier de grootste uitdagingen. Daarom werken we met klein materieel. We hebben eerst een gewapende werkvloer waarna we met onze gepatenteerde boormachines de benodigde funderingspalen trillingsvrij konden aanbrengen.”

Onder het museum is een tafelconstructie gemaakt, met behulp van smalle damwandprofielen, aldus Van ’t Wout.

“Repen van een halve meter die we aan elkaar hebben gelast. Zo zetten we het gebouw weer goed op de benen.

Redelijk uniek is dat de fundering alles draagt. Om in de toekomst zettingen in het gebouw te voorkomen, zijn na het volharden van de betonnen tafelconstructie alle palen op een volledige voorspanning gezet. Om dit goed te kunnen monitoren is dat in drie fases gebeurd."

Over enkele weken volgt dan fase twee, onder de uitbreiding. Dat pand wordt afgebroken en opnieuw opgebouwd.

“Wij verzorgen de fundering van dat gebouw en van de verbinding die onder de tussenliggende steeg wordt gerealiseerd. Eveneens met klein materieel. Geen probleem, we werken vaker in binnensteden en weten dat daar een wat andere aanpak nodig is dan op plekken met meer ruimte. Zo zoeken we steeds naar een passende oplossing.”

“ROND DE BOUWVAK AAN DE SLAG”

Bouwinfo: OPDRACHTGEVER Ons’ Lieve Heer op Solder

ARCHITECT

Claus en Kaan architecten

AANNEMER

Voor de uitbreiding van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder gaat Twiske Installatiebedrijf het dakwerk, riolering, waterleiding en sanitaire voorzieningen verzorgen. Een mooie klus die het bedrijf niet voor lastige uitdagingen zal stellen, verwacht René Moerland, die samen met zijn echtgenote de directie vormt. Zelfs niet logistiek gezien, geeft hij aan. “Alles is precies vastgelegd. Wat het lood- en zinkwerk betreft, zien we dat daar om dikker materiaal wordt gevraagd, maar dat is geen probleem. We doen uiteenlopende projecten, veel ervan in Amsterdam, en zijn wel wat gewend. Zo verzorgen we bijvoorbeeld het onderhoud aan het Centraal Station waar we onlangs nog herstelwerkzaamheden hebben uitgevoerd.”

Bouwbedrijf van Schaik Breukelen BV

CONSTRUCTIES Bouwadviesbureau Strackee

BOUWPERIODE

Waar veel bedrijven bij werkzaamheden in de binnenstad tegen logistieke problemen aanlopen, denkt Moerland dat die voor de medewerkers van Twiske zullen uitblijven. “We zijn op een steenworp afstand gevestigd en hebben geregeld dat we een deel van de kelder onder het museum als opslag kunnen gebruiken.”

anderhalf jaar

OPLEVERDATUM begin 2015

Waarschijnlijk beginnen de werkzaamheden rond de bouwvak, aldus Moerland, maar nu al wordt een en ander voorbereid. “Als we alles goed voorbereiden, hebben we daar tijdens het werk profijt van.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN

143

AMSTERDAM | Ons' Lieve Heer op Solder

Projectinfo BIJZONDER SLOOPWERK De uitbreiding van museum Ons’ Lieve Heer op Solder gaat gepaard met sloopwerkzaamheden, deels met een bijzonder karakter. Als specialist op dat vlak is dat de Schijf Groep, een aannemingsbedrijf met als kernactiviteiten sloop-, grond- en asbestsaneringswerkzaamheden, wel toevertrouwd, merkt projectleider Ruud Keizer op. “Het eerste deel van ons werk is klaar, sloopwerkzaamheden in de kelder van het museum ten behoeve van het funderingsherstel en uitdieping. Omdat het museum gewoon open bleef hebben we trillingsvrij en nagenoeg stofvrij gewerkt. Tevens hanteerden we een hinderkalender.”

Twiske Installatiebedrijf B.V. Ms. Tarnweg 12-14 1033 SK Amsterdam 020-6312807 info@twiskeinstallatie.nl

www.twiske.com

Lood- & zinkwerk Dakbedekking Centrale Verwarming Water Gas Sanitair

Het tweede deel van het project, zegt Keizer, is de totaalsloop/demontage van het naastgelegen pand. “We ontgraven daar de kelder tot een flinke diepte. Daarbij is met het oog op de nabij gelegen panden zorgvuldigheid noodzakelijk. Tevens graven we de doorgang naar de kelder onder het museum. Bij deze werkzaamheden moeten we uiteraard rekening houden met obstakels in de grond en eventuele archeologische vondsten.” Meest bijzonder aspect noemt Keizer het steen voor steen afbreken van de gevels, zodat die later in de oorspronkelijke staat kunnen worden teruggebracht.

“Dat betekent met zorg losbikken, inventariseren, schoonbikken, opslaan en coderen. Aan de hand van een gevelfoto, waarbij de gevels in vlakken zijn verdeeld, worden de stenen later dan weer hergebruikt voor het opnieuw metselen van de gevels. Het komt wel eens voor dat we stenen met zorg moeten verwijderen, maar die zijn dan meestal voor de handel. Deze werkwijze zie je niet zo vaak en dat geeft het werk een uniek karakter.”

14880115_Twiske.indd 1

19-02-14 09:26

Duurzaam en doordacht Sinds de oprichting in 1972 heeft de Schijf Groep zich ontwikkeld tot een toonaangevende onderneming. Het bedrijf is gevestigd op het goed bereikbare industrieterrein van Uithoorn. De gezonde groei heeft geleid tot activiteiten die in elkaars verlengde liggen.

• Sloopwerken: gespecialiseerde renovatie- en totaalsloop • Asbestverwijdering • Boren en zagen met diamant • grondwerk en bodemsanering • Verhuur afvalcontainers • afhijsen mbv telescoop autolaadkraan voor moeilijk bereikbare (binnenstad)situaties; snel en efficiënt • Verhuur equipement • Rioleringen/bestratingen • (Historische) bouwmaterialen • Calamiteitendienst BRL SVMS-007, SC-530, BRL SIKB 7000, ISO 9001 en VCA** gecertificeerd.

Totaalsloop

Asbestverwijdering

Telescopische afhijsbak

Betonboren en -zagen met diamant

Containerverhuur

(Historische) bouwmaterialen

Schijf Groep: C.T. Storkweg 21, NL-1422 WB Uithoorn, Telefoon: 0297 522 144, fax: 0297 567 501, internet: www.schijf.nl

144

BOUWEN AAN MONUMENTEN

AMSTERDAM | Vondelparkpaviljoen

Vondelparkpaviljoen: relatie met park versterkt

“HET IS WEER EEN OPEN EN TRANSPARANT GEBOUW” Decennialang vormde het Vondelparkpaviljoen het decor voor het filmmuseum. Dat is enkele jaren geleden echter verhuisd waarmee het gebouw vrijkwam voor een nieuwe bestemming. En de mogelijkheid ontstond voor een uitgebreide restauratie.

Fotografie: W. Bos, M. Hosmar

De AVRO gaat een belangrijk deel van het Vondelparkpaviljoen betrekken, AT5 krijgt er eveneens een plek en er komt horeca in het gebouw. Om het in 1881 in gebruik genomen en in 1891 met een extra zaal uitgebreide gebouw voor die nieuwe gebruikers in een goede staat te brengen, werd begin 2012 door de gemeente Amsterdam een pitch uitgeschreven voor de selectie van een architectenbureau. Dat werd Ten Bras Westinga. Die kwamen in mei van dat jaar met een voorlopig ontwerp.

SOCIALE CONTROLE “Wat gaan we met het gebouw doen?

Dat was een van de hoofdvragen voor stonden”, vertelt Roel ten Bras. Het antwoord lag onder meer in het versterken van de relatie tussen park en paviljoen. “Bovendien moest het weer een open en transparant gebouw worden.” Het paviljoen, in neo-klassieke stijl, heeft een souterrain, beletage en verdiepingen in de beide torens en het middenschip. In de eerste decennia waren er drie trappen, maar de centrale trap werd in de jaren twintig verwijderd waarna er binnen een trap naar de beletage werd gemaakt. Een van de ingrepen was het terugbrengen van de centrale trap buiten en daarmee de trap binnen wat dieper in het gebouw plaatsen.” Een ander aspect, vervolgt Ten Bras, was het terugbrengen van de negen deuren aan de voorzijde van de beletage. Binnen, zegt hij, was het gebouw redelijk dichtgebouwd. Zo was de hal, tussen de twee filmzalen, ooit voorzien van een tussenvloer. “Het oogde somber, weinig uitnodigend, er waren geen zichtlijnen, geen onderlinge relaties tussen de ruimtes meer. › Het paviljoen heeft een souterrain, beletage en verdiepingen in beide torens en middenschip

BOUWEN AAN MONUMENTEN

145

AMSTERDAM | Vondelparkpaviljoen

RESTAURATIE BOUW ONDERHOUD

Projectinfo NIEUWE SPECIALITEIT: “STUCLAGEN EGAAL VERWIJDEREN” Dat het Vondelparkpaviljoen weer kan pronken met een fraai ‘aangezicht’ is mede te danken aan de werkzaamheden van Superlook. De gevelreinigingsexpert werd door Jurriëns ingehuurd en was verantwoordelijk voor het met zorg reinigen van de bestaande trappen, het terras en de balustrades. Ook het zichtbare metselwerk werd onder handen genomen. “Een heel bewerkelijke klus”, merkt directeur Roy Nordsiek op. “Het reinigen gebeurde door te kalkwassen. Het graniet van de balustrades hebben we eerst voorbehandeld met een milieuvriendelijke algendoder op basis van enzymen en vervolgens afgestoomd.”

Ook in het gebouw was Superlook actief, en wel met een voor het bedrijf nieuwe specialiteit, aldus Nordsiek. “Binnen was er een probleem met de muren. Die waren niet voldoende afgehakt en niet egaal waardoor er mindere zuiging voor het nieuwe stucwerk was. Sinds kort beschikken we over een specialist op dat vlak, Henri van Oversteeg. Die heeft een jarenlange ervaring in de stucwereld en een schat aan kennis op dat vlak. Zijn oplossing was droogstralen en de inzet van bouchardeerhamers. Zo craqueleert de bovenlaag en kan hij worden los getikt en egaal nagestraald. Onze mensen werken daarbij met maskers met perslucht zodat ze veilig binnen kunnen werken. Dat leverde dusdanig gave wanden op dat met een veel dunnere stuclaag kon worden volstaan. Met deze nieuwe specialiteit kunnen we onze klanten weer een iets breder pakket diensten aanbieden.”

Techniekweg 40 3542 DT Utrecht T. 030 - 24 16 790 F. 030 - 24 12 949 www.steenhouwerijmaarssen.nl mail@steenhouwerijmaarssen.nl

SPECIFIEKE DETAILLERING Het Vondelparkpaviljoen heeft buiten weer een centrale toegangstrap en een gerestaureerde centrale hal. Daarvoor moest de binnentrap verder in het gebouw worden geplaatst en de vloer worden aangepast.

Steenhouwerij Maarssen speelde in dit onderdeel van het project een belangrijke rol. “Binnen hebben we de marmeren platen op de vloer en langs de trap gedemonteerd, gerestaureerd en op de nieuwe plek teruggebracht”, vertelt projectleider John van den Heuvel. “Ontbrekende stukken hebben we aangeheeld conform bestaand materiaal en waar mogelijk in ‘open-boek-patroon’. Dat betekent dat de ene plaat gespiegeld ten opzichte van die ernaast wordt aangebracht.”

De gevelreiningsexpert en meer

Aan het demonteren en vervoeren van de marmeren platen werd veel zorg besteed, legt Van den Heuvel uit. “We hebben gewerkt met een speciale constructie met zuignappen om de spanning over de hele oppervlakte van de platen te verdelen. Daarmee voorkom je dat de platen breken.”

Buiten bracht Steenhouwerij Maarssen dus onder meer de centrale, hardstenen trap terug. “Voor de uitvoering hebben we ons gebaseerd op de twee zijtrappen en de maatvoering van de architect. Het was een mooie uitdaging, een traditioneel werk waarin we veel van ons vakmanschap kwijt konden. Belangrijk was onder meer de specifieke detaillering en afwerking goed in het oog te houden.” Buiten, zegt Van den Heuvel, werden verder eveneens restauratiewerkzaamheden aan de zijtrappen, het terras en de gevel uitgevoerd. “We hebben zo bijgedragen aan de mooie uitstraling die het paviljoen nu weer heeft.”

146

Hazepad 8b 4825 AV Breda

Postbus 8791 4820 BB Breda

tel. : +31 (0)76 5874207 gsm : +31 (0)6 55327598 fax. : +31 (0)76 5872485

BOUWEN AAN MONUMENTEN super look.indd 1

01-12-2010 10:14:21

AMSTERDAM | Vondelparkpaviljoen

We hebben onder meer aangegeven de voorzijde van de beletage als serre in te richten door ze van glas te voorzien.

Je herstelt zo de relatie met het park en verhoogt de sociale controle.”

BOGEN In de hal, zo was het plan, zouden uitsparingen naar de beide vroegere filmzalen komen. Tijdens het werk bleek echter dat de scheidingsmuren ooit van hoge bogen waren voorzien. Uiteindelijk werd besloten die situatie in ere te herstellen. “Daarmee ontstond er weer en echte drie-eenheid.” Beide vroegere filmzalen zijn nu getransformeerd tot studio’s voor de AVRO. “We hebben in één zaal de authentieke uitstraling kunnen behouden, bij de andere was dat

niet meer mogelijk, die was in te slechte staat.” In het souterrain, geeft Ten Bras aan, komt horeca met keuken en achterin radiostudio’s en kleedkamers.

“Verder is de buitenzijde opnieuw geschilderd op een manier die de verticaliteit van het paviljoen benadrukt.”

INSTALLATIES Evelien Schrijver, projectleider bij aannemer Jurriëns, wijst op een ander aspect dat om de nodige aandacht en creativiteit vroeg. “De installaties vroegen eveneens om een inventieve oplossing, zowel de positionering als het plaatsen.

Die lopen via een schacht achter de lift naar beneden en steken daar over naar de voorzijde. Daar lopen ze boven de kruisgewelven naar de zijkanten. De

verwachting was dat boven die gewelven een ruimte van 1.30 meter lag, maar die bleek zo’n 60 centimeter minder hoog te zijn.” Ze geeft aan dat Jurriëns dankzij een ruime kennis en ervaring in staat is in te spelen op dit soort uitdagingen. “In een bestaand gebouw kom je altijd onverwachte zaken tegen.” Dat gold bijvoorbeeld ook, zegt ze, voor het plaatsen van de staalconstructie omdat de daadwerkelijke situatie afweek van de bestaande tekeningen.

Bijzonder noemt ze het terugbrengen – door de eigen steenhouwerij Maarssen – van de centrale trap buiten, waardoor het gebouw weer zijn vroegere uitstraling terugkreeg. “Elke restauratie heeft zijn specifieke kenmerken. We hebben alles in huis om daar goed mee om te gaan, beschikken ook over een eigen timmerfabriek waar vakmensen bijvoorbeeld houtwerk van de juiste detaillering kunnen voorzien. Daarnaast is een goede samenwerking met de andere betrokken partijen van groot belang. Iedereen denkt oplossingsgericht, heeft oog voor het algemeen belang en draagt zo bij aan een goede uitvoering van het project. Nu we nagenoeg klaar zijn kan ik terugblikkend stellen dat dat hier eveneens het geval was.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER

Gemeente Amsterdam Ten Bras Westinga Jurriëns

Het gebouw krijgt een meer heldere structuur

BOUWEN AAN MONUMENTEN

147

AMSTERDAM | Grachtenhuis Herengracht

Herengracht 132

AMSTERDAMS GRACHTENHUIS IN ERE HERSTELD In de nacht van oud op nieuw 2008/2009 werd het grachtenpand aan de Herengracht 132 deels door brand verwoest. Het duurde enkele jaren voor er een herstelplan op tafel lag. Daar wordt door hoofdaannemer Konst & van Polen sinds juni dit jaar uitvoering aan gegeven.

Het pand aan de Herengracht – in de beginperiode ‘De Propheet Jonas’ genaamd – werd gebouwd in opdracht van stokviskoper en schepen Jan Pietersz de Witt. Hij liet rond 1615 een breed woonhuis realiseren dat werd gekenmerkt door twee trapgevels met brede trappen en vleugelstukken. De historie van het huis laat diverse ingrepen zien, waaronder de door architect Jan Springer ontworpen kamer (met balkon) uit de jaren zeventig van de negentiende eeuw. Het interieur ervan is aangetast door de brand, maar de grootste schade ontstond op de bovenste twee verdiepingen die volledig uitbrandden, vertellen Remy Konst, uitvoerder Erik Weel en projectleider Ton Bakker.

Remy Konst: “Na de brand is het gebouw gestabiliseerd, wind- en waterdicht gemaakt en zijn een aantal onderdelen gedemonteerd. Sinds 2011 is REB als ontwikkelaar betrokken bij het project. Zij hebben Hans Vlaardingerbroek voor de gevel en Menno Berger voor het achterliggende deel van het casco als architecten ingeschakeld.”

Uitgangspunt was vervolgens, zegt Konst, om het gebouw zo goed mogelijk in de oude staat terug te brengen. Wel werd er gekozen voor een stalen constructie, geïnspireerd op de oorspronkelijke houtconstructie.

Een uitdaging, merkt Ton Bakker op. “Het gebruik van hout geeft je wat speling, met staal moet het tot op de millimeter precies kloppen. Om de staalconstructie passend te ontwerpen, is het gebouw digitaal ingemeten. Omdat de stabiliteit van het pand gewaarborgd moet blijven, wordt er tijdens

148

BOUWEN AAN MONUMENTEN

De grootste schade ontstond op de bovenste twee verdiepingen, die volledig uitbrandden

het plaatsen van het nieuwe staal steeds geschipperd tussen de tijdelijke en nieuwe constructie.”

En dan is er de logistiek, vult Erik Weel aan.

Opslagruimte is er niet en het aanleveren is aan strikte regels gebonden. “Daar moet steeds vergunning voor worden aangevraagd en het mag niet langer dan een halve dag duren – dan moet de straat weer vrij zijn.

Dat betekent nauwkeurig plannen en zorgen dat tijdens het aanleveren ook alles meteen kan worden verwerkt.” De constructie is inmiddels in het pand aangebracht wind- en Konst & van Polen is nu bezig met het wind en waterdicht maken van het huis en het gevelherstel. Met tekeningen als uitgangspunt maar de praktijk als leidraad, aldus Weel en Bakker. “We moeten steeds rekening houden met de situatie ter plekke – die wijkt vaak af van wat er op papier staat. Zo is er vanwege het gewicht uiteindelijk gekozen voor zinken schoorstenen in plaats van gemetselde.”

Bij het herstelwerk worden elementen hergebruikt die door de brand zijn aangetast maar konden worden hersteld. Veel onderdelen worden echter gereconstrueerd, zoals de imposante gootlijst met mezzanino’s. Over de afwerking binnen wordt nog een besluit genomen, geeft Remy Konst tot slot aan.

“Er komen woningen in. De eigenaar zal de definitieve indeling wel laten afhangen van de vraag. Ik verwacht dat bepaalde monumentale details hersteld worden, evenals de Springer-kamer. Dat is een bijzonder onderdeel van het gebouw.” ❚

Projectinfo BIJZONDERE GEVELLIJST Al het houtwerk voor het pand aan de Herengracht 132 wordt verzorgd door Timmerfabriek Henk Alferink. Elk onderdeel heeft zo zijn bijzondere kenmerken, vertelt Henk Alferink. “Neem de aanbouw in de tuin. Die maken we prefab in ons bedrijf. Het is een onderdeel dat we niet zo vaak tegenkomen.” Voor de kozijnen geldt weer een ander verhaal, zegt hij. “Voor 60 tot 70 procent van de kozijnen hebben we mallen moeten maken, allemaal apart. Door verzakking is vrijwel geen enkel raam hetzelfde.” En dan is er de gevellijst, merkt Alferink op, een verhaal apart. “Het pand wordt in de oude staat hersteld, dus de gevellijst ook. Die was bij de brand grotendeels verloren gegaan, op één console na die we hebben hersteld en hergebruikt. Die lijst was een echte uitdaging. Vanwege het houtsnijwerk maar vooral vanwege de omvang. De gevellijst is 13 meter lang, er zit zo’n 10 kubieke meter hout in en ze weegt tussen de 4 en 5 ton. Dat vraagt vakwerk, zorgvuldigheid en expertise – bij het maken, het transport en aanbrengen. Dat is echter het mooie van restauratieprojecten – die zetten je steeds weer voor nieuwe uitdagingen. Maar dat is de kracht van ons bedrijf.”

GOES | Beurs Kerk & Monument

Tweede editie vakbeurs ‘Kerk & Monument’

“BREED EN DIVERS DEELNEMERSVELD” In een sfeervolle en passende entourage, de ‘Grote of Maria Magdalenakerk’ in het centrum van Goes, vindt op woensdag 5 en donderdag 6 maart 2014 de tweede editie van de vakbeurs ‘Kerk & Monument’ plaats.

Nadat de eerste editie twee jaar geleden succesvol was afgesloten, stond al snel vast dat de vakbeurs voor bouw, onderhoud, restauratie, renovatie en inrichting van kerken, kloosters, abdijen, monumenten en monumentale dorpshui-

TOEGANGSKAART KERK & MONUMENT VAKBEURS VOOR BOUW, ONDERHOUD, RESTAURATIE, RENOVATIE EN INRICHTING VAN KERKEN, KLOOSTERS, ABDIJEN, MONUMENTEN EN PARTICULIERE HISTORISCHE PANDEN

Openingstijden: woensdag 5 en donderdag 6 maart 2014 van 10.00 tot 18.00 uur LOCATIE:

GROTE OF MARIA MAGDALENAKERK TE GOES mail: goesexpo@zeelandnet.nl - Mob. 0653671885 DEZE UITNODIGING WORDT U AANGEBODEN DOOR:

Bouwen aan Monumenten meerdere tickets zijn t.z.t te downloaden op de ticketpagina van

www.escgoes.nl Naam

:

Firma

:

Adres

:

Plaats

:

zen in binnensteden een vervolg zou krijgen, vertelt organisator Irm van Vliet van ESC. “Naar aanleiding van de reacties hebben we gekozen voor een tweejaarlijkse frequentie. En zijn we teruggegaan van drie naar twee dagen.”

Voor de rest, zegt ze, wordt echter voortgeborduurd op de eerste, geslaagde editie. “We zijn een echte vakbeurs voor professionals uit Nederland en België. Denk aan kerkelijke bestuurders, kerkrentmeesters, eigenaren en beheerders van monumentale panden en anderen die werkzaam zijn in of actief betrokken bij dit vakgebied. Consumenten kom je bij ons niet tegen, hooguit eigenaren van een monumentaal pand. Daar is het deelnemersveld ook op afgestemd; dat is breed en divers, bestaande uit allerlei gespecialiseerde bedrijven, variërend van een bedrijf dat trillingsmetingen uitvoert tot adviserende bureaus en ambachtelijke bedrijven.”

Irm van Vliet verwacht dat het aantal deelnemers (van de eerste editie) zeker boven de veertig zal liggen. Ze geeft tot slot aan dat er voor beide dagen tevens een interessant lezingenprogramma is samengesteld. “Ook daarbij hebben we gekozen voor variatie. Er komen verschillende thema’s aan bod. Zo willen we de bezoekers een evenement bieden waar ze kennis kunnen opdoen en contacten kunnen leggen of uitdiepen. En dat alles in de fraaie ambiance van een monumentale kerk.” ❚

Postcode : E-mail

:

Tel. nr.

:

BOUWEN AAN MONUMENTEN

149

ALKMAAR | Wildemanshofje

OPKNAPBEURT VOOR DRIE EEUWEN OUD

WILDEMANSHOFJE IN ALKMAAR Zo’n veertig jaar was er geen groot onderhoud uitgevoerd aan het uit 24 woningen bestaande Wildemanshofje in Alkmaar. Bovendien zat er in de woningen in de jaren zeventig aangebracht asbest. Tijd voor een opknapbeurt, met veel aandacht voor de buitenzijde, maar ook in de interieurs worden enkele werkzaamheden uitgevoerd.

Het project werd in handen gegeven van Konst & van Polen. Remy Konst en uitvoerder Leon Scholtens vertellen dat er volop rekening moest worden gehouden met het feit dat de woningen tijdens het werk bewoond bleven. “Dus duidelijke afspraken maken, ze ook nakomen en verder flexibel en sociaal zijn.”

Het Wildemanshofje in de binnenstad van Alkmaar werd in 1714 gebouwd conform het testament van Gerrit Florisz. Wildeman. Het complex heeft een monumentaal poortgebouw met in de gevel drie beelden – met Wildeman in het midden – en in het gebouw onder meer de regentenkamer.

Achter de poort liggen in carrévorm 24 woningen. Het hofje werd in 1832 gemoderniseerd. Het interieur en de meubilering van de regentenkamer stammen nog uit die tijd.

Konst & van Polen begon de werkzaamheden met het verwijderen van het asbestdakbeschot en het herstelwerk aan de daken en schoorstenen. Dit werd in fases uitgevoerd waardoor volgend op de sanering het nieuwe dakbeschot en de isolatie konden worden gelegd. Nadat alle bestaande dakpannen op bruikbaarheid gecontroleerd waren, werden deze herplaatst en aangevuld met gebruikte pannen. Ook de doorgeroeste gietijzeren goot wordt vervangen. Maar verder is er vooral sprake van herstel en aanhelen, zegt Leon Scholtens. “In de kozijnen zat houtrot; de situatie was slechter dan verwacht. Maar compleet vervangen is geen optie. Dus vervangen we de slechte delen met nieuw hout.” Verder, zegt hij, zijn de werkzaamheden zoals bij Het dakbeschot werd hersteld

150

BOUWEN AAN MONUMENTEN

ALKMAAR | Wildemanshofje

een onderhouds- en restauratieproject mag worden verwacht. Voeg- en metselwerkherstel (waarbij zorgvuldig werd gekeken naar een goede samenstelling van de mortel), het opknappen van het lood- en zinkwerk en verder schilderwerk. Dat laatste gebeurt op basis van een kleurenonderzoek. Scholtens: “Er is gekozen voor kleuren die heel dicht in de buurt liggen van het oorspronkelijke schilderwerk.”

Een van de eerste onderdelen van het project – waarmee in mei van dit jaar werd begonnen en dat naar verwachting in februari 2014 wordt opgeleverd – waren

de werkzaamheden aan het poortgebouw, maakt Remy Konst duidelijk. “De kap is nog goed, maar het dakbeschot moest worden hersteld. Verder is de regentenkamer opgeknapt.” Tijdens de eindfase worden ook nog enkele werkzaamheden in de interieurs van de woningen uitgevoerd, aldus Konst en Scholtens. “Bij aanvang van het project kregen de bewoners de mogelijkheid aan te geven of daar behoefte aan was. Dat bleek het geval. Hoewel de bewoners er dus gewoon wonen, zal dat geen problemen hoeven opleveren. We zijn inmiddels aan elkaar gewend en de samenwerking verloopt prima.” ❚

K18_Adv. 190x130 NIEUW zonder v3_K18_Adv. 190x130 10-10-11 14:40 Pagina 1 Het hofje telt 24 woningen

Projectinfo SNELHEID ERIN HOUDEN Het herstel en vervangen van het houtwerk bij het Wildemanshofje in Alkmaar wordt verzorgd door Timmerfabriek Henk Alferink. Het bedrijf was in het verleden al betrokken bij tal van kleine en grote restauratieprojecten maar gaat ook nieuwbouw niet uit de weg. “Met vakmanschap en ervaring zorgen wij bij ieder werk voor een passende oplossing”, zegt directeur Henk Alferink. Zo ook dus in Alkmaar waar onder meer het gevelhoutwerk werd hersteld of vervangen.

“De opdrachtgever bekijkt in welke staat het hout van bijvoorbeeld een kozijn of onderdorpel zich bevindt en wij maken vervolgens de afweging herstellen of vervangen. Uiteraard gaat de voorkeur uit naar de eerste optie, maar dat is niet altijd mogelijk.”

Zoals zo vaak bij dit soort projecten is de gebruikte houtsoort oregon pine, maakt Alferink duidelijk. Hij legt uit dat het timmerwerk nagenoeg is afgerond, op wat laatste zaken na. “Het was voor ons geen lastige opdracht. Wel was er een duidelijke tijdsdruk, dus het was zaak de snelheid erin te houden.”

KONST & VAN POLEN B.V. Restauratie, renovatie en nieuwbouw

Aannemingsmaatschappij Konst & van Polen bv Postbus 277 1620 AG Hoorn Binnenwijzend 21 1617 KT Westwoud

e i s s a p t wers me

Bou

Tel.: 0228 - 562744 Fax: 0228 - 562704 info@konstenvanpolen.nl www.konstenvanpolen.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

151

AMSTERDAM | NDSM-Werf

NDSM-Werf: van scheepsbouw naar denkwerk Deels nieuwbouw, deels herontwikkeling

“NIEUWE PARTIJEN GAAN ELKAAR EN HET GEBIED VERSTERKEN”

De NDSM-werf, de vroegere scheepswerf van Amsterdam, krijgt stap voor stap een heel ander karakter. Dat wil overigens niet zeggen dat alle (deels monumentale) gebouwen verdwijnen. Die worden gerestaureerd en herbestemd. Zoals de voormalige Smederij.

De Smederij staat sinds 1927 op deze locatie, maar is toch ruim honderd jaar oud. Oorspronkelijk stond het gebouw namelijk – vanaf 1909 – op de voormalige NSM-werf aan de Conradstraat, feitelijk de basis van de Amsterdamse scheepsbouw. Met name de oorspron-

152

BOUWEN AAN MONUMENTEN

kelijke staalconstructie draagt bij aan de monumentale status van de Smederij, vertellen planontwikkelaar Martijn van Rijen van BIESTERBOS bv, gedelegeerd ontwikkelaar namens Mediawharf Monumenten, en Alex Kragtwijk, projectleider bij aannemer IBB Kondor.

AMSTERDAM | NDSM-Werf

DERDE LEVEN Mediawharf ontwikkelt het oostelijk deel van de werf. Dat gebeurt deels met nieuwbouw, deels door herontwikkeling. Op die manier, geeft Martijn van Rijen aan, moet er op die plek een hoogwaardige en omvangrijke creatieve hotspot ontstaan. “Alle nieuwe partijen die zich hier vestigen gaan elkaar en het gebied versterken.” Ook de voormalige Smederij, zegt hij, wordt een multi-tenant gebouw. Het derde leven van de Smederij startte met de herontwikkeling van de puntloodsen en de realisatie van het Brooklyn Hotel in de iconische toren. Het project is nu in de laatste fase, de restauratie van de hoofdloods. Dit rijksmonument wordt in ere hersteld en krijgt een nieuwe bestemming, met horeca en kantoren. “We restaureren – bijvoorbeeld de staalconstructie – en verbouwen daarnaast met een knipoog naar het verleden”, merkt Alex Kragtwijk op. “Uiteraard gebeurt dat in overleg met de monumentencommissie.”

RUIMTELIJKHEID In het gebouw komen twaalf ruime kantoorunits. De huurders zijn al bekend: Stichting Greenpeace Nederland zal ongeveer de helft van het gebouw betrekken, de andere partijen zijn Pernod Ricard Nederland, Hotel Brooklyn en Emolife Campaigning Group. Het interieur krijgt een industriële uitstraling en de units worden diep en hoog met grote raampartijen. Van Rijen: “Uiteindelijk is voor twee in plaats van drie verdiepingen gekozen. Zo benadrukken we de ruimtelijkheid van de loods.” De vroeger nagenoeg gesloten gevels, vervolgt Alex Kragtwijk, zijn niet in al te goede staat, althans niet voldoende om het gebouw afdoende wind- en waterdicht te krijgen.

“Daarom is er voor een doos-in-doosconstructie gekozen, met een

nieuwe draagconstructie die de oude versterkt. We hebben tijdens de voorbereidingsperiode het gebouw ingemeten en er een 3D-scan van gemaakt. Daar hebben we veel profijt van, omdat je veel meer ziet dan op een traditionele 2D-afbeelding. Niets is standaard.”

HERGEBRUIK Duurzaamheid is een belangrijk aandachtspunt tijdens de restauratie, zo geven beide heren aan. “Naast toetsing middels de systematiek van BREEAM, werken we samen met Greenpeace aan aanvullende duurzaamheidsverbeteringen. Zo hebben we geen pvc gebruikt en is er voor duurzame isolatiematerialen, zoals bamboe en isovlas gekozen. Verder worden zoveel mogelijk oude materialen uit het gebouw hergebruikt. Er komt een grijswatersysteem en wat de installaties betreft een VRF-systeem waarmee gebruik van de buitenlucht optimaal kan worden benut. Elektriciteit wordt groen ingekocht.”

Kragtwijk en Van Rijen leggen uit dat vanwege de hoge duurzaamheidsambities tot op het eind wordt bekeken of met nieuwe ontwikkelingen tot een betere oplossing kan worden gekomen. “Maar naarmate de oplevering nadert wordt de bandbreedte waarbinnen we iets kunnen aanpassen natuurlijk smaller.”

Naast de uitvoerende taak, stelt Alex Kragtwijk, vervult IBB Kondor ook nadrukkelijk een adviserende rol. “In overleg met de opdrachtgever geven we zo op een optimale manier invulling aan de wensen van de toekomstige gebruikers, maar eveneens aan bijvoorbeeld gemeente en monumentenzorg. Zo realiseren we een gebouw voor de toekomst, flexibel en multifunctioneel.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Mediawharf Monumenten bv AANNEMER IBB Kondor ARCHITECT Group A architecten INSTALLATIES Hiensch Engineering ADVIES/CONSTRUCTIES dioCON BOUWPERIODE 8 maanden

Projectinfo HISTORISCH GEBOUW MET EIGENTIJDS PROGRAMMA Group A architecten werd in 2007 benaderd voor een ontwerp voor het project Smederij, vertelt Adam Visser. “De opdrachtgever wilde een soortgelijk concept als dat we voor de Caballerofabriek in Den Haag hadden gemaakt.” Gaande het traject, zegt hij, veranderden de plannen en werd het project in drieën gesplitst. “Dat was in 2009.”

Eerst werd invulling gegeven aan de puntloodsen, vervolgens aan de vijfde puntloods, het Hotel. “Die hebben we omhoog getild en er nieuwbouw onder gezet. In het dak en de bovenverdieping herken je nog het oude gebouw. Na baksteen te hebben overwogen hebben we uiteindelijk gekozen voor glas voor de onderliggende nieuwbouw.

Zo ontstond er een abstract, iconisch gebouw dat past in de omgeving.” Fase drie noemt Visser het meest spannend. “Het moest een open en transparant geheel worden. Dat is onder meer gelukt door te kiezen voor twee hogere verdiepingen in plaats van drie. Daardoor kon het programma makkelijker, meer ontspannen in het gebouw worden gebracht. Met aanpassingen uit de diverse periodes zijn we eveneens ontspannen omgegaan, in overleg met monumentenzorg. Wat logisch leek, hebben we veelal gehandhaafd. Zo hebben we de vroegere pragmatiek van het gebouw vertaald naar een eigentijds programma.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN

153

ARNHEM | Paleis op de Heuvel

Paleis op de Heuvel in Arnhem nu bijzondere woonomgeving

“MOOI DAT ZO’N MARKANT MONUMENT BEHOUDEN IS GEBLEVEN”

Vanaf 1932 tot de jaren negentig werd er onderwijs gegeven in het in Dudok-stijl gebouwde schoolgebouw dat luistert naar de naam Paleis op de Heuvel. Tegenwoordig is er een diversiteit aan woningen in te vinden. De geslaagde transformatie werd beloond met de Arnhemse Willem Diehlprijs voor beste renovatie/restauratieproject.

Hendriks Bouw en Ontwikkeling verwierf het gebouw in 2000. De periode erna kan het beste in twee delen worden opgesplitst, vertelt directeur John Bombach, die het bedrijf omschrijft als integrale dienstverlener en ketenregisseur die vaak het hele traject van verwerving, ontwikkeling, realisatie en onderhoud op zich neemt. “We zijn in 2000 een bepaalde weg ingeslagen, maar die hebben we in de loop van 2007 verlaten. In 2008 volgde een herstart waarna het project echt van de grond kwam.”

In de navolgende periode werd het voormalige schoolgebouw aan de hand van een door architectenbureau Braaksma & Roos in samenwerking met landschapsarchitectenbureau Lubbers gemaakt plan getransformeerd tot woningen. Bombach: “Met respect voor de cultuurhistorische waarde moesten er woningen met modern wooncomfort in worden gerealiseerd. Er is

154

BOUWEN AAN MONUMENTEN

eerst gekeken naar de sterktes en zwaktes van gebouw en omgeving waarna er een programma is gemaakt dat inspeelt op de kansen die er liggen. Tevens hebben we een analyse gemaakt en daarbij de vraag gesteld: wat wil de markt, de toekomstige bewoner, maar ook de gemeente en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE)?”

Het uiteindelijke resultaat is een woonomgeving met 33 woningen, waarvan 10 in een aanvullende nieuwbouw. Bombach legt uit dat er onder meer besloten werd geen liften in het monument aan te brengen. “Dat zou een te grote inbreuk op de hoofdstructuur zijn en die wilden we intact laten. We hebben gekozen voor uiteenlopende types woningen, van studio’s tot herenhuizen.” Naast de herbestemming was er ook sprake van restauratiewerkzaamheden aan het Paleis op de Heuvel, zegt hij. “Het gebruikelijke werk zoals voeg- en metselwerkherstel en het op-

knappen van de stalen kozijnen, maar ook minder voor de hand liggende aspecten. Er zat veel vakmanschap vanuit het verleden in.

Bijvoorbeeld de dakkap. Het gebouw is ooit verhoogd waarna de dakkap er opnieuw is opgezet. Wij hebben de omgekeerde weg bewandeld door die verhoging ongedaan te maken en daarna de dakkap op de oorspronkelijke hoogte aan te brengen. Verder hebben we allerlei materialen hergebruikt.”

Bombach geeft aan nauwelijks onverwachte of lastige zaken te zijn tegengekomen. De uitdaging zat volgens hem in de verkoop van de woningen. “Daarmee begonnen we in

ARNHEM | Paleis op de Heuvel

De dakkap werd teruggebracht naar de oorspronkelijke hoogte

2010, een niet al te florissante tijd met een markt die een dalende lijn vertoonde.” Het voordeel, zegt hij, was het bijzondere karakter van het gebouw: dat trekt kopers. Bovendien werd er vanaf het eerste moment naar de dialoog met geïnteresseerden gezocht. “We hebben dat alles vervolgens ook vertaald naar Gemeente en RCE. Zo konden we inspelen op bepaalde wensen. Met als resultaat dat een markant monument behouden is gebleven.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT GROENONTWERP AANNEMER W-INSTALLATIES E-INSTALLATIES BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

Hendriks Bouw en Ontwikkeling Braaksma & Roos Landschapsarchitectenbureau Lubbers Hendriks Bouw en Ontwikkeling Hendriks Installatietechniek Van Aalst januari 2011 – april 2012 € 5.600.000,--

Projectinfo DEMONTEREN EN DOCUMENTEREN Voor méér dan alleen een product Restauratie, stalen ramen, hekwerken, smeedwerk, constructie, trappen in (roestvrij)staal, al dan niet in combinatie met hout. adviseren, produceren en begeleiden, van ontwerp tot en met uitvoering:

Ontzorgen is ons motto!

Het werk aan het Paleis op de Heuvel zit er voor Van der Vegt grotendeels op, geeft commercieel directeur Wesco Wijnen aan. Die werkzaamheden hadden vooral betrekking op beeldbepalende elementen zoals de stalen kozijnen, het glas en het kitwerk. “Het was een zeer bewerkelijke opdracht.

We hebben alle elementen gedemonteerd en vervolgens gedocumenteerd.

Dat betekent tekenen en omschrijven waar wat hoort te zitten. Neem het hang- en sluitwerk, dat is per raam specifiek en kan niet op een willekeurige plek worden teruggebracht. Dan past het niet.”

Bepaalde onderdelen, geeft Wijnen aan, konden worden hersteld, andere moesten worden vervangen. Hij wijst vervolgens op de dertien nieuwe, dubbele deuren, nodig omdat het gebouw tegenwoordig een woonfunctie heeft en het aantal ingangen moest worden vergroot. “Die zijn helemaal in dezelfde stijl als de bestaande deuren gemaakt, tot in het detail. Dat doen we volledig in eigen huis.” Voor het glas, zegt hij, wordt een beroep gedaan op het eigen glasbedrijf BARST (Bestellen-Aanbrengen-Restauratie-Schilderen-Totaalglas). “Dat zijn specialisten die veelvuldig voor restauratieprojecten worden ingeschakeld. Ze hebben speciaal, wat dunner, in het profiel passend dubbel HR+ restauratieglas geproduceerd. Die zijn in een pasta gezet die niet uithardt. Daardoor zijn geen voorzetkozijnen nodig. Al die aparte aspecten maakt ook dit weer een bijzonder restauratieproject voor ons."

BOUWEN AAN MONUMENTEN

155

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

Aannemers

Advies en Realisatie Historische Interieurs

BURGY BOUWBEDRIJF BV Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN AANNEMINGSBEDRIJF NICO DE BONT B.V. Molenstraat 2, 5262 ED VUGHT Postbus 76, 4611 5260 AB VUGHT T ...................................... +31 (0)73 5189480 F ...................................... +31 (0)73 5189490 E info@nicodebont.nl W www.nicodebont.nl

Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T......................................... +31 (0)71 5322405 F......................................... +31 (0)71 5318907 E info@burgy.nl W www.burgy.nl

RUYS INTERIEURS Utrechtseweg 89, 3702 AA ZEIST T ..................................... +31 (0)30 6922860 F ..................................... +31 (0)30 6916655 E info@ruys-zeist.com W www.ruys-zeist.com

Architecten KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE AKERBOUW BV Geesterweg 6, 1911 NB UITGEEST Postbus 19, 1920 AA AKERSLOOT T ..................................... +31 (0)251 315817 F .................................... +31 (0)251 315909 E info@akerbouw.nl W www.akerbouw.nl

T .......................................+31 (0)183 606606

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN T .......................................+31 (0)346-262344 F .......................................+31 (0) 346264064 E info@bouwbedrijfvanschaik.nl W info@bouwbedrijfvanschaik.nl

ADEMA ARCHITECTEN

F .......................................+31 (0)183 602667 ADEMA ARCHITECTEN Vleesmarkt 7, 9101 MH DOKKUM T .......................................+31 (0)519 295665 F .......................................+31 (0)519 292870 E info@adema-architecten.nl W www.adema-architecten.nl

E info@koninklijkewoudenberg.nl W www.koninklijkewoudenberg.nl

Adviesbureaus

Vleesmarkt 7, 9101 MH DOKKUM T .......................................+31 (0)519 295665 F .......................................+31 (0)519 292870 E info@adema-architecten.nl W www.adema-architecten.nl

groot gunneweg

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN Westsingel 9, 3811 BA AMERSFOORT T ..................................... +31 (0)33 4631705 F ..................................... +31 (0)33 4610854 E bureau@vanhoogevest.nl W www.vanhoogevest.nl

delft

restauratie advies & bouwmateriaalkundig onderzoek

DE BONTH VAN HULTEN BV Postbus 115, 5250 AC VLIJMEN T .......................................+31 (0)73 5119022 F .......................................+31 (0)73 5117387 E info@debontvanhulten.nl W www.bonthvanhulten.nl

BOUW – RESTAURATIEBEDRIJF VAN DE BURGT EN STROOIJ Amsterdamseweg 155 3812 RR AMERSFOORT T......................................... +31 (0)33 4450100 F......................................... +31 (0)33 4450101 E info@vandeburgtenstrooij.nl W www.vandeburgtenstrooij.nl

156

BOUWEN AAN MONUMENTEN

GROOT GUNNEWEG DELFT RESTAURATIE ADVIES Postbus 43, 1399 ZG MUIDERBERG T ...................................... +31 (0)6 10061050 E info@grootgunnewegdelft.nl W www.grootgunnewegdelft.nl

NIBAG B.V. Postbus 75, 7570 AB OLDENZAAL T ...................................... +31 (0)541 585858 F ...................................... +31 (0)541 585859 E info@nibag.nl W www.nibag.nl

JORISSEN SIMONETTI ARCHITECTEN DOETINCHEM LEIDEN MAARSSEN RIJSSEN STEENWIJK Postbus 203, 7460 AE RIJSSEN T......................................... +31 (0)548 518888 E info@jsagroep.nl W www.jorissensimonettiarchitecten.nl

TAK ARCHITECTEN Zocherweg 2a, 2313 ZV DELFT Van Oldenbarneveldtstraat 92-2, 6827 AN ARNHEM T ...................................... +31 (0)15 2125903 E info@takarchitecten.nl W www.takarchitecten.nl

Bakstenen

STEENFABRIEK BIEZEVELD B.V. Lange Weistraat 25, 5331 LH KERKDRIEL T .......................................+31 (0)418 631719 E info@brickburgers.com W www.biezeveld.nl BRICKBURGERS B.V. St. Jozefweg 66b, 5953 JP REUVER T .......................................+31 (0)77 4742920 F .......................................+31 (0)77 4745170 E info@brickburgers.com W www.brickburgers.com

Betonrestauratie

REPSTONE Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T......................................... +31 (0)183 606699 F......................................... +31 (0)183 606637 E info@repstone.nl W www.repstone.nl

VOGEL BV Fruitenierstraat 13, 3334 KA ZWIJNDRECHT Postbus 1100, 3330 CC ZWIJNDRECHT T .......................................+31 (0)78 6100400 F .......................................+31 (0)78 6100480 E vogel@vogel-bv.nl W www.vogel-bv.nl

Constructie

CONSTRUCTIEBUREAU DE PROUW Vossegatsedijk 2a, 3981 HS BUNNIK Postbus 164, 3980 CD BUNNIK T.................................. +31 (0) 30 254 08 88 E buro@de-prouw.nl W www.de.prouw.nl

Constructie/straalbedrijf

Lilian Fopma

Bladgoud

Gevelreiniging

Dakbedekking

W.H. VAN DE KAMP DAKBEDEKKING BV Wattstraat 4, 3771 AG BARNEVELD T ........................................+31 (0) 342 405060 W www.vandekampdakbedekkingen.nl

S.M.B. WERVELREINIGING BV Houtkopersstraat 40, 3334 KD ZWIJNDRECHT T..........................................+31 (0)78 6104110 M.........................................+31 (0)6 53267367 E info@s-m-b.nl W www@s-m-b.nl

Duivenwering

GERDON DUIVENWERING Postbus 43, 6720 AA BENNEKOM T........................................ +31 (0)6 53189373 F........................................ +31 (0)31 8419949 E info@gerdon.nl W www.gerdon.nl

SUPERLOOK BV DE GEVELREININGSEXPERT EN MEER Postbus 8791, 4820 BB BREDA T .......................................+31 (0)76 5874207 M ....................................... +31 (06) 55327598 E info@superlook.nl W www.superlook.nl

Glas

Funderingstechnieken

P. VAN ‘T WOUT FUNDERINGSTECHNIEKEN bv Exportweg 50, 2742 RC WADDINXVEEN Postbus 431, 2740 AK WADDINXVEEN T.........................................+31 (0) 182 617767 T......................................... +31 (0)182 611376 E info@pvantwout.nl W www.pvantwout.nl

E.V.M. NV Westkaai 6, B-8930 MENEN T....................................... +32 (0) 56 5113 97 F......................................... +31 (0)30 2722220 E info@evmglass.com W www.evmglass.com

Gevel

MEER LICHT LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 F .......................................+31 (0)575 542311 E info@linova.nl W www.linova.nl

REPSTONE Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T......................................... +31 (0)183 606699 F......................................... +31 (0)183 606637 E info@repstone.nl W www.repstone.nl

CONSTRUCTIE & STRAALBEDRIJF LILIAN FOPMA Industrieweg 22, 8861 VH HARLINGEN T......................................... +31 (0)517 431011 F......................................... +31 (0)517 431031

Beurzen EVENEMENTENHAL VENRAY De Voorde 30, 5807 EZ VENRAY T....................................... +31 (0)478 519 790 F....................................... +31 (0)478 519 780 E venray@evenementenhal.nl W www.evenementenhal.nl

Gevelonderhoud

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

MHB bv Onderstalstraat 3, 6674 ME HERVELD Postbus 6, 6674 ZG HERVELD T..........................................+31 (0)488 451951 F..........................................+31 (0)488 452022 E info@mhb.nl W www.mhb.nl

STOLKER GLAS Wijde wade 2, 3439 NP NIEUWEGEIN T ................................................ 030 2855400 F ................................................ 030 2672902 E info@stolkerglas.nl W www.stolkerglas.nl STOLKER GLAS Galvanistraat 88, 6716 AE EDE T .............................................. 0318 64 12 14 F .............................................. 0318 63 22 89 E ede@stolkerglas.nl W www.stolkerglas.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

157

Vanaf â‚Ź 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

Hoveniers

Leidekkers

ISOGLAS HAARLEM BV Jan Tademaweg 19, 2031 CT HAARLEM T .......................................+31 (0)23 5319036 F .......................................+31 (0)23 5341022 E info@isoglas.nl W www.isoglas.nl

Glas in Lood

Glas in lood

JILLEBA Amphoraweg 5, 2332 ED LEIDEN T.........................................+ 31 (0)71 5318323 F..........................................+31 (0)71 5313443 E info@jilleba.nl W www.jilleba.nl

LEENDERS GLAS IN LOOD Kerkenbos 1091, 6546 BB NIJMEGEN T..........................................+31 (0)24 6841555 F..........................................+31 (0)24 6844137 E info@leendersglasinlood.nl W www.leendersglasinlood.nl

Glasateliers

VAN DER TOL GROEP BV Postbus 9349, 1006 AH AMSTERDAM T..........................................+31 (0)20 6677777 F..........................................+31 (0)20 6677778 E info@vandertolbv.nl W www.vandertolbv.nlRegio Zuid-Holland VAN DER TOL GROEP BV Morsestraat 12, BERKEL EN RODENRIJS T..........................................+31 (0)10 4400822 F..........................................+31 (0)10 4400829 E info@vandertolbv.nl W www.vandertolbv.nl Regio Utrecht VAN DER TOL GROEP BV Tolakkerweg 18, HOLLANDSCHE RADING T.........................................+31 (0) 35 5248920 F.........................................+31 (0) 35 5248929 E info@vandertolbv.nl W www.vandertolbv.nl

Kalk

ARTE CONSTRUCTO Molenberghei 18, B-2627 SCHELLE T........................................... +32 (0)3 8807373 F........................................... +32 (0)3 8807370 E Info@arteconstructo.be W www.arteconstructo.be

Kathodische bescherming GLASATELIERS STEF HAGEMEIER Hoefstraat 199, 5014 NL TILBURG T .........................................+31 (0)13 5360818 F .........................................+31 (0)13 5358655 E info@glasinloodnet.nl W www.glasinloodnet.nl

LEENDERS GLAS IN LOOD Kerkenbos 1091, 6546 BB NIJMEGEN T..........................................+31 (0)24 6841555 F..........................................+31 (0)24 6844137 E info@leendersglasinlood.nl W www.leendersglasinlood.nl

VOGEL BV Fruitenierstraat 13, 3334 KA ZWIJNDRECHT Postbus 1100, 3330 CC ZWIJNDRECHT T .......................................+31 (0)78 6100400 F .......................................+31 (0)78 6100480 E vogel@vogel-bv.nl W www.vogel-bv.nl

Hydraulische Kalkmortels

BOGAERTS-VAN NULAND BV Walstraat 3-5, 5371 AL RAVENSTEIN Postbus 15, 5370 AA RAVENSTEIN T......................................... +31 (0)486 411586 F......................................... +31 (0)486 413722 E info@bogaerts-van-nuland.nl W www.bogaerts-van-nuland.nl

VAN KEULEN B.V. Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT T......................................... +31 (0)164 672387 F........................................ +31 (0)164 672069 E info@vankeulen-loodgieters.nl W www.vankeulen-loodgieters.nl

VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND T........................................ + 31 (0)492 512164 F........................................ + 31 (0)492 558867 E info@leiendaken.nl W www.leiendaken.nl

RIDDER METALEN DAK- WANDSYSTEMEN Vestiging Ridder Noord Marowijne 41, 1689 AR ZWAAG Postbus 4149, 1620 HC HOORN T .........................................+31 (0)88 8111888 F .........................................+31 (0)88 8111800 E info@riddersystems.nl W www.riddersystems.nl Vestiging Ridder Zuid Dommelstraat 31, 5347 JK OSS F .........................................+31 (0)412 658397

LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN T......................................... +31 (0)316 524050 F......................................... +31 (0)316 526950 E info@vanwelyleidekkers.nl W www.vanwelyleidekkers.nl

g

Houthandel

drij

Walter Verhoeven BV loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103

loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk Bezoekadres

Postadres Nieuwkuijksestraat 103

Bezoekadres

Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103

Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk 5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

5253 AE NieuwkuijkNieuwkuijksestraat Postadres

HOUTHANDEL HOUTEX BV Willem de Zwijgerstraat 1, 2741 DA WADDINXVEEN T..........................................+31 (0)182 615933 F..........................................+31 (0)182 610105 E info@houtex.nl W www.houtex.nl

158

BOUWEN AAN MONUMENTEN

BOFIMEX Lissenveld 9-13, 4941 VK RAAMSDONKSVEER Postbus 52, 4940 AB RAAMSDONKSVEER T .........................................+31 (0)162 514750 F .........................................+31 (0)162 522483 E info@bofimex.nl W www.bofimex.nl

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon

Postbus 14 Postbus 14 oper-, zinkwerken 5253 ZG00 Nieuwkuijk Koper-,loodlooden en zinkwerken 073 - 513 49 WALTER VERHOEVEN BV 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon Lei bedekkingen Telefax LOODGIETERS&zinkwerken LEIDEKKERSBEDRIJF looden zinkwerken Koper-, lood- en LeiKoper-, bedekkingen 073 - 513 00- 49 073 - 51376 0073 49 073 511 Loodgieters werken Nieuwkuijksestraat 103, 5253 Internet AE TelefaxNIEUWKUIJK Leibedekkingen bedekkingen Lei 073 - 511 76 73 Loodgieters werken 073 - 511 76 73 www.walterverhoeven.nl Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK Telefoon

073 - 513 00 49

Telefax

073 - 511 76 73

Telefoon

Internet

www.walterverhoeven.nl Telefax

E-mail

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken Internet www.walterverhoeven.nl E-mail (0)73 5130049 Loodgieters werken T......................................... +31 www.walterverhoeven.nl info@walterverhoeven.nl Internet

E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

E-mail

info@walterverhoeven.nl E-mail

Leisteen Importeurs

Restauratieschilders

... vakma n in to taalo nderh

Studio Kei LEI-IMPORT B.V. Postbus 7015 6050 AA MAASBRACHT T........................................ +31 (0)475 436439 F....................................... +31 (0)475 436882 E info@lei-import.nl W www.lei-import.nl

Meubelstoffering Meubelstoffering

OOSTENDORP BV, Interieur- en meubelstoffering Vlasakker 12, 3417 XT MONTFOORT T..........................................+31 (0)348 471921 F......................................... +31 (0)348 474467 E info@oostendorp.biz W www.oostendorp-stoffering.nl

oud

STUDIO KEI Noord Bevelandstraat 17, 1025 NP AMSTERDAM T .........................................+31 (0)20 6364121 M ........................................+31 (0)6 55166349 E mail@studiokei.nl W www.studiokei.nl

... vakma n in to taalo nderh

oud

SCHULTS SCHILDERS Deltastraat 4, 4301 RC ZIERIKZEE T......................................... +31 (0)111 414065 F......................................... +31 (0)111 417295 E info@schultsschilders.nl W www.schultsschilders.nl

SMEDERIJ FRITS KRAMER Goejanverwelle 62, 3467 PR HEKENDORP T........................................ +31 (0)182 501340 F........................................ +31 (0)182 503094 E frits@fritskramer.nl W www.fritskramer.nl

Ongediertebestrijding

VAN LIEROP CONSERVEERT & HERSTELT HOUT | VERDRIJFT VOCHT Regio Noord Postbus 52, 2400 AB ALPHEN A/D RIJN T..........................................+31 (0)172 433514 E info@vanlierop.nl W www.vanlierop.nl

SMEDERIJ LEMSTERHOEK Uitheijing 11, 8531 XJ LEMMER T .........................................+31 (0)514 533100 F..........................................+31 (0)514 533005 E info@smederijlemsterhoek.nl W www.smederijlemsterhoek.nl

Regio Zuid en Belgie postbus 48, 5298 PB LIEMPDE T..........................................+31 (0)411 632647 E info@vanlieropzuid.nl W www.vanlierop.nl SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6, 7251 KX VORDEN T......................................... +31 (0)575 551428 F......................................... +31 (0)575 551714 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

Restauratiemortels

STEENHOUWERIJ ZEDERIK Hogewaard 6, 4235 VS TIENHOVEN T .........................................+31 (0)183 606635 F..........................................+31 (0)183-601144 E info@zederik.biz W www.zederik.net

Steigerbouw

Smederijen

Natuurlijke hydraulische kalk

REYNCHEMIE NV Industrieweg 25B, 8800 ROESELARE T............................................+32 (0)51 242527 F............................................+32 (0)51 229892 E reynchemie@skynet.be W www.reynchemie.com

Steenhouwerij

DEJO STEIGERS BV Havenstraat 7-1, 3861 VS NIJKERK T........................................ +31 (0)33 2571390 F........................................ +31 (0)33 2544250 E info@dejosteigers.nl W www.dejosteigers.nl

Stukadoors

STUKADOORS- EN AFBOUWBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T........................................ +31 (0)343 551426 F......................................... +31 (0)343 551686 E gennissenbv@planet.nl

Tegels

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

ALBARELLO BV Berltsumerdyk 35, 9036 MT MENALDUM T......................................... +31 (0)518 481923 F......................................... +31 (0)518 482081 E info@albarello.nl W www.albarello.nl

Timmerfabrieken

Energieweg 19 4231 DJ Meerkerk

BOFIMEX Lissenveld 9-13, 4941 VK RAAMSDONKSVEER Postbus 52, 4940 AB RAAMSDONKSVEERPostbus 4 T .........................................+31 (0)162 514750 4230 BA Meerkerk F .........................................+31 (0)162 522483 E info@bofimex.nl W www.bofimex.nl Tel. 0183-358777

SMEED- EN CONSTRUCTIEBEDRIJF VAN DER VEGT BV Energieweg 19, 4230 BA MEERKERK T............................................. +31 (0)183 358777 F............................................. +31 (0)183 358787 E info@vandervegt.nl W www.derestauratiesmid.nl

TIMMERFABRIEK GEBRS BOS BV Zuidzijde 152, Postbus 4, 2977 ZG GOUDRIAAN T......................................... +31 (0)183 583583 F......................................... +31 (0)183 582678 E info@tifabos.nl W www.tifabos.nl

Fax 0183-358787 • Alle voorkomende info@vandervegt.nl

staalconstructies, trappen, hekwerken zowel in staal, aluminium en roestvrijstaal

BOUWEN AAN MONUMENTEN

159

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

160

Verfproducten

specialist in timmerwerken oude stijl

Vochtbestrijding

monumentaal en modern

Veilingstraat 56

T:0591 392270

TIMMERFABRIEK HENK ALFERINK BVM:06 22780846 7833 HN Nieuw-Amsterdam www.henkalferink.nl Veilingstraat 56, 7833 HN E:info@henkalferink.nl NIEUW-AMSTERDAM Postbus 36, 7833 ZG NIEUW-AMSTERDAM T..........................................+31 (0)591 392270 F..........................................+31 (0)591 552263 E info@henkalferink.nl W www.henkalferink.nl

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN

v.d. Veldt timmertechnieken VAN DER VELDT TIMMERTECHNIEKEN Patrijzenlaan 21, 2104 BM HEEMSTEDE T..........................................+31 (0)23 5283225 F......................................... +31 (0)23 5295507 E contact@timmertechnieken.nl W www.timmertechnieken.nl

KÖSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN BV Postbus 432, 3840 AK HARDERWIJK T......................................... +31 (0)341 467090 F......................................... +31 (0)341 467099 E info@koster-afdichtingssystemen.nl W www.koster-afdichtingssystemen.nl

Wandspanning

T .......................................+31 (0)575 542300 E info@linova.nl W www.linova.nl,

Verzekeringen

Verf fabrikanten

OOSTENDORP BV, Interieur- en meubelstoffering Vlasakker 12, 3417 XT MONTFOORT T..........................................+31 (0)348 471921 F......................................... +31 (0)348 474467 E info@oostendorp.biz W www.oostendorp-stoffering.nl\

Zonwering DONATUS VERZEKERINGEN HERSFT & HELDER B.V. Bouwweg 19, 8243 PJ LELYSTAD Postbus 2074, 8203 AB LELYSTAD T......................................... +31 (0)320 260616 F......................................... +31 (0)320 261184 E info@herfstenhelder.nl W www.herfstenhelder.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN T .........................................+31 (0)73 5221700 F .........................................+31 (0)73 5221717 E info@donatus.nl W www.donatus.nl

SCHERMNED Grote Woerdlaan 36c, 2671 CL NAALDWIJK T......................................... +31 (0)174 622214 F......................................... +31 (0)174 622687 E info@schermned.nl W www.schermned.nl

Nieuw!

Een verantwoorde oplossing voor het behoud van het cultureel erfgoed.

Bofimex introduceert Khalix, een serie unieke restauratiemortels voor voeger, stukadoor en metselaar.

- voorspritsmortel - hechtmortel - ecoCork isolatiemortel - raapmortel (ook machinaal verwerkbaar) - afwerkmortel - bindmiddel NHL3,5 (licht van kleur) - bindmiddel NHL 5 (licht van kleur) Khalix mortels en bindmiddelen zijn vrij van cement en gebaseerd op natuurlijke hydraulische kalk type NHL 3,5 en NHL 5 conform richtlijn EN 459-1.

Kijk op www.bofimex.nl

Op de foto: “Bij een windkracht lager dan vier, rol ik de zeilen los. Met lusjes haak ik ze aan de wieken, de wind drukt ze vast op het hekwerk. Neemt de wind toe, dan draait de molen snel genoeg en rol ik ze weer op. Dat steekt heel nauw.

Ik houd de molen en de lucht continue in de gaten, bij veranderingen moet ik precies op tijd ingrijpen. Soms een kwestie van halve minuten. Als je te lang wacht, kan de molen op hol slaan.

Gelukkig is dat nooit gebeurd.

Deze molen maakt deel uit van de molenviergang Aarlanderveen, de enige ter wereld die nog werkt. Vier molens draaien naar elkaar toe en elke molen brengt het water een stukje hoger. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt blijft de molen in bedrijf. Gelukkig maar, ik houd van de onvoorspelbaarheid en het afwisselende.

Ook al maal ik niet dagelijks, ik ben 365 dagen per jaar molenaar.�

Johan Slingerland (51), molenaar

D

onatus verzekert vertrouwd sinds 1852

Monumenten worden met veel zorg omgeven door hun eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig.

Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.

nu verkrijgbaar

bijzonder kijk- en leesboek bestellen: www.160jaardonatus.nl

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Kies de

buitenkant die bij je past Als onafhankelijk specialist is TGM al in vroeg stadium betrokken geweest bij het ontwerpproces van de gevels van DSM AHEAD. De synergie die door constructief samenwerken in het voortraject en tijdens de uitvoering ontstaat, zorgt niet alleen voor foutreductie en kortere doorlooptijden, maar ook voor een beter en duurzamer eindresultaat. Vanzelfsprekend neemt TGM in dit proces de volledige verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de gevel, het budget en de planning.

TGM realiseert in opdracht van Hurks Bouw, de gehele thermische en esthetische schil van DSM AHEAD te Geleen.

Leveringsomvang TGM: ·

2000 m2

· · · · · ·

DSM Ahead

1400 m2

HSB elementen aluminium vliesgevels HV60 vliesgevels en glasdak

3800 m2 aluminium plaatwerk

· ·

2800 m2

950 m2

masterpoint beglazing

2000 m2 buitenzonwering 1200 m2 kunststof gevelbekleding Gelamineerde houten spanten atrium

14 stuks machine-omkastingen

Geleen

DSM Ahead

Geleen

Technisch Gevelbouw Management Heesakkerweg 19 Asten

+31 493 32 77 22

www.tgm.nl

DSM Ahead

Geleen

Wédéflex.

Powered by passion.

Wédéflex. Al 35 jaar duurzame daksystemen!

Wédéflex Duurzame Daksystemen, Zuid-Willemsvaart 14, Postbus 811, 5201 AV ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 - 613 10 40, Fax: 073 - 614 62 46, E-mail: info@wedeflex.nl, Internet: www.wedeflex.nl