Stedenbouw 719

EDITIE

719

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN I JA ARGANG 66 I 2014

SCAN WITH

Eerste prototypes 'Stroomversnelling' opgeleverd | Spijkenisse ‘schittert’ met theater | Oosterkerk, plek van ontmoeting | Innovatief renoveren met glas | Frisse look voor Woonwijk Braken-West in Drunen | Schiemond in de steigers

B e z o ek o n s o p Renovatie2014 Stand 03.B060

Renoveren binnen één dag!

S4reno HomeLiner®: Dé oplossing voor inpandige rioolrenovatie zonder overlast

Hak- en breekwerk geeft de meeste overlast en herstelkosten bij de renovatie van riolering en leidingen in woningen en bedrijfspanden. Van der Velden Rioleringsbeheer, dé innovator van het riool, heeft daarop nu het antwoord.

De voordelen • Géén hak- en breekwerk; • Toepasbaar bij woningen, bedrijfs-, productie- en openbare ruimten; • Toepasbaar in verticale en horizontale leidingen van alle materiaalsoorten; • Minimum aan overlast; • Lange levensduur, beter dan nieuw; • Volledig gecontroleerde en geprotocolleerde inbouw; • Vanuit één zijde uitvoerbaar; • Duurzaam, minder CO2-uitstoot.

Bezoek onze nieuwe website voor meer informatie over S4reno HomeLiner®: www.vandervelden.com/S4renoHomeLiner

Professioneel, gerenommeerd en met een landelijke dekking Van der Velden Rioleringsbeheer is marktleider in Nederland met bijna 50 jaar ervaring, een landelijke dekking en een zeer compleet dienstenpakket, verdeeld over de clusters: Olie- & Vetafscheiding, Diensten & Service, Beheer & Advies en Renovatie. Van der Velden Rioleringsbeheer is een solide, financieel onafhankelijk familiebedrijf dat alleen werkt met eigen mensen en eigen middelen. Dat geeft zekerheid en kwaliteit. Daarnaast mag u er zeker van zijn dat wij op de meest duurzame manier werken: CO2-reductie, afvalmanagement en milieuzorg zijn diep verankerd in ons bedrijf.

De echte winnaar is de wijk!

Duurzaamste ketensamenwerking

Bezoek ons op de renovatiebeurs 9 t/m 11 april Brabanthallen

www.grootonderhoud21.nl

Visionairs passen niet in hokjes Alleen zo worden baanbrekende ideeĂŤn werkelijkheid

Âş 360

Cladding Point B.V. biedt met haar zeer brede assortiment van duurzame sandwichpanelen voor ieder segment een oplossing, waar tal van mogelijkheden liggen om met moderne architectuur, kwaliteit, uniciteit, duurzaamheid en brandwerendheid de vormgeving en techniek samen te bundelen.

claddingpoint.nl

Veldoven 6 6826 TT Arnhem (T) +31 (0)26 - 365 0 630 (F) +31 (0)26 - 365 0 631

CLADDING POINT DUURZAME SANDWICHPANELEN

EDITIE

Voorwoord

719

RENOVATIE IN EEN STROOMVERSNELLING Belangrijke spelers in het veld van de woningbouwrenovatie initieerden een klein jaar geleden onder toeziend oog van minister Blok voor Wonen en Rijksdienst een project dat de piketpaaltjes in dit segment danig verzet, en tot nieuwe businessmodellen moet leiden. De Stroomversnelling heet het, en het project wordt een 'deal' genoemd door de betrokken partijen. De Stroomversnelling verenigt vooralsnog vier bouwconcerns (BAM, Dura Vermeer, Ballast Nedam en Volker Wessels) en zes woningcorporaties (Portaal, Lefier, Woonwaard, Stadlander, Tiwos en Wonen Limburg), die voor 11.000 woningen uit de naoorlogse periode renovatieconcepten gaan ontwikkelen onder de noemer 'nul op de meter'. Streven is dit aantal naar een ambitieuze 111.000 woningen toe uit te breiden. In deze editie van Stedenbouw vindt u de eerste resultaten.

De verdiscontering van de energielasten wordt met De Stroomversnelling anders. Wie zich de afgelopen jaren afvroeg waarom de verhuurder investeert in energiezuinig wonen, en vooral de huurder profiteert van gedaalde energielasten, krijgt met De Stroomversnelling een businessmodel op maat gepresenteerd: huurders betalen hun energierekening voortaan aan de corporatie; die investeert dat geld in renovatie en de bouwers leveren duurzaam gerenoveerde woningen, waarvan de energiemeter over een heel jaar gemiddeld uitkomt op nul. In de praktijk moet dit revolutionaire systeem zich nog bewijzen, maar het directe doel lijkt haalbaar: energieneutrale of zelfs energieproducerende woningen bij gelijkblijvende woonkosten. Het gaat immers vooral om woningen uit de jaren vijftig, zestig en zeventig die hoge energielasten met zich meebrengen.

De mate van uitvoerbaarheid zal vooral bij de corporaties liggen. Kunnen en willen zij de investeringen opbrengen? Past het genoemde businessmodel binnen het maatschappelijk ondernemerschap van de corporatie? Daarom lijkt het vooralsnog een goede keuze met pilots te werken. Dat de uitvoerende partijen het kunnen is aannemelijk: conceptontwikkeling volgens de leest van de automotive-industrie is inmiddels gemeengoed in de bouwbranche. De afgelopen winter werd bijvoorbeeld de modulaire, energieneutrale iQ-woning速 gerealiseerd in de Eindhovense nieuwbouwwijk Berckelbosch. Zaak is toekomstbestendige businessmodellen te ontwikkelen met een sterke, zelfbewuste corporatiesector. Wij hopen dat deze motor van de Nederlandse woningbouw tot in lengte van dagen over energie op de meter beschikt om zijn stakeholders te bedienen.

Jan-Kees Verschuure

|5

719

SINDS 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 66 | 2014 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATOR

8

Jan-Kees Verschuure

REDACTIEMEDEWERKERS

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuysen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.

38

60

BLADMANAGEMENT

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

20

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Niek Oostendorp E n.oostendorp@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 81,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

UTILITEITSBOUW AMSTERDAM Theater Amsterdam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 AMSTERDAM Gelderlandplein. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 APELDOORN De Voorwaarts.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 SPIJKENISSE Theater. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 WAARDENBURG Showroom Van Wanrooij.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 SITTARD-GELEEN DSM Ahead. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 SCHOONDIJKE Hydrauvision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 ROTTERDAM Parkeergarage Kralingse Zoom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 AMSTERDAM Volkskrantgebouw.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 NIJMEGEN Mariënbosch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 EEFDE Groot Hungerink.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 EINDHOVEN Leeuwerik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 NOORDWIJK Zwembad BinnenZee.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 OUD-BEIJERLAND Sanibell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 ZOETERMEER Oosterkerk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

RUBRIEKEN THEMA Renovatiebeurs.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Cladding Point.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Glas Branche Organisatie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Journaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Crowdsourcing en monumenten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Nationaal Restauratie Fonds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Wie Doet Wat.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

54

Inhoud

75

115 112

135 118

x 150 154

WONINGBOUW EDITIE

719 TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN I JA ARGANG 66 I 2014

SCAN WITH

Theater Amsterdam in recordtempo gebouwd | Spijkenisse ‘schittert’ met theater | Oosterkerk, plek van ontmoeting | Innovatief renoveren met glas | Frisse look voor Woonwijk Braken-West in Drunen | Schiemond in de steigers

Coverbeeld | Volkskrantgebouw Amsterdam

NIJMEGEN Willemskwartierv.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 PAPENDRECHT Constantijn Huygenslaan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 EINDHOVEN Geestenberg.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 VLAARDINGEN Van Beethovensingel.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 STADSKANAAL Stroomversnelling.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 DRUNEN Braken-West . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 ROTTERDAM Nachtegaalplein. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 AMSTERDAM Wibautveste.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 RIJNSBURG Waterklaver. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 CAPELLE AAN DEN IJSSEL Schollevaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 LEIDEN Leidse Schans. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 ROTTERDAM-IJSSELMONDE De Groene Tuin.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 BODEGRAVEN Graafse Waard. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 ROTTERDAM De Lo's.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 ROTTERDAM Renovatie Schiemond in de steigers.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 VEENENDAAL Davidsstraat.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 VOORHOUT Boekhorstlaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 DEN HAAG Woon-zorgcentrum Bosch & Duin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 HILVERSUM Bloemenbuurt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 ALMERE Stationade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

BOUWEN AAN MONUMENTEN

De Vijf Keizers “Structuur hersteld die er eerder niet was” Bredere benadering Nationaal Restauratiefonds NDSM-KRAANHOTEL: BIJZONDER OVERNACHTEN AAN HET IJ

Coverbeeld | Fotografie: Harm Jan Geugies

AMSTERDAM Vijf Keizers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 AMERSFOORT St. Pieters en Bloklands Gasthuis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 BEST Oudste boerderij Nederland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 AMSTERDAM Faralda NDSM Crane Hotel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 BEDRIJFSPRESENTATIE Henk Alferink. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 AMSTERDAM Vrijmetselaars.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 ROTTERDAM Heinekenhuis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 AMSTERDAM Stadstimmertuinen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

|7

UTILITEITSBOUW

Tekst: Hilda Bosma Beeld: Dedato Ontwerpers en architecten

THEATER AMSTERDAM

IN RECORDTEMPO GEBOUWD

SCAN WITH

Het nieuwe Theater Amsterdam opent dit voorjaar zijn deuren voor publiek met een theaterproductie over het leven van Anne Frank. Het gebouw wordt in een hoog bouwtempo gerealiseerd. In zes maanden tijd was de ruwbouw van het nieuwe theater gereed.

Op 8 mei staat de wereldpremière van theatervoorstelling ANNE gepland. Het theater aan de Danzigerkade in de Minervahaven aan het IJ wordt speciaal gebouwd om deze voorstelling mogelijk te maken. Kees Abrahams en Robin de Levita zijn met dit idee gekomen in samenwerking met het Anne Frank Fonds uit Basel.

8|

LANGLOPENDE VOORSTELLINGEN Projectmanager Merel Takkenberg van Heren 2, verantwoordelijk voor de regie van de nieuwbouw, vertelt: “Initiatiefnemer Imagine Nation, het productiebedrijf van Robin de Levita en Kees Abrahams, is op zoek gegaan naar een locatie voor langlopende voorstellingen die geen vaste einddatum kennen. Het theater

AMSTERDAM | Theater Amsterdam

moest de mogelijkheid bieden voor een spectaculair decor en binnen de Amsterdamse ring liggen.”

Heren 2 heeft Imagine Nation naar het gebied aan het IJ gehaald en heeft vervolgens het ontwerpteam samengesteld. ”De locatie aan de Danzigerkade in de voormalige Houthavens was geschikt en paste binnen het bestemmingsplan”, aldus Takkenberg. “Dat was een vereiste om de snelle bouwtijd te halen.”

In april 2013 begon het bouwteam bestaande uit Dedato architecten, ingenieursbureau Kooij en Dekker, bouwkundig aannemer HerenBouw en Heren 2 als projectmanager met ontwerpen.

TWEE BOUWDELEN Theater Amsterdam bestaat uit twee gebouwdelen: een voorgebouw en de theaterzaal, een grote hal van 4.200 m² van vijftien meter hoog. Het voorste deel is het entreegebouw

dat bestaat uit vier bouwlagen. Op de begane grond en de eerste verdieping komen de publieke voorzieningen, zoals de foyer en restaurant. Op de tweede en derde verdieping komen de niet-publieke voorzieningen, zoals de artiestenfoyer en kleedkamers.

Takkenberg: “Vanaf de start van het project was duidelijk dat de opdrachtgever een theaterzaal van zestig bij zeventig meter wilde met een vrije overspanning. Het pakket van eisen is in de loop van het project ontstaan. Zo werd het voorgebouw met de publieke ›

Bouwinfo OPDRACHT

PROJECTMANAGEMENT ONTWERP ADVIES

UITVOERING INSTALLATIES

BOUWPERIODE PROGRAMMA

Theater Amsterdam CV, Amsterdam Heren 2, Amsterdam Dedato Ontwerpers en architecten, Amsterdam Kooij & Dekker ingenieursbureau, Harderwijk (constructies); LBP|Sight, Nieuwegein; Mega Elektra, Amsterdam (installaties); Bennink Klimaattechniek, Amsterdam (klimaatinstallaties); DGMR, Den Haag (brandveiligheid) HerenBouw, Amsterdam Bennink Klimaattechniek, Amsterdam (E); Mega Elektra, Amsterdam (W) april 2013 – april 2014 7.500 m²

Theater Amsterdam bestaat uit twee gebouwdelen: een voorgebouw en de theaterzaal, een grote hal van 4.200 m²

SCAN WITH

|9

SNEL, EFFICIËNT EN ZORGELOOS BOUWEN MET PREFAB BETON

Bestcon B.V. Kanaaldijk 19 - 5683 CR Best T +31 (0) 499 366 366 www.bestcon.nl

Voor de inrichting van theaters, tv-studios en bioscopen gelden altijd extreme omstandigheden. Hoge tijdsdruk, ongewone werktijden en stapels vergunningen. Dat geldt in het bijzonder voor de realisatie van Theater Amsterdam en de voorstelling ‘Anne’. Mega Elektra is besmet door het aanstekelijke enthousiasme van Robin de Levita, Kees Abrahams en het Nationale Toneel. Wij installeren de elektrotechniek die hun dromen waarmaakt.

MEGA ELEKTRA “THE SHOW SHALL GO ON” Mega Elektra denkt om hindernissen heen. We zijn gewend aan korte bouwtijd, ingewikkelde projecten en groot volume. Veertig gedreven elektrotechnici werken graag voor ons. Vlekkeloos werkend, precies op tijd. Onze opdrachtgevers hebben lef en wij installeren de elektrotechniek van hun ambitieuze projecten. Voor tv-studio’s, zorginstellingen en ziekenhuizen, laboratoria, scholen, kantoren. En theaters, natuurlijk.

www.mega-elektra.nl

AMSTERDAM | Theater Amsterdam

Projectinfo EIKEN VLOEREN EchtParket is gespecialiseerd in het leggen van eiken vloeren. “Met ruim 130.000 m² aan gelegde vloeren is EchtParket een betrouwbare partner voor al zijn klanten. Naast particuliere klanten werkt EchtParket al vele jaren samen met architecten, vastgoedbedrijven en aannemers.” Voor het project Theater Amsterdam heeft EchtParket de eiken vloeren verzorgd.

In totaal is er door EchtParket 1.300 m² aan eiken visgraatparket gelegd in het theater. “De visgraatvloeren zijn een stijlvolle toevoeging aan de uitstraling van het theater. EchtParket is gespecialiseerd in het leggen van visgraatvloeren, maar ook voor planken vloeren bent u bij ons op het juiste adres. Naar wat voor vloer u ook op zoek bent, EchtParket heeft een eiken vloer die past bij uw smaak.”

RUWBOUW IN HET ZICHT Afgelopen najaar heeft Bestcon BV voor Herenbouw de ruwbouw van het entreegebouw van Theater Anne aan de Danzigerkade in Amsterdam gerealiseerd. In het entreegebouw bevinden zich de lounge, horeca en de kleedkamers van het theater. Bestcon heeft de kolommen, balken, kanaalplaatvloer, de plinten van de hal, de keerwanden en de vloeren geleverd en gemonteerd. Projectleider Marc van Zeijl: “Bijzonder is dat de kolommen, balken, plinten en keerwanden allemaal in het zicht staan.”

Het voorgebouw bestaat uit een betonconstructie met een vliesgevel

voorzieningen in het ontwerpproces steeds belangrijker. In het begin lag de nadruk op de theaterzaal, maar uiteindelijk heeft juist het voorgebouw veel allure en uitstraling gekregen.”

“De voorbereidings- en bouwtijd was kort, maar samen met onze vaste partners HerenBouw (aannemer), Kooij&Dekker (engineering), VBI (kanaalplaatvloeren), Bodu (staal) en Gejamont (montage) hebben we alles in zeer korte tijd kunnen realiseren”, aldus Van Zeijl. “Tenslotte hebben we rondom het entreegebouw en rondom het theater prefab betonnen plinten geleverd en gemonteerd.

Het is een zeer strak en transparant gebouw met een fantastisch uitzicht over het IJ. “Voor Bestcon is het inmiddels het zesde werk rondom de Houthavens. Dus dat is bijzonder. We hopen snel een mooi volgend prefab gebouw aan de Danzigerkade te kunnen realiseren.”

DYNAMISCH DECOR Het theatergebouw bestaat uit een staalconstructie met een vrije overspanning met vakwerkliggers. Takkenberg: “Vanwege de grote overspanning lag een staalconstructie voor de hand. De gevel van het theater bestaat uit stalen gevelplaten. Het theater krijgt een speciaal ontwikkeld dynamisch decor bestaande uit grote draaischijven.”

GLAZEN FAÇADE Het voorgebouw is een betonconstructie met een vliesgevel. Door de glazen façade heeft het een erg open uitstraling. De luifel van het voorgebouw rust op kolommen. Deze kolommen lopen in een punt af, een verwijzing naar de penselen in de inktpot van Anne Frank.

Op 13 augustus 2013 is de eerste paal geslagen voor Theater Amsterdam. Zes maanden later, op 14 februari, was de ruwbouw van het pand klaar. HerenBouw heeft het pand opgeleverd met houten vloeren in de publieke ruimtes. De opdrachtgever is momenteel bezig met de afwerking en inrichting van het pand.

Dedato Architecten ontwierp het interieur. ›

SOEPEL SCHAKELEN IN PROJECT MET KORTE OPLEVERTIJD Mega Elektra is verantwoordelijk voor de elektrotechnische installaties van Theater Amsterdam. Dat wil zeggen: alle vaste installaties, want de theaterinstallaties worden gehuurd. Denk dus vooral aan de elektrotechniek die in een theater om de hoek komt kijken: licht- en krachtinstallaties, brandmelding, verlichting, het ontruimingssysteem, het data- en telefonienetwerk, inbraakbeveiliging en toegangscontrole, het UPS (back-up)-systeem en het geluidssysteem voor omroepen en achtergrondmuziek.

René Zeeman, directeur Techniek bij Mega Elektra: “Voor mij is elk theaterproject een reis waarvan alleen de aankomstdatum vast staat. Al tijdens de offertefase ga ik met mijn rug tegen de deadline staan. Als ik spannende dingen tegenkom schakel ik met onze projectleiders om te zien hoe we om de hindernissen heen kunnen werken. En juist in de entertainmentwereld waardeert men dat.”

Bijzonder aan dit project vindt Zeeman de sfeer waarin de samenwerking met andere partijen verloopt.

“Men schakelt snel, geen ellenlange vergadersessies, een uurtje overleg met de gebruiker om details af te stemmen en dan doorpakken.”

Om soepel te kunnen schakelen, werkte Mega Elektra met een team van acht monteurs die op afroep en op flexibele tijden beschikbaar waren. Dat wil zeggen: altijd als het nodig was. Een andere voorwaarde om in zo’n korte oplevertijd het project te realiseren: werk met betrouwbare leveranciers en beproefde systemen op basis van materialen die snel leverbaar zijn.

Zeeman: “Voor de opdrachtgever geldt hetzelfde als voor de theaterbezoeker: wat achter de schermen gebeurt moet onzichtbaar en vlekkeloos verlopen.”

SCAN WITH

| 11

Gebr. de Graaf Schilderwerken en Glashandel B.V. Gebr. de Graaf is gestart in 1988 met schilderwerken.

De vader van Karel en Jack was vanaf zijn 14e jaar schilder en het schildersvak is hun met de paplepel ingegoten.

De laatste jaren hebben ze voornamelijk voor particulieren en aannemers gewerkt. Later is het bedrijf gesplitst in Schilderwerken en Glashandel.

Neerstraat 28 - 5215 AK ‘s-Hertogenbosch Tel: 073 6128704 - Fax: 073 6123406 Email: info@gebrdegraaf.nl Internet: www.gebrdegraaf.nl EchtParket - IJzerParket BV Nieuwe Hemweg 54 1013CX Amsterdam Tel: 020-4863175 Mail: info@echtparket.nl

719024_Echtparket.indd 1

719025_Graaf.indd 1 17-03-14 10:33

11-03-14 16:23

AMSTERDAM | Theater Amsterdam

Projectinfo SYNERGIE TUSSEN ONTWERP EN CONSTRUCTIE De plannen en de uitwerkingen voor het nieuwe Theater Amsterdam in het Houthavengebied is met een heel team ontwikkeld. Projectmanagementbureau Heren 2, een multidisciplinair vastgoedbedrijf, en HerenBouw vroegen ingenieursbureau Kooij en Dekker voor uitwerking van het constructieve ontwerp.

Mede-eigenaar Sjon Kooij: “Samen met architectenbureau Dedato en de theaterproducenten zijn we in mei 2013 om de tafel gegaan. Onze missie is in een korte tijd een gebouw te realiseren met een goede prijs- en kwaliteitsverhouding. In mei 2014 moet het theater geheel klaar zijn voor de eerste voorstelling ANNE over het leven van Anne Frank. De snelle bouwtijd is mogelijk door de energie, passie, kennis en kunde van een team met de juiste mensen. Bij Kooij en Dekker werken vakidioten, die snel kunnen schakelen en plannen in een korte tijd heel goed kunnen doordenken. Om de planning te kunnen halen, hebben we ook de constructieve tekeningen gemaakt voor geprefabriceerde betononderdelen en stalen onderdelen. Daarvoor hebben we de constructieve details uitgewerkt. Daardoor konden ze snel worden gemaakt in de fabriek. Theater Amsterdam is een voorbeeld van synergie tussen een mooi ontwerp en een eenvoudige constructie.”

'OBSTAKELS OVERWONNEN' In Theater Amsterdam werden alle sendzimir-verzinkte platen in plafonds en wanden behandeld, met een totale oppervlakte van 8.000 m2 een flinke klus.

AANWINST “Veel mensen zullen door de komst van Theater Amsterdam dit nieuwe gebied in Amsterdam ontdekken. Voor de komst van het theater, had het gebied een andere functie met voornamelijk bedrijven en kantoren. Dit theater is een grote aanwinst voor Amsterdam.

Van de gemeente Amsterdam hebben we alle medewerking gekregen in de vergunningverlening. In oktober onthulde Carolien Gehrels, wethouder Kunst en Cultuur, de naam en locatie van het theater.

Takkenberg: “Voor de gemeente Amsterdam is het een heel positief project. Door het theater wordt het gebied aantrekkelijker. De ontsluiting van dit gebied wordt verbeterd door de komst van een buslijn en een bootverbinding naar het theater. Met de auto is het theater goed te bereiken. Bij het theater zijn voldoende parkeerplaatsen. Het is weer een bijzonder project in de Houthavens.” ❚

Karel de Graaf van Gebr. De Graaf Schilderwerken en Glashandel: “Voor de behandeling gebruikten we de kleur zwart van Caparol AVA Amphibolin. Door middel van twee airlesspuiten en schaarhoogwerkers van achttien meter hoog hebben we deze uitdagende klus binnen twee weken geklaard. Vervolgens hebben we in het kantoorgedeelte alle metalstud- en bouwkundige wanden gevoegd. Dit betrof een oppervlakte van 6.000 m2.”

Op de bovenste verdieping werden de plafonds in de twee VIP-ruimten gespoten, inclusief de airco’s en luchtkanalen. Op de begane grond is later nog de gehele staalconstructie één maal afgelakt. De Graaf: “Mede omdat de eigenaren van opdrachtgever HerenBouw en Gebr. de Graaf dagelijks aanwezig waren, zijn alle obstakels direct overwonnen en konden we de werkzaamheden vlot afronden.”

BIJZONDER THEATER IN KORTE TIJD GEBOUWD De nieuwbouw van Theater Amsterdam kwam onder grote tijdsdruk tot stand. Het gebouw werd in slechts zeven maanden gebouwd. Bennink kreeg van aannemer HerenBouw BV de opdracht voor het ontwerpen en installeren van de werktuigbouwkundige en sanitaire installaties. Dat gebeurde in bouwteamverband.

Peter Ophoff van Bennink: “Als bouwteampartner heeft Bennink zich van de meest flexibele kant laten zien. Vanaf het begin stond het project onder grote tijdsdruk. We konden gelukkig heel snel schakelen en doordat we vaker met HerenBouw samenwerken zijn we goed op elkaar ingespeeld. Er is weinig overleg nodig en er wordt efficiënt gewerkt. Door goed samenspel in het bouwteam is het gelukt dit bijzondere gebouw in heel korte tijd te bouwen.

Door het vertrouwen, het grote enthousiasme en de gedrevenheid van alle betrokkenen is het gelukt om in een korte tijd bergen werk te verzetten.”

SCAN WITH

| 13

AMSTERDAM | Gelderlandplein

Tekst: Henk Geist Beeld: Kroonenberg groep

WINKELCENTRUM GELDERLANDPLEIN

NOG MEER HET HART VAN BUITENVELDERT Winkelcentrum Gelderlandplein in de Amsterdamse wijk Buitenveldert ondergaat een ingrijpende renovatie en uitbreiding. De ambitie is een winkelcentrum te creĂŤren dat zich nog meer ontwikkelt tot het hart van de wijk, maar daarnaast ook mikt op de mensen die wonen en werken aan de Zuidas en daarbuiten.

Het winkelcentrum, dat zijn oorsprong vindt in 1968, is sinds 2007 in eigendom van Kroonenberg Groep. Deze ontwikkelende belegger is een samenwerking aangegaan met Multi Vastgoed voor de herontwikkeling van het Gelderlandplein.

De ambitie is om de bijzondere positie van het

14 |

winkelcentrum te bestendigen en het winkelaanbod, de kwaliteit en de sfeer te versterken. Het winkelcentrum trekt niet alleen mensen uit Buitenveldert, maar dankzij het hoogwaardige aanbod ook een bemiddeld publiek uit een groter gebied. Daarnaast vervult het Gelderlandplein in

toenemende mate een functie voor de op loopafstand gelegen Zuidas.

Met een aantal ingrepen wil Kroonenberg Groep het winkelaanbod van het winkelcentrum Gelderlandplein versterken. "We gaan onder meer de entreegebieden van het winkelcentrum aanpakken", zegt Olaf Nieuwenhuis, hoofd projectontwikkeling bij Kroonenberg Groep. "We brengen het aantal entrees terug van vijf naar drie. Samen met het aanleggen van een nieuwe interne straat ontstaan er in het winkelgebied duidelijkere en heldere looproutes."

AMSTERDAM | Gelderlandplein

W. van Weldammelaan

A.J. Ernststraat

bronpunt 3

P

bronpunt 1 Loowaard

van Leijenberghlaan

bronpunt 2

P

Gebouwservices is een onderdeel van BAM Utiliteitsbouw en is specialist in bestaande bouw, renovatie, verbouw en verduurzamen.

"Onze vakmensen zijn eigenlijk te gast in het winkelcentrum. De overlast veroorzakende werkzaamheden worden buiten de winkeltijden uitgevoerd. Dat is lastig met een Albert Heijn die tot 22.00 uur open is; dat betekent dat we veel ’s avonds, ’s nachts en in het weekend aan het werk zijn. Daarnaast hebben we ook met de bewoners rekening te houden. Kroonenberg Groep heeft diverse bijeenkomsten belegd met winkeliers en bewoners om hen te informeren over onze aanpak."

Bij de renovatie worden in de passages nieuwe natuurstenen vloeren aangebracht, worden de plafonds vervangen en de installaties en lichtkappen vernieuwd. De Vries: "Met als resultaat dat de passages meer allure zullen krijgen."

Kantoorgebouw De Veldert, dat boven het winkelcenook aan de kant van de Van Leijenberghlaan via een trum is gelegen, wil Kroonenberg Groep ontwikkelen Twee entrees worden daarvoor dichtgemaakt en de en- nieuwe entree direct worden betreden. Ook zal de tot hotel. Nieuwenhuis: "Door de combinatie van wintrees die blijven worden verbeterd. De nieuwe entrees parkeerkelder aan de Loowaard openbaar worden, kels, woningen, kantoren, hotel en parkeren ontstaat bieden direct zicht op de achtergelegen winkelpassa- zodat hier een belangrijk bronpunt ontstaat. een multifunctioneel complex, dat meer als hart van ges. Rond deze entrees komen horecavoorzieningen, de wijk zal worden ervaren. Wij zijn een belegger met waardoor ook na sluitingstijd sprake zal zijn van een UITDAGING oog voor de lange termijn. Dus maken wij ook keuzes levendig hart van de wijk. Nieuwenhuis: "We beste- Tijdens de renovatie, die in drie fasen wordt uitgevoor de lange termijn, bijvoorbeeld als het gaat om den veel aandacht aan de verschijningsvorm van de voerd, blijft het winkelcentrum gewoon doordraaien. toegepaste materialen. Daarmee kunnen we het winranden van het winkelcentrum. Het Gelderlandplein "De grootste uitdaging bij dit project is de renovatie kelcentrum op termijn ook beter verhuren. Mede dankis goed bereikbaar en heeft goede parkeervoorzienin- zo geruisloos mogelijk te laten verlopen", zegt Sam zij ons beheer op hoog niveau moet het winkelcengen, maar het is niet zo zichtbaar als winkelcentrum. de Vries, projectleider bij BAM Gebouwservices. BAM trum er over twintig jaar nog steeds goed bijstaan." ❚ Daar gaan we verandering in brengen, het Gelderlandplein moet aan de buitenzijde als winkelcentrum herkenbaar worden. Onder meer door markante luifels boven de entrees aan te brengen."

OPDRACHT Kroonenberg Groep, Schiphol

LEVENDIG

Bouwinfo

Daarnaast wordt het winkelcentrum in de noordoosthoek met circa 7.000 vierkante meter uitgebreid, tot aan woontoren L’Etoile op de hoek van de A.J. Ernststraat en Van Leijenberghlaan. Vanuit de ondergrondse parkeergarage kan het winkelcentrum straks

ONTWIKKELAARS ONTWERP CONSTRUCTIE ADVIES UITVOERING BOUWPERIODE

Kroonenberg Groep, Schiphol; Multi Vastgoed, Gouda Rijnboutt, Amsterdam IMD, Rotterdam BBN, Houten (bouwkosten); Huisman & Van Muijen, Eindhoven (installaties) BAM Utiliteitsbouw, Noordwest, Amsterdam april 2013 – zomer 2015

| 15

Dak

Gevel

Comfort

Energie

Verduurzaam n煤 je pand!

Verduurzamen, wat betekent dat nu voor u? Hoe maakt u uw duurzaamheidsambities waar? Door het duurzaam verbeteren van uw vastgoed neemt niet alleen de waarde van uw pand toe, maar kunnen de huurders ook het duurzame karakter van hun onderneming onderstrepen. Concreet hebben wij het over het verduurzamen van uw dak, uw gevel, uw comfort en het opwekken van (eigen) duurzame energie. Uw project wordt echter pas 茅cht concreet, meetbaar en haalbaar duurzaam, wanneer u ons er vroeg bij betrekt.

GreenUp Tool is een uniek, door BAM ontwikkeld model, waarin wij al onze kennis en ervaring met

duurzaam ontwikkelen en bouwen hebben samengebracht. Met dit model kunnen wij u optimaal over duurzaamheid adviseren. En vervolgens waardevast vastgoed ontwikkelen en realiseren. De GreenUp Tool is inzetbaar bij de ontwikkeling van een nieuw pand, maar 贸贸k bij het verduurzamen van bestaande gebouwen. Hoe vroeger u ons inschakelt, des te groter is voor u de opbrengst van de combinatie van ons denken, ontwikkelen en bouwen. Verduurzaam integraal en maak gebruik van onze ervaring.

Ga naar www.verduurzaamjepand.nl of bel Rienk Oosterhof, vestigingsleider BAM Gebouwservices, (020) 574 53 25.

APELDOORN | De Voorwaarts

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: AM

WINKELCENTRUM DE VOORWAARTS OPENT ZIJN DEUREN

'GROOTS WINKELEN' IN APELDOORN Apeldoorn heeft er een winkelcentrum van formaat bij: De Voorwaarts. Hier vindt de bezoeker circa 22.000 m2 aan grootschalige winkels op het gebied van sport en vrije tijd. Ook is er plaats voor horeca, leisure, fitness, maatschappelijke voorzieningen en kantoren. De Voorwaarts versterkt de regionale aantrekkingskracht van Apeldoorn aanzienlijk.

De ontwikkeling van De Voorwaarts is in handen van AM Real Estate Development. Hercuton realiseert als hoofdaannemer het nieuwe winkelcentrum en FaulknerBrowns tekende voor het architectonisch ontwerp.

Creating Retail Parks is betrokken bij de verhuur.

Het project wordt naast het bestaande multifunctionele sportcomplex Omnisport Apeldoorn gerealiseerd en ligt aan de Voorwaarts in Apeldoorn Oost. Behalve een fysieke verbinding tussen Omnisport en de nieuwe winkels, worden de complexen ook architectonisch fraai met elkaar verbonden. Zo bestaan de gevels van beide complexen uit Rodeca-panelen.

GEVARIEERD

detailhandel. Afhankelijk van de marktomstandigheden wordt het programma verder ingevuld.

KRACHT De kracht van De Voorwaarts schuilt volgens Trip in meerdere onderdelen. “Behalve het gevarieerde winkelaanbod is ook de ligging een sterk punt. Het complex ligt naast Omnisport, de woonboulevard en het tuincentrum. Het is dus geen monofunctioneel gebied.”

Vamberský vult aan: “Het sterk doordachte ontwerp is een andere belangrijke troef. Samen met de architect en aannemer zijn we tot het uiterste gegaan om tot het beste resultaat te komen. We wilden geen standaard 'doos' maar een complex met uitstraling en een duidelijke relatie met de omgeving.”

Trip en Vamberský wijzen verder op de optimale bereikbaarheid van De Voorwaarts. Het complex ligt op loopafstand van een bushalte en twee NS-stations: Osseveld en De Maten. De A50 zorgt voor een goede ontsluiting per auto. Het parkeerterrein, voorzien van fraaie beukenhagen, biedt aan ruim 2.000 personenauto’s gratis parkeerruimte. De beukenhagen doen recht aan het groene karakter van de stad Apeldoorn. Vamberský: “De gemeente ontwikkelt nog een transferium met negenhonderd parkeerplekken bij de A50, voor grote drukte bij evenementen in Omnisport.”

Trip besluit: “De regionale aantrekkingskracht van Apeldoorn als winkelstad was nooit bijzonder groot.

Maar met de komst van De Voorwaarts, in combinatie met het aanbod van de binnenstad, is die situatie definitief verleden tijd.”

Voor meer informatie over De Voorwaarts zie www.devoorwaartsapeldoorn.nl en www.amred.nl ❚

De eerste fase van De Voorwaarts, circa 22.000 m2, is eind 2013 opgeleverd. Het complex van twee lagen bestaat uit duurzaam prefab beton, wat zorgde voor een hoge bouwsnelheid. Begin dit jaar opende De Voorwaarts zijn deuren voor het publiek. Paul Trip, directeur AM Real Estate Development: “Het voorzieningenaanbod is sterk gevarieerd. Bezoekers vinden hier onder andere Media Markt, Telstar Sports, Fit For Free, maar ook een filiaal van speelgoedgigant ToyChamp, Burger King en restaurant VOOR.” De Voorwaarts voorziet duidelijk in een behoefte. Bij de opening van Media Markt bijvoorbeeld was het topdrukte en werden bezoekers gedoseerd toegelaten. Inmiddels is ruim zeventig procent van de winkelruimte verhuurd.

Een uitdaging vormde de ontsluiting van de winkels.

Thomas Vamberský, senior projectmanager AM RED: “Bij grootschalige winkelcentra vinden bezoekers niet altijd even gemakkelijk hun bestemming. Na intensief overleg en ontwerpen vonden we bij De Voorwaarts de oplossing in een centrale ontvangstruimte: een groot en licht atrium met twee gunstig gelegen roltrappen. Bezoekers zien daardoor in één oogopslag waar ze moeten zijn.”

De volgende fase, die nu invoorbereiding is, biedt nog eens ruimte aan circa 20.000 m2 voor grootschalige

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES

BOUWPERIODE

AM Real Estate Development FaulknerBrowns Architects Technisch Adviesbureau Becks, Royal HaskoningDHV, LBP SIGHT Hercuton (hoofdaannemer) VanPanhuis Installatietechniek september 2012 – december 2013

| 17

BETAALBAAR EN VERRASSEND BOUWEN IN BETON representatieve uitstraling

●

snelle bouwtijd

●

duurzame kwaliteit

●

uitstekende brandwerendheid

●

inbraak veiligheid

●

Hercuton b.v.

Touwsla ger 2 5253 RK Nieuwkuijk Tel.: (073) 511 26 60 info@hercuton.jajo.com

www.hercuton.nl

REAL ESTATE SOLUTIONS REDEFINED AM Real Estate Development is de vastgoeddienstverlener met oplossingen voor al uw huisvestingsuitdagingen als investeerder, eigenaar, huurder of opdrachtgever. Of het nu gaat om een gedegen huisvestigingsadvies, projectmanagement of volledig uit handen nemen van uw risico’s omtrent vastgoed(her)ontwikkeling.

Wij realiseren haalbare en creatieve vastgoedoplossingen voor u!

AM Real Estate Development Krijn Taconiskade 430 1030 AM Amsterdam 030-2817300 I info@amred.nl

Kijk op onze vernieuwde website www.amred.nl

APELDOORN | De Voorwaarts

APELDOORN ZET FLINKE STAP 'VOORWAARTS' Met de realisatie van sportcomplex Omnisport speelde Apeldoorn zich zes jaar geleden in de kijker. Nu het naastgelegen gebied ook invulling krijgt – met het splinternieuwe winkelcentrum De Voorwaarts – heeft de Gelderse stad wederom een flinke stap gezet.

Nooit eerder kregen sport, leisure, shopping en horeca zo’n herkenbaar eenduidig gezicht.

Winkelcentrum De Voorwaarts omvat ongeveer 38.000 vierkante meter oppervlakte, verdeeld over twee bouwfasen. De eerste, reeds opgeleverde fase beslaat twee bouwlagen met een totale oppervlakte van zo’n 22.000 vierkante meter. Hier bevinden zich tien winkels c.q. restaurants, een licht en open atrium, zes liften en vier roltrappen. Fase 2 is in ontwikkeling.

VOORWAARTSE KETENINTEGRATIE De ontwikkeling en realisatie van De Voorwaarts worden uitgevoerd in bouwteamverband. In december 2010 tekenden ontwikkelaar AM Real Estate Development, architectenbureau FaulknerBrowns en hoofdaannemer Hercuton de bouwteamovereenkomst.

Girt-Jan Vissers, Manager Planontwikkeling bij Hercuton, is vanaf het begin bij dit project betrokken. Hij vertelt: “Door al in een vroeg stadium onze kennis en ervaring te bundelen, kwamen we met elkaar tot een optimaal, functioneel en duurzaam ontwerp. Deze voorwaartse ketenintegratie is bij uitstek de methode om maximaal rendement uit een plan te halen.”

FUNCTIONEEL EN ESTHETISCH De Voorwaarts is ontworpen door FaulknerBrowns Architects, het Engelse architectenbureau dat ook Omnisport vormgaf. Het ontwerp getuigt van een hoge functionaliteit en flexibiliteit, en zet tegelijkertijd de esthetiek en kwaliteit van het naastgelegen sportcomplex voort. Vissers: “Kenmerkend is de schuin aflopende Rodeca-gevel, een polycarbonaat gevel in verschillende kleuren die binnen en buiten een bijzonder licht- en kleurenspel teweegbrengt. Dit effect wordt versterkt door de LED-verlichting op de gevel.” De aansluiting met het sportcomplex is ontworpen als een

grotendeels glazen pui, die zestig minuten brandwerend is.

PREFAB BETONNEN BOUWSYSTEEM De functionaliteit en flexibiliteit van het ontwerp liggen vooral in de vrije indelingsmogelijkheden.

Het gebouw is zodanig geconstrueerd dat op elke willekeurige plek scheidingswanden aangebracht kunnen worden. “Mede door die flexibele indelingsmogelijkheden stond vanaf het begin vast dat het winkelcentrum in ons prefab betonnen bouwsysteem uitgevoerd werd”, vertelt projectleider Guus Dijkhuis van Hercuton. “Ons modulaire bouwconcept is tevens geschikt voor de grote overspanningen, zware vloerbelastingen en het hoge bouwtempo op dit werk. Bovendien is beton brandwerend, inbraakveilig en waardevast. Het hoge accumulerend vermogen zorgt voor een aangenaam binnenklimaat en een lager energieverbruik.”

TEVREDEN OPDRACHTGEVER EN EINDGEBRUIKERS Op 10 oktober 2013 rondde de bouwcombinatie de eerste fase van De Voorwaarts af, in januari 2014 ging de eerste winkel open. “De winkelruimten leverden we casco op”, aldus Dijkhuis.

“Met uitzondering van de sprinklers en noodverlichting dragen de winkeliers zelf zorg voor de installaties. In de rest van het gebouw brachten we alle installaties, liften en trappen aan. Onder de begane grond ligt een reinwaterkelder voor de sprinklerinstallatie.” Dijkhuis kijkt, net als Vissers, terug op een bijzonder werk en een prettige samenwerking: “Samen met onze ketenpartners en overige partijen hebben we, binnen de planning, een mooi resultaat neergezet. Dit leidde tot grote tevredenheid bij zowel de opdrachtgever als de eindgebruikers.” ❚

KLAAR VOOR DE TOEKOMST Tijdens de uitvoering, die op 15 oktober 2012 van start ging, is ruim 25 miljoen kilo beton gebruikt. Het winkelcentrum staat op in het werk gestorte poeren die op vaste grondslag staan.

De beganegrondvloer is een eveneens op de vaste grondslag gefundeerde betonvloer met verhoogde vlakheid. De verdiepingsvloer, ook met verhoogde vlakheid, bestaat uit kanaalplaatvloeren voorzien van een gestorte druklaag. Hercuton leverde en monteerde de prefab betonnen kolommen, wanden, balken, dakplaten en verdiepingsvloeren voor de hoofddraagconstructie.

Op het dak bevindt zich een lange, verzwaarde installatiestrook van 1.750 vierkante meter. Met extra sparingen in het dak is het gebouw voorbereid op eventuele uitbreiding van installaties – en daarmee klaar voor de toekomst.

| 19

SPIJKENISSE | Theater Tekst | Patricia van der Beek Beeld | VORM Bouw

SPIJKENISSE ‘SCHITTERT’ MET THEATER SCAN WITH

Spijkenisse heeft ambitie en timmert aan de weg om een attractieve, veelzijdige, levendige en cultureel rijke stad te zijn. Een van de ontwikkelingen die deze ambitie moet waarmaken, is de bouw van een nieuw theater. Met zijn unieke ontwerp en indrukwekkende voorkomen wordt dit gebouw nu al bestempeld als stadsicoon.

De ontwikkeling van een nieuw theater staat al sinds 2006 op de agenda van gemeente Spijkenisse. In 2008 kreeg UNStudio opdracht voor het uitwerken van een totaalplan. Vier jaar later volgde de aanbesteding voor de uitvoering van het theater, die VORM Bouw verwierf. Ingenieursbureau IOB verzorgt in opdracht van VORM Bouw de bouwkundige en constructieve engineering.

NIETS IS RECHT Het nieuwe theater omvat een grote zaal met 650 zitplaatsen en een kleine zaal met 250 zitplaatsen. De overige ruimte wordt grotendeels ingenomen door de foyer, die zich op zowel de begane grond, tussenverdieping en eerste verdieping bevindt. Op de tweede verdieping bevindt zich nog de artiestenfoyer. Kenmerkend voor het ontwerp is dat niets recht is. De golvingen en rondingen die de buitenkant zijn specifieke karakter geven, komen aan de binnenzijde terug in

20 |

onder meer de gewelfde plafonds en ronde en bolle wanden. Vliesgevels en aluminium beplating geven het gebouw een transparante en futuristische uitstraling, terwijl eikenlaminaat en diverse paarstinten voor een sfeervol interieur zorgen.

BIM-METHODE “Een mooi, maar complex ontwerp”, zo vat directeur Errol Ooft van IOB de vormgeving van het theater samen. “Om die complexiteit inzichtelijk te maken voor alle betrokken partijen, werkten we het ontwerp van UNStudio in BIM uit. Dit Bouw Infomatie Model geeft een duidelijke 3D-weergave van alle componenten van het theater, waardoor ‘clashes’ tussen verschillende onderdelen of disciplines al in een vroeg stadium aan het licht komen.

Hierdoor vergroten we de onderlinge afstemming en coördinatie, en dringen we de faalkosten terug.

Daarnaast wordt het model gebruikt voor hoeveel-

heden-extractie, het sturen van de planning en het inkopen en aansturen van de onderaannemers.

Deze onderaannemers vullen, binnen de gestelde kaders, het informatiemodel weer verder in.” Op dit moment bestaat het model uit twintig gelinkte bestanden, die centraal worden gemanaged door de BIM-manager van VORM Bouw.

SLIMME DATAKOPPELING Om het BIM-model tot stand te brengen, werkten de bij het project betrokken partijen in het beginstadium in één ruimte. Inmiddels werken de projectpartners weer vanuit hun eigen basis, maar zij zitten nog wel wekelijks bij elkaar om de voortgang en werkzaamheden te bespreken. Het BIM-model biedt hierin ondersteuning. Ooft: “Het BIM-model is één grote database, die het mogelijk maakt om verschillende data slim met elkaar te koppelen. Je kunt bijvoorbeeld heel eenvoudig een planning, begroting, hoeveelhe-

SPIJKENISSE | Theater

denstaat of meerjarenonderhoudsplan uit het model destilleren. Zo wordt BIM ook voor beheerders van gebouwen een handige tool. En ik zie nog meer mogelijkheden. Het zal niet lang meer duren of je kunt met je tablet of smartphone een gevel scannen, om vervolgens de gehele achterliggende constructie en specificaties te zien.”

brekens gekost. De complexiteit van het gebouw vereiste een nauwe afstemming tussen de verschillende disciplines en partijen. Al sinds de aanbestedingsfase werken we intensief samen met de gevelbouwbedrijven, de leverancier van de dakbedekking en het afbouwbedrijf.”

BETON EN STAAL

Naast de genoemde bouwtechnische zaken spelen akoestiek en ventilatie een belangrijke rol in het theatergebouw. De ruimtes zijn geïsoleerd met akoestisch materiaal, zodat er geen geluid naar binnen of buiten kan. Geavanceerde klimaatsystemen zorgen voor een aangenaam verblijf in de zalen en foyer. Lugtenburg: “De theatertechnieken, en vooral de afstemming daarmee, vormden eveneens een belangrijk aandachtspunt. De rook uit een rookapparaat, bedoeld om een special effect op het podium te creëren, moet immers niet meteen weggezogen worden door het

De hoofdconstructie van het theatergebouw bestaat ter plaatse van de zalen uit twee betonnen kernen, met daaromheen een complexe staalconstructie die de vorm van het gebouw bepaalt. Het gebouw wordt wind- en waterdicht gemaakt met aluminium beplating en vliesgevels. Projectleider Arie Lugtenburg van VORM Bouw: “Door de bijzondere vorm en de diverse hoogteverschillen is het betonwerk behoorlijk bewerkelijk. Ook de aansluiting tussen het staal en beton heeft, vooral in de constructiefase, de nodige hoofd-

AKOESTIEK EN VENTILATIE

luchtbehandelingssysteem. Om dit soort zaken in goede banen te leiden, hebben we elke week overleg met de bouwdirectie. Daarnaast is het bij zulke bijzondere projecten van belang dat je organisatie goed in elkaar steekt en dat je weet waar je mee bezig bent. Dan is het feitelijk een kwestie van stap voor stap opbouwen.”

OPLEVERING Het betonwerk van de kleine zaal is inmiddels op hoogte; het betonwerk van de grote zaal zal rond de bouwvak gereed zijn. De komende maanden staan voornamelijk in het teken van de beton- en staalconstructies van de beide zalen. Daarna volgen de gevel-, dak- en wandbeplating. Eind mei 2014 vindt de bouwkundige oplevering plaats, zodat het theater nog enkele maanden heeft om in te richten. De eerste voorstelling staat gepland in oktober 2014. ❚ SCAN WITH

| 21

SPIJKENISSE | Theater

Bouwinfo

Projectinfo

OPDRACHT ONTWERP ADVIES

Gemeente Spijkenisse UNStudio, Amsterdam Ingenieursbureau IOB, Hellevoetsluis

(constructie en bouwtechniek); De Blaay –

Van den Boogaard, Rotterdam (installaties);

PB Theateradviseurs, Uden (theatertechniek);

SCENA, Uden (akoestiek); DGMR, Arnhem (brandveiligheid) UITVOERING VORM Bouw B.V., Papendrecht BOUWPERIODE eind 2012 – medio 2014

GELUID BLIJFT BINNEN Door zijn prominente ligging en futuristische voorkomen wordt het in aanbouw zijnde theater Spijkenisse nu al bestempeld als stadsicoon. Voor Peter Lugtenburg, die namens Akoestikon bijdroeg aan de geluidsisolatie van het gebouw, heeft dit project ook een persoonlijke betekenis. “Het theater staat symbool voor de positieve ontwikkelingen in Spijkenisse. Het is bijzonder om daarbij betrokken te zijn, zeker omdat ik uit deze regio kom.”

Akoestikon produceert en levert een professioneel geluidisolerend systeem voor theater Spijkenisse, als aanvulling op de basisconstructie van het stalen dak. Doel hiervan is om de geluidsoverlast naar buiten toe te beperken. Lugtenburg: “In het voortraject heeft akoestisch adviesbureau Scena diverse opties doorgerekend. Uiteindelijk werd gekozen voor extra isolatie van de platte daken van het grand café en de foyer.” Nadat de bouw van deze dakdelen was gestart, kreeg Akoestikon opdracht voor het leveren van het daksysteem. Begin 2014 volgden de leveringen.

Keramische tegels worden verlijmd op isolatiesysteem

ADVIES - ENGINEERING - INKOOP - LEVERING - CONTROLE - PLAATSEN - BEWERKEN

Eigen systeem De platte daken worden voorzien van het Akoestiplex MXR120 isolatiesysteem van Akoestikon, bestaande uit ontkoppelingsprofielen met daartussen een spouwvulling. Op de profielen komen twee lagen cementgebonden massabeplating. Met warme gietbitumen worden de profielen verkleefd op het staaldak, waarop eerst een houten beschot met dampremmende laag (gebitumineerde aluminiumfolie) is aangebracht. Lugtenburg: “We stellen de profielen in onze eigen productiefaciliteit in Culemborg samen. Het basismateriaal, polyurethaan vlokkenschuim, wordt geproduceerd in een fabriek in Wijchen, die net als wij tot de Recticel-groep behoort. De montage is in handen van dakdekkerbedrijf Admiraal, waarmee wij de detailleringen en aansluitingen nauwkeurig afstemden."

GEVELAFWERKING MET KERAMISCHE TEGELS

Specialist in het aannemen en uitvoeren van totale projecten in natuursteen + keramiek

Postbus 113 5540 Ac Reusel info@benettimarmi.nl

T. +31 (0)76 54 13 971 F. +31 (0)76 54 95 177 M. +31 (0)61 24 16 897

www.benettimarmi.nl

Een groot deel van de gevel van het nieuwe theater De Stoep in Spijkenisse wordt door Benetti Marmi voorzien van keramische tegelstroken in drie formaten. Absoluut hoogtepunt in de gevel vormt straks de betegelde schuifwand van 23,77 meter lang en 4,87 meter hoog, die opgaat in het gevelbeeld. “De gevel is grotendeels opgebouwd uit het Strikotherm-gevelisolatiesysteem, waarop we de keramische stroken verlijmen”, vertelt Ad van Casteren van Benetti Marmi.

“Een bijzondere klus vanwege het uitdagende ontwerp van UNStudio. De weg naar de keuze van systeem, uitvoering en kleur tot aan de uiteindelijke accreditatie heeft behoorlijk wat tijd in beslag genomen. Het aanbrengen van tegelwerk op de schuifdeuren is een klasse apart. De schuifwand bestaat uit zeven gekoppelde delen die we afzonderlijk bekleden. De delen worden één-voor-één aan de geleiderails gehangen en vanuit de steiger bekleed met een vezelcementplaat. Hierop brengen wij de keramische stroken aan in hetzelfde patroon als de gevel. Vooral technisch gezien een uitdagende klus vanwege het bewegende karakter”, besluit Van Casteren.

| 23

WAARDENBURG | Showroom Van Wanrooij

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Van Wanrooij; Inbo Architecten

TWEE CONSTRUCTIESYSTEMEN IN ÉÉN GEBOUW Nog even en niemand kan er nog omheen. De mooie, verlichte etalages van de nieuwe showroom van Van Wanrooij keuken- en badkamerspecialisten in Waardenburg trekken dan de aandacht van iedereen die over de A2 tussen Utrecht en Den Bosch rijdt. Maar er zijn meer zaken die deze showroom bijzonder maken.

Van Wanrooij keuken- en badkamerspecialisten ziet in het winkeloppervlak van ruim 3.500 m2 langs de A2 een unieke plek om haar producten onder de aandacht te brengen van een breed publiek. Zij heeft ook duidelijke ideeën over de uitstraling van het pand. “De kernwoorden voor de architect waren ‘volop licht’ en ‘een open karakter’,” vertelt Marco Verhoeven, projectleider. Het blijken de juiste woorden voor een fraai en creatief ontwerp.

ALLES ONDER ÉÉN DAK Om de klant, maar ook het licht maximaal door het pand te laten stromen, wordt het pand in split le-

24 |

vels gebouwd. In het hart van het gebouw bevindt zich de vide met open trap die de verspringende bouwlagen met elkaar verbindt. Het trappenhuis is afgedekt met een lichtstraat. Op de begane grond, eerste, tweede en derde verdieping bevinden zich badkamer- en keukenopstellingen – compleet met kookstudio, werkende opstellingen en een ruimte waar de bezoeker zijn keuken of badkamer op ware grootte kan bekijken. Dat het in deze showroom om de klant draait blijkt uit de ruimte die is ingericht om samen met de klant de keuken of badkamer af te stemmen op zijn of haar lichaamslengte en lichaamsbouw. Bewust keuzes maken, daar draait

het om. De beleving van de klant staat op alle etages centraal, of hij nu een nieuwbouwwoning heeft gekocht of een bestaande woning wil verbouwen. Van Wanrooij wil de klant optimaal bedienen en ontzorgen. Alle bekende merken zijn in de showroom te vinden, van SieMatic en Miele tot Villeroy & Boch en Mosa. Speciaal voor de kopers van nieuwbouwwoningen worden in het souterrain bouwkundige keuzes getoond en kan door kopers zelf ervaren worden hoe groot de woning is. Kopersbegeleiding in een modern jasje en aangepast aan de huidige tijd. Verhoeven: “De showroom van Van Wanrooij is met deze opzet de eerste showroom

WAARDENBURG | Showroom Van Wanrooij

Projectinfo waarin een nieuwbouwkoper voor al zijn keuzes op één adres terecht kan. Fijn voor de klant maar ook voor zakelijke opdrachtgevers, die maar één aanspreekpunt hebben.”

TWEE CONSTRUCTIESYSTEMEN De eerste bouwkundige uitdaging doet zich voor bij de fundering van het pand. Het grondwaterpeil in Waardenburg is hoog, waardoor de bouwput vol zou kunnen stromen met water. “Hierop hebben we de bouwput afgezet met damwanden en de bouwput leeggepompt”, vertelt Verhoeven. ”Daarna konden we de palenfundering aanbrengen en vervolgens het casco.” Opvallend aan het casco is dat hier twee verschillende constructiesystemen zijn toegepast. De helft van de vloeren bestaat uit prefab beton, de andere helft uit in-het-werk gestort beton oftewel traditionele breedplaatvloeren. “Deze keuze had een esthetische oorzaak”, legt Verhoeven uit. “Aan de A2-zijde heeft het pand grote overstekken. Kanaalplaatvloeren zijn te licht om hier een dragende functie te kunnen vervullen, waardoor de overstek zou moeten worden ondersteund met kolommen. Dankzij de breedplaatvloeren kunnen de kolommen achterwege blijven en is de open aanblik behouden.” ›

GEVELS “JM van Delft & zn is een familiebedrijf van geboren gevelbouwers dat sinds 1907 bestaat en op een persoonlijke, gedurfde, gedegen en betrokken manier metalen ramen, deuren en gevels levert. Voor de nieuw te bouwen showroom voor Van Wanrooij keukens en sanitair is JM van Delft & zn na een uitgebreide selectie uiteindelijk geselecteerd.”

De gevelbouwers uit Drunen leveren voor de blikvanger aan de A2 meer dan negenhonderd vierkante meter aan kozijnen, ramen, deuren en vliesgevels. “Ook alle zetwerkkaders rondom de ramen in de hoogbouw en de zonwering worden door ons geleverd en gemonteerd. De vliesgevels op de begane grond worden voorzien van structurele beglazing. In week twaalf zal JM van Delft & zn de laatste hand leggen aan dit markante gebouw, met de montage van de aluminium lichtstraat.”

GIETVLOEREN Vloerenbedrijf Van Rijbroek uit Uden produceert al meer dan 35 jaar dekvloeren voor de woningbouw en de utiliteitsbouw. “De vraag naar gietvloeren in de bouw neemt hand-over-hand toe. Natuurlijk past ‘het gieten’ niet in elke situatie. Maar de personele problemen in de bouw, de arbo-vriendelijke manier van werken, de strenge regelgeving van de arbeidsinspectie en de hogere bouwsnelheid, maken dat (zwevende) gietvloeren nadrukkelijk de toekomst zullen beheersen.”

“Vloerenbedrijf Van Rijbroek biedt met gietdekvloeren als extra toegevoegde waarde snelle, flexibele en hoogwaardige vloeroplossingen. Om aan de groeiende vraag naar kwaliteit en leverbetrouwbaarheid te voldoen, beschikt Vloerenbedrijf Van Rijbroek in Uden over een eigen centrale voor de aanmaak van specie en de op- en overslag van grondstoffen. Deze uiterst moderne centrale mag voor een vloerenbedrijf uniek worden genoemd. Samen met de mogelijkheid direct op locatie te produceren, zorgt deze moderne centrale voor een hoge flexibiliteit. Bovendien is Van Rijbroek hiermee volledig selfsupporting en onafhankelijk van de aanlevermogelijkheden en de kwaliteiten van derden.”

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Van Wanrooij keuken- en badkamerspecialisten Inbo Architecten, Eindhoven Archimedes Bouwadvies, Eindhoven Van Wanrooij Bouwbedrijf, Geffen Oostendorp Installaties, Tiel (W); Van Zandvoort Electrotechniek, Geffen (E) € 5 miljoen april 2013 – augustus 2014

| 25

Mortels voor morgen weberbeamix.nl

WAARDENBURG | Showroom Van Wanrooij

Een zichtlocatie aan de A2

Projectinfo ENGINEERING De trap in de centrale vide vraagt om creativiteit.

Of liever gezegd ‘een engineeringshoogstandje’.

Verhoeven legt dit uit: “De verdiepingshoogten zijn steeds verschillend. Toch moeten de trappen straks precies dezelfde hoek maken. De veertien meter hoge vide en het trappenhuis vormen straks de eyecatcher van het gebouw. Anderzijds heb je hier te maken met de aansluiting van veel verschillende materialen. De stalen trap, bamboe treden en betonvloer moeten op de millimeter nauwkeurig op elkaar aansluiten. Dat vraagt om ingewikkeld rekenwerk, maar gelukkig is hiervoor uitstekende meetapparatuur.”

UITSTRALING Een soortgelijke kwestie doet zich voor bij de grote etalages aan de voorzijde van het pand. De kozijnen en enorme glaspartijen worden via een kraan naar binnen getransporteerd en van daaruit gemonteerd. “Ook hieraan ging een intensief engineeringsproces vooraf. Maar het resultaat mag er zijn.

Het gebouw is wind- en waterdicht en de delen sluiten naadloos op elkaar aan. Deze showroom krijgt exact de uitstraling die was bedoeld.” ❚

LICHT EN EFFICIËNT WERKEN De nieuwe showroom van Van Wanrooij aan de A2 in Waardenburg levert het overtuigende bewijs dat het mooiste eindresultaat ontstaat bij de juiste combinatie van bakstenen, mortel en verwerking. Natuurlijk zijn hier de laatste innovatieve mortels van Saint-Gobain Weber Beamix toegepast.

“De producten van Weber Beamix worden ontwikkeld met een groot verantwoordelijkheidsgevoel”, vertelt Productmanager John Spoler. “Dat zie je terug in het concept ‘Mortels voor Morgen’: innovatieve, duurzame producten die staan voor betere arbeidsomstandigheden, efficiënt energiegebruik en bescherming van onze leefomgeving.”

Onder de vlag ‘COMFORT’ biedt Weber Beamix een innovatieve range van lichtgewicht metsel-, voeg- en doorstrijkmortels. ‘Lichtgewicht’ betekent minder gewicht in de kuip, op de troffel en in de kruiwagen. Bovendien laten de mortels zich gemakkelijk mengen en verwerken. Beter voor de gezondheid van de bouwvakker en een schone, veilige werkplek.

De laatste telg is voegmortel 332UR+ voor metselwerk, plezierig in het gebruik en extra uitslagremmend.

Inkoopmanager Jan-Peter van Mill: “De meerwaarde van een lichtgewicht mortel met de vertrouwde Beamix-kwaliteit is wat ons betreft duidelijk aantoonbaar in het kader van de arbeidsomstandigheden.” Ook Hoofd Productie Henk Verstegen is enthousiast. “Uiteindelijk kwamen onze medewerkers zelf met hun positieve ervaringen. Hierdoor konden we, zonder de gebruikelijke testfase, al snel besluiten tot de integrale toepassing van de Lichtgewicht Comfortmortel op al onze projecten.”

| 27

WAARDENBURG | Showroom van Wanrooij

Projectinfo CIVIELE WERKEN “Na het uitzetten van het gebouw, zijn we begonnen met het ontgraven van de bouwput inclusief de inrit voor de boorstelling”, aldus Berga Infra. “Tijdens het boren hebben we puinverharding aangebracht voor de parkeerplaatsen, opslag en bouwwegen. Na het boren hebben we de bouwput opgeschoond en witzand verwerkt voor de werkzaamheden in de bouwput.”

jmvandelft.nl – A LU M I N I U M – RV S – S TA A L –

“De overtollige klei uit de bouwput na het opschonen, hebben we direct afgevoerd met ons eigen vervoer naar onze opslag/verwerking. Na het gereed komen van de fundering hebben we aangevuld tussen de funderingstroken. Tijdens het aanvullen rondom de bouw hebben we ook gelijk het HWA- en VWA-riool gelegd. Tijdens deze werkzaamheden hebben we ook rekening gehouden met de mogelijkheid stelconplaten te plaatsen, waar Van Wanrooij zijn steiger op kan bouwen. Nu is het alleen nog wachten op de aanbesteding voor het straatwerk en dan is onze prettige samenwerking afgerond met Van Wanrooij.”

Advertentie Stedenbouw 9_5x13 DEF.indd 1

28 |

27-02-14 13:58

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN

Verrijkt met ‘Interactieve Print’ Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Stedenbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt.

Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Scan de pagina

bekijk de layar!

EDITIE

Interactieve Print Stap voor stap

719

TIJD SCHR IFT VOO R STED ENBO UW, ARCH ITEC TUUR EN MON UME NTEN I JA ARGA NG 66 I 2014

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store.

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

SCAN WITH

Theater Amsterdam in recordtempo gebouwd | Spijkenisse ‘schittert’ Innovatief renoveren met theater | Oosterker met glas | Frisse look k, plek van ontmoetin voor Woonwijk Brake g| n-West in Drunen | Schiemond in de steig ers

SITTARD-GELEEN | DSM Ahead

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Broekbakema Architecten

DSM TOONT

‘BRIGHT SIDE OF SCIENCE’ Onder het motto ‘Bright Science. Brighter Living’ bouwt DSM een splinternieuw onderzoekscentrum. Dit hypermoderne complex op de Chemelot Campus in Sittard-Geleen vormt een belangrijke basis voor de onderzoeks- en ontwikkelingsfaciliteiten van Materials Sciences van DSM. Voor de business group Engineering Plastics is het zelfs het belangrijkste onderzoekscentrum wereldwijd.

De realisatie van het onderzoekscentrum is in handen van de VOF Hurks bouw Eindhoven, HVL en Wolter&Dros. Projectleider Milan Brouwer van Hurks bouw Eindhoven: “Het gebouw bestaat uit een kantoor-/labgedeelte en een productiehal. Het kantoor-/labgedeelte omvat vier bouwlagen, waarvan de onderste twee lagen ruimte bieden aan het laboratorium. De productiehal bevindt zich aan de achterzijde van het complex.” Rondom de beide bouwdelen bevindt zich een groen talud. Deze glooiende rand zorgt voor uniformiteit en begeleidt de bezoekers en medewerkers naar de hoofdentree op de eerste verdieping. Op de begane grond komt een vijver met een wateroppervlakte van 650 m2.

INSPIREREND GEBOUW In het architectonisch ontwerp, afkomstig van Broekbakema Architecten, is de identiteit van DSM duidelijk te herkennen. Het onderzoekscentrum is ontworpen als transparant, inspirerend gebouw waarin op stijlvolle wijze de frisse kleuren van de huisstijl zijn verwerkt.

Het wisselende ritme in de horizontale belijning en het vele glas in combinatie met bewegende, golvende kleurbanen zorgt voor een gevarieerd en fascinerend gevelbeeld. Centraal in het gebouw bevindt zich een carrévormig atrium, waaromheen de verschillende afdelingen zijn samengebracht. De open setting en publiekstoegankelijke plekken stimuleren ontmoeting met zowel collega’s als bezoekers.

Het skelet bestaat uit in-het-werk gestorte wanden en kolommen, met balkbodems en breedplaatvloeren

30 |

De flexibele opzet met zo min mogelijk vaste werkplekken bevordert het werkplezier en maakt het gebouw toekomstbestendig. “We engineeren het gebouw in BIM”, aldus Brouwer. “Dit 3D-model verschaft ons veel inzicht in de constructies en de aansluitingen tussen de verschillende disciplines. Eventuele clashes komen vroegtijdig aan het licht en kunnen voorafgaand aan de uitvoering verholpen worden.”

DUBBELE BOUWSTROOM In het gebouw zit veel betonwerk. Het skelet bestaat uit in-het-werk gestorte wanden en kolommen, met daarop balkbodems en breedplaatvloeren. Voor de realisatie van het open atrium worden stalen vakwerkspanten gecombineerd met gelamineerde liggers toegepast. De gevel is opgebouwd uit houtskeletbouwelementen met daartegen een aluminium vliesgevelsysteem.

Brouwer: “We voeren het kantoor-/labgedeelte uit in een dubbele bouwstroom, die als een soort wokkel vier bouwlagen omhoog gaat. Op deze manier kunnen we aan de strakke bouwplanning

SITTARD-GELEEN | DSM Ahead

voldoen.” Een van de vele uitdagingen waar de VOF tijdens de bouw mee geconfronteerd wordt, is dat het gebouw vlak langs de N2 /O2-transportleidingen van DSM komt te liggen. Omdat op deze leidingen geen gewicht mag komen, zijn er bruggen overheen gebouwd. Hijswerkzaamheden zijn hier verboden.

VEILIG EN DUURZAAM Veiligheid heeft topprioriteit binnen DSM. Dit komt tot uiting in een uitgebreid vergunningenstelsel, talloze risicoanalyses en strenge veiligheidsrichtlijnen. Brouwer geeft een aantal voorbeelden: “Het is verplicht om boven de 1.80 meter aangelijnd te werken. Het dragen van Persoonlijke Beschermingsmiddelen wordt streng gecontroleerd en ladders zijn verboden. Bij het betonstorten werken we met extra stelkisten en dekken we alle stekeinden af.” Een ander belangrijk aandachtspunt is duurzaamheid. Hurks bouw, zelf ISO-14001-gecertificeerd, draagt hieraan bij met energiebesparende technieken en duurzame materialen. Bij de eindoplevering, die gepland staat voor juni volgend jaar, moet dit leiden tot een BREEAM-label ‘Very good’.

AFBOUW EN AFMONTAGE “Na een jaar bouwen zitten we inmiddels vol in de afbouw en afmontage van de gevel. Hurks is verantwoordelijk voor de complete afbouw inclusief stoffering en het vaste meubilair. Voor het kantoor en labgebouw wordt er afgebouwd in een dubbele bouwstroom. De eerste stroom start in de laboratoria op de beganegrondvloer en maakt vervolgens een omslag vanaf de derde verdiepingsvloer naar beneden; de tweede bouwstroom start direct vanaf de derde verdieping in een ander bouwdeel.” De afbouw omvat een grote diversiteit aan materialen. Zo worden er wandbeplatingen als OSB, kurk, vilt en houtwolcement toegepast, en herbergt het gebouw plafondtypes als lamellen plafonds, vaste akoestische plafonds en vloerafwerkingen als kunststofgietvloeren en tapijt. “De grote diversiteit aan materialen vergt een nauwkeurige afstemming in tijd, volgorde en plaats tussen de diverse disciplines. ›

In het atrium worden stalen vakwerkspanten gecombineerd met gelamineerde liggers

| 31

Kies de

buitenkant die bij je past Als onafhankelijk specialist is TGM al in vroeg stadium betrokken geweest bij het ontwerpproces van de gevels van DSM AHEAD. De synergie die door constructief samenwerken in het voortraject en tijdens de uitvoering ontstaat, zorgt niet alleen voor foutreductie en kortere doorlooptijden, maar ook voor een beter en duurzamer eindresultaat. Vanzelfsprekend neemt TGM in dit proces de volledige verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de gevel, het budget en de planning.

TGM realiseert in opdracht van Hurks Bouw, de gehele thermische en esthetische schil van DSM AHEAD te Geleen.

Leveringsomvang TGM: ·

2000 m2

· · · · · ·

DSM Ahead

1400 m

2

HSB elementen aluminium vliesgevels HV60 vliesgevels en glasdak

3800 m2 aluminium plaatwerk

·

·

2800 m

2

950 m2 2000 m

2

masterpoint beglazing buitenzonwering

1200 m2 kunststof gevelbekleding Gelamineerde houten spanten atrium 14 stuks machine-omkastingen

Geleen

DSM Ahead

Geleen

Technisch Gevelbouw Management Heesakkerweg 19 Asten

+31 493 32 77 22

www.tgm.nl

DSM Ahead

Geleen

SITTARD-GELEEN | DSM Ahead

Projectinfo

Naast de kantoren en laboratoria wordt er ook hard gewerkt aan de afbouw in de hal en de inrichting van het buitenterrein. In de hal is het toe te passen aantal materialen minder divers, maar de integratie tussen het grote aantal installaties en de diverse bouwkundige constructies is een grote uitdaging.” Bijzonderheden: de genoemde inpandige vijver van 650 m², het aanleggen van taluds rondom het gebouw en de integratie binnen BIM. ❚

Bouwinfo OPDRACHT DSM ONTWERP Broekbakema Architecten, Rotterdam PROJECTMANAGEMENT Brink groep, Eindhoven CONSTRUCTIE Adviesbureau Tielemans, Eindhoven ADVIES Huygen Installatie Adviseurs BV, Maastricht (installaties/bouwfysica) UITVOERING Hurks bouw Eindhoven INSTALLATIES HVL, Eindhoven (E); Wolter&Dros,

Amersfoort (W) BOUWPERIODE najaar 2012 – juni 2014 BOUWPROGRAMMA nieuwbouw onderzoekscentrum

(21.000 m² BVO), bestaande uit kantoor-/

labgedeelte en productiehal

GROTE DIVERSITEIT AAN MATERIALEN De gevels van DSM AHEAD worden samengesteld uit een grote diversiteit aan materialen. Vanwege de complexiteit is TGM door architectenbureau Broekbakema in het voortraject gevraagd haar licht te laten schijnen op het ontwerp van de gevel.

Na de aanbesteding is TGM door hoofdaannemer Hurks bouw geselecteerd voor de realisatie van de gevel en is er volgens Rob Nellen qua engineering in korte tijd een ‘topsportprestatie’ geleverd.

Na de aanbesteding was er slechts beperkte tijd om de gevel volledig uit te engineeren. Rob Nellen van TGM: “Slechts enkele maanden hadden we de tijd om het ontwerp van de architect te vertalen in een maakbaar product. De berekeningen, het ontwikkelen van details en het overleg met onze bouwpartners liep vrijwel synchroon met het uitwerken van het ontwerp. Dat vereiste een topsportmentaliteit binnen de afdeling engineering. Net voor de bouwvakvakantie van dit jaar waren alle tekeningen goedgekeurd waarna wij direct na de vakantie konden starten met de productie.”

TGM is verantwoordelijk voor de gevels van zowel het kantoorgebouw annex laboratorium, alsmede de gevels van de fabriekshal en de verbindingsgang met een brandwerende eis van zestig minuten. Leon van Osch van TGM: “Doordat we enorm veel tijd hebben gestoken in de voorbereiding en bekend waren met de ontwerp­ uitgangspunten, konden we snel anticiperen. Die efficiëntie in het voortraject betaalt zich uit in de uitvoeringsfase. We liggen keurig op schema en gaan volgens planning medio volgend jaar opleveren.”

TGM verwerkt in de gevels van DSM AHEAD HSB-elementen, houten, stalen en aluminium vliesgevels en dakbeglazing, gelamineerde houten spanten, glas, aluminium plaatwerk en polycarbonaat beplating voor de fabriekshal. Een zogeheten ‘bright ribbon’ met LED-verlichting zorgt voor een dynamisch, golvend effect over de gevel van het kantoorgebouw. Ondertussen heeft TGM ook de aanvullende opdracht gekregen voor het ontwikkelen en leveren van machine-omkastingen in de fabriekshal, een voor TGM niet alledaags product.

WATERTECHNOLOGIE

HELDERE WATERPARTIJEN EN ZELFREGULERENDE IRRIGATIESYSTEMEN De bouwers van DSM Ahead realiseren deze winter in het atrium van de nieuwbouw twee binnenvijvers. HB Watertechnologie, gespecialiseerd in het ontwerpen en realiseren van technische installaties in groenvoorzieningen en waterpartijen, verzorgt daarbij het foliewerk en het filtersysteem. Tevens zijn in de binnenvijvers en op de daktuin een aantal plantenbakken voorzien, waarvoor HB Watertechnologie een irrigatiesysteem aanlegt.

HB Watertechnologie realiseerde eerder onder andere de spiegelvijver en het filtersysteem bij het hoofdkantoor van AFAS Software te Leusden. Het project in Geleen kenmerkt zich door de toepassing van de laatste technieken op vijver- en irrigatiegebied, zegt mede-directeur Kris Bouhuijzen. “Zoals volledige besturing en monitoring van onze systemen op afstand. De filtersystemen voor de binnenvijvers reinigen zichzelf daarnaast automatisch. En het irrigatiesysteem reguleert de vochthuishouding in de plantenbakken. Deze technieken leveren een belangrijke bijdrage aan het leefklimaat.” De werkzaamheden voor DSM Ahead moeten in april dit jaar zijn afgerond.

Spiegelvijver project AFAS Software te Leusden

Irrigatiesystemen

HB Watertechnologie

Vijvertechnieken

3543 AB Utrecht

Waterbehandeling

Proostwetering 27 H Tel. 0348 - 44 46 93 www.hbwt.nl info@hbwt.nl

HB watertechnologie adv 95 x 130 stedenbouw.indd 1

28-02-2014 11:26:17

| 33

Zuid-Nederlandse Ramenfabriek B.V., opgericht in 1983, is een gerenommeerde en toonaangevende toeleverancier in de bouwwereld, die zich richt op engineering, productie en montage van stalen ramen, deuren, gevels en lichtstraatconstructies. U hebt maar één aanspreekpunt. Wij tekenen, produceren en plaatsen het product.

Alle producten worden, vanaf het eerste moment, met de grootste zorg, in een eigen moderne werkplaats vervaardigd, waarbij voldaan wordt aan de kwaliteitseisen van het VMRG keurmerk, SKG/KOMO en de veiligheidsnormen van het VCA* certificaat.

Het staal van vandaag biedt u alle flexibiliteit om te voldoen aan uiteenlopende glaswensen en toepassingsmogelijkheden. Wij hebben ons gespecialiseerd in de productie en montage van brand-, kogel- en explosie werende puien en gevels.

Door onze flexibele en veilige manier van werken, met kwaliteit hoog in het vaandel, zijn wij steeds in staat om de projecten tot volle tevredenheid van onze opdrachtgevers te realiseren.

Nijverheidsstraat 7, Rucphen Postbus 190 4710 AD St. Willebrord Tel. : + 31 – 165 – 346420 Fax : + 31 – 165 – 348395

719063_ Zuid Nederland.indd 1

13-03-14 16:50

slim interieur Volglazen Deur- & Wandsystemen

reGionAle GlAswensen Regionale Service

ArchitecturAle Gevels Maatwerk Glasdesign

n Ruimtelijk ontweRp advies n pRoductontwikkeling n multifunctioneel glas n engineeRing n leveRen en monteRen

n glasadvies n snelle leveRingen uit vooRRaad n glasbeweRkingen n montage

n n n n

GLASSOLUTIONS Veromco Eindhoven t +31 (0)40 - 250 59 00 e sggs.eindhoven@saint-gobain.com www.glassolutions.nl

ontweRpadvies pRoductontwikkeling calculaties engineeRing

GevelbeGlAzinG nieuwbouw & renovAtie Glas én Montage

n advies glasmultifunctionaliteit n calculaties n pRojectcoöRdinatie n leveRen en monteRen

SCHOONDIJKE | Hydrauvision

Twee verschillende panden Toch de perfecte eenheid Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: Fraanje Aannemingsbedrijf

Van bovenaf zien de nieuwe bedrijfshal en het kantoorgebouw van Hydrauvision eruit als twee rechthoeken die in elkaar zijn geschoven. Toch staan de panden constructief los van elkaar. Maar in uitstraling vormen de twee grijze blokken met heldere kleuraccenten een perfecte eenheid.

Als de bouw van het bedrijfspand met kantoor bij Fraanje Aannemingsbedrijf wordt neergelegd, is het ontwerp volledig af. “Opdrachtgever Hydrauvision had hiervoor een architect in de hand genomen, die het basisontwerp had uitgewerkt”, vertelt Berry van Heeren, projectleider van Fraanje Aannemingsbedrijf. “Toen we werden uitgenodigd om mee te dingen, hoefden we dus enkel een prijsopgave aan te leveren.

Omdat we hierin aantrekkelijke alternatieven hebben aangedragen, konden we de laagste prijs aanbieden. Zo is het project bij ons terechtgekomen.”

Het project bestaat uit een bedrijfshal en kantoorgebouw met drie verdiepingen in het Zeeuwse Schoondijke.

CONSTRUCTIE MET SCHARNIEREN De eerste wijziging die Fraanje Aannemingsbedrijf voorstelt, heeft te maken met de zware dragende staalconstructie die is getekend. Fraanje onderzoekt of de constructie op een andere manier kan worden berekend, waardoor deze lichter wordt. Van Heeren: “Dat bleek het geval.

De constructie was berekend met momentvaste verbindingen, terwijl deze ook met scharnieren

kan worden gerealiseerd. De windverbanden zorgen dan voor de stabiliteit. Deze constructie vraagt een iets andere fundering, maar blijft desondanks veel gunstiger in prijs.”

HAL De hal heeft een afmeting van circa 2.000 m2 en is – net als het kantoorpand - gebouwd op een fundering van mortelschroefpalen. Als de fundering is geregeld, gaat het snel. De staalconstructie wordt gedicht met gevels van cellenbeton, die vervolgens weer worden bekleed met stalen sandwichelementen, gevuld met PU-isolatie. De buitenkozijnen worden vervaardigd uit geïsoleerde aluminiumprofielen en geïsoleerde overheaddeuren. Het geheel wordt afgedekt met stalen dakplaten, isolatie en dakbedekking met daarin enkele grote driewandige lichtstraten. Als de hal waterdicht is, wordt de zware betonvloer gestort en worden de installaties afgemonteerd. “Hiermee was de hal klaar voor gebruik”, vertelt Van Heeren.

KANTOOR Het kantoorpand telt drie bouwlagen. Op de begane grond valt onmiddellijk de entree in het oog. Deze bestaat uit een open, lichte vide. ›

De staalconstructie is gedicht met gevels van cellenbeton, die zijn bekleed met stalen sandwichelementen

| 35

SCHOONDIJKE | Hydrauvision

Projectinfo TOTAALOPLOSSING IN KRANENTECHNIEK De divisie Kranentechniek van Koninklijke Hollestelle Groep heeft vier bovenloopkranen geleverd voor de nieuwe fabricagehal van Hydrauvision in Schoondijke.

Hollestelle Kranentechniek leverde eerder al kranen voor Hydrauvision Dordrecht en de bestaande vestiging in Schoondijke.

Hollestelle Kranentechniek feliciteert Hydrauvision met hun nieuwbouw

“In juli 2013 kregen wij opdracht voor de levering van de kranen”, vertelt directeureigenaar Danny Hollestelle van Koninklijke Hollestelle. “Wij zijn blij dat Hydrauvision ons dit werk gunde. Bovendien is het mooi om mee te helpen aan het succes van dit bedrijf.”

De opdracht omvat twee bovenloopkranen met een hijsvermogen van twee keer acht ton en een overspanning van bijna 23 meter, en twee met een hijsvermogen van twee keer twintig ton en een overspanning van bijna veertien meter. De kranen worden radiografisch bestuurd via een master/slave-bediening. Omdat meerdere kranen op dezelfde banen rijden, zijn ze voorzien van botsbeveiligingen. “Binnen Kranentechniek nemen wij de projecten van A tot Z uit handen”, aldus Hollestelle.

“Ontwerp, fabricage, montage en inbedrijfstelling voeren wij in eigen beheer uit.”

In nauw overleg met de opdrachtgever en de aannemer werkte Hollestelle de technische tekeningen voor de bovenloopkranen uit. Aandachtspunt hierbij was dat de overheaddeuren over de kraanbanen heen openen. Hollestelle: “In onze werkplaats in Goes zijn de kranen gefabriceerd, die hoofdzakelijk bestaan uit de staalconstructie en componenten als takels en rijwerken en de kraanbesturing. Het fabricagedeel is afgesloten met de Factory Acceptance Test.” Bij aankomst op de bouwplaats zijn de kranen, via het nog open liggende dak, in het nieuwe pand van Hydrauvision ingehesen, waarna ze zijn afgemonteerd en in bedrijf zijn gesteld.

36 |

719053_climinova.indd 1

www.hollestelle.nl

Amundsenweg 10 4462 GP Goes

Tel. 0113-27.77.77 groep@hollestelle.nl

13-03-14 16:18

SCHOONDIJKE | Hydrauvision

“Nagenoeg de hele hoek waardoor de bezoekers binnenkomen, bestaat uit glas”, wijst Van Heeren. “Dat bezorgt het pand een gastvrije entree.” Op de begane grond bevinden zich ook de kantine, kleedkamers en toiletvoorzieningen.

De tweede en derde bouwlaag zijn ingericht met werkplekken. “Hier is voornamelijk gekozen voor open werkplekken. Het hele pand telt slechts enkele gesloten kantoren.” De beganegrondvloer en de verdiepingsvloeren bestaan uit geïsoleerde kanaalplaatvloeren. De gevels bestaan uit kalkzandsteen lijmelementen, bekleed met stalen sandwichelementen met PUisolatie; de buitenkozijnen uit geïsoleerde aluminiumprofielen met HR++ beglazing.

zien van vloerverwarming, aangebracht in de constructievloer. In het kantoorpand is de vloerverwarming weggewerkt in de cementdekvloer.

De verwarming is geregeld met een luchtgekoelde warmtepomp, die op het dak van de bedrijfshal is geplaatst. Deze warmtepomp zorgt

in de zomer ook voor koeling. Ventilatie gebeurt zowel in het kantoor als in de hal door een warmte-terugwinsysteem. Een systeem dat ook op afstand kan worden bediend. De constructie van het 2.000m2 grote dak is afgestemd op de plaatsing van zonnepanelen. ❚

Projectinfo TECHNIEKEN VAN A TOT Z

KLEURENSPEL “Hier is de architect creatief te werk gegaan”, vindt Van Heeren. “De gevelbekleding van de hal bestaat uit grijze en rode sandwichpanelen.

Deze kleurencombinatie is kenmerkend voor het pand van Hydrauvision. Voor het kantoorpand is echter uitsluitend gekozen voor grijze sandwichpanelen. Hier zijn kleuraccenten aangebracht in de neggekanten van de kozijnen, die per gevel verschillen. Zo is een fraai geheel ontstaan, waarbij de twee gebouwen toch elk een eigen identiteit hebben.”

DUURZAAMHEID Natuurlijk speelde ook duurzaamheid een rol bij het ontwerp en de uitvoering van de Hydrauvision-panden. Daarom is de bedrijfshal voor-

Besparing op energiekosten en het gebruik van alternatieve energie zijn hot items in het beheer van bedrijfsgebouwen. Om daarin een maximaal rendement te halen is een goed inzicht nodig in alle aspecten van klimatisatie, zodat ze optimaal met elkaar geïntegreerd kunnen worden. Precies dat is de specialisatie van Climanova, een bedrijf uit Eede dat zijn ervaring in industriële klimatisatie nu ook vertaalt in toepassingen voor bedrijfsgebouwen.

Gesterkt door een sterk gegroeide eigen engineeringafdeling, neemt Climanova naast de realisatie van klimaat, ook de uitvoering van de overige technieken voor zijn rekening. Het project Hydrauvision in een notendop: Op het vlak van klimaat: - Centrale stookinstallatie opgebouwd uit een combinatie van hoog-rendement gaswandketels en warmtepomptechnologie - Vloerverwarming in de werkplaatsen - Vloerverwarming in de kantoren - Intelligente luchtverversing middels een luchtgroep met warmterecuperatie en nabehandeling (basiskoeling en verwarming)

De gevelbekleding van de hal bestaat uit grijze en rode sandwichpanelen

Overige technieken: - Laagspanningsborden en laagspanningsverdeling voor de grote en kleine vermogens - Wandcontactdozen en verlichting - Data - Rook– en branddetectie en preventie - Inbraakbeveiliging - Toegangscontrole - Camerabewaking

| 37

ROTTERDAM | Parkeergarage Kralingse Zoom

Tekst: Sjoerd Meuleman Beeld: ZJA Zwarts & Jansma Architecten

P+R KRALINGSE ZOOM: TRANSFERIUM PLUS

Als startschot voor bedrijvenpark Brainpark beoogde Rotterdam een nieuw openbaar vervoerstrefpunt annex parkeergarage met 1.040 parkeerplaatsen. Het resultaat na zeven jaar inspanning is P+R (Park & Ride) Kralingse Zoom, een beeldbepalend bouwwerk met een opvallend open karakter.

Voor verkeersambtenaren van grote steden een bekend hoofdpijndossier: parkeren in binnensteden, omringd door wonen, werken en vertier. Niet vreemd daarom dat parkeerders tegenwoordig buiten de stad worden gehouden.

Zoals dat ook gebeurt bij het Rotterdamse metrostation Kralingse Zoom.

Ruim twaalfduizend mensen reizen dagelijks hiervandaan naar de stad of daarbuiten, wat het station tot de intensievere knooppunten van de regio maakt. Voor doorreizende parkeerders staat er nu sinds enige tijd P+R Kralingse Zoom, een 'transferium plus'. ZJA Zwarts & Jansma Architecten ontwierp hiertoe een langwerpig volume over zeven bouwlagen met een transparante verschijningsvorm.

UITHANGBORD Volgens projectarchitect Kay Oosterman beoogt het project meer te zijn dan slechts een parkeergarage. Hij ziet het gebouw als uithangbord voor aankomende ontwikkelingen. Oosterman: “We hebben een gebouw willen ontwerpen dat raakvlakken vertoont met beweging. Brainpark wordt beschouwd als een dynamisch kantorenpark, iets waarvan de gemeente vindt dat het gezien mag worden. En je mag concluderen dat dat aardig is gelukt.” Als voorbeeld

38 |

noemt hij de opvallende gevels (verdieping 2 t/m 6) van aluminium lamellen, die door hun veranderlijke positionering een bewegingsgolf suggereren. Ook het forse volume van het transferium - 175 meter lang met zes verdiepingen, waarvan de bovenbouw zweeft op relatief slanke kolommen - draagt bij aan het gewenste eyecatcher-effect.

TOEKOMSTBESTENDIG Het gebouw staat direct aan de A16 in de kromming van de route. Constructief is gekozen voor een hybride draagstructuur met vlakke prefab betonvloeren: ter plaatse van de overkluizing van de metrolijn zijn de kolommen van staal, de overige van prefab beton. Oosterman: “De overspanning boven de metrolijn was dermate groot dat alleen een staalconstructie hier uitkomst bood. Bovendien bouwt staal sneller dan beton, waardoor het metroverkeer minder overlast ondervond.” Het gebouw is bewust constructief overgedimensioneerd; zonder kostbare ingrepen kunnen er eenvoudig nog drie verdiepingen bovenop. Uiteindelijk zal het geheel (inclusief uitbreiding en parkeerplekken op het maaiveld) plaats bieden aan 2.200 geparkeerde auto’s.

ROTTERDAM | Parkeergarage Kralingse Zoom

BEWEGING Ook niet-alledaags oogt de entreepartij, met een toegang vanaf het verhoogde maaiveld. De stahoogte bedraagt hier vier meter, ruim zestig procent hoger dan te doen gebruikelijk. Doel hiervan is facilitering van toekomstige commerciële activiteiten. Het gebouw kent enkele duurzame ingrepen, waaronder gescheiden hemelwaterafvoer en beplante roostergevels (begane grond; verdieping 1).

Bovendien vormt het volume een geluidsbuffer tussen de snelweg en Brainpark.

Inmiddels is het gebouw nu enige tijd in gebruik. En Oosterman toont zich tevreden met het resultaat. “Een transferium ontwerp je voor mensen, misschien nog wel meer dan andere gebouwen. Automobilisten, fietsers, voetgangers, openbaar vervoerreizigers: iedereen beweegt. Dat is mooi om te doen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES

UITVOERING INSTALLATIES BOUWPERIODE PROGRAMMA

Stadsontwikkeling Rotterdam ZJA Zwarts & Jansma Architecten Ballast Nedam Engineering; Grontmij BV; Zonneveld Ingenieurs; Adviesbureau Snijders BV Ballast Nedam De Bosman Bedrijven BV 20 maanden 36.097 m²

Het transferium overkluist de metrolijn met een staalconstructie

OVT BREDA - SPOREN IN DEN BOSCH - PERRONKAPPEN UTRECHT CS - OVT ARNHEM - OVT DEN HAAG - HILTON SCHIPHOL - BERCHHIEM BURGUM DELTARES DELFT - CALYPSO ROTTERDAM - EZINGE MEPPEL

Uw partner in complete gevels en gevelbekleding!

Sorba

Projects

BV

-

0543

546

700

-

projects@sorba.nl

-

www.sorba.nl | 39

AMSTERDAM | Volkskrantgebouw

Tekst Hilda Bosma Beeld: Studio Steenbruggen

Grootscheepse transformatie van het Volkskrantgebouw Het markante Volkskrantgebouw aan de Wibautstraat in Amsterdam wordt omgebouwd tot een creatief hotel met 172 kamers.

Daarnaast krijgt het voormalige kantoorgebouw onder meer een sauna, theater, een club, een restaurant en open werkplekken.

Private belegger J. Heimans en Brouwershoff kochten het pand dat in 1965 gebouwd werd naar een ontwerp van architectenbureau Kraaijvanger. Als eigenaar willen ze het pand in een zo kort mogelijke bouwtijd een nieuwe bestemming geven.

HOTEL Het moet een creatief hotel worden met 172 kamers, waar mensen met een creatief beroep kunnen werken en slapen. Fotografen, muzikanten, kunstenaars, mode-ontwerpers en andere creatievelingen hebben op de begane grond gratis open werkplekken tot hun beschikking. Daarnaast kunnen ze meeting rooms huren. Op de eerste tot en met zesde verdieping komen 172 hotelkamers. Het hotel krijgt een ongedwongen sfeer met een podium en expositieruimte, zodat het een echte creatieve broedplaats wordt. In de kelder komen geluids- en opnamestudio’s voor muzikanten en bandjes. In de kelder zat al een discotheek.

40 |

EXTRA VERDIEPINGEN KBK Bouw kreeg de opdracht de gehele gevel te vernieuwen, en 172 hotelkamers en twee extra verdiepingen te realiseren. Projectleider Maurice van der Lee: “Via een aanbesteding kregen we de opdracht voor dit prachtige project. Tijdens de werkzaamheden blijft een deel van het gebouw in gebruik. Zo blijft de discotheek drie dagen in de week open. Daarvoor is een speciale tunnel gemaakt waar discogangers doorheen kunnen. Ook het achterdeel van het gebouw blijft in gebruik.

Al langer wordt dit deel met verhuurbare ruimtes gebruikt voor mensen voor een creatief beroep.”

SLOOPWERK De opdrachtgever heeft het grove sloopwerk gedaan. De oude zevende verdieping is gesloopt en het gehele gebouw is vanbinnen gestript. Op het bestaande gebouw heeft KBK bouw een nieuwe zevende en achtste verdieping gebouwd. In dit exclusieve gedeelte komt een club, een restaurant, een sauna en een dakterras.

GELUIDWERENDHEID Van der Lee: “Technisch was de geluidwerendheid van de uitgaansclub het moeilijkst. Aan het ontwerp en de engineering van een club worden hoge eisen gesteld. Vanwege de geluidwerendheid staan deze twee verdiepingen op speciaal

AMSTERDAM | Volkskrantgebouw

geengineerde rubberblokken. Op de blokken is de constructie gemaakt. Deze hoofddraagconstructie bestaat uit een staalconstructie met betonvloeren. Dat is wel het meest speciale aan dit gebouw.”

NIEUWE GEVEL KBK Bouw realiseert een nieuwe gevel en zorgt ook voor de isolatie. De gevel krijgt witte banden van stucwerk en aluminium puien met glas. Daarbij is veel aandacht besteed aan de goede waterdichtheid van het stucwerk, vooral bij de aansluitingen.

Van der Lee: “We zijn heel trots dat we dit werk mogen maken. Het is een in het oog springend pand aan de vernieuwde Wibautstraat. Vanaf de zevende en achtste verdieping hebben gasten een prachtig uitzicht op Amsterdam. In mei moet de transformatie afgerond zijn.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT VKG-VOF ONTWERP Architect Studio Steenbruggen ADVIES Pieters Bouwtechniek, Amsterdam (constructies);

Overdevest Adviseurs (Den Haag) UITVOERING KBK Bouw, Volendam INSTALLATIES Breedveld & Schröder BV, Almere (E & S) BOUWPERIODE augustus 2013 - april/mei 2014

Projectinfo COMPLETE E- EN S-INSTALLATIES “Elektrotechnisch aannemer Breedveld & Schröder B.V. is een betrouwbare partner als het gaat om aanleg en renovatie van en onderhoud aan elektrotechnische installaties. Ook bij het Volkskrantgebouw heeft het bedrijf haar jarenlange kennis en ervaring gedeeld met de opdrachtgever en het bouwteam.”

“De ingrijpende renovatie / transformatie van voormalige drukkerij naar een multifunctioneel pand met een driesterrenhotel, open werkplekken en meeting rooms vroeg om betrokken partijen met focus op het beoogde eindresultaat (niet alleen techniek, ook de beleving).

Vindingrijk omgaan met belemmeringen en voordeel behalen uit bestaande infrastructuur, systemen of inrichting behoort tot de kernkwaliteiten van Breedveld & Schröder. Een team van specialisten was voor dit project geselecteerd met een heldere kijk op de unieke wensen.

Alle unieke wensen zijn vertaald naar technische oplossingen, van hotelgebonden installaties, LED-verlichting, beveiligingsinstallaties tot het compleet vervangen en verzwaren van de hoofdverdeelinrichting.

Afspraak is afspraak, als wij iets beloven dan maken wij het waar.”

708046_Breedveld.indd 1

13-12-12 09:17

| 41

NIJMEGEN | Mariënbosch

Tekst: Marcia van Wensveen

Beeld: Hazenberg Bouw

Herbestemming Mariënbosch:

van klooster tot studentencomplex Volgens een grove schatting komen er in Nederland twee kerken per week leeg te staan.

Voor de kloosters geldt: één per maand. Wat te doen met dit religieus erfgoed en ander monumentaal vastgoed? Niet alle projectontwikkelaars staan te springen om de immense gebouwen een nieuwe bestemming te geven. Terecht? John van der Doelen over een voorbeeld uit de praktijk.

Bij de herstemming van een monumentaal bouwwerk is geen sprake van een doorsnee aanpak. John van der Doelen is directeur van Bouwbedrijf Hazenberg, een onderdeel van TBI. Binnen TBI hebben drie zusterbedrijven ‘Ozive | atelier voor herbestemming’ opgericht.

Ozive richt zich op een integrale aanpak van herbestemmingsvraagstukken. Synchroon brengt kennis in als ontwikkelaar, HEVO gaat op zoek naar een nieuwe functie en Nico de Bont/Hazenberg deelt (kosten-) technische kennis op het gebied van monumentale restauratie en renovatie.

STUDENTENHUIS Het atelier heeft een proactieve houding. Van der Doelen: “Zodra een monumentaal pand vrijkomt, bekijken we de mogelijkheden voor herbestemming. We nemen daarbij de functionaliteit van het bestaande complex als uitgangspunt. Over het algemeen zijn kloosters gemakkelijker her te bestemmen dan kerken.” Een groot project waar Hazenberg en Nico de Bont aan werken, is het voormalige klooster Mariënbosch in Nijmegen. Het carrévormige gebouw uit 1923 krijgt een aanbouw in een soortgelijke, wel-

Het gebouw uit 1923 wordt voorzien van een aanbouw in een soortgelijke, versoberde stijl

42 |

iswaar versoberde stijl. In 2015 moet het complex 347 studenten huisvesten, 121 in de oudbouw en 226 in de nieuwbouw.

LEEGSTAND In eerste instantie ziet ontwikkelaar Synchroon een appartementencomplex in het klooster. Dat blijkt anno 2007 geen haalbare kaart. Het klooster blijft leegstaan – afgezien van enkele tijdelijke bewoners – totdat Hazenberg en SSHN - de Nijmeegse studentenhuisvester, de handen ineenslaan. “De locatie is uitermate geschikt voor studenten. Het klooster is prachtig gelegen, op vijf minuten fietsafstand van de universiteit.” Ook de indeling van de kloosterkamers blijkt een godsgeschenk voor de ontwikkelaars. De afmetingen – drie meter breed, zes meter lang, vier meter hoog – doen menig stu-

NIJMEGEN | Mariënbosch

dent watertanden. Alle kamers krijgen een keuken, badkamer en entresol voor opslag.

VOOR DE RECHTER Aanvankelijk verloopt de aanloop van het project voorspoedig. SSHN heeft een duidelijk programma van eisen opgesteld. Hazenberg en Nico de Bont hebben goede contacten met de gemeente Nijmegen en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het project krijgt zelfs een provinciale subsidie van vier miljoen euro. Maar niet te vroeg gejuicht. In 2011 blijkt dat de buurt niet op de komst van een studentencomplex zit te wachten. Ze dient bij de rechter een verzoek tot voorlopige voorziening in. De bewoners verliezen, maar het neemt kostbare tijd in beslag. John van der Doelen kijkt berustend. “Ik heb alle bewoners persoonlijk bezocht om de kwestie te bespreken. Uiteindelijk hebben we ons plan iets gewijzigd, om de buurt te ontzien.”

WESPENDIEF Dan is er ook nog de kwestie met de Dienst Landelijk Gebied. “We hadden al een rapport over de fauna en flora laten maken en regelingen getroffen voor de steenmarter en de vleermuizen in het gebied. Maar de dienst wilde een uitgebreider onderzoek, omdat in de omtrek de roep van een wespendief was waargenomen. Het onderzoek duurde en duurde.” Weer zoekt de directeur persoonlijk contact om de kwestie op te lossen. “Bij een herbestemming heb je met zoveel partijen te maken, dat je grensoverschrijdend moet denken. Als je je verdiept in wat de ander wil, kom je dichter bij de oplossing.”

INGREDIËNTEN Uiteindelijk – twee jaar na de vergunningsaanvraag – is de bouw gestart. De strubbelingen laten John van der Doelen niet uit het veld slaan. “We hebben een goede gebruiker, een kloppende kostenraming en goede contacten met bevoegde instanties. Dat zijn de belangrijkste ingrediënten voor een geslaagde herbestemming.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT SSHN Nijmegen / Wooncorporatie Mooiland

ONTWERP Harmonische Architectuur, Voorstonden

ADVIES JVZ Raadgevend ingenieursburo, Deventer; Visietech, Almkerk

UITVOERING Bouwbedrijf Hazenberg, Vught; Aannemingsbedrijf Nico de Bont, Vught

INSTALLATIES JWR Electrotechniek, Wijchen; Oostendorp Installatietechniek, Tiel

BOUWKOSTEN circa € 20 miljoen

BOUWPERIODE najaar 2013 - medio 2015 < Studenten krijgen ruime, hoge kamers in het complex

| 43

NIJMEGEN | Mariënbosch

Projectinfo W- EN S-INSTALLATIES De werkzaamheden van Oostendorp Installatietechniek B.V. ten behoeve van het Mariënbosch te Nijmegen bestaan uit het leveren en monteren van de sanitaire en werktuigbouwkundige installaties. Het project kenmerkt zich door de specifieke warmteopwekking.

Het vuur brandt (nog) niet in de houtgestookte verwarmingsketels, de zogeheten pelletketels die straks zullen staan in de nieuwbouw/renovatie van Mariënbosch.

Door het kijkglas is straks de gloed goed zichtbaar van het smeulende hout. Een fenomeen is hier tot realisatie gekomen: “Biomassaverbranding noemen we dit.

Op basis van een unieke installatie. De opdrachtgever wilde de vinger op de CO2uitstoot leggen voor de realisatie van dit project. In de strijd tegen het broeikaseffect en de klimaatverandering is het van belang dat het aandeel CO2 dat in de lucht komt verlaagd wordt. Gelukkig kunnen we steeds meer milieuvriendelijke CO2-neutrale oplossingen inzetten.”

Hoe het mogelijk wordt CO2-neutraliteit te bereiken met het stoken van hout? “Bomen nemen gedurende hun groei CO2 op uit de lucht. Zodra bomen afsterven en wegrotten in het bos komt deze opgeslagen hoeveelheid CO2 weer vrij in de lucht.

Dit gebeurt ook bij verbranding van hout en houtpellets. De hoeveelheid CO2 die vrij komt bij verbranding is evenveel als bij het wegrotten in het bos. De vrijgekomen CO2 wordt vervolgens weer door andere bomen opgenomen. Deze kringloop herhaalt zich continu. Er komt dus geen extra CO2 vrij. In het kort uitgelegd is dit systeem CO2-neutraal.”

DUURZAME KEUZES MAKEN

Herbestemmen, nieuwbouw en duurzaamheid gaan bij Mariënbosch hand in hand. Bouwtechnisch bij monumenten geen vanzelfsprekendheid. Toch is het ons gelukt om een CO2-neutraal gebouw te ontwerpen met een uitzonderlijk lage EPC-waarde. Met liefde voor het vak, bevlogenheid en kennis van de nieuwste technieken zoeken wij steeds weer naar wat maximaal mogelijk is. Dat doen wij samen met de opdrachtgever, betrokkenen en bouwpartners.

Gezamenlijk creëren wij duurzame toekomstwaarde voor historisch waardevol vastgoed. MAAK DE TOEKOMST

44 |

EEFDE | Groot Hungerink

Tekst: Hugo Kamperman

Beeld: Stichting Trajectum

Gebouwen op Groot Hungerink gaan op in het landschap

De tijd dat cliënten van Groot Hungerink met z’n achten een badkamer deelden is binnenkort voorbij. Het Trajectum-terrein aan de Meijerinkstraat in Eefde wordt grondig onder handen genomen.

Het herstructureringsplan voorziet onder meer in een nieuw kantoorpand, een activiteitencentrum en vier nieuwe woongebouwen.

De gebouwen worden gefaseerd opgeleverd, waardoor ook de in- en omhuizing in fasen verloopt. Complicerende factor in dit project is dat de bewoning van Groot Hungerink, de orthopedagogische begeleiding van cliënten, doorgaat tijdens de herstructurering. Het is de bedoeling dat de bewoners zo min mogelijk hinder ondervinden van de werkzaamheden. Om dat te bewerkstelligen is bijvoorbeeld dwars door de aangrenzende weilanden een volledig geasfalteerde bouwstraat aangelegd, zodat de verkeersbewegingen op Groot Hungerink tot een minimum zijn beperkt. Het maakt de herstructurering tot een complex project. “Het is meer dan een verhuiskaartje sturen”, zegt locatiemanager Ineke van Ouwerkerk van Trajectum.

NIEUWE BEBOUWING GROTER EN VEILIGER De planvorming is gestart in 2008 en resulteerde in een masterplan waarmee de haalbaarheid is getoetst en de gesprekken met de gemeente zijn gestart. Het huidige ontwerp dateert van 2010. De bestaande woningen op Groot Hungerink verrezen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw en voldoen niet langer aan de eisen die aan zorg voor mensen met een licht verstandelijke beperking worden gesteld. “Iedereen krijgt nu z’n eigen badkamer”, vertelt Van Ouwerkerk. “De kamers zijn groter en het gebouw is veiliger.” Het eerste gebouw, waaraan vanaf maart 2013 is gewerkt, is op 31 januari van dit jaar opgeleverd. Op 10 maart betrekken de eerste bewoners hun nieuwe onderkomen. Volgens plan worden de gebouwen steeds een maand na elkaar opgeleverd. Als de bestaande bebouwing is gesloopt, wordt het terrein opnieuw ingericht. Naar verwachting is de herstructurering in mei 2015 gereed.

Het besloten gebouw heeft als enige een bakstenen gevel

BESLOTEN GEBOUW NIEUW OP GROOT HUNGERINK Momenteel wonen 95 cliënten op Groot Hungerink. Wanneer het project is afgerond, biedt het terrein plaats aan 122 bewoners. Daarnaast zijn er nog zogeheten frictieplaatsen, flexibele bedden. Nieuw op Groot Hungerink zijn de bewoners die overkomen van ’t Mastler, een andere Trajectum-locatie in Eefde. Deze cliënten worden gehuisvest in gebouw M – een besloten gebouw, hetgeen betekent dat de deuren voor deze bewoners op slot gaan. ›

| 45

EEFDE | Groot Hungerink

kuurman groep

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES

UITVOERING INSTALLATIES TERREIN + INFRATECHNIEK BOUWKOSTEN START BOUW

schilderwerken

Stichting Trajectum Buro SBH Twynstra Gudde (projectmanagement); Royal HaskoningDHV (installaties); Ingenieursbureau Wassenaar (constructie) BAM Utiliteitsbouw Regio Arnhem BAM Techniek Regio Oost BAM Wegen Regio Oost â&#x201A;Ź 17.950.000,januari 2013 - mei 2015

Schilderwerken Metaalconservering Polymeertechnieken Brandvertraging

Kuurman Noord bv Industrieweg 26 9601 LJ Hoogezand T. 0598 380 174 F. 0598 380 175 www.kuurman.nl

100 95 75

25 5 0

46 |

ragcom-advertentie-bam dinsdag 4 maart 2014 17:23:36

EEFDE | Groot Hungerink

Op 10 maart nemen de eerste bewoners hier hun intrek

Projectinfo

Architect Twan Verheijen en locatiemanager Ineke van Ouwerkerk

PLATO-GEVELBEKLEDING, HOUTEN BINNENKOZIJNEN EN VLOERPLINTEN

Een geheel nieuwe doelgroep krijgt haar onderkomen in het eveneens besloten gebouw A. Van Ouwerkerk: “Dat is niet omdat het enge mensen zijn, zoals veel mensen nog weleens veronderstellen, maar het zijn bijvoorbeeld pathologische weglopers. Of mensen die extreem in de structuur moeten worden gezet, willen ze een beetje prettig kunnen leven. Nou, daar is zo’n gebouw uitstekend voor.”

In oktober 2013 heeft bedrijfsleider Davy Jilesen van Ragcom Integrale Afbouw opdracht gekregen voor het monteren van 18.600 strekkende meter Plato®Hout-gevelbekleding, 550 kozijnen en de levering en montage van 6.000 strekkende meter vloerplinten. Ragcom was een bekende partij voor BAM Utiliteitsbouw, vanwege een eerdere samenwerking op project Groot-Klimmendaal te Arnhem.

ONTWERP AFGESTEMD OP BEWONERS

Echter was de vraagstelling op project Groot Hungerink wat anders. “Hoewel kwaliteit en vakmanschap nog steeds hoog in het vaandel staan, was projectleider Hans Cornelissen van BAM Utiliteitsbouw op zoek naar een afbouwpartij die gespecialiseerd is in lean bouwen en duurzaam ondernemen, gecombineerd met de focus op omgang en communicatie met bewoners van Groot Hungerink. BAM Utiliteitsbouw gaat verder dan het realiseren van dit plan in bouwkundige zin en heeft een speciaal plan van aanpak gemaakt richting de opdrachtgever Trajectum. Het is aan Ragcom de taak om daarin het onbetwiste verlengstuk te zijn en dus de klantwaarde te optimaliseren. Ragcom Integrale Afbouw is één van de meest vooroplopende afbouwpartijen als het gaat om BIM, lean en co-creatie en verzegelt dat bij voorkeur met een ketenpartnerschap.”

Het besloten woongebouw A wijkt af qua ontwerp, om het verschil in open en besloten bewoning te accentueren. Het heeft een patio en een bakstenen gevel. De gevels van het activiteitencentrum en de drie andere woongebouwen – die wel wat weg hebben van een kapschuur – zijn opgetrokken uit platohout. In totaal wordt hiervoor zo’n 26 kilometer aan planken gebruikt. Architect Twan Verheijen van Buro SBH heeft het ontwerp volledig afgestemd op de bewoners van Groot Hungerink. “Met alles wat je tekent, denk je constant na hoe mensen daarmee omgaan.

De houten geveldelen zitten bijvoorbeeld vrij dicht bij elkaar, je zorgt ervoor dat de ruimte die ertussen zit niet groot genoeg is om iets in te kunnen stoppen, zoals verdovende middelen.” Gebouw M kent nog enkele specifieke preventieve constructies. “Dat is een gebouw voor de bewoners van ’t Mastler, een doelgroep die wat gevoeliger is voor middelen die van buiten aangeleverd zouden kunnen worden. Er worden ramen aangebracht die weliswaar kunnen openklappen, maar waar een constructie boven gemaakt is zodat mensen daar niets kunnen doorgeven.”

CLIËNTEN KRIJGEN KANS NAAR VOREN TE GROEIEN Groot Hungerink biedt als de herstructurering is afgerond een totaal andere aanblik, het sluit aan bij de landelijke omgeving. “We wilden graag een soort erve maken waaraan de gebouwen liggen die passen in het landschap”, licht Verheijen toe. Geld voor zolders om spullen op te bergen was er niet. Verheijen bedacht een oplossing. “We hebben de schuine kap verlaagd waardoor er een minder dure gevel wordt gemaakt. Het op de eerste verdieping bespaarde volume is geplaatst op zolder waardoor daar berg- en installatieruimte is gerealiseerd.” Het terrein is ingericht naar de mate van begeleiding. “Naarmate je verder op het terrein komt heb je meer steun en bescherming nodig”, legt Van Ouwerkerk uit. “Kom je meer aan de voorkant van het terrein te wonen dan kun je meestal ook alvast meer oefenen buiten het terrein. Bijvoorbeeld met werk buiten het terrein of door boodschappen te doen in Eefde of in Zutphen. Het terrein biedt dus ook nog de mogelijkheid om promotie te maken.” ❚

HOOG AFWERKINGSNIVEAU Als bouwpartner van BAM verzorgt de Kuurman Groep voor vele projecten al het schilderwerk, sauswerk, beglazing, behangwerk en stoffering. Voor het project Groot Hungerink verzorgt Kuurman alle beglazingswerkzaamheden, schilderwerkzaamheden en sauswerkzaamheden.

"Het afwerkingsniveau en de gebruikersfunctie van het gebouw vraagt om niet-alledaagse bouwproducten. Hakbijlproof-beglazing, one-waybeglazing, scheuroverbruggend sauswerk en harde coatings kom je overal op het project tegen. 22.000 m2 aan sauswerk wordt superstrak 'airless' verspoten tot en met een drogelaagdikte van minimaal 350 mu. 1.400 m2 aan buiten- en binnenbeglazing wordt geleverd en geplaatst. De glaslatten worden geschroefd met speciale Snake Eyes-schroeven. De 6.500 manuren worden strak gepland. Met een gemiddelde inzet van acht eigen vakkrachten zorgt Kuurman ervoor dat de lean-planning per gebouw bewaakt en gehaald wordt. Door de planning wekelijks te bewaken met de aannemer en andere onderaannemers is het mogelijk dit grote project met hoge kwaliteitseisen met een relatief korte bouwtijd te realiseren."

| 47

EINDHOVEN | Leeuwerik

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeld: Bouwfotografe.nl

Duurzaamheid belangrijkste item bij nieuwbouw Leeuwerik

Leeuwerik, een full-servicebedrijf in constructief en decoratief plaatmateriaal, neemt binnenkort zijn intrek in een nieuw bedrijfspand in Eindhoven. In het nieuwe hoofdkantoor wordt de opslag van alle drie de vestigingen van het bedrijf gecentraliseerd. Bovendien biedt de nieuwbouw ruimte voor een nieuw en volautomatisch orderproces.

Leeuwerik levert onder andere multiplex, spaanplaat en MDF-plaatmateriaal aan professionele verwerkers zoals de aannemerij, interieur- en standbouwers, de verpakkingsindustrie en automotive-bedrijven. “Omdat ons bestaande pand is verouderd en niet meer voldoet aan de eisen die wij stellen aan onze huisvesting, besloten we op een braakliggend terrein ernaast een nieuwe thuishaven te bouwen met moderne distributiefaciliteiten en kantoren”, vertelt algemeen directeur Maarten Smulders. “Ons oude gebouw dateert uit 1980 en is gericht op kwantitatieve opslag, terwijl we nu onze distributie en het picken van orders willen verfijnen. In ons nieuwe pand zal het hele orderproces straks volautomatisch verlopen. Onze mensen zullen vooral de machines gaan beheren. De kans op fouten en beschadigingen neemt daardoor af. Logistiek kunnen we beter plannen, waardoor we nog beter kunnen aansluiten op klantvragen. Onze kantoren in Hoevelaken en Drachten blijven gewoon open, hier worden alleen geen voorraden meer opgeslagen.”

Op 17 juni is gestart met de bouw van het nieuwe hoofdkantoor, dat bestaat uit 20.000 vierkante meter bedrijfshal met kantoren. Van de Ven Franken Onstenk architectuurbureau uit Eindhoven tekende voor het ontwerp van het pand. In het pand is, vanzelfsprekend, een behoorlijke hoeveelheid hout toegepast. “We wilden eigenlijk ook de buitenkant uitvoeren in hout, maar dat liet het bestemmingsplan niet toe. De gemeente wilde een metalen doosconstructie. Alle installaties moesten bovendien onder hetzelfde dak worden geïntegreerd. De sprinklerinstallatie, de sprinklertanken, de afzuigingen, alle vaste componenten van het gebouw zijn dan ook in het gebouw weggewerkt.”

DUURZAME MATERIALEN Smulders stelt strenge eisen aan de duurzaamheid van het nieuwe pand. “Dit gebouw moet de komende dertig, veertig jaar uitstekend presteren. Bouwbedrijf Van Wijnen past daarom zeer duurzame materialen toe. Gecombineerd met de diverse technische installaties is de mate van duurzaamheid hoog.” De duurzaamheidsprestatie leverde Leeuwerik een bouwsubsidie op van het Agentschap NL.

48 |

Erik Nagel, adjunct-directeur Technische Zaken bij Van Wijnen, vertelt dat is gekozen voor luchtdicht bouwen. “Om het pand is een schil voorzien van minerale wol en sandwichpanelen. En ook het dak is extreem geïsoleerd. Het dak is wit gemaakt, zodat licht wordt gereflecteerd. Bovendien is het dak geschikt gemaakt voor de plaatsing van zonnepanelen.” Een WKO-installatie zorgt ervoor dat er op lage temperatuur verwarmd en op hoge temperatuur gekoeld kan worden. “Diverse lichtstraten in het gebouw zorgen voor voldoende toevoer van daglicht. Voor de overige verlichting zijn LED’s toegepast. Ook in de twee meter hoge lichtband rond het pand, die volgens het bestemmingsplan moest worden voorzien.”

In het kantoorgedeelte zijn diverse vides voorzien, om het contact tussen de verschillende afdelingen te promoten. “Overal in het pand zijn zichtlijnen gecreëerd”, aldus Nagel. “Vanuit het kantoor en de showroom is via een grote ruit de activiteit van de machine in het magazijn te zien. Het pand heeft hierdoor een heel open karakter gekregen, wat perfect aansluit bij de bedrijfsvoering.”

ZELF LADEN EN LOSSEN “Met ons nieuwe hoofdkantoor willen we centraliseren, innoveren en een sprong maken richting de toekomst”, vertelt Smulders. “Niet alleen bouwtechnisch maar ook in onze bedrijfsvoering willen we verduurzamen. Een belangrijke ontwikkeling hierin is de overeenkomst die we hebben kunnen sluiten met de treinterminal op het industrieterrein.” Voorheen werden de containers met goederen voor Leeuwerik in verschillende havens gelost, waarna ze met vrachtwagens richting Eindhoven werden getransporteerd. “We hebben deze logistieke keten kunnen doorbreken door de goederen centraal in Rotterdam te lossen. Vervolgens worden de containers met de trein hier naartoe gebracht. In ons nieuwe pand zijn voorzieningen getroffen zodat we straks de containers zelf kunnen lossen. Hiervoor zijn diverse docks gecreëerd. Door deze ontwikkeling halen we tussen de duizend en vijftienhonderd vrachtwagens van de weg.” ❚

EINDHOVEN | Leeuwerik

ICE RV

24/ 7 ALITEIT KW

Om het pand is een schil voorzien van minerale wol en sandwichpanelen

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES

24/7

TEIT & ALI SE W

DE TOTAALOPLOSSING VOOR AL UW INSTALLATIE WENSEN

K

BOUWPERIODE

Leeuwerik BV Van de Ven Franken Onstenk Architectenbureau Van Wijnen Waalwijk BV Van Dijnsen Installatiewerken BV (W); Verweij Elektrotechniek (E) 15 juni 2013 – 28 februari 2014

Projectinfo W-INSTALLATIES WWW.VANDIJNSEN.NL TAKKEBIJSTERS 58 I BREDA I 076 - 572 81 81

WT_adv_95x130mm_VanDijnsen.indd 1

18-02-14 09:29

Van Dijnsen Installatiewerken Breda B.V. verzorgt de complete werktuigbouwkundige installaties voor dit nieuwbouwproject. “Van Dijnsen is een ervaren en dynamische totaalinstallateur; wij realiseren ontwerp, begeleiding, coördinatie en uitvoering van technische installaties. Elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties, maar ook inbraakbeveiliging, brandmeldinstallaties, toegangscontrole, warmtepompen, airconditioning en zonnepanelen.”

“Daarnaast zijn wij dé partij voor technisch beheer, gespecialiseerd in nieuwbouw en renovaties. Van Dijnsen bestaat sinds 1965 en heeft een halve eeuw ervaring, maar is tegelijkertijd een jong en dynamisch bedrijf. Zo lopen wij voorop wat duurzame installatietechniek betreft en is de groene gedachte voor ons altijd een leidraad. De 140 medewerkers zijn vakbekwaam, gedreven en klantgericht. Wij streven naar passend advies, uitstekende producten, perfecte uitvoering, een zo laag mogelijke prijs en open communicatie. Kortom: 'Van Dijnsen-kwaliteit'. Wij zijn onder meer ISO 9001, VCA** en BRL 6000 gecertificeerd.”

'PRIJS EN KWALITEIT IN BALANS' "Specialiteiten van IGTE zijn systeemplafonds, aluminium lamellen, cassetteplafonds, gipsplafonds, metalstudwanden, systeemwanden, glazen wanden en verlichting. Uiteraard kunnen wij daar waar nodig onze architect voorzien van een gedetailleerde tekening en offerte."

"Wij vertegenwoordigen de marktleiders qua merken (Gyproc - Knauf - Rockfon - Armstrong - Ecophone). Niet in de laatste plaats zijn wij betrokken bij duurzaam bouwen en cradle-to-cradle. De grootste aannemers behoren tot onze opdrachtgevers. Gerealiseerde projecten zijn onder andere zorgcentra, scholen, banken, fabrieken, gemeentehuizen, kantoorgebouwen en vele andere. Onze kracht zit in de adequate en flexibele service, het vakkundige maatwerk en de goede planning. Wij leveren vrijblijvend advies op maat, waarbij wij zelf in de desbetreffende ruimte raad geven omtrent het maken van de beste interieurkeuzes. Voor het licht schrijven wij een lichtplan, volledig aangepast aan de ruimte en stijl. Bij het ontwerp wordt bovendien rekening gehouden met veiligheid en akoestiek."

| 49

NOORDWIJK | Zwembad BinnenZee

Tekst: Henk Geist

Beeld: Roy Gelders Architecten

Badplaats Noordwijk krijgt met BinnenZee modern overdekt zwembad Met de opening komende zomer van het overdekte zwembad BinnenZee beschikt de badplaats Noordwijk over een aantrekkelijke en moderne zwemvoorziening. BinnenZee vervangt het even verderop gelegen verouderde Bollenbad, dat wordt gesloopt om plaats te maken voor woningbouw.

Het gedeelte met het wedstrijdbad is nagenoeg kolomvrij dankzij grote overspanningen

Het nieuwe zwembad ligt in het zogeheten Middengebied tussen Noordwijk aan Zee en Noordwijk Binnen. Voor dit bijzondere gebied is in 2005 door de gemeente Noordwijk een structuurvisie opgesteld met als doel dit voormalige bollengebied open te houden en een verdere verrommeling tegen te gaan. Het wordt ingericht als recreatief landschapspark, waar naast het nieuwe zwembad ook de bouw van ongeveer tweehonderd woningen is voorzien. Daarnaast is in het gebied op beperkte schaal bollenteelt mogelijk gemaakt.

De combinatie Heijmans/Proper Stok won met het masterplan Bloemenzee, ontworpen door Ashok Bhalotra van Kuiper Compagnons, de door de gemeente uitgeschreven prijsvraag voor de invulling van het Middengebied. “Nieuwe Europese regelgeving maakte het echter noodzakelijk om de bouw van het zwembad los te koppelen”, zegt Caroline Versnel, projectleider bij de gemeente Noordwijk.

“We hebben het plan van Heijmans overgenomen, waarna via een Europese aanbesteding de bouw van het zwembad werd gegund aan bouwbedrijf Vaessen.”

Voor het ontwerp van BinnenZee tekende architect Roy Gelders, die eerder al het Sloterparkbad in Amsterdam ontwierp. Het zwembad wordt gebouwd volgens het ‘drie-badenconcept’: een 25 meter-wedstrijd-/instructiebad, een doelgroepenbad met een verstelbare bodem en een recreatiebad met een inpandige glijbaan. Gelders: “Aanvankelijk zouden er meerdere functies in het gebouw worden ondergebracht, zoals een gezondheidscentrum en een wellness center. Die zijn afgevallen omdat het plan in de loop van de tijd is versoberd. Op verzoek van de gemeente zijn er wel gezinscomponenten zoals de glijbaan, een peuterspeelbad en een waterspeelplaats buiten toegevoegd. Het wedstrijdbad, dat door een glazen wand wordt gescheiden van de twee andere baden, heeft een diepte van 3.80 meter en kan daarmee ook worden gebruikt door de duikvereniging, de reddingsbrigade en de zwem- en poloclub. Het gaat om een heel compact gebouw waarin we de verschillende functies scherp hebben moeten organiseren binnen de beschikbare ruimte.”

50 |

NOORDWIJK | Zwembad BinnenZee

In zijn ontwerp heeft Gelders Jugendstil-elementen verwerkt, zoals omschreven in het beeldkwaliteitsplan van Bhalotra. “Dat was een uitdagende opgave”, stelt Gelders, “want Jugendstil is een architectuurstroming waarbij handwerk de boventoon voert. Maar bij een zwembad worden veel technische eisen gesteld aan het materiaalgebruik.” Hij heeft zich laten inspireren door onder meer de glasarchitectuur van het koninklijke kassencomplex in Brussel. Grote gebogen glasgevels zorgen voor een panoramisch uitzicht over het Middengebied met zijn bollenvelden en waterpartijen.

Het gedeelte met het wedstrijdbad is nagenoeg kolomvrij dankzij grote overspanningen. Een stalen vakwerkconstructie in de Jugendstil draagt hier een bijzondere koepel die de eyecatcher vormt van het nieuwe zwembad en tegelijkertijd zorgt voor voldoende lichtinval.

De Jugendstil wordt ook voelbaar en zichtbaar in het interieur. In het gebouw worden 28 akoestische panelen opgehangen die worden voorzien van Jugendstil-afbeeldingen. Deze zijn van de hand van de Noordwijkse kunstenares Liesbeth Brouwer, die na een ontwerpwedstrijd hiervoor is uitgekozen.

BinnenZee, dat wordt geëxploiteerd door Sportfondsen Nederland, komt tot stand in een Engineer & Build-opdracht. “Voor deze voor zwembaden bijzondere constructie is gekozen omdat op die manier de gemeente het beste resultaat uit de markt kan halen”, zegt Olaf Kort, die namens BOAG BV Advies en Management de bouw begeleidt. “De verantwoordelijkheid komt dan vooral te liggen daar waar die hoort, namelijk bij de aannemer. In de criteria voor selectie van de aannemer was opgenomen dat ruime ervaring (minimaal twee zwembaden in de laatste vijf jaar) aangetoond moest wor-

den. Vaessen voldoet hier aan. Door het samenspel tussen opdrachtgever, aannemer en architect verloopt het project volgens planning en blijft het ook ruim binnen de kosten.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT BOUWMANAGEMENT ONTWERP UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Gemeente Noordwijk BOAG BV Advies en Management, Rotterdam Roy Gelders Architecten, Amsterdam Vaessen Algemeen Bouwbedrijf, Raamsdonksveer € 8,2 miljoen oktober 2012 – juni 2014

Projectinfo TWINTIG JAAR ERVARING IN BETONBOUW “Bouwbedrijf R.G. Zonneveld heeft als gespecialiseerd bouwbedrijf het complete betonwerk voor dit zwembad verzorgd. Een gedegen planning, efficiënte logistiek, heldere communicatie en goede samenwerking met de betrokken partijen heeft geresulteerd in een bouwproject waar wij trots op zijn.”

“Al ruim twintig jaar zijn wij actief in de beton- en utiliteitsbouw. Wij realiseren uiteenlopende projecten zoals bijvoorbeeld complete (parkeer)kelders en funderingsconstructies. Denk hierbij ook aan planning, grondwerk, heiwerk, het plaatsen van damwanden en bemaling. Wij verzorgen, in samenwerking met een team van vaste partners, dit deel van het bouwproject. Wij zorgen er gezamenlijk voor dat de gemaakte afspraken worden nagekomen en het budget niet wordt overschreden in deze belangrijke eerste fase van het bouwproject. Zo weet de opdrachtgever zeker dat het een goede start maakt.

Verder is bouwbedrijf R.G. Zonneveld werkzaam in de woningbouw en renovatie.”

Gespecialiseerd in betonbouw, eventueel inclusief: • grondwerk • wapeningswerkzaamheden • damwand constructies • hei- / boorpalen Telefoon 0251 232390 De Trompet 1570, 1967 DB Heemskerk

E: info@bouwbedrijfzonneveld.nl

Telefoon 0251 232390

I: www.bouwbedrijfzonneveld.nl

| 51

OUD-BEIJERLAND

| Sanibell

Tekst: Fiona van Gemert-de Heus Beeld: Staton Bouw

MINIMALISTISCH INDUSTRIEEL PAND,

VEEL OOG VOOR DETAIL

Een minimalistisch industrieel pand dat aan de voorzijde toegankelijk is via een loopbrug over de vijver, die net als het gebouw strak en robuust is afgewerkt, met UNP-liggers en een zware buisconstructie.

Het witte kantoor, dat de vorm heeft van â&#x20AC;&#x2DC;gestapelde containersâ&#x20AC;&#x2122;, steekt scherp af tegen de zwarte beplating van de bedrijfshal. Opvallend in de bedrijfshal zijn de gesegmenteerde, lichtdoorlatende kunststof overheaddeuren in combinatie met de 'translucent' gevelpanelen die bedrijfshal en kantoor met elkaar verbinden. Staton bouwde dit strakke, moderne ontwerp van Roos en Ros, voor badkamerfabrikant Sanibell in Oud-Beijerland.

De verdiepingsvloeren zijn kanaalplaten die volledig in het zicht blijven

52 |

OUD-BEIJERLAND

“Het pand is ontworpen met veel oog voor detail: alles klopt, tot aan de verlichtingsarmaturen van de bedrijfshal”, vindt projectleider Wouter van den Dool van Staton. “Het staal mag gezien worden, grote glasoppervlakten, geen systeemplafonds, wel monolithisch afgewerkte betonvloeren in het kantoor, die later zijn gepolijst als eindafwerking”, somt hij op. Dat minimalistisch niet hetzelfde is als eenvoudig blijkt bijvoorbeeld uit de vloeren. “De verdiepingsvloeren zijn kanaalplaten die volledig in het zicht blijven. Dat betekent dat ze zo strak mogelijk gelegd moesten worden en dat we moesten opletten met beschadigingen, met name aan de onderzijde, omdat er geen plafond onder kwam.”

DOORLOPENDE LIJNEN De aansluitingen van de bedrijfshal naar het kantoor vroegen eveneens aandacht. “Samen met Roos en Ros hebben wij de uitvoeringsdetails verder uitgewerkt voor diverse aansluitingen. De architect heeft er goed voor gezorgd dat de esthetiek en de wensen van onze opdrachtgever voor het kantoor goed gewaarborgd bleven en in combinatie met onze knowhow zijn we tot dit prachtige eindresultaat gekomen. Hoewel we het project hebben aangenomen voelde het

alsof we werkten in een bouwteamconstructie, waarbij opdrachtgever, aannemer en architect in combinatie met de door Staton gecontracteerde partijen ‘samen’ toewerkten naar een fraai gebouw.”

Omdat de strakke, minimalistische uitstraling zo belangrijk was, wilde de opdrachtgever geen zonwering aan de buitenzijde van het gebouw.

Daarom is gekozen voor binnenzonwering, waarbij de warmte tussen de zonwering en de beglazing afgezogen wordt.

In de bedrijfshal is vloerverwarming aangebracht en ook in de kantoren zijn nergens radiatoren geplaatst. Een lichtstraat in de bedrijfshal zorgt voor de inval van natuurlijk licht, dat met kunstmatig licht wordt aangevuld. Ditzelfde concept is doorgetrokken in het kantoor door het toepassen van een piramidekap die zorgt voor een prachtige lichtinval en een comfortabel werksituatie.

HOGE RC-WAARDE Behalve naar de vorm ging de aandacht ook continu naar duurzaamheid. “We moesten binnen een bepaald budget blijven, maar er was wel bereidheid om in duurzaamheid te investeren”,

| Sanibell

vertelt Van den Dool. Voor een warmtepompinstallatie werden vijftien bronnen geboord op eigen terrein en met de isolatiepakketten werd een hoge RC-waarde bereikt. Omdat de opdrachtgever ook zonnepanelen wenste, maar daar tijdens de bouw nog geen budget voor had, werd hiermee tijdens de bouw al wél rekening gehouden; de elektrotechnische installaties werden voorbereid en de dakconstructie werd verzwaard. Dit bleek niet voor niets te zijn, want snel na de oplevering is alsnog gekozen voor zonnepanelen. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Sanibell bv / dhr. B.C. Collé

ONTWERP Roos en Ros

ADVIES KVMC

UITVOERING STATON bouw bv

INSTALLATIES Elektrotechniek Hoeksewaard BV; Deltatechniek

BOUWPERIODE

juni 2012 – december 2012

| 53

ZOETERMEER | Oosterkerk

Tekst: Irene Teunissen

Beeld: RoosRos Architecten

OOSTERKERK,

PLEK VAN ONTMOETING In het centrum van de nieuwe wijk Oosterheem in Zoetermeer wordt momenteel gewerkt aan de binnenafwerking van de Oosterkerk. Vrijwilligers van deze protestants-christelijke kerkgemeente werken hard mee. Het multifunctionele kerkgebouw is gericht op ontmoeting. De oplevering staat gepland voor april 2014.

De Oosterkerk staat midden in een winkelgebied aan de rand van het centrum van Oosterheem, pal langs de toegangsweg. Het gebouw heeft een uitgesproken vormgeving met een hoog en een wat lager gedeelte, en past goed binnen de omgeving.

Aan de hoge zijde liggen woontorens en winkels, aan de lage zijde eengezinswoningen, met daarachter appartementen. De kerk staat op een plein, vrijstaand in de ruimte - als een sculptuur. Door de bijzondere vorm, de overkragingen en het gebruik van donkere baksteen, is het een herkenbaar en krachtig gebouw geworden.

Projectarchitect Mark Boschman van RoosRos Architecten uit Oud-Beijerland is tevreden over het ontwerp. “Het gebouw is helder en eenvoudig van opzet. Het dakvlak is over de diagonaal van de kerk in twee delen ‘geknipt’. De dakvlakken zijn met een verschillende helling ontworpen, waardoor een hoogteverschil tussen de vlakken ontstaat. In het

54 |

laagste gedeelte aan de centrumzijde ligt de entree die beslist uitnodigend is. Vanaf daar loopt het gebouw in hoogte op. De kerkzaal bevindt zich in het hoogste deel. Tussen het hoge en het lage dakvlak is een opening ontstaan waarin glas in verschillende blauwtinten is geplaatst. De lichtinval zorgt tijdens de kerkdiensten voor mooie kleuren op de witte wanden. Net zoals de glas-in-loodramen van vroeger.”

ONTMOETING STAAT CENTRAAL De bouwcommissie van de kerk wilde een multifunctioneel gebouw laten ontwerpen waar de ontmoeting centraal staat. De ontmoeting met God, en de ontmoeting en betrokkenheid tussen de leden van de kerkgemeente onderling en met mensen daarbuiten. Boschman: “In het ontwerp hebben we daarom verschillende sferen gecreëerd. De kerkzaal is een plek die zich richt op de ontmoeting met God. De sfeer is hier ingetogen, waardoor er ruimte ontstaat voor rust en bezinning. De ontmoetingshal

heeft daarentegen een wat warmere sfeer, gericht op de ontmoeting tussen de bezoekers.” De kerkzaal op de begane grond heeft 350 zitplaatsen en een voorname uitstraling. Het bijzondere dak en de opening met het blauwe glas richten zich naar boven en dragen bij aan de serene sfeer. Precies onder het hoogste punt ligt het liturgisch centrum, met het spreekgestoelte, het doopvont en de avondmaalstafel. Vanaf de royale lichte ontmoetingsruimte naast de entree, is er één doorgaande zichtlijn op het liturgisch centrum.

Maar een kerk moet ook praktisch en functioneel zijn. De ontmoetingshal zal dan ook als een soort binnenplein fungeren en voor verschillende doeleinden gebruikt worden. Er zullen bijvoorbeeld activiteiten worden georganiseerd voor diverse groepen in de samenleving. Door de glazen pui aan de kant van het centrum sluit het gebouw perfect aan bij het winkelgebied ernaast. Bovendien is goed te

ZOETERMEER | Oosterkerk

Blauw glas zorgt voor een bijzondere lichtinval

Projectinfo PREFABCASCO BESPAART TIJD OP DE BOUW Bij hoge wanden, die ook nog deels in het zicht blijven, is het ideaal om te kiezen voor een prefab betonconstructie. Voordeel hiervan is een hoge bouwsnelheid bij een gegarandeerde kwaliteit.

zien wat er in het kerkgebouw allemaal gebeurt. Dit komt de laagdrempeligheid ten goede.

Het pand beschikt verder over vergader-, kantoor- en facilitaire ruimtes. Op de eerste verdieping is een jongerencentrum met een eigen entree. Er zijn eveneens meerdere zaaltjes waar activiteiten kunnen plaatsvinden en mensen elkaar kunnen ontmoeten.

VRIJWILLIGERS WERKEN MEE Boschman is zeer te spreken over de samenwerking in het bouwtraject. “Specifiek voor de bouw van een kerk is de rol van vrijwilligers, allemaal leden van de kerkgemeente. Hun betrokkenheid is groot. Het geld voor een dergelijk bouwproject wordt per slot van rekening door de kerkgemeente opgebracht.

Ook zitten er vrijwilligers in de bouwcommissie, en zijn er veel vrijwilligers die de handen uit de mouwen steken. Letterlijk en figuurlijk dragen ze allemaal een steentje bij; dat is mooi om te zien.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT College van Kerkrentmeesters Protestantse Gemeente Zoetermeer BOUWDIRECTIE Protestantse Gemeente Zoetermeer ONTWERP RoosRos Architecten, Oud Beijerland, projectarchitect ir. Mark Boschman ADVIES CONSTRUCTIES SmitWesterman, Gouda UITVOERING Gebr. Huurman, Zoetermeer INSTALLATIES Van Dorp Installaties, Zoetermeer BOUWKOSTEN 1,9 miljoen excl. BTW BOUWPERIODE februari 2013 - april 2014

De complete draagconstructie van de Oosterkerk in Zoetermeer is daarom uitgevoerd in een prefabcasco.

MBS Cascobouw uit Soest heeft het zeshoekige casco, dat als het ware uit twee trapezia bestaat, gebouwd en geproduceerd. “De reden dat wij deze opdracht kregen, is onder andere omdat wij in het verleden ook al een kerk in Sliedrecht hebben gebouwd met eenzelfde opzet, naar een ontwerp van dezelfde architect, Roos en Ros uit Oud-Beijerland. De wanden die daarvoor geproduceerd zijn, hadden een maximale hoogte van 24 meter uit één stuk”, vertelt Henk de Bruijn van MBS Cascobouw.

De uitdaging zit vooral in het plaatsen van deze grote elementen. “De wanden van de Oosterkerk zijn werkend 3,5 meter, en lopen schuin op tot twaalf meter hoogte.” Zo’n wand, die liggend aangeleverd wordt omhoog hijsen, vergt speciale vaardigheden. Over het algemeen is er weinig ruimte - zeker als er twee kranen nodig zijn: de ene zet de wand op de plaats, de andere voorkomt dat bij het kantelen in de lucht de wand op de grond rust. Belangrijk is de inzet van het juiste materieel ter voorkoming van ongelukken in de uitvoeringsfase.

MBS Cascobouw slaagde erin de wanden in slechts drie dagen te plaatsen. “Op deze manier wordt het ook financieel haalbaar. Zeker in relatie tot het bouwvolume.”

| 55

MBS Cascobouw

PERFECTIE TOT IN DETAIL

POSTBUS 115 3760 AC SOEST TEL. 035-5881888 FAX. 035-5881899 INFO@CASCOBOUW.NL WWW.MBSCASCOBOUW.NL

Is uw orderportefeuille gevuld of geveld?

Met een abonnement op Bouwberichten heeft u toegang tot onze website waarop u jaarlijks de aankondiging van 35.000 nieuwbouw- en onderhoudsprojecten vindt. U kunt zelf het soort projecten selecteren dat voor u interessant is, en de provincies waarin u aan de slag wilt. Dagelijks ontvangt u de updates in uw mailbox. Een abonnement op Bouwberichten. Wie serieus aan zijn orderportefeuille wil werken, kan eigenlijk niet zonder.

Bel voor meer informatie (070) 378 03 42.

Bouwberichten. Weet werk voor u.

cobouw.nl/bouwberichten

THEMA | Renovatiebeurs

“Iedereen verdient een

COMFORTABELE LEEFOMGEVING” “Bij Knauf vinden wij dat iedereen een ideale omgeving verdient om in te wonen, te werken of te verblijven. Een omgeving is ideaal als hij is afgestemd op de soms nog latente behoeften van de gebruikers. De (af)bouwmaterialen en –systemen van Knauf leveren hieraan een belangrijke bijdrage.”

“Een gezin verdient een huis waarin het zich prettig voelt. Werknemers verdienen een kantoor waar zij het maximale uit zichzelf kunnen halen.

Waar vergaderzalen het niveau van een gesprek verhogen. Kinderen, studenten, onderwijzers en schoolleiding verdienen een optimale ruimte waar zij zich prettig voelen om goed te kunnen presteren. En het is bewezen dat patiënten in een ziekenhuis sneller herstellen in een gebouw waar meer comfort is, bijvoorbeeld op het gebied van geluid en akoestiek. Met de op gips gebaseerde systemen van Knauf kunnen de best mogelijke omstandigheden worden gecreëerd, die van het gebouw een comfortabele omgeving maken. Gips is namelijk een lichaamseigen stof met zeer goede akoestische, thermische en vochtregulerende eigenschappen.”

“Onze drijfveer is niet wat technisch minimaal vereist is, maar wat de wensen van de gebruiker van een gebouw zijn en hoe deze wensen gere-

58 |

aliseerd kunnen worden. Het is onze overtuiging dat wij met onze oplossingen meer comfort voor iedereen bereikbaar maken. Daarom gaat Knauf zich inzetten om de eindgebruiker van het gebouw meer centraal te zetten in de gehele bouwkolom. Op de Renovatiebeurs presenteren wij diverse oplossingen, waarmee wij laten zien dat

een comfortabele leefomgeving eenvoudig te creëren is met onze bestaande oplossingen. Kies bij renovatie niet voor de standaardoplossing, maar ga voor maximaal comfort. Onze adviseurs denken graag mee over hoe in een gebouw een gezond, veilig en comfortabel binnenmilieu kan worden gecreëerd.” ❚

COMFORTABEL WONEN, HET HELE JAAR DOOR

THEMA | Renovatiebeurs

“Knauf Skin gevelisolatie verandert een vervallen gevel in een langdurig mooie en moderne gevel. Door de isolerende werking van Skin wordt energie bespaard en heerst ‘s zomers en ‘s winters een comfortabel binnenklimaat zonder tocht.”

SNEL WARME VOETEN “Vloerverwarming geeft een comfortabel binnenklimaat en is ideaal te combineren met een Alfium gietdekvloer. Hiermee kan een dunnere vloer gerealiseerd worden, waardoor in geval van renovatie minder constructieve aanpassingen gedaan hoeven te worden. Bovendien geleidt een Alfium gietdekvloer warmte zeer goed, waardoor de vloer en dus de ruimte sneller opwarmt of afkoelt.”

LANGDURIG GENIETEN VAN STRAKKE WANDEN “In publieke gelegenheden als ziekenhuizen en schoolgebouwen kan het er hectisch aan toe gaan. Een continue stroom van bezoekers en personeel begeeft zich door het gebouw. Maar ook in woonhuizen waar bijvoorbeeld kinderen spelen is het belangrijk dat de wanden tegen een stootje kunnen. Met Knauf MP 75 Diamant kunnen keiharde, stootvaste wanden worden gecreëerd.”

MINDER GELUIDSOVERLAST MET SLANKE, STERKE WAND “Bij renovatie wordt vaak gekozen voor een standaardoplossing in de vorm van een enkel beplate scheidingswand. Hiermee wordt een beperkte geluidsisolatiewaarde van bijvoorbeeld 46 dB gehaald. In een ideale woonomgeving is echter vaak een hogere geluidsisolatiewaarde gewenst. Deze kan simpelweg met één enkele Diamond Board plaat worden gehaald (52 dB). De geluidsisolatiewaarde kan verder oplopen naar bijvoorbeeld 59 dB door toepassing van Diamond Board in combinatie met standaardbeplating (de zogenoemde Combiwand). Met Diamond Board wordt de gebruiker ook nog eens een keiharde stootvaste wand geboden die beter tegen vocht kan.”

GEZOND EN VEILIG BESCHERMD TEGEN STRALING “In röntgenkamers van ziekenhuizen en medische praktijken wordt vaak lood verwerkt in wanden. Dit lood beschermt ons tegen de schadelijke röntgenstraling.

Maar lood heeft ook een schadelijke invloed op mens en milieu. Knauf heeft een beter alternatief: Safeboard, een loodvrije stralingwerende wand.”

Bezoek Knauf op de Renovatiebeurs in stand B031.

| 59

THEMA | Renovatiebeurs

MODULAIR SYSTEEM BIEDT ENERGIEBESPARING EN WOONCOMFORT

'De renovatiegevel

van de toekomst' De gevel van de toekomst ziet er niet alleen fantastisch uit, maar moet ook functioneel zijn. De Piazzaflat in Gorinchem (144 woningen) kreeg enkele jaren geleden een geheel nieuw jasje in de vorm van een tweede gevel als balkon. Hierdoor is een flexibele tussenruimte gecreëerd die elke individuele gebruiker via verschuifbare beglazing naar behoefte kan openen of sluiten. Extra comfort, design en energiebesparing wordt hiermee perfect gecombineerd, volgens systeemleverancier SOLARLUX. Renoveren is hernieuwen, is hergebruik van bestaande gebouwen, aldus architect Hans Gijzen van A3 Architecten, ontwerper van het renovatieconcept. “We steken het gebouw in een mooi nieuw jasje en het ziet er weer fantastisch uit. Dit is echter slechts het sluitstuk van een meestal diepgaande ingreep in het wezenlijke van het gebouw. Installaties, plattegrondswijzigingen, optopping, toegankelijksheidsverbetering, veiligheid, comfort, energieverbruik en isolatie zijn stuk voor stuk belangrijke onderdelen van een totale renovatie. En niet te vergeten het aspect duurzaamheid: bij cascorenovatie is het hergebruik van het casco een bijzonder duurzame oplossing. Je hebt geen sloopafval en er is geen nieuwe cascobouw nodig.”

De renovatiegevel van de toekomst moet zijn als een nieuw jasje: comfortabel warm in koude tijden, koel bij warmte; ventilatie en zoninstraling kunnen geregeld worden, maar de gevel biedt ook beschutting. “De gevel is de verbinding tussen binnen en buiten. Een jasje kan naar de stomerij, maar de gevel van de toekomst moet onderhoudsarm zijn en eenvoudig te reinigen. Het modulaire balkonbeglazingssysteem was een perfect product voor dit project.”

Piazzaflat Gorinchem

60 |

THEMA | Renovatiebeurs

MEERWAARDE VOOR GEBOUW ÉN BEWONER SOLARLUX biedt een geveloplossing ter renovatie met een modulair balkonbeglazingssysteem. Het voorzetgevelconcept biedt een gebouw optische en energieke verbetering en beschermt tegen weersinvloeden. “Het modulaire balkonbeglazingssysteem is een innovatieve oplossing waarbij de borstwering en de beglazing optimaal met elkaar zijn verbonden. De geprefabriceerde onderdelen worden voorgemonteerd en compleet gereed voor inbouw als balkonmodule aangeleverd. De montagekosten zijn hierdoor aanzienlijk lager en een bijkomend voordeel van dit systeem is dat het in opeenvolgende bouwfases gerealiseerd kan worden. De bewoner geniet optimaal van het balkon omdat bij alle varianten het systeem honderd procent geopend kan worden: de vleugels kunnen als een smal pakket geparkeerd worden aan de zijkant”, meldt de leverancier.

POSITIEF EFFECT OP ENERGIELABEL Het modulaire balkonsysteem bestaat uit een omlopend dragend kozijnprofiel en een horizontaal dorpelsysteem. De horizontale doorvalbeveiliging/borstwering kan worden voorzien van een systeem afgestemd op de statische berekeningen. Het balkonbeglazingssysteem kan worden geleverd in volglas, ongeïsoleerd of in een geïsoleerde uitvoering. De constructie bestaat uit stalen kolommen, borstweringselementen en beglazing; die worden geprefabriceerd en in korte tijd op de bouwplaats gemonteerd. De module is zelfdragend en hoeft daarom bij renovatie op slechts enkele punten met de bestaande bouw verbonden te worden, waardoor geen koudebruggen ontstaan. Testresultaten en praktijkervaring tonen aan dat door de optimale isolatie een besparing van de energiekosten mogelijk is van twintig procent, aldus SOLARLUX. ❚

Het modulaire balkonsysteem bestaat uit een omlopend dragend kozijnprofiel en een horizontaal dorpelsysteem

MEER WAARDE DOOR MEERWAARDE Elegante en transparante uitbreiding van de woonruimte voor nieuwbouw en renovatieprojecten. Solarlux biedt technisch en kwalitatief hoogwaardige balkonbeglazing en modulaire geveloplossingen – onderhoudsarm, geluidswerend en isolerend conform de geldende EPC-norm. Voor optimaal wooncomfort is de beglazing eenvoudig te bedienen en volledig te openen. Ons ervaren project-begeleidingsteam adviseert u graag bij uw bouwproject.

SOLARLUX Nederland BV | Tel. 0548 63 13 23 | info@solarlux.nl | www.solarlux.nl

| 61

Audi-VW-Lexus, Eindhoven

Cladding Point

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Cammick film en fotografie

'VORM EN FUNCTIE ÉÉN GEHEEL MET PREMIUM P2.0-SANDWICHPANELEN'

Exclusiviteit en duurzaamheid samen op Pole Position Cladding Point creëert met haar Premium P2.0-sandwichpanelenlijn naar eigen zeggen nieuwe normen, met producten van hoge architectonische kwaliteit presterend volgens de hoogste constructieve en brandveiligheidseisen. En bovenal duurzaam, zonder daarbij in loze kreten te vervallen. “Het gaat Cladding Point niet om duurzaamheidslabelling op zich, maar om meetbare prestaties. Premium betekent voor ons: top van de markt in alle aspecten. Premium, brandwerendheid en duurzaamheid gaan daarom goed samen”, zegt mede-eigenaar Harry van der Veen.

Onlangs introduceerde Cladding Point haar Premium P2.0-concept, een geavanceerde lijn van designproducten voor exclusieve architectonische gevels. “In een Premium P2.0-sandwichpaneel is alles verwerkt wat wij kunnen. Zo bevindt een Premium P2.0-paneel (behoudens de Forma-lijn) zich altijd in de hoogste brandveiligheidscategorie en kunnen wij met deze producten voldoen aan het hoogst haalbare duurzaamheidslabel: BREEAM-NL 'Outstanding', terwijl de buitenplaat met onze Design+ sandwichpanelen in het gewenste afwerkingsmateriaal kan worden uitgevoerd. Wij zijn de eisen en wensen vanuit de markt daarmee zoveel mogelijk voor, waardoor wij vroeg in het ontwerpproces kunnen inschuiven. Daardoor kan de integrale projectkwaliteit op een zo hoog mogelijk niveau worden bewaakt.”

ONTWERPVRIJHEID De combinatie van een onafhankelijke maatwerkleverancier als Cladding Point met slag-

62 |

vaardige producenten als het Oostenrijkse Brucha staat ook in deze tijd garant voor een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding, zegt Van der Veen. Cladding Point verzorgt daarbij vanuit Arnhem zoals vanouds de begeleiding richting bouwpartners. De Premium P2.0-sandwichpanelen kunnen juist vanwege deze hechte driehoek als maatwerkproduct worden uitgevoerd. “De wens van de markt en het unique selling point van Cladding Point”, aldus Van der Veen. Een belangrijk aspect binnen die driehoek is ontwerpvrijheid. “Als opdrachtgever en architect een keuze willen maken uit een bepaald afwerkingsmateriaal – bijvoorbeeld Cortenstaal, RVS of natuursteen, dan zijn er met onze Premium P2.0 Design+ gevelsystemen geen beperkingen. De buitenplaat van het paneel wordt uitgevoerd in het gewenste materiaal, inclusief het juiste ophangsysteem en met behoud van de genoemde basiskwaliteiten. Wij hebben inmiddels aangetoond dat een gevel van sandwichpanelen nagenoeg geen constructieve en

esthetische beperkingen kent; daarbij maken wij ons product volledig ondergeschikt aan de uitstraling van het pand. Zoals gezegd betekent Premium voor Cladding Point: top van de markt in alle aspecten.”

'FM APPROVED' In de productontwikkeling worden regelmatig tests uitgevoerd door gerenommeerde bureaus, zoals Efectis op het gebied van brandveiligheid. De sandwichpanelen van Cladding Point zijn 'FM Approved', wat betekent dat zij – met de gehele organisatie – voldoen aan de hoogste wereldwijde verzekeringseisen. “Dat houdt bijvoorbeeld in dat de windvastheid in verband met stormschade op het hoogste niveau getest is, een belangrijke garantie voor de internationale bedrijven die met ons werken. Zoals op dit moment bijvoorbeeld Nippon en Canon, voor wie wij de producten leveren ten behoeve van een compleet nieuw en exclusief distributiecentrum op de Maasvlakte.”

Erica Terpstra Sportfondsenbad Nijmegen, voorzien van sandwichpanelen bekleed met RVS

Rental, Amsterdam

Cladding Point

Op het gebied van energieprestatie-eisen zijn de mogelijkheden al even verstrekkend, zegt Van der Veen. “Wij leverden sandwichpanelen voor een van de eerste industriële complexen met een BREEAM-NL 'Outstanding'-certificaat op het Europese vasteland: de productielocatie van de Lely Groep in Maassluis. Niet alleen presteren de gebouwen van deze agro-industriële groep cum laude op het gebied van duurzaamheid – ook de keten van leveranciers en bouwers diende 'Outstanding' te zijn. Niets is een beter bewijs voor je duurzaamheidsprestaties dan dat.”

CO2-FOOTPRINT

Blijven innoveren is evenwel het devies bij de Arnhemmers. 'Voor Cladding Point is het concept duurzaam bouwen nooit af. Iedere keer ontstaan er nieuwe inzichten, komen er nieuwe eisen en worden er nieuwe technologieën ontwikkeld', zegt de meest recente Premium P2.0brochure van Cladding Point niet voor niets. De basis ligt bij de eigen werkwijze, stelt Van der Veen. “Te beginnen met de eigen CO2-footprint.

Producent Brucha heeft onder meer een compleet zelfvoorzienende energievoorziening op basis van biobrandstof, heeft het felbegeerde ISO 14001-certificaat in bezit en streeft naar 100% recycling. In deze situatie wordt het transport vanuit Oostenrijk vrijwel altijd per trein gerealiseerd. Onze huistransporteurs beschikken over het felbegeerde 'Lean and Greenlabel' en rijden alleen nog met de modernste vrachtwagens. Bij duurzaamheid mag natuurlijk ook de levensduur van de producten niet worden vergeten: een sandwichpaneel heeft in de regel eenzelfde verwachte levensduur als een gebouw – vijftig jaar.”

Voor meer informatie: claddingpoint.nl

❚

| 63

Glas Branche Organisatie

Zichtbaar vakmanschap met het GBO Vakcertificaat Er komen steeds meer glasproducten en toepassingen van glas. Logischerwijs worden er dan ook hogere eisen gesteld aan de vakkennis en vakbekwaamheid van glaszetters en -monteurs. De Glas Branche Organisatie (GBO) maakt deze kennis en kunde inzichtelijk door GBO-vakcertificatie. Cor Wittekoek, sinds 1 januari 2012 directeur van de GBO, vertelt enthousiast over deze belangrijke stap.

De heer Wittekoek: “Vanuit de markt is er behoefte aan goede vakmensen met verstand van zaken bij glaszet- en glasmontageklussen. De GBO laat door het certificeren van de medewerkers van aangesloten glasbedrijven glashard zien dat de glaszetters en glasmonteurs over de juiste vakkennis beschikken en volgens de laatste voorschriften werken. We zijn in 2011 gestart met de certificering omdat we aantoonbaar wilden maken dat de GBO-leden voor kwaliteit en veiligheid staan. Inmiddels zijn ruim 625 gecertificeerde glaszetters en –monteurs werkzaam bij onze leden. Deze leden mogen daardoor het logo van het GBO Vakcertificaat gebruiken. Ook ervaren vaklui; een vakman is immers nooit uitgeleerd.”

‘Het juiste vakmanschap voorkomt onnodige schade en dus vertraging van bouwwerkzaamheden’

EXTRA ZEKERHEID Voor de opdrachtgever geeft de certificering extra zekerheid; het opleidings- en kennisniveau van glaszetters en -monteurs wordt immers geborgd door het GBO Vakcertificaat, ook op de langere termijn. Zichtbaar vakmanschap met het GBO Vakcertificaat. Cor Wittekoek: “Een goede ontwikkeling, die dan ook door opdrachtgevers wordt toegejuicht. Maar ook voor leveranciers en producenten heeft de certificering voordelen; hun garanties zijn gebaseerd op specifieke plaatsingsnormen en richtlijnen. GBO-gecertificeerde glaszetters en –monteurs passen deze toe.

64 |

Werken met gecertificeerde GBO-bedrijven is voor alle partijen geborgde kwaliteit en veiligheid!”

CERTIFICERING IN HET KORT Certificering is mogelijk als glaszetter of glasmonteur. Alle GBO-leden die glas zetten of glas monteren zijn verplicht hun huidige (en nieuwe) werknemers en onderaannemers aan te melden voor certificering. Op basis van aangeleverde gegevens wordt per persoon vastgesteld hoe aan

Glas Branche Organisatie

de certificeringseisen kan worden voldaan. De eisen hebben betrekking op vakkennis en vakbekwaamheid, die worden getoetst in speciaal ontwikkelde certificeringscursussen. Ook dient men een VCA-diploma te behalen. Voldoet de glaszetter of glasmonteur aan de verplichtingen, dan ontvangt de medewerker of onderaannemer het GBO Vakcertificaat. Dit certificaat is drie jaar geldig; daarna volgt een hercertificering. www.glasbrancheorganisatie.nl Gentseweg 17, 2803 PC Gouda

Voor GBO-gecertificeerde bedrijven: www.glasspecialisten.nl

DE VOORDELEN VAN CERTIFICERING Glaszetters en glasmonteurs van GBO-gecertificeerde bedrijven: - beschikken over aantoonbare kennis van glas en glasproducten en kunnen in een passend advies voorzien - kennen de meest recente beglazings- en/ of montagevoorschriften en handelen ook volgens deze voorschriften - zijn op de hoogte van de geldende en toe te passen wet- en regelgeving - weten wanneer en hoe veiligheidsbeglazing toegepast moet worden - zijn in het bezit van een B-VCA diploma, zijn zich bewust van de risico’s van glas en kunnen veilig omgaan met de diverse glasproducten.

ZIE VOOR DE GBO-GECERTIFICEERDE LEDEN ONZE WEBSITE: www.glasbrancheorganisatie.nl Activiteiten, aantal GBO-gecertificeerde leden 81! ❚

'Inmiddels zijn ruim 625 gecertificeerde glaszetters en –monteurs werkzaam bij GBO-leden'

| 65

Journaal De superKuip gepresenteerd

De prijs werd uitgereikt tijdens Gevel 2014 in Ahoy Rotterdam aan De Woonplaats. De woningcorporatie gaf bouwcombinatie Goossen Te Pas Bouw in Enschede en De Groot Vroomshoop Houtbouw, beide onderdeel van VolkerWessels, opdracht in samenwerking met Beltman Architecten 211 nieuwe huizen te bouwen. Goossen Te Pas Bouw coördineerde en realiseerde de bouw; De Groot Vroomshoop Houtbouw produceerde en plaatste de houtskeletbouwwoningen.

Eerste paal RAI Amtrium Met het slaan van de eerste paal en de uitreiking van het BREEAM-certificaat voor duurzaam bouwen, is op dinsdag 4 februari de nieuwbouw van het RAI Amtrium officieel van start gegaan. De eerste paal werd ‘geschroefd’ door Carolien Gehrels, Wethouder Economische Zaken en Hans Bakker, algemeen directeur van Amsterdam RAI. Tijdens de ceremonie ontving Amsterdam RAI uit handen van de Dutch Green Building Council het 4 sterren BREEAM-NL Nieuwbouw Ontwerpcertificaat ('Excellent').

Bouw- en vastgoedbedrijf VolkerWessels en MVSA architects presenteerden in februari de plannen voor een vernieuwd voetbalstadion voor Feyenoord: De superKuip. De essentie van het plan is dat de herkenbare en klassieke elementen van de oorspronkelijke Kuip uit 1937 behouden blijven, maar dat het stadion gemoderniseerd en toekomstbestendig wordt gemaakt.

De superKuip biedt plaats aan 63.000 toeschouwers en wordt 'typisch Rotterdams': rauwe architectuur uit staal en beton. De superKuip 'garandeert het behoud van de karakteristieke sfeer en magie van de Kuip'. De kenmerkende tribuneringen en de klep van de spelerstunnel uit de Kuip blijven behouden. Er komt een staantribune achter de goal voor 12.000 fanatieke supporters. En er ligt geen gracht rondom het veld. Wim van Sluis en Hans Vervat - ‘verkenners’ voor een nieuw onderkomen van Feyenoord – nemen zeven plannen mee naar de tweede ronde van hun traject. Het gaat naast bovengenoemde om Besix/ Actiegroep Red de Kuip, BAM, Zwarts & Jansma, Hennes de Ridder, (designed by) Erick van Egeraat en KCAP architects&planners.

Het nieuwe, flexibele en duurzame congres-, vergader- en kantoorconcept aan de stadszijde van Amsterdam RAI is ontworpen door Benthem Crouwel Architecten. Meest in het oog springende element is – naast het atrium - de grote kas voor 'city farming'. Zo levert het gebouw straks de eigen groenten en kruiden voor het restaurant ROAST Amsterdam, dat in het laagbouwgedeelte van het Amtrium wordt gerealiseerd. Amsterdam RAI streeft met haar partners - als eerste congrescentrum in Nederland - naar BREEAM-NL 'Excellent'. Het Amtrium wordt op 1 mei 2015 in gebruik genomen.

b

Award voor grootste Passiefhuis-nieuwbouwproject Velve-Lindenhof in Enschede heeft in snel tempo een complete metamorfose naar een vernieuwde stadswijk ondergaan. 82 van de 211 nieuwe woningen voldoen aan de eisen van Passiefbouwen, vijf huizen zijn energieneutraal en de rest heeft een EPC van 0,4. Het grootste Passiefhuis-project in Nederland is bekroond met de Passief Bouwen Award 2013 in de categorie Nieuwbouw.

I www.paans.nl • T (088) 554 62 62 • E info@paans.nl

68 |

Journaal Groot Onderhoud 2.1 wint Nederlandse Duurzaam Bouwen Award Het samenwerkingsverband Groot Onderhoud 2.1 heeft bij de Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards de prijs gewonnen in de categorie ‘Duurzaamste ketenintegratie’. Inzet was de renovatie van 407 woningen van Portaal in het Nijmeegse Willemskwartier, waar zeven partijen in nauwe samenwerking de klus klaren. Het Willemskwartier is een karakteristieke Nijmeegse volkswijk gebouwd in 1922.

In de voormalige Stoomketelfabriek Deprez in Tilburg kreeg Helmy van der Werf van Hagemans Vastgoedonderhoud – hoofdaannemer binnen Groot Onderhoud 2.1 – op 3 februari de prijs overhandigd. De jury was vooral te spreken over de eenvoud in de aanpak - het ‘keep-it-simple-principe’ - in combinatie met het grote schaalniveau. Er wordt niet alleen gekeken naar energetische verbetering van de woningen, maar ook naar de leefbaarheid in de wijk.

Bouwcombinatie MST levert bijdrage aan kliniek Mozambique Medewerkers van het uitvoeringsteam van de Bouwcombinatie Dura Vermeer/ Trebbe/ Te Pas Bouw MST V.O.F. zamelen gedurende de nieuwbouw van Medisch Spectrum Twente (MST) in Enschede geld en goederen in voor een goed doel. Dat is Stichting Soda, die in 2015 een kliniek wil bouwen in Zavora, Mozambique.

Europese trap-ontwerpwedstrijd Architectuurstudenten uit Rusland en uit Tsjechië zijn uitgeroepen tot de winnaars van de eerste editie van de EeStairs Design Competition. Tal van inzendingen zijn ontvangen uit heel Europa, Azië en Amerika. Aan de hand van de beoordeling van een deskundige jury en een openbare stemming zijn de winnaars bepaald.

Iury Tiguntsev uit Rusland is met zijn design ‘Urban Ladder’ de winnaar van de Custom Design-categorie, terwijl Petra Musilová uit Tsjechië won in de Standard Design-categorie met haar ‘Kuspokuse’ trap. “Het doel van de EeStairs Competition is de volgende generatie van architecten en designers te inspireren en hen aan te moedigen bijzondere en vernieuwende, tevens praktische ontwerpen te ontwikkelen”, aldus Cornelis van Vlastuin, Creative Director van EeStairs - producent van glazen en stalen trappen.

In mei dit jaar staat eerst een verbouwing van het vrijwilligershuis op het programma. De eerste zeecontainer met materialen is inmiddels geladen op de bouwplaats van het MST en wordt binnenkort vanaf de haven van Rotterdam verscheept naar de havenstad Maputo. De bouwcombinatie neemt de gehele organisatie op zich: van het verzamelen van de spullen tot de organisatie en financiering van het verschepen ervan. Ook wordt in de avonduren bouwkundig tekenwerk verricht.

| 69

WONINGBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

Tekst: Roel van Gils Beeld: Groot Onderhoud 2.1

Van G- naar B-label Het Willemskwartier in Nijmegen is een echte volkswijk met een diversiteit aan huur- en koopwoningen. Enkele jaren geleden hebben de gemeente Nijmegen en woningcorporatie Portaal zichzelf ten doel gesteld de wijk te verbeteren. Zo is er de laatste jaren vervangende nieuwbouw gepleegd en werkt Hagemans Vastgoedonderhoud sinds maart 2012 aan de renovatie van in totaal 407 huurwoningen van Portaal. Doel is de woningen zowel optisch als energetisch naar een hoger plan te tillen.

Een tuindorp uit de jaren twintig

70 |

NIJMEGEN | Willemskwartier

Het Willemskwartier is een wijk die zijn oorsprong vindt in de jaren twintig van de vorige eeuw en is opgebouwd volgens een tuindorp-lay-out met bijpassende architectuur. Voor een deel van de wijk is gekozen voor vervangende nieuwbouw, terwijl een ander deel, 407 woningen, in aanmerking komt voor groot onderhoud. Volgens Helmy van der Werf van Hagemans Vastgoedonderhoud is

er diversiteit alom. “We hebben enerzijds te maken met 87 verschillende woningtypes, anderzijds ook met veranderingen die zijn aangebracht in de woningen de afgelopen eeuw. De woningen zijn immers al bijna honderd jaar in exploitatie. Dat vraagt om maatwerk.”

TRANSPARANT Hagemans Vastgoedonderhoud zat in mei 2011 samen met twee andere partijen in de race om het grootschalig onderhoud te mogen uitvoeren. Van der Werf: “Portaal was daarin heel open en transparant. Sterker nog, we zaten met onze 'concullega’s' aan tafel in een proefwoning. We wisten dus wat voor vlees er in de kuip zat: twee (voornamelijk) nieuwbouwaannemers en wij als partij met vastgoedonderhoud in ons DNA. Hierin konden we het verschil maken. Er werd ons gevraagd een plan van aanpak op te stellen op basis van een beknopte lijst van eisen en budget, en deze in augustus 2011 te presenteren. We hebben op basis van eerdere samenwerking met onze onderaannemers gezocht naar de meest geschikte partner voor iedere discipline, om als ketenpartners de samenwerking aan te gaan. Ons plan van aanpak werd beoordeeld aan de hand van een vooraf gecommuniceerde beoordelingsstaffel. Wij zijn in september 2011 als winnaar uit de bus gekomen en mochten de eerste 31 woningen gaan renoveren. Vervolgens werd op basis van de kwaliteit en de klanttevredenheid van de bewoners beoordeeld of we de rest van het project ook mochten maken. Een innovatieve, maar doeltreffende manier van aanbesteden.”

Projectinfo DUURZAME KETENSAMENWERKING Hoofdaannemer Hagemans Vastgoedonderhoud heeft voor de omvangrijke renovatie van de 407 woningen in het Willemskwartier in Nijmegen zes partners om zich heen verzameld. Zo is het samenwerkingsverband Groot Onderhoud 2.1 ontstaan, bestaande uit Hagemans Vastgoedonderhoud, Verweij Houttechniek, Weijerseikhout, Romijnders Installaties, Comfort Company BV, Ventimon Technische Installatiebedrijven en Takkenkamp.

BEWOONDE STAAT

“Alle ketenpartners hebben hun eigen inbreng gehad en vanuit hun visie bepaald wat het beste is voor het project”, zegt woordvoerder Bas Kiefmann van ketenpartner Comfort Company. “Wij werken samen als één team aan deze klus en hanteren ook een gezamenlijke lean-planning op woningniveau.”

Een harde eis van opdrachtgever Portaal was volgens Helmy van der Werf het verbeteren van de bouwfysische eigenschappen van de woning met als doel een B-label te behalen. En dat alles in bewoonde staat. “We hebben kritisch gekeken naar de staat van iedere woning en hebben bijvoorbeeld niet lukraak alle kozijnen vervangen. Ruim tachtig procent voldeed nog. Dat scheelt namelijk ook weer in de kosten en overlast ten aanzien van bijvoorbeeld nieuwe vitrages, stucwerk of behang.

Alleen de bewegende delen en deuren in de kozijnen zijn vervangen. Ook zijn de nieuwe en bestaande kozijnen voorzien van HR++ glas. Verder is het dak van buitenaf compleet vernieuwd met isolerende dakplaten, nieuwe panlatten en voor zover mogelijk zijn de bestaande pannen weer terug gelegd. We bevinden ons momenteel in de afrondende fase. De laatste woning zal voor de bouwvakvakantie van 2014 worden opgeleverd, en dat is ruim een half jaar eerder dan in eerste instantie gepland.” ›

Verweij Houttechniek is verantwoordelijk voor levering en montage van nieuwe ramen, deuren en waar nodig kozijnen.

Het overgrote deel van de bestaande kozijnen is nog intact en wordt daarom alleen voorzien van HR++ glas. Weijerseikhout vervangt als ketenpartner de daken vanaf de buitenzijde en plaatst speciale dakplaten om de hoogste mogelijke isolatiewaarde te bereiken met zo min mogelijk opbouw.

Romijnders Installaties en Ventimon Technische Installatiebedrijven verzorgen samen de werkzaamheden en modificaties aan de installaties. Comfort Company verzorgt de spouwmuurisolatie met Comfort Plus-parels en Takkenkamp tot slot is verantwoordelijk voor de sloopwerkzaamheden en de renovatie van voeg- en metselwerk. “We zijn nu ruim twee jaar onderweg en hebben meer dan driehonderd woningen achter ons liggen”, vervolgt Kiefmann. “Gemiddeld leveren we een woning per dag op, al wordt het tempo de komende periode opgeschroefd. We leren nog elke dag bij en houden elkaar als ketenpartners voortdurend scherp. Veel mensen en partijen praten over ketensamenwerking. Wij brengen het al een hele tijd succesvol in de praktijk.”

| 71

SIGMA S2U ALLURE GLOSS. NU MET 10 JAAR GARANTIE. Kosten. Dáár draait het om bij vastgoedonderhoud. Zeker nu. Dus komt het goed uit dat Sigma Coatings S2U Allure Gloss verder verbeterd heeft.

Met als resultaat dat we een onderhoudsinterval van 10 jaar garanderen. Inderdaad, 10 jaar! Daarmee verlaagt u de exploitatiekosten op vastgoed aanzienlijk. Terwijl de robuustheid en het glans- en kleurbehoud beter zijn dan ooit. U bent dus voor jáááááren klaar. Ga voor meer informatie naar www.sigma.nl

Uw resultaat telt. Sigma.

NIJMEGEN | Willemskwartier

Groot Onderhoud 2.1 integreert diverse ketenpartners

De vorming van het budget is in dit project niet volgens het traditionele opslagprincipe tot stand gekomen, maar veel efficiënter dankzij een verregaande ketensamenwerking, zo licht Van der Werf toe. “Alle partners in de keten werken optimaal samen. We doen het met elkaar en zijn in feite één bedrijf op locatie. Dat uit zich in de uitstraling – alle partijen dragen dezelfde werkkleding - alsmede in het delen van bijvoorbeeld steigermateriaal. Dat maakt het een stuk efficiënter en bevordert het werkklimaat.”

Hagemans Vastgoedonderhoud heeft met dit project, als onderdeel van de samenwerking Groot Onderhoud 2.1, onlangs de Nederlandse Duurzaam Bouwen Award 2014 in de wacht gesleept in de categorie Duurzaamste Ketenintegratie. En ook de bewoners van het Willemskwartier zijn tevreden.

Op het gebied van klanttevredenheid scoort Hagemans Vastgoedonderhoud met haar partners een ruime acht. ❚

Projectinfo VITAAL VASTGOEDONDERHOUD Ook Sigma speelt een belangrijke rol bij dit grote renovatieproject. Sigma tekende voor het verftechnisch advies en is nauw betrokken bij het ondershoudsplan voor de komende dertig jaar dat Portaal verbond aan de opdracht.

Alle kozijnen en het overige vaste houtwerk worden volledig kaal ge¬maakt en waar nodig gerepareerd met Sigma Flexidur. Vervolgens wordt het houtwerk binnen behandeld met Sigma S2U Nova Primer en Sigma S2U Nova Satin. Op het buitenwerk wordt Sigma S2U Primer en Sigma S2U Gloss toegepast. “Hagemans is enthousiast over de vloeiing en verwerkbaarheid, die in alle seizoenen uitstekend zijn.” Alle deuren en ramen worden kant-en-klaar van de timmerfabriek aangeleverd, gespoten in Sigma-verf. Op locatie worden ze vervolgens afgehangen. “We zijn hier voorlopig nog tot 2015 bezig. Gemiddeld zijn dagelijks 45 tot zestig mensen op het project aan het werk. De huurders zijn alleen maar blij met hun mooie nieuwe woning en klagen nauwelijks over overlast. Dat is een mooi staaltje samenwerking toch? Dat is wat wij graag vitaal vastgoedonderhoud noemen.”

ASBESTSANERING WONINGEN EN SCHUREN

Beelen Asbestverwijdering B.V. Kelvinstraat 4 3846 BV Harderwijk Postbus 380 3840 AJ Harderwijk Telefoon:

+31 (0)34 126 30 10 Telefax:

+31 (0)34 126 25 75 Email:

asbestverwijdering@beelen.nl

Op het project Willemskwartier Nijmegen is Beelen Asbestverwijdering gevraagd de benodigde asbestsaneringen uit te voeren. Beelen Asbestverwijdering is onderdeel van Beelen Sloopwerken en is een gecertificeerd bedrijf dat alle asbestsaneringen conform het SC530-procescertificaat uitvoert.

• ASBESTVERWIJDERING • VOLLEDIG GECERTIFICEERD • JARENLANGE ERVARING MET ALLE VOORKOMENDE ASBESTSANERINGEN • MODERN MATERIEEL • BEGELEIDING MET VERGUNNINGEN EN NAZORG

www.beelen.nl

1_1_stA4_fc_A.indd 1 45685_Beelen_Asbestverwijdering_210x297.indd 1

Op het Willemskwartier Nijmegen worden conform deze certificering alle kozijnpanelen van de keukens en zijwangen van de dakkapellen van de woningen deskundig en veilig verwijderd. Daarnaast worden alle asbesthoudende schuurtjes geheel verwijderd en worden asbesthoudende golfplaten op de stenen schuurtjes verwijderd en vervangen door asbestvrije golfplaten. Tevens wordt incidenteel waar nodig risicovol asbest, in een hermetisch afgesloten ruimte op onderdruk, verwijderd. Alle saneringen worden uitgevoerd volgens de best bestaande technieken (SC530). Daarnaast is Beelen in het bezit van haar eigen afvalrecyclingcentrales voor sloop- en bedrijfsafval. “Ons moderne, geavanceerde materieel en slimme locatiekeuzes zorgen er voor dat we op het hoogste niveau van de CO2-prestatieladder staan. Daarnaast is Beelen gecertificeerd voor BREEAM, MVO, VCA en ISO.”

14-03-13 09:12

1000-21-3000-0992 VVM Milieu 2-2013 Kleur: fc

28-02-13 11:49

| 73

NIJMEGEN | Willemskwartier

Projectinfo 'COMPLEET NIEUW RIOLERINGSSTELSEL ZONDER OVERLAST' Het buitenrioleringsstelsel van de 409 woningen in het Willemskwartier in Nijmegen wordt door Van der Velden Rioleringsbeheer compleet vervangen. “Het oude riool van gresbuis kampte met een hoge storingsfrequentie”, zegt Johnny Jacobs van Van der Velden Rioleringsbeheer. “Verouderde gresrioolbuizen zijn nu eenmaal gevoelig voor wortels, scheurvorming en lekkages. Reden voor de opdrachtgever om tijdens Groot Onderhoud 2.1 ook direct de riolering te vervangen. We gaan in totaal zo’n 6,5 kilometer aan riolering vervangen en hebben nu al ruim vier kilometer achter de kiezen.” lijk geruisloos voorbij komen. ’s Ochtends wordt de riolering blootgelegd, vervangen door PVCbuizen en tegen de avond wordt de tuin in nagenoeg dezelfde staat terug opgeleverd. We lopen qua planning twee weken vóór op de grote bouwstroom van Hagemans Vastgoedonderhoud.”

Aangezien de riolering van de 409 woningen wordt vervangen in bewoonde staat, heeft Van der Velden Rioleringsbeheer alles in het werk gesteld om zo min mogelijk overlast te veroorzaken, terwijl toch de gehele tuin in de breedte op de schop gaat. Jacobs: “De bewoners zien ons feite-

Van der Velden Rioleringsbeheer voert rioleringswerkzaamheden uit van A tot Z. “We verrichten inspecties, hebben een ontstoppingsdienst en een landelijk opererende renovatietechniekvestiging die is gespecialiseerd in relinen”, licht Jacobs toe. “Deze moderne renovatietechniek passen we ook toe in het Willemskwartier. Een blok van vijf tot zes woningen wordt aangesloten op het gemeenteriool. Deze nog bestaande gresleidingen bevinden zich onder de woningen en hebben we vernieuwd middels de techniek van relinen, waarbij het riool van binnenuit wordt gerenoveerd.”

Bouwinfo OPDRACHT Portaal Vastgoedontwikkeling BOUWBEDRIJF Hagemans Vastgoedonderhoud OORSPRONKELIJK BOUWJAAR 1922 - 1924 RENOVATIEPERIODE september 2012 - juli 2014 AANNEEMSOM € 15.500.000,PROGRAMMA renovatie 407 grondgebonden woningen en meergezinswoningen

U W DA K O N Z E ZO R G O z u u

,

W

W

u

K

z

u ,

u D

x

80%

u

stad

1 o 20

2

u

W

u x u

L

!

Tu i n

ann wijk

-

:

Het ontzorgen van

A

74 |

1 8 | 6 5 6 2 AV G

| 024 - 399 53 22 |

f @

u

|

u

PAPENDRECHT | Constantijn Huygenslaan Tekst: Patricia van der Beek Beeld: transVORM

RENOVEREN VOOR 177 OPDRACHTGEVERS Vraag je aan een gemiddelde aannemer wat hij interessanter vindt, nieuw bouwen of renoveren, dan zal zijn antwoord hoogstwaarschijnlijk ‘nieuw bouwen’ zijn. transVORM, primair gericht op het transformeren en revitaliseren van gebouwen, ziet dit anders. Onder het motto ‘slopen kan altijd nog’ blazen zij de 176 appartementen aan de Constantijn Huygenslaan in Papendrecht nieuw leven in. Dit in nauwe samenwerking met de opdrachtgever en de bewoners. transVORM maakt onderdeel uit van de VORMholding en is in 2013 opgericht om transformatie- en revitalisatieprojecten de aandacht te geven die ze verdienen. Adjunct-directeur Gert-Jan Bezemer: “Onze corebusiness berust op de drie pijlers transformatie, revitalisatie/renovatie en meerjarig onderhoud. Bij revitalisatie, zoals toegepast op de Constantijn Huygenslaan, brengen we bestaand vastgoed op peil en geven we het meerwaarde. De kennis en ervaring binnen onze organisatie is onze kracht in het aanbieden van kwalitatieve totaaloplossingen voor de klant en de eindgebruiker.”

REKENING HOUDEN MET BEWONERS De revitalisatie van de Constantijn Huygenslaan is een project van woningcorporatie Woon-

kracht10, die verduurzaming van het bestaande woningbezit hoog op de agenda heeft staan. “Dit is het eerste project dat we met deze ambitie uitvoeren”, aldus ingehuurd projectmanager Daan Ossewaarde van Woonkracht10. “Ons doel is om het energielabel van deze woningen te upgraden van gemiddeld G naar A. Uiteraard willen we de woningen ook weer aan de huidige standaarden laten voldoen.”

De opdracht voor de revitalisatie werd traditioneel aanbesteed, waarbij een plan van aanpak in de gunning meetelde. Ossewaarde: “De appartementen worden gerevitaliseerd in bewoonde staat.

Bovendien hebben de bewoners een gemiddelde leeftijd van 74 jaar. Daar moet rekening mee gehouden worden.”

DUIDELIJKHEID EN HERKENBAARHEID transVORM zet in dit project hoog in op duidelijkheid en herkenbaarheid. Bezemer geeft uitleg: “Belangrijk voor de doelgroep is dat ze weten waar ze aan toe zijn. Die duidelijkheid komt tot uiting in een stappenkaart: elke bewoner krijgt een helder overzicht van de werkzaamheden die we gaan verrichten en op welke dagen we dat doen. Bovendien komen we, voorafgaand aan de werkzaamheden, twee keer bij de bewoners langs. Om de situatie ter plaatse te bekijken, maar ook om uitleg te geven en eventuele vragen te beantwoorden. Tijdens de uitvoering gaat onze uitvoerder twee keer per dag bij de bewoners langs.” Om de medewerkers herkenbaar te maken voor de bewoners, dragen zij een naambordje en herkenbare kleding. ›

'Bij revitalisatie brengen we bestaand vastgoed op peil en geven we het meerwaarde'

| 75

Constantijn Huijgensflat en transVORM Het is onze passie om op duurzame wijze omgevingen te creëren waarin mensen zich prettig voelen. Onder het motto ‘slopen kan altijd nog’ zetten wij alles op alles om bestaand vastgoed nieuw leven in te blazen.

Dit doen wij door transformatie, revitalisatie, onderhoud en alle combinaties daartussen. Of het nu gaat om een kantoorpand, een zorgcomplex of een woongebouw, ons streven is dat de uiteindelijke gebruiker tevreden is.

Want als dat zo is, dan is onze opdrachtgever dat ook.

transvorm.info

PAPENDRECHT | Constantijn Huygenslaan

BINNEN EN BUITEN In september 2013 ging de revitalisatie van de Constantijn Huygenslaan van start. Het complex bestaat uit twee woongebouwen, met in totaal 176 galerij-etagewoningen die zowel van binnen als buiten aangepakt worden. Bezemer: “Aan de binnenzijde van alle appartementen brengen we individuele cv-ketels en mechanische ventilatie aan. De woningen worden na-geïsoleerd en we vervangen de draaiende delen in de kozijnen. Ook brengen we een videofooninstallatie aan en moderniseren we de lifthallen. Daarnaast kunnen de bewoners ervoor kiezen om hun badkamer, keuken en/of toilet te laten renoveren.” De werkzaamheden buiten bestaan uit het verbeteren van de entrees, het verfraaien van de gevel, het realiseren van scootmobielruimtes, het vernieuwen van de galerijhekken en het vervangen van de dakbedekking. Bovendien krijgen de appartementen een groter balkon en nieuwe balkonhekken.

LOGISTIEKE UITDAGING “Die combinatie van binnen- en buitenrenovatie vormt vooral een logistieke uitdaging”, aldus Bezemer. “Met het oog op een efficiënte afstemming en optimale veiligheid voor de medewerkers en bewoners, zijn we binnen gestart. Daarna volgden de gevels en tenslotte de balkons. Een andere uitdaging is het renoveren in bewoonde staat.

Dit maakt dat we, naast Woonkracht10, nog 176 ‘opdrachtgevers’ hebben.” Tot nu toe verlopen de werkzaamheden naar wens, zo vindt ook Ossewaarde: “De doorlooptijd en maximale bouwtijd zijn kort. Eind april is het werk naar verwachting gereed.” ❚ Galerijhekken worden vernieuwd

Projectinfo SERVICEGERICHTE RENOVATIE Beglazings- en schilderwerkzaamheden zijn een belangrijk onderdeel van de renovatie van de flatgebouwen aan de Constantijn Huygenslaan. Dankzij een langdurige en vertrouwensvolle relatie heeft de opdrachtgever hierbij gekozen voor het schilders- en glaszettersbedrijf Groen BV. Groen BV verzorgt reeds tientallen jaren tot volle tevredenheid het onderhoud van de flats aan de Constantijn Huygenslaan.

Hans Lubbers, eigenaar Groen BV vertelt: “In een tijdsbestek van zes maanden hebben wij niet alleen het gehele complex voorzien van hoogwaardige, brandwerende en isolerende beglazing, maar hebben wij ook alle schilderwerkzaamheden verzorgd. Bij dit project is gekozen voor een lichte, moderne kleurstelling.”

Zeker bij een project van deze omvang, waar ook veel werkzaamheden binnenshuis plaatsvinden, is het van belang dat klantvriendelijkheid hoog in het vaandel staat en de communicatie richting de bewoners optimaal verloopt. “Servicegericht te werk gaan is dan ook één van onze kernkwaliteiten, onze medewerkers zijn hier specifiek voor opgeleid.”

Projectinfo ‘STRAKKE AFWERKING VAN ALUMINIUM BALKONHEKSYSTEMEN ZORGT VOOR EXCLUSIEVE UITSTRALING’ Bij de gevelbekleding van 176 appartementen aan de Constantijn Huygenslaan is gekozen voor de kwalitatief hoogwaardige aluminium balkonheksystemen van MBR Hekwerken. Aan de uitvoering van dit grote project is een grondige voorbereiding voorafgegaan.

'In een vroeg stadium hebben de betrokken partijen overleg gevoerd over de maatvoering, werkvolgorde en plan van aanpak met als gevolg een succesvol werkproces en een prachtig eindresultaat. In het project Constantijn Huygenslaan komt de veelzijdigheid van MBR Hekwerken goed tot haar recht.'

Slanke detaillering Gekozen is voor de recent ontwikkelde productlijn MBR Design. Deze nieuwe productlijn, die in eigen huis ontwikkeld is door MBR Hekwerken, maakt lasnaden overbodig en laat materialen en onderdelen feilloos in elkaar overvloeien. “Slanke detaillering en een strakke afwerking zorgen voor een hoogwaardige en exclusieve uitstraling van onze aluminium balkonhekken", aldus Erwin Both, directeur MBR Hekwerken.

Speciaal ontwikkelde vliesgevels Naast balkonhekken en galerijhekken ontwikkelde MBR Hekwerken voor dit project vliesgevels die doorlopen vanaf de begane grond tot voorbij de dakrand. Erwin Both: “Deze vliesgevels zijn speciaal voor dit project ontwikkeld en opgebouwd middels profielen. In nauw overleg met de architect zijn de vliesgevels door onze eigen constructieafdeling ontworpen. Vervolgens is getoetst of ze voldoen aan de gestelde normen.”

Eigentijdse uitstraling De balkongevel van dit project is uniek in haar soort. Middels een compleet nieuwe staalconstructie voorzien van prefab betonplaten, worden de balkons aanzienlijk vergroot. “Ook zijn de gevels voorzien van glas met speciale zeefdrukpatronen waardoor het gebouw een geheel eigentijdse uitstraling krijgt. Maar de echte eyecatcher van dit project is de ranke stripbaluster met een inwendige, en daarmee dus onzichtbare bevestigingstechniek voor de separate handregel. De combinatie met de strak afgewerkte aansluiting van het lamelhek op de baluster deed menig architect versteld staan van het resultaat”, aldus Erwin Both.

| 77

Van Drimmelen Hout- en Bouwproducten, afdeling Prefab Telefoon 078 - 6 107 249 prefab@drim.nl www.vandrimmelen.nl

719061_Houtgroep van Drimmelen BV 1-2.indd 1

20-03-14 12:05

OBI

Specialist in alle op maat gemaakte prefab beton producten

Zichtbaar Groen!

Sinds 1860 is schilders- en glaszettersbedrijf Groen bv uit Papendrecht al zichtbaar aanwezig. Herkenbaar aan onze vakmensen en ons wagenpark, maar bovenal herkenbaar aan het door ons geleverde werk. Iets waar onze klanten direct onze kwaliteiten en vakmanschap in terug zien.

OBI is specialist in prefab beton, door snelheid en flexibiliteit. Door de platte en verticale organisatie, slaagt zij er reeds 40 jaar in klanten op een adequate manier van dienst te zijn. Complexere producten in vorm en kleur, kunnen snel en flexibel bij klanten aangeleverd worden.

OBI vertaalt de wensen van de opdrachtgevers in optimale oplossingen voor prefab beton. Met een eigen werkvoorbereiding , mallenmakerij en vlechterij is zij in staat de doorlooptijden te verkorten en wijzigingen tot op het laatste moment op te vangen en daarbij in te spelen op de hectiek van de bouw.

De Ossendrechtse betonindustrie ziet de snel veranderende markt vol vertrouwen tegemoet, door bovenstaande te vertalen in een product met een uitstekende prijs kwaliteit niveau.

OSSENDRECHTSE BETONINDUSTRIE B.V. POSTBUS 8 4640 AA OSSENDRECHT TEL: 0031/(0)164-67.38.55 E -MAIL: info@obibeton.nl

Als AF erkend schilders- en glaszettersbedrijf verzorgen wij alle voorkomende schilder- en onderhoudswerkzaamheden voor zowel bedrijven als particulieren. Indien gewenst maken wij een (meerjaren) onderhoudsplanning, met de mogelijkheid tot een abonnement op onderhoud.

Wij leveren een totaalpakket. Zo kunnen wij bij glasschade de ruit binnen 24 uur vervangen ĂŠn de beschadigingen direct bijschilderen. Wij plaatsen ĂŠn vervangen inbraakvertragend-, veiligheids- of isolatieglas, glazen deuren, gefigureerd glas of ventilatieroosters. Groen bv adviseert u graag in de juiste aanpak en productkeuze.

Meer weten?

Bel (078) 642 00 00 of ga naar groenbv.nl

Kattestaart 10 3355 PP Papendrecht Postbus 251 3350 AG Papendrecht Telefoon Fax

(078) 642 00 00 (078) 642 00 11

E-mail Website

info@groenbv.nl www.groenbv.nl

PAPENDRECHT PLAATSNAAM | Constantijn|Huygenslaan Projectnaam

Projectinfo 'PRACHTIG EINDRESULTAAT' MET MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD HOUT De zakelijke betrekkingen tussen VORM bouw en Houtgroep van Drimmelen gaan meer dan veertig jaar terug. “transVORM, sinds 2013 het transformatiebedrijf van VORM Bouw, heeft ons voor dit project benaderd vanwege onze specialiteit op het gebied van prefab, gevelbeplating en het leveren van maatwerk. Hierin onderscheiden wij ons van andere hout- en plaatleveranciers”, aldus Pieter-Jan van Drimmelen, commercieel directeur bij Houtgroep van Drimmelen.

Pieter-Jan vervolgt: “Tijdens het voortraject hebben we over de schouder mee kunnen kijken met de hoofdaannemer. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een vroegtijdig advies en een gestroomlijnde samenwerking waarin wij samen met transVorm de juiste oplossing hebben bedacht voor de toepassing van de gevelelementen.”

176 galerij-etagewoningen die zowel binnen als buiten aangepakt worden

Sloopwerken en Asbestsanering

Meidoornlaan 50 4902 SC Oosterhout

Houtgroep van Drimmelen is een familiebedrijf dat vorig jaar haar negentigjarig bestaan heeft gevierd. “Met circa 85 medewerkers en een bedrijfsoppervlak van negentigduizend vierkante meter hebben wij alle verwerkingsmogelijkheden onder één dak. Dankzij onze grote voorraad zijn wij in staat snel te kunnen leveren aan onze opdrachtgevers. Wij zijn, naast leverancier van bouwmaterialen, gespecialiseerd in prefab timmerwerk. Met onze prefab oplossingen leveren wij een substantiële bijdrage aan een betere kwaliteit en een hogere efficiency voor de bouw.”

Houtgroep van Drimmelen hecht veel waarde aan het milieu en vindt het belangrijk maatschappelijk verantwoord te ondernemen. “Eén aspect van ons MVO-beleid is de structurele aandacht voor onze milieuprestaties. Wij zijn dan ook één van de eerste bedrijven die het ISO 14001-certificaat in ontvangst hebben mogen nemen.”

0162 42 88 00 info@vissers-oosterhout.nl www.vissers-oosterhout.nl

"WE KOMEN GRAAG BIJ DE MENSEN THUIS" Voor opdrachtgever transVorm voert Vissers de renovatiesloopwerkzaamheden en asbestsaneringen uit. De werkzaamheden zijn veelomvattend, zoals de renovatie van natte groepen en keukens in de woningen, het boren door wanden en vloeren voor de nieuwe cv-installatie - waarbij de boorder net niet bij bewoners 'op schoot' zit, en het uitslopen van machinekamers en werkzaamheden aan daken, galerij, afvalstortkokers en trappenhuizen.

Een doorbraak in sloopwerken

"Speciale aandacht is er voor stofbestrijding, minimumoverlast voor bewoners, het telkens halen van de dagplanning, en ervoor te waken dat de overige disciplines - zeker transVorm - ontzorgd wordt. Het verwijderen van asbest en de gehele cv-installatie in de bewoonde panden vereist extra zorgvuldige afstemming met alle betrokkenen, als ook extra aandacht op het gebied van orde en netheid. Dankzij uitstekende communicatie - vanaf calculatie tot de voorman op locatie, met bewoners, mensen van transVorm en de overige disciplines, kunnen wij stellen er trots op te zijn bij dit renovatieproject betrokken te zijn."

| 79 Advertentie vissers 190X130 def staand.indd 1

22-09-2010 13:50:02

PLAATSNAAM||Geestenberg EINDHOVEN Projectnaam

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Bouwbedrijf Van Montfort e.a.

DUURZAAM ONDERHOUD VOOR 269 WONINGEN GEESTENBERG EINDHOVEN De Eindhovense wijk Geestenberg, gebouwd tussen 1971 en 1973, krijgt een compleet vernieuwde uitstraling. Om ervoor te zorgen dat de wijk fysiek en sociaal aantrekkelijk blijft voor toekomstige bewoners, is net na de zomervakantie van 2013 gestart met een duurzaam onderhoudsplan voor de 269 huurwoningen van woningcorporatie Woonbedrijf.

Alle woningen worden voorzien van nieuwe kozijnen, gevelbekleding en dakbedekking. Bovendien worden de woningen duurzamer en energiezuiniger gemaakt. De bewoners van Geestenberg zijn steeds nauw betrokken bij de renovatieplannen.

Geestenberg is een zogenaamde bloemkoolwijk, een reactie op de grootschalige rechttoe-rechtaan woningen die na de oorlog veel gebouwd werden. Een bloemkoolwijk bestaat uit straten met plukjes woningen, die als bloemkoolroosjes op de hoofdweg zijn aangesloten. Kenmerkend voor de wijk zijn de kronkelende straten, collectieve hoven en woonerven, een mix van verschil-

80 |

lende woningtypen, verspringende rooilijnen en voornamelijk eengezinswoningen met tuin. “In Geestenberg vind je acht verschillende type woningen”, vertelt uitvoerder Jeroen Gijsbers van Bouwbedrijf Van Montfort. “Alle woningen krijgen een nieuwe voor- en achtergevel. Houten kozijnen maken plaats voor kunststof kozijnen met HR++ isolatieglas en ook de dakbedekking van alle woningen, bergingen en garages wordt vervangen. De lawaaiige warmteterugwin-installaties maken plaats voor mechanische ventilatieboxen. En de gestukadoorde gevels worden schoongemaakt en opnieuw geschilderd.” Naar wens en tegen een meerprijs kunnen bewoners ervoor kiezen om ook hun vloeren te laten isoleren.

EINDHOVEN | Geestenberg

Projectinfo WATERDICHTE DAKEN Meer dan dertig jaar verzorgt Van Hoek-Dakbedekkingen BV uit Heeze de waterdichtheid van vooral platte daken - in de ruimste zin van het woord. Met name de renovatiesector werd hun specialisme. Derhalve werden zij dan ook door Bouwbedrijf van Montfort in het voortraject gevraagd om voor dit project het bestek te schrijven. Aangezien Van Hoek-Dakbedekkingen BV eerdere en soortgelijke renovatiewerken voor opdrachtgever Woonbedrijf gerealiseerd heeft, namen zij deze uitdaging met graagte aan.

Het bestaande, losliggende bitumen dakbedekkingssyteem, voorzien van een geringe isolatiewaarde, werd geballast door inmiddels sterk vervuild dakgrind. De eisen betreffende de uitvoering en de prestatie-eisen die gesteld werden aan de nieuwe dakbedekkingsconstructie waren als volgt: • zo min mogelijk overlast voor de bewoners • een isolatiewaarde van minimaal 3.0 m2/K/W • eenvoudig te onderhouden daken • een bewezen levensduur van minimaal dertig jaar Om met name de overlast voor bewoners tot een minimum te beperken is ervoor gekozen om het aanwezige dakgrind machinaal te laten afzuigen en de nieuw aan te brengen isolatie en dakbedekking niet-mechanisch in de dakvloer te verankeren.

Het risico op doorboring van aanwezige installatieleidingen in de dakvloer wordt hierdoor mede voorkomen. Om de bestaande isolatiewaarde op te waarderen en het afschot in de dakvloer te optimaliseren, is gekozen voor Betopor C-EPS afschotisolatie, aangebracht op het bestaande dakbedekkingssyteem, verzorgd door Van Wylick isolerende mortels.

Per woning nemen de renovatiewerkzaamheden zes dagen in beslag. “Bewoners kunnen tijdens de werkzaamheden gewoon thuis blijven wonen. Eind oktober verwachten we klaar te zijn met alle werkzaamheden binnen. Het gehele project moet voor het eind van dit jaar worden afgerond.”

VAN ENERGIELABEL D/E NAAR A/B Gijsbers vertelt dat met de renovatie van de woningen, de woningen van energielabel D of E naar A of B worden gebracht. “Veel woningen kampten met tochtklachten. Bovendien is in diverse woningen houtrot in de puien geconstateerd. Dertien jaar geleden is al gepoogd om dit te herstellen, maar dit is niet afdoende gebleken. Door de volledige voor- en achterpui uit de woning te halen, wordt nu de houtskeletbouw vervangen. De nieuwe gevels worden voorzien van dikke kunststof beplating. De gevels in de buitenschil van de wijk worden hierbij in lichtgrijs opgeleverd. De woningen in het midden krijgen een donkerbruine gevel.” ›

Als Wédéflex Established Dealer koos van Hoek voor een duurzaam en onderhoudsvriendelijk tweelaags Wédéflex-dakbedekkingssyteem. Door de onderlaag (Wédénop) partieel, en de toplaag (Wédéflex D4) volledig te verkleven op de Betopor-afschotisolatie wordt een grindbelasting overbodig. Een gegarandeerde stormvastheid van het totale dakbedekkingspakket wordt verkregen door een zogenoemde kimfixatie in onderliggende houten regels ter plaatse van de dakranden, zodat wordt voldaan aan de BRL 4702.

De dakbedekking op de laagbouwdaken wordt uitgevoerd met een wortelwerende toplaag (Wédéflex D4 No Roots) om de bewoners in de toekomst keuzemogelijkheid te bieden voor een eventuele extensieve daktuin. Door het vooraf realiseren van een proefwoning zijn tevens alle knelpunten in de uitvoering en logistiek gedurende de totale renovatieduur getackeld, zoals bijvoorbeeld het achterwege laten van steigers door toepassing van tijdelijke dakrandbeveiliging en het plaatsen van informatieborden ten behoeve van bewoners.

| 81

VOOR HET BETERE DAKWERK Van Hoek Dakbedekkingen BV is een middelgroot bedrijf met een 30-tal werknemers, gevestigd te Heeze, voornamelijk actief in de zuidelijke helft van het land. Het bedrijf is gespecialiseerd in bitumineuze- en kunststof

dakbedekkingen

in

de ruimste zin van het woord.

Van renovatie/onderhoud tot en

NIEUWE DAKEN VOOR GEESTENBERG EINDHOVEN

met nieuwbouw/verbouw, kortom alles wat met platte daken te maken heeft wordt verzorgd door Van Hoek en dat inmiddels reeds meer dan 30 jaar.

Somerenseweg 29 5591 JV Heeze telefoon 040 - 2263199 info@hoekdak.nl

O H .

W WW

L N .

K A EKD

PLAATSNAAM EINDHOVEN | Geestenberg Projectnaam

Onder en boven: kunststof profielen worden voorzien van een houtnerfstructuurfolie die zon- en UV-werend is

Projectinfo WOONBEDRIJF KIEST VOOR KUNSTSTOF IN WIJK GEESTENBERG EINDHOVEN De charme van hout, met het gemak van kunststof. De 269 huurwoningen van woningcorporatie Woonbedrijf in de wijk Geestenberg in Eindhoven worden de komende tijd stuk voor stuk uitgerust met nieuwe kozijnen, ramen en deuren. Zowel aan de binnen- als aan de buitenzijde worden de kunststof profielen voorzien van een houtnerfstructuurfolie die niet alleen de warme uitstraling van hout imiteert, maar ook zon- en UV-werend is. Tevens zijn deze kozijnen inbraakwerend en onderhoudsarm.

De bestaande dakbedekking wordt voorzien van Betapor, een afschotisolatie.

“Hier bovenop wordt vervolgens de nieuwe dakbedekking aangebracht”, aldus Gijsbers. “Van de laagbouw wordt de bestaande dakbedekking en isolatie verwijderd, waarna afschotisolatie wordt aangebracht. De grindlast die nu op de daken ligt, wordt weggelaten. Op veel daken ligt nu evenveel mos als grind op het dak. Voor de toekomst willen we die vervuiling voorkomen.”

MODELWONING Als eerste woning in de wijk is in juni 2012 een modelwoning gerenoveerd.

“In deze woning konden we onderzoeken hoe we de renovatie zo goed en efficiënt mogelijk konden aanpakken. Voor de bewoners dient de woning vooral als informatiepunt. Hier kunnen zij een indruk krijgen van wat er verandert in hun eigen woning.” ›

Periodiek reinigen met een niet-schurend schoonmaakmiddel is dan ook het enige dat nodig is. De kunststof kozijnen, ramen en deuren zijn alle voorzien van dubbelglas (HR++, U=1.1). “Mede door de drievoudige dichtingen en meerdere ‘kamers’ kunnen bewoners rekenen op een hoogwaardig isolerend kozijn”, aldus Maarten van Gerven van Profel, dat samen met Geurts Kozijnen en Montagewerken de hoogwaardige kozijnen voor het project Geestenberg levert. Beide partijen zorgen samen voor het inmeten, produceren en monteren van de kozijnen. Iedere woning is immers verschillend, zowel in de maatvoering als in het aantal verdiepingen.

“Twee monteurs van Geurts Kozijnen staan dagelijks, samen met een team van Bouwbedrijf van Montfort in voor de montage van de kozijnen. Iedere dag worden er twee deuren en meer dan zeven ramen door hen gemonteerd. De medewerkers van Geurts Kozijnen zijn zeer deskundig. Zij vinden altijd een passende oplossing, voor ieder bedrijf en iedere woning. Zij zijn bekend met de laatste ontwikkelingen op het gebied van kozijnen, hebben een groot assortiment en kunnen klanten prima vakkundig adviseren en begeleiden.”

| 83

Gevelbekleding; mooi en makkelijk

• Eenvoudige montage en onderhoudsvriendelijk • Slag- en stootvast • Massieve toplaag in RAL kleur • Brandklasse 2 • 10 jaar garantie

de top in duur z ame gevelbek le ding K ijk op G evelNet.nl voor me er inf or matie of bel 020 5805285 (Fetim Pr ofe s sional)

massief kunststof plaat

Adv_Stedenbouw_95x130.indd 1

houten gevelpaneel

cementgebonden paneel

ALUMINIUM KUNSTSTOF HOUT

27-02-14 09:26

Zoeferbeemd 10 < 5575 CE Luyksgestel < T 0467-541814 www.geurtsmontagewerken.nl

RAMEN, DEUREN EN GARAGEDEUREN

EINDHOVEN | Geestenberg

Voordat de bouwvakkers in de woningen aan de slag gaan, vindt steevast een informatiegesprek met de bewoners plaats en wordt de planning met hen besproken. “Zo weet de bewoner precies waar hij aan toe is en wat hem te wachten staat”, aldus Gijsbers. “Nadat de woning is opgeleverd, belt een onafhankelijk callcenter – in opdracht van Woonbedrijf – de bewoners na om hun ervaringen in kaart te brengen. Tot nu toe verlopen de werkzaamheden zeer naar wens. Gemiddeld scoren we dik boven de acht.” ❚

Projectinfo NIEUWE VOOR- EN ACHTERGEVELS VOOR WONINGEN GEESTENBERG Alle 269 huurwoningen in de wijk Geestenberg in Eindhoven krijgen een nieuwe voor- en achtergevel. Alle houtskeletbouw wordt vervangen. “Destijds werden de panelen veelal op de bouwplaats gemaakt, zonder voldoende aandacht voor ventilatie in de constructie. Dit heeft ertoe geleid dat veel houtrot in het paneel is ontstaan”, vertelt Jack van Rooij, projectleider namens Beti Houtindustrie, die de nieuwe houtskeletbouwpanelen produceert en levert. “Uiteraard hebben we hier nu goed naar gekeken.”

De voor- en achtergevels worden in de fabriek van Beti Houtindustrie in Bergeijk geprefabriceerd, om een snelle doorlooptijd op de bouw mogelijk te maken. “De panelen zijn samengesteld uit vurenhouten regelwerk. De binnenzijde is afgewerkt met een damprem en WPB-plaat.

Het paneel is geïsoleerd met veertien centimeter hoogwaardige glaswol. De buitenzijde is voorzien van spinvliesdoek. De stelkozijndelen worden direct op het paneel bevestigd. Nu we precies weten wat alle maatvoeringen zijn, loopt de productie als een trein.”

ONDERHOUDSARME EN DUURZAME GEVELPANELEN “Met Profort bent u verzekerd van een oersterke gevelbekleding. De hoge slag- en stootvastheid maakt de bekleding ideaal voor vele geveltoepassingen. Profort is niet alleen sterk, maar heeft een luxueuze uitstraling, is duurzaam en onderhoudsarm. Schilderen is overbodig met Profort; alleen schoonmaken is voldoende.”

“De grondstoffen van de luxe Profort-gevelbekleding bestaan uit gerecyclede kunststoffen, waardoor Profort zelf ook 100% recyclebaar is. De keiharde, weerbestendige en kleurechte toplaag zorgt voor een lange levensduur van de gevelbekleding. De toplaag is mee gekleurd, waardoor bij eventuele beschadigingen de oorspronkelijke kleur behouden blijft. Uiteraard zijn er profielen in een bijpassende kleur verkrijgbaar.”

Profort maakt deel uit van het GevelNet-assortiment. GevelNet biedt een compleet programma duurzame gevelbekleding met een oplossing voor elke gevelsmaak en gevelsituatie. “Laat u inspireren op www.GevelNet.nl.”

Industrieweg 30 5571 LJ Bergeijk Tel: 0497-57 26 66 Fax: 0497-57 36 55 E-mail: info@beti.nl Website: www.beti.nl

Bouwinfo OPDRACHT Woonbedrijf ONTWERP VDLP-architecten UITVOERING Bouwbedrijf Van Montfort BV OVERIGE Profel; Geurts Montagewerken; Beti Houtindustrie; BOUWPERIODE

Van Hoek Dakbedekkingen; Schildersbedrijf van de Looy; Elektrotechnisch Bureau Kwanten; Fetim; Alusta augustus 2013 – december 2014

| 85 719038_beti.indd 1

17-03-14 10:50

VLAARDINGEN | Van Beethovensingel

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Waterweg Wonen

â&#x20AC;&#x2DC;Onderhoud in bewoonde staat vereist sociale aanpakâ&#x20AC;&#x2122; Aan de Van Beethovensingel in Vlaardingen hebben 128 portiekflats en 48 beneden-bovenwoningen van woningcorporatie Waterweg Wonen een flinke opknapbeurt gekregen. De gevel, die het complex sinds de jaren tachtig een eigen gezicht geeft, is zichtbaar opgefrist.

Verder zorgen diverse optimalisaties ervoor dat het complex weer jaren vooruit kan.

86 |

VLAARDINGEN | Van Beethovensingel

“De woningen voldeden niet meer aan de huidige vereisten”, vertelt projectleider Nathalie van Nieuwkoop van Waterweg Wonen. “De gevelpanelen waren gedateerd en het schilderwerk hiervan bladderde af. Ook aan de binnenzijde waren de woningen verouderd. In september 2012 besloten we definitief tot een groot onderhoud van het complex.” Op verzoek van de woningcorporatie werkte architectenbureau KOW een nieuw gevelontwerp uit. Tijdens een bewonersbijeenkomst in februari 2013 lichtte Waterweg Wonen de plannen toe aan de bewoners. Hierbij waren KOW en aannemer Giesbers Rotterdam tevens aanwezig.

Begin juni 2013, na het proefdraaien in enkele leegstaande woningen, startte Giesbers Rotterdam met de uitvoering van de werkzaamheden aan de Van Beethovensingel. ›

Projectinfo "GEVELSPECIALIST ONTZORGD" Dekker Kozijnprojecten is gespecialiseerd in het gehele traject rondom de projectmatige vervanging van aluminium, kunststof en houten kozijnen en gevelelementen binnen Nederland en België. Bij kozijnrenovatieprojecten spelen kosten- en projectbeheersing een essentiële rol. "Door efficiënte projectbeheersing, prefabmontage en goed functionerende montageteams kan Dekker een scherpe prijsstelling hanteren. Dat is winst voor de opdrachtgever."

Door de bewonersgerichte aanpak hebben kozijnrenovatieprojecten een positief effect op de huurderstevredenheid. Dekker heeft ervaring met het werken in bouwteams en met de lean-planningmethodiek. Dagelijks wordt ondervonden dat transparante samenwerking tussen opdrachtgever, fabrikant, hoofd- en onderaannemer de efficiency bevordert, faalkosten reduceert en bewonerstevredenheid versterkt. Het projectenteam van Dekker is gewend om 'van scratch af aan' mee te denken over de projectuitwerking en uitvoering. Het coördineren van de werkzaamheden in de breedste zin kan op verzoek uit handen worden genomen. Aanverwante zaken kunnen ook in eigen beheer worden uitgevoerd, zoals het vervangen c.q. aanbrengen van geïsoleerde rekwerken en gevelbekleding. Giesbers Rotterdam heeft Dekker Kozijnprojecten vanuit die wetenschap gevraagd om de gevelbekleding binnen het project Van Beethovensingel te Vlaardingen te leveren en aan te brengen.

INBRAAKWERENDE EN BRANDVERTRAGENDE DEUREN De 176 woningen aan de Van Beethovensingel zijn naoorlogse portiekwoningen. De woningen hebben per portiek een gemeenschappelijke trap en daar maken zes tot tien woningen gebruik van. “Veel dergelijke complexen zijn aan groot onderhoud toe en dit is het moment om de woningen op te waarderen naar de laatste eisen op het gebied van brandveiligheid en inbraakwerendheid.”

128 portiekflats en 48 beneden-bovenwoningen hebben een flinke opknapbeurt gekregen

Om de brandveiligheid te vergroten en brandoverslag vanuit de woning naar het trappenhuis te vertragen is hierin gekozen voor WeekampRDC Fire Proof-deuren. Het betreft een zogenoemd Lean & Green-project. Om de belasting voor de bewoners zo veel mogelijk te beperken voert WeekampRDC op verzoek van de opdrachtgever ook de overige aanpassingen van de kozijnen uit, zoals het aanbrengen van extra sponninglatten en het aanbrengen van brandwerende beglazing in de bovenlichten. De nieuwe deuren voldoen verder aan het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW).

| 87

Of het nu gaat om het opnieuw leven inblazen van een oude wijk, de realisatie van een nieuwe woonbuurt, het nieuw bouwen van een onderneming of instelling of het revitaliseren van uw huisvesting: Giesbers Rotterdam kan dit alles voor u realiseren. Wij dragen zorg voor een vlekkenloze en optimaal gestroomlijnde realisatie van het project, tegen een zo laag mogelijke integrale kostprijs. Tevens kunnen we een rol spelen als het gaat om het onderhouden van het project.

GiesbersRotterdam Ontwikkelen en Bouwen

VLAARDINGEN | Van Beethovensingel

Projectinfo BETERE UITSTRALING, HOGERE DUURZAAMHEID Schults Schilders verrichtte het onderhoudsschilderwerk aan de flats en beneden-bovenwoningen aan de Van Beethovensingel. De trappenhuizen kregen een verfbeurt, evenals de vernieuwde toiletten, badkamers en keukens in de woningen. Het buitenschilderwerk omvatte de kozijnen, ramen en deuren.

Projectleider Iwan Pankow: "Met het schilderwerk verbeterden we niet alleen de uitstraling, maar ook de duurzaamheid van het complex. Zo voorzagen we de lambriseringen in de trappenhuizen van clearcoat en de gevelkozijnen van neuslatten. Met het oog op UVbestendigheid voerden we de buitenkozijnen uit in gebroken wit."

De kozijnen zijn opnieuw geschilderd en de gevels voorzien van nieuwe gevelbekleding

ANDERE UITSTRALING “Het project omvat drie blokken met portiekflats en acht blokken met beneden-bovenwoningen”, vertelt projectleider Niels Akkermans van Giesbers Rotterdam. “De kozijnen zijn opnieuw geschilderd in beige- en groentinten en de gevels zijn voorzien van nieuwe gevelbekleding van rockpanel. De beneden-bovenwoningen zijn tevens voorzien van witte kaders en eternietbeplating ter hoogte van de plint. Dit geeft een compleet andere uitstraling.” De werkzaamheden buiten bestaan verder uit diverse reparaties, het herstellen van betonwerk, het aanbrengen van inbraakwerend hangen sluitwerk en het monteren van LED-armaturen in de portieken.

LEAN-PLANNING Akkermans vervolgt: “De werkzaamheden binnen zijn nagenoeg gereed. In alle woningen voerden we asbestsaneringen uit, we vernieuwden de meterkasten en plaatsten nieuwe HR-ketels. In de portiekwoningen hebben we alle achterwanden van de toiletten vervangen. Indien nodig vervingen we ook badkamers en keukens. Elke woning was dus een project op zich. Om tot een lean-planning te komen, brachten we van tevoren nauwkeurig in kaart hoe lang we in elke woning bezig zouden zijn en bepaalden we in welke volgorde we de woningen zouden aanpakken. Daar stemden we

de werkzaamheden, onderaannemers en de in te zetten mankracht zo efficiënt mogelijk op af.” De buitenwerkzaamheden vormden een aparte bouwstroom, die op traditionele wijze werd uitgevoerd.

BEWONERSBEGELEIDING Met de oplevering in zicht, blikt Van Nieuwkoop alvast terug op een vlot verlopen project, dat vooral op het gebied van bewonersbegeleiding voor de nodige uitdagingen zorgde: “Dit is een onderhoudsproject in bewoonde staat. Om de bewoners zo goed mogelijk in dit traject te begeleiden, besteedden we veel aandacht aan heldere communicatie. Ook hielden we spreekuren, al bleek in de praktijk dat men bij vragen meestal direct naar de opzichter en/of uitvoerder ging.”

Binnen de lean-planning van het project droeg Schults Schilders bij aan een efficiënte werkwijze, met minimale overlast voor de bewoners. Pankow: "Het binnenschilderwerk voerden we op vastgestelde dagen uit. Indien mogelijk namen we meteen de binnensponningen van de kozijnen mee, zodat de bewoners daar later niet nog een keer voor thuis hoefden te blijven." Medio maart was het schilderwerk gereed.

ASBESTSANERING GEVELPANELEN Een onderdeel van de renovatie van de 176 woningen aan de Van Beethovensingel is het opknappen van de gevels.

De asbestsanering van deze woningen is in handen van Asbest Assist BV.

KLEINE DINGEN

Ten behoeve van het renoveren van de gevelaanzichten aan de voor- en achterzijde zijn voorafgaand aan de renovatie alle asbesthoudende gevelpanelen door AsbestAssist gesaneerd. Tevens zijn de aanwezige plintstroken van de beneden-bovenwoningen gesaneerd. Tijdens het lopende werk kwamen daar diverse binnentoepassingen bij, zoals asbesthoudend zeil, koord en schouwplaten.

Akkermans beaamt dat dit project, ook uitvoeringstechnisch gezien, een sociale aanpak vereist: “Bewoners ervaren de werkzaamheden als behoorlijk ingrijpend. De mensen die we op dit werk hebben ingezet, van de projectleider tot de timmerlieden, begrijpen dit en gedragen zich daarnaar. Zo ging onze uitvoerder – samen met de opzichter of de medewerker woonwinkel van Waterweg Wonen – regelmatig bij alle bewoners langs om de situatie ter plaatse te bekijken, vragen te beantwoorden en concrete afspraken te maken. ›

"Deze omvangrijke klus is in nauwe samenwerking met Giesbers BV gefaseerd uitgevoerd, waarbij elke fase vooruitlopend op de herstelwerkzaamheden binnen de gestelde termijnplanning is uitgevoerd. Dit naar volle tevredenheid van Giesbers, de bewoners en Waterweg Wonen.

Asbest Assist is een dynamisch bedrijf, gespecialiseerd in middelgrote asbestsaneringen. Met ruim twintig jaar ervaring op adviserend en uitvoerend gebied is Asbest Assist een vaste partner van onder andere aannemers en woningcorporaties."

| 89

Schults Schilders

www.gesloopt.nl

feliciteert alle betrokkenen bij de renovatie van de

Beethovensingel Schults Schilders zorgde voor piekfijn schilderwerk aan wanden, plafonds, kozijnen en deuren. Aan de buitenzijde werden glaslatten vervangen en houtreparaties uitgevoerd. Betonnen plafonds en gevelbanden, goten, boeilijsten, brievenbussen, traphekken en leuningen werden verduurzaamd met mooi schilderwerk.

Dat kan weer jaren mee!

Wilt u ook liever samenwerken met een professionele partner, een vakman in totaalonderhoud, kijk op www.schultsschilders.nl of neem contact op met dhr. H. Schults

Renovatiesloop Straat- en grondwerk

oud ... va kma n in to taa lo nderh

Bodemsanering

Totaalsloop Asbestsanering

Sleuven zagen en frezen

Boren en zagen met diamant

Deltastraat 4 • 4301 RC Zierikzee • T: 0111 414065 E: info@schultsschilders.nl • www.schultsschilders.nl

Adv-Molenaar-A5.indd 1

11-03-14 14:46

ASBEST SA NERINGEN VOOR BEDRIJVEN EN PARTICULIEREN

ASBEST SA NERINGEN

VOOR BEDRIJVEN EN PARTICULIEREN

Renotrack®

Aluminiumstraat 83, 2718 RB Zoetermeer telefoon 079 363 20 67 • fax 079 363 20 65 e-mail info@asbest-assist.nl • website www.asbest-assist.nl Aluminiumstraat 83, 2718 RB Zoetermeer telefoon 079 363 20 67 • fax 079 363 20 65 e-mail info@asbest-assist.nl • website www.asbest-assist.nl

een 100% beheersbaar renovatietraject

Bartwoutswaarder 89a 3449 HK Woerden Postbus 114 2410 AC Bodegraven Tel: 0348 - 688 018 www.asbest-assist.nl SCA-code: 07-C 070068b.01

• • • • •

TriComfort® De nieuwe standaard voor vlakke houten deuren

• • • • • • www.weekamprdc.nl

719052_Asbest-Assist.indd 1

Projectadvies Bewonerskeuze trajecten Bewonerscommunicatie Inmeet- en montageservice Eigen productielijnen

05-03-14 16:23

Extreem duurzaam Hoge vormstabiliteit Laag gewicht Glad oppervlak Hoge isolatiewaarde Standaard FSC®

info@weekamprdc.nl

t. 0523-625 475

VLAARDINGEN | Van Beethovensingel

Projectinfo Vervolgens stelden we de meterkastlijsten op en stuurden die door naar Waterweg Wonen, de onderaannemers en de bewoners. Enkele dagen voor de afgesproken datum ging onze uitvoerder nog een keer bij de bewoner langs.

Het sociale aspect van ons werk zit ook in de kleine dingen, zoals het aanbieden van een afdekzeiltje voor het bankstel en het schoon achterlaten van de woning. Bewoners waarderen dit en laten dit ook blijken. Zo kregen we onlangs nog een heerlijke taart aangeboden voor onze inzet en goede communicatie. Daar doen we het voor.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING AANNEEMSOM BOUWPERIODE PROGRAMMA

Waterweg Wonen, Vlaardingen KOW, Den Haag Giesbers Rotterdam B.V. € 5,2 miljoen (bouwkundig) juni 2013 – maart 2014 Groot onderhoud sociaal huurcomplex, bestaande uit 128 portiekflats en 48 beneden-bovenwoningen

NETJES SLOPEN Het sloopwerk in de badkamers, keukens en toiletten van de woningen aan de Van Beethovensingel was in handen van Aad Molenaar Sloopwerken. De specialist in bouw- en renovatiesloop voerde ook kleine straatwerkzaamheden uit. Zusterbedrijf Nederlandse Boorcentrale verrichtte het boor- en zaagwerk.

“Voor de bewoners was dit werk zeer ingrijpend”, vertelt eigenaar Jelle Molenaar van Aad Molenaar Sloopwerken.

“Om de overlast te beperken, werkten we netjes en stofvrij. Bij binnenkomst stelden we ons voor en vertelden we wat we kwamen doen. Ook planden we de werkzaamheden zodanig in, dat we zo kort mogelijk in de woning waren.”

Niet alleen de bewoners, ook de uitvoerende partijen waren gebaat bij een efficiënte planning. Molenaar: “Door dit project lean aan te pakken, konden we per dag meer werk leveren en was de afstemming tussen de partijen optimaal. Als één team leverden we dit project op, zonder overschrijding van planning of budget.”

Gevelspecialist ontzorgd in renovatie en nieuwbouw Dekker Kozijnprojecten is een professionele en onafhankelijke organisatie, zeer geschikt om met de diverse partners binnen een bouwteam of ketensamenwerking te opereren.

Onze medewerkers ontzorgen in de breedste zin van het woord onze opdrachtgevers, zoals bijvoorbeeld woningcorporaties, vastgoedeigenaren en beheerders, VvE’s, hoofdaannemers en de kozijnindustrie.

Open communicatie en een professionele projectbenadering staan bij Dekker Kozijnprojecten hoog in het vaandel. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat de opdrachtgever en in het geval van renovatieprojecten ook de bewoners, centraal gesteld worden.

Hoofdopdrachtgever

Hoofdaannemer

Bewoners

Kozijnindustrie

Dekker Kozijnprojecten

Dekker Kozijnprojecten Laantje 3 4225 PC Noordeloos (ZH) T 0183-581626

w w w. d e k k e r k o z i j n p r o j e c t e n . n l | 91

STADSKANAAL | Stroomversnelling

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Ballast Nedam

EERSTE PROTOTYPES RENOVATIEDEAL 'STROOMVERSNELLING' OPGELEVERD

'NUL OP DE METER' BIEDT MEER WOONCOMFORT VOOR HETZELFDE GELD Vier bouwers en zes woningcorporaties tekenden medio 2013 in het bijzijn van minister Blok de deal ‘Stroomversnelling’, voor de duurzame renovatie van 11.000 naoorlogse woningen. Daar komen later mogelijk nog eens 100.000 woningen bij. De ambitie is: nul op de meter. Huurders betalen hun energierekening voortaan aan de corporatie; die investeren dat geld in renovatie en de bouwers leveren duurzaam gerenoveerde woningen, waarvan de energiemeter over een heel jaar gemiddeld uitkomt op nul. Voor de huurders blijven de woonlasten gelijk. Ballast Nedam leverde een Stroomversnelling-prototype aan voor woningcorporatie Lefier in Stadskanaal.

De verhoudingen in het kader van energielasten tussen de betrokken bouwers, opdrachtgevers en hun eindgebruikers, veranderen door de Stroomversnelling sterk van karakter. Met als mogelijke uitkomst een beter businessmodel voor de duurzame renovatie van corporatiewoningen. “Beter voor alle betrokken partijen”, zegt Bart Kruyning, directeur van Bouwborg Zuid, het gespecialiseerde renovatiebedrijf van Ballast Nedam. “De woningen waar het om gaat stammen uit de jaren vijftig, zestig en zeventig. Die hebben doorgaans een hoog energieverbruik, terwijl

Het prototype in Stadskanaal was in december gereed

92 |

de doelgroep een krappe beurs heeft. Wanneer de energieprijzen gaan stijgen, geeft dat problemen. De crux is dat er straks minder energie wordt verbruikt, en de huurder een vaste energievergoeding betaalt die onafhankelijk is van de energieprijzen.” Onderlegger is het begrip 'nul op de (energie)meter': de woning produceert zelf alle benodigde energie. Om die doelstelling te realiseren gaan woningcorporaties en uitvoerende partijen als Ballast Nedam intensiever samenwerken. Innovatie in werkwijze en productontwikkeling is daartoe de sleutel. “Je kunt ons in dat

verband zien als fabrikant en garantiehouder en de corporatie als dealer”, zegt Kruyning. “Net als in de autobranche.”

PROTOTYPE Een goed, nieuw businessmodel, daar gaat het de partners in de Stroomversnelling om. “De autofabrikant ontwikkelt ook niet voor iedere dealer een nieuwe type.” Kruyning trekt de vergelijking door: “Corporatiewoningen zijn uiteraard geen 'Bentley's'.

De standaard moet goed zijn en het moet rendabel zijn.” Er is bewust gekozen voor innovatieve bouwconcerns om de Stroomversnelling als businessmodel uit te bouwen. Herman Boerma, verantwoordelijk voor de innovaties van het Stroomversnellingsteam van Ballast Nedam: “De renovatieconcepten moeten voor elke corporatie – klein of groot – en elk woningtype – gestapelde of laagbouw – geschikt gemaakt kunnen worden. Daar heb je als bouwer technische knowhow, volume en financiële middelen voor no-

STADSKANAAL | Stroomversnelling

Dak wordt compleet aangeleverd

dig.” Voor de betrokken woningcorporaties speelt het aspect schaalgrootte minder, zegt Kruyning. “Wij kennen ook kleine corporaties met veel innoverend vermogen. Reguliere renovaties kunnen we ook in fasen uitvoeren. Bijvoorbeeld: eerst de gevel, dan het dak, en vervolgens het binnenwerk. In eerste instantie wordt dan geen nul-op-de-meterwoning verkregen, maar door een slimme aanpak wordt wel direct de basis gelegd voor verdergaande verduurzaming.

Daarbij streven wij naar minimale overlast voor de bewoner. Technische innovatie is er genoeg bij Ballast Nedam.”

PRESTERENDE SCHIL Conceptueel bouwen, met als basis ketenintegratie, is bij de bouwmultinational al jaren gemeengoed, onder meer ondersteund door een eigen fabriek van modulaire bouwsystemen. Deze winter wordt bijvoorbeeld de uit elementen opgebouwde, energieneutrale iQ-woning® gerealiseerd in de Eindhovense nieuwbouwwijk Berckelbosch, in opdracht van Woonbedrijf. Ook het Stroomversnelling-prototype in Stadskanaal werd modulair ontwikkeld. De prototype-woning aan de Purmerlaan is gerenoveerd in samenwerking met Ursem Modulaire Bouwsystemen en was in december 2013 gereed. Voor de eengezinswoning uit de jaren zestig, die 'all-electric' is uitgevoerd met behulp van zonnepanelen en een wtw-installatie, werd een modulaire voor- en achtergevel ontwikkeld, die rechtstreeks uit de fabriek werd geplaatst en alle leidingen voor elektriciteit en venti-

latie in zich bergt; het nieuwe verhoogde dak werd eveneens compleet – inclusief alle installaties – aangeleverd. “In de conceptontwikkeling gaat het in de eerste plaats om een energetisch goed presterende schil, die lang meegaat en onderhoudsarm is”, vervolgt Boerma. “Dan pas komt de energievoorziening in beeld.”

VOLGENDE PILOTS 'Nul op de meter' betekent niet dat er helemaal geen energie wordt verbruikt, maar dat de energievoorziening bij normaal verbruik evenveel of zelfs meer produceert dan er wordt verbruikt. Boerma: “Nul op de meter komt ongeveer overeen met een epc van – 0,4. Een epc kleiner dan nul houdt in dat de woning energie produceert.” Hoe zich dat uitkristalliseert in de praktijk testen de 'stroomversnellers' van Ballast Nedam met verschillende prototypes; er volgen na Stadskanaal nog een aantal pilotprojecten – voor Portaal in Maarssen, voor Tiwos in Tilburg (laagbouw) en voor Stadlander in Bergen op Zoom (hoogbouw). Kruyning: “Uiteraard speelt ook het gebruikerscomfort een belangrijke rol: hoe bevallen deze woningen? Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. We denken bijvoorbeeld aan een zonwerende luifel met zonnepanelen, waardoor de energievoorziening met comfort wordt gecombineerd. Dit soort renovaties voer je uit met het oog op de lange termijn. Een belangrijk nevenaspect van de Stroomversnelling is dat de buurten worden opgewaardeerd, met als gevolg meer bewonerstrots en een betere

De elementen van het prototype worden in de fabriek geassembleerd

vastgoedwaarde. Dat kunnen de wijken waar deze woningen zich bevinden vaak goed gebruiken. Het uitgangspunt is en blijft dat de woonlasten voor de eindgebruiker niet stijgen en dat het wooncomfort toeneemt.” ❚

| 93

renoveren met glas Dat is onze kracht

HEERHUGOWAARD | Stroomversnelling

Tekst: Hilda Bosma Beeld: BAM W&R / Steinfort

Innovatief renoveren met GLAS Een proefhuurwoning uit de zestiger jaren in Heerhugowaard is op een innovatieve manier gerenoveerd. Alle betegelde ruimtes in de woning kregen glaspanelen. Het renoveren van deze proefwoning aan de Bosboomstraat maakt deel uit van De Stroomversnelling, een initiatief van de Rijksoverheid dat 111.000 huurwoningen energieneutraal moet maken. Aan de deelnemende bouwbedrijven en woningbouwcorporaties is gevraagd een pilothuis te renoveren.

en op maat maken kan heel efficiënt en snel gewerkt worden. BAZ uit Zwolle heeft de ruimten digitaal ingemeten. Aan de hand van de metingen worden met computerprogramma’s de glasmaten bepaald. Op de productietekeningen zijn de gaten en sparingen voor wastafel, kranen en dergelijke aangebracht.”

Reijneker: “In plaats van vijf dagen reduceren we de werkzaamheden tot een halve dag. De oude tegels worden niet verwijderd. Door de tegels monteren we roestvrijstalen schotels direct aan de bouwkundige muur. De schotels zijn zo gesteld dat ze waterpas en haaks zijn uitgelijnd.

Door de glasplaten te verlijmen op de roestvrije schotels, zijn de glasplaten verbonden met de muur. In samenwerking met SABA uit Dinxperlo is hiervoor een verlijmende kit ontwikkeld. Naast de praktische toepassingen ziet het er ook mooi uit. Het eindresultaat wordt erg gewaardeerd door de bewoners.” ❚

STROOMVERSNELLING BAM W&R uit Bunnik gaat in het kader van De Stroomversnelling voor woningbouwcorporatie Woonwaard huurwoningen in Heerhugowaard renoveren. Voor de natte binnenruimtes koos de BAM voor een uniek concept. Het toilet, douche en keuken van deze eerste huurwoning kreeg hoogwaardige glaspanelen van het label GLAZZ® van Steinfort uit Franeker.

EMAILLELAAG Directeur Gerlof Reijneker van Steinfort vertelt: “Steinfort heeft GLAZZ® glaspanelen ontwikkeld en produceert deze panelen in de eigen fabriek.

Dit mooie plaatmateriaal van gehard veiligheidsglas met een kleurvaste emaillelaag heeft veel voordelen. Glas gaat wel vijftig jaar mee, in te-

genstelling tot traditionele tegels die een levensduur van ongeveer 25 jaar hebben. Het glas is honderd procent recyclebaar."

Glas heeft ook geen voegen. Daardoor is het heel hygiënisch en ziet het er ook na jaren heel goed uit. Een praktisch voordeel is dat het glas eenvoudig te monteren is. Huurders kunnen tijdens de renovatie gewoon in hun huis blijven wonen zonder veel overlast van bouwwerkzaamheden, afval en bouwstof. Groot voordeel voor de verhuurder zijn de lage exploitatiekosten. Het glas vraagt nauwelijks tot geen onderhoud.

GOEDE VOORBEREIDING De kracht van het concept zit in de goede voorbereiding. Reijneker: “Door het digitaal inmeten

Door digitaal inmeten kan snel gewerkt worden

| 95

renovatie â&#x20AC;˘ restauratie â&#x20AC;˘ herbestemmen Telefoon 073 - 5119022 - E-mail info@debonthvanhulten.nl - www.debonthvanhulten.nl

DRUNEN | Braken-West

Tekst: Roel van Gils Beeld: de Bonth van Hulten

Frisse look voor Woonwijk Braken-West in Drunen De Bonth van Hulten heeft in opdracht van Woonstichting Woonveste groot onderhoud gepleegd aan 101 grondgebonden huurwoningen in de wijk Braken-West in Drunen. Mede dankzij een doordachte lean-planning en een versnelde bouwstroom is de renovatie in zeer korte tijd uitgevoerd met minimale overlast voor bewoners en omgeving. Dat zegt Lamberto van Mook, hoofduitvoerder bij de Bonth van Hulten.

Voor Woonveste heeft de Bonth van Hulten in een eerder stadium een schilrenovatie met succes uitgevoerd voor in totaal 25 vergelijkbare woningen in de Trompstraat in Drunen. De werkzaamheden aan de 101 woningen in Braken-West laten zich omschrijven als geclusterde, planmatige onderhoudswerkzaamheden met een energetische verbetering. Aanvankelijk was het idee om het dak en de complete voor- en achtergevel van de woningen te vervangen, maar die werkzaamheden zijn later om budgettaire redenen enigszins ingeperkt. De Bonth van Hulten is het werk met een lean-planning aangevlogen. “Daarmee hebben we vooral de overlast voor de bewoners en omwonenden kunnen beperken. De bewoners wisten zo precies op welke dag en tijdstip de woning aan de beurt was.”

Zone Architect voor een veel rustiger en meer afgewogen beeld van de woningen, waarbij onderscheid is gemaakt in twee woningtypes. Een deel van de woningen is uitgewerkt in de bestaande gevelcompositie met verticale penanten, terwijl bij een ander deel juist gekozen is voor een beeld waarbij de woningen meer als volume worden benadrukt. De Bonth van Hulten heeft zowel aan de voor- als achterzijde van de woningen de bestaande kozijnen gedemonteerd en nieuwe geplaatst. Daarnaast zijn de daken gereinigd en voorzien van een coating. De pannen ogen weer als nieuw. Tevens is de PVC-hemelwaterafvoer vervangen door zinken exemplaren, is het voegwerk waar nodig vervangen en zijn de gevels gesausd in de door de architect bedachte kleuren wit en donkerrood.

REINIGEN EN COATEN

VERSNELDE BOUWSTROOM

De woningen in de wijk Braken-West dateren van 1968 en hebben onder andere een gevelvernieuwing ondergaan. De gevelvernieuwing zorgt volgens Com

Op de kopgevels en penanten na, werd in feite de complete gevel gedemonteerd, maar de bewoners hoefden niet tijdelijk elders onderdak te zoeken. › Steenstrips met baksteen-look op prefab panelen

'Rustig en afgewogen' gevelbeeld na renovatie

| 97

MASTERHOME Van dak- tot gevelrenovatie • Dakreiniging

• Impregneren

• Dakcoating

• Buiten latex spuiten

• Gevelreiniging

• Vloeibare dakbedekking

• Gevelrenovatie

• Permanent stenen/

• Voegwerken

voegen kleuren

Huissen, GLD - telefoon 06 - 41815022 - info@masterhome.nl

www.masterhome.nl Kozijnvervanging en gevelrenovatie

Driessens staat o.a. voor: • Ruim 200 jaar kennis van zaken • Het leveren van kwaliteit • Ontzorgen van opdrachtgever en bewoner • Gecertificeerde productie van kozijnen (hout en kunststof) en gevelelementen in eigen huis • Gecertificeerde montage door eigen personeel.

Driessens Group b.v. st. AntoniusstrAAt 13, 6097 nD pAnheel postbus 5081, 6097 Zh heel T 0475 572 600 F 0475 572 765 E info@Driessens.nl I www.Driessens.nl

DRUNEN | Braken-West

maal afzonderlijk ingemeten. De werkzaamheden van de Bonth van Hulten waren met name gericht op de buitenzijde. “Wel hebben we de inpandige badkamer in alle woningen voorzien van een MV-box en is in een

aantal woningen na-isolatie toegepast door middel van het aanbrengen van spouwmuurvulling en een speciale beplating aan de onderzijde van het dak”, besluit Van Mook. ❚

Projectinfo GESTRUCTUREERDE KOZIJNVERVANGING Na de kozijnmontage werden de borstweringen tussen en onder de kozijnen voorzien van de panelen met steenstrips

Lamberto van Mook licht de werkwijze toe: “Ons werktempo lag op ongeveer een woning per dag. ’s Ochtends werd gestart met het demonteren van de achtergevel (inclusief asbestdemontage) om tegen de avond de gevel met nieuwe kozijnen weer volledig wind- en waterdicht op te leveren. De volgende dag werd die operatie herhaald met de voorgevel, terwijl de ‘achtergevelploeg’ bij de buurman aan het werk ging. De bewoners hadden dus feitelijk twee dagen ‘hinder’ van ons. In slechts 85 dagen tijd hebben we op die manier 101 woningen onder handen genomen.

Gedeeltelijk werkten we in een versnelde bouwstroom om het gemiddelde van meer dan één woning per dag te halen en de buurt niet meer overlast te bezorgen dan nodig.”

De dagproductie werd dagelijks in de wijk aangeleverd. Na kozijnmontage werden de borstweringen tussen en onder de kozijnen voorzien van zogeheten Elastolith-panelen in een metselwerk-look. Deze cementgebonden panelen, waar kunsthars gebonden steenstrips op zijn verlijmd, lijken sprekend op gevelmetselwerk. De panelen zijn licht en hebben een minimale dikte. Ideaal dus voor plaatsing tussen en onder prefab kozijnen. De kozijnen zijn overigens alle-

De oude kozijnen van de 101 woningen zijn door Driessens gestructureerd vervangen. “Voordat we op locatie zijn gestart, zijn eerst alle kozijnen per woning ingemeten”, vertelt Harry van den Eijnde van Driessens. “Vervolgens is alles in detail uitgewerkt tot productietekeningen en is de productie opgestart in onze eigen gecertificeerde productiebedrijven in Panheel."

"De raamkozijnen zijn vervaardigd uit kunststof, terwijl de deurkozijnen en de voor- en achterdeur zijn uitgevoerd in hout. De kozijnen zijn compleet en kant-en-klaar met beglazing, panelen, roosters en borstwering geleverd. En dat geldt ook voor de houten delen, die zelfs volledig afgelakt zijn gemonteerd. Er kwam geen schilder meer aan te pas op het werk. Van tevoren hebben we met de bewoners afspraken gemaakt over het demonteren en monteren van de nieuwe kozijnen. We hebben wat dat betreft volledig selfsupporting geopereerd. Niet heel vreemd, want het is ons dagelijks werk. Al meer dan tweehonderd jaar. De laatste twintig jaar zijn we vrijwel uitsluitend bezig met gevelrenovatie, waaronder kozijnvervanging en gevelbetimmeringen. En dat voor projecten van één tot meer dan driehonderd woningen. Allemaal met eigen personeel. Op piekmomenten waren we in Drunen met vijftien medewerkers tegelijk op locatie.”

INSTALLATIETECHNISCHE WERKZAAMHEDEN In opdracht van bouwbedrijf de Bonth van Hulten voert de Van Delft Groep te Nieuwkuijk de installatietechnische werkzaamheden uit tijdens het groot onderhoud aan 101 woningen in de Bomenbuurt van Wooncorporatie Woonveste te Drunen. Het groot onderhoud van deze woningen richt zich met name op de verbetering van de technische kwaliteit van de woningen.

“Bij het vervangen van de kozijnen en gevelelementen zorgen we voor tijdelijke ondersteuning van de radiatoren, en hermontage hiervan nadat de nieuwe gevelelementen zijn geplaatst. Met het verbeteren van de luchtdichtheid en isolatiewaarde van deze nieuwe kozijnen en gevelelementen was ook een aanpassing in de ventilatie van de woningen benodigd. Hiervoor zijn mechanische ventilatie-units met radiografische bediening geplaatst, die voor een gezonder leefklimaat zorgen. Naast dit onderhoud is ook de rest van de buitenschil zoals dakpannen en metselwerk aangepakt, en worden door ons de PVC-hemelwaterafvoeren vervangen door zinken afvoeren.”

MINERALE STEENSTRIPS

Bouwinfo OPDRACHT Woonstichting Woonveste Drunen

ONTWERP Com Zone Architect UITVOERING de Bonth van Hulten AANNEEMSOM circa € 2 miljoen BOUWPERIODE september 2013 - februari 2014 AANTAL WONINGEN 101 (oorspronkelijk bouwjaar 1968)

Onder de raamkozijnen in de gevels van de woningen in de wijk Braken-West in Drunen zijn panelen geplaatst voorzien van steenstrips van Elastolith. “Prefab bouwelementen worden steeds vaker toegepast in de bouwbranche”, zegt Tom Wielens van Elastolith.

“Onze steenstrip is zeer geschikt om prefab elementen te voorzien van een baksteen-look. Dit heeft onder andere te maken met het geringe gewicht, de minimale dikte en de blijvende flexibiliteit. Voor de 101 renovatiewoningen in Drunen hebben we in opdracht van de Bonth van Hulten panelen op maat ingekocht van 12,5 millimeter dik. Deze cementgebonden panelen hebben wij voorzien van een primer, een lijmlaag (tevens voegafwerking) en onze minerale steenstrip in een dikte van totaal vijf millimeter. Op de randen van het paneel lopen de steenstrips ‘de hoek om’. Op die manier wordt een massieve uitstraling verkregen. De steenstrips zijn blijvend flexibel en licht van gewicht. Met de steenstrips is een natuurgetrouwe reproductie van nagenoeg elk denkbaar type baksteen mogelijk. De prefab panelen, in totaal ruim zevenhonderd stuks, zijn kant-en-klaar op de bouw aangeleverd en onzichtbaar mechanisch bevestigd aan het regelwerk van de achterconstructie. Een uitstekend systeem om woningen esthetisch te verbeteren.”

| 99

ROTTERDAM | Nachtegaalplein

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Muddebouw

“ONDERHOUD IS MEER DAN HET UITVOEREN VAN FYSIEKE WERKZAAMHEDEN” Een mooi project op een mooie zichtlocatie. Zo laat het planmatig onderhoud van de woningen aan het Nachtegaalplein en de Dorpsweg in Rotterdam zich het best omschrijven. In goed overleg met de opdrachtgever en de bewoners tilt Muddebouw deze woningen naar een hoger niveau.

Het planmatig onderhoud heeft betrekking op 120 koopwoningen, verdeeld over twee lange woonblokken, die door Muddebouw onder handen genomen worden. Zowel de voor- als achterzijde krijgt een uitgebreide opknapbeurt. Opdrachtgever van dit project is de Vereniging van Eigenaren, die in Muddebouw de meest geschikte partner zag voor het uitvoeren van de werkzaamheden.

VOLWAARDIG BOUWPARTNER Bij Muddebouw staat uitzonderlijke kwaliteit centraal. In de eigen timmerfabriek worden op ambachtelijke wijze moderne kozijnen, ramen en deuren geproduceerd. Door de jaren heen heeft het bedrijf zich ontwikkeld als volwaardig bouwpartner in renovatie, onderhoud en nieuwbouw. Voor zowel particulieren als de woning- en utiliteitsbouw. Projectleider Jeroen Baron: “Als een van de weinige bouwbedrijven werken we op onze projecten uitsluitend met eigen vaklieden zoals timmerlieden en installateurs. Zo houden we de kwaliteit hoog, de lijnen kort en de voortgang onder controle.” Veiligheid en duurzaamheid staan op elk project van Muddebouw centraal. Dit komt onder meer tot uiting in certificaten als VCA, FSC en het Politiekeurmerk Veilig Wonen.

Het planmatig onderhoud heeft betrekking op 120 koopwoningen

100 |

ROTTERDAM | Nachtegaalplein

Aan de achterzijden van de bouwblokken worden onder meer de kozijnen hersteld

STRAATZIJDE GEREED Eind 2013 ging het planmatig onderhoud aan het Nachtegaalplein en de Dorpsweg van start. Inmiddels zijn de voorzijden van beide woonblokken gereed. “We hebben de zinken goten vervangen, afschotcorrectie uitgevoerd en de houten betimmering van de goten gerepareerd”, zet Jeroen uiteen. “De gevelkozijnen hebben we gereinigd en in de was gezet, de draaiende delen hebben we nagezien en waar nodig hersteld. Verder zijn betonreparaties uitgevoerd, herstelwerkzaamheden verricht aan het metsel- en voegwerk en is op alle houten gevelonderdelen duurzaam schilderwerk uitgevoerd.”

WERKZAAMHEDEN ACHTERZIJDEN Aan de achterzijden van de bouwblokken herstelt Muddebouw het metselwerk van de balkons. De vloeren van de balkons worden voorzien van een antislipcoating. “Van de kozijnen op de achtergevel is zo’n dertig procent in hout uitgevoerd”, legt Jeroen uit. “Deze schilderen we opnieuw. Verder herstellen we de hemelwaterafvoer en voeren we diverse schilder- en kitwerkzaamheden uit.” Ook in de woningen zelf verricht Muddebouw de nodige onderhoudswerkzaamheden: “De kunststof kozijnen, ramen en deuren zullen wij repareren en nastellen waar dat nodig is.”

ONTZORGEN Bij onderhoudsprojecten als deze gaat het niet alleen om de fysieke werkzaamheden, maar vooral ook om het ontzorgen van de klant. Jeroen: “We zaten vanaf de eerste plannen met de VvE aan tafel. We hebben meegedacht over de invulling van het onderhoudsproject en hebben hierop een onderhoudsplan geschreven. Bovendien zien we niet alleen de VvE-beheerder als onze opdrachtgever, maar alle bewoners. Onze organisatie, dienstverlening en communicatie

zijn hier volledig op ingericht. Zo sturen we de bewoners tevoren een informatiebrief over de geplande werkzaamheden. Ons eigen serviceteam regelt de afspraken voor de onderhoudswerkzaamheden in de woningen. Dit team is tevens het aanspreekpunt voor klanten en bewoners.” Als vaste partner van diverse woningcorporaties krijgt Muddebouw een steeds meer ontzorgende rol.

Om hier zo goed mogelijk invulling aan te geven, ontwikkelt Muddebouw continu nieuwe tools. Een goed voorbeeld hiervan is een app waarmee bewoners een afspraak kunnen maken voor het inplannen van klussen.

PERSOONLIJKE AANPAK “Het ontzorgen zit op dit project ook in andere dingen”, vervolgt Jeroen.

“We denken bijvoorbeeld goed na over het moment waarop we een gevel in de steigers zetten. Bij de achtergevels hebben we dit zo ingepland, dat men in de zomer zonder overlast buiten kan zitten. Voor de voorzijde hebben we geen steigers gebruikt, maar ook eigen hoogwerkers. De onderhoudswerkzaamheden aan de schoorstenen voeren we via een daksteiger uit.”

Deze persoonlijke aanpak is kenmerkend voor de betrokken bouwkundig aannemer uit Krimpen aan de Lek.

ENTHOUSIASME Muddebouw is nog bezig met de achtergevels en het herstellen c.q. vervangen van een aantal monumentale hekken. De oplevering vindt naar verwachting in de zomer van 2014 plaats. Muddebouw kijkt nu al met veel enthousiasme op het werk terug. Jeroen: “Het directe contact met de VvE werkt prettig. Ook de samenwerking met de opzichter verloopt soepel. Bovendien krijgen we complimenten van de bewoners over onze vlotte manier van werken en de kwaliteit die we leveren. En daar doen we het uiteindelijk allemaal voor.” ❚

| 101

Kwaliteit is onze mentaliteit renovatie / restauratie / onderhoud / nieuwbouw machinale houtbewerking / contractonderhoud / resultaatgericht onderhoud funderingsherstel / zwamsanering / projectinrichting / w- en e-installaties / schilderwerk

PKVW Bedrijf

FSC® C107295

www.muddebouw.nl

Molendijk 2a 2931 SC Krimpen aan de Lek Postbus 2052 2930 AB Krimpen aan de Lek

T F E I

0180 512 232 0180 512 676 info@muddebouw. nl www.muddebouw.nl

719059_Mijnlieff BV.pdf

1

20-03-14

10:54

Uw professionele installateur voor de zakelijke en particuliere markt

*Renovatie *nieuwbouw *onderhoud

Dus duurzaam.

Verwarming Klimaat Loodgieterswerk Sanitair Duurzame producten en diensten

Bergambacht Telefoon: (0182) 35 13 69 www.vandevelde.nl

Wij zijn op zoek naar ZZP’ers i.v.m. de toename van de werkzaamheden

www.mijnlieffbv.nl • 0180 51 46 33

ROTTERDAM | Nachtegaalplein

719111 Lageweg & Engel.pdf

1

26-03-14

12:00

Projectinfo MAATWERK ZINKEN DAKGOTEN EN HWA Mijnlieff Installatie B.V. verzorgt als totaalinstallateur al jaren voor verschillende opdrachtgevers, aannemers, woningcorporaties en particulieren nagenoeg alle vormen van installatiewerk: complete verwarmingsinstallaties, badkamerrenovaties, ventilatie en alle loodgieterswerk.

Bij het project Nachtegaalplein te Rotterdam levert en monteert Mijnlieff 300 m1 maatwerk zinken dakgoten aan de voorkanten ten behoeve van de bestaande inpandige hemelwaterafvoeren.

Albertplesmanplein 1 3088 GS Rotterdam T 010 223 71 67 E info@lageweg-engel.nl

Aan de achterkant worden nieuwe PVC-hemelwaterafvoeren gemonteerd. Deze worden aangesloten op de bestaande zinken goten. In verband met de uit te voeren gevelrenovatie zijn de oude hemelwaterafvoeren aan de achterkant eind 2013 verwijderd.

De nieuwe hemelwaterafvoeren worden pas in het voorjaar van 2014 geplaatst. Ter bescherming van de gevel monteert Mijnlieff PVC-slangen aan de uitlopen van de goten. Deze functioneren als tijdelijke hemelwaterafvoeren en worden na de gevelrenovatie vervangen door de nieuwe PVC-hemelwaterafvoeren.

Bouwinfo

www.lageweg-engel.nl

OPDRACHT VVE Beheer B.V., Rijswijk DIRECTIEVOERING BBC Bouwmanagement, Etten-Leur UITVOERING Muddebouw, Krimpen aan de Lek AANNEEMSOM â&#x201A;Ź 420.000,BOUWPERIODE eind 2013 â&#x20AC;&#x201C; medio 2014 PROGRAMMA Planmatig onderhoud aan 120 woningen, verdeeld over twee woonblokken van 60 woningen

| 103

AMSTERDAM | Wibautveste

Tekst: Hilda Bosma Beeld: Hillen & Roosen

STATIGE BLIKVANGER AAN INVALSWEG AMSTERDAM Het nieuwe, luxe appartementencomplex Wibautveste verrijst aan de gerestylede Wibautstraat, een grote ‘avenue’ in de stijl van de Parijse Champs-Elysées. Met negen woonlagen torent het complex in de loop van 2014 boven de omliggende bebouwing uit. De nieuwe bewoners krijgen een magnifiek uitzicht over Amsterdam.

In opdracht van de Amsterdamse projectontwikkelaar Mul Project Ontwikkeling maakte PBV Architecten b.v. het ontwerp voor Wibautveste. Het architectenbureau voorzag het gebouw van een vroeg-twintigste-eeuwse uitstraling, passend bij dit gedeelte van Amsterdam. Aannemer Hillen & Roosen kreeg de opdracht voor de bouwkundige realisatie van het complex.

Appartementen op plint met horeca aan gerestylede Wibautstraat

LUXE

104 |

Het complex heeft een ondergrondse, tweelaagse parkeergarage. De commerciële plint bestaande uit twee bouwlagen krijgt een luxe horeca-invulling.

Daarboven komen 39 huurappartementen en 33 luxe koopappartementen en penthouses met dakterras.

Projectleider Marcel Rossius van Hillen & Roosen: “Wibautveste wordt een mooie blikvanger aan een van de invalswegen van Amsterdam. In de hoofdstad worden niet meer zoveel gebouwen met zo’n omvang gebouwd. We zijn daarom trots dat we dit nieuwe monumentale pand mogen bouwen.”

tratie gas vrij, een soort moerasgas dat door de reactie met de buitenlucht in het giftige H2S-gas werd omgezet. Door deze onvoorziene omstandigheden moesten we de rest van de tweelaagse bouwkuip, geheel in containment en onder een 'afzuigkap' voorzien van de nodige filters, afgraven. Uiteindelijk hebben we hierdoor ongeveer achttien weken vertraging opgelopen. Inmiddels verloopt de voortgang van de bouw wel voorspoedig. In februari zijn we begonnen met de betonvloer van de zesde verdieping.”

NATUURSTEEN Het casco wordt opgetrokken in betonwanden en breedplaatvloeren. Het gebouw krijgt een statige uitstaling door een klassieke gemetselde gevel van rode, gesinterde handvormbaksteen met een natuurstenen plint van licht gezoet hardsteen op gebouchardeerde en gefrijnde sokkels. De bovenste twee bouwlagen van de hoogbouw worden bekleed met een licht getinte cenianatuursteen uit Spanje. Het monumentale gebouw krijgt grote raampartijen, van vloer tot plafond, voorzien van Franse balkons. Door het opvallende vensterpatroon doet de Wibautveste sterk denken aan het voormalige gebouw van de Raad van Arbeid aan de Wibautstraat.

“De verloren tijd halen we deels in door ons werk zo efficiënt mogelijk te organiseren. Met het leanprincipe hebben we in bouwteamverband de ruwbouw en de gevel- en daksluiting tot op de dag gepland. Dat doen we straks ook voor de afbouw. Door de leanmethodiek wordt de expertise van onder- en nevenaannemers heel goed ingezet en deze methodiek nodigt uit tot optimaal samenwerken. De samenwerking met de opdrachtgever en nevenaannemers is uitstekend. De leanplanning werpt zijn vruchten af, al kunnen we de opgelopen achterstand niet helemaal meer inhalen. De zachte winter werkt ook in ons voordeel, de ruwbouw heeft zo maar weinig verletdagen. We verwachten Wibautveste eind oktober op te leveren.”

“In het grondwerk hebben we veel tegenslag gehad”, aldus Rossius. “Na het doorbreken van de ondergrondse veenlaag kwam een extreem hoge concen-

Rossius: “Doordat we binnenstedelijk bouwen op een 'postzegellocatie' kunnen we slechts gebruik maken van één torenkraan. De kraaninzet bepaalt in

LEANMETHODIEK

AMSTERDAM | Wibautveste

deze fase het bouwtempo. Vanwege het beperkte bouwterrein in Amsterdam leveren we de bouwmaterialen just-in-time. Dat vereist een goede planning en afstemming. Opvallend aan dit project is de klantbenadering van kopers en potentiële kopers”, aldus Rossius. “Zo had Mul Project Ontwikkeling op een verkoopmanifestatie een hoogwerker geregeld. Daarmee konden potentiële kopers alvast een indruk krijgen hoe het uitzicht vanuit hun appartement op de negende verdieping zou worden. Een heel mooie manier om potentiële kopers over de streep te trekken.” ❚

Projectinfo HIGH-END-DESIGN- EN ECO KEUKENS In het statige nieuwbouwcomplex Wibautveste aan de Wibautstraat in Amsterdam komen high-end-designkeukens in de 33 luxe koopappartementen op de vijfde en negende verdieping. De 39 huurappartementen op de eerste tot en met vierde verdieping krijgen een Bribus Eco Keuken.

Bribus, dé keukenfabrikant voor de zakelijke markt, produceert en levert alle keukens voor Wibautveste. “Bijzonder is dat de keuken voor kopers in de koopprijs is inbegrepen”, aldus directeur Bernhard ten Brinke van Bribus. “Mul Project Ontwikkeling heeft in samenwerking met Bribus dit concept uitgedacht. Kopers kunnen hun eigen keuken volledig naar eigen smaak uitkiezen. De koper kan kiezen uit een standaard hoekkeuken tot een volledige designkeuken. Het is een high-endproduct met apparatuur van A-merken. Zo zijn steamer, koffieautomaat en cooker (kraan met heet water) van hoge kwaliteit. De huurwoningen krijgen een Bribus Eco Keuken vervaardigd uit ecologisch en lichtgewicht materiaal. Het plaatmateriaal bestaat voor dertig procent uit hout en voor zeventig procent uit maïs, vlas en gras. Het is honderd procent cradle-to-cradle.”

Ten Brinke: “In onze showroom in Dinxperlo krijgen kopers alle ruimte en tijd om een keuken uit te zoeken. Het is een bijzonder en prestigieus project in Amsterdam.”

TOTALE ONTZORGING IN KEUKENS Mogen wij u van dienst zijn?

Dan doen we dat met meer aandacht voor u en de eindgebruiker. Alles voor uw project perfect geregeld: van advies, planning, logistiek en levering tot en met montage en nazorg. Dat is Bribus: één aanspreekpunt voor het hele traject van keuze tot keuken. www.bribus.nl

| 105

RIJNSBURG | Waterklaver

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Van Rhijn Bouw B.V.

DE WATERKLAVER:

ALLROUND WOONGEBOUW MET HOOG AFWERKINGSNIVEAU In de Zuid-Hollandse gemeente Katwijk/Rijnsburg wordt gewerkt aan de sanering van glastuinbouw. Veel onrendabele kleinere kassen in het dichtbebouwde gebied zijn de afgelopen jaren vervangen door woningbouw. De laatste loot van deze operatie – appartementengebouw De Waterklaver – mag zich met haar ligging aan het Additioneel Kanaal de 'poort van Rijnsburg' noemen. Het langwerpige gebouw met de gemetselde gevel herbergt diverse woningtypen, van betaalbare starterswoningen tot ruime appartementen en penthouses.

De Waterklaver ligt aan het Additioneel Kanaal

106 |

Een bewuste keuze, vertellen directieleden Hans van Rhijn en Jan van Duijn van Van Rhijn Bouw B.V., een ontwikkelende bouwer met een sterke basis in de regio. “Wij hebben in de verkoopprocedure ook vermeden te spreken van appartementen voor jongeren dan wel senioren. Dat stempel wilden wij nadrukkelijk niet. Wij wilden een goede mix, afgestemd op de lokale vraag, met een hoog basisniveau en veel keuzemogelijkheden”, vervolgt Van Rhijn. Ruim zestig procent van de in totaal zeventig woningen wordt aangeboden binnen de KoopGarant-regeling (60-100 m²); op de bovenste woonlagen en aan de kanaalzijde van het vijf tot zeven verdiepingen hoge pand bevinden zich dan weer de grote appartementen (tot 280 m²) met terrassen/balkons. ›

RIJNSBURG | Waterklaver

Een bijzonder aspect is de 'binnencorridor', waardoor het gebouw alzijdig is geworden zonder galerijen. De gevels van de penthouses liggen terug ten opzichte van de buitengevel, waardoor deze woningen op de zuidzijde beschikken over een flink terras; een stukje meerwaarde dat deze appartementen ook aan de buitenzijde onderscheidend maakt. Een uitdagende combinatie voor het familiebedrijf uit Katwijk. “De koper van een luxe appartement of penthouse heeft uiteraard de meeste wensen en eisen; dat is de praktijk en daar zijn de woningen op ontwikkeld. Maar ook starters hebben – naast een betaalbaar appartement – een veilige, mooie woonomgeving aan of bij het water tot hun beschikking. Het resultaat is er naar: bijna alle woningen zijn verkocht.”

GEFINETUNEDE OPERATIE De Waterklaver ligt aan de Sandtlaan, op de grens van Rijnsburg en Katwijk, met de voorzieningen van beide kernen naast de deur. “Wij kunnen het gebouw zelfs vanuit ons kantoor zien liggen”, zegt Van Duijn. Het hoogste punt werd afgelopen december bereikt. In mei 2013 gingen de werkzaamheden van start, met de aanleg van een tweelaagse ondergrondse parkeergarage.

Het casco werd met behulp van tunnelbouw (overspanningen van meer dan negen meter hart-op-hart) opgetrokken vanaf de bouwvak van 2013, terwijl het binnenspouwblad inclusief beglaasde kozijnen geprefabriceerd wordt aangeleverd. De binnenwanden worden voornamelijk in metalstud uitgevoerd. Traditioneel metselwerk in een lichtbruine baksteensoort rond de gevel af, waarmee het woongebouw rond de zomer klaar kan zijn. Kortom: een gefinetunede operatie. Hoe krijg je zeven, in afmetingen soms sterk verschil-

lende, appartemententypen in een dergelijk woongebouw? Van Rhijn: “Wij werken regelmatig samen met Stol Architecten. Dit bureau is ook in het geval van De Waterklaver in een zeer vroeg stadium bij het plan betrokken, waardoor het ontwerp geoptimaliseerd kon worden – zowel op het gebied van ontwikkelkwaliteit als uitvoeringspraktijk.” Zo combineer je als ontwikkelend bouwer dus kwaliteit met efficiëntie. “De Waterklaver wordt een opvallend woongebouw, dat naadloos aansluit op de omgeving.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Van Rhijn Projektontwikkeling B.V. ONTWERP Stol Architecten UITVOERING Van Rhijn Bouw B.V. DAKBEDEKKING Kleiva B.V. BOUWPERIODE mei 2013 – medio 2014 (inclusief parkeerkelder) PROGRAMMA woongebouw 70 appartementen

Projectinfo BETONCASCO In opdracht van Van Rhijnbouw BV heeft Red Betonbouw b.v. het betoncasco van het project De Waterklaver gerealiseerd. Zowel de tweelaagse ondergrondse parkeerkelder als de zes bouwlagen – uitgevoerd in een tunnelsysteem – waren een uitdaging, vertelt directeur Enes Djerlek, die het bouwproces heeft begeleid.

Red Betonbouw b.v. (Rotterdam) wordt vaak ingeschakeld als bouwer en coördinator voor bijzondere projecten met betrekking tot betonbouw. Het gaat daarbij vaak om een specialisme dat de hoofdaannemer niet altijd wenst of kan uitvoeren.

De Waterklaver moest worden uitgevoerd met een beukbreedte van negen meter en een tunnellengte van 21 meter, met een maximale verhardingstijd van tien uur.

Het speciaal hiervoor ontwikkelde betonmengsel geleverd door Mebin moest een hardheid van 22 Kilonewton halen, zodat de volgende dag ontkist kon worden.

Red Betonbouw b.v. fungeerde hierbij tevens als coördinator van het betonbouwproces, omdat bij tunnelen de logistiek een belangrijke rol inneemt. Week 28, 2013 is gestart met de aanleg van de parkeerkelder. De betonwanden van de parkeerkelder zijn uitgevoerd door Red Betonbouw b.v. in PERI-grootpaneelbekisting. In week veertig is gestart met de tunnelbouw ten behoeve van de zeventig appartementen, die in slechts elf weken zijn gerealiseerd.

De penthouses worden uitgerust met een groot terras

| 107

In de afgelopen jaren heeft Euro Aluminium B.V., in nauwe samenwerking met Van Rhijn Bouw B.V., diverse schitterende projecten mogen realiseren! Een samenwerking die ook op het project “De Waterklaver” plezierig en geheel volgens de planning van de opdrachtgever verloopt.

Door de prima samenwerking tussen de werkvoorbereiding van beide organisaties, zijn er tijdens de uitvoering geen stagnaties door onduidelijkheden. Wij vinden het zéér belangrijk dat afspraken omtrent detaillering en uitvoering al in een vroeg stadium worden uitgewerkt en vastgelegd, zodat dit de voortgang van de werkzaamheden tijdens de uitvoering alleen maar ten goede kan komen.

Wij zijn bij diverse projecten als bouwteam partner betrokken en maken daarbij vaak deel uit van de Lean planning van de opdrachtgever. Euro Aluminium B.V. en haar zuster Alucet B.V. kenmerken zich hierin als betrouwbare leveranciers van standaard en op maat gefabriceerde aluminium bouwproducten voor de raam, gevel- en dakafwerking.

Postbus 86 - 4760 AB Zevenbergen - 0168-37 23 00 - info@euroaluminium.nl

www.euroaluminium.nl

De dakrandafwerking van het recentelijk opgeleverd werk “De Rotterdam“, ontworpen door architect Rem Koolhaas, is door Euro Aluminium B.V. voorzien van EuroAl zetwerk op maat en EuroAl muurafdeksystemen. De enorme hoogte van het gebouw waarop de EuroAl muurafdeksystemen zijn toegepast, speelde uiteraard een belangrijke rol voor het juiste systeem. Hiervoor hebben wij ons speciaal op maat gemaakt aluminium klem- en koppelbeugelprofiel toegepast, wat ook op zeer grote hoogtes uitstekend voldoet!

De kwaliteit van EuroAl aluminium muurafdeksystemen en zetwerk, waterslagen, doorvalstangen, daktrimmen en dakontluchtingen wordt door ons telkens op het hoogste niveau gehouden en gewaarborgd middels BDA-KIWA Agréments welke op onze producten van toepassing zijn.

Binnen de Euro Aluminium Groep hebben wij verder de beschikking over een uitgebreid en modern productieapparaat voor een totaal pakket aan op maat te fabriceren gevelproducten zoals cassettebeplating, luifels, dakranden, luifelranden, waterslagen en voor alles op het gebied van aluminium of roestvaststaal kunt u dan ook uitstekend bij Euro Aluminium B.V. en Alucet B.V. terecht.

Postbus 1071 - 5140 CB Waalwijk - 0416-34 16 65 - info@alucet.nl

www.alucet.nl

BOUWEN IS TOPSPORT!

DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEH KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATW ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAV KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG P Van Rhijn weet dit maar al te goed.TEDaarom spelen samenwerking en inzet altijdTE eenBEVERWIJK cruciale rol.

HAVEN TEBouw KATWIJK ZEEHOS KATWIJK DE WIJKERBAAN ’T DUYFRAK TE VALKE Niet alleen een goede samenwerking tussen vestigingen inZEEHOS Katwijk en Nieuw-Vennep, maarDE ookWIJKERBAAN een intensieve samenwerking met alle betrokken PRINCEHAVEN TEdeKATWIJK TE KATWIJK TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK T partijen in het projectontwikkelen bouwtraject van groot belang.

Deze werkwijze heeft Van Rhijn gemaakt tot watTE hetBEVERWIJK nu is: BURG PRINCEHAVEN TE isKATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DEBouw WIJKERBAAN ’T DUY een toonaangevendPRINCEHAVEN bedrijf met al meer dan jaar een uitstekende reputatie in bouwend Nederland.

VALKENBURG TE40KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK FRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BE ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN WIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKER BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE W BAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATW WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK DE WIJK TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK D BAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATW TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TEte VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS ’t Duyfrak te Valkenburg WIJKERBAAN De Wijkerbaan te Beverwijk Princehaven Katwijk Zeehos te Katwijk In samenwerking met Bouwinvest In samenwerking met WOONopMAAT In samenwerking met ACK en Rabo Vastgoed In samenwerking met Het Raamwerk KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATW ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG PRINCEHAV KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKENBURG P Van Rhijn Bouw Nieuw-Vennep Van Rhijn Bouw Katwijk VAN RHIJN HAVEN BOUW TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK ’T DUYFRAK TE VALKE Schillingweg 57 Valkenburgseweg 62 PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK2223DE WIJKERBAAN TE ’T DUYFRAK T 2153BEVERWIJK PL Nieuw-Vennep KE Katwijk ZH Telefoon: (0252) 24 29 Telefoon: (071) 401DE 60 41WIJKERBAAN www.vanrhijnbouw.nl BURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK TE67BEVERWIJK ’T DUY VALKENBURG PRINCEHAVEN TE KATWIJK ZEEHOS TE KATWIJK DE WIJKERBAAN TE BEVERWIJK KATWIJK | NIEUW-VENNEP

CAPELLE AAN DEN IJSSEL

| Schollevaar

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling West

SAMEN STERK IN SCHOLLEVAAR

In de wijk Schollevaar in Capelle aan den IJssel knapt Havensteder 1.950 woningen op. De Rotterdamse woningcorporatie wordt hierin bijgestaan door vijf ketenpartners en een hecht team van uitvoerende partijen. Samen werken zij beter, sneller en goedkoper aan een zichtbare verbetering van de wijk.

“De woningen in Schollevaar waren aan de binnen- en buitenzijde hoognodig aan onderhoud toe”, vertelt projectmanager Gerard van der Linden van Havensteder. “In 2010 viel het besluit om dit werk volgens ketensamenwerking aan te pakken. De gedachte hierachter was: als we de diverse fasen en partijen in de bouwketen integreren, kunnen we beter, sneller en goedkoper werken. Deze gedachte vertaalden we naar een aantal meetbare doelen, zoals dertig procent minder kosten, maximaal 2,3 opleverpunten per woning en een zeven voor bewonerstevredenheid.” De toepassing van ketensamenwerking vloeide voort in het opzetten van Woonteam+: een intensieve samenwerking tussen de betrokken partijen, die zich samen verantwoordelijk voelen voor een goed en vlot verloop van de renovatie en met één gezicht naar buiten treden.

SAMENWERKEN ALS COLLEGA’S Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling West kreeg opdracht voor de uitvoering van het groot onderhoud. De openheid waarmee deze aannemer de selectieprocedure tegemoet trad, gaf de doorslag in de gunning. “Samen met Havensteder selecteerden we de ketenpartners”, vertelt senior projectleider Ingrid Ohlsen van Ballast Nedam. “Dit zijn vijf voor het bouwproces invloedrijke

partijen die we vanaf het begin meenamen in de uitwerking van de plannen.”

Een van die ketenpartners is kozijnleverancier Doornenbal, met Ivo Middeldorp als projectleider: “Ketensamenwerking geeft je de mogelijkheid om als collega’s op een project samen te werken. Dit levert gedurende de bouw een steeds betere werksfeer en meer efficiëntie op.” De overige ketenpartners zijn Giesbers & Van der Graaf, Elektro Groeneweg, Installatie Bedrijf Werkendam en Bruynzeel Keukens.

LEAN-SESSIES In 2011 hielden de ketenpartners hun eerste lean-sessie. In nauwe samenwerking zetten zij de planning op en stemden zij de werkzaamheden af. In de aanloop naar de uitvoering werden de andere partijen aan de sessies toegevoegd. Zo ook het in renovatie gespecialiseerde Stucadoorsbedrijf Bernisse Renovatie & Afbouw, dat verantwoordelijk is voor het stucwerk van de nieuwe keukens, badkamers en toiletten. Mede-eigenaar Marcel Braam: “Het voordeel van lean is dat je gezamenlijk verantwoordelijk bent voor de planning en kwaliteit. Je leert elkaar kennen en weet wat je aan elkaar hebt. En omdat iedereen zich aan de planning houdt, weet je ruim van tevoren wat je wanneer moet doen.” ›

Van de te renoveren 1.950 woningen zijn bijna 1.600 woningen gereed

| 109

erk ie w r e rat ild Sch rotrepa tie t a Hou nrepar ingen Beto afwerk r Vloe erk itrwk ren e K w er Injaercatetie d l i p ch

S tre atie o r t Hou nrepar ingen erk Beto Schildersbedrijven w f ra Vloe erk Kitw teren c Inje Schildersbedrijven Schiedamsedijk 25 | Postbus 3089, 3130 CB Vlaardingen | Internet www.kerssen.nl Telefoon (010) 248 64 44 | Fax (010) 460 45 44 | E-mail info@kerssen.nl

- asbestsanering - sloopwerkzaamheden - onderhoud - bouwhulp

- gww projecten - groenprojecten - straatwerk

Adres: Zichtenburglaan 30, 2544 EB Den Haag - Tel.: 070-3672020 - Email: info@schero.nl - www.schero.nl

CAPELLE AAN DEN IJSSEL

Marcels compagnon Mario Braam voegt toe: “Zelfs de kleinste dingen, zoals het aanbrengen van een aardedraadje voor de installateur, zorgen voor een efficiëntere gang van zaken.” Ohlsen merkt op dat het lean werken tot continue verbeteringen leidt: “Het vervangen van badkamer, keuken en toilet nam in het begin vijftien dagen in beslag. Die doorlooptijd brachten we terug naar twaalf dagen.”

STRAKKE PLANNING De werkzaamheden in de woningen zijn op de dag nauwkeurig en strak achter elkaar gepland. Op de eerste dag wordt de woning afgedekt en de kruipruimte nagezien. Op dag twee verricht aannemersbedrijf Schero de nodige sloop- en saneringswerken. Projectmanager Richard Ekkel: “We demonteren de keuken, de badkamer, het tegelwerk en de toiletten. Indien nodig voeren we asbestsaneringen uit.” Dit gebeurt allemaal op één dag, zodat Doornenbal de volgende dag in de woning kan. Middeldorp: “We vervangen de aluminium kozijnen door volledig beglaasde en afgelakte houten kozijnen.

Hierdoor hebben we de woningen snel weer dicht. Bovendien is het mogelijk om op één dag de voor- en achterzijde van de woningen aan te pakken.”

Mario Braam voegt toe: “Op de vierde dag stuken we de wanden. Hiervoor gebruiken we een cementgebonden product, zodat de tegelzetter al na vier uur aan de slag kan.” De overige dagen worden installaties aangebracht, tegels gezet, eventuele keuken en sanitair geplaatst en diverse kit-, schilder- en timmerwerken uitgevoerd.

ONDERHOUD BUITENZIJDE Aan de buitenzijde van de woningen en in de algemene ruimten vinden uiteenlopende schilder-, herstel- en vervangingswerkzaamheden plaats. Het schoonspuiten en coaten van de galerijen is in handen van Kerssen Vastgoed-

| Schollevaar

zorg. Directeur Philip Kerssen: “Bij het coaten van de galerijvloeren moeten we er rekening mee houden dat de bewoners binnen een redelijke tijd hun woning weer in en uit kunnen. Daarom kozen wij voor een ‘snel systeem’ met een droogtijd van circa één uur. Met traditionele coatings zouden de galerijen twaalf uur lang niet te betreden zijn.” Tijdens de buitenwerkzaamheden voert Schero kleine asbestsaneringen uit. “Waar nodig saneren we gevelpanelen, waterslagen, keerwanden, trappenhuizen en vensterbanken”, aldus projectmanager Ronald Mastop.

AANDACHT VOOR BEWONERS Zoals Kerssen al aangaf, moet tijdens de werkzaamheden rekening gehouden worden met de bewoners. Zo besteden Schero en Bernisse veel aandacht aan netjes en stofvrij werken. Middeldorp benadrukt het belang van sociaal vaardige mensen op de werkvloer. “De communicatie met en begeleiding van de bewoners valt onder onze verantwoordelijkheid”, laat Van der Linden weten. “Zowel in de voorbereidende als uitvoerende fase besteden we hier veel aandacht aan. We overleggen regelmatig met de klankbordgroep, we verrichten schouwen in de wijk en we houden de bewoners via diverse communicatiemiddelen zo volledig mogelijk op de hoogte van de ontwikkelingen.

Ook organiseerden we een infomarkt voor bewoners en we hebben een sociaal begeleidster die de bewoners bij eventuele problemen bijstaat.”

VERSNELLING “Tijdens de uitvoering verloopt een deel van de communicatie ook via onze werkvoorbereiders en uitvoerders”, voegt Ohlsen toe. “Zij zijn altijd aanspreekbaar voor vragen en hebben oprecht begrip voor de situatie. Deze goede communicatie brengt bij zowel het projectteam als de bewoners veel rust teweeg, wat de uitvoering positief bevordert.” Van de 1.950 woningen zijn bijna 1.600 woningen gereed. Alle partijen blikken terug op een soepel verlopen traject, waarin zelfs een versnelling van 2,5 jaar werd gerealiseerd. Van der Linden: “Als we zo door zouden gaan, waren we in 2015 gereed geweest. Door omstandigheden liggen de werkzaamheden echter stil. We zijn nu bezig woningen te verkopen en treffen voorbereidingen voor de laatste onderhoudsfase.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Stichting Havensteder, Rotterdam UITVOERING Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling West, Capelle aan den IJssel KETENPARTNERS TimmerSelekt Doornenbal B.V., Veenendaal; Giesbers & Van der

Harregatplein 3 C, 3214 VP Zuidland T 0181 664767 F 0181 662254 E info@bernissebv.nl

www.bernissebv.nl

OVERIG BUDGET BOUWPERIODE PROGRAMMA

Graaf, Rotterdam; Elektro Groeneweg, Rotterdam; Installatie Bedrijf Werkendam; Bruynzeel Keukens, Bergen op Zoom sloop- en saneringswerken: Schero milieu & sanering, Den Haag; stucwerk: Bernisse renovatie & afbouw b.v., Zuidland; coating galerijvloeren: Kerssen Vastgoedzorg, Vlaardingen € 82 miljoen 2010 – 2015 groot onderhoud 1.950 sociale huurwoningen

Aan de buitenzijde vinden uiteenlopende schilder-, herstel- en vervangingswerkzaamheden plaats | 111 719073_Bernisse Renovatie & Afbouw 1-4.indd 1

13-03-14 17:13

LEIDEN | Leidse Schans Tekst: Henk Geist Beeld: Mecanoo e.a.

Leidse Schans moet meest duurzame campus van Europa worden Vlakbij NS-station Leiden Lammenschans is in 2013 begonnen met de bouw van de eerste fase van Leidse Schans, de grootste studentencampus van de universiteitsstad. De eerste woningen worden nog dit jaar opgeleverd. In 2020 moet Leidse Schans gereed zijn, dan omvat de campus in totaal 1.900 studentenwoningen, ongeveer tweehonderd starterwoningen en een aantal voorzieningen.

"Het is een fantastisch project om aan te werken, zeker gezien de huidige lastige marktomstandigheden", zegt Hans Boender, gebiedsontwikkelaar bij Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij. Samen met bouwer en ontwikkelaar VORM vormt Ballast Nedam de vof De Leidse Schans. Deze ontwikkel- en

112 |

bouwcombinatie wist samen met Syntrus Achmea Real Estate & Finance, als investeerder in een groot deel van de (studenten)woningen, het project binnen te halen na een prijsvraag van de gemeente Leiden voor de herontwikkeling van het Lammenschanspark, waar vijf scholen waren gehuisvest.

LEIDEN | Leidse Schans

Eerste fase omvat 583 studentenwoningen en 117 starterswoningen

Projectinfo 'KOPLOPER' "Timmerfabriek de Kievit is een innovatief familiebedrijf, dat al meer dan negentig jaar een goede naam heeft in de bouwbranche. Die innovatie blijkt uit het feit dat wij koploper zijn op het gebied van automatisering. Bij diverse partijen zijn wij al bouwpartner en wordt onze timmerfabriek al in een vroeg stadium betrokken bij het bouwproces. Daar is ook sprake van bij dit prachtige project in Leiden."

"Voor ons was het een uitdaging om aan zo’n grootschalig project - vooral qua logistieke planning, deel te nemen. Vooral door de prettige samenwerking is het voor ons ook een prachtig project geworden.

Timmerfabriek de Kievit wisselt gedetailleerde informatie uit en is daarin koploper. Op die manier is de informatie altijd actueel. Wij maken grote stappen op het gebied van automatisering. Dat betekent concreet voor ons: efficiënt werken en het bouwmodel verrijken met alle informatie die er beschikbaar is."

719108_Timmerfabriek de Kievit Ridderkerk 1-4.pdf

1

17-03-14

11:57

SELECTIEF "Wij zagen het niet als een prijsvraag. Wij wilden dit project per se doen", zegt Boender. "Wij richten onze focus op de grootschalige gebiedsontwikkelingsprojecten die op de markt komen. Wij zijn selectief in de projecten die we willen doen en daarom wilden we deze absoluut winnen. En daarna meteen aan de slag gaan. Dat was onze insteek. We hadden onze hele administratie daar al op ingericht, alle offertes van adviseurs en onderaannemers lagen al klaar.

Onze bieding kende dan ook geen post onvoorzien. Dankzij Syntrus Achmea, die de afzet van een groot deel van de eerste fase garandeerde, konden we onze nek ook uitsteken. Als zo’n belegger achter je staat kun je een dergelijk omvangrijk project snel van de grond krijgen."

De opgave bij de prijsvraag was de realisatie van een studentencampus met zelfstandige woonruimte voor minimaal 1.000 tot maximaal 2.000 studenten en met de nodige voorzieningen. Met het door de vof en Syntrus Achmea uitverkoren architectenbureau Mecanoo werd tijdens de prijsvraag het beoogde type studentenwoning al op papier gezet. "We hebben helemaal uitgedokterd hoe we zoveel mogelijk woningen kwijt konden binnen een bepaald volume", zegt Niek Smook, ontwikkelingsmanager bij VORM Ontwikkeling. "En hoe we die woning kwalitatief en kostentechnisch het beste konden uitwerken. Het gaat om zelfstandige eenheden van 27 m2 GBO met een badkamer en complete keuken. De badkamer wordt prefab gemaakt, inclusief tegels en sanitair. Die wordt in de woning gehesen en gesteld. Rond de badkamer komen alle installaties. Dat maakt een snelle bouw mogelijk. De ontwikkeling ligt nu al een half jaar voor op schema. Dat is mede te danken aan de heel plezierige en constructieve samenwerking met de gemeente Leiden en de snelle bestemmingsplanprocedure."

DUURZAAM Het streven is om van Leidse Schans de meest duurzame campus van Europa te maken. Zo krijgen de gebouwen een eigen opwekkingsinstallatie, komen er zonnecollectoren op de daken, is er sprake van warmteopslag en van woningventilatie middels een warmtewisselaar. Smook: "Daarnaast is er sprake van goede schilisolatie. Toen we begonnen met het project lag de EPC-norm op 0.8, maar wij hebben ingezet op 0.4, een norm die pas vanaf 2015 gaat gelden." ›

Bezoek: Houtstraat 10, 2984 AD Ridderkerk Post: Postbus 4209, 2980 GE Ridderkerk Telefoon.: 0180 - 41 21 27 Fax: 0180 - 43 10 44 E-mail: info@timmerfabriekdekievit.nl Internet: www.timmerfabriekdekievit.nl

| 113

LEIDEN | Leidse Schans

De verkoop van de 583 studentenwoningen en 117 starterswoningen – verdeeld over twee bouwblokken - uit de eerste fase is voorspoedig verlopen. Wat volgens Boender mede te danken is aan het feit dat de woningen zonder tussenkomst van een makelaar zijn verkocht. "Dat betekent minder kosten en dus een beter betaalbare woning. VORM Finance heeft kopers ook geholpen bij de financiering van hun woning met slimme financiële producten waardoor het ook voor een starter mogelijk is een woning te kopen. Daarnaast waren ook de door de gemeente verstrekte

starterleningen van belang. Op deze manier hebben we zelf de markt in beweging kunnen brengen."

Inmiddels is de verkoop van 91 starterappartementen in een derde bouwblok, fase 2 van de in totaal zes nieuwe gebouwen die op het terrein verrijzen, van start gegaan. Boenders: "Al die woningen zijn al onder optie; we verwachten over twee maanden tachtig procent verkocht te hebben en in juni te kunnen beginnen met de bouw." ❚

Bouwinfo OPDRACHT Syntrus Achmea Real Estate en Finance (studenten- en starterwoningen)

ONTWIKKELAAR Vof De Leidse Schans (Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij; VORM Ontwikkeling)

ONTWERP Mecanoo Architecten en Stedenbouwers, Delft CONSTRUCTIE IOB, Dordrecht ADVIES VIAC, Houten (installaties); Nieman Raadgevende Ingenieurs, Utrecht (bouwfysica en brandveiligheid)

UITVOERING Bouwcombinatie De Leidse Schans (VORM Bouw INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Papendrecht; Ballast Nedam Regio West, Capelle aan den IJssel) Schouten Installatietechniek, Zwaag circa € 35 miljoen (eerste fase) mei 2013 – eind 2014 (eerste fase)

DUURZAME GEBIEDSONTWIKKELING (Y)OURS LEIDEN (Y)ours wordt dé nieuwe plek voor studenten en starters in Leiden. (Y)ours krijgt een uniek, dynamisch en groen hart. Diverse voorzieningen worden gerealiseerd aan het naastgelegen Betaplein (detailhandel en horeca). In (Y)ours Leiden worden – in enkele fases – in totaal ca 1.900 studentenwoningen en ca 200 starterwoningen gebouwd. Door succesvolle verkoop is reeds gestart met de bouw van de eerste fase met 700 woningen. Rond de zomer van 2014 wordt gestart met de bouw van de volgende 91 starterwoningen.

Voor vragen over dit mooie project kunt u contact opnemen met Niek Smook, Ontwikkelingsmanager: n.smook@vorm.nl

WWW.YOURSLEIDEN.NL

FACEBOOK.COM/YOURSLEIDEN

(Y)OURS LEIDEN IS EEN PROJECT VAN:

114 |

ROTTERDAM-IJSSELMONDE | De Groene Tuin

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Zwaluwe Bouw, MBR Hekwerken

IN VOLLE BLOEI

Het gebouwencomplex ‘de Groene Tuin’ in Rotterdam-IJsselmonde, dat sinds vorig jaar een flinke opknapbeurt ondergaat, doet zijn naam weer volledig eer aan. Met zijn opgefriste gevels, balkon- en galerijhekken met heldergroene gelaagde glaspanelen en een verhoogd comfort komt dit oude complex weer tot bloei.

De Groene Tuin behoort tot de vastgoedportefeuille van wooncorporatie Woonbron. Het bestaat uit 161 wooneenheden en vijf commerciële ruimtes, verdeeld over vier bouwblokken. Deze blokken ondergaan een upgrading en groot onderhoud. Achterstallige onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd, de energieprestatie wordt verhoogd en het uiterlijk verfraaid. Marge Architecten leverde het ontwerp. De uitvoering is in handen van Zwaluwe Bouw, dat van oudsher gespecialiseerd is in renovatie en onderhoud.

PROEFWONING “In januari 2013 kregen we opdracht voor de onderhoudswerkzaamheden”, vertelt projectleider

Johan Welten van Zwaluwe Bouw. “In februari pakten we een proefwoning aan. Dit om te zien of het bestek en de werkelijkheid overeenkwamen, maar ook om met elkaar het kwaliteitsniveau vast te stellen. De grootste afwijkingen die hieruit naar voren kwamen, zijn in het bouwteam besproken. Waar nodig zijn de plannen hierop aangepast.”

FRISSE AANBLIK In maart 2013 ging de uitvoering officieel van start, waarna het complex zienderogen opknapte. Welten zet de werkzaamheden uiteen: “Op de begane grond slopen we het minimaal geïsoleerde metselwerk, we brengen betere iso-

latiematerialen aan en metselen de gevels terug.

Hierboven plaatsen we geïsoleerde gevelelementen met een cementgebonden gevelbekleding.

Bij de woningen vervangen we de bestaande ongeïsoleerde panelen en glas door sandwichborstweringspanelen en zonreflecterend geïsoleerd glas. Ter hoogte van de meterkasten zijn de sandwichpanelen uitgevoerd met Rockpanel.

Verder plaatsen we nieuwe voordeuren met een meerpuntssluiting. De entrees worden uitgebreid en de trappenhuizen voorzien we van dubbelglas en LED-verlichting.” Het meest opvallend zijn de hekwerken op de balkons en galerijen en het lichtgekleurde schilderwerk van de gevelelementen, die de gevels een frisse aanblik geven. ›

De hekwerken op de balkons en galerijen en het lichtgekleurde schilderwerk geven de gevels een frisse aanblik

| 115

ROTTERDAM-IJSSELMONDE | De Groene Tuin

Projectinfo SPECIALIST IN GEPERFOREERD MAATWERK Al bijna tien jaar houdt Perfo Tech zich bezig met het produceren en leveren van geperforeerd maatwerk. De toepassingen hiervoor zijn uiteenlopend: van complete winkelinrichting tot aan balkon- en gevelbekleding. Maar ook traptreden, roosters, plafondplaten, panelen voor de reclame-industrie en zelfs halffabricaten voor filters en zeven binnen de voedingsmiddelenindustrie behoren tot de mogelijkheden. “De plaatmaterialen beperken zich hierbij niet alleen tot staal, RVS en aluminium, maar ook kunststof plaatbewerking is realiseerbaar,” aldus Tom Braad, directeur en eigenaar van Perfo Tech.

Snel leveren en schakelen “Het voordeel van ons bedrijf is de kleinschaligheid. Binnen Perfo Tech gelden korte lijnen waardoor wij snel kunnen leveren en schakelen. Daarnaast hebben wij om ons heen een stevig netwerk van vaste toeleveranciers van plaatmateriaal, zodat wij perfect kunnen voldoen aan de wensen van onze opdrachtgevers. Ook de bereidheid soms net een stap extra te zetten zorgt voor meer dan tevreden klanten.”

Totaalpakket Perfo Tech levert en produceert niet alleen geperforeerd maatwerk, maar verzorgt ook diverse nabewerkingen van geperforeerd

116 |

materiaal zoals zetwerk, laswerkzaamheden, poedercoaten en verzinken. “Doordat wij onze klanten een totaalpakket kunnen aanbieden, nemen wij een concurrerende positie in de markt in.”

Intensieve samenwerking Sinds 2005 is Perfo Tech de vaste toeleverancier van MBR Hekwerken, een samenwerking die zich kenmerkt door een intensief en prettig contact. “Een goede samenwerking stelt ons niet alleen in staat om vanaf de eerste tekening mee te kunnen denken met onze klanten maar zorgt er ook voor dat wij direct kunnen inspringen op allerhande vragen.”

ROTTERDAM-IJSSELMONDE | De Groene Tuin

'OPPLUSSEN' BINNENZIJDE In het gebouw worden de algemene ruimten en woningen 'opgeplust'. In de entrees komen nieuwe liften, de vloeren en wanden worden voorzien van nieuwe tegels en op de betonnen trappen komt een antislipcoating. De plafonds van de begane grond en eerste verdieping worden voorzien van akoestische plafonds. De verdiepingen daarboven worden gesaust. Welten: “In de woningen zelf verwijderen we de asbesthoudende delen, we vervangen de ramen en schilderen de kozijnen. Verder plaatsen we extra wandcontactdozen en vervangen de meterkasten. Radiatoren worden voorzien van nieuwe radiatorkranen en de cv in de onderhuizen wordt gemoderniseerd.

De hemelwaterafvoer wordt vervangen en de ventilatiesystemen worden waar nodig verbeterd of vervangen.”

MINIMALE OVERLAST, HELDERE COMMUNICATIE “Belangrijk aandachtspunt is dat we hier renoveren in bewoonde staat”, vervolgt Welten. “Om de

bewoners minimaal te belasten, vinden de werkzaamheden in de flatwoningen binnen vier dagen plaats. Het vervangen van de ramen gebeurt in één dag, zodat de woningen zo snel mogelijk weer wind- en waterdicht zijn. Ook plannen we het werk zo in, dat de voor- en achterzijde nooit tegelijkertijd open zijn.” De bewonersbegeleiding is voornamelijk in handen van Woonbron.

Namens de wooncorporatie is een projectleideropzichter op het project aanwezig, die samen met de uitvoerder van Zwaluwe Bouw de warme opnames doet, de bewoners op de hoogte houdt en vragen beantwoordt. Voor eventuele intensievere begeleiding zet Woonbron een coach in. “De communicatie met de bewoners verloopt altijd via de opzichter, uitvoerder of coach”, vat Welten samen. “Dat werkt prettig voor alle partijen en heeft een positieve weerslag op de voortgang.

De gevels en woningen van de eerste drie woonblokken zijn zo goed als gereed, we zijn nu druk bezig met het laatste blok en de algemene ruimtes. In maart 2014 leveren we het project volgens planning op.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Woonbron Ontwikkelbedrijf, Delft ONTWERP Marge Architecten BV, Rotterdam UITVOERING Zwaluwe Bouw, Made BOUWPERIODE maart 2013 – maart 2014 PROGRAMMA Groot onderhoud sociaal huurcomplex, bestaande uit 161 wooneenheden en 5 commerciële ruimten

Projectinfo ‘FELGROEN GLAS ZORGT VOOR EEN UNIEKE EN MODERNE UITSTRALING’ Het project 'Groene Tuin' is één van de vele renovatieprojecten die MBR Hekwerken in Rotterdam heeft uitgevoerd. Verdeeld over meerdere complexen werden voor dit project enkele duizenden meters hekwerk ontwikkeld en gemonteerd.

Erwin Both, directeur MBR Hekwerken: “Een intensieve samenwerking met zowel opdrachtgever als architect heeft ertoe bijgedragen dat wij, reeds vanaf het begin, bij dit project de gewenste input konden leveren. Deze grote mate van inspraak werkt niet alleen zeer prettig voor alle betrokkenen, maar draagt ook bij aan een mooi eindresultaat. Uiteraard willen wij ook op economisch vlak voor onze klanten het maximale rendement uit een renovatie halen. Dit doen we door de processen die vooraf gaan aan de montage van de hekken zo efficiënt mogelijk in te zetten.”

De keuze voor aluminium hekwerk was door de opdrachtgever snel gemaakt. Aluminium hekwerksystemen hebben niet alleen een strak uiterlijk, maar zijn ook onderhoudsarm. Ondanks haar lichte gewicht staat aluminium bekend om haar sterkte en stevigheid. “Met name dit lichte gewicht heeft een gunstig effect op de montagesnelheid, zodat we de montagekosten voor onze klanten laag kunnen houden. Door onze geavanceerde productietechnieken kunnen aluminium hekwerken, in tegenstelling tot stalen hekwerken, met één druk op de knop in elkaar worden geperst.”

Opvallend en onderscheidend aan dit project is de toepassing van het felgroene Vanceva-glas. “In combinatie met onze bekende aluminium lamelhekken, die zijn voorzien van blinde persverbindingen met antracietgrijze poedercoating, zorgt dit voor een unieke en moderne uitstraling.”

Vanceva-glas

| 117

PLAATSNAAM || Projectnaam BODEGRAVEN Graafse Waard

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: DP6 architectuurstudio

DE VORSTINNEN VAN BODEGRAVEN Emma, Wilhelmina, Juliana, Beatrix en Máxima.

Vijf statige woongebouwen die deel uitmaken van ‘De Graafse Waard’, een revitaliseringsproject van Mozaïek Wonen in Bodegraven. Met hun royale opzet en hoogwaardige architectuur zijn deze gebouwen hun vorstelijke namen meer dan waard.

118 |

BODEGRAVEN PLAATSNAAM | Graafse | Projectnaam Waard

De Graafse Waard ligt aan de noordrand van Bodegraven. Het project behelst de sloop van 89 verouderde sociale huurwoningen en de nieuwbouw van 166 levensloopbestendige woningen voor diverse doelgroepen. Het woningaanbod bestaat uit 74 socialehuurappartementen, 32 vrijesectorhuurappartementen, 22 koopappartementen, 27 koopwoningen en zes socialehuurwoningen. Het openbaar gebied krijgt een geheel nieuwe inrichting met veel groen, water en speelvoorzieningen.

MAATSCHAPPELIJK VASTGOED De revitalisatie van De Graafse Waard kent een lang voortraject, dat in 2006 om budgettaire redenen leek vast te lopen. Om het project weer in beweging te krijgen, werd Coresta bij de planvorming betrokken. Coresta is gespecialiseerd in maatschappelijk vastgoed en biedt op dit gebied advies en totaalop-

lossingen. Hierbij valt te denken aan de ontwikkeling van complete concepten en projecten binnen de zorg, onderwijs, sport en (sociale) woningbouw.

Binnen de organisatie is veel expertise aanwezig in deze maatschappelijke thema’s en vakgebieden als financiën, juridische zaken en overheid.

FRISSE BLIK Carola Boonen is projectmanager bij Coresta en sinds 2009 bij het project betrokken. Zij vertelt: “De Graafse Waard was volledig uitontwikkeld en er lag er al een bouwvergunning, maar de realisatiekosten kwamen boven budget uit.

Aan ons werd gevraagd om met een frisse blik naar dit project te kijken, met als belangrijkste uitdaging: ‘Hoe kunnen we op korte termijn bezuinigingen realiseren die passen binnen de criteria van de vergunning en bovendien voldoen aan het beoogde kwaliteitsniveau?' Onze oplossing lag voornamelijk in een kwalitatieve, voornamelijk esthetische, vereenvoudiging van het ontwerp, zoals het vervangen van geglazuurde, witte stenen gevels door aluminium gevels.” Op basis hiervan kreeg Coresta de definitieve ‘go’ voor het coördineren en uitvoeren van de aangepaste plannen, inclusief de inrichting van het openbare gebied. ›

| 119

BODEGRAVEN | Graafse Waard

Lean&Duurzaam

Projectinfo E-INSTALLATIES In het centrum van Bodegraven werkt Van den Pol Elektrotechniek aan project De Graafse Waard, een verzameling van vier appartementengebouwen met in totaal 96 appartementen die worden gerealiseerd door KlokBouw. Van den Pol verzorgt de elektrotechnische installatie in het gehele complex. Zowel voor de huur- en koopwoningen van woningbouwvereniging Mozaïek Wonen in de gebouwen Juliana, Beatrix en Maxima als de 22 koopwoningen in gebouw Wilhelmina. Van den Pol is ook verantwoordelijk voor de elektrotechnische installaties in de parkeergarage en de wegdekverwarming voor de oprit van een van de appartementengebouwen. In alle openbare ruimtes zijn energiezuinige lampen en bewegingsmelders geïnstalleerd.

Bouwinfo OPDRACHT Mozaïek Wonen, Bodegraven ONTWERP DP6 architectuurstudio, Delft UITVOERING KlokBouw, Nijmegen OPENBARE INRICHTING Bunnik BV, Bodegraven BOUWPERIODE Medio 2011 – mei 2014 BOUWPROGRAMMA Sloop tachtig woningen en nieuwbouw vijf woonblokken met 166 woningen

www.vandenpol.com

�������

�����������������������

Wijmoco Geveltechniek verkoopt, produceert en monteert gevelelementen van aluminium, staal en glas voor de project- en utiliteitsbouw. Wijmoco Geveltechniek begeleidt haar opdrachtgevers optimaal met oog voor detail.

Kortom...

Wij doen wat we zeggen!

Nijverheidsstraat 21 6851 EJ Huissen tel +31 (0)26 - 327 5555 fax +31 (0)26 - 327 5570 www.wijmoco.nl info@wijmoco.nl

120 |

BODEGRAVEN | Graafse Waard

Boven, rechts en onder: het plangebied kenmerkt zich door een open structuur en lange zichtlijnen

VILLA-ACHTIG KARAKTER Boonen omschrijft De Graafse Waard als een ‘duidelijk project van voor de crisis’.

Zij doelt hiermee op de hoogwaardige stedenbouw en architectuur, die ondanks de doorgevoerde vereenvoudiging overeind zijn gebleven. Het plangebied is ontworpen door DP6 architectuurstudio en kenmerkt zich door een open structuur en lange zichtlijnen, waarmee een verbinding met het landschap is gecreëerd.

Aan de zuidzijde sluiten de terrasvormige appartementen aan op de bestaande bebouwing. “De ruime opzet in combinatie met de grote buitenruimten en hoogwaardige materialen geven de appartementen een villa-achtig karakter”, aldus Boonen. “De gevels bestaan uit horizontale banden van wit aluminium, met daartussen antracietkleurige keramische tegels en koperkleurige aluminium kozijnen.

Qua vormgeving sluiten de appartementen naadloos aan op de grondgebonden woningen binnen dit project. Deze zijn voorzien van wit-gekeimde bakstenen, koperkleurige aluminium kozijnen en antracietkleurige geveltegels.” De invulling

van het openbaar gebied, met onder meer een pannaveldje, waterpartijen, visplekjes, bruggen en ondergrondse parkeeroplossingen, geeft de wijk een hoge kwaliteitsimpuls.

SLOOP EN NIEUWBOUW De bouw van de in totaal vijf woonblokken is sinds 2011 in volle gang. Aannemer KlokBouw, die het project na faillissement van de oorspronkelijke aannemer overnam, realiseert de woonblokken volgens de lean-methode. Het eerste blok werd solitair gebouwd, om vervolgens ruimte te bieden aan de bewoners van de te slopen woningen. Daarna volgden de sloop en nieuwbouw van drie gebouwen tegelijkertijd, wat logistiek gezien een behoorlijke uitdaging was. “Momenteel realiseert KlokBouw het vijfde en voor deze fase laatste woonblok”, aldus Boonen. “In mei 2014 vindt naar verwachting de oplevering plaats. In september legt onderaannemer Bunnik ook de laatste hand aan de inrichting van het openbaar gebied.” ❚

| 121

ROTTERDAM | De Lo's

Tekst: Het tekstbureau, Liliane Verwoolde Beeld: MBA Hekwerken

GROTER WOONOPPERVLAK VOOR DE LO’S Hoe transformeer je verouderde flatwoningen tot appartementen met een eigentijdse uitstraling en dito woongenot? Bewoners van De Lo’s in Rotterdam-Zuid krijgen niet alleen nieuwe voorzieningen, maar ook meer bewegingsruimte binnenshuis en op het balkon.

De honderdtwintig portiekwoningen van De Lo’s krijgen een complete make-over.

Wooncorporatie Vestia regelt een nieuwe keuken, badkamer en toilet en laat een cv-installatie en een mechanisch ventilatiesysteem installeren. Daarnaast krijgen de woningen nieuwe geïsoleerde buitenkozijnen en dakbedekking en wordt de gehele gevel opnieuw gevoegd en gereinigd. De portieken worden geheel opgeknapt en krijgen een nieuwe entree. Aan Dura Vermeer Bouw Heyma de intensieve taak om dit binnen de afgesproken tijd – twaalf dagen per woning – uit te voeren. Opvallend detail: de meeste bewoners verblijven tijdens de renovatie in hun appartement.

GROTER BALKON Een van de meest rigoureuze wijzigingen vindt plaats in de keuken. De architect betrekt het balkon aan de voorzijde bij de keuken, zodat deze ruimer in zijn jas komt te zitten. Projectleider Gert Geurts vertelt: “We hebben de balkonpui gesloopt en een extra vloeroppervlak van ongeveer 0,5 meter aangestort en deze rondom voorzien van een nieuwe aluminium pui. Ook aan de achterzijde krijgen de bewoners meer ruimte. Daar krijgt het bestaande balkon er zo’n drie vierkante meter loopruimte bij. “Hiervoor hebben we de nieuwe vloer over het bestaande balkon gelegd. De rand steekt hierdoor wat uit.”

TWAALF DAGEN Voor de aannemer is de korte doorlooptijd een grote uitdaging. Elk appartement moet binnen twaalf dagen worden opgeleverd. Om dit voor elkaar te krijgen, kiest Geurts voor de lean-aanpak. “We hebben met alle partijen een aantal keer moeten vergaderen om tot een passende planning te komen. Dat ging niet zonder slag of stoot.“ Maar ook met de perfecte planning in handen blijft de deadline een constante zorg. “Als je meer asbest tegenkomt dan voorzien, ben je al genoodzaakt om van de planning af te wijken. Na een stop kost het moeite om weer in het juiste ritme te komen. Toch is het gelukt om alle woningen volgens voorschrift en binnen de tijd op te leveren.”

COMMUNICATIE Het is de bedoeling dat vrijwel alle bewoners in hun appartement blijven tijdens de renovatie. Dura Vermeer zet daarom een noodtoilet en –keuken in elk appartement. “We vroegen aan de bewoners om op bepaalde momenten hun spullen weg te halen. Dat lukte niet altijd. Daardoor liepen we soms vertraging op.” De communicatie tussen bewoners en uitvoerders vraagt veel aandacht. “De centrale communicatievormen – brieven en informatieavonden – bleken niet altijd toereikend. Met bewoners die matig Nederlands spreken, is echt een persoonlijk gesprek nodig.”

DAGSTART Om de werkzaamheden goed op elkaar af te stemmen, roept Geurts alle onderaannemers dagelijks bij elkaar voor de ‘dagstart’. “We houden dagstarts bij alle nieuwbouwprojecten, maar ook bij grote onderhoudsprojecten hebben ze toegevoegde waarde.” De voormannen bespreken zaken als ‘Hoe liep het gisteren?’,

122 |

‘Kan iedereen vooruit vandaag?’ en ‘Waar lopen we tegenaan?’. “In eerste instantie is er vaak weerstand, omdat het tijd kost. Maar mijn ervaring is dat een dagstart een uitstekende manier is om de neuzen dezelfde kant op te krijgen.

Voorwaarde is wel dat je de bespreking kort en bondig houdt.”

De renovatie behelst onder meer de toevoeging van een aluminium pui

ROTTERDAM | De Lo's

Projectinfo

NIEUWBOUW Al met al is Geurts tevreden over het resultaat. “Eerst waren de flats heel sober. Maar met de gereinigde gevel, het nieuwe voegwerk en de aangepaste balkons hebben de gebouwen een nieuwbouwuitstraling. Een goed ontwerp van de architect.” Leermomenten zijn er ook. “De volgende keer zal ik na elke stagnatie – bijvoorbeeld door een asbestvondst of een miscommunicatie met een bewoner – alle partijen bij elkaar roepen om de planning aan te passen. Dat is de beste manier om verloren tijd in te halen.” ❚ Het balkon krijgt er zo’n drie vierkante meter loopruimte bij

BOREN, ZAGEN EN FREZEN IN HET BETON Keukens, toiletten en badkamers van De Lo’s worden totaal vernieuwd. Hoogvliet betonboringen & sloopwerken verricht hiervoor het voorbereidende werk. “Wij boren de gaten en frezen de sleuven in het beton voor de nieuwe waterleidingen en de bedrading voor het elektra”, vertelt Robert Koorevaar, directeur Hoogvliet betonboringen & sloopwerken.

Hoogvliet hanteert hierbij de laatste wettelijke normen. Dat betekent dat het boren stofvrij gebeurt. “Het voorschrift om stofvrij te boren bestaat al langer”, vertelt Koorevaar. “Maar in de praktijk werd het nauwelijks nageleefd. Het materieel van Hoogvliet is hierop volledig aangepast. Inspectie heeft zelfs aangetoond, dat we ons nu mogen rekenen tot de voorlopers op dit gebied.”

Voor De Lo’s boort Hoogvliet gaten met een doorsnede van 25 – 130 millimeter. Per dag verricht zij het boor- en freeswerk in twee portieken, zodat installateurs, elektriciens en keukenleveranciers in een gespreid bedje komen.

‘NAUWKEURIGE PLANNING IS ONONTBEERLIJK’ De jarenlange en goede samenwerking met zowel de hoofdaannemer als de architect van het project De Lo’s heeft geresulteerd, voor wat betreft de gevelbekleding, in de keuze voor de aluminium hekwerksystemen van MBR Hekwerken. Reeds in een vroeg stadium was MBR Hekwerken dan ook betrokken bij de voorbereidingen van dit unieke project.

“Doordat wij in het verleden al meerdere projecten hebben mogen uitvoeren voor hoofdaannemer Dura Vermeer is een prettige manier van samenwerken ontstaan. Heldere afspraken en goed overleg kenmerken de samenwerking die wij met elkaar hebben ontwikkeld”, aldus Erwin Both, directeur MBR Hekwerken.

Hoogvliet Betonboringen & Sloopwerken B.V. is een gespecialiseerd bedrijf op het gebied van boren, zagen en slopen met meer dan 25 jaar ervaring. Dankzij de modernste technieken en gemotiveerd, deskundig personeel zien wij overal wel een gat in!

Hoogvliet Betonboringen en Sloopwerken BV Scheepvaartweg 3 a 3356 LL Papendrecht Postbus 287 3350 AG Papendrecht Tel 078 644 02 44 Fax 078 644 97 04 info@hoogvlietsloopwerken.nl www.hoogvlietsloopwerken.nl

719078_hoogvliet.indd 1

“Planningstechnisch had dit project een hoge moeilijkheidsgraad. Alle oude balkonplaten moesten verwijderd worden alvorens zij plaats konden maken voor nieuwe prefab balkons. Met behulp van een kraan zijn deze nieuwe balkons één-voor-één aan de bestaande gevel gemonteerd. Na plaatsing van de balkons kon MBR Hekwerken vervolgens de hekken aanbrengen. Deze specifieke werkwijze vraagt om een zeer nauwkeurige en goed afgestemde samenwerking.”

Bij project De Lo’s is, vanaf de tweede verdieping naar boven, gekozen voor lamelhekken met separate handregels uit de nieuwe productlijn MBR Design. “Bijzonder aan dit project is dat de balkons op de eerste verdieping zijn uitgevoerd met aluminium panelen. Deze panelen zijn in het bovenste deel voorzien van een specifieke perforatie, geheel ontworpen naar de wensen van de klant. Om een strak uiterlijk te creëren zijn alle hekken op de hoeken in verstek uitgevoerd.”

Bouwinfo OPDRACHT UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

25-03-14 15:57

Wooncorporatie Vestia, Rotterdam Dura Vermeer Bouw Heyma, Rotterdam € 5.650.000,2013 - 2014

| 123

ROTTERDAM | Renovatie Schiemond in de steigers

Tekst: Marcia van Wensveen Beeld: Van Omme en de Groot

SCHIEMOND IN DE STEIGERS De Rotterdamse wijk Schiemond krijgt een fikse opknapbeurt. De sociale veiligheid moet vergroot en het uiterlijk moet beter. Woningcorporatie Woonbron pakt het rigoureus aan. Veel woningen in de wijk krijgen een nieuwe gevel, portieken met een open karakter en eigentijdse verlichting. Ook de flats Jelles, Zavrel en Pelgrimstoren gaan op de schop. Maar een grootscheepse renovatie gaat niet – nooit - zonder slag of stoot.

Van Omme en de Groot Projectontwikkelaars en Bouwers bouwt al bijna een eeuw in het Rotterdamse. Ze zijn dan ook wel wat gewend. Toch vraagt het renovatieproject in Schiemond om een aangeboren organisatietalent. Projectleider George van Scheijndel: “Het project is zowel groot als veelomvattend. We werken in totaal met zo’n dertig tot veertig onderaannemers per fase.” In totaal krijgen 643 woningen een nieuwe uitstraling. Het zijn vooral de gemeenschappelijke elementen – gevelbekleding, portieken, balustrades, lifthallen, trappengangen en verlichting – die worden aangepakt.

OVERLAST BEPERKEN Een bijzondere omstandigheid: alle werkzaamheden vinden plaats in een bewoonde situatie. Hoe beperk je dan de overlast? Soms met een flexibele instelling, soms met een handig hulpmiddel. Van Scheijndel: “We moesten een vijftiental woningen slopen. In het bestek stond dat we de vloeren zouden inzagen, maar we hebben zelf gekozen voor een vergruismachine. Daardoor is het werk niet alleen sneller uitgevoerd, het levert ook een stuk minder geluidsoverlast op.” Om de bewoners klaar te stomen voor de renovatie, organiseren de opdrachtgever en de bouwende partijen informatieavonden. Daarnaast is er elke woensdag een inloopspreekuur. “Daar maken maar weinig mensen gebruik van. Als ze de uitvoerder tegenkomen, spreken ze hem liever direct aan.”

124 |

ONVERWACHTE ASBEST Een van de grootste verrassingen krijgt Van Omme en de Groot tijdens de sloop van de buitengevel van Pelgrimstoren. De bedoeling is dat de binnenste gevel onaangeroerd blijft en dat de spouwankers, die gedeeltelijk in asbestbeplating zijn bevestigd, worden hergebruikt. Dit blijkt echter niet haalbaar; er moet worden gesaneerd. “Op zo’n moment staat de hele renovatie even stil. We moesten een nieuw plan van aanpak opzetten. Gelukkig hoefden de bewoners de flat niet te verlaten, maar moesten ze tijdens de saneringsperiode ramen en deuren gesloten houden.” Het plan werkt bij de meeste gebouwen, maar niet overal. Bij twee flats lopen de bewoners dwars door de afgezette zone. Weer wordt het werk stilgelegd. “We hebben besloten die flats horizontaal te saneren, zodat we de galerij tijdelijk konden blokkeren. Je wilt de veiligheid blijven garanderen, zelfs als bewoners zich niet aan de voorschriften houden.”

RECHT HALFSTEENSVERBAND Zoals bij de meeste renovatieprojecten koopt de aannemer de nieuwe kozijnen van te voren – op maat gemaakt – in. Toch moeten de timmerlieden veel kozijnen aanpassen. “Er is niets recht aan deze gebouwen. Vooral de Pelgrimstoren loopt als een trechter uiteen. Krijg dan de nieuwe kozijnen maar eens geplaatst.” Ook het metselwerk in halfsteensverband vraagt om een creatieve aanpak. Betonbanden geven de

ROTTERDAM | Renovatie Schiemond in de steigers

In totaal krijgen 643 woningen een nieuwe uitstraling

metselaars de ruimte om de verbreding van het gebouw op te vangen. “Een monnikenwerk, maar uiteindelijk zie je er niets meer van. We krijgen volop complimenten van mensen die langslopen. Het ziet er netjes uit.” Het is een leermoment voor Van Scheijndel. “Je kunt niet alles voorkomen, vooral omdat je niet weet wat er achter een te slopen gevel zit. Maar bij renovatieprojecten als deze houd ik in de toekomst meer rekening met eventuele maatafwijkingen.”

ZICHTLOCATIE Verpauperde bergingen worden gesloopt en vervangen. Ook daarbij is er de uitdaging om alles goed met de bewoners te overleggen. Een professioneel verhuisbedrijf slaat - samen met opdrachtgever Woonbron Ontwikkelbedrijf - de inboedel tijdelijk op in containerruimtes. Als de bergingen klaar zijn, gaan de goederen weer terug.

Medio 2014 is het project klaar. “Voor ons was het een schitterende zichtlocatie, zo aan de doorgaande weg richting centrum.” ❚

Projectinfo VIDEO-INSTALLATIES EN LICHTARMATUREN winspiration.nl

Wanneer ‘Schiemond in de Steigers’ staat, krijgen ook de elektrotechnische installaties een opfrisbeurt. Winspiration vervangt de videofooninstallaties en verlichtingsarmaturen zodat ze passen bij een eigentijds flatgebouw.

Het gaat om honderden etagewoningen in de flats Jelles, Zavrel en Pelgrimstoren. Wim Herrewijn, projectmanager van Winspiration, legt uit: “Bij Jelles en Zavrel hebben we het buitenpaneel van de videofooninstallaties vervangen. De woningen van de Pelgrimstoren kregen een compleet nieuwe videofooninstallatie. Daarvoor moesten we ook bij de mensen thuis zijn.” Dat vraagt om een strakke planning, want de nieuwe installaties moeten ‘s avonds al gebruikt kunnen worden. “Bewoners willen het liefst dat alles zo snel mogelijk gaat. Daarbij is de lean-methode een uitkomst.

Het vraagt discipline, maar iedereen weet waar hij aan toe is.” Ook de verlichting van de entrees, buitengevels en bergingen krijgt een update.

“We hebben luxere armaturen aangebracht. In combinatie met de nieuwe gevel geeft dit de gebouwen een frisse uitstraling.”

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Woonbron Ontwikkelbedrijf, Rotterdam Biq stadsontwerp, Rotterdam Van Omme en de Groot, Rotterdam € 7,9 miljoen april 2012 - mei 2014

| 125

VEENENDAAL | Davidsstraat Tekst: Fiona van Gemert-de Heus Beeld: Weijman Vastgoedonderhoud

ONDANKS MODERN JASJE BLIJFT ESTHETICA AMSTERDAMSE STIJL OVEREIND Bij de renovatie van de Amsterdamse-Stijlwoningen aan de Davidsstraat in Veenendaal wilde de opdrachtgever, de Veenendaalse Woningstichting, dat het onderhouds- en renovatiebedrijf al aan de voorkant van het traject meedacht. Er was grote behoefte aan kennis om de renovatie zo zorgvuldig mogelijk uit te voeren, waarbij de woningen een energiesprong maken zonder dat de stijl werd aangetast en waarbij zo goed mogelijk rekening gehouden kon worden met de bewoners. Daken, spouwen, vloeren en ramen werden ge誰soleerd, CV-ketels vervangen, en badkamers en keukens werden gerenoveerd.

126 |

VEENENDAAL | Davidsstraat

“Het is enige monumentale straatje dat we eigenlijk nog hebben Veenendaal. De wens was om deze woningen uit 1920 om te bouwen naar zuinige woningen van deze tijd, zonder afbreuk te doen aan het model, de esthetica van de woning”, vertelt directeur William van de Pol van Weijman Vastgoedonderhoud. “Dit project omvat op één bouwlocatie alle disciplines die wij als onderhoudsrenovatiebedrijf in huis hebben, inclusief asbestsanering, sloopwerk en steigerwerk en we hebben vanuit de initiatieffase kunnen meedenken.” Hierdoor kon Weijman passende oplossingen vinden. Van de Pol: “De consequentie als je gaat isoleren is bijvoorbeeld dat je met het dak omhoog gaat, waardoor je de goot niet kwijt kunt. En toch zie je nu aan de voorkant niet dat er veranderingen aan de gootconstructie hebben plaatsgevonden. Je ziet de oude woningen, in een modern jasje.” Weijman slaagde hierin door kleine aanpassingen met veel oog voor detail. “Het goot'Integraal onderhoud, één met de woning'

blad is net iets breder, maar met exact dezelfde Amsterdamse-Stijlmethodiek, zodat een leek het niet ziet. De details zijn daardoor allemaal hetzelfde en toch hebben we de woningen geschikt gemaakt voor deze tijd én de komende 25 jaar.”

Niet elke verandering kon zonder slag of stoot worden doorgevoerd. “De gemeente was het eerst niet eens met hoe wij de windveren zouden maken. Op tekening vonden ze het niets. Wij hebben er toen één gemaakt om te laten zien op een modelwoning en toen vonden ze het schitterend.” De windveren waren nodig aan de kopkanten van de hoekwoningen. De dekplank waar de dakpannen tegenaan zitten was origineel in cement, maar omdat ze door de isolatie hoger uitkwamen moest een nieuw detail worden gemaakt. “We hebben een dekplank met een zinken lijst ontworpen die weer helemaal één wordt met de woning”, beschrijft Van de Pol. ›

Projectinfo STEIGERWERK, BESCHERMEND TEGEN WEER EN WIND Steigers en afscherming bieden gevelwerkers, schilders en timmerlieden een goede bescherming tegen vallen en weersinvloeden. Meestal loopt het steigerwerk tot aan de dakrand. Voor het project Davidsstraat in Veenendaal is dat echter niet voldoende. Weijman Vastgoed Onderhoud wil dat Skyworks de woningen in hun geheel afschermt, zodat deze tijdens het groot onderhoud gevrijwaard zijn van weersinvloeden.

Skyworks heeft dit opgelost door ten behoeve van de voor- en achterzijde van de woningen een steiger te ontwerpen die de gehele woning afschermt. De steigers zijn afgedekt met extra sterke polycarbonaatplaten. “Hierdoor kan snel en efficiënt gemonteerd worden”, vertelt Peter Ras, Service center manager van Skyworks. “De voordelen zijn groot. Natuurlijk geldt in de eerste plaats de veiligheid van de mensen. Maar dankzij dit steigerwerk kunnen de werkzaamheden de hele winter ongestoord doorgaan. Deze steigers bezorgen meerdere bedrijven continuïteit.”

AUTHENTIEKE DEUREN VOLGENS HEDENDAAGSE PRESTATIE-EISEN Weekamp RDC Raam en Deur Concept richt zich op het ontwikkelen en aanbieden van fullserviceconcepten voor het geruisloos vervangen van op locatie ingemeten houten ramen en deuren voor woningbouwprojecten. Voor dit project is in nauw overleg met de opdrachtgever een authentiek deurmodel gekozen wat recht doet aan het oorspronkelijk ontwerp van de architect Vorkink en Wormser.

Ook bij de beslagkeuze is daarmee rekening gehouden. Het project onderscheidt zich met name door de bijzondere detaillering van de kozijnen met Amsterdamse School-kenmerken. Doordat ieder kozijn vooraf is ingemeten konden de prachtige kozijnen met zeer beperkte aanpassingen geschikt worden gemaakt voor de nieuwe deuren.

“De woningen van circa honderd jaar oud zien er weer uit zoals ooit bedoeld, maar voldoen de komende decennia aan de hoogste prestatie-eisen op het gebied van esthetica, duurzaamheid en veiligheid. WeekampRDC is er trots op bij een dergelijk project haar expertise te kunnen inbrengen.”

| 127

Je hebt geen idee hoe blij ik ben!

PLANNING

Renotrack® een 100% beheersbaar renovatietraject

• • • • •

Aannemers opgelet!

Wanneer u onverhoopt met asbest te maken krijgt, wilt u daar natuurlijk zo snel mogelijk vanaf. ASB helpt u uit de brand.

Vakkundig, snel en zorgvuldig.

Want we snappen dat u zuinig bent op uw planning en op uw kostenplaatje!

Projectadvies Bewonerskeuze trajecten Bewonerscommunicatie Inmeet- en montageservice Eigen productielijnen

TriComfort® De nieuwe standaard voor vlakke houten deuren

• • • • • •

t 0318 754 856 www.asbsanering.nl

www.weekamprdc.nl

Extreem duurzaam Hoge vormstabiliteit Laag gewicht Glad oppervlak Hoge isolatiewaarde Standaard FSC®

info@weekamprdc.nl

t. 0523-625 475

Tegelzettersbedrijf Aart Werkman

Door onze jarenlange ervaring kunnen wij u vakwerk leveren met de garantie voor een goed resultaat en een goede service. Voor af luisteren wij goed naar uw wensen en ideeen en denken met u mee.

We vinden het namelijk minstens zo belangrijk om onze gedegen vakkennis ook in te zetten bij het adviseren en begeleiden van onze klanten.

Op basis van dit alles maken we een praktisch en uitvoerbaar plan.

Dit maatwerk, afgestemd op uw persoonlijke wensen, kunt u in onze duidelijke offerte nog eens rustig doorlezen.

Tegelzettersbedrijf Aart Werkman levert tegels en natuursteen aan zowel bedrijven als particulieren.

Naast het verwerken van tegels en natuursteen zijn wij ook gespecialiseerd in het realiseren van uw badkamer, keuken, toilet, vloer, enz.

Onze gemotiveerde vakmensen nemen alle bijkomende werkzaamheden ook graag voor hun rekening. Eventueel andere vaklieden (denkt u aan bijvoorbeeld een loodgieter, elektricien) worden via ons bedrijf ingeschakeld. U kunt zich die moeite en tijd dus besparen!

Tegelzettersbedrijf Aart Werkman

Verkoop, verhuur, montage,

advies, inspectie & reparatie

Max Planckstraat 37 C 6716 BD EDE Telefoon: 0318-636065 Fax: 0318-642158 E-mailadres: info@aartwerkman.nl

719047_werkman.indd 1

25-03-14 16:47

VEENENDAAL | Davidsstraat

Projectinfo 'ASBEST KAN BETER' Zesendertig karakteristieke jarentwintigwoningen maken de Davidsstraat in Veenendaal een aantrekkelijke woonlocatie. Tijdens werkzaamheden om de isolatiewaarde te verbeteren, bleek dat er in iedere woning boven het plafond in de keuken een plaatje asbest bevestigd was. ASB asbestsanering werd direct gebeld, juist omdat dit jonge, snelgroeiende bedrijf zich onderscheidt als uitmuntend saneerder zonder sloopmentaliteit.

"Als vaste onderaannemer van Weijman Vastgoedonderhoud verwijderde ASB de asbestplaat in iedere woning snel, nauwkeurig en volgens planning. Asbest saneren in de bewoonde omgeving is een speciale discipline.

De aanpak hiervan vergt veel training van de gecertificeerde DTA-ers van ASB. Niet alleen de secure analyse, maatwerkaanpak en snelheid zijn van belang. Juist de communicatie met bewoners is cruciaal." Daarin zijn de professionals van ASB begripvol, ook in emotionele situaties. "Zesendertig tevreden families aan de Davidsstraat bewijzen dat asbestsanering je zelfs een beter gevoel kan geven."

STUC- EN TEGELWERK

'Voldoen aan de hoogste prestatie-eisen op het gebied van esthetica, duurzaamheid en veiligheid'

GEBRUIKSVRIENDELIJK Ook de binnenkant van de woningen is aangepakt. De badkamers zijn gemoderniseerd en opnieuw betegeld. Gezocht is naar onderhoudsgemak en gebruiksvriendelijkheid voor jong en oud.

Doordat Weijman erin geslaagd is om in een kleine ruimte zoveel mogelijk onder te brengen zijn de bewoners enthousiast. “We hebben bijvoorbeeld een antislipvloer aangebracht en bewust geen opstap naar de douche.” De bewoners hadden keuze uit verschillende keukens en tegels en ze konden ook zelf kiezen in welke mate ze hun woning geïsoleerd wilden hebben.

Om te kunnen klankborden met de bewoners namen tien bewoners zitting in een bewonerscommissie die met regelmaat samenkwam om de

plannen te bespreken. Ook tijdens de werkzaamheden werd zoveel mogelijk rekening gehouden met de bewoners. Ze konden zelfs kiezen voor de optie om, in de weken dat ze zonder keuken zaten, warme maaltijden te laten bezorgen. “Wij zijn er voor de bewoners”, aldus Van de Pol. “Zij hebben de meeste overlast, dus dan moet je er ook voor zijn. We vinden een hoge score in bewonerstevredenheid heel erg belangrijk. Renoveren gaat verder dan simpelweg een monumentaal pand van verbeteringen te voorzien.” Daarom wordt bijvoorbeeld ook nagedacht over waar de busjes van de werknemers van alle ketenpartners geparkeerd worden. Doordat de woningen met een tentconstructie helemaal afgeschermd waren kon ook ondanks de regen snel doorgewerkt worden. “Zo was de overlast voor de bewoners hevig maar kort.” ❚

De karakteristieke jarentwintigwoningen in de Davidsstraat worden van de nok tot de kelder onder handen genomen. Maar het resultaat van alle inspanningen wordt pas zichtbaar als tegelzettersbedrijf Aart Werkman langs is geweest. Het bedrijf is gespecialiseerd in stuc- en tegelwerk en levert hiermee een groot aandeel aan het zichtwerk. “Dat maakt ons werk zo dankbaar”, realiseert directeur Ramon Werkman zich. “Als onze jongens langs zijn geweest, zijn de muren mooi strak en de natte ruimtes betegeld.”

In de Davidsstraat heeft tegelzettersbedrijf Aart Werkman alle muren in de woningen waar nodig - gestuukt en saus- of tegelklaar gemaakt. Waar werd getegeld, heeft zij het tegelwerk afgekit. Werkman: “We doen dit werk nu 25 jaar en hebben dus een ruime ervaring in het vak. Daarnaast is het voor onze opdrachtgevers ideaal dat we stuc- én tegelwerk kunnen leveren. Dan hebben zij – ook bij grote projecten - één partij en één aanspreekpunt.”

| 129

VOORHOUT | Boekhorstlaan Tekst: Irene Teunissen Beeld: Bouwbedrijf De Combi Heerhugowaard BV

'FIJNSTOF OP DE BOUWPLAATS VOORTDUREND MONITOREN' Dat is de mening van Peter Konijn, directeur van aannemersbedrijf De Combi, Marc Veenstra, directeur en oprichter van De Groene Gevelwerker en Jacco de Boer, account manager bij Teesing B.V. Allen zijn betrokken bij de renovatie van 51 huurwoningen middenin een drukke woonwijk aan de Boekhorstlaan in Voorhout. Het fijnstof dat bij het werk vrij kwam, werd op de bouwplaats voortdurend gemeten én onmiddellijk verwijderd.

Van woningcorporatie Stek Wonen uit Lisse kreeg het aannemersbedrijf de opdracht de eengezinswoningen uit de jaren zeventig flink onder handen te nemen. De bewoners hoefden tijdens de renovatiewerkzaamheden hun huizen niet te verlaten. Het merendeel van de opdracht bestond uit schilderwerk en het uithakken en vervangen van kapotte stenen en voegwerk in de gemetselde gevels. Bij de schoorstenen werd het voeg- en loodwerk vernieuwd en gereinigd. Vervangen werden verder betonplaten en lood van onderdorpels en van buitendeuren, zinken dakgoten, dakbedekking van bergingen, evenals kapotte dakpannen. Bij dit soort werkzaamheden komt een grote hoeveelheid fijnstof vrij, vooral bij het uithakken van het voegwerk in de gevels. Samen met het fijnstof dat toch al in de lucht aanwezig is door bijvoorbeeld uitlaatgassen en pollen, zou dit de maximaal toelaatbare hoeveelheid op de bouwplaats makkelijk kunnen overschrijden.

STOFVRIJ WERKEN “Zoals iedereen weet, is fijnstof schadelijk voor de gezondheid”, vertelt Peter Konijn van De Combi. “Niet alleen de bewoners, maar vooral degenen die in de bouw aan het werk zijn, staan er voor een deel van de tijd aan bloot.

Daarom hebben wij Marc Veenstra gevraagd om deze werkzaamheden uit te

Voorhout werkzaamheden fijnstof 30 jan. 2014

130 |

voeren. Zijn bedrijf maakt gebruik van een methode die veilig voor iedereen is. En wij willen tijdens het werk maximale zorg voor veiligheid en gezondheid bieden.”

Marc Veenstra van De Groene Gevelwerker heeft een unieke werkwijze ontwikkeld en past die al jarenlang toe. Zijn voegenhakkers dragen geen asbestmaskers meer tijdens het werk, omdat een grote Atimo stofzuiger, die via een slang rechtstreeks met de hakhamer en -beitel verbonden is, het fijnstof onmiddellijk afvoert. Deze stofzuigers zijn gemaakt voor industriële toepassingen en mogen zwaar en lang (acht uur per dag) belast worden. Het mooie hiervan is dat er nergens meer fijnstof is. Stofvrij is ook echt stofvrij. De voegenhakkers ademen geen stof meer in en de bewoners hoeven het niet overal in huis te verwijderen.

VOORTDUREND METEN Sinds kort laat Veenstra de concentratie fijnstof bovendien voortdurend monitoren op twee meter hoogte en op twee meter afstand van de steiger. “Voor deze metingen zorgt Teesing”, zegt de gevelwerker. “Dit bedrijf beschikt over apparatuur die de metingen exact kan verrichten, realtime, dus precies op het moment dat het werk wordt uitgevoerd. Doordat het meetapparaat, de Dust Sentry, over een dataverbinding beschikt, zijn de resultaten voor iedereen in te zien, de bewoners, de voegenhakkers, maar ook de handhavers. Je kunt gewoon op je pc of smartphone volgen hoeveel fijnstof er op enig moment in de lucht zit op die bepaalde plek. Je ziet het ook meteen als er iets niet helemaal goed gaat, bijvoorbeeld als er ergens een slang verkeerd zit of er een verstopping is.”

Om te controleren hoeveel fijnstof er in de lucht zit, wordt voor de start van het werk een nulmeting gedaan. Jacco de Boer van Teesing: “Dan plaatsen we

VOORHOUT | Boekhorstlaan

het meetapparaat op verschillende plekken op en rondom de bouwplaats en meten we de omgeving. Normaal zit er gemiddeld 25-35 microgram per m³ (micron) fijnstof in de lucht, door uitlaatgassen, industrie enzovoort. Tijdens bouwwerkzaamheden kan dat oplopen tot ruim negenhonderd micron! En dat ademen de mensen in als je geen of niet de juiste voorzorgsmaatregelen treft. De wetgever heeft vastgesteld dat fijnstof schadelijk voor de mens is vanaf een niveau van PM 10 (deeltjes van tien micrometer of minder). Maar het zijn juist die nog kleinere deeltjes (PM 2,5 en PM 1) die dieper de longen binnendringen en schade aanrichten.”

EEN KWESTIE VAN BEWUSTWORDING Veenstra wil niet anders meer werken. Hij wil de zware stofzuigers blijven gebruiken en het fijnstof continu monitoren. Dat gebeurt bij asbest ook. Hij wil dat dit eveneens wettelijk verplicht wordt. Maar hij heeft nog een lange weg te gaan. De arbeidsinspectie komt nu alleen maar als mensen gaan klagen.

Veenstra: “Dan wordt het werk enkele weken stilgelegd en moeten er voorzorgsmaatregelen worden genomen. Na vier weken volgt een nieuwe visuele controle en als er geen stof zichtbaar is, mag het werk voortgezet worden.

Precieze metingen worden niet gedaan. Dat moet anders, we lopen vooruit op de wet, maar het is een kwestie van bewustwording.”

wordt. “Maak bijvoorbeeld voor opdrachtgevers het hakwerk vrij van BTW, dan stimuleer je bouwbedrijven om op deze veilige manier te gaan werken. En er zit nog een ander voordeel aan deze werkwijze: het fijnstof dat opgezogen wordt is volledig recyclebaar. Het kan hergebruikt worden in de betonmortelindustrie, een duurzame cradle to cradle-oplossing.”

OPEN DAG De drie bedrijven geloven in de nieuwe aanpak die ze overal willen toepassen, én aan iedereen willen laten zien. Daarom zijn ze van plan regelmatig een open dag te organiseren. De eerste hebben ze op 30 januari jongstleden gehouden op de bouwplaats in Voorhout. Belangstellenden konden zien hoe gevelwerkers stonden te hakken en hoe de metingen werden verricht. De eerste gevelwerker begon om 11.00 uur met stofvrij hakken, om 12.15 uur kwam er een collega bij die niet schoon werkte. Vanaf 13.00 uur werd er niet gehakt tot de test om 14.30 uur werd vervolgd. In de registratie van deze dag (zie illustratie) is duidelijk het verschil te zien tussen schoon en vuil werken, en de hoeveelheid fijnstof in de lucht.

Gegevens zijn opvraagbaar via: http://orbitdata.harvest.com ❚

KOSTENPLAATJE Dan is er natuurlijk nog het kostenplaatje. Een meetapparaat en stofzuiger kosten samen zo’n 25.000 euro. Dat maakt een bouwproject duurder. Konijn heeft daar geen problemen mee: “De meeste opdrachtgevers zitten niet op hogere kosten te wachten. Maar meten is weten, het gaat tenslotte om de gezondheid van mensen. Bovendien is het apparaat altijd te gebruiken.”

Veenstra is van mening dat de politiek ervoor moet zorgen dat je beloond

Bouwinfo OPDRACHT UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Stek Wonen, Lisse Bouwbedrijf De Combi Heerhugowaard B.V. circa € 600.000,- excl. BTW 3e kwartaal 2013 – 1e kwartaal 2014

FIJNSTOF METEN MET DE DUST SENTRY Deze monitor doet meer dan alleen (ultra) fijnstof meten, naast het meten op PM 1, 2.5 of 10 niveau kan deze monitor uitgebreid worden met weer, geluid en wind sensoren. De Dust Sentry levert realtime alarm meldingen per sms en email en verzamelt en kan data publiceren via een website.

Dit systeem levert u en uw omgeving essentiële informatie over de luchtkwaliteit in uw (werk) omgeving en en maakt zichtbaar wat u met het oog niet kunt zien; de concentratie respirabel stof in de lucht.

Neem nu contact op voor meer informatie!

FLEXIBELE PLAATSING

REALTIME MONITOREN

SNEL COMMUNICEREN

MAAK FIJNSTOF ZICHTBAAR VOOR UZELF, UW OMGEVING EN UW WERKNEMERS!

| 131

DEN HAAG | Woon-zorgcentrum Bosch & Duin

Tekst: Henk Geist Beeld: Architectenbureau Anna Zinkweg

Woon-zorgcentrum Bosch & Duin klaar voor de toekomst Met een grootscheepse renovatie van het woon-zorgcentrum Bosch en Duin in Den Haag komt de Respect Zorggroep Scheveningen tegemoet aan de wensen en behoeften van haar bewoners. Het zorgcentrum beschikt na de verbouwing over achttien kleinschalige groepswoningen waar alle cliënten éénpersoonskamers met een unieke badkamer krijgen.

"De renovatie sluit ook nauw aan bij het overheidsbeleid waarin privacy van mensen in een beschermde woonvorm centraal staat", zegt bouwmanager Bert Beijersbergen. "We hebben nieuwbouw overwogen, maar toch gekozen voor renovatie aangezien hergebruik van het bestaande skelet van het gebouw en de gevels duurzamer bleek."

de bewoners zoveel mogelijk binnen de perken willen houden. Dat betekent dat we op incourante tijden hebben moeten werken. Bovendien moesten we ons strak aan de planning houden, omdat de data voor verhuizing van de bewoners vastlagen."

Het zorgcentrum bestaat uit zes bouwdelen, die in de loop van de tijd zijn samengevoegd. In de eerste fase zijn door Dura Vermeer Bouw de drie delen aan de Scheveningseweg aangepakt, nu zijn de drie daarachter gelegen delen aan de beurt. De bewoners van de betreffende bouwdelen worden tijdelijk elders gehuisvest, maar de andere helft van het complex blijft bewoond.

"Dat maakt de renovatie heel ingewikkeld", zegt Leo Stam, projectleider bij Dura Vermeer Bouw. "Het gebouw wordt tot op het casco gestript, de vloeren, plafonds en binnenwanden zijn verwijderd. We hebben de overlast voor

Bosch en Duin heeft na de renovatie tien groepswoningen voor bewoners met een lichamelijke aandoening en acht groepswoningen voor psycho-geriatrische bewoners. De groepswoningen zijn ook uitwisselbaar, waardoor het gebouw flexibel valt te gebruiken en gemakkelijker kan worden ingespeeld op de toekomstige zorgvraag. Elke groepswoning beschikt over een huiskamer met moderne, goed uitgeruste keuken, waar door het personeel met hulp van de bewoners wordt gekookt. Waarbij bewoners zelf kunnen aangeven wat ze die dag willen eten. Cliënten van de somatische afdeling kunnen er straks voor kiezen om in de gezamenlijke huiskamer, op hun eigen kamer of in het restaurant te eten. Respect wil in de gemeenschappelijke woonkamers een huiselijke en gastvrije omgeving voor haar cliënten creëren. Beijersbergen: "Ons streven is dat cliënten het vertrouwde gevoel van een ‘thuis’ op de afdeling ervaren."

HUISKAMER

DOMOTICA In de éénpersoonskamers krijgen de bewoners de beschikking over eigen sanitaire voorzieningen in de vorm van een bijzondere, prefab badkamer. De wand met wastafel kan namelijk geheel opzij worden gedraaid. Met behulp van een in het plafond aangebracht tilsysteem, een zogeheten x–y-systeem, kunnen de cliënten dan rechtstreeks uit hun bed naar de douche of het toilet worden gebracht. In de kamers wordt een uitgebreid pakket aan domotica geïnstalleerd. Zo heeft elke kamer een interactief scherm met diverse gebruiksmogelijkheden, zoals televisie, pc, spelletjes, maar het personeel kan hier ook het patiëntendossier raadplegen. Cliënten van de psycho-geriatrische afdeling krijgen een pols- of halszender waarmee ze toegang tot hun afdeling en kamer hebben, maar de zender werkt tegelijkertijd ook als volgsysteem. Dankzij nieuwe grote balkons beschikken de groepswoningen over een eigen buitenruimte geschikt voor meerdere rolstoelen. De balkons zijn voorzien van grote plantenbakken.

Architect Anna Zinkweg heeft bij het ontwerp van de gerenoveerde gevels willen inspelen op de karakteristiek van de Scheveningseweg. Zinkweg: "Dat is van oudsher de sjieke weg naar zee, waarlangs vooral mooie grote villa’s staan. Het oude Bosch en Duin was veel te groot, ik wilde de maat van de

132 |

DEN HAAG | Woon-zorgcentrum Bosch & Duin

villa’s hier terug laten keren. De bouwdelen aan de voorzijde zijn nu weer als drie afzonderlijke gebouwen herkenbaar. Een van de bouwdelen is bekleed met leien en voorzien van grote witte balkons, als referentie naar de villa’s. Bij het interieur is veel aandacht besteed aan kleuren en afwerkingsmaterialen, die een sfeervolle, comfortabele uitstraling hebben maar ook ‘hufterproof’ zijn. Bosch en Duin moet een plek worden waar iedereen zich snel thuis zal voelen." ❚

Bouwinfo OPDRACHT Respect Zorggroep Scheveningen UITVOERING Dura Vermeer Bouw Heyma BV, Rotterdam ONTWERP Architectenbureau Anna Zinkweg, Wassenaar BOUWPERIODE eerste fase eind 2012 – juli 2013; tweede fase augustus 2013 – februari 2014

Projectinfo MAATWERK IN CONSTRUCTIESTAAL Al het in- en uitpandige constructiestaal, alle hekwerken, trappen en de bloembakken bij de balkons die zijn toegepast bij de renovatie van Bosch en Duin, zijn geleverd en verzorgd door het staalconstructiebedrijf W. Verweij B.V. uit Gouderak. Het bedrijf leverde hier maatwerk dankzij tijdig overleg met de aannemer en de architect en constructeur.

“Wij kregen de ruimte mee te denken en oplossingen aan te dragen.

Wij kunnen dan aangeven of en hoe een ontwerp technisch te realiseren valt en of het voldoet aan het Bouwbesluit en sterkte-eisen. Daardoor kunnen wij het staalwerk maken zoals het de bedoeling is van de ontwerper”, zegt verkoper Erwin Hartsuiker. Een uitdaging lag bij de balustrades en de RVS-bloembakken voor de balkons, in het bijzonder het balkon met de ronding boven de entree. Hartsuiker: “De bloembakken en balustrades lopen mee met de ronding; dat vroeg het nodige denkwerk, om een passend en fraai resultaat te krijgen.”

DESIGN VOOR OPEN RUIMTES “In de tuin of op het terras of balkon – meer en meer willen mensen hun vrije tijd besteden aan ontspanning buiten. De 'outdoor woonkamer' kan een oase van rust worden, een plek om samen met vrienden door te brengen in een persoonlijke stijl. Met een volledig nieuw programma van REHAU voor het nieuwe seizoen 2014, bestaande uit RELAZZO Terras, de RELAZZO Screen, en het profiel RHOMBUS, kunnen nieuwe ideeën worden uitgewerkt.”

'De bouwdelen aan de voorzijde zijn weer als drie afzonderlijke gebouwen herkenbaar'

“Het innovatieve RELAZZO-assortiment wordt geproduceerd door REHAU met een ecologische hightechreceptuur: RAU-WOOD, een hoogwaardige WPC ( hout-polymeer-composiet) op basis van polypropyleen.

Het assortiment onderscheidt zich niet alleen met zijn aantrekkelijke uiterlijk, maar ook met een prettig aanvoelende oppervlakte, zelfs na vele jaren van dagelijks gebruik. De RELAZZO-schermen en -terrassen zijn de ideale oplossing voor individualiteit en lifestyle in de buitenruimte. RHOMBUS - het technisch profiel met onbeperkte mogelijkheden, is de oplossingen voor de gevel, gebouwelementen en voor speeltuinen en luifels. Dit betreft slechts een deel van de mogelijkheden.”

| 133

-

interieurprojecten • Van Houte interieurprojecten met stip de beste oplossing Projectinrichting in de zorg is een vak apart.

Van Houte interieurprojecten kent de markt en weet waar hij voor staat. Van Houte interieurprojecten verzekert u van een klantgerichte oplossing met prijsbesparing, zonder in te leveren op kwaliteit.

Goede zorg vraagt een goed advies, bel vandaag nog voor een oplossing op maat. Informeer gerust naar onze beste prijs!

www.vanhoutegroep.nl Energieweg 11-k • 4691 SE Tholen • Email: info@vanhoute.nl • Telefoon: 0166 60 93 33

OUTDOOR LIVING

RUIMTES CREATIEF VORM GEVEN RELAZZO Decking Design en kwaliteit op het hoogste niveau Het innoverende terrassensysteem RELAZZO wordt geproduceerd met RAU-WOOD, een composietmateriaal van hout en ecologische polymeren ontwikkeld door REHAU. Het is niet alleen mooi maar ook aangenaam om aan te raken en zonder splinters. Het is ook onderhoudsvriendelijker dan hout, weersbestendig en kleurvast.

Ontdek ons progamma op www.RELAZZO.nl RELAZZO Screen

RHOMBUS

De bescherming van

Onbegrensde

uw privé-leven.

mogelijkheden voor openbare gebouwen en tuinen.

www.rehau.nl

Bouw Automotive Industrie

PLAATSNAAM HILVERSUM | Bloemenbuurt | Projectnaam

DE BLOEMENBUURT ZOALS DUDOK HET OOIT BEDOELDE

De ruim vijfhonderd woningen in de Hilversumse Bloemenbuurt worden de komende jaren door corporatie Dudok Wonen gerenoveerd. De buurt moet er na de renovatie weer uitzien zoals architect W. M. Dudok het bedoelde in de jaren twintig. â&#x20AC;ş

| 135

HILVERSUM | Bloemenbuurt

Met de renovatie van 184 woningen en drie winkels met bovenwoning in de Anemonebuurt is de eerste fase reeds afgerond. De Anemonebuurt is het eerste woningbouwproject dat Dudok realiseerde, met het voor hem kenmerkende stratenpatroon dat gericht was op een belangrijk gebouw aan de rand van de wijk, in dit geval een openbare leeszaal. Bij de renovatie zijn veel stijlelementen die in de loop van de tijd verloren zijn gegaan weer teruggebracht.

Zo hebben de ramen hun karakteristieke roedes terug gekregen, maar wel met dubbel glas en nieuwe ventilatievoorzieningen.

In november vorig jaar is Dudok begonnen met de tweede fase, de renovatie van 135 woningen in de Lavendelbuurt. Daarbij wordt door Dudok Wonen in grote lijnen dezelfde werkwijze gevolgd als bij de Anemonebuurt. De buitenkant krijgt bij alle woningen, die op de gemeentelijke monumentenlijst staan, dezelfde behandeling. De bij een eerdere renovatie aangebrachte kunststofkozijnen worden vervangen door houten kozijnen met de oorspronkelijke raamindeling, waarbij meteen HR++ glas en ventilatievoorzieningen worden aangebracht. De kunststof dakkapellen worden vervangen door houten exemplaren, eveneens in authentieke stijl. Ook de voordeur krijgt de oude allure terug.

LICHTINVAL "We wilden aan de voorkant het oorspronkelijke beeld weer herstellen", zegt Wouter Weijer, projectmanager bij Dudok Wonen. "Niet alle bewoners waren blij met het herstel van de roedes, omdat ze bang waren voor minder lichtinval in de woning. Maar het voldoet aan de normen en nadat de oude raamindeling terug was gebracht hebben we geen wanklank meer gehoord.

De achterkant valt niet onder de monumentenwet, daar hebben we de roedeindeling niet terug gebracht en kon men kiezen voor openslaande deuren, ook in woningen waar ze van oorsprong niet zaten."

Het monumentale beeld aan de voorzijde is hersteld

136 |

Bij de aanpak van de binnenkant van de woningen wordt goed geluisterd naar de wensen van de bewoners, stelt Weijer. "Zij kunnen kenbaar maken of en in hoeverre zij de binnenkant willen laten renoveren. Zij kunnen zelf bepalen of hun woning openslaande tuindeuren of centrale verwarming krijgt. En of een slaapkamer al dan niet wordt omgebouwd tot ruime badkamer. Sommige bewoners nemen toch genoegen met de oorspronkelijke kleine doucheruimte. Er zijn ook mensen die helemaal niets willen; vooral ouderen zijn tevreden met de woning zoals die nu is."

HILVERSUM | Bloemenbuurt

Aan maatregelen die vallen onder het noodzakelijk onderhoud, zoals het vervangen van het toilet, de keuken en badkamer, is geen huurverhoging verbonden. Dat geldt wel voor andere comfortverbeteringen, zoals het aanbrengen van na-isolatie bij de kap, beganegrondvloer en woningscheidende wand.

MAATWERK Met bewoners worden door Dudok Wonen en aannemer Aalberts Bouw individueel gesprekken gevoerd over de ingrepen in de woning. "De Anemonebuurt en Lavendelbuurt kennen veel verschillende woningtypes. We moesten bijna per woning een oplossing vinden", zegt Willem van de Meent namens Aalberts Bouw. "De aannemer en de architect hebben echt maatwerk geleverd, deze renovatie vereist ook veel ambachtelijkheid. Het vraagt de nodige flexibiliteit, niet alleen van ons, maar ook van de bewoners, want er gebeurt nogal wat in zo’n woning."

De renovatie wordt uitgevoerd naar een ontwerp van Archivolt Architecten.

Om van de Bloemenbuurt weer een Dudok-waardige wijk te maken is architect Philip Breedveld te rade gegaan bij onder meer het Dudok-archief. Breedveld: "Je moet bij de renovatie de stijl van Dudok niet laten versloffen, want dan heb je geen cohesie meer in de wijk. Ik wilde de eenheid van deze wijk behouden; dat geeft naast stedenbouwkundige ook sociale duurzaamheid. Dat is de beste garantie dat de Bloemenbuurt in de toekomst behouden blijft."

Tot 2020 worden nog de Korenbloembuurt en de Geraniumbuurt onder handen genomen. In totaal gaat het om een investering van circa tachtig miljoen euro in de gehele Bloemenbuurt (door de corporatie en gemeente). ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

Dudok Wonen, Hilversum Archivolt Architecten, Amsterdam Aalberts Bouw BV, Loosdrecht Lavendelbuurt november 2013 – 2015 € 3 tot 5 miljoen

Projectinfo SCHILDERWERK 135 WONINGEN IS LEERPROJECT "Sinds de oprichting is Van Vulpen Vastgoedonderhoud uitgegroeid tot een gerenommeerd schilders- en onderhoudsbedrijf. Naast schilderwerkzaamheden voeren wij behang-, glas-, en spuitwerkzaamheden uit met een vast team van 20-25 vakbekwame werknemers."

"Vanaf het eerste moment is Aalberts Bouw voor ons een betrouwbare en unieke samenwerkingspartner. Op dit moment werken wij, samen met Aalberts Bouw, aan verbeteringen en renovaties van 135 woningen in de Hilversumse Lavendelbuurt. Dit doen wij niet alleen met volwassen schilders, maar ook met leerlingen." Eigenaar Ron van Vulpen verklaart: "Het opleiden van leerlingen is van groot belang. Ze zijn het kapitaal van de toekomst vanwege de sterke vergrijzing in de bouwsector. Ik vind het belangrijk dat wij hen hier de kans kunnen bieden.

Het project Lavendelbuurt leent zich uitstekend, omdat de leerling in aanraking komt met het gehele spectrum van het vak."

| 137

ALMERE | Stationade

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: KAW, Harry Noback

Stationade Almere: van doorgangsgebied tot prettige woonomgeving

Entrees aan de straat

138 |

ALMERE | Stationade

In de jaren tachtig werd de bebouwing van Almere-Stad in hoog tempo uitgerold, onder meer langs een centrale as van NS-station Almere Centrum naar het Weerwater. Aan die Stationsstraat verrezen voornamelijk vierlaagse woonblokken met winkelplint. 246 woningen van Ymere in dit centrumgebied werden het afgelopen jaar met een integraal projectteam, in hechte samenwerking met de buurt gerenoveerd. Het project heeft naast een opwaardering van de appartementen een betere gebiedsbeleving tot stand gebracht, aldus het projectteam.

Woningcorporatie Ymere kocht de over acht blokken verdeelde appartementen in 2000 aan en beheert deze sindsdien met Corio, de eigenaar van de winkelruimten in de blokken aan de Stationsstraat. Projectleider Marco van den Ende: “Het gebied kent een zeer gemengde groep bewoners, van eerstegeneratie-Almeerders tot studenten, waarvoor sommige appartementen gesplitst zijn.

Opvallend gezien de reputatie van Almere als stad van eengezinswoningen is, dat vele bewoners aangeven de centrale ligging van hun woning in de stad belangrijk te vinden.”

Niettemin voldeden zowel de woningen als de woonomgeving niet meer aan eenentwintigste-eeuwse eisen. “Vooral energetisch en qua sociale veiligheid moesten wij grote stappen maken. De blokken zijn gebouwd rond een expeditiehof, met entree aan die zijde. Vooral 's avonds, wanneer de winkels

aan de straatzijde waren gesloten, voelden bewoners zich minder veilig. En met een betere woningisolatie konden wij alle appartementen opwaarderen tot energielabel B.”

INTEGRALE AANPAK We doen een stap terug richting projectstart, want hoewel Ymere in grote lijnen wist wat de doelstellingen waren voor 'Stationade', dienden de uitvoerende partijen nog te worden geselecteerd en moest een uitgewerkt plan van aanpak nog worden gemaakt. Gekozen werd in 2011 voor de combinatie KAW/Nijhuis Bouw Apeldoorn. “Hun integrale benadering, met een grote rol voor bewoners en reductie van faalkosten, sprak ons aan”, zegt Van den Ende.

Architect en aannemer trokken vanaf de projectstart op met de opdrachtgever. KAW – gespecialiseerd in gecompliceerde gebiedsvraagstukken - begeleidde de communicatie met bewoners, van groot belang omdat zeventig procent daarvan met de plannen diende in te stemmen. Pepijn Blom, architect/ projectmanager namens KAW: “Dat leidde tot de vorming van klankbordgroepen, die actief betrokken waren bij de projectvoorbereiding en uitvoering.”

Ook Corio schoof aan bij het overleg; de winkeleigenaar levert onder meer een bijdrage met de aanleg van groendaken op haar winkelpanden.

TRANSPARANTIE Een belangrijk resultaat van het overleg met bewoners was het geven van prioriteit aan het aspect sociale veiligheid en daaruit volgend het creëren van een blijvend leefbare omgeving. “Op dat gebied konden wij met relatief eenvoudige bouwkundige ingrepen een kwaliteitssprong maken”, vervolgt Blom. “Bijvoorbeeld door het uitbouwen van de entrees richting de straat met glazen entreepuien en het toevoegen van optische beglazing aan gesloten gevels. Elders is verouderde beplating door metselwerk vervangen; in combinatie met nieuwe beplating, galerij- en balkonhekken hebben de gevels nu een meer verticale geleding. Ook kregen bewoners de beschikking over een videofoon.” Mooier, transparanter en veiliger dus. Van den Ende: “Wij wilden concrete resultaten zien op het gebied van de vier doelstellingen onderhoud, duurzaamheid, leefbaarheid en sociale veiligheid.” ›

Het projectgebied met linksmidden het stationsplein

| 139

ALMERE | Stationade

VIJF DAGEN PER WONING “Onderhoud en labelverbetering gingen samen op”, zegt Hans Dannenberg, projectleider van Nijhuis Bouw Apeldoorn. “Dit hebben wij gerealiseerd met de aanleg van nieuwe dakisolatie en dakbedekking, het aanbrengen van HR++glas, het installeren van vraaggestuurde ventilatie, het vervangen van schuiframen door draai/kiepramen en het dichten van kieren rond buitendeuren en kozijnen, die tevens geschilderd zijn. Met deze maatwerkaanpak hadden wij slechts vijf aaneengesloten dagen per woning nodig. De overige complexwerkzaamheden hebben wij zoveel mogelijk in dezelfde periode aangepakt, waardoor overlast tot een minimum werd beperkt. Door elkaar als projectpartners en bewoners van begin af aan op te zoeken, hebben wij dit project in een jaar tijd kunnen afronden.”

BLOEMBAKKEN In september 2013 werd Stationade officieel opgeleverd, met een bescheiden viering die niettemin een brug naar de toekomst slaat. “Wat je merkt op zo'n bijeenkomst is dat bewoners elkaar beter hebben leren kennen en ook willen blijven samenwerken aan een betere buurt”, zegt Van den Ende. “Wij moeten

Nieuwe entrees

140 |

samen blijven optrekken; ook met Corio, dat belang heeft bij een zo aantrekkelijk mogelijke winkelomgeving. Met de gemeente hebben wij de bewoners vast een gevulde bloembak aangeboden waarmee zij hun omgeving groener en aantrekkelijker kunnen maken. De basis ligt er, met een mooi opgeknapte, energiezuinige woonomgeving. De eerste stappen in de richting van gebiedsverbetering zijn gezet.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Ymere ONTWERP KAW UITVOERING Nijhuis Bouw Apeldoorn BOUWKOSTEN € 5.640.000,- excl. BTW BOUWPERIODE BOUWPROGRAMMA

(investeringskosten € 7.500.000,- incl. BTW) september 2012 – september 2013 renovatie 246 woningen

De Vijf Keizers “Structuur hersteld die er eerder niet was” Bredere benadering Nationaal Restauratiefonds NDSM-KRAANHOTEL: BIJZONDER OVERNACHTEN AAN HET IJ

AMSTERDAM | Vijf Keizers

DE VIJF KEIZERS

“STRUCTUUR HERSTELD

DIE ER EERDER NIET WAS” De Vijf Keizers aan de Amsterdamse Keizersgracht: van buiten lijken het vijf separate panden, maar die schijn bedriegt. Ooit waren ze met elkaar verbonden, vormden ze een immens kantorencomplex. Na een recente ingrijpende verbouwing geldt dat nog voor drie van de vijf panden. De herstructurering speelt in op de vraag naar flexibele, binnenstedelijke kantoorvoorzieningen.

De Vijf Keizers is eigendom van Credit Suisse Asset management. Het recente project werd ontwikkeld door COD, een jong en creatief bedrijf dat is gespecialiseerd in herontwikkeling. Gert-Wim Bos van COD vertelt dat het complex na het vertrek van een eerdere huurder leeg was komen te staan. “Credit Suisse zocht naar een nieuwe bestemming en wij hebben voorgesteld er een multifunctioneel geheel van te maken, geschikt voor wonen, winkels (Marqt), kantoren en onderwijs (Nyenrode New Business School). Dat idee sloeg aan bij Credit Suisse.”

Gedurende het traject, zegt Bos, werd besloten twee van de vijf panden (een ervan heeft als enige een monumentale status, de andere

142

BOUWEN AAN MONUMENTEN

delen zijn in de jaren tachtig gebouwd, red.) een woonbestemming te geven en op den duur te verkopen. “De andere delen zijn verbouwd en er heeft een herstructurering plaatsgevonden. Het gevelbeeld is echter behouden, een eis vanwege het gegeven dat de grachtengordel op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Verder is binnen, hoewel de drie panden verbonden blijven, een bepaalde kleinschaligheid te herkennen. Het complex (18.000 m2) heeft nu per bouwdeel een eigen fysieke ontsluiting, naast de centrale entree.” Binnen is volgens Bos sprake van een grote mate van flexibiliteit in indeling en voldoen De Vijf Keizers aan alle eisen van een moderne kantooromgeving, onder meer op gebied van isolatie en installatietechniek.

Waar vroeger label E gold, is dat nu label A.

Bijzonder vindt Bos de aanwezigheid van de duurzame supermarkt Marqt in het souterrain van het gebouwdeel op de hoek met de Wolvenstraat. “Het bestemmingsplan is aangepast, er is veel studie gedaan en er is nauw overleg geweest met diverse gemeentediensten. Met als uniek resultaat een souterrainwinkel zo dicht bij de gracht.”

Architect Diederik Dam van Dam & Partners wijst eveneens op de herstructurering.

Hij noemt de core grootte van de grachtenpanden uitgangspunt, maar, zegt hij, er is nu wel een wat aparte situatie ontstaan.

“Feitelijk is er een structuur hersteld die er eerder niet was.” Diversifiëring was de basis van het plan van Dam & Partners, zegt hij.

Dat bracht bepaalde ingrijpende veranderingen in de structuur van het complex mee waaronder het verplaatsen van de traphuizen en liften. Meest complex was het realiseren van de ingang voor de in het souterrain ondergebrachte Marqt. “We hebben een oplossing gezocht voor een goede toegankelijkheid. Daarvoor is een deel van

AMSTERDAM | Vijf Keizers

Een van de gebruikers is Marqt, een ecologische supermarkt

de vloer verwijderd, de souterrainvloer verlaagd en is de constructie aangepast.” Een ander aspect, geeft hij aan, was het zoeken naar een zo groot mogelijke functionaliteit om zo goed mogelijk te kunnen inspelen op huidige en toekomstige wensen en eisen van de kantorenmarkt. “Kantoorruimte in grote binnensteden is populair en vooral grotere oppervlaktes zijn schaars.”

De uitvoering van de werkzaamheden was in handen van Du Prie Bouw & Ontwikkeling. Directeur Martijn du Prie en uitvoerder Wesley van der Zeeuw vertellen dat het om een engineer & built opdracht ging die nagenoeg is afgerond. Martijn du Prie noemt net als Diederik Dam de werkzaamheden voor de winkel van Marqt een “hele exercitie”. Onder meer het aanbrengen van de rolbanden. “Door de diverse ingrepen ontstond een andere indeling en dat moest constructief worden opgevangen.” Dat was op andere plaatsen in de rest van het complex eveneens het geval, vult Wesley van der Zeeuw aan. “Vanwege de structuurverandering, het verplaatsen van trappenhuizen en het aanbrengen van liftschachten. Bovendien was er sprake van drie verschillende constructieve vloeren die aan elkaar moesten worden gekoppeld.” ›

Projectinfo

“HOE MOEILIJKER HOE LEUKER” Leidekkersbedrijf Van Eijk werd ingeschakeld om de zinken dakgoten en dakkapellen van De Vijf Keizers te vervangen. Een omvangrijk werk dat zo’n zeven maanden in beslag nam, vertelt Eric van Eijk. “Niet lastig, althans zo zien we dat niet. Voor ons geldt: hoe moeilijker, hoe leuker.” Maar er moesten uiteraard wel een aantal zaken zorgvuldig worden aangepakt, geeft hij aan. “Het losmaken van het oude zink; dat was niet optimaal aangebracht. En vervolgens het aanbrengen van het nieuwe zink. Dat moet namelijk de ruimte krijgen om te werken, anders krijg je scheurvorming en lekkages.”

Voorafgaand aan het werk, zegt Van Eijk, werd de situatie ter plekke bekeken en is een rapport opgesteld. Daarna werd dus met de uitvoering begonnen. “Dat was maatwerk. En heel divers.

Met dakkapellen in verschillende vormen en tevens een variatie in goten: getrapt, recht, van verschillend formaat. Dat alles is met zorg aangebracht zodat goten en dakkapellen weer waterdicht zijn.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN

143

AMSTERDAM | Vijf Keizers

Een ander aspect, merken Du Prie en Van der Zeeuw op, was de werkvolgorde. Die was regelmatig onderwerp van gesprek en is ook enkele malen aangepast. “Je weet niet wat je tegenkomt, zeker gezien de diverse ingrepen. Vandaar dat we regelmatig met de constructeur om tafel zaten. Bovendien hebben we nogal eens een vreemde volgorde gehanteerd als dat nodig was. Zo zat het werk bij Marqt achteraan in de planning, terwijl de supermarkt zich er het eerst vestigde.”

Het in het complex verwerken van de installaties vroeg eveneens om een inventieve aanpak, zegt Martijn du Prie. “Een opbouw op het dak mocht niet, dus hebben we de installaties ondergebracht op de bovenste twee verdiepingen. Verder hebben we flinke aansluitingswijzigingen moeten doorvoeren.”

Tot slot noemen de twee heren de logistiek, altijd een heikel punt bij werkzaamheden in een binnenstad. “Het werk begon met enkele maanden van sloop. Dat afval moet worden afgevoerd, volgens een strakke planning. De nodige uitdagingen dus. Maar we zijn een bedrijf dat actief is in allerlei sectoren en per project zetten we mensen met specifieke kennis in. Die komen altijd tot passende oplossingen.

En dat was bij De Vijf Keizers eveneens het geval.” ❚ 0079900.pdf 1

144

BOUWEN AAN MONUMENTEN

21-3-2012 14:16:58

Crowdsourcing en monumenten

'CROWDSOURCING STIMULEERT EN VERBINDT;

MIX VAN FONDSEN

BLIJFT PRAKTIJK'

De erfgoedzorg in Nederland staat voor grote uitdagingen. Een terugtredende overheid, gecombineerd met een groeiend aantal monumenten dat restauratie dan wel herbestemming behoeft, vraagt om nieuwe manieren van samenwerken en financieren. Een mix van oude en nieuwe samenwerkingsvormen – zoals crowdsourcing - is wenselijk, zegt Lilian Grootswagers van Erfgoed.nu. “Het internet maakt het veel gemakkelijker mensen actief te betrekken, en dat kan voor de organisatiegraad en financiering van projecten veel betekenen.”

Om een project te financieren doen ondernemers in de meeste gevallen een kredietaanvraag om startkapitaal te verkrijgen. In de monumentenwereld loopt die weg traditioneel via meerdere kanalen, zoals overheden en goededoelenfondsen; bijvoorbeeld via het Restauratiefonds, dat gunstige leningen verstrekt, subsidies uitbetaalt en advies biedt. Crowdsourcing/ crowdfunding, veelal met het internet als

platform, zorgt voor direct contact tussen (meerdere) investeerders en opdrachtgevers, en wordt niet noodzakelijk ondersteund door financiële intermediairs. Deze financieringsvorm wint de laatste jaren ook in de erfgoedwereld aan populariteit.

HIGH LINE Bij crowdsourcing gaat het volgens Lilian Grootswagers - eigenares van Erfgoed.nu,

een bedrijf dat als 'adviseur, bruggenbouwer, gids en initiator' op het gebied van historisch erfgoed werkzaam is, om veel meer dan geld alleen, zoals een hogere organisatiegraad, of het draagvlak voor een herbestemmingsproject. “De opkomst van de digitale samenleving heeft voor meer openheid en verbinding gezorgd. Kennis delen is kennis vermeerderen. Dat geldt voor het hele spectrum van ›

De Sodafabriek in Schiedam kan mede dankzij crowdsourcing behouden blijven

BOUWEN AAN MONUMENTEN

145

Crowdsourcing en monumenten

aangediend. De genoemde organisatievorm beoogt meer dan een verzameling betrokken donateurs, vertelt Lotte van den Berg namens de vereniging. “Coöperanten worden vooral geselecteerd op hun expertise. Dat biedt zowel in besluitvorming, uitvoering als exploitatie een grote meerwaarde. Er zijn nu naast de zakelijke (AMA) en ontwerpende (Restauro) initiatiefnemers een aantal coöperanten uit de bouwwereld actief in het project; zij zetten vooral hun uren en kennis in.” 75.000 euro van de investeringsgelden werd via crowdfunding vergaard, door negentig investeerders die hun geld na drie jaar met 12% rente terugzien.

Het Schooltje van Dik Trom in Etersheim

monumentenzorg – van particuliere woningrenovatie tot grote herbestemmingsprojecten.” Zoals The High Line in New York, een verhoogde spoorlijn die op basis van burgerinitiatief tot populair park is omgevormd en omliggende buurten meeneemt in haar ontwikkeling.

“Aanvankelijk wilde men de spoorlijn slopen. Nu wordt The High Line stap voor stap doorontwikkeld op basis van actieve crowdsourcing langs digitale weg. In Amerika is men al heel ver met dit soort particuliere initiatieven. Het is een succesvol voorbeeld; de financiering loopt per 'mile' waardoor steeds concrete, haalbare doelen worden gesteld.”

STIMULANS Nederland heeft in vergelijking met de VS een op het gebied van erfgoedbehoud meer actieve overheid. “De overheid treedt echter terug, en monumentenbehoud – bijvoorbeeld dat van kerken – is een groeiend maatschappelijk vraagstuk.

Dat de digitale snelweg veel kan doen voor netwerkontwikkeling zie je bijvoorbeeld aan de invoering van de Monumentenmonitor (een database waarmee de actuele staat van monumenten wordt bijgehouden; red.).”

Stadsherstel Amsterdam is de eerste organisatie die crowdfunding heeft

146

BOUWEN AAN MONUMENTEN

ingezet om een gebouwd erfgoedproject te restaureren en te herbestemmen. In Etersheim (NH) werd 'Het Schooltje van Dik Trom' van de sloop gered met behulp van donaties van particulieren, bedrijven en stichtingen. Ook traditionele financieringspartijen hadden hun aandeel in de herbestemming tot kinderboekenmuseum.

“Het Prins Bernard Cultuurfonds heeft bijvoorbeeld – als stimulans - aan een mogelijke tweede donatie de voorwaarde verbonden dat eerst het complete benodigde bedrag zou worden bijeengebracht.

Hier zie je dat 'oud' en 'nieuw' elkaar aanvullen.”

SODAFABRIEK In Schiedam werd in 2011 een coöperatieve vereniging opgericht om de twee eeuwen oude pakhuizen van de Sodafabriek aan de Buitenhaven te kunnen behouden – een particulier initiatief dat stap voor stap wordt uitgebouwd, deels op basis van crowdfunding. Mede-initiatiefnemer Restauro Architecten heeft eerst in eigen beheer een haalbaarheidsonderzoek verricht; de coöperatieve vereniging kocht de twee verwaarloosde panden vervolgens van de gemeente Schiedam, voor het symbolische bedrag van 1 euro. Inmiddels is het dak en een deel van de vloeren van 1 van de 2 pakhuizen hersteld, en heeft zich met de Vintageloods een eerste huurder

MENSELIJK KAPITAAL Het genoemde bedrag werd zonder problemen gehaald, maar Van den Berg wijst op de tijdsinvestering die ertegenover staat. “Wij hebben vele uren gestoken in het opzetten van crowdsourcing, en die kosten uiteraard ook geld.” Een aandachtspunt voor het vervolg van het project; de kosten-batenverhouding wordt naar verwachting wel beter, verwacht Van den Berg. “Crowdsourcing heeft een vliegwieleffect, en heeft de Sodafabriek al veel opgeleverd aan naamsbekendheid, als ook een goede naam in de erfgoedwereld.” Volgens Grootswagers is het niet waarschijnlijk en ook onnodig dat traditionele financieringsmethoden door crowdsourcing/crowdfunding overbodig worden gemaakt. “Met behulp van crowdsourcing kan een deel van de benodigde investeringsgelden worden verkregen, en het positieve imago van deze financieringsvorm kan voor instanties, bedrijven en particulieren een extra stimulans zijn in een erfgoedproject te investeren. Crowdsourcing is op zich natuurlijk niets nieuws. Het internet heeft gezorgd voor een communicatierevolutie, omdat veel meer mensen direct bereikbaar zijn en zich ook meer betrokken voelen.

Je moet het zien als een win-winsituatie.

Crowdsourcing is bovenal een investering in menselijk kapitaal.” ❚

Ondernemen in een monument begint bij het Nationaal Restauratiefonds

Monument

Hypotheek

Hotel

Het Restauratiefonds Eerste bestemming bij herbestemming.

Onderscheidend vermogen, daar draait het om bij ondernemen in een monument. Elk monument is uniek, net als het proces van restaureren en herbestemmen. Het Nationaal Restauratiefonds weet wat er komt kijken bij een geslaagde herbestemming en is al meer dan 25 jaar financier van ondernemende monumenteigenaren.

Speciaal voor eigenaren van rijksmonumenten die hun pand gaan restaureren en herbestemmen is er de Restauratiefondsplus-hypotheek. Een laagrentende lening (5% onder de marktrente, met een minimum van 1,5%) die aansluit op de uitdagingen bij een herbestemmingsproces. Op onze website leest u er alles over.

Kijk op www.restauratiefonds.nl/herbestemmen of bel (033) 253 94 39

Nationaal Restauratie Fonds

Bredere benadering Nationaal Restauratiefonds

“ONDERSTEUNEN GROOTSCHALIGE RESTAURATIES OOK ONDERDEEL VAN ONZE MISSIE” Het Nationaal Restauratiefonds is een onafhankelijke stichting die in 1985 werd opgericht om subsidiebeschikkingen voor restauratieprojecten uit te betalen. In eerste instantie waren dat kleinschalige projecten, woonhuizen van particuliere monumentbezitters. Sinds 2012 komen ook grotere projecten in aanmerking voor subsidie en ondersteuning.

Harry Kers, financieel accountmanager bij het Nationaal Restauratiefonds, vertelt dat er in de loop der jaren meer is veranderd en dat er niet alleen meer sprake is van subsidieverstrekking. “We geven onder meer ook informatie bij de financiële en procesmatige aspecten van onderhoud en restauratie van monumenten. En sinds 2002 verstrekken we laagrenteleningen.

Daartoe hebben we een reserverend fonds

148

BOUWEN AAN MONUMENTEN

opgezet dat door diverse inkomstenposten in de loop der jaren in omvang is toegenomen.”

Een aantal jaren geleden werd er, naar aanleiding van ontwikkelingen in de markt, binnen het Restauratiefonds de vraag gesteld wat te doen met projecten waar het geen woonhuizen betrof, met name grootschaligere restauratie- en herbestem-

mingsprojecten. Kers: “In 2010 besloot de overheid voor dat soort projecten 100 miljoen euro beschikbaar te stellen, in tranches van 18 miljoen per jaar. Zo moet er ook voor de grotere projecten een zelfvoorzienend reserverend fonds ontstaan.”

Uit dat fonds, zegt hij, is jaarlijks tussen de 20 en 25 miljoen euro beschikbaar voor laagrenteleningen. Waar die lening bij kleine projecten de naam Restauratiefonds

Nationaal Restauratie Fonds

NATIONAAL RESTAURATIEFONDS BETROKKEN BIJ SINT PIETERS EN BLOKLANDS GASTHUIS Hij stelt het klip en klaar, Hans van Fulpen, bestuurder bij het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis in Amersfoort: “Zonder het Nationaal Restauratiefonds was dit project niet gelukt.” Dat project is het transformeren van het monumentale pand waar het ziekenhuis tot enkele jaren geleden in gehuisvest was tot verzorgingshuis voor mensen met een lichamelijke handicap of psychogeriatrische problemen. “Er lagen eerst plannen voor het realiseren van koopappartementen in het duurdere segment in het gebouw, maar die zijn vanwege de crisis afgeblazen. Vervolgens is dat plan geëvolueerd naar het creëren van een zorgomgeving.

De kosten voor dat project zijn gecalculeerd op 11 à 12 miljoen euro. Te veel voor ons om uit eigen middelen te bekostigen. We zijn uiteindelijk uitgekomen op een constructie met het Nationaal Restauratiefonds en de plaatselijke Rabobank als medefinancierders. Daarmee blijft de zorgfunctie behouden en op dat feit hebben we veel positieve reacties gehad.

En hoewel we in het begin tegen wat lastige aspecten zijn aangelopen kunnen we het project binnen budget en planning opleveren.”

Foto's: Nationaal Restauratiefonds, Stefan Ammerlaan

'In 2010 besloot de overheid voor dat soort projecten 100 miljoen euro beschikbaar te stellen' Hypotheek draagt, is dat bij grootschalige projecten Restauratiefonds Hypotheek Plus. Per project kan maximaal 2,5 miljoen euro worden geleend, per organisatie maximaal 5 miljoen euro.

Bij ieder project, geeft Harry Kers aan, zal met zorg worden gekeken naar de financiële haalbaarheid en hoe het geleende bedrag zich verhoudt tot de totale financiering. Indien nodig wordt gezocht naar

samenwerking met andere financierders (zie kader). “We merken dat er in de markt behoefte is aan deze wijze van financieren van restauratie- en herbestemmingsprojecten. We zijn in 2012 meteen met een aantal projecten begonnen waarvan er inmiddels een is opgeleverd en enkele andere zich in de opleveringsfase bevinden. Het handhaven van Nederlandse monumenten is onze missie en het ondersteunen van grootschalige restauraties is daar onderdeel van.” ❚

BOUWEN AAN MONUMENTEN

149

AMERSFOORT | St. Pieters en Bloklands Gasthuis

“ZORGFUNCTIE

behouden” 150

BOUWEN AAN MONUMENTEN

AMERSFOORT | St. Pieters en Bloklands Gasthuis

Toen het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis in Amersfoort drie jaar geleden verhuisde naar een nieuwbouw in de wijk Vathorst, lag er de vraag wat te doen met de oude, monumentale locatie in het centrum. De crisis zette een streep door plannen voor koopappartementen in het hogere segment. In het gebouw komen nu woningen voor mensen met een lichamelijke handicap en kamers voor mensen met psycho-geriatrische problemen.

Het afstemmen van het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis (PBG) op de nieuwe functie vroeg om een investering van ongeveer 12 miljoen geeft bestuurder Hans van Fulpen aan. Naast het inzetten van eigen middelen deed PBG een beroep op het Nationaal Restauratiefonds dat samen met de plaatselijke Rabobank de aanvullende financiering verzorgde.

Het monumentale karakter van het complex wordt gevormd door het uit 1907 stammende hoofdgebouw. Beide vleugels zijn in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw aangebouwd. Van Fulpen legt uit dat het monument zoveel mogelijk intact is gelaten.

“Daarin zijn de appartementen voor mensen met een lichamelijke handicap gerealiseerd.

De buitenzijde was een aantal jaren geleden al gerestaureerd, daar hoefde nauwelijks iets aan te gebeuren. Binnen is de indeling afgestemd op de nieuwe functie. Het worden appartementen met allemaal een andere indeling. Daar zijn een aantal doorbraken

voor gemaakt en er zijn enkele constructieve aanpassingen gedaan. In de vleugels en achter het monument zijn de aanpassingen groter. Het restaurant is verplaatst, er is een serre aangebouwd en er is een tuinkamer gerealiseerd.

aal, aldus Woudenberg en Blotenburg. “Die zijn grotendeels nieuw, maar hebben wel een authentieke uitstraling. Verder is ervoor gekozen om de achterzetramen te verwijderen en 8 mm monumentenglas toe te passen in het monumentale deel.”

Voor aannemer Van Wijnen had het project een aantal mooie uitdagingen in petto, geven projectleider Albert Woudenberg en adjunctdirecteur Kees Blotenburg aan. Zoals het inbrengen van de installaties. “Maar dat is bij het gros van de restauratieprojecten het geval. Het is een kwestie van een goede voorbereiding en creatief zijn. De meeste installaties zijn op de zolder geplaatst en vandaaruit lopen de leidingen naar beneden.

Daar hebben we steeds naar de beste oplossing gezocht ze uit het zicht te houden.” Om aan de eisen van de brandweer op het gebied van brandveiligheid te voldoen, moest een bepaalde indeling in compartimenten worden aangehouden en werden de binnendeuren voorzien van brandwerend plaatmateri-

Beide heren geven aan dat niet-oorspronkelijke elementen zoals tussenwanden en verlaagde plafonds uit het monument zijn verwijderd, er nieuwe indelingen zijn gemaakt met nieuwe lichten scheidingswanden, en dat de bestaande lift is vervangen. In het bouwdeel achter het monument werd meer rigoureus ingegrepen, merkt Albert Woudenberg op. “Uit isolatietechnisch oogpunt zijn de badkamers verplaatst en hebben we alle leidingschachten moeten verplaatsen.

Ook zijn enkele appartementen vanwege die verandering groter gemaakt. Om voldoende loopruimte buiten de appartementen te behouden is een deel van de vloer verlengd. In de noordvleugel is een tussenvloer aangelegd en achter een van de liften hebben we het › Het monumentale karakter van het complex wordt gevormd door het uit 1907 stammende hoofdgebouw

BOUWEN AAN MONUMENTEN

151

AMERSFOORT | St. Pieters en Bloklands Gasthuis

gebouw iets uitgebreid om ruimte voor een noodtrappenhuis te creëren.” Ook zijn in dat deel van het gebouw de beide andere liften vervangen en daardoor geschikt voor een bed of brancard. De gebouwdelen achter het monument zijn van binnen en van buiten geheel gestript, ontdaan van de onaantrekkelijk prefab betonnen galerijen en vervolgens geheel opnieuw ingericht en aangekleed.

Het lijkt een nuanceverschil, stelt architect Jean Paul Kerstens van Maak Architectuur, verantwoordelijk voor het ontwerp, de verandering van ziekenhuis naar verzorgomgeving, maar er moest inderdaad meer ingegrepen worden dan in eerste instantie zou worden verwacht. “Het gebouw gaat aan twee heel specifieke bewonersgroepen onderdak bieden, met elk hun eigen eisen.

De structuurverandering die dat vraagt, kon het beste in de vleugels worden ondergebracht. Daarnaast was het vanuit logistiek oogpunt de beste oplossing de appartementen voor bewoners met een handicap in het monument onder te brengen.”

Het achter het monument gelegen atrium vormt een soort kernwaarde in het complex,

geeft Kerstens vervolgens aan. Dat was in de oude situatie een soort onvriendelijke leegte, maar nu een ontmoetingsruimte en tevens verbinding tussen de diverse functies. “Het is een ruimte met een hoge kwaliteit geworden; dat is onder meer bereikt door in overleg met monumentenzorg de borstwering van de trap in de ontvangsthal wat te verlagen. Die is daardoor minder dominant. Verder is er een nieuw dak aangebracht. Dat zorgt voor transparantie en biedt zicht op het monument.” Waar het ruim honderd jaar oude gebouw z’n uitstraling heeft behouden, daar

hebben de gevels van de vleugels een flinke metamorfose ondergaan. Al sluit die aan op de eerdere situatie, aldus Kerstens. “Er zijn kunststof steenstrips gebruikt die verwijzen naar het metselwerk in de gevels. Dat het kunststof is, zie je nauwelijks, zeker niet van een afstand. Het stucwerk heeft een kleur die verwijst naar de vroegere. Die was in de loop der jaren flets geworden. Er is nu voor een wat sprekendere kleur gekozen om een link te leggen met het naast het PBG gelegen nieuwbouwcomplex. Zo is er een overgang van historisch naar modern gecreëerd.” ❚

Aandacht maakt het verschil!

Alleen dan kun je gebouwen realiseren waar mensen zich thuis voelen.

Het bouwproces is ons thuis. Daarom zijn wij net zo bekwaam in het initiëren en ontwikkelen als in het bouwen, onderhouden en beheren.

Renoveren en onderhouden met aandacht voor detail

Van Wijnen Midden B.V.

www.vanwijnen.nl

152

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Rijnkade 8 Postbus 380 1380 AJ Weesp T 0294-75 08 80 E midden@vanwijnen.nl

BEST | Oudste boerderij Nederland

Oudste boerderij Nederland in Best

VRIJWEL ONZICHTBAAR CONSTRUCTIEHERSTEL Een aantal jaren geleden bleek de constructie van een eeuwenoude stal in Best uit de dertiende eeuw te stammen. Daarmee is het de oudste boerderij van Nederland. Bij de restauratie van deze constructie is Van Lierop betrokken als houtspecialist.

Uit onderzoek van de jaarringen van het hout bleek dat het gebint van wat tegenwoordig een stal is dateert uit 1263. Het ligt voor de hand dat de boerderij in hetzelfde jaar gebouwd is. “Alles past, stamt uit dezelfde periode”, aldus Michon van Lierop van het gelijknamige bedrijf dat is gespecialiseerd in het conserveren en herstellen van hout. “Het bouwwerk heeft dan ook een grote monumentale waarde.”

DAN

50 MEER

r

Jaa

E R VA

RING

Van Lierop Conserveert & Herstelt Hout | Verdrijft Vocht

Van Lierop Van Lierop

Een gezonde kijk op onroerend goed Onderzoek op (hout)aantasting | Houtinsectenbestrijding Zwamsanering | Isochips®-kruipruimteisolatie | Vochtwering Kruipruimterenovatie | Houtrestauratie met epoxytechniek Heteluchtmethode | Zuurstofarmeluchtmethode Kelderafdichting | Inspectieabonnementen Vestigingen Noord: Alphen a.d. Rijn | Heerhugowaard | Assen | Vestigingen Zuid: Liempde | Echt | Mechelen (B) |

www.vanlierop.nl Van Lierop

Het was onderzoeker Dick Zweers van adviesbureau Zweers die zo’n zes jaar geleden de ouderdom van de boerderij ontdekte.

Vervolgens begon een traject waarbij onder meer in overleg met de bewoners en gemeente werd bekeken hoe het bouwwerk in stand te houden. Van Lierop kwam zo’n drie jaar geleden in beeld, met het bedrijfsonderdeel De Houtarts. “Dat is een specifiek onderdeel van ons bedrijf, gericht op onderzoek in dit soort bijzondere gebouwen. Het is een onderzoeksbureau dat ter aanvulling op de rapportage autocadtekeningen en fotorapportages maakt. We hebben de constructie onderzocht en kwamen tot de conclusie dat hoewel er in het verleden wel eens herstelwerkzaamheden zijn uitgevoerd, ze deels authentiek was.”

Het door Van Lierop opgestelde plan van aanpak voorzag in herstel met epoxy, glasvezelstaven en als afwerking eiken doppen (onder KOMO-keur). Op die manier konden verzwakte verbindingen bijna onzichtbaar worden verstevigd. Oude elementen bleven gehandhaafd, ook al waren ze niet meer functioneel. “Er was niet zozeer sprake van rot – het hout is ook behandeld tegen insecten en schimmels – maar van het opnieuw fixeren van de constructie. Verder was er een provisorische ankerbalkdeel aangebracht, daar waar ooit een volledige ankerbalk zat. We hebben in samenwerking met de aannemer Hans van Kroonenburg zo’n balk van oud hout weer teruggebracht. Er is nauwelijks iets te zien van het feit dat deze ankerbalkdeel er ooit is tussenuit gezaagd. Verder is het dakbeschot vernieuwd en de niet oorspronkelijke tussenvloer verwijderd.”

0172 43 35 14

0411 63 26 47

Het gebouw staat momenteel in een tijdelijke loods, ter bescherming. Het herstel bevindt zich in de laatste fase. Daarna wordt het bouwwerk weer wat het al heel lang is, een stal, tegenwoordig voor kalveren. ❚

Van Lierop Van Lierop BOUWEN AAN MONUMENTEN

153

AMSTERDAM | Faralda NDSM Crane Hotel

Foto's: Nationaal Restauratiefonds, Stefan Ammerlaan

NDSM-KRAANHOTEL: BIJZONDER OVERNACHTEN AAN HET IJ

“VEEL OBSTAKELS MAAR UITEINDELIJK SUCCESSTORY” Hij was niet meer in al te beste staat, de monumentale kraan, gebouwd in de jaren vijftig, op de Amsterdamse NDSM-werf. Ingrijpen was dus nodig, maakt Edwin Kornmann Rudi van Faralda duidelijk. Dat deed hij, door van de kraan een hotel te maken, een kraanhotel. Het was geen gemakkelijk project, erkent hij.

154

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Een industrieel landmark wordt voorzien van drie hotelsuites

Er werd te veel over de kraan gesproken en te weinig gedaan, vond Edwin Kornmann Rudi. “Als het zo nog even was doorgegaan, was er over een tijdje geen kraan meer geweest en daarmee zou Amsterdam een belangrijk landmark verloren hebben.”

Zover is het echter niet gekomen. Zo’n drie jaar geleden besloot Kornmann Rudi de koe bij de horens te vatten en zich in te zetten om de kraan te behouden. Met als bedoeling er hotelsuites in te vestigen. “Dat was de enige manier om het te bekostigen, om er rendement uit te halen. Door er drie suites in aan te brengen, luxe suites, een bijzondere overnachtingsplek dus.” Het gaat om tweepersoonssuites, zegt hij, met oppervlaktes tussen de 35 en 38 vierkante meter. Op een dusdanige wijze in de kraan verwerkt, dat hun aanwezigheid het oorspronkelijke karakter niet al te zeer aantast. “De kraan ziet er nog steeds uit als een kraan. Dat was de opzet. Daarom is er ook voor een bescheiden lift gekozen, onopvallend. Omdat de kraan meebeweegt met de wind is er een tussenstap ingebouwd, zijn het feitelijk twee liften.”

Zoals hij het uitlegt, lijkt het zo gezegd, zo gedaan. Dat was echter zeker niet het geval, erkent Kornmann Rudi. “Nu het werk nagenoeg opgeleverd is (opening half maart; red.), is het een successtory, maar die kende eerst wel veel obstakels.” Hij geeft aan dat er met name op constructief vlak een enorme uitdaging lag. Onder meer vanwege de veranderde functie van de kraan. Dat er allerlei partijen meekeken, maakte het alleen nog maar complexer. “Iedere partij kijkt er vanuit een eigen visie naar. Dat moet uiteindelijk bij elkaar komen.” Hij noemt het aanbrengen van een nieuwe fundering eveneens een flinke uitdaging. “Je komt altijd verrassingen tegen wanneer je de grond in gaat en hier was ook

nog eens al dan niet sprake van de aanwezigheid van een 500-ponder uit de Tweede Wereldoorlog.” En dan was er het financiële aspect. “We hadden een duidelijk doel voor ogen, een nieuwe functie maar met behoud van de vroegere uitstraling. Vervolgens komt het aan op doorzettingsvermogen. En flexibiliteit. Uiteindelijk zijn we tot een nieuw soort businessmodel gekomen met meer dan dertig stakeholders. We zijn van het pad afgeweken, hebben niet gewerkt volgens de in de vastgoed gebruikelijke ontwikkelingsmanier. Door de durf en betrokkenheid van alle partijen ontstond er een gemotiveerd team en dat was nodig om dit project tot een succes te maken.”

Vanwege de staat van de kraan werd besloten deze te demonteren en elders te restaureren en herstellen. Dat gebeurde bij Scheepswerf Talsma in Franeker. Daar werden de delen van de kraan door middel van pontons naartoe vervoerd, vertelt directeur Jelle Talsma. “Op de werf zijn we verder gegaan met demonteren en het verwijderen van overbodige onderdelen. De volgende stap was de restauratie – waar noodzakelijk hebben we nieuwe onderdelen aangebracht – en de aanpassingen. Zo is onder andere het originele draaipunt (de taatsconstructie) 5 meter naar beneden gebracht om ruimte te maken voor een suite. Tevens hebben we de drie hotelsuites aangebracht.” Het aanbrengen van de suites was voor het bedrijf minder vreemd werk dan het op het eerste oog lijkt, geeft Talsma aan. “We restaureren vaker schepen. Het verschil tussen een hotelsuite en een hut is niet zo heel groot. Hooguit de mate van comfort.”

AMSTERDAM | Faralda NDSM Crane Hotel

Projectinfo HOE FINANCIER JE EEN HOTEL OP HOOGTE? Een tweede leven voor de laatst overgebleven kraan op de Amsterdamse werf die in 1978 haar poorten sloot, en dan nog wel in de vorm van een design-hotel op 50 meter hoogte met uitkijk over het IJ en de Amsterdamse binnenstad. Dat was de droom van Edwin Kormann Rudi, Initiatiefnemer van het Faralda NDSM Crane hotel. De restauratie werd in tijdsbestek enkele maanden uitgevoerd, de voorbereiding nam meer tijd in beslag.

Kormann Rudi had ruim twee jaar nodig om de voormalig eigenaar (de gemeente), benodigde ondernemers en financiers achter het project te krijgen om deze droom werkelijkheid te maken.

De grootste uitdaging bleek echter de ontwikkeling en restauratie binnen het beoogde budget. Tijdens het proces bleken meer aanpassingen noodzakelijk dan vooraf voorzien. Zo werden er bijvoorbeeld vanuit brandveiligheid nieuwe eisen opgesteld tijdens de restauratie, wat kostbare aanpassingen tot gevolg had.

De investering is gefinancierd uit een optelsom van de laagrentende Restauratiefondsplus-hypotheek, een aanvullende, marktconforme lening van het Restauratiefonds en bijdragen van private investeerders.

Hij noemt het geen lastige klus. Wijst op de tijdsdruk als grootste uitdaging. “Het werk moest binnen tien weken klaar zijn. Tijdens

BOUWEN AAN MONUMENTEN

155

Een kranig stukje restauratie...

Van kraan tot hotel...

De Faralda kraan of kortweg Kraan 13 was de laatst overgebleven bouwkraan die nog getuigde van het roemruchte scheepsbouw-verleden aan het IJ te Amsterdam.

Met het restaureren en repareren van het staalwerk en de verbouw tot luxe hotel, heeft deze kraan een nieuwe functie gekregen die uitstekend past binnen de culturele bestemming van het voormalige NDSM terrein.

Een bijzonder project.

De restauratie van een dergelijk beeldbepalend stuk industrieel erfgoed vraagt niet alleen om kennis van zaken en vakmanschap maar vraagt ook logistiek de nodige aandacht. Een pakket eisen dat prima past binnen de mogelijkheden die Scheepswerf Talsma te bieden heeft. Een scheepswerf die naast zijn nieuwbouwprojecten ook ambachtelijk onderhoudswerk kan uitvoeren.

Bezoek onze website www.scheepswerftalsma.nl voor een overzicht van de mogelijkheden van onze drie scheepswerven en ontdek informatie en fotomateriaal van reeds uitgevoerde werkzaamheden.

SCHEEPSWERF

Talsma

Edisonstraat 15 - 8801 PN Franeker Tel. 0517 - 38 37 47 Fax: 0517 - 38 34 95 www.scheepswerftalsma.nl info@scheepswerftalsma.nl

LID VAN DE NEDERLANDSE JACHTBOUW INDUSTRIE

SCHEEPSBOUW - REPARATIE - ONDERHOUD

AMSTERDAM | Faralda NDSM Crane Hotel het project zijn we diverse onvoorziene uitdagingen tegengekomen. Daar zijn door ons in samenwerking met onder andere Installatiebedrijf H. de Vries en opdrachtgever Kornmann Rudi creatieve oplossingen voor bedacht.

Met het aanpassen van de werktijden en maximale inzet is dat gelukt. We zijn ook wel wat gewend. We hebben een werf met honderd medewerkers en krijgen uiteenlopende opdrachten voorgelegd.” Nadat de werkzaamheden waren afgerond, aldus Talsma, is de kraan weer in onderdelen teruggebracht naar de NDSM-werf waar hij in samenwerking met een kraanbedrijf is gemonteerd. Daar vormt hij opnieuw het landmark dat hij tientallen jaren was. In de oorspronkelijke kleuren van de werf: grijs, blauw en geel.”

“En Amsterdams rood, voor de nieuwe toevoegingen”, glimlacht Edwin Kornmann Rudi. “Maar het is toch vooral de oorspronkelijke kraan die je ziet. Al het leidingwerk is er bijvoorbeeld op een vernuftige manier in verwerkt.” Hij kijkt dus terug op een mooi project, zegt hij, met een bijzondere aanpak. “Op die manier gaan we in de toekomst wellicht wel meer projecten oppakken.” ❚

Projectinfo NIEUWE FUNDERING De Amsterdamse grond ingaan, zegt directeur Jan Eijskes van De Coogh Funderingstechnieken, levert altijd verrassingen op. Bij het kraanhotel, waarvoor zijn bedrijf een nieuwe, zwaar uitgevoerde fundering aanlegde, was ook nog sprake van de aanwezigheid van een 500-ponder uit de Tweede Wereldoorlog. “Er is uitgebreid onderzoek gedaan, er is een speciale machine ingezet om in de grond te prikken, maar er werd niets gevonden.” Toch werd er trillingsvrij gewerkt, zegt hij. “Het was wel spannend.”

Daarnaast moest er ook nog eens een gedegen fundering worden aangelegd met het oog op de stabiliteit van de kraan. “Die vangt veel wind en beweegt. We hebben kruislings grondankers aangebracht, die zijn tot een diepte van tussen de 23 en 26 meter schuin de grond in gedraaid en tot 60 ton aangespannen.” Voor het werk stonden vier weken. Ondanks de dreigende aanwezigheid van een 500-ponder en onverwachte zaken die niet op de oorspronkelijke tekeningen stonden heeft De Coogh die termijn kunnen aanhouden. Inclusief het maken van een liftput.

ANDERE ROL De oorspronkelijke rol van Van der Leij Bouwbedrijven bij het Kraanhotel, vertelt directeur Rob van der Leij, was groter dan die uiteindelijk in werkelijkheid werd. “We zijn eerst gevraagd voor een raming voor de hele kraan. In overleg met Edwin Kornmann Rudi, de opdrachtgever, kwamen we tot de conclusie dat we dit bijzondere project op een speciale manier moesten benaderen om de kosten te drukken. Daarop zijn we uitgekomen op een stichtingskostenstructuur waarbij Edwin zelf grotendeels de regie in handen nam. Talsma heeft het kraanherstel gedaan, wij het leveren en aanbrengen van de lift.”

Dat is geen reguliere lift, geeft Van der Leij aan, en de situatie was evenmin gebruikelijk. “We moesten met allerlei constructieve aspecten rekening houden, evenals met het draaien van de kraan. Vandaar een lift met een tussenstap.” Hun rol was dus beperkt, aldus Van der Leij, “maar als niet voor deze opzet was gekozen, was het project financieel niet haalbaar geweest.”

• Trillingsarm heien en trillingsvrij persen Ø114 t/m Ø406 mm.

• Inpandig aanbrengen van stalen damwand.

• Heimachines met een doorrijdbreedte vanaf 63 cm.

• Minimale werkhoogte 1,35 meter.

• Funderingsherstel inclusief sloop en betonwerkzaamheden.

• Opvijzelen en rechtzetten van woning en gebouwen.

• Paaladvies en paal controleberekeningen.

FUNDERINGSSPECIALIST Daam Schijfweg 22-24, 1507 BD Zaandam, Tel.: 075 - 616 39 04, Fax: 075 - 635 67 62 info@decoogh.com / www.decoogh.com BOUWEN AAN MONUMENTEN Naamloos-1 1

9-2-10 13:18

157

BEDRIJFSPRESENTATIE | Henk Alferink

Foto's: Harm Jan Geugies

12,5 JAAR VAKMANSCHAP IN HOUT

“BIJZONDERE OPLOSSINGEN, DAT IS ONZE SPECIALITEIT, DAT KUNNEN WE HET BESTE” Ambachtelijk timmerwerk, dat is de specialiteit van Timmerfabriek Henk Alferink uit Nieuw-Amsterdam. Voor zowel nieuwbouw- als restauratieprojecten. En die monumentale gebouwen, zegt directeur Henk Alferink, zijn vaak de mooiste werken. “Betrokken zijn bij het Paleis op de Dam, dat is het beste certificaat dat je kunt halen.”

Ambachtelijk betekent ook anno 2014 dat we van doen hebben met goed opgeleide vakmensen. Die ongetwijfeld heel vaardig zijn met hamer en beitel, maar net zo gemakkelijk allerlei geavanceerde machines bedienen. Want ook dat is Timmerfabriek Henk Alferink: een goed geoutilleerde, ruime werkplaats met moderne machines waar het meest uiteenlopende timmerwerk wordt verricht. “Vrijwel niets is onmogelijk, we hebben voor elke vraag een oplossing”, maakt Alferink duidelijk.

“Het bieden van bijzondere oplossingen, dat is onze specialiteit, dat kunnen we het beste.”

Maatwerk dus. In meubels, kozijnen, deuren, trappen, bijgebouwen, een keuken of lijstwerk. Strak en eigentijds, of juist in een meer klassieke stijl. In deel- of als totaalproject. Daarnaast zijn er de renovatie- en restauratiewerkzaamheden. Het is iedere keer weer een mooie uitdaging, vindt Alferink. Hij zit al sinds zijn late tienerjaren in het vak, beschikt dus over veel praktijkervaring en is in het bezit van tal van vakdiploma’s. De wens om voor zichzelf te beginnen was er al langer en werd in 2001 werkelijkheid. “Ik ben op m’n 17e in het vak gestapt en opgeklommen tot bedrijfsleider bij een restauratiewerkplaats. In 2001 besloot ik de knoop door te hakken en voor mezelf te beginnen.”

Die stap leidde tot een familiebedrijf (vrouw en dochters zijn er ook werkzaam) dat begin maart zijn 12,5-jarig bestaan vierde. Het personeelsbestand bestaat uit 'Projecten zijn niet lastig, de omstandigheden eromheen kunnen dat wel zijn'

158

BOUWEN AAN MONUMENTEN

BEDRIJFSPRESENTATIE | Henk Alferink

Denk aan budgetten, regelgeving, planning. Je komt vrijwel altijd onverwachte zaken tegen, maar de oplevertermijn blijft vaak gehandhaafd. Daar moeten we mee omgaan, proberen zo flexibel mogelijk te

zijn. Wat telt is een goede samenwerking, met andere partijen en met de opdrachtgever. Die geeft ons het vertrouwen en aan ons om dat waar te maken. En dat doen we, al 12,5 jaar lang.” ❚

vijf vaste en enkele losse medewerkers.

Allround vakmensen, zegt Alferink, met een brede kennis en ieder nog een specifieke specialiteit.

Bij de start van zijn bedrijf had Alferink als drive dingen maken die anderen niet willen of kunnen maken, geeft hij aan.

Dat is 12,5 jaar later nog steeds het geval.

Zoals bij restauratieprojecten. Hij noemt enkele voorbeelden, met als eerste het prestigieuze werk aan het Paleis op de Dam. In de hoofdstad was zijn bedrijf verder onder meer betrokken bij de Portugese Synagoge, Paradiso en tal van grachtenpanden, zoals nu een monumentale woning aan de Herengracht. Andere voorbeelden zijn het Muntgebouw in Utrecht, de Sterrewacht in Leiden, Kasteel Beverweerd, Kasteel Coevorden, Kasteel Prattenburg en diverse kerken.

Het is maar een kleine greep, stelt hij.

“Vaak hebben we tevens een adviserende rol, worden we er in het voortraject al bij betrokken. De uitvoering gebeurt grotendeels in de eigen werkplaats. Daar vinden herstelwerkzaamheden plaats, maar we vervaardigen er eveneens nieuwe delen als herstel niet meer mogelijk is. Dat doen we aan de hand van bestaande voorbeelden, om de authenticiteit te waarborgen.”

Elk project heeft, aldus Alferink, z’n eigen kenmerken. Moeilijk is er niets, zegt hij, er is altijd wel een oplossing te vinden.

“Projecten zijn niet lastig, de omstandigheden eromheen kunnen dat wel zijn.

BOUWEN AAN MONUMENTEN

159

AMSTERDAM | Vrijmetselaars

METAMORFOSE VRIJMETSELAARSTEMPEL AMSTERDAM

“MOOIE, AUTHENTIEKE DETAILS

WEER ZICHTBAAR GEMAAKT” Sinds enkele maanden kunnen de Amsterdamse vrijmetselaarsloges weer gebruik maken van hun onderkomen aan de Vondelstraat. Het authentieke karakter is grotendeels behouden. Van de twee gekoppelde panden op de nummers 39 en 41 gebruiken de vrijmetselaars er nog één, in het ander vestigt zich een advocatenkantoor.

Ruim honderd jaar maakten de Amsterdamse vrijmetselaars gebruik van beide panden. Het ene, ‘Bierhuis Vondel’, werd in 1873 gebouwd door Pierre Cuypers in opdracht van de toenmalige Heinekendirecteur, zelf een vrijmetselaar. Dat werd in 1893 verbonden met ‘Balzaal Vondelhuis’ en in 1904/05 naar ontwerp van W. Kromhout verbouwd tot tempel. In

De Amsterdamse vrijmetselaarstempel aan de Vondelstraat

160

BOUWEN AAN MONUMENTEN

1910/1911 volgde een grote verbouwing, naar ontwerp van architect en vrijmetselaar P. Heyn, waarbij alle oudere bouwfasen grotendeels werden uitgewist.

Twee bijzondere gebouwen, aldus Paul Morel, senior projectleider van Stadsherstel Amsterdam. “Het Cuypers-pand lijkt bijna een vakwerkhuis. In de panden zitten allerlei bijzondere details, onder meer

een plafond in jugendstil. Na de Tweede Wereldoorlog is echter veel weggetimmerd en zijn er wat vreemde hulpconstructies aangebracht.” In de loop der tijd raakten de beide gebouwen in slechte staat, zo constateerde ook Morel bij een bezoek tijdens Open Monumentendag in 2005. “Toen zijn we met de vrijmetselaarsloges in gesprek geraakt.” Uitkomst van de gesprekken was dat de vrijmetselaars no. 41 aan Stadsherstel verkochten om zo de restauratie van no. 39 te kunnen financieren. Ook no. 41 maakte deel uit van het restauratieproject.

Dat vond plaats van het najaar van 2012

AMSTERDAM | Vrijmetselaars

Projectinfo OMVANGRIJK WERK MET TAL VAN BIJZONDERE DETAILS Een jaar is Van der Veldt Timmertechnieken in opdracht van Schakel & Schrale in het pand van de Amsterdamse vrijmetselaarsloge (en het ernaast gelegen pand) bezig geweest.

Een mooie uitdaging voor het in restauraties gespecialiseerde bedrijf, stelt Mart van der Veldt. “Onder meer op het gebied van brandveiligheid. De brandweer had een bepaalde compartimentindeling voorgeschreven en wij hebben onder meer 60-minuten brandwerende deuren geleverd. Van sipo mahonie, kwartiers gezaagd, circa 650 kg/m3, voorzien van promatec.” Die deuren en ook de kozijnen, vertelt hij, werden tot in detail afgestemd op de oorspronkelijke profileringen. “Als er wat de kozijnen betreft sprake was van vervanging omdat het hout te slecht was. Anders is er herstel uitgevoerd.”

Hij wijst als voorbeeld op twee ramen tussen kantine en keuken, een authentiek, het ander een kopie, maar niet van elkaar te onderscheiden. Een heel bijzonder stukje vakwerk noemt hij het inlegraam met koekoek in de kantine. “Handwerk, in verstek, voor een mooie uitstraling.”

En zo heeft elk houten onderdeel z’n verhaal, aldus Van der Veldt. Ook in het naastgelegen pand, waar verdwenen kalfjes aan de dagkant van diverse ramen zijn teruggebracht.

En de nagenoeg verdwenen lambrisering op basis van een klein overgebleven deel weer in ere is hersteld. In een aantal ramen zijn verder de roedes versterkt. “Precisiewerk. We zijn hier geruime tijd mee bezig geweest, maar het resultaat is er ook naar. De restauratie is fantastisch geslaagd.”

WIJ MAKEN GRAAG HET VERSCHIL Fotograaf: Ernest Annyas

tot het najaar van 2013. Uitgevoerd door hoofdaannemer Schakel & Schrale en onderaannemers en begeleid door architectenbureau Kentie & Partners.

Tijdens de restauratiewerkzaamheden zijn de authentieke onderdelen uit de tijd van Cuypers geconserveerd en is de bijzondere identiteit van de vrijmetselaarsloge behouden, geeft Morel aan.

“Aan de buitenzijde was het dak slecht, evenals natuursteen elementen. Door het roesten van ijzeren onderdelen was corrosie ontstaan. Dat is hersteld en de ijzeren elementen zijn vervangen door rvs. Daarnaast is een door Cuypers ontworpen hek teruggeplaatst, deels met op het oorspronkelijke hek geba-

seerde geabstraheerde elementen. Het meeste werk is echter binnen uitgevoerd. Zo zijn onder meer alle installaties vervangen.

Verder zijn de rode, classicistische zaal en de blauwe zaal in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Ook het jugendstilplafond is hersteld. Veel mooie, authentieke details zijn weer zichtbaar gemaakt.”

Om de gebouwen aan de huidige eisen aan te passen, zegt Morel, is geluidsisolatie aangebracht en zijn er achterzetramen geplaatst, is een keuken toegevoegd evenals een lift. De herinrichting van de tuinen, merkt hij tot slot op, ❚ moet nog plaatsvinden.

De restauratiebehoefte en ideeën waren er al jaren, maar doordat men de financiering niet rond kreeg bleef restauratie van de vrijmetselaarsloge in Amsterdam jarenlang uit. Het verval zette door en daarmee namen ook de herstelkosten verder toe. Met een slimme financiële constructie werd de impasse doorbroken; de vrijmetselaarsloge bestond vroeger uit twee panden; nummer 39 en 41. Nummer 41 werd verkocht aan Stadsherstel Amsterdam, met de verkoop werd 1/3 van de restauratie van het hoofdgebouw op nummer 39 gefinancierd, nog een derde werd uit eigen middelen gefinancierd en het laatste deel komt uit een laagrentende Restauratiefondsplushypotheek. De lening tegen anderhalf procent rente maakte de restauratie financieel draagbaar voor de vrijmetselaars en met een sluitende exploitatie kon de restauratie van het rijksmonument uit 1880 van start. Deze constructie betekende de redding voor dit unieke cultureel erfgoed; het oudste logegebouw van Nederland staat er inmiddels weer goed bij!

BOUWEN AAN MONUMENTEN

161

AMSTERDAM | Vrijmetselaars

Projectinfo MINST ZICHTBAAR Ze realiseren vrijwel altijd het minst zichtbare deel van het werk, de medewerkers van Van ’t Wout Funderingstechnieken BV, en dat was bij de Vrijmetselaarsloge in Amsterdam niet anders. Directeur Piet van ’t Wout legt uit dat het werk, zoals wel vaker, in een kleine ruimte plaatsvond. “Toegang en werkomgeving waren beperkt. We hebben dus met een kleine machine gewerkt en onder beide panden in totaal 35 palen aangebracht, trillingsvrij vanwege de omgeving.

Daartoe had de aannemer eerst de souterrainvloeren verwijderd en de plek bouwrijp gemaakt. De betonmachine stond buiten en het beton is met behulp van pompen en slangen naar binnen gebracht.”

De palen, ter vervanging van de vroegere, vergane fundering, werden binnen de geplande termijn van twee weken in de grond verwerkt. In totaal ging het om 560 meter. De bij Van ’t Wout Funderingstechnieken BV aanwezige kennis en ervaring droeg in belangrijke mate bij aan een soepel verloop. “Maar ook de goede voorbereidingen van de aannemer en het feit dat we nergens op obstakels zijn gestuit. Dat is wel eens anders.”

Welkom bij...

Vakmanschap met moderne technieken Van Der Veldt Timmertechnieken maakt met moderne technieken: Kozijnen, ramen, deuren, trappen, schuifpuien, balkonhekken, draaikiep-ramen, vouwwanden, monumentale kozijnen.

Patrijzenlaan 21 tel. 023-5283225 fax. 023-5295507

2104 BM Heemstede contact@timmertechnieken.nl www.timmertechnieken.nl

14880212_Van der Veldt .indd 1

25-03-14 14:38

P. van ’t Wout Vijzel- en Funderingstechnieken Uw vraag: Hoe onlosmakelijk is de Euromast met Rotterdam verbonden?

Ons antwoord: niet!

Want P. van 't Wout verplaatst alles wat los en vast zit.

◆ Funderingstechnieken ◆ Vijzeltechnieken ◆ Funderingspalen

Exportweg 50 - Waddinxveen Postbus 431 - 2740 AK Waddinxveen T +31 (0)182 61 77 67 - F +31 (0)182 61 13 76

Voor zowel de particuliere als zakelijke markt.

162

BOUWEN AAN MONUMENTEN

I www.pvantwout.nl - E info@pvantwout.nl

ROTTERDAM | Heinekenhuis

HEINEKENHUIS ROTTERDAM OPGEKNAPT Opknappen en afstemmen op de vraag van de hedendaagse markt, dat was het uitgangspunt van eigenaar Stadsherstel Rotterdam met het Heinekenhuis in de stad. Het pand, al langer in gebruik als bedrijfsverzamelgebouw, kreeg onder meer kantoren voor flexibel en korte termijn werken. Aan gevel en dak werden herstelwerkzaamheden en verbeteringen gedaan.

De voormalige Heinekenbrouwerij uit 1890 werd in 1935 uitgebreid met een vleugel, ontworpen door de architect Willem Kromhout, bestemd om internationale relaties in op te vangen.

Toen de brouwerij in de jaren zestig naar Zoeterwoude verhuisde, werden de oudbouw en Kromhout-vleugel gehandhaafd. Stadsherstel Rotterdam werd in 1999 eigenaar van het gebouw.

Jan Willem Walraad van Molenaar Walraad, als architect betrokken bij de werkzaamheden aan gevels en dak, vertelt dat de vleugel in de jaren vijftig werd voorzien van een dakopbouw.

“Het dak is opgetrokken uit metselwerk en licht bimsbeton. Kenmerkend zijn verder de californian windows met hun stalen kozijnen en het zandstenen reliëf boven de ingang.” Walraad legt uit dat onder meer het dak veel aandacht kreeg. Zo is er nieuwe, beter isolerende dakbedekking opgelegd, zijn de goten vervangen en is de scheurvorming in het beton aangepakt. “Op het dak zorgde het gebrek aan dilatatie voor problemen. Dat is verholpen met het aanbrengen van dilatatievoegen in het metselwerk. Het achterliggende beton is niet losgezaagd. Dat heeft voorlopig geen gevolgen, al zal er over een jaar of twintig wel weer naar moeten worden gekeken.”

Kenmerkend zijn de 'californian windows' met hun stalen kozijnen

Projectinfo BLIKVANGER AAN DE CROOSWIJKSESINGEL Heineken vestigde zich in 1873 in Rotterdam, in een nieuw gebouw op de hoek van de Crooswijksesingel en Linker Rottekade, onder meer vanwege de goede aan- en afvoermogelijkheden via de Rotte. In eerste instantie ging het om een brouwerij met fabriek, in 1882 gevolgd door een eerste kantoorgebouw, met uitbreidingen in 1895 en 1906. Vanaf 1922 volgen verdere uitbreidingen, naar ontwerpen van architect Kromhout. Na vertrek van de brouwerij in 1968 naar Zoeterwoude volgde sloop van een aantal van de gebouwen. Dat gold niet voor het kantoorgebouw aan de Crooswijksesingel dat tot eind jaren negentig een kantoorlocatie bleef voor Heineken. In 1999 werd het aangekocht door Stadsherstel Rotterdam. “We hebben het toen grondig gerestaureerd en als kantoorpand voor diverse huurders in gebruik genomen”, vertelt directeur Niels van der Vlist. “Nu ronden we die restauratie af met de gevel- en dakwerkzaamheden. Dat is toen namelijk slechts ten dele gedaan.” Bovendien, geeft hij aan, zijn binnen twee dertig jaar oude onzuinige cv-ketels vervangen door acht kleinere HR-ketels met nieuwe regeltechniek. “Met het oog op de duurzaamheid. De ketels schalen op naar gelang de vraag.” Een eventuele ingreep kan nog zijn dat er een horecagelegenheid op de begane grond van het gebouw wordt ondergebracht, aldus Van der Vlist. “Maar daarover zijn we nog in overleg.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN

163

ROTTERDAM | Heinekenhuis

Projectinfo

OOSTENDORP Interieur- en meubelstoffering B.V.

BETONONDERZOEK ESSENTIEEL Hans Nooren, commercieel adviseur van Vogel BV, gespecialiseerd in betononderhoud, vertelt dat het beton van het Heinekenhuis in minder slechte staat was dan aanvankelijk in het bestek werd verondersteld. “Waarschijnlijk is het betonwerk vanaf maaiveld, dus op afstand, visueel beoordeeld en dat zag er volgens de bestekschrijver niet goed uit. In het bestek was gevraagd om een onderzoek naar ASR. Betonconstructies kunnen worden aangetast door de Alkali-silicareactie (ASR). Dan zetten bestanddelen in het beton uit en veroorzaken schade.

Oostendorp Interieur- en meubelstoffering is een ambachtelijk bedrijf. Wij restaureren en reconstrueren onder andere wandbespanningen, gordijnen, traplopers en meubelstoffering. Hierbij maken wij gebruik van originele materialen en technieken.

Het ijzer dat vroeger als wapening werd gebruikt is minder expansief wanneer het corrodeert dan het tegenwoordig gebruikte geribte staal. Toen we ter plekke onderzoek deden, bleek de schade agv corroderende wapening mee te vallen. Wel was er sprake een sterk aangetaste staalconstructie die in de betonnen dakrand was geïntegreerd en was er een vochtprobleem. Beide problemen zijn verholpen en op het betonherstel hebben we een flinke kostenbesparing kunnen doorvoeren.”

In onze showroom hebben wij een uitgebreide collectie stoffen en tapijten uit diverse stijlperiodes.

Lid van Restauratoren Nederland en Restauratieconvergent. Voor meer informatie hierover kunt u terecht op: www.restauratieconvergent.nl

Daarmee is het belang van goed onderzoek weer eens benadrukt, stelt Nooren, en was hier het voortraject spannender dan de uitvoering. “Gelukkig stond de opdrachtgever open voor onze adviezen. Dankzij onze ervaring hebben we hier voor een passende oplossing kunnen zorgen. En zo’n oplossing is nooit standaard.”

Vlasakker 12 T (0348) 47 19 21 3417 XT Montfoort F (0348) 47 44 67

ONOPVALLEND HERSTEL Het herstellen van wat natuursteen, maar vooral metsel- en voegwerkherstel, daaruit bestonden de werkzaamheden van Bouwbedrijf Spoon bij het Heinekenhuis. “Dat moest uiteraard onopvallend gebeuren, zeker op zichtplekken, om de uitstraling van het gebouw niet te verstoren”, vertelt Aart Spoon. “Dat betekent dat we een baksteenreparatiemortel hebben toegepast en die qua kleur hebben afgestemd op de Naamloos-6 rest van de gevel. Slechts hier en daar hebben we ingeboet met andere, eveneens op de kleur afgestemde bakstenen.”

E info@oostendorp.biz I www.oostendorp-stoffering.nl

1

16-03-2011 17:01:48

De schade aan baksteen en metselwerk was onder meer ontstaan, geeft Spoon aan, door het erachter gelegen betonskelet. Daar zat corrosie in de wapening, met druk op de gevel als gevolg. “Roestende keilbouten waren eveneens oorzaak van de schade aan de gevels.”

Tot slot gaat Spoon nog in op de voor het voegwerkherstel gebruikte mortel. “De samenstelling is gebaseerd op de analyse van een monster van de eerder gebruikte mortel. Op die manier kunnen we voorkomen dat er nieuwe problemen ontstaan.”

Bouwbedrijf Spoon B.V. Christiaan Huijgensweg 38L 3225 LD Hellevoetsluis Tel. 0181-390 881 Fax. 0181-399 462 info@bouwrestauratie.nl

164

BOUWEN AAN MONUMENTEN 14880210_spoon.indd 1

25-03-14 14:16

ROTTERDAM | Heinekenhuis

Projectinfo Jan Lakerveld, projectleider van aannemer Jurriëns, wijst erop dat de dakranden zich door corrosie in slechte staat bevonden. “Daarom is gekozen voor vervanging door stucplaten met een soortgelijke uitstraling.” Het bedrijf zorgde verder voor de nieuwe dakbedekking, voeg- en metselwerkherstel, het aanpakken van lood- en zinkwerk en het opknappen van ramen en kozijnen. “Een bijzonder aspect vonden we de markiezen. In plaats van vervanging is gekozen om de bestaande markiezen te herstellen en van nieuw doek te voorzien.”

Met de eventuele herbouw van het in het verleden gesloopte Café Hollandia, merkt Jan Willem Walraad tot slot op, moet het vernieuwde Heinekenhuis onderdeel worden van een creatieve broedplaats tussen Noordermarkt en Meent. ❚

OPGEFRIST Een van de aandachtspunten van de herstelwerkzaamheden aan het Rotterdamse Heinekenhuis waren de dakranden. De conditie ervan was in de loop der jaren verslechterd en ze moesten dus nodig worden opgefrist. Dat werk werd uitgevoerd door Stucadoors- en Afbouwbedrijf Gennissen. “Geen lastig karwei”, maakt Hans Gennissen duidelijk. “We hebben het opstarten begeleid en zijn qua werkzaamheden een dag of tien bezig geweest. Voordeel was dat er al een steiger stond voor de diverse andere werkzaamheden.”

Gennissen legt uit dat er gebruik is gemaakt van Ardex A46-mortel. “Dat heeft een goede hechting.” Tijdens het herstel, zegt hij, werden de dakranden tevens waterdicht gemaakt. “We zijn begonnen met het samenstellen van een monster om zo de juiste uitstraling te krijgen. Het schilderwerk speelt daar eveneens een rol in. Op die manier dragen de dakranden bij aan het zo goed mogelijk terugbrengen van de vroegere stijl van het gebouw.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN

165

AMSTERDAM | Stadstimmertuinen

“GESCHIKT GEMAAKT VOOR DE KOMENDE TIEN JAAR”

De voormalige stadsdrukkerij van Amsterdam wordt getransformeerd tot vergadercentrum met (flexibele) kantoorplekken. De structuur van het uit 1915 stammende pand blijft grotendeels intact, aan de buitenzijde wordt de gevelbegroeiing teruggebracht.

Zoals wel vaker is de tijdsdruk een uitdaging, vertellen projectleider Joep Witkamp en uitvoerder Pieter Kaiser van aannemer Van der Leij Bouw. “Zeker nadat de beoogde installateur failliet ging. De opleverdatum van begin april wordt daardoor wat opgerekt.”

Het aannemersbedrijf begon in september vorig jaar met de werkzaamheden in een gebouw dat, na enkele jaren leegstand, in een eerder stadium al was gestript. Naast het afstemmen van het pand op de nieuwe functie – er zijn onder meer enkele doorbraken gerealiseerd – worden er tevens herstelwerkzaamheden uitgevoerd. Zoals aan de trappenhuizen, die hun oorspronkelijke karakter behouden, zegt Joep Witkamp. “Die zijn betegeld in een dubbel dambordpatroon. Daarvoor zijn de oude tegels gebruikt. Op andere plekken worden eveneens authentieke elementen bewaard, zoals een gietijzeren trap en een daklicht, maar minder zichtbaar – ze hebben geen functie in het nieuwe interieur.” Ook aan de gevel, beschermd stadsgezicht, worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd, aldus Witkamp. Die krijgt weer de vroegere begroeiing terug. “Het interieur wordt een combinatie van vroegere en moderne elementen. Weliswaar zijn latere toevoegingen verwijderd, maar de sporen ervan blijven herkenbaar. Met het oog op het duurzaamheidsprincipe wordt er her en der gebruik gemaakt van oude materialen.”

Dat geldt onder meer deels voor de installatieonderdelen, maakt Piet Kaijser duidelijk. “Er komen nieuwe installaties in waarvan de leidingen grotendeels zichtbaar blijven. Op welke manier dat dient te gebeuren, vraagt op sommige plekken om goed overleg.” Die zorgvuldigheid is eveneens nodig bij de logistieke bouwrouting, zegt hij. “Zo worden er bijvoorbeeld zes verschillende vloerafwerkingen gebruikt, veelal door elkaar. Dat moeten we steeds goed op elkaar afstemmen.” Witkamp en Kaiser verwijzen dan naar de vloer op de begane grond. “Die was niet zoals verwacht van beton, maar van magnesiet en

166

BOUWEN AAN MONUMENTEN

AMSTERDAM | Stadstimmertuinen

er zit vocht in. Die is dus niet erg stabiel. Eruit halen en vervangen door beton is vooralsnog geen optie gezien de oplevertermijn. Daar wordt dus nog over nagedacht.”

Architect Wouter Valkenier van Studio Valkenier bevestigt het uitgangspunt dat in het interieur de geschiedenis van het gebouw terug te zien zal zijn. “We zijn heel dicht bij de ontwerpfilosofie gebleven. Vandaar het tonen van sporen van vroegere verbouwingen, het gebruik van oude materialen. De oorspronkelijke structuur is hersteld – je ziet de indeling ook terug in het gevelbeeld – en de hoofdingang wordt weer zoals hij ooit was.” Valkenier is op sommige plekken nog verder in het verleden gedoken, naar dat van de stadstimmertuinen die hier vroeger lagen.

“In een van de trappenhuizen was een trapdetail verwijderd. Dat is vervangen door een deel van een meerpaal uit de Amsterdamse haven, een verwijzing naar de vroegere houtwerf.”

Hij merkt op dat het terugbrengen van de gevelbegroeiing pas na intensief overleg werd goedgekeurd. Voor Valkenier is het niet alleen het terugbrengen van een vroeger element, inclusief de halfronde hekjes, maar eveneens een verwijzing naar de duurzame

benadering van het gebouw, dat bijvoorbeeld een sedumdak krijgt. Tot slot gaat hij in op de veranderde aanpak van het project.

“Eerste opzet was om de voormalige drukkerij als levende maquette te benaderen, door verschillende partijen en vooral kleinschalig. Zeg maar co-creatie. Uiteindelijk

is er toch gekozen voor een klassiek bestek en is het budget afgestemd op het uitgangspunt dat de markt snel verandert en daar dus rekening mee moet worden gehouden.

Het gebouw is nu geschikt gemaakt voor de komende tien jaar. Dan kan er weer sprake zijn van een andere situatie.” ❚

Projectinfo GROTE GLASVLAKKEN MHB leverde ten behoeve van de herinrichting van de voormalige stadsdrukkerij van Amsterdam 21 binnenpuien en een 3-tal buitenpuien. Het gaat hierbij om het door MHB zelf ontwikkelde SL30 stalen profielsysteem met een aanzichtbreedte van slechts 30 mm. “We passen dit systeem vanwege de superslanke en lichte uitstraling niet alleen bij nieuwbouw maar ook vaak bij renovaties toe”, aldus projectleider Bastian Freye. “Het is ook geschikt als er vanwege de brandveiligheid sprake is van een indeling in compartimenten.”

Een aantal van de binnenpuien heeft een grote glasvlakte, geeft Freye vervolgens aan. Zo meet de pui bij de vide 5,5 bij 2,5 meter. “Die is tevens doorvalveilig.” Een andere pui meet 5 bij bijna 3 meter. “We hanteren dit soort maten wel vaker, maar moeten die bijvoorbeeld wel specifiek testen. Zonder glas zijn ze redelijk instabiel, wat om een zorgvuldige aanpak bij het monteren vraagt.”

MHB had in het voortraject, zoals zo vaak, een adviserende rol.

“Er ligt dan een basisontwerp dat we in samenspraak met de architect verder uitwerken tot maatwerk. Dat is bij dit project ook gebeurd.”

'We zijn heel dicht bij de ontwerpfilosofie gebleven'

Gespecialiseerd in:  Renovatie  Onderhoud  Zorgbouw Van der Leij Bouwprojecten Postbus 37063 1030 AB AMSTERDAM (020)-632 33 31 www.vdleij.nl info@vdleij.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

167

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

Aannemers

Advies en Realisatie Historische Interieurs

BURGY BOUWBEDRIJF BV Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN AANNEMINGSBEDRIJF NICO DE BONT B.V. Molenstraat 2, 5262 ED VUGHT Postbus 76, 4611 5260 AB VUGHT T ...................................... +31 (0)73 5189480 F ...................................... +31 (0)73 5189490 E info@nicodebont.nl W www.nicodebont.nl

Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T......................................... +31 (0)71 5322405 F......................................... +31 (0)71 5318907 E info@burgy.nl W www.burgy.nl

RUYS INTERIEURS Utrechtseweg 89, 3702 AA ZEIST T ..................................... +31 (0)30 6922860 F ..................................... +31 (0)30 6916655 E info@ruys-zeist.com W www.ruys-zeist.com

Architecten KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE AKERBOUW BV Geesterweg 6, 1911 NB UITGEEST Postbus 19, 1920 AA AKERSLOOT T ..................................... +31 (0)251 315817 F .................................... +31 (0)251 315909 E info@akerbouw.nl W www.akerbouw.nl

T .......................................+31 (0)183 606606

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN T .......................................+31 (0)346-262344 F .......................................+31 (0) 346264064 E info@bouwbedrijfvanschaik.nl W www.bouwbedrijfvanschaik.nl

ADEMA ARCHITECTEN

F .......................................+31 (0)183 602667 ADEMA ARCHITECTEN Vleesmarkt 7, 9101 MH DOKKUM T .......................................+31 (0)519 295665 F .......................................+31 (0)519 292870 E info@adema-architecten.nl W www.adema-architecten.nl

E info@koninklijkewoudenberg.nl W www.koninklijkewoudenberg.nl

Adviesbureaus

Vleesmarkt 7, 9101 MH DOKKUM T .......................................+31 (0)519 295665 F .......................................+31 (0)519 292870 E info@adema-architecten.nl W www.adema-architecten.nl

groot gunneweg

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN Westsingel 9, 3811 BA AMERSFOORT T ..................................... +31 (0)33 4631705 F ..................................... +31 (0)33 4610854 E bureau@vanhoogevest.nl W www.vanhoogevest.nl

delft

restauratie advies & bouwmateriaalkundig onderzoek

DE BONTH VAN HULTEN BV Postbus 115, 5250 AC VLIJMEN T .......................................+31 (0)73 5119022 F .......................................+31 (0)73 5117387 E info@debontvanhulten.nl W www.bonthvanhulten.nl

BOUW – RESTAURATIEBEDRIJF VAN DE BURGT EN STROOIJ Amsterdamseweg 155 3812 RR AMERSFOORT T......................................... +31 (0)33 4450100 F......................................... +31 (0)33 4450101 E info@vandeburgtenstrooij.nl W www.vandeburgtenstrooij.nl

168

BOUWEN AAN MONUMENTEN

GROOT GUNNEWEG DELFT RESTAURATIE ADVIES Postbus 43, 1399 ZG MUIDERBERG T ...................................... +31 (0)6 10061050 E info@grootgunnewegdelft.nl W www.grootgunnewegdelft.nl

NIBAG B.V. Postbus 75, 7570 AB OLDENZAAL T ...................................... +31 (0)541 585858 F ...................................... +31 (0)541 585859 E info@nibag.nl W www.nibag.nl

JORISSEN SIMONETTI ARCHITECTEN DOETINCHEM LEIDEN MAARSSEN RIJSSEN STEENWIJK Postbus 203, 7460 AE RIJSSEN T......................................... +31 (0)548 518888 E info@jsagroep.nl W www.jorissensimonettiarchitecten.nl

TAK ARCHITECTEN Zocherweg 2a, 2313 ZV DELFT Van Oldenbarneveldtstraat 92-2, 6827 AN ARNHEM T ...................................... +31 (0)15 2125903 E info@takarchitecten.nl W www.takarchitecten.nl

Bakstenen

STEENFABRIEK BIEZEVELD B.V. Lange Weistraat 25, 5331 LH KERKDRIEL T .......................................+31 (0)418 631719 E info@brickburgers.com W www.biezeveld.nl BRICKBURGERS B.V. St. Jozefweg 66b, 5953 JP REUVER T .......................................+31 (0)77 4742920 F .......................................+31 (0)77 4745170 E info@brickburgers.com W www.brickburgers.com

Betonrestauratie

REPSTONE Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T......................................... +31 (0)183 606699 F......................................... +31 (0)183 606637 E info@repstone.nl W www.repstone.nl

Constructie

CONSTRUCTIEBUREAU DE PROUW Vossegatsedijk 2a, 3981 HS BUNNIK Postbus 164, 3980 CD BUNNIK T.................................. +31 (0) 30 254 08 88 E buro@de-prouw.nl W www.de.prouw.nl

Constructie/straalbedrijf

Lilian Fopma

Gevelonderhoud

REPSTONE Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T......................................... +31 (0)183 606699 F......................................... +31 (0)183 606637 E info@repstone.nl W www.repstone.nl

Gevelreiniging

CONSTRUCTIE & STRAALBEDRIJF LILIAN FOPMA Industrieweg 22, 8861 VH HARLINGEN T......................................... +31 (0)517 431011 F......................................... +31 (0)517 431031

Dakbedekking

W.H. VAN DE KAMP DAKBEDEKKING BV Wattstraat 4, 3771 AG BARNEVELD T ........................................+31 (0) 342 405060 W www.vandekampdakbedekkingen.nl

S.M.B. WERVELREINIGING BV Houtkopersstraat 40, 3334 KD ZWIJNDRECHT T..........................................+31 (0)78 6104110 M.........................................+31 (0)6 53267367 E info@s-m-b.nl W www@s-m-b.nl

Duivenwering

VOGEL BV Fruitenierstraat 13, 3334 KA ZWIJNDRECHT Postbus 1100, 3330 CC ZWIJNDRECHT T .......................................+31 (0)78 6100400 F .......................................+31 (0)78 6100480 E vogel@vogel-bv.nl W www.vogel-bv.nl

Beurzen

EVENEMENTENHAL VENRAY De Voorde 30, 5807 EZ VENRAY T....................................... +31 (0)478 519 790 F....................................... +31 (0)478 519 780 E venray@evenementenhal.nl W www.evenementenhal.nl

Bladgoud

GERDON DUIVENWERING Postbus 43, 6720 AA BENNEKOM T........................................ +31 (0)6 53189373 F........................................ +31 (0)31 8419949 E info@gerdon.nl W www.gerdon.nl

Glas

Funderingstechnieken

P. VAN ‘T WOUT FUNDERINGSTECHNIEKEN bv Exportweg 50, 2742 RC WADDINXVEEN Postbus 431, 2740 AK WADDINXVEEN T.........................................+31 (0) 182 617767 T......................................... +31 (0)182 611376 E info@pvantwout.nl W www.pvantwout.nl

E.V.M. NV Westkaai 6, B-8930 MENEN T....................................... +32 (0) 56 5113 97 F......................................... +31 (0)30 2722220 E info@evmglass.com W www.evmglass.com

Gevel

MEER LICHT LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 F .......................................+31 (0)575 542311 E info@linova.nl W www.linova.nl

SUPERLOOK BV DE GEVELREININGSEXPERT EN MEER Postbus 8791, 4820 BB BREDA T .......................................+31 (0)76 5874207 M ....................................... +31 (06) 55327598 E info@superlook.nl W www.superlook.nl

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

MHB bv Onderstalstraat 3, 6674 ME HERVELD Postbus 6, 6674 ZG HERVELD T..........................................+31 (0)488 451951 F..........................................+31 (0)488 452022 E info@mhb.nl W www.mhb.nl

STOLKER GLAS Wijde wade 2, 3439 NP NIEUWEGEIN T ................................................ 030 2855400 F ................................................ 030 2672902 E info@stolkerglas.nl W www.stolkerglas.nl STOLKER GLAS Galvanistraat 88, 6716 AE EDE T .............................................. 0318 64 12 14 F .............................................. 0318 63 22 89 E ede@stolkerglas.nl W www.stolkerglas.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

169

Vanaf â&#x201A;Ź 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

Hoveniers

Leidekkers

ISOGLAS HAARLEM BV Jan Tademaweg 19, 2031 CT HAARLEM T .......................................+31 (0)23 5319036 F .......................................+31 (0)23 5341022 E info@isoglas.nl W www.isoglas.nl

Glas in Lood

Glas in lood

JILLEBA Amphoraweg 5, 2332 ED LEIDEN T.........................................+ 31 (0)71 5318323 F..........................................+31 (0)71 5313443 E info@jilleba.nl W www.jilleba.nl

LEENDERS GLAS IN LOOD Kerkenbos 1091, 6546 BB NIJMEGEN T..........................................+31 (0)24 6841555 F..........................................+31 (0)24 6844137 E info@leendersglasinlood.nl W www.leendersglasinlood.nl

Glasateliers

VAN DER TOL GROEP BV Postbus 9349, 1006 AH AMSTERDAM T..........................................+31 (0)20 6677777 F..........................................+31 (0)20 6677778 E info@vandertolbv.nl W www.vandertolbv.nlRegio Zuid-Holland VAN DER TOL GROEP BV Morsestraat 12, BERKEL EN RODENRIJS T..........................................+31 (0)10 4400822 F..........................................+31 (0)10 4400829 E info@vandertolbv.nl W www.vandertolbv.nl Regio Utrecht VAN DER TOL GROEP BV Tolakkerweg 18, HOLLANDSCHE RADING T.........................................+31 (0) 35 5248920 F.........................................+31 (0) 35 5248929 E info@vandertolbv.nl W www.vandertolbv.nl

Kalk

ARTE CONSTRUCTO Molenberghei 18, B-2627 SCHELLE T........................................... +32 (0)3 8807373 F........................................... +32 (0)3 8807370 E Info@arteconstructo.be W www.arteconstructo.be

Kathodische bescherming GLASATELIERS STEF HAGEMEIER Hoefstraat 199, 5014 NL TILBURG T .........................................+31 (0)13 5360818 F .........................................+31 (0)13 5358655 E info@glasinloodnet.nl W www.glasinloodnet.nl

LEENDERS GLAS IN LOOD Kerkenbos 1091, 6546 BB NIJMEGEN T..........................................+31 (0)24 6841555 F..........................................+31 (0)24 6844137 E info@leendersglasinlood.nl W www.leendersglasinlood.nl

VOGEL BV Fruitenierstraat 13, 3334 KA ZWIJNDRECHT Postbus 1100, 3330 CC ZWIJNDRECHT T .......................................+31 (0)78 6100400 F .......................................+31 (0)78 6100480 E vogel@vogel-bv.nl W www.vogel-bv.nl

Hydraulische Kalkmortels

BOGAERTS-VAN NULAND BV Walstraat 3-5, 5371 AL RAVENSTEIN Postbus 15, 5370 AA RAVENSTEIN T......................................... +31 (0)486 411586 F......................................... +31 (0)486 413722 E info@bogaerts-van-nuland.nl W www.bogaerts-van-nuland.nl

VAN KEULEN B.V. Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT T......................................... +31 (0)164 672387 F........................................ +31 (0)164 672069 E info@vankeulen-loodgieters.nl W www.vankeulen-loodgieters.nl

VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND T........................................ + 31 (0)492 512164 F........................................ + 31 (0)492 558867 E info@leiendaken.nl W www.leiendaken.nl

RIDDER METALEN DAK- WANDSYSTEMEN Vestiging Ridder Noord Marowijne 41, 1689 AR ZWAAG Postbus 4149, 1620 HC HOORN T .........................................+31 (0)88 8111888 F .........................................+31 (0)88 8111800 E info@riddersystems.nl W www.riddersystems.nl Vestiging Ridder Zuid Dommelstraat 31, 5347 JK OSS F .........................................+31 (0)412 658397

LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN T......................................... +31 (0)316 524050 F......................................... +31 (0)316 526950 E info@vanwelyleidekkers.nl W www.vanwelyleidekkers.nl

g

Houthandel

drij

Walter Verhoeven BV loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103

loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk Bezoekadres

Postadres Nieuwkuijksestraat 103

Bezoekadres

Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103

Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk 5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

5253 AE NieuwkuijkNieuwkuijksestraat Postadres

HOUTHANDEL HOUTEX BV Willem de Zwijgerstraat 1, 2741 DA WADDINXVEEN T..........................................+31 (0)182 615933 F..........................................+31 (0)182 610105 E info@houtex.nl W www.houtex.nl

170

BOUWEN AAN MONUMENTEN

BOFIMEX Lissenveld 9-13, 4941 VK RAAMSDONKSVEER Postbus 52, 4940 AB RAAMSDONKSVEER T .........................................+31 (0)162 514750 F .........................................+31 (0)162 522483 E info@bofimex.nl W www.bofimex.nl

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon

Postbus 14 Postbus 14 oper-, zinkwerken 5253 ZG00 Nieuwkuijk Koper-,loodlooden en zinkwerken 073 - 513 49 WALTER VERHOEVEN BV 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon Lei bedekkingen Telefax LOODGIETERS&zinkwerken LEIDEKKERSBEDRIJF looden zinkwerken Koper-, lood- en LeiKoper-, bedekkingen 073 - 513 00- 49 073 - 51376 0073 49 073 511 Loodgieters werken Nieuwkuijksestraat 103, 5253 Internet AE TelefaxNIEUWKUIJK Leibedekkingen bedekkingen Lei 073 - 511 76 73 Loodgieters werken 073 - 511 76 73 www.walterverhoeven.nl Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK Telefoon

073 - 513 00 49

Telefax

073 - 511 76 73

Telefoon

Internet

www.walterverhoeven.nl Telefax

E-mail

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken Internet www.walterverhoeven.nl E-mail (0)73 5130049 Loodgieters werken T......................................... +31 www.walterverhoeven.nl info@walterverhoeven.nl Internet

E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

E-mail

info@walterverhoeven.nl E-mail

Leisteen Importeurs

Restauratieschilders

... vakma n in to taalo nderh

Studio Kei LEI-IMPORT B.V. Postbus 7015 6050 AA MAASBRACHT T........................................ +31 (0)475 436439 F....................................... +31 (0)475 436882 E info@lei-import.nl W www.lei-import.nl

Meubelstoffering Meubelstoffering

OOSTENDORP BV, Interieur- en meubelstoffering Vlasakker 12, 3417 XT MONTFOORT T..........................................+31 (0)348 471921 F......................................... +31 (0)348 474467 E info@oostendorp.biz W www.oostendorp-stoffering.nl

oud

STUDIO KEI Noord Bevelandstraat 17, 1025 NP AMSTERDAM T .........................................+31 (0)20 6364121 M ........................................+31 (0)6 55166349 E mail@studiokei.nl W www.studiokei.nl

... vakma n in to taalo nderh

oud

SCHULTS SCHILDERS Deltastraat 4, 4301 RC ZIERIKZEE T......................................... +31 (0)111 414065 F......................................... +31 (0)111 417295 E info@schultsschilders.nl W www.schultsschilders.nl

SMEDERIJ FRITS KRAMER Goejanverwelle 62, 3467 PR HEKENDORP T........................................ +31 (0)182 501340 F........................................ +31 (0)182 503094 E frits@fritskramer.nl W www.fritskramer.nl

Ongediertebestrijding

VAN LIEROP CONSERVEERT & HERSTELT HOUT | VERDRIJFT VOCHT Regio Noord Postbus 52, 2400 AB ALPHEN A/D RIJN T..........................................+31 (0)172 433514 E info@vanlierop.nl W www.vanlierop.nl

SMEDERIJ LEMSTERHOEK Uitheijing 11, 8531 XJ LEMMER T .........................................+31 (0)514 533100 F..........................................+31 (0)514 533005 E info@smederijlemsterhoek.nl W www.smederijlemsterhoek.nl

Regio Zuid en Belgie postbus 48, 5298 PB LIEMPDE T..........................................+31 (0)411 632647 E info@vanlieropzuid.nl W www.vanlierop.nl SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6, 7251 KX VORDEN T......................................... +31 (0)575 551428 F......................................... +31 (0)575 551714 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

Restauratiemortels

STEENHOUWERIJ ZEDERIK Hogewaard 6, 4235 VS TIENHOVEN T .........................................+31 (0)183 606635 F..........................................+31 (0)183-601144 E info@zederik.biz W www.zederik.net

Steigerbouw

Smederijen

Natuurlijke hydraulische kalk

REYNCHEMIE NV Industrieweg 25B, 8800 ROESELARE T............................................+32 (0)51 242527 F............................................+32 (0)51 229892 E reynchemie@skynet.be W www.reynchemie.com

Steenhouwerij

DEJO STEIGERS BV Havenstraat 7-1, 3861 VS NIJKERK T........................................ +31 (0)33 2571390 F........................................ +31 (0)33 2544250 E info@dejosteigers.nl W www.dejosteigers.nl

Stukadoors

STUKADOORS- EN AFBOUWBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T........................................ +31 (0)343 551426 F......................................... +31 (0)343 551686 E gennissenbv@planet.nl

Tegels

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

ALBARELLO BV Berltsumerdyk 35, 9036 MT MENALDUM T......................................... +31 (0)518 481923 F......................................... +31 (0)518 482081 E info@albarello.nl W www.albarello.nl

Timmerfabrieken

Energieweg 19 4231 DJ Meerkerk

BOFIMEX Lissenveld 9-13, 4941 VK RAAMSDONKSVEER Postbus 52, 4940 AB RAAMSDONKSVEERPostbus 4 T .........................................+31 (0)162 514750 4230 BA Meerkerk F .........................................+31 (0)162 522483 E info@bofimex.nl W www.bofimex.nl Tel. 0183-358777

SMEED- EN CONSTRUCTIEBEDRIJF VAN DER VEGT BV Energieweg 19, 4230 BA MEERKERK T............................................. +31 (0)183 358777 F............................................. +31 (0)183 358787 E info@vandervegt.nl W www.derestauratiesmid.nl

TIMMERFABRIEK GEBRS BOS BV Zuidzijde 152, Postbus 4, 2977 ZG GOUDRIAAN T......................................... +31 (0)183 583583 F......................................... +31 (0)183 582678 E info@tifabos.nl W www.tifabos.nl

Fax 0183-358787 • Alle voorkomende info@vandervegt.nl

staalconstructies, trappen, hekwerken zowel in staal, aluminium en roestvrijstaal

BOUWEN AAN MONUMENTEN

171

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

172

Verfproducten

specialist in timmerwerken oude stijl

Vochtbestrijding

monumentaal en modern

Veilingstraat 56

T:0591 392270

TIMMERFABRIEK HENK ALFERINK BVM:06 22780846 7833 HN Nieuw-Amsterdam www.henkalferink.nl Veilingstraat 56, 7833 HN E:info@henkalferink.nl NIEUW-AMSTERDAM Postbus 36, 7833 ZG NIEUW-AMSTERDAM T..........................................+31 (0)591 392270 F..........................................+31 (0)591 552263 E info@henkalferink.nl W www.henkalferink.nl

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN

v.d. Veldt timmertechnieken VAN DER VELDT TIMMERTECHNIEKEN Patrijzenlaan 21, 2104 BM HEEMSTEDE T..........................................+31 (0)23 5283225 F......................................... +31 (0)23 5295507 E contact@timmertechnieken.nl W www.timmertechnieken.nl

KÖSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN BV Postbus 432, 3840 AK HARDERWIJK T......................................... +31 (0)341 467090 F......................................... +31 (0)341 467099 E info@koster-afdichtingssystemen.nl W www.koster-afdichtingssystemen.nl

Wandspanning

T .......................................+31 (0)575 542300 E info@linova.nl W www.linova.nl,

Verzekeringen

Verf fabrikanten

OOSTENDORP BV, Interieur- en meubelstoffering Vlasakker 12, 3417 XT MONTFOORT T..........................................+31 (0)348 471921 F......................................... +31 (0)348 474467 E info@oostendorp.biz W www.oostendorp-stoffering.nl\

Zonwering DONATUS VERZEKERINGEN HERSFT & HELDER B.V. Bouwweg 19, 8243 PJ LELYSTAD Postbus 2074, 8203 AB LELYSTAD T......................................... +31 (0)320 260616 F......................................... +31 (0)320 261184 E info@herfstenhelder.nl W www.herfstenhelder.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN T .........................................+31 (0)73 5221700 F .........................................+31 (0)73 5221717 E info@donatus.nl W www.donatus.nl

SCHERMNED Grote Woerdlaan 36c, 2671 CL NAALDWIJK T......................................... +31 (0)174 622214 F......................................... +31 (0)174 622687 E info@schermned.nl W www.schermned.nl

Op de foto: “Exact weten we het niet, maar aangenomen wordt dat Slot Doddendael (Ewijk) stamt uit de jaren dertig van de 14e eeuw en haar naam te danken heeft aan de lisdodden die in de omgeving groeiden. De terrassen geven een prachtig zicht op het eeuwenoude Slot, de tuinen, boomgaard en slotgracht.

Maar ook binnen waan je je in vroeger tijden. De muren van de vroegere wapenkamer, het Arsenaal, zijn beschilderd met wapens door de in trompe-l’oeil gespecialiseerde schilder Willem Rutgers.

De voorwerpen zijn zo levensecht geschilderd, dat gasten ze soms van de muur willen pakken. Het hele huis is gerestaureerd met authentieke materialen. De lemen vloeren hebben we vervangen door oude plavuizen en een ingebouwde vide geeft meer ruimte.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de mensen hier graag vertoeven.”

Dhr. H.A.J.M. Braam, eigenaar van Slot Doddendael te Ewijk

D

onatus verzekert vertrouwd sinds 1852

Monumenten worden met veel zorg omgeven door hun eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig.

Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.

nu verkrijgbaar

bijzonder kijk- en leesboek bestellen: www.160jaardonatus.nl

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Iedereen verdient een ideale leefomgeving

BEZOEK ONS IN STAND NR

B031

Bij Knauf vinden we dat iedereen een ideale omgeving verdient om in te wonen, te werken of te verblijven. Want mensen voelen zich het prettigst in een woning of gebouw dat is afgestemd op hun wensen en behoeften. Daar is het bijvoorbeeld fijner wonen, prettiger werken of makkelijker leren.

Op de Renovatiebeurs presenteren wij diverse oplossingen die daaraan bijdragen.

www.knauf.nl