Stedenbouw 723

EDITIE

723

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN I JA ARGANG 66 I 2014

SCAN WITH

New Logic II blinkt uit in duurzaamheid | Iconisch nieuw Hilton Hotel op Schiphol krijgt vorm | Het nieuwe werken in 'De Koepel' | Kantoorgebouw Achmea krijgt tweede leven als appartementencomplex

Icopal gelooft in duurzaamheid

Icopal voelt zich als toonaangevende producent van dakproducten verantwoordelijk voor het milieu en werkt daarom op duurzame wijze, zowel v贸贸r, tijdens als na de productie van dakbedekking. Dat we serieus werk maken van duurzaamheid zien we regelmatig beloond. Zo is onze dakbedekking Icopal Universal met DUBOkeur庐 de meest milieuvriendelijke bedekking voor platte daken en hebben we niveau 4 op de CO2 prestatieladder

bereikt. Kijk eens op onze website voor de nieuwste initiatieven op het gebied van duurzaamheid.

www.icopal.nl

Verduurzaam uw dak Met Profatec ECO lanceerde Nebiprofa een nieuwe all-in-one ECO dakbaan die alle technologieën op het gebied van duurzaamheid en ecologie in één product combineert.

Speciaal voor de renovatie van bitumineuze daken introduceren wij nu Profatec ECO raie. zuivert schadelijke stoffen uit de lucht gemaakt van gerecyclede grondstoffen

hitte reflecterende witte afwerking

dampdrukverdelend thermpatroon

Profatec ECO raie is aan de onderzijde voorzien van een dampdrukverdelend thermpatroon. Hierdoor wordt bij het aanbrengen van de dakbaan een sterke partiële hechting met de ondergrond verkregen, terwijl de open kanaalstructuur ervoor zorgt dat er geen blaasvorming optreedt. Profatec ECO raie kunt u daarom probleemloos toepassen bij het overlagen van een bestaand bitumen dak. Zo is een ecologisch verantwoord daksysteem ook bij renovaties eenvoudig en kostenefficiënt te realiseren.

Nebiprofa bv - Postbus 45, NL-4780 AA Moerdijk - Wielewaalweg 1, NL-4791 PD Klundert Tel: +31 (0168) 409 309 - Fax: +31 (0168) 409 312 - www.nebiprofa.nl - verkoop@nebiprofa.nl

Ideaal voor dakrenovaties

Al 85 jaar fabrikant van innovatieve duurzame producten met een bewezen en gecertificeerde minimale impact op het milieu.

DERBIGUM NEDERLAND B.V. Olof Palmestr. 18 - Postbus 237 - 2600 AE Delft Tel. 015 215 40 00 - Fax 015 215 40 11 E-mail : infonl@derbigum.com www.derbigum.nl

Stedenbouw 197x267+3mm.indd 1

18/08/14 15:58

EDITIE

Voorwoord

723

DE NIEUWE WONINGBOUWPROGRAMMA'S Nog niet eens zolang geleden, verschenen regelmatig berichten in de krant van lokale, regionale en landelijke overheden met betrekking tot grote aantallen te bouwen woningen. Tienduizendtallen, daar ging het al snel om – soms wel honderdduizendtallen, als je het hebt over de strategische woningbouwprogramma's. Incidenteel kom je ze nog wel eens tegen, in het geval van de eeuwige groeistad Almere bijvoorbeeld. De zogenoemde 'schaalsprong' van 200.000 naar 300.000 inwoners, die 60.000 nieuwe woningen inhoudt, wordt nog steeds niet losgelaten. De afspraken daarover met het Rijk blijven staan, zei verantwoordelijk wethouder Henk Mulder daarover eerder dit jaar nog in FD, en Almere voert deze 'in eigen tempo' uit.

Terecht of niet, Almere is de uitzondering die de regel bevestigt. Vanuit de krimpgebieden duikt een omgekeerde berichtgeving de kop op. In de Achterhoek heeft een meervoudige beleidsbijstelling nu al geleid tot een daling van 14.000 via 5.900 naar 3.500 te bouwen woningen tussen 2010 en 2020. En de gemeente Schouwen-Duiveland in Zeeland gaat zelfs verleende bouwvergunningen voor woningen intrekken om leegstand te voorkomen. Vooruitziende blik of angstreactie, nieuws is het niet meer en het lijkt erop dat woningbouw een last is geworden voor overheden, terwijl voorheen (lees: voor 2009) nog wel eens een voorschot werd genomen op – lang niet zekere - groei. Een nieuw 'businessmodel' lijkt niet voorhanden, als je de berichtgeving nader beschouwt.

Of toch wel? Veel krimpgebieden liggen dicht bij de landsgrenzen. Zoals Zeeuws-Vlaanderen, waar de krimp deels wordt opgevangen door Belgische huizenkopers, die de extra reistijd naar hun werk in Antwerpen, Gent of Brugge graag voor lief nemen in ruil voor een goedkoper huis in Nederland. Ik vind het een mooie ontwikkeling, die elders in het land – in ieder geval in de rest van het zuidelijke landsdeel, navolging zou moeten kunnen krijgen. Stel je eens voor: vermogende West-Brabanders verhuizen naar Brasschaat, terwijl veel Belgische ingezetenen van die plaats de omgekeerde beweging maken, om in Zundert of Hoogerheide te gaan wonen. Dat zou pas echt Europese eenwording zijn, maar vooral een deel van de krimp op de woningmarkt opvangen.

Jan-Kees Verschuure

|5

723

SINDS 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 66 | 2014 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

8

REDACTIECÖORDINATOR Jan-Kees Verschuure

REDACTIEMEDEWERKERS

46

80

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Jac Buchholz, Martijn van den Bouwhuysen, Henk Geist, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Richard Stegers, Liliane Verwoolde, "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure, Lieke van Zuilekom – Bousema.

BLADMANAGEMENT

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS € 81,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl Tessa van Gameren

DRUKWERK Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

78

14 UTILITEITSBOUW ROTTERDAM Markthal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 TILBURG New Logic II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 AMSTERDAM Hilton Hotel Amsterdam Airport Schiphol.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 ZWOLLE EDC wehkamp.nl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 EMMEN Wildlands Adventure Zoo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 AMERSFOORT Theater De Flint. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 DEN HAAG Zuiderstrandtheater. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 AMSTERDAM Palace Hotel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 AMSTERDAM RAI Amtrium.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 AMSTERDAM Westermoskee. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 ZEEWOLDE| Wolter Koops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 DEVENTER Uitbreiding NS-station. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 VENLO DC Siberië. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 PURMEREND Winkelcentrum De Eggert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 TILBURG Zwijsen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 UTRECHT Meyster's buiten.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 LEEUWARDEN De Koepel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

THEMA GEBOUWAUTOMATISERING Bits, Bricks & Behaviour. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

'Opbrengst gebouwbeheersysteem belangrijker dan prijs'.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

“Knowhow van medewerkers is cruciaal om competitief te kunnen blijven”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sterk in integratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

“Na oplevering gebouw begint avontuur pas”.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

83 87 88 90 93

THEMA DAKBEDEKKING & DAKSYSTEMEN 'Duurzaam tot in de vezels'. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 'Dicht op de markt opereren biedt klant zekerheid'. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 ‘Economisch de meest duurzame oplossing voor elk dak’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Uitbreiding metrowerkplaats uitgevoerd met kunststof dakbedekking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Allrounder in dakbedekking ziet functie dak in belang toenemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 'Bewezen levensduur is de beste garantie op duurzaamheid' .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Inhoud

107

124 90

156 136

x167 172

THEMA VLR EDITIE

723

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN I JA ARGANG 66 I 2014

De noodzakelijke schop onder de kont. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 'Unieke prestatie in het nieuwe Mauritshuis'.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Bewoners moet je compleet willen ontzorgen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Gemak dient de woningbouwcorporatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Capaciteitsberekening liften succesfactor bij herbestemming.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 “Geproduceerd in Nederland, dat heeft zijn voordelen”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Beknelling in liften en roltrappen definitief verleden tijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 'Behoefte behoud mobiliteit neemt toe door veranderende demografie'. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Energiezuinige liftsystemen en componenten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

WONINGBOUW SCAN WITH

New Logic II blinkt uit in duurzaamheid | Iconisch nieuw Hilton Hotel op Schiphol krijgt vorm | Het nieuwe werken in 'de koepel' | Kantoorgebouw Achmea krijgt tweede leven als appartementencomplex

Coverbeeld | Markthal, Rotterdam

AMSTERDAM Transformatie Molenwerf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 HOOFDDORP Korsholm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 NIJMEGEN De Meiberg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 AMSTERDAM Van Heenvlietlaan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 HOOGERHEIDE Raadhuisplein. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 HOOFDDORP AQUAradius. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 TILBURG Noordhoekring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 NIJMEGEN Klaroenstraat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 NIJMEGEN Meijhorst.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Van Gogh Museum werkt aan open en efficiënte nieuwe entree

EINDHOVEN Philipsdorp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 AMSTERDAM Van Gogh Museum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 UTRECHT Rechtenfaculteit UU Janskerkhof.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 AMSTERDAM Philipsvleugel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 VENRAY Beurs Monument. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

Behoud van een historisch stukje Eindhoven

Coverbeeld | Philipsvleugel, Amsterdam

RUBRIEKEN ADVERTORIAL Logus - Steko Bouwblokken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

Wie Doet Wat.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

UTILITEITSBOUW

AFBOUWEN DOOR TAND BIJ TE SCHAKELEN SCAN WITH

Sinds kort wordt de skyline van de Rotterdamse Blaak gedomineerd door de boogconstructie van de Markthal – een combinatie van winkels, horeca, appartementen en parkeren. J.P. van Eesteren is verantwoordelijk voor de realisatie van de bovenbouw. Diverse activiteiten komen in de eindfase van de bouw samen. “Bij een uniek project als Markthal Rotterdam moet je zorgen dat je altijd 'in control' blijft”, vertelt projectdirecteur Michel Hoogendoorn van J.P. van Eesteren. “Dankzij de goede voorbereiding en inzet kunnen wij op tijd opleveren.”

8|

ROTTERDAM | Markthal

VOORBEREIDING EN INZET WAREN ESSENTIEEL IN BOUWPLANNING MARKTHAL ROTTERDAM

De officiële opening van Markthal Rotterdam, de eerste in zijn soort in Nederland en een nieuwe schakel in de winkelrouting van de binnenstad, wordt verricht op 1 oktober. Belangrijke onderdelen konden deze zomer al in gebruik worden gegeven.

Dat betekent niet dat het werk er in september al opzit voor Michel Hoogendoorn en zijn mensen. “Integendeel, wij schakelen zelfs nog een tand bij. De parkeergarage is sinds eind juli in gebruik, de supermarkt op niveau -1 is eind augustus opgeleverd, en de markthalvloer is begin september in gebruik genomen, waardoor er op de werkplek veel mensen rondlopen en wij veel aandacht aan veiligheid moeten besteden. Daarbij coördineren wij afrondende werkzaamheden, waaronder de aanleg van de bestrating. Tegelijkertijd werken wij nog aan de laatste appartementen in de boogconstructie. Het is voor ons dus zeker geen 'afbouwen' in figuurlijke zin, maar letterlijk des te meer. Wij gaan hier pas weg als alles is afgewerkt.”

BOOGCONSTRUCTIE J.P. van Eesteren realiseerde de bovenbouw van Markthal Rotterdam, inclusief het afbouwen van het casco van de eerder gerealiseerde ondergrondse voorzieningen, waaronder een drielaagse parkeergarage en de supermarkt (in een later stadium werd de realisatie van de 94 winkelunits op de beganegrondvloer nog aan de opdracht toegevoegd). De bovengrondse betonconstructie bestaat uit twee staande bouwdelen die met de dakverdieping – ofwel 'sluitsteen' – een boog vormen. De eerste twee bovenbouwlagen zijn traditioneel uitgevoerd; tot en met de tiende laag zijn de 120 meter lange staande bouwdelen door middel van tunnelbouw gerealiseerd. In juni 2013 werd begonnen met de dakverdieping van Markthal Rotterdam. Vanaf deze elfde verdieping, gelegen op 40 meter hoogte, is in situ-bouw toegepast in combinatie met bollenplaatvloeren. Hoogendoorn: “Deze planningstechnisch uitdagende fase werd rond de kerst afgerond, terwijl tegelijkertijd de realisatie van de achterconstructie en afwerking van de binnengevel al plaatsvond.”

WERKBORDESSEN OP HOOGTE Ten behoeve van de realisatie van de dakverdieping werd een stalen ondersteuningsconstructie met twee bordessen op werkhoogte gebouwd, die met het werk opschoof in de lengterichting van Markthal Rotterdam. › SCAN WITH

|9

fra infra infra in ouw bouw bouw

uw partner voor bouw en infra etwerk zetwerk

ten projecten pr Overschieseweg 32 | 3044EE Rotterdam | 010-2083788 | info@aldowa.nl | www.aldowa.nl

ROTTERDAM | Markthal

Roltrappen verbinden marktvloer en niveau -1

Projectinfo De 'supersteigers' konden horizontaal bewegen over schuifbanen en een verticale verplaatsing maken met behulp van tot op de millimeter nauwkeurige hydraulische vijzels. “De dakverdieping werd stukje voor stukje gerealiseerd; tevens moest er ruimte zijn voor de afwerking van de binnengevel, bestaande uit duizenden platen die samen één nauwkeurig gerealiseerde afbeelding vormen. Je kunt je voorstellen dat dit logistiek goed gecoördineerd moest worden.” Voorbereiding was het sleutelwoord, aldus Hoogendoorn. “Voordat het werk op de bordessen van start ging, waren al zes man met de voorbereiding bezig. Toen het betonnen casco was voltooid, is 1 bordes afgebroken om ruimte te maken; het tweede is gebruikt voor de afwerking van de dakverdieping, en is pas ontmanteld toen de gevel aan alle zijden was gesloten. Dat heeft in de uitvoering veel opgeleverd.”

COMPLEET INGEREGELD De afsluitingen van de uiteinden van de boogconstructie, de zogenoemde kabelnetgevels, bestaan uit een raster van stalen kabels die verankerd zijn in het casco. In deze als tennisrackets aangespannen rasters zijn glazen elementen geplaatst. Hierdoor blijft de marktvloer formeel buitenruimte, maar wordt een 'semi-binnenklimaat' mogelijk gemaakt. Het casco van de onderbouw is compleet afgewerkt door J.P. van Eesteren, inclusief toerit voor de expedities en de constructies voor de commerciële units op de marktvloer.

Die zijn ten behoeve van de inrichting al voor de officiële ingebruikname overgedragen aan opdrachtgever Provast en huurder Corio. “J.P. van Eesteren 'ontzorgt': waar gewenst hebben wij de verschillende bouwdelen zo vroeg mogelijk in gebruik gegeven, maar wij coördineren bijvoorbeeld ook de afrondende werkzaamheden met de gemeente. Wij leveren dit unieke gebouw compleet ingeregeld op”, besluit Michel Hoogendoorn. ❚

BETONNEN RUWBOUW In de ruwbouw van Markthal Rotterdam is een immense hoeveelheid beton verwerkt. De in-het-werk gestorte tunnelbouw – van de eerste etage tot de sluiting van de spectaculaire boog – is geleverd door Betonbouw Nederland.

Om het werk tijdig te kunnen opleveren – Betonbouw Nederland heeft voor haar aandeel welgeteld drie maanden – besteedt de betonspecialist veel aandacht aan de voorbereiding. De wapening wordt volledig uitgetekend; bekisting, beveiliging en productie worden vooraf geregeld, en vervolgens kiest Betonbouw Nederland voor de snelste vorm van uitvoering. Als zij werkt in twee bouwstromen, kunnen de tunnels in drie maanden tijd worden opgeleverd. “De voorbereiding vroeg extra aandacht omdat de betonelementen per verdieping een stuk naar binnen kragen”, vertelt Henk Speelman, directeur Betonbouw Nederland. “Dit wil nog wel eens zorgen voor verrassingen. Maar onze engineers hebben hun werk uitstekend gedaan. Tot aan de sluitvloer sloten alle elementen naadloos op elkaar aan.”

BINNENGEVEL MET REUZENAFBEELDING 'LOGISTIEK HUZARENSTUKJE' De bezoeker van Markthal Rotterdam ziet straks een grote afbeelding op de boogvormige binnengevel, die het gehele oppervlak in beslag neemt. Aldowa ontwierp, produceerde en monteerde de beprinte aluminium beplating voor de bijzondere binnengevel – opgebouwd uit 4.500 gevelplaten. “Elke unieke gevelplaat vormt één stukje van de totale afbeelding”, vertelt projectleider Richard Sliep.

De afmeting van ongeveer twee voetbalvelden stelt hoge eisen aan de technische en visuele uitwerking van het binnengevelconcept. Gevelpartner Aldowa, gespecialiseerd in metalen bekleding, maakte alles op maat voor Markthal Rotterdam – ook het montageplan. Sliep: “De logistiek was de grootste uitdaging, zowel vanwege de unieke boogvorm als vanwege het gewenste eindresultaat. Je moet je voorstellen dat een monteur op de steiger telkens weer op de juiste plek het juiste, unieke 'puzzelstukje' van de afbeelding in handen moet hebben. Wij hebben de gevelpanelen daarom allemaal een unieke code gegeven en de montage in 24 secties opgedeeld.”

De complete productie, afwerking en montage werd op lean-wijze per sectie doorgevoerd, gebaseerd op een groter logistiek plan waarbij de 3 bewegende steigers onafhankelijk van elkaar door de hal verplaatsten. De specifieke onderdelen werden per sectie just-in-time aangevoerd. “De logistiek is foutloos verlopen dankzij de uitstekende samenwerking - niet alleen met sublimatiebedrijf TS Visuals tijdens de productie, ook op locatie met onder andere J.P. van Eesteren. Wij hebben bijvoorbeeld hun 'supersteiger' – een werkvloer op hoogte - aangewend voor de bekleding van het plafonddeel. Ten behoeve van de zijgevelsecties zijn twee eigen verrijdbare steigers van zo'n 30 meter hoog gebruikt.” In september plaatste Aldowa de laatste panelen in de onderbouw.

| 11

LIFTEN EN ROLTRAPPEN DEURSYSTEMEN GEVELLIFTINSTALLATIES

Compleet in mobiliteitsoplossingen in en om gebouwen www.kone.nl

ROTTERDAM | Markthal

Bouwinfo ONTWIKKELAAR Provast ONTWERP MVRDV (uitwerking: INBO) ADVIES RoyalHaskoningDHV (constructies);

UITVOERING

INSTALLATIES

BELEGGINGWAARDE BOUWPERIODE

Techniplan (installaties); Peutz (bouwfysica); H. Janssen (kosten) Combinatie van Martens en Van Oord en Mobilis (casco onderbouw tot en met begane grond); J.P. van Eesteren (bovenbouw en afbouw) Schoonderbeek (onderbouw); Unica (bovenbouw); BAM Techniek (WKO); KONE (liften en roltrappen) € 175 miljoen oktober 2012 – september 2014 (excl. onderbouw)

Projectinfo NATUURLIJKE VENTILATIE EN GELUIDDEMPENDE SUSKASTEN OP MAAT De 228 appartementen in de boogconstructie van Markthal Rotterdam zijn ingericht met een ventilatieconcept op basis van natuurlijke ventilatie. Ventilatiespecialist Alusta produceerde en leverde daartoe volledig op maat gemaakte Pascalle ventilatieroosters en zogenoemde ‘suskasten’ in de buitenschil van het gebouw. Daarmee wordt zowel de koudeval als de geluidbelasting in de appartementen zoveel mogelijk beperkt. “Dit energiezuinige systeem levert dus ook een hoog niveau van comfort”, vertelt commercieel directeur René Cas. Een suskast is een ventilatierooster met een verhoogde geluidwering. Suskasten worden toegepast in situaties waarin een gebouw natuurlijk wordt geventileerd en onderhevig is aan extra geluidbelasting. “De suskasten maken gebruik van dempingsmateriaal en resonatoren die voor extra geluiddemping zorgen. In Markthal Rotterdam zijn deze suskasten esthetisch weggewerkt in de gevelconstructie om maximaal tegemoet te komen aan de wensen van architect en opdrachtgever.”

Alusta ontwikkelde op basis van uitvoerig onderzoek door bouwfysisch adviseur Peutz een custom built-ventilatieconcept voor Markthal Rotterdam. Cas: “De op maat gemaakte ventilatieroosters in de appartementen zijn uitgerust met een nauwkeurig regelmechanisme, waardoor de koude lucht niet meteen naar de grond gaat – de zogenoemde koudeval – maar naar het plafond wordt gestuurd en daar als het ware aan blijft kleven, waardoor de buitenlucht de tijd krijgt om op te warmen. Dit 'Coandaeffect' zorgt voor een comfortabel binnenklimaat zonder tocht.”

Kabelnetgevels zorgen voor 'semi-binnenklimaat'

“Het project hebben we in samenwerking met J.P. van Eesteren succesvol afgerond”, aldus Cas. “Door dit project heeft Alusta een standaard suskast en ventilatieroosters ontwikkeld waarvoor geen stroom- en kabelvoorzieningen nodig zijn; die zorgen voor een gezond binnenklimaat zonder tocht.”

LIFTEN EN ROLTRAPPEN INSTALLEREN OP BOUWLOGISTIEK KNOOPPUNT KONE leverde en installeerde het verticale transport voor Markthal Rotterdam. In totaal betreft het 17 liftinstallaties, 8 goederenliften en 10 roltrappen. KONE werd in een vroegtijdig stadium geselecteerd door opdrachtgever Provast. De specialist in 'people flow' is met reden vanaf de realisatie van de onderbouw bij het project betrokken.

“Dat was met name van belang omdat de meerdere ondergrondse verdiepingen tellende onderbouw en de constructie boven het maaiveld apart zijn aanbesteed en uitgevoerd, maar uiteraard wel als één geheel moeten functioneren. Hierdoor kon KONE tijdig adviseren met betrekking tot de juiste afmetingen van de liftschachten en de liftputten”, vertelt projectleider Raymond Jansen.

Pieter Hoebeeweg 99 3316 BT DORDRECHT T. 078 - 6482950 www.betonbouwnederland.nl

In Markthal Rotterdam zijn liften uit het KONE MonoSpace® Special-assortiment toegepast. De roltrappen zorgen samen met een 'viergroep' liften en de 8 goederenliften voor het transport in de kelder en de commerciële ruimte. De overige liften zijn voor de woningbouw beschikbaar. De boogvorm van de constructie, waarin zich meerdere liftkernen bevinden, leverde daarbij geen obstakels op. “De grootste uitdaging zat hem in de logistiek. De installatie van de liften moest bijvoorbeeld samengaan met de inrichting van de kelders in de onderbouw. Bij de KONE Travelmaster 110-roltrappen was de uitdaging deze met een 100-tons mobiele hijskraan in de vide te plaatsen. Dit betrof een knooppunt in de uitvoeringsfase, waardoor de roltrapinstallaties pas na het sluiten van de constructie konden worden ingehesen. Mede dankzij de goede samenwerking met J.P. van Eesteren is de installatie volgens schema verlopen.”

| 13

TILBURG | New Logic II

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Dok Vast

New Logic II blinkt

uit in duurzaamheid Na het succes van New Logic I kon het niet uitblijven: de realisatie van New Logic II op bedrijventerrein ‘Vossenberg West II’ in Tilburg. Met een BREEAM-ontwerpscore van ruim 91 procent mag dit indrukwekkende distributiecentrum zich het duurzaamste gecertificeerde gebouw van Nederland noemen.

New Logic II is een ontwikkeling van Dok Vast uit Oisterwijk. Deze duurzame beleggings- en ontwikkelingsmaatschappij staat regionaal bekend als de specialist in logistieke centra. In opdracht van Dok Vast leverde architectenbureau Habeon het ontwerp. Aannemer Heembouw is verantwoordelijk voor de bouw.

14 |

TOEKOMSTBESTENDIG Het distributiecentrum is op te delen in vier afzonderlijke hallen en daarmee geschikt voor één tot vier eindgebruikers. “Deze hallen zijn volledig selfsupporting”, vertelt Managing Director Jos Klanderman van Dok Vast. “Elke hal heeft zijn eigen installaties, brandcompartimen-

TILBURG | New Logic II

Projectinfo GEVELBEKLEDING IN THERMISCH VERDUURZAAMD HOUT "CAMPSHOUT adviseert met passie en enthousiasme al een leven lang in hout. Zoals voor de buitengevels en interieurbetimmering bij D.B. Schenker en New Logic II in Tilburg, Rhenus Logistics in Son, Venco Campus in Eersel en Brand Loyalty in Den Bosch. Nadat wij met u de beste keus gemaakt hebben, leveren wij direct van diverse grote buitenlandse importeurs en zagerijen, waardoor u fors kosten bespaart."

"Naast de diverse bekende hardhoutsoorten geschikt voor (buiten)gevels, vlonders, meubelen en interieurbetimmeringen, maken wij ons sterk voor thermisch gemodificeerd hout volgens het Timura-principe - vanaf vurenhout binnen duurzaamheidsklasse 1 en met 75% minder werking. Hout behandeld volgens dit principe kent een betere levensduur, minder werking en een véél mooiere uitstraling dan hout behandeld volgens alternatieve verduurzamingsmethodes. Het procedé werkt met niet-tropisch hout. Daardoor bestaan er geen milieudiscussies en wordt een zéér concurrerend prijsniveau behaald. Vraag bij ons om gratis advies, monsters en een technische beschrijving van het procedé."

'OUTSTANDING' STAALCONSTRUCTIES tering, trafo en hemelwatersysteem. Flexibiliteit, en daarmee courantheid, is cruciaal voor de toekomstbestendigheid van het gebouw.

Vanuit deze gedachte kozen we tevens voor een tijdloos ontwerp en veel technische mogelijkheden.” New Logic II is opgebouwd uit een onderheide staalconstructie met sandwichpanelen. ›

GS Staalwerken Groep is werkzaam in het ontwerpen, produceren en monteren van eenvoudige tot zeer complexe staalconstructies voor de industrie, utiliteitsbouw, offshore, civiele sector en overheden. “De uitzonderlijke samenwerking tussen 10 bedrijven garandeert een zeer scherpe levertijd, waarbij een uitstekende kwaliteit gewaarborgd wordt door gebruik te maken van de afzonderlijke specialismen.”

“Het kenmerk van GS Staalwerken-bedrijven is, dat het gehele proces in eigen beheer door slechts één aanspreekpunt wordt gemanaged. Onze opdrachtgever voor dit project wenste een duurzaam gebouw, waarbij snelheid en kwaliteit speerpunten waren. Aangezien GS Staalwerken beschikt over het NEN-EN-ISO 14001:2004-certificaat, zijn wij één van de pijlers onder het behalen van de BREEAM-certificering 'Outstanding'.

Ondanks een zeer korte voorbereidingsperiode van 8 weken, heeft de montage van de 1.500 ton zware staalconstructie in slechts 6 weken plaatsgevonden, waardoor de opdrachtgever uitermate tevreden kan terugkijken op de bouw. Wederom heeft GS Staalwerken Groep aangetoond een betrouwbare partner te zijn.”

| 15

De familie Smulders is sinds 1966 een begrip op het gebied van staalconstructies. Met de huidige organisatie GS Staalwerken Groep werkt de familie samen met circa vierhonderd vakmensen vanuit tien vestigingen. De groep concentreert zich op het produceren, conserveren, transporteren en monteren van eenvoudige tot complexe staalconstructies. Het afzetgebied van de GS Staalwerken Groep is de industrie en utiliteitsbouw.

In Nederland en België. Daarnaast verdiepen we ons momenteel ook in de Duitse en Poolse markt.

ontwerpt, installeert en beheert:    

Dorpsstraat 114 - 5708 GK Helmond Postbus 786 - 5700 AT Helmond telefoon +31 (0)492 - 50 55 00 fax +31 (0)492 - 55 04 33 info@gsstaalwerken-groep.nl

sprinklerinstallaties bluswatervoorzieningen schuimblusinstallaties brandmeldinstallaties

KIN Sprinklertechniek B.V. Kranenberg 17 5004 JG Tilburg tel. 013 - 578 42 70

www.gsstaalwerken-groep.nl

www.kinsprinklertechniek.nl Onderdeel van SPIE Nederland B.V.

723046_GS Staalwerken Groep BV.indd 1

06-10-14 15:23

TILBURG | New Logic II

Boven de docks bevinden zich mezzaninevloeren, die de eindgebruiker naar eigen wens kan invullen

Het dak bestaat uit geïsoleerde stalen dakplaten met daarop kunststof dakbedekking.

De vloeren zijn supervlak en hebben een hoge puntlast van 140 kN. Boven de docks bevinden zich mezzaninevloeren, die de eindgebruiker naar eigen wens kan invullen.

BREEAM ‘OUTSTANDING’ Flexibiliteit en courantheid zijn onlosmakelijk verbonden met duurzaamheid en kwaliteit, twee aspecten die Dok Vast hoog in het vaandel heeft staan. Klanderman: “Al onze panden zijn ontwikkeld op een hoog gebruikscomfort, een laag energieverbruik en respect voor de omgeving.

Dat dit hoge BREEAM-scores oplevert, is voor ons het bewijs dat we op de goede weg zijn. Het behalen van een duurzaamheidscertificaat is niet ons doel, maar ik moet toegeven: de BREEAMcertificering ‘Outstanding’ van New Logic I wilde ik met New Logic II op zijn minst prolongeren.

Dat is gelukt. Het ontwerpcertificaat, met een score van 91,22% is binnen. Eind 2014 volgt naar verwachting het oplevercertificaat.”

ÉÉN MET DE OMGEVING Klanderman vervolgt: “We reduceren het energieverbruik door zo veel mogelijk gebruik te maken van wat de omgeving ons biedt. Daglicht bijvoorbeeld: door optimale daglichttoetreding in combinatie met daglichtgestuurde en dynamische verlichting besparen we veel elektriciteit. In nauwe samenwerking met Philips werken we aan innovatieve bediening van de verlichting. Alle lampen hebben een eigen IP-adres en kunnen per stuk aangestuurd worden.” Dok Vast geeft ook iets aan de omgeving terug. Het buitenterrein wordt ingericht door een ecoloog, die precies weet welke planten en bloemen nodig zijn voor de plaatselijke fauna. Ook komen her en der vleermuiskasten te hangen. ›

Projectinfo 6.000 SPRINKLERS Naar aanleiding van de prestaties op New Logic I brengt KIN Sprinklertechniek ook op New Logic II de brandbeveiligingsinstallaties aan. De erkende sprinklerinstallateur is van ontwerp tot oplevering en certificering verantwoordelijk voor de installatie van 6.000 sprinklers, twee sprinklertanks, twee sprinklerpompen en de brandmeld-/ontruimingsinstallatie.

“In het magazijn brachten we een zware ESFR-sprinklerinstallatie aan”, vertelt projectleider Rob Heijndijk van KIN Sprinklertechniek. “Dit zijn snelwerkende sprinklers met een hoge wateropbrengst en een groot blusbereik. Conform de flexibele opzet van het distributiecentrum is de sprinklerinstallatie per bouwdeel afsluitbaar. Branddetectie vindt ook per bouwdeel plaats.” In het kantoor komen lichtere 'concealed sprinklers'. De sprinklerkoppen van deze sprinklers worden vlak met het plafond geplaatst en zitten dus minder in het zicht. Heijndijk: “We voeren het werk uit met dezelfde mensen als op New Logic I. Dit werkt prettig en snel. Op 1 oktober 2014 leveren we de complete brandbeveiligingsinstallatie op, voorafgegaan door de certificering.”

'GRONDIGE' AANPAK De infra, de onderbouw van de betonvloer en de bestrating, alles wat zich onder en rond distributiecentrum New Logic II bevindt, is verzorgd door J. den Breejen GWW BV uit Hoofddorp.

“Op New Logic I voerden we vergelijkbare werkzaamheden uit”, vertelt projectleider Johan den Breejen. “Veel werkzaamheden waren dus een herhaling van zetten. Op basis van onze ervaringen pasten we ook verbeteringen toe. Zo optimaliseerden we de mantelbuizen met de trekputten.”

Op 13 januari 2014 ging J. den Breejen GWW van start. Den Breejen: “Vanwege de vele regen was de ondergrond niet draagkrachtig genoeg. Wij hebben toen eerst 20.000 kubieke meter grond afgegraven en afgevoerd, en daarna weer aangevuld met menggranulaat. Zo ontstond een draagkrachtige ondergrond, waardoor de betonvloer niet onderheid hoefde te worden. Dat scheelde tijd en geld.”

In totaal bracht J. den Breejen GWW 70.000 ton menggranulaat, 3.000 meter riolering, 6.000 meter mantelbuizen en 20.000 vierkante meter bestrating aan. In augustus 2014 werden deze werkzaamheden opgeleverd. “Net als op New Logic I liepen engineering en uitvoering parallel”, aldus Den Breejen. “Ook gingen we met alle partijen weer voor het beste resultaat. Wij kijken wederom terug op een geslaagd project, dat binnen de gestelde tijd is gerealiseerd.”

| 17

Portalume Portalume aluminium raam-, deur- en geveltechnieken aluminium raam-, deurBovendijk 29en geveltechnieken 2295 RV Kwintsheul

Bovendijk 29 63 80 15 T. + 31 (0)174 2295 Kwintsheul F. + 31RV (0)174 29 50 99

Bedrijfsdeuren, ook brandwerend

T. + 31 (0)174 63 80 15 info@portalume.com F. + 31 (0)174 29 50 99 www.portalume.com info@portalume.com www.portalume.com

Novoferm Nederland BV

Industrieweg 9, 4181 CA Waardenburg Tel. 0418-654700 www.novoferm.nl industrie@novoferm.nl

Middelkoop Betonbouw B.V. Produktieweg 52 2382 PD Zoeterwoude Tel.: 071-5418157 info@middelkoopbetonbouw.nl

www.middelkoopbetonbouw.nl 723087_Middelkoop Betonbouw.indd 1

06-10-14 15:36

TILBURG | New Logic II

ENERGIEBEWUST Dok Vast reikt de klant allerlei tools aan om bewust met energie om te gaan. In het gebouw bevinden zich bijvoorbeeld talloze meters die het energieverbruik van de verschillende installaties op detailniveau in kaart brengen. Klanderman: “Momenteel ontwikkelen we een app die een belangrijke schakel vormt tussen Dok Vast, de eindgebruiker en het gebouw. De app toont de 3D-plattegrond van het gebouw en laat per gebouwdeel zien hoeveel energie verbruikt wordt.

De app biedt tevens toegang tot belangrijke documenten. Ook storingen kunnen eenvoudig gemeld worden.”

MEER DAN STALEN DOOS Klanderman benadrukt dat duurzaamheid meer is dan energie besparen: “Het gaat ook om kwaliteit, veiligheid en een prettige werkbeleving. Het ontwerp dat we samen met Habeon maakten, kenmerkt zich door veel daglicht, goede ventilatie, onderhoudsvrije materialen en een aantrekkelijk gevelbeeld.” Mede dankzij de geraffineerd toegepaste houten geveldelen is dit gebouw meer dan een ‘stalen doos’, zonder voorbij te gaan aan functionaliteit en betaalbaarheid. Veiligheid wordt gewaarborgd door het buitenhek, de betonnen borstwering, speciale sloten en glas met inbraakdetectie. ›

Projectinfo 180 MINUTEN BRANDWERENDE DEUREN Op New Logic II zijn de hoogste kwaliteitseisen van toepassing. Ook wat brandwerendheid betreft.

Als preferred supplier van Heembouw leverde en monteerde Novoferm Nederland B.V. speciale gecertificeerde brandwerende roldeuren en loopdeuren met een brandwerendheidseis van minimaal 180 minuten.

“Heembouw betrok ons al in het ontwerpstadium bij de bouw van New Logic II”, vertelt sales manager Eddy Fluit van Novoferm. “Vanuit onze expertise in brandwerende deuren, sectionaaldeuren en docks gaven wij advies over de toe te passen producten. Ook leverden wij al het tekenwerk in 3D-BIM.” Medio juni 2014 leverde Novoferm de eerste deuren. Met alle producten voldoet Novoferm aan de ISO-14001 normering. “Inmiddels zijn alle deuren geleverd en in bedrijf gesteld”, blikt Fluit terug.

“De hoge kwaliteitseisen en de korte bouwtijd vereisten een grondige voorbereiding en optimale samenwerking met andere partijen. Dit heeft geleid tot een bevredigend resultaat voor zowel de opdrachtgever als onszelf.”

'SNEL, DUURZAAM EN LEAN' Om aan de korte bouwtijd en hoge duurzaamheidseisen van New Logic II te voldoen, zijn delen van het distributiecentrum uitgevoerd in prefab beton. In opdracht van Heembouw realiseerde Middelkoop Betonbouw de betonnen fundaties, poeren, liftput, dockzones, verdiepingsvloeren, vorstranden, vloeren en prefab plinten.

“De krappe planning vormde voor ons de grootste uitdaging”, vertelt eigenaar Erwin Middelkoop van Middelkoop Betonbouw. “Wij hadden zes weken om de gehele onderbouw te realiseren. Dit leverde een extra uitdaging op bij de laaddocks. De prefab T-elementen, breedplaatvloeren en wanden die we hiervoor gebruikten, moesten van engineering tot eindproduct, binnen drie weken geproduceerd worden; circa drie weken sneller dan gebruikelijk. Wij hebben die productie op ons genomen.

Een behoorlijke opgave als je bedenkt dat het om 43 laaddocks ging.”

Middelkoop Betonbouw is ISO-14001 gecertificeerd en groot voorstander van de lean-filosofie. Middelkoop: “Als betonbouwer bereiden we, net als bij lean bouwen, projecten tot in de details voor zodat de uitvoering efficiënt en probleemloos verloopt. Dat is op dit project ook het geval. Dok Vast en Heembouw hebben de processen volledig onder controle en scheppen de juiste randvoorwaarden voor een efficiënte en prettige samenwerking tussen alle partijen. Voor ons is dit werk dan ook uitstekend verlopen.”

DUURZAME EN CHIQUE GEVEL New Logic II is het derde project van Dok Vast waaraan Portalume Systemen meewerkte. De specialist in aluminium geveltechniek engineerde, produceerde en monteerde de kozijnen en vliesgevels van het nieuwe distributiecentrum.

Eigenaar Peter Muller van Portalume Systemen: “We tekenden de gevel uit in ons eigen 3D-programma, dat aansloot op het BIM-model van de aannemer. Om in dit BREEAM-project aan de eisen voor isolatie te voldoen, voerden we de kozijnen en vliesgevels in triplebeglazing uit. Ook pasten we vier inbraakwerende automatische schuifdeuren toe. De zwarte coatex-coating zorgt voor een chique uitstraling van de gevel.”

'Geraffineerd toegepaste houten geveldelen'

Portalume Systemen realiseerde 600 vierkante meter kozijnen en 350 vierkante meter vliesgevels.

“In mei 2014 startten we met produceren”, aldus Muller. “Omdat we met de meeste partijen al op de eerdere projecten van Dok Vast hadden samengewerkt, verliep de montage zeer soepel. Medio juni leverden we de geveldelen op.”

| 19

TILBURG | New Logic II

Projectinfo VOLLEDIGE ENGINEERING IN TWEE MAANDEN Begin januari 2014 zijn Bartels Ingenieursbureau en Samen advies & engineering gestart met het constructieve ontwerp van het nieuwe distributiecentrum New Logic II in Tilburg. Aangezien al regelmatig in dezelfde samenstelling was gewerkt met opdrachtgever Heembouw en architect Habeon, kon twee maanden later de eerste paal geslagen worden.

“Dat betekent dat de volledige engineering van het distributiecentrum, dat bijna 50.000 m2 oppervlak meet, in twee maanden is uitgevoerd. Op 28 februari 2014 zijn de eerste 750 palen geslagen in Tilburg. Voor bouwer Heembouw hebben Bartels en Samen al meerdere gelijksoortige trajecten doorlopen. Daarom kon het engineeringstraject zo snel verlopen. Met een dergelijke, korte planning is het een uitdagende taak de constructieve uitwerking goed te verzorgen en de samenhang te bewaken. Hiervoor is goede communicatie van levensbelang. Om die reden is met alle partijen samengewerkt in BIM. Dit zorgde voor een nagenoeg foutloos ontwerp in de uitvoering.”

De constructie van het DC is opgebouwd uit IPE-gordijnen gecombineerd met vakwerkspanten met een stramien van 16,5x18 meter. “Ondanks de gewenste vloerbelasting van 800 kg/m² is niet van dit stramien afgeweken. Door het toetsen van een 400 millimeter dikke kanaalplaatvloer voorzien van een 100 millimeter dikke druklaag is het mogelijk geworden de overspanning van 16,5 meter te realiseren. De vloer van het distributiecentrum is gefundeerd op staal en uitgevoerd als een supervlakke vloer. Al met al is gezamenlijk weer een fantastisch resultaat neergezet en heeft Dok Vast er weer een prachtig DC bij.”

C CA AM MP P SS H HO OU UT T Voor thermisch gemodiceerd hout. Vanaf vurenhout al duurzaamheidsklasse 1. Kromtrekken passé is en geen tropisch Voor thermisch gemodificeerd hout.

Vanaf Voor gemodificeerd hout.

Vanaf hout meer nodig voor eenthermisch mooi en duurzaam project.

Waardevol vurenhout alalduurzaamheidsklasse 1.1. vurenhout duurzaamheidsklasse qua aanzien, superieur qua eigenschappen zoals levensduur passé geen Kromtrekken passéisisen en geentropisch tropisch hout en vervorming maarKromtrekken tegelijk prijstechnisch interessant en hout meer nodig voor een mooi en duurzaam meer voorandere een mooi en duurzaam geen milieuconflicten.

Ooknodig voor alle houtsoorten en qua superieur halffabrikaten kunt project. uproject. bij onsWaardevol terecht inclusief een gedegen advies.

Waardevol quaaanzien, aanzien, superieur qua quaeigenschappen eigenschappenzoals zoalslevensduur levensduuren en vervorming vervormingmaar maartegelijk tegelijkprijstechnisch prijstechnisch interessant en geen interessant en geenmilieuconflicten. milieuconflicten.

Ook Ookvoor vooralle alleandere anderehoutsoorten houtsoortenen en halffabrikaten halffabrikatenkunt kuntuubij bijons onsterecht terecht inclusief inclusiefeen eengedegen gedegenadvies. advies.

Ruw Ruwhout, hout,ook ookthermisch thermisch gemodificeerd, gemodificeerd,verlijmde verlijmde panelen, panelen,traponderdelen traponderdelen

www.campshout.nl www.campshout.nl www.campshout.nl www.campshout.nl +31-(0)13-8440042 +31-(0)13-8440042

+31-(0)13-8440042

+31-(0)651-090538 +31-(0)651-090538 +31-(0)651-090538

Lean&Duurzaam OUTSTANDING

VERWARMING • AIRCONDITIONING • ENERGIEBESPARING SANITAIR • SERVICE & ONDERHOUD

Osseweg 3 5384 NA Heesch • T 0412 451623 • vanbonbv.nl

www.vandenpol.com

TILBURG | New Logic II

KORTE BOUWTIJD Op 27 februari 2014 ging de bouw van start.

Nog geen halfjaar later bevond de hal zich in de afbouwfase, om in oktober 2014 opgeleverd te worden. Het kantoorgedeelte wordt afgebouwd zodra de eindgebruiker(s) bekend is/zijn. “We gaan bewust voor een korte bouwtijd”, stelt Klanderman. “Hiermee scheppen we de juiste randvoorwaarde voor een efficiënte werkwijze, een constructieve samenwerking en een optimale afstemming van de logistieke stromen.” Net als bij New Logic I wordt New Logic II uitgevoerd volgens de lean-methode. Klanderman wijst naar de kleurrijke planning aan de wand en zegt: “De kracht van deze methode is dat alle partijen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het halen van de deadlines. Bovendien werken we met veel dezelfde partijen als op New Logic I: innovatieve bedrijven die goed op elkaar zijn ingespeeld en openstaan voor elkaars wensen en ideeën. Met dit ‘outstanding’ team gaan we de planning en het gewenste kwaliteitsniveau zeker halen.” ❚

Bouwinfo

De eindgebruikers van New Logic II moeten nog bekend worden

Projectinfo

OPDRACHT Dok Vast, Oisterwijk

ONTWERP Habeon, Roelofarendsveen

UITVOERING Heembouw, Roelofarendsveen

BOUWPERIODE februari 2014 – oktober 2014

BOUWPROGRAMMA nieuwbouw distributiecentrum met warehouse (43.600 m2 BVO), mezzanine t.b.v. VAS (4.700 m2 BVO) en kantoor (1.400 m2 BVO); terreinoppervlakte: 70.720 m2

DUURZAME W-INSTALLATIES Van Bon Installaties-Technisch Beheer is, in nauwe samenwerking met andere installatietechnische partijen, van ontwerp tot ingebruikstelling betrokken bij de werktuigbouwkundige installaties van New Logic II. De W-installateur maakte in een halfjaar de installaties van het distributiecentrum gebruiksklaar. De kantoorinstallaties worden naar wens van de eindgebruiker afgebouwd.

“Onze installaties dragen bij aan de hoge BREEAM-certificering”, vertelt projectleider Henry Bemelmans.

“Om de doelstelling ‘Outstanding’ te halen, passen we laagtemperatuurverwarming in de hallen toe en een warmtepompinstallatie voor een lage EPC. Ook installeren we CO2-gestuurde ventilatie met warmteterugwinning en een grijswatersysteem met vier liter closetspoeling.”

Na Rhenus (Son) en New Logic I is dit het derde project dat Van Bon met Dok Vast en Heembouw uitvoert.

Bemelmans: “De samenwerking is als vanouds. We weten wat we aan elkaar hebben, de lijnen zijn kort en beslissingen worden snel genomen. Samen komen we tot installaties waar Dok Vast trots op kan zijn.”

E-INSTALLATIES Van den Pol Elektrotechniek uit Montfoort heeft 'met plezier en trots' een bijdrage geleverd aan het ontwerpcertificaat BREEAM-NL ‘Outstanding’ voor distributiecentrum New Logic II op bedrijventerrein Vossenberg West II in Tilburg. “Dit certificaat is slechts vier keer eerder verstrekt in Nederland. Bovendien heeft New Logic II de hoogste score ooit behaald. Voor Van den Pol Elektrotechniek is dit een mijlpaal.”

Naast het ontwerpen en installeren van de elektrotechnische installaties, de verlichting, de inbraakdetectie, PV-systemen, alarminstallaties en diverse sturingen, is Van den Pol Elektrotechniek ook verantwoordelijk voor de monitoringsystemen. Deze maken het mogelijk dat de gebruikers straks optimaal inzicht hebben in de energieprestaties van het gebouw en het BREEAM-NL ‘Outstanding’ straks ook in de praktijk waar kunnen maken. Op 1 september is de hal van 43.600 m² opgeleverd. Een maand later volgt ook het kantoor.

| 21

AMSTERDAM | Hilton Hotel Amsterdam Airport Schiphol

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Mecanoo

ICONISCH NIEUW

HILTON HOTEL OP SCHIPHOL KRIJGT VORM SCAN WITH

Het medio 2015 op te leveren Hilton Hotel Amsterdam Airport Schiphol is met zijn opvallende ruitjesgevel een landmark in wording. Nu de gevelsluiting is voltooid, is de afgeronde kubus van het beddenhuis al van verre te zien. “Het icoon dat we wilden staat er”, vertelt architect-partner Ellen van der Wal van Mecanoo. Voor de gebouwontwerper heeft kwaliteitscontrole prioriteit in de afbouwfase.

De composietgevel is opgebouwd uit gekromde elementen voorzien van ruitvormige kozijnen en deksels

Schiphol Hotel Property Company, eigenaar en ontwikkelaar van het nieuwe pand, gaf Mecanoo de ruimte de architectonische uitstraling van het nieuwe Hilton Hotel te optimaliseren en te integreren met de specifieke luchthavenomgeving.

Zo krijgt het aan de Schiphol Boulevard gelegen pand onder meer een overdekte verbinding met het WTC en de terminal. Hilton heeft als hotelexploitant een managementcontract en krijgt een volledig op maat gesneden vijfsterrenhotel.

Van der Wal: “Alle partijen zijn het eens dat het gebouw een icoon moet worden, dat tevens aansluit op de bestaande luchthavenbebouwing een zakelijke en internationale omgeving.”

22 |

ATRIUM De nieuwbouw van Hilton Schiphol kent een programma bestaande uit 433 gastenkamers, een conferentiecentrum met 23 vergaderzalen, een restaurant, een spa en fitnesscentrum, een ballroom voor 600 gasten en een ondergrondse parkeergarage met 138 plaatsen. De omvang van het programma vroeg volgens Van der Wal om 'bijzondere én eenduidige' oplossingen. De onderbouw van het hotelgebouw (podium) volgt de rooilijn van het bestaande WTC-complex; de bovenbouw (beddenhuis) is 45 graden gedraaid ten opzichte van de onderbouw en heeft de vorm van een kubus met afgeronde hoeken. Onder- en

bovenbouw worden van elkaar gescheiden door een diagonale snede. “De draaiing van de kubus versterkt het iconische karakter van het gebouw.” Een gebouwhoog atrium met een glazen plafond vormt de centrale ontmoetingsruimte van het nieuwe hotel. Door de binnengevels af te werken met wit akoestisch pleisterwerk en hout ontstaat 'raffinement en een natuurlijke, luxe uitstraling'. Het atrium wordt aan drie zijden door hotelkamers omringd, met uitzondering van de noordgevel, waardoor daglicht diep in het gebouw kan doordringen. De lucht in het atrium wordt gebruikt om de kamers voor te verwarmen. Gebouwinstallaties zijn weggewerkt in

AMSTERDAM | Hilton Hotel Amsterdam Airport Schiphol

Beddenhuis is 45 graden gedraaid ten opzichte van de onderbouw

het volume; tegelijkertijd worden constructieve delen aangewend om waarde toe te voegen. “In de dakspanten van het atrium zijn bijvoorbeeld leds geïntegreerd. Door aan de binnenzijde van de spanten een doek voor de ledverlichting te spannen, ontstaat een bijzonder lichteffect dat zichtbaar is tot beneden in het atrium. Hoge eisen op het gebied van comfort en duurzaamheid zijn zoveel mogelijk gecombineerd.”

'CONCEPT WERKT' Hoofdaannemer Ballast Nedam begon in januari 2013 met de bouw. Uit staal en beton is een casco opgetrokken van 42 meter hoog, › Gebouwhoog atrium verzekert daglichtvoorziening

SCAN WITH

| 23

AMSTERDAM | Hilton Hotel Amsterdam Airport Schiphol

De lucht in het atrium wordt gebruikt om de kamers voor te verwarmen

dat is voorzien van een composietgevel op een glazen plint. De composietgevel is opgebouwd uit gekromde elementen voorzien van ruitvormige kozijnen en deksels. Het markante gevelpatroon roept associaties op met de facetten van een geslepen diamant. Inmiddels is de gevel wind- en waterdicht, waardoor de 'sculptuur' bij de entree van Schiphol zijn functie als landmark al kan vervullen. “Je droomt ervan dat een gebouw er in het echt mooier uitziet dan op de tekentafel. We zien nu al dat het concept met de gedraaide kubus werkt, of je nu met het vliegtuig landt of via de snelweg komt aanrijden. Het icoon dat we wilden staat er.”

De ruwbouw ging medio 2014 over in afbouw, waarbij van beneden naar boven wordt gewerkt.

Voor Mecanoo is de projectbegeleiding tot aan de oplevering dagelijks werk, vervolgt Van der Wal. “Dit is een gigantisch gebouw met een complexe vormgeving op een kleine bouwlocatie.

Kwaliteitscontrole is een van de grote prioriteiten in de afbouwfase; in de dagelijkse praktijk betekent dat bijvoorbeeld adviseren over de juisSCAN WITH

24 |

te montage. Een groot voordeel is dat het gehele project in BIM is uitgevoerd.”

Het nieuwe Hilton Schiphol gaat straks 'geruisloos' op in de zakelijke en internationale omgeving van de luchthaven, maar wordt ook een 'maatpak' voor

de gebruiker, benadrukt Van der Wal. “We proberen nooit een bepaalde architectuur op te dringen, maar ontwerpen gebouwen die passen op de plek waar ze staan, bij hun gebruikers en bij het doel waarvoor ze dienen. Daarmee krijgen Schiphol en Hilton het gebouw dat ze verdienen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT

Schiphol Hotel Property Company BV (ontwikkelaar en eigenaar); Hilton Worldwide (operator) ONTWERP Mecanoo Architecten (gebouwontwerp); Hirsch Bedner Associates (interieur) ADVIES ABT (constructief); Deerns (installaties); BBN Adviseurs (kosten); DGMR

Raadgevende Ingenieurs (duurzaamheid, bouwfysica, brandveiligheid);

DPA Lighting Consultants (verlichting); Vendrig International (food&beverage) UITVOERING Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling GEVELAANNEMER Rollecate INSTALLATIES Unica Groep (E&W); KONE (liften en roltrappen); Ergolift (onderhoudsinstallaties) BOUWPERIODE januari 2013 – medio 2015 PROGRAMMA 40.150 m² BVO (433 hotelkamers, conferentiecentrum met 23

vergaderzalen en ballroom voor 600 personen, restaurant, spa en

fitnesscentrum, parkeergarage 138 plaatsen)

KnaufZeker

MET KNAUFZEKER‌

100% prestatiegarantie

Beeld: CIIID, Cees Giessen/Schiphol Hotel Property Company

‌ zeker van vluchtroutes met 120 minuten brandwerendheid

Knauf is leverancier van alle binnenwanden voor nieuwbouw Hilton Amsterdam Airport Schiphol

KnaufZeker: uw ontwerp gewaarborgd In uw ontwerp legt u de gewenste prestaties van een gebouw vast, bijvoorbeeld op het gebied van brand, geluid en luchtkwaliteit. En wat hierin wordt beloofd, moet in de praktijk natuurlijk waargemaakt worden. Met KnaufZeker weet u 100% zeker dat gewenste prestaties daadwerkelijk gerealiseerd worden.

Dat garanderen wij.

www.knaufzeker.nl

Een gezamenlijk initiatief van:

&

systeemwanden en glaswanden www.technowand.nl Naast dat TechnoWand bij het nieuwe Hilton Hotel op Schiphol de vaste wanden en plafonds heeft gerealiseerd is TechnoWand ook producent en installateur van systeemwanden en glaswanden. Iedere systeemwand produceren we in eigen huis. Hierdoor kunnen we zeer snel leveren. Nederlands fabrikaat en levering binnen 48 uur. TechnoWand is uw partner voor maatwerk systeemwanden, glaswanden en deuren. Tevens verzorgen wij naar uw wens het interieurwerk als balies, recepties, kasten/ kastenwanden e.d.

Dynamische organisaties vragen om flexibele huisvesting. Waarbij u wilt dat de werkplek allure en plezier uitstraalt, zodat er in alle rust gewerkt kan worden. Het TW3000 volglas wandsysteem biedt u daartoe alle mogelijkheden.

AMSTERDAM | Hilton Hotel Amsterdam Airport Schiphol

Projectinfo GEVELWASINSTALLATIE OP RAILS KRIJGT EIGEN 'REMISE'

SLIMME, SNEL TE MONTEREN STAALCONSTRUCTIE

De integratie van de gevelonderhoudsinstallaties in en om het atriumdak van het Hilton Amsterdam Airport Schiphol vraagt een hechte samenwerking tussen leverancier/ontwikkelaar Ergolift en andere bouwpartners. Daarbij wordt niets aan het toeval overgelaten, vertelt mede-eigenaar Hans Wijling van Ergolift. “Wij hebben in goede samenwerking voor het atriumdak en de onderliggende wanden een gevelinstallatie ontwikkeld en geleverd, die is goedgekeurd door het Nederlands Instituut voor Lifttechniek en voldoet aan de eisen van de architectuur.”

Hutten Metaal Staalbouw uit Hardenberg heeft de complexe staalconstructie van het nieuwe Hilton Amsterdam Airport Schiphol geproduceerd, geëngineerd en gemonteerd. “Een echte teamprestatie gericht op een optimaal eindresultaat”, volgens directeur-eigenaar Wim Hutten.

Dat was vooraf geen sinecure, met een atriumdak bestaande uit stalen profielen en glas. Hiermee moesten zowel de hangrailtrajecten voor de gevelwasinstallatie als de speciale afwerking van de stalen profielen met aluminium beplating worden geïntegreerd. Vooral de benodigde installatieruimte diende gefinetuned te worden, voornamelijk in verband met de architectonische afwerking en zichtlijnen.

“De gondelinstallatie kan helemaal rondom, maar ook oversteken met behulp van wissels, alsmede op en neer langs de zijgevels; de benodigde installatiedelen zijn zoveel als mogelijk in de constructieve dakspanten verwerkt. De tweepersoonsgondel is 4,5 meter lang; daartoe is een parkeerruimte ontworpen in de binnengevelconstructie, waardoor ook deze aan het zicht is onttrokken en veilig gebruikt kan worden. De gondel hangt aan het hangrailsysteem verwerkt in de binnenzijde van de dakconstructie. De railsystemen zijn inmiddels opgeleverd; dit najaar is het rijdend materieel voorzien.

Het onderhoud van de gevelwasinstallatie is in het bestek opgenomen.” Daarnaast ontwierp en levert Ergolift een speciale dakwagen waarmee de gehele buitengevel kan worden bereikt. “Uitdaging was de gevelgeleidingspunten praktisch onzichtbaar te integreren in de gevelpanelen.”

“Belangrijk hier is de samenwerking met constructeur ABT en de opdrachtgevende aannemer Ballast Nedam. Met elkaar hebben wij een slimme en snel te monteren staalconstructie bedacht voor dit complexe gebouw, waaraan wij een jaar hebben gewerkt. De optimalisatie levert een win-winsituatie op. Wij hebben de constructie in delen al volledig geconserveerd aangeleverd op de bouwlocatie. Dat leidde tot een inspanningsverschuiving van eindassemblage naar transport.

Sommige liggers zijn immers maar liefst 38 meter lang, en het gaat in dit project in totaal om 1.600 ton staal.”

KWALITEIT EN SNELHEID MOETEN SAMENGAAN TIJDENS AFBOUW 'UNIEK PROJECT' TechnoWand is tijdens de nieuwbouw van het Hilton Amsterdam Airport Schiphol Hotel verantwoordelijk voor de engineering en montage van binnenwanden, (akoestische) plafonds, borstweringen en koven, het stellen van de kozijnen en de montage van specials als ophangframes voor spiegels. De systeemwandleverancier uit Aalten past overal waar nodig maatwerk toe; daarbij moeten kwaliteit en bouwsnelheid samengaan.

“Dat kan door veel in eigen hand te houden, in ons geval met een combinatie van prefab en assemblage op de bouwlocatie, weekendwerkzaamheden, korte levertijden op basis van eigen transportmiddelen en een afwijkende bouwlogistiek”, vertelt directeur/projectleider Arjan Laninga - zelf meerdere dagen per week aanwezig op de bouwlocatie. “Binnen een jaar – tussen Kerst 2013 en 2014 - moeten onze werkzaamheden zijn afgerond, dus wij sturen de afbouw strak aan, met onder meer een vaste hoofdmonteur op locatie; daarnaast werken wij indien noodzakelijk buiten reguliere uren om.”

De gipsplaten voor de afbouwonderdelen zijn bijvoorbeeld op zaterdagen aangevoerd om de bouwstromen niet te verstoren. Daarbij worden alle binnenwanden gemonteerd voordat de cementdekvloer wordt gestort - “ongebruikelijk maar in dit unieke project essentieel.

De hoge eisen van de eindgebruiker op het gebied van esthetische afwerking, brandveiligheid en akoestiek staan altijd voorop. Alles is in werkplannen verantwoord, tot de gebruikte lijmsoort aan toe.

Verder is de juiste afstemming met installatiewerkzaamheden van groot belang; als wij onze werkzaamheden afronden moeten alle kabels en leidingen verwerkt zijn. Wij lopen op schema.”

| 27

Hutten Metaal Staalbouw BV Noorwegenweg 1, 7772 TA Hardenberg Postbus 441, 7770 AK Hardenberg T 0523-251755 E info@huttenmetaal.nl F 0523-251544 I www.huttenmetaal.nl

ADVISERING • ENGINEERING • VERKOOP • SERVICE • ONDERHOUD Postbus 20, 2957 ZG Nieuw Lekkerland, Tel. 0184 - 68 42 82, Fax 0184 - 68 62 99

WWW.ERGOLIFT.NL

Eenvoud en zekerheid

* Vraag naar onze voorwaarden.

De standaard in brandveilige sandwichpanelen

• Horizontaal en verticaal gecertificeerd (Efectis) • Heldere en transparante documentatie • Nederlandstalige certificatie (Efectis) • Geen additionele voorzieningen noodzakelijk* • FX produktengamma compleet FM approval gecertificeerd • Uitgebreid produktengamma in FX blue hardschuim en FX minerale wol

claddingpoint.nl

Veldoven 6 6826 TT Arnhem (T) +31 (0)26 - 365 0 630 (F) +31 (0)26 - 365 0 631

CLADDING POINT DUURZAME SANDWICHPANELEN

ZWOLLE | EDC wehkamp.nl

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Klaas Eissens AV producties

STATE OF THE ART-DISTRIBUTIECENTRUM GAAT VOOR MODULAIR BOUWCONCEPT

SNEL EN DUURZAAM IN PREFAB BETON

SCAN WITH

RUIM VIERDUIZEND LEGOSTENEN

Betonelementen 'als legostenen in elkaar gezet'

In Zwolle, pal aan de A28, laat wehkamp.nl ‘s werelds grootste geautomatiseerde distributiecentrum voor online retail bouwen.

Hiermee maakt het online warenhuis een unieke ambitie waar: artikelen leveren op de dag van bestelling.

Minstens zo ambitieus is dat dit bijna 50.000 vierkante meter tellende gebouw in enkele maanden moest staan en BREEAM-label ‘Very Good’ moest behalen. Werk aan de winkel, zo constateerde prefab betonbouwer Hercuton, die op dit soort uitdagende projecten letterlijk in zijn element is. Mede dankzij de bouwmethode van Hercuton werd dit grootschalige distributiecentrum in recordtijd opgebouwd. En bleef er tijd genoeg over voor het inbouwen van het state of the art-distributiesysteem. Medio 2015 gaat het distributiecentrum in bedrijf.

KENNIS EN ERVARING In opdracht van WDP Nederland, die dit project voor wehkamp.nl ontwikkelt, bouwde Hercuton de hoofddraagconstructie. Commercieel directeur Ivo van der Mark van Hercuton: “We realiseerden al diverse distributiecentra voor WDP. Directe aanleiding voor deze opdracht was een project dat we voor een andere ontwikkelaar uitvoerden: de nieuwbouw van het energieneutrale warehouse voor Hitachi Data Systems.” Hercuton treedt in veel projecten op als totaalontzorger en paste deze kennis en ervaring ook toe bij de nieuwbouw voor wehkamp.nl.

30 |

Hercuton kreeg een half jaar om, samen met de andere betrokken partijen, het gebouw neer te zetten. Daarna had systeemleverancier Knapp nog acht maanden om het volautomatische distributiesysteem in te bouwen. “Ons modulaire bouwconcept maakte deze korte bouwtijd mogelijk”, aldus Van der Mark. “De hoofddraagconstructie is opgebouwd uit 4.306 geprefabriceerde betonnen elementen die we als legostenen in elkaar zetten. Dit werkt niet alleen heel snel – we monteerden zo’n duizend meter prefab beton per week – we zijn ook nauwelijks afhankelijk van het weer. De elementen worden onder geconditioneerde omstandigheden in de fabriek gemaakt en we kunnen tot -5 graden Celsius monteren.”

ESTHETISCHE, DUURZAME SCHIL Het nieuwe onderkomen van wehkamp.nl wordt grotendeels gebruikt voor de opslag en distributie van zo’n vier miljoen artikelen. De hal krijgt bijna 480.000 picklocaties, 8.000 palletlocaties en 2,5 kilometer aan stellingen.

Het kantoordeel omvat zo’n 2.000 vierkante meter. “Alles draait om het distributiesysteem”, aldus Van der Mark. “Het gebouw fungeert als esthetische en duurzame schil daaromheen. De elegante, markante look is te danken aan de rondingen in de gevel en de goudkleurige gevelbekleding in combinatie met het groene glas. De duurzaamheid zit in energiezuinige maatregelen, maar ook in de natuurlijke eigenschappen van het beton: het is brandvertragend en recyclebaar, het heeft een lange levensduur en een hoog accumulerend vermogen.”

SAMENWERKINGSMODEL In november 2013 gingen de eerste palen de grond in. Na het heiwerk en het aanbrengen van de poeren plaatste Hercuton de betonnen kolommen. Hierop werden de liggers en de betonnen dakelementen gemonteerd. Daarna volgden de betonnen borstwering, de gevelbekleding, dakisolatie, dakbedekking en vloeren. “De krappe planning zette de werkzaamheden behoorlijk onder druk”, blikt Van der Mark terug. “Om de voortgang te waarborgen, pasten we het samenwerkingsmodel toe waar wij al jaren voor staan. Met onderlinge transparantie en vanuit de gezamenlijke ambitie om aan de verwachtingen van de klant te voldoen, leverden we het bouwkundige deel volgens planning op.” ❚

ZWOLLE | EDC wehkamp.nl

Projectinfo ‘INSTALLEREN IS SAMENWERKEN’ In opdracht van WDP Nederland engineert, levert en monteert Van Loon de elektrotechnische installaties voor het nieuwe distributiecentrum van wehkamp.nl. “Dit project is ons op het lijf geschreven”, vertelt Maikel Reniers, projectmanager bij Van Loon.

Strakke maatvoering voor optimale functionaliteit

“Logistieke centra vormen onze corebusiness. We kennen de sector, we weten waar de installatietechnische aandachtspunten liggen en we zijn gewend snel te bouwen. Ook zetten we steeds meer in op ketensamenwerking en het realiseren van een hoge klantwaarde, aspecten die in de logistieke branche, en zeker ook bij dit project, van toegevoegde waarde zijn.”

Van Loon installeert een integraal systeem met elektra, verlichting, beveiligingssysteem, CCTV en toegangscontrole, data-/glasvezelinfrastructuur, intercom en oproepinstallatie. “De installaties zijn gekoppeld door een intelligent gebouwbeheersysteem”, legt werkvoorbereider Wesley Bleijenberg uit. “Uit BREEAM-oogpunt passen we een energiemanagementsysteem toe en dynamische, daglichtgestuurde energiezuinige verlichting.

Een andere, bijzondere toepassing is het railkokersysteem, dat door zijn modulaire opzet snel te monteren is en eenvoudig op de elektriciteitsbehoefte aangepast kan worden.”

De installaties in de hal zijn nagenoeg gereed, de afbouw van de kantoorinstallaties vindt momenteel plaats. “Het project loopt op rolletjes”, aldus Reniers. “Dit is grotendeels te danken aan de goede afstemming en samenwerking met de andere contractanten en onze vaste partners.

Met methodes als 'concurrent engineering' en een op 'lean' gebaseerde uitvoering werken we naast en met elkaar, met één gezamenlijk einddoel: een tevreden opdrachtgever en eindgebruiker.”

SCAN WITH

| 31

info@vanberlo.com www@vanberlo.com

vis n e t h c anda a t i u n a Oplossingen v

Benieuwd naar onze visie op toekomstbestendige distributiecentra?

Neem dan contact met ons op.

elektrotechniek • beveiligingen • telecommunicatie Steenstraat 7d l 5107 NE Dongen l T 0162 - 320 736 l E info@vanloon.com l I www.vanloon.com

ie

ZWOLLE | EDC wehkamp.nl

Bouwinfo

Projectinfo

OPDRACHT WDP Nederland, Breda (ontwikkelaar); wehkamp.nl, Zwolle (eindgebruiker)

BRANDWERENDE CELLENBETONBINNENSPOUWBLADEN

ONTWERP DENC, Tilburg

UITVOERING

In het nieuwe pand van wehkamp.nl zit zo’n 5.000 vierkante meter aan prefab Hebel cellenbeton-binnenspouwbladen. Xella Nederland BV - specialist in kalkzandsteen, cellenbeton en minerale isolatieplaten - leverde en monteerde deze brandwerende wanden.

Hercuton b.v., Nieuwkuijk

BOUWPERIODE najaar 2013 – najaar 2015

BOUWPROGRAMMA

Rayonmanager Bianca van Vugt van Xella: “Bijzonder aan dit werk is de keuze voor prefab Hebel cellenbeton naast het prefab beton van Hercuton. Dit had vooral te maken met de optimaal brandwerende eigenschappen van cellenbeton. Cellenbeton is onbrandbaar en kan een brand meer dan 360 minuten weerstaan. Daarnaast draagt het cellenbeton bij aan de luchtdichtheid en warmte-isolatiewaarde van de buitenwanden.”

nieuwbouw distributiecentrum met kantoor (47.022 m2 BVO)

Xella begon in februari 2014 met het tekenwerk. Groot aandachtspunt was de technische detaillering en de verankering. Van Vugt: “We bevestigden de wanden met scharnierstrippen en -ankers aan de betonnen kolommen.” In maart 2014 startte de montage.

Xella bracht binnen de strakke vereiste bouwplanning met haar eigen bouwafdeling en montageploegen de cellenbeton-wanden aan.

'VLOER MOET OVERAL GELIJKE KWALITEIT BEZITTEN'

Het weren van een brand begint al bij de wand Meer brandveiligheid met Hebel wandplaten.

Hebel is hét merk in de utiliteitsbouw dat toegevoegde waarde biedt wanneer het gaat om brandveiligheid.

Hebel platen zijn gemaakt van cellenbeton en beschikken hierdoor over uitstekende eigenschappen op het gebied van verwerkbaarheid, geluidsisolatie, warmteaccumulatie én brandwerendheid. Door compartimenten te scheiden met brandwanden van Hebel krijgt vuur geen kans om over te slaan. Maar ook dakplaten en buitenwanden van Hebel zorgen ervoor dat brandschade beperkt blijft.

Meer weten? Bel 0183 – 67 12 34. www.xella.nl Beheers de brand met een Hebel wand.

Hebel® is a registered trademark of the Xella Group.

Van Berlo Bedrijfsvloeren voorziet in de monolietvloer van hal en laadkuil en de druklaag van de verdiepingsvloer in het nieuwe distributiecentrum van Wehkamp.

Een uitgebreide opdracht inclusief engineering, waarbij zware eisen werden gesteld.

Technisch commercieel adviseur Jan Baijens: “In verband met het volautomatische orderpicksysteem op rails, moet de voegloze vloer in de 33.000 m² grote distributiehal overal de oorspronkelijke hoge vlakheid blijven houden. Wij hebben de vloer daarom op mini-vibropalen gefundeerd.”

Op bedrijventerrein Hessenpoort verrijst het 'grootste volautomatische DC voor internetverkoop ter wereld', waarmee leveringen op de dag van bestelling mogelijk worden gemaakt. Niets wordt daarom aan het toeval overgelaten, en Van Berlo Bedrijfsvloeren is dan ook bij het ontwerp betrokken. “Dat wordt steeds meer de praktijk – ook in ons specialisme. Wij hebben een eigen engineerings-bv; hierdoor kunnen wij opdrachten vanaf grondwerk tot eindafwerking van de vloer in totaliteit op ons nemen. Daarnaast zijn wij een vaste partner van hoofdaannemer Hercuton en hebben wij gezamenlijk veel ervaring in projecten als deze, waardoor wij snel kunnen schakelen, de werkzaamheden goed op elkaar laten aansluiten en de gewenste integrale kwaliteit leveren.

Vaststaat is dat wij steeds meer dienstverlener worden in de nieuwe bouweconomie.”

Vlinderen Ten behoeve van de maatvastheid in de distributiehal, alsmede de belastbaarheid van de magazijnstellingen, werd voor het nieuwe Wehkamp-DC een speciale fundering bedacht op basis van mini-vibropalen. “Hierdoor ontstaat een 'spijkerbed-effect' en wordt de vloer in feite de fundering van de stellingen.” Vervolgens is in-het-werk een monoliet betonvloer gestort. Een vloer uit 1 stuk, die na een korte uithardingstijd met speciale machines 'gevlinderd' wordt voor een egaal vloeroppervlak. “Vlinderen is een specialistische afwerkingstechniek die je moet je zien als een vorm van polijsten in de laatste uithardingsfase van de betonvloer. Een monolietvloer heeft geen aparte toplaag, dus dit is gelijk de eindafwerking.” Eenzelfde soort vloer werd toegepast voor de laadkuil van circa 3.000 m² omvang; op de verdiepingsvloer (12.000 m²) stortte Van Berlo een druklaag van zeven centimeter. De vloerwerkzaamheden startten in maart dit jaar en werden in juni afgerond.

| 33

Adv_AWP_Wehkamp_HRes.pdf 1 22-9-2014 10:36:52

Architectonische Gevelpanelen

Distributiecentrum Wehkamp Doordacht maatwerk

C

Denc Architecten ontwierp voor wehkamp.nl in overleg met eigenaar WDP een prachtig distributiecentrum. De ge誰soleerde panelen met refecterende coating van Kingspan completeren de gevel op een bijzondere manier.

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Met Architectonische Gevelpanelen van Kingspan kan zo veel gevarieerd worden dat altijd een unieke look gecre谷erd wordt. Aanvullend kan gekozen worden voor maatwerk zoals een speciale coating of speciaal gevormde hoeken.

De voordelen van ge誰soleerde panelen van Kingspan zijn evident: Langdurige thermische, structurele en esthetische betrouwbaarheid, hoge isolatiewaarden bij slanke bouwdetails, hoge luchtdichtheid en hoge bouwsnelheid.

Leverbaar met extra garantie en brandveiligheidscertificaten. Uitstekend geschikt voor toepassing in gebouwen waarbij men streeft naar een BREEAMcertificering.

Kingspan Ge誰soleerde Panelen

Lingewei 8, 4004 LL Tiel, Postbus 6565, 4000 HN Tiel t: +31 (0) 344 675 250 email: info@kingspanpanels.nl

www.kingspanpanels.nl

Color your world Euramax levert hoogwaardig voorgelakt aluminium voor dak- & gevelbekleding.

Bezoek www.euramax.eu voor meer inspiratie

Contact: +31 (0)475 370 341 max@euramax.eu

ZWOLLE | EDC wehkamp.nl

Projectinfo MAATWERK-GEVELOPLOSSINGEN MAKEN HET VERSCHIL Een spannende en niet-alledaagse, maar tegelijkertijd subtiele buitengevel. Dat had architectenbureau DENC voor ogen met het nieuwe distributiecentrum voor wehkamp.nl. In opdracht van WDP dacht Kingspan Geïsoleerde Panelen in het creatieve proces mee en kwam met unieke, maatwerk-architectonische gevelpanelen.

“Vorm en kleur maken dit project bijzonder”, vertelt business development manager Patrick Theelen van Kingspan Geïsoleerde Panelen. “Door de ronde hoeken wijkt het gebouw af van de standaard vierkante distributiecentra. De gevelbeplating is voorzien van de goudkleurige coating Micagold en is uitgevoerd in twee soorten panelen: 'micro' en 'mini-micro'. Door die variatie ontstaat een subtiel kleurenspel dat versterkt wordt door de rondingen in het gebouw.”

Op basis van een standaardpaneel ontwikkelde en engineerde Kingspan de maatwerkpanelen voor wehkamp.nl met op de hoeken van het pand speciale, rondgebogen panelen. Detailleringen voor luchtdichtheid, isolatie en het behalen van grote overspanningen werden hierin meegenomen. In totaal fabriceerde Kingspan zo’n 10.000 vierkante meter panelen voor dit project.

Theelen vervolgt: “In nauwe samenwerking met de architect is een onderscheidende uitstraling gerealiseerd. Het leuke is dat we bij steeds meer van dit soort maatwerkprojecten betrokken zijn. Architecten en opdrachtgevers weten ons steeds vaker te vinden voor unieke geveloplossingen.”

EURAMICA-KLEUR VOOR GEVEL Het Roermondse bedrijf Euramax Coated Products heeft het voorgelakt staal geleverd voor de circa 15.000 vierkante meter Kingspan-sandwichpanelen van het EDC voor wehkamp.nl. Jorrit Scheepers, Architectural Specification Manager bij Euramax, is zeer te spreken over de keuze die opdrachtgever wehkamp.nl en WDP gemaakt hebben.

“Het EuraMica-coatingsysteem maakt gebruik van mica-effectpigmenten.

Deze pigmenten reflecteren hun eigen kleur, maar laten tegelijk ook een deel van het licht door naar de dieper gelegen basislaag/kleur die daarmee zichtbaar wordt. Onder invloed van zonlicht en kijkhoek ontstaat zodoende een krachtig kleurenspel dat garant staat voor veel opzien en bekijks. Waar grote distributiecentra en fabriekshallen normaliter uitgevoerd worden in de bekende grijze of witte standaardkleuren, is het DENC-architectenteam onder leiding van Peter van Delft erin geslaagd deze trend te doorbreken. In nauwe samenwerking met Euramax hebben zij de wehkamp.nl-huisstijlkleur gedefinieerd in een ‘create your own mica-proces'. Mede door gebruik te maken van ronde hoeken in het ontwerp van de gebouwschil komt de gekozen kleur maximaal tot zijn recht. Het uiteindelijke effect mag er zijn. De EuraMica-coating geeft het nieuwe wehkamp.nl-distributiecentrum een grote mate van identiteit en eigenheid. Met zijn ligging aan de snelweg A28 zal dit Europees Distributiecentrum dan ook een niet te missen blikvanger worden, waar wehkamp. nl nog veel plezier aan zal gaan beleven.”

De gevelbeplating is voorzien van de goudkleurige coating 'Micagold'

| 35

Aluminium kozijn- en vliesgevelsystemen

RETAILPLAN AMERSFOORT

WISSELOORD STUDIO’S HILVERSUM

ME ER I NFO RM ATIE OV ER INTAL ? NEEM CONTA CT MET ONS OP : 0226 34 15 25

NEDTRAIN UTRECHT

|

W W W.I N TAL .N L

ZWOLLE | EDC wehkamp.nl

Projectinfo EEN CHIQUE JASJE In opdracht van WDP levert en monteert Hardeman | van Harten de gehele buitenschil van het nieuwe distributiecentrum van Wehkamp. De gevelspecialist zorgt voor de dak- en wandbeplating en, in samenwerking met Intal, voor de puien en beglazing.

king met de overige partijen hebben we de planning gehaald. Nog voor de bouwvak leverden we de hal en het kantoor op. In oktober hebben we de fietsenberging gereed.”

VLIESGEVELS IN RECORDTIJD AFGEROND Het rondvormige distributiecentrum van wehkamp.nl bestaat voor circa 2.300 vierkante meter uit aluminium vliesgevels. Deze glasgevels zijn, samen met diverse deurkozijnen, afkomstig van Intal uit Opmeer.

“De gevelbeplating bestaat uit rechte en ronde sandwichpanelen met een Steel EuraMica-coating in de kleur Micagold”, vertelt projectleider Martijn Jansen van Hardeman | van Harten. “Dit is een chique coating die niet standaard leverbaar is. We moesten daarom rekening houden met tien weken levertijd.

Om op tijd te kunnen monteren, moesten we deze panelen al voor de start van het tekenwerk inkopen.” Hardeman | van Harten levert en monteert ook de ongecoate, ongeperforeerde stalen dakplaten van het kantoor en de fietsenberging.

Peter Ganzeboom, sales manager bij Intal: “Wij realiseren de vliesgevels, van ontwerp tot productie en montage, volledig in eigen huis. Zo kunnen we snel, flexibel en met de beoogde kwaliteit inspelen op de uitdagingen van dit project. Vooral de deels gebogen vliesgevels met gebogen glas vereisten de nodige engineering en vakmanschap.” De eerste deellevering van de hal, met zo’n 475 vierkante meter aan vliesgevels, moest in twee weken wind- en waterdicht zijn.

Dit kon gerealiseerd worden doordat Intal volledig lean werkt.

Begin maart 2014, iets meer dan twee maanden na opdrachtverstrekking, bracht Hardeman | van Harten de eerste gevelpanelen aan. “Eind maart wilde WDP de hal wind- en waterdicht hebben”, aldus Jansen. “Dit om zo snel mogelijk te starten met het inbouwen van de stellingen. In goede samenwer-

Ganzeboom: “Als onderaannemer van Hardeman | van Harten draaien we vanaf dag één in de planning mee. Dat werkt prettig en snel. Binnen de gestelde deadline waren de vliesgevels van de eerste deellevering gemonteerd. De overige vliesgevels en kozijnen leveren we medio oktober op.”

project:

Wehkamp te Zwolle

Voor de bedrijfsbouw worden er in de basis 2 soorten metalen bouwsystemen toegepast, namelijk het metalen opbouwsysteem en het prefab systeem. Elk systeem heeft zijn eigen voordelen.

Functionele eigenschappen als isolatie waarde, brandveiligheid en bouwsnelheid zijn belangrijke elementen in de bedrijfsbouw.

Metalen opbouWsysteeM prefab systeeM DuurZaaM recyclebaar

Specialisten in dak en gevelbeplating Lage Veldweg 10, 6741 JL Lunteren T 0318 46 1551 F 0318 46 2116 E info@hardeman-vanharten.nl S www.hardeman-vanharten.nl

| 37

EMMEN | Wildlands Adventure Zoo

Tekst: Richard Stegers

Beeld: VolkerWessels

WILDLANDS ADVENTURE ZOO IN EMMEN

DUURZAAM DIERENPARK WAAR BELEVING CENTRAAL STAAT Wildlands Adventure Zoo in Emmen wil bezoekers op een totaal andere manier van de natuur en de dieren laten genieten. Beleving en entertainment staan centraal in het onderscheidende concept. Het duurzame park is daarmee voor Nederlandse en zelfs Europese begrippen een uniek project. Creativiteit en innovatieve elementen zijn bepalende factoren.

De contouren van het dierenpark zijn al goed zichtbaar. Er wordt op het 22 hectare grote terrein volop gewerkt. Gemiddeld komen er dagelijks zo’n 180 mensen in actie. Wildlands wordt in maart 2016 geopend. De start bouw was eind 2013. Het geeft aan dat het een omvangrijk en zeer ambitieus project is. Tot op heden verloopt alles volgens planning. De bouwers profiteerden van de zachte winter en gedurende de bouwvak werd gewoon doorgewerkt. VolkerWessels heeft de volledige regie in handen. Het bedrijf verzorgt

Hierboven en rechts: in Emmen staat straks de 'grootste overdekte jungle van Europa'

38 |

het ontwerp, de realisatie en de coördinatie. “We zijn verantwoordelijk voor het complete project.

Het enige wat we niet doen is het verhuizen van de dieren”, vertelt integraal projectleider Chris Brokke. De brede opzet van VolkerWessels met tal van disciplines en specialisaties biedt meerwaarde. Vanuit alle ondernemingen van het bedrijf wordt kennis en ervaring ingebracht op het gebied van bouwkunde, landschappelijke inrichting, infrastructuur, installatietechniek, facilitaire dienstverlening, maar ook duurzaamheid,

energievoorziening en telecom. Het komt bij dit prestigieuze project allemaal samen.

Bijzonder is de totstandkoming van het ontwerp. Waar normaal gesproken architecten en landschapsontwerpers in beeld komen, werd het deze keer anders opgelost. “Een levensechte maquette vormt de basis voor het uitwerken van het ontwerp”, licht Chris Brokke toe. “Op een schaal van 1 op 87,5 is elk detail tot op realistische grootte nagebootst.” ›

EMMEN | Wildlands Adventure Zoo

Projectinfo 'GROOTSTE OVERDEKTE JUNGLE VAN EUROPA' Dierenpark Emmen vertrekt uit de binnenstad en wordt op een nieuwe locatie buiten de stad uitgebreid met onder meer een BeLEVENspark. Daarin onder meer een enorme tropische kas waarvan het bijzondere dak is ontworpen, geleverd en gemonteerd door het Duitse bedrijf Vector Foiltec.

Het wordt de grootste overdekte jungle van Europa, de tropische kas in het nieuwe BeLEVENspark in Dierenpark Emmen. De kas heeft een oppervlakte van 22 ha en biedt bezoekers de mogelijkheid de dieren en hun kleurrijke omgeving via diverse routes te bekijken, bijvoorbeeld via een boottocht of een hoogteparcours. In het gebouw is een restaurant voorzien en het binnenverblijf van de olifanten.

Verder is er een theater voor themavoorstellingen en andere activiteiten.

Christoph von Düring van Vector Foiltec vertelt dat het bedrijf al in het voortraject intensief bij het project werd betrokken. “Wij hebben ervaring met dit soort projecten en hadden in eerste instantie een adviserende functie, hebben bijvoorbeeld de staalconstructie berekend en gedimensioneerd. Eind 2013 zijn we overeengekomen dat we de folie voor het dak zouden leveren en het eveneens zouden monteren.” Die folie, zegt hij, is Texlon® ETFE, een product waar het bedrijf al 30 jaar mee werkt en dat inzetbaar is in uiteenlopende klimatologische omstandigheden. “We hebben het al bij veel projecten wereldwijd ingezet. In Emmen is de omvang een opvallend aspect. Gebouwen met een dergelijk dakoppervlak, zo’n 15.000 m2, kom je in Europa niet veel tegen.”

De aanleg van het dak gebeurt met behulp van een staalconstructie en afvoergoten waartussen de folie in de vorm van, zoals Von Düring het noemt, ‘kussens’ worden aangebracht – er komen eveneens 20 dakluiken. Die kussens variëren in oppervlakte tussen de 23 m2 en 28 m2. Door de bolle vorm krijgt het dak een futuristische uitstraling. Maar het is vooral de aard van de folie die het product heel geschikt maakt voor dit project: het is UV-doorlatend. “Dat is een voordeel bij een tropische hal. We hebben het dan ook al eerder in deze hoedanigheid toegepast, nog niet zo lang geleden voor een hal van de Zoo in Leipzig, een hal met een soortgelijke omvang.” De werkzaamheden van Vector Foiltec, die parallel liepen met de grondwerkzaamheden, zijn nu bijna afgerond, aldus Christoph von Düring.

“In oktober verwachten we klaar te zijn.” Het publiek zal echter nog even moeten wachten met een bezoek aan de bijzondere tropische kas. De opening van Dierenpark en BeLEVENspark Emmen is voorzien in 2016.

| 39

www.firestonebpe.nl • info@fbpe.be

Firestone RubberGard™ EPDM Dé EPDM referentie

Erkend verdeler

EPDM-AFDICHTINGSSYSTEMEN

VBF International BV Nieuwe Weideweg 5 6121 PD Born | Postbus 199, 6160 AD Geleen tel +31 (0)46 475 93 45 fax +31 (0)46 475 96 86 www.vbbv.com | info@vbbv.com

Erkend plaatser DNN Groep BV Phileas Foggstraat 124 7825 AM Emmen tel +31(0)591-302621 fax +31(0)591-302104 www.dnn.nl

EMMEN | Wildlands Adventure Zoo

Projectinfo Er zijn verschillende gebieden met elk zijn eigen thema. De staalconstructie van de grote kas is inmiddels af en er zijn verschillende rotsen in de savanne gerealiseerd. De werkzaamheden verplaatsen zich van ondergronds naar bovengronds. Er wordt nu ook gewerkt aan de thematisering en de showelementen van het park. Er worden in sommige gevallen speciale bouwmaterialen toegepast. De rotsen worden bevestigd aan betonnen keerwanden. Een wapeningsnet zorgt voor de vorm van de rots. Daarop wordt jute bevestigd, waarna met een dikke laag spuitbeton de rots een natuurlijke en levensechte uitstraling krijgt. De enorme kas voor de jungle heeft een vloeroppervlakte van 18.000 vierkante meter (2,5 voetbalvelden) en vormt een echte eyecatcher. De hoogte bedraagt ruim 18 meter, terwijl ook de diepte wordt gezocht. De waterpartijen in deze kas worden ontgraven tot 7 meter onder maaiveld om een zo natuurlijk mogelijke scheiding te creëren tussen de olifanten en de bezoekers. De overspan van 110 meter is met 5 gekoppelde stalen spanten van 22 meter gerealiseerd. Opvallend onderdeel in de tropische-junglekas is het volledig geautomatiseerde beregenings- en klimaatsysteem. Bezoekers kunnen zich verplaatsen met een bootje of een looproute volgen. Voor de kinderen is er op hoogte een speciaal klim- en klauterparcours.

De savanne met safariride, het noordpoolgebied met een 4D-simulator en een tempel zijn andere hoogtepunten van Wildlands. ›

ALUMINIUM DAKGOTEN EN WINDVEREN De aluminium dakgoten en windveren van de grote kas van Wildlands Adventure Zoo in Emmen zijn gemaakt en gemonteerd door Meilof Riks bv. Het bedrijf in Veendam levert maatwerk en biedt kwalitatief hoogwaardige aluminium bouwproducten.

Volgens projectleider Frank Nijsen van Meilof Riks bv zijn de bouwproducten aan drie zijden gerealiseerd op basis van een sandwichconstructie. Hij spreekt van een bijzonder project door het volume en het korte tijdsbestek waarin het project gerealiseerd moest worden. Meilof Riks bv beheerst het digitaal inmeten en dat was in dit geval van cruciaal belang. “De gedegen voorbereiding maakte het mogelijk om gelijk te schakelen. Alles is vooraf in onze eigen fabriek passend gemaakt, zelfs de bevestigingsmiddelen. Daardoor ging er geen tijd verloren. Het is allemaal zeer voortvarend verlopen.”

METSELEN MET LEEM BIJ WILDLANDS ADVENTURE ZOO EMMEN Voor het Wildlands Adventure Zoo Emmen, het nieuwe dieren-themapark in wording, verzorgt de Schuler Afbouwgroep het complete steigerwerk, metselwerk en voegwerk. “Het is in meerdere opzichten een uniek project”, aldus directeur en eigenaar Gerrie Schuler. Zo wordt het metselwerk uitgevoerd met leemsteen, een echt natuurproduct dat afkomstig is uit de grond van het dierenpark.

“Deze leemstenen vragen om leemmortel en een aparte techniek om deze aan te brengen. De plakkerige substantie vereist kundigheid en vakkennis, die we met onze divisie Schuler Metsel- & Voegwerken in huis hebben. Daarnaast is het project bijzonder door de grootschaligheid. De bouwsom is 470 miljoen euro en als regionaal Emmens bedrijf is het een uitdaging unieke bouwwerken te realiseren. Variërend van het metsel-, voeg- & steigerwerk voor een moskee in de woestijn tot het metselen van een iglo."

"Elk bouwwerk heeft zijn eigen identiteit en stijl en we weten pas kort van te voren wat we gaan maken en hoe het eruit gaat zien. De steigers kunnen we aanpassen aan verschillende hoogtes, lengte en breedte van het gebouw. We zijn dan ook trots dat we deze unieke opdracht hebben gekregen van VolkerWessels.”

'SLIMME OPLOSSING DAKBEKLEDING WILDLANDS ADVENTURE ZOO' De afgelopen maanden is er hard, maar vooral slim gewerkt door DNN – specialist in het leveren en aanbrengen van dakbedekking. Binnen een tijdsbestek van ongeveer twee maanden moesten de dakaansluitingen van de grote kas van Wildlands Adventure Zoo Emmen dicht zijn. Zelfs in de bouwvakantie is doorgewerkt om het project op tijd af te krijgen, maar de grote winst zat hem vooral in een goede voorbereiding en samenwerking.

Gekoppelde stalen spanten van 22 meter realiseren overspanning

“Er zat een uitdaging in om een slimme oplossing te bedenken”, vertelt directeur Gerrit Kerkdijk. “In het voortraject moest heel veel geprefabriceerd worden. Alle isolatieplaten zijn bijvoorbeeld exact op strookbreedte gezaagd met schuinten erin en in het EPDM hebben we stansgaten aangebracht.

Vanuit de gedachtegang: we werken in weer en wind en op hoogte, dus wilden we de goten – zes kilometer in totaal – op beganegrondniveau al voorzien van bekleding. Daarvoor hebben we tentconstructies gebouwd en konden we op die manier snel, doeltreffend en onder ideale omstandigheden bekleden.” Alleen de goten en onderlinge koppelingen moesten met hoogwerkers op zo’n achttien, negentien meter hoogte worden aangebracht. “Daardoor hebben we een enorme tijdswinst weten te behalen, maar ook de kosten in de hand weten te houden, want normaal gesproken had je alles met hoogwerkers moeten doen.”

| 41

EMMEN | Wildlands Adventure Zoo

Projectinfo EPDM VOOR GOOTBEKLEDING WILDLANDS ADVENTURE ZOO EMMEN EPDM moest het worden. DNN – specialist in dakbedekking uit Emmen – en het Limburgse VBF International – leverancier/specialist van dakbedekkingssystemen van onder andere Firestone Rubbergard EPDM en Firestone Ultraply TPO – sloegen de handen ineen toen de dakafdichtingen van Wildlands Adventure Zoo Emmen ter sprake kwamen. “Wij hebben daar samen met DNN, waarmee we al ruim tien jaar op diverse projecten samenwerken, een uitgewerkt voorstel neergelegd voor met name de gootbekleding van de grote kas”, zegt VBF-directeur Bart van Beek.

Aanvankelijk was er ander materiaal voorgeschreven voor de goten. Van Beek: “Maar wij weten dat rubber bij uitstek geschikt is om af te dichten; omdat het elastisch is beweegt het natuurlijk ook mee met de constructie. Zeker bij dit soort grote gebouwen is dat een groot voordeel. Bovendien gaat het materiaal heel lang mee.” De uitdaging van dit project zat vooral in de vele details van de constructie en de complexiteit, omdat er veel afwateringsknooppunten bij elkaar komen. “DNN heeft er toen voor gekozen om de goten zoveel mogelijk op de grond te beplakken met EPDM, zodat – wanneer de goten met een kraan in de constructie werden gehangen – alleen de verbindingen nog maar hoefden worden gemaakt met zelfklevende producten.”

Nederland is goed onder dak en het is zo vanzelfsprekend, dat praktisch niemand er bij stil staat dat een goed dak veel vakmanschap vergt. Niet alleen wat betreft de constructie, maar juist ook wat betreft de dakbedekking.

Dat laatste facet, dakdekken, is absoluut een vak apart, ons vak. Maak kennis met: Dakdekkersbedrijf Jalving

Dakdekkersbedrijf Jalving BV Roald Amundsenstraat 4 7825 AT Emmen

Op het dak is een verzekerde garantie afgegeven van tien jaar. “Stel dat over negen jaar DNN en VBF wegens rijkdom zijn gesloten dan is er altijd nog een verzekeringsmaatschappij die zegt: als er een probleem is, dan zullen wij dat oplossen.”

Telefoon Fax Internet E-mail

: : : :

(0591) 66 81 20 (0591) 66 81 21 www.jalving.nl info@jalving.nl

Pieter de Keyserstraat 17 - 7825 VE Emmen - 0591 - 67 44 66 WWW.SCHULERA FBO UWG RO EP.NL

EMMEN | Wildlands Adventure Zoo

De tempel en sommige andere gebouwen worden gemaakt van leemstenen. De leem hiervoor is op het terrein zelf gewonnen. “De leem wordt

gedroogd en geperst. We maken op die manier zo’n 100.000 stenen. Dat is goed voor het milieu en past bij maatschappelijk verantwoord

ondernemen”, aldus projectleider Brokke. Duurzaamheid is toch een belangrijk uitgangspunt in het hele project. Zo kan het park klimaatneutraal geëxploiteerd worden. Dat gebeurt onder andere door een eigen gesloten watersysteem en het benutten van koude en warmte uit het grondwater, dat wordt opgepompt door drinkwatergebruik.

Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) - eigenaar van de grond van het park - heeft hierin een centrale rol. Wildlands heeft sowieso een hoog ambitieniveau als het gaat om duurzaamheid en energiebeheer. Het wil voldoen aan GPR Gebouw 8.0. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Dierenpark Emmen

ONTWERP, BOUW EN COÖRDINATIE VolkerWessels

ANNEEMSOM € 110 miljoen (totale kosten project: € 205 miljoen)

BOUWTIJD Bouwwerken in de hal worden vervaardigd van leem

november 2013 – november 2015

Texlon® - Innovative Architecture Market leader in the design, fabrication and installation of the Texlon® ETFE-Roof & Facade System

Vector Foiltec GmbH | Steinacker 3 | 28717 Bremen Tel. +49 (0)421 69351-0 | de@vector-foiltec.com www.vector-foiltec.com

| 43

REGENWATERAFVOER: ONTWERP EN ADVIES OP MAAT Altijd een slim ontwerp op basis van Ăşw wensen!

Voldoet altijd aan de actuele wetgeving.

Unieke en geavanceerde software levert u berekeningsachtergronden, gebiedstekeningen en materiaalstaten.

Onze ontwerpers kunnen met de software zowel dynamische als statische berekeningen maken.

Goed ontwerpen vereist ervaring en expertise, en daarvoor bent u bij de ontwerpers van Wavin aan het juiste adres!

Kijk voor meer informatie op: www.wavin.nl

Solutions for Essentials

MEILOF RIKS bv ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN

voor renovatie na renovatie

n GEREEDSCHAPPEN

n PBM/KLEDING

n HANG- EN SLUITWERK

n ALUMINIUM

n IJZERWAREN

n BEVEILIGINGEN

n BEVESTIGINGSMIDDELEN

n DEURTECHNIEK

Kijk voor meer informatie en vestigingen op www.voskampgroep.nl

De Zwaaikom 23 9641 KW Veendam Tel. 0598 636040 info@meilofriks.nl www.meilofriks.nl

EMMEN | Wildlands Adventure Zoo

Projectinfo SPECIALE GEVELS VOOR BELEVENSPARK EMMEN In Dierenpark Emmen verrijst een unieke 'beleefkas' van 16.500 m2. De gevels worden verzorgd door het Nederlandse bedrijf EdenParks, voorheen Smiemans Projecten. Gekozen is voor polycarbonaat vanwege de hoge isolatiewaarde, de transparantie die het biedt en de mooie uitstraling. Bovendien is polycarbonaat een zeer kostenefficiënte oplossing. De gevels werden in zeer korte tijd geleverd en op efficiënte manier gemonteerd.

EdenParks, het nieuwe merk van Smiemans Projecten, vertaalt complexe klantwensen naar praktische en betaalbare oplossingen, van design en advies tot en met de bouw en invulling van een kas. Zoals bijvoorbeeld botanische glasshouses en speciale projecten. Smiemans Projecten richt zich in de toekomst volledig op de ontwikkeling en bouw van technisch innovatieve en commercieel optimaal presterende tuincentra.

TOEGEVOEGDE WAARDE BIJ REALISATIE CIVIELE WERKEN WILDLANDS Wavin is nauw betrokken bij de realisatie van het nieuwe dierenpark Wildlands Adventure Zoo in Emmen. Gerard Weelink, accountmanager Civils en Infra van Wavin: “Een dierenpark van deze omvang en dit niveau wordt niet elke dag aangelegd. De werkwijze is allesbehalve standaard. Omdat het ontwerp dagelijks kan veranderen, moeten we snel kunnen anticiperen, produceren en de benodigde producten kunnen uitleveren.”

Het gaat om een enorme hoeveelheid materialen. Onder andere 315 millimeter drukleidingen met lijmmoffen, die worden gebruikt voor de aanvoer van water naar het olifantenbuitenverblijf. Wavin heeft geadviseerd betreffende de hemelwaterafvoer van enkele gebouwen waaronder het olifantenverblijf. Er is gekozen voor een QuickStream, een onderdruk-regenwaterafvoersysteem. Bij dit systeem wordt gewerkt met kleine diameters zonder 'verhang' en een hoge afvoercapaciteit. Daarnaast wordt een unieke stalen afvoertrechter toegepast.

Voor een tweede kas voor reptielen en vlinders verzorgt EdenParks de staalconstructie, de gevels en het dak waarop een speciale 3-laags ETFE-folie (opblaasbare kussens) komt die een bijzondere lichttoetreding mogelijk maakt en een hoge isolatiewaarde heeft. 'De fauna zal uitstekend gedijen doordat het dak veel natuurlijk licht binnenlaat'.

Een kas voor

Wildlands is een complex en uitdagend project. Het werk bestaat uit de aanleg van ondergrondse infrastructuur, zoals elektriciteit, datasystemen en diverse watersystemen. Wavin biedt veel toegevoegde waarde. Erik Reumer, adviseur Projectenbureau van Wavin, legt uit. “We hebben speciale oplossingen bedacht, zoals voor een buis-in-buis-concept met bijbehorende putten. Waterleidingmaatschappij Drenthe eist beveiliging van het waterwingebied. Daarom worden de leidingen voorzien van een mantelbuis om lekkages te voorkomen. Wavin denkt mee bij het proces, biedt maatwerk en kwam met speciale oplossingen. “Het leidingwerk in de put is gefixeerd en beschermt daardoor tegen waterslag en leidingexpansie.”

Daarnaast moesten de vuilwaterdrukleidingen (vwa) worden gekoppeld. Voor ieder koppelpunt is een montagekit gemaakt waarin de specifieke materialen zijn opgenomen. “Alles is compleet aanwezig. De monteurs kunnen gelijk aan de slag en hoeven niet steeds de materialen bij elkaar te zoeken. Dat scheelt veel tijd en daarmee kosten voor de opdrachtgever, in dit geval VolkerWessels.” Voor de drukloze vwa is speciaal voor dit project een zogenoemd ‘trommelputje’ gemaakt. Eén universeel putje geschikt voor iedere aansluitvariant. “Dat biedt veel voordeel.”

RECREATIE, EXPOSITIE of ZORG?

Vertel ons uw wens en we ontwikkelen een optimaal presterende kas die indruk maakt op de gebruikers of bezoekers. Want kassen bieden met hun transparantie een unieke binnen-buitensensatie. Het klimaat is volledig te controleren, ze zijn duurzaam en betaalbaar. Dus ook een slimme keuze voor bijvoorbeeld tentoonstellingen of als dagbestedingscentrum.

Bij EdenParks kiest u voor ‘the next generation glasshouses’.

info@edenparks.eu www.edenparks.eu

adv_EdenParks_1_4_liggend_v2.indd 2

EdenParks is onderdeel van SMIEMANS PROJECTEN

12-09-14 10:01

| 45

AMERSFOORT | Theater De Flint

Tekst: Tom Veldhuijzen / Zutphens Persbureau Beeld: Van Wijk Vastgoedonderhoud

Theater de Flint werkt verlies weg met innovatieve verbouwing Theater de Flint in Amersfoort ondergaat deze zomer een grootschalige verbouwing. Het originele pand uit de jaren zeventig krijgt een modern uiterlijk met frisse kleuren en een nieuw interieur. De bouwtekeningen zien er veelbelovend uit.

Vanaf april van dit jaar start Van Wijk Vastgoedonderhoud samen met Kuypers installatietechniek en Mega Elektra met de renovatie van het theater.

"De grootste verandering is het aanbrengen van een glazen luifel aan de voorkant. Als je voor de Flint staat kijk je echt het theater in. Dat creĂŤert meer ruimte en oogt een stuk moderner. We pakken de foyers aan verspreid over drie verdiepingen, daar-

46 |

naast zorgen we voor een nieuwe horecagelegenheid en een deel van het aangrenzende gebouw waar eerder de kunstschool zat krijgt congreszalen.

Er komt een monolietvloer op de begane grond en een deel van de plafonds zijn van Asona, dat vangt

namelijk de akoestiek op", zegt bedrijfsleider Jan van Ede van Van Wijk Vastgoedonderhoud.

"We hebben alle muren laten weghalen en de entree verhoogd voor meer ruimte en transparantie.

AMERSFOORT | Theater De Flint

Bouwinfo OPDRACHT Flint theater, evenementen en congressen

UITVOERING Van Wijk Vastgoedonderhoud

BUDGET € 3,4 miljoen

BOUWPERIODE april 2014 tot september 2014

vertelt directeur Harold Warmelink. De panoramalounge op de derde etage kijkt uit over het centrum van Amersfoort. Een uitermate geschikte plek voor het opvangen van gasten na de voorstelling, of als vergaderruimte. "Het was al een mooie ruimte, maar veel te benauwd en warm. Daarom hebben we gekozen voor het BaOpt-principe om de temperatuur te reguleren. Dat klinkt heel ingewikkeld en behoeft ook enige uitleg. Het BaOpt-systeem creëert een ongerichte luchtstroming, waardoor de lucht overal in de ruimte even warm is. Met een vernuftig systeem met warmtesensoren behoren tocht, koudeval langs de ramen en verontreinigde lucht tot het verleden. Dit is een van onze belangrijke speerpunten", zegt Van Ede. "De panoramalounge is nu volledig gerestyled met de modernste voorzieningen en een warme uitstraling. Er zijn slechts veertig panden die dit systeem in Nederland gebruiken. Het scheelt ons daarnaast 25% procent in de energiekosten", voegt Warmelink toe.

Een ander bijzonder element aan de verbouwing is de zwarte uitvoering van het pand. "De architect zocht naar een chiquere uitstraling van het theater en wilde veel met zwart werken aan de buitenkant van het gebouw. Over het algemeen wordt zwart schilderwerk op aluminium niet erg gewaardeerd.

Zwart is moeilijk kleurvast en de hechting op de langere termijn is vaak een probleem. Als oplossing beplakken we de platen met hoogglansfolie, dat geeft een heel glad resultaat en de leverancier biedt tien jaar garantie op kleurechtheid", vertelt Van Ede. De overheid heeft een begrotingstekort en bezuinigt fors op de cultuursector. Voor subsidies voor kunst en theater is minder geld beschikbaar. "Om de bezuinigingen in de culturele sector te overleven moesten we onze werkwijze 180 graden draaien, moderniseren en ons businessmodel aanpassen", zegt Warmelink. "We zaten met een groot verlies. Er kwam een extra bezuinigingsronde aan van 225.000 euro en er moest iets gebeuren, anders konden we het theater sluiten. Uiteindelijk is er gekozen voor een onderhoudsplan en uitbreiding op de huidige locatie."

Eind juli raakte een deel van het gebouw beschadigd door hevige regenval. Op de begane grond overstroomden een aantal ruimtes nadat het hemelwater niet langer kon worden afgevoerd. De schade bedraagt ongeveer een kwart miljoen euro. "Gelukkig was iedereen vanwege de verbouwing aanwezig, dus konden we de schade aanzienlijk beperken", zegt Warmelink. De ongeplande wateroverlast zorgt vooralsnog niet voor problemen met de deadline. Op 27 september is de grote opening van het vernieuwde theater aan het Flintplein in Amersfoort. ❚

De Stadszaal Foyer krijgt een industrieel interieur

De binnenkant is gesplitst. De Stadszaal Foyer krijgt een industrieel interieur met zwarte en paarse kleuren, anderzijds willen we de Theaterzaal een chiquer uiterlijk geven. Er komt een grote glazen lift en aan de muren hangen we foto´s van voorstellingen",

| 47

AMERSFOORT | Theater De Flint

Projectinfo LICHTINSTALLATIES VOOR EEN FRISSE, FLITSENDE SFEER Een belangrijk onderdeel van de renovatie van theater De Flint is het installatiewerk. Het theater wil door de aanleg van nieuwe verlichting de sfeer verbeteren. Hiertoe nodigt het Mega Elektra uit om zitting te nemen in het bouwteam. Deze installateur is onder meer gespecialiseerd in elektrawerk voor de entertainmentbranche. Mega Elektra heeft diverse theaters nieuw gebouwd dan wel verbouwd.

Als eerste worden de lichtinstallaties in de foyer, het restaurant en de entree aangepakt. Het idee erachter? Als de sfeer in de horecagelegenheden verbetert, zal het theater beter in staat zijn om zichzelf te bedruipen en minder afhankelijk worden van subsidies. “Werken in een bouwteam is boeiend”, vertelt René Zeeman, technisch direc-

teur van Mega Elektra. “We hebben met alle teamleden samen het ontwerp uitgewerkt.

Het voelde goed om zoveel invloed te hebben op de keuzes die uiteindelijk worden gemaakt.”

In samenspraak is gekozen voor ledverlichting. Dit sluit aan op de eco-wensen van

het theater. Vervolgens zorgt Mega Elektra voor een update van de elektrische installatie in het algemeen, waaronder de ICT- en lichtbesturingsinstallaties. Zij levert haar aandeel in de uitbreiding van de keuken en de nieuwe bars in de foyer. “De uitvoering moest snel gebeuren en in een hectische sfeer”, vertelt Zeeman. “Maar dat zijn we gewend. Verbouwingen in theaters vinden vaker plaats in hartje zomer, tijdens het zomerreces. We hadden dus krap drie maanden tot onze beschikking. Maar het resultaat is verbluffend. De horecaruimtes van De Flint zijn veranderd van ‘somber en oubollig’ naar ‘fris en flitsend'.”

Hoog tijd voor Van Wijk Vastgoedonderhoud Wij maken het weer netjes!

www.vanwijkvgo.nl

48 |

AMERSFOORT | Theater De Flint

Akoestisch spuitwerk geeft De Flint eigentijdse uitstraling

Theater De Flint te Amersfoort ondergaat in 2014, 2015 en 2016 een grondige metamorfose. Zowel de buiten- als de binnenkant van het theater worden gerenoveerd. De zalen van het theater blijven grotendeels ongemoeid: de nadruk van de renovatie binnen ligt op de overige ruimtes, zoals de ontvangstruimte, de foyers en de gangen. Zowel de wanden als de plafonds worden voorzien van akoestisch spuitwerk.

Asona Benelux BV heeft al meer dan 35 jaar ervaring in de ontwikkeling en applicatie van hoogwaardig akoestisch spuit- en pleisterwerk.

In De Flint heeft het bedrijf de Sonaspray toegepast. Deze gespoten, geluiddempende plafonden wandafwerking is volgens projectleider Astrid van Trier van Asona ideaal voor ruimten waar een vermindering van nagalmtijd, geluidsniveau en een verbetering van de akoestiek gewenst is.

“Door de dikte van de spuitlaag te variëren, kan geluidabsorptie ‘op maat’ gerealiseerd worden”, vertelt ze.

Sonaspray biedt een ruime keuze in oppervlakteafwerkingen en kleuren. “In De Flint is gekozen voor wit en grijstinten, in combinatie met paarsblauw en rood op de wanden, wat zorgt voor een eigentijdse uitstraling. Doordat we te maken

hadden met verschillende ondergronden en toepassingen, waaronder gips, hout en bakstenen wanden, hebben we verschillende bewerkingen en structuren toegepast.” Op de plafonds is Sonaspray Standard voorzien, met een industriële structuur. “Op de wanden hebben we onze Sonaspray Special toegepast, die we vervolgens glad hebben afgewerkt, de SP-TR. De wandafwerking is hierdoor stootvast. ›

| 49

The finest acoustic ceiling in the world!

Volkomen naadloos en spiegelglad!

Gemeten op een harde ondergrond, Fraunhofer Universität - Stuttgart

0QCPVX

İX

25 mm 35 mm

0,75 0,90

/3$

0,80 0,85

Ongeëvenaarde geluidsabsorptie!

Onbrandbaar A2 – simpele applicatie vanaf rolsteiger - M1 Health & Safety tested - in kleur leverbaar – op iedere ondergrond

Budgettair; de gunstigste in zijn soort! Vele referenties in het binnen- en buitenland.

- al meer dan 30 jaar akoestische spuit- en pleisterwerk.

Asona Benelux b.v. - Postbus 554 - 1420 CB - Uithoorn - 020-643 58 50 - info@asona.nl - www.asona.com

AMERSFOORT | Theater De Flint

Hoewel de renovatiewerkzaamheden nog lang niet zijn afgerond, zijn alle akoestische spuitwerkzaamheden al gereed. “De witte, grijze en zwarte oppervlakten hebben we in massa gespoten”, vertelt Van Trier. “Deze kleuren hebben we standaard op voorraad. De blauwpaarse en rode kleuren hebben we met Sonacolor na gespoten.

Dit was budgettair aantrekkelijker, gezien het

beperkte aantal meters dat in deze kleuren is uitgevoerd.” Ze kijkt terug op een geslaagd project. “Hoewel we te maken hadden met verschillende ondergronden, kleuren en bewerkingen, zijn alle werkzaamheden soepel verlopen. Dit komt mede door de goede voorbereiding met interieurarchitect Suzanne Holtz en aannemer Van Wijk Vastgoedonderhoud.” ❚

Akoestische wandafwerking is in gewenste kleuren na gespoten

Bouwinfo ARCHITECT Wim Woensdregt, ADP Architecten

INTERIEURARCHITECT Suzanne Holtz Studio

UITVOERING Van Wijk Vastgoedonderhoud

AKOESTISCHE PLAFONDEN WANDAFWERKING Asona

| 51

AMERSFOORT | Theater De Flint

Tekst: Jack Buchholz

Beeld: Foil Solutions

'LANG VOORTRAJECT, SNELLE UITVOERING'

Tijdens de renovatiewerkzaamheden aan Theater De Flint in Amersfoort werd ook de gevel aangepakt. Die heeft nu een eigentijdse uitstraling dankzij het toepassen van de speciale folie van Foil Solutions uit Roermond.

De speciaal voor deze doeleinden ontwikkelde folie kwam midden jaren negentig op de markt na onderzoek naar een alternatief voor het toepassen van verf op aluminium en kunststof. “Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig werd er bij nieuwbouw steeds meer kunststof in plaats van hout toegepast”, vertelt directeur Frans Tissen van Foil Solutions. “Begin jaren negentig begonnen de eerste onderhoudsprojecten daarvan. Met watergedragen verf kon geen optimaal resultaat worden behaald.

Daarom begon onder andere Avery Denisson, als folieproducent, de ontwikkeling van deze hoogwaardige folies – een milieuvriendelijker en beter verwerkbaar product.”

Sinds de bedrijfsoprichting in 2000 heeft Foil Solutions tal van aansprekende projecten gerealiseerd. Inmiddels is Foil Solutions actief in heel Nederland, in België en in Duitsland. De Façade-folie, legt Tissen uit, is een doorontwikkeling van reeds bestaande folies. “Bij ons product is onder meer sprake van een verbeterde lijmlaag en is ook de toplaag aangepast en daardoor kleurvaster. Daarop geldt een garantieperiode van 10 jaar. De folie is in principe in elke RAL-kleur verkrijgbaar.”

Bij De Flint werden alle aluminium profielen en de panelen van de vliesgevel door Foil Solutions voorzien van zwarte folie in hoogglans. Voorheen was de gevel blauw. Binnen werd eveneens zwarte folie aangebracht, in zijdeglans. Het aanbrengen gebeurde door eigen medewerkers, zegt Tissen. “Dat zijn intern opgeleide mensen die weten hoe ze met deze folie om moeten gaan. De voorbereiding, het schoonmaken en schuren, moet eveneens secuur gebeuren.”

52 |

AMERSFOORT | Theater De Flint

Gevel voorzien van zwarte folie in hoogglans

De werkzaamheden moesten in de periode tussen einde en begin van het theaterseizoen worden uitgevoerd, maakt Tissen duidelijk.

“Zoals wel vaker was er sprake van een lang voortraject en een snelle uitvoering. Voordeel van de toepassing van folie bij De Flint is dat er nauwelijks overlast is ontstaan tijdens de werkzaamheden en je meteen resultaat hebt terwijl je met schilderen zeker meerdere lagen had moeten aanbrengen. We hebben in de bouwvakantie gewoon doorgewerkt en zo de gewenste planning gehaald. Het was een mooie, omvangrijke klus die we zonder problemen hebben kunnen afronden. En gezien de reacties die wij krijgen: tot volle tevredenheid van onze opdrachtgever.” ❚ A5 Advertentie Foilcoat liggend.pdf

12-09-2014

09:44:37

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

| 53

Voor de inrichting van theaters, tv-studios en bioscopen gelden altijd extreme omstandigheden. Hoge tijdsdruk, ongewone werktijden en stapels vergunningen.

Dat geldt in het bijzonder voor de renovatie van het theaterhart van Amersfoort: Flint.

Mega Elektra is besmet door het aanstekelijke enthousiasme van theaterdirecteur Harold Warmelink, Shirley de Rooij-Sluijter van Sure Vastgoed Advies en alle medewerkers van Flint Theater.

Wij installeren de elektrotechniek die hun dromen waarmaakt.

MEGA ELEKTRA: HART VOOR THEATER !

Mega Elektra denkt om hindernissen heen. We zijn gewend aan korte bouwtijd, ingewikkelde projecten en groot volume. Veertig gedreven elektrotechnici werken graag voor ons. Vlekkeloos en precies op tijd.

Onze opdrachtgevers hebben lef en wij installeren de elektrotechniek voor hun ambitieuze projecten.

Voor tv-studio’s, zorginstellingen en ziekenhuizen, laboratoria, scholen, kantoren. En theaters, natuurlijk.

www.mega-elektra.nl

DEN HAAG | Zuiderstrandtheater

Een tijdelijk onderkomen met allure Tekst: Liliane Verwoolde, Het tekstbureau Beeld: Bouwonderneming Stout

Het Zuiderstrandtheater in Den Haag opent dit najaar haar deuren. Het is de komende vijf jaar het tijdelijke onderkomen van het Residentieorkest, het Nederlands Danstheater en de Stichting Dans- en Muziek Centrum Den Haag. Zo kan het culturele aanbod gewoon doorlopen als het Lucent Danstheater aan het Spuiplein in Den Haag wordt verbouwd.

Het Zuiderstandtheater bevindt zich op een unieke plek, vlak aan zee. Het tijdelijke karakter van het theater is herkenbaar. Geen architectonische hoogstandjes, maar een stoer, functioneel gebouw met daarin alle faciliteiten die kenmerkend zijn voor een theater. Een grote zaal met 1.000 stoelen, foyers voor bezoekers en artiesten, kleedkamers, een orkestbak en een toneeltoren. Bouwonderneming Stout, de bouwer van de ruwbouw en coördinator van het gehele bouwproces, levert wel een bouwkundig hoogstandje. Zij levert de ruwbouw van het theater wind- en waterdicht op in zeventien weken.

SPIJKERHARDE DEADLINE Tijdens de onderhandelingen vermoedt Martin Nederveen, bedrijfsleider van Bouwonderne-

ming Stout, dat er nog wel enige speelruimte geboden zal worden. Een bouwtijd van zeventien weken is immers extreem voor het gegeven bouwproject. Maar gaandeweg de gesprekken blijkt de deadline echt spijkerhard te zijn. “Dan is het een kwestie van snel contact opnemen met je allerbeste onderaannemers, plannen, tekeningen uitwerken tot detailtekeningen en bestellingen plaatsen.”

INDRUKWEKKENDE GETALLEN Gelukkig stelt het gebouw hen niet voor ingewikkelde bouwkundige uitdagingen. Stout stort een traditionele fundering en bouwt daarna het pand laag voor laag op. Zij plaatst een gedeelte van de staalconstructie, dekt deze af met kanaalplaatvloeren en herhaalt deze handelingen

op de volgende bouwlaag. “Zo ondersteunen de kanaalplaatvloeren de constructie”, licht Nederveen toe. Als de drie bouwlagen staan, worden de gevels gesloten met aluminium doosprofielen, houten kozijnen en prefab betonnen gevelelementen. Zo wordt in een ijselijk tempo 430 ton staal verwerkt, alsmede 4.200 m2 kanaalplaatvloeren, 2.200 m2 prefab betonnen gevelelementen, 1.500 m2 profielplaat en 3.000 m2 dakbedekking aangebracht.

GEDEELDE VERANTWOORDELIJKHEDEN Het project biedt ook voordelen. Zo is er rondom het gebouw volop ruimte voor opslag en materieel. Het terrein is al geasfalteerd en de wind houdt zich rustig tijdens de bouwperiode. ›

| 55

STOUT. BOUWEN MET HART EN ZIEL. STOUT. CONTACTGEGEVENS. BOUWONDERNEMING STOUT B.V. POSTBUS: 138 POSTCODE & WOONPLAATS: 3370 AC HARDINXVELD-GIESSENDAM ADRES: KADE 34 POSTCODE & WOONPLAATS: 3371 EP HARDINXVELD-GIESSENDAM TELEFOON: 088 - 44 01 000 FAX: 0184 - 61 86 57 E-MAIL: INFO@STOUT.NL INTERNET: WWW.STOUT.NL



MONTAGE VAN PREFAB ELEMENTEN

DE WIT MONTAGE

DWM Nederland B.V. is uw specialist voor montage van prefab elementen. Wij zijn VCA* gecertificeerd. Wij monteren alle voorkomende prefab constructies in de Burgerlijke- en Utiliteitsbouw, GWW-sector en Infra. Zoals:



Kantoren / Ziekenhuizen / Scholen / Parkeergarages / Industrieële Gebouwen

  





 



Wij bieden u een compleet pakket van alle mogelijke montagewerken, compleet met kranen, hijsmiddelen, mortel, schoren, stempels etc.

  

Als het gaat om montage van prefab elementen heeft DWM Nederland B.V. de juiste oplossing!



Wij informeren u graag vrijblijvend over de diverse mogelijkheden.

DWM Nederland B.V., uw partner op het gebied van: • • • • • •

Montage van prefab elementen Prefab skeletbouw Prefab casco bouw Beton montage Prefab betonbouw Monteren prefab constructies

Kees de Wit +31 (0) 6 22 22 64 29 info@dwmnederland.nl www.dwmnederland.nl

DWM Nederland B.V.



     

                  Uw bouwpartner voor: theaters, bedrijfspanden, koel- en vrieshuizen, magazijnen,  distributiecentra,kantoren, scholen, sportzalen, garagebedrijven.



DEN HAAG | Zuiderstrandtheater

Projectinfo STAALCONSTRUCTIE In opdracht van Bouwonderneming Stout is de gehele staalconstructie door Staalbouw Cluistra-Renswoude voor het Zuiderstrandtheater inclusief tribunestaal, loopbruggen en trap geproduceerd en gebouwd door Staalbouw Cluistra te Renswoude.

Cluistra is een middelgroot staalconstructiebedrijf dat actief is in vele bouwsectoren. “De bouw van grote distributiecentra, koel- en vrieshuizen, bedrijfspanden, scholen, woonboulevards, winkels en dergelijke – ook theaters, is bij Cluistra in goede handen."

"Mede door de zeer korte voorbereidingstijd en bouwtijd van het theater heeft men gekozen voor de betrouwbaarheid van Staalbouw Cluistra. In de ruim 25 meter hoge toneeltoren zijn diverse vakwerkspanten geconstrueerd met overspanningen van 30 meter en hoogten tot 12 meter, waarbij het gewicht de 40.000 kilogram benadert.

Uiteraard heeft de competentie en een nauwe en prettige samenwerking met onze opdrachtgever Stout in belangrijke mate bijgedragen aan het welslagen van dit project.”

FORSE BETONELEMENTEN VOOR STOERE UITSTRALING De gevels van het Zuiderstrandtheater zijn bekleed met prefab gevelelementen van 1,5x4x0,25 meter. ”Juist deze forse afmetingen bezorgen het Zuiderstrandtheater zijn stoere, strakke uitstraling”, vertelt Henk Speelman, directeur van Beton Bouw Nederland.

Het tijdelijke theater is in september opgeleverd

“We hebben slechts één week windverlet gehad”, vertelt Nederveen. “Van vorstverlet is helemaal geen sprake geweest.” Nieuw voor Bouwonderneming Stout is haar eigen positie.

“Normaal zijn we verantwoordelijk voor het hele project. Bij het Zuiderstrandtheater zijn de installatiewerkzaamheden, de afbouw en de theaterbouw apart aanbesteed, terwijl wij verantwoordelijk zijn voor de ruwbouw én de coördinatie van dit alles, inclusief de eindoplevering in week 36 van dit jaar.”

ONEFFENHEIDJES OPLOSSEN “Als de processen zijn opgeknipt, kun je oneffenheidjes of fouten niet ‘creatief oplossen’ met je eigen onderaannemers”, vertelt Nederveen hierover. “Je moet het regelen met een andere partij. Dat is wat lastiger. En natuurlijk zijn er fouten gemaakt. Kwaliteit is immers één op één verbonden met tijd. Maar in grote lijnen heb ik me verbaasd over de kwaliteit van het bouwteam. De Hoop Pekso presteerde het om - op de kanaalplaatvloeren na - gereed tekenwerk binnen twee weken op de bouw te krijgen. Ook de bereidheid samen te werken was groot. Deze prestatie is geleverd door een topteam.”

Ook over de esthetische kant van het gebouw wil Nederveen wel iets kwijt. “Hoe basic het Zuiderstrandtheater ook is, het past in deze tijd. Geen systeemplafonds, maar een open blik op leidingen en kanaalplaatvloeren. Het heeft wel wat. Bovendien wordt het gebouw ’s avonds prachtig in het licht gezet; dan krijgt het zelfs allure.” ❚

Als Beton Bouw Nederland zich verdiept in het werk, komt zij al gauw tot de ontdekking dat zij het tegen een vlijmscherpe prijs kan aanbieden. Het Zuiderstrandtheater is immers een tijdelijke locatie en dat betekent dat de bouw simpel en eenvoudig kan worden uitgevoerd. “We hebben toen gemeld dat we de scherpe prijs gestand konden doen, als we de blokken mee mochten ontwikkelen en het werk op onze manier mochten uitvoeren. Na enkele gesprekken hadden we het fiat van constructeur en ontwerper.” Dan moeten er 160 betonelementen worden geprefabriceerd in een productietempo van negen per dag. “Tel daarbij enkele dagen op voor het ombouwen van de mallen en we konden de prefabelementen na twintig dagen op de bouwplaats afleveren.”

MONTAGE PREFAB GEVELELEMENTEN DWM Nederland B.V. is gespecialiseerd in montage van prefabelementen. "Wij monteren alle voorkomende prefabconstructies in de burgerlijke- en utiliteitsbouw en GWW-sector, zoals kantoren, scholen, parkeergarages en industriële gebouwen. Zo zijn wij in de aanbestedingsfase door Bouwbedrijf Stout benaderd om de montage inclusief het kraanwerk van het Zuiderstrandtheater te verzorgen."

DWM Nederland B.V. is in 2013 opgericht. Wij zijn niet nieuw in de prefabmontage, wij zijn al jaren actief in de branche. Onze mensen beschikken over ruime ervaring en hebben elders in het verleden al tal van grote en minder grote projecten succesvol gerealiseerd. Ook onze samenwerking met Stout is niet nieuw; voor hen hebben wij in het verleden diverse projecten gemonteerd. De montage moest in zo'n kort mogelijke tijd, namelijk 3 weken, worden uitgevoerd. Hiervoor lieten wij de elementen 1 dag eerder in afzetbokken aanleveren, waardoor er continu gemonteerd kon worden. Omdat het werk niet rondom bereikbaar was, hebben wij een 200-tons rupskraan met beweegbare 'jib' ingezet om vanuit één zijde alle elementen te kunnen monteren. Ondanks de Eurotop, waardoor wij 2 dagen niet hebben kunnen werken, hebben wij de montage binnen 3 weken gerealiseerd en kunnen wij terugkijken op een geslaagd project. Wij zijn er trots op dat wij dit mooie werk in opdracht van Bouwonderneming Stout B.V. mochten monteren."

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING AFBOUW THEATERBOUW INSTALLATIES RUWBOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Gemeente Den Haag Elzevier & Mauve Architecten, Rotterdam Bouwonderneming Stout, Hardinxveld-Giessendam Bouw- en Aannemersbedrijf Schouten, Leidschendam Silicon Theatre Scenery, De Kwakel BRI Groep, Noordwijkerhout € 2,5 - 3 miljoen december 2013 - september 2014

| 57

AMSTERDAM | Palace Hotel

Tekst en beeld: Jerry Helmers

HET GEHEIM VAN BINNENSTEDELIJKE RENOVATIE?

‘Detailbeheersing is de essentiële discipline’ Met de bouw van een luxe vijfsterrenhotel achter het Koninklijk Paleis in hartje Amsterdam, is de hoofdstad overduidelijk een bijzondere uitdaging aangegaan. Bijzonder, omdat binnenstedelijk bouwen en renoveren een zeer gecompliceerde discipline is. Maar ook bijzonder omdat het hier gaat om een monumentaal pand, dat tussen 1922 en 1927 ontworpen is door Joseph Crouwel. Aan het woord is Louis Knoppert, ingehuurd Site Manager namens PBM Construction en als directie-uitvoerder verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken op weg naar de uiteindelijke opening van het prestigieuze hotel.

Een Albert Heijn in de plint; deze moet kunnen doordraaien, ondanks de grote verbouwingen

Het voormalige ‘Rijkskantorengebouw voor Geld- en Telefoonbedrijf’ aan de Nieuwezijds Voorburgwal is sinds vorig voorjaar het toneel van een grootschalige verbouwing. Het gebouw stond al enige jaren leeg en dús moest er wat gebeuren.

Investeerders zagen kansen in de ontwikkeling van een hotel. Volgens Knoppert was er daarnaast een aantal opvallende uitdagingen waarmee het project zich wezenlijk onderscheidt van andere bouwprojecten en –renovaties. “In de plint is een grote Albert Heijn gevestigd. Deze moest uiteraard door kunnen draaien.

Echter, er waren twee atriums en er zat geen constructieve scheiding tussen de bovenverdiepingen en de AH. Toch durfden we de uitdaging aan; verbouwen zonder dat het winkelend publiek last heeft.”

58 |

Knoppert vertelt dat men de betonnen constructie op de eerste verdieping iets heeft laten zakken. “Er is een tussenvloer gemaakt, die de betonnen constructie heeft overgenomen. Daardoor konden wij een nieuwe vloer leggen. Er was echter nog een andere uitdaging: bij elk groot hotel ben je gewend dat je meteen – als je binnenstapt – door een ruime lobby tegen de receptie aanloopt. Hier komt de receptie echter op de vijfde verdieping. Beneden in de plint is geen ruimte. De mensen worden dus na binnenkomst met een snelle lift naar die vijfde verdieping vervoerd. Wat je dáár ziet, is fantastisch. Er zullen weinig hotels zijn die daaraan kunnen tippen; 360 graden uitzicht over Amsterdam. Vanaf de begane grond is een glazen 'curtainwand' gecreëerd om het pand zo veel mogelijk transparantie te bieden.”

AMSTERDAM | Palace Hotel

Volgens Knoppert wordt het gebouw met deze grondige renovatie ‘teruggegeven aan de stad en de Amsterdammers’. “We zijn weer dicht bij het origineel”, zegt hij. “De nostalgie is er weer. Het pand was vroeger altijd al een eyecatcher en dat was door de vele verbouwingen die er hebben plaatsgevonden, verloren gegaan.

Ik begrijp goed dat ook de gemeente Amsterdam zélf die vergane glorie wilde herstellen. Het was aan het verpauperen. Op letterlijk een steenworp afstand van het Koninklijk Paleis en de Dam kun je je zoiets niet permitteren, zeker niet gezien de enorme hoeveelheid toeristen die je daar ontmoet.”

Knoppert is niet over één nacht ijs gegaan bij het uitzetten van de aanbesteding.

“Flexibiliteit is een must. Als je als bouwer aan een dergelijk project wilt beginnen, dan moet je je realiseren dat je van te voren nooit precies kunt weten wat je tegenkomt als je gaat bouwen. Daar ligt voor ons natuurlijk ook een verantwoordelijkheid. De aanbesteding kun je feitelijk pas goed uitzetten als je het hele gebouw hebt gestript, maar je moet er altijd rekening mee houden dat er nieuwe feiten naar boven komen. De partijen waarmee we de samenwerking moeten zoeken, moeten het begrip ‘star’ dus niet in hun genen hebben. Detailbeheersing is voor ons de uitdaging. Daar zit de essentie van dit soort renovatiewerk. Ik geloof er daarom in – willen we het bouwproces effectief gaande houden – dat je een bestek ook in delen kunt opknippen. Je moet willen voorkomen dat potentiële aannemers uit gemak gaan ‘afprijzen’ terwijl het hier echt gaat om een bouwproces dat met militaire precisie – niet alleen vanwege de uitdagingen die de opdrachtgever bij ons neerlegt maar ook vanwege het binnenstedelijk karakter – moet worden uitgevoerd.” ❚

Achterzijde van het gebouw in de Spuistraat, waar nu hard wordt gewerkt aan de ingang van het hotel

Louis Knoppert: “In de aanbesteding moet je voorkomen dat aannemers gaan ‘afprijzen’”

Projectinfo

Elektrotechniek - Beveiliging - Telematica Propellerstraat 1-5, 1059 CB Amsterdam Tel. 020 - 5110880

www.sdr.nl

Elektrotechnische installaties Beveiligings installaties Telematica installaties Wij werken met veel plezier en trots aan de bovengenoemde installaties in het Palace Hotel te Amsterdam.

ELEKTROTECHNISCHE EN BEVEILIGINGSINSTALLATIES De transformatie van een monumentaal pand in het hart van Amsterdam zorgt voor veel uitdagingen. Hans Smits, adjunctdirecteur van SDR Elektrotechniek, spreekt uit ervaring. SDR Elektrotechniek nam in veel Amsterdamse hotels de elektrotechnische en beveiligingsinstallaties voor haar rekening.

“De grootste uitdaging zit in de complexiteit van het pand”, vertelt Smits.

“In elke ruimte vraagt het aanbrengen van de installaties om een andere oplossing. Dit vereist een structurele, innovatieve instelling, veel vergaderingen en een nauwkeurige coördinatie en werkvoorbereiding. Ook de logistiek - in hartje Amsterdam – vraagt een strakke voorbereiding. Gelukkig hebben we vaker met dit bijltje gehakt. Op het project is een compleet team aanwezig om het werk aan te sturen. Het project wordt bovendien in een bijzonder korte tijd gerealiseerd. Dit eist veel van ons en het gehele bouwteam, maar we hebben er alle vertrouwen in dat we een prachtig hotel gaan realiseren.”

Bouwinfo OPDRACHT Stag Europe (Grafenau) BV

ONTWERP Office Winhov, Amsterdam (gebouwarchitect); BK Architecture, Tel Aviv (binnenhuisarchitect)

BOUWPERIODE

2014 – medio 2015

| 59

SPECIALISTEN IN DUURZAME GEVELTECHNIEK

K&A Gevelgroep Samen op z’n sterkst!

Drie gerenommeerde specialisten in gevelconstructies bundelen hun krachten: Kolf & Molijn, Alpro en Kiba werken voortaan samen binnen de K&A Gevelgroep.

Zo beschikt u over alle gewenste gevelexpertise in één hand. Bovendien versterkt deze verbintenis niet alleen de marktpositie en slagvaardigheid van de afzonderlijke bedrijven; gezamenlijk garanderen ze u betrouwbaarheid en continuïteit. Deze samenwerking stelt ons in staat nog gerichter te werken aan kwaliteit en innovatie met een duurzaam karakter. Voor u en samen met u.

TOT DE K&A GEVELGROEP BEHOREN: Postbus 1075 I 8300 BB Emmeloord I T 0527 615 551

www.kenagevelgroep.nl

AMSTERDAM | RAI Amtrium

Tekst | NNK Concept Beeld | Benthem Crouwel Architecten

DE BIJZONDERE VLIESGEVELS VAN AMTRIUM AMSTERDAM RAI

MODULAIR MAATWERK

In Amsterdam wordt volop gebouwd aan de nieuwbouw van het Amtrium. Deze jongste telg van Amsterdam RAI wordt een flexibel gebouw. Met een BVO van 9.000 m2 biedt het ruimte als congrescentrum, vergaderfaciliteiten, kantoren, een restaurant en een lounge in het atrium van het gebouw.

Dit is het eerste BREEAM-NL 'Excellent' gecertificeerd gebouw in zijn soort. In Stedenbouw 717 las u hier al over.

AKS Bouw bv uit Grubbenvorst is specialist op het gebied van geveloplossingen en betrokken bij de nieuwbouw van Amtrium Amsterdam RAI. In opdracht van BAM Utiliteitsbouw zorgen zij dat het bijzondere aanzien van dit gebouw, een ontwerp van Benthem Crouwel Architecten, realiteit wordt.

“Dit doen we deels middels een bijzondere vliesgevel bestaande uit een combinatie van aluminium met houten profielen gecombineerd met de goede wind en waterdichting van een

De nieuwbouw voegt 9.000 m² toe aan vloeroppervlak Amsterdam RAI

reguliere vliesgevel”, vertelt Frank van den Heuvel, projectleider bij AKS Bouw BV. “Deze combinatie geeft een gevarieerd gevelbeeld.

De strakke buitenschil van de gevels, waar de weersinvloeden het sterkst zijn, is van onderhoudsarm aluminium. De houten profieldelen bevinden zich aan de binnenzijde en worden als 200 millimeter diepe, verdiepingshoge stijlen over de hele gevel toegepast. In totaal monteren we 4.000 m2 gevel en glasdaken voor de buitenschil, waarvan 2.600 m2 in de houtaluminiumvariant.”

KWALITEIT IN EIGEN HAND Naast de vliesgevels, zorgt AKS ook voor de glasdaken in het atrium en de kas van het gebouw.

“Hierbij is veel aandacht voor de isolerende waarde van de elementen. We willen condensvorming voorkomen. Om de kwaliteit hiervan te bewaken en borgen werken we met producten uit onze eigen fabrieken in Duitsland en Nederland. Zo krijgt de klant altijd maatwerk”, vertelt Jos Toorians, commercieel directeur bij AKS Specials BV. “Innovatie en productontwikkeling zijn belangrijke speerpunten. ›

| 61

specials

AKS Bouw & AKS Specials BV Partners in duurzame en innovatieve glasdakconstructies en volglazen gevels voor Amtrium Amsterdam

Mercurius plein 4/5 5971 LW Grubbenvorst Postbus 8534 5970 AA Grubbenvorst Telefoon +31 (0)77-30 30 480 info@aksspecials.nl www.aksspecials.nl

AKS SPECIALS WAS ONDERAANNEMER BIJ DE PROJECTEN LEASEPLAN, KPMG YPENBURG

AMSTERDAM | RAI Amtrium

Hierbij werken we nauw samen met partijen zoals Schüco, de hoofdleverancier van onze materialen. Omdat we zelf produceren, houden we ook controle op het kritieke tijdspad in het productie-, maar ook het montageproces, zoals ook bij het project Amtrium.”

OPTIMALISATIE Vanuit een taakstellende bezuiniging heeft AKS de uitgangspunten voor de vliesgevel nog scherper weten te zetten. “Ons voorstel is duurzamer en slimmer uit te voeren”, aldus een trotse Van den Heuvel. “We hebben gepleit voor een conventionele doorlopende vliesgevel gecombineerd met repeterende voor de buitenschil geplaatste bevestigingen van de glazen vinnen. Dit geeft een bijzondere optische werking, passend bij het architectonisch ontwerp.” De engineering van deze variant is door AKS zelf ontwikkeld.

MEEDENKEN “Op dit moment is zo’n 75% van de gevelmontage gereed”, vertelt Toorians. “Het uitvoeringstraject

wordt op basis van een lean-planning uitgevoerd.

Dit is noodzaak vanwege de beperkte doorlooptijden, ruimte en werktijden.” AKS heeft 14 weken de tijd voor het wind- en waterdicht maken van de gevel en glasdaken. De bezoekers van RAI mogen feitelijk geen (geluids)hinder ondervinden van de bouwwerkzaamheden.

Van den Heuvel: “De complexiteit van de realisatiefase biedt ons voldoende uitdaging. Maar er is ruimte om mee te denken aan oplossingen.

Waarmee we vanaf de start van het project onze meerwaarde hebben laten zien. Daardoor is de samenwerking met de overige partijen ook goed en wordt het eindresultaat prachtig.” ❚

BOUWINFO OPDRACHT Amsterdam RAI

ONTWERP Benthem Crouwel Architecten CONSTRUCTIE Van Rossum Raadgevend Ingenieurs UITVOERING BAM Utiliteitsbouw; AKS Bouw BV Grubbenvorst / AKS Specials BV Grubbenvorst BOUWPERIODE oktober 2013 – mei 2015 PROGRAMMA 9.000 m² BVO 'Omdat we zelf produceren, houden we controle over het kritieke tijdspad in het productie- én het montageproces'

| 63

AMSTERDAM | Westermoskee

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: P.Meijer BV

Een bijzonder staaltje werk De bouw van de Westermoskee in Amsterdam West nadert zijn voltooiing.

Het omstreden bouwproject op het Piri Reisplein in stadsdeel West is een moskee geworden 'met alles erop en eraan', vertelt Ruud Broek van hoofdaannemer P.Meijer BV. Een grote koepel bekleed met zink, een 42 meter hoge minaret en gekleurd metselwerk vormen de belangrijkste eyecatchers van de grootste moskee in Nederland.

“De bouw van de moskee behelst ontzettend veel beton- en staalwerk”, vertelt Ruud Broek. “Een kwart van de totale aanneemsom is opgegaan aan grotendeels rondgewalste staalconstructies en prefab beton.” De hoofddraagconstructie omvat zo’n tweehonderd ton staal, vertelt hij. “Met name het staal ten behoeve van de koepel vormde een uitdaging. Onderaannemer Siem Steur Staalconstructies heeft hier een ‘knap staaltje staalwerk’ geleverd, met 24 vakwerkspanten die op een stalen ring in de nok bij elkaar komen.

Van de goot tot de nok, zo’n 25 meter boven peil, zijn de spanten in twee richtingen rondgewalst, variërend van bol in de nok naar hol ter hoogte van de goot.” De volledige koepel is door Loodgietersbedrijf C.J. Ockeloen uit Amsterdam voorzien van een zinken dak. Voor de opbouw van de overige delen is veelal gebruik gemaakt van prefab De constructie van de koepel is gerealiseerd met 24 vakwerkspanten van rondgewalst staal

64 |

AMSTERDAM | Westermoskee

beton. De moskee is deels ommetseld met traditioneel metselwerk in drie kleuren steen, van een vrij zwarte plint tot een rode en gele steen daarboven.

Naast de grote koepel zijn ook kleine koepels gerealiseerd boven de galerijen aan de voor- en achterzijde, vertelt Broek. “Deze koepels zijn gebouwd op betonnen zuilen, gemaakt van wit sierbeton.

We hebben hiervoor een speciaal mengsel gemaakt met Noors marmer in plaats van grind als toeslagstof. Hierdoor hebben de zuilen een witte, haast kristalachtige uitstraling gekregen.”

DE MINARET De ontwerpers, het Franse architectenechtpaar Marc en Nadia Breitman, hebben zich voor het ontwerp van de Westermoskee laten inspireren door de Aya Sofiamoskee in Istanbul en de bouwstijl van de Amsterdamse School. “Niet alleen de koepels, maar ook de minaret met balkon op verschillende niveaus toont gelijkenissen met de Aya Sofiamoskee”, aldus Broek. “Bouwkundig gezien vormde deze ‘naald’ de grootste uitdaging. De minaret is door de constructeur ontworpen met een betonnen casco van een meter of 35 hoog, met daarbovenop een stalen spits, bekleed met zink.

Echter werd de minaret op een bepaalde hoogte

zo slank, dat inwendige bekisting niet meer mogelijk was. Hierom hebben we besloten om zelf een houten bekisting te voorzien, die na elke stort is gesloopt. Voor elke nieuwe diameter hebben we een nieuwe bekisting moeten maken. Bouwkundig en economisch bleek dit de beste oplossing.”

UNIEK BOUWWERK De Westermoskee is een uniek bouwwerk voor Nederland. Toch is het bouwproces vrij traditioneel geweest. “In het begin zagen we wel wat op tegen de bouw”, bekent Broek. “Een bouwwerk als de Westermoskee maak je niet iedere dag. Maar doordat we veel tijd in de engineering hebben gestoken, zeker in de koepel, is de uitvoering goed verlopen.”

Met de naderende oplevering van de Westermoskee komt een eind aan meer dan vijftien jaar van onderhandelingen, conflicten, juridische procedures en financiële problemen. “De Turks-islamitische organisatie waarvoor de Westermoskee wordt gebouwd, heeft jarenlang moeten vechten om deze moskee op deze locatie te krijgen”, aldus Broek. “Begin 2013 is de definitieve ‘go’ gekomen. De oplevering staat gepland voor eind oktober." ❚

Bouwinfo ONTWERP Breitman - Breitman, Parijs UITVOERING P.Meijer BV, Uitgeest PREFAB BETON Hoco beton, Weert STAAL Siem Steur Staalconstructies, Volendam ZINK Loodgietersbedrijf C.J. Ockeloen, Amsterdam METSELWERKEN Putter & Grootjen, Uitgeest BOUWPERIODE april 2013 – oktober 2014

PMeijer zorgt dat ambities werkelijkheid worden. Sinds 1936 maken wij naam in de woning- en utiliteitsbouw door te handelen op basis van uitmuntende service, energieke betrokkenheid en vooral: volledige procesbeheersing. Het is onze ambitie om als kennisgedreven organisatie de bouw in Nederland te verbeteren. Ontdek hoe u kostenefficiënt een mooi resultaat kunt bereiken.

Ontdek PMeijer.

PMeijer l Molenwerf 32 l 1911 DB l Uitgeest 0251 27 82 78 l pmeijer.nl

| 65

ZEEWOLDE | Wolter Koops

Tekst: Fiona de Heus Beeld: Slingerland Bouw

DRIE GEBOUWEN, DRIE FUNCTIES, ÉÉN GEHEEL In het najaar van 2012 legde een felle brand het gebouwencomplex van Wolter Koops in Zeewolde vrijwel geheel in de as. Wolter Koops, een grote dienstverlener in geconditioneerd vervoer, ging verder vanuit tijdelijke kantoren en externe opslag. Op korte termijn was behoefte aan een nieuw complex met kantoren, een koelvrieshuis en een onderhoudsgarage. Herbouw op de bestaande locatie (circa 5.500m²) bleek lastig en men had ook behoefte aan een locatie met uitbreidingsmogelijkheden.

Door de medewerking van de gemeente Zeewolde, die deze grote werkgever niet graag zag vertrekken, kon een terrein aangekocht worden van meer dan 8,5 hectare. De planvorming kwam snel op gang en de bouwvergunningsprocedure werd snel afgewikkeld. Hierdoor was het mogelijk dat voordat er een jaar verstreken was na de brand, al weer begonnen kon worden met de vervangende nieuwbouw. Op 22 oktober 2013 ging de eerste paal de grond in.

In de onderhoudswerkplaats met separate schadeherstelhal, incheckhal en dubbele truckwasstraat gaat men het onderhoud van de volledige 'Koopsvloot', die bestaat uit meer dan 700 combinaties, verzorgen. Het koelvrieshuis bestaat uit vier vrieshallen van elk 2.500 m² met daarvoor een gekoelde expeditiehal van 4.500 m². In de plannen is al rekening gehouden met een uitbreiding van twee extra vrieshallen.

GEHEEL IS MEER DAN SOM DER DELEN

Het kantoorgebouw heeft een multifunctioneel souterrain waardoor de hierboven gelegen entreehal (de begane grond) ruim twee meter boven het aangrenzende terrein is komen te liggen. Hier zijn ook de algemene planningsafdeling en spreekkamers ondergebracht waar vanuit men een goed overzicht heeft op de logistieke operatie. De eerste verdieping is ingericht met directie en administratieve functies. De daketage heeft een boardroom, leslokaal en een overdekt dakterras met een geweldig uitzicht over het polderlandschap.

Het programma van eisen van Wolter Koops betekende dat de architect een aantal zeer verschillende gebouwen moest ontwerpen. De grote onderhoudswerkplaats, het hoofdkantoor, het chauffeurspaviljoen en de expeditiehal van het koelvrieshuis hebben alle vier een antracietkleurige luifel/dakrand gekregen zodat ze dezelfde uitstraling hebben. Alles draait bij Wolter Koops om logistiek; de routing op het terrein was maatgevend voor de positie van de gebouwen.

Onderdeel van het gebouwencomplex is een gekoelde expeditiehal

66 |

ZEEWOLDE | Wolter Koops

Naast het kantoor is het zogenaamde chauffeurspaviljoen gebouwd, hier zijn de kantine, check-inbalie, was- en kleedaccommodaties en fitnessruimtes ondergebracht.

'Zelfde vestigingsplaats, meer ruimte'

FM-APPROVED EN BREEAM Van de vier hallen zijn er twee specifieke vrieshallen, de andere twee zijn koelvrieshallen, waarvoor later nog een keus kan worden gemaakt. Om de ruimte optimaal te benutten is gekozen voor verrijdbare stellingen, die bevestigd worden op in de vloer verankerde rails. Alle panelen van het vrieshuis zijn vriespanelen die voldoen aan de FM-normering, volgens Amerikaanse verzekeringsnormen, waarmee onder andere de brandwerendheid bevestigd wordt.

De wandpanelen voor deze hallen zijn 22 centimeter dik. In tegenstelling tot de panelen van 20 centimeter geldt voor deze panelen nog een subsidie die het extra interessant maakt om voor de beter isolerende panelen te kiezen.

Het past ook bij de wens om een BREEAM-certificaat te krijgen op de gebouwen. Projectleider Teunis van de Pol van Slingerland Bouw: “De gebouwen zijn al vrij duurzaam door deze panelen, door de toepassing van ledverlichting en door het gebruik van de restwarmte van het koelvrieshuis voor de werkplaats en het kantoor. Hiermee wordt ook het water in de wasinstallatie voorverwarmd. In principe zou dit voldoende moeten zijn, maar voor de zekerheid wordt ook een back-up cv-ketel geplaatst.” ❚

Zorg

Onderwijs

Utiliteitsbouw Kantoren

Slingerland Bouw b.v. is een dynamische bouworganisatie, die gevestigd is in het centraal gelegen Nijkerk, nabij de A28. Met een Slingerland Bouw b.v. team van enthousiaste is een dynamische medewerkers is bouworganisatie, Slingerland Bouw

die gevestigd in het actief in zowelisde centraal gelegen utiliteitsbouw alsNijkerk, de

Bedrijfsgebouwen Showrooms Utiliteitsbouw

Maatschappelijk Woningbouw Showrooms

nabij de A28. Met een woningbouw.

Onze team van enthousiaste opdrachtgevers medewerkers bestaan uit is Slingerland Bouw particulieren,

actief in zowel de bedrijven, utiliteitsbouw als deen overheidsinstanties woningbouw. Onze projectontwikkelaars. opdrachtgevers bestaan uit

Agrarisch

Zorgsector Woningbouw

Appartementen

Slingerland Bouw b.v. particulieren, Postbus 203 bedrijven, 3860 AE Nijkerk overheidsinstanties en Tel. 033 - 246 21 21 projectontwikkelaars.

Fax 033 - 246 65 00 info@slingerlandbouw.nl

Onderwijssector Zorgsector

Slingerland Bouw b.v.

Postbus 203 3860 AE Nijkerk Tel. 033 - 246 21 21 Fax 033 - 246 65 00 info@slingerlandbouw.nl

Kerkbouw Onderwijssector

Woningen

Renovatie en Onderhoud

Slingerland Bouw www.slingerlandbouw.nl

www.slingerlandbouw.nl

UwKerkbouw bouw Onze zorg!

Uw bouw Onze zorg!

Slingerland Bouw www.slingerlandbouw.nl

| 67

DEVENTER | Uitbreiding NS-station

Tekst: Hilda Bosma Beeld: Tubex, Lightway

Veiligheid voorop bij bouw nieuw perron Deventer NS Het monumentale station van Deventer is uitgebreid met een nieuw zijperron, waardoor drie volwaardige perrons zijn ontstaan. Ook kwam er naast het bestaande stationsgebouw een nieuw entreegebouw. Tijdens de bouwwerkzaamheden moest het treinverkeer gewoon doorgang vinden en moesten de treinreizigers veilig kunnen reizen.

De uitbreiding van het zijperron, 350 meter lang, is een onderdeel van het bouwproject Spoorzone Deventer. “Het is een belangrijk project voor de regio, want dagelijks stappen 18.000 mensen hier in en uit de trein”, aldus projectmanager Dirk Doornbos van Strukton Worksphere. Strukton Worksphere werd na een selectie en aanbesteding de coördinerend aannemer. Doornbos: “Onze werkzaamheden bestonden voornamelijk uit het bouwen van het zijperron met perronkap. Het perron bestaat uit een betonconstructie en de perronoverkapping bestaat uit een staalconstructie. Ook realiseerden we een staalconstructie met veel glas voor het nieuwe entreegebouw en een tijdelijke fietsenstalling. Het ontwerp van Arcadis hebben we constructief uitgewerkt. Ook heeft Strukton Rail de Railinfra voor zijn rekening genomen, zoals het spoor en de seinen. Daarnaast deed Strukton de engineering en de stroom, het water en de riolering, waaronder de installaties van het entreegebouw bij het station.”

andere partijen hebben we harmonieus samengewerkt. ProRail had voor de werkzaamheden mijlpalen gesteld: wanneer we wat af moesten hebben. Door het goede en veelvuldige overleg en de goede samenwerking is dit ook gelukt.”

Het nieuwe perron zou december 2013 in gebruik genomen worden. Door archeologische vondsten als een historisch riool en diverse putten heeft de bouw een halfjaar vertraging opgelopen.

CENTRUM Het werken op een station midden in het centrum van Deventer was uitdagend. Doornbos: “We hebben het nodige overleg gehad over het aanvoeren van materialen en de noodzakelijke speciale en zware transporten met weinig ruimte. Daarbij hebben we plannen gemaakt om het station, de taxistandplaats en het busstation goed bereikbaar te houden en het verkeer niet te hinderen.”

VEILIGHEID Jan Boer, planvoorbereider bij Strukton: “De veiligheid van de reizigers was voor iedereen van groot belang. Daaraan is tijdens het gehele project veel aandacht besteed. In samenwerking met opdrachtgever ProRail, de gemeente Deventer, de politie, de brandweer, de NS en de busmaatschappij hebben we in een regulier omgevingsoverleg de veiligheidsmaatregelen voor de verschillende fasen van het bouwinrichtingsplan besproken. We hebben gezorgd voor duidelijke omleidingsroutes en goede voorzieningen.”

REIZIGERSVERKEER “Tijdens de werkzaamheden is de overlast voor reizigers beperkt door een aantal keren ’s avonds en ’s nachts te werken”, aldus Boer. “Het reizigersverkeer en bouwverkeer hebben elkaar niet doorkruist. Zowel met ProRail, Arcadis en alle

68 |

'Werken op een station in het centrum van Deventer was uitdagend'

DEVENTER | Uitbreiding NS-station

Projectinfo DAGLICHTVOORZIENINGEN Lightway Nederland heeft diverse ruimtes naast het gerenoveerde zijperron van NS-station Deventer voorzien van daglicht, op basis van tientallen Lightway-daglichtbuizen met kristalglazen koepels en glazen plafonddifusers. In totaal werden 30 Lightway 400HP-daglichtsystemen geïntegreerd in het nieuwe zinken dak naast het perron. Tevens werden zes daglichtsystemen geplaatst in een sedumdak.

Deze laatste systemen werden elk voorzien van twee negentig-gradenbochten en enkele meters verlengbuizen om het daglicht in de onderliggende winkel naar de gewenste locatie te transporteren.

“Dit geeft meteen een van de unieke eigenschappen van de daglichtbuizen weer. Wanneer de functie van een bepaalde ruimte wordt aangepast en vraagt om een andere lichtverdeling, dan kunnen de daglichtbuizen ook later nog verlengd worden en voorzien van bochten om het daglicht naar een andere locatie te leiden. Uniek aan Lightway-daglichtbuizen is verder het gebruik van glas en zelfs kristalglas voor de lichtdoorlatende elementen, waardoor het daglicht in een ongebroken spectrum in de te verlichten ruimtes belandt. De kristalglazen koepels op de daken naast het perron zorgen voor een lange levensduur, zonder dat de koepels gaan verweren of vol aanslag komen te zitten. De lichtdoorlaat blijft hierdoor jaren optimaal.”

De daglichtsystemen zorgen voor een besparing op elektriciteit voor de verlichting van de lange aanvoergangen van de diverse winkels en horecabedrijven die in het gerenoveerde stationsgebouw gevestigd zijn. In Deventer is de middenmaat gebruikt van de daglichtbuizen (Ø320mm), die verder verkrijgbaar zijn in vijf verschillende diameters tussen 160 en 760 millimeter - voor grote hallen en utiliteitsprojecten. “Bijzonder is ook dat de Lightways uitgerust kunnen worden met een speciaal gepatenteerd isolatie-element met dubbel- of tripleglas, de Blue Performance. Hiermee wordt voorkomen dat de daglichtbuis een koudebrug vormt. Dat maakt de Lightways ideaal voor lageenergiewoningen en -gebouwen.”

Daarbij kwam dat het bestaande station in Deventer een monument is. Alle werkplannen zijn door ProRail en Monumentenzorg bekeken en beoordeeld en tijdens de bouw kwam Monumentenzorg regelmatig langs om toezicht te houden.

OUDE VLOER Een speciaal karwei was het verwijderen van de oude vloer, waar de reizigerstunnel onderdoor liep. Om die reizigerstunnel niet te beschadigen, moest de oude vloer (van 25 ton) in een keer weggehaald worden. Daarvoor kwam ‘s nachts een speciale kraan met hijsjuk waarmee de vloer is opgehesen en afgevoerd.

Doornbos: “Het monumentale stationsgebouw is met het moderne entreegebouw een aanwinst voor Deventer. Het geheel is schitterend en de toegankelijkheid via het entreegebouw is enorm verbeterd.” ❚

Nieuw zijperron sluit aan op monumentaal stationsgebouw

| 69

STERKE FUNDATIE OP PRAKTISCH IEDERE LOCATIE

TRILLINGSVRIJ FUNDEREN

Postbus 183 4250 DD Werkendam Tel.: +31 (0) 183 679 888 Fax: +31 (0) 183 501 822 E-mail: info@tubexbv.nl

www.tubexbv.nl

DEVENTER | Uitbreiding NS-station

‘Deze situaties halen het beste in ons naar boven’ Om meer ruimte te maken voor de sporen, wordt het definitieve zijperron van station Deventer aangelegd. Het funderingswerk moet vlak langs het spoor worden verricht, waar de treinen onverminderd voorbij razen. Het werk moet bovendien op een klein oppervlak plaatsvinden met minimale hinder voor reizigers en omwonenden. Dat is behoorlijk specialistisch werk. gewelvenriool in de ondergrond zit, is voor deze constructie onvoldoende ruimte. De Meijer: “We zijn toen op zoek gegaan naar een slankere constructie, die ook nog eens door het gewelvenriool kon worden aangebracht. Die hebben we ontworpen met Tubex-trekpalen en een damwand. Om de grondstabiliteit onder het spoor te waarborgen heeft Soil-id bouwkundige Bodeminjecties een constructieve waterglasinjectie aangebracht tussen het spoor en de aan te brengen damwand.

Hierna heeft onze Tubex-machine - voorzien van een 'roldrillbit' - een sleuf geboord, zodat eventueel aanwezig metselwerk ons werk niet kon dwarsbomen. Om de gronddruk op peil te houden hebben we de sleuf meteen weer opgevuld. Als laatste heeft Sterk heiwerken met een 'silent-piler' de damwand erin gedrukt, die wij later weer hebben verankerd met Tubex-trekpalen.”

KNOWHOW DELEN Funderingspalen werden trillingsvrij en geluidsarm aangebracht

“Een typisch gevalletje Tubex”, steekt Willem de Meijer, bedrijfsleider van Tubex, van wal. “We zijn gespecialiseerd in het trillingsvrij en geluidsarm aanbrengen van funderingspalen in beperkte ruimtes. Voor ons is die locatiebeperking dus geen probleem. Daarnaast beschikken we over compact materieel waardoor we ook met een minimale werkterreinbelasting uit de voeten kunnen.” Bij station Deventer brengt Tubex - voor 50% onderdeel van Strukton - 160 Tubex-palen in de grond, waarvan een gedeelte inpandig. Langs een gedeelte van het station brengt zij een damwandconstructie aan die de zijdelingse druk op kan vangen als de grond in een later stadium wordt ontgraven.

BOREN EN FREZEN TEGELIJK De opdracht is in het bestek volledig uitgeschreven en zo wil Tubex het ook uitvoeren. Totdat zij

in de ondergrond op allerlei obstakels stuit. “We wisten dat dit kon gebeuren”, vertelt De Meijer.

“Grondonderzoek heeft uitgewezen dat in dit gebied veel ondergronds metselwerk aanwezig is, maar juist niet in ons werkgebied. Toen dit op verschillende locaties toch het geval bleek te zijn, zijn we overgeschakeld op een boorpunt met stalen geharde tanden, die tijdens het boren het metselwerk freest. Het boren vraagt dan iets meer tijd, maar de werkzaamheden kunnen gewoon doorgaan.”

SLANKE CONSTRUCTIE Ook de aanleg van de damwand zorgt voor verrassingen. Aanvankelijk is gekozen voor een combiwand, waarbij buizen met een diameter van 910 millimeter in de grond worden gebracht en in de tussenliggende ruimtes pasplanken worden 'ingetrild'. Maar als blijkt dat er een historisch

“Door de wijzigingen in het bestek was het geen doorsneewerk”, vertelt De Meijer. “Volgorde en doorloop van het werk liepen totaal anders dan verwacht. Toch halen deze situaties het beste in ons naar boven. We hebben nu actief meegedacht met de opdrachtgever om een nieuw plan te ontwikkelen. Dat zijn de momenten waarop je knowhow echt kunt delen. Voor ons een groot plezier, voor de opdrachtgever een groot voordeel.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT FUNDERINGSWERKEN Strukton Bouw en Onderhoud

UITVOERING Tubex bv

BOUWKOSTEN € 765.000,-

BOUWPERIODE april 2013 – oktober 2013

| 71

VENLO | DC Siberië

Tekst: Jac Buchholz

Beeld: DENC

DISTRIBUTIECENTRA VENLO

“UITDAGING ZIT IN DE KORTE BOUWTIJD” In het Venlose buitengebied Siberië is voor Brand Loyalty een distributiecentrum gerealiseerd. Het gebouw werd in augustus vorig jaar opgeleverd. Een tweede gebouw – deels ook voor Brand Loyalty – moet aan het eind van dit jaar gereed zijn. Functionaliteit staat voorop, maar er is ook aandacht voor esthetiek en duurzaamheid.

Wie vanaf de A67 bij Sevenum binnendoor naar Venlo rijdt, kan ze niet missen, de twee distributiecentra. Het zijn twee omvangrijke bouwwerken in een stad die als logistieke hotspot overigens wel meer van dit soort gebouwen telt. De ontwikkelaar is Built to Build, de uitvoering is in handen van Van der Heijden Bouw en Ontwikkeling.

Het vorig jaar opgeleverde distributiecentrum, zo vertelt directeur Michel Mulders van Built to Build, heeft een oppervlakte van ongeveer 45.000 m2 en daarvan is zo’n 1.000 m2 kantoorruimte. Het gebouw is deels voorzien van mezzaninevloeren. Om een hoogwaardig duurzaamheidsniveau te bereiken zijn diverse maatregelen toegepast. “Er wordt onder meer gebruikgemaakt van slim geschakelde verlichting, er is meetapparatuur voor het energieverbruik en wat het sanitair betreft zijn toestellen toegepast met verminderd waterverbruik, lekdetecties en infrarooddetectie op de waterkranen.” Mulders legt uit dat het gebouw in vier hallen is verdeeld die gebruikt worden door logistieke dienstverlener Seacon Logistics, dat werkzaamheden voor Brand Loyalty verricht. Een van de hallen is niet voorzien van traditionele stellingen maar legborden. “Die worden gebruikt als er sprake is van grote aantallen van een en hetzelfde artikel.”

72 |

Momenteel wordt er gebouwd aan het tweede distributiecentrum. Dat gebeurt in twee fasen. De eerste fase is nagenoeg afgerond en in dat deel van het gebouw gaat eveneens Seacon Logistics voor Brand Royalty aan de slag. Voor fase 2, die aan het eind van het jaar wordt opgeleverd, worden nog huurders gezocht. “Je zou dit een broertje van het eerste distributiecentrum kunnen noemen”, merkt Michel Mulders op. “Qua oppervlakte is het iets kleiner – circa 42.000 m2 waarvan 700 m2 kantooroppervlakte – maar we zijn van hetzelfde bestek uitgegaan. Alleen volgen we hier een iets andere aanpak.” “Omdat we van ieder project leren en dan bepaalde aspecten kunnen verbeteren”, vult Jeroen van Beuningen aan. Van Beuningen is projectleider bij Van der Heijden Bouw, dat als hoofdaannemer fungeert. Hij legt uit dat die aanpak vooral is gericht op efficiëntie en snelheid van werken zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit. “Voor ons was een van de uitdagingen een goed uitvoeringsteam samen te stellen. Met partijen waarmee je in overleg snel beslissingen kunt nemen en zo met een juiste werkwijze zaken in een zo kort mogelijke tijd kunt realiseren.” Michel Mulders knikt instemmend. “Daar zijn ze bij het eerste project zonder meer in geslaagd en dat gaat bij dit project ook weer lukken.”

VENLO | DC Siberië

'Functionaliteit, esthetiek en duurzaamheid gaan samen'

Om tot een goed uitvoeringsteam te komen zoekt Van der Heijden Bouw en Ontwikkeling zorgvuldig naar de juiste partners. Steeds vaker zijn dat vaste partners, aldus Van Beuningen. “We merken dat deze lean-aanpak bij steeds meer projecten is vereist. Dan is het handig als je de juiste partijen al achter de hand hebt. Dat je met mensen samenwerkt waarmee je kunt lezen en schrijven. Een project als dit vraagt om een strakke planning en veelvuldig overleg. Waar nodig moeten zaken snel kunnen worden bijgesteld. Dat gebeurt tot op detailniveau. We bekijken steeds hoe we bepaalde punten

ProJect: Nieuwbouw

DC Siberie Park te Maasbree

verbeteren. Binnen een project, maar ook van het ene naar het andere project. En die snelheid van werken mag niet ten koste gaan van de kwaliteit.”

Logistieke hotspot Venlo is dus weer twee omvangrijke distributiecentra rijker. Gebouwen die, zo vinden Van Beuningen en Mulders, ondanks hun sterk functionele karakter best gezien mogen worden. “Ondanks de nadruk op functionaliteit mogen we zonder meer spreken van twee panden met een mooie vormgeving en een zorgvuldige afwerking.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWPERIODE

Built to Build architectenbureau DENC DENC Nederlands Van der Heijden Bouw en Ontwikkeling Hoppenbrouwers, Sebregts en KIN mei – december 2014 (distributiecentrum 2)

Projectinfo DAK- EN WANDBEPLATING

MetaleN oPbouwSySteeM Prefab SySteeM

Specialisten in dak en gevelbeplating

DuurzaaM reCyClebaar

Voor de bedrijfsbouw worden er in de basis 2 soorten metalen bouwsystemen toegepast, namelijk het metalen opbouwsysteem en het prefab systeem.

Elk systeem heeft zijn eigen voordelen. Functionele eigenschappen als isolatie waarde, brandveiligheid en bouwsnelheid zijn belangrijke elementen in de bedrijfsbouw.

Lage Veldweg 10, 6741 JL Lunteren T 0318 46 1551 F 0318 46 2116 E info@hardeman-vanharten.nl S www.hardeman-vanharten.nl

In 2012 leverde Hardeman van Harten de dak- en gevelbeplating voor fase 1 van DC Business Park Siberië. Omdat het bedrijf hier 'uitstekend werk' leverde, kreeg zij ook de opdracht voor fase 2 van het plan.

Voor fase 2 levert Hardeman van Harten 38.000 m2 staaldakbeplating 106/750 profiel, geschoten op de stalen constructie. Het eerste deel neemt zo’n tien weken in beslag. Eind oktober 2014 start het tweede deel van de opdracht. In totaal bekleedt het bedrijf 6.700 m2 magazijngevel met binnendozen 90/500, geschoten op de stalen constructie. “In de binnendozen is isolatiemateriaal opgenomen van het type Cladipan 150 mm”, vertelt projectleider Martijn Jansen. “Daaroverheen hebben we verticale profielplaten 45/900 geplaatst in de kleur Kronos. De kantoorgevel (500 m2) hebben we bekleed met lichtgrijze sandwichpanelen van het type Kingspan Evolution (100 mm dik). De werkzaamheden verlopen probleemloos. Bij projecten van dit formaat draait het vooral om het maken en bewaken van een goede planning. Daar zijn wij goed in.”

| 73

PURMEREND | Winkelcentrum De Eggert

Tekst: Henk Geist Beeld: Wereldhave

Kwaliteitsimpuls voor Eggert Winkelcentrum Het Eggert Winkelcentrum in het hart van Purmerend beleefde eind augustus een feestelijke heropening. Daarmee werd de eerste fase van een ingrijpende renovatie afgesloten, een renovatie die het verouderde winkelcentrum een grote kwaliteitsimpuls moet geven.

De eerste aanzet tot dit overdekte winkelcentrum werd gegeven in 1978, toen Purmerend als overloopgemeente begon aan een periode van sterke groei. Eggert ligt pal naast de Koemarkt, het centrale plein van Purmerend. Met zijn oppervlak van 21.000 vierkante meter, verdeeld over twee winkellagen, huisvest het ongeveer de helft van de totale detailhandel in het centrum van Purmerend.

Het biedt onderdak aan zo’n 75 winkels, van de gebruikelijke landelijke ketens als V&D, C&A en Hema tot zelfstandige lokale ondernemers. Boven de winkels bevinden zich nog woningen en een parkeergarage met 400 plaatsen.

Het verblijfsplein, met horeca, zitgelegenheid, ruimte voor events en gratis openbare toiletten

74 |

Eggert heeft in de afgelopen decennia een aantal aanpassingen en uitbreidingen ondergaan. Sinds 2010 is het in eigendom van de Wereldhave. "Wereldhave heeft Eggert aangekocht omdat het winkelcentrum goed past in haar portefeuille. Het centrum is dominant in haar verzorgingsgebied, het heeft een goede bereikbaarheid en een breed aanbod van winkels. Men kan er gezellig en gemakkelijk winkelen, er is een aantrekkelijke horeca en een mix van sterke (inter)nationale huurders met 'local heroes'", zegt Carlijn Bolt namens Wereldhave.

PURMEREND | Winkelcentrum De Eggert

VERBLIJFSPLEIN Belangrijke mijlpalen bij de eerste fase van de metamorfose waren de opleveringen van de eerste nieuwe passages en winkels op zowel de begane grond als de verdieping. Daarnaast is het nieuwe verblijfsplein op de verdieping sinds augustus toegankelijk voor bezoekers. Dit grote centrale plein biedt ruimte aan horeca, zitgelegenheid, events, gratis openbare toiletten en op termijn uitgebreide speelfaciliteiten voor kinderen.

Bij de eerste fase, die in oktober 2013 van start ging en is uitgevoerd door de Slokker Bouwgroep uit Almere, is zowel het interieur als het exterieur van het Eggert Winkelcentrum flink onder handen genomen. "Alle winkels hadden een eigen pui. Die zijn vervangen door grote glazen puien die de passages dezelfde uitstraling geven, maar waarbij de ondernemers ook een aantal keuzemogelijkheden hebben", vertelt Johan van de Water, projectleider bij de Slokker Bouwgroep. "De puien en portalen hebben een omlijsting van bamboe. Er zijn twee typen plafonds aangebracht, met lamellen en zogeheten hagelslagplafonds, waarbij de verlichtingsstroken als hagelslag over het plafond zijn verspreid. De passages hebben moderne tegelvloeren gekregen."

Een groot aantal van de winkeliers heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om ook de eigen winkel te vernieuwen.

INVENTIEF De roltrappen naar de eerste verdieping worden op korte termijn verplaatst.

Ook de technische installaties worden waar nodig vernieuwd. Van de Water: "We hebben alle installaties geïnspecteerd en aan de hand van de uitkomst al of niet vervangen. Zo zijn de hele sprinklerinstallatie, het ventilatiesysteem, de koelleidingen en de elektra vernieuwd."

Almere | Breda | Huizen | Zeewolde | Zwolle De eerste fase van de renovatie werd eind augustus officieel afgerond

Nieuwbouw, renovatie en groot onderhoud van winkels, scholen, kantoren, zorginstellingen en woningen.

Tijdens de renovatie blijft het winkelcentrum gewoon open. Om de overlast voor het winkelend publiek te beperken wordt het werk veelal buiten venstertijden uitgevoerd. Van de Water: "Uitvoeringstechnisch was het een lastige klus; we wilden ook de winkeliers zo weinig mogelijk overlast bezorgen. Daarnaast hadden we met bewoners te maken. Als je hen tijdig informeert dan hebben ze meestal wel begrip. De renovatie is in bouwteamverband en volgens het lean-principe met onze ketenpartners voorbereid. Dat is een aanpak waarbij we baat hebben gehad; we kwamen soms onverwachte dingen tegen en dat vroeg van alle partners inventief werken."

De contouren van het nieuwe Eggert zijn steeds beter zichtbaar en inmiddels is Wereldhave gestart met de tweede fase van de vernieuwing van het centrum. De verwachting is dat de renovatie begin 2016 is afgerond. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Wereldhave, Schiphol

ONTWERP Claessens Erdmann, Amsterdam; Studio Linse, Amsterdam

UITVOERING Slokker Bouwgroep, vestiging Almere; Hekker, Sassenheim BOUWPERIODE oktober 2013 – augustus 2014 (eerste fase)

| 75

TILBURG | Zwijsen

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Van de Ven Bouw en Ontwikkeling

Spoorzone 013 verwelkomt UWV en gemeente Vlakbij station Tilburg, op het voormalige terrein van uitgeverij Zwijsen, staat het nieuwe kantoorgebouw voor het UWV en de gemeente Tilburg. Van de Ven Bouw en Ontwikkeling rondde dit transparante, uitnodigende gebouw ruim voor de opleverdatum af. Het nieuwbouwproject gaat dan ook als ‘zeer geslaagd’ de boeken in.

Het moderne kantoorpand levert een welkome bijdrage aan de vernieuwing van de Spoorzone, een grootschalige herbestemming van het historische industriële gebied rondom station Tilburg.

De komende jaren ontstaat hier een dynamische hotspot voor wonen, werken, leren en uitgaan.

EIGEN VERDIEPINGEN De ontwikkeling van het kantoorpand is in handen van Fraterstraat BV, een samenwerking tussen Van de Ven Bouw en Ontwikkeling en M7 Development. Projectleider namens Van de Ven is Sjef van Herk. Hij vertelt: “Het gebouw bestaat uit drie delen. Aan de ene straatzijde, met overwegend woningbouw, heeft het gebouw drie ver-

diepingen. Het kantoordeel aan de andere zijde telt zes verdiepingen. In het midden bevindt zich een groot atrium. De eerste, tweede en vijfde verdieping zijn bestemd voor het UWV. Verdieping drie en vier zijn voor de gemeente. De begane grond, waar de publieke ruimtes komen, wordt gedeeld door beide huurders.” Naast kantoren biedt het gebouw ruimte aan een werkplein, een binnentuin, een kantine en een half verdiepte parkeergarage.

VRIENDELIJK EN OPEN Het ontwerp is afkomstig van MVSA. In lijn met het dienstverlenende karakter van de huurders creëerde het Amsterdamse architectenbureau

Een 'vriendelijk, open' gebouw met veel glas en overwegend witte geveldelen

een vriendelijk, open gebouw met veel glas en overwegend witte geveldelen. Het atrium, met veel daglichttoetreding, en de kantoortuin dragen bij aan een prettige beleving in het gebouw.

Van Herk: “Een belangrijk aandachtspunt dat al in de ontwerpfase werd meegenomen, is geluidswering. Het pand staat dichtbij het spoor en een drukke weg. Om geluidsoverlast te voorkomen, brachten we extra isolatie aan. Daarnaast is goed nagedacht over de aansluitdetails in de gevel. Een groot deel van de ramen is niet te openen.”

VEEL PREFAB Van de Ven startte op 31 oktober 2013 met de bouw van het nieuwe kantoorpand. “Eerst brachten we de boorpalen aan en bouwden we de half verdiepte kelder”, aldus Van Herk. “De kelder bestaat uit een betonnen ondervloer en in het werk gestorte wanden. De verdiepingen zijn opgebouwd uit kanaalplaatvloeren en prefabwanden. Ook de buitengevel bestaat grotendeels uit prefab. Het gaat hier om witte kant-en-klare sandwichelementen, compleet met stelkozijnen en isolatie.”

HOOG BOUWTEMPO “De bouw is voorspoedig verlopen”, vervolgt Van Herk. “Eind september leverden we het laatste deel op, ruim twee maanden eerder dan gepland! Het hoge bouwtempo was mede te danken aan onze lean plan- en werkwijze, in combinatie met het voorliedenoverleg. We kwamen dagelijks met de voorlieden bijeen om de voortgang en eventuele knelpunten te bespreken. Daarbij maakten we optimaal gebruik van elkaars krachten.” Ook de samenwerking met het UWV en gemeente Tilburg, met name in de afbouwfase, verliep voorspoedig. Mede door die goede samenwerking kon Van de Ven tussendoor nog een extra versnelling maken, om de huurders tegemoet te komen. ❚

76 |

TILBURG | Zwijsen

Bouwinfo OPDRACHT Fraterstraat BV, Tilburg (huurders: UWV, Tilburg; Gemeente Tilburg)

ONTWERP MVSA BV, Amsterdam

UITVOERING Van de Ven Bouw en Ontwikkeling, Tilburg

OVERIGE Constructie: Aveco de Bondt, Eindhoven; installatieadvies: H2O Installatietechniek b.v., Woerden; belegger: Hinke Fongers Beheer B.V., Baarle Nassau

BOUWPERIODE oktober 2013 – oktober 2014

BOUWPROGRAMMA nieuwbouw kantoorpand (circa 7.000 m² BVO)

De Tilburgse Spoorzone is een dynamisch bouwgebied

Kantoorgebouw Zwijsen, Spoorzone Tilburg

Van de Ven Bouw en Ontwikkeling bv Haya van Somerenstraat 4-01, 5032 MK Tilburg Postbus 4118, 5004 JC Tilburg T +31 (0)13 542 20 63 - F +31 (0)13 534 73 52 I www.vandevenbv.nl

| 77

UTRECHT | Meyster's buiten

MEYSTER'S BUITEN

Toplocatie met monumentale toegevoegde waarde

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Heijmans

Utrecht is een populaire woonstad, waar de inbreidingslocaties niet voor het oprapen liggen. Zeker niet in gewilde jarendertigwijken als Oog in Al, die een korte afstand tot de binnenstad combineren met een groene, waterrijke omgeving. In dit licht is de ontwikkeling van Meyster's Buiten rondom de voormalige Cereol-fabriek aan het Merwedekanaal een buitenkans, vertelt projectleider Henri Pastoor van Heijmans Woningbouw, dat momenteel in samenwerking met Blauwhoed en VORM de tweede fase van Meyster's Buiten realiseert: 85 woningen met een bijzondere architectuur.

De zogenoemde Stichtse Olie- en Lijnkoekenfabriek Cereol werd in 1905 gevestigd op de huidige bouwlocatie aan het Merwedekanaal in UtrechtWest. De Utrechtse architect G. Ebbers ontwierp een L-vormig fabrieksgebouw in baksteen, en voorzag het vervolgens van 'kasteelachtige' stijlkenmerken. In 2008 woedde een felle brand in de pakhuizen aan het kanaal, waardoor de volledige binnenconstructie uitbrandde.

STEDENBOUWKUNDIG PLAN Het historische hart van het fabriekscomplex kon worden geconserveerd en herontwikkeld onder verantwoordelijkheid van erfgoedorganisatie BOEi; naast het fabrieksterrein werden nog twee omliggende percelen bij de ontwikkeling betrokken en uiteindelijk bestemd voor woningbouw, op basis van een stedenbouwkundig plan van Inbo.

Zo ontstond 1 ontwikkellocatie voor woningbouw, gelegen tussen het Park Oog in Al, de gelijknamige woonwijk en de fabrieksgebouwen aan het Merwedekanaal. Op deze locatie worden tot 2015 137 woningen gerealiseerd door de vof Meyster's Buiten – een samenwerking tussen Blauwhoed, Heijmans en VORM. Het plan beoogt zowel een afronding van Oog in Al volgens de opzet van Berlage, als integratie met de architectuur van de

78 |

bestaande industriële bebouwing. Aansluitend op de realisatie van deelplan A, betreffende 36 herenhuizen in jarendertigstijl aan de Shakespeare­laan (verlengde Mozartlaan), alsmede een cilindervormig appartementengebouw van het Utrechtse architectenbureau ZECC aan de waterzijde, is in juni 2013 door Heijmans Woningbouw de uitvoering gestart van de stadswoningen en appartementen in het hart van het plan, rondom de gerestaureerde fabrieksgebouwen waarin inmiddels een basisschool, een locatie van de openbare bibliotheek, lokaal kunstencentrum Het Wilde Westen en restaurant Buurten zijn gevestigd.

aansluiten op het extractiegebouw van de voormalige sojafabriek.”

'WIJK EN PLAN INTEGREREN'

“De bouwmethode is traditioneel te noemen: gietbouw op basis van breedplaatvloeren met hier en daar een prefabelement, zoals de balkons”, vervolgt Pastoor. De grote uitdaging voor de bouwers dit najaar is het omvangrijke – en voor de uitstraling belangrijke – metselwerk, zodat de stadswoningen en appartementen zowel aansluiten bij de industriële geschiedenis van de bouwlocatie, als met de jarendertigwijk daaromheen. “Onze aandacht gaat in de afbouwfase volledig uit naar het vervolmaken van de gewenste architectonische uitstraling. Vanaf het eerste kwartaal van 2015 hopen wij deelplan B op te leveren.” ❚

De 15 stadswoningen en 70 appartementen van deelplan B zijn gerangschikt rond en naast de bestaande gebouwen en vormen daarmee een ensemble. Het Rotterdamse architectenbureau Groosman Partners heeft een 'mooie aansluiting' gecreëerd bij de industriële uitstraling van de monumentale fabriek, aldus Pastoor. “De zogenoemde Hofappartementen van het deelplan worden gevestigd in een centraal gelegen gebouw afgewerkt met een warme metselsteen, en in de metselverbanden worden veel details verwerkt.

De Hofappartementen zullen qua architectuur

Het bouwblok van de Parkappartementen heeft als meerwaarde een buitenruimte met uitzicht op het Park Oog in Al, terwijl de bouwlocatie aan de Shakespearelaan wordt benut ten behoeve van 15 hoogwaardige stadswoningen die met sheddaken verwijzen naar de omgevingsgeschiedenis. Een 'zorgvuldig ontworpen' binnengebied op een parkeerdek sluit aan op de stadswoningen, waardoor deze tevens zijn voorzien van een eigen parkeerplaats.

UTRECHT | Meyster's buiten

De Parkappartementen grenzen aan het Park Oog in Al en aan een verhoogd binnengebied

Projectinfo E-INSTALLATIES

Bouwinfo

“Mossink Elektrotechniek uit Hoevelaken is al jarenlang de betrouwbare partner van Heijmans op het gebied van elektrotechniek. De samenwerking verloopt dermate goed dat al menig project is opgeleverd tot volle tevredenheid van alle partijen.” Mossink legt in Meyster's Buiten de elektrotechnische installatie aan, evenals de deur-videoinstallatie, verlichting, brandmeldinstallatie, voorzieningen voor hellingbaanverwarming en de aanleg van kabelgoten voor het nutstracé.

OPDRACHT vof Meyster's Buiten

STEDENBOUWKUNDIG PLAN Inbo

ONTWERP Groosman Partners Architecten (deelplan B)

UITVOERING Heijmans Woningbouw

INSTALLATIES Mossink elektrotechniek (E); H.Ek Installatie Maatschappij (W)

BOUWPERIODE juni 2013 – medio 2015 (gefaseerde oplevering vanaf eerste kwartaal 2015)

De oplevering zal naar verwachting begin 2015 plaatsvinden. De ruwbouw is bijna afgerond. De parkeergarage wordt hierbij als laatste afgewerkt. Inmiddels is gestart met de binnenafbouw. Momenteel wordt door Mossink de bekabeling voor de centrale voorzieningen gelegd. “De werkzaamheden voor de hellingbaanverwarming zullen als allerlaatste worden uitgevoerd. Naar verwachting zal dat eind 2014 zijn. Op korte termijn zal de afmontage in de appartementen plaatsvinden en de montage van de algemene verlichting.”

“Zoals voor alle projecten geldt zijn communicatie en flexibiliteit van groot belang voor de voortgang van het project. Daarom hanteren wij korte lijnen en kunnen wij slagvaardig handelen voor een optimaal resultaat. Met recht zijn wij trots op onze bijdrage aan dit project.”

elektrotechniek bv INSTALLATIETECHNIEK

Zuiderinslag 12

Als BRL 6000-gecertificeerd, elektrotechnisch bedrijf zorgen wij voor kwalitatief

Postbus 39

hoogwaardige oplossingen die perfect aansluiten bij uw specifieke wensen en bij

3870 CA Hoevelaken

het beschikbare budget. Naast onze projecten bieden wij ook service, beheer en

BEVEILIGINGEN

T

(033) 253 45 81

onderhoud aan. Wij maken voor u een servicecontract op maat.

F

(033) 253 58 26

INSPECTIES

T

info@mossink.nl

PROJECTVERLICHTING

BESTURINGSTECHNIEK

www.mossink.nl

Al eens gedacht aan een installatie op basis van duurzame energie? Vraag eens naar de mogelijkheden. Ons team staat voor u klaar om uw wensen feilloos te vertalen naar pasklare oplossingen.

| 79

LEEUWARDEN | De Koepel

Tekst: NNK Concept Beeld: Gerard van Beek fotografie

HERINRICHTING BESTAAND KANTOORGEBOUW

HET NIEUWE WERKEN IN 'DE KOEPEL'

Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland is per 1 september 2014 verhuisd naar ‘De Koepel’, zoals het voormalige pand van Friesland Bank in de Leeuwarder binnenstad bekend staat. Bouwbedrijf Lont uit het Friese Sint Annaparochie realiseerde de interne verbouw voor deze herhuisvesting van ruim 250 Rabobank-medewerkers.

Projectmanager huisvesting bij Rabobank Eltjen Reitsema: “Rabobank en Friesland Bank zijn één organisatie geworden. Daarom zijn beide organisaties samengevoegd in het pand aan het Beursplein in Leeuwarden. Hier zijn zowel het Adviescentrum als het Servicekantoor gehuisvest.

Het Servicekantoor bevindt zich deels in een voormalige kluis. Dat is aan de dikte van de wanden goed te zien; bijna 1 meter gewapend beton. Op de muren zijn grote afbeeldingen te zien van de tellers van de safeloketten die hier vroeger stonden.” Reitsema vervolgt: “Met de doorbraak vanuit het Servicekantoor naar het atrium van het Adviescentrum ontstaat een verbinding tussen de bouwdelen en de dienstverlening. Het is een aan-

80 |

gename en welkome omgeving voor onze klanten en bezoekers geworden.”

VLEKKENPLAN Het pand is intensief gerenoveerd. Naast het Servicekantoor is ook het Adviescentrum met negen etages, onder handen genomen. Rabobank gebruikt 5.000m2 van de beschikbare 13.000m2. De overige kantoorruimte zal verhuurd worden. Reitsema: “Door het principe van Het Nieuwe Werken toe te passen, is dit voldoende vloeroppervlakte voor onze huidige organisatie. Het uitgangspunt is 0,7 fte per werkplek. Samen met alle teamleiders en managers is onder leiding van de interieurarchitect Studio Groen+Schild een vlekkenplan

Foto: Ruben van Vliet

opgesteld. Hierin zijn de uitgangspunten qua functies vertaald in de inrichting en kleurstelling per afdeling.”

WELZIJN EN DUURZAAM Wat opvalt, is de ruime toepassing van hout in het interieur. “Er is gekozen voor duurzaam FSC-hout, een natuurlijk materiaal dat veel karakter aan het

LEEUWARDEN | De Koepel

interieur geeft”, aldus Reitsema. “De vloerbedekking is gemaakt uit gerecyclede grondstoffen en de bureaus zijn vervaardigd volgens het cradle-to-cradle-principe. Er is ruime aandacht besteed aan medewerkers, welzijn en duurzaamheid.” Dat is ook terug te zien in de indeling van de afdelingen, waar naast de bureaus ook concentratieplekken, relaxruimtes, loungehoeken en aanlandplekken te vinden zijn.”

TEMPO “Bijzonder aan deze verbouwing en herinrichting is toch wel het tempo waarin alle werkzaamheden zijn uitgevoerd”, vertelt Wim Henk Nicolay, hoofduitvoering van Bouwbedrijf Lont. “Eind april is gestart met de werkzaamheden en op 1 september zat men op de nieuwe werkplek.” Bouwbedrijf Lont heeft de 5.000 m2 verbouwing uitgevoerd op basis van een lean-planning. “Daarin is onze aanpak, met name qua planning, doorslaggevend geweest. De Rabobank wilde dat de verbouwing eind juli klaar was, zodat per 1 september 2014 het gebouw volledig operationeel zou zijn”, aldus Nicolay. “Dat is gelukt. Maar niet zonder slag of stoot. Verrassingen als asbest en failliete leveranciers zetten onze ambitieuze planning behoorlijk onder druk. Maar door goed overleg en vertrouwen tussen alle partijen is dit tijdig opgelost.”

Foto: Ruben van Vliet

DYNAMISCHE BOUWPLAATS “De bouwlogistiek was een uitdaging op zich”, vertelt Nicolay. “Het gebouw bestaat feitelijk uit vier bouwdelen. In twee daarvan waren wij aan het werk. In de rest van het gebouw waren de medewerkers van Friesland Bank gewoon aan het werk. Voor de toegang konden we geen gebruik maken van de hoofdingang. Daarvoor is tegen de gevel een steiger geplaatst met een bouwlift en trap, waarbij per etage kozijnen uit de gevel zijn verwijderd voor de toegang. Onze uitvoerder Jelle Westra coördineerde de bouwstromen en stemde de levertijden met alle partijen af. Een hele puzzel.”

Eind goed al goed? Eltjen Reitsema: “Jazeker; we kunnen onze klanten nog beter bedienen in dit bijzondere pand. Bezoekers, klanten en medewerkers, iedereen voelt zich hier welkom. En dat is precies wat we voor ogen hadden.” ❚

BOUWINFO OPDRACHT Rabobank Nederland

ONTWERP Studio Groen+Schild

BOUWMANAGEMENT BCN-Drachten

UITVOERING Bouwbedrijf Lont BV, St-Annaparochie

| 81

Bouwen aan totaaloplossingen

Project

Rabobank

Transformatie De Koepel te Leeuwarden tot adviescentrum

DĂŠ totaalbouwer van Noord-Nederland.

Betrouwbaar, professioneel en realistisch, dĂĄt zijn onze kernwaarden.

De Wissel 19 St. Annaparochie Tel 0518-409393 lont@lont.nl www.lont.nl

THEMA | Gebouwautomatisering

Tekst en beeld: FHI

Bits, Bricks & Behaviour NATIONALE CONFERENTIE GEBOUW AUTOMATISERING IN BEELD EN GELUID Het is puur een logische locatie. Als je een Nationale Conferentie over Gebouw Automatisering organiseert en je kiest als thema ‘Bits, Bricks & Behaviour’, dan is het niet gek die conferentie te houden in het Beeld en Geluid gebouw op het Mediapark in Hilversum.

De Nederlandse Brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering realiseert zich heel goed dat de vastgoedwereld een beetje angst heeft voor techniek. Daarom kiest de brancheorganisatie in haar conferentie ook geen mensen uit eigen kring in het programma. De sprekers hebben zelf geen of weinig verstand van automatisering, maar wel ervaring met wat er allemaal mis kan gaan in een gebouw. Of ze hebben allerlei gedachten over wat automatisering kan bijdragen aan beter functionerende, meer functionaliteit en productiviteit opleverende gebouwen. In de discussie rond het lezingenprogramma komt vervolgens aan de orde hoe de noodzakelijke randvoorwaarden voor succesvolle automatisering kunnen worden ingevuld.

Voilà, daar neem je iets van mee!

HOE HOUD JE EEN GEBOUW IN DE KLAUW? Building Management, dat kun je natuurlijk alleen doen met adequate automatiseringstechnologie. ‘Hoe houd je een gebouw in de klauw’, daar gaat het eigenlijk over. In de praktijk heb je het dan over het jargon van ‘monitoringsystemen’ en ‘dashboards’. Vervolgens rijst de vraag hoe technisch de technisch managers van vastgoedbeheerders eigenlijk zijn. Dit deel van de conferentie voor gebouwautomatisering wordt voorafgegaan door Bram Elderman van Apple en enkele architecten die zich afvragen wat ‘The Internet of Things’ gaat betekenen voor gebouwen. Het zou weleens kunnen dat gebouwautomatisering opeens een stuk simpeler wordt….

Beeld en Geluid Hilversum

Maar dan wordt meteen het volgend conferentiedeel relevant: hoe zit het met 'cyber security' en andere, fysieke, veiligheidsaspecten in relatie tot automatisering.

ZEEPKISTPITCHES Conferenties kunnen saai zijn. Dat zijn ze eigenlijk meestal. Dat wordt anders op 6 november in Beeld & Geluid. Gebouwautomatiseerders gaan ‘zeepkistpitches’ doen. “Ik zorg dat….” is de beginzin van elke evangelist die tussen de netwerkende conferentiegangers in de pauzes zijn boodschap uitdraagt.

“Ik zorg dat uw gebouw energie gaat opleveren in plaats van kosten” en “Ik zorg dat mensen blij worden van automatisering in plaats van gefrustreerd” en “ik zorg dat de mensen in het gebouw meer productiviteit gaan leveren”.

Het zal de opmaat worden tot de lagerhuisdiscussie waarmee de Nationale Conferentie voor Gebouw Automatisering wordt afgesloten.

| 83

Coneco: Specialist in Priva De beste zijn in meet- en regeltechniek en klimaatbeheersing; die uitdaging gaan we, samen met onze opdrachtgevers, al jaren aan.

Ons vak: Het ontwerpen, leveren en installeren van uw regeltechnische installatie en het optimaliseren van comfort, gebruikersgemak en energiegebruik in zowel nieuwe als bestaande projecten.

coneco.nl

THEMA | Gebouwautomatisering

De Brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering investeert in samenwerking; derde van rechts bestuurslid Antoine Brunink

Daar kan iedereen zijn zegje doen, het liefst luidkeels. En daar mag ‘boe’ worden geroepen ter afkeuring of worden gejuicht voor geniale ideeën.

INNOVATION BEYOND IT OP DE ZUIDAS Het wordt een heftige dag voor wie bij wil blijven. Je kunt het beleven, hoe de CIO, chief information officer, van Deloitte ervoor zorgt dat het nieuwe gebouw van zijn bedrijf op de Zuidas in Amsterdam volledig wordt aangestuurd via de lichtarmaturen die elk voor zich een IP-adres hebben. De projectontwikkelaar kon hoog of laag springen, deze ultieme IoT applicatie zou er in komen.

De trend naar hergebruik, herontwikkeling van bestaande gebouwen ontbreekt natuurlijk ook niet in de Nationale Conferentie voor Gebouw

Automatisering. De Pop UP City komt langs.

Wat gaan we met winkels doen? Click & Collect, de combinatie van webwinkel en ‘place to be’ komt er op basis van automatiseringstechnologie in gebouwen.

Prestatiecontracten, beheer en onderhoud op afstand, het staat of valt allemaal met de automatiseringsconcepten in gebouwen.

De conferentie is specifiek bedoeld voor gebouweigenaren/-managers, vastgoedeigenaren /-managers, vastgoedbeleggers/-investeerders, projectontwikkelaars, architecten en bouwbedrijven. Wie een uitnodiging wil ontvangen kan contact opnemen met de Nederlandse Brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering, Emmar Sinnige 033 4567507; e.sinnige@ fhi.nl met vermelding van Stedenbouw als referentie. ❚

Nationale Conferentie Gebouw Automatisering 6 november 2014 Beeld&Geluid Hilversum www.conferentiegebouwautomatisering.nl

| 85

www.conferentiegebouwautomatisering.nl

THEMA | Gebouwautomatisering

BRANCHEORGANISATIE INVESTEERT IN BEKENDHEID MOGELIJKHEDEN GEBOUWAUTOMATISERING

'Opbrengst gebouwbeheersysteem belangrijker dan prijs' Gebouwautomatisering staat voor de integratie van afzonderlijke installaties tot één gebouwbeheersysteem. Op het gebied van gebouwprestaties valt nog veel te winnen – bijvoorbeeld via het toepassen van commissioning, vertellen Kees Groeneveld en Antoine Brunink van de Nederlandse Brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering. De brancheorganisatie werkt hard aan de bekendheid van de mogelijkheden van gebouwautomatisering, en richt zich daarbij op beslissers in de waardeketen in de bouw – met name op eindgebruikers.

Ontwerpen en/of bouwen volgens maatgevende beoordelingsmethodes als BREEAM is bij hedendaagse utiliteitsbouwprojecten vaak de leidraad. Maar wie controleert of de gebouwprestaties ook tijdens de exploitatie nog behaald worden? “Bij ontwikkeling en uitvoering zitten veel beslissers aan tafel die uiteindelijk niet zelf de energierekening betalen”, zegt branche-directeur Kees Groeneveld. “En de beloofde prestaties zijn in die fase vaak nog moeilijk meetbaar. Commissioning (het verificatieproces van prestaties; red.) wordt daarom steeds belangrijker in bouwprojecten.” En meten is weten. “De integratie van afzonderlijke gebouwinstallaties tot één gebouwbeheersysteem ondervangt die lacune”, vult bestuurslid Antoine Brunink aan. “Een fijnmazig netwerk kan leiden tot 'big data' – gegevens waarmee veel bespaard kan worden. De benodigde extra investeringen in de bouwfase vallen daarbij in het niet.”

SLAGKRACHTIGE MARKETING De mogelijkheden van gebouwautomatisering worden echter niet altijd onderkend – althans nog niet. Groeneveld: “De opbrengst van een gebouwbeheersysteem zou belangrijker moeten zijn dan de prijs. Daarom investeren wij in relaties met ketenpartners en opdrachtgevers.”

Ten behoeve van een slagkrachtige marketing is de brancheorganisatie aangesloten bij FHI, de federatie van technologiebranches – volgens Groeneveld meer een netwerk dan een koepel.

“Wij investeren in gerichte symposia en workshops, zodat opdrachtgevers, ontwerpers, bouwers en adviseurs op grond van businesscases kunnen kennismaken met elkaar en met de mogelijkheden.” Brunink: “Een bekende misvatting is dat je voor gebouwautomatisering bij elke in-

stallateur terecht kunt. Gebouwautomatisering, met name systeemintegratie, is een specialisme op basis waarvan verschillende ketenpartners intensief dienen samen werken. Veel installateurs missen de inhoudelijke expertise.”

MEANDER MC EN SCIENCE PARK De branche GA organiseerde in september dit jaar een workshop in het nieuwe Meander MC in Amersfoort. Ziekenhuistechnici, gebouwbeheerders, bouwers, adviesbureaus en automatiseerders kregen niet alleen een rondleiding, maar gingen ook met elkaar in discussie. Eerder dit jaar was het Science Park Amsterdam gastheer van een dergelijke bijeenkomst. Groeneveld: “De workshops zijn sterk inhoudelijk van karakter, niet alleen vanwege de behoefte aan uitleg over gerealiseerde systemen. In de wereld van de gebouwautomatisering gaan de ontwikkelingen supersnel, en om te zorgen dat de juiste kennis en kunde op de juiste plaats beschikbaar is, is een blijvend intensief contact tussen partners in de keten cruciaal.”

SYSTEEM OP MAAT GEBOUW Woningautomatisering op consumentenniveau kan de intelligente woningthermostaat zijn, waarmee de gebruiker beter inzicht krijgt in zijn energieverbruik. De mogelijkheden in de utiliteitsbouw zijn volgens Brunink enigszins vergelijkbaar, maar oneindig veel groter en vereisen meer deskundigheid. “Neem grootverbruikers als ziekenhuizen en grote vastgoedbeheerders als universiteiten en kantoorverhuurders.

Die kunnen enorme prestatiewinst boeken op basis van gebouwbeheersystemen. Energiereductie is daarvan slechts een onderdeel. Een gebouw moet presteren zoals beloofd en elk gebouw verdient zijn eigen regeltechniek. Een

Branche-directeur Kees Groeneveld

multi-tenant-locatie vraagt nog specifiekere oplossingen, omdat daar elke huurder weer andere eisen stelt. De toekomst is aan intelligente gebouwbeheersystemen, die voor gebruikers allerlei nieuwe functies invullen. Een gebouw kan daardoor productiviteit gaan opleveren die voorheen ondenkbaar was. Gebouwautomatiseerders kunnen daarbij het verschil maken.”

Op 6 november 2014 organiseert de branche GA onder het motto 'Bits, Bricks & Behaviour, geld verdienen met technologie' de Nationale Conferentie Gebouw Automatisering 2014 in het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid op het Hilversumse Mediapark. Voor meer informatie: www.conferentiegebouwautomatisering.nl en de advertentie elders in dit nummer. ❚

| 87

THEMA | Gebouwautomatisering

“Knowhow van medewerkers is cruciaal om competitief te kunnen blijven”

'Flinke groei door introductie modulaire systemen op basis van IP'

Gebouwautomatisering is niet meer weg te denken uit ons bestaan. Verlichting, klimaatbeheersing, zonwering; alles wordt automatisch geregeld in beheersystemen met steeds verder gaande technologie. Met als doel verbetering van het comfort en reductie van de energiekosten en CO2-uitstoot van gebouwen. Binnen deze markt manifesteert Sauter Nederland zich als trendsetter met modulaire automatiseringsoplossingen voor grote en kleine projecten. Met een drang naar innovatie en energiebesparing die nog even groot is als bij de grondlegger van het internationale moederbedrijf.

In een klein Zwitsers bergdorpje ontwikkelde Fritz Sauter ruim honderd jaar geleden al technische oplossingen in het kader van duurzaamheid. Zijn bedrijf was de bakermat voor hedendaagse vanzelfsprekendheden, zoals gestuurde straatverlichting en de cv-thermostaatknop. In 1932 verscheen Sauter voor het eerst op de Nederlandse markt. Halverwege de jaren ’70 werd het eerste softwaregestuurde beheersysteem geïntroduceerd, waarmee het digitale tijdperk

88 |

definitief werd ingeluid. Anno 2014 is Sauter branchebreed een veelgevraagde systeempartner, fabrikant en dienstverlener in de wereld van gebouwautomatisering.

STERKE GROEI IN PROJECTEN Sauter Nederland werd in 2005 opgericht na een overname van onderdelen van Getronics.

Sindsdien realiseerde het al een indrukwekkend aantal in het oog springende projecten.

Vaak groot en complex, zoals het nieuwe O|2 onderzoeks- en onderwijsgebouw van de Vrije Universiteit Amsterdam, de onlangs opgeleverde ziekenhuizen Isala in Zwolle en Bernhoven in Uden en het in aanbouw zijnde hoofdkantoor van Fluor Daniel in Hoofddorp. Daarnaast mogen steeds meer kleine en middelgrote projecten worden toegevoegd aan de lijst met referenties. Vanwege de sterke groei in dit segment is in 2010 zelfs een tweede vestiging geopend

THEMA | Gebouwautomatisering

in Meppel; die richt zich specifiek op kleinschaliger projecten.

INTERNE OPLEIDINGEN “Binnen onze markt zijn we een bestendige speler met een geleidelijke groei", beschrijft general manager John Zwaan de positie van Sauter Nederland. “In 2005 waren we met zestig personen, op dit moment met negentig. Qua hoeveelheid werk hadden dat er veel meer kunnen zijn, maar helaas zijn mensen niet direct vanuit school inzetbaar. Er zijn geen dagopleidingen voor ons vakgebied, dus moeten we iedereen zelf opleiden. Het duurt ongeveer een jaar voordat men operationeel is en ook daarna volgen ze regelmatig interne trainingen om ons kwaliteitsniveau te kunnen blijven garanderen.

Knowhow van medewerkers is voor ons een cruciaal item om ook in de toekomst competitief te kunnen blijven.”

moduWeb Vision, de volgende stap naar een toekomst met volledig webbased beheersystemen.”

WEBBASED BEHEERSYSTEMEN

NIEUWE TECHNOLOGIEËN VAN TOPKWALITEIT

Sauter Nederland kent drie kerncompetenties: de verkoop van producten, services (onderhoud en storingsdienst) en projectrealisatie.

“Met name op dit laatste gebied hebben we een flinke groei doorgemaakt”, verklaart John.

“Dat is mede te danken aan de introductie van het modulaire gebouwautomatiseringssysteem SAUTER EY-modulo 5, dat communiceert via het BACnet/IP-protocol. In tegenstelling tot eerdere producten is dit systeem namelijk uitermate geschikt voor zowel grote als kleine en middelgrote projecten. Dat geldt ook voor

Ondertussen werkt de moederonderneming continu aan verdere ontwikkeling en verbetering van haar technologieën. Ook op het gebied van energie-efficiëntie. Vanwege het veranderende klimaat worden bij de ontwerpen ook alternatieve energiebronnen betrokken, zoals zonne-energie, waterenergie en geothermische energie.

Groene gebouwen (Green Buildings) en passieve huizen zijn gebieden waar Sauter nieuwe technologieën van topkwaliteit zal inbrengen. "Het succesverhaal wordt vervolgd." ❚

Gemakkelijk en eenvoudig: toegang tot de gehele installatie.

SAUTER moduWeb Vision: Openheid die bijdraagt aan duurzame energie efficiëntie •

Visualisatie mogelijk van alle via BACnet/IP aangesloten installaties

•

Met elke webbrowser te bedienen

•

Informatieve dynamische beeldplaatjes

•

Overzichtelijke lijsten en duidelijke grafieken

•

Gecentraliseerd installatiebeheer

•

Automatische melding van berichten en alarmen

www.sauter-controls.nl Systems Components Services Facility Management

| 89

THEMA | Gebouwautomatisering

STERK IN INTEGRATIE Een adequaat automatiseringssysteem voor een gebouw is tegenwoordig net zo essentieel als de fundering en het dak. Dat zegt Marco Keizers van EmenEm Building Automation. EmenEm Building Automation is betrokken bij het automatiseren van vele toonaangevende projecten, zoals het Waldorf Astoria aan de Amsterdamse Herengracht en het beschermen van 250 jaar oude Chinese muurdecoraties met gereguleerd buitenlicht in Museum Oud Amelisweerd.

Automatisering maakt het leven niet moeilijker, maar als je het goed doet juist vele malen eenvoudiger en vriendelijker, vervolgt Marco Keizers. “In gebouwautomatisering gaat het vooral om de koppeling tussen zonwering, verlichting en verwarming/koeling (HVAC), alsmede de integratie met communicatie en audio/video.

Wij verbinden die werelden met elkaar. We laten verschillende systemen met elkaar communiceren en brengen de techniek via visualisaties begrijpelijk naar de klant. Daarbij werken we in de basis met technieken en producten van AMX, Lutron en Schneider Electric (KNX).”

90 |

WALDORF ASTORIA EmenEm Building Automation heeft zorg gedragen voor de complete automatisering van het nieuwe Waldorf Astoria in Amsterdam, een '5-sterren-plus' hotel. Marco Keizers licht enkele highlights toe: “We hebben de verlichting uitgevoerd in Lutron in verschillende typen en gekoppeld aan een astronomische klokfunctie.

De verlichting past zich automatisch aan. Tussen einde middag en begin avond bijvoorbeeld, wordt de verlichting heel geleidelijk gedimd.

Hotelgasten merken hier absoluut niets van.

In de vergaderzalen hebben we een koppeling

gemaakt tussen screens van Lutron en interfacetechnologieën voor audio en video van AMX.” Een ander huzarenstukje heeft EmenEm Building Automation geleverd in het Museum Oud Amelisweerd. Keizers: “Hier bevinden zich 250 jaar oude Chinese muurdecoraties die slechts 100 lux aan zonlicht kunnen verdragen. We hebben een systeem opgezet waarbij de daglichttoetreding wordt geregeld via shutters en screens. Musea zijn niet gecharmeerd van kunstlicht, maar maken graag gebruik van gereguleerd buitenlicht. Op een zonnige dag sturen we de shutters dicht en wordt met de screens de fijnregeling afgestemd. Anders dan gebruikelijk wordt de daglichttoetreding niet van binnenuit, maar van buitenaf geregeld.”

TOTAALINTEGRATIE Ook bij de nieuwbouw van de Universiteit van Amsterdam is de expertise van EmenEm Building Automation ingeroepen. “We hebben hier

THEMA | Gebouwautomatisering

een verregaande koppeling gemaakt met de werktuigbouwkundige installaties via Lutron”, zegt Marco Keizers. “Met systemen van Schneider Electric, zoals de HomelYnk, maken we de techniek toegankelijk en visueel voor bijvoorbeeld de receptie om systemen eenvoudig te kunnen aansturen. Daarnaast kunnen lezingen en presentaties worden opgenomen dankzij de interface-technologieën van AMX. Kortom, een mooi voorbeeld van een totaalintegratie.”

Keizers tot besluit: “We denken te allen tijde mee met de klant, maken ontwerpen en stellen een begroting op binnen de gevraagde functionaliteit. Vervolgens verzorgt de installateur de installaties en komen wij daarna om het systeem te programmeren, in bedrijf te stellen en de klanttevredenheid naar honderd procent te brengen. Eerder verlaten wij het project niet.

Voor vrijwel alle projecten maken we in de basis gebruik van de drie technieken van AMX, Lutron en Schneider Electric, die we al dan niet op slimme wijze met elkaar combineren en laten communiceren. Vaak worden we ook gezien als probleemoplosser en benaderd om problemen op te speuren.” ❚

'Gebouwautomatisering verbindt werelden met elkaar'

| 91

Energie monitoring

Camera bewaking

Klimaat beheersing

Verlichtingbesturing

Integratie van brandmeldcentrales Toegangscontrole en inbraakbeveiliging

Vestigingen Eenvoudig te bedienen en te monitoren op de nieuwste technologische platforms

Comfort Key

速

ComfortKey: het intelligente gebouwbeheersysteem

www.comfortkey.nl

THEMA | Gebouwautomatisering

“NA OPLEVERING GEBOUW BEGINT AVONTUUR PAS” Bij nieuwbouwprojecten speelt energiezuinigheid een steeds grotere rol. Technische installaties kunnen niet ‘groen’ genoeg zijn en termen als duurzaamheid en slim bouwen zijn aan de orde van de dag. Net als een nieuwe auto dient een gebouw goed te worden ingeregeld, onderhouden en regelmatig te worden bijgesteld voor maximale prestaties met minimaal energiegebruik. Een specialiteit die tot in de puntjes wordt beheerst door Celsius Benelux.

Celsius Benelux kan worden omschreven als een totaal systeemhuis voor een gezond én energiezuinig binnenklimaat. Van de advies- en realisatiefase tot softwareontwerp, inregeling en onderhoud van installaties. Met alle techniek op het gebied van licht, klimaat, zonwering en beveiliging gecombineerd in één webbased gebouwbeheersysteem. Sinds de oprichting in 1996 is de expertise van het bedrijf ingeroepen voor vele complexe en aansprekende projecten, zoals de Euromast en de ministeries van Verkeer & Waterstaat, Justitie en Binnenlandse Zaken.

METEN EN BIJSTUREN

“Met de huidige stand van technologie kunnen wij de energiestromen in een gebouw zonder grote investeringen zeer gedetailleerd in beeld brengen”

“Met de huidige stand van technologie kunnen wij de energiestromen in een gebouw zonder grote investeringen zeer gedetailleerd in beeld brengen”, verklaart Theo Smulders, samen met Marcel Clausing oprichter en directeur van Celsius Benelux. “Door goed te meten zijn we in staat een gebouw te ‘finetunen’ en energiezuiniger te laten werken. We praten allemaal over energiezuinige installaties en BREEAM-NL 'Excellent', maar ik vraag me af hoeveel dat waard is als het gebouw niet goed functioneert. Als na de installatie geen metingen en bijsturing plaatsvinden en een jaar later het hoge energieverbruik van een slecht afgestelde installatie inzichtelijk wordt, dan biedt een certificaat aan de muur weinig troost.”

COMFORTKEY Celsius Benelux beschikt over diverse middelen om inzicht te krijgen in de werking van installaties. Deze gaan gepaard met een enorme

datastroom van energiewaardes via de open, IP-gebaseerde systemen. Zeker als het gaat om grote, complexe, energiezuinige gebouwen met veel systeemintegratie, een specialiteit van het Amersfoortse bedrijf. Smulders: “Met onze ComfortKey-energiemanagementtool kunnen we een diepgaande energiemonitor uitvoeren en de installaties optimaal inregelen. En ook blijven bewaken, want een jaar kent vier seizoenen met ieder een eigen invloed op het energiegebruik. Na oplevering van een pand of nieuwe installatie begint het avontuur pas, want een gebouw kun je nooit in één keer blijvend instellen. Het heeft zeker een jaar of drie nodig om alles optimaal in te regelen.

Een van de middelen die we bijvoorbeeld inzetten is ‘image matching’, waarbij we met 3D-prints van alle energiestromen het complete wekelijkse energiegebruik kunnen afzetten tegen een basisimage van een week met ideale inregeling. Als de waarden teveel afwijken, achterhalen we de oorzaak van het veranderde energiegebruik en lossen het eventueel op.”

INVESTEREN IN R&D Na een recente overname heeft Celsius Benelux alle benodigde disciplines in eigen huis en is het personeelsbestand gestegen tot ongeveer zeventig medewerkers. “Samen verzorgen we complete projecten, inclusief regeltechnische bekabeling, regelpanelen en alle naregelingen. En omdat de technologie niet stil staat, investeren we veel in R&D zodat we de energiestromen van gebouwen in de toekomst nóg nauwkeuriger in beeld kunnen brengen en beheersen”, besluit Smulders. ❚

| 93

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

PRODUCENT HOOGWAARDIGE DAKBEDEKKING INVESTEERT EN INNOVEERT

'Duurzaam tot in de vezels'

Icopal, fabrikant van hoogwaardige bitumen en kunststof dakbedekking en wegenbouwproducten, investeert fors in duurzaamheid. Niet alleen door middel van continue productinnovatie, ook met klantondersteuning op maat en in de eigen bedrijfsvoering. Te denken valt – naast duurzame dakbedekkingsproducten, aan klantmanagement van subsidie-aanvragen en verregaande ketensamenwerking op het gebied van verduurzaming.

Stedenbouw sprak met Sales & Marketing Director Cor den Hartog.

94 |

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

Icopal Universal is recent tot de meest milieuvriendelijke keuze voor dakbedekking op platte daken uitgeroepen door het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE). Dit met DUBOkeur bekroonde product werd onder meer toegepast onder een groendak op de faculteit voor Levenswetenschappen en Diergeneeskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Icopal Universal, een volledig recyclebaar dakbedekkingssysteem op basis van glas- en polyestervezelversterkt PCOB-bitumen, is slechts één van vele duurzame producten van Icopal.

Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de afgelopen editie van Building Holland, waar beurspartner Icopal een sterke boost gaf aan de profilering van het eigen duurzaamheidsbeleid. “Wij hechten grote waarde aan integrale kwaliteit op het gebied van duurzaamheid”, zegt Den Hartog. “Dat willen we graag laten zien; uiteraard niet alleen met producten die 'beloven' maar op basis van daadwerkelijke prestaties.

Duurzaamheid zit in de vezels van dit bedrijf; dat blijkt onder meer uit de producten, maar ook uit de samenwerking met branche-organisaties, kennisinstituten als TNO en bouwpartners.”

Icopal heeft bijvoorbeeld niveau 4 behaald op de CO2 Prestatieladder, wat inhoudt dat de Groningers serieus werk maken van CO2-reductie - in het eigen productieproces en in de samenwerking met anderen. Zo heeft Icopal met Algaecom en de Hanzehogeschool Groningen een pilot algenfabriek opgezet.

Algen nemen CO2-uitstoot op en zetten dit om in onder meer olie en reduceren daarbij de CO2-emissie van Icopal. “Wij zijn ons ervan bewust dat je elkaar in de bouwketen nodig hebt om prestaties te leveren. Als de branche als geheel stappen maakt op het gebied van duurzaamheid, worden we daar allemaal beter van”, aldus Den Hartog.

BREED PRODUCTAANBOD Alles begint echter – ook op het vlak van duurzame dakbedekking – bij de marktvraag. Icopal probeert die waar nodig te verbreden, met adviezen, product-

ondersteuning en vernieuwende concepten. Den Hartog: “Neem bijvoorbeeld het roof-to-roof-concept, waarmee wij recycling van bitumineuze daken van kop tot staart kunnen begeleiden, onder meer met behulp van eigen recyclingsfaciliteiten voor snijafval. Dit concept is zowel geschikt voor renovatie als nieuwbouw.”

Icopal brengt over de gehele lijn oplossingen in daksystemen, ondersteund door de Icopal Groep die onder meer ook dakpannen en shingles produceert.

“Wij houden het productaanbod bewust breed. Wie bijvoorbeeld kunststof dakbedekking met een goede prijs-prestatieverhouding wenst, kan kiezen voor PVC; wie voor een high end-product gaat kiest misschien eerder voor FPO, dat bijvoorbeeld geen weekmakers bevat. Onlangs hebben wij nog een fabrikant van vloeibare producten overgenomen. Vloeibare dakbedekkingsproducten staan voor een volwaardig dakbedekkingsysteem, zowel op het gebied van afdichting en bescherming als kleurstelling; dit specialisme is groeiende.”

Wat opvalt aan de referentielijst van Icopal is het grote aantal architectonisch hoogwaardige projecten. Zoals het Amsterdamse filmmuseum EYE en het in aanbouw zijnde Hilton Amsterdam Airport Schiphol, ontwerpen waarbij dak en gevel een vloeiend geheel vormen. “Ook hier zijn en worden door ons duurzame producten toegepast, binnen een hechte ketensamenwerking.” Toegevoegde waarde is in deze tijd een belangrijke pre. “Met het Icopal Kennis Centrum kunnen architecten, aannemers en gebouweigenaren advies op maat krijgen voor hun (klant) vraag. Daarnaast beschikken wij over een bestekservice voor architecten en een eigen subsidiemanager, die subsidie-aanvragen en ingang tot fiscale regelingen met betrekking tot duurzame dakafwerking kan begeleiden. Als specialist zijn wij uiteraard op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Alles op het gebied van dakafwerking kan met Icopal van begin tot eind duurzaam worden geregeld.” ❚

Cor den Hartog

| 95

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

'Dicht op de markt opereren biedt klant zekerheid' Nu de vraag naar integrale oplossingen groeit, investeren producenten van dakbedekkingssystemen meer en meer in een breed aanbod en toegevoegde waarde. Nebiprofa staat als onderdeel van de internationale IKO-groep met een breed eigen productengamma en dankzij de samenwerking met vele vaste partners voor conceptuele daksystemen, en voegt daar nog een belangrijke factor aan toe.

“Samenwerking is het sleutelwoord”, vertelt commercieel directeur Peter Roozenburg. “De eindgebruiker wil immers niet sec een dakbedekkingsproduct, maar een dak boven het hoofd.”

Een belangrijke marktontwikkeling van de laatste jaren is de vraag naar duurzame daksystemen, merkt Roozenburg. “Een gebouwdak is van nature al een functioneel intensief gebruikt bouwdeel; dat is het

96 |

de laatste jaren met de opkomst van duurzaamheidsmaatregelen alleen maar meer geworden. Dan kan het gaan om de plaatsing van zonnepanelen, maar ook om totaaloplossingen zoals luchtzuiverende dak-

systemen of integrale groendaken. Nebiprofa bezit een compleet pakket aan duurzame daksystemen die energie besparen of juist energie opleveren, en daarnaast de gewenste afdichting en isolatie bieden.”

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

'Witte dakbanen zorgen voor beter binnenklimaat'

PRODUCTEN EN DIENSTEN Nebiprofa beschikt over de volgende productgroepen: bitumen dakbedekking, kunststof dakbedekking, duurzame daksystemen, shingles, isolatie, groendaksystemen, valbeveiligingsystemen, vloeibare dakonderhoudsproducten, bevestigingsmiddelen en daktoebehoren (dakbestrating, dakrandafwerking, lichtkoepels, ontluchtingen en dakdoorvoeren). Verder bestaat de dienstverlening onder meer uit een bestekservice, dakinspectie en advies op maat.

Nebiprofa werkte recentelijk mee aan de nieuwbouw van het kantoor en distributiecentrum van Omoda (Zierikzee) en de herbestemming van het monumentale Nedinsco-complex (Venlo).

PROFATEC ECO De productie van dakbedekkingsproducten is gecentraliseerd in diverse locaties van de internationale IKO-groep. Nebiprofa, groot geworden met innovaties in bitumineuze dakbedekkingssystemen, bepaalt echter nog steeds de receptuur van de producten en controleert zelf of deze voldoen aan de hoge kwaliteitseisen. Ook beschikt Nebiprofa over een eigen R&D-afdeling. Tot de speerpuntinnovaties van de laatste jaren behoort Profatec ECO, een all-in-one milieuvriendelijke dakbaan die volgens Nebiprofa 'alle technologieën op het gebied van duurzaamheid en ecologie in één product combineert'. “Profatec ECO is een dakbaan waarvan de bitumencoating voor een groot deel is samengesteld uit gerecyclede

grondstoffen, wat resulteert in een aanzienlijke reductie van de ecologische voetafdruk. De minerale afwerking van Profatec ECO is gecoat met een speciaal type titaniumdioxide dat fijnstof omzet in milieuneutrale stoffen. Daarnaast draagt de reflecterende afwerkingslaag bij aan een gunstig binnenklimaat, zeker als het dak aanvullend geïsoleerd wordt met IKO enertherm hoogrendement PIR-isolatie.”

MEERVOUDIG INVESTEREN IN KWALITEIT Nebiprofa investeert niet alleen in innovatieve, duurzame totaaloplossingen voor het dak (zie kader), ook in nieuwe vestigingen. Behalve in Klundert op industrieterrein Moerdijk is het

bedrijf sinds 2011 in Leeuwarden gevestigd.

“Hierdoor kunnen onze klanten ook in NoordNederland terecht voor onze producten. Iedereen in de keten kan rekenen op onze ondersteuning, en door de totaalaanpak op basis van een breed assortiment, weet de klant dat alle onderdelen optimaal op elkaar zijn afgestemd”, vervolgt Roozenburg. “Investeren in relaties is investeren in kwaliteit. Goede producten zijn niets zonder een goede toepassing en goed onderhoud. In de realisatie van onze groendaksystemen werken wij bijvoorbeeld samen met betrouwbare vaste partners, en samen met betrokken dakbedekkingsbedrijven kunnen wij garanties op waterdichting bieden. De wetenschap dat wij dicht op de markt opereren biedt de klant zekerheid.” ❚

| 97

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

EPDM-DAKBEDEKKINGSSYSTEMEN

‘ECONOMISCH DE MEEST DUURZAME OPLOSSING VOOR ELK DAK’ opees Op zoek naar een dakbedekkingssysteem dat voldoet aan het predicaat ‘duurzaam’, maar dan in de breedste zin van het woord?

Dan brengen de zoekmachines u ongetwijfeld naar de EPDM -dakbedekkingssystemen van Carlisle® Construction Materials Europe.

Als het Amerikaanse, beursgenoteerde Carlisle Companies inc. in 2011/2012 de productgroepen RESITRIX® en HERTALAN® overneemt, vaart het verder onder de vlag van ‘CCM-Europe’. Zij is dan in één klap Europees marktleider in EPDM-afdichtingssystemen.

duurzame dakbedekking

PIONIER IN EENLAAGSE AFDICHTINGSSYSTEMEN Halverwege de zestiger jaren introduceert HERTALAN® als eerste een EPDM-daksysteem in Europa. Het systeem verovert de markt met rasse schreden. Vijftien jaar later volgt RESITRIX® met een uniek en eigen concept.

Beide producten behoren tot de meest ecologische en duurzame dakbedekkingssystemen van dit moment. “Vooral de laatste decennia is de bekendheid van de bijzondere kwaliteiten van de EPDM-dakbedekking enorm gegroeid”, vertelt Hans ter Horst, verkoopmanager bij CCMEurope Nederland.

COMPLEMENTAIR RESITRIX® en HERTALAN® zijn volgens Ter Horst complementair. “Beide productgroepen hebben hun bestaansrecht bewezen. De twee producten bijten elkaar niet, omdat ze de verschillende typen verwerkers hun eigen, specifieke oplossing bieden.” Beide productgroepen hebben ook nagenoeg dezelfde unieke eigenschappen, worden zonder open vuur verwerkt en genieten volgens een SKZ-studie een gebruiksduur van meer dan 50 jaar.

RESITRIX® Het RESITRIX®-systeem bestaat uit thermisch lasbare EPDM-dakbanen. De traditionele dakdekker is vertrouwd met de verwerking van het systeem. De combinatie van polymeer gemodificeerde bitumen en EPDM synthetische rubber laat zich gemakkelijk verbinden, is blijvend elastisch en bestand tegen UV- en ozonaantasting.

Ter Horst: “RESITRIX® is door dit vertrouwde beeld al ruim 35 jaar marktleider in ons segment. Tevens vormt het een prima overgang naar het werken van de homogene EPDM-membraansystemen van HERTALAN®.”

98 |

Eur de meest

HERTALAN® Het EPDM-membraansysteem HERTALAN® is een ‘lichtgewicht’. Met een massa van 1,23 kg/ m2 vraagt de vervaardiging van het product een minimum aan grondstoffen. Ook deze lichtgewichtdakbedekking is bestand tegen UV- en ozonaantasting en laat zich flexibel en gemakkelijk verwerken. In de fabriek worden EPDMdakbanen aan elkaar gevulkaniseerd tot grote membranen, waardoor de meeste daken in één keer kunnen worden afgedicht. Het aantal naden – en dus het aantal risico’s – blijft tot het absolute minimum beperkt.

SNELLE GROEI De unieke eigenschappen van de producten blijven niet onopgemerkt. “We hebben de wind in de zeilen”, bekent Ter Horst ruiterlijk. “Met de opkomst van nieuwe bouwconcepten en de focus op gezondheid, luchtdichtheid en duurzaamheid hebben de EPDM-dakbedekkingssystemen een prominente plek verworven op de lijst van duurzame materialen. De algemene zoektocht naar systemen met een langere levensduur zet ons bijna vanzelf op de kaart.”

HOOG GECERTIFICEERD Bent u opdrachtgever, aannemer, architect of facilitair manager? CCM-Europe biedt u de duurzame oplossing voor nieuwbouw en renovatie, voor platte en groene daken. Beide producten zijn DUBOkeur®-gecertificeerd; RESITRIX® is daarnaast EPD-gecertificeerd. Hiermee staat vast dat het product gedurende de hele levenscyclus voldoet aan de internationale norm ISO

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

en trainingen in ons trainingscentrum. Ook de verwerkers kunnen rekenen op begeleiding voor, tijdens en na het project. Ter Horst: ”We willen onze positie van marktleider consolideren. Met een service van dit niveau, de hoge kwaliteit van onze producten en nieuwe, innovatieve producten op de plank moet dat lukken.” ❚

CCM-EUROPE MAAKT HET VERSCHIL / Gebruiksduur > 50 jaar (SKZ Studie 2001) / Worteldoorgroeibestendig (FLL-keur) / Blijvend elastisch / Bestand tegen UV- en ozonaantasting / Ecologisch verantwoord / Eenlaagse dakbedekking TRAININGSCENTRUM CARLISLE® CONSTRUCTION MATERIALS

14025. Een interessant certificaat als u de milieuwaarden van uw ontwerp in de gaten wilt houden. HERTALAN® heeft ondertussen alle onderzoeken voor dit certificaat doorlopen. Het wachten is nog op het officiële papier.

'UITMUNTENDE SERVICE' Hakt u de knoop door en kiest u voor één van de EPDM-dakbedekkingssystemen? Dan is de kwaliteit van het hele proces gewaarborgd. U wordt ondersteund met bestekspassages, berekeningen

/ Voor nieuwbouw en renovatie / Voor alle daksystemen / Hoog gecertificeerd (KOMO, DUBOkeur, EPD)

| 99

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

Uitbreiding metrowerkplaats uitgevoerd met kunststof dakbedekking Tijdens de zomer van 2012 is Strukton Bouw begonnen met de uitbreiding van de metrolijnwerkplaats in opdracht van de Gemeente Amsterdam. Door de komst van de nieuwe, langere metro’s ontstond de noodzaak tot uitbreiding van de lijnwerkplaats. Het dak werd afgedicht met kunststof dakbedekking van Derbigum.

Hans van der Ham van Derbigum Nederland vertelt: “In Duitsland beschikt men al over een uitgebreid dealernetwerk van Vaetech kunststof dakbedekking, in Nederland is men dat momenteel aan het opzetten. Dit product is een sterke, flexibele kunststof die bitumen compatibel is.

Dat betekent dat het ook geschikt is voor renovatiedaken waar oorspronkelijk een bitumineuze dakbedekking op is toegepast. Bovendien heeft Vaetech reeds een bewezen levensduur van meer dan 40 jaar.”

De uitbreiding van de metrowerkplaats betreft een nieuwbouwproject. De uitbreiding van de bestaande locatie was noodzakelijk door de komst van de nieuwe metro M5. Deze is 116 m

100 |

lang, terwijl de werksporen maar een lengte hebben van 80 m. De vernieuwde werkplaats krijgt drie werksporen met elk een lengte van 120 m, waarbij één spoor is voorzien van een hefinstallatie die de M5 in zijn geheel kan optillen. Hiermee wordt het mogelijk draaistellen en grote onderdelen te wisselen.

DUURZAME DAKBEDEKKING Het totaal te bedekken dakoppervlak was zo’n 3.800 m². De keuze voor de dakbedekking werd in nauw overleg gemaakt tussen de opdrachtgever en hoofdaannemer Strukton, in de persoon van Ad Spithoven. Men wilde het dak bedekken met een dakbedekking met een lange bewezen

levensduur die weinig onderhoud behoefde.

Ook speelde mee dat de dakbedekking een lichte kleur had, dit kwam overeen met de uitstraling die men wilde bereiken. Tenslotte was het een overweging dat deze dakbaan in een relatief korte tijd aan te brengen zou zijn, wat een vereiste was gezien de strakke planning.

NO FLAME OP HET DAK De uitbreiding bestaat uit een 3-tal dakvlakken.

Het dakpakket is aangebracht op een stalen dakplaat, welke is voorzien van een steenwol cannelurevulling. De dampremmer bestaat uit een PE-folie 0,2 mm. Als isolatie is een drukvaste steenwol isolatieplaat toegepast. Vervolgens is de dakbedekking mechanisch bevestigd

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

d.m.v. tules, zodat er geen koudebruggen zouden ontstaan. De overlappen van de dakbedekking zijn deels gelast met hetelucht en koudlasvloeistof. Er is dus geen open vuur gebruikt.

VEILIG ONDERHOUD Op het hoofddak bevindt zich verder over een lengte van 122 m een dakopbouw, waarvan de gevels vrijwel geheel bestaan uit glas. Mede ten behoeve van het onderhoud hiervan is langs het

glas een rode looppadfolie aangebracht. Daarnaast zijn de daken voorzien van een permanent staalkabeltraject en signaleringsstroken, zodat er op een veilige wijze onderhoud kan worden uitgevoerd.

VERZEKERDE DAKGARANTIE “Derbigum biedt op het dak een all-in verzekerde dakgarantie. Dat betekent dat in het geval van een onverhoopte calamiteit Derbigum en de plaatser

garant staan voor een snelle en zorgeloze afwikkeling. De klant heeft zo niets te maken met een eventuele discussie over wat er is misgegaan en wie daarvoor verantwoordelijk is”, vertelt Van der Ham. “Haar enige belang is dat het probleem snel is opgelost en dat zij daar niet nog een rekening over krijgt toegestuurd. De garantie wordt afgegeven door Derbigum. Ontstaat er bij de plaatsing een probleem, dan zorgt Derbigum ervoor dat het wordt opgelost.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Gemeente Amsterdam

BOUWPERIODE 2012-2014 Het dakpakket is aangebracht op een stalen dakplaat, voorzien van een steenwol cannelurevulling

| 101

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

Tekst: Jan-Kees Verschuure

Beeld: Dakdekkersbedrijf Admiraal

Allrounder in dakbedekking ziet functie dak in belang toenemen In de dakbouwbranche wordt inhoudelijk flink geïnnoveerd. Zo hebben Nederlandse dakspecialisten de afgelopen jaren het hoofd geboden aan strengere brandveiligheidseisen (NEN 6065) en voortschrijdende verduurzaming. “Daarnaast is de gebruiksfunctie van gebouwdaken recentelijk sterk gegroeid, wat de ketensamenwerking met andere partijen in het kader van uitvoering in een stroomversnelling heeft gebracht”, vertelt directeur Rory Admiraal van Dakdekkersbedrijf Admiraal. “En wij houden wel van een uitdaging.”

Theater De Stoep, waarvoor dakstaal werd geleverd en onder meer een akoestisch pakket en dakbedekking werd aangebracht

GEBRUIKSDAKEN Ervaring en producten integreren in een goede eindkwaliteit, daar stuurt Dakdekkersbedrijf Admiraal op aan. “Een belangrijke factor is dat het dealerschap van belangrijke leveranciers inhoudt, dat wij op het gebied van productkwaliteit voorop kunnen lopen – bijvoorbeeld als het gaat om duurzaamheid”, vervolgt Admiraal. “Icopal heeft bijvoorbeeld een productlijn met luchtzuiverende dakbedekking, en Derbigum bracht recentelijk plantaardige dakbanen op de markt. Er worden in onze branche enorme stappen gemaakt; ook in de uitvoering. Zo mogen wij geen open vuur meer gebruiken in de montagefase in verband met brandveiligheidsnormen en daar zijn volledig zelfklevende producten voor in de plaats gekomen.”

Filmmuseum EYE (prefab dakdozen voorzien van dakbedekking)

Het familiebedrijf uit het West-Friese Nibbixwoud heeft van oudsher een sterke basis in Amsterdam en omgeving, niet in het minst omdat de NoordHollanders allrounders zijn en hecht samenwerken met innovatieve ketenpartners. Dat heeft er onder meer toe geleid dat Dakdekkersbedrijf Admiraal heeft kunnen bijdragen aan architectonische topreferenties als filmmuseum EYE, de Hermitage en – verder weg in het land – het Mauritshuis, het nieuwe Rotterdam Centraal en Theater De Stoep in Spijkenisse. “Zeer uitdagende werken, zowel qua complexiteit als omvang. In Spijkenisse hebben wij bijvoorbeeld zowel de stalen gevel als de daken uitgevoerd, inclusief dakbedekking en isolatie”, zegt Rory Admiraal, die het dakdekkersbedrijf in 2008 van vader en medeoprichter Gerard overnam.

“Opdrachtgevers in de bouw kunnen bij ons dus niet alleen terecht voor verschillende soorten dakbedekkingssystemen, maar ook voor de complete uitvoering van dak- en gevelconstructies.” Daarbij is van belang dat de klantvraag niet bij levering en montagewerkzaamheden hoeft te blijven. “Als de klant een compleet groendak wenst, of een specifiek product als leisteen, dan weten wij daar altijd ervaren vaste partners voor te vinden.” Hierin speelt ketensamenwerking een steeds grotere rol, zoals met gevelbouwer Sorba en productleveranciers Icopal en Derbigum in diverse projecten. “Je bent dan gezamenlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit – bijvoorbeeld in het kader van garanties op wind- en waterdichting, en ons allrounderschap kan daarbij een belangrijke rol spelen.”

Admiraal ziet aan de eigen portefeuille dat de klantvraag zich de laatste jaren verdiept. “Kijk maar naar het groeiende belang van duurzaamheid en de opkomst van de zogenoemde gebruiksdaken, zoals daktuinen en dakterrassen, vegetatiedaken en zonnedaken. Daarnaast wordt de functie van het dak als waterbuffer (als gevolg van het toenemend aantal zware buien; red.) steeds belangrijker.” Kortom: het dak is als bouwdeel gestegen in de rangorde. “Dat vraagt vanzelfsprekend meer van gebouwdaken en dakconstructies, zoals meer ketensamenwerking vooraf en tijdens de bouw, waarbij veiligheid en milieu voorop staan. En juist daarin kunnen wij als allrounder met onze partners een belangrijke bijdrage leveren”, besluit Rory Admiraal. ❚

| 103

THEMA | Dakbedekking & Daksystemen

'BEWEZEN LEVENSDUUR IS DE BESTE GARANTIE OP DUURZAAMHEID' In de wereld van de bitumineuze dakbedekking konden de laatste jaren talloze innovaties worden opgemerkt, van reflecterende afwerking tot integrale groendaksystemen. “De branche blijft zich vernieuwen, en Wédéflex kan al deze systemen leveren”, zegt Algemeen Directeur Roland Sleutjes. “Betrouwbaarheid en transparantie zijn echter de kernwoorden bij Wédéflex. Begeleiding in alle projectfasen, gecombineerd met producten die zich hebben bewezen, garanderen een lange levensduur – de beste duurzaamheidsgarantie die wij kunnen bieden.”

Wédéflex is specialist in hoogwaardige bitumineuze dakbedekking en daarom veelgevraagd, zoals recentelijk bij de nieuwbouw van The Edge, het volgens BREAAM-NL 'Outstanding' ontworpen nieuwe hoofdkantoor van Deloitte aan de Zuidas. Volgens Sleutjes mogen de dakbedekkingsproducten van Wédéflex zeker niet worden beschouwd als onderdeel van standaardoplossingen. “De dienstverlening van Wédéflex is gestoeld op het bieden van toegevoegde waarde. Wij ontzorgen opdrachtgevers samen met onze dealers.

Neem bijvoorbeeld Wédéscan - een conditiemetingsystemathiek ten behoeve van gebouwdaken conform NEN 2767; wij geven hiermee een transparant inzicht in de conditie van het aanwezige daksysteem.”

BDA VERKLARING Afgelopen mei ontving Wédéflex een nieuwe BDA Verklaring uit handen van prof. Nico Hendriks van KIWA BDA Expert Centre Building Envelope. Onderzoek naar liggende, functionerende daksystemen leverde een levensloopverklaring op, met een bewezen levensduur van 34 jaar.

Op basis van een scala aan referenties concludeert BDA dat Wédéflex met haar dealers een optimale bijdrage levert aan de duurzame functionaliteit van baanvormige dakbedekkingen. Sleutjes: “Wij kunnen het product ook alleen leveren, maar juist samen met onze 35 vaste dealers maken wij goede daken. Transparantie en betrouwbaarheid zijn bij ons geen loze kreten. Onze bestendige relaties met vele woningcorporaties en gemeenten zijn daarvoor het bewijs. Ik noemde al onze begeleiding in alle projectfasen, en kan daaraan toevoegen: alleen bewezen levensduur is volgens Wédéflex de beste garantie op duurzaamheid.” ❚

104 |

BDA reikt nieuwe BDA Verklaring uit aan Wédéflex.

Links: Technisch Directeur van Wédéflex Duurzame Daksystemen, Coen van der Kooij Rechts: Chairman van BDA Dak- en Geveladvies B.V., Prof. Ir. Nico Hendriks

Gespecialiseerd in betonbouw, eventueel inclusief: • grondwerk • wapeningswerkzaamheden • damwand constructies • hei- / boorpalen Telefoon 0251 232390 De Trompet 1570, 1967 DB Heemskerk

E: info@bouwbedrijfzonneveld.nl

Telefoon 0251 232390

I: www.bouwbedrijfzonneveld.nl

l l l l l

l

Onderzoekt de ontwikkeling van de stad Heerlen.

27.

09

.14

t/m

—Heerlen

18

un built

.01 .15

Expositie Glaspaleis

Dynamische app Boordevol klantervaringen Bijzondere acties Exclusief beeldmateriaal 360 graden tour in kantoor- en productieruimte Kans op een dag met een prominente persoonlijkheid

UNIEKE DOWNLOAD NU DE HERCUTON APP !

G R AT I S Hercuton b.v.

Touwslager 2

De app is geschikt voor zowel IOS als Android en gratis te downloaden via www.hercuton.nl/clientcases-app.

WWW.HERCUTON.NL

5253 RK Nieuwkuijk T 073 511 26 60 E info@hercuton.jajo.com

THEMA | VLR

DE NOODZAKELIJKE SCHOP ONDER DE KONT Als ik in het land ben om van gedachten te wisselen over de uitdagingen waar we voor staan binnen onze disciplines, dan ontkomen we niet aan een terugkerend onderwerp dat soms gevoelig ligt en waarvan ik soms denk: hoe zou ik die figuurlijke schop onder de kont kunnen geven waardoor we de veiligheid van liften nu echt op een hoger niveau kunnen krijgen.

Begrijp me niet verkeerd. Het is best goed gesteld in ons land met de veiligheid van liften. Maar het is en blijft bedroevend dat er toch nog (relatief te veel) ernstige ongelukken voorvallen, of incidenten die evengoed ernstig hadden kunnen aflopen. Als je een analyse maakt van wáár die ongelukken plaatsvinden, dan is de kans groot dat het om oude liften gaat.

Ik denk dan bijvoorbeeld aan oude liften met stalen draaideuren die eigenlijk vervangen (hadden) moeten worden door een lift met kooiafsluiting. Zo beschikken deze liften zelfs niet over veiligheidssensoren, wat geen grote investering hoeft te betekenen, maar de veiligheid toch aanmerkelijk verhoogt. Wij pleiten daarom voor een sensor over de gehele hoogte van de liftkooi. Nee, er is geen wetgeving die het een en ander verplicht, maar er zijn wel normen, die er niet voor niets zijn. Waarom constateer ik nog iets te vaak enige ‘gemakzucht’ onder vastgoedeigenaren?

Eerlijk is eerlijk: ik geef ruiterlijk toe dat er (óók!) een economisch belang is. Want als liften technisch worden aangepast, dan levert dat simpelweg werk op voor onze leden, onze industrie. Maar waarom wordt er nog te vaak een risico genomen op ongelukken? We hebben immers toch ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid? Verschijnen we niet liever met een positief verhaal in de media?

Het bewustzijn is er overigens wel. En ik begrijp ook dat de rekening uiteindelijk betaald moet worden en dat wij niet gaan over de bereidheid van eigenaren om wel of niet te investeren. Daar houdt het in de discussie voor ons ook op. Toch doe ik nadrukkelijk een beroep op goed rentmeesterschap.

Ook pleit ik andermaal voor een centrale lift- en liftongevallenregistratie. Sinds het openbreken van de markt is die registratie verwaarloosd. Want weet u: zo’n registratie legt ook druk op de kwaliteit van het rentmeesterschap.

Een schop onder de kont dus. Bij deze. Dat is niet alleen in ons aller belang maar ook in het belang van al die miljoenen mensen die elke dag gebruik maken van een lift. En die willen dat vooral veilig doen!

Kees van der Sluijs – directeur VLR

106 |

❚

THEMA | VLR

'Unieke prestatie in het nieuwe Mauritshuis' Na een grondige verbouwing van twee jaar, opende vrijdag 27 juni het uitgebreide en gerenoveerde Mauritshuis haar deuren met een feestelijke ceremonie. Naast de prachtige collectie kunst, zijn ook de 'James Bondachtige' liften van Mitsubishi Elevator Europe de moeite waard te worden bekeken, of beter gezegd te worden ervaren.

"Mitsubishi Elevator Europe heeft voor het Mauritshuis drie spectaculaire maatwerkliften gemaakt die de bezoeker ieder een unieke rijervaring geven en perfect passen binnen de prettige beleving van het museum. Zo is het aanzien van het Mauritshuis vanaf het voorplein veranderd door de komst van een opvallende, doch zeer elegante en transparante ronde glazen liftschacht die samen met Octatube is gerealiseerd. Deze lift brengt bezoekers naar de ondergrondse foyer die tevens het entreegebied van het museum vormt. De lift is uniek in zijn soort, want hij is in zijn geheel opgebouwd uit glas, inclusief de liftgeleiders in de schacht. Om maximale transparantie te bereiken is een lift bedacht die niet gesteund wordt door een stalen hulpconstructie. Niet eerder is een lift met een volledig glazen draagconstructie gemaakt die de krachten van de elementen kan verduren. De entreelift van het Mauritshuis is 10 meter hoog, bijzonder ruim en komt tegemoet aan wensen van bezoekers die minder goed ter been zijn of gebruik maken van een rolstoel."

De andere twee liften zijn ook grotendeels van glas en verbinden de twee gebouwen van het museum met elkaar via de ondergrondse foyer. "Met name de lift van de foyer naar het originele Mauritshuis is erg bijzonder. Deze lift verrijst bijna onzichtbaar uit de marmeren vloer op de plek waar vroeger de originele entree van het Mauritshuis was."

Meer informatie: zie www.mitsubishi-liften.nl

'Aanzien Mauritshuis veranderd door opvallende ronde glazen liftschacht in nieuw entreegebied'

â?š

| 107

THEMA | VLR

BEHOUD BEWEGINGSVRIJHEID ESSENTIEEL

Bewoners moet je compleet willen ontzorgen Het kan voorkomen dat een lift of liften in een gebouw enkele dagen of langer buiten gebruik zijn, bijvoorbeeld voor onderhoud of reparatie. Als het dan om een gebouw gaat waarvan de bewoners slecht ter been zijn of gebruik moeten maken van een rolstoel, ontstaan er problemen. Mensen kunnen dan niet meer van hun verdieping af en zijn gedwongen aan huis gebonden. In dat soort situaties biedt LiftHulp een oplossing.

Een tijdelijke lift zou ook kunnen, maar dat is een erg kostbare oplossing – zeker voor een korte periode – en niet in alle gevallen mogelijk. De oplossing die LiftHulp biedt, is praktischer en minder ingrijpend. Het gaat om een zogenaamde ‘transporter’ waarmee mensen op een veilige manier over een trap kunnen worden vervoerd.

MET OF ZONDER BEGELEIDING De transporter, die geschikt is om een rolstoel met gebruiker met een maximaal totaalge-

108 |

wicht van 150 kilogram te verplaatsen, kan zonder of met begeleiding door een medewerker van LiftHulp worden gehuurd. Als de opdrachtgever de transporter zelf gaat bedienen, zorgt LiftHulp voor een uitgebreide instructie en training voor de personen die ermee gaan werken. In het andere geval zorgt een medewerker van LiftHulp voor het veilig bedienen van de transporter. LiftHulp kan desgewenst zelfs hulp bieden bij het uitlaten van de hond, het doen van boodschappen of doktersbezoek.

Deze service kan aanvullend op het bedienen van de transporter bij LiftHulp worden ingehuurd.

Volgens verkoopmanager Marcel van Beers is LiftHulp nu al een groot succes. “We zijn met één transporter begonnen, hebben er daarna drie bijgekocht en hebben nu - in september 2014 - een traploperpark van 12 stuks. Onze belangrijkste klanten zijn woningbouwverenigingen, ziekenhuizen en verzorgings- en verpleeg-

THEMA | VLR

huizen. Maar ook liftbedrijven maken vaker gebruik van de diensten van LiftHulp om opdrachtgevers een totaal pakket te kunnen bieden. De transporter blijkt een ideale oplossing om een tijdelijke uitval van liftcapaciteit op te vangen. Desgewenst komen we vrijblijvend bij geïnteresseerde lifteigenaren op bezoek om een demonstratie te geven van de transporter. Een mailtje naar info@lifthulp.nl is al voldoende.”

LUISTEREN NAAR DE MARKT LiftHulp is een initiatief van de directeuren Gerrit Tierie en Joop Kuipers van TDK Liftplan BV, een beheer- en adviesbureau op het gebied van liften, automatische deuren, roltrappen en gevelinstallaties. “Ons adviesbureau wijkt af van de collega-bureaus; wij luisteren goed naar de markt en anticiperen daarop”, zegt Tierie. Zo is TDK Liftplan onder andere gestart met het bemiddelen in omprogrammeerbare spreek-luistersystemen, waardoor lifteigenaren gemakkelijker kunnen switchen en vrijer zijn in de keuze van een onderhoudsfirma. “Een ander, enkele jaren geleden door TDK Liftplan gelanceerd initiatief, is keuringsmanagement”, vult Kuipers aan.

“Daardoor wordt een lift door twee onafhankelijke partijen gekeurd en dus niet meer door de onderhoudsfirma.”

“Net zoals deze initiatieven is ook LiftHulp vanuit de markt ontstaan”, aldus Van Beers.

“Omdat er vanuit de liftbranche geen praktische oplossingen voor de korte termijn werden aangeboden in gevallen waarin een liftinstallatie uitvalt, is LiftHulp in het gat gesprongen.

En met succes, want voor onze opdrachtgevers kunnen wij bewoners compleet ontzorgen. Dat mogen we inmiddels steeds vaker bewijzen, tot volle tevredenheid van de mensen die door onze transporters hun bewegingsvrijheid behouden.”

Dankzij 'transporter' blijven gebouwen toch toegankelijk tijdens liftonderhoud

Bezoek voor meer informatie over LiftHulp B.V. onze website www.lifthulp.nl of neem contact op via telefoonnummer 088-3822244 ❚

| 109

TDK liftplan Special Features • • • •

Narrowcasting schermen Speciale tableaus Spreekluistersystemen Muurkluisjes

(24 uur per dag communiceren met uw lift gebruikers) (Voor een passende uitstraling) (Een vrij verkrijg en programmeerbaar alarm systeem) (Altijd toegang tot gebouw en installatie)

www.tdkliftplan.nl TDK.indd 1

08-10-14 10:18

THEMA | VLR

GEMAK DIENT DE WONINGBOUWCORPORATIE HOE WERKT EEN AANBESTEDING MET TDK LIFTPLAN? • Wilt u het komend jaar gebruiken voor het afsluiten van een nieuw eenduidig marktconform onderhoudscontract voor uw liftinstallaties?

• Wilt u een onderhoudscontract waarin wensen en eisen passend bij uw organisatie op het gebied van kwaliteit, betrouwbaarheid, veiligheid en communicatie worden vastgelegd?

• Wilt u een contract waarmee door alle zaken goed vast te leggen - zoals facturatie, omgang met storingen, responstijden, prestaties en boetes – alles duidelijk wordt voor opdrachtgever en –nemer?

TDK LIFTPLAN KAN SAMEN MET U HET MAATCONTRACT VOOR UW ORGANISATIE REALISEREN. Dat kan met het nemen van de volgende stappen: • Bepalen uitgangspunten en wensen van de opdrachtgever.

• Het opstellen en beoordelen van een conceptcontract.

• Het in goed overleg selecteren van liftbedrijven passend bij de organisatie van de opdrachtgever.

• Bedrijfspresentatie door de geselecteerde liftbedrijven (indien wenselijk).

• Verzenden aanvraag naar de geselecteerde liftbedrijven.

• Beoordelen van de inschrijvingen op het gevraagde en prijs.

• Het toelichten en bespreken van de ingekomen stukken met de opdrachtgever.

• Opstellen van een gunning.

• Implementatie nieuw contract met daarbij horende zaken als spreekluistersystemen en storingsnummers.

Bovenstaande wijze van aanbesteden voor het onderhoudscontract is ook toepasbaar bij de aanbestedingen voor keuringen, nieuwbouw en moderniseringsprojecten. U koopt niet wat de liftfirma’s u aanbieden maar dat de liftfirma’s leveren wat u wenst en voorschrijft.

BEHEER MET TDK LIFTPLAN Door het beheer van liftinstallaties onder te brengen bij TDK Liftplan worden installaties op veiligheid, betrouwbaarheid van de contractwaarde en afspraken bewaakt door een onafhankelijke organisatie met ervaren lifttechnische medewerkers.

TDK Liftplan beheert de liftinstallatie volgens de juiste wet- en regelgeving, afgestemd op het beleid van uw organisatie. De activiteiten van TDK Liftplan zijn erop gericht om te ontzorgen in alles wat betrekking heeft op de liftinstallaties. Met TDK Liftplan voegt men kennis, capaciteit en inkoopkracht toe aan de eigen organisatie; dit heeft zeker een positief effect op de veiligheid én kwaliteit van de installaties.

Voor de juiste kosten gebruikt TDK Liftplan een eigen database met historische prijzen voor vergelijkbare reparaties, moderniseringen en onderhoud. De opdrachtgever bespaart op deze manier aanzienlijk op de kosten van het liftbeheer. Daarnaast laat de opdrachtgever het gehele beheer aan TDK Liftplan over, waardoor de opdrachtgever zich bezig kan houden met de eigen kerntaken.

• Opstellen en bijhouden meerjarenplanning.

• Verwerken ingekomen keuringsrapporten in de meerjarenbegroting.

• Controleren van inkomende offertes op contractafspraken en prijs (benchmark).

• Jaarlijkse aanvraag van kleine werkzaamheden.

• Controleren van ingekomen facturen op contractconformiteit en relevantie.

• Organiseren en voorzitten halfjaarlijkse voortgangsgesprekken met uw liftfirma’s.

• Eigen toegangscode voor de Customer Management Site.

• Alle gegevens van uw liftbezit 24/7 beschikbaar.

MET TDK LIFTPLAN IN HUIS KUNT U ZICH ALS ONDERNEMER BEZIG HOUDEN MET UW COREBUSINESS. Neem voor een vrijblijvende afspraak of voorstel van één van de bovenstaande of andere diensten contact op met Marcel van Beers m.vanbeers@tdkliftplan.nl

IN HET BEHEERCONTRACT VALLEN ONDERSTAANDE DIENSTEN:

Andere diensten van TDK Liftplan zijn onder andere: • Keuringsmanagement (een echte onafhankelijke veiligheidskeuring).

• Projectbegeleiding en of projectmanagement.

• Offertecheck.

• Contractcheck.

• Tijdelijke oplossingen bij stilstand van de liftinstallatie.

• Jaarlijks op locatie een check van de techniek.

TDK Liftplan is lid van de VLR

❚

| 111

THEMA | VLR

Tekst: Jac Buchholz Beeld: Starro Liften

Capaciteitsberekening liften succesfactor bij herbestemming Sinds de opkomst van Het Nieuwe Werken en de consolidatie van gebouwen, werken gemiddeld meer mensen in één gebouw dan voorheen. Ondanks dat deze gebouwen daar goed op zijn ingericht, van flexwerkplekken tot aan knusse koffiecorners en Meeting Points, komt het regelmatig voor dat gebruikers klagen over de wachttijden bij de liften.

Volgens Caroline Simon Thomas, regiodirecteur Regio West bij KONE Nederland, wordt er in een te laat stadium pas aandacht besteed aan de stroom van mensen, oftewel het liftplan. “Wil je van gebruikers tevreden gebruikers maken, dan is het van belang om meteen vanaf de start, dus bij het nadenken over hoe je een bestaand gebouw gaat herinrichten, goed na te denken over de volgende vragen. Wat zijn de te verwachten men-

senstromen, op welke tijdstippen en naar welke bestemmingen gaat men binnen een gebouw?”

Caroline vertelt dat KONE recentelijk een overheidsorganisatie in Amsterdam heeft ondersteund met het oplossen van dergelijke logistieke vraagstukken. “Alles was in orde; echter, er was geen liftplan ontwikkeld. De gebruikers hadden het gevoel dat ze een eeuwigheid op de lift stonden

Caroline Simon Thomas

'Een gedegen liftplan kan onnodige wachttijden bij liften voorkomen'

112 |

THEMA | VLR

te wachten en dat ze te lang in de lift stonden.

Men was vergeten te anticiperen. Nu was het een zoektocht naar oplossingen achteraf.”

Die oplossingen kunnen divers zijn. “Dat is per organisatie verschillend. Maar als mensen ontdekken dat de koffie op de eerste etage ‘de beste koffie’ van het gebouw is, dan kun je erover denken andere verdiepingen ook van dergelijke koffiepunten te voorzien. Daarmee beïnvloed je de stroom van mensen, de 'people flow' zoals wij het noemen, naar de eerste etage en belast je de liftcapaciteit niet onnodig. Of: is het slim om alle vergaderingen om 9 uur te laten beginnen? Dan zijn om tien voor negen de liften overvol. Het hoeven dus niet altijd technische oplossingen of adviezen te zijn die we aanreiken. Natuurlijk bestaan die wel, zoals Destination Control, een liftsysteem dat alleen bijvoorbeeld op de derde verdieping ‘aflevert’. Misschien wacht je dan wel iets langer op de lift maar je totale ‘reistijd’ is korter. Efficiency dus! Door in het begintraject deze vraagstukken op te pakken, voorkom je problemen. Maak capaciteitsberekeningen vooraf. Het levert tevreden gebruikers op.” ❚

KONE, uw adviseur tijdens nieuwbouwen herbestemmingstrajecten

www.kone.nl | 113

THEMA | VLR

WINKELS MANGO VOORZIEN VAN LIFT

“GEPRODUCEERD IN NEDERLAND,

DAT HEEFT ZIJN VOORDELEN”

114 |

Zo snel mogelijk, luidt vrijwel altijd het verzoek als er in een bedrijf verbouwd wordt. Zeker de detailhandel is niet gebaat bij een lange sluitingsperiode of veel overlast. Met maatwerk en een snelle en flexibele aanpak speelt Starro Liften uit Roermond in op die wensen.

aan. Ze zijn het gewend bij Starro Liften. “Vorig jaar hebben we het filiaal van V&D in Leeuwarden van een lift voorzien – hetzelfde verhaal.”

Het eerste contact met modeketen Mango ontstond vorig jaar, vertelt directeur Ad Rosenbrand van Starro Liften. Mango wil tegen de crisis in de oppervlakte van haar filialen vergroten en doet dat onder meer door uit te breiden met een of twee extra verdiepingen. Voor een goede bereikbaarheid is wel de aanwezigheid van een lift vereist.

Omdat Starro Liften de cabines in Roermond maakt, kan het aan die eis van een snelle levering voldoen, aldus Rosenbrand. “Geproduceerd in Nederland heeft zo zijn voordelen. En is onder de streep niet per definitie veel duurder dan een product gemaakt in de lagelonenlanden. Bovendien werken we vanuit een platte organisatie met korte communicatielijnen.

Rosenbrand: “We zijn in eerste instantie benaderd voor het filiaal in Maastricht. Onlangs hebben we ook het filiaal in Eindhoven, een van hun megawinkels, van een lift voorzien en momenteel zijn we bezig in de winkel in Rotterdam.” Snelheid en maatwerk waren naast vanzelfsprekend kwaliteit twee belangrijke eisen bij deze projecten geeft hij

THEMA | VLR

We zijn daardoor heel flexibel en kunnen snel op zaken inspelen, ook tijdens de uitvoering.”

Snelheid, flexibiliteit en zorgvuldigheid gaan dus hand in hand bij de aanpak van Starro Liften.

Opdrachtgevers met diverse achtergronden waar-

Starro Liften kan bovendien aan vrijwel alle wensen voldoen. Het bedrijf levert naast het standaardpakket eveneens producten op maat, in het geval van Mango liftcabines die grotendeels uit glas bestaan.

“Vanwege de wens de winkels zo transparant mogelijk te houden.” Het bedrijf laat de liften, zodra de situatie in de winkels daar klaar voor is, door eigen mensen monteren. “Het project in Maastricht hebben we, vanaf het eerste gesprek tot de oplevering, in 2,5 maand afgerond, dat in Eindhoven binnen 3 maanden. Als het moet kunnen we binnen 2 maanden een lift produceren en monteren. Uiteraard in goed overleg met de aannemer; we stemmen de werkzaamheden zorgvuldig op elkaar af.”

deren dat en de detailhandel zeker, weet Ad Rosenbrand. “We zullen in de toekomst ongetwijfeld nog de nodige winkels van een lift voorzien.” ❚

Liftinstallaties werden in Mango-winkels zo transparant mogelijk vormgegeven

STARRO LIFTEN: EEN STER IN LIFTEN! STARRO LIFTEN uit Roermond is een liftenbedrijf dat zich heeft toegelegd op het installeren, onderhouden en moderniseren van personenliften in Zuidoost-Nederland en Noord-holland. Met een deskundig en ervaren team van medewerkers staat STARRO LIFTEN voor u klaar om uw opdrachten in korte tijd en op maat uit te voeren.

STARRO LIFTEN is sterk in maatwerk en service. Wij houden van directe communicatie en korte lijnen in elke fase van een project.

Postbus 2258 - 6040 DA Roermond - telefoon 0475 34 12 00 - fax 0475 32 80 05

WWW.STARRO.NL | 115

THEMA | VLR

BEKNELLING IN LIFTEN EN ROLTRAPPEN DEFINITIEF VERLEDEN TIJD Van de (tijdelijke) opslag en het transport tot de montage, revisering en/of inbedrijfstelling en levering van onderdelen. Mulder Montage biedt al meer dan veertig jaar een complete dienstverlening voor fabrikanten en exploitanten van roltrappen en rolpaden.

116 |

THEMA | VLR Er bestaan diverse detectiesystemen om beknelling tegen te gaan

treden.” Er wordt gebruikgemaakt van een gepatenteerd systeem, vertelt hij, waarbij licht door een kunststof kabel wordt gestuurd. “Deze kabel doet dienst als optisch geleider. Aan het eind van de kabel wordt het licht ontvangen en vergeleken met het signaal dat aan het begin is verstuurd. In geval van vervorming wordt de roltrap/het rolpad onmiddellijk gestopt.”

De afgelopen vijftien jaar heeft het bedrijf tientallen metro-, station- en vliegveldprojecten gerealiseerd en is Mulder Montage betrokken bij diverse prestigieuze projecten binnen en buiten Europa. In eigen land is het bedrijf betrokken bij bijvoorbeeld de montage van de roltrappen van de Noord/Zuidlijn. “Daarnaast vervangen wij op Schiphol, dat op dit moment vernieuwt, de oude roltrappen en rolpaden”, vertelt Johan Sevenants, technisch manager bij Mulder Montage.

Naast bovengenoemde dienstverlening is Mulder Montage gespecialiseerd in het ontwikkelen

van innovatieve producten voor roltrappen en rolpaden. “Behalve verschillende veiligheidsoplossingen kun je hierbij denken aan antisliptoepassingen op rolpaden”, vertelt Sevenants. Een vrij recent product is Lightspeed, een intelligent detectiesysteem met een keur aan mogelijkheden voor onder andere roltrappen en rolpaden.

“Lightspeed is een optisch detectiesysteem. Wanneer er iets tussen de balustradesokkel en een trede of tussen de treden bekneld raakt, wordt de installatie direct gestopt. Het systeem is zeer nauwkeurig en betrouwbaar en kan al bij een minimale detectie van 0,01 millimeter in werking

In navolging van Lightspeed voor roltrappen, heeft Mulder Montage een oplossing bedacht voor liften. “De gelieerde onderneming Lightspeed Lift Solutions BV biedt een oplossing om beknelling van bijvoorbeeld kinderhandjes tegen te gaan”, aldus Sevenants. “Kinderen kijken graag door de glazen deuren van de lift en zetten daarbij vaak hun handen op het glas. Omdat het glas stroef is, kan het gebeuren, dat wanneer de liftdeuren opengaan hun handjes worden meegetrokken.”

Het Lightspeed-systeem wordt volgens hem aangebracht in de deurpost van de lift en kan zowel in nieuwe als in bestaande liften worden toegepast. “Het systeem biedt mogelijkheden om de liftdeuren langzamer te openen of zelfs te stoppen tijdens het opengaan, wanneer het lichtsignaal vervormd is.”

Voor meer informatie: www.muldermontage.com en www.llsolutions.nl ❚

| 117

THEMA | VLR

Tekst: Jerry Helmers Beeld: Reco Special Products

'Behoefte behoud mobiliteit neemt toe door veranderende demografie'

Als een gebouw (grootschalig) wordt gerenoveerd, zijn er drie aspecten van belang bij de inzet van tijdelijke voorzieningen. Volgens Robert van der Bruggen, salesmanager bij Reco Special Products, leverancier van tijdelijke personenliften, gaat het om een combinatie van ontzorging, het creĂŤren van een helicopterview en het streven naar optimale efficiency.

118 |

'Tijdelijke personenliften garanderen mobiliteit senioren tijdens renovaties'

THEMA | VLR

In 2020 bestaat de Nederlandse bevolking voor maar liefst 20% uit 65-plussers. Deze groep is relatief kapitaalkrachtig en blijft vitaler, waardoor zij hogere eisen stelt aan de eigen mobiliteit.

“Veel van onze bestaande opdrachtgevers nemen deze ontwikkeling mee in hun langetermijnvisie. Bij nieuwe opdrachtgevers zien we voor ons een rol weggelegd om dit bewustzijn te creëren”, zegt Robert.

Deze 65-plussers willen de regie blijven voeren over hun leven. Het ‘moeten’ thuis blijven als gevolg van liftonderhoud of storingen wordt niet meer geaccepteerd. In het begin van een renovatieproject – als de plannen worden gemaakt – is het van belang dat er een grondige inventarisatie wordt gemaakt. “Niet alleen

moet worden gekeken naar de technische werkzaamheden; ook dienen de mobiliteitseisen van bewoners in kaart te worden gebracht.”

Het combineren van de technische werkzaamheden is belangrijk om zo efficiënt mogelijk te werken en de doorlooptijd van het gehele werk te verkorten. Robert: “Als er grootschalig liftonderhoud is, dan kun je ook bekijken of er tegelijkertijd onderhoudswerkzaamheden in bijvoorbeeld de hal uitgevoerd kunnen worden.

Alles draait hierbij om efficiëntie. Waarom twee keer een lift buiten werking stellen en bewoners onnodig lang confronteren met overlast?”

Opdrachtgevers spelen in toenemende mate op in op deze ontwikkeling, door op voorhand bud-

get op te nemen voor de kosten van tijdelijke voorzieningen zoals een personenlift. Hiermee kan de door bewoners gewenste mobiliteit worden gewaarborgd. “En dát is precies wat de 65-plussers willen horen! Ze zijn zelfstandig, doen nog volop mee aan het leven en wensen niet beperkt te worden.”

Reco Special Products is pionier in het zoeken naar en vinden van passende tijdelijke oplossingen voor alle liftproblemen waarbij een tijdelijke installatie gewenst is. Wat begon met een bouwlift die alleen geschikt was voor personenvervoer, is uitgegroeid tot een volwaardige tijdelijke personenlift. Deze is nauwelijks van een permanente, inpandige lift te onderscheiden. ❚

| 119

Tijdelijke lift nodig?

W U IE

N

Reco-lift biedt turn key oplossingen U kunt vanaf nu ook voor het huren van tijdelijke trapstoelliften direct bij ons terecht!

De Reco-traplift is een veilige betrouwbare en makkelijk zelfstandig te gebruiken traplift welke op iedere rechte trap geplaatst kan worden.

Reco Special Products is DE specialist in het leveren van klantgerichte oplossingen als het gaat om tijdelijke mobiliteit!

Ons doel: wooncomplexen en/of andere gebouwen gedurende liftmoderniseringen en calamiteiten ten alle tijden voor eenieder toegankelijk te houden.

Door het inzetten van een Reco-Lift blijft een veilige en barrièrevrije toegang dan ook altijd gegarandeerd! De dagelijkse gang van zaken verandert dus niet en liftgebruikers, valide of mindervalide, blijven mobiel! Alle liften zijn zonder bijzondere bedieningsinstructies te bedienen en zijn daarom uitermate geschikt voor het gebruik in een openbare omgeving.

Kijk voor meer informatie op onze vernieuwde website.

www.reco-lift.eu

SPECIAL PRODUCTS

THEMA | VLR

ENERGIEZUINIGE

Tekst: Jerry Helmers Beeld: Wittur

LIFTSYSTEMEN EN COMPONENTEN Door de ontwikkeling van een energiezuinig liftprogramma in diverse hefvermogens en verschillende gebruikstoepassingen, toont het in Almere gevestigde Wittur andermaal aan te weten wat er speelt en welke vraagstukken er zijn in liftenland.

“Energiebesparing is – onafhankelijk van de zich van tijd tot tijd wijzigende Europese wet- en regelgeving – een serieus topic geworden waarmee men zich vandaag de dag kan onderscheiden”, zegt Johan Stoop, General Manager voor de Benelux.

Volgens Stoop was het de uitdaging om een liftsysteem te ontwikkelen waarbij het energiegebruik tot een minimum wordt beperkt. “Het hele programma heeft geleid tot de productie van liften, afhankelijk van gebruik en vermogen, die intussen in de zuinigste energieklassen zijn beland.” Stoop geeft een voorbeeld. “Waar voor een lift met 1.000 kilo hefvermogen, met een snelheid van 1 meter per seconde, vroeger minimaal een 11 KW-motor nodig was, kunnen we voor een soortgelijke lift nu een 5,7 kWmotor toepassen. Door bijvoorbeeld óók nog een regeneratie-unit te gebruiken, kunnen we zelfs energie terugleveren. De aanloopstromen,

die overigens ook de aansluitwaarde van een pand negatief zouden kunnen beïnvloeden, zijn gereduceerd van ongeveer 3,5 maal de vollaststroom naar maximaal het tweevoudige. Kunnen we het nog duidelijker vertellen?”

Volgens Stoop zijn de aandrijvingen compacter geworden en wordt er zuiniger met energie omgegaan omdat deze liften nagenoeg geen onderhoud meer nodig hebben. “Dit hebben we voor elkaar gekregen door de toepassing ›

| 121

Wittur is your global partner for components, modules and systems in the elevator industry, with a wide network of sales representative covering more than 50 countries worldwide and a workforce in excess of 3000 people.

Wittur is “Safety in motion”. We are a driving force of safety in the elevator industry and are continuously looking for ways to improve our safety performance in both our range of products and in our production facilities.

In each of our 10 manufacturing sites we committed ourselves to the same standards of excellence, assuring that our products are of highest quality and produced efficiently by environmentally friendly manufacturing processes.

Eight Centers of Competence, each focusing on product specific R&D, contribute to the creation of new products, their continuous improvement and to reaching new levels of design. This is certified by more than 300 international patents.

Our product portfolio consists of all main components of an elevator, allowing us to provide the best interface between them and raising the bar for safety, quality and ride comfort.

Wittur’s core products include elevator doors, safety components and gearless drives, as well as cars, slings and counterweight frames. These are designed not only for new installations, but also for modernisation projects.

Voor meer informatie, vraag U huidige Liftenfirma.

WWW.WITTUR.COM

THEMA | VLR

van 'permanent magneet motoren' uit eigen fabriek”, legt Stoop uit.

Maar het gaat nog veel verder. Wat te denken van de kooiverlichting? “Deze wordt doorgaans uitgeschakeld als de lift niet wordt gebruikt.

Er is dus geen sprake van comfortverlies. Zodra de liftdeuren zich openen en passagiers naar binnen treden, springt de kooiverlichting weer aan. Het afschakelen van allerlei ‘stille’ verbruikers is daarom – zo blijkt – een stap die ver is doorgevoerd tot in de diepste finesses van het ontwerp.”

'Inbouwpakketten ten behoeve van energiezuinig liftgebruik vergroten de renovatiemarkt'

Stoop vertelt dat óók de renovatiemarkt intussen belangstelling toont voor dit energiezuinige concept.

“Men weet ons goed te vinden als het gaat om betaalbaar en efficiënt liftgebruik”, zo vervolgt hij. “Maar ook voor die renovatiemarkt hebben we ombouwpakketten ontwikkeld. Men dient namelijk nooit uit te sluiten dat de oude, niet zo energiezuinige lift, na de renovatie ineens het A-label mag dragen. Er zijn dus mogelijkheden.

En die zijn vooral goed voor de budgettering,

want welke vastgoedbeheerder wil niet horen dat er te besparen valt?” Duurzaamheid heeft dus zijn voordelen bewezen, besluit een enthousiaste Stoop. “Niet alleen op korte termijn zijn er al financiële voordelen, maar ook voor de lange termijn kan het een en ander flinke besparingen opleveren.”

Wittur produceert haar liftcomponenten in diverse landen. Op al deze productielocaties staat het verminderen van het broeikaseffect en de uitstoot van CO2 hoog in het vaandel. ❚

| 123

WONINGBOUW Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Bouwfotografe.nl, Koopmans

KANTOORGEBOUW ACHMEA KRIJGT TWEEDE LEVEN ALS APPARTEMENTENCOMPLEX

'Herbestemming op basis van integrale uitvoering heeft de toekomst' In Amsterdam-West is medio augustus de transformatie van een voormalig kantoorgebouw van Achmea tot appartementencomplex afgerond – een jaar na de start van de uitvoerende werkzaamheden. 185 woningen in plaats van 22.000 m² kantoorruimte: een duurzame investering, aldus Maarten Karsemeijer van Koopmans Bouwgroep en John Voogt van co-maker Comfort Partners. “Dankzij de synergie tussen partijen wordt de exploitatie op duurzame wijze geoptimaliseerd.”

Opdrachtgever van de transformatie aan de Molenwerf is Syntrus Achmea Real Estate & Finance, dat het kantoorgebouw met de 4 geschakelde torens wilde behouden, en al voor het leegkomen een onderzoek startte naar een mogelijke herontwikkeling tot appartementengebouw voor vrijsectorverhuur. Toen dat goed mogelijk bleek, onder meer dankzij de gunstige ligging en uitstraling en de instemming van beleggers en gemeente, werd samenwerking gezocht met in transformatie gespecialiseerde en op elkaar ingespeelde bouwpartijen. De turnkey-realisatieopdracht met een bouwtijd van 14 'Constructief geoptimaliseerde' balkons kijken uit over de Haarlemmerweg

124 |

maanden werd gegund aan Koopmans Bouwgroep. Later is Comfort Partners, binnen het TBI-concern specialist in technische installaties voor woningbouw, ingeschakeld als co-maker.

Koopmans was gedurende de uitvoering verantwoordelijk voor het bouwkundige gedeelte en Comfort Partners voor de installaties.

“Koopmans heeft zijn bouwkundige expertise en leidinggevende capaciteiten ingezet en Comfort Partners zijn installatietechnische expertise, wat resulteert in een alles-in-éénorganisatie die de opdrachtgever uitstekend

AMSTERDAM | Transformatie Molenwerf

kan adviseren in complexe vraagstukken”, vertelt Koopmans-directeur Maarten Karsemeijer.

“Bijvoorbeeld bij de aanleg van een nieuw riolering- en waterleidingnetwerk ten behoeve van de appartementen”, vult directeur Comfort Partners John Voogt aan. Karsemeijer: “De installatietechnische vraagstukken, die veelal bouwkundige raakvlakken hebben, zijn gezamenlijk bestudeerd en opgelost, waarbij de financieel en kwalitatief technisch gezien meest optimale

methode is gekozen. Syntrus Achmea heeft in dit proces uiteraard een belangrijke inbreng gehad. De meerwaarde voor dit project ligt mijns inziens op het vlak van de integrale samenwerking, alsmede het eindresultaat, met nagenoeg geen opleverpunten.”

UITDAGING WORDT INNOVATIE Een en ander leidde tot tijdswinst, maar ook tot kwalitatieve verbeteringen, zegt Voogt. “Tij-

dens het traject is diverse keren bijgestuurd op installatietechnisch vlak en zijn diverse technische optimalisaties doorgevoerd die naar onze mening ten gunste van de opdrachtgever zijn uitgepakt. Te denken valt aan het alternatief op de WKO-installatie, en een koelinstallatie aangedreven door zonnepanelen.” De bouwkundige werkzaamheden behelsden onder meer 8 dakopbouwen, het aanbrengen van vloeren in vides, het verwijderen van bestaande inrichting, › De hoofdinfrastructuur bleek zeer geschikt voor ombouw tot appartementencomplex

| 125

AMSTERDAM | Transformatie Molenwerf

Statig wonen in voormalig Achmea-kantoor

een upgrade van de liften, de renovatie van de parkeergarage, de aanleg van een steiger en loopbrug aan de waterzijde en het realiseren van 185 appartementen, met nieuwe balkons en bergingen. Hoewel de buitengevel en de hoofdinfrastructuur van het gebouw intact werden gelaten, was dit een forse renovatie-opgave, die een innovatieve aanpak vroeg.

Voor de regelmatig samenwerkende TBI-partners geen ongebruikelijke zaak. Voorbereiding en nauwkeurigheid zijn alles gebleken, zegt Karsemeijer. “Dit project kende op verschillende vlakken uitdagingen: een 'postzegellocatie' met nauwelijks ruimte voor laden en lossen, en we bouwden op een kelder, wat de nodige constructieve complexiteit met zich meebracht. Dat is opgelost met een goed doordacht 'kraanplan' en een slimme aan- en afvoer, onder meer van de 915.000 kilo slooppuin, waarvoor een speciale stortkoker is ontwikkeld.” Mede hierdoor kon een strakke planning worden aangehouden, uiteindelijk resulterend in een productietempo van 14 appartementen per week. “Hoog tempo en kwaliteit gaan echter niet vanzelfsprekend samen. Bij dit werk hebben we onderaannemers

en leveranciers continu scherp gehouden op het kwalitatieve vlak. Onder meer door diverse keuringen van de uitvoering.”

PRESTEREN IN EXPLOITATIEFASE Die integrale aanpak wierp vruchten af. Karsemeijer: “Aan de constructieve optimalisatie van de balkons hebben wij bijvoorbeeld veel aandacht besteed en de eindkwaliteit is nauwkeurig nagemeten. De meterkastdoorvoeren zijn alle tevoren 'gemaatvoerd' en in de kanalen van de bestaande kanaalplaatvloeren geboord. Een precies en complex werkje.” Diverse vides zijn dichtgezet met behulp van staalconstructies en

staal-betonvloeren om meer verhuurbaar oppervlak te creëren. Voogt: “Naast tijdswinst en kwaliteitswinst is dus ook exploitatiewinst geboekt.” Daar komt nog bij dat TBI-zusterbedrijf Wolter & Dros de energieleverancier wordt voor de komende dertig jaar – ook de huurders, die een kant-en-klaar appartement betrekken, krijgen hun energierekening van Wolter & Dros.

“Turnkey bouwen gaat dus verder dan oplevering. Om deze reden zijn de investeringen voor bouw en exploitatie goed in evenwicht gebracht. Integrale uitvoering van herbestemmingsprojecten volgens deze werkwijze heeft de toekomst.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Syntrus Achmea Real Estate & Finance ONTWERP KOW ADVIES ABT (constructie), LBP|Sight (bouwfysica), Valstar Simonis

UITVOERING BOUWPERIODE PROGRAMMA

(installatietechniek), Heuvel-Op (projectmanagement) Koopmans Bouwgroep (co-maker: Comfort Partners) juni 2013 – augustus 2014 herontwikkeling kantoorgebouw 22.000 m²/185 appartementen, parkeergarage 350 plaatsen

| 127

AMSTERDAM | Transformatie Molenwerf

Projectinfo

IJsselstein 030-6874111 www.haarmansit.nl

'ORGANISATIE EN UITVOERING IN EIGEN HAND' Haarmans Installatietechniek verzorgt de E-installaties in het getransformeerde Molenwerf. “Een organisatorisch en uitvoeringstechnisch gecompliceerde operatie, die voor de aanbesteding al werd ingezet”, vertelt Kees Besamusca. “De installatietechnische backbone van een appartementengebouw verschilt immers sterk van die van een kantoorgebouw.”

In een appartementengebouw zijn in tegenstelling tot een kantoorgebouw 24 uur per etmaal mensen aanwezig; daarbij is elk appartement individueel aangesloten, wat een installatietechnische transformatie noodzakelijk maakt. De traforuimte aan de achterzijde werd beter afgeschermd en is teruggebracht van 2 naar 1 trafo (aanpassing hoofdverdeelkast). Het gebouw werd tevens geschikt gemaakt voor het glasvezelnetwerk dat bewoners van videofoon, televisie, telefoon en internet voorziet - gerealiseerd in samenwerking met Teleplaza en Veroma. Naast de reguliere E-werkzaamheden in en om de woningen installeerde Haarmans de verlichtingsarmaturen, het toegangscontrolesysteem, de camerabewaking en de regelinstallatie van ventilatie/CV, alsmede 96 PV-panelen. “Met vaste partners hebben wij de organisatie en uitvoering zoveel mogelijk in eigen hand gehouden. Mede hierdoor hebben wij de beoogde transformatieperiode kunnen terugbrengen van 1,5 naar 1 jaar.”

SBB_sponsordoek_200x140cm:Opmaak 1 24-5-11 11:26 Pagina 1

SBB_sponsordoek_200x140cm:Opmaak 1 24-5-11 11:26 Pagina 1 SBB_sponsordoek_200x140cm:Opmaak 1 24-5-11 11:26 Pagina 1

Een begrip in installatietechniek

SBB_sponsordoek_200x140cm:Opmaak 1 24-5-11 11:26 Pagina 1

plafonds | wanden | timmerwerken

plafonds | wanden | timmerwerken Drs. W. van Royenstraat 18 | 3871 AN Hoevelaken | 033 24 71 030

www.sbbbinnenafbouw.nl

Drs. W. van Royenstraat 18 | 3871 AN Hoevelaken | 033 24 71 030

www.sbbbinnenafbouw.nl plafonds | wanden | timmerwerken Drs. W. W. van Royenstraat 18 | 3871 AN Hoevelaken | 033 Drs. 033 24 24 71 71 030 030

www.sbbbinnenafbouw.nl 128 |

AMSTERDAM | Transformatie Molenwerf

Optimale integrale samenwerking tijdens geheel traject Het voormalig kantoorgebouw van Achmea op de locatie Molenwerf in Amsterdam is binnen een jaar tijd getransformeerd tot een appartementencomplex met 185 huurappartementen. Het is een voorbeeld van goede integrale samenwerking tussen alle partijen tijdens het gehele ontwerp- en bouwproces en hoe een leegstaand kantorencomplex in korte tijd een nieuwe bestemming kan krijgen.

Het Haagse architectenbureau KOW Concepts Design Development maakt het transformatieontwerp van het kantoorgebouw van circa 20.000 m2. Aannemer Koopmans Bouw uit Enschede kreeg de opdracht voor de bouwkundige realisatie in nauwe samenwerking met TBI-zusterbedrijf Comfort Partners uit Houten, dat de installaties verzorgde. SBB Binnenafbouw uit Hoevelaken realiseerde de afbouw, in totaal 30.000 m2 metalstudwanden en 16.000 m2 gipsplafonds. Deze materialen zijn geleverd door Gyproc, specialist in gipsplaat- en gipspleistersystemen voor de binnenafbouw.

DETAILBOEK

VROEG STADIUM

VOORBEELD

KOW Concepts Design betrok Gyproc al in een vroeg stadium bij het transformatieontwerp.

Herbert Hofstad, technisch adviseur bij Gyproc: “KOW had te maken met een gecompliceerd programma van eisen, maar de ruimte was beperkt.

KOW vroeg Gyproc om vanaf het begin van de ontwerpfase mee te kijken. In plaats van de zeer veel toegepaste 210 millimeter brede woningscheidende wand is nu gekozen voor de Gyproc SoundBloc woningscheidende wand (AS 125) met een breedte van slechts 125 millimeter. Hierdoor werd het mogelijk het volledige programma van eisen te realiseren. De slanke Gyproc SoundBloc woningscheidende wand bestaat uit Gyproc dBgipskartonplaten en AcouStud-profielen.”

“Dit project is een voorbeeld van hoe een project aangepakt zou moeten worden”, aldus Hofstad.

“De kennis van ons als leverancier is optimaal benut. Dat geldt voor het gehele traject. In het voor-

Hofstad: “Samen met SBB Binnenafbouw en Gyproc Professional, zijn we vervolgens een detailboek van de toegepaste Gyproc-systemen gaan samenstellen. SBB heeft hierin hun praktische kennis toegevoegd. Op deze manier hebben we de theorie afgestemd op de praktijk. Het detailboek was voor de aannemer een controlemiddel op de bouwplaats. Tijdens de montagefase verzorgden we de kwaliteitscontrole en hebben we toegezien dat de wanden en plafonds goed zijn gemonteerd.

Daarnaast heeft SBB Binnenafbouw ons bij knelpunten om advies gevraagd.”

traject heeft de architect om ons advies gevraagd en konden we onze expertise laten zien. Dat geldt ook voor het voortraject met de afbouwer en tijdens de uitvoering met de aannemer.”

Hofstad: “Er is door alle partijen in het voortraject intensief samengewerkt. Hierdoor zijn problemen van tevoren opgelost.”

Directeur Boy van Schooneveld van SBB Binnenafbouw: “Door de goede bouwteamsamenwerking met goede afspraken en goede uitvoerders is een uniek appartementencomplex in een korte bouwtijd opgeleverd. Het gebouw heeft zestig verschillende woningtypes voor een gemêleerd publiek, met een grote diversiteit - van starterswoningen tot penthouses. Het is het levend bewijs dat een leegstaand kantoorgebouw in een mooi appartementencomplex kan worden omgebouwd.” ❚ Aan het gebouw werden onder meer balkons en dakopbouwen toegevoegd

Daarnaast koos opdrachtgever Syntrus Achmea Vastgoed voor een buitenste beplating van een stoot- en krasvaste Rigidur gipsvezelplaat van Gyproc. Hofstad: “Daarvoor hebben we speciale wanden gebouwd in ons testlaboratorium in België. Hier hebben we Syntrus mee naar toe genomen en raakten zij overtuigd van de kwaliteit van deze plaat. Voor hen voelden het aan als een massieve wand, waar zij in beginsel aan dachten.

Echter waren massieve wanden niet mogelijk zonder grote constructieve aanpassingen. Daarom is gekozen voor dit Gyproc-systeem en heeft KOW deze wanden in het bestek gezet.”

| 129

HOOFDDORP | Korsholm

INGRIJPENDE RENOVATIE 'BLOEMKOOLWIJK' KORSHOLM Teskt: Henk Geist

Beeld: Weijerseikhout e.a.

De 127 sociale huurwoningen van de Hoofddorpse bloemkoolwijk Korsholm worden ingrijpend gerenoveerd. De aanwezigheid van een grote hoeveelheid asbest maakte de renovatie van de 77 eengezinswoningen en 50 appartementen dringend noodzakelijk, maar opdrachtgever Ymere wil de buurt daarmee ook een sociale impuls geven.

Korsholm is een typische woonerfwijk met koopen huurwoningen uit de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw. Het is een van de vele 'bloemkoolwijken' die door asbest en bouwkundige gebreken toe is aan groot onderhoud. "Er is toentertijd naar hartenlust asbest toegepast", zegt Fred Zunneberg, projectleider bij Ymere. "Het dak bestaat uit asbesthoudende bruine golfplaten en ook grote delen van de gevels zijn daarmee bekleed.

In de kozijnen zijn eveneens asbesthoudende panelen verwerkt. Die platen brokkelen af; in de jaren negentig hebben we al herstelwerkzaamheden verricht en hebben we onderzocht wat we daar het beste aan konden doen. We hebben de mogelijkheid van sloop en vervangende nieuwbouw bekeken, maar dat bleek toch een

130 |

brug te ver en werd te duur. Bovendien gaat het om mooie, grote woningen die goed verhuurbaar zijn. Door aanvullende eisen over de toepassing van asbest hebben we in 2012 besloten tot een grootscheepse asbestverwijdering en renovatie."

BIJZONDERE VORMGEVING In opdracht van Ymere is door Network of Architects & Planners uit Amsterdam op basis van een grondige analyse een plan ontwikkeld voor duurzame renovatie. "De noodzakelijke asbestsanering bood de kans voor een technische, esthetische en functionele verbetering van de bestaande architectuur van de woningen", zegt Gilles Trevetin van NAP. "De woningen hebben eigenlijk een hele bijzondere vormgeving. De

vorm van de daken, de golvende beweging die de daken maken, is echt belangrijk en hebben we daarom behouden en juist willen benadrukken."

Dat heeft NAP weten te bereiken door de golfplaten aan de gevels te vervangen door metselwerk, dat in kleurstelling iets afwijkt van het bestaande metselwerk. Trevetin: "De golfplaten aan de zijgevels gingen juist ten koste van de bijzondere dakvorm. Door het metselwerk hier door te trekken wordt de dakvorm meer benadrukt." De golfplaten op het dak zijn vervangen door vlakke, lichtgrijze dakpannen, waarbij de golvende dakvorm nog eens wordt geaccentueerd door doorlopende witte dakranden.

Bij de vervanging van het dak wordt tevens isolatie aangebracht en worden zonnepanelen op de daken geplaatst. Ook vloerisolatie draagt eraan bij dat de woningen na de renovatie een stuk energiezuiniger worden (van energielabel C naar B).

HOOFDDORP | Korsholm

Vanaf het begin zijn de bewoners intensief bij het project betrokken via informatiebijeenkomsten en overleg in klankbordgroepen. "Uit de vele gesprekken bleek vooral hun waardering voor de groene omgeving en de dorpse uitstraling van de wijk", zegt Dési van de Swaluw, procesmanager Stedelijke Vernieuwing bij Ymere.

"Maar ze vonden hun woningen lelijk en deprimerend en wilden daarom zeker geen golfplaten terug. Ze wilden een echt huis van steen met een pannen dak."

Ymere wil met de renovatie de buurt ook een sociale impuls geven. "Wij kregen klachten van de bewoners. Zij vonden dat hun buurt verloederde, het was een beetje het afvoerputje van Hoofddorp geworden. Vooral bij de drie blokken met appartementen deden zich problemen voor met de sociale veiligheid", stelt Van de Swaluw.

Door herinrichting van de binnenhoven van deze appartementenblokken moet een vriendelijker verblijfsgebied ontstaan dat onder meer een halt toeroept aan de overlast van hardrijdende scooters.

INTEGRALE AANPAK De realisatie van dit project is mogelijk gemaakt door een integrale aanpak in bouwteamverband, waarbij naast Ymere als opdrachtgever en NAP als ontwerpbureau, Vastbouw optreedt als ervaren bouwkundige partner. "We zijn in 2013 als bouwteam begonnen. Dat heeft hier perfect gefunctioneerd; daardoor konden we snel tot goede oplossingen in de uitvoering komen", zegt Herman van de Willige, projectleider bij Vastbouw. "We hebben ook eerst een proefblokje gerealiseerd om alle werkzaamheden aan het dak, de gevels en de kozijnen te testen. Hierdoor hebben we de kinderziektes eruit kunnen halen en de bewoners konden het resultaat met eigen ogen zien. Daarna hebben we in sneltreinvaart op een accurate wijze alle woningen aangepakt en gerenoveerd." ›

Projectinfo

Woonerven en binnenhoven kenmerken wijkstructuur Korsholm

ONTZORGEN IN ASBESTSANERING Sinds 1995 is Arie Hollenberg sloop- en milieuwerken B.V. gecertificeerd voor het verwijderen van asbest. Op het project Korsholm in Hoofddorp verwijdert Hollenberg onder andere de asbesthoudende daken van de (bewoonde) woningen. “Dit gebeurt in nauw overleg met alle betrokken partijen.”

Hollenberg beschikt onder andere over een 24-uurs calamiteitenservice. “Steeds vaker wordt een beroep op deze service gedaan. Naast de saneringen kan Hollenberg ook bijstaan in alle administratieve zaken die zich bij een sanering voordoen. Denk bijvoorbeeld aan een inventarisatierapport of een sloopmelding. Na afloop ontvangt de klant altijd een eindrapportage. Terugkoppeling leert dat Hollenberg bij opdrachtgevers bekend staat als snel, accuraat en betrouwbaar. Voor meer info: 0299-433416.”

MAATWERK IN ALUMINIUMPRODUCTEN In opdracht van Vastbouw heeft DND Alu Products voor de 127 woningen van Korsholm geïsoleerde dakgoten (type DND 240), geïsoleerde windveren, geïsoleerde muurafdekkers en lekdorpels mogen leveren en monteren.

“Bijzonder aan dit project is de manier waarop de aansluitingen zijn gemaakt ten opzichte van de windveren naar onze dakgoten; dit is in overleg met de opdrachtgever opgezet en uitgevoerd.”

“Daarnaast is het bijzonder dat onze toegepaste onderdelen voorzien zijn van een 80mu poedercoating: uniek in Nederland. Wij zijn in staat volgens korte lijnen samen te werken met opdrachtgevers, teneinde de woningen een uniek en onderhoudsarm product te bezorgen. Ons streven in deze is zo efficiënt mogelijk te werk te gaan; dit begint met het tekenwerk en het maken van proefmonsters. Onze producten zijn namelijk variabel in breedte en vorm, afhankelijk van de toepassing. Daarnaast kunnen wij vele kleuren leveren; elk project is uniek en krijgt zo zijn eigen uitstraling. Dit alles wordt gerealiseerd in eigen beheer, inclusief productie, transport en montage.

Ons assortiment breidt zich dagelijks uit door de meest uiteenlopende opdrachten. Zoals met betrekking tot gevelkaders, luifels, dakgoten, geïsoleerde zakgoten, bladvangers, boeidelen, windveren en zetwerk, alsmede armaturen en klein maatwerk.”

De jarenzeventigwijk kon een goede opknapbeurt gebruiken

| 131

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN

Verrijkt met ‘Interactieve Print’ Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Stedenbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt.

Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Scan de pagina

bekijk de layar!

EDITIE

Interactieve Print Stap voor stap

723

TIJD SCHR IFT VOO R STED ENBO UW, ARCH ITEC TUUR

EN MON UME NTEN I JA ARGA NG 66 I 2014

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store.

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

SCAN WITH

New Logic II blink t uit in duurzaam heid | Iconisch nieuw Het nieuwe werken Hilton Hotel op Schip in 'de koepel' | Kanto hol krijgt vorm | orgebouw Achmea krijgt tweede leven als appa rtementencomplex

24

PER DA

G

U

UR

VICE ER

24

CAL A

HOOFDDORP | Korsholm

TEITENS MI

Goede communicatie was daarbij van groot belang, stelt Van de Willige.

"Aan de renovatie gingen bewonersavonden en huisbezoeken vooraf. De bewoners waren overal van op de hoogte, we hebben een duidelijke uitleg over de asbestsanering gegeven, omdat de bewoners tijdens de renovatie gewoon in hun huis blijven wonen. Als er toch nog zorgen waren werden bewoners gerustgesteld door een ggd-arts. In de woningen zit nog meer asbest dan we nu kunnen verwijderen. In de spouw zit ook asbest, daar kunnen we niet bij; het werd te kostbaar om dat te saneren."

Trevetin: "We hebben de wensen van de bewoners zoveel mogelijk meegenomen. Door individuele keuzemogelijkheden en praktische detailoplossingen op maat krijgen alle bewoners een actieve rol bij de renovatie. Het beoogde resultaat: tevreden bewoners die zich weer identificeren met hun buurt." ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

asbestsanering • bodemsanering totaalsloop • renovatiesloop

www.ariehollenberg.nl

723051_Arie Hollenberg.indd 1

Ymere, Haarlemmermeer NAP, Amsterdam Vastbouw, Rijssen € 8.747.159,januari 2014 - december 2014

28-08-14 16:26

Wij bieden een totaal pakket, elk project is maatwerk

DND Aluproducts produceert en levert kwalitatief hoogwaardige aluminium bouwproducten voor Nieuwbouw en Renovatie. Al onze producten zijn variabel naar wens aan te passen. Door ons geavanceerd machinepark kunnen wij aluminium producten buigen, zetten, ponsen, knippen en desgewenst isoleren.

Kolenbranderstraat 23 - 8601VC Sneek - T 0515-439075

www.dndaluproducts.nl | 133

HOOFDDORP | Korsholm

INNOVATIEVE DAKSPECIALIST DOET VEEL MEER DAN ALLEEN UITVOEREN

“OPDRACHTGEVERS ZIEN ONS ALS STRATEGISCH PARTNER EN ADVISEUR” Met een innovatieve aanpak, met oog voor efficiëntie en met op de toekomst gerichte totaaloplossingen onderscheidt Weijerseikhout zich als dakspecialist met meerwaarde. Dat laat het bedrijf uit Groesbeek momenteel zien bij een renovatieproject in de wijk Korsholm in Hoofddorp.

In de persoon van algemeen directeur Lars Weijers is inmiddels de derde generatie actief in een familiebedrijf dat zich na de oprichting in de jaren vijftig eerst vooral richtte op de uitvoering tijdens nieuwbouwprojecten. Tegenwoordig is Weijerseikhout een partij die bij bouwen renovatieprojecten eveneens meedenkt en adviseert over de meest uiteenlopende aspecten. “Vanaf de jaren negentig zijn we ons gaan richten op renovaties binnen het bestaand vastgoed en zeker de laatste tien jaar ligt daar onze focus”, vertelt Lars Weijers. “We hebben in de loop der jaren enorm veel kennis en ervaring opgedaan, weten hoe projecten bij woningcorporaties – voor ons belangrijke opdrachtgevers – verlopen. We komen vaak aan het begin van het traject of een project in beeld en fungeren dan als strategisch partner en adviseur.”

TOTAALOPLOSSINGEN OP MAAT Voorheen hield renovatie in dat eens in de 30 jaar de dakpannen (beton) tot 80 jaar (keramische) werden vervangen op het moment dat ze aan het einde van hun levenscyclus waren. Nu hebben renovatieprojecten door de veranderende wet- en regelgeving een heel ander karakter gekregen, maakt Weijers duidelijk. “Renovatieprojecten zijn ingrijpend veranderd, vanwege door de overheid voorgelegde duurzaamheidsdoelstellingen voor 2020 en 2050. Dankzij de binnen ons bedrijf aanwezige ervaring waren wij daar helemaal op voorbereid.” Hij geeft aan dat Weijerseikhout als toonaangevend bedrijf op het gebied van hellende daken al jarenlang in staat is per project totaaloplossingen op maat te bedenken. Waarbij er om de woning energetisch te verbeteren naar meer dan alleen het dak werd en wordt gekeken.

134 |

Lars Weijers

HOOFDDORP | Korsholm

Vervanging dak: pannen in plaats van golfplaten

ENERGETISCHE OPGAVE WONINGCORPORATIES Die aanpak houdt in dat Weijerseikhout adviseert en meedenkt over allerlei vraagstukken, vaak in samenspraak met andere partijen. Daarbij komen uiteenlopende aspecten aan bod.

Wat is de energetische opgave van de woningcorporatie, wat is de exploitatietijd? Ook wordt gekeken naar het verdienmodel, naar wat de kosten voor een corporatie zijn ten opzichte van de opbrengsten. Naar welke mogelijkheden er binnen het vastgelegde budget zijn te realiseren? Welke Energie Index (label) moet worden bereikt en hoeveel energie men duurzaam wil opwekken? Lars Weijers: “Er ligt voor bijvoorbeeld woningcorporaties een opgave om hun woningaanbod te verduurzamen. Dat gebeurt voor een belangrijk gedeelte (30% besparing) via het dak. Door middel van verbeterde isolatie, maar ook door zonnepanelen te plaatsen en zo energie op te wekken. Uitgaande van de wensen van de opdrachtgever, het belang van de bewoners en met oog voor alle randvoorwaarden werken we toe naar de meest efficiënte en meest voordelige oplossing. Zo realiseren we de optimalisatie op gebied van TCO. Dat weten ons opdrachtgevers; die zien ons als strategisch partner en adviseur.” ❚

PROJECT KORSHOLM: OOG VOOR ‘TOTAL COSTS OF OWNERSHIP’ Een goed voorbeeld van de aanpak van Weijerseikhout is te zien in de wijk Korsholm in Hoofddorp. Woningcorporatie Ymere laat daar 127 woningen renoveren. Op en aan de bestaande woningen is veel asbest aanwezig. De asbest golfplaten worden verwijderd. De totale renovatie vindt in bewoonde staat plaats, een heel bijzonder aspect gezien het type renovatie. In opdracht van Ymere heeft Weijerseikhout (preferred supplier van Ymere) samen met Vastbouw uit Rijssen – bij dit project hoofdcontractant van Ymere – en NAP architecten uit Amsterdam op basis van een grondige analyse een plan ontwikkeld voor de duurzame renovatie van de woningen. Dat plan, resultaat van een ketensamenwerking tussen de partijen, geeft adequate oplossingen voor hoe de daken zo efficiënt mogelijk te isoleren, voor de mogelijkheden van het opwekken van elektrische energie, het optimaal invulling geven aan het esthetisch aspect en de overlast van de bewoners tot het minimum te beperken. Lars Weijers: “We hebben voor de dakbedekking diverse alternatieven bekeken. Daaruit bleek dat zinken, keramische of leien bedekking minder aantrekkelijk was. Vanwege de hogere kosten gemeten over de exploitatietermijn van dertig jaar. Daarom is uiteindelijk gekozen voor een stonewold dakpan, een grijze betonnen vlakke dakpan van Monier.

Verder wordt het lijnenspel van de daken benadrukt door voor de goten en de afwerking gebruik te maken van wit polyester. Daarnaast is er door onze eigen specialisten een plan opgesteld voor het toepassen van zonnepanelen, compleet met berekeningen voor een zo optimaal mogelijke uitvoering. Met oog voor de ‘total costs of ownership’ en exploitatieduur zijn we tot de economisch meest verantwoorde oplossing gekomen. We hebben bij de voorbereiding en uitvoering bovendien een coördinerende rol en ontzorgen de opdrachtgever door tevens bijkomende aspecten te regelen. Denk aan wet- en regelgeving (flora- en faunawetgeving), het verzorgen van de juiste schetsen en detailtekeningen, maar eveneens de communicatie met de bewoners – dat laatste is bij dit project overigens opgepakt door Vastbouw.” Het is een aanpak, besluit Weijers, die al vaak tot hetzelfde resultaat heeft geleid. “Tevreden opdrachtgever, tevreden partners en tevreden bewoners.”

| 135

NIJMEGEN | De Meiberg

Tekst: Fiona de Heus Beeld: Plastica

Vernieuwde buitenschil

helpt De Meiberg sprongen vooruit Eigenlijk wilde de gemeente Nijmegen dat ze gesloopt zouden worden, maar vanwege de hoge kosten ging de grootschalige nieuwbouw ‘Hart van Dukenburg’ in Nijmegen toch niet door en bleef het complex De Meiberg staan. De sterk verouderde seniorenappartementen, 161 in totaal, werden daarom grondig opgeknapt. Alleen daarmee konden de uitstraling, het energielabel en daarmee ook de verhuurbaarheid verbeterd worden. Deze zomer werd het groot onderhoud van de buitenschil opgeleverd.

De appartementen bevonden zich oorspronkelijk – het complex is veertig jaar oud - in drie torens met vijf, zes en zeven verdiepingen, maar bij een eerdere renovatie rond 1980 werden zij middels een plint met elkaar verbonden. De eigenaar, woningcorporatie WoonGenoot, vroeg KlokBouw om het gebouw volgens hun EcoVeren-concept te renoveren. “EcoVeren is een samentrekking van eco – duurzaamheid - en renoveren”, legt projectleider Mark Thijsen uit. “Wij kunnen binnen en buiten renoveren, maar voor De Meiberg is besloten om nu alleen de buitenschil aan te pakken. De binnenkant kan beter over vijf jaar aangepakt worden, als het economisch is afgeschreven. Ook dat is duurzaamheid.”

ESTHETIEK WoonGenoot hoopt uiteindelijk een energiesprong van het F- en G-label naar A en B te kunnen maken. Met het groot onderhoud van de

136 |

buitenschil zijn de eerste stappen gezet. “We zijn al twee sprongen omhoog gegaan”, aldus Thijsen. Behalve een beter energielabel wenste de opdrachtgever ook een andere uitstraling. “De opdrachtgever vroeg ons of we de gevel ook esthetisch op konden waarderen. In eerste instantie was dit niet meegenomen in de plannen. We zouden de gevelplaten alleen maar schoonmaken, maar doordat we goed omgesprongen zijn met het budget, was meer mogelijk. De constructie achter de verouderde Trespa-panelen bleek nog goed te zijn, dus de oude platen konden we vervangen door nieuwe. Dit zijn Alucopal-platen van Plastica geworden: aluminium gevelplaten die met schroeven zijn bevestigd. De basis is een dunne plaat – slechts vier millimeter dik – met aan de buitenzijde gerecycled aluminium dat met een 'coil coat' wordt beschermd, en aan de binnenzijde composiet.” Doordat de platen geschroefd konden worden in plaats van gelijmd, waren de

werkzaamheden niet weerafhankelijk en konden ze doorgaan in de winter.

TRANSPARANT Aluminium komt ook terug in de kozijnen. “De kozijnen waren van de eerste generatie aluminiumkozijnen en voldeden bij lange na niet meer aan de huidige normen. Bovendien tochtten ze.

De nieuwe kozijnen hebben een Dubokeur en dat zijn de beste die je kunt gebruiken”, vindt Thijsen.

De stalen hekwerken hebben plaats gemaakt voor nieuwe hekwerken met veel meer glas, waardoor het vier decennia oude gebouw een veel transparantere uitstraling heeft gekregen.

Het beton van de vloeren op de bordessen, galerijen en de balkons, werd waar nodig hersteld en gecoat. Op het dak kwam een nieuw soort bitumen met daaronder hoogwaardige isolatieplaten.

Om de werkzaamheden uit te voeren in een be-

De Meiberg na renovatie

NIJMEGEN | De Meiberg

woond seniorencomplex was goed contact met de bewoners essentieel. “Wij hebben het totale bewonerscontact op ons genomen. Ook dit proces is onderdeel van ons EcoVeren-concept. Wij hebben de planning samen met de opdrachtgever bepaald, op basis van wat goed is voor de bewoners.

Je kunt kiezen voor de snelle aanpak, waarbij je veel overlast creëert in een korte tijd of voor een wat langere periode met meer overleg en minder overlast. We kozen voor de langere variant en organiseerden spreekuren voor de bewoners.” In het complex huurde KlokBouw een woning waar bewoners met vragen of voor een kopje koffie terecht konden.

Projectinfo VERVANGING 3.400 M2 GEVELBEPLATING Foreco Houtconstructies uit Noordeloos was verantwoordelijk voor de demontage en montage van het gevelmateriaal. "Door een zorgvuldige demontage was het mogelijk de bestaande achterconstructie ongewijzigd te laten."

De bestaande Trespa-gevelplaten zijn vervangen door Alucopal-beplating in 4 verschillende kleuren (Deep Blue Metallic, Jade Green Metallic, Copper Metallic, Bronze Metallic). De nieuwe platen zijn geschroefd met voorgeschreven Plastica Torx-schroeven. Het gehele project betreft 3.400 m2 gevelbekleding met platen van 1400x600 millimeter.

KlokBouw heeft niet alleen oog voor de mensen die betrokken zijn bij het groot onderhoud, maar ook voor mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Bij De Meiberg kregen enkelen de kans via het Stimuleringsfonds van de gemeente Nijmegen terug te keren in het arbeidsproces. ❚

Bouwinfo OPDRACHT Woningcorporatie WoonGenoot

De Meiberg vòòr renovatie

UITVOERING KlokBouw

ADVISEURS VANUIT KLOKBOUW

De Meiberg na renovatie

Bulkens Architecten en HERE Bouwadvies

| 137

NIJMEGEN | De Meiberg

GEVEL DE MEIBERG:

VAN LICHTGROEN TOT CHAMPAGNE De appartementen van De Meiberg zijn weer helemaal van deze tijd. Kozijnen, hekwerk, beton en dakbedekking zijn vernieuwd. Maar de nieuwe gevelbekleding springt het meest in het oog. Die bezorgt De Meiberg weer een eigentijdse uitstraling.

Appartementencomplex De Meiberg bestaat uit drie gebouwen, daterend uit de zestiger jaren. De 161 appartementen zijn al eerder opgeknapt, maar deze keer gaat Woningcorporatie Woongenoot voor vervanging van kozijnen, glaswerk, dakbedekking en installaties. Dit moet het gebouw het zuinige energielabel B bezorgen. De lichtblauwe, lichtgroene, champagne- en koperkleurige gevelplaten zorgen voor een frisse aanblik.

EEN HEDENDAAGSE LOOK De gevelbeplating is vooral vervangen uit esthetisch oogpunt. “Een kijkje onder de bestaande gevelbekleding wees uit dat hieronder een isolatielaag van vier centimeter aanwezig was”, vertelt Gerard Berenschot, Product manager Plastica. “Genoeg om het energielabel B te halen. Ook het re-

138 |

gelwerk bleek in goede staat te verkeren. De gevelbeplating is dus vooral vernieuwd om De Meiberg weer een hedendaagse look te geven. Er is gekozen voor Alucopal®.”

STERK EN STIJF Alucopal® is een aluminiumcomposiet. De kern van het plaatmateriaal bestaat uit polyethyleen. Aan de kern kan een mineraal bestanddeel worden toegevoegd, waardoor het materiaal brandvertragend wordt. Aan weerszijden is het polyethyleen bekleed met een dunne laag aluminium. De combinatie van chemische en thermische hechting tussen kernmateriaal en aluminium staat garant voor een hoge sterkte, stijfheid en duurzaamheid. De opvallend gladde zichtzijde - afgewerkt met een PVDF-coating – maakt het plaatmateriaal onderhoudsarm.

NIJMEGEN | De Meiberg

'ZEER BETAALBAAR' Hoewel Alucopal® haar bestaansrecht allang heeft bewezen, is het bij veel architecten onbekend. Dit heeft te maken met een patent uit 1965, waardoor het product tot eind vorige eeuw een beperkt aantal aanbieders heeft. Als het patentrecht vervalt, verovert het product met rasse schreden de markt. Door het toenemende aanbod zakt de prijs van ‘niet te betalen’ naar ‘zeer betaalbaar’.

DUURZAAM Kiezen voor Alucopal® is bovendien 'een verantwoorde keuze'. De PVDF-coating is kleurvast en heeft een lange levensduur. Bij matig onderhoud behoudt de

beplating minimaal 25 jaar haar fraaie uitstraling.

Dankzij het minimale gewicht vraagt de vervaardiging van het product een minimum aan grondstoffen. “De primaire productie van aluminium vraagt wel aardig wat elektriciteit”, bekent Berenschot.

“Maar 50% wordt uitgevoerd in de nabijheid van waterkrachtcentrales, waardoor de CO2-uitstoot niet belastbaar is. Daarna is het product 100% recyclebaar.“

EINDELOZE KLEURENREEKS Een blik in de monsterkamer van Plastica maakt duidelijk dat niet alleen de kunststof Massief NT, Cape Cod® hout en Colorstone® producten in een eindeloze reeks van kleuren en uitvoeringen verkrijgbaar

zijn, maar dat dit ook geldt voor Alucopal®. Naast de standaardkleuren, Metallic, RAL en NCS kan elke kleur gemaakt worden, ook in hout- en steendessins of het gewilde ‘bicolor’, dat een mix van kleuren laat zien. De montage van Alucopal® kan op meerdere manieren. Wie voor schroeven kiest, krijgt de platen voorgeboord aangeleverd. Voor blinde bevestiging is er het bedhakensysteem, en ook lijmen is mogelijk. Berenschot: “Plastica doet er alles aan om de montage te ondersteunen. We kunnen per geveldeel uitleveren, per montagesysteem of in volgorde van verwerking. We komen de montageploeg zelfs even op weg helpen, als dat nodig is. Dat kan aardig wat werkuren schelen.” ❚

'De gevelbeplating is vooral vervangen vanuit esthetisch oogpunt'

| 139

Optimale ontwerpvrijheid Plastica is dĂŠ specialist in decoratief en duurzaam plaatmateriaal, met een ruim assortiment voor in- en exterieur. Met onze jarenlange kennis en ervaring staan we garant voor absolute topkwaliteit en een hoog service-

AlucopalÂŽ biedt perfectie in gevelbekleding. De weerszijden van het plaatmateriaal zijn voorzien van een gecoate aluminium toplaag. Verkrijgbaar in brushed, aluminium, metallic en hoogglans. Door de bijzonder hoge duurzaamheid is Alucopal uitermate geschikt voor gevelbekleding. Toegepast als vlak paneel of cassette. Het materiaal is eenvoudig te verwerken in vele vormen. Alucopal geeft de gevel een extra dimensie en maakt creaties compleet. Van inspiratie tot realisatie.

niveau. Zo werken we gericht aan het realiseren van al uw ontwerpwensen.

www.alucopal.com

Industrieweg 92 | Waalwijk | tel. +31(0)416 67 24 00 | www.plastica.nl

hout

kunststof

metaal

steen

AMSTERDAM | Van Heenvlietlaan

Teskt: Liliane Verwoolde, Het tekstbureau Beeld: Kondor Wessels Amsterdam

KANTOORGEBOUW WORDT STUDENTENHUISVESTING

'Wie kan een tempo halen van negen units per dag?'

Als Kondor Wessels het Amsterdams kantoorgebouw Buitenveste (11.000 m2) voor de eerste keer binnenloopt, lijkt het alsof de vorige gebruikers zo het gebouw zijn uitgewandeld. De kantoren zijn nog volledig gestoffeerd; bureaus en computers staan er alsof ze morgen weer gebruikt worden. Maar nu wordt het gebouw volledig ontruimd. In een tempo van negen units per dag transformeert Kondor Wessels de kantoren tot 354 studiowoningen met 55 inpandige parkeerplaatsen.

Het kantoorgebouw aan de Van Heenvlietlaan 220 is sinds 2013 eigendom van City Pads. De projectontwikkelaar heeft er hard aan gewerkt om de transformatie van kantoor- naar woongebouw mogelijk te maken. De 354 studiowoningen worden gerealiseerd door Kondor Wessels Amsterdam (KWA). KWA brengt het kantoorgebouw eerst terug tot het casco en bouwt het vervolgens om tot een hoogwaardig wooncomplex dat voldoet aan alle hedendaagse eisen. De totale transformatie van het acht woonlagen tellende gebouw duurt zes maanden.

NAAR EEN FRISSE UITSTRALING Het gebouw behoudt haar bestaande uitstraling. De bakstenen gevel sluit – nog steeds - uitstekend aan bij de bebouwing in de omgeving. Alleen op de begane grond wordt de gevel naar buiten verplaatst. Een compleet nieuwe

entree geeft het gebouw straks meer cachet. Daarnaast wordt het gebouw opgefrist. De betonnen gevelbanden worden gereinigd en opnieuw wit gecoat. De kozijnen worden vervangen door kunststof kozijnen met HR++ glas.

De isolatie van het pand wordt verbeterd door een nieuw dak en geïsoleerde voorzetwanden aan de binnenzijde van de gevels.

SELECTIE ONDERAANNEMERS Bij de selectie van haar onderaannemers gaat Kondor Wessels zorgvuldig te werk. Waar mogelijk kiest zij voor vaste partners. Om straks het hoge bouwtempo te kunnen realiseren gaat zij voor de metalstudwanden met de juiste partij in zee. “’Wie kan een tempo halen van negen units per dag?’ Dat is de hamvraag”, vertelt Dave Sabelis, projectleider van KWA. “En daarbij moet ook nog een hoge kwaliteit geleverd worden. ›

| 141

Kijk op onze website

Afbeelding: Expansion International School of Amsterdam te Amstelveen

Kondor Wessels Amsterdam is ĂŠĂŠn van de werkmaatschappijen van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Als middelgroot bedrijf ontwikkelen, bouwen en renoveren wij woningen, bedrijfsruimten en kantoren.

Kondor Wessels Amsterdam Naritaweg 142, 1043 ca Amsterdam Postbus 58002, 1040 ha Amsterdam t +31 (0)20 851 18 00 e info@kwadam.nl

www.kondorwessels-amsterdam.nl

AMSTERDAM | Van Heenvlietlaan

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWPERIODE

Amsterdam City Pads, Amsterdam Magis architecten, Eindhoven Kondor Wessels Amsterdam februari 2014 – augustus 2014

In dat geval kun je maar het beste kiezen voor partijen die dat bewezen hebben." Dan regelt Kondor Wessels de asbestsanering en vervolgens – van boven naar beneden - de sloop.

DAILY STANDS Tegelijkertijd starten in een kantoor op de begane grond de lean-sessies met de onderaannemers. “De uitdaging van het project zit niet in de bouwkundige prestaties”, vertelt Sabelis. “De moeilijkheidsgraad wordt bepaald door de korte bouwtijd. Tijdens de eerste lean-sessies hebben we de uitvoering volledig uitgestippeld, maar ook tijdens de uitvoering gaan de lean-sessies gewoon door. Elke ochtend komen alle disciplines bij elkaar voor de ‘daily stand’. Hierin doet iedereen verslag over de voortgang, zodat we bij achterstand direct tot actie kunnen komen. In de praktijk is er elke dag wel een discipline die moet overwerken. Met name het plaatsen van de metalstudbinnenwanden en plafonds is arbeidsintensief.”

MATERIALENAANVOER

Op de begane grond wordt de gevel naar buiten verplaatst

Ook de aanvoer van de bouwmaterialen – niet minder dan 70 pallets per dag – is geregeld volgens een strakke planning. Via twee openingen (2,5 x 1 m) aan beide zijden van het gebouw worden de grote materialen met een verreiker naar binnen getransporteerd. In het midden van het gebouw is een bouwlift voor de kleinere materialen. Ook de vier binnenliften blijven tijdens de bouw operationeel. “Op de bouw werken immers elke dag zo’n 100 tot 150 mensen.” Maar ook het gebruik van de liften – hoe kan het ook anders – verloopt volgens rooster.

Sabelis: “We hebben nu een achterstand van een paar dagen, maar die lopen we wel weer in. Gelukkig hebben we steeds meer mensen in huis die zijn opgeleid in de lean-werkmethode. In augustus hebben de Amsterdamse studenten er een uitstekende woonplek bij. 2,3 kilometer van de Vrije Universiteit en minder dan 2 kilometer van NS-station Amsterdam Zuid, tram- en metroaansluitingen.” ❚

Projectinfo

BRUYNZEEL IS DE GROOTSTE KEUKENPRODUCENT IN DE BENELUX Bruynzeel levert keukens aan zowel consumenten als professionele partijen en in alle prijsklassen.

Eén op de vier keukens in Nederland komt uit de Bruynzeel fabriek in Bergen op Zoom.

354 NIEUWE KEUKENS VOOR VOORMALIG KANTOORGEBOUW Juist in grote steden is de vraag naar relatief compacte woonruimte groot.

In Amsterdam is het voormalige kantoorgebouw van ING aan de Van Heenvlietlaan daarom omgebouwd naar liefst 354 studenten- en startersstudio's. Allemaal met een eigen voordeur, zelfstandige sanitaire voorzieningen en een eigen keuken.

“Bruynzeel Keukens is de trotse keukenpartner in deze omvangrijke transformatie. In nauw overleg met de projectleiding en aannemer hebben we ruim 350 keukens geplaatst in het pand van in totaal 11.000 m² verdeeld over 8 bouwlagen. Dankzij decennialange ervaring in de projectenmarkt en de ruime productiecapaciteit van de eigen fabriek in Bergen op Zoom kan Bruynzeel Keukens projecten van elke omvang realiseren. Voor de keukens aan de Van Heenvlietlaan zijn naast gebruiksgemak en uitstraling ook betaalbaarheid en duurzaamheid van belang. Bruynzeel Keukens heeft alle 354 keukens binnen planning en budget opgeleverd.”

| 143

HOOGERHEIDE | Raadhuisplein

Tekst: Liliane Verwoolde, Het tekstbureau Beeld: Aannemersbedrijf B. de Nijs - Soffers

WINKELHART RAADHUISPLEIN IN HOOGERHEIDE

Hier kunnen de ondernemers hun krachten bundelen Aan charmes heeft het Hoogerheide nooit ontbroken. De lintbebouwing langs de Brabantse Wal is fraai en nostalgisch en de nabijgelegen polders bieden de natuurliefhebber prachtige, weidse uitzichten. Alleen de doorgewinterde shopper komt in Hoogerheide minder aan zijn trekken. Maar daar brengt het vernieuwde Raadhuisplein nu verandering in.

Het plan is al oud. De gemeente Woensdrecht heeft verschillende plannen naar voren gebracht, maar telkens ontbreekt het aan draagvlak. Het is Aannemersbedrijf B. de Nijs - Soffers dat het hele plein uiteindelijk overneemt en het met veel geduld, heldere communicatie en een flexibele opstelling weer vlot weet te trekken. In vier fasen wordt het Raadhuisplein omgetoverd tot het winkelhart van Hoogerheide. Het totale plan omvat een ruime parkeerkelder, 3.000 m² commerciële ruimtes op de begane grond en 45 appartementen in twee tot drie bouwlagen. Verder bevat het plan een zorgcomplex waarin 24 mensen met een verstandelijke beperking onderdak hebben gevonden.

VOORAL NIEUWBOUW In het eerste deelplan is het voormalige Raadhuis min of meer herbouwd. “De karakteristieke elementen zijn hergebruikt”, vertelt Bernard

144 |

de Nijs, directeur Aannemersbedrijf B. de Nijs - Soffers. Hij is een rasechte Hoogerheidenaar, waardoor hij zeer betrokken is bij het plan. "In het eerste en derde deelplan is een groot aantal commerciële units gerealiseerd, waardoor de ondernemers in Hoogerheide hun krachten kunnen bundelen op het Raadhuisplein. De bebouwing is nu nagenoeg afgerond. Een fraaie natuurstenen bestrating op het plein zorgt straks voor de finishing touch.”

BOUWRIJP MAKEN Een eerste hindernis die in deze fase moet worden genomen is het bouwrijp maken van de grond. Het niveauverschil op de Brabantse Wal is groot. “Op sommige plaatsen moesten we vier meter uitgraven voor de parkeerkelder en op andere plaatsen niets”, vertelt De Nijs. “Vervolgens hebben we zeer deskundige partijen aangetrokken om het grondwater de baas te worden. Met

dubbele bronnering hebben we de eerste stuwing opgevangen. Na drainage hebben we de funderingspalen in de grond gebracht. Sindsdien is het van een leien dakje gegaan. De mentale voorbereiding heeft meer tijd en aandacht gevraagd.”

INTENSIEVE VOORBEREIDING De Nijs doelt hiermee op de vele persberichten, vergaderingen en voorlichtingsavonden die de plaatselijke bevolking enthousiast moesten maken voor het plan, de vele panden die moesten worden aangekocht en de bereidheid die bij de ondernemers moest worden gecreëerd om hun zaak te verhuizen naar het Raadhuisplein. “Het heeft veel geduld gevraagd en soms ook een portie geluk”, bekent De Nijs. “We zijn wel altijd eerlijk geweest. We hebben geen gouden bergen beloofd en de ongemakken niet kleiner gemaakt dan ze zijn. We hebben ons ingezet om alles

HOOGERHEIDE | Raadhuisplein

'Hoogerheide krijgt ontmoetingsplek die het miste'

betaalbaar te houden en hebben ingebrachte ideeën altijd serieus genomen.”

“Op een dorp met 11.500 inwoners kun je dit vergelijken met een aardverschuiving”, besluit De Nijs lachend. “Maar nu het vernieuwde Raadhuisplein bijna klaar is, is iedereen er enthousiast over. Hoogerheide heeft de centrale ontmoe-

tingsplek die het miste. Geen moderne, strakke architectuur, maar een aaneenschakeling van nostalgische bouwstijlen met metselwerk, uitgevoerd als leerlingbouwplaats door SPB te Bergen op Zoom. Trapgeveltjes en flessengeveltjes in een bonte schakering van kleuren. Het past bij Hoogerheide en nodigt uit om lekker te gaan shoppen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Aannemersbedrijf B. de Nijs - Soffers, Hoogerheide

ONTWERP Sturm Architecten, Roosendaal

ADVIES G.J.M. Bouwadviseur, Bergen op Zoom

‘Het heeft veel geduld gevraagd en soms een portie geluk’

| 145

HOOGERHEIDE | Raadhuisplein

Projectinfo

woningbouw - renovatie - domotica - utiliteit duurzaamheid - beveiligingstechniek

STAPJE VERDER IN DOMOTICATECHNIEK “Het Raadhuisplein deelplan D is een divers project”, vertelt Alwin de Bont, directeur van De Bont Elektrotechniek. “We hebben voor alle appartementen en meerdere winkels de elektrotechnische, intercom-, toegangscontrole- en centrale verlichtingsinstallaties aangelegd. Daarvoor hebben we de installaties van deelplan A en B geregeld. De kwaliteit van het werk, planning en voortgang zijn dan van essentieel belang.”

Het team van De Bont Elektrotechniek voert deze voor haar reguliere werkzaamheden dan ook correct en binnen de gestelde kaders uit. “B. de Nijs-Soffers is een gedegen bouwer”, vertelt De Bont. “Hun manier van bouwen bevalt ons uitstekend.”

Minder regulier is de domotica-installatie die De Bont Elektrotechniek aanlegt in twee appartementen. “Daar gaat het echt om technisch vernuft. Schakel-, dimen jaloezietechniek en de intercom zijn hier geïntegreerd in de touchscreens. Dat is hoogstaande KNX-domotica. Bewoners kunnen op hetzelfde schermpje hun bezoekers zien en de verlichting bedienen. Daar worden we warm van.”

T: 088 8080900 | E: info@debontelektrotechniek.nl De Bont is gevestigd in Oud Gastel en Tilburg

www.debontelektrotechniek.nl

BOUWT AAN DE TOEKOMST

Een totaalaannemer waarbij u terecht kunt voor al uw bouwzaken welke kwaliteit, betrouwbaarheid en veiligheid hoog in het vaandel heeft staan.

146 |

HOOFDDORP | AQUAradius

Tekst: Jerry Helmers Beeld: Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen BV

‘Bejaardenhuis definitief passé; woonconsumenten grijpen regie’ Met de bouw van 57 appartementen voor 50- en 60-plussers, de babyboomers, heeft Hoofddorp een landelijke primeur in handen. Want, deze appartementen zijn niet ‘zomaar’ appartementen. Het zijn levensloopbestendige woningen, gerealiseerd in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO); de (toekomstige) bewoners zullen nooit meer hoeven te verhuizen als bij hen de zorgvraag onverhoopt toeneemt. De mogelijke benodigde zorg wordt dan opgeschaald. Is dat niet een mooi vooruitzicht voor de aanstaande senioren die ongetwijfeld ooit worden geconfronteerd met ziekte en oudersdomsgebreken?

Volgens Aye Kampen, voorzitter en initiatiefnemer én oprichter van de CPO-vereniging, realiseren de senioren van nu zich maar al te goed dat ze eigenlijk nooit afhankelijk willen zijn van de mantelzorg van hun kinderen, als de omstandigheden daartoe aanleiding geven. “Onze kinderen hebben eigen levens, ze zijn 'druk-druk-druk', wonen

vaak niet in de buurt en zullen niet fulltime voor ons kunnen zorgen als wij écht oud en gebrekkig worden. De overheid kan wel roepen dat we die familie-mantelzorg eigenlijk wél van elkaar zouden moeten verwachten, maar dat is niet realistisch.

We willen niet op onze kinderen terugvallen en dat gaan we ook niet doen. We nemen onze eigen

verantwoordelijkheid. We creëren een woonomgeving waarin alle faciliteiten aanwezig zijn die ouderen op een gegeven moment nodig hebben.

Nee, ik spreek nadrukkelijk niet van een zorgcomplex. Het is een wooncomplex. Als je geen zorg nodig hebt, dan zie je die zorg ook niet. Maar heb je die zorg nodig, en stijgt je zorgindicatie, ›

In juni startte de bouw van de levensloopbestendige woningen

| 147

tsbouwvastgoed.nl tsbouwvastgoed.nl

Wilt u een bouwer én Wilt u een bouwer én een betrokken partner?

Wilt u een bouwer én een betrokken partner? een betrokken partner?

De bouwsector is definitief veranderd. Opdrachtgevers met ideeën zoeken ontwikkelaars/bouwers die de tijdgeest vatten en die hen op maat kunnen ontzorgen.

Om deze ideeën op de idealeOpdrachtgevers manier te realiseren, moeten alle De bouwsector is defi nitief veranderd. met ideeën zoeken aspecten van de plannendie soepel en krachtig samenvallen.

Vanmaat ontwikkeling ontwikkelaars/bouwers de tijdgeest vatten en die hen kunnen De bouwsector is definitief veranderd.

Opdrachtgevers metop ideeën zoeken en realisatieOm totdeze en met beheer, onderhoud en financiering.

Datmoeten is dan ook ontzorgen. ideeën optijdgeest de idealevatten manier realiseren, alle ontwikkelaars/bouwers die de entedie hen op maat kunnen precies wat u vanplannen ons kunt verwachten. aspecten van krachtig samenvallen.

Vanmoeten ontwikkeling ontzorgen.

Omde deze ideeënsoepel op de en ideale manier te realiseren, alle en realisatie tot plannen en met beheer, onderhoud financiering.Van Datontwikkeling is dan ook aspecten van de soepel en krachtig en samenvallen.

Van idee ideaal precies wat tot u van ons verwachten. en realisatie tot en metkunt beheer, onderhoud en financiering. Dat is dan ook Ter Steege Bouw Vastgoed precies wat u van ons kunt verwachten.

Van idee tot ideaal Ter idee Steege Van tot Bouw ideaalVastgoed Ter Steege Bouw Vastgoed

HOOFDDORP | AQUAradius

Bert Blaazer en Aye Kampen: “Bewoners houden regie in eigen handen.”

dan kun je in je appartement blijven wonen. De appartementen zijn dusdanig geconstrueerd dat deze kunnen worden opgeschaald, ook met domotica naar de hoogst benodigde zorg. Men hoeft dus niet meer te verhuizen. En hoe prettig is het dan niet dat je dús in je eigen vertrouwde omgeving kunt blijven wonen terwijl je weet dat alle benodigde zorg – van de apotheek tot aan de fysiotherapeut en thuiszorg – in hetzelfde gebouw is gevestigd. Onze wensen konden we nergens in reguliere woningbouwprojecten realiseren, dus hebben we zelf het initiatief genomen.”

Volgens Kampen is er veel belangstelling voor dit relatief nieuwe concept. “Nadat we een aantal jaar geleden op een vijftigplusbeurs van de gemeente hebben gestaan, werden we overspoeld met reacties. We hebben een eigen kopersvereniging opgericht en we zijn van start gegaan met een architect, een aannemer en natuurlijk een zorgverzekeraar. Ook hebben we met het Ministerie van VWS gesproken. Men ziet kansen. We houden de regie professioneel in eigen handen.

Dat is nieuw!” Als aan Kampen wordt gevraagd waar – vanuit technisch oogpunt – de te bouwen appartementen aan moeten voldoen, dan is hij helder. “Ze zijn drempelloos, er zijn grote balkons, overal moet ruimte om je heen zijn – misschien kom je namelijk ooit in een rolstoel terecht, er moeten brede galerijen zijn en er moet bij voorbaat ruimte worden gecreëerd om domotica in te bouwen. In de zoektocht naar een geschikte bouwer kwam Kampen via de projectleverancier voor de keukens en badkamers in contact met Ter Steege. Bert Blaazer, projectleider bij Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen BV, vertelt dat Ter Steege al wel ervaring met verschillende CPO-projecten heeft, maar nog niet eerder in gestapelde bouw en op deze schaal. “Dat was ook voor ons weer een nieuwe uitdaging.”

Maar natuurlijk hebben Blaazer en zijn collega’s het project omarmd. “Onze ervaring met eigen grootschalige projectontwikkelingen, kennis van de juridische aspecten van een dergelijke ontwikkeling en de creativiteit om een nieuwe vorm van samenwerken te organiseren, zijn een meerwaarde gebleken. Het project vraagt van alle betrokkenen een andere mindset. Een dergelijk particulier initiatief vraagt soms een onorthodoxe aanpak”, vertelt Blaazer. “Gelukkig zie je dan bij de betrokken partijen, zoals de gemeente Haarlemmermeer, Provincie Noord Holland, Woningborg en ook enkele hypotheekverstrekkers, de bereidheid om buiten de gebaande paden te kijken. Anders krijg je een project van deze omvang in deze opzet niet van de grond”, aldus Kampen.

Het unieke project aan de zuidrand van Hoofddorp lijkt een succes te worden. “Op dit moment zijn 45 van de 57 appartementen verkocht”, vertelt Kampen. “We hebben dat bereikt zonder de hulp in te schakelen van een makelaar. De belangstelling is breed: de jongste koper is 48 jaar, de oudste is 82. Er zijn alleenstaanden én echtparen. Het zijn niet eens alleen de Hoofddorpers die belangstelling hebben. We hebben verkocht aan mensen uit Enschede en Groningen. Die geloven in deze nieuwe mindset: je kunt regie voeren. En je hoeft nooit meer te verhuizen. Dat lijkt ons een bijzonder comfortabel vooruitzicht als je ouder wordt. Het begrip ‘bejaardenhuis’ of ‘verzorgingshuis’ kun je uit het woordenboek schrappen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP CONSTRUCTIE UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap door AQUAradius ARX, Hengelo (Gld.) Ingenieursbureau Bartels, Veenendaal Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen BV Schouten, Zwaag € 10,5 miljoen (excl. BTW) – gehele project € 17 miljoen (incl. BTW) juni 2014 – najaar 2015

| 149

TILBURG | Noordhoekring

Tekst: Marjoleine Meppelink Beeld: Bouwbedrijf Van de Ven

Luxe studentenwoningen sieren de binnenstad van Tilburg Met de nieuwbouw van 180 appartementen en diverse commerciële units op de Noordhoekring is Tilburg weer een multifunctioneel gebouw rijker. In nauwelijks 11 maanden tijd verzorgt en begeleidt Bouwbedrijf Van de Ven, tezamen met dochterbedrijf Nieuwenhuizen Daandels Bouw, de bouw van dit omvangrijke project.

Otto Janssen, projectleider bij bouwbedrijf Van de Ven vertelt: "De appartementen variëren van 25 tot 32 m². Doordat elk appartement beschikt over een eigen keuken en een badkamer met douche en toilet behoren deze tot de categorie luxe studentenwoningen. Met het oog op de toekomst wordt in het

hart van de appartementen een lichte scheidingswand geplaatst die eenvoudig kan worden weggehaald. Op die manier kunnen de kleinere appartementen, indien gewenst, vergroot worden. Aan de achterzijde van het gebouw wordt een grote daktuin gerealiseerd van 900 m². Aangezien sommige appar-

Met een lengte van 95 meter en een hoogte en diepte van 16 meter heeft het hoofdgebouw een behoorlijke omvang

150 |

TILBURG | Noordhoekring

tementen niet over individuele buitenruimte beschikken, wordt een aantrekkelijk buitenklimaat ontwikkeld dat moet dienen als ontmoetingsplek voor de bewoners. Ook beschikt het gebouw over voldoende parkeergelegenheid.

De parkeerplaatsen zijn deels onder en deels achter het gebouw te vinden."

INPASSING IN HET STADSBEELD Bij dit project is gekozen voor laagbouw met traditioneel gemetselde gevelstenen. Met een lengte van 95 meter en een hoogte en diepte van 16 meter heeft het hoofdgebouw een behoorlijke omvang. "Ondanks dat het een fors gebouw is met vier woonlagen, springt het niet direct in het oog. Wolfs Architecten heeft hier goed over nagedacht. Door gebruik te maken van diverse verspringingen en onderbrekingen heeft het gebouw zeker niet de uitstraling van een groot appartementencomplex. Met rode bakstenen aan de straatzijde en een donkere plint van natuursteen past het gebouw dan ook prima in het stadsbeeld van Tilburg. De vierde bouwlaag en de diverse uitbouwen worden voorzien van een zinken gevelbekleding, wat het project een moderne uitstraling geeft."

UITDAGINGEN Zoals ieder project kent ook dit project de nodige uitdagingen. De belangrijkste uitdaging is de korte bouwtijd. "Een goede planning en betrouwbare partners funderen een geslaagd project. Om de kwaliteit en doorlooptijd van onze werkzaamheden te waarborgen kiezen wij altijd zelf met welke onderaannemers wij gaan samenwerken. Wij moeten namelijk te allen tijde kunnen

vertrouwen op de afspraken die wij maken met onze partners om het project op te leveren in de korte bouwtijd die ervoor staat. Uiteraard vereist dit ook de nodige flexibiliteit van onze eigen mensen. Om de planning te kunnen halen is met het personeel afgesproken dat er ook op zaterdag wordt doorgewerkt.

Door dan niet te boren, te hakken of te breken proberen we de overlast voor omwonenden te beperken."

De korte bouwtijd is niet de enige uitdaging bij dit project. "De bouwlocatie bevindt zich midden in de binnenstad. Dit betekent dat de nodige voorzieningen moeten worden getroffen in het kader van de verkeersveiligheid.

Daarnaast is er op het bouwterrein nog steeds een fietsenmaker in bedrijf die voorheen in het oude pand gevestigd was en nu een inrit heeft via ons bouwterrein. Eén van de nieuwe commerciële units wordt ingedeeld naar zijn wensen. Hij zal vóór de oplevering van de appartementen zijn intrek nemen in de nieuwe ruimte. Hierna kan het huidige pand van de fietsenmaker gesloopt worden zodat de achterzijde verder gerealiseerd kan worden."

VEILIGHEID VOOR BEWONERS Opdrachtgever STUworld heeft er bij dit project voor gekozen dat de complete installatie van warmte, elektra en water op afstand beheerd en uitgelezen kan worden. Hiernaast beschikt het pand over een bijzonder veilig systeem voor het hang- en sluitwerk. "Met behulp van een druppel, die is geprogrammeerd door STUworld op afstand, kunnen de bewoners de toegangsdeur van hun woning afsluiten. Geen goedkope oplossing, maar bijzonder functioneel en veilig." ❚

Het hoofdgebouw krijgt een plint van natuursteen

Bouwinfo OPDRACHT STUworld ONTWERP Wolfs Architecten ADVIES Snoeren Bouwmanagement UITVOERING Nieuwenhuizen Daandels Bouw BOUWKOSTEN € 6,7 miljoen BOUWPERIODE oktober 2013 – september 2014

| 151

ADVERTORIAL | Logus - Steko Bouwblokken

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Logus Bouw- en Afbouwmaterialen

WONING OPGEBOUWD UIT HOUTEN ‘LEGOBLOKKEN’ In Retranchement, in de gemeente Sluis in Zeeuws-Vlaanderen, wordt op dit moment druk gebouwd aan een 'bio-based' woning. In plaats van een beton- of staalconstructie wordt de woning opgebouwd uit constructieve, vurenhouten bouwblokken.

Het zogenoemde Steko-systeem wordt al meer dan tien jaar succesvol toegepast in onder andere Zwitserland, Italië, Oostenrijk en Duitsland. Onder andere de Zwitserse architect Mario Botta werkt regelmatig met de bouwblokken. Het systeem is afkomstig uit Zwitserland en wordt sinds enkele maanden in Nederland geïmporteerd door Logus Bouw- en Afbouwmaterialen. “De productie vindt plaats in Estland, waarvandaan de blokken kanten-klaar naar de bouwplaats worden vervoerd”, Huis in Retranchement (Zld.) in aanbouw

152 |

vertelt Leon de Kok, directeur van Logus Bouw- en Afbouwmaterialen. “Het systeem is licht, flexibel en snel te monteren, alsof je legoblokken stapelt.

Er kan tot drie verdiepingen hoog worden gebouwd, zonder dat er speciale constructieve voorzieningen nodig zijn.”

De Kok vertelt dat net voor de bouwvak het dak op de woning in Retranchement is geplaatst.

“Men is druk bezig met de afbouw. De blokken

worden vol geblazen met vlokken cellulose, een duurzame bio-based isolatie. Een steenwol isolatieplaat zorgt voor de brandveilige en akoestische isolatie. Aan de buitenzijde wordt de woning bekleed met onbehandeld larikshout. Binnen blijft een deel van de Steko-blokken in het zicht. Een ander deel wordt bekleed met een leemstuc.”

De toekomstige bewoners hebben zelf hun woning ontworpen, vertelt hij. “De Architecten Alli-

ADVERTORIAL | Logus - Steko Bouwblokken

antie uit Goes heeft, met Martijn Jansen als projectarchitect, op basis van hun schets het ontwerp verder uitgewerkt. De constructeur van de Alliantie heeft het idee helemaal doorgerekend. In de woning is één stalen drager voorzien, vanwege een grote overkraging boven de veranda. Voor de rest is de woning opgebouwd uit sec houten blokken en houten Kerto-vloeren.”

Bouwinfo ONTWERP UITVOERING LEVERANCIER BOUWPERIODE

Architecten Alliantie, Goes Bouw- en Aannemingsbedrijf Schoote (BAS), Breskens Logus Bouw- en Afbouwmaterialen, Bergen op Zoom mei 2014 - december 2014 Hout gebruikt als cascobouwmateriaal vanwege 'natuurlijke beleving en flexibele toepassing'

VERSCHILLENDE DOELEINDEN Op dit moment wordt in Amsterdam de mogelijkheid onderzocht om vier grachtenpanden op te toppen met het systeem. En in Antwerpen wordt een zorgcomplex ontworpen waarin de Stekoblokken een belangrijke rol krijgen, vanwege hun natuurlijke beleving en de flexibele toepassing. ❚

EXCLUSIEF BIJ LOGUS STEKO BOUWSYSTEEM Het BioBased bouwsysteem van Steko bestaat uit constructieve houten blokken.

Dit systeem is licht, flexibel, snel te monteren en kan tot 3 hoog gebouwd worden zonder speciale constructieve voorzieningen. Het bouwmodulesysteem is niet alleen duurzaam maar voldoet ook aan de hoogste eisen op het gebied van stabiliteit, comfort en designvrijheid!

VOORDELEN BIOBASED BOUWEN MET HET STEKO BOUWSYSTEEM • Ecologisch & Duurzaam • Snel bouwen • Licht in gewicht • Maatwerk

Bergen op Zoom, Goes, Oostburg, Roosendaal, Terneuzen, Vlissingen, Breda (Verlegh)

WWW.LOGUS.NL 111401_Steko-Adv197x130_4.indd 1

01-09-14 09:50

| 153

NIJMEGEN | Klaroenstraat

Tekst: Liliane Verwoolde, Het tekstbureau Beeld: Talis

BEWONERS DENKEN MEE OVER DE VERBETERING VAN HUN WONING

120 APPARTEMENTEN WEER ALS NIEUW De titel van de bewonersbrochure - ‘120 appartementen weer als nieuw’ – lijkt bedoeld om de bewoners enthousiast te maken voor het groot onderhoud aan hun woning. Toch is dat niet nodig. Talis heeft de ideeën volledig samen met de bewoners ontwikkeld. Zij weten dat hun woning er met sprongen op vooruit gaat en nemen de bijkomende ongemakken graag voor lief.

Het groot onderhoud aan het Nijmeegse appartementencomplex ‘Klaroenstraat’ gebeurt in opdracht van woningcorporatie Talis. Aan de buitenzijde krijgen de vijf zestigerjarengebouwen een compleet andere uitstraling. De balkons aan voor- en achterzijde worden vergroot, de entrees komen iets naar voren en springen hierdoor nadrukkelijker in het oog. Zonnepanelen op de nieuwe dakbedekking zorgen voor milieuvriendelijke energie. En aan de binnenzijde worden badkamer, keuken en toilet gerenoveerd. Tegelijkertijd neemt Talis maatregelen om het gemak, de veiligheid en het leefklimaat in de woningen te verbeteren.

INTENSIEVE VOORBEREIDING Aan het grote onderhoud gaat een intensieve voorbereidingsperiode vooraf.

Aan de ene kant wil Talis de bewoners zoveel mogelijk betrekken bij het onderhoud. Met een bewonersbrief nodigt zij hen uit om zitting te nemen in een projectgroep en hun wensen kenbaar te maken. Aan de andere kant acteert het Gelderse Impulsplan, dat kan zorgen voor een forse subsidie als elke woning ten minste twee stappen stijgt op de energieprestatieladder.

“Dit laatste vraagt om ingrepen als mechanische ventilatie en een goede isolatie”, vertelt Hillina Wolters, projectleider van Talis. “Het vroeg wat inventiviteit de twee belangen te verenigen.”

SAMEN PLANNEN ONTWIKKELEN De vergaderingen met de projectgroep verlopen boven verwachting. De bewoners vertellen dat ze eigenlijk grotere balkons willen en bescherming tegen de zon, maar dat dit ‘wel niet zal kunnen’. Dan horen ze rechtstreeks van de architect dat hij dit mee zal nemen in zijn ontwerp. “Het proces heeft wel wat tijd gekost”, vertelt Wolters. “Het eerste ontwerp viel niet in de smaak en voordat de Commissie van Welstand het tweede ontwerp had goedgekeurd waren we een halfjaar verder. Het fiat van de Raad van Toezicht volgde eind 2013. Maar toen was wel zeker dat het project kon doorgaan, tenminste als 70% van de bewoners akkoord zou gaan. Hier heeft de modelwoning wonderen verricht. Toen de bewoners zagen hoe het zou worden, was de goedkeuring van 70% binnen enkele dagen binnen.”

MOEIZAME START Hoe groot ook het enthousiasme, de start van de bouw verloopt moeizaam.

De subsidie komt vlak voor de startdatum los, waardoor nog allerlei extra werkzaamheden in het plan moeten worden opgenomen. De sloop is dan

154 |

Bewonerswens 'grotere balkons' kon worden gerealiseerd

NIJMEGEN | Klaroenstraat

al in volle gang. “De woningen moesten mechanische ventilatie krijgen en de constructie van het dak moest worden aangepast voor betere isolatie en plaatsing van de zonnepanelen. Sindsdien loopt alles als een geoliede machine. Omdat de bewoners gedurende de hele onderhoudsbeurt in hun appartement blijven, zijn de werkzaamheden met zorg ingepland. Er is altijd een ruimte waar zij met minimale overlast kunnen verblijven.”

Grote overstekken zorgen in de zomer voor schaduw HET RESULTAAT De term ‘minimaal’ moet hier wel ruim worden genomen. Voorlopig moeten de bewoners nog even dealen met veel herrie en stof en zand tot in alle kieren van hun woning. Maar stap voor stap zien zij hun zestigerjarenwoning veranderen in een moderne woning, met ruime balkons en grote overstekken die in de zomer zorgen voor schaduw. Moderne installaties en zonnepanelen brengen straks de energierekening naar beneden. “Eén van de bewoners heeft zelfs verslag gedaan in het buurtblad Neerbosch Oost”, weet Wolters. “Hij vond dat de overlast het resultaat meer dan waard was.” ❚

Bouwinfo

Zonnepanelen op nieuwe dakbedekking

OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWPERIODE

Talis, Nijmegen Loko Architecten, Arnhem Hendriks Onderhoud en Beheer, Oss april 2014 – december 2014

Projectinfo DUURZAME RAMEN EN DEUREN VOLGENS HEDENDAAGSE PRESTATIE-EISEN Renotrack® een 100% beheersbaar renovatietraject

• • • • •

Projectadvies Bewonerskeuze trajecten Bewonerscommunicatie Inmeet- en montageservice Eigen productielijnen

TriComfort® De nieuwe standaard voor vlakke houten deuren

• • • • • • www.weekamprdc.nl

Extreem duurzaam Hoge vormstabiliteit Laag gewicht Glad oppervlak Hoge isolatiewaarde Standaard FSC®

info@weekamprdc.nl

t. 0523-625 475

Een belangrijk onderdeel van de vernieuwing van de 120 woningen aan de Klaroenstraat is het vervangen van de bestaande ramen en deuren.

Uitgangspunt daarbij is het verhogen van comfort, veiligheid en duurzaamheid.

Om de brandveiligheid te vergroten en brandoverslag vanuit de woning naar het trappenhuis te vertragen is gekozen voor WeekampRDC Fire Proof-deuren. Verder wordt inbraakwerend hang- en sluitwerk en veiligheidsisolatieglas toegepast. Alle ramen en deuren zijn in duurzame FSCmaterialen uitgevoerd.

Het werk wordt in een korte periode uitgevoerd. WeekampRDC werkt daarbij volgens het RENOTRACK®-principe. “Hierbij zijn de mogelijkheden en planning van Hendriks Onderhoud en Beheer afgestemd op die van WeekampRDC, met als belangrijkste uitgangspunt dat de werkzaamheden op tijd maar absoluut met zo min mogelijk overlast voor de bewoners uitgevoerd worden. Uit de tussentijdse evaluatie blijkt dat alle partijen zeer tevreden zijn over het werken volgens RENOTRACK® en de verwachtingen zelfs overtroffen worden.”

| 155

NIJMEGEN | Meijhorst

Tekst: Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld: Pieter Oosterhout, Buro voor Architektuur / JeeVee communicatie

Mooier Meijhorst:

'duurzaam in de breedste zin van het woord' Na de spraakmakende transformatie van appartementencomplex Weezenhof in Nijmegen heeft woningcorporatie Talis opnieuw opdracht gegeven voor groot onderhoud, dit keer voor project Meijhorst. Bij het groot onderhoud aan de 270 appartementen van de flats Boetbergen en Schuylenburch staat het begrip duurzaamheid centraal. Talis wil niet alleen dat het gebouw energiezuiniger wordt; na de werkzaamheden moet het complex weer 30 jaar meekunnen. Hiernaast investeert Talis, door het creĂŤren van een schone leefomgeving en levensloopgeschikte woningen, ook in een 'duurzame gezondheid' voor haar bewoners.

De voorbereidende fase was een intensief traject. "Toen vorig jaar het besluit was gevallen om bij dit project groot onderhoud te verrichten, zijn wij meteen met de architect aan tafel gaan zitten en hebben hem de randvoorwaarden voorgelegd", aldus Sietse Jager, projectmanager bij Talis. "Vervolgens is een bewonersprojectgroep opgericht waarmee gezamenlijk alle ideeĂŤn besproken zijn.

Dit zorgde vanaf het begin voor een grote betrokkenheid." Omdat het project voor de winter klaar moet zijn is een strakke planning en een goede samenwerking tussen alle meewerkende partijen vereist. Om dit te bekrachtigen tekenden de projectleiders van Talis, hoofdaannemer Giesbers, installatiebedrijf Kemkens en andere teamleden tijdens een kick-off de bouwdoeken aan de gevels.

Appartementen worden levensloopbestendig gemaakt en verduurzaamd; geveluitstraling wordt afgestemd met omgeving

156 |

NIJMEGEN | Meijhorst

Projectinfo “CREATIEF MEEDENKEN ZORGT VOOR VERRASSENDE IDEEËN” Kort na afronding van het project Weezenhof werd MBR Hekwerken benaderd mee te denken over appartementencomplex Meijhorst. De 270 appartementen van dit complex moesten worden voorzien van hoogwaardige aluminium balkonhekken.

De opdrachtgever van dit project, Woningcorporatie Talis, gaf bij de voorbereiding aan dat het begrip duurzaamheid centraal staat. “Wij sluiten daar graag op aan met onze onderhoudsarme, aluminium balkonheksystemen die garant staan voor een hoog kwaliteitsniveau”, aldus Erwin Both, directeur MBR Hekwerken . “Wij hebben bij dit project onze nieuwe productlijn MBR Design toegepast. Kenmerkend voor MBR Design zijn de strakke afwerking en slanke detailleringen. Blinde bevestigingstechnieken maken lassen, zichtbare onderdelen en bouten overbodig.”

'Rustige aardetint gevelpanelen draagt bij aan sociale woonomgeving'

LEVENSLOOPBESTENDIG De werkzaamheden bestaan hoofdzakelijk uit drie onderdelen. Allereerst worden de appartementen levensloopbestendig gemaakt. Hierbij is het belangrijk dat alle hoogteverschillen, zoals drempels, uit de woning worden gehaald zodat bewoners zich gemakkelijk met een rollator in de woning kunnen bewegen. Ook kunnen in de badkamer gemakkelijk douchebeugels en handvatten worden geplaatst. Omdat in de woning asbesthoudend materiaal aanwezig is, heeft Talis sloop- en saneringsbedrijf Laarakkers B.V. ingeschakeld. Het meeste asbesthoudend materiaal kan op een veilige manier via de buitenkant van het gebouw gesaneerd worden waardoor bewoners niet of nauwelijks hun huis hoeven te verlaten.

TRIAS ENERGETICA Ten tweede wordt het gebouw energiezuiniger gemaakt volgens het principe van de Trias Energetica. Enerzijds houdt dit in dat je, door goed te isoleren, aanzienlijk minder energie verbruikt. Anderzijds moet de energie die nodig is zo efficiënt mogelijk worden ingezet. Jager: "Beide flats krijgen HR ++ dubbelglas en de buitenkant van het complex wordt voorzien van een nieuw isolatiepakket. Ook vervangen wij de huidige collectieve installatie door individuele, energiezuinige HR-ketels. Met deze aanpassingen gaan we van energielabel D/F naar energielabel A/B. Dit komt niet alleen het milieu ten goede, maar ook de energierekening van de bewoners."

KARAKTERISTIEKE UITSTRALING Ten derde vinden er veel werkzaamheden plaats aan de buitenkant van de gebouwen. De huidige stalen platen worden vervangen door Rockpanelplaten. "Wij hebben gekozen voor Rockpanel-platen omdat deze niet alleen lang meegaan maar ook een unieke afwerking hebben die nergens anders is toegepast. Qua kleurstelling hebben we gekozen voor een aardetint. Deze past goed in de omgeving en geeft het project een rustige, karakteristieke uitstraling." Ook alle entree’s van de flats worden uitgebouwd en opgeknapt. Om het geheel aan de buitenzijde af te maken worden de galerij- en balkonhekken vervangen. ›

MBR Hekwerken heeft tevens, in overleg met Oosterhout Architecten, de engineering van diverse nieuwe producten voor zijn rekening genomen. De 'wave' lamellenhekken, die bij dit project voor het eerst zijn toegepast, worden verspringend geplaatst waardoor zich een golvende beweging vormt. Dit geeft een speels en eigentijds effect.

Om de moderne uitstraling van het gebouw kracht bij te zetten zijn de uitkragende balkondelen voorzien van kaders. De kaders, opgebouwd uit onafhankelijke kokerprofielen van 180 millimeter dik, geven het gebouw een bijzondere uitstraling. Speciaal voor deze kaders heeft MBR Hekwerken nieuwe matrijzen ontwikkeld.

“Het is belangrijk stil te staan bij de wensen van de klant en de mogelijkheden die wij hebben deze wensen uit te voeren. Creatief meedenken met de klant is hierbij een absolute voorwaarde. Je komt samen vaak tot verrassende en nieuwe ideeën. Juist het feit dat ieder project uniek is maakt het werk interessant”, aldus Bot.

SLOPEN EN SANEREN In de wijk Meijhorst in Nijmegen worden 270 flatwoningen van woningcorporatie Talis gerenoveerd. Zowel de binnen- als buitenzijde wordt grondig aangepakt, met als doel veiligere en energiezuinigere woningen. Omdat in de woningen asbesthoudende materialen aanwezig zijn, is een uitgebreid saneringsplan opgesteld.

Laarakkers Sambeek is verantwoordelijk voor de asbestsanering in de woningen en in de buitenschil van de flat. “Alle asbesthoudende puivullingen, glas, gevelbekleding en panelen worden vakkundig door ons verwijderd”, vertelt John Thelosen, directeur bij Laarakkers. “In de flat is asbesthoudende kit gebruikt voor de afdichting van de ramen.

Ook die moet worden verwijderd.”

Naast de asbestsanering verzorgt Laarakkers alle sloopwerkzaamheden in en rond de flatwoningen. “Deze werkzaamheden beperken zich grotendeels tot de natte ruimtes”, vertelt Thelosen. “In de badkamer en in het toilet wordt alle tegelwerk op de wanden en vloer verwijderd. Alle rioleringsleidingen worden vervangen door nieuwe standleidingen.” Ook op de galerijen worden wand- en vloertegels vervangen. Daarnaast wordt een aantal entrees vernieuwd.

Tijdens de werkzaamheden blijven de flatbewoners gewoon thuis wonen. En dat zorgt voor de nodige uitdagingen, aldus Thelosen. “We hebben maatregelen getroffen om overlast tijdens de sanerings- en sloopwerkzaamheden zoveel mogelijk te beperken.” De renovatie van de flat neemt per woning ongeveer vier weken in beslag. “Hierdoor hebben we constant te maken met bouwpartners die op hetzelfde moment in de woning aan het werk zijn. Dat vraagt een goede planning en coördinatie. Doordat in alle 270 woningen ongeveer dezelfde werkzaamheden moeten worden verricht, zijn we inmiddels aardig op elkaar ingespeeld.”

| 157

NIJMEGEN | Meijhorst

"De balkons aan de achterzijde van het gebouw krijgen transparant glas zodat het uitzicht voor de bewoners niet belemmerd wordt."

SLUITSTUK Het groot onderhoud aan project Mooier Meijhorst is het sluitstuk van een sociaal project waar Talis in 2011 mee is begonnen. Bij de start stond de vraag centraal hoe de betrokkenheid van de bewoners bij hun woon- en leefomgeving vergroot kon worden. Door middel van een sociaal projectleider, een wijkbeheerder, twee opzichters en een communicatieprojectleider worden de contacten via de bewonersprojectgroep met de bewoners onderhouden. "Hieruit blijkt dat de sociale projectleider net zo belangrijk is als de technische projectleider - de één kan niet zonder de ander. Alleen als je hierin samen een goede balans vindt, kun je een succesvol project neerzetten." ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP

UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Woningcorporatie Talis Pieter Oosterhout Buro voor Architektuur BNA B.V., Beuningen GiesbersWijchen (ontwikkel- en bouwpartner) Installatiebedrijf Kemkens, Oss € 11,6 miljoen (excl. € 1,9 miljoen subsidie) juni 2014 - november 2014 Het groot onderhoud betreft 270 woningen

ASBEST in uw project?

Neem dan contact op met Laarakkers!

Specialist in: Asbestsanering Renovatiesloop Advies Asbestinventarisatie Sloopmelding

Stalenberg 18 | Sambeek | T. 0485 580 180 | E. info@laarakkers.nl | I. www.laarakkers.nl 158 |

Van Gogh Museum werkt aan open en efficiĂŤnte nieuwe entree Behoud van een historisch stukje Eindhoven

Jansen Huybregts O.R.N. BV De Witbogt 6 5652 AG EINDHOVEN T +31 (0)40 - 291 91 91 E info@jansen-huybregts.nl W www.jansen-huybregts.nl

Verweij Houttechniek Barwoutswaarder 97 3449 HL Woerden T +31 (0)348 - 68 82 82 F +31 (0)348 - 68 81 11 E info@verweij-ht.nl W www.verweij-ht.nl

Heidebloemstraat 19a 5482 ZA Schijndel T +31 (0)73 - 547 88 11 E info@middegaal.nl W www.middegaal.nl

Schelp bouw & interieur Meerheide 122 5521 DX Eersel T +31 (0)497 - 51 38 75 F +31 (0)497 - 51 43 06 E info@schelpbouw.nl W www.schelpbouw.nl

Maton de Rooy BV Van Hilststraat 5 5145 RK Waalwijk T +31 (0)416 - 28 14 68 F +31 (0)416 - 28 16 08 E info@matonderooy.nl W www.matonderooy.nl

EINDHOVEN | Philipsdorp

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Jansen Huybregts Onderhoud Renovatie Nieuwbouw BV

BEHOUD VAN EEN HISTORISCH STUKJE EINDHOVEN Philips en Eindhoven. Ze zijn al meer dan honderd jaar met elkaar verbonden. Hoewel de aanwezigheid van Philips in Eindhoven steeds minder wordt, zijn de sporen van de ‘gouden jaren’ nog altijd terug te vinden in het stadsbeeld. In Oud-Philipsdorp bijvoorbeeld, waar tussen 1910 en 1917 honderden arbeiderswoningen voor de Philips-werknemers werden gebouwd. De monumentale woningen worden op dit moment grondig gerenoveerd. Alle woningen worden teruggebracht in hun originele staat, maar met de kwaliteitseisen van nu.

Woningcorporatie Woonbedrijf renoveert tot 2019 771 monumentale woningen in Philipsdorp, Eindhoven. De renovatie wordt in vier fases uitgevoerd. De 208 woningen uit fase 1 zijn inmiddels opgeleverd, de renovatie van fase 2 is in volle gang. Eind 2013 is aannemer Jansen Huybregts O.R.N. BV gestart met de renovatie van het eerste huizenblok. Inmiddels zijn zo’n vijftig woningen opgeleverd. “De werkzaamheden worden uitgevoerd in een treintje, waarbij iedere week drie woningen worden opgestart en drie woningen worden opgeleverd”, vertelt Willian van Kroonenburg, algemeen directeur van Jansen Huybregts O.R.N. BV. “Dit vraagt om een goede logistieke planning. Per woning zijn we ongeveer acht weken aan het werk.

In die tijd maken de bewoners gebruik van een wisselwoning.”

Tijdens de acht weken bouwtijd worden zowel de buitenkant als de binnenkant van de

woning grondig aangepakt. “Het uitgangspunt is dat de authentieke uitstraling en de beeldbepalende elementen van de woning worden hersteld”, vertelt Bert van den Berg, projectleider bij Jansen Huybregts O.R.N. BV. “De gevels worden gestraald.

Waar nodig worden het oude voegwerk en alle gevelelementen, waaronder sierlijsten, hersteld. De nieuwe kozijnen worden voorzien van HR++ glas.” Alle daken worden tot aan het dakbeschot gestript, waarna nieuwe folie, panlatten en gebakken kruispannen worden aangebracht. Bovendien worden alle overstekken en goten vernieuwd.” Bij veel woningen staan oude of zelfgebouwde bergingen in de tuin, vertelt hij, die voor het grootste gedeelte worden gesloopt en vervangen.

WONINGEN VOLLEDIG GESTRIPT Niet alleen aan de buitenzijde, maar ook binnen ondergaan de woningen een flinke metamorfose. “De woningen worden volledig gestript”, vertelt Van den

Berg. “Zowel de keuken, als het toilet en de badkamer worden vervangen. De houten beganegrondvloer wordt verwijderd en maakt plaats voor een geïsoleerde betonvloer. De loze ruimte onder de oude balkenlaag wordt opgevuld met een laag argex-korrels, waarop een afwerkvloer wordt aangebracht. Alle leidingwerk, waaronder cv-, gas- en waterleidingen, worden in de afwerkvloer weggewerkt.”

Koudebruggen in de woning worden aangepakt, onder andere door de plaatsing van voorzetwanden van Faay, uitgevoerd door CaSO4 BV. “In de huizen is geen spouwmuur voorzien, daarom heeft de architect, in overleg met Woonbedrijf, gekozen om vanaf de binnenzijde ›

BOUWEN AAN MONUMENTEN

161

Bribus BV Industriestraat 4 7090 AA DINXPERLO T +31 (0)315 - 65 17 45 F +31 (0)315 - 65 19 83 E info@bribus.nl W www.bribus.nl

De Huufkes 77 5674 TL Nuenen T +31 (0)40 - 283 61 69 F +31 (0)40 - 283 58 15 E info@molenschotstraalbedrijf.nl W www.molenschotstraalbedrijf.nl

Van den Hurk & Doezé BV Geldropseweg 3A 5591 EA Heeze T +31 (0)40 – 226 41 19 F +31 (0)40 – 226 50 05 E info@hurkdoeze.nl W www.hurkdoeze.nl

A.J. Loots BV Avignonlaan 14 5627 GA Eindhoven T +31 (0)40 - 243 09 10 F +31 (0)40 - 245 70 01 E info@ajloots.nl W www.ajloots.nl

Bouwservice P.J. Roijackers De Bergen 92 5706 RZ HELMOND T +31 (0)492 - 53 55 31

Jos van der Steen Schout Beyhartstraat 12 5062 AR oisterwijk T +31 (0)6 - 224 643 96 F +31 (0)13 - 889 74 55 E Josvandersteen@home.nl

EINDHOVEN | Philipsdorp

een isolatielaag aan te brengen”, vertelt Van Kroonenburg. “Gecombineerd met de geïsoleerde vloer, de HR++ beglazing en de isolatie van het dak, voldoen de woningen straks niet meer aan energielabel D, E of F, maar aan energielabel B. Dat levert een enorme energiebesparing op.”

Als voorbereiding op de nieuwe riolering in de wijk, die over enkele jaren wordt gerealiseerd, worden alle oude rioleringen in de woningen vervangen door gescheiden systemen. Ook worden bijna alle installaties vervangen. “Sommige woningen zijn de afgelopen eeuw nauwelijks veranderd. Zo zijn er bewoners die nog een gaskacheltje in huis hebben staan, in plaats van centrale verwarming”, aldus Van den Berg. “Straks beschikken alle woningen over een cv-installatie. Bestaande installatie-onderdelen die nog goed zijn, worden behouden.”

INSPRAAK VAN BEWONERS Bewoners hebben veel zeggenschap over de renovatiewerkzaamheden, vertelt Van den Berg. “Bewoners kunnen onder andere kiezen voor dubbele tuindeuren of voor een vaste trap naar zolder, in plaats van een vlizo. Indien gewenst kunnen we keuken, toilet of badkamer verplaatsen. Daarnaast kan gekozen worden uit verschillende kleuren keukenkastdeuren, tegels, vloeren, et cetera.” Om alle wensen in kaart te brengen, verzorgt een medewerker van Jansen Huybregts O.R.N. BV samen met een medewerker van Woonbedrijf alle warme opnames en opleveringen. “De communicatie met de bewoners is ontzettend belangrijk in dit project.”

'Uitgangspunt is dat de authentieke uitstraling en beeldbepalende elementen worden hersteld'

vooropgestelde procedure gecontroleerd.

Dat is redelijk uniek in de bouw.”

KANSARME JONGEREN In overleg met de Gemeente Eindhoven en het ServicePunt Leren en Werken is Jansen Huybregts O.R.N. BV een project gestart om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt uit de jeugdwerkloosheid te halen. “Deze jongeren gaan, anderhalf jaar lang, één dag in de week naar het Summa College in Veldhoven, waar ze worden opgeleid tot Servicemedewerker Gebouwen”, vertelt Van Kroonenburg. “De overige vier dagen werken ze naast onze eigen mensen

en samen met onderaannemers in dit project. Ze leren onder andere tegelen, stukadoren, schilderen en installeren. Wanneer ze hun opleiding goed afronden, mogen ze bij ons blijven werken. Zo halen we jongeren uit de bijstand.”

Van Kroonenburg is erg trots dat zijn bedrijf deze opdracht gegund heeft gekregen.

“Het is prachtig om als Eindhovens bedrijf te mogen meewerken aan een stukje behoud van het oude Eindhoven.”

Voor meer informatie over dit project: www.philipsdorp.woonbedrijf.com ❚

Alle werkzaamheden worden door Jansen Huybregts BV O.R.N. zelf gecontroleerd.

“Normaal is de opdrachtgever hierin bepalend, maar Woonbedrijf heeft ervoor gekozen om de verantwoordelijkheid hiervoor bij de aannemer neer te leggen”, aldus Van den Berg. “Onze werkzaamheden worden, door onze eigen medewerkers, volgens een

BOUWEN AAN MONUMENTEN

163

AMSTERDAM | Van Gogh Museum

Tekst: Jerry Helmers

Beeld: Aïda Jellinghaus, Jan-Kees Steenman e.a.

‘Amsterdam verstevigt profiel van Museumstad’

VAN GOGH MUSEUM WERKT AAN OPEN EN EFFICIËNTE NIEUWE ENTREE We zijn op bezoek in Amsterdam, aan het Museumplein waar het Van Gogh Museum werkt aan ‘De Nieuwe Entree’.

Geen sinecure, want ‘De Nieuwe Entree’ moet uiteindelijk wel de nieuwe basis zijn voor een nieuwe toekomst. Of beter gezegd: een efficiëntere toekomst. Jorden Hagenbeek, Programmamanager Nieuwe Entree, Manon Costa, Projectleider Nieuwe Entree en John van der Spek van Bouwbedrijf van der Spek uit Pijnacker, vertellen over deze bijzondere uitdaging in de hoofdstad.

De reden voor het ontwikkelen en bouwen van een nieuwe ingang was feitelijk niet eens zo heel ingewikkeld. “Met de oude entree kunnen we het groeiende aantal bezoekers geen optimale entree en service bieden. Het gebouw is ooit gemaakt voor ongeveer 400.000 bezoekers per jaar”, zegt Manon. “Maar het aantal bezoekers nam toe, tot nu 1,5 miljoen.

De capaciteit in het entreegebied moest omhoog, mede omdat er maar een maximum aantal gasten in het museum zelf is toegestaan. De tijd die de bezoeker in het entreegebied doorbrengt ten behoeve van garderobe, toiletbezoek en dergelijke, wil je immers zo kort mogelijk maken.”

Toch was de te verwachten groei van het Van Gogh Museum niet de enige reden

164

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Nieuwe Entree, Museumplein

voor deze enorme ingreep. Jorden: “De entree bevindt zich nu in de Paulus Potterstraat; die wordt verhuisd naar de andere kant, aan het Museumplein. Het sluit aan bij de inrichting van het plein van de afgelopen jaren. Iedereen weet dat het Rijksmuseum compleet vernieuwd is en dat ook dáár de ingang op het Museumplein is gesitueerd, net zoals het Stedelijk Museum na de verbouwing. Daarnaast heeft het Van Gogh Museum behoefte aan meer ruimte om sponsors en gasten ook

op een meer commerciële basis te kunnen ontvangen. Die ruimte is in het Nieuwe Entreegebouw, dat wordt gebouwd op de plaats van de voormalige vijver.”

Manon voegt hier nog aan toe dat tegelijkertijd naar een efficiencyslag werd gezocht voor wat betreft de ideale loopstromen. “De bereikbaarheid van de ruimte waar we tijdelijke tentoonstellingen hebben, wilden we verbeteren; die wordt nu beter bereikbaar voor bezoekers. Met de nieuwe entree, aan de zijde van het Mu-

AMSTERDAM | Van Gogh Museum

seumplein, is die context verbeterd en vinden bezoekers makkelijk hun weg naar de vaste collectie in het Rietveldgebouw maar ook naar de tijdelijke tentoonstellingsruimte in onze Kurokawavleugel.”

Over ‘De Nieuwe Entree’ is vanzelfsprekend intens nagedacht. “Het ontwerp is van de Japanse architect Kurokawa, die ook de tentoonstellingsvleugel heeft ontworpen, voor de uitwerking is een Nederlandse architect geselecteerd: Hans van Heeswijk.

De keuze in de afwerkingen, de stijl van de trappen en de verlichting, dragen stuk voor stuk bij aan een grote, open en vriendelijke gastvrije omgeving. Deze entree helpt om mensen beter binnen te laten komen. Nu ook de online kaartverkoop in de museumwereld ‘gemeengoed’ is geworden, kunnen we de bezoekers, die al kaartjes van te voren hebben gekocht, beter bedienen.”

PLANNING Volgens John van der Spek, directeur/ eigenaar van Bouwbedrijf van der Spek,

kan een dergelijk bouwproject niet zonder een extreem strakke planning. “Die is terug te berekenen tot op de minuut”, zegt hij. “Daar voel je als bouwbedrijf dus een grote verantwoordelijkheid. We realiseren ons bovendien goed dat het Van Gogh Museum ook maatschappelijk in the picture is; er zijn veel ogen op gericht. Dat betekent dat wij hoge eisen stellen aan de samenwerkingspartners. Of het nu om de W- of E-installateur gaat; we stellen hoge eisen aan de kwaliteit, de mate van flexibiliteit en natuurlijk de deskundigheid.”

Dat het bouwbedrijf van John de opdracht van 'De Nieuwe Entree' verwierf, is volgens hem ook aan diezelfde expertise te wijten.

“Al vanaf dag één, als we het Programma van Eisen of het bestek zien, dan halen we de onmogelijkheden eruit. We zijn extreem kritisch. Soms zijn er zaken die technisch niet mogelijk zijn. Ja, dán komen we met alternatieven. Maar het gaat verder: de corebusiness van het museum betreft de bezoekers; die mogen op geen enkele wijze

last hebben van ons werk. Datzelfde geldt voor het door kunnen functioneren van de dagelijkse leveranciers van het museum.

Het is dus niet alleen een bouwklus, ik zou ook zeggen dat er hier sprake is van een gecompliceerd en uitdagend logistiek vraagstuk in de binnenstad van Amsterdam.”

Bouwbedrijf van der Spek is die uitdaging dan ook niet uit de weg gegaan. “In de loop der jaren hebben we al heel wat ervaring ›

Projectinfo INSTALLEREN IN UITDAGENDE OMGEVING Om de centrale entree van het Van Goghmuseum te kunnen verhuizen naar het Museumplein blijven alle installaties in het bestaande museum operationeel, terwijl Breedveld & Schröder de installaties in het nieuwe entreegebouw aanlegt. We hebben het dan over installaties voor energie, data, WiFi-bezoekersnetwerk, brandmelding, inbraakbeveiliging en toegangscontrole.

“Het is nagenoeg een kopie van de installaties in de Paulus Potterstraat”, vertelt Ben Monster, commercieel directeur van Breedveld en Schröder. “Alleen de omgeving is anders. Kenmerkend voor het nieuwe entreegebouw zijn de vele rondingen. De voorkant bestaat uit een ronding en het dak uit schuine architectonische vlakken. De uitdaging wordt dan de plaats van de brandmeldinstallaties, die volgens de regels op de hoogste punten moeten worden geplaatst, en voor het museum ook nog eens uit het zicht, terwijl bijna 80% van het entreegebouw uit glas bestaat.” De oplossing wordt gevonden in de kolommen van de draagconstructie en de vloeren. Monster: “Sommige installaties worden in de vloer gestort, andere worden weggewerkt in de kolommen.”

Ook voor de lichtinstallatie is het een uitdagende omgeving. Het glazen entreeplein met de vide over twee verdiepingen wordt straks ook gebruikt voor feesten en partijen. Monster: “Dat vraagt om theatertechniek waarmee uiteenlopende sferen kunnen worden gecreëerd.

Deze installaties worden geplaatst aan kransen met bevestigingen aan de kolommen.”

708046_Breedveld.indd 1

13-12-12 09:17

BOUWEN AAN MONUMENTEN

165

AMSTERDAM | Van Gogh Museum

Nieuwe Entree, de hal

opgebouwd bij een variëteit aan projecten waar niet alleen de planning essentieel was, maar waar ook sprake was van grote maatschappelijke zichtbaarheid.” Van der Spek denkt daarbij aan de renovatie van de foyers en natuurstenen balkons in theater Carré, de renovatie van de methadonverstrekking van de GGD en van de Hortus Botanicus, waar de palmenkas werd gerenoveerd, er nieuwbouw kwam op de overtuin en waar de vlinderkas werd gerestaureerd. “Verder noem ik in dat kader het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, de GGZ Delfland, veel verzorgings- en verpleeghuizen alsook NH Hotels in Rotterdam. Stuk-voor-stuk projecten waarbij de opdrachtgever haar ‘ding’ moet kunnen blijven doen. Ik zeg wel eens dat ons werk op één staat, maar de opdrachtgever daar nog boven staat. Het gaat om haar belang.”

Bouwbedrijf van der Spek heeft in de afgelopen tien jaar overigens wel veel zien veranderen in de bouw van dergelijke grote projecten. “Zo willen opdrachtgevers meer dan vroeger, stap-voorstap, op de hoogte worden gehouden.

De belangen zijn namelijk groter geworden omdat er gemiddeld genomen veel meer partijen bij zijn betrokken.”

Over de samenwerking met het Van Gogh Museum is Van der Spek echter zéér tevreden. “We merken bij vergaderingen dat men altijd goed is ingelezen, men kent de dossiers; dat is fijn werken en vergroot tevens het onderlinge vertrouwen.”

Naar verwachting wordt het werk opgeleverd in de zomer van 2015. De drie zijn ervan overtuigd dat Amsterdam, als Museumstad, in de profilering versterkt

Nieuwe Entree in vogelvlucht

zal worden. “We durven zelfs te stellen dat Amsterdam nu écht een wereldattractie is geworden”, zo besluit het drietal.

“Het is het sluitstuk van de ontwikkeling van de grootste Nederlandse museale attractie. In en om het Museumplein

klopt alles. Ontwerp en bouw zijn de basis geworden van een nieuwe X-factor voor de hoofdstad. Het zal een positieve uitwerking hebben op de PR. Beleving is geen containerbegrip meer. Daar is 'De Nieuwe Entree' het bewijs van.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Van Gogh Museum in samenwerking met Rijksvastgoedbedrijf

ONTWERP Kisho Kurokawa Architect and Associates (bureau ontwerper tentoonstellingsvleugel 1999) en Hans van Heeswijk Architecten

ADVIES Deerns Installatie adviseurs

UITVOERING Bouwbedrijf Van Der Spek BV en Octatube

INSTALLATIES P.G. Kuipers & zonen BV (W) en Breedveld & Schröder (E)

INVESTERINGSKOSTEN € 19 miljoen

BOUWPERIODE Manon Costa en Jorden Hagenbeek, resp. projectleider en programmamanager van het ambitieuze project aan het Museumplein

april 2014 – zomer 2015

BOUWEN AAN MONUMENTEN

167

AMSTERDAM | Van Gogh Museum

GRONDWATER KEREN MET GRONDBEVRIEZINGSTECHNIEK

In de bestaande -2-vloer van het entreegebouw moeten de liftput en de roltrapput worden gemaakt. Een lastige klus, zeker omdat hier zo’n 7 m1 tegen de bestaande waterdruk moet worden gewerkt. Hiervoor zet Volker Staal en Funderingen een grondbevriezingstechniek in. Bij deze constructietechniek wordt het grondwater tijdelijk bevroren.

“Er zijn meerdere grondbevriezingstechnieken”, vertelt Gerard van Zwieten, funderingsspecialist van Volker Staal en Funderingen. “We hebben deze tijdens een presentatie uiteengezet en de factoren ‘tijd’, ‘kosten’ en ‘risico’s’ tegen elkaar afgewogen. In samenspraak met Arcadis, Crux, Rijksgebouwendienst en Bouwbedrijf Van der Spek is gekozen voor ‘stikstofvriezen’. Deze techniek is het snelste, de risico’s zijn beperkt en Volker Staal en Funderingen heeft hiermee veel ervaring opgedaan bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn. De kosten

van deze techniek zijn iets hoger, maar de andere voordelen hebben de doorslag gegeven.”

LEIDINGSYSTEEM Voor toepassing van de techniek worden eerst - tegen de waterdruk in – boringen verricht, waarin vrieslansen worden geplaatst. Met de vrieslansen wordt een leidingsysteem aangelegd, waar later de vriesvloeistof doorheen kan stromen.

Van Zwieten: “De stikstof wordt aangevoerd via een kolossale tank (50.000 l) op een temperatuur van -196°C. Als de stikStikstoftank 50.000 liter

168

BOUWEN AAN MONUMENTEN

AMSTERDAM | Van Gogh Museum

stof eenmaal door de leidingen loopt, duurt het zo’n veertien dagen voordat de betreffende grond is bevroren. Daarna is

de vloer ingezaagd en zijn de gaten gegraven waarin de stalen bakken voor de lift en roltrap zijn aangebracht.”

SPELBREKER Een onderaardse waterstroming dreigde nog even roet in het eten te gooien. Deze stroming voerde de koude af (zgn. ‘koudelek’)waardoor het vriesproces meer tijd in beslag nam. “Hierdoor liepen de geplande veertien dagen uit tot vierentwintig dagen”, vertelt Van Zwieten.

“Maar gelukkig heeft dit geen gevolgen gehad voor de algehele planning.” ❚ Bevriezen van de ondergrond voordat de betonnen vloer open gezaagd wordt

Basis voor Succes

Volker Staal en Funderingen bv Quarantaineweg 10 3089 KP ROTTERDAM Postbus 54.548 3008 KA ROTTERDAM

T +31 (0)10-2992288 F +31 (0)10-22992277 E info@vsf.nl I www.vsf.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

169

UTRECHT | Rechtenfaculteit UU Janskerkhof

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Marx & Steketee Architecten

JANSKERKHOF NIEUW HART RECHTENFACULTEIT UU

Vanaf januari 2016 heeft de rechtenfaculteit van de Universiteit Utrecht één centrale locatie in de binnenstad. Daartoe wordt een monumentaal complex aan het Janskerkhof gerenoveerd en intern getransformeerd tot onderwijsgebouw. Marx & Steketee Architecten verenigt bovengenoemde doelstellingen in een 'helder georganiseerd, leesbaar gebouw dat intensief gebruikt kan worden'.

De wens een centraal faculteitsgebouw te realiseren kon werkelijkheid worden, toen de UU besloot de Juridische Bibliotheek te verhuizen naar de vernieuwde UB Binnenstad. Daardoor kwam ruimte vrij in het pand dat grenst aan het Janskerkhof, 't Hoogt en de Telingstraat, een ensemble rondom een binnenplein. Het oudste deel is in 1246 gebouwd als Minderbroederklooster; dat werd in de zestiende eeuw uitgebreid met de huidige Statenvleugel, vanwaaruit ten tijde van de Unie van Utrecht bestuurlijke functies werden uitgeoefend. In 1643 werd de huidige, geornamenteerde hoofdentree aan het Janskerkhof toegevoegd aan het pand.

Vanaf de negentiende eeuw is 'Janskerkhof 2-3' in gebruik als onderwijsgebouw. De rechtenfaculteit vestigde zich er in de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen het Anatomisch en Zoölogisch lab vertrok. In de nieuwe bestemming zal het studenten gaan faciliteren met studieplaatsen, werkgroepruimtes, collegezalen en een informatiecentrum; ook komen er flexplekken voor medewerkers.

“Dit pand wordt het hart van de rechtenfaculteit”, vertelt architect Ady Steketee. “Het gebouwontwerp kent drie uitgangspunten: het versterken en leesbaar maken van de monumentale waarde, het

170

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Monumentaal ensemble wordt geschikt gemaakt voor intensief gebruik

aanbrengen van een robuuste, heldere en toekomstvaste structuur en een toegang ontwikkelen die het ensemble goed verbindt met de omgeving.”

METAMORFOSE De grootste metamorfose vindt plaats aan de binnenzijde. De ruimtes worden opnieuw ingedeeld, later toegevoegde aanpassingen als verlaagde plafonds, insteekverdiepingen en tijdelijke uitbouwen zoveel mogelijk verwijderd. Steketee: “waar mogelijk worden bestaande elementen gespaard, zoals de glazen kabinetten waarin objecten van de bibliotheek werden bewaard. En de

UTRECHT | Rechtenfaculteit UU Janskerkhof

kloostergang – met intacte kerkmuur langs de Minrebroederstraat – wordt leesbaar gemaakt. Wij hebben voor een redelijk unieke uitvoeringsfase gekozen, waarbij eerst het nodige opruimwerk is verricht, en de aannemer vervolgens een pauze inlaste. In deze periode zijn wij met de opdrachtgever gaan analyseren wat er bij de sloop naar voren kwam. Dat moet zich nog uitbetalen, maar het werk kan nu wel beter gepland worden.”

Een herkenbaar nieuw element is de integratie van een nieuwe gebouwkern in de Statenvleugel, met een hoofdtrap van gelakt larikshout. “Dit trappenhuis met liftschacht verbindt alle delen van het gebouw, en wordt een kruispunt in het assenstelsel.” Twee binnenhoven worden hersteld en afgedicht met atriumdaken; een voormalige kantine in de Statenvleugel wordt omgebouwd tot collegezaal met 150 plaatsen. “Die wordt als een soort eikenhouten 'sigarendoos' ingebouwd.”

Vanwege de monumentale kozijnen wordt dubbellaags renovatieglas gebruikt ten behoeve van de isolatie; de benodigde installatieruimte wordt voornamelijk gevonden in akoestische plafondeilanden. De inpassing van moderne installaties is de grote uitdaging van het project, zegt Steketee. “Het is altijd spannend nieuwe elementen op basis van hedendaagse wensen en eisen te verweven met een monumentaal gebouw. De sport is is te zoeken naar de architectonische essentie en op basis daarvan een heldere, begrijpelijke structuur te creëren.” ❚

INPASSING INSTALLATIES De bouwdelen in de binnentuin zijn inmiddels gesloopt. Met uitzondering van de anatomiezaal, een los onderwijsgebouwtje dat opnieuw wordt bekleed met losanges van gecoat aluminium, wordt aangehecht middels glazen puien en dienst gaat doen als lunchgelegenheid. De dakkapellen aan de zijde van de Telingstraat worden vervangen door eigentijdse varianten; het exterieur wordt verder ongemoeid gelaten.

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING BOUWPERIODE

Universiteit Utrecht Marx & Steketee Architecten Wijnen Bouw Someren B.V. januari 2014 – juni 2015

Projectinfo

jmvandelft.nl – A LU M I N I U M – RV S – S TA A L –

STALEN PUIEN In opdracht van Wijnen Bouw Someren levert JM van Delft de nieuwe, brandwerende stalen binnenpuien voor de transformatie van UU-locatie Janskerkhof tot onderwijscentrum. Het betreft circa 800 m² stalen puien in diverse uitvoeringen: vast, deuren, brandwerend structureel en brandwerend getoogd. De puien worden uitgevoerd in stalen Jansen-profielen.

“De getoogde puien worden gemonteerd in oude bestaande sparingen, op basis van nauwkeurig inmeetwerk. In verband met de zeer beperkte ruimte levert JM van Delft haar producten in dagproducties aan, zodat er geen onnodige ruimte op de bouw in beslag wordt genomen. Samen met Wijnen Bouw Someren maakt JM van Delft dit project tot een succes; wij zorgen voor een pand dat voldoet aan de laatste brandwerendheidseisen.”

Advertentie Stedenbouw 9_5x13 DEF.indd 1

27-02-14 13:58

BOUWEN AAN MONUMENTEN

171

AMSTERDAM | Philipsvleugel

Tekst: Jerry Helmers Beeld: Rijksmuseum

Philipsvleugel Rijksmuseum in het najaar weer open

MEGA-OPERATIE AAN HET MUSEUMPLEIN AFGESLOTEN In het najaar is het eindelijk zover: de verbouwing van Het Rijksmuseum is afgerond. Aan de laatste fase van de verbouwing, die zowel nationaal als internationaal veel (media) aandacht heeft gegenereerd, wordt nu gewerkt. En dan hebben we het over de Philipsvleugel. Dit bijgebouw wordt de nieuwe tentoonstellingsvleugel van het museum, bevat 13 zalen en een groot restaurant.

Hendrik Duijts is hoofddirectievoerder c.q.

Projectmanager Bouw en Cees van der Wolf is projectdirecteur, beiden namens het Rijks Vastgoed Bedrijf. Op 1 mei 2013 – vrijwel meteen na de opening van het hoofdgebouw van het Rijksmuseum – zijn de werkzaamheden gestart. Volgens het tweetal zat de bouwkundige uitdaging vooral in de fundering.

“We waren niet in het bezit van oude teke-

Bouw en renovatie van de Philipsvleugel van het Rijksmuseum in volle gang. Eind 2014 zijn de werkzaamheden afgerond

172

BOUWEN AAN MONUMENTEN

ningen, eigenlijk wisten we en weten we niet precies wat we tegen zouden komen”, vertelt Hendrik. “Je kon er dus niet precies mee rekenen en dat is en blijft lastig. De informatiebehoefte, die al je samenwerkingspartners hebben, kun je niet invullen. Maar de oplevering dient vanzelfsprekend wel dusdanig goed te zijn dat je eigenlijk weer iets structureels hebt voor de komende 30 jaar.”

Natuurlijk zijn er veel onderzoeken geweest.

“Want gegevens over aspecten als bodemgesteldheid, de fundering en de waterhuishouding in de onderlagen kun je grotendeels wel aan de oppervlakte krijgen. Maar we hebben ook veel nieuwe aannames gedaan.

Die moet je goed op papier zetten zodat die over 100 jaar traceerbaar zijn, in ieder geval op het moment dat er nieuwe verbouwingen gaan plaatsvinden.”

Echter, ook de Philipsvleugel van het museum ontkwam er niet aan: natuurlijk werd er bij het ontmantelen van het oude gebouw ‘het een en ander’ gevonden. “Zo waren de wanden niet overal volgemetseld”, vertelt

AMSTERDAM | Philipsvleugel

Cees. “De wanden waren dus niet overal constructief. Ook ontdekten we dat de ‘Bredase Wand’ niet brandwerend was. Deze moesten we aanpassen – dat was ook een logische en vanzelfsprekende eis – maar tegelijkertijd diende de 'look and feel' van de historische wand behouden te blijven. Ja, dat is soms een spagaat. Je wilt – je moet! – historiserend blijven maar tegelijkertijd heb je te maken met technische eisen uit de bestaande wet- en regelgeving.”

Toch waren het niet alleen de ‘onbekende lijken uit de kast’ die het bouwproces beïnvloedden. “Het gemiddeld aantal bezoekers steeg; ooit was het Rijksmuseum op 1,5 miljoen bezoekers per jaar berekend maar nu komen sinds de heropening op 13 april 2013 gemiddeld ruim 2,5 miljoen bezoekers.

Teruggerekend naar één dag: voorheen waren dat 5.000 bezoekers per dag, nu ongeveer 10.000. Het is logisch dat je de Philipsvleugel daarvan wilt laten meeprofiteren. Dat betekende dat we op een andere wijze moesten gaan nadenken over de logistiek. Zo sluit het hoofdgebouw om 6 uur ’s middags, maar natuurlijk wil je het restaurant open houden.

Dus je moet aanpassen. Dat heeft veel invloed op beslissingen van bijvoorbeeld installatie- en beveiligingstechnische aard. Via de bouw moeten we dat faciliteren. En dat doen we ook, want natuurlijk begrijpen wij dat zo’n restaurant uiteindelijk ook een legitieme 'money maker' is. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de sponsoractiviteiten en dergelijke, die ook binnen de Philipsvleugel zullen plaatsvinden.”

Het tweetal, een belangrijke spin in het web, heeft daarom veel aandacht besteed aan de wijze van samenwerken. “Bijvoorbeeld met de bouwer, de aannemer Koninklijke Woudenberg. Ja, ze verstaan hun vak. Ze weten waar ze over praten en niet onbelangrijk: zij kunnen heel goed de monumentale aspecten inschatten ten opzichte van het aantal benodigde uren. Je moet dus niet alleen in elkaars huid zien te kruipen, men dient ook de markt te begrijpen en daarmee een actiegerichtheid creëren. Er is bij Koninklijke Woudenberg een heel goed bewustzijn dat de ogen van de hele wereld op deze verbouwing gericht waren en dat je in je bouwprocessen nooit concessies mag doen aan de gewenste museale visie.”

De museale visie is overigens ook op het lijf geschreven van Peter Bakkum, die namens het Rijksmuseum verantwoordelijk is voor het deelproject Inrichting. “Een van de belangrijkste aspecten waar we bij de inrichting rekening mee dienden te houden, ›

Projectinfo Hoe krijg je Het Rijksmuseum maximaal brandveilig?

‘EEN GOEDE ONDERBOUWING, UITVOERIG TESTEN EN HET NEMEN VAN VERANTWOORDELIJKHEID’ “Met de brandveiligheid in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum zit het de komende 30 jaar wel goed – overigens ook in het aanpalende hoofdgebouw!” Aan het woord zijn Lex van der Weijden, accountmanager namens Cornisol Fireprotection BV uit Amsterdam-Noord en Johan Bijvank, Marketing Communicatie Adviseur bij Promat BV uit Houten, dat de brandbeveiligingsproducten leverde.

De twee zijn het roerend eens over de succesfactor voor een excellente installatie. “Een goede onderbouwing is meer dan essentieel. Je moet het van te voren uitvoerig willen testen. Risicomanagement op het hoogste niveau.”

Cornisol en Promat doen inmiddels al ruim een decennium zaken met elkaar. Cornisol koopt de brandveiligheidsmaterialen in bij groothandel Hanko uit Breda. “Wij maken een eindproduct dat meestal niet gebruikt wordt”, zegt Johan. “Vergelijk het met een airbag. De meeste automobilisten hebben nog nooit een airbag gevoeld. Gelukkig maar! En zo is het feitelijk ook met het installeren van de brandveiligheid in het Rijksmuseum: je installeert iets waarvan je hoopt dat je het nooit hoeft te gebruiken. Wij verlangen dan ook van de uitvoerende bedrijven dat ze het op een dusdanige wijze kunnen installeren zoals getest. De details moeten ze kennen én een installateur dient volledige verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van zijn eigen werkzaamheden. Het doen van concessies daarin is uit den boze. We leveren daarom niet aan iedereen; we hebben scherpe criteria geformuleerd voor partijen die met onze materialen willen werken."

“Bovendien hebben we het hier wel over het Rijksmuseum”, vervolgt hij. “Je wilt er niet aan denken dat onze nationale kunstschatten verloren gaan omdat de brandveiligheid niet op orde is. Het is een project van enorme maatschappelijke waarde.”

Volgens Lex, die in de afgelopen maanden gemiddeld één à twee dagen per week ter plekke was in het Rijksmuseum, dien je oren en ogen op alle plekken te hebben om zelfs ook de informatievoorziening van de opdrachtgever, in dit geval de aannemer, kritisch te kunnen (en durven!) beschouwen.

“Met minder nemen we geen genoegen”, zegt hij. “Zo vinden wij altijd kleine naden die niet aansluiten; als je deze niet vindt en dus niet herstelt, dan weet je dat de brandveiligheid niet optimaal gegarandeerd kan worden. Branden zouden daardoor te snel kunnen overslaan. Die kieren moet je dichten. Alsof je in een ruimteschip zit. Of zoals in een schip: daar mag ook geen druppel water naar binnen komen. En je vindt nogal wat kieren; het is immers een oud gebouw. Maar er kan meer zijn.

Zo ontdekten we een luchtkanaal waar geen brandklep in zat. Ook die is essentieel, wil je voorkomen dat branden overslaan. Dat kanaal moet je dan herstellen – bijvoorbeeld met het inbouwen van een nieuwe brandklep – of het kanaal bekleden met brandwerende platen. Nu de werkzaamheden zijn afgerond, durven wij voor 100% te garanderen dat er geen naad of kier meer is te vinden in de hele Philipsvleugel.”

Johan moet lachen. “Ik ben wel eens mee geweest om te zien hoe de mensen van Cornisol te werk gaan en het is eigenlijk ongelooflijk: het zijn net postduiven. Ze weten precies waar ze moeten zijn in het gebouw. Ze weten niet alleen hun onderbuikgevoel meesterlijk te interpreteren maar ook op basis van jarenlange expertise de juiste maatregelen te treffen.”

De controleurs van DGMR lopen vanzelfsprekend ook mee tijdens de werkzaamheden. “Ze kijken letterlijk mee over je schouder”, vertelt Lex. “Ze toetsen of we ons aan alle criteria houden. En dat is terecht uiteraard. We voelen dat niet als een belasting. Want ook voor ons geldt: je kunt geen enkel risico nemen als je het hebt over brandveiligheid.”

Lex van der Weijden en Johan Bijvank

BOUWEN AAN MONUMENTEN

173

AMSTERDAM PHILIPSVLEUGEL

AMSTERDAM | Philipsvleugel

was het continueren van de signatuur van de inrichting van het hoofdgebouw. De Philipsvleugel en het hoofdgebouw zijn dadelijk één groot museum waarbij we geen verschillende architecturen of afwijkende detailleringen willen terugzien als we vanuit het hoofdgebouw naar de Philipsvleugel lopen. Maar…. dat kwam niet altijd overeen met de kwaliteitseisen die in het ontwerpproces waren vastgesteld. Om zaken toch goed te krijgen moet je soms in een laat stadium wijzigingen doorvoeren, moet je daardoor ook een deelplanning veranderen en dat vergt intensief overleg met alle betrokkenen. Ja, je krijgt dan in een bepaalde mate verstoringen van het bouwproces. Die probeer je gezamenlijk af te wegen ten opzichte van de waarde van een wijziging.

Ik – als verantwoordelijke voor de inrichting – bemoei me dan dus ook met de bouw zelf. Mijn rol is in die zin veel breder geworden.”

Voor Peter is effectieve communicatie de crux in dit stukje (belangrijke!) stedenbouw. “Als ik met ontwerpvoorstellen naar de directie ging, dan beoordeelden we die veelal aan de hand van mock-ups, om te visualiseren. Dat spreekt veel meer tot de verbeelding dan een ontwerptekening alleen, met een mock-up wordt het heel concreet.” Peter was dan ook verantwoordelijk voor ‘alle inrichtingszaken’: van de balies in het atrium en de winkelinrichting, maar ook de keukens, het 'grootcafé' en het restaurant. Van de vitrinelijnen tot aan de schroefbare achterwanden, de tekstbordjes, hekjes en de kleurkeuzes op de wanden.”

Peter vertelt dat bouwen in de culturele sector een voortdurende zoektocht is naar een juiste vertaling van geld in kwaliteit. “Het is een evenwicht dat je wilt bereiken. Je bouwt namelijk iets voor de maatschappij en niet voor een commercieel bedrijf; en daar is maatschappelijke verantwoordelijkheid voor nodig. Het Rijksmuseum wil immers de collectie van de Staat zo goed mogelijk tentoonstellen. Je wilt mensen

laten genieten. Het is bijzonder eervol dat ik daar aan heb mogen meebouwen. Wil je een dergelijk project tot een goed einde brengen, dan dien je met die aspecten dus wel enige affiniteit te hebben.”

Cees en Hendrik zijn het daarmee eens. “Aan de ene kant is bouwen – ook bij zoiets complex als dit – simpelweg niet meer dan het gebruiken van je gezonde boerenverstand. Maar, je moet wel in staat zijn je in te leven, gevoel te hebben met alle objecten. Tot op zekere hoogte werkt het in je voordeel als je een liefhebber van kunst bent. Toch moet je je ook realiseren dat een proces als dit nooit is afgerond.

Goed, beter, best? En nog kan het soms beter. Met cultureel erfgoed ga je op deze wijze om. Dat is inderdaad je maatschappelijke verantwoordelijkheid.” ❚ 'Bouwen in culturele sector voortdurende zoektocht naar juiste vertaling geld in kwaliteit'

Projectinfo VERLICHTING IS BELANGRIJKE SFEERMAKER IN PHILIPSVLEUGEL De Philipsvleugel van het Rijksmuseum in Amsterdam wordt, met dertien zalen én een groot restaurant, de nieuwe tentoonstellingsvleugel van het museum. Breedveld & Schröder BV heeft alle elektrotechnische installaties in de Philipsvleugel voorzien, evenals de data-installatie, glasvezelinstallatie en een aarding- en blikseminstallatie.

“Daarnaast hebben wij een brandmeldinstallatie, inbraakinstallatie en camera-installatie voorzien”, vertelt Ben Monster, commercieel directeur van Breedveld & Schröder BV. “Stuk voor stuk belangrijke installaties voor het museum. Dagelijks zijn hier namelijk vele bezoekers aanwezig. Bovendien wordt hier veel kunst van onschatbare waarde tentoongesteld.”

Overal in het pand is ledverlichting toegepast. “De verlichting is opgedeeld in basisverlichting en flexibele verlichting. Om de kunst goed aan te kunnen lichten en om de juiste sfeer te kunnen creëren, is het belangrijk dat de verlichting eenvoudig en flexibel kan worden aangepast. Hierom hebben we lichtrails toegepast, waarop naar wens armaturen kunnen worden bijgeplaatst of weggehaald. Door verschillende armaturen bij elkaar te plaatsen en door lichtkleuren te vermengen, wordt beleving gecreëerd.”

Alle installaties in de Philipsvleugel zijn uit het zicht weggewerkt. “De hoogwaardige afwerking in combinatie met de monumentale waarde van het pand en de korte doorlooptijd, maakten van dit project een uitdaging”, aldus Monster. Het karakter van het pand is in zijn waarde gelaten, ook in het restaurant, waar de verlichting een belangrijke sfeermaker is.”

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Rijks Vastgoed Bedrijf Cruz y Ortiz arquitectos, Van Hoogevest Architecten Ilex Installatiemanagement BV Koninklijke Woudenberg Ameide P.G. Kuijpers & Zonen BV, Breedveld en Schröder BV € 10 miljoen mei 2013 - september 2014

BOUWEN AAN MONUMENTEN

175

Bouw op meesterschap Brandveilig bouwen is een zaak van details. Promat hanteert daarbij het Bouwbesluit als vertrekpunt en voegt vervolgens extra waarde toe. Door kosteloos te adviseren bijvoorbeeld en door het aanreiken van geteste constructies.

De Philipsvleugel van het Rijksmuseum is een voorbeeld van een geslaagd project. De Promat producten en adviezen samen met de kundigheid van Installatiebureau Cornisol zorgden daar voor een meesterwerk in brandveiligheid. Zo draagt Promat bij aan de bescherming van mensen en zijn onze kunstschatten optimaal beschermd tegen brand.

www.promat.nl

Bouw op

AMSTERDAM | Philipsvleugel

LICHT- EN WARMTEWERING De dakkappen in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum zijn bekleed met aluminium horizontale lamelsystemen die schuin tegen het glas van de dakkappen zijn geplaatst. Dankzij dit systeem is de licht- en warmtewering in de nieuwe vleugel van het museum uitstekend geregeld. Het systeem wordt geheel door het huissysteem van het Rijksmuseum aangestuurd.

Leverancier van de licht- en warmtewering is Schuurman Interieur. Deze brengt ook de lichtwering in het hoofdgebouw aan, waar zij door lichtmetingen, proefplaatsingen en goed overleg met de betrokken partijen de beste oplossing voor het museum heeft toegepast. Het voorwerk voor de Philipsvleugel is dus al gedaan. “De producten en doeken die toen zijn geselecteerd, zijn nu weer in het bestek opgenomen”, vertelt Roland Schuurman, directeur Schuurman Interieur.

DE BESTE OPLOSSING Roland Schuurman is binnen het museum een goede bekende. Omdat hij al twintig jaar werkzaam is voor het museum, kent hij het gebouw op zijn duimpje. “Bij nagenoeg alle producten die we hier hebben geleverd, hebben we ook een sterk adviserende rol gehad, zeker op het gebied van binnenzonwering. We gaan hierbij nooit

over één nacht ijs. Om zeker te weten dat we de beste oplossing leveren, gaan we te rade bij zeer deskundige partijen. Dat geeft zowel ons als het museum een goed gevoel.”

SAMENWERKING Normaliter werkt Schuurman Interieur rechtstreeks voor het Rijksmuseum, maar deze keer is de Koninklijke Woudenberg de opdrachtgever. Het museum heeft partijen aan elkaar voorgesteld om zo verzekerd te zijn van haar vaste leverancier. Schuurman: “In de praktijk merken we er weinig van. De samenwerking met de Koninklijke Woudenberg verloopt prima. Het eerste gedeelte van de Philipsvleugel is nu af. We moeten nu nog de lichtwering aanbrengen in één zaal en het restaurant. Dat is nog een flinke klus. Begin oktober zit onze taak erop en kan het museum zich gaan voorbereiden op de opening in november.” ❚

Schuurman Interieur Jan Rebelstraat 50-52 1069 CC Amsterdam T 020-610 96 29 E info@schuurmaninterieur.nl www.schuurmaninterieur.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

177

Een unieke combinatie in beurzenland van vier vakbeurzen die gezamenlijk de brede bouwkolom bereiken!

Bouw Compleet Evenementen

MONUMENT

Energie & Besparing

Installatie Vakbeurs

EVENEMENTENHAL VENRAY

HAL

4, 5 en 6 november 2014 14.00 - 22.00 uur

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

@CombiVakdagen

EXPEDITIE

ANSPO

302

304

307

309

311

313

315

317

KENNISSESSIES

nooduitgang

ALGEHEEL algeheel rookverbod algeheel rookverbod ROOKVERBOD algeheel rookverbod m.u.v. dede rokersruimte m.u.v. rokersruimte

303

323

m.u.v. de rokersruimte verboden voor honden verboden voor honden

verboden voor honden BOUW COMPLEET

324

305

306

308

322

320

408

312

316 318

314 403

405

409

407

406

327

329

331

402

404

325

326

328

330

332

351

349

347

333

345

334

PLEIN

339 365 365

337

335

U S IE F

338

336

343

IN C L

319

401

321

352

MONUMENT

310

HORECA

NOODUITGANG nooduitgang nooduitgang

HORECA

Ga voor meer informatie over de kennissessies naar de website van COMBI Vakdagen!

brandslang brandslang BRANDSLANG brandslang

*

* KLEI

301

RT

N

TR

365

341

365

365

365

365 365

365

365

365

365

365

365

365

365

365

365 365

353

TOILETTEN

KLEIN TRANSPORT PLEIN

EPTIE

REC

ENTREE

TOILETTEN

HORECA

GARDEROBE

235

BUFFET

201

231

166

HORECA

103

227

232

230

228

203

204

205

167

342

365

340 365

168

356

358

357

359

225

224

223

226

206

169

170

360

364 365

362

BUFFET 361

222

207

221

365

365

363

219

217

220

218

208

209

365

365

214

216

210

215 211

365

213

212

171

172

173

174

152

150

148

146

153

151

149

147

145

120

121

123

126

128

175

178

176

177

365

365

185

184 180

165

107

365

365 182

183

181

179

164

106 TOILETTEN

229

202

137 138

162

CONGRESCENTRUM

355

234

TOILETTEN

200

354

506

233

344

365

505

504

503

346

161

163 108

160

110

109

112

111

158

156

159 114

157 115

113

154

155 117

116

118

119

BUFFET

122

124

125

144

127

142

143

140

136

141

139

129

131 133

135

130

132

HORECA

RESTAURANT 2

HORECA

ENERGIE & BESPARING

348

350

HORECA

501 502

HORECA

INSTALLATIE VAKBEURS

134

105 104

101 102

W W W. E V E N E M E N T E N H A L . N L / C O M B I VAK DAG EN

VENRAY | Beurs Monument

Tekst: Jac Buchholz

Beurs Monument op 4, 5 en 6 november in Evenementenhal Venray

GEVARIEERD DEELNEMERSAANBOD EN IEDERE DAG KENNISSESSIES Voor het derde jaar op rij organiseert Evenementenhal Venray de beurs Monument, dit jaar op 4, 5 en 6 november. De beurs borduurt voort op de sterke punten van de eerste twee edities.

Tegelijkertijd met de beurs Monument vinden nog drie andere, bouwgerelateerde vakbeurzen plaats: Bouw Compleet.

Energie en Besparing en de Installatievakbeurs. Elke beurs heeft zijn eigen karakter, staat op zichzelf, maar er zijn ook verbindingen, onder meer met een integraal kennisprogramma. Bezoekers kunnen met één kaart alle vier de beurzen bezoeken.

Monument volgt de weg die twee jaar geleden werd ingeslagen, vertelt beursorganisator Babette Fokkens. “Dat betekent een gevarieerd deelnemersaanbod en iedere dag kennissessies, georganiseerd door Casadata. Het kennisaspect, de interactie met de bezoekers krijgt nog wat meer de nadruk. Verder is er weer een ambachtenplein met demonstraties. Alles is er op gericht zowel bezoekers als deelnemers een bijzonder netwerkevent en een hoogwaardig kennisplatform te bieden.”

De aanwezigheid sinds enkele jaren van de Evenementenhal in Venray noemt wethouder Ike Busser een meerwaarde voor de gemeente. “De Evenementenhal trekt met beurzen en andere activiteiten volop bezoekers naar Venray. Een deel

daarvan logeert hier of komt ook naar onze binnenstad of naar andere bijzondere locaties. Dat is positief. Net zoals het positief is dat de Evenementenhal zorgt voor werkgelegenheid. En er zullen ongetwijfeld Venrayse bedrijven profiteren van de aanwezigheid van zo’n grote speler.”

Nu hij zelf de twee jaar geleden afgeronde restauratie van het Venrayse gemeentehuis van dichtbij heeft meegemaakt, kijkt Busser met wat andere ogen naar een beurs als Monument. “Je krijgt er door zo’n project toch meer gevoel bij.”

Het gemeentehuis, legt de wethouder uit, is een gemeentelijk monument. Het voormalig klooster met zijn vrij gesloten celstructuren voldeed echter niet meer als werkomgeving. “Er is toen besloten het gehele gebouw te strippen. De gevels zijn blijven staan zodat wel de authentieke uitstraling buiten kon worden behouden. Maar binnen heeft het gebouw een state of the art-interieur gekregen, heel transparant, licht ook, doordat veel met glas is gewerkt.”

In eerste instantie leek het alsof er in de nieuwe situatie te weinig ruimte was om al het personeel te huisvesten. Omdat er

werd gekozen voor een nieuw concept met flexibele werkplekken was dat probleem meteen weer van de baan. “Het beste komt de flexibiliteit van het gebouw tot uiting in de kapel, de voormalige raadszaal die ook nu weer die functie heeft”, aldus Busser. “Of beter gezegd, het is een van de functies. Het is nu tevens vergaderruimte en werkrestaurant voor personeel en bezoekers, met onder meer draadloos internet via vier gescheiden netten. Dankzij het toepassen van multifunctionele elementen wordt de ruimte nu veel beter gebruikt.”

Om de sfeer van voorheen in het nieuwe interieur te laten terugkomen, zijn een aantal vroegere elementen teruggebracht, maakt Ike Busser tot slot duidelijk. “Zoals enkele glas-in-loodramen en een oude kruiswegstatie. Zeker aan de buitenkant, maar ook binnen herken je het oude gebouw nog, maar dat is nu wel een moderne werkomgeving geworden.”

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Babette Fokkens: 0183-680657 of babettefokkens@evenementenhal.nl.

Zie ook www.evenementenhal.nl ❚

BOUWEN AAN MONUMENTEN

179

Het platform voor conservatie en restauratie van oude en historische gebouwen

Venray 4, 5 en 6 november 2014

Openingstijden 14.00 - 22.00 uur

ONDERDEEL VAN: Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Combinatie van bouw- en installatiebranche onder één dak

Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 I www.evenementenhal.nl E venray@evenementenhal.nl

Bouw Compleet

MONUMENT

Energie & Besparing

Installatie Vakbeurs

Combinatie van bouw- en installatiebranche onder één dak

Welkom bij...

P. van ’t Wout Vijzel- en Funderingstechnieken Uw vraag: Hoe onlosmakelijk is de Euromast met Rotterdam verbonden?

Ons antwoord: niet!

Want P. van 't Wout verplaatst alles wat los en vast zit.

◆ Funderingstechnieken ◆ Vijzeltechnieken ◆ Funderingspalen

Exportweg 50 - Waddinxveen Postbus 431 - 2740 AK Waddinxveen T +31 (0)182 61 77 67 - F +31 (0)182 61 13 76

Voor zowel de particuliere als zakelijke markt.

I www.pvantwout.nl - E info@pvantwout.nl

Op de foto: “In het park van Huize Middenburg staan eeuwenoude kastanjes, eiken en beuken.

Er zijn vijvers en aan de achterkant stroomt de Vliet. Het huis zelf staat hoger; dat geeft een statige, imposante aanblik.”

“Mijn vader is gepensioneerd aannemer, met een voorliefde voor oude gebouwen. Hij wordt al lyrisch bij het zien van een authentieke steen of tegel. Na twee boerderijen in oude staat te hebben hersteld, kocht hij dit huis en restaureerde het. De groene luiken waren totaal verwaarloosd. Alle houtjes zijn stuk voor stuk door zijn handen gegaan. Het koetshuis, waarin ik zelf woon, hebben we samen verbouwd.”

“Het eerste huis - Oud Middenburg - stamt uit 1659; het werd aangelegd door een schepen uit Delft. Huize Middenburg zoals we het nu kennen werd in 1917 grondig gerestaureerd. Aan het gebouw en het park is sindsdien nooit meer iets veranderd. Het gebouw vertoont een mix aan stijlen, wat het extra mooi maakt. Ik vind het een prachtig huis op een prachtige plek.”

J.E. Vink, medebeheerder (46) Huize Middenburg

D

onatus verzekert vertrouwd sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door hun eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig.

Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

Aannemers

Architecten

BURGY BOUWBEDRIJF BV Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN AANNEMINGSBEDRIJF NICO DE BONT B.V. Molenstraat 2, 5262 ED VUGHT Postbus 76, 4611 5260 AB VUGHT T ...................................... +31 (0)73 5189480 F ...................................... +31 (0)73 5189490 E info@nicodebont.nl W www.nicodebont.nl

Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T......................................... +31 (0)71 5322405 E bouwbedrijf@burgy.nl W www.burgy.nl

KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE AKERBOUW BV Geesterweg 6, 1911 NB UITGEEST Postbus 19, 1920 AA AKERSLOOT T ..................................... +31 (0)251 315817 F .................................... +31 (0)251 315909 E info@akerbouw.nl W www.akerbouw.nl

T .......................................+31 (0)183 606606 F .......................................+31 (0)183 602667

ADEMA ARCHITECTEN Vleesmarkt 7, 9101 MH DOKKUM T .......................................+31 (0)519 295665 F .......................................+31 (0)519 292870 E info@adema-architecten.nl W www.adema-architecten.nl

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN Westsingel 9, 3811 BA AMERSFOORT T ..................................... +31 (0)33 4631705 F ..................................... +31 (0)33 4610854 E bureau@vanhoogevest.nl W www.vanhoogevest.nl

E info@koninklijkewoudenberg.nl W www.koninklijkewoudenberg.nl

Adviesbureaus JORISSEN SIMONETTI ARCHITECTEN DOETINCHEM LEIDEN MAARSSEN RIJSSEN STEENWIJK Postbus 203, 7460 AE RIJSSEN T......................................... +31 (0)548 518888 E info@jsagroep.nl W www.jorissensimonettiarchitecten.nl

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN T .......................................+31 (0)346-262344 F .......................................+31 (0) 346264064 E info@bouwbedrijfvanschaik.nl W www.bouwbedrijfvanschaik.nl

ADEMA ARCHITECTEN Vleesmarkt 7, 9101 MH DOKKUM T .......................................+31 (0)519 295665 F .......................................+31 (0)519 292870 E info@adema-architecten.nl W www.adema-architecten.nl

groot gunneweg

delft

restauratie advies & bouwmateriaalkundig onderzoek

DE BONTH VAN HULTEN BV Postbus 4118, 5004 JC TILBURG T .......................................+31 (0)73 5119022 F .......................................+31 (0)73 5117387 E info@debontvanhulten.nl W www.bonthvanhulten.nl

GROOT GUNNEWEG DELFT RESTAURATIE ADVIES

TAK ARCHITECTEN Zocherweg 2a, 2313 ZV DELFT Van Oldenbarneveldtstraat 92-2, 6827 AN ARNHEM T ...................................... +31 (0)15 2125903 E info@takarchitecten.nl W www.takarchitecten.nl

Bakstenen

Postbus 43, 1399 ZG MUIDERBERG T ...................................... +31 (0)6 10061050 E info@grootgunnewegdelft.nl W www.grootgunnewegdelft.nl STEENFABRIEK BIEZEVELD B.V. Lange Weistraat 25, 5331 LH KERKDRIEL T .......................................+31 (0)418 631719 E info@brickburgers.com W www.biezeveld.nl

BOUW – RESTAURATIEBEDRIJF VAN DE BURGT EN STROOIJ Amsterdamseweg 155 3812 RR AMERSFOORT T......................................... +31 (0)33 4450100 F......................................... +31 (0)33 4450101 E info@vandeburgtenstrooij.nl W www.vandeburgtenstrooij.nl

182

BOUWEN AAN MONUMENTEN

NIBAG B.V. Postbus 75, 7570 AB OLDENZAAL T ...................................... +31 (0)541 585858 F ...................................... +31 (0)541 585859 E info@nibag.nl W www.nibag.nl

BRICKBURGERS B.V. St. Jozefweg 66b, 5953 JP REUVER T .......................................+31 (0)77 4742920 F .......................................+31 (0)77 4745170 E info@brickburgers.com W www.brickburgers.com

Betonrestauratie

Constructie/straalbedrijf

Gevelreiniging

Lilian Fopma REPSTONE Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T......................................... +31 (0)183 606699 F......................................... +31 (0)183 606637 E info@repstone.nl W www.repstone.nl

CONSTRUCTIE & STRAALBEDRIJF LILIAN FOPMA Industrieweg 22, 8861 VH HARLINGEN T......................................... +31 (0)517 431011 F......................................... +31 (0)517 431031

VOGEL BV Fruitenierstraat 13, 3334 KA ZWIJNDRECHT Postbus 1100, 3330 CC ZWIJNDRECHT T .......................................+31 (0)78 6100400 F .......................................+31 (0)78 6100480 E vogel@vogel-bv.nl W www.vogel-bv.nl

W.H. VAN DE KAMP DAKBEDEKKING BV Wattstraat 4, 3771 AG BARNEVELD T ........................................+31 (0) 342 405060 W www.vandekampdakbedekkingen.nl

Dakbedekking

Duivenwering

Beurzen

EVENEMENTENHAL VENRAY De Voorde 30, 5807 EZ VENRAY T....................................... +31 (0)478 519 790 F....................................... +31 (0)478 519 780 E venray@evenementenhal.nl W www.evenementenhal.nl

S.M.B. WERVELREINIGING BV Houtkopersstraat 40, 3334 KD ZWIJNDRECHT T..........................................+31 (0)78 6104110 M.........................................+31 (0)6 53267367 E info@s-m-b.nl W www@s-m-b.nl

SUPERLOOK BV DE GEVELREININGSEXPERT EN MEER Postbus 8791, 4820 BB BREDA T .......................................+31 (0)76 5874207 M ....................................... +31 (06) 55327598 E info@superlook.nl W www.superlook.nl

Glas

GERDON DUIVENWERING Postbus 43, 6720 AA BENNEKOM T........................................ +31 (0)6 53189373 F........................................ +31 (0)31 8419949 E info@gerdon.nl W www.gerdon.nl

Funderingstechnieken

E.V.M. NV Westkaai 6, B-8930 MENEN T....................................... +32 (0) 56 5113 97 F......................................... +31 (0)30 2722220 E info@evmglass.com W www.evmglass.com

Bladgoud

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 F .......................................+31 (0)575 542311 E info@linova.nl W www.linova.nl

P. VAN ‘T WOUT FUNDERINGSTECHNIEKEN bv Exportweg 50, 2742 RC WADDINXVEEN Postbus 431, 2740 AK WADDINXVEEN T.........................................+31 (0) 182 617767 T......................................... +31 (0)182 611376 E info@pvantwout.nl W www.pvantwout.nl

Gevelonderhoud

Constructie

CONSTRUCTIEBUREAU DE PROUW Vossegatsedijk 2a, 3981 HS BUNNIK Postbus 164, 3980 CD BUNNIK T.................................. +31 (0) 30 254 08 88 E buro@de-prouw.nl W www.de.prouw.nl

REPSTONE Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T......................................... +31 (0)183 606699 F......................................... +31 (0)183 606637 E info@repstone.nl W www.repstone.nl

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

STOLKER GLAS Wijde wade 2, 3439 NP NIEUWEGEIN T ................................................ 030 2855400 F ................................................ 030 2672902 E info@stolkerglas.nl W www.stolkerglas.nl STOLKER GLAS Galvanistraat 88, 6716 AE EDE T .............................................. 0318 64 12 14 F .............................................. 0318 63 22 89 E ede@stolkerglas.nl W www.stolkerglas.nl

ISOGLAS HAARLEM BV Jan Tademaweg 19, 2031 CT HAARLEM T .......................................+31 (0)23 5319036 F .......................................+31 (0)23 5341022 E info@isoglas.nl W www.isoglas.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

183

Vanaf â‚Ź 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

Glas in Lood

Glas in lood

JILLEBA Amphoraweg 5, 2332 ED LEIDEN T.........................................+ 31 (0)71 5318323 F..........................................+31 (0)71 5313443 E info@jilleba.nl W www.jilleba.nl

LEENDERS GLAS IN LOOD Kerkenbos 1091, 6546 BB NIJMEGEN T..........................................+31 (0)24 6841555 F..........................................+31 (0)24 6844137 E info@leendersglasinlood.nl W www.leendersglasinlood.nl

Kalk

ARTE CONSTRUCTO Molenberghei 18, B-2627 SCHELLE T........................................... +32 (0)3 8807373 F........................................... +32 (0)3 8807370 E Info@arteconstructo.be W www.arteconstructo.be

VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND T........................................ + 31 (0)492 512164 F........................................ + 31 (0)492 558867 E info@leiendaken.nl W www.leiendaken.nl

Kathodische bescherming

VOGEL BV Fruitenierstraat 13, 3334 KA ZWIJNDRECHT Postbus 1100, 3330 CC ZWIJNDRECHT T .......................................+31 (0)78 6100400 F .......................................+31 (0)78 6100480 E vogel@vogel-bv.nl W www.vogel-bv.nl

RIDDER METALEN DAK- WANDSYSTEMEN Vestiging Ridder Noord Marowijne 41, 1689 AR ZWAAG Postbus 4149, 1620 HC HOORN T .........................................+31 (0)88 8111888 F .........................................+31 (0)88 8111800 E info@riddersystems.nl W www.riddersystems.nl Vestiging Ridder Zuid Dommelstraat 31, 5347 JK OSS F .........................................+31 (0)412 658397

Hydraulische Kalkmortels

Glasateliers

GLASATELIERS STEF HAGEMEIER Hoefstraat 199, 5014 NL TILBURG T .........................................+31 (0)13 5360818 F .........................................+31 (0)13 5358655 E info@glasinloodnet.nl W www.glasinloodnet.nl

BOFIMEX Lissenveld 9-13, 4941 VK RAAMSDONKSVEER Postbus 52, 4940 AB RAAMSDONKSVEER T .........................................+31 (0)162 514750 F .........................................+31 (0)162 522483 E info@bofimex.nl W www.bofimex.nl

Leidekkers

LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN T......................................... +31 (0)316 524050 F......................................... +31 (0)316 526950 E info@vanwelyleidekkers.nl W www.vanwelyleidekkers.nl

g

drij

Walter Verhoeven BV loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103

loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk Bezoekadres Bezoekadres

Postadres Nieuwkuijksestraat 103

Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103 5253 AE NieuwkuijkNieuwkuijksestraat

Postadres

Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk 5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon

Postbus 14 14 oper-, zinkwerken Postbus 5253 ZG00 Nieuwkuijk Koper-,loodlood- en en zinkwerken 073 - 513 49 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon Lei bedekkingen Telefax enzinkwerken zinkwerken Koper-, loodlooden LeiKoper-, bedekkingen 073 - 513 00 49 073 513 00 49 WALTER VERHOEVEN BV 073 - 511 76 73 Loodgieters werken Telefax Leibedekkingen bedekkingen& LEIDEKKERSBEDRIJF Internet Lei 073 - 511 76 73 LOODGIETERSLoodgieters werken 073 511 76 73 www.walterverhoeven.nl Telefoon

073 - 513 00 49

Telefax

073 - 511 76 73

Telefoon

Internet

www.walterverhoeven.nl Telefax

E-mail

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken 103, 5253www.walterverhoeven.nl InternetNIEUWKUIJK Nieuwkuijksestraat AE E-mail Loodgieters werken www.walterverhoeven.nl Internet E-mail

LEENDERS GLAS IN LOOD Kerkenbos 1091, 6546 BB NIJMEGEN T..........................................+31 (0)24 6841555 F..........................................+31 (0)24 6844137 E info@leendersglasinlood.nl W www.leendersglasinlood.nl

Houthandel

HOUTHANDEL HOUTEX BV Willem de Zwijgerstraat 1, 2741 DA WADDINXVEEN T..........................................+31 (0)182 615933 F..........................................+31 (0)182 610105 E info@houtex.nl W www.houtex.nl

184

BOUWEN AAN MONUMENTEN

BOGAERTS-VAN NULAND BV Walstraat 3-5, 5371 AL RAVENSTEIN Postbus 15, 5370 AA RAVENSTEIN T......................................... +31 (0)486 411586 F......................................... +31 (0)486 413722 E info@bogaerts-van-nuland.nl W www.bogaerts-van-nuland.nl

VAN KEULEN B.V. Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT T......................................... +31 (0)164 672387 F........................................ +31 (0)164 672069 E info@vankeulen-loodgieters.nl W www.vankeulen-loodgieters.nl

info@walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK E-mail T......................................... +31 (0)73 5130049 E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

Leisteen Importeurs

LEI-IMPORT B.V. Postbus 7015 6050 AA MAASBRACHT T........................................ +31 (0)475 436439 F....................................... +31 (0)475 436882 E info@lei-import.nl W www.lei-import.nl

Meubelstoffering

Restauratieschilders

Steigerbouw

oud ... vakma n in to taalo nderh

Studio Kei

Meubelstoffering

OOSTENDORP BV, Interieur- en meubelstoffering Vlasakker 12, 3417 XT MONTFOORT T..........................................+31 (0)348 471921 F......................................... +31 (0)348 474467 E info@oostendorp.biz W www.oostendorp-stoffering.nl

STUDIO KEI Noord Bevelandstraat 17, 1025 NP AMSTERDAM T .........................................+31 (0)20 6364121 M ........................................+31 (0)6 55166349 E mail@studiokei.nl W www.studiokei.nl

Natuurlijke hydraulische kalk

... vakma n in to taalo nderh

REYNCHEMIE NV Industrieweg 25B, 8800 ROESELARE T............................................+32 (0)51 242527 F............................................+32 (0)51 229892 E reynchemie@skynet.be W www.reynchemie.com

oud

SCHULTS SCHILDERS Deltastraat 4, 4301 RC ZIERIKZEE T......................................... +31 (0)111 414065 F......................................... +31 (0)111 417295 E info@schultsschilders.nl W www.schultsschilders.nl

Smederijen

Ongediertebestrijding

VAN LIEROP CONSERVEERT & HERSTELT HOUT | VERDRIJFT VOCHT Regio Noord Postbus 52, 2400 AB ALPHEN A/D RIJN T..........................................+31 (0)172 433514 E info@vanlierop.nl W www.vanlierop.nl

SMEDERIJ FRITS KRAMER Goejanverwelle 62, 3467 PR HEKENDORP T........................................ +31 (0)182 501340 F........................................ +31 (0)182 503094 E frits@fritskramer.nl W www.fritskramer.nl

Ramen

MHB 75 PMS_Opmaak 1 12-12-13 13:00 Pagina 1

SMEDERIJ LEMSTERHOEK Uitheijing 11, 8531 XJ LEMMER T .........................................+31 (0)514 533100 F..........................................+31 (0)514 533005 E info@smederijlemsterhoek.nl W www.smederijlemsterhoek.nl

Restauratiemortels

Stukadoors

STUKADOORS- EN AFBOUWBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T........................................ +31 (0)343 551426 F......................................... +31 (0)343 551686 E gennissenbv@planet.nl

Tegels

ALBARELLO BV Berltsumerdyk 35, 9036 MT MENALDUM T......................................... +31 (0)518 481923 F......................................... +31 (0)518 482081 E info@albarello.nl W www.albarello.nl

Regio Zuid en Belgie Mijlstraat 39 B, 5281 LJ BOXTEL T..........................................+31 (0)411 632647 E info@vanlieropzuid.nl W www.vanlierop.nl

MHB bv Onderstalstraat 3, 6674 ME HERVELD Postbus 6, 6674 ZG HERVELD T..........................................+31 (0)488 451951 F..........................................+31 (0)488 452022 E info@mhb.nl W www.mhb.nl

DEJO STEIGERS BV Havenstraat 7-1, 3861 VS NIJKERK T........................................ +31 (0)33 2571390 F........................................ +31 (0)33 2544250 E info@dejosteigers.nl W www.dejosteigers.nl

SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6, 7251 KX VORDEN T......................................... +31 (0)575 551428 F......................................... +31 (0)575 551714 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

Timmerfabrieken

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

TIMMERFABRIEK GEBRS BOS BV Zuidzijde 152, Postbus 4, 2977 ZG GOUDRIAAN T......................................... +31 (0)183 583583 F......................................... +31 (0)183 582678 E info@tifabos.nl W www.tifabos.nl

specialist in timmerwerken oude stijl

Energieweg 19

monumentaal en modern

4231 DJ Meerkerk BOFIMEX Lissenveld 9-13, 4941 VK RAAMSDONKSVEER Postbus 4 Postbus 52, 4940 AB RAAMSDONKSVEER 4230 BA Meerkerk T .........................................+31 (0)162 514750 F .........................................+31 (0)162 522483 E info@bofimex.nl Tel. 0183-358777 W www.bofimex.nl

Fax 0183-358787

Veilingstraat 56

SMEED- EN CONSTRUCTIEBEDRIJF VAN DER VEGT BV Energieweg 19, 4230 BA MEERKERK T............................................. +31 (0)183 358777 F............................................. +31 (0)183 358787 E info@vandervegt.nl W www.derestauratiesmid.nl

T:0591 392270

7833 HN Nieuw-Amsterdam TIMMERFABRIEK HENK ALFERINK BVM:06 22780846 www.henkalferink.nl E:info@henkalferink.nl Veilingstraat 56, 7833 HN NIEUW-AMSTERDAM Postbus 36, 7833 ZG NIEUW-AMSTERDAM T..........................................+31 (0)591 392270 F..........................................+31 (0)591 552263 E info@henkalferink.nl W www.henkalferink.nl

• Alle voorkomende info@vandervegt.nl

staalconstructies, trappen, hekwerken zowel in staal, aluminium en roestvrijstaal • Smeedwerk

BOUWEN AAN MONUMENTEN

185

Vanaf € 396,- per jaar weten uw klanten ook wat u doet! Bel +31 (0)495 450095 +32 (0)11 605540 voor alle informatie over een vermelding

WIE DOET WAT

v.d. Veldt timmertechnieken

VAN DER VELDT TIMMERTECHNIEKEN Patrijzenlaan 21, 2104 BM HEEMSTEDE T..........................................+31 (0)23 5283225 F......................................... +31 (0)23 5295507 E contact@timmertechnieken.nl W www.timmertechnieken.nl

Verf fabrikanten

Wandspanning

Verzekeringen

OOSTENDORP BV, Interieur- en meubelstoffering DONATUS VERZEKERINGEN Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN T .........................................+31 (0)73 5221700 F .........................................+31 (0)73 5221717 E info@donatus.nl W www.donatus.nl

Vochtbestrijding HERSFT & HELDER B.V. Bouwweg 19, 8243 PJ LELYSTAD Postbus 2074, 8203 AB LELYSTAD T......................................... +31 (0)320 260616 F......................................... +31 (0)320 261184 E info@herfstenhelder.nl W www.herfstenhelder.nl

Verfproducten

Vlasakker 12, 3417 XT MONTFOORT T..........................................+31 (0)348 471921 F......................................... +31 (0)348 474467 E info@oostendorp.biz W www.oostendorp-stoffering.nl\

Zonwering

KÖSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN BV Postbus 432, 3840 AK HARDERWIJK T......................................... +31 (0)341 467090 F......................................... +31 (0)341 467099 E info@koster-afdichtingssystemen.nl W www.koster-afdichtingssystemen.nl

Vochtwering

SCHERMNED Grote Woerdlaan 36c, 2671 CL NAALDWIJK T......................................... +31 (0)174 622214 F......................................... +31 (0)174 622687 E info@schermned.nl W www.schermned.nl

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 E info@linova.nl W www.linova.nl,

PERFUSIE B.V. Postbus 85, 4130 EA VIANEN T..........................................+31 (0)347 370373 F..........................................+31 (0)347 375986 E info@perfusie.nl W www.perfusie.nl

Hier ? uw logo

Neem contact op met Niek Oostendorp voor alle informatie: T +31 (0)495 450095 E n.oostendorp@louwersuitgevers.nl

OOSTENDORP Interieur- en meubelstoffering B.V.

Voor méér dan alleen een product Restauratie, stalen ramen, hekwerken, smeedwerk, constructie, trappen in (roestvrij)staal, al dan niet in combinatie met hout.

Oostendorp Interieur- en meubelstoffering is een ambachtelijk bedrijf. Wij restaureren en reconstrueren onder andere wandbespanningen, gordijnen, traplopers en meubelstoffering. Hierbij maken wij gebruik van originele materialen en technieken.

adviseren, produceren en begeleiden, van ontwerp tot en met uitvoering:

Ontzorgen is ons motto!

In onze showroom hebben wij een uitgebreide collectie stoffen en tapijten uit diverse stijlperiodes.

Lid van Restauratoren Nederland en Restauratieconvergent. Voor meer informatie hierover kunt u terecht op: www.restauratieconvergent.nl

Vlasakker 12 T (0348) 47 19 21 3417 XT Montfoort F (0348) 47 44 67

186

BOUWEN AAN MONUMENTEN

E info@oostendorp.biz I www.oostendorp-stoffering.nl

WWW.RESITRIX.COM

WWW.HERTALAN.NL

Wédéflex.

Powered by passion.

Wédéflex. Al 35 jaar duurzame daksystemen!

Wédéflex Duurzame Daksystemen, Zuid-Willemsvaart 14, Postbus 811, 5201 AV ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 - 613 10 40, Fax: 073 - 614 62 46, E-mail: info@wedeflex.nl, Internet: www.wedeflex.nl