Stedenbouw 731 by Louwers Mediagroep

EDITIE

731

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 67 I 2 015

Grensverleggende ijsbeleving in vernieuwd Thialf | ‘Beethoven is inspirerende toevoeging aan de Zuidas’ | ‘State of the art’ distributiecentrum voor Rivièra Maison | Transformatie voormalig douanekantoor gaat als een trein

Een mooiere buitenwereld begint bij Falco De publieke ruimte is van ons allemaal. We willen ons er prettig voelen. Samenhang, vormgeving, uitstraling en veiligheid zijn daarom belangrijke elementen in de openbare ruimte. Falco, leidende producent van straatmeubilair, gebruikt die elementen dan ook als leidraad voor haar complete assortiment. Een assortiment dat varieert van fietsparkeersystemen tot overkappingen, van verkeersvoorzieningen tot parkmeubilair en nog veel meer.

Productie ‘op maat’ De meeste producten ontwikkelt en fabriceert Falco zelf. Vandaar ook dat uw keuze niet beperkt hoeft te blijven tot onze standaardcollectie. Ook voor projecten en bijzondere wensen kan Falco ‘op maat’ maken wat u wilt en uw ideeën voor uw buiteninrichting gestalte geven. Kijk op www.falco. nl voor een uitgebreide impressie of bel (0546) 55 44 44 voor een afspraak of om het 256 pagina’s dikke Falco Grote Buitenboek aan te vragen.

FALCOSINUS

FalcoLevel Premium+;

FalcoJona;

FalcoBlow;

Falco B.V

gebruiksvriendelijk etagerek dat

afvalbak verkrijgbaar in verschillende

budget- en gebruiksvriendelijke fiets-

Falco Straatmeubilair

voldoet aan eisen FietsParKeur, zowel

varianten (50, 70 en 100 liter). Nu

pomp. Voorzien van een verloopnippel,

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

h.o.h. maat 37,5 cm en 40 cm!

verkrijgbaar met geïntegreerde asbak.

dat geschikt is voor alle ventielen.

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

@FalcoTweets FalcoBV

MEER WETEN? BEL (0546) 55 44 44 OF BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.FALCO.NL OM ONS VOLLEDIGE ASSORTIMENT TE BEKIJKEN

REINVENTING STEEL BUILDING

PHILIPPE STARCK

Cladding Point is exclusief distribiteur voor Nederland Veldoven 6 6826 TT Arnhem - (T) +31 (0)26 - 365 0 630 - (F) +31 (0)26 - 365 0 631 - claddingpoint.nl

HEKWERKEN MOGEN BEST WEL EENS DE AANDACHT KRIJGEN!

BEEBOP is uw leverancier als het gaat om hekwerken, parken straatmeubilair en sporten speeltoestellen. Naast ons pakket van mooie standaard producten hebben wij ons gespecialiseerd in maatwerk. Uw ideeën en ontwerpen vertalen wij met onze technische inbreng en engineering tot een prachtig resultaat. Vakmanschap en service zijn bij ons erg belangrijk en de producten die wij leveren zijn altijd gemaakt van duurzame materialen en van hoogwaardige kwaliteit. Geïnteresseerd geraakt? Kijk voor ons assortiment en gerealiseerde projecten op beebop.nl of bel ons vrijblijvend op 023 534 74 00.

BEEBOP, LEVERANCIER VAN KWALITATIEVE INRICHTINGSMATERIALEN.

www.beebop.nl

EDITIE

731

Voorwoord

‘BESPAAR CO2 IN JE BEDRIJFSVOERING EN PROJECTEN’ Bij aanbestedingstrajecten neemt de CO2-Prestatieladder een steeds belangrijkere rol in. Niet verwonderlijk, want de ladder is een goed instrument voor bedrijven om hun CO2-uitstoot te reduceren. Zowel tijdens projecten als in de eigen bedrijfsvoering. Het basisprincipe van de ladder is dat inspanningen van bedrijven worden beloond. Een hogere score op de ladder geeft een concreet voordeel in het aanbestedingsproces, in de vorm van een – fictieve – korting op de inschrijfprijs. Hoe hoger de trede of het niveau op het certificaat, hoe meer voordeel het bedrijf krijgt bij de gunningafweging. In navolging van ProRail, de bedenker van de ladder, zetten steeds meer bedrijven en decentrale overheden het instrument in. Sommigen doen dit vooral vanwege het financiële voordeel. Maar verreweg de grootste groep kiest gelukkig voor de lange termijn en ziet het milieutechnisch belang als primaire drijfveer. In deze editie van Stedenbouw leest u hier meer over. Verder besteden we aandacht aan een aantal mooie projecten, waarin CO2-uitstoot, milieu en duurzaamheid een belangrijke rol spelen. Een goed voorbeeld is de nieuwbouw van de Life Sciences Incubator (LSI), een onderscheidend gebouw met 6.200 m² lab- en kantoorruimte voor startende ondernemers in dit vakgebied, dat gaat voor een BREEAM-NL ‘Outstanding’-oplevercertificaat. De zorgvuldig uitgeëngineerde gevel, een WKO-installatie, LED-verlichting en pv-panelen zorgen voor circa veertig procent minder energieverbruik dan het Bouwbesluit vereist. Of wat dacht u van het ‘state of the art’ distributiecentrum van Rivièra Maison? Op het Atlaspark in het Westelijk Havengebied van Amsterdam wordt per 1 januari het nieuwe distributiecentrum van Rivièra Maison in gebruik genomen, dat gebouwd wordt volgens de BREEAM ‘Very Good’-norm. Om een laag energieverbruik voor de verwarming van het gebouw te realiseren, is de combinatie van een hoge isolatiewaarde en vloerverwarming toegepast. Boven de laad- en losplatforms is translucente gevelbeplating toegepast, waardoor minder kunstmatige verlichting nodig is. Door het gebruik van T5-verlichting met sensoren wordt een aanzienlijke kostenbesparing bereikt. Ook zeer de moeite waard zijn de artikelen over de nieuwe verkeersleidingspost voor de regio Utrecht, studentencampus AmstelHome, de nieuwe hoofdkantoren van AkzoNobel en Stibbe en Designhotel Breda, het eerste vijfsterrenhotel in Breda. Kortom: keuze te over. Ik wens u weer veel leesplezier.

Lieke van Zuilekom

731

SINDS 1948

Vaktijdschrift & website voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 67 | 2015 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATOR Lieke van Zuilekom – Bousema

REDACTIEMEDEWERKERS

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Jac Buchholz, Martijn van den Bouwhuysen, Henk Geist, Fiona de Heus, Marjolein Meppelink, Sjoerd Meuleman, Richard Stegers, Liliane Verwoolde, "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure, Lieke van Zuilekom – Bousema.

BLADMANAGEMENT

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com E traffic@louwersuitgevers.nl o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 81,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 955

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

UTILITEITSBOUW HEERENVEEN Thialf .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 AMSTERDAM Beethoven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 AMSTERDAM Rivièra Maison. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 BREDA OVT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 AMSTERDAM Xite HQ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 VENLO DSV Logistics. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 BEST Hornbach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 HOOGEZAND Huis van Bestuur en Cultuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 AMSTERDAM AmstelHome. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 UTRECHT Verkeersleidingspost ProRail. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 LAREN De Biezem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 ALMERE Sligro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 UTRECHT Life Sciences Incubator.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 MAASDAM FrieslandCampina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 UTRECHT Onderdoorgang station Vaartsche Rijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 UDEN Centrumplan Hoek Promenade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 PRODUCTINFORMATIE Flexibele gevels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 OUD-BEIJERLAND de ‘Rembrandt’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 AMSTERDAM Tijdelijke Rechtbank.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Constructieve veiligheid van de galerijen en balkons. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

THEMA CO2-PRESTATIELADDER Certificering CO2-PRESTATIELADDER van steeds groter belang bij aanbestedingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 ‘Onze ambitie is om de CO2-uitstoot gezamenlijk terug te dringen’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 ‘Duurzaamheid is meer dan CO2-reductie alleen’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

THEMA BOUWDROGING ‘Bouwdroging is onderschatte groeimarkt’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

120

104

107

114

152

THEMA STRAAT & PARKMEUBILAIR Duurzaam design en XXL-maatvoering brengen straatmeubilair naar nieuw niveau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Vernieuwd Oosterpark ‘vriendelijker en toegankelijker’ met modern en duurzaam sierhekwerk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 ‘Recycleren is geen keuze, maar noodzaak’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

WONINGBOUW

EDITIE

731

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 67 I 2 015

UTRECHT De Ravel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 AMSTERDAM Het Breed. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 ROTTERDAM Westzeedijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 BARNEVELD Dompselaerstate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 SOEST Smitsweg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 KAMPEN Hanzewijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 ZOETERMEER Casa Italia.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 AMSTERDAM de Smaragd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 LEIDEN Tuinstadwijk.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 NIJMEGEN Rentmeestercomplex. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Grensverleggende ijsbeleving in vernieuwd Thialf | ‘Beethoven is inspirerende toevoeging aan de Zuidas’ | ‘State of the art’ distributiecentrum voor Rivièra Maison | Transformatie voormalig douanekantoor gaat als een trein

Coverbeeld | Xite HQ, Amsterdam Beeld: Peer de Wit

BOUWEN AAN MONUMENTEN LAREN | Papagenohuis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 OISTERWIJK | EKWC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 BREDA | Catharinastraat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

De Pen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 LEEUWARDEN | Blokhuispoort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 LEIDEN | Smederij Oldenhave.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Donatus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 ZEVENAAR BAT-complex. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 DELFT Paardenmarkt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 BREDA Designhotel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

Papagenohuis in Villa Dennenoord Laren Herbestemming Blokhuispoort Leeuwarden BAT-complex nieuw onderkomen voor gemeente Zevenaar

Coverbeeld | Papagenohuis, Laren Beeld: PPM Houtmortels

RUBRIEKEN BEDRIJFSPRESENTATIE Arton.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 BEDRIJFSPRESENTATIE Theuma Doorsystemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Wie doet Wat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

UTILITEITSBOUW

Tekst | Henk Geist Beeld | Zwarts & Jansma Architects

ALLE FACILITEITEN GEPOSITIONEERD ROND HET IJS

Grensverleggende ijsbeleving in vernieuwd Thialf In het vernieuwde Thialf draait alles om het ijs. Het door Zwarts & Jansma Architects ontworpen concept voor de vernieuwing van het ijsstadion in Heereveen moet sporters en publiek een grensverleggende ijsbeleving garanderen, een concept waarmee Thialf ook de snelste laaglandbaan ter wereld wil blijven. Het ontwerp van ZJA bouwt voort op de ovaalvormige structuur van het bestaande gebouw. De ijsbaan en tribunes liggen nog op dezelfde plek, maar nog meer dan voorheen vormt in het verbouwde Thialf de ijsbaan – die wel geheel wordt vernieuwd – het hart van het stadion. Met het toevoegen van een nieuwe omloop maken Zwarts & Jansma het mogelijk dat alle faciliteiten nu gepositioneerd kunnen worden rondom het ijs. “Door alle functies – tribune, pers, hospitality, horeca, kantoren en topsporttrainingsfaciliteiten – rondom het ijs te positioneren, stimuleren we een maximale interactie tussen topsporters, breedtesporters en publiek”, zegt projectarchitect Bas Symons.

BINDEND ELEMENT De nieuwe omloop vormt het bindende element van het vernieuwde Thialf en ligt achter en boven de bestaande tribunes. Omloop en wedstrijdhal worden van elkaar gescheiden door een glazen pui. Tijdens evenementen zijn de tribunes via de omloop bereikbaar, hier bevinden zich de uitgiftepunten voor de horeca en de ontmoetingsplekken. Via de omloop zijn de toiletgroepen op de begane grond bereikbaar. Op de begane grond onder de omloop zijn ook de zone met kleedruimtes voor de topsporters, met een eigen entree, en de techniekruimtes gesitueerd. Op de tweede verdieping van de omloop liggen onder meer de trainingsfaciliteiten voor de topsporters,

kantoorruimtes, ruimtes voor onderzoek en fysiotherapie- en hospitalityvoorzieningen. Dankzij de glazen pui hebben de gebruikers van die ruimtes ook altijd zicht op de ijsbaan. De glazen wand heeft ook een vochtwerende en isolerende werking, waardoor het binnenklimaat van de wedstrijdbaan en daarmee de kwaliteit van de ijsvloer beter beheersbaar blijft. Het bestaande dak boven de ijsvloer, een lensvormige staalconstructie, kon worden gehandhaafd.

SCHEIDING Een tweede grote ingreep betreft het vernieuwde entreegebied van Thialf. Dat bestaat uit twee scheggen die het mogelijk maken een scheiding aan te brengen tussen de dagelijkse bezoekersstroom en de grote stroom bezoekers van evenementen. Bij een evenement worden de bezoekers via een trappenlandschap meteen naar een entreehal op de eerste

HEERENVEEN | Thialf

Projectinfo SPECTACULAIRE GEVEL OPGEBOUWD UIT 10.000 PUZZELSTUKJES Thialf is een prestigieus verbouwingsproject. Daar hoort natuurlijk een spectaculaire gevel bij! Zoals bij de schaatstempel van Nederland past, voorzag het schetsontwerp van de architect in een motief van ijskristallen. De vraag was alleen hoe dit ingenieus uit te denken en technisch op te lossen. Co-maker MSP Dak en Wand, dat op een steenworp van het ijsstadion is gehuisvest, kwam met de creatieve oplossing. “In de gevel, met een totale oppervlakte van 4.000 vierkante meter, zijn twee typen ijskristal verwerkt, elk bestaand uit zeven panelen. De gevel telt 1.430 kristallen, dus in totaal zijn er 10.000 puzzelstukjes aangebracht”, vertelt werkvoorbereider Jesmer Kuiper van MSP Dak. “De architect had met zijn schetsontwerp een bepaald beeld voor ogen met een motief van ijskristallen. Daarbij ging hij uit van houtskeletbouw met beplating; de vraag was hoe je dat technisch kon oplossen. Na veel rekenen, (mee)denken, ontwerpen, tekenen, adviezen inwinnen, begroten en overleggen kwamen wij met een oplossing waar iedereen bij ons op kantoor aan heeft bijgedragen. Deze oplossing bleek zowel qua duurzaamheid, esthetiek, financiën en planning het gouden ei te zijn.” De duurzame oplossing bestaat uit sandwichpanelen met een hexagone (zeshoekige) vorm. Deze panelen bestaan uit een drie millimeter dikke kern van kunststof, waarop aan weerszijden een sneeuwwit gecoate laag aluminium composiet met een dikte van 0,5 millimeter is aangebracht. De panelen zijn daarmee volgens Kuiper stevig genoeg om grote overspanningen te maken, waardoor de gevel haar strakke uitstraling behoudt. De panelen zijn zodanig uitgemeten dat er sprake is van optimale maatvoering, ze vallen als puzzelstukjes in elkaar. Verlijmd De kristallen zijn verlijmd op zwarte sandwichpanelen, waarbij tussen de puzzelstukjes een onderlinge afstand van dertig millimeter is aangehouden. Hierdoor wordt het lijnenspel in de gevel versterkt. Het elf meter hoge geveldeel met ijskristallen rust op een drie meter hoge plint. Deze plint is ook opgebouwd uit sandwichpanelen, waarop als esthetische schil een donkere profielbeplating is aangebracht. ‘Cirkel is rond’ MSP brengt ook de stalen dakbeplating aan op het nieuwe Thialf. Daarmee herhaalt de geschiedenis zich; Douwe Lap, de directeur van MSP was in het verleden ook betrokken bij het dak op het oude Thialf. Kuiper glimlachend: “Daarmee is voor ons de cirkel weer rond.”

KORTE TIJDSPLANNING verdieping geleid van waaruit de omloop bereikbaar is. “Bij binnenkomst zie je als eerst de ijsvloer, wat bijdraagt aan de beleving van het ijsstadion”, zegt Reinald Top, architect-partner bij Zwarts & Jansma Architects. “Bij architectuur draait het, naast logistiek en functionaliteit, ook om emotie: de belevingswaarde van het gebouw.” Voor het dagelijks gebruik is er een toegang op de begane grond die de bezoekers brengt naar de entreehal met balies en het restaurant.

COMPACT GEBOUW De filosofie om alles rond het ijs te organiseren, leidt tot een compact gebouw met een iconische uitstraling, ›

De verbouwing van Thialf gebeurt in twee fases, tussen de schaatsseizoenen en staat onder grote tijdsdruk. Aanvankelijk zou de ijsvloer al in 2014 worden vervangen, maar in afwachting van een gerechtelijke uitspraak kon de verbouw pas in maart 2015 starten, na afloop van het schaatsseizoen. “De opleverdatum van oktober 2016 bleef echter gehandhaafd, dus moet de verbouwing in een kortere periode worden gerealiseerd. Technisch gezien is dat een spannende opgave”, zegt technisch manager Tijmen Schrauwers van Heddes Bouw & Ontwikkeling, dat in de vorm van een Engineer & Build contract verantwoordelijk is voor de complete uitwerking van het project. In de eerste fase tot half oktober 2015 is de ijsvloer inclusief de complete ijsinstallatie vervangen en is rond het bestaande gebouw de nieuwe schil voor de kantoren en diverse voorzieningen aangebracht. Aangezien de nieuwe ijsvloer onder droge omstandigheden moest worden gemaakt, is het oude dak gehandhaafd. In de tweede fase tussen maart en oktober 2016 worden de oude buitenmuren verwijderd en gaat de dakconstructie rusten op de nieuwe kolommen in de buitenschil. Schrauwers: “De nieuwe jas gaat de bestaande constructie dragen. Dan wordt ook de glazen wand achter de tribunes geplaatst. Een grote prestatie zowel op het gebied van engineering als uitvoering. Topsport!”

SLOPEN MET VISIE EN PRECISIE www.wal-sloopwerken.nl

Van der Wal.indd 1

09-10-15 15:05

‘Bij het nieuwe Thialf hoort een spectaculaire wand! Wij bedachten de creatieve oplossing...’

Businesspark Friesland-West 31 • 8447 SL Heerenveen • 0513 63 10 63 • www.msp-dakenwand.nl 10 |

HEERENVEEN | Thialf

een gebouw dat de vorm van de schaatsbaan zo zuiver mogelijk weerspiegelt. Dat is mede te danken aan de bijzondere vormgeving van de gevels, die worden bekleed met witte aluminium panelen die een patroon van ijskristallen vormen. Symons: “Met de vernieuwbouw van Thialf verleggen wij de grenzen van het gebouw en verrijken wij de Thialfbelevenis.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Thialf, Heerenveen

ONTWERP Zwarts & Jansma Architects, Amsterdam UITVOERING Ballast Nedam, Heddes Bouw en Warmtebouw INSTALLATIES Croon Electrotechniek, Amsterdam

GEVELBOUWER

Projectinfo AFZINKKELDER VOOR SPELERSTUNNEL THIALF Bij de modernisering van het Thialf stadion was het nodig om ook de capaciteit van de bestaande spelerstunnel naar het binnenterrein te vergroten. Gezien de bodemopbouw en de beschikbare binnenruimte (bestaande hal) was een afzinkkelder volgens MultiBouwSystemen het meest geschikt om toe te passen. MultiBouwSystemen heeft voor de nieuwe spelerstunnel een plan ontworpen waarbij de lange smalle tunnel met ingang en koelruimte boven de grond is opgebouwd uit prefab betonelementen. De voorbereiding kon plaatsvinden terwijl de schaatshal nog open was. Door gebruik te maken van prefab betonwanden kon de uitvoeringstijd zeer kort worden gehouden. Dit was van groot belang gezien de strakke planning van de aannemer. Na de opbouw is het geheel in twee fases hydraulisch getrokken de grond ingezakt. De twee fases zijn gekoppeld middels een natte knoop. Tot slot is een verbinding gemaakt met de bestaande tunnel.

Rollecate

IJSVLOER THIALF HERGEBRUIKT DOOR BOEREN

Aronsohn, Amsterdam BOUWPERIODE voorjaar 2015 – voorjaar 2016

De gedeeltelijke sloop van het oude Thialf wordt uitgevoerd door Van der Wal sloopwerken uit Joure. Aan de buitenzijde van het ijsstadion zijn de kantoren onder de tribunes gesloopt. Aan de binnenzijde zijn onder meer de hoofdingang en het restaurant, dat was gelegen tussen de ijshockeyhal en de hal met de 400 meter baan, verwijderd.

ADVIES

Een bijzonder onderdeel van het werk vormt de sloop van de oude betonnen onderlaag van de ijsvloer. Deze is door Van der Wal in stukken van 2 bij 2 meter gezaagd, met zuignappen in vrachtwagens gehesen en vervolgens afgevoerd. De betondelen worden voor een groot deel hergebruikt door boeren voor de verharding van hun erf. Zoals ook het merendeel van het sloopmateriaal van Thialf op diverse manieren wordt hergebruikt. De grootste uitdaging voor Van der Wal dient zich volgend jaar aan. Dan moet het oude dak dat zich nog onder het dak van de nieuwe omloop bevindt, van binnenuit worden ontmanteld.

DAK- EN WANDMATERIALEN Thialf is het onbetwiste schaatscentrum van Nederland. Met de vernieuwbouw wordt de beste laaglandbaan ter wereld gerealiseerd, met de beste faciliteiten en energiezuinige voorzieningen. De verbouw vindt plaats in verschillende fases in de niet-schaatsmaanden. Onder andere vanwege de gewenste snelle bouwtijd en de grote hoeveelheden aan bouwmateriaal voor dit enorme ijscomplex, is door MSP Dak en Wand uit Heerenveen gekozen voor de daken wandmaterialen van SAB-profiel. In de huidige fase is de nieuwe schil rond het bestaande complex gebouwd, met als meest zichtbare element de witte huid met ijskristallen. Deze composiet buitengevel wordt gelijmd op de recent geïntroduceerde sandwichpanelen SAB-Carrier, uitgevoerd in Colorcoat Prisma® Black. Verder is ook voor de dakuitbreiding Tata Steel materiaal gebruikt, namelijk ruim 14.000 m² warmdak profielplaten SAB 158R/750.

| 11

MULTIFUNCTIONELE VOEGLOZE VLOER

PRODUCTOMSCHRIJVING Door de standaard hoge vlakheid en het ontbreken van voegen is deze betonvloer geschikt voor een breed toepassingsgebied. Een zeer functionele, duurzame betonvloer, met weinig tot geen beperkingen qua belasting, die nauwelijks onderhoud behoeft.

SUPERVLAKKE VLOER VLOEROPTIE: MINI VIBROPALEN

PRODUCTOMSCHRIJVING Door te voldoen aan de allerhoogste vlakheideisen wordt deze vloer voornamelijk toegepast in smalle gangen - hoogbouwmagazijnen. Deze betonvloer wordt voegloos uitgevoerd, biedt een hoog comfort, maximale heftruck snelheid en behoeft nauwelijks onderhoud.

Van Berlo verzorgt totaaloplossingen van engineering tot uitvoering en oplevering.

INDUSTRIAL FLOOR INTELLIGENCE

Welkom bij Bartels!

Welkom bij Bartels! Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee.

www.bartels.nl 12 |

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

HEERENVEEN | Thialf

Projectinfo OPTIMALISATIE STAALCONSTRUCTIE In Heerenveen wordt druk gewerkt aan de vernieuwbouw van een iconisch gebouw, het Thialf stadion. Het in 1986 gebouwde stadion heeft een zeer minimalistische staalconstructie, zeker voor die periode. Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra verzorgt in opdracht van staalleverancier Hutten Metaal de uitwerking van de staalconstructie.

SUPERVLAKKE VLOER VORMT BASIS VOOR TOEKOMSTIGE RECORDS

De adviestaak van Bartels bestond allereest uit het berekenen van de staaldetailaansluitingen, zeer specifiek werk omdat het om een bestaande constructie gaat. Daarnaast onderzocht het bedrijf of er een optimalisatieslag behaald kon worden in het ontwerp van de staalconstructie. Ook heeft Bartels tijdens het proces nog advieswerkzaamheden verricht voor het maken van een montageplan van de staalconstructie en van de kanaalplaatvloeren. Onder grote tijdsdruk zijn door Bartels de optimalisaties berekend en ingediend, waarmee uiteindelijk een enorme besparing in staal en dus in euro’s kon worden gerealiseerd voor de opdrachtgever. De grootste aanpassing en dus optimalisatie was het omzetten van ruimtelijke spanten naar vlakke 2D-spanten, waardoor de staalbouwer een veel eenvoudiger fabricage- en transportproces had.

Extreem vlak en zo perfect mogelijk waterpas. Dat waren de belangrijkste eisen waaraan de nieuwe ijsvloer van het Thialf stadion in Heerenveen moest voldoen. Daarin is Van Berlo bedrijfsvloeren geslaagd, verzekert Jan Baijens, commercieel technisch adviseur bij Van Berlo. “Er is nog nooit zo’n vlakke betonvloer gemeten, dit is de vlakste vloer die we ooit hebben gemaakt. De ambitie om de snelste laaglandbaan ter wereld te zijn, is wat de vloer betreft zeker gelukt. Aan de vloer zal het niet liggen.” De nieuwe vloer is aangebracht op de bestaande constructieve vloer van kanaalplaten. De door Van Berlo Engineering ontworpen vloer voor zowel de wedstrijdbaan als de middenbaan is laag voor laag opgebouwd. Baijens: “De constructieve vloer hebben we helemaal ingemeten, met 8.000 meetpunten. Met lasers en digitale waterpassen hebben we het verloop op afstand steeds gemeten. Om de tien meter is een ijkpunt uitgezet, waarmee we een zuiver nulpunt als basis hadden. De constructieve vloer is eerst uitgevuld met een egalisatielaag.”

SAB-profiel levert de meest hoogwaardige daken gevelsystemen met Colorcoat® Colorcoat HPS200 Ultra® en Colorcoat Prisma® van Tata Steel zijn het meest duurzame gecoate staal voor gevels en daken dat momenteel verkrijgbaar is. Deze materialen voldoen aan de hoogste eisen van corrosieweerstand (klasse RC5) en UV-resistentie (klasse RUV4). De corrosiebestendigheid en het kleuren glansbehoud worden met de Tata Steel Confidex Garantie® gegarandeerd, inclusief de snijkanten. Geen verplichte inspecties of onderhoud zijn vereist. SAB-profiel verwerkt Colorcoat tot sandwichpanelen, profielplaten, speciale planken puntprofielen en zetwerk waarmee u eindeloos kan variëren. Colorcoat is leverbaar in vele standaard kleuren, metallics en op aanvraag in projectspecifieke kleuren. U geeft daarmee elk gebouw een geheel eigen karakter.

Voor meer informatie: www.colorcoat-online.com www.sab-profiel.nl

Gelijkmatige verdeling Op de geëgaliseerde ondervloer is een aantal damp- en isolatielagen gelegd, waarop vervolgens de constructieve onderwapening van de betonvloer is gevlochten door vlechtbedrijf Gerliko. Op die wapening zijn kilometers vriesslangen bevestigd, waardoor de koelvloeistof stroomt. De slangen zijn weer afgedekt met een bovenwapening, waarna door Dyckerhoff Basal het speciale beton met een stabiele kwaliteit kon worden gestort. Baijens: “Van belang daarbij is dat de afstand van de bovenkant van de vriesslang tot de bovenkant van het beton overal gelijk is. Want hoe nauwkeuriger die afstand, hoe beter en sneller het ijs. Je krijgt dan een gelijkmatige verdeling van de kou, het ijs wordt overal even dik en je kunt de hardheid van het ijs beter sturen.” Supervlak Bij de stort van het beton was een zijgeleiding aangebracht waartussen een rol was bevestigd. Baijens: “Daarmee konden we de betonvloer ongelooflijk glad maken. De vloer is nog afgewerkt met vlinders en met een door ons ontwikkeld apparaat, de Bertec FFE, dat de vlakheid nog verder verhoogt. Zowel in de breedte als in de schaatsrichting is nu sprake van een supervlakke baan, geschikt voor wereldrecords.”

| 13

AMSTERDAM | Beethoven

Tekst en Beeld | Jerry Helmers

De skyline ontwikkelt zich gestaag

Managementvisie op binnenstedelijk bouwen

‘Beethoven is inspirerende toevoeging aan de Zuidas’ De imponerende skyline van de Amsterdamse Zuidas is in het afgelopen jaar feitelijk nóg imponerender geworden. Op een steenworpafstand van het WTC verrijzen de contouren van de nieuwe hoofdkantoren van AkzoNobel en Stibbe. We hebben het over project 'Beethoven'.’ Twee gebouwen die naar elkaar knipogen. Althans, dat zeggen organisatiedeskundige Arend Baan en bedrijfsleider Cor Broekhuizen, beiden werkzaam bij Dura Vermeer. “Een gezamenlijk doel is hier vertaald naar een puike prestatie.” En dáár is eigenlijk niets te veel mee gezegd. Want, een prestatie is het beslist om op deze wijze binnenstedelijk te bouwen. Zo heeft de Amsterdamse Zuidas een ander regime met betrekking tot weten regelgeving; voor iedere stakeholder is er daarom beslist meer dynamiek in vergelijking met bouwprojecten elders in het land. Of sterker nog: elders in de stad. “Het kennen van de plaatselijke voorschriften is geen sinecure”, zegt Baan. “Zo geldt in het gebied rondom het WTC dat je verplicht verkeers-

14 |

regelaars moet inzetten als bijvoorbeeld een vrachtwagen achteruit rijdt nadat hij heeft gelost. Omdat er zo veel wordt gebouwd in dit zakelijke gebied van de hoofdstad, mag er geen allegaartje ontstaan. Natuurlijk niet in het ontwerp van de gebouwen zelf maar ook niet rondom de bouwplaatsen. Zo moeten de bouwketens een witte kleur hebben. Ook zijn vaste bouwhekken verplicht. Die sla je in de grond en dáár heb je weer een aparte vergunning voor nodig. Daar moet je je als bouwer dus wel in verdiepen.”

AMSTERDAM | Beethoven

Baan vertelt tevens dat er in de directe omgeving twee zogenoemde bufferzones zijn aangewezen. “Er kan immers altijd enige uitloop zijn, om wat voor reden dan ook. Leveranciers kunnen dan met hun wagens op speciale plekken wachten totdat ze aan de beurt zijn. In die zin beschouw ik dit hele project ook echt als een prachtige persoonlijke uitdaging. Zo’n beetje alle organisatorische facetten – en meer! – komen hier aan bod.”

ONDER CONTROLE? De vraag is natuurlijk hoe je – bij aanvang en gedurende de bouw – weet dat je werkelijk alles onder controle hebt. Cor Broekhuizen: “Natuurlijk telt enerzijds alle opgebouwde expertise uit het verleden. Het is gevoel. En inzicht. We werken hier ook niet alleen met standaardprotocollen. Dat kan ook niet want elke bouwuitdaging is anders. Ieder project moet je uniek aanvliegen. De kapstok is hier ons eigen BLVC-plan (Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie). En ja, we bestuderen uiteraard zelf ook – al lopende – de omgeving. Wat gebeurt er precies, hoe zijn de logistieke stromen, wanneer zijn de spitstijden? Het is vooral van belang om alle mogelijke stakeholders te kennen. Of, in ieder geval te weten hoe en waar je ze kunt bereiken als er iets aan de hand is.” › Nu nog een bouwput maar de knipoog van de twee gebouwen aan de Amsterdamse Zuidas wordt gevormd.

Projectinfo DUURZAME ENERGIE UIT DE GROND De CO2-uitstoot van de nieuwbouw van AkzoNobel en Stibbe wordt naar verwachting met 98 procent gereduceerd. Dit komt neer op een vermindering van 684 ton CO2 per jaar. Om dit te realiseren, is er een WKO-installatie toegepast en wordt er groene stroom ingekocht voor de productie van warmte en koude. “Een WKO kenmerkt zich door heel goede energieprestaties”, legt Silvano Serra, Business Unit Manager bij Cofely Energie Solutions, onderdeel van Cofely, uit. “Wij zijn de grootste WKO-ontwikkelaar van Nederland. Binnen Cofely zijn wij gecertificeerd en gespecialiseerd om WKO-installaties te ontwerpen, realiseren, financieren en exploiteren.” Duurzaam WKO heeft de afgelopen jaren in Nederland een enorme groei doorgemaakt. Dit komt mede doordat WKO-installaties een belangrijke rol spelen bij het realiseren van duurzaamheidsdoelstellingen en het behalen van een BREEAM-certificering. “Daarnaast hebben wij het geluk dat de Nederlandse bodem uitermate geschikt is voor deze vorm van energieopwekking.” Nieuwbouw en renovatie “Bij zowel nieuwbouw als renovatietrajecten biedt WKO een goede oplossing voor het verduurzamen van vastgoed. Dat wij de openbare aanbesteding voor AkzoNobel en Stibbe hebben gewonnen, komt niet alleen doordat wij een slim en innovatief WKOconcept leveren, maar ook omdat wij het systeem tegen een aantrekkelijke Total Cost of Ownership kunnen ontwerpen, realiseren, financieren en exploiteren. Cofely laat al vijftien jaar goede prestaties zien op het gebied van WKO-installaties. Zo levert het bedrijf in Amsterdam onder andere warmte en koude bij de projecten Wester IJ-Dock, Mahler, Overhoeks en Oosterdokseiland.” Efficiënt Voor de installatie van AkzoNobel en Stibbe zijn vier bronnen geslagen; zowel koude als warme bronnen. Hierdoor is het mogelijk om het grondwater te gebruiken als energiedrager. “De grote delen van de installatie worden heel efficiënt in eigen huis op een frame gebouwd, zodat we op de locatie niet beperkt worden door een moeilijk toegankelijke situatie. Dit systeem zorgt ervoor dat 32.000 vierkante meter kantoorruimte bij AkzoNobel en Stibbe kan worden voorzien van warmte en koude. De performance is altijd gegarandeerd, de klant zal nooit zonder warmte en koude komen te zitten”, aldus Serra. Wel is voorzien in een backupsysteem. Zo kan bij extreme koude of onderhoudswerkzaamheden worden overgeschakeld op stadswarmte.

| 15

SUPERB [IN]VISIBLE ACOUSTIC HNK Het Nieuwe Kantoor (Apeldoorn) 500 m2 Sonaspray ST

Goede akoestiek is essentieel voor de beleving en het gebruik van een ruimte. Asona heeft al ruim 35 jaar ervaring met de ontwikkeling van hoogwaardige akoestische materialen die niet alleen zorgen voor een optimaal akoestisch klimaat, maar bovendien de uiterlijke

16 |

aspecten van de ruimte respecteert. De kern van onze oplossing ligt in de unieke combinatie van geluiddempend naadloos akoestisch pleister in verschillende lagen en een akoestische afwerking

in de vorm van akoestisch spuitwerk, die alle ondergronden volgen. Wij leveren niet alleen de juiste geluiddempende materialen maar zorgen ook voor de applicatie en het onderhoud.

asona.com

AMSTERDAM | Beethoven

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP

UITVOERING

BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Dura Vermeer Vastgoed Group A, Rotterdam, Folkert van Hagen (parkeergarage en kantoor Akzo Nobel), Jo Coenen, Amsterdam (kantoor Stibbe) Dura Vermeer Bouw Hengelo en Dura Vermeer Bouw Midden-West Aanneemsom: 80 miljoen euro Aanvang februari 2013 – oplevering derde kwartaal 2015 en eerste kwartaal 2016

Projectinfo NAGALM KRIJGT GEEN KANS IN KANTOORGEBOUW STIBBE Om het akoestisch comfort in het nieuwe kantoorgebouw van Stibbe te garanderen, heeft Asona Benelux BV circa 870 m² akoestisch spuitwerk aangebracht, verdeeld over verschillende oppervlakten.

Unieke architectuur aan de Zuidas in Amsterdam

Als de twee naar de gebouwen zelf kijken (“Want, dáár gaat het uiteindelijk vooral om!”), dan zijn ze uitermate tevreden. “Ik zie ze echt als een inspirerende toevoeging voor de Zuidas”, zegt Broekhuizen. “Wonen, werken, een stuk levendigheid. Het zit er allemaal in. Maar ook de integratie met het Beatrixpark dat deels over de parkeergarage heenloopt, is bijzonder. Verder ben ik trots op het op één na hoogste BREEAM-niveau waar deze twee gebouwen mee gelabeld zijn.”

RISICOMANAGEMENT Volgens Broekhuizen was risicomanagement een hot item. “Eén van onze onderaannemers kon helaas het project niet continueren; dat was even schrikken maar omdat we altijd veel aandacht besteden aan het risicomanagement, konden we het nemen zoals het kwam en meteen de juiste acties ondernemen. Eerlijk is eerlijk: dat levert natuurlijk wel wat onrustige momenten op maar uiteindelijk zat de succesfactor in de beheersbaarheid. Dat geldt overigens niet alleen voor ons, dat geldt voor alle medewerkers. Onze visie is dat we de mensen willen motiveren door ze als het ware medeeigenaar te maken van het project. Dat werkt. Precies daarom kunnen we flexibel zijn, snel inspelen op veranderende omstandigheden maar vooral ook op tijd opleveren. Want, is dat niet een aspect wat een opdrachtgever uiteindelijk gewoon wil horen?” ❚

“In opdracht van aannemer Dura Vermeer hebben wij akoestisch spuitwerk aangebracht op de verticale delen van de balustrades en de plafonds van het trappenhuis, om het geluid van voetstappen te dempen”, vertelt Rob van Beek, Salesmanager bij Asona Benelux BV. “In het atrium hebben we de plafonds van akoestisch spuitwerk voorzien, evenals de onderkant van de bordessen in het trappenhuis en de halfronde balustrades in de centrale hal. Storend contactgeluid en nagalm krijgen in het kantoorgebouw geen kans meer. Met ons spuitwerk hebben we een absorptiewaarde van αw 0,60 behaald.” Zichtwerk Asona Benelux BV heeft al meer dan 25 jaar ervaring in de ontwikkeling en applicatie van hoogwaardig akoestisch spuit- en pleisterwerk. Er zijn verschillende afwerkniveaus, van ruw-industrieel tot glad geschuurd pleisterwerk (αw 0,95). In dit project heeft Asona de Sonaspray ST-TR toegepast, een vlak gespaande, geluiddempende plafondafwerking die ideaal geschikt is voor ruimten waar een vermindering van nagalmtijd, geluidsniveau en een verbetering van de akoestiek gewenst is. “De Sonaspray ST-TR betreft grotendeels zichtwerk. Nadien hebben we het spuitwerk daarom overgespoten in de kleur RAL 9010.” Verticaal spuitwerk Sonaspray bestaat uit geluidsabsorberende vezels die met water, watergedragen lijm en speciale mengapparatuur op de locatie worden aangemaakt. De dikte van het materiaal en de structuur kunnen variëren. “In dit project is veel verticaal spuitwerk aangebracht, in grote vlakken. Bovendien moest veel op hoogte worden gewerkt”, vertelt Van Beek. “Dit zorgde voor de nodige uitdagingen. Om een optimale afwerking te garanderen, hebben we ervoor gekozen om het spuitwerk in twee dunnere lagen aan te brengen.” Hij kijkt terug op een mooi, maar ook hectisch project. Want de doorlooptijd was kort. “Dankzij een goede samenwerking met Dura Vermeer zijn we erin geslaagd het project, binnen de gestelde tijd, tot een goed einde te brengen.”

| 17

Betonconstructies 100% waterdicht afsluiten? Dat is gegarandeerd door gebruik van Novacell: een koud gespoten en dus naadloze bedekking van betondelen die 100% verkleefd ook op vochtige ondergronden. Betondelen zoals parkeergarages, kelderwanden, daktuinen, reinwaterkelders en kunstwerken. Een product van het hoogste niveau. Wenst u meer informatie bezoek dan onze website of neem telefonisch contact met ons op.

Kimmenade Nederland B.V. Vossenbeemd 9 5705 CL Helmond Postbus 144 5700 AC Helmond Nederland

T +31 (0)492 53 31 22 F +31 (0)492 52 80 95 E info@kimmenade.nl W www.kimmenade.com

Ook bij de nieuwbouw van Akzo Nobel in Amsterdam wordt door Dekker Natuursteen aangetoond dat in het oog springende gebouwen met natuursteen beter tot hun recht komen. Wij feliciteren opdrachtgever, aannemer en architect met dit schitterende, nieuwe kantoor.

www.dekkernatuursteen.nl 18 |

AMSTERDAM | Beethoven

Projectinfo INNOVATIEF PRODUCT MET LANGE LEVENSDUUR Met enkele in eigen huis ontwikkelde, innovatieve producten biedt Kimmenade Nederland haar opdrachtgevers gegarandeerde, duurzame oplossingen voor het honderd procent waterproof afdichten van gebouwen en betonconstructies. Dat is ook het geval bij de kelders en parkeerkelder onder de nieuwbouw van Akzo Nobel en Stibbe in Amsterdam. Geen lastige opdracht, maar dagelijks werk, maakt directeur Marco Schippers duidelijk. “Vanwege de diverse voordelen en de lange levensduur passen we onze producten frequent toe. Het betreft een koud gespoten aangebracht product dat vanwege deze verwerkingsmethode zorgt voor een naadloze bedekking. Het is zowel horizontaal als verticaal aan te brengen en de verkleving is honderd procent, ook op vochtige ondergronden. Het is elastisch, zeer sterk en heeft daardoor zoals gezegd een hoge kwaliteit en lange levensduur. We verwerken het niet alleen in gebouwen, maar bijvoorbeeld ook op bruggen, viaducten en in tunnels. En dat doen we inmiddels in heel Nederland, België en Duitsland.”

Vos geeft aan dat aan de productie een uitgebreide voorbereiding voorafging. Als eerste werd het plafond geproduceerd, een staalconstructie met piepschuim, hout, een 6 mm dikke brandvertragende polyesterlaag en een anti-graffiti coating. Verder is er sprake van een polyester opbouw met interne sandwichconstructie en een complexe vormgeving. De wanden zijn van gebogen glas. “Aan dat glas zijn specifieke eisen gesteld wat betreft dikte, zonwering en stevigheid.” Kees Vos geeft aan dat het werk nagenoeg klaar is. “Begin oktober zijn we begonnen met plaatsen. Daarmee zit dit bijzondere project er voor ons bijna op.”

GEBRUIK VAN HOOGWAARDIG NATUURSTEEN Op de Zuidas in Amsterdam heeft Dekker Natuursteen de binnenzijde van het nieuwe hoofdkantoor van Akzo Nobel voorzien van natuurstenen bordessen, trappen en wandbekleding. Ook de bloktreden die naar de tuin leiden, zijn gemaakt van hoogwaardig natuursteen. Oorspronkelijk was gekozen voor de steensoort basalt Shanxi Black, die afkomstig is uit Noord-China en bekendstaat om haar onderhoudsarme, robuuste en slijtvaste eigenschappen. Aangezien de groeven in Noord-China echter niet toegankelijk zijn in de winterperiode moest worden gezocht naar een ander materiaal dat, op architectonisch gebied, goed zou aansluiten bij het project. “Gekozen is voor een andere basaltsoort (Diamond Black) uit de zuidelijke provincies van China, omdat de groeven daar wel toegankelijk zijn in de winterperiode”, vertelt Edo Loenen, directeur-eigenaar van Dekker Natuursteen. “Het materiaal dat nu is toegepast, komt kwalitatief en cosmetisch nagenoeg overeen met de oorspronkelijke keuze en biedt tevens als voordeel dat het op tijd door ons kon worden geleverd en aangebracht.”

BIJZONDER ENTREEHUISJE De parkeergarage tussen de nieuwe gebouwen van Akzo Nobel en Stibbe aan de Amsterdamse Zuidas kan in de toekomst worden betreden via een bijzonder vormgegeven entreehuisje, dat tussen beide bouwwerken wordt geplaatst. Met name het dak springt in het oog en heeft een dubbele functie: het dient als publieke entree van de parkeergarage, maar is gelijktijdig ook een enorm kunstwerk. Architectenbureau Group A heeft in samenwerking met kunstenaar Steven Aalders het design bedacht; de technische uitwerking lag in handen van Fox Industries. “Met afmetingen van 8,5 meter lang, ruim 3 meter hoog, maar liefst 4,8 meter breed en een gewicht van 3 ton is het dak voor ons een werk van behoorlijke omvang”, vertelt Kees Vos, mededirecteur van het familiebedrijf. “Dat betekent wel dat je een productieruimte moet creëren die bij die omvang past, stofvrij en met de juiste temperatuur.”

| 19

Al meer dan 100 jaar specialist in het realiseren van complexe bouwwerken in natuursteen.

van

tokkum

projec ten in natuursteen T 0031 (0)77 351 88 54 / E info@vanstokkum.com / www.vanstokkum.com Volg ons ook op

Facebook en

I N D U S T R I E S CNC DRAAIEN • CNC FREZEN • (ROBOT)LASSEN POLYESTER • ASSEMBLAGE • ENGINEERING

Fox Industries B.V. • Celsiusstraat 7 • 7701 BW Dedemsvaart Telefoon: 0523-238090 • Fax: 0523-238099 • Email: info@foxindustries.eu

20 |

731034_Fox industries.indd 1

Fox Industries is een modern bedrijf dat alles in huis heeft voor een volledige productcyclus: ontwerp, productie en logistiek.

www.foxindustries.eu 13-10-15 09:12

AMSTERDAM | Beethoven

Projectinfo BIJZONDERE TRAP EN AUDITORIUM MET UITDAGINGEN

NATUURSTEEN GEEFT NIEUWBOUW STIBBE CACHET

Voor de nieuwbouw van Akzo Nobel in Amsterdam kreeg Harryvan Interieur uit Slochteren twee mooie opdrachten: maak een in het oog springende eikenhouten balustrade en het interieur voor het auditorium. “Een rondlopende balustrade met dubbel gekromde leuningen en dan over negen verdiepingen, dat gebeurt niet zo vaak”, vertellen directeur Ruben Kamminga en technisch commercieel medewerker Niek Antonides. “Die hebben we eerst in 3D uitgewerkt en vervolgens in diverse delen gemaakt. We hebben de balustrade als het ware uit het eikenhout geboetseerd.”

Ze verrijzen statig naast elkaar, de nieuwe gebouwen van Akzo Nobel en Stibbe in Amsterdam, zoals de bestaande onderkomens eveneens buren zijn. Er wordt volop gebouwd aan twee bouwwerken die eenmaal klaar als echte eyecatchers zullen fungeren. Daar zorgt onder meer de natuursteen aan en in de nieuwbouw van Stibbe voor, geleverd en aangebracht door Van Stokkum Natuursteen.

De grootste uitdaging zat echter in het auditorium, geven beide heren aan. Daar wordt momenteel nog aan gewerkt. “Het auditorium is rond en beslaat twee verdiepingen. We brengen er onder meer een akoestisch plafond aan waarin de verlichting wordt verwerkt. Er is hier sprake van een computergestuurd verlichtingssysteem. Verder komt er bamboe wandbekleding die overloopt in aan het plafond hangende bamboe koven. Het auditorium kan als een grote ruimte, maar eveneens als drie afzonderlijke ruimtes worden gebruikt.” Kamminga en Antonides geven aan dat het een complex project betreft dat veel voorbereiding en aandacht voor details vroeg. “Maar dat maakt het juist ook leuk.”

Die natuursteen, zo vertelt directeur Twan Smedts, betreft Muschelkalk, een sedimentgesteente dat gewonnen wordt in het Duitse Bayern. De gesteentelagen waaruit Muschelkalk wordt gewonnen bestaan uit een afwisseling van kalksteen, mergel en evaporietlagen en werden gevormd in het Midden-Trias (ongeveer 240 tot 230 miljoen jaar geleden). “Het is een natuursteen met een heel mooie tekening die de voor dit project verantwoordelijke architect, Jo Coenen, regelmatig voorschrijft. Daar is bij dit project aan vastgehouden. Ook door de interieurarchitect, die het laat doorlopen in het interieur. De Muschelkalk wordt op diverse manieren bewerkt: gefrijnd, gezoet en geslepen met diamant.” De buitengevels zijn inmiddels klaar, aldus Smedts. Binnen is men royaal over de helft. Het gaat om 600 m² buitengevel en ook binnen wordt ongeveer 600 m² van natuursteen voorzien. Buiten is er 200 m² aan natuurstenen vloeren aangelegd, binnen – zowel vloeren als trappen – ongeveer 850 m². Het project is qua moeilijkheidsgraad niet super moeilijk, de logistiek en de manier van uitwerken in 3D vergt alleen grote zorgvuldigheid, geeft Smedts aan. “Wat belangrijk is, is dat er op tijd wordt besteld. Met name wat het interieur betreft zat daar een uitdaging, omdat pas laat in het traject is beslist om ook daar de Muschelkalk toe te passen. Bovendien moest er nog een kleine partij materiaal voor de markering uit het Griekse Thassos komen. Bij zulke kleine partijen is het nog wel eens lastig om ze tijdig binnen te krijgen. Maar al met al gaat het lukken. We zijn in april begonnen en verwachten volgens planning in november te kunnen afronden.”

| 21

AMSTERDAM | Rivièra Maison

Tekst | Henk Geist

Beeld | Real Estate Development

Bundeling van logistieke activiteiten op het Atlaspark

‘State of the art’ distributiecentrum voor Rivièra Maison

Op het Atlaspark in het Westelijk Havengebied van Amsterdam wordt per 1 januari het nieuwe distributiecentrum van Rivièra Maison in gebruik genomen. De winkelketen, die een compleet assortiment meubels en accessoires voor huis en tuin biedt, krijgt de beschikking over een distributiecentrum van 17.000 vierkante meter dat voldoet aan alle moderne eisen die aan dergelijke nieuwbouw gesteld mogen worden.

Artist impression van de voorgevel met de laad- en losplaatsen en daarboven de translucente gevel.

22 |

De van oorsprong Nederlandse winkelketen heeft inmiddels tal van vestigingen in Nederland, maar ook in Duitsland, Scandinavië, Turkije, Rusland, Kazachstan en Zuid-Korea. “De distributie geschiedt nu nog vanuit vijf verschillende hallen in Aalsmeer, die allemaal verouderd zijn. Wij kregen daarom de zoekopdracht om alle puur logistieke activiteiten op één plek te bundelen. Rivièra Maison wilde

AMSTERDAM | Rivièra Maison

een heel nieuw ‘state of the art’ warehouse, waarmee een grote professionaliseringsslag kan worden gemaakt”, zegt Rutger-Jan van Broekhoven, directeur Real Estate Development bij Borghese Logistics, dat als verhuurder verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van het nieuwe distributiecentrum.

LOCATIE Ook de locatiekeuze van het nieuwe complex viel onder de verantwoordelijkheid van Borghese. Van Broekhoven: “Wij hebben redelijk wat ervaring in het ontwikkelen van dit soort vastgoed. Zeker in Amsterdam en omgeving. Wij kennen deze locatie heel goed en weten precies wat de mogelijkheden zijn. In Aalsmeer vormde de logistiek een belemmerende factor in de verdere groei van het bedrijf. En ook bij de professionalisering van de logistiek paste een andere locatie. Het Atlaspark is een modern bedrijfsterrein, dat over de weg, het spoor en het water prima bereikbaar is en via de A5 is ook Schiphol dichtbij. Je kunt van hieruit perfect alle kanten op. Rivièra Maison wilde ook midden in deze regio blijven, zodat niet al het personeel hoeft te verhuizen.”

Projectinfo GEVELBEPLATING RIVIÈRA MAISON Vanuit de high-tech panelenfabriek van FALK Bouwsystemen in Ede is de buitenbeplating geleverd voor het project Rivièra Maison in Amsterdam. Hiermee heeft het bedrijf een groot aandeel gehad in de eerste aanblik van dit nieuwe distributiecentrum. Voor de buitenwanden is 2.000 m² FALK damwand TR gevelprofiel geplaatst. Daarnaast heeft het jonge en dynamische bedrijf voor de realisatie van de verschillende binnenruimtes de binnenwanden geleverd, die bestaan uit 675 m² FALK gevel 1060 WB panelen. Door samenwerking met gespecialiseerde toeleveranciers wordt de kwaliteit en duurzaamheid van panelen en beplating geborgd. Speciaal voor Rivièra Maison heeft FALK nieuwe rollen staal besteld bij haar leverancier TATA STEEL. Er is een kleur op aangebracht die niet standaard was (kleur 7037/grijstint), maar binnen de productiemogelijkheden van FALK is dit geen enkel probleem. FALK is totaalleverancier van duurzame daken gevelsystemen en daarnaast ook van bevestigingsmiddelen, lichtpanelen, zetwerk en afdichtingsmiddelen. Zo krijgt een klant een compleet pakket op de bouw. Dit geeft ruimte.

MULTIFUNCTIONEEL Het ontwerp van MIES architecten is multifunctioneel, stelt Van Broekhoven. “De door ons ontwikkelde logistieke gebouwen voldoen altijd aan een bepaalde standaard. De kolomafstanden zijn zodanig dat je daarbinnen smalle en brede gangen tussen de stellingen kunt maken. Dat stramien moet ook zodanig zijn dat je de indeling weer relatief eenvoudig kunt aanpassen, want je weet nooit hoe een huurder het pand over vijf jaar wil gaan gebruiken. Een vloerbelasting tot 5.000 kilo per vierkante meter is ook belangrijk, evenals dat je tot een hoogte van 12.20 meter kunt opslaan. › De bouw van het distributiecentrum is in driekwart jaar gerealiseerd.

| 23

BOUWEN IS MEEDENKEN: OOK IN LOGISTIEK!

Benieuwd wat we voor ú kunnen betekenen?

PLEIJSIERBOUW.NL

VOOR ALLE REGENWEER! www.aquadraat.eu

AMSTERDAM | Rivièra Maison

Projectinfo In dat geval is er geen sprinklerinstallatie in de stellingen nodig, alleen aan het plafond, waardoor je stellingen flexibeler kunt plaatsen.” Het Havenbedrijf Amsterdam stelde de eis dat het gebouw wat betreft duurzaamheid moest voldoen aan norm BREEAM Good. “Gezien onze ambities hebben wij dat verhoogd naar BREEAM Very Good”, zegt Van Broekhoven. “Om een laag energieverbruik voor de verwarming van het gebouw te realiseren, is de combinatie van een hoge isolatiewaarde (Rc 3,5) en vloerverwarming toegepast.” Boven de negentien laad- en losplatforms is translucente gevelbeplating toegepast. “Dat zorgt er voor dat heftruckchauffeurs in het gebouw niet worden verblind door de zon, maar tegelijkertijd is er wel sprake van een hoge natuurlijke lichtopbrengst. Dat betekent minder inzet van kunstmatige verlichting en een prettigere werkomgeving binnen het gebouw. Door het gebruik van T5-verlichting met sensoren wordt ook een aanzienlijke kostenbesparing bereikt.” ❚

'EEN COMPLETE HAL IN SLECHTS VIJF MAANDEN TIJD' De uitdaging bij het project Rivièra Maison lag voor Pleijsier Bouw in de krappe tijdsplanning. “Nadat de vergunningprocedure was afgerond, kon de bouw op 1 april van start. In slechts vijf maanden tijd moest de hal worden gebouwd. “Want in september moest de gebruiker kunnen beginnen met het inbouwen van de stellingen”, zegt projectcoördinator Steven van der Sloot van Pleijsier Bouw. “Dat is gelukt omdat we al in een vroeg stadium van de planontwikkeling betrokken waren bij het project. Borghese is voor ons een vaste opdrachtgever, er hoefde daarom ook geen aanbestedingstraject te worden gevolgd. Wij konden zodoende al beginnen zodra de eerste tekeningen beschikbaar waren. Ook hebben wij korte lijnen met onze opdrachtgever, wat het mogelijk maakt om tijdens de uitvoering nog tegemoet te komen aan de wensen van de gebruiker.” De vloer van het distributiecentrum, met een oppervlak van 18.000 vierkante meter, is onderheid met circa 4.500 Vibro palen. Op de fundering is de staalconstructie van de 13,5 meter hoge hal aangebracht, met overspanningen tot maximaal 23 meter. Van der Sloot: “Nadat het pand wind- en waterdicht was, hebben we de supervlakke vloer aangebracht. Een dergelijke vloer is noodzakelijk vanwege de reachtrucks die hier straks in de smalle gangen rondrijden. De polycarbonaat voorgevel boven de expeditie zorgt ervoor dat er voldoende lichtinval is binnen. Er bevinden zich 19 verdiepte docks voor vrachtwagens aan de voorgevel.” Pleijsier Bouw is ook verantwoordelijk voor de verdere inrichting van het 5.000 vierkante meter grote terrein.

PARADEPAARDJE Het ontwikkelde HUV®-noodafvoersysteem is het paradepaardje van Aquadraat. Hemelwater stroomt sneller van daken met dit gepatenteerde en uitvoerig geteste hevelvolvullingsysteem. Het systeem voldoet aan de wensen van bouwers en constructeurs. Door de versnelde afvoer ontstaat minder waterbelasting op het dak en minder eigen gewicht op de draagstructuur. Door minder leidingwerk zijn de obstructies of conflicten met andere installaties in vergelijking met traditionele volvullingsystemen veel minder. Rivièra Maison strijkt neer in het Atlaspark in het Westelijk Havengebied van Amsterdam.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Borghese Logistics, Nijkerk

UITVOERING Pleijsier Bouw, Genemuiden ONTWERP MIES architecten, Ede INSTALLATIES Mandersloot Installaties, Woudenberg (E + W), Trigion Brandbeveiliging (sprinkler) BOUWKOSTEN 4,9 miljoen euro BOUWPERIODE maart 2015 – september 2015

Jeroen van Klinkenberg, bedrijfsleider van Aquadraat: “Het systeem is gebaseerd op sifonwerking tussen de aanwezige dakkolken. Dit biedt een oplossing voor de verschillen in hoogtepeil van dakkolken, welke het gevolg zijn van bouwtoleranties en van doorbuiging van daken bij wateraccumulatie. In plaats van de noodafvoer dakkolken op een drempel te plaatsen, verwerken we ze in het dakvlak. De noodafvoerdrempel is verwerkt in de dakkolk, onder de luchtafsluiter die zich als een hoed over de drempel heen strekt. Hierdoor blijven de hoger gelegen kolken lucht afsluiten op een lager waterpeil en blijft de werking van de HUV®-dakkolken in één systeem gegarandeerd. De afvoerleidingen kunnen vervangen worden door één grote verzamelleiding. Door onze volvullingsystemen na montage te testen door middel van formeergaslekdetectie kunnen wij een verzekerde garantie geven van tien jaar.” Naast de hemelwatervolvullingssystemen heeft Aquadraat ook een bekistingssysteem ontwikkeld om ondergrondse systemen voor infiltratie of buffering van regenwater te realiseren. Deze systemen zijn opgebouwd uit steen en beton zijn een sterker en goedkoper alternatief voor de kunststof infiltratiekratten.

| 25

AMSTERDAM | Rivièra Maison

Nieuwbouwproject

Rivièra Maison Amsterdam Projectinfo E- EN W-INSTALLATIE Het nieuwe distributiecentrum van Rivièra Maison is door Mandersloot Installaties voorzien van de complete E- en W-installatie. Het bedrijf was verantwoordelijk voor de lichten krachtinstallaties en de verwarmings- en koelingsinstallatie in de kantoren en de hal, inclusief de meet- en regelinstallatie van het distributiecentrum. Bij dit project lag de uitdaging in het bijzonder bij het voldoen aan de eisen van de BREEAM-duurzaamheidsnormering. “Op dat terrein hadden wij nog geen referentieprojecten. Het was voor ons team een bijzondere ervaring en uitdaging om te voldoen aan de voorwaarden van dit internationale waarmerk voor duurzaamheid”, zegt projectmanager Jan Staal. “BREEAM is een borgingssysteem voor het ontwerp, de inkoop, de montage en de oplevering van onder andere installaties. Dankzij duidelijke afspraken over kwaliteit en planning zijn wij erin geslaagd een kwalitatief hoogwaardig installatiepakket te realiseren. Wij zijn er trots op dat we dit project hebben mogen doen en hebben er veel kennis in geïnvesteerd. De ervaring die is opgedaan, wordt bij andere projecten zeker benut.”

METALEN OPBOUWSYSTEEM | PREFAB SYSTEEM DUURZAAM | RECYCLEBAAR Hardeman | van Harten B.V. heeft de daken wandbeplating geleverd en gemonteerd bij Riviera Maison. Het dak bestaat uit ca. 17.600m2 stalen dakplaten type 135R/930. Gevels bestaan uit ca. 2900m2 uitgevoerd in 80mm PIR paneel, ca. 1450m2 uitgevoerd in 150mm steenwolpaneel en ca. 2200m2 uitgevoerd in binnendozen i.v.m. hoge brandeisen. Tevens hebben we ca. 900m2 polycarbonaat gevel gemonteerd.

www.hardeman-vanharten.nl T 0318 46 15 51 | E info@hardeman-vanharten.nl

creëert ruimte Totaalleverancier van duurzame dak en gevelsystemen.

Installatietechniek in de utiliteit en datacenters

De mensen achter de organisatie van Mandersloot Installaties, analyseren, implementeren en beheren uw technische installaties over de volledige breedte van de gebruikersmarkt, dus een integrator van perfecte systemen en diensten van gebouw gebonden installaties en systemen, welke voldoen aan de nationale en internationale normen en voorschriften. FALK Bouwsystemen Neonstraat 23 6718 WX EDE

www.falkbouwsystemen.nl info@falkbouwsystemen.nl Telefoon: 0318-670670

Klein Landaas 4

T +31 (0)33 277 24 32 | F +31 (0)33 277 88 48

3931 GC Woudenberg

www.manderslootinstallaties.nl

BREDA | OVT

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Nine.nl

Aan de zijde van de wijk Belcrum functioneert de nieuwbouw van de OVT Breda al

Afbouw OVT Breda is gecoördineerde operatie In Breda wordt gebouwd aan een volledig nieuwe OVT, terwijl het treinverkeer gewoon doorgang vindt. Inmiddels is de noordelijke entree met stationsfaciliteiten in gebruik genomen, wordt er hard gewerkt aan de oplevering van de kantoren en het parkeerdek boven het spoor en is de fundering voor het eerste woningblok (blok A) aan de binnenstadszijde geslagen. Coördinerend bouwmanager Jo Mans heeft nog ruim anderhalf jaar te gaan richting de oplevering. De nieuwbouw van OVT Breda betreft niet zomaar een stationsgebouw met perronoverkapping, maar de realisatie van een massief gemetseld gebouw van 300 meter lang, over de sporen heen. En daar komen de nodige logistieke en veiligheidsvraagstukken bij kijken. Er wordt gebouwd ‘met de winkel open’. De bouwfasering en buitendienststellingen hangen nauw samen. Dit werd onder meer duidelijk tijdens het ‘omklapmoment’ in de realisatiefase: het oorspronkelijke stationsgebouw aan de centrumzijde bleef in gebruik totdat de nieuwbouw aan de zijde van de wijk Belcrum gereed was en de bouwwerkzaamheden aan de centrumzijde konden worden voortgezet. In september 2014 ging de entree aan de Belcrumzijde open. Deze entree

fungeert sindsdien als nieuwe hoofdingang van de OVT. Totdat in het najaar van 2016 de gehele transformatie moet zijn voltooid, met aan beide zijden een gebouwdeel met commercieel vastgoed, appartementen en her en der reizigersfuncties, winkels en horeca.

‘HET DAK IS DE VIJFDE GEVEL’ Jo Mans is namens gedelegeerd opdrachtgever ProRail de coördinerende schakel in de uitvoeringsfase, namens de partners NS, ProRail, de gemeente Breda en aannemerscombinatie Ballast Nedam/ Hurks. De ‘bouwpastoor’ van de OVT kijkt vanuit het projectkantoor naast het gesloopte stationsgebouw uit op het inmiddels gerealiseerde deel van

het station, dat het emplacement al grotendeels overkluist. “Als je ziet wat voor werk hier tot nu toe is verzet, kun je zeggen dat het snel is gegaan. Naast de spoorvoorzieningen met horeca en winkels aan de Belcrumzijde is het nieuwe, inpandige busstation bijvoorbeeld al volledig in gebruik. In oktober 2014 heeft de aannemer aan de Belcrumzijde al twee woonblokken opgeleverd. Nu wordt daar de oplevering van de kantoren afgerond. De realisatie van een stationsgebouw op en over het spoor is vrij uniek. Wij bouwen hier ook niet zomaar een stationskap; het dak – een parkeerdek – is een echte vijfde gevel met droogloop naar de ruim zevenhonderd parkeerplaatsen, waarvan er 470 binnenkort in gebruik worden genomen.” ›

| 27

OVT BREDA Helftheuvelweg 11 | 5222 AV â&#x20AC;&#x2DC;s-Hertogenbosch | Telefoon: +31(0)73 82 00 330 | E-mail: info@tettodakdesign.nl | Internet: www.tettodakdesign.nl

adv197x130_Stedenbouw.indd 1

Cladding Partners: daken gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten. Voor kwalitatieve, economische en hoogwaardige oplossingen. Meer weten? Kijk op onze website

09-10-14 10:27

BREDA | OVT

De eerste sporen aan de zuidzijde zijn buiten dienst gesteld; links de keerwand waar de toekomstige kelders op aansluiten

FUNDERING Sinds het omklapmoment in september 2014 ligt het zwaartepunt van de werkzaamheden in binnenstedelijk gebied. Na de sloop van het stationsgebouw aan de centrumzijde is aldaar de bodem gesaneerd en vonden funderingswerkzaamheden plaats ten behoeve van woonblok A. De funderingswerkzaamheden voor het entreegebouw en woonblok B volgen spoedig. Ook moest nog een fietsenstalling in de uitvoeringsplanning worden meegenomen, een initiatief van de gemeente Breda en ProRail. “Die komt onder het geplande voorplein met terrassen”, vervolgt Mans. “De fietsenstalling kost een paar extra maanden bouwtijd. Het is best spannend, de bouwlogistiek begint immers al bij de aanbesteding. Maar de zuidzijde heeft sowieso eigen bouwstromen en uitdagingen. De kelder van entreegebouw en fietsenstalling bouwen we bijvoorbeeld tegen de bestaande keerwand van het emplacement aan. Later komt er een nieuwe keerwand, waarna de tussenliggende ruimte met grond wordt opgevuld; dat proces wordt zorgvuldig gemonitord, maar heeft uiteraard aandacht nodig.”

‘KWESTIE VAN SLIM BOUWEN’ Met de zuidelijke entree hoopt de bouwcombinatie eind 2015 constructief op hoogte te zijn. De eerste twee stationssporen aan de centrumzijde zijn vanwege de realisatie van de aanpalende bouwdelen ruim een jaar buiten dienst gesteld. De afbouw van de perrons wordt gefaseerd uitgevoerd in 2016. “Zorgvuldigheid is troef; dat gaat zelfs terug tot in de ontwerpfase. In de constructie van de woonblokken A en B zijn bijvoorbeeld vervangbare rubberen trillingsdempers opgenomen, die

zowel de geluids- als de trillingsbelasting van het treinverkeer opvangen. Dat komt ook de duurzaamheid van de gebouwen ten goede.” Het kenmerkende metselwerk van de OVT bestaat uit een zevental soorten steen. De bouwcombinatie heeft een eigen logistiek terrein in Breda opgezet

om de ruim 2 miljoen metselstenen just-in-time en goed gesorteerd aan te kunnen leveren. “De aannemer heeft daarom pakketten metselstenen toegewezen aan stramienen en deze gecodeerd; dat blijkt tot nu toe erg goed te werken in de uitvoering. Dit project is zowel technisch als logistiek een kwestie van slim bouwen.” ❚

Terwijl het emplacement al nagenoeg is overkluist gaat de afbouw aan de centrumzijde verder

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP ADVIES CONSTRUCTIES EN INSTALLATIES UITVOERING AANNEEMSOM BOUWPERIODE PROGRAMMA

ProRail, gemeente Breda, NS Koen van Velsen Brede AAA (DHV en Movares) Bouwcombinatie Ballast Nedam/Hurks (interwijkverbinding door Heijmans) € 135 miljoen 2012-2016 OVT met circa 22.000 m² kantoren; circa 9.000 m² commercieel vastgoed; 154 woningen (huur- en koopappartementen); parkeerdek 720 plaatsen; 4.300 fietsplaatsen

| 29

Een sterke steen, voor krachtige architectuur.

Gevels hebben het zwaar te verduren in het Nederlandse klimaat. Maar aan de bakstenen van Daas Baksteen zie je dat niet af, zelfs niet na vijftig jaar. Via een speciaal proces van hydrofoberen geven we iedere baksteen een vochtwerend en dampdoorlatend siliconen jasje. Dankzij deze D-coat behouden ze hun kleur ĂŠn stoten ze vuil en water af. Met als resultaat: frisse gevels die lang mooi blijven, zonder witte uitslag. Tevens zijn alle gevelstenen van Daas Baksteen Cradle-2-Cradle gecertificeerd. Over duurzaam gesproken! Meer informatie? Kijk op www.daasbaksteen.nl.

daas baksteen walls of fame

BREDA | OVT

Stenen zorgen voor bijzonder gevelbeeld OVT Breda Voor de nieuwbouw van de OVT in Breda heeft architect Koen van Velsen naast een uitgesproken esthetische wens ook een wens betreffende de afmeting van de gevelstenen. De eerste schetsen laten een beeld zien van combinaties van formaten waarbij twee dikformaten gelijk in lagenmaat zijn met drie waalformaten. Van Velsen heeft deze bijzondere case neergelegd bij Steenhandel Gelsing in Elst, die vervolgens deze uitdaging met Daas Baksteen heeft besproken. Koen van Velsen had voor dit omvattende project de uitstraling en het kleurenbeeld voor ogen van een robuust gebouw met historie, waar door functieverandering de wonden in de gevels van opengezaagde en dichtgemetselde ramen en deuren zichtbaar zijn. De neggekanten laten het beeld zien alsof er met een flex delen uit de gevel zijn gezaagd. Deze stenen moesten dan ook met een ‘zaagkant’ worden aangeleverd. Het is echter makkelijker om 10 mm van een steen af te zagen dan de hier benodigde 1 tot 2 mm. Voor deze opgave heeft Daas ClickBrick de machine omgebouwd waardoor de stenen konden worden gekalibreerd.

HARMONIE Om aan de gewenste formaten te kunnen voldoen, is er een waalformaat steen van 80 mm hoog geproduceerd. Want 2 lagen van 80 mm + 12 mm

voor de voeg is 172 mm en is gelijk aan 3 lagen waalformaat van 50 mm + 2 voegen van 11 mm. Wat voor een strengperssteen relatief eenvoudig te produceren is, is voor de hier gewenste handvormsteen minder eenvoudig. Het gevraagde 80 mm hoog formaat is voor zowel een steenfabriek als voor een machinebouwer niet standaard. Aan de pers, de belading en ontlading hebben investeringen plaatsgevonden om aan deze vraag te voldoen. Door de lange ombouwtijd was het alleen mogelijk om deze stenen bepaalde weken per jaar te produceren. De door Van Velsen gewenste kleurencombinatie van twee stenen uit één kleifamilie, is versterkt door een combinatie van Wasserstrichstenen in waalformaat met Handvormstenen in 80 mm. De gekalibreerde neggestenen vormen zo harmonie met de Wasserstrichstenen.

De nieuwe hoofdingang bevindt zich tot 2016 aan de noordzijde van de OVT

CEMENTVLIES Koen van Velsen weet wat hij wil en legt de lat hoog. Een gegeven dat Daas Baksteen heeft aangespoord om na vele proefsessies de wens van de architect te vertalen in een feilloos resultaat. Op het einde van de DO-fase kwam de wens om de binnentuinen van een lichtere steen te voorzien voor extra reflectie en lichtopbrengst. Een deel van de 80 mm handvormstenen is hiervoor handmatig gedompeld en van een cementvlies voorzien. Ook hier zijn de neggekanten gekalibreerd waardoor het kenmerk in de gevels doorzet. Tevens zitten er in dit project met drie hoofdsorteringen ook 48 soorten vormstenen.

HUZARENSTUK Een huzarenstuk in architectuur maar zeker ook veel bewondering voor de uitvoering. Geveluitvoerder Wilma van der Aa van bouwcombinatie Ballast Nedam Hurks verdient voor dit project een groot compliment. Medio 1e helft 2016 zal het totale metselwerk voltooid zijn en is Nederland een Monument voor de toekomst rijker. ❚

| 31

AMSTERDAM | Xite HQ

TOONAANGEVENDE LOFT Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Peer de Wit

Xite heeft een nieuw hoofdkantoor. En wat voor één. De populaire muziekzender vindt z’n draai in een modern, karakteristiek loftgebouw en zet hiermee de toon in Amsterdam-Noord. Xite HeadQuarters, kortweg Xite HQ, is een gezamenlijke ontwikkeling van belegger Steengoed Holding, bouwbedrijf Hercuton en eindgebruiker Xite. Al in een vroeg stadium, nog voor de eerste ideeën op papier stonden, sloten de drie partijen een samenwerkingsovereenkomst. In een open,

32 |

transparante sfeer bepaalden zij de uitgangspunten en werkten die uit in een gedetailleerd plan.

INTEGRAAL SAMENWERKEN “Een mooi voorbeeld van integraal samenwerken”, blikt directeur Ivo van der Mark van Hercuton

terug. Hij licht toe: “Bijzonder aan de samenwerking was dat iedereen zich, ondanks zijn eigen belang, dienstbaar opstelde voor het gezamenlijke einddoel: een functioneel gebouw met een dynamische uitstraling en een vlot bouwproces, met minimale faalkosten.” De modulaire bouwwijze van Hercuton leende zich hier uitstekend voor: de geprefabriceerde betonnen elementen geven het gebouw een industriële look, de montage ervan verloopt snel en is tot op de dag nauwkeurig in te plannen. En omdat de elementen onder gecon-

AMSTERDAM | Xite HQ

Bouwinfo OPDRACHTGEVER / BELEGGER HUURDER ESTHETISCH ONTWERP TECHNISCH ONTWERP EN UITVOERING INSTALLATIES BOUWPERIODE

Steengoed Holding, Amsterdam Xite, Amsterdam Allard Architecture, Amsterdam Hercuton B.V., Nieuwkuijk Den Doorn Installatietechniek oktober 2014 – mei 2015

Projectinfo GESLAAGDE SAMENWERKING OP BASIS VAN VOLLEDIGE TRANSPARANTIE Het nieuwe Xite HeadQuarters in Amsterdam wordt door Den Doorn Installatietechniek voorzien van alle elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties. Het loftgebouw bestaat uit vier bouwlagen met een totale oppervlakte van 1.320 m². Ook beschikt het gebouw over een penthouse met een groot dakterras. Kenmerkend voor dit pand is de industriële uitstraling en het gebruik van eerlijke materialen. De klimaatinstallatie met luchtwarmtepomp die bij dit project is toegepast, zorgt ervoor dat het gebouw duurzaam gekoeld en verwarmd wordt. In de meeste ruimtes van het pand is LED-verlichting toegepast. Net als vele eerdere projecten heeft Den Doorn Installatietechniek dit project uitgevoerd in samenwerking met Hercuton. Tjerk van Opzeeland, directeur-eigenaar van Den Doorn Installatietechniek vertelt: “Hercuton neemt hierbij het bouwkundige en het turnkey gedeelte voor zijn rekening, wij zijn verantwoordelijk voor het installatietechnische deel. Deze intensieve samenwerking heeft als voordeel dat je efficiënt werkt en korte doorlooptijden kunt realiseren, zo ook hier. Wij hebben namelijk binnen zes weken alle installatietechnische werkzaamheden uitgevoerd, wat zeer kort is voor een pand van deze omvang.”

ditioneerde omstandigheden vervaardigd worden, hebben zij een constante en gegarandeerde kwaliteit.

OPEN EN TRANSPARANT “Niet alleen in de samenwerking, ook in het gebouw zelf staan openheid en transparantie centraal”, vervolgt Van der Mark. “Vanaf het begin stond vast dat Xite HQ ontwikkeld werd onder loftarchitectuur: één van onze bouwconcepten in prefab beton, die we al veelvuldig toepasten

in onder meer de Amsterdamse Houthavens. Kenmerkend voor loftarchitectuur zijn grote ruimten, hoge plafonds en veel licht. Constructies en installaties blijven in het zicht en geven het loftgebouw zijn karakteristieke, robuuste uitstraling.” Het esthetisch ontwerp van Allard Architecture sloot hier naadloos op aan met verdiepingshoge glaspuien, diverse houtaccenten en een stijlvol interieur. Het architectenbureau ontwikkelde eveneens een specifiek raamprofiel met een industriële uitstraling. ›

Transparantie Ook transparantie speelde voor en tijdens het project een belangrijke rol. “De samenwerking tussen de ontwikkelaar, bouwer, installateur en opdrachtgever was gebaseerd op volledige transparantie. Vanaf de eerste pennenstreep heeft ook de huurder van het pand erbij gezeten.” Dat deze transparante manier van werken goed aansluit bij de visie van Den Doorn Installatietechniek steekt Van Opzeeland niet onder stoelen of banken. “Binnen ons bedrijf staan vijf kernwaarden centraal: eenvoud, aandacht, humor, passie en horizon. Wij willen namelijk een fijn bedrijf zijn voor onze klanten, medewerkers en leveranciers. Wij doen dit simpel en maken zaken niet moeilijker dan ze zijn. Wij vinden het belangrijk niet alleen naar onszelf te kijken, maar ook naar anderen. Naast plezier en enthousiasme staat nieuwsgierigheid bij ons voorop. Daarmee ontdekken we nieuwe werelden.”

| 33

AMSTERDAM | Xite HQ

BINNENSTEDELIJK BOUWEN Xite HQ heeft een gebouwoppervlakte van 1.320 vierkante meter, verdeeld over vier lagen. Op de begane grond bevinden zich de opnamestudio’s voor radio en televisie, op de eerste en tweede verdieping de kantoren. De bovenste laag is ingericht als penthouse, ook wel ‘the mansion’ genoemd, waar onder andere artiesten ontvangen worden. “De realisatie van dit gebouw nam iets meer dan zes maanden in beslag en was vooral een logistieke opgave”, aldus Van der Mark. “We bouwden het hoofdkantoor naast het bestaande pand van Xite. Omdat dit binnenstedelijk gebied is, brachten we de transporten van de elementen van tevoren helder in kaart. Ook beperkten we de overlast voor de omgeving tot een minimum.”

BOUWPLANNEN? HERCUTON HELPT U OP VOORSPRONG Hercuton is een totaalaanbieder gespecialiseerd in het conceptmatig ontwerpen en bouwen van duurzame bedrijfshuisvesting in prefab beton. Wij zijn een innovatieve full service organisatie die de verantwoording neemt voor het héle bouwtraject. Van locatiekeuze en eerste schets tot en met sleutelklare oplevering en nazorg. Met onze panden helpen wij u blijvend op voorsprong.

'Niet alleen in de samenwerking, ook in het gebouw zelf staan openheid en transparantie centraal' BEELDBEPALEND Minimale overlast of niet, de realisatie van dit stoere mediagebouw bleef bij weinig mensen onopgemerkt. Zo sprak columnist Ronald Hooft in Het Parool over een ‘onmiskenbaar modern gebouw met een jarendertiguitstraling’ en loofde hij de zorgvuldig uitgevoerde raamprofielen. Van der Mark kent het mooie eindresultaat vooral toe aan de goede voorbereiding en de prettige samenwerking tussen alle partijen: “De open en transparante manier van werken, zowel in het voortraject als tijdens de uitvoering, heeft ertoe geleid dat Xite HQ een beeldbepalend gebouw is dat op alle fronten klopt.” ❚

34 |

Alcoa Architectuursystemen, Harderwijk

Xite, Amsterdam

WWW.HERCUTON.NL

wehkamp.nl, Zwolle

Bent u ook op zoek naar nieuwe bedrijfshuisvesting? VDR Bouwgroep is een full-service bouwonderneming, gespecialiseerd in de ontwikkeling en realisatie van (logistieke) bedrijfshuisvesting. Vanuit onze jarenlange kennis en ervaring realiseren we projecten waarbij het bedrijfsproces van u als klant centraal staat. We geloven in een open samenwerking en combineren vakmanschap met een visie op de toekomst. Onze eigen BREEAMexpert adviseert u over de laatste duurzaamheidseisen. Wilt u weten wat we voor u kunnen betekenen? Bel of mail ons. We zijn u graag van dienst!

VDR Bouwgroep B.V., Postbus 2135, 7420 AC Deventer, Dortmundstraat 30, 7418 BH Deventer, telefoon 0570 - 690919 - email: info@vdrbouwgroep.nl

VENLO | DSV Logistics

Tekst | Jac Buchholz

Nieuwbouw logistiek distributiecentrum DSV Logistics Op bedrijventerrein Trade Port Noord in Venlo wordt door VDR Bouwgroep een nieuw logistiek distributiecentrum voor DSV Logistics gerealiseerd. Een kolfje naar de hand van de bedrijfshuisvester, die specialist is in dit soort projecten. Het gebouw nadert de oplevering en is al deels door DSV in gebruik genomen.

distributiecentra, vertelt directeur Luc Baltus. “Het is onze core business. Behalve het gebouw voor DSV, bouwen we op Trade Port Noord momenteel ook een logistiek centrum voor Groep Heylen. Het is een specialiteit die we van oudsher in huis hebben. In de recente crisisjaren hebben we een verdiepingsslag gemaakt in het ontwerpen realisatieproces, waardoor we ons product nog verder hebben kunnen optimaliseren. Dankzij ons constructieve concept kunnen we snel construeren en produceren.”

OPTIMALE INDELING

Opdrachtgever van de nieuwbouw, die door DSV Logistics wordt gekocht en betrokken, is H. van den Boogaard Projecten, de grootste ontwikkelaar van logistieke distributiecentra uit de regio Venlo en al

36 |

diverse decennia intensief betrokken bij de initiatie, ontwikkeling en realisatie van bedrijfsgebouwen. Specialist in het realiseren van die bedrijfshuisvesting is VDR Bouwgroep, zeker als het gaat om logistieke

Hij legt uit dat er in principe twee soorten bedrijfshuisvesting te onderscheiden zijn, waaronder het processpecifieke gebouw, waarin het bedrijfsproces binnen leidend is voor het ontwerp van het gebouw. “Er wordt om dat proces als het ware een passende schil gerealiseerd.” Daarnaast is er, zegt Baltus, het logistieke gebouw, zoals een distributiecentrum waar voorraad gehouden wordt, dat zo efficiënt mogelijk ingedeeld en gebruikt wordt. “Bij een gebouw zoals dat van DSV kijk je hoe je een zo optimaal mogelijke indeling kunt maken voor wat betreft racking, maatvoering en staal- en vloerconstructies. Duurzaamheid is natuurlijk ook een belangrijk issue. Daarom kijken we in het constructief ontwerp naar materialen en grondstoffen die het milieu zo min mogelijk belasten en op de langere termijn recyclebaar zijn. Ook onderzoe-

VENLO | DSV Logistics

ken we waar het mogelijk is om in de constructie minder materialen toe te passen, zonder uiteraard in te boeten aan veiligheid en kwaliteit. Zo spaar je het milieu en bespaar je voor je klant veel geld.” Het logistiek distributiecentrum, naar een ontwerp van Janssen Wuts Architecten, heeft een oppervlakte van 30.000 m² en wordt met BREEAM 3 sterren gecertificeerd. In het gebouw is een kantoorgedeelte van 500 m² gerealiseerd, een verdiepingsvloer van 3.000 m² en er zijn in totaal 28 laaddocks. VDR Bouwgroep is niet alleen verantwoordelijk voor de bouwkundige realisatie, het constructieve ontwerp en de coördinatie van alle projectpartners, maar adviseert en begeleidt tevens de opdrachtgever bij de BREEAM-certificering.

HOGE EISEN Luc Baltus geeft aan dat het project prima verloopt en eigenlijk gewoon geen tegenslagen kent. “In overleg met DSV hebben we de afbouw van het kantoorgedeelte in de planning wat naar achteren geschoven, zodat DSV meer tijd kreeg om haar specifieke afbouwwensen voor het kantoor in te passen.” DSV stelt hoge eisen aan het afwerkingsniveau en de uitstraling, zegt hij. “Kantoren in distributiecentra worden intensief gebruikt en niet zelden betreden door mensen met werkschoenen die altijd meer vuil binnenbrengen. Dat intensieve gebruik ga je na verloop van tijd zien. DSV kiest daarom voor betere en goed te onderhouden materialen en pleegt vervolgens bovengemiddeld schoonmaak en onderhoud.” Nu het project bijna is afgerond, kan Baltus tevreden terugkijken. “Er hebben zich geen verrassingen voorgedaan. Het gehele traject was een beheersbaar proces, waarin door alle betrokken partijen efficiënt en open is samengewerkt. Dat heeft er aan bijgedragen dat we eind oktober conform planning ook de kantoren kunnen opleveren aan DSV.” ❚

Bouwinfo ONTWIKKELAAR/OPDRACHTGEVER H. van den Boogaard Projecten

KOPER/GEBRUIKER DSV Logistics

ARCHITECT Janssen Wuts Architecten

REALISATIE/CONSTRUCTIEF ONTWERP VDR Bouwgroep

INSTALLATIES Op het Veld Elektrotechniek (E), Van Tilburg Installatietechniek (W), Altebra Sprinklertechniek (sprinkler)

BOUWPERIODE april – oktober 2015

| 37

VENLO | DSV Logistics

Projectinfo BREEAM INSTALLATIES IN BREEAM PROJECT

'STRAKKE PROJECTORGANISATIE'

Van Tilburg Installatietechniek, gevestigd in Horst, verzorgt de GAWALO- en HVAC-installaties voor de nieuwbouw van DSV Logistics Groen te Venlo, dat in totaal 29.500 m² BVO hoogwaardige opslag en 500 m² kantoor omvat.

De complete elektrotechnische installaties voor DSV zijn ontworpen, geëngineerd en gerealiseerd door Op het Veld Belfeld. De energiezuinige verlichting schakelt middels aanwezigheid en lichtsterkte metingen. Hieronder vallen onder andere de LED-buitenverlichting, de aansluitpunten voor het opladen van de heftrucks en andere bedrijfsuitrusting van DSV.

Als deskundige met ruime ervaring op het gebied van BREEAM-gericht denken, ontwerpen en realiseren van loodgieters- en klimaatinstallaties heeft Van Tilburg Installatietechniek in bouwteam een installatie ontworpen welke ruimschoots voldoet aan de BREEAM ‘Very Good’ kwalificatie. Binnen een totale bouwperiode van 5 maanden is dit project gerealiseerd. Van Tilburg Installatietechniek heeft onder andere een VRF-systeem aangebracht welke het binnenklimaat van de kantoren in elk seizoen op de gewenste conditie houdt. Daarnaast wordt het warehouse verwarmd met lokale zwarte buisstralers en wordt binnen de sanitaire installaties gebruikgemaakt van waterbesparende urinoirs/toiletten en sensorgestuurde kranen. Ten slotte is voor het afvoeren van regenwater een volvulsysteem gebruikt.

www.vantilburgbv.nl 38 |

Daarnaast heeft Op het Veld het complete data- en WiFi-netwerk geïnstalleerd in de kantoren en warehouse, inclusief alle glasvezelverbindingen, en gekoppeld met de bestaande DSV-vestigingen in Venlo. Technisch allemaal volgens de laatste technologieën. De grootste uitdaging van het project was de ultrakorte bouwtijd waardoor de strakke projectorganisatie die bij Op het Veld in de genen zit, cruciaal was voor een goede functionering van het bouwteam. Hierdoor heeft DSV klantspecifieke aanpassingen (uitbreidingen) kunnen doorvoeren zonder dat de opleverdatum is verschoven.

tel. 077 - 475 12 54

ophetveld-belfeld.nl

BEST | Hornbach

Tekst | Henk Geist Beeld | Hornbach

BOUWMARKT MET OPPERVLAK VAN VIER VOETBALVELDEN

HORNBACH BEST ONGEKEND GROOTS Op een bedrijventerrein direct naast een afrit van de A2 bij Best wordt in november een nieuw filiaal van Hornbach geopend. Het gaat om één van de grootste filialen in Nederland van deze van oorsprong Duitse bouwmarkten tuincentrumcombinatie, die geleidelijk aan de markt in Nederland verovert. Op het terrein van 38.000 vierkante meter groot is door DIJKHAM bouw een bouwmarkt neergezet met een oppervlak van 20.000 vierkante meter, vergelijkbaar met het oppervlak van vier voetbalvelden. De nieuwe vestiging van Hornbach bestaat uit drie onderdelen, vertelt Wietse Boonstra, projectleider bij DIJKHAM bouw. “Het onderscheidt zich vooral door het drive-in gedeelte. Hier kunnen klanten, aannemers en zzp’ers met hun busje naar binnen rijden en hun zware bouwmaterialen direct aan het schap inladen. Daarnaast is er de bouwmarkt voor de schroefjes, moertjes en alle andere denkbare doe-het-zelf artikelen. En dan is er ook nog het tuincentrum, deels in kassen en deels in de open lucht.”

ZEKERHEIDSMARGE De bouw ging in januari van dit jaar van start. De staalconstructie van de bouwmarkt met een hoogte van 9,5 meter rust op een geheide fundering, waarop een betonvloer is gestort. De voor Hornbach karakteristieke oranje gevel bestaat uit een staalbeplating, deze buitengevel is bij de bouwmarkt en het inpandige tuingedeelte volledig geïsoleerd. In september was de bouw zover gevorderd dat Hornbach een begin kon maken met de inrichting van het pand. Boonstra: “Werken voor een Duitse opdrachtgever brengt toch een iets andere situatie met zich mee. De Duitse normen bouwen een grotere zekerheidsmarge in. Daarom is bijvoorbeeld de staalconstructie van

de bouwmarkt met redelijk grote overspanningen wat zwaarder uitgevoerd.” DIJKHAM bouw is een landelijk opererend bouwbedrijf in Nijkerk, dat al 45 jaar actief is in de bedrijfshuisvesting. Het mag zich specialist noemen in met name de food-, logistieke en koel/ vriessector. Daarnaast heeft het bedrijf veel ervaring in de horeca-, automotive- en zorgsector. DIJKHAM bouw werkt graag in bouwteamverband om daarbij zijn specialistische kennis in te brengen. Bij Hornbach Best was DIJKHAM bouw ook verantwoordelijk voor het aanbrengen van alle installaties. ›

| 39

BEST | Hornbach

Projectinfo RUIMTEBESPAREND, ENERGIEZUINIG EN TOCHTVRIJ Voor de nieuwe Hornbach vestiging in Best heeft Hörmann een palet aan producten geleverd. Het pand is voorzien van twee voorzetsluizen, die zijn aangebracht op de buitengevel van de hal waar de goederen voor dit filiaal worden aangeleverd. Niet alleen kan daardoor de ruimte in de hal tot aan de buitenmuren worden benut, ook dragen de sluizen die zijn voorzien van dockshelters bij aan de klimaatbeheersing in het pand. De dockshelters van Hörmann beschermen de over te laden goederen tegen slechte weersomstandigheden, besparen energiekosten en voorkomen tocht. De flappen van de dockshelters passen zich aan de vrachtwagenafmetingen aan en zijn daardoor universeel bruikbaar. Hoogwaardige boven- en zijflappen, gemonteerd op een verzinkt, indrukbaar frame, garanderen een stabiele, flexibele en scheurvaste constructie. De voorzetsluizen zijn ook voorzien van docklevellers van Hörmann, doordachte oplossingen om het hoogteverschil tussen de laadvloer van de verschillende vrachtwagens en de laadkaaien feilloos te compenseren. Daardoor kan de lading in één enkele horizontale beweging in of uit de vrachtwagen gereden worden. De robuuste staalconstructie met een platform dat bestand is tegen kromtrekking, compenseert de lastverdeling van de vrachtwagen zonder problemen, zelfs bij ongelijke lading.

Toonaangevend in staal Met circa 500 gedreven vakmensen ligt onze focus op het produceren, conserveren, transporteren en monteren van eenvoudige tot complexe staalconstructies in de industrie, energy en utiliteitsbouw. De familie Smulders is sinds 1966 een begrip op het gebied van staalconstructies. Gedrevenheid, trots, loyaliteit, pragmatisme en eerlijkheid zijn de kernwaarden van onze organisatie. Dit alles onder de bezielende leiding van onze oprichter Geert Smulders welke in 2016 al 50 jaar zijn passie en kennis vertaald in de wensen van u als klant.

Schootense Dreef 35 5708 HZ Helmond NL Tel. +31 (0)492 - 50 55 00 www.gsstaalwerken-groep.nl Postbus 786 5700 AT Helmond NL

Daarnaast heeft Hörmann alle brand- en loopdeuren in stalen uitvoering geleverd en een groot rolhek geplaatst.

Industriële sectionaaldeuren

Europa’s grootste gamma industriedeuren • Europa’s nr. 1 met meer dan 75 jaar

ervaring bij de productie van deuren

• Uitstekende warmte-isolatie:

U-waarde van max. 0,51 W/(m²•K)*

• 24-uurs service: dag en nacht voor u bereikbaar

Dockequipment * bij de industriële sectionaaldeur SPU 67 Thermo met ThermoFrame

40 |

08-15 A (2. Bild Schnelllauftor)

BEST | Hornbach

Projectinfo

Boonstra: “Dan gaat het onder meer om een compleet gebouwbeheersysteem, de volledige verlichtingsinstallatie, de sprinklerinstallatie, de geluidsinstallatie, een data-installatie en een ontruimingsinstallatie in geval van calamiteiten.”

INTENSE SAMENWERKING GS Staalwerken Groep heeft bouwmarkt Hornbach te Best (20.000 m²) in een kort tijdsbestek kunnen realiseren, mede dankzij de intense samenwerking tussen de diverse GS Groepsbedrijven.

Ook de inrichting van het buitengebied waaronder het parkeerterrein heeft DIJKHAM bouw voor zijn rekening genomen. Hornbach Best, dat werkgelegenheid biedt aan ongeveer driehonderd mensen, is de elfde vestiging van de projectbouwmarktketen in Nederland en de tweede (na de opening in Geleen) die dit najaar zijn deuren opent. Het aantal vestigingen in Europa nadert daarmee de 160. Het familiebedrijf heeft een historie van ruim 138 jaar en meer dan 16.000 medewerkers. In Nederland bestaat Hornbach nu achttien jaar, het won in 2015 voor de tiende keer de Retail Jaarprijs, in de categorie ‘Beste Bouwmarkt van Nederland’. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hornbach Nederland

UITVOERING DIJKHAM bouw, Nijkerk

E- EN W-INSTALLATIES vanPanhuis Installatietechniek, Hoogeveen

BOUWPERIODE februari 2015 – november 2015

Detailengineering, fabricage, coating, transport en montage zijn in eigen huis uitgevoerd. Hierdoor was het mogelijk om de planning ruim binnen de gestelde termijn af te ronden. GS Staalwerken Groep wil Hornbach en Dijkham Bouw B.V. bedanken voor het gestelde vertrouwen en de prettige samenwerking. De groep hoopt in de toekomst nog vele bouwmarkten samen te mogen realiseren.

| 41

HOOGEZAND | Huis van Bestuur en Cultuur

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | De Zwarte Hond

Huis voor Cultuur en Bestuur:

Uitdagende transformatie smeedt voorzieningen Hoogezand-Sappemeer aaneen Groothuis Bouwgroep, Harwig BV en Wolter & Dros leggen deze maanden de laatste hand aan (fase 1 van) de transformatie van het gemeentehuis van Hoogezand-Sappemeer en theater het Kielzog tot Huis voor Cultuur en Bestuur. Dat moet na de afronding van alle bouwfasen onderdak bieden aan een vernieuwd gemeentehuis, een theater/kunstencentrum en een bibliotheek. De eerste bouwfase â&#x20AC;&#x201C; met theater en bibliotheek â&#x20AC;&#x201C; wordt dit najaar opgeleverd.

42 |

HOOGEZAND | Huis van Bestuur en Cultuur

Na analyse van het Programma van Eisen en de bestaande bouwdelen van het gemeentehuis – een gebouw uit de vroege jaren tachtig voorzien van semipermanente kantooreenheden, werden verschillende planmodellen getoetst op bouwkosten, exploitatiekosten, functionaliteit en duurzaamheid. Het grootste deel van het oude gemeentehuis wordt in het gekozen model hergebruikt en de semipermanente huisvesting gesloopt. Naast de kern van het bestaande gemeentehuis en de bestaande zaal van het aanpalende theater het Kielzog, wordt de openbare bibliotheek van Hoogezand in het nieuwe Huis voor Cultuur en Bestuur geïntegreerd, alsmede educatieve voorzieningen als een muziekschool.

HYBRIDE BOUWMETHODE Het Kielzog wil in november 2015 heropenen, voorzien van een grand café en diverse lesruimtes. Ook de nu nog elders gevestigde bibliotheek wordt na oplevering van fase 1 ingehuisd. Verdere ontwikkeling van het complex is mede afhankelijk van een gemeentelijke herindeling. In de eindfase ontstaat volgens de projectpartijen ‘één prominent gebouw’ met ‘een slim geïntegreerd […] servicepalet op het vlak van gemeentelijke diensten, voorlichting, educatie, cultuur en ontspanning’. De nieuwe centrale straat in het gebouw is ‘ruimtelijk uitnodigend’ en verbindt de verschillende functies in het gebouw, dat wordt gerealiseerd op basis van een hybride bouwmethode (in-situ betonbouw, prefab betonbouw en staalbouw).

UITVOERING De uitvoering van het ontwerp van architectenbureau De Zwarte Hond is opgesplitst in een bouwkundig, elektrotechnisch en werktuigbouwkundig perceel. Groothuis Bouwgroep is coördinerende partij en verantwoordelijk voor het bouwkundige deel; het bouwbedrijf uit Genemuiden startte in oktober 2014 met de sloop- en bouwwerkzaamheden. “Daartoe is een mix van specialistische onderaannemers ingeschakeld, alsmede vaste partners van de contractpartijen”, vertelt werk-

voorbereider Henk Diphoorn. “Het afwerkingsniveau is hoog.” Markant in het gevelbeeld is de zogenoemde ‘krokodil’, een langwerpige, haaks op de toekomstige entree geplaatste nieuwe verdieping afgewerkt met glas en geperforeerd/ gemoduleerd staal. Het grootste deel van het gebouwcasco wordt voorzien van metselwerk, en de nieuwe entree is afgewerkt met een vliesgevel van aluminium en glas. De vide in de gebouwhoge entreehal, die wordt voorzien van een organisch gevormde staalconstructie met verbindende loopbruggen, krijgt een spanplafond.

SAMENWERKING Alles bij elkaar opgeteld is de eerste fase van de transformatie, die zowel binnen als buiten nog in volle gang is, uitdagend te noemen, aldus Diphoorn. “Het bestaande complex verkeerde in verouderde staat, zowel bouwkundig als installatietechnisch. De ontwikkeling en levering van de afwerkingsmaterialen, alsmede de droge afbouw, vindt bovendien onder tijdsdruk plaats. De realisatie van een architectonisch onderscheidend gebouw op basis van vernieuwbouw vereist een hechte samenwerking tussen de bouwpartijen. Zonder ontwerpengineering in 3D-BIM en de vele lean sessies was een gebouw als dit moeilijk realiseerbaar geweest.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT gemeente Hoogezand-Sappemeer

ONTWERP De Zwarte Hond

UITVOERING Groothuis Bouwgroep (bouwkundig); Harwig BV (E-installaties); Wolter & Dros (W-installaties)

BOUWPERIODE oktober 2014 – vierde kwartaal 2015 (fase 1)

PROGRAMMA 9.600 m²

| 43

Postbus 332, 9200 AH Drachten De Meerpaal 11, 9206 AJ Drachten Telefoon 0512 - 58 62 10 www.vanderwiel.nl

HOOGEZAND | Huis van Bestuur en Cultuur

Tekst | Anniek Heijs, NNK Concept Beeld | Aerovisio/Van der Wiel

Huis van Cultuur & Bestuur in Hoogezand

CENTRUM BEREIKBAAR HOUDEN MET SLIMME AANPAK Van der Wiel Infra & Milieu BV uit Drachten is verantwoordelijk voor het inrichten van de collectieve buitenruimte rondom de vernieuwbouw van het Huis van Cultuur & Bestuur in Hoogezand. Jan Willem Stob, bedrijfsleider bij Van der Wiel Infra & Milieu BV vertelt: “Tijdens de aanbesteding hebben we ons verdiept in de binnenstedelijke complexiteit van de opgave. Dit hebben we verwoord in een Plan van Aanpak, op basis van de EMVI-criteria, waarmee we als beste uit de bus kwamen!”

FASERING “De daadwerkelijke werkzaamheden die we uitvoeren, bestaan uit de bestrating van het gebied rondom het Huis van Cultuur en Bestuur, zo’n 11.000 m2 aan collectieve buitenruimte. Dat doen we met veel plezier. Het project verloopt dan ook voorspoedig”, vervolgt hij. “De crux van dit project zit hem vooral in de uitgebreide fasering van de uitvoering. Tien fasen in totaal. Zo borgen we de bereikbaarheid van de omgeving.”

RAAKVLAKKEN Naast de bereikbaarheid en logistiek zijn er ook raakvlakken in de ondergrond welke beheerst moeten worden. Er worden diverse kabels en leidingen verlegd. “De afstemming met de netbeheerder en de aansturing en beheersing van dit proces, maken dit een complexe opgave. Het bestratingswerk doen we routinematig”, aldus Stob. “Je moet een grote mate van flexibiliteit in acht nemen. Daar hangt ook een kostenplaatje aan en het is mooi dat de opdrachtgever in dit kader niet alleen op prijs gestuurd heeft. Het laat zien wat in gemeente Hoogezand-Sappemeer belangrijk is.” Het project bevindt zich in het bestuurlijke en commerciële hart van Hoogezand. Winkels, bedrijven, maar ook het gemeentehuis moeten tijdens de realisatie bereikbaar blijven. “Er is in ons Plan van Aanpak veel aandacht besteed aan een goed logistiek proces en zo min mogelijke verstoring voor het publiek”, aldus Stob. “We hebben goede referenties op het gebied van het beheersbaar en bereikbaar houden van een binnenstedelijke omgeving, zoals met het project Drachtstervaart. De ervaring en maatregelen die we daar hebben opgedaan hebben we proactief in Hoogezand ingezet.”

COMMUNICATIE Als voorbeeld hiervan noemt Stob het gebruik van WhatsApp om alle betrokken ondernemers gelijktijdig en direct ‘bij te praten’ en continu in contact te staan met de uitvoerder. Met het oog op bevoorrading van de bedrijven is dit een simpele maar uiterst effectieve maatregel. Ook beschikt Van der Wiel over een online klachtenprocedure waarmee de hoofduitvoerder direct op de hoogte is en actie kan ondernemen. “Korte lijnen en simpele oplossingen in combinatie met een heldere communicatie en een dosis begrip brengen je heel eind in dit project.”

Naast de ondergrondse en bovengrondse infrastructuur zijn er ook raakvlakken met de vernieuwbouw welke momenteel volop in uitvoering is. Daarom is er regelmatig overleg met alle partijen om op basis van goede afstemming hier ook een vlekkeloos proces te waarborgen. Van der Wiel rondt haar werkzaamheden medio oktober af. Meer informatie en foto’s van dit project zijn te vinden op de website van Van der Wiel: www.vanderwiel.nl/projecten/huis-van-cultuurbestuur/ ❚

| 45

AMSTERDAM | AmstelHome

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Jan Snel Flexibel Bouwen

Studentencampus AmstelHome opgeleverd:

Modulair bouwen met permanent karakter

Modulaire bouw is booming business, en niet alleen dankzij de verruiming van de wetgeving voor tijdelijke huisvesting. De mogelijkheden van modulaire bouw ten behoeve van utiliteitsgebouwen met een architectonische uitstraling, worden door steeds meer eindgebruikers en investeerders erkend. Algemeen directeur Harry van Zandwijk van Jan Snel Flexibel Bouwen gaat met de in augustus opgeleverde studentencampus AmstelHome in Amsterdam inmiddels tot vijf verdiepingen. “De verschillen met permanente bouw worden steeds kleiner, en het einde is nog niet in zicht.” ‘Geconditioneerde omstandigheden’, dat is het toverbegrip in de conceptuele modulaire bouw volgens Jan Snel, een familiebedrijf met meer dan een halve eeuw ervaring in flexibel bouwen. “Geen faalkosten, minder

reiskosten, voorspelbare kwaliteit en turnkey oplevering. En zoals je ziet, worden de constructiemogelijkheden steeds groter”, zegt Van Zandwijk wanneer hij verwijst naar de vijf verdiepingen van AmstelHome.

AmstelHome staat in Amsterdam, de studentenkamers werden stuk-voor-stuk geprefabriceerd in Montfoort

46 |

KLANTSPECIFIEK MAATWERK Aan de Joan Muyskenweg in Amsterdam verrees in acht maanden tijd een campuscomplex met 520 studentenwoningen, 16.000 m² BVO voorzien

AMSTERDAM | AmstelHome

van sociale voorzieningen als ontmoetingslounge, basketbalkooi en binnentuin, opgebouwd met klantspecifiek ontwikkelde bouwmodules geproduceerd door Jan Snel. “Wie anno 2015 nog steeds denkt aan tijdelijke bouwunits als het gaat om modulaire bouw, moet echt eens komen kijken in Amsterdam”, vervolgt Van Zandwijk. “AmstelHome is architectonisch ontworpen door OeverZaaier en bouwkundig, installatietechnisch en functioneel voldoet het aan alle eisen voor een woongebouw met 520 eenheden.”

bouwmethode betaalt zich gewoonweg uit. Wij kunnen in de toekomst zelfs naar negen verdiepingen, gebaseerd op de ervaringen met AmstelHome en Ravel Residence. Met onze brede portefeuille

in het achterhoofd kan ik nu al zeggen dat deze manier van werken ook in de reguliere gestapelde woningbouw voet aan de grond gaat krijgen”, besluit Van Zandwijk. ❚

INTEGRAAL BOUWTEAM Misschien minder bekend is dat Jan Snel niet alleen als hoofdaannemer kan fungeren in dergelijke projecten, maar ook mede-ontwikkelaar is. AmstelHome is – net als het aan de Zuidas gelegen studentencomplex Ravel Residence – ontwikkeld in hechte samenwerking met exploitant Student Experience en OeverZaaier, binnen een contractueel bouwteam. “Flexibel bouwen is niet alleen groeiende vanwege het interessante businessmodel, steeds meer investeerders, opdrachtgevers en architecten geloven in modulaire bouw; en AmstelHome is integraal ontworpen. Als uitvoerend hoofdaannemer hebben wij de volledige bouw verzorgd, inclusief terreininrichting, heiwerk en fundering. Ook daarin zitten trouwens innovatieve aspecten, want de prefab fundering is volledig demontabel.”

VASTE PARTNERS Dankzij een groot aantal vaste partners die meeproduceren op de bedrijfslocatie van Jan Snel, kon de optimale mix tussen kwaliteit en efficiency worden gevonden. Het zijn dezelfde partijen als bij Ravel Residence, en volgens Van Zandwijk vormen deze inmiddels een geoliede machine. “Het concept is uitgebouwd voor AmstelHome, met extra bouwlagen, en we hebben de module-afmetingen van 7x3 meter – 21 m² dus – gehandhaafd; die blijken ideaal voor deze doelgroep. In onze hal wordt eerst de betonvloer van de module gestort en van een stalen opbouwconstructie voorzien. Vervolgens gaan de installateurs aan het werk. De module wordt voordat de wanden worden geplaatst al voorzien van een prefab badkamer en inbouwkeuken. Wij produceerden voor AmstelHome zes woningen per dag – dertig per week. Die aantallen zijn zonder probleem gehaald.”

‘GEEN OPLEVERPUNTEN’ Op basis van de kant-en-klaar in Amsterdam afgeleverde bouwmodules werd AmstelHome vervolgens geconstrueerd; hiervoor is een tafelconstructie bedacht boven de entree. De opbouwverdiepingen rusten op die constructie. De meeste gebouwgebonden installaties zijn in de hoeken weggewerkt of op het dak. “Op 26 augustus is AmstelHome zonder opleverpunten opgeleverd. Onze integrale

De basketbalkooi op het dak speelt een belangrijke rol in de gebouwuitstraling

Teamwork met toeleverancier Als vaste partner van Jan Snel Flexibel Bouwen leverde Keizer Unitbouw de wanden en plafonds voor de 520 modulair gebouwde studentenwoningen van AmstelHome. Na het succes van Ravel Residence was dit het tweede studentenhuisvestingsproject aan de Amsterdamse Zuidas waarin Jan Snel en Keizer Unitbouw samenwerkten. “Het succes van de samenwerking is gefundeerd op onze gezamenlijke visie op modulair bouwen”, vertelt directeur/eigenaar Jaap de Keizer van Keizer Unitbouw. “Werken met kant-en-klare units heeft als voordeel dat je korter op de bouwplaats en minder afhankelijk bent van het weer. Mits goed voorbereid – met name het leidingwerk vergt de nodige afstemming – is modulair bouwen de mooiste, snelste en meest duurzame manier van bouwen. Je hebt nauwelijks faalkosten, minder transportbewegingen, voorspelbare kwaliteit en kunt turnkey opleveren. De kierdichte hsb-wanden leveren bovendien een belangrijke bijdrage aan de energiezuinigheid van de units.”

WANDEN EN PLAFONDS Op basis van het bestek en de tekeningen van Jan Snel produceerde en leverde Keizer Unitbouw 520 plafonds en 2.080 wanden voor de units van AmstelHome. De Keizer: “De plafonds zijn uitgevoerd met brandwerende en waterbestendige platen. Voor de binnenwanden

pasten we geluidsisolerende, brandwerende en stootvaste gipsvezelplaten toe. We isoleerden de plafonds en wanden met steenwol.” De plafonds en wanden gingen inclusief leidingwerk en in de juiste bouwvolgorde op transport naar Jan Snel. Daar werden de units geassembleerd om vervolgens kant-en-klaar op de bouwlocatie geleverd en verwerkt te worden.

30 UNITS PER WEEK Het bouwtempo lag met 30 units per week hoog. Om de voortgang erin te houden, moest het project logistiek gezien goed verlopen. “Alles liep op rolletjes”, aldus De Keizer. “Ik kijk met veel plezier terug op het teamwork tussen onze leveranciers, ons productieteam in Werkendam en de logistieke en assemblageafdeling van Jan Snel. Veel partijen en personen kenden we al van Ravel Residence, wat de samenwerking ten goede kwam. Met elkaar hielden we het bouwtempo van begin tot eind hoog en waar nodig speelden we snel en flexibel in op wijzigingen.”

| 47

AMSTERDAM | AmstelHome

Projectinfo GEOLIEDE MACHINE

Lean&Duurzaam

De elektrotechnische installaties, verlichting en brandmeldvoorziening in project AmstelHome worden gerealiseerd door Van den Pol Elektrotechniek. “Alles wordt zoveel mogelijk vooraf ingebouwd”, meldt projectleider Sebas L’Ortye. “Op locatie worden de units gekoppeld en de installaties voor de algemene voorzieningen aangelegd.” AmstelHome wordt gebouwd door hetzelfde team als Ravel Residence, een vergelijkbaar project met achthonderd studentenwoningen. “Met de daar opgedane ervaringen is het proces verder geoptimaliseerd. Zo wordt nu direct een basisinstallatie voor de horecaruimte aangelegd. Die kan eenvoudig worden uitgebreid zodra de exploitant bekend is.” Bij AmstelHome blijkt de brede expertise van Van den Pol een voordeel. “Bij de units ligt de nadruk op woningbouw maar door de algemene voorzieningen heeft het complex ook utilitaire kenmerken. In beide gevallen komen onze specialisten van pas.” Voor Ravel Residence werden dagelijks vijf units geprefabriceerd. “Met zes woningen per dag ligt het tempo bij AmstelHome nog hoger. Dat lukt omdat de bouwpartners optimaal op elkaar zijn ingespeeld. Het is echt een geoliede machine.” Jan Snel en Van den Pol werken al meer dan twintig jaar samen bij het realiseren van hoogwaardige tijdelijke huisvesting. “Flexibiliteit is voor Jan Snel een absolute vereiste. Daar spelen wij op in. Als zij vandaag bellen, gaan onze monteurs morgen aan de slag.”

vandenpol.com

DE BESTE WEG NAAR KWALITEIT IN MODULAIRE EN HOUTSKELETBOUW

48 |

UTRECHT | Verkeersleidingspost ProRail

Stalen sculptuur in Utrechts spoorlandschap

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | ProRail en Visser & Smit Bouw

‘Een aanwinst voor het spoorwegnet’. Zo noemt ProRail zijn nieuwe verkeersleidingspost voor de regio Utrecht. Met zijn roestbruine gevel manifesteert dit sculpturale object zich als stalen statement tussen de sporen. ’s Avonds, als het gebouw oplicht, zie je letterlijk hoe het treinverkeer in goede banen wordt geleid. “De voormalige verkeersleidingspost in Utrecht voldeed niet meer”, vertelt Willeke Steenks, projectverantwoordelijke bij ProRail. “Deze post stond in het ontruimingsgebied van Utrecht Centraal, wat ten koste ging van de continuïteit. Bovendien was hij, zowel functioneel als esthetisch, aan het einde van zijn levensduur.” De nieuwe verkeersleidingspost moest op een andere locatie komen en voldoen aan de uitgangspunten veiligheid, duurzaamheid, betrouwbaarheid en punctualiteit.

MARKANT HERKENNINGSPUNT Het esthetische, constructieve en interieurontwerp werd via een uitvraag aan drie architecten gegund aan de Jong Gortemaker Algra architecten en ingenieurs. Steenks: “Hun voorstel sloot het

Ook de keuze voor de locatie was passend voor ProRail: midden tussen het spoor, in de Cartesiusdriehoek van Utrecht Centraal. Vanuit deze locatie kijken de verkeersleiders in alle richtingen over het spoorlandschap uit. Voor treinreizigers fungeert de post als markant herkenningspunt.

seinzaal en kantoorvleugel bij elkaar en niet op de begane grond lagen. Daar stemden we het programma op af.” Op de begane grond bevinden zich de entree, enkele kantoorfuncties en de techniekruimte. Direct boven de techniekruimte ligt de dubbelhoge seinzaal, geflankeerd door de kantoorvleugel die ver uitkraagt. Op de tweede verdieping liggen het vergadercentrum en de perszaal. “De seinzaal vormt het kloppend hart van de verkeersleidingspost en kwam in overleg met de eindgebruikers tot stand”, vervolgt Algra. “De vaste lamellen, drievoudig glas, hybride koelmachines en een energiedak met zonnepanelen dragen bij aan een duurzame en comfortabele werkomgeving met veel daglicht. Voor het interieur kozen we voor een stoere combinatie van hout, staal en accentkleuren. Absolute blikvanger is de ProRail-rode stalen balie die door een carrosseriebouwer is gemaakt.”

DUURZAAM EN COMFORTABEL

STALEN SPANTEN

Architect Maurits Algra licht het ontwerp nader toe: “Een belangrijke voorwaarde was dat de

Diverse VolkerWessels-ondernemingen waren betrokken bij de uitvoering van de verkeersleidingspost. ›

beste aan op wie we zijn en waar we voor staan. Met vliesgevels en vaste cortenstalen lamellen gaven ze het gebouw een industriële en robuuste look, verwijzend naar het staal van de rails. Voor optimale daglichttoetreding variëren de lamellen in steilheid, wat een dynamisch effect geeft.”

| 49

UTRECHT | Verkeersleidingspost ProRail

Projectinfo BIM ZET DE WERELD OP ZIJN KOP Met BIM als leidraad voor gebouwbeheer draai je de zaken om. Eerst bedenk je wat het gebouw je moet bieden en het beheer dat daarvoor nodig is. Deze informatie vormt vervolgens de basis voor het Programma van Eisen. De rode draad in dit project was het 3D Bouw Informatie Model (BIM). Vooraf was al bekend dat BIM ook in de beheerfase een grote rol zou krijgen. Je dient te bedenken hoe je het pand wilt hebben, ook over vijftig jaar. Het onderhoud en beheer vormt dan de basis en die informatie moet je terug redeneren naar bestek en ontwerp. Volkerwessels Vastgoedbeheer zal het beheer uitvoeren op basis van BIM. Alle componenten hebben een label of codering. De informatie uit BIM wordt ingelezen in het onderhoudssysteem en stuurt zo ook het beheer aan.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP

BOUWKUNDIG AANNEMER BEHEER PROJECTMANAGEMENT EN DIRECTIEVOERING ONTWERP INSTALLATIES INSTALLATIES BOUWPERIODE

ProRail, Utrecht (architectuur, constructie, interieur) de Jong Gortemaker Algra Architecten en Ingenieurs BV, Rotterdam Visser & Smit Bouw bv, Rotterdam VolkerWessels Vastgoedbeheer, Vianen Arcadis Nederland B.V., Arnhem Arcadis Nederland B.V., Arnhem HOMIJ Technische Installaties, Vianen Januari 2014 â&#x20AC;&#x201C; maart 2015

Ons DNA in elk gebouw www.homij.nl

50 |

VERKEERSLEIDINGSPOST - UTRECHT

UTRECHT | Verkeersleidingspost ProRail

'Vliesgevels en vaste cortenstalen lamellen geven het gebouw een industriële en robuuste look'

Visser & Smit Bouw was verantwoordelijk voor de totale uitvoering en besteedde de installaties uit aan HOMIJ Technische Installaties. VolkerWessels Vastgoedbeheer is namens Visser & Smit Bouw verantwoordelijk voor het vijfjarig onderhoud. “Een spannend gebouw”, aldus projectleider Willem Thoen van Visser & Smit Bouw. “Gezien de complexiteit van de staalconstructie, onder andere door die uitkraging, was een volledige constructieve berekening fundamenteel als vertrekpunt voor de uitvoering.” De constructie bestaat voornamelijk uit stalen spanten die zijn samengesteld uit liggers, schoren en dwarsbalken. Hieruit haalt de constructie zijn stijfheid om de uitkragende kantoorvloer te dragen. “Bij de montage van het

staalwerk was fasering cruciaal”, vertelt Thoen. “We konden het ene deel pas realiseren toen een ander deel voldoende tegenwicht of ondersteuning bood. De uitkraging ondersteunden we met een tijdelijk portaal. Het weghalen hiervan, en zien dat het gebouw precies deed wat we vooraf berekend hadden, was een bijzonder moment.”

BIM Het project is van ontwerp tot oplevering uitgevoerd in BIM en ook in de onderhoudsfase wordt ‘geBIMd’. Thoen: “Het model, dat wij van de architect overnamen, fungeerde voor ons als platform om realtime gegevens uit te wisselen en in een open discussie tot een soepel bouwproces

te komen. Denk hierbij aan de afstemming met en tussen de staal- en gevelpartijen. Of aan de integratie van de vele installaties, waaronder de redundante ICT-infrastructuur en dubbel uitgevoerde energievoorzienings- en gebouwinstallaties.” Steenks voegt toe: “Bij projecten aan of bij het spoor komen vaak net even andere zaken kijken. Vooral wat veiligheid betreft. Net als Visser & Smit Bouw geven wij de hoogste prioriteit aan veilig werken. Als publieke organisatie gaan we daarin heel ver. We kunnen het risico niet lopen dat er iets op het spoor gebeurt. Met de oplevering achter de rug kunnen we terugkijken op een veilig verlopen, fantastisch project dat binnen ProRail een voorbeeldfunctie heeft.” ❚

| 51

LAREN | De Biezem

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Bouwgroep Dijkstra Draisma

‘Facelift voor zwembadcomplex De Biezem’ In september 2014 is Bouwgroep Dijkstra Draisma gestart met de ver- en nieuwbouw van zwembadcomplex De Biezem in het Noord-Hollandse Laren. Het bestaande wedstrijdbad is gesloopt en heeft plaatsgemaakt voor een nieuw 25 meter bad dat er weer jaren tegenaan kan.

BOUWCONSTRUCTIE Het gebouw zelf is opgebouwd uit een staalconstructie met daaromheen een HSB-wand, die is voorzien van een hoge Rc-waarde. Ook de plafonds in het gebouw zijn door Bouwgroep Dijkstra Draisma vernieuwd. Qua dakconstructie is gekozen voor een lichtgewicht hightech houten dak van LIGNATUR. Dit perforatiedak beschikt over brandwerende eigenschappen en heeft, door de houtstructuur, een natuurlijke uitstraling. Lopende de werkzaamheden is gekozen om een WKK (warmtekrachtkoppeling) te plaatsen onder het dak. In deze WKK wordt elektriciteit opgewekt waarmee zowel het zwembadwater als de binnenruimten kunnen worden opgewarmd. “Deze optie is tijdens het bouwtraject bedacht en verder uitgewerkt door de installateur”, vertelt Jelmer van der Valk, werkvoorbereider bij Bouwgroep Dijkstra Draisma. “Zonder dat we wisten of de plaatsing van de WKK doorging, hadden we voor de zekerheid wat extra ruimte gereserveerd onder het dak.” Gedurende de uitvoering van de werkzaamheden werd duidelijk dat ook het recreatiebad met bijbehorende bar en kleedruimten wel een opknapbeurt konden gebruiken. Ook dit heeft Bouwgroep Dijkstra Draisma opgepakt, zodat het hele complex binnenkort weer modern en up-to-date is. Bij aanvang van de werkzaamheden is begonnen met de sloop van het oude zwembad, waarbij asbest werd aangetroffen. Dit leverde in eerste instantie de nodige vertraging op. Van de grote ruimte die toen werd uitgegraven, is een betonkelder gemaakt die dient als stevige basis voor het nieuwe RVS zwembad.

52 |

Plaatsing onder het dak was volgens Van der Valk een heel bewuste keuze. “Dit heeft namelijk niet alleen een positief effect op de levensduur van de installatie, maar is ook onderhoudstechnisch beter.”

MATERIAALKEUZE Qua materiaalkeuze kon Bouwgroep Dijkstra Draisma vertrouwen op de kennis van Slangen + Koenis Architecten, dat veel ervaring heeft in het ontwerpen van zwembaden en bijbehorende constructies. “Aangezien je te maken hebt met

LAREN | De Biezem

strenge eisen in het kader van het gebruik van chloor, is het belangrijk te weten waar je over praat. Een goede afstemming met de architect en leveranciers is hierbij van grote waarde.”

maakt het soms wel wat ingewikkelder; je mist dan bepaalde gegevens over de installaties.”

Om een juiste uitvoering van het project te kunnen garanderen, is veel overleg nodig geweest. “Ondanks een duidelijk ontwerp van de architect hebben we diverse vergaderingen nodig gehad op de bouwplaats. Met name vanwege de waterinstallaties is regelmatig overleg cruciaal, ook met de E- en W-installateur. Dat wij alleen het bouwkundige gedeelte in opdracht hebben,

Flexibiliteit is een kernwaarde die centraal staat bij dit project. “Samen met projectleider Harm-Jan de Vries en uitvoerder en coördinator Gerrit Terpstra werken we toe naar een goed eindresultaat. Onze flexibele instelling, die kenmerkend is voor ons bedrijf, heeft ervoor gezorgd dat we snel konden schakelen bij de veranderende omstandigheden van dit project.” ❚

FLEXIBILITEIT

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Binnensportaccomomdaties Laren ONTWERP Slangen + Koenis Architecten AANNEMER Bouwgroep Dijkstra Draisma ADVIES Sportfondsen Nederland B.V. Bouw en Techniek ADVISEUR WZ-INSTALLATIES Bastenhof Consultancy ADVISEUR INSTALLATIES BerkenhofBoerboom Adviesbureau CONSTRUCTEUR Fundament Bouwadvies B.V. BOUWPERIODE September 2014 – oktober 2015

aannemersbedrijf

E. Q. M. CALIS en Zonen

b.v.

Projectinfo SPECIALE MILIEUKLASSE BETON Bij de vernieuwing en renovatie van Zwembad de Biezem in Laren was aannemersbedrijf E.Q.M. Calis en Zonen betrokken als betonspecialist. Het bedrijf realiseerde onder meer een keldervloer, de wanden rondom het zwembad en diverse ophogingen, zoals voor de installaties en in de kleedkamers voor de lockers. “We zijn in februari begonnen en zijn er ongeveer acht weken bezig geweest”, vertelt directeur Martijn Calis. “Het beton dat we hebben toegepast, is van een speciale milieuklasse, in verband met het chloorwater.” Calis legt uit dat zijn bedrijf zeer regelmatig is betrokken bij de aanleg van zwembaden. “Een project van deze omvang komt echter niet zo vaak voor, daarin lag voor ons de uitdaging.” Voordat er met de werkzaamheden kon worden begonnen, werd een damwand aangebracht om het grondwater tegen te houden en zo de bouwkuip droog te houden. “Bij zo’n omvangrijk project zijn een goede coördinatie en communicatie van groot belang en dat was bij dit project goed geregeld. Vanwege de vorst konden we iets later dan gepland beginnen, maar daarna hebben we ons deel van het werk als gepland kunnen afronden.”

| 53

ALMERE | Sligro

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Omni Architecten

‘Het gebouw moet passen als een maatkostuum’ Sinds 24 augustus 2015 is Sligro weer een nieuw filiaal rijker. Het moderne pand, gelegen op bedrijventerrein De Veluwse Kant in Almere, is het resultaat van een grondige verbouwing van een bestaand bedrijfspand en is geheel ontworpen door Omni Architecten uit Schijndel. Het bedrijfspand in Almere is niet de eerste opdracht die Omni Architecten uitvoert voor Sligro. “Vanaf 2001 ben ik zeer actief betrokken bij de realisatie van verschillende gebouwen van de totaalgroothandel”, vertelt Geert van der Heijden, architect bij Omni Architecten. “Na al die jaren verbaas ik me er toch iedere keer weer over dat Sligro alle betrokken partijen dusdanig weet te sturen en te motiveren, dat het project als een speer verloopt. Dat kunnen zij als geen ander.”

VLEKKELOZE VOORBEREIDING Ook de voorbereidende fase van het project verliep nagenoeg vlekkeloos. “Sligro had het pand in optie genomen waarna wij samen met de constructeur en opdrachtgever ter plaatse zijn gaan kijken wat de (on)mogelijkheden waren van het gebouw. In een voorlopig ontwerp hebben

54 |

wij vervolgens de routing en lay-out van Sligro in kaart gebracht. Dit werd positief ontvangen en al gauw is besloten het ontwerp over te nemen.”

TYPE DRIE VESTIGING Zowel de zij- als achtergevel van het pand zijn compleet vernieuwd. De bestaande laad-en-losvoorziening aan de achterzijde van het gebouw heeft plaatsgemaakt voor de hoofdentree en een kantoor. “Door drie meter van de bestaande achtergevel af te halen, konden we bovendien meer parkeerplaatsen creëren.” In het bestaande pand is ongeveer 3.000 vierkante meter verdiepingsvloer aangebracht, wat het totale bruto vloeroppervlak brengt op 9.650 vierkante meter. “Dat is voor een type drie Sligrovestiging een mooie oppervlakte om hun assortiment aan te prijzen.”

INDUSTRIËLE UITSTRALING Qua uitstraling van het pand is gekozen voor een industriële look. Dit heeft voornamelijk te maken met de stedenbouwkundige ligging van het nieuwe gebouw. Gesitueerd op bedrijventerrein De Veluwse Kant, waar het grootste deel van de gebruikte bouwmaterialen een metaalachtige basis heeft, is de nieuwbouw van de totaalgroothandel helemaal op zijn plaats.

CORPORATE IDENTITY Voor de hoofdbebouwing van de Sligro vestigingen wordt vaak gebruikgemaakt van een stalen damwand of sandwichpanelen, uitgevoerd in een aluminium kleur (RAL 9007). “Om een verdeling in de hoogte aan te brengen, passen wij doorgaans een donkere onderstrook toe in de kleur RAL 7016. Tezamen met het welbekende gele entreeportaal dat de corporate identity van Sligo weergeeft, creëren wij herkenbaarheid.”

MAATKOSTUUM Klantgericht werken is een speerpunt dat bij Omni Architecten centraal staat. “Wij vinden het namelijk

ALMERE | Sligro

belangrijk dat een gebouw niet alleen eigentijds en origineel is, maar ook goed aansluit bij zijn omgeving. Het gebouw moet als een maatkostuum passen bij de wens van onze opdrachtgever. Hierbij proberen we het pand vaak een multifunctioneel karakter te

geven. Mocht onze opdrachtgever zijn bedrijfsactiviteiten willen beëindigen of besluiten het pand te verkopen, dan moet het inzetbaar zijn voor meerdere doeleinden. Deze manier van denken wordt gelukkig breed gewaardeerd door onze opdrachtgevers.” ❚

Projectinfo

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Sligro

ONTWERP

HOOGWAARDIG ISOLATIEPAKKET Voor het nieuwe filiaal van Sligro in Almere heeft Mucon het complete isolatiepakket voor de koel- en vriesafdeling verzorgd. Ter verfraaiing van het pand heeft het bedrijf bovendien, met behulp van sandwichpanelen, een nieuwe voorgevel gemaakt. Tevens zijn de bestaande linker- en rechterzijgevel van de winkel voorzien van een voorzetwand.

Omni Architecten b.v. te Schijndel

ADVIES Constructiebureau Verhoeven en Leenders te Volkel

UITVOERING Aannemingsbedrijf Fraanje b.v. te 's-Heer Arendskerke

Binnenin het pand zijn de twee trappenhuizen en de machinekamer opgebouwd met brandwerende isolatiepanelen en is een brandwerende scheidingswand geplaatst tussen de twee compartimenten van de winkel. Ook heeft Mucon de koel- en vriesschuifdeuren, een tweetal snelloopdeuren en diverse pendeldeuren geleverd en gemonteerd.

W- INSTALLATIES van Wijlen te Sprang-Capelle

E- INSTALLATIES Leertouwer b.v. te Barneveld

BOUWPERIODE januari 2015 - juli 2015

Mucon is reeds sinds 1999 actief betrokken bij de bouw van diverse vestigingen van Sligro. Projectleider Hans Jongenelis vertelt: “In het algemeen, maar zeker bij de werkzaamheden die wij voor Sligro verrichten, is een flexibele werkhouding een belangrijk vereiste. Een project dat met zo’n hoog werktempo wordt gebouwd, kan alleen gerealiseerd worden als je adequaat kunt inspringen op veranderende omstandigheden.”

Bel 076 - 5022596 U zoekt een sandwichpanelenbouwer? Roldeuren nodig? Of zoekt u complete begeleiding van een bouwproject? Mucon is gespecialiseerd in gevelbouw, geconditioneerde ruimten zoals koelcellen en maakt gebruik van de nieuwste oplossingen. Slim. Schoon. Eﬃciënt. Met betrouwbare vakmensen. Mucon verstrekt duidelijk en gefundeerd advies. Met of zonder EIA. Maar altijd onder scherpe condities. Gegarandeerd. Interesse? Lees verder op www.mucon.nl. | 55

UTRECHT | Life Sciences Incubator

De Life Science Incubator is gevestigd aan de Yalelaan

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Mecanoo

‘Integrale aanbesteding bewijst zich bij nieuwbouw Life Sciences Incubator’ Op het Utrecht Science Park wordt gewerkt aan de oplevering van de Life Sciences Incubator (LSI), een onderscheidend gebouw met 6.200 m² lab- en kantoorruimte voor startende ondernemers in dit vakgebied. Aanbesteding op basis van Best Value Procurement biedt combinatie Giesbers/Mecanoo de mogelijkheid bewezen kwaliteiten op het gebied van integrale samenwerking te maximaliseren. Voor de bouw van de LSI zijn subsidies toegekend door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), gemeente Utrecht en Provincie Utrecht. Stedenbouw sprak met architect-partner Paul Ketelaars (Mecanoo) en projectleider ontwikkeling Paul van Doorn (Giesbers). De bouw van een tweede Life Sciences Incubator (= broedplaats) in De Uithof is door de Universiteit Utrecht (UU) op innovatieve wijze in de markt gezet: uit een vijftal aanbiedingen voor een Design & Build-contract werd de combinatie gekozen die de meeste waarde bood voor een gefixeerde prijs (Best Value Procurement). De UU koos voor Giesbers/Mecanoo omdat zij een ‘ambitie-overstijgend’ aanbod deed. In het integrale ontwerpproces van Giesbers/Mecanoo en haar partners zijn alle ontwerpbeslissingen getoetst aan de impact op gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde

56 |

De integrale vliesgevelelementen vormen 'één vloeiend geheel'

voor de eigenaar, gebruikers en omgeving – gemeten in levenscycluskosten. “Wij scoren op alle waardepijlers beter dan gevraagd”, begint Van Doorn. “Ons ontwerp leidt bijvoorbeeld tot een opwaardering van het gevraagde BREEAM-NL ‘Excellent’-certificaat naar ‘Outstanding’. De zorgvuldig uitgeëngineerde gevel, WKO-installatie, LED-verlichting en pv-panelen zorgen onder meer voor circa veertig procent minder energieverbruik dan het Bouwbesluit vereist. Daarnaast hebben wij extra verhuurbare meters gecreëerd door de optimalisatie van de technische ruimtes.”

UTRECHT | Life Sciences Incubator

COMMUNICERENDE VATEN De intensieve samenwerking tussen de combinatiepartijen, die ook het ROC ID College in Leiden samen ontwikkelen en bouwen, is de motor van de project aanpak. Ketelaars: “Giesbers en Mecanoo hebben veel ervaring met integrale contractvorming en hebben meerdere projecten gezamenlijk gerealiseerd, zoals Brede School Mill.” De combinatie zoekt de uitdaging bewust op met een prestatiecontract. “Zoveel ‘Outstanding’-gebouwen zijn er niet in dit segment; sowieso nog niet voor gebouwen als LSI. De stap van ‘Excellent’ naar ‘Outstanding’ is bovendien best groot – elke ontwerpwijziging heeft impact op de gebouwprestaties; integraal ontwerpen op dit niveau is een kwestie van communicerende vaten. Het is positief dat opdrachtgevers in de (semi-)institutionele sector steeds meer vertrouwen krijgen in een integrale aanpak, want deze manier van werken leidt aantoonbaar tot betere gebouwen. De keuze voor de materialen en het integreren van energetische, esthetische en functionele aspecten vergde enige inspanning, maar levert wel een heel bijzonder resultaat op.”

TRANSPARANTE GEKANTELDE GEVEL De tot in detail gefinetunede gevel is zowel basis voor het energetische, het esthetische als het functionele concept achter LSI. “Alles grijpt in elkaar, omdat er consequente keuzes zijn gemaakt. De vliesgevel van glas en recyclebaar composiet is schuin gepositioneerd, waardoor het gebouw een transparant en uitnodigend karakter krijgt. Doordat glas en borstweringen vloeiend in elkaar overlopen, hebben water en vuil er nauwelijks vat op en de in een schuine hoek geplaatste ramen van tripleglas vormen een natuurlijke zonwering.” Van Doorn: “Het mooie is dat er een groot aantal repetitieve elementen in dit gevelsysteem is verwerkt; het klopt dus ook in bouwlogistieke zin. Er hoefde

bijvoorbeeld slechts één soort bevestigingselement voor de gevelconstructie in het betoncasco te worden aangebracht.” Lab- en kantoorruimtes binnen een flexibele draagconstructie omringen een gebouwhoog, verbindend atrium, dat door een geschuinde houten kapconstructie wordt afgesloten. Deze is gericht op het noorden en draagt daardoor bij aan een gunstig binnenklimaat. Een ‘informele route’ van trappen en bruggen stimuleert ontmoeten en samenwerken.

‘AUTOMOTIVE-AANPAK’ Het alzijdige gebouw aan de Yalelaan, dat dit najaar wordt opgeleverd, telt in totaal vier verdiepingen. De verhuurbare ruimte in het gebouw is toegespitst op kleine startups, maar de eenheden zijn gemakkelijk te koppelen door het wegnemen van de binnenwanden. De installatie-ruimte is slim weggewerkt in de gebouwkernen. Van Doorn: “In LSI komen architectonische keuzes, bouwtechnische oplossingen en duurzaamheidskwaliteiten organisch samen. Dat is alleen maar mogelijk wanneer alle partners proactief en integraal meeontwikkelen. Er is niet alleen integraal aanbesteed door de opdrachtgever, wij hebben als combinatie hetzelfde gedaan richting de uitvoerende partijen; zo doen wij zaken met één contractpartij voor de gevel, één partij voor alle installaties en één partij voor de afbouw. Wij monteren niets zelf; de uitvoerende werkzaamheden zijn in handen van een beperkt aantal, integraal samenwerkende partijen, zoals bijvoorbeeld ook in de automotive-industrie gebruikelijk is. Het toetsingsproces is voor alle partijen best wennen, deze manier van samenwerken is immers redelijk nieuw. Maar het uiteindelijke resultaat laat zien wat een integrale aanpak oplevert als je zo durft samen te werken.” ❚

Een 'informele route' van trappen en bruggen 'stimuleert ontmoeten en samenwerken'

| 57

UTRECHT | Life Sciences Incubator

Projectinfo VOLLEDIG RECYCLEBARE, HYDROFOBE GEVEL De ontwikkeling van een gevelsysteem dat oplevering volgens BREEAM-NL ‘Outstanding’ mogelijk maakt, is dermate veeleisend dat gezocht is naar één gevelpartij voor de ontwikkeling, engineering en uitvoering. De gevel die Hermeta ontwikkelde voor LSI is zelfreinigend en volledig recyclebaar, “mede dankzij het gebruik van nagevormd HF Freedesign®-composiet”, vertelt directeur Marcel van der Sluijs. “Dit is de eerste gevel in Nederland op basis van deze composietvariant.” Het gevelelement voor LSI is opgebouwd uit glas en borstweringen van recyclebaar composiet, dat door middel van verwarming is nagevormd, waardoor het een grote vormvrijheid bezit. Het nagevormde plaatmateriaal is op de productielocatie van Hermeta in een compleet gevelelement verwerkt. In acht weken tijd monteerde de gevelbouwer uit Asperen 355 complete elementen aan het casco. “Het gevelelement vormt één vloeiend geheel en is hydrofoob, zodat vuil en vocht zich niet kunnen hechten; tegelijkertijd is het gewoon een vliesgevel bestaande uit repetitieve elementen.” De gevel wordt door Hermeta volledig volgens ISO 14001 en afvalloos opgeleverd. “Om de gewenste eindkwaliteit mogelijk te maken, is continu geëngineerd in 3D. De ontwikkeling van deze innovatieve en uiterste maatvaste constructie is het resultaat van integrale samenwerking tussen Giesbers/Mecanoo en Hermeta, alsmede van maximale creativiteit.”

De broedplaats voor start-ups krijgt een gemeenschappelijke entree met het Alexander Numan-gebouw

Bouwinfo OPDRACHTGEVER

Directie Vastgoed & Campus, Universiteit Utrecht DESIGN & CONSTRUCT Bouwcombinatie Giesbers/Mecanoo v.o.f. PARTNERS C2N, Croes Bouwtechnisch Ingenieursbureau, Deerns, DKC Totaaltechniek, DWA, Hermeta, LBP|SIGHT, Pacer en Vitruvius Bouwkostenadvies BOUWPERIODE mei 2014 – najaar 2015 PROGRAMMA ca. 6.200 m² BVO

INNOVATIEVE INSTALLATIES Het gebouw van LSI bestaat uit 52 laboratoria en 75 kantoren, waarbij alle ruimten in grootte kunnen variëren. Om dit te kunnen bewerkstelligen, kan per 3,6 meter een wand geplaatst of weggehaald worden. Natuurlijk moeten alle ruimten individueel naverwarmd of gekoeld kunnen worden. Een mooie en uitdagende opdracht voor DKC Totaaltechniek, die hier met ruim vijftig jaar ervaring in de installatietechniek een passende oplossing voor heeft gevonden. Door in elke kantoorruimte plafondinductie-units te plaatsen en labs te voorzien van vloerkoeling en een ventilatiesysteem waarmee kan worden gekoeld of verwarmd, is aan deze eis voldaan. DKC Totaaltechniek is gespecialiseerd in elektrotechniek, werktuigbouw, koudetechniek, meet- en regeltechniek en service en onderhoud. Door kennis en innovatieve denkwijzen te combineren, maakt het bedrijf installaties op maat die voldoen aan de normen van BREEAM Outstanding, welke LSI ambieert. DKC Totaaltechniek heeft hiervoor onder meer LED-verlichting, waterbesparend sanitair, lekdetectie van water en koudemiddelen en een warmtepomp met een COP van 5,02 aangebracht.

Voor Voor uw technische oplossing: Voor uw uw technische technische oplossing: oplossing:  Installatietechniek  Installatietechniek Installatietechniek  Elektrotechniek  Elektrotechniek Elektrotechniek  Meet– en regeltechniek  Meet– Meet– en en regeltechniek regeltechniek  Koudetechniek Koudetechniek Koudetechniek  Service Service & Onderhoud Service & & Onderhoud Onderhoud DKC: DKC: Inspiratie. Inspiratie. Innovatie. Innovatie. Installatie. DKC: Inspiratie. Innovatie. Installatie. Bijsterhuizen 00 •• www.dkc.nl www.dkc.nl Bijsterhuizen30-09, 30-09,Wijchen Wijchen ••• ttt (024) (024) 371 Bijsterhuizen 30-09, Wijchen (024) 371 30 30 00 www.dkc.nl

58 |

MAASDAM | FrieslandCampina

Tekst | Patricia van der Beek

Beeld | Archicom Consultans Architects Engineers

NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM FRIESLANDCAMPINA AL NA NEGEN MAANDEN GEREED

ZUIVELCONCERN SLAAT OPTIMALISATIESLAG Op de productielocatie van FrieslandCampina in Maasdam verrees in zeer korte tijd een nieuw distributiecentrum. Het logistieke complex werd na negen maanden al opgeleverd en levert een belangrijke bijdrage aan de optimalisatie van de proceslijnen binnen het zuivelconcern.

fungeert als schil daaromheen. Een goed geïsoleerde en luchtdichte schil welteverstaan, want het gebouw moet van binnen een constante lage temperatuur hebben.”

De nieuwbouw omvat 12.500 vierkante meter opslag- en expeditieruimte en sluit zowel esthetisch als fysiek aan op de huidige productielocatie. Het ontwerp van Architectenbureau Archicom kenmerkt zich door strakke witte gevels, waarmee het gebouw naadloos in zijn omgeving past. In het gebouw bevinden zich

Als hoofdaannemer was Bouwbedrijf De Vries en Verburg tevens verantwoordelijk voor de coördinatie van het project. Gezien de complexiteit van de installaties vond er continu overleg plaats met Cofely – voor de gebouwgebonden installaties – en met de nevenaannemers voor de procesinstallaties.

automatisch in de stellingen terechtkomen, om uiteindelijk op transport te gaan richting supermarktketens in binnen- en buitenland.

GEÏSOLEERDE, LUCHTDICHTE SCHIL “Bij FrieslandCampina draait het voornamelijk om de processen in het distributiecentrum”,

'Het logistieke complex levert een belangrijke bijdrage aan de optimalisatie van de proceslijnen' een expeditiehal en drie magazijnen vol stellingen. Negen robots zorgen ervoor dat de in de fabriek geproduceerde zuivelproducten

vertelt projectleider Kees Verdoorn van Bouwbedrijf De Vries en Verburg. “Het gebouw zelf, dat wij als bouwkundig aannemer realiseerden,

PREFAB In december 2014, nog geen maand na gunning van de opdracht, startte Bouwbedrijf De Vries en Verburg met bouwen. “Een hectisch begin”, aldus Verdoorn. “Omdat de productie van verse zuivel van de vestiging Eindhoven medio 2015 werd overgeheveld naar de fabriek in Maasdam, wilde FrieslandCampina het distributiecentrum zo snel mogelijk in gebruik nemen.” ›

| 59

MAASDAM | FrieslandCampina

Het constructieve ontwerp was vanuit de betrokken bouwpartner ontworpen met prefab elementen, waar een lange voorbereiding en veel input van de bouwkundig aannemer voor nodig is. Verdoorn: “Voor de engineering van de prefab elementen moesten wij eerst de input van de installateur, stellingbouwer en onderaannemers boven tafel krijgen. Daarna konden wij de

elementen storten, monteren en afbouwen.” Om het bouwtempo hoog te houden, werkte Bouwbedrijf De Vries en Verburg met extra heistellingen en dubbele montageploegen in de prefab bouw.

BREEAM ‘VERY GOOD’ Het distributiecentrum is gebouwd op zo’n 1.350 vibropalen, met daarop de funderings-

De energie van morgen vraagt vandaag om slimme, duurzame en kostenbesparende energieoplossingen.

balken en het prefab betonnen casco. “Een hoog gebouw met zware elementen”, aldus Verdoorn. “Voor het realiseren van de prefab hoofddraagconstructie moesten wij vijftien meter lange kolommen en kanaalplaatvloeren met overspanningen van twintig meter inhijsen. De gevel werkten wij luchtdicht af met witte sandwichpanelen en aluminium

ver vooruit in duurzame technologie

cofely-gdfsuez.nl

60 |

MAASDAM | FrieslandCampina

kozijnen.” Op het nieuwe distributiecentrum is het BREEAM-NL certificaat ‘Very Good’ van toepassing, wat grotendeels behaald is door honderd procent afvalscheiding op de bouwplaats, reductie van de CO 2-uitstoot, het gebruik van alleen FSC-hout en een duurzame installatie. Bouwbedrijf De Vries

en Verburg droeg aan de certificering bij met onder meer een duurzame bouwplaats met zonnepanelen voor eigen stroomvoorziening.

SAMENWERKING EN VEILIGHEID Met de oplevering achter de rug is Verdoorn goed te spreken over het verloop van het

project. “Samenwerking en veiligheid waren op dit project de sleutelwoorden. Met elkaar hebben wij, in zeer korte tijd en zonder incidenten een mooi eindresultaat geleverd. Ook de samenwerking met FrieslandCampina, die tijdens de werkzaamheden gewoon productie bleef draaien, verliep zeer prettig.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER FrieslandCampina Consumer Products Europe B.V., Amersfoort ARCHITECT Archicom Consultants Architects Engineers B.V., Son ADVISEUR INSTALLATIES /BOUWFYSICA Nelissen Ingenieursbureau B.V., Eindhoven ADVISEUR CONSTRUCTIES Adviesburo Markslag-Beljaars B.V., Tilburg HOOFDAANNEMER Bouwbedrijf De Vries en Verburg B.V., Stolwijk INSTALLATIES Cofely Zuid Nederland B.V., Oisterwijk NEVENAANNEMERS Willemsen Isolatiebouw B.V., Utrecht, Galjan Rite-Hite Benelux B.V.,

Twello (dock equipment)

BOUWPERIODE december 2014 – oktober 2015

'Het distributiecentrum is gebouwd op zo’n 1.350 vibropalen, met daarop de funderingsbalken en het prefab betonnen casco'

| 61

UTRECHT | Onderdoorgang station Vaartsche Rijn

FOTOWERKEN SIEREN ONDERDOORGANG STATION VAARTSCHE RIJN Het Randstadspoor, dat hoogfrequente treinverbindingen faciliteert binnen de Utrechtse regio, is een nieuw station rijker: station Vaartsche Rijn. Het station, dat over de Vaartsche Rijn is gebouwd, ligt zo’n zes meter boven straatniveau en wordt door verschillende media een ‘civieltechnisch kunstwerk’ genoemd. Vides maken daglichttoetreding en visueel contact met de perrons mogelijk. Het plaveisel wordt uitgevoerd in natuursteen en de wanden van de trapopgangen afgewerkt met licht glasmozaïek. De onderdoorgangen zijn voorzien van prachtige fotowerken. Qpanel is een innovatieve oplossing van P&P Grafimedia en is toepasbaar op vrijwel alle plaatmaterialen. Zowel voor interieur als exterieur gebruik en in ieder gewenst design. Het ontwerp wordt hierbij geïntegreerd in het plaatmateriaal van Plastica, waardoor een homogene plaatopbouw ontstaat die voldoet aan de vereiste norm in elke omgeving. De kracht van Qpanel is dan ook dat architecten en opdrachtgevers niet meer vanuit het materiaal hoeven te denken, maar vanuit het ontwerp. Na het freeswerk zijn de panelen in ruim een week gemonteerd op een reeds aangebracht regelwerk.

in de onderdoorgangen van station Vaartsche Rijn. Omdat de fotowerken gepasseerd moesten worden door de renners van de Tour de France, was er slechts een doorlooptijd van acht weken voor het gehele traject. Duurzaamheid, hoge decorkwaliteit en snelheid waren gewenst.

DUURZAAMHEID, KWALITEIT EN SNELHEID

HANDEN

Deze eigenschappen hebben ertoe geleid dat ProRail gekozen heeft om Qpanel toe te passen

62 |

In opdracht van ProRail en de gemeente Utrecht maakte Frans Hofmeester een reeks van negentien fotowerken voor de onderdoorgangen, die op plaatmateriaal van Plastica zijn aangebracht. De Qpanel panelen voldoen uitstekend aan de gestelde normen in deze omgeving.

Bijzonder aan dit kunstproject is dat buurtbewoners van begin af aan actief betrokken zijn geweest bij de realisatie van de panelen. Sterker

nog: de handen van een aantal buurtbewoners zijn in de fotowerken verwerkt, in combinatie met bloemen, in een spannend spel van vorm, kleur en licht.

UTRECHT | Onderdoorgang station Vaartsche Rijn

PROJECTBEGELEIDING De communicatie was een essentieel onderdeel in het pre-proces. Ondersteuning geven aan de opdrachtgever met directe lijnen naar de architect en kunstenaar, bleek van groot belang. Het team van specialisten gaf advies en begeleiding in de transformatie van ‘beeldscherm’ naar daadwerkelijke grootte, waarin allerlei aspecten waaronder resolutie, kleurruimte en profilering

aan bod kwamen. Voordat overgegaan kon worden tot de productie, is er een mock-up gemaakt op locatie, waarbij een fotowerk op de panelen zowel bij daglicht als bij avond werd beoordeeld, in combinatie met de kunstmatige verlichting. Na akkoord zijn de fotowerken verdeeld over de bruto panelen, zodanig dat het beeld na het uitfrezen exact doorloopt in de dilatatievoeg. ❚

Projectomschrijving LOCATIE Station Vaartsche Rijn

OMSCHRIJVING Kunstinpassingen onderdoorgangen Bleekstraat en Albatrosstraat

OMVANG 19 fotowerken

SYSTEEM/MATERIAAL Qpanel Exterieur

De handen van een aantal buurtbewoners zijn in de fotowerken verwerkt.

| 63

UDEN | Centrumplan Hoek Promenade

‘De mooiste glasgevel van Nederland staat in Uden’ Tekst | Joris Roovers Beeld | David Rozemeyer Fotografie

De wens van de gemeente Uden en de klankbordgroep was duidelijk. Centrumplan Hoek Promenade moet groen en transparant blijven. Een plek waar bewoners van Uden-Zuid elkaar kunnen ontmoeten, winkelen, of gewoon een kop koffie kunnen drinken aan het water. Bonnemayer Architecten uit Uden bedacht een luxe winkelgalerij en realiseerde samen met BAM en Glasdesign uit Maasland de mooiste glasgevel van Nederland. Centrumplan Hoek Promenade ligt aan de westzijde van het winkelcentrum van Uden, tussen de Marktstraat, de Galerij, de Pastoor Spieringsstraat en de Kerkstraat. Het nieuw opgezette complex bestaat uit winkels, appartementen en een parkeergarage, die met elkaar verbonden worden door een lange glazen gevel. Glasdesign uit Maasland werd door BAM Utiliteitsbouw gevraagd om na te denken over een totaaloplossing voor het pronkstuk van deze nieuwe promenade. Met een

64 |

geveloppervlak van 900 m² heeft Glasdesign een primeur: een dergelijke gevel werd nog nooit eerder in Nederland gerealiseerd.

ESTHETISCHE EISEN “De grootste uitdaging binnen het project was de manier waarop het glas bevestigd moest worden, zonder daarbij het esthetisch ontwerp tekort te doen”, vertelt Sander Pieters van Glasdesign. “Een architect heeft vaak een duidelijk beeld van

het ontwerp en een aantal esthetische eisen. Het is aan ons om ervoor te zorgen dat het technisch ook te realiseren is, binnen het gestelde budget. Het bijzondere aan de glasgevel in Uden is dat de structuur is opgebouwd uit stalen kolommen waartegen de zonwerende isolerende beglazing is aangebracht. Met het gebruik van rotules (punthouders) en RVS spiders zijn de glazen panelen aan de stalen kolommen bevestigd. Dit alles is gebeurd aan de binnenzijde, waardoor de buitenzijde van

UDEN | Centrumplan Hoek Promenade

‘De bevestigingsmiddelen bevinden zich geheel aan de binnenzijde van het glas, waardoor de buitengevel volledig strak blijft’

de glasgevel volledig vrij is van enige bevestigingsmiddelen. Ideaal voor het onderhoud en de bewassing van de gevel, maar vooral ook – esthetisch – de mooiste oplossing.”

bepaalde contouren die in glas moeten worden uitgevoerd waarvan niet zeker is of dat lukt. Daar denken wij met architecten en constructeurs graag over mee.”

SLEUTELROL

Met de afronding van Centrumplan Hoek Promenade kijkt Glasdesign alweer verder naar nieuwe projecten. Zo werken ze momenteel aan het nieuwe station van Zwolle, de beglazing van de traverse over het spoor bij station Alkmaar en aan de grootste fietsenstalling van Europa die in 2016 in Utrecht zal worden geopend. ❚

“Dit project past geheel in de lijn van onze special projects”, vertelt Pieters. “We worden graag betrokken bij uitdagende opdrachten waarin glas een sleutelrol speelt. Denk aan maatoplossingen voor specifieke locaties, zoals een glazen onderdoorgang bij een brug of een volledig glazen entree voor een gebouw. We willen graag een totaalpakket aanbieden. Dat wil zeggen dat we vanaf de beginfase meedenken met betrokken partijen om zo tot de beste oplossing te komen. Er zijn weinig dingen onmogelijk met glas als je de juiste partners bij elkaar weet te brengen. Op dit moment werken we bijvoorbeeld aan de realisatie van Landscape House, een 3D-geprint gebouw naar een ontwerp van Universe Architecture. Dit ontwerp heeft

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Prowinko Nederland BV ONTWERP Bonnemayer Architecten UITVOERING BAM Utiliteitsbouw GLASGEVELS Glasdesign

| 65

PRODUCTINFORMATIE | Flexibele gevels

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Cladding Point

‘De flexibele gevel wordt nu echt realiteit’ De architectonisch verantwoorde sandwichpaneelgevel was er al; de flexibele gevel wordt nu echt realiteit. Cladding Point wordt exclusief leverancier in Nederland van Bacacier by S+arck®, een opbouwsysteem voor de gevelafwerking met een grote ontwerpvrijheid, op basis van internationaal design. “De combinatie van dit innovatieve gevelconcept met onze hoogwaardige Alpha P2.0 Design+ sandwichpanelen maakt het mogelijk de kleur en de opbouw van de gevel naar behoefte te wijzigen. De creatie van een nieuwe gevel wordt op deze manier heel eenvoudig”, vertelt general sales manager Harry van der Veen. Het zorgvuldig voorbereide partnership met de Franse staalplatenfabrikant Bacacier, die met industrieel ontwerper Philippe Starck in zee is gegaan voor het concept, gaat bij Cladding Point verder dan dealership alleen, aldus Van der Veen. “De ontwerptechnische mogelijkheden van

66 |

dit systeem zijn niet te onderschatten. Bacacier by S+arck® is een werkelijke revolutie in ons branchesegment. Wij hebben daarom een aparte architecten-adviseur aangesteld; Rob van den Kolk, die de link gaat zijn tussen opdrachtgever, architect en uitvoering in de uitrol van dit inno-

vatieve gevelconcept. Cladding Point gaat altijd voor kwaliteit. Volume is en blijft belangrijk in de wereld van de gevelafwerking, maar wij geloven voor de volle honderd procent dat innovatieve specials als Bacacier by S+arck® dé toekomst zijn voor gevels op basis van sandwichpanelen.” ›

PRODUCTINFORMATIE | Flexibele gevels

‘LAATSTE STAP RICHTING EINDGEBRUIKER’ Van der Veen heeft de afgelopen jaren van dichtbij meegemaakt dat de flexibiliteit van de gevelproducten van Cladding Point uiterst bruikbaar is voor innovaties. “In afwerkingsmaterialen hebben wij al een enorme sprong gemaakt richting de architect – neem bijvoorbeeld de opkomst van Cortenstaal als architectonisch afwerkingsmateriaal. En op het gebied van normeringen en garanties hebben wij sowieso een voorloopfunctie. Bij de aanscherping van eisen wordt anno

deze tijd. Als de eigenaar of beheerder van een gebouw, bijvoorbeeld in de kerstperiode, zijn gevel op een speciale manier wil verlichten, tijdelijk een passende kleur wil geven of een kerstboom in de afwerkingsplaat wil laten aanbrengen, dan kan dat op basis van Bacacier by S+arck®.”

‘VISUELE TRANSFORMATIE’ Cladding Point fungeert in het kader van Bacacier by S+arck® als een echte dealer/intermediair, vervolgt Van der Veen. “Meer dan dat zelfs, want onze adviseur pakt het proces richting opdracht-

'Het wijzigen van de geveluitstraling wordt heel eenvoudig' 2015 direct naar de productleverancier gekeken. Kortom: wij hebben de stap van aanbod- naar vraaggericht al gemaakt. Nu komt de laatste stap naar de eindgebruiker, die zijn identiteit op kortetermijnbasis wil kunnen aanpassen aan de steeds sneller veranderende wensen en eisen van

gever en architect zelf op en is daarin leidend. Hij wordt tevens de link met de montageprofessional, waardoor opdrachtgever en architect één aanspreekpunt hebben. Hoe onbegrensd de mogelijkheden zijn? De klant krijgt een set afwerkingsplaten van een vierkante meter, gekozen op

basis van een catalogus; met die platen kan de gewenste gevelafwerking worden samengesteld en in die platen kan elke gewenste vorm worden uitgesneden. De montage van zonnepanelen of groene gevel wordt eveneens vergemakkelijkt met Bacacier by S+arck®. Noem het visuele transformatie of een nieuwe vorm van modulaire bouw, het wijzigen van de geveluitstraling wordt met dit concept – in combinatie met de Alpha P2.0 Design+ sandwichpanelen van Cladding Point, uiterst eenvoudig. Wij liëren ons met Bacacier by S+arck® bovendien aan internationaal design. Dat moet de Nederlandse architect zeker aanspreken.” Bacacier by S+arck® is een exclusief, flexibel systeem dat door Cladding Point in Nederland geleverd wordt als opbouwsysteem voor de gevelafwerking. Het systeem is toe te passen in combinatie met de Alpha P2.0 Design+ sandwichpanelen van Cladding Point. Alpha P2.0 Design+ is een draagsysteem voor verschillende designproducten, zoals hout, vezelcement, aluminium, staal en keramische producten. ❚

| 67

OUD-BEIJERLAND | de ‘Rembrandt’

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Van Mierlo Bouwprojecten B.V.

‘Pandjesstructuur vereist minutieuze voorbereiding en afstemming’

De Egmontshof was decennialang een belangrijk verpleeghuis voor Oud-Beijerland en omstreken. Nu maakt het gebouw plaats voor een modern en veelomvattend woonzorgcomplex. De ‘Rembrandt’ bestaat uit een zorggebouw, een woongebouw en enkele tientallen woningen. In opdracht van woningcorporatie HW Wonen en in samenwerking met stichting Zorgwaard ontwikkelt en bouwt Van Mierlo de ‘Rembrandt’. “In een eerder stadium liet Zorgwaard een deel van de Egmontshof slopen”, vertelt Roderik Outhuis, projectleider bij Van Mierlo. “Op die locatie realiseren wij nu het zorggebouw en het woongebouw. Na oplevering nemen de cliënten van Zorgwaard er hun intrek en wordt het laatste deel van de Egmontshof gesloopt. Op de kavel die dan vrijkomt, verwezenlijken wij nog eens circa 68 koopwoningen.” Over alle werkzaamheden wordt uitvoerig gecommuniceerd met de omwonenden, op wie dit omvangrijke bouwproject de nodige impact heeft.

ELKE BEUK EEN ANDERE UITSTRALING Het zorggebouw biedt ruimte aan 102 zorgeenheden voor verschillende doelgroepen. Op de begane grond komen algemene en zorgfuncties zoals een restaurant, kantoren, een fysiotherapeut en een dieetadviseur. In het woongebouw komen

68 |

73 zelfstandige appartementen voor 55-plussers, een kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang. Tussen het zorgen woongebouw wordt een autovrij en openbaar binnenplein aangelegd. Outhuis: “Ondanks zijn omvang behoudt het complex een menselijke maat. Dit is vooral te danken aan het pandsgewijze ontwerp van architectenbureau Wim de Bruijn. Door te variëren in gevelafwerkingen, waaronder de kleuren van het metselwerk en de kozijnen, gaf hij elke beuk een andere uitstraling.”

TWEE BOUWSYSTEMEN Van Mierlo bouwt het zorggebouw en het woongebouw gelijktijdig, in twee aparte bouwstromen. “Vanwege de verschillende gebouwfuncties passen we twee bouwsystemen toe”, aldus Outhuis. “Het zorggebouw omvat grote overspanningen, veel sparingen en verdiepingshoogten tot 3,40 meter. Hier passen we kalkzandsteen wanden en breedplaatvloeren toe, op zo’n zeshonderd heipalen en in het werk gestorte funderingen en begane

grondvloeren. We zijn nu bijna op hoogte en al druk bezig met het stel- en metselwerk.” Op de begane grond van het zorggebouw wordt hard gewerkt aan een WKO-centrale voor het duurzaam opwekken van warmte en koude voor het zorgen woongebouw. HW Wonen denkt nog na over andere duurzame oplossingen, zoals zonnepanelen en LED-verlichting.

MET ELKAAR MEEDENKEN Het woongebouw heeft verdiepingshoogten van 2,62 meter en een dragende structuur met woningscheidende wanden. Van Mierlo voert dit bouwdeel uit met breedplaatvloeren en in

OUD-BEIJERLAND | de ‘Rembrandt’

het werk gestorte wanden, gebruikmakend van hun eigen wandkist. Van de vijf bouwlagen zijn de eerste twee inmiddels gereed. Outhuis verwacht in november het hoogste punt te bereiken, maar benadrukt: “Het slagen van dit project valt of staat met de juiste afstemming tussen partijen. Om die reden voeren we de werkzaamheden – bij beide gebouwen – tot en met het casco ‘lean’ uit. Ook de pandjesstructuur vereist minutieuze voorbereiding en afstemming. Voor de metselaars en timmerlieden stellen we bijvoorbeeld werktekeningen per geveldeel op. Door continu met elkaar mee te denken, houden we de voortgang erin en leveren we in het derde kwartaal van 2016 twee prachtige gebouwen op.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER HW Wonen, Oud-Beijerland in samenwerking met stichting Zorgwaard, Puttershoek

ONTWIKKELAAR Van Mierlo Planontwikkeling B.V., Maasdijk

ARCHITECT BSA Wim de Bruijn, Rotterdam

AANNEMER Van Mierlo Bouwprojecten B.V., Maasdijk

CONSTRUCTEUR IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam

ADVISEUR BOUWFYSICA Wolf Dikken adviseurs, Wateringen

INSTALLATIEADVIES/INSTALLATIES Parallel Groep ETB Vos, Utrecht

BOUWPERIODE Eerste kwartaal 2015 – derde kwartaal 2016

| 69

AMSTERDAM | Tijdelijke Rechtbank

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | du Prie bouw & ontwikkeling bv

Tijdelijke rechtbank als duurzaam circulair product Op de Amsterdamse Zuidas realiseert het consortium dpcp een tijdelijk onderkomen voor de Rechtbank Amsterdam. De prefab fundering en prefab vloerelementen van de begane grond zijn inmiddels aangebracht. Hiermee is niet alleen de basis gelegd voor een representatief en hoogwaardig gebouw, maar ook voor een ultieme vorm van duurzaam bouwen. De nieuwbouw van de tijdelijke rechtbank maakt onderdeel uit van de herhuisvesting van de Rechtbank Amsterdam, een project van het Rijksvastgoedbedrijf. De herhuisvesting omvat de gedeeltelijke sloop van de huidige rechtbank en het op dezelfde locatie terugbouwen van een nieuwe rechtbank. Tijdens deze werkzaamheden vindt een groot deel van de rechtspraak doorgang in de tijdelijke rechtbank, die ruimte biedt aan zittingzalen, verhoorgebied, voorzieningen en een gedeelte kantoren. Het grootste gedeelte van de tijdelijke kantoorruimte wordt gefaciliteerd in twee bestaande kantoortorens en twee nevenlocaties van de Rechtbank Amsterdam.

70 |

DESIGN, BUILD, MAINTAIN & REMOVE

FLEXIBEL, VERPLAATSBAAR, RECYCLEBAAR

In 2014 bracht het Rijksvastgoedbedrijf de nieuwbouw van de tijdelijke rechtbank als Design, Build, Maintain & Remove (DBMR)-opdracht op de markt. Het voorkomen van afval en het maximaliseren van de restwaarde van het gebouw golden hierin als belangrijke selectiecriteria. In december 2014 werd de opdracht gegund aan het consortium dpcp onder leiding van ontwikkelaars du Prie bouw & ontwikkeling uit Leiden en cepezedprojects uit Delft. Cepezed en cepezedinterieur zijn als architect en interieurarchitect betrokken. Du Prie bouw & ontwikkeling neemt de bouw voor zijn rekening.

“De tender paste naadloos in het duurzame concept waar wij destijds al mee bezig waren”, vertelt directeur/eigenaar Menno Rubbens van cepezedprojects. “In dit concept gaan we uit van het gebouw als circulair product: een flexibel indeelbaar gebouw dat op Meccano-achtige wijze gerealiseerd wordt en fysiek losgekoppeld kan worden van de grond. Mits goed gedetailleerd kun je dit systeem één-op-één in elkaar zetten en weer uit elkaar halen, met behoud van de sterkte en esthetische kenmerken.” Martijn du Prie, directeur/eigenaar van du Prie bouw & ontwikkeling,

AMSTERDAM | Tijdelijke Rechtbank

voegt toe: “In deze toekomstgerichte denken ontwerpwijze is alles erop ingericht om de intrinsieke waarde van het gebouw zo veel mogelijk te behouden. Tegelijkertijd moet je erop bedacht zijn dat het gebouw in de toekomst een andere functie kan krijgen. Zo zijn in dit project de meubels van de rechters te hergebruiken als balies en de ophoudruimtes als bergingen. Verder zochten we consequent naar mogelijkheden tot reductie, hergebruik en recycling van materialen. Het kunststof materiaal op de gevels is bijvoorbeeld volledig recyclebaar en de betonnen kanaalplaten zijn in z’n geheel te hergebruiken in een volgend leven van het gebouw.”

HOOGWAARDIG GEBOUW Het interim karakter doet niets af aan de kwaliteit en representativiteit van de tijdelijke rechtbank. Ook qua outillage, complexe logistiek, akoestiek, comfort en veiligheid voldoet het hoogwaardige gebouw aan de strengste eisen. Rubbens: “We hebben het basisskelet ontworpen als een open staalconstructie met een betonnen vloersysteem. Alle indelingen zijn hierdoor mogelijk. De alzijdig vormgegeven en voornamelijk transparante gevel bestaat uit basiselementen die waar nodig worden aangevuld met zicht-, geluid- of inbraakwerende elementen. Met het inbouwpakket spelen we in op de specifieke wensen van de rechtbank, zoals computervloeren, binnenwanden en robuuste, onderhoudsarme afwerkingen.” Verwarming en ventilatie van de grote ruimtes geschiedt via een BaOpt-systeem, wat door het beperkte aantal kanalen bijdraagt aan de flexibiliteit van het gebouw.

INTEGRALE SAMENWERKING De bouw startte in juli 2015 en bevindt zich inmiddels op begane grondniveau. Belangrijk tijdens de bouw is dat naast de hoofdaannemer ook de belangrijkste onderaannemers en leveranciers al in een vroeg stadium betrokken zijn. “Alle partijen in het project hebben een langetermijnvisie en dachten in de ontwerpfase al mee over hoe het

gebouw straks het best demontabel en elders weer op te bouwen is,” licht Du Prie toe. “Zo is een integrale samenwerking ontstaan waar we nu

de vruchten van plukken. In 2016 leveren we de tijdelijke rechtbank op, om het na vijf jaar ergens anders een nieuwe bestemming te geven.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTNEMER dpcp b.v., een projectcombinatie van cepezedprojects bv en

du Prie bouw & ontwikkeling bv

OPDRACHTGEVER Rijksvastgoedbedrijf, Den Haag ARCHITECT architectenbureau cepezed b.v., Delft INTERIEURARCHITECT cepezedinterieur b.v., Delft UITVOERING du Prie bouw & ontwikkeling b.v., Leiden INSTALLATIEADVISEUR ingenieursbureau Linssen, Amsterdam CONSTRUCTIEADVISEUR IMd raadgevende ingenieurs, Rotterdam AKOESTIEK, BRANDVEILIGHEID, DUURZAAMHEID LBP SIGHT, Nieuwegein INSTALLATIES Schoonderbeek installatietechniek, Hillegom INSTALLATIEONDERHOUD Putman Onderhoudsdiensten BV, Noordwijk BOUWPERIODE juli 2015 – eind 2016

| 71

Constructieve veiligheid van de galerijen en balkons

Tekst | Patricia van der beek Beeld | Ingenieursbureau IOB

CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID VAN BALKONS EN GALERIJEN:

‘Vaak hoeft een gebouw niet helemaal in de steigers’ Sinds het instorten van de galerijen van de Antillenflat in Leeuwarden, waarbij een grote betonplaat vanaf de vijfde verdieping omlaag viel en de onderliggende platen meenam, hebben gebouweigenaren er een zorg bij: hoe is het gesteld met de constructieve veiligheid van de galerijen en balkons van hún gebouw?

niet aan de wettelijke voorschriften voldoet. In zo’n geval volstaat een plaatselijke oplossing en hoeft het gebouw niet helemaal in de steigers. Een goed voorbeeld hiervan is een flatgebouw in Vlaardingen, dat op basis van onderzoek onveilig werd verklaard en volledig in de stempels was gezet. Uit onze second opinion bleek echter dat het probleem zich op enkele plaatsen voordeed. Zeventig procent van de stempels kon weg. Dat scheelde enorm, in zowel overlast als kosten.”

RISICO’S EN OPLOSSINGEN Een veelvoorkomend risico bij uitkragende vloeren is dat de – doorgaans lichte – wapening lager in de betonvloer ligt dan zou moeten. Trekkrachten worden hierdoor minder goed opgenomen, met

'Wat wij vaak zien, is dat slechts een aantal balkons of galerijen van een gebouw niet aan de wettelijke voorschriften voldoet' De constructies van uitkragende vloeren (galerijen en balkons) dienen te voldoen aan wettelijke voorschriften. Woningcorporaties, VvE’s en eigenaren zijn hiervoor verantwoordelijk. Zij moeten de constructieve veiligheid laten onderzoeken en, indien nodig, herstelwerkzaamheden laten uitvoeren. Ingenieursbureau IOB voert deze onderzoeken regelmatig uit. Voldoet een constructie niet, dan stelt het ingenieursbureau een advies en integraal Plan van Aanpak op.

EVALUATIE CUR 248 “Wij onderzoeken en adviseren vanuit een brede focus op constructietechniek”, vertelt Bouw- en Tendermanager Ghiel van de Meeberg van Ingenieursbureau IOB. “Wij verzorgen al jaren constructie-adviezen, berekeningen en tekeningen voor hoogbouw, utiliteitsbouw, woningbouw en de

72 |

industriële sector. Daarnaast hebben we expertise in vrijwel alle andere disciplines binnen de bouwbranche.” Mede door die uitgebreide expertise werd Ingenieursbureau IOB als vakgenoot betrokken bij de evaluatie van de CUR 248, een onderzoeksleidraad die de overheid in 2011 opstelde naar aanleiding van het incident in Leeuwarden. Op basis van die evaluatie is de leidraad in 2014 herzien.

GEFASEERD ONDERZOEK Edwin van Strien, Adviseur Constructietechniek bij Ingenieursbureau IOB, legt uit hoe zo’n onderzoek naar constructieve veiligheid er in de praktijk uitziet: “We inspecteren de uitkragende vloeren in fasen, waarbij we eerst de risicogebieden lokaliseren en waar nodig de constructies steeds verder afpellen. Wat wij vaak zien, is dat slechts een aantal balkons of galerijen van een gebouw

alle mogelijke gevolgen van dien. Een ander risico betreft putcorrosie als gevolg van chloride, waarbij de wapening wegroest en zelfs finaal kan afbreken. “Afhankelijk van de oorzaak zijn er verschillende technische oplossingen om een balkon of galerij weer veilig te maken”, legt Van Strien uit. “Bijvoorbeeld het aanbrengen van wapening, het volledig

Constructieve veiligheid van de galerijen en balkons

vervangen van dekvloeren of het plaatsen van een staalconstructie die de gevel in zijn geheel opvangt. Op dit moment wordt, op ons advies, zo’n staalconstructie aangebracht voor een flatgebouw in Sliedrecht. Deze constructie wordt tevens gebruikt voor een toekomstige uitbreiding met rolstoeltoegankelijke galerijen.”

KOOLSTOFLIJMWAPENING In samenwerking met Sika Nederland B.V. past Ingenieursbureau IOB nog een andere methode toe: koolstoflijmwapening, een additionele wapening die vanaf de bovenkant van de vloer in de galerij of het balkon wordt aangebracht. Deze Near Surface Mounted (NSM) wapening

wordt gecreëerd met koolstofvezelkoord en epoxy impregneerhars. Het koord wordt in de achterliggende gevelbalk verankerd en in een sleuf aan de bovenzijde van het vloerelement verlijmd. “De combinatie van koolstof en epoxyhars maakt het systeem ongevoelig voor corrosie”, aldus Van Strien. “Bovendien is de wapening snel en eenvoudig aan te brengen vanaf de galerij of het balkon. Steigers of hoogwerkers zijn dus niet nodig.” Van de Meeberg: “We passen koolstoflijmwapening nu zo’n vijftien jaar toe en hebben het aan diverse rekenkundige modellen en laboratoriumtests onderworpen. Wat ons betreft biedt koolstoflijmwapening in veel gevallen een optimum in kwaliteit, kosten, overlast en toekomstbestendigheid.” ❚

Advies & Engineering op hoog niveau

IOB, uw partner voor: Beheer & Onderhoud, BIM, Bouwfysica, Bouwkostenadvies, Bouwplantoetsing, Bouwtechniek, Brandveiligheid, Civiele Techniek, Construcceadvies, Bouwmanagement & Vaktechnisch Toezicht, Installaaeadvies | 73

ARTON BETON OPLOSSINGEN VOOR COMPLEXE BETONPROJECTEN

DE KRACHT VAN KENNIS Arton is specialist in het engineeren en realiseren van complexe en hoogwaardige betonwerken. Wanneer de belangen groot zijn en de druk hoog is, bieden wij rust en zekerheid: qua budget en planning, maar ook qua samenwerking en resultaat. Dat kunnen we, omdat we in ruim vijftien jaar een schat aan kennis en ervaring hebben opgedaan. Van ministeries en stadskantoren tot woontorens en hoofdkantoren: we weten exact hoe we een complex project tot een succes moeten maken. Dat is de kracht van Arton. Dat is de kracht van kennis.

Teugenaarsstraat 16, NL5348 JD OSS +31(0)412 641 835, www.arton-bv.nl

BEDRIJFSPRESENTATIE | Arton

Creatief in complex betonwerk Met de opkomst van integrale contractvormen worden steeds meer onderdelen van het bouwproces steeds vaker uitbesteed door hoofdaannemers. De realisatie van complexe betonconstructies is dermate specialistisch dat sowieso veel kan worden gewonnen met integrale engineering en uitvoering door 1 gespecialiseerde betonaannemer, vertelt Leon Vrielink van Arton. “Wij hebben de kennis, de expertise en het organiserend vermogen om complex betonwerk integraal aan te pakken – van engineering tot en met uitvoering.” De mensen van Arton, een jong bedrijf dat louter bestaat uit ervaren krachten in complex en hoogwaardig betonwerk, worden dan ook snel gevonden door (beoogde) hoofdaannemers van projecten waarbij de complexiteit vraagt om specialistische kennis. “Wij krijgen bij de aanbesteding van complexe betonconstructies vaak de vraag: 'Kan dit, binnen het gevraagde budget, de voorziene tijd en de gewenste kwaliteit?'”, begint de mede-eigenaar van Arton. De bijzondere klimbekistingstechnieken die gebruikt werden voor de realisatie van de Haagse JuBi-torens en de nieuwbouw van TivoliVredenburg in Utrecht werden bijvoorbeeld mede mogelijk gemaakt door de huidige staf van Arton. “Arton is echter een nieuwe speler, een geheel nieuw bedrijf, maar met die specialistische kennis en het bijbehorende overzicht waarvan men ons kent.”

“ Hier gebeurt iets bijzonders op het gebied van techniek, engineering, logistiek en uitvoering” Leon Vrielink

Met de 2 zakelijk directeuren Patrick Martens en Leon Vrielink, 3 ingenieurs en 4 uitvoerders, investeert Arton vooral in korte lijnen en inhoud. “Wij hebben nagenoeg geen overhead, alles bij Arton is kennis, expertise en organiserend vermogen. Uitvoerende mensen kunnen wij inhuren naar behoefte. Wij maken ontwerpen mogelijk op basis van een zorgvuldige engineering; wij bewegen flexibel mee met de projectorganisatie en brengen tegelijkertijd rust en zekerheid in, zodat het project binnen budget en volgens planning kan worden opgeleverd.”

NIEUW HOOG CATHARIJNE De realisatie van het betonwerk voor het plan Nieuw Hoog Catharijne (NHC) is met uitzondering van de toeritten en de 4 diepste vloeren van de parkeergarage Vredenburg compleet in handen van Arton, een opdracht die de afgelopen maanden alle werkbare uren van de Brabanders in beslag nam. Voor de nieuwbouw van Hoog Catharijne - in opdracht van Klépierre (voorheen Corio) aangenomen door BAM Utiliteitsbouw, BAM Techniek en BAM Civiel - kwam Arton in beeld tijdens de realisatie van het eerste nieuwbouwdeel: ›

TivoliVredenburg in Utrecht

Haagse JuBi-torens

| 75

BEDRIJFSPRESENTATIE | Arton

“ Oplossingen voor complexe beton projecten.” Arton beton

het zogenoemde Entreegebouw aan het Vredenburgplein, dat wordt gerealiseerd bovenop de meerlaagse ondergrondse parkeergarage. In meerdere opzichten een complexe uitvoeringssituatie, met name vanwege de belendingen, de diepte van de bouwput en de bouwtijd, zegt Vrielink. “BAM Civiel groef eerst de grond weg voor de eerste twee lagen van de parkeergarage, een bouwput met damwanden van 18 meter diepte pal naast de gevel van TivoliVredenburg. De start lag voor ons bij de door BAM aangelegde -2-vloer, en vanaf daar zal tegelijkertijd naar boven en naar onder verder worden gebouwd, de zogenoemde topdown methode." "Wij hebben de eerste twee parkeerlagen gerealiseerd, met aansluitend de bovenbouw van het entreegebouw – inmiddels beland op niveau +3; ondertussen graaft BAM Civiel onder de twee parkeerlagen verder aan de laatste drie parkeerlagen. Wij hebben in dit project een coördinerende rol, volledig bemenst opererend vanuit het ketenpark bovenop de toekomstige Catharijnesingel. Hier gebeurt iets bijzonders op het gebied van techniek, engineering, logistiek en uitvoering. Niet altijd zichtbaar voor de leek, maar wij kijken er wel altijd met trots naar.”

76 |

ENTHOUSIASME EN ERVARING Het besproken deel van Nieuw Hoog Catharijne omvat een uitbreiding van het winkelcentrum met 35.000 m² en 60 woningen, met daaronder de genoemde parkeergarage voor 1.300 auto’s. Hiertoe wordt tevens een doorbraak gerealiseerd met de bestaande garage onder het Vredenburgplein. Inmiddels is Arton de realisatie gegund van meerdere betonwerken voor de nieuwbouw van Hoog Catharijne, inclusief nieuwbouw van de Catharijneknoop – met als landmark de Stadskamer, en de renovatie en uitbreiding van de Zuidpassage - de bestaande oost-westroute door Hoog Catharijne. Vrielink: “Hoe complex de uitvoering soms ook lijkt, en hoeveel partijen er ook bij betrokken zijn, het is eigenlijk simpel: wij ontwerpen nooit zelf, maar kunnen het hele proces van betonbouw daarna – engineering tot en met uitvoering – compleet in handen nemen. Wij sluiten nauw aan bij de belevingswereld van de aannemer, en het is telkens weer fantastisch om complexe projecten mogelijk te maken binnen de afgesproken voorwaarden. Wij durven onze kwaliteiten best uit te spreken, en de partijen die ons inschakelen weten wat zij met ons in huis nemen: betonspecialisten die dankzij hun kennis en expertise de rust en zekerheid bieden waar complexe betonwerken om vragen.” ❚

Wat is een gezond binnenklimaat?

Montevideo Toren, Rotterdam

Een gezond binnenklimaat is een klimaat dat past bij de functie van een gebouw. VBI bouwt daarom mee aan duurzame, flexibele en comfortabele woon- en werkomgevingen die steeds aan te passen zijn aan de wensen van de eindgebruiker. OfÂ het nu gaat om geluid, licht, temperatuur of luchtkwaliteit. Flexibel comfort noemen we dat. Meer weten? Bel +31 (0)26 379 79 79 of volg ons via @flexibelcomfort

www.vbi.nl

BEDRIJFSPRESENTATIE | Theuma Doorsystemen

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Paul Molenaar

Klaar voor een nieuwe bouwhausse

De laatste jaren wordt van deurenproducenten meer en meer gevraagd: integraal ontwerpen volgens BIM, verscherpte producteisen, strengere regelgeving en duurzaamheid, het zijn slechts enkele issues. Nu de bouwproductie aantrekt worden ook de volumes weer groter en wordt de levertijd des te essentiĂŤler. Afbouwpartijen staan van oudsher voorop als het gaat om snelle levering. Deurenproducent Theuma kan dankzij een hoge productiecapaciteit en slimme concepten in het kader van ontzorging snel inspringen op alle eisen van 2015, vertelt Sales & Marketing Director Sven Goethals.

78 |

BEDRIJFSPRESENTATIE | Theuma Doorsystemen

Familiebedrijf Theuma werd onder meer vanwege de korte productietijd van haar binnendeurenlijn in Bekkevoort (B) ingeschakeld voor de bouw van het Olympisch Dorp in Londen; ook ontwikkelt Theuma mee aan het huisvestingsconcept IQwoning® van Ballast Nedam. Het bedrijf is daarnaast een belangrijke partij in het grootste bouwproject van België: het nieuwe NAVO-hoofdkantoor in de Brusselse deelgemeente Evere, waarvoor ruim 5.200 FSC®-gecertificeerde Brucoral HPL-deuren worden geleverd. “Misschien zijn wij de afgelopen jaren te bescheiden geweest, maar wij kunnen met onze grote capaciteit, productiesnelheid en veelzijdig productaanbod op het gebied van integratie van deuren kozijnsystemen een belangrijke rol spelen”, aldus Goethals. “Ons Total Service Concept, waarbij Theuma de totale werkvoorbereiding, de coördinatie op de bouwplaats en de montage van de deuren en kozijnen uit handen neemt, is bijvoorbeeld ingezet tijdens de realisatie van De Rotterdam van Rem Koolhaas. Nog recenter is ons transformatieconcept, dat succesvol is toegepast tijdens de transformatie van kantoorgebouw De Admiraliteit in Rotterdam tot appartementencomplex met 658 woningen. Dit concept werkt niet alleen kostenbesparend, maar brengt de levering in lijn met het ontwerp en de heersende regelgeving, uiteraard inclusief hangen sluitwerk.”

CE-MARKERING Theuma hecht grote waarde aan bovengenoemde, ontzorgende concepten, maar de basis – een kwaliteitsproduct – wordt niet vergeten, zegt Goethals. “Theuma is al meer dan vijftig jaar één van de grootste leveranciers van binnendeursystemen in Europa. De markt kent ons wellicht vooral als massaproducent van witlakdeuren en metalen kozijnen. Wij hebben de afgelopen jaren echter veel geïnvesteerd in toegevoegde waarde. Aan het eind van het jaar zijn wij naar verwachting de eerste Europese deurenproducent met een CE-markering op deur-kozijncombinaties.” In het productieproces spelen recycling van restmateriaal en een duurzame, unieke coatingtechnologie een belangrijke rol. “Onze deuren worden sowieso zonder gebruik van fossiele brandstoffen geproduceerd. Met de toenemende vraag naar duurzaamheid en gebouwcertificaties als BREEAM is dit een grote troef. Dankzij onze productiecapaciteit en perskwaliteit is Theuma een uitgelezen kandidaat voor de levering van grote volumes binnendeuren binnen korte tijd – standaard of op maat gemaakt, voor utiliteitsbouw en woningbouw, nieuwbouw én transformatie.” Dat laatste segment is in Nederland snel groeiende vanwege de behoefte aan hotelcapaciteit, studentenhuisvesting en zorgwoningen. Misschien nog een nieuwbouwvoorbeeld: voor de hotelketen Motel One heeft Theuma de twee eerste vestigingen in de Benelux opgeleverd. In Brussel is het hotel voorzien van ruim 1.300 deuren en circa 500 kozijnen en het in augustus geopende Motel One in Amsterdam is voorzien van ruim 850 deuren en kozijnen. “Nu de bouwproductie weer aantrekt zijn wij er klaar voor onze bewezen kwaliteiten te verzilveren”, besluit Goethals. ❚

| 79

Tekst | Rob Buchholz Beeld | Aboma

Certificering COâ&#x201A;&#x201A;-PRESTATIELADDER van steeds groter belang bij aanbestedingen

Pieter Visser (L) De mijnheer rechts is Geert Daamen

Een goede bedrijfsvoering heeft ook veel oog voor milieutechnische aspecten. Om te weten of binnen de organisatie voldoende aan deze problematiek wordt gedaan, is er een speciaal instrument in het leven geroepen: de CO2-PRESTATIELADDER. Deze ladder stimuleert de ambitie bij bedrijven om actief de uitstoot van CO2 te reduceren. Inspanningen van bedrijven worden hierbij soms gehonoreerd door middel van fictieve gunning bij aanbesteding De PRESTATIELADDER is een methode om te bepalen welke hoeveelheid CO2 vrijkomt bij de diverse bedrijfsprocessen en kent in totaal vijf treden. Elke stap hoger wordt dan ook concreet beloond, zoals een voordeel in het aanbestedingsproces. Binnen Nederland zijn diverse partijen die

80 |

zich met deze materie bezig houden. Aboma is specialist op het gebied van advisering en certificering. Door de veelzijdigheid en enorme dosis kennis op deze gebieden en na veelvuldig verzoek vanuit de eigen klantenkring, besloot het bedrijf zich ook op dit gebied te specialiseren.

VAN ADVIES TOT CERTIFICERING Algemeen Manager Advies Pieter Visser gaat over de adviestrajecten en weet dat er twee groepen te onderscheiden zijn. De eerste wil vooral een certificaat halen en doet het vooral vanwege het financiĂŤle voordeel. De tweede groep kiest voor de

lange termijn en ziet het milieutechnisch belang als primaire drijfveer. “Bij de eerste groep is er in principe weinig draagvlak. Die andere groep zoekt intensief naar kennis en advies. Uiteindelijk komen ze dan bij ons uit.” Tijdens het intakegesprek probeert het team rondom Visser erachter te komen waar de motivatie bij de aanvrager vandaan komt. “Met die informatie maken we gezamenlijk een Plan van Aanpak waarbij ik de klant wel direct duidelijk maak dat hij ook veel zelf moeten doen. Wij maken de materie inzichtelijk, maar het bedrijf dient zelf in staat te zijn om schema’s te maken. Wanneer tonnen broeikasgas per jaar worden uitstoten, is het ons doel dat het betreffende bedrijf gaat nadenken en keihard met de neus op de feiten wordt gedrukt, waardoor steeds bewuster naar processen gekeken wordt.

A boma bv Maxwellstraat 49 a 6716 BX Ede Postbus 141

Uiteindelijk moet er een cultuuromslag binnen het bedrijf komen in het denken en beleven als het om CO2-vermindering gaat.”

STAPPEN Ongeveer 95 % van de bedrijven komt al snel in trede drie van de Prestatieladder. Pieter Visser: “Stap 1 en 2 verzorgen ze uiteindelijk volledig zelf. Stap 3 is nodig om bij aanbestedingen mee te dingen. Dan begint het echte werk. Wij helpen bedrijven dan met formats en modellen. Daarin kunnen ze alle data kwijt. Of het nu de stroomrekening is, de inkoop, bedrijfskleding; simpelweg alles. Het is een fase waarin het om data verzamelen gaat. Daar kunnen ze weer trends uithalen. Daarmee helpen wij totdat ze zelf het licht zien.”

Vanaf dat moment kunnen ze ook de certificering aanvragen. Volgens Geert Daamen, Algemeen Manager Certificering, staat er een stevige muur tussen de adviesafdeling en de collega’s bij certificering. “Wij beschikken binnen Aboma over veel kennis van milieu, kwaliteit en veiligheid voor de volledige bouwkolom. Het certificeren is onze kerntaak. Deze PRESTATIELADDER vormt de opmaat naar ISO 14001 (standaard op gebied van milieumanagement). Maar wij kijken verder dan alleen het milieu. Bovendien gaan wij altijd uit van een langdurige relatie. Als een bedrijf ons nodig heeft, zijn we er.” De resultaten worden overigens ook openbaar gemaakt, vertelt hij. “Anders mogen wij geen certificaat uitgeven. Ten slotte volgt een jaarlijkse analyse of het bedrijf nog aan de eisen voldoet.” ❚

Samen naar een beter milieu? Zet een stap op de CO2-prestatieladder

6710 BC Ede T

0318 691920

0318 691921 info@aboma.nl www.aboma.nl

adv_Aboma_Stedenbouw.indd 2

DUURZAAM BOUWEN AAN VEILIGHEID EN KWALITEIT. 07-09-15 12:24

| 81

Tekst | Jan de Nul

‘Onze ambitie is om de CO2-uitstoot gezamenlijk terug te dringen’ De directie van Jan De Nul besliste begin 2013 de vermindering van CO2-uitstoot als specifiek aandachtspunt binnen haar ISO 14001 milieuzorgsysteem vast te leggen. Het efficiënt inzetten van de vloot en machines en het duurzaam omgaan met energiebronnen en materialen zit al in de genen van het bedrijf, maar toch wordt alles naar een nog hoger niveau getild.

In november van 2013 werd de structurele aanpak beloond met het CO2-bewust certificaat, niveau 3. Binnen de globale aanpak omtrent Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) zal een verder uitbouw van het CO2 Management Systeem naar niveau 4 en niveau 5 op middellange termijn worden geïmplementeerd. De ultieme ambitie is om samen met sectorgenoten, kennisinstellingen, leveranciers, klanten en andere stakeholders te zoeken naar mogelijkheden om de uitstoot gezamenlijk verder terug te dringen. Het energie- en CO2-beleid is gebaseerd op vier krijtlijnen: - Reduceren van het energieverbruik door technische aanpassingen: verbruiksmeters, bewegingsdetectoren, ... - Reduceren van het energieverbruik door sensibilisering: uitschakelen van toestellen, trap gebruiken in plaats van lift, ... - Reduceren van het energieverbruik door organisatorische maatregelen: optimalisatie scheepskeuze, groene re-engineering van de project-aanpak, ... - Vergroenen van de energie: optimaliseren pv-panelen, haalbaarheid windmolen, ... Dit alles natuurlijk volgens het alomgekende Deming-principe. Het zorgsysteem is opgebouwd uit vier hoekstenen: inzicht, reductie, communicatie en participatie. Stijn De Ryck, Manager QHSSE Environmental Works bij Jan De Nul Group, licht graag verder toe hoe dit stap per stap wordt aangepakt.

INZICHT “Meten is weten. Om je uitstoot te beperken, moet je eerst weten hoe hoog die precies is. Dit is meteen de eerste pijler van het proces; men

82 |

moet inzicht krijgen in je verbruik. We hebben het verbruik in kaart gebracht van de site op de Tragel (zowel atelier, magazijnen als kantoor), het terrein in Zelzate (kantoor en magazijn), de baggerprojecten in de Benelux en de kantoren in Capellen en Bergen op Zoom”, vertelt De Ryck. Conform het internationale GHG-protocol wordt het verbruik in drie verschillende categorieën verdeeld. “Scope 1 omvat alles wat op de eigen locatie wordt uitgestoten, scope 2 omvat alles waar we rechtstreeks verantwoordelijk voor zijn, maar wat we niet zelf uitstoten (denk maar aan het feit dat we het vliegtuig nemen) en scope 3 omvat alle onrechtstreekse acties (zoals bijvoorbeeld de verwerking van ons afval)”, vertelt hij. “Tot op heden werden scope 1 en scope 2 in kaart gebracht, een uitbreiding met scope 3 wordt op korte termijn verwacht. Het is een rekensom die wat opzoekwerk vraagt, maar die het tegelijkertijd mogelijk maakt om specifieke verbruiken aan te pakken. De resultaten worden trouwens elke zes maanden voorgelegd aan de auditor en zijn te bekijken op onze website.”

REDUCTIE Een tweede stap in het geheel is de afname van het gebruik, aldus De Ryck. “Het objectief van Jan De Nul is om in 2015 de energie-efficiency van onze activiteiten met minimaal vijf procent te verbeteren ten opzichte van 2012. Dat vraagt een bepaalde bewustwording van alle medewerkers, die moet worden doorgetrokken in hun werk. Alle kleine dingen dragen bij en veel zaken vragen vaak weinig tot geen investering. Blaast de airco soms niet een beetje te hard? Staat de verwarming soms niet dat tikkeltje te hoog? Sluit ik mijn pc wel af na mijn werkdag? Al die kleine dingen maken een verschil.”

TRANSPARANTIE Wanneer alles in kaart is gebracht en er concrete plannen gemaakt zijn om te reduceren, rest nog die plannen te communiceren. Het is een logisch gevolg van het onderzoek. “Communicatie zorgt ervoor dat alle neuzen in dezelfde richting staan en dat internen en externen een duidelijk zicht krijgen op onze doelstellingen. Wij gebruiken hiervoor het intranet, de interne nieuwsbrief en de website, maar ook de Toolbox Meetings spelen hierin een belangrijke rol”, verklaart De Ryck. Voor het baggerproject ‘Kustlijnzorg 20132016’ wordt een maandelijkse rapportage naar de klant verzonden. “Als we verder op de ladder willen klimmen, zal ook de externe communicatie verder uitgediept moeten worden, waarbij onze stakeholders meer betrokken zullen worden. Iets dat perfect past bij het MVO–beleid dat wij wensen te ontplooien.”

SAMENWERKING “Wij ambiëren niveau 5 op de ladder voor wat betreft onze baggerwerken”, verduidelijkt De Ryck. “De overgang naar dit volgende niveau gaat gepaard met een samenwerking met externe partners omtrent de CO2-uitstoot. Daarom engageren wij ons ook via verschillende werkgroepen. Er is een samenwerking met VBA voor de Belgische civiele werven en met EUDA en IADC voor wat betreft de baggerwerken wereldwijd. De stad Aalst, waar de meeste medewerkers van Jan De Nul NV werken, heeft ook hoge ambities om met 128 actiepunten de CO 2-uitstoot op het grondgebied van Aalst te verlagen. Daar wil Jan De Nul zeker aan bijdragen.” ❚

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Sika Nederland

‘Duurzaamheid is meer dan CO2-reductie alleen’ Als maatschappelijk verantwoord ondernemer heeft Sika binnen de peilers ‘people’, ‘planet’ en ‘profit’ haar eigen strategie ontwikkeld. Eén van de langetermijnperspectieven is schoner werken en produceren. Daarvoor gebruikt Sika de CO2-footprint, ‘als handig hulpmiddel om snel inzicht te krijgen in hoe de CO2-uitstoot verlaagd kan worden’. Het gaat hierbij niet alleen om het inzichtelijk maken van de CO2uitstoot; de reductie kan tevens leiden tot flinke besparingen voor het bedrijf. Het CO2-beleid voor de twee vestigingen in Nederland (Utrecht en Deventer) is een logisch gevolg van de keuze om maatschappelijk verantwoord partner te willen zijn. De vestiging in Deventer startte het certificeringsproces voor de CO2-Prestatieladder in 2012 en in 2015 gelden de in de Prestatieladder afgesproken doelstellingen voor beide locaties. Stedenbouw sprak met Manager EQHS & Sustainability Bas Logister over het belang van de CO2-Prestatieladder voor Sika. Wat kunt u vertellen over het duurzaamheidsbeleid van Sika in brede zin (productieketen, producten, energiegebruik, MVO-beleid)? “Moedermaatschappij Sika AG heeft onder het motto ‘More Value - Less Impact’ innoverende strategische doelen gesteld, waarbij duurzaamheid in de breedste zin leidend is voor alle Sika-vestigingen wereldwijd. Met haar chemische producten en systemen voor de bouw en industrie biedt Sika langetermijnoplossingen aan haar klanten. Voorwaarde bij het bieden van deze oplossingen is wel dat de impact op milieu en samenleving wordt gereduceerd voor alle stakeholders. En dat de CO2-uitstoot significant afneemt.” Wat is de overweging geweest om aan de CO2-Prestatieladder deel te nemen? “Allereerst natuurlijk dat we maatschappelijk verantwoord bezig willen zijn. Ook kwam er een aantal jaar geleden een eerste klant met het verzoek een geverifieerde CO2-footprint te verstrekken. De snelle ontwikkelingen in de bouw hebben ons doen besluiten te starten met de certificering. De CO2-Prestatieladder biedt ons, samen met de MVO Prestatieladder, een helder kader voor het invullen van onze duurzaamheidsambities.” Hoe is de certificering in zijn werk gegaan? “Wij zijn gestart met het opstellen van de hierboven genoemde CO2-footprint. Vervolgens hebben wij interne procedures opgesteld en doelstellingen bepaald met betrekking tot CO2-reductie. In 2012 is door Kema (nu DNV GL) de eerste audit uitgevoerd. Vanaf 2015 gelden de CO2-footprint en de doelstellingen voor beide locaties en werkt ons gezamenlijke team aan de invulling van de doelen.” Zijn er bepaalde ijkpunten aan de horizon waar Sika naartoe werkt? “Sika Nederland beoogt een CO2-footprint van 1.041 ton in 2020. Kijkend naar de doelstellingen betekent dat een totale reductie van de CO2-uitstoot van achttien procent ten opzichte van 2013.” ❚

| 83

Specialist in oplossingen bij waterschade en vochtproblemen

DROGEN

VERWARMEN

VENTILEREN

VOCHTMETEN

Tel. +31 (0)172 - 46 20 26 | www.droogspecialist.nl

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | de Droogspecialist

‘BOUWDROGING IS ONDERSCHATTE GROEIMARKT’ Met de toenemende tijdsdruk op bouwprojecten van de laatste jaren, neemt ook de beschikbare tijd af voor de droging van bouwdelen. Ook de gevolgen van waterschade, lekkage en andere vochtproblemen kunnen aanzienlijk zijn. Professionele inzet van droogspecialisten kan dan het verschil maken. De Droogspecialist uit Bodegraven is een allround ontzorger op het gebied van bouwdroging, -ventilatie, -verwarming en probleemdetectie. Stedenbouw sprak met directeur-eigenaar Joost Rozestraten.

Rozestraten richtte de Droogspecialist in 2007 op. “Simpelweg omdat het kwaliteits- en serviceniveau in de branche omhoog kon en moest. Bouwdroging kan veel opleveren, zoals een kortere oplevertijd, maar is bij aannemers van oudsher een ondergeschoven kindje; de kennis van en aandacht voor de apparatuur is er niet altijd. Bovendien worden bouwbedrijven steeds ‘slanker’; ze gaan meer uitbesteden waardoor de behoefte aan ingehuurde kennis en expertise, materialen en adviesdiensten groeit. Wij zijn dit bedrijf begonnen vanuit een jarenlange ervaring als vestigingsmanager van Munters, één van de topmerken op het gebied van drogers, vanwaar wij nog steeds de machines betrekken. Wij liggen centraal in het land, op een halfuur van zowel Amsterdam, Utrecht als Rotterdam en beschikken over een 600 m² grote loods met perfect onderhouden, direct inzetbaar materiaal. Afspraken worden veelal met één persoon gemaakt en zo nodig kan op korte termijn tot meting of uitvoering worden overgegaan. Wij hebben dan ook veel vaste klanten, waaronder grote bouwconcerns.”

Munters adsorptiedrogers tot wel 9.000 m³ droge lucht per uur. Ook beschikken wij sinds kort over enkele zelfontwikkelde mobiele droogunits, die op de bouwlocatie op het stroomnet kunnen worden aangesloten en achter een personenauto passen, waardoor de kostprijs laag blijft.”

SNELHEID EN SERVICE Een hoog serviceniveau is alles in de wereld van de bouwdroging, stelt Rozestraten. Het leveren van de gewenste kwaliteit en het nakomen van afspraken heeft gezorgd voor een enorme groei van het bedrijf en het serviceniveau dat de Droogspecialist nastreeft, heeft zich al meerdere malen bewezen,

aldus de directeur-eigenaar. “In de bouw moet alles sneller en sneller. De inzet van bouwdrogers en kachels in de wintermaanden kan daaraan bijdragen, waardoor bijvoorbeeld sneller tot afbouw kan worden overgegaan. Maar de kracht van ons bedrijf is het inhoudelijk specialisme.” Tijdens nieuwbouwwerkzaamheden voor het VUmc heeft de Droogspecialist bijvoorbeeld een anhydrietvloer in zeer korte tijd gedroogd. De afdeling radiologie, waar een nieuwe PET-MRI scanner staat, kon hierdoor snel worden opgeleverd. “Bij dergelijke, hoogwaardige projecten word je alleen ingeschakeld wanneer de opdrachtgever voor de volle honderd procent overtuigd is van een goed resultaat.” ❚

‘Een hoog serviceniveau is alles in de wereld van de bouwdroging’

‘DOKTER, APOTHEKER EN CHIRURG’ De kern van de werkzaamheden van de Droogspecialist betreft bouwdroging door middel van de inzet van professionele droogmachines. Rozestraten: “Hiermee kunnen wij, onder andere, zowel grote als kleine bouwwerken in korte tijd drogen. Ook het meer gespecialiseerde werk, zoals vocht in zwevende dekvloeren, spouwmuren en natte isolatielagen is voor de Droogspecialist geen enkel probleem. Wij zijn eigenlijk een soort dokter, apotheker en chirurg ineen. Werkzaamheden als metingen, adviesdiensten en de droging zelf kunnen we ook los van elkaar aanbieden. Door korte lijnen, allround beschikbaarheid en een hoge mate van expertise in het vakgebied garanderen wij een hoog serviceniveau.” Daarnaast heeft de Droogspecialist sinds de oprichting enkele innovaties gerealiseerd. “Zo hebben wij bijvoorbeeld grote zeecontainers met daarin

| 85

De bouw is een dynamische markt waar veel veranderingen plaats vinden. Er worden continu innovatieve materialen en ontwerpen ontwikkeld, terwijl tegelijkertijd de prijzen onder druk staan. Voor verwarmings- en droogspecialisten is het van belang om hiervan op de hoogte te blijven. Nieuwe materialen kunnen namelijk speciale eisen voor de temperatuur en luchtvochtigheid met zich meebrengen. Daarnaast zijn de conservatieve brandstoffen voor verwarmings- en droogapparatuur erg kostbaar. Polygon werkt voortdurend aan innovatieve, gelden energiebesparende oplossingen. Er zijn diverse manieren om (kosten)efficiënter te verwarmen en drogen. Wij lichten er twee mogelijkheden uit:

Gebruik van buisfolie Buisfolie wordt gebruikt voor het verwarmen én drogen van een bouwproject. De buisfolie kan zowel aan de binnen- als buitenzijde van een pand worden geplaatst. Het neemt weinig ruimte in beslag en vormt dus geen belemmering voor de werkzaamheden. De buisfolie wordt aangesloten op slangen waar warme en/of droge lucht doorheen geblazen wordt. Doordat het folie door het hele pand wordt gelegd en weinig weerstand biedt, kan de geconditioneerde lucht een grotere afstand overbruggen. Er is dus minder capaciteit nodig om een pand te verwarmen of drogen. Buisfolie is bijvoorbeeld gebruikt bij een nieuwbouwproject in Hoofddorp. In het pand is een bepaald soort gras verwerkt. De luchtvochtigheid moest tijdens de zomermaanden in ieder geval onder de 55% blijven. Het klimaat werd continu gemonitord en het innovatieve systeem realiseerde een luchtvochtigheid van slechts 40%. Na de zomer kan hetzelfde systeem gebruikt worden om te verwarmen.

Verwarmen met warm water en aardgas Bij een bouwproject bedragen de energiekosten gemiddeld 85% van de totale verwarmingskosten (de overige 15% bestaat uit arbeids- en apparatuurkosten). Besparen op de energiekosten kan dus veel opleveren. Polygon heeft de mogelijkheid ontwikkeld om te verwarmen met warm water. Het is dan wel van belang dat er al stadsverwarming of (tijdelijke) leidingen beschikbaar zijn.

Buisfolie

Verwarmen met warm water

Een voorbeeld van een project waarbij deze methode is gebruikt betreft een nieuwbouwpand met een inhoud van 44.000 m3. Omdat er nog geen stadsverwarming beschikbaar was, werd een externe warmwatervoorziening geplaatst die met aardgas of dieselolie warm water genereert. Aangezien aardgas aanmerkelijk goedkoper zou zijn, werd een tijdelijke aardgasleiding aangesloten. Deze, in eerste instantie, extra investering leverde uiteindelijk een besparing op van circa € 125.000!

Kostenoverzicht Traditioneel verwarmen met dieselolie 1100kW.

Verwarmen met warm water via aardgas

Huur apparatuur

€ 37.000

Huur apparatuur

€ 75.000

Energiekosten ca.

€268.000

Energiekosten

€ 89.300

Aanleg tijdelijke gasleiding

€ 15.000

Totale kosten

€ 179.300

Totale kosten

€ 305.000

Polygon zoekt voor ieder project de beste oplossing, op maat gemaakt én innovatief. Zo wordt stagnatie in het bouwproces voorkomen. Bel of mail Polygon voor meer informatie via 088 – 500 35 00 of nederland@polygongroup.com.

Polygon beperkt en beheerst de gevolgen van water, brand en klimaat. www.polygongroup.com/nl

Always By Your Side.

Flinke kostenbesparingen voor verwarmen en drogen in de bouw

Gelamineerd hout, een duurzame bron van inspiratie Wij bouwen bewust met hout Voordelen van bouwen met gelamineerde houtconstructies •

relatief laag eigengewicht

•

goede constructieve eigenschappen

•

brandveilig

•

duurzaam

•

resistent tegen chemische en agressieve milieus

•

grote ontwerpvrijheid

•

goede bouwfysische eigenschappen

•

natuurlijk en mooi om te zien!

T +31 (0)546 666 333

Gelijmde Houtconstructies is onderdeel van De Groot Vroomshoop Groep

I www.degrootvroomshoop.nl

Aluminium kozijnen vliesgevelsystemen

PCC HEILOO

JT BIOSCOOP HILVERSUM

M E ER I NFO RMATIE OV ER INTAL ? NEEM CONTA CT MET ONS OP : 0226 34 15 25

RAVEL RESIDENCE AMSTERDAM

W W W.I N TAL .N L

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | ipv Delft

Duurzaam design en XXL-maatvoering brengen straatmeubilair naar nieuw niveau De openbare buitenruimte is van iedereen. ‘Samenhang, vormgeving, uitstraling en veiligheid zijn daarin belangrijke elementen’, aldus Falco, leidend producent van straatmeubilair. Zij gebruikt die elementen dan ook als leidraad voor haar complete assortiment voor de inrichting van de publieke ruimte. Met de industrieel vormgegeven FalcoLinea-lijn XXL-banken, biedt Falco opdrachtgevers meer mogelijkheden dan functionaliteit alleen. “De branding van de openbare ruimte wordt voor gemeenten steeds belangrijker, net als een duurzame uitstraling”, zegt verkoopleider Nederland Marc Kosse. Falco geniet vooral landelijke bekendheid als producent van oplossingen voor fietsparkeren. En ook in het brede segment van straat- en parkmeubilair (banken, stoelen, picknicktafels, afvalbakken, plantenbakken en groenbescherming) heeft de producent uit Vriezenveen een bestendige reputatie bij lokale overheden. “Wij produceren in eigen huis en op maat, binnen de hoge eisen die Nederlandse overheden stellen op het gebied van kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid. Aspecten als vandalismebestendigheid en duurzame productie volgens ISO-standaarden zijn zekerheden voor onze opdrachtgevers. Wij hebben duurzaamheid in de genen zitten, in materiaalgebruik, in de omgang met werknemers en onderaannemers en in onze eigen energieopwekking. Hierdoor kunnen wij ons met volle overtuiging conformeren aan de criteria voor duurzaam inkopen die de overheid stelt.”

ONTWERPKWALITEIT “Daarnaast wordt uitstraling steeds belangrijker, en dat houdt niet op bij de kleurstelling of het afwerkingsmateriaal”, vervolgt Kosse. “Wij beschikken over een eigen technisch bureau met onder meer een industrieel ontwerper en werken in dat kader hecht samen met ipv Delft creatieve ingenieurs. Samen hebben we de FalcoLinea-lijn ontwikkeld, die op dit moment succesvol wordt toegepast – onder meer in een populaire XXL-variant.”

Ook Zwolle koos inmiddels voor Falco, ten behoeve van de centruminrichting van Stadshagen, een Vinex-locatie in de Mastenbroekerpolder.

LOUNGE-FUNCTIE Sleutelwoorden voor het wijkontwerp van Stadshagen zijn duurzaamheid, comfort en de integratie van de wijk in het polderlandschap. “De FalcoLinea-lijn, hier toegepast met grote boombakken, XXL-banken in verschillende niveaus en een geïntegreerde plantenbak, sluit goed aan op de moderne en duurzame stijl van het hedendaagse centrum. De zijplaat van gepoedercoat staal kan in een groot aantal kleurvarianten worden aangeboden en verantwoord gewonnen, FSC-gecertificeerd hardhout zorgt voor een hoogwaardige uitstraling en past in een verantwoorde inkoopstrategie. Daarnaast zorgen de ruime afmetingen van de banken ervoor dat deze niet alleen gebruikt kunnen worden als zitplek, maar ook om te picknicken of om uitgebreid van de omgeving te genieten. Straatmeubilair krijgt zodoende een lounge-functie, iets wat volgens ons en onze opdrachtgevers zeer goed past in deze tijd.” ❚

De FalcoLinea-lijn bestaat uit een bank met leuning, een bank zonder leuning, een stoel en een afvalbak. ‘Het uitgangspunt was onze wens om meubilair te ontwikkelen dat eruitziet alsof de houten bekleding direct uit de grond omhoog komt’, zegt ipv Delft daarover op de website. “Sinds de introductie van de XXL-banken, die met de herinrichting van het Wilhelminaplein in Leeuwarden in 2013 hun introductie beleefden, zijn de mogelijkheden voor de inrichting van de openbare ruimte enorm verruimd”, aldus Kosse.

BOOMBANKEN “In Leeuwarden is een combinatie gemaakt met de groeninrichting van het plein. Bomen staan verspreid over het plein en worden omringd door grote ‘boombanken’ van 2 x 5 meter, die tevens dienen als zitplek en op natuurlijke wijze de opstelling van de weekmarkt organiseren. De banken hebben dus niet alleen een meervoudige functie, zij dragen in essentie ook bij aan de duurzame inrichting van het plein en aan de uitstraling ervan. We spreken hier van een gezamenlijke ontwikkeling in het kader van citybranding.” De XXL-variant van de FalcoLinea-lijn, standaard afgewerkt met hardhout, vindt sindsdien steeds meer weerklank in de wereld van de centruminrichting, zegt Kosse. “Gemeenten kijken logischerwijze naar elkaar en zien het resultaat.”

| 89

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Beebop

Vernieuwd Oosterpark ‘vriendelijker en toegankelijker’ met modern en duurzaam sierhekwerk De eerste fase van de renovatie van het Amsterdamse Oosterpark is eind september in gebruik genomen. Hekwerkleverancier Beebop leverde maatwerk voor de parkvernieuwing. “In samenwerking met Buro Sant en Co, de landschapsarchitect, zijn voor de omheining van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) en het zuidelijk parkdeel een aantal entrees, hekwerken en poortjes geleverd die bijdragen aan een moderner, vriendelijker en toegankelijker Oosterpark”, vertelt directeur-eigenaar Arjan Leliveld van Beebop. Het Oosterpark, met twaalf hectare één van de grotere parken in Amsterdam, is eind negentiende eeuw aangelegd naar een ontwerp van L.H. Springer. In het vernieuwingsontwerp voor het Oosterpark van Buro Sant en Co is de Engelse landschapsstijl het uitgangspunt en wordt het park uitgebreid en toegankelijker gemaakt met nieuwe en verruimde entrees, opgeknapte historische elementen en een nieuwe ‘huisstijl’, alsmede met nieuwe grasvelden en vernieuwde paden, banken, bomen en struiken. De bruggen en het parkmeubilair hebben klassieke vormen en zijn uitgevoerd in moderne en duurzame materialen. ‘Eigentijdse’ sport-, spelen horecavoorzieningen zijn toegevoegd, het verwaarloosde pierenbadje en de muziekkoepel gerenoveerd en de centrale speelplek van een nieuwe omheining voorzien. De eerste fase van het plan, op 26 september

feestelijk in gebruik genomen, betreft de vernieuwing van het zuidelijke, reeds openbare deel van het Oosterpark. Aan de noordzijde bevinden zich voornamelijk gebouwen, zoals het KIT met het monumentale Tropenmuseum, gebouwen van de UvA, een middelbare school en twee hotels. De panden zijn nu nog van het park gescheiden door hekken en terreinverhogingen. In het plan voor de tweede fase breidt het park zich uit tot rondom deze gebouwen, waardoor een ‘achterkantsituatie’ wordt opgeheven.

DRIEDUBBELE POORT Beebop, allround-leverancier van hekwerken voor openbare ruimten en woningbouw, parkmeubilair en speeltoestellen, leverde een belangrijke bijdrage aan de ontsluiting van het park, met nieuwe toegangspoorten en

90 |

toegangspoortjes en attributen als fietssluizen. “De hekwerken, toegangspoorten rondom het park en de fietssluisjes zijn donkergroen. De hekwerken in het park, bij het KIT en al het parken straatmeubilair, zijn uitgevoerd in de kleur Noir sablé 900”, zegt Leliveld. “Eind

zijn van gietijzer met hiertussen hekelementen van massief staal. Met het nieuwe hekwerk is de eenheid hersteld met de monumentale gebouwen van het KIT. Bijzonder is dat het hart van de toegangspartij is gesitueerd op de zichtlijn van de muziekkoepel, het pierenbad

'Het park is monumentaal verfraaid en beter ontsloten en heeft een vriendelijker karakter gekregen' jaren negentig waren wij al betrokken bij de vernieuwing van de negenhonderd meter lange originele omheining van het park. Die blijft nu ongemoeid, maar het park wordt wel toegankelijker gemaakt met enkele gerichte ingrepen. Voor het KIT vervingen wij een gedeelte van het industriële hekwerk door rankere sierhekwerken, met als eyecatcher een driedubbele sierpoort. De fraai vormgegeven staanders

in het Oosterpark en de toegangsdeuren van het achterliggende Tropenmuseumgebouw. Voor het openbare deel van het park leverden wij onder meer nieuwe entreepoorten, fietssluizen, nieuwe massieve spijlenhekwerken met staanders van T-profiel rondom de opgeknapte speelplek en lage toegangspoortjes tussen de natuurstenen elementen rond het gerenoveerde pierenbadje.”

TAKKENMOTIEF “De entree aan de oostzijde van het park is door ons verfraaid met sierelementen en uitgebreid van vier naar zes meter breedte en er is een nieuwe toegang gemaakt aan de westzijde”, vervolgt Leliveld, wiens bedrijf als intermediair fungeert met gespecialiseerde producenten. De lage toegangspoortjes, voorzien van een Jugendstil-achtig takkenmotief, zijn door Beebop in hechte samenwerking met Buro Sant en Co en de producent ontwikkeld. “Wij kennen de juiste partijen om – zoals in dit geval – de bewerking van staalplaten door middel van lasertechniek tot een goed resultaat te brengen en wij zijn zelf sterk in de technische vertaalslag van ontwerpen. Beebop is dus in dit project niet alleen leverancier, maar tevens intermediair en engineer; de renovatie van het sierhekwerk in het Oosterpark is een goed voorbeeld van onze kennis en kunde. Het park is monumentaal verfraaid en beter ontsloten en heeft een vriendelijker karakter gekregen.” ❚

| 91

Tekst en Beeld | Govaplast

â&#x20AC;&#x2DC;Recycleren is geen keuze,

maar noodzaakâ&#x20AC;&#x2122;

Het verhaal van twintig jaar duurzaam ondernemen: palen, planken, terrassen en straatmeubilair uit Govaplast recycling kunststof.

Vandaag wordt er in Europa slechts 1/4 van de 25 miljoen ton aan plastic afval gerecycleerd. Omdat de afvalstroom blijft groeien, zal recycling geen keuze meer zijn maar een noodzaak blijken. Verpakkingsmateriaal zoals een yoghurtpotje, een shampoofles en folie rond voedingswaren kunnen na het gesorteerd ophalen worden omgevormd tot nieuwe producten, conform de cradle-to-cradle filosofie van Govaplast. Want de nieuwe producten zijn op hun beurt ook weer recyclebaar. De gebruikte grondstof, namelijk HDPE en LDPE granulaat, wordt door Govaplast geselecteerd uit afvalstromen van onze Europese buurlanden en vormt de basis voor massieve planken en palen voor verschillende toepassingen, onder andere voor de productie van meubilair voor de publieke ruimte. De kernsterkte van de massieve recycling kunststof is bij de productie van straatmeubilair een troef. Gecombineerd met creatieve designs overstijgt het materiaal zijn puur functionele karakter en wordt het een eyecatcher in het straatbeeld.

92 |

De belangrijkste voordelen van Govaplast gerecycled materiaal: • volledig onderhoudsvrij • splintervrij • rotvrij • blijvend mooi in alle weersomstandigheden • graffiti is gemakkelijk te verwijderen • hufterproof • massief materiaal dus sterk • uitgebreid kleurenpallet, in de massa gekleurd

EEN STUKJE GESCHIEDENIS Govaerts Recycling nv, bekend onder haar merknaam Govaplast, is een bedrijf in Belgisch Limburg dat sinds 1995 materialen uit recycling kunststof produceert, met de focus op milieubehoud. Govaplast wil van A tot Z een actieve rol spelen in het recyclingproces en op die manier bijdragen aan het behoud van ons ecosysteem. Het bedrijf is door de jaren sterk uitgebreid door een combinatie van organische groei en acquisities. In 2003 werd de Govaplast Street collectie geïntroduceerd. Een collectie van straatmeubilair, bestaande uit zitbanken, tafels, vuilbakken, bloembakken en anti-parkeerpalen, volledig gemaakt uit Govaplast recycling plastic.

OOK BIJ DE PRODUCTIE DENKT HET BEDRIJF ‘GROEN’

Govaplast gebruikt groene energie en koelwater wordt hergebruikt. Productie-afval heeft het bedrijf niet want alle resten worden weer als grondstof gebruikt. Zowel de primaire grondstoffen als de kleinste schroef worden zo milieuvriendelijk en veilig mogelijk aangekocht. Zo kiest Govaplast bewust voor kleurstoffen die volledig vrij zijn van gevaarlijke stoffen. ❚

ENKELE CIJFERS • • • • • •

jaarlijks wordt er 11.000 ton aan producten uit recycling plastic door Govaerts Recycling vermarkt. dit wil zeggen dat er omgerekend ongeveer 315 miljoen plastic flacons en flessen van de Europese plastic afvalberg hergebruikt worden voor nieuwe producten. Govaerts Recycling heeft dealers in 23 landen. de gebruikte grondstof is 100% gerecycleerd en 100% recyclebaar. het gamma straatmeubilair bestaat uit meer dan 50 modellen. ruim 80% van alle diamantkoppalen in Nederland komt uit de Govaplast fabriek.

| 93

Govaplast maakt stadsarchitectuur inspirerend en duurzaam. Duurzaamheid in 3 betekenissen van het woord : 100% gerecycleerd plastic 100% onderhoudsvrij levenslange kwaliteit

A broad and sustainable vision for OUTDOOR STREET FURNITURE

20% voordeliger 40% sneller te plaatsen ®

SKG

3in1

Transformatieconcept

SKG

3in1

SKG

Innovatieve en kostenbesparende deur-kozijncombinaties voor vastgoedtransformatie • Inbraakwerend WK2, 30 minuten brandwerend en/of geluidwerend 36 dB • 100% gecertificeerde deur-kozijncombinaties inclusief hangen sluitwerk

SKG WK2

SKG

3in1

• Schoner, eenvoudiger en 40% sneller te monteren dan traditionele hardhouten kozijnen • Een kostenbesparing van minstens 20% ten opzichte van hardhouten deur-kozijncombinaties

SKG

SKG WK2

36 dB

• Nastelbaar stalen kozijn (1,5 mm) geschikt voor metalstud- en prefabwanden, gelakt in een RAL-kleur naar keuze

30 min

• De deur kan direct worden afgehangen in het kozijn: inmeten en CNC-bewerkingen zijn niet nodig • Indien gewenst nemen wij de werkvoorbereiding, coördinatie op de bouwplaats en montage van u over Kijk voor meer informatie op www.theuma.nl/transformatie

SKG WK2

36 dB

30 min

WONINGBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Socius Wonen

Jongerenhuisvesting De Ravel:

tijdelijke transformatie op basis van zelfwerkzaamheid Jongerenhuisvester Socius Wonen realiseert onder de naam ‘De Ravel’ 180 onzelfstandige eenheden in een voormalige hoogbouwflat van de gemeente Utrecht. De coöperatieve aanpak van het transformatieproject, een mix van crowdfunding en samenwerking met toekomstige bewoners, integreert het leegstaande gebouw op innovatieve wijze met de stad, vertellen commercieel directeur Pim Koot van Socius Wonen en Marcel Dolfin en Arnold den Hamer, projectleider en uitvoerder van hoofdaannemer Plegt-Vos. “Wij voeren dit project uit op basis van zelfwerkzaamheid.” Het gebouw Ravellaan 96 in de wijk Welgelegen stamt uit 1970, is eigendom van de gemeente Utrecht en recentelijk leeg komen te staan door de verhuizing van ambtenaren naar het nieuwe Stadskantoor. De samenwerking van Socius Wonen en Plegt-Vos op het front van transformatie is niet eenmalig. In een eerder stadium werd onder meer het gebouw van de lerarenopleiding van de Hogeschool Utrecht aan de Archimedes laan geschikt gemaakt voor bewoning door jongeren en binnen afzienbare tijd wordt ook het voormalige ziekenhuis Overvecht in dat kader getransformeerd. Er werkt daarbij een vaste groep onderaannemers aan de gezamenlijke projecten. “We noemen het bewust geen studentenhuisvesting, want wij huisvesten ook kwetsbare jongeren”, begint Koot. “Jongerenhuisvesting is een acuut probleem en de oplossing ervan proberen wij op

'Wie 48 uur meehelpt met klussen, krijgt een huurverlaging van tien procent gedurende de contractduur' innovatieve wijze te combineren met de aanpak van de leegstandproblematiek in Utrecht. Wij financieren De Ravel op een creatieve manier. Onder meer door middel van crowdfunding en de inzet van huurders tijdens de transformatie. Wie 48 uur meehelpt met klussen – onder professionele begeleiding van de aannemer – krijgt een huurverlaging van tien procent gedurende de contractduur. Half oktober leveren we de laatste verdieping op.” Onder de ‘founders’ bevinden zich zowel bewoners en familie als bouwpartijen die betrokken zijn bij de transformatie. “Het beoogde bedrag is ruim gehaald.”

96 |

TIENJARIGE CONCESSIE De gemeente heeft Socius Wonen een tienjarige concessie gegeven voor de verhuur van de negen verdiepingen tellende kantoorflat, na een transformatie die leidt tot 180 nieuwe onzelfstandige eenheden voor jongeren. Iedere verdieping telt

twintig kamers in drie typen van 19, 22 en 27 m², telkens voorzien van gedeeld sanitair en een woonkeuken. In de laagbouwplint komt een openbaar café-restaurant met een externe exploitant, een washok, ruimte voor activiteiten en werkplekken voor zzp’ers. Onderdeel van de inno-

UTRECHT | De Ravel

'Tijdelijke studentenhuisvesting in kantoorflat draagt bij aan leefbaarheid'

vatieve aanpak is dat veel tijdens de uitvoering, die in een halfjaar tijd moet zijn afgerond, wordt ingevuld. Opdrachtgever en aannemer maken daarbij gebruik van elkaars expertise. “Het zet ons aan creatief om te gaan met processen”, vertelt projectleider Marcel Dolfin. “Socius Wonen heeft bijvoorbeeld een prima werkend digitaal systeem waarop bewoners kunnen inschrijven voor het klussen. Plegt-Vos heeft een transportsysteem bedacht voor de aanvoer van de prefab binnenwanden, waardoor die op maat klaarliggen voor montage, op de juiste verdieping en zonder restafval. Wij hebben het voordeel van een overzichtelijk gebouw en bouwen telkens een verdieping c.q. eenheid af, waardoor het project tussen juli en oktober gefaseerd in gebruik kan worden genomen. De logistieke kuil op kelderniveau, straks de centrale entree, gebruiken wij nu nog voor de aan- en afvoer van materiaal, terwijl de nieuwe bewoners gebruikmaken van de bestaande hoofdingang.”

‘INHOUDELIJK INNOVATIEF’ De combinatie van creatieve financiering en duurzaamheid maakt het project niet alleen procesmatig, maar ook inhoudelijk innovatief, stellen de betrokkenen. Plegt-Vos sloopte de kantoorverdiepingen leeg tot op de schil en behoudt elementen wanneer die nog voldoen. Het ‘chocoladereeppatroon’ aan de onderzijde van de blootgelegde betonvloeren van de woonverdiepingen blijkt zelfs een onverwachte eyecatcher. “Dit is een trans-

formatie op maat”, zegt uitvoerder Arnold den Hamer. “De hoofdvoorzieningen voor de stadsverwarming en elektriciteit worden hergebruikt. Wij hebben nieuwe radiatoren geïnstalleerd

die automatisch afslaan naar een basisniveau en hebben de originele kozijnen van draaiende delen voorzien. Bestaande toiletgroepen en binnendeuren zijn zoveel mogelijk behouden. ›

Projectinfo GOEDE BAND Socius Wonen – de nieuwe naam van STW Nederland – transformeert het complex De Ravel in Utrecht deels tot studentenwoningen. Dat doet de jongerenhuisvester op meer locaties. Daarbij werkt ze vaak samen vaste partijen, zoals Q Lift. “Socius wil de bewoners bepaalde garanties geven en zoekt daarom naar langdurige samenwerking”, vertelt commercieel directeur Maarten Kat van Q Lift. “Ook met ons is er een goede band.” Bij De Ravel, zegt hij, gaat het vooralsnog om preventief onderhoud. “We onderwerpen de liften regelmatig – één keer in de vijf, zes weken – aan een inspectie. Als we constateren dat een onderdeel aan het verslechteren is, vervangen we het preventief. We wachten niet tot iets stuk gaat.” De liften in De Ravel, aldus Kat, zijn ruim dertig jaar oud en zijn een kleine twintig jaar geleden voor het laatst ingrijpend gerenoveerd. Vanwege de leeftijd weet je dan, geeft hij aan “dat er op enig moment problemen kunnen ontstaan met de besturing, zeker als liften intensief en op hoge snelheid worden gebruikt.” Renovatie is volgens Kat dan ook aan de orde en Socius is momenteel bezig dat financieel rond te krijgen. Dat gebeurt middels crowdfunding. “Dat loopt an sich goed, omdat er een betere rente wordt gegeven dan mensen op een spaarrekening krijgen. Uiteindelijk kijken we samen met Socius naar wat het budget is, welke besturingen ze willen (een universele vrij toegankelijke besturing ligt voor de hand), wie die gaat leveren en welke onderdelen moeten worden vervangen. Zodat de liften er weer een aantal jaren tegen kunnen.”

| 97

www.plegt-vos.nl

S a m e n vo r m g e v e n a a n wo o n werken leefplezier C o n C e p t u e l e wo n i n g b o u w utiliteitSbouw beheer en onderhoud infra & milieu va S t g o e d o n t w i k k e l i n g

Samenwerken aan de beste kozijnprojecten

www.plegt-vos.nl

S a m e n vo r m g e v e n a a n wo o n werken leefplezier

onC S a m e n vo r m g e v e n a a n woC o ne p-t u e l e w o n i n g b o u w

Van plan werken leefplezier tot realisatie

utiliteitSbouw beheer en onderhoud infra & milieu

C o n C e p t u e l e wo n i n g b o u w

va S t g o e d o n t w i k k e l i n g

utiliteitSbouw beheer en onderhoud infra & milieu va S t g o e d o n t w i k k e l i n g WWW.DEKKERKOZIJNPROJECTEN.NL • NOORDELOOS

Plegt Vos.indd 1

• • • • • •

13-10-15 12:01

UTRECHT | De Ravel

Toekomstige bewoners klussen mee onder begeleiding van de aannemer

Projectinfo Voor bouwplaatsmedewerkers is het inmiddels ‘business as usual’ dat er wordt samengewerkt met bewoners. De sfeer is uiterst coöperatief.” Volgens Koot is het ‘soepele’ verloop van het transformatieproces vooral het succes van heldere afspraken. “Veel van onze bewoners zijn studenten; ook zij moeten tegenwoordig keihard werken, en weten dat zij op hun verantwoordelijkheden kunnen worden aangesproken. Je tekent hier gewoon een contract; kom je je afspraken niet na in het klusproject, dan krijg je ook geen huurverlaging. Daarbij vergoeden wij complexfuncties die door bewoners worden uitgevoerd, zoals pandbeheerder en gangbeheerder. Zelfwerkzaamheid is het uitgangspunt, gekoppeld aan een beloningssysteem. Daarom werkt deze aanpak.” ❚

DUURZAME KUNSTSTOF BUITENGEVELKOZIJNEN Dekker Kozijnprojecten heeft bij de 180 studentenwoningen in ‘De Ravel’ in Utrecht nieuwe buitengevelkozijnen geplaatst. Het gebouw, dat vroeger een kantoorpand van de gemeente Utrecht was, bestaat uit negen verdiepingen en is omgetoverd tot een waar studentenparadijs. In overleg met de aannemer en op advies van Dekker Kozijnprojecten is ervoor gekozen om de nieuwe kunststof kozijnen in de bestaande stalen kozijnen te plaatsen. “Tijdens de werkzaamheden hebben wij hulp gehad van de toekomstige bewoners”, aldus Wijnand Kooy, commercieel manager bij Dekker Kozijnprojecten. “Door een vastgesteld aantal uren mee te helpen met de verbouwing konden de studenten een tegemoetkoming in de huurkosten verdienen, een heel leuk initiatief.” Dekker Kozijnprojecten heeft zich in veertig jaar ontwikkeld tot specialist in kozijnprojecten en aanverwante gevelwerkzaamheden voor groot- en kleinschalige renovatie en nieuwbouw. “Onze directe en indirecte opdrachtgevers zijn toonaangevende vastgoedeigenaren en beheerders, (hoofd)aannemers, Verenigingen van Eigenaren en kozijnfabrikanten. Wij combineren ons eigen materieelpark, ons team van ervaren medewerkers en onze projectorganisatie, waardoor we zorg kunnen dragen voor een gedegen begeleiding van het bouwproces en optimale bewonersbegeleiding: een combinatie die uniek is in Nederland.”

NIEUWE SCHACHT VOOR WARM WATER OP ALLE VERDIEPINGEN

Bouwinfo OPDRACHT Socius Wonen

De studenten in De Ravel in Utrecht krijgen per verdieping de beschikking over vier douches met vier wastafels en een gezamenlijke keuken met meerdere afzuigpunten. Een warmwatervoorziening was er echter nog niet; de voormalige kantoren beschikten over boilers in de pantry’s. Een goed toegankelijke, nieuwe schacht met een stijgleiding voorziet nu de verdiepingen van warm water.

UITVOERING Plegt-Vos

INVESTERING € 1,6 miljoen

BOUWPERIODE april – oktober 2015

PROGRAMMA 180 studenteneenheden inclusief voorzieningen

Jansen Installatiebedrijf koos bewust voor nieuwe leidingen om de risico’s op bijvoorbeeld legionella uit te sluiten. Tevens vervangt het installatiebedrijf de bestaande convectoren in alle ruimtes door ecoradiatoren. “Deze zorgen voor een optimale warmteopbrengst en een betere verdeling van de energie doordat het warme water aan de voorkant komt en het retourwater aan de achterkant”, legt Ralf Engelen van Jansen Installatiebedrijf uit. Met de voorprogrammeerbare thermostaatknoppen van Honeywell wordt de temperatuur elke 24 uur zes keer teruggezet naar 15 graden. De kosten konden beperkt worden, dankzij de zelfwerkzaamheid van de studenten; zij hebben zelf de radiatoren uitgelopen naar alle verdiepingen en de beugels bevestigd.

| 99

UTRECHT | De Ravel

Projectinfo

loodgieters- en dakwerken | centrale verwarming meet- en regeltechniek | koeling en ventilatie sanitair en badkamers

OPTIMALE VENTILATIE DOOR COMBINATIE VAN OUD EN NIEUW Het binnenmilieu in De Ravel wordt beheerst door een combinatie van bestaande installaties en nieuwe componenten. Door de oude bouwkundige kanalen en schoorstenen te hergebruiken, lukt het ook om een optimaal functionerend ventilatiesysteem te realiseren en tegelijkertijd de investeringskosten te beperken. Van Bommel Ventilatiewerken installeert de systemen voor de keukens, badkamers en gangen. “Van tevoren is uitvoerig gecontroleerd of de oude schachten en kanalen in goede staat verkeerden. Vervolgens is een advies gegeven met betrekking tot de uitvoering en is een luchtkanalensysteem met een boxventilator aangesloten op het grote bouwkundige kanaal. Dit systeem voorziet in de ventilatie van de badkamers en de keukens. De bewoners kunnen hiervan zelf de capaciteit regelen”, licht René Bos van Van Bommel Ventilatiewerken toe. Het bedrijf werkt meer samen met Plegt Vos. “Voor ons lag aan dit project niet echt een bestek ten grondslag, ons is gevraagd om een ventilatiesysteem te installeren met een goede ventilatie in de keuken en badkamers. Om dit renovatiewerk goed te kunnen uitvoeren, dien je vaak in het werk te bepalen wat de beste oplossing is. Je moet de bestaande situatie goed inschatten en dat kan niet altijd vanaf de tekeningen. Je dient ook in het project te gaan kijken en innovatief zijn.”

100 |

Jansen

Installatiebedrijf

Thuis in installatietechniek Utrecht / Hilversum

www.janseninstal.nl

AMSTERDAM | Het Breed

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Van der Leij Bouwbedrijven B.V.

Duurzaam en veilig wonen in Het Breed Na een intensieve en langdurige samenwerking tussen Van der Leij Bouwbedrijven en VOF Het Breed komt het einde van de renovatiewerkzaamheden aan woningcomplex Het Breed in Amsterdam-Noord in zicht. Met 1.176 woningen is dit één van de grootste renovatieprojecten in Europa. De woningen ondergaan een ware metamorfose en voldoen straks weer aan alle eisen van de moderne tijd. Een mooie uitdaging voor Van der Leij Bouwbedrijven, zeker omdat de renovatie grotendeels in bewoonde staat wordt uitgevoerd. “Omdat het project zo uitgestrekt is, ben je op veel fronten tegelijk bezig. Dat maakt het soms wat onoverzichtelijk”, vertelt Ben Beentjes, bedrijfsleider bouwprojecten bij Van der Leij Bouwbedrijven. “Daarom hebben wij een redelijk zwaar uitvoerdersapparaat ingezet: drie uitvoerders, verschillende werkvoorbereiders, een bewonersbegeleider en zo’n honderd werklieden zijn iedere dag bezig om dit project tot een goed einde te brengen.”

BEWONERSBEGELEIDER De woningen worden in bewoonde staat gerenoveerd, wat zorgt voor een logistieke uitdaging. Er zijn logeerwoningen beschikbaar, maar het is aan de bewoners zelf of ze hiervan gebruik willen maken. ›

Projectinfo BOUWKENNISPARTNER Het Breed is een project van het Plan van Gool in Amsterdam-Noord, dat de gefaseerde renovatie van een aantal appartementencomplexen omvat. Het omvangrijke project bevindt zich inmiddels in een vergevorderd stadium en zal in maart 2016 worden opgeleverd. Voor 1.138 woningen en veertig atelier/bedrijfsruimtes levert en monteert Gevelconcept de houten binnen- en buitenkozijnen. “Iedere dag wordt er maatwerk geleverd, als onderdeel van een driewekelijkse cyclus van tien of twaalf woningen. Ons interne proces is just-in-time geregeld, zodat onze medewerkers dagelijks met de dagproductie op de bouw komen. De werkvoorbereiding voor onze specifieke onderdelen regelen wij dus geheel zelf”, vertelt Maarten de Jong, directeur van Gevelconcept, die het een lastig maar ook leuk project noemt. “Er wordt gewerkt met verschillende partners op de bouwplaats, dus in het begin was het opstellen en nakomen van de planning de eerste prioriteit. Maar op een gegeven moment raak je ingespeeld en word je een team.” Gevelconcept bouwt complete maatwerk gevels. Het bedrijf centreert alle productie, coördinatie en ontwikkeling. De Jong: “Hierbij liggen alle risico’s bij ons. Zie ons dus maar, ook vanwege onze kennis en vakmanschap, als nevenaannemer met een specialisatie.”

| 101

Directievoering, bouwcoördinatie, toezicht, inspecties

(038) 767 62 10 www.pheidius.nl info@pheidius.nl Onafhankelijke, flexibele en slagvaardige bouwbegeleiding van nieuwbouw- en renovatieprojecten.

WAAROM GEVELCONCEPT? Gevelconcept bouwt complete maatwerk gevels. We centreren alle productie, coördinatie en ontwikkeling. Hierbij liggen alle risico’s bij ons.

Werken wij al samen?

Omdat we grootschalig coördineren, inkopen en produceren in eigen fabrieken, bespaart u tijd en geld.

Binnen zowel traditionele als geïntegreerde contractvormen werkt ons team van bouwbegeleiders betrokken aan de kwaliteitsborging van spraakmakende bouwen industriële projecten.

Dit staat voor: Minder faalkosten: Doordat alle aspecten vanuit één organisatie geregeld en geproduceerd worden, voorkomen we fouten die vaak voortkomen uit gebrekkige afstemming en communicatie. Kortere doorlooptijden: Gevelconcept is optimaal in staat om alle

Pheidius verzorgt naar volle tevredenheid van de opdrachtgever het toezicht op het duurzame renovatieproject Het Breed in Amsterdam.

werkzaamheden op elkaar af te stemmen, doordat we werken met een geïntegreerde planning. Minder administratieve kosten: 1 factuur i.p.v. 7 facturen uit 7 verschillende bedrijven. Meer overzicht: U hoeft maar één telefoonnummer op te slaan. Alle coördinatie ligt bij Gevelconcept.

Bent u geïnteresseerd in de best passende vorm van kwaliteitsborging voor uw project en wat wij voor u kunnen betekenen? Bel ons!

Gevelconcept.nl Leijerpolderweg 2, 1735 JB ‘t Veld Tel: 0226 760050, E-mail: info@gevelconcept.nl

Pheidius adviseurs en bouwbegeleiders

DTS® INDOOR

100%

Dorpels met de looks van hardsteen en de voordelen van kunststof

DTS®-INDOOR dorpels zijn er in allerlei soorten en maten, zijn gebruiksvriendelijk en onderhoudsvrij. Dankzij de ruime keuze uit diverse kleuren sluit de onderdorpel altijd aan bij de gekozen eindafwerking van uw vloer. 76

7 30

rest

variabel

30 23 7

variabel

rest variabel

variabel

DUTCH THRESHOLD SYSTEMS®

30 13 17

20 10

Onbreekbaar en slijtvast Alle denkbare modellen Diverse kleuren 100% recyclebaar

rest

variabel

INDOOR

DTS® producten zijn geoctrooieerd

AMSTERDAM | Het Breed

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP ADVIES

Om de bewoners zo goed mogelijk te helpen, heeft Van der Leij Bouwbedrijven een bewonersbegeleider op het werk gezet die samenwerkt met de bewonersbegeleiders van de opdrachtgever. Gezamenlijk dragen zij de zorg voor een goede communicatie met de bewoners. Ook neemt de bewonersbegeleider voor de start van de werkzaamheden de woningen op. Middels informatieavonden en nieuwsbrieven worden bewoners op de hoogte gesteld van de werkzaamheden die in en om hun woning plaatsvinden. “Er is dus veel geïnvesteerd in informatieverstrekking naar de bewoners toe.”

ENERGIEZUINIG WONEN “De werkzaamheden in en rondom de woningen zijn niet alleen cosmetisch, maar zijn vooral gericht op duurzaam en veilig wonen”, vertelt Beentjes. “Zo krijgen de woningen bijvoorbeeld een nieuwe verwarmingsinstallatie en worden de oude aluminium kozijnen vervangen door isolerende gevelpuien. Ook het casco en de begane grondvloeren worden geïsoleerd. Door deze aanpassingen maken de woningen een grote labelsprong, wat bewoners zeker positief zullen merken in hun portemonnee.”

TRAPPENHUIZEN In het kader van veilig wonen worden er niet alleen extra beveiligingscamera’s geplaatst, maar worden tevens de open trappenhuizen vervangen door een gesloten variant. “De bewoners gaven aan dat de trappenhuizen een te open karakter hadden. Iedere willekeurige passant kon namelijk zo naar boven lopen. Met de gesloten variant is dit niet meer mogelijk; nu hebben alleen de bewoners (middels een sleutel) toegang tot het trappenhuis. Het resultaat hiervan is nu al merkbaar: het eerste blok is in juni 2014 opgeleverd en daar is veel minder vandalisme dan voorheen het geval was.”

ASBEST Ook is in de woningen het aanwezige asbest gesaneerd. “Voorafgaand aan de werkzaamheden wordt in iedere woning een asbestinventarisatie gehouden, de uitkomst daarvan is wisselend. Dit trok, zeker in het begin, regelmatig een wissel op de planning. De totale vertraging die door het asbest is ontstaan, hebben wij gelukkig, op een planning van drie jaar, kunnen beperken tot drie weken. Zoals het er nu uitziet, zal het ook bij deze drie weken blijven.” De overige werkzaamheden op het project verlopen voorspoedig. De verwachting is dat de laatste woningen in maart 2016 opgeleverd zullen worden. ❚

UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

VOF Renovatie Het Breed (Eigen Haard en Ymere) De Architecten Cie (voormalig bureau van Van Gool) Pro Advice Bouwkundig advies & management (bouwkundig), LBP SIGHT (installaties) Search (asbest), Vak Advies Centrum (VAC) Alkmaar (schilderwerk) Van der Leij Bouwbedrijven bv Eneco Warmte & Koude, Eneco EIB circa € 45 miljoen februari 2013 – april 2016

Projectinfo ‘KWALITEITSBORGING VAN HOGE AMBITIES’ Renovatieproject Het Breed, bestaande uit 1.176 woningen, kent een behoorlijke ambitie qua veiligheid, comfort en duurzaamheid. Om deze omvangrijke renovatie tijdens de realisatiefase in goede banen te leiden, is een tweetal bouwbegeleiders aangesteld. Eén van de bouwbegeleiders is Dik van Rijn, in dienst bij Pheidius adviseurs en bouwbegeleiders. “Aan een omvangrijk project als Het Breed werken veel verschillende disciplines en zijn er veel factoren van invloed op de voortgang, kosten en kwaliteit. Het is van groot belang dat de werkzaamheden soepel verlopen; elke week worden tien woningen gerenoveerd”, legt hij uit. Bewoners worden geïnformeerd in ‘moduulbijeenkomsten’ en ondertussen controleert Van Rijn de kwaliteit van de werkzaamheden. “Je bent eigenlijk constant bezig om alles in goede banen te leiden”, vertelt hij. Van Rijn voorziet in de ogen en oren van de opdrachtgever op de bouwplaats. Met oog voor kwaliteit, efficiency, planning, veiligheid en aandacht voor de bewoners. Zijn inzet geeft de opdrachtgever extra zekerheid dat het bouwproject volgens het bestek, de wettelijke richtlijnen en de gestelde ambities gerealiseerd wordt. “Bij de renovatie van Het Breed wordt met name de buitenste schil aangepakt, om de woningen energiezuiniger te maken. Maar als we zien dat de keuken of de badkamer verouderd of deuren kapot zijn, dan geven we dat door aan de woningstichting.” Elk project dat Van Rijn in de realisatiefase begeleidt en elke opdrachtgever die hij van dienst is, heeft zijn eigen verhaal, vertelt hij. “Het is aan ons de uitdaging om de kwaliteit van de verhalen, die iets vertellen over de ambities van onze opdrachtgevers op de juiste manier te borgen.”

DUURZAME KUNSTSTOF INDOOR DORPELS Voor renovatieproject Het Breed in Amsterdam-Noord heeft Kreunen Kunststoffen 443 Indoor Dorpels geleverd. De kunststof dorpels staan bekend om hun duurzame karakter en zijn in zeer veel situaties toepasbaar. “Zo kunnen ze bijvoorbeeld dienen als overgang tussen verschillende vloertypes en om hoogteverschillen te overbruggen”, vertelt Ludo Schennink, technisch commercieel manager bij Kreunen Kunststoffen. “Ook zijn de dorpels uitermate geschikt voor in natte ruimtes zoals badkamers, zwembaden en parkeerkelders. Bij hout, staal of rubber treedt vaak veroudering, rotting of slijtage op. Onze kunststof producten daarentegen zijn uitermate slijtvast en kunnen in deze situaties uitkomst bieden.” De mogelijkheden van de Indoor Dorpels zijn ongekend, vertelt hij. “Je kunt hierbij denken aan het kepen, zagen, afkorten en inkorten van de dorpels. Maar ook het infrezen van sparingen en sponningen ten behoeve van kaders, LED-verlichting, schuifdeurgeleiding en sluitkommen voor dubbele deuren behoort tot de mogelijkheden. Daarnaast zijn de dorpels, middels droge montage, eenvoudig aan te brengen.” Alle kunststof Indoor Dorpels zijn in iedere gewenste vorm en afmeting verkrijgbaar. “Dit maakt dat onze producten altijd klantspecifiek zijn. Ook op kleurgebied bieden wij veel keuzemogelijkheden. Onze nieuwste natuursteenkleuren Arduin, Impala en Padras zijn erg mooi en passen in ieder project”, aldus Schennink.

| 103

ROTTERDAM | Westzeedijk

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Van Wijnen Dordrecht

Transformatie voormalig douanekantoor gaat als een trein Het voormalige douanegebouw aan de Rotterdamse Westzeedijk wordt getransformeerd tot een hip woongebouw met de naam ‘ParkHavenStad’. Terwijl de buitengevel nagenoeg hetzelfde blijft, worden aan de binnenzijde alle registers opengetrokken om een dynamische omgeving te creëren voor de doelgroep ‘young and urban’. De herontwikkeling van het voormalige kantoorgebouw, een opdracht van het Rijksvastgoed en Ontwikkelingsbedrijf (RVOB), werd via een prijsvraag aanbesteed. Het team van opdrachtgever Accresco Vastgoed B.V., ontwikkelend bouwer Van Wijnen Dordrecht B.V. en architectenbureau Rutten van der Weijden had het beste voorstel. Belangrijke doorslaggevende factor was de grote variatie in woningtypen. In april 2015 werd Accresco eigenaar van het pand.

104 |

VAN FITNESSCENTRUM TOT SKYBAR “We realiseren hier 141 appartementen in tien basistypen met varianten”, vertelt René Bestebreurtje, projectleider bij Van Wijnen. “De appartementen kenmerken zich door hoge verdiepingen, veel glas en een industrieel karakter. In diezelfde lijn bouwen we bovenop de zes bestaande bouwlagen, twaalf nieuwe penthouses.” Naast een uitgebreid woonprogramma biedt ParkHavenStad diverse voorzieningen voor de jonge woonstarter: een

fitnesscentrum, een espressobar, een wasserette en onbemande afhaalpunten van het nieuwe bezorgconcept ‘deBuren’. Verder krijgt het gebouw een skybar met dakterras op de vijfde verdieping en een gemeenschappelijke buitenruimte op het dak van de (fietsen)stalling.

COMPLETE APPARTEMENTEN Op 17 augustus 2015, na twee maanden slopen, startte Van Wijnen met de bouw van de appartementen. “We handhaven het bestaande casco en de gevels”, aldus werkvoorbereider Richard Faasse. “We realiseren de woningen met zwevende dekvloeren, metalstud binnenwanden en, indien van toepassing, houten trappen. We leveren de woningen op inclusief badkamer en keuken.”

ROTTERDAM | Westzeedijk

Bestebreurtje voegt toe: “Kort na de start bouw leverden we een proefwoning op. Hiermee laten we de opdrachtgever en geïnteresseerden precies zien wat zij kunnen verwachten.”

BLIKVANGERS OP HET DAK De exclusieve penthouses die Van Wijnen nieuw bouwt, manifesteren zich als absolute blikvangers op het dak van het voormalige douanekantoor. “We voerden de constructie van deze optopping zo licht mogelijk uit”, zegt Faasse. “Hiermee benutten we de beschikbare capaciteit van het gebouw maximaal en hoefden we de paalfundering niet te verzwaren.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Accresco Vastgoed B.V, Rotterdam

ARCHITECT Architectenbureau Rutten van der Weijden, Rotterdam

UITVOERING Van Wijnen Dordrecht B.V., Dordrecht;

CONSTRUCTEUR Wijcon B.V., Dordrecht

INSTALLATEURS Bogro Snelrewaard BV, Snelrewaard (W), Hoffman Elektro bv, Bergambacht (E)

BOUWPERIODE De penthouses zijn opgebouwd uit een staalconstructie met houten vloeren, houtskeletbouw elementen en een aluminium gevel met aluminium puien en veel glas. De platte daken van de penthouses zijn voorzien van bitumineuze dakbedekking; de overige daken zijn bedekt met mossedum.

SNELLE OPLEVERING De werkzaamheden gaan letterlijk als een trein. Terwijl op de begane grond de laatste boor- en zaagwerkzaamheden verricht worden, zijn twee verdiepingen hoger de leidingen ingefreesd en staan – per woning – de binnenwanden klaar om geplaatst te worden. Op de vijfde verdieping nemen de appartementen al serieuze vormen aan en bovenop het dak maakt de staalconstructie de contouren van de penthouses zichtbaar. “De opdrachtgever is gebaat bij snelle oplevering van de woningen”, aldus Bestebreurtje. “Om een hoge bouwsnelheid te realiseren, voeren we de werkzaamheden lean uit met vaste ketenpartners. Deze partners zijn vanaf het begin bij de planning en realisatie betrokken, wat een positieve sfeer heeft teweeggebracht. We voeren dit werk met elkaar uit en maken optimaal gebruik van elkaars kennis, ervaring en capaciteit. Dat komt de kwaliteit en snelheid ten goede. Medio december zijn we naar verwachting bouwkundig gereed, de oplevering volgt in het eerste kwartaal van 2016.” ❚

april 2015 – eerste kwartaal 2016

Projectinfo ‘INSTALLEREN IS MENSENWERK’ “De transformatie Westzeedijk is voor ons een project zoals wij graag werken”, vertelt Maurice Hoffman, eigenaar van Hoffman Elektro. “Vanaf het beginstadium hebben wij actief meegedacht. Samen met alle andere partijen zijn we tot oplossingen gekomen, die horen bij het gebouw en het budget.” Ontwikkelingen in de elektrotechniek staan niet stil. Hoffman Elektro onderscheidt zich hierin door een actueel en hoog kennisniveau. “Iedere dag zijn wij bezig om kennis uit te wisselen en ervaringen te delen”, aldus Hoffman. “De meeste van de door ons gerealiseerde projecten zijn uitgevoerd in een bouwteam, DB&M (Design, Build & Maintenance) en/of ketensamenwerkingsverband. Hierbij werken we intensief samen met opdrachtgever en bouwpartners. Wij zijn pas tevreden als wij het optimale eindresultaat hebben bereikt. Volgens ons kan dat alleen als je op een professionele, betrouwbare en respectvolle wijze met elkaar samenwerkt. Onze medewerkers zijn dan ook deskundig, betrokken en enthousiast. Niet voor niets is ons motto ‘Installeren is mensenwerk’.”

| 105

ROTTERDAM | Westzeedijk

Projectinfo SLOPEN, BOREN, ZAGEN Om het voormalige douanekantoor aan de Westzeedijk een woonfunctie te geven, werden alle verdiepingen aan de binnenzijde tot op het betoncasco gestript. Bouwbedrijf Van Wijnen vertrouwde deze werkzaamheden, inclusief het aansluitende boor- en zaagwerk, toe aan Betonborings- en sloopbedrijf A. van der Jagt b.v.. “We startten het sloopwerk op de vijfde verdieping en werkten van daaruit naar beneden”, vertelt mede-eigenaar/projectleider Adriaan van der Jagt. “In totaal verwijderden we 9.000 m² scheidende wanden en 11.000 m² plafonds plus bovenliggende installaties. Een behoorlijke klus, te meer omdat het allemaal handmatig sloopwerk betrof. De vloeren waren niet berekend op onze machines.” Gertjan van der Jagt, onder meer verantwoordelijk voor de communicatie binnen het familiebedrijf, voegt toe: “Via sparingen in het gebouw voerden we het afvalmateriaal af. Hierbij hanteerden we een achttal afvalstromen. Gipsplaten en isolatiemateriaal gebruiken we opnieuw.” Duizenden gaten en sparingen Naast het sloopwerk bracht A. van der Jagt meer dan tweeduizend gaten en sparingen in het gebouw aan. Van leidingsleuven in de betonvloeren tot grote openingen tussen de begane grondvloer en kelder. Adriaan van der Jagt: “Ook hierbij werkten we van boven naar beneden, daarbij op de voet gevolgd door de overige partijen. Conform de lean-methode stemden we alle werkzaamheden zo efficiënt mogelijk op elkaar af. Inmiddels is ons deel opgeleverd en kunnen we tevreden terugkijken. Het vertrouwen dat Van Wijnen ons gaf, hebben we waargemaakt.”

INSTALLEREN is mensenwerk

Wij adviseren en realiseren elektrotechnische installaties. Of u nu op zoek bent naar domotica, een geavanceerd beveiligingssysteem of naar wat u kunt besparen met duurzame oplossingen zoals zonnepanelen en LED-verlichting, onze mensen denken graag en vrijblijvend met u mee.

ELEKTRO

www.hoffmanelektro.nl

www.avdjagt.nl

Wij passen onze vormgeving aan, en slaan binnenkort de bladzijde om! zagen • boren • handslopen • machinaal slopen Hoofdvestiging: Van der Giessenweg 11 2921 LP Krimpen a/d IJssel tel. 0180 - 51 03 29

Nevenvestiging: Handelsweg 63 4421 SH Kapelle-Biezelinge tel. 0113 - 31 65 96

BARNEVELD | Dompselaerstate

‘Appartementencomplex Dompselaerstate heeft een bijzondere uitstraling’

Tekst | Marjoleine Meppelink ( Scripturum ) Beeld | Bouwbedrijf van de Kolk

Na een gedegen voorbereiding is Bouwbedrijf van de Kolk uit Garderen in augustus 2014 gestart met de bouw van appartementencomplex Dompselaerstate, dat uit vier woonlagen bestaat. De 79 appartementen zijn gelegen aan de rand van het centrum van Barneveld en bevinden zich op gunstige loopafstand van tal van voorzieningen. “In de eerste fase leveren we rond Kerst veertig koopappartementen op. De 39 huurappartementen zijn naar verwachting gereed in maart 2016”, aldus uitvoerder Marco Oudendorp.

PARKEERGARAGE De appartementen zijn gerealiseerd op de plaats waar een grote kerk had gestaan, omgeven door woningen. Oudendorp: “Dat betekende dat het complex moest passen bij de woningen die in deze wijk reeds stonden. Nu het complex bijna klaar is, zie je dat we met de gevarieerde vormgeving en de gekozen bakstenen, in die opgave zijn geslaagd. De appartementen komen niet massief over en het geheel heeft een mooie uitstraling. Het parkeerprobleem hebben we opgelost met een geheel ondergrondse parkeergarage. Daar is nu plaats voor een gegarandeerde eigen parkeerplek. Zo kunnen we ook het vandalisme voorkomen. Elke bewoner heeft in de parkeerkelder een eigen berging waar men zijn spullen kan plaatsen.” ›

| 107

BARNEVELD | Dompselaerstate Wie kan mij volledig ontzorgen als het gaat om de installatietechniek in mijn woningen?

Projectinfo PRACHTIG APPARTEMENTENCOMPLEX IN BARNEVELD Breman Harderwijk voorziet het nieuwe appartementencomplex Dompselaer state in Barneveld van alle werktuigbouwkundige installaties. “Al in de ontwerpfase werden wij betrokken bij dit project. In deze fase konden wij het ontwerp zo coördineren dat alle luchtkanalen van de WTW-balansventilatie in de kanaalplaatvloeren konden worden ingepast in samenhang met de andere technische installaties”, vertelt algemeen directeur Arnold Verwoerdt. In de parkeergarage onder het gebouw wordt het ventilatiesysteem gecombineerd met een branddetectie- en ontruimingssysteem. Alle appartementen worden voorzien van een individueel verwarmingssysteem met een individuele rookgasafvoer. Voorts wordt het rioleringssysteem voorzien van een gescheiden schoon- en vuilwaternet. Ook de binnentuin is voorzien van een waterafvoernet. Breman Harderwijk is gespecialiseerd in seriematige woningbouw. Het bedrijf werkt met met name veel aan hoogbouwcomplexen. “In Harderwijk hebben wij een prefab fabriek waarin wij alle prefab installatiedelen samenbouwen”, vertelt Verwoerdt. “Onder ideale omstandigheden kunnen wij op een duurzame manier zeer goede kwaliteit leveren, waardoor wij op de bouwplaats met minder mensen zeer effectief onze installaties kunnen aanbrengen. Dit betekent ook dat wij zeer flexibel kunnen inspelen op eventuele wijzigingen in de bouwkundige planning. Daarnaast werken we veel in bouwteamverband, als adviserend installateur. Op deze wijze hebben wij ook in Barneveld kunnen werken aan een prachtig appartementencomplex.”

Wij zijn sterk in

Kelderbouw, & Kelderbouw, Funderingen zowel Vloeren zakelijk als& particulier Funderingen Wij zijn sterk in Vloeren

“Dompselaerstate” “Dompselaerstate”

zowel zakelijk als particulier

BETONWERKEN BV

Breman Harderwijk is een veelzijdige en ervaren installatiespecialist werkzaam in seriematige woningbouw. Of het nu gaat om verwarmingsinstallaties, ventilatie of loodgieterswerken: Breman Harderwijk is uw installateur voor advies en uitvoering hiervan. U zult merken dat we bij Breman altijd een stapje harder lopen. Het verschil zit ‘m in kleine dingen, die groots aanvoelen. Benieuwd hoe dat werkt? Neem vrijblijvend contact op.

breman.nl Breman Harderwijk Celsiusstraat 43, Harderwijk T 0341 41 48 44 E harderwijk@breman.nl

BARNEVELD | Dompselaerstate

BINNENTUIN Doordat het appartementencomplex is gebouwd in een U-vorm, is er op de begane grond een binnenplaats ontstaan. “Door een mooie inrichting en aankleding creëren we een aantrekkelijke binnentuin voor de bewoners die hier uitzicht op hebben. Het openbare groen en de voetpaden naar de omliggende straten bieden eveneens mooie zichtlijnen.”

BIJZONDERE UITSTRALING Oudendorp vindt dat het appartementencomplex ruim van opzet is en praktisch is ingedeeld. “Het heeft een bijzondere uitstraling. De dakkapellen die op de woningen zijn gebouwd in combinatie met de kaders die langs de gevel naar beneden lopen, vormen mooie accenten. Het wisselende kleurgebruik voorkomt bovendien eentonigheid.”

Projectinfo STAALCONSTRUCTIE De staalconstructie van appartementencomplex Dompselaerstate in Barneveld is uitgevoerd door Van de Kamp Staalconstructiebedrijf. De constructie omvat mede de kapconstructie en de draagconstructies voor de balkons. Directeur Hendri van de Kamp vertelt: “Wij werken al vele jaren samen met Bouwbedrijf Van de Kolk. Door deze langdurige samenwerking leer je elkaar niet alleen steeds beter kennen, maar ben je ook nog eens goed op elkaar ingespeeld. ‘Samen moet je een bouwwerk maken’ is niet voor niets ons motto.” Van de Kamp Staalconstructiebedrijf is al meer dan veertig jaar actief in de staalwereld. “Door onze ruime kennis en ervaring zijn wij in staat onze opdrachtgevers goed te adviseren. Wij denken graag mee over eventuele verbeteringen in het bouwproces. Hierbij staat een goede communicatie steeds voorop. Binnen ons bedrijf hanteren wij korte lijnen. Zo kunnen we, indien nodig, snel schakelen en inspringen op veranderende omstandigheden.”

OMWONENDEN “De grootste uitdaging voor ons was echter de logistieke aanpak, omdat we in een bestaande woonwijk moesten bouwen. In de beginfase moesten we veel beton storten en is er wel eens ’s avonds en ’s nachts doorgewerkt. Deze overlast hebben we met de omwonenden duidelijk gecommuniceerd en dan ervaar je ook dat er begrip ontstaat. Dat een goede communicatie een belangrijk onderdeel is voor ons bouwbedrijf, is wel gebleken toen we in januari zijn uitgeroepen tot Best Presterende Bouwer van 2014. Een prestatie waar we trots op zijn.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER

GLAZEN BALUSTRADES Voor het project Dompselaerstate in Barneveld werd trappenfabrikant EeStairs gevraagd om een offerte uit te brengen voor onder andere de glazen balustrades op de balkons, die zowel esthetisch als prijstechnisch aantrekkelijk moesten zijn. Op dat moment was EeStairs volop bezig met de ontwikkeling van een nieuw type glazen balustrade: de TransParancy groovEe. Bij dit type balustrade wordt een geëxtrudeerd kunststofprofiel in het beton meegestort, waarna het glas in het beton geklemd kan worden. Omdat er geen technisch geëxtrudeerd aluminium profiel aan de vloerrand nodig is, ontstaat er een veel strakkere architectuur terwijl er kosten worden bespaard. De TransParancy groovEe bleek een aantrekkelijk alternatief ten opzichte van andere glazen balustrades en is inmiddels in productie genomen. Nu het octrooi is aangevraagd, is het project Dompselaerstate het eerste project waar de balustrade geïnstalleerd kan worden.

Wouter van Manen Vastgoed Ontwikkeling BV

ONTWERP Architectenbureau DBL Lunteren BV

UITVOERING

Trappenfabrikant EeStairs is een innovatieve en ambitieuze trappenfabrikant, met opdrachtgevers over de hele wereld. Het bedrijf heeft jarenlange ervaring met het ontwerpen, produceren en installeren van bijzondere trappen en glazen balustrades in winkels, bedrijven, woningen en zelfs schepen.

Bouwbedrijf van de Kolk

INSTALLATIES Breman en Leertouwer

BOUWPERIODE juni 2014 – maart 2016

PARKEERKELDER IS KLAAR Aan de rand van het centrum van Barneveld verrijst momenteel Dompselaerstate, een gebouw met veertig appartementen (fase 1) en daaronder een parkeergarage met ruimte voor negentig auto’s. De kelder met parkeergarage werd gerealiseerd door Weto Betonwerken. Directeur Elbert Top: “Het bouwen van betonnen kelders is onze specialiteit. De kelder die we hier hebben gerealiseerd, was van flinke omvang en daardoor een extra uitdaging. Met name doordat de kelder binnen een zeer kort tijdsbestek gerealiseerd moest worden, was een strakke planning van belang.” Hij legt uit dat er na een gedegen voorbereiding begin februari van dit jaar met de werkzaamheden werd begonnen. De vloer werd eerst gestort, voor de wanden werd gebruikgemaakt van prefab panelen. “Dankzij de goede samenwerking met onze leveranciers konden alle materialen op tijd geleverd worden zodat de bouw vlot verliep. Door middel van verkeersregelaars werden de transporten in goede banen geleid, om zo voor zo min mogelijk overlast te zorgen. Op die manier zijn we erin geslaagd om de kelder op het geplande moment te kunnen opleveren.”

| 109

SOEST | Smitsweg

DUURZAME FACELIFT Een prettige, comfortabele woonomgeving creëren voor de komende dertig jaar. Met deze ambitie laat woningcorporatie Portaal twee flats aan de Smitsweg in Soest duurzaam renoveren. Onder het motto ‘Smitsweg in de lift’ worden de 299 woningen, de algemene ruimten en het exterieur naar een hoger niveau gebracht.

Tekst | Patricia van der Beek

Beeld | MBR Hekwerken & Foppe Schut

In oktober 2014, na een selectieprocedure waarin ook de bewoners meebeslisten, kreeg Hemera de opdracht voor de uitvoering gegund. Deze bouwcombinatie van Hemubo en ERA Contour was al in een vroeg stadium bij het project betrokken en werkt sindsdien nauw samen met de opdrachtgever, de architect en diverse adviesbureaus. Ook de gemeente Soest en de bewoners zijn hierbij betrokken.

Groot onderhoud/nieuwbouw brengt kwaliteit en energiezuinigheid flats Smitsweg omhoog NIEUWE LIFTHALLEN De renovatie betreft zowel de binnen- als buitenzijde van de flats en omvat tevens een gedeelte nieuwbouw. Ter Horst: “Op de kopgevels van beide gebouwen realiseren we twee nieuwe lifthallen voor een kleinschaligere ontsluiting. De vernieuwde, lichte hoofdentree en afgesloten ingangen dragen bij aan een hogere veiligheidsbeleving. Verder renoveren we het dak, de galerijen en de balkons. In de woningen vervangen we de keukens, toiletten en badkamers. Ook installeren we een nieuw ventilatiesysteem, we vervangen het glas door dubbelglas, we

110 |

verbeteren de isolatie en zetten kieren dicht. Indien van toepassing saneren we asbest.” Door de renovatie stijgt het duurzaamheidsniveau van de woningen naar energielabel B.

KLEUREN EN MATERIALEN Rudy Uytenhaak Architectenbureau gaf in samenwerking met DOOR Architecten de flats een geheel nieuwe uitstraling met nieuwe kleuren en materialen, en liet hierin ruimte voor de wensen van de bewoners. Zo kunnen zij voor de strekmetalen balkonhekken kiezen uit een open of dichte variant. Voor hun voordeur hebben zij de keuze uit vier kleuren en een horizontale of langwerpige ruit. Andere keuzes betreffen de keukenfrontjes, soorten kranen en extra opties in de keuken. “De begeleiding van de bewoners vormt een belangrijk onderdeel in dit project”, benadrukt Ter Horst. “We zetten twee bewonersbegeleiders in, die het keuzetraject van de bewoners in goede banen leiden.”

OP DE HOOGTE “Bij bewonersbegeleiding draait alles om informeren en communiceren”, vervolgt Ter Horst. “De bewoners zijn vanaf het begin betrokken bij de plannen en worden gedurende het traject op verschillende manieren over de werkzaamheden op de hoogte gehouden. Zij weten ruim van tevoren wanneer hun woning aan de beurt is. Voorafgaand hieraan bezoeken we hen drie keer: vier weken, twee weken en een dag van tevoren.” Bijzonder zijn de ‘elevator pitches’ die Hemera laat maken

SOEST | Smitsweg

veertig strangen uit. Inmiddels bevinden we ons in strang 32 en het werk loopt naar tevredenheid. Minstens zo belangrijk is dat de opdrachtgever en bewoners dat ook vinden. Uit extern tevredenheidsonderzoek is gebleken dat de bewoners ons een 7 tot 7,8 geven. En daar mogen we trots op zijn.” ❚

Projectinfo ‘MOOI REFERENTIEPROJECT’ Met méér dan honderd jaar ervaring en als oudste Heraklith dealer in Nederland heeft van Wijngaarden + co b.v. haar ‘plaatje’ mogen bijdragen aan de succesvolle realisering van dit project. door de stichting KCP. Deze partij maakt filmpjes van bewoners en toont die op een flatscreen in de liften van de flats.

TREINTJE De renovatiewerkzaamheden in de woningen nemen per woning tien werkdagen in beslag. Tijdens deze werkzaamheden blijven de bewoners in hun huis, maar zij kunnen desgewenst overdag terecht in speciaal door Hemera ingerichte dagunits. Ter Horst: “Elke dag starten we twee nieuwe woningen op, zodat er een treintje van werkzaamheden ontstaat dat continu doorgaat. Zo voeren we het project in

Na een goed vooroverleg met de inkoopafdeling van de Bouwcombinatie, de door van Wijngaarden + co b.v. gemaakte berekening(en) voor de juiste, toe te passen plaatcombinatie met montagemiddelen én intensief vooroverleg met de uitvoering in verband met de complexiteit qua logistiek en montage, hebben de leveringen just-in-time plaatsgevonden. “Het is ons een eer om elk werk, hoe complex ook, succesvol af te ronden zowel wat betreft de berekening(en), de leveranties en de nazorg”, vertelt directeur Ad Vermeeren.

Voor de strekmetalen balkonhekken kunenn bewoners kiezen uit een open of dichte variant.

| 111

WANDEN WANDEN && SYSTEEMPLAFONDS SYSTEEMPLAFONDS

Bรถhnke van van den denBroek

Marktweg 388 Marktweg 388 2525 JR Den Haag 2525 JR Den Haag 070- 389 55 25 070389 5536 25 06- 22 48 92 06- 22 48 92 36 info@schildersbedrijfpietersebv.nl www.schildersbedrijfpietersebv.nl info@schildersbedrijfpietersebv.nl

0076212.pdf 1 0153217.pdf

19-1-2012 13:53:13 9:43:35 13-8-2015

SOEST | Smitsweg

Bouwinfo

Projectinfo

OPDRACHTGEVER Woningcorporatie Portaal

ARCHITECT Rudy Uytenhaak Architectenbureau, Amsterdam en DOOR Architecten, Amsterdam

UITVOERING Hemera, Almere (bouwcombinatie van Hemubo BV, Almere en ERA Contour, Zoetermeer)

DUURZAME ALUMINIUM BALKONHEKKEN Bij de renovatie van de 299 galerijwoningen aan de Smitsweg in Soest worden alle balkon- en galerijhekken vernieuwd. In opdracht van Hemera levert en plaatst MBR Hekwerken circa 8.000 strekkende meter hekwerk, verdeeld over vier fasen.

BOUWPERIODE Oktober 2014 – eind 2015

BOUWSOM € 14.102.226,-

BETROKKEN PARTIJEN Adams bouwadviesbureau, Druten, Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV, Zwolle, KCP, Rotterdam en Gemeente Soest

Erwin Both, directeur van MBR Hekwerken, vertelt: “Omdat het begrip duurzaamheid een belangrijke rol speelt bij de renovatie van de galerijwoningen, heeft de opdrachtgever ook gekeken naar een duurzame oplossing voor de balkonhekken.” De keuze voor aluminium in dit project is volgens hem dan ook begrijpelijk. “Aluminium is een onderhoudsarm product, aangezien het niet roest en niet geschilderd hoeft te worden. Ook is aluminium prettig in gebruik vanwege het relatief lage gewicht in combinatie met een hoge sterkte. Daarnaast is het productieproces van aluminium financieel voordelig en tijdbesparend omdat aluminium wordt geperst in plaats van gelast.” Strak en glad Bij dit project is gekozen voor een hekwerk met aluminium strekmetaal vullingen uit de productlijn MBR Design. “MBR Design maakt lasnaden overbodig en laat materialen in elkaar overvloeien waardoor het geheel strak en glad is afgewerkt. Het bevestigen van hekken, handregels en voetplaten aan balusters gebeurt allemaal zonder zichtbare verbindingen of onderdelen, wat ten goede komt aan de moderne uitstraling van de hekwerken.”

van Wijngaarden + Co b.v. Uw Partner voor Bouwspecialiteiten sinds 1912 SINDS 1912 UW PARTNER VOOR BOUWSPECIALITEITEN

van wijngaarden

co b .v .

Met méér dan 100 jaar ervaring en als oudste Heraklith dealer in Nederland hebben we ons “plaatje” mogen bijdragen aan de succesvolle realisering van dit project. Telefoon : +31 (10) 428 14 44 Email

: info@vanwijngaardenenco.com

Web

: www.vanwijngaardenenco.com

Na een goed vooroverleg met de inkoopafdeling van de Bouwcombinatie, de door ons gemaakte berekening(en) voor de juiste toe te passen plaatcombinatie met montagemiddelen én intensief vooroverleg met de uitvoering ivm de complexiteit qua logistiek en montage, hebben de Just In Time leveringen succesvol plaats gevonden. Het is ons een eer om elk werk, hoe complex ook, succesvol af te ronden zowel wat betreft de berekening(en), de leveranties en de nazorg. Wij bevelen ons dan ook aan om dit zelf te ervaren. telefoon: +31 (10)428 14 44 email: info@vanwijngaardenenco.com

Speels effect Om de galerijwoningen bovendien een persoonlijk tintje te geven konden de bewoners zelf een keuze maken tussen een balkonhek met veel privacy (en dus een dichtere structuur) of een balkonhek met een transparant en meer open karakter. “Deze keuzevrijheid is niet alleen prettig voor de bewoners zelf, maar zorgt tevens voor een speels effect in het gevelbeeld,” aldus Both.

GIPS SPECIAAL VOOR NATTE RUIMTEN Bij de renovatie van de 299 woningen aan de Smitsweg in Soest is Böhnke van den Broek verantwoordelijk voor de renovatie van de plafonds en wanden in de badkamers en toiletten. Hier worden systeemplafonds en Metal-stud (voorzet)wanden met WR-gips toegepast. Tevens worden bestaande wanden uitgevlakt. “WR-gips is speciaal gips geschikt voor gebruik in natte ruimten. Deze gipssoort kan namelijk door zijn samenstelling heel goed tegen vocht”, vertelt eigenaar Jörg Böhnke. “De kokers in de keukens worden ook door ons vervaardigd. Onze stucadoor zorgt er vervolgens voor dat de wanden en/of plafonds perfect afgewerkt worden. Met een vast team van circa acht personen werken wij dagelijks met de ons zo bekende passie aan de realisatie van deze renovatie, in goede samenwerking met HEMERA, zodat de bewoners na een periode van ongemak weer met veel woonplezier kunnen genieten van een opgeknapte woning die jaren meegaat.”

www.vanwijngaardenenco.com | 113

KAMPEN | Hanzewijk

Tekst | Fiona de Heus (Zutphens Persbureau)

Beeld | Herald Lammertink

Hanzewijk Kampen nadert voltooiing met nieuwbouw winkelcentrum Een grote betonnen luifel trekt de aandacht langs de Beneluxstraat in Kampen. Hier, op de hoek met de Dr. Damstraat, komt een winkelcentrum met 6.000 vierkante meter vloeroppervlak en 108 woningen. Daarmee nadert de herstructurering van de Hanzewijk zijn voltooiing. Al langer dan tien jaar geleden startte de sloop van de wijk; 960 portieketageflats maakten plaats voor 771 woningen. De laatste woningen, alsmede het huidige winkelcentrum, worden gesloopt zodra het nieuwe winkelcentrum gereed is. Woningcorporatie deltaWonen besloot tot sloop en nieuwbouw van de wijk omdat de kwaliteit van het naoorlogse vastgoed te wensen overliet. Bovendien kon de leefbaarheid in de wijk, die voor honderd procent uit sociale huurwoningen bestond en een dichte bewoning kende, verbeterd worden. De nieuwe wijk is daarom een mix van huur- en koopwoningen, Van de nieuw gebouwde woningen is veertig procent grondgebonden.

VIER DELEN Als één van de laatste onderdelen van de herstructurering wordt het nieuwe winkelcentrum gerealiseerd: twee blokken met woningen die met elkaar verbonden zijn door een grote winkelruimte voor twee supermarkten (Jumbo en Lidl) en daarboven woningen plus twee kleinere blokken die ruimte bieden aan kleinere winkels. Op deze winkels komen ook woningen. Een aantal winkeliers uit het huidige winkelcentrum dat gesloopt zal worden, heeft al interesse getoond om

114 |

naar de nieuwbouw te verhuizen. Het supermarktgedeelte met de twee woonblokken en het eerste kleinere zelfstandige blok zijn al te zien, het tweede volgt in een later stadium – afhankelijk van de verhuur en de omzet van de eerste winkels.

BAKSTEENARCHITECTUUR In de nieuwbouw is gekozen voor een stijl die verwijst naar de oude wijk, met een voor die tijd kenmerkende baksteenarchitectuur. Bij het winkelcentrum is dit bereikt door veel baksteen te gebruiken, in rood- en bruintinten die gevarieerd zijn aangebracht. De proefmuurtjes bij de bouwketen laten zien hoe het eindresultaat wordt met reliëf, schijnvoegen in de bakstenen en ingemetselde kruizen, waarin duidelijk de signatuur van Heren 5 Architecten te herkennen is, aldus projectmanager Gabriëlle Roelofs. “Hieraan ligt een stedenbouwkundig plan ten grondslag dat is opgesteld in samenspraak met deltaWonen, Multi Netherlands en de gemeente.”

KAMPEN | Hanzewijk

‘TYPISCH 2015’ “In deze wijk is gezocht naar samenhang in de architectuur”, legt Sjoerd Quint, adjunct-directeur van opdrachtgever deltaWonen uit. “De eerste twee flatgebouwen die gerealiseerd zijn in de herstructurering, wijken hier qua bouwstijl iets van af – ze zijn meer antroposofisch. Maar we zijn hier ten slotte ook al tien jaar bezig. Misschien denken we in de toekomst wel dat het winkelcentrum ‘typisch 2015’ is.” In ieder geval voldoet het project aan alle hedendaagse wensen en eisen.

FLEXIBELE PLATTEGROND Voor Multi, die de 6.000 vierkante meter winkelruimte verhuurt, is met name de vrij in te delen ruimte van belang. “De plattegrond van de winkelruimte is zo flexibel mogelijk”, vertelt asset management director Arjen Seckel. “Wij geven de voorkeur aan kolommen boven betonwanden en dan bij voorkeur zo ver mogelijk uit elkaar. In dit geval is dat gelukt. Dit geeft Multi de mogelijkheid om de indeling van de winkelruimte zo laat mogelijk vast te leggen naar de exacte wens van de huurders. Het biedt bovendien de mogelijkheid om de ruimte in de toekomst anders in te delen.” De winkelpuien bestaan uit veel glas. Samen met een kunstenaar zoekt Multi naar een passende invulling van deze raampartijen, zodat straks het gebouw niet in het oog springt door schreeuwerige reclame maar door het architectonische concept, zoals het bedoeld is. Bijzonderheden zijn bijvoorbeeld de groene daktuinen op de winkeldaken, de voordeuren van de woningen aan de voorzijde in plaats van kille galerijen aan de achterzijde, ›

| 115

...als het om zekerheid gaat

BITUMINEUZE- EN KUNSTSTOF DAKBEDEKKINGEN INSPECTIE EN ONDERHOUD ALUMINIUM-, LOOD-, KOPEREN ZINKWERKEN STALEN DAK- EN GEVELBEPLATING

Dakproblemen? Laat het niet zover komen

KAMPEN

ALMERE

ASSEN

Haatlanderdijk 57 8263 AP Kampen Postbus 256 8260 AG Kampen 038 - 331 65 65

Televisieweg 45 1322 AJ Almere 036 - 536 64 77

Amerikaweg 78A 9407 TM Assen 0592 - 34 12 44

WWW.DOLFSMA.NL

KAMPEN | Hanzewijk

achtertuinen voor de bewoners en een brug tussen de blokken in dezelfde stijl als de betonnen luifel. Overlast door laden en lossen wordt zoveel mogelijk beperkt door het inpandige dockstation voor de supermarkten met plek voor twee vrachtwagens.

LOGISTIEK “Het is wel een flinke logistieke operatie om bouwactiviteiten en inrichting van de openbare ruimte op elkaar af te stemmen”, vindt Geert Klein Lebbink adjunctdirecteur van Trebbe Oost & Noord bv, die het project in een bouwcombinatie samen met bouwbedrijf Salverda realiseert. Net als dat de constructie voor de luifel en de bruggen een uitdaging was. Maar toch zijn zij er in geslaagd het complex vlot te realiseren. “Het is heel snel gebouwd”, vindt Quint. De woningen worden vanaf eind november opgeleverd, de winkelruimtes worden in november en december casco opgeleverd aan Multi, zodat de huurders de winkels kunnen gaan afbouwen. In februari openen zij voor het publiek, ook van buiten de wijk. In de tussentijd legt de gemeente het openbare terrein rondom het winkelcentrum aan. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER WONINGEN deltaWonen OPDRACHTGEVER WINKELS Multi Netherlands ONTWERP Heren 5 Architecten UITVOERING Trebbe Oost & Noord bv en Bouwbedrijf Salverda b.v. INSTALLATIES Van der Sluis Installaties BOUWKOSTEN € 12.687.000 excl btw BOUWPERIODE december 2014 – februari 2016

Projectinfo DAKBEDEKKING WINKELCENTRUM HANZEWIJK In opdracht van bouwcombinatie Salverda/Trebbe VOF is Dolfsma Dakbedekkingen verantwoordelijk voor het isoleren en aanbrengen van de dakbedekkingssystemen op de bovendaken, dakterrassen, balkons en daktuinen van winkelcentrum Hanzewijk te Kampen. “Tevens coördineren wij de aanleg van de daktuinen”, vertelt voorman William Strijkert, die samen met zeven medewerkers het project van in totaal 3.500 m² uitvoert. “In dit project is gekozen voor een duurzame dakbedekking van Wédéflex Duurzaam Dakbedekkingssysteem, een dakbedekking met een levensduurverwachting van meer dan dertig jaar waarvan wij ‘established dealer’ zijn”, vertelt Strijkert. “Daarnaast wordt er op diverse daken een dakveiligheidssysteem voorzien van Eurosafe Solutions, namelijk een Latchways kabelsysteem. Doordat de kwalitatief hoogwaardige materialen door goed geschoolde vaklieden/dakdekkers worden aangebracht, ligt het kwaliteitsniveau hoog. Hierdoor mag een lange, probleemloze levensduur worden verwacht.”

TECHNISCHE INSTALLATIES INSTALLATIE TECHNIEK

Bezoekadres: Kamperzeedijk 107 8281 PD Genemuiden Postadres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden T: 038 - 344 65 55 E: info@vd-sluis.nl W: www.vd-sluis.nl

Sanitair en riolering Gas, lucht en verwarming Elektrotechniek Lood- en zinkwerken

CONSTRUCTIES METAALSLUIS Utiliteitsbouw Constructies Naadloze productie

Voor het project Winkelcentrum Hanzewijk te Kampen fabriceert en monteert Metaalsluis de staalconstructies, hekwerken en trappen. De installatiebedrijven die onder Van der Sluis Technische Bedrijven vallen, verzorgen hier alle technische installaties. Een sterke en betrouwbare partner voor elk integraal en duurzaam bouwproces. Dat is Van der Sluis Technische Bedrijven. De ruim tachtig jaar oude onderneming heeft door de jaren heen een bijdrage geleverd aan de bouw of renovatie van woningen, bedrijven, instellingen, fabrieken en agrarische bedrijven. De terreinen waarop het bedrijf actief is, zijn zeer uiteenlopend, maar Van der Sluis Technische Bedrijven biedt dan ook een brede bundeling van techniek. Onder de overkoepelende naam Van der Sluis Technische Bedrijven vallen onder andere de bedrijfsonderdelen Installatietechniek (Loodsluis, Verwarmingssluis, Electrasluis en Versan) en Metaalconstructies (Metaalsluis).

| 117

ZOETERMEER | Casa Italia

Casa Italia

houdt Zoetermeer jong Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Van Omme & de Groot en Studio Oostrum

118 |

Het voormalige kantoor van het Economisch Instituut voor het Midden- en kleinbedrijf (EIM) gaat voortaan door het leven als ‘Casa Italia’; een appartementencomplex met 67 jongerenwoningen in hartje Zoetermeer. Deze transformatie brengt de kantoorleegstand in Zoetermeer met 4.900 vierkante meter terug en geeft tegelijkertijd het centrum een nieuwe impuls.

voerd als studio’s. Verder komen er bergingen op de begane grond en een collectieve buitenruimte in de vorm van een groot dakterras. Ook installatietechnisch knappen we het gebouw op, met onder meer een nieuwe watervoorziening, warmteterugwinning en een CO2-gestuurd ventilatiesysteem.”

Het kantoorpand aan de Italiëlaan stond al enige jaren op de nominatie om getransformeerd te worden, toen ontwikkelend bouwbedrijf Van Omme & De Groot als afnemer in beeld kwam. “Onze ervaring met transformaties en onze financiële gezondheid boden goede uitgangspunten om met de gebouweigenaar Merin tot een overeenkomst te komen”, vertelt projectontwikkelaar Vincent van Valen. “Samen met woningcorporatie De Goede Woning en dankzij de medewerking van de gemeente Zoetermeer kwamen we tot een haalbaar plan. De Goede Woning kocht de jongerenwoningen van ons om deze in het sociale segment te verhuren.

‘HERGEBRUIKEN WAT GOED IS’

En daarmee te beantwoorden aan de grote behoefte aan betaalbare jongerenhuisvesting in Zoetermeer.”

PUZZEL De transformatie omvat het tot op het casco strippen van het voormalige kantoorpand en het daarin realiseren van 67 appartementen. “Een behoorlijke puzzel”, aldus Van Valen. “Door de vele hoeken en sparingen in dit gebouw was het voor E&F Architecten een uitdaging om het woonprogramma in te passen conform de vereiste afmetingen. Met 55 tweekamerappartementen van 35 tot 70 vierkante meter is dit gelukt. Twaalf appartementen zijn uitge-

Niet alles wordt vernieuwd. Onder het motto ‘hergebruiken wat goed is’, keek de architect welke gebouwdelen hij kon handhaven. Zo is besloten de liftinstallatie nog niet te vervangen en ook de buitengevel is zo min mogelijk verbouwd. Van Valen: “De bestaande kozijnen houden we intact, met als consequentie dat we de ventilatieroosters op deze indeling moeten afstemmen. Dat vereist de nodige creativiteit.” Om het grijze gebouw het karakter van een woongebouw te geven, voorzag de architect de vliesgevels van een frisse kleur. Het gevelstucwerk krijgt een nieuwe grijstint.

ZOETERMEER | Casa Italia

Projectinfo VERRASSINGEN Sinds de start van de werkzaamheden in april 2015 verrichtte Van Omme & De Groot veel sloopwerk. Van Valen: “Bij het strippen van de wanden en plafonds kwamen we, zoals bij veel transformatie- en renovatieprojecten, voor een aantal verrassingen te staan. Zo was er meer asbest dan verwacht, wat verwijderd moest worden voordat we verder konden.” Met metalstudwanden vormt Van Omme & De Groot de appartementen, de installaties komen daar meteen achteraan. “De installateurs vormen een belangrijke schakel”, vervolgt Van Valen. “Zij zijn dan ook, net als de andere partijen, vanaf het beginstadium bij het werk betrokken om input te leveren. Met elkaar brachten we het ontwerp en de planning tot stand, die we lean uitvoeren.” Begin 2016 overhandigt Van Omme & De Groot de sleutel aan De Goede Woning, wat letterlijk nieuwe deuren opent voor het verjongen van het centrum van Zoetermeer. ❚

VAN KANTOOR NAAR APPARTEMENTEN Voor aannemer en ontwikkelaar Van Omme & De Groot uit Rotterdam is Stam Montagebouw bv druk bezig met de uitvoering van het project Casa Italia te Zoetermeer. Dit project betreft de transformatie van 4.900 m² kantoor naar 67 appartementen voor jongeren. Stam Montagebouw bv is verantwoordelijk voor onder andere de levering, montage en afwerking van de metal stud wanden, metal stud plafonds en systeemplafonds. Het bedrijf zal in dit project ruim 22.000 m² gips verwerken. Daarnaast wordt de circa 300 m² grote berging van houtwolcement platen voorzien. De werkzaamheden lopen in nauw overleg met de andere partijen zoals de E- & W-installateur, volgens een strakke lean-planning. Naar verwachting zal Stam Montagebouw bv rond de jaarwisseling het project in zijn geheel opleveren aan de opdrachtgever.

Bouwinfo ONTWIKKELING

ARCHITECT UITVOERING UITVOERING AFBOUW BOUWPERIODE

Bouw- en Aannemingsbedrijf Van Omme & De Groot B.V., Rotterdam en Woning corporatie De Goede Woning, Zoetermeer E&F Architecten BV, Rotterdam Bouw- en Aannemingsbedrijf Van Omme & De Groot, Rotterdam Stam montagebouw B.V. april 2015 – begin 2016

Weer een uniek project waar Gebr. van Wijk Installatietechniek B.V. voor gevraagd is. Doel was een bestaand kantoor te transformeren naar betaalbare appartementen voor jongeren welke voldoen aan de eisen die tegenwoordig aan appartementen worden gesteld. Voor dit project hebben wij de gehele verwarmings- en ventilatieinstallatie ontworpen en geïnstalleerd. Elke woning is voorzien

Stam Montagebouw B.V. is een gedreven en deskundig afbouwbedrijf dat gespecialiseerd is in de complete droge afbouw. Wij hechten

van een warmteterugwinunit in de woonkamer en deze werkt

veel waarde aan vakmanschap op het gebied

continu en is een autonoom werkend ventilatiesysteem.

van het geleverde product, bouwkundige ontwikkelingen (zoals BIM), budgettering,

Het toestel in de woonkamer zorgt 365 dagen per jaar voor een

tijdige oplevering en nazorg wat u terug ziet

perfect binnenklimaat waarbij warmteterugwinning plaatsvindt

in een bijzonder eindresultaat.

door de interne warmtewisselaar. Daarnaast regelt de warmteterugwinunit op basis van CO2 meting en luchtvochtigheidsturing de hoeveelheid toe te voeren verse lucht en af te voeren vervuilde lucht. Deze luchthoeveelheden worden dus continue automatisch aangepast aan het leefgedrag van de betreffende bewoners. Postbus 32, 2665ZG Bleiswijk telefoon 010-5214440 info@gebrvanwijk.nl

www.vanwijkbleiswijk.nl

Telefoon

071- 3627760

Bezoekadres Stam Montagebouw B.V. Frankweg 67 2153 PD te Nieuw Vennep E-mail

info@stammontagebouw.nl

www.stammontagebouw.nl | 119

AMSTERDAM | de Smaragd

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: M3H Architecten

ONDERSCHEIDEND WOONGEBOUW DE SMARAGD DRAAGT BIJ AAN OPWAARDERING AMSTERDAM-OOST

Poort van de Indische Buurt

De 19de-eeuwse wijken rondom het Amsterdamse centrum veranderen in hoog tempo van karakter. De vernieuwing van Amsterdam-Oost springt daarbij in het oog. Het zuidwestelijk deel van de Indische Buurt krijgt met de realisatie van woongebouw de Smaragd een passend sluitstuk, vertelt projectleider Ronald Visser van Coen Hagedoorn Bouw, dat de Smaragd in bouwteam realiseert. In juli werd het hoogste punt bereikt.

De Smaragd is een ‘sloopnieuwbouwproject’ van De Alliantie en telt straks 101 woningen (52 koop en 49 huur), alsmede 635 m² bedrijfsruimte op de begane grond en eerste verdieping. In dit bouwdeel zullen een restaurant en een architectenbureau worden gevestigd. Het complex heeft haar entrees aan de Insulindeweg, Riouwstraat en Tweede Atjehstraat en is volledig onderkelderd, ten behoeve van een parkeergarage voor kopers, alsmede de woningbergingen. Hoofd-

120 |

ontwerper is Marc Reniers van het Amsterdamse bureau M3H. Coen Hagedoorn Bouw werkte het ontwerp verder uit met bouwteampartners De Alliantie, M3H en constructeur Adams.

AMSTERDAMSE SCHOOL De Smaragd verwijst met zijn speciaal geselecteerde mix van overwegend gele bakstenen en overstekken naar de bouwstijl van De Amsterdamse School. ‘De sculpturaliteit van

het gebouw wordt versterkt door de verhoogde kop aan het spoor met een groot overstek en door de afgeronde hoeken’, aldus het architectenbureau. De Smaragd is een alzijdig gebouw met een besloten binnenhof. De gebouwhoogte verspringt van acht lagen op de kop aan de Celebesstraat, via vijf lagen in het middendeel langs de Insulindeweg naar zes lagen op de hoek met de Riouwstraat. Hierdoor wordt een link gelegd met bestaande bouwblokken

AMSTERDAM | de Smaragd

en krijgt de Smaragd een poortfunctie voor de Indische Buurt. “Vanwege de variatie in bouwhoogte realiseren wij dit woongebouw sinds juni 2014 in drie verticale bouwstromen”, vertelt Visser. “Het in-het-werk gestorte casco is volledig gereed, alle hoofddaken zijn gedicht en gedekt en wij zijn nu bezig met de afbouw, de beglazing en het metselwerk. Naar verwachting kunnen wij in december de eerste huurwoningen opleveren.”

geen probleem. Uitdagender is het binnenstedelijke karakter van de bouwlocatie. “Een groot deel van de gevel grenst aan de straat en het gebouw is naast de toegang tot het Muiderpoortstation, een tram- en een bushalte gelegen. Ook bevinden zich hotels en een moskee in de directe nabijheid.

Een onbelemmerde, veilige doorgang voor het publiek moet iedere bouwdag worden gegarandeerd. Gelukkig staan wij daarover in goed overleg met de gemeente en hebben wij op het binnenterrein ruimte voor opslag. Begin 2016 staat de Smaragd te schitteren als nieuw herkenningspunt in de Indische Buurt.” ❚

AANDACHT VOOR DETAIL Aan de detailafwerking is – geheel in de traditie van De Amsterdamse School – bijzondere aandacht besteed, vervolgt Visser. “Wij hebben Timmerfabriek Amersfoort ingeschakeld voor het houten kozijnwerk, waarin een grote variatie bestaat. De aluminium kozijnen van de entreepui zijn in brons geanodiseerd, zodat deze goed aansluiten bij de gevelstenen. De architect heeft tevens voor hem kenmerkende, in prefab beton ingebouwde brievenbussen in het ontwerp opgenomen.” De grote variatie in maatvoering, materialisatie en woningtypen is voor Visser en zijn mensen

Bouwinfo Venti-Safe

U wilt eigentijds timmerwerk met karakter? »

OPDRACHT ONTWERP CONSTRUCTIE UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

De Alliantie Ontwikkeling, Huizen M3H Architecten, Amsterdam Adams Bouwadviesbureau, Druten Coen Hagedoorn Bouw, Huizen € 14 miljoen juni 2014 – eerste kwartaal 2016

Projectinfo Met ons vakmanschap Vanaf bouwkundige tekening of afspraken maken geeft u uw woning allure. voor inmeten bijvan bewoners Van buiten én binnen. tot en met montage

‘VAN HOUT SNAPPEN WIJ ALLES’

van o.a.:

Als u uw huis wilt verbeteren of verfraaien, denkt u waarschijnlijk niet direct aan de detaillering van uw ramen, deuren en kozijnen. Toch zijn het juist deze elementen die een huis bijzonder maken. Het verschil zit in de details. Zeker als het authentieke karakter van de woning teruggebracht of bewaakt moet worden. Of wanneer het in- en exterieur van een strakke nieuwbouwwoning één gezicht moeten krijgen.

Voorop staat het leveren van een goed product, tegen een scherpe prijs. De uitdaging zit hem in het maken van de beste oplossing, iedere keer weer. Houtindustrie Amersfoort BV stelt dan ook de hoogste eisen aan originele detaillering, gebruiksgemak, isolatie, geluidswering en inbraakpreventie.

• Geluidsisolatieprojecten

• Onder architectuur ontworpen gebouwen met complexe detailleringen U wilt iets bijzonders? Houtindustrie Amersfoort maakt het! Meer informatie op www.houtindustrie-amersfoort.nl of bel • Speciale producten als vouwwanden, schuifpuien, voor een afspraak 033 4612241. grote tuimelramen, schuiframen

De vele bijzondere details en de complexe uitvoering van het timmerwerk maken de Smaragd tot een project waar Houtindustrie Amersfoort trots op mag zijn. In totaal heeft het bedrijf zo’n 850 kozijnen, waaronder vouwwanden, draaikiepramen, entreedeurkozijnen en binnendeurkozijnen geproduceerd.

www.houtindustrie-amersfoort.nl • T 033 4612241 www.houtindustrie-amersfoort.nl HI004_adv_A4_v3.indd 1

In de timmerfabriek worden compleet afgemonteerde elementen gemaakt voor zowel renovatie- als nieuwbouwprojecten. Opdrachtgevers worden ontzorgd doordat Houtindustrie Amersfoorten het complete traject uitvoert; vanaf de bouwkundige tekening of het maken van afspraken voor inmeten bij bewoners tot en met de montage. www.houtindustrie-amersfoort.nl biedt ramen, deuren, kozijnen voor opdrachtgevers die gemak en kwaliteit zoeken.

23-04-13 15:54

| 121

LEIDEN | Tuinstadwijk

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Van Wijnen Haarlemmermeer B.V.

‘Vernieuwde Tuinstadwijk behoudt authentieke uitstraling’ In Tuinstadwijk in Leiden vindt momenteel een groot stadvernieuwingsproject plaats. De oude wijk stamt uit de jaren ’20 en wordt aangemerkt als beschermd stadsgezicht. In fase 3 van de wijkaanpak moet een deel van de oorspronkelijke woningen plaatsmaken voor 44 nieuwe eengezinswoningen en 40 appartementen. Onder leiding van ontwikkelende bouwer Van Wijnen Haarlemmermeer B.V. worden deze nieuwe woningen zoveel mogelijk in authentieke stijl gerealiseerd. Op verzoek van woningcorporatie de Sleutels, opdrachtgever van dit project, bouwt Van Wijnen in de wijk ook een speeltuingebouw en pakt het bedrijf de openbare ruimte aan. De nieuwe eengezinswoningen zijn opgebouwd middels een paalfundering met kalkzandsteen lijmelementen. De kanaalplaatvloeren die worden toegepast dienen als verdiepingsvloeren en de woningen worden allen voorzien van een prefab schuine kap.

APPARTEMENTENCOMPLEX Het appartementencomplex is gebouwd met kalkzandsteenwanden, vrijdragende breedplaatvloeren en een plat dak. Gekozen is voor een specifiek ontwerp in U-vorm. “Zo hebben de appartementen op de begane grond hun voordeur aan de straatzijde. De appartementen op de eerste en tweede verdieping daarentegen hebben de voordeur aan de binnenzijde van het complex en kijken via de galerij op de speels aangeklede binnentuin”, aldus Arie van Aalst, projectleider bij Van Wijnen.

BOUWMETHODIEK Veilig, onderhoudsvriendelijk en energiezuinig bouwen staan centraal in het ontwerp en de uitvoering van het project. Dit komt in verschillende aspecten tot uiting. Zo is gebruikgemaakt van onderhoudsarme kunststof buitengevelkozijnen. Op de daken van de eengezinswoningen, alsmede op het dak van het appartementencomplex zijn zonnecollectoren geplaatst die ervoor moeten zorgen dat de opgewekte energie wordt teruggeleid naar de woningen. Tevens zullen de woningen worden opgeleverd met een politiekeurmerk. Alle eengezinswoningen hebben een berging in de tuin en een terras voor de bewoners. “Wat dit project voor ons extra bijzonder maakt is dat wij, als bouwkundig aannemer, ook het openbaar gebied realiseren. We leggen een nieuwe straat aan en verzorgen de openbare verlichting.”

122 |

METSELWERK Het oude karakter van de wijk komt met name terug in het metselwerk. “Om het nieuwe metselwerk een authentieke uitstraling te geven, is gebruikgemaakt van diverse ouderwetse metselwerkverbanden zoals Vlaams verband, staand verband en drieklezoorverband. Deze verschillende verbanden worden door elkaar heen gebruikt wat zorgt voor een speels effect. In het metselwerk worden tevens ‘oortjes’ (kleine uitstulpingen) opgenomen die worden afgewerkt met zink. Dit versterkt de authentieke aanblik van de wijk.”

COÖRDINATIE Het is geen understatement om te zeggen dat het werktempo van Van Wijnen gedurende dit project hoog ligt. “Tijdens het aanbestedingstraject

LEIDEN | Tuinstadwijk

werd door de Sleutels aangegeven dat het project binnen 220 werkdagen gereed moest zijn. Wij verwachten er slechts 175 werkdagen over te doen. Hoewel deze kortere bouwtijd ervoor zorgt dat de kosten voor de opdrachtgever gedrukt worden, vergt dit van ons wel een goede coördinatie en een zorgvuldige voorbereiding. Noem ons maar ouderwets, maar bij ons is de klant nog echt koning.” ❚

Het oude karakter van de wijk komt met name terug in het metselwerk.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Woningcorporatie de Sleutels, Leiden

ONTWERP HP Architecten, Rotterdam

ADVIES Pieters Bouwtechniek Haarlem bv (adviseur draagconstructies), Genie Techni Engineering bv (adviseur technische installaties), Buro Poelmans Reesink Landschapsarchitectuur (adviseur infrastructuur)

UITVOERING Van Wijnen Haarlemmermeer B.V.

INSTALLATIES P. van der Niet, Katwijk (CV/MV), Spindler, Rotterdam (loodgieter), Cas Sombroek, Volendam (elektra)

BOUWPERIODE Februari 2015 – december 2015

Projectinfo SLOOPWERK EN ASBESTSANERING In opdracht van woningcorporatie de Sleutels uit Leiden heeft Van Diemen Sloopwerken BV het sloopwerk en de bijbehorende asbestsanering uitgevoerd van 119 adressen in de Tuinstadwijk. Deze oude wijk in Leiden is deels grootschalig opgeknapt en wordt deels voorzien van nieuwbouw. Van Diemen als plaatselijk sloopbedrijf met jarenlange ervaring in sloopwerken en asbestsaneringen heeft de aanbesteding met succes gewonnen. Vanwege de binnenstedelijke ligging heeft van Diemen alle expertise ingezet om de overlast voor de omwonenden te beperken. De slooplocatie heeft tevens gefungeerd als rampgebied voor SRCN (Search and Rescuedog Centre Netherlands). De honden konden hier trainen met opsporingstechnieken, met de medewerking van Van Diemen Sloopwerken.

Admiraal Banckertweg 32, 2315SR Leiden info@vandiemensloop.nl telefoon +31 (0)71-5323082 fax +31 (0)71-5323278 info@vandiemensloop.nl

www.vandiemensloop.nl

De speeltuin die naast de slooplocatie ligt, is afgeschermd met gratis door Van Diemen verstrekte hekken met doeken. In samenspraak met de Sleutels en het bestuur van de speeltuin heeft Van Diemen er alles aan gedaan om de speeltuin zo veel mogelijk open te houden, op een veilige manier. Door de inzet van eigen materieel en materiaal heeft van Diemen alles in eigen hand gehad om het werk naar tevredenheid en succesvol uit te voeren.

| 123

NIJMEGEN | Rentmeestercomplex

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Pieter Oosterhout Buro voor Architektuur

Maatwerk per woonadres

Bij grootschalig woningonderhoud worden projectonderdelen steeds vaker gezamenlijk opgepakt door de opdrachtgevende woningcorporatie en uitvoerende partijen. Talis en Nijhuis Bouw gaan met de levensduurrenovatie van de 246 flatwoningen van het Nijmeegse Rentmeestercomplex nog een stap verder: zij trekken in het gehele realisatieproces op als één projectteam. “Wanneer je mogelijke obstakels vooraf gezamenlijk tackelt, in samenspraak met bewoners, verloopt het proces een stuk soepeler.” Talis, een woningcorporatie met een portefeuille van 14.000 woningen in Nijmegen en Wijchen, deed recentelijk veel ervaring op met vergelijkbare levensduurrenovaties, zoals die van de appartementencomplexen Weezenhof en Meijhorst in de wijk Dukenburg. Nijhuis Bouw renoveerde onder meer het Utrechtse hoogbouwcomplex Ankaradreef op basis van een ‘sociale aanpak’, met als

het Rentmeestercomplex in Nijmegen-Goffert. De kandidaat-aannemers presenteerden zich tijdens de voorselectie met het volledige uitvoeringsteam, inclusief de uiteindelijke onderaannemers. “Dat was een voorwaarde”, vertelt Johan Janssen, projectleider Vastgoed bij Talis. “Bij die selectie was ook een huurderscommissie betrokken. Op deze manier wordt van alle kanten commitment

'Opdrachtgever en aannemer voeren groot onderhoud Rentmeestercomplex uit als één team' onderdeel een sociaal uitvoerder voor de begeleiding van bewoners. Beide partijen vonden elkaar na een voorselectie voor het groot onderhoud van

124 |

gecreëerd en weet je dat alle partijen voor een goed eindresultaat gaan. Uit de drie beste aanbiedingen hebben wij Nijhuis Bouw gekozen.”

KALENDER Ook voor de hoofdaannemer van groot onderhoud biedt een dergelijke aanpak winstpunten, zegt Arie Nijkamp, projectleider van Nijhuis Bouw. “Vooraf moet je een plan indienen waarvan iedereen zegt: dit is realiseerbaar. En Talis kent de bewoners. Wij weten uit ervaring dat je mogelijke obstakels zoveel mogelijk moet tackelen in de voorfase, zodat je de geplande uitvoeringstijd zo goed mogelijk benut, met zo min mogelijk overlast. Onze aanpak is per definitie sociaal: wij zijn er voor de bewoners, en niet andersom. Medewerkers worden specifiek op groot onderhoud geselecteerd. Wij hebben warme opnames uitgevoerd en geven alle bewoners een kalender met namen en foto’s van de teamleden en een dagplanning met uitvoerige uitleg. Daarmee willen wij ook begrip

NIJMEGEN | Rentmeestercomplex

creëren voor het feit dat wij in een korte periode – van april tot december – 246 woningen dienen te renoveren. Er moet veel gebeuren in de woning en wij draaien een productie van vijftien woningen per week, op basis van negen werkdagen per woning, ongeacht de opties. Als de trein gaat rijden, moet hij ook kunnen blijven rijden. Dan is het kweken van goodwill essentieel.”

VAN ENERGIELABEL F/D NAAR B Renovatie van de gevelschil en energetische opwaardering van de woningen is het hart van het werk. En volgens Nijkamp is dat inmiddels ‘op stoom gekomen’. De woningen gaan van energielabel F/D naar energielabel B. De kopgevels van de flats worden daartoe beter geïsoleerd en afgewerkt met glasvezelversterkt beton. Koudebruggen worden weggenomen, de draaiende delen in de woningen voorzien van een betere kierdichting en de woninggebonden installaties gedeeltelijk vernieuwd. Het asbesthoudend plaatmateriaal wordt tijdens het onderhoud gesaneerd; ook komt er een duurzame, nieuwe, collectieve cv-installatie, worden de ketelhuizen vernieuwd en de hoofdleidingen gerenoveerd. Met glas aan galerijen en balkons, nieuwe deuren en entrees krijgen de flats uit 1975 tevens een ‘frisse’ uitstraling. Janssen: “Een nieuwe badkamer in de woning is optioneel – of de renovatie ervan moet noodzakelijk worden geacht. Het betreft hier immers een levensduurverlengende renovatie. Belangrijk is te melden dat dit

project zonder huurverhoging wordt gerealiseerd. De investering van Talis bedraagt ongeveer 40.000 euro per appartement.”

vertellen wij ook de productiemedewerkers. Zit je ergens mee? Deel het met elkaar, dan kun je ook snel weer verder”, besluit Nijkamp. ❚

70-PLUSSERS De korte uitvoeringstijd en de omvang van de werkzaamheden vereisen sowieso al een intensieve procesbegeleiding. Talis en Nijhuis Bouw hebben daarbij bewust gekozen voor maatwerk per woonadres. Janssen: “Zeventig procent van de

'Wij zijn er voor de bewoners, en niet andersom' bewoners is 70-plus. Dat vroeg een uiterst mensgerichte aanpak, contact met familie en soms zelfs met thuiszorgmedewerkers. Gaat het echt niet in bewoonde staat, dan verhuizen bewoners in overleg alsnog.” Voor de blijvers zijn ‘uitrustwoningen’ ingericht op het complex. De bouwplaatsmedewerkers dragen herkenbare hesjes met daarop de slogan ‘Meesterlijk wonen’ en de logo’s van Talis en Nijhuis Bouw. “Ook hebben wij een digitaal systeem ingevoerd waardoor het gehele projectteam met betrekking tot iedere woning over hetzelfde dossier beschikt. Openheid is het sleutelwoord, want je hebt elkaar nodig. Dat

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Talis

ONTWERP Pieter Oosterhout Buro voor Architektuur

UITVOERING Nijhuis Bouw Apeldoorn

INSTALLATIES Kemkens (W); Aalbers (E)

INVESTERING circa € 11 miljoen

BOUWPERIODE april – december 2015

Renovatie van de gevelschil en energetische opwaardering van de woningen is het hart van het werk.

| 125

NIJMEGEN | Rentmeestercomplex

Projectinfo WERKEN IN EEN BEWOONDE OMGEVING Woningcorporaties en aannemers die voor woningcorporaties werken, dat zijn de belangrijkste klanten van ASB. De opgebouwde ruime ervaring in het werken in de bewoonde omgeving, kan het bedrijf goed gebruiken bij de renovatie in het Rentmeestercomplex in Nijmegen. ASB verwijdert hier de asbesthoudende gevelpanelen en dorpels van de balkons en galerijen. Per dag worden er 12 tot 24 woningen snel, nauwkeurig en volgens planning gesaneerd. Een hele uitdaging om dit voor elkaar te krijgen, maar ASB blijkt uitstekend in staat dit werk professioneel uit te voeren. Tegelijkertijd wordt het asbest verwijderd dat incidenteel in de woningen aanwezig is, zoals vloerzeilen en plaatmateriaal in de badkamers. Omdat de bewoners tijdens de renovatie gewoon in woning blijven, is goede communicatie tijdens de werkzaamheden uitermate belangrijk. ASB is er trots op dit werk samen met Talis en Nijhuis uit te mogen voeren.

ASB is thuis in uw omgeving •Asbestsanering •Rioolrenovatie •Calamiteitenunit We zijn gewend te werken in omgevingen waar mensen wonen of werken. En dat merk je. Tel.: 0318 - 754 856 www.asb-bv.nl

Papagenohuis in Villa Dennenoord Laren Herbestemming Blokhuispoort Leeuwarden BAT-complex nieuw onderkomen voor gemeente Zevenaar

Nieuwe inbouw Zuiderkerk Enkhuizen

foto Frank Hanswijk

Museumboerderij Oost Leeuwenstein Heinenoord

foto AndrĂŠ de Prouw

Restauratie Nieuwe Sint Bavo Haarlem

foto Margareta Svensson

Restauratie en herinrichting Nieuwe Kerk Delft

foto Frank Hanswijk

Van Hoogevest Architecten

is al ruim 100 jaar betrokken bij het restaureren en voortbestemmen van monumenten. Kennis die wordt gecombineerd met het ontwerpen van nieuwe interventies in een historische context, zodat monumenten geschikt zijn voor de toekomst. www.vanhoogevest.nl

VOORWOORD AANDACHT VOOR HET MONUMENT Ieder jaar in september keert hij terug, de Open Monumentendag. Ook dit jaar kwamen weer ruim een miljoen bezoekers af op de circa 5.000 gratis opengestelde monumenten. Met tijdens deze editie als thema Kunst & Ambacht. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n thema betekent dat de bezoeker meer kan verwachten dan alleen de mogelijkheid een monument te bezichtigen, dat er tevens allerlei activiteiten zijn. Want dan komen er meer mensen en dat is uiteraard de bedoeling. Je trekt een doelgroep die meer wil dan alleen de architectuur en historie van een gebouw, bijvoorbeeld gezinnen met kinderen. Tijdens de Open Monumentendag kunnen bezoekers terecht in uiteenlopende monumenten. Oude en jonge monumenten, kapellen, kloosters en kerken, kastelen en landgoederen, hoeves en bedrijfsgebouwen en noem maar op. Sommige zijn nog vrijwel authentiek, anderen hebben een deel van die authenticiteit verloren en hebben een nieuwe bestemming gekregen. Ik vraag me wel eens af welke monumenten populairder zijn: de gebouwen in (vrijwel) originele staat of de bouwwerken die een heel andere, misschien wel verrassendere functie hebben dan waarvoor ze ooit zijn neergezet. Of kijkt de bezoeker toch vooral ook naar de activiteiten die rondom het monument worden georganiseerd? Hoe het ook zij, de meeste monumenten krijgen op een gegeven moment een andere bestemming. Zoals u regelmatig in Bouwen aan Monumenten kunt lezen. In deze editie is dat niet anders. Zo laten we u onder meer kennis maken met het voormalige BAT-complex in Zevenaar. Het voormalige bedrijfsgebouw van British American Tobacco wordt momenteel getransformeerd tot gemeentehuis. Het oudste deel van het gebouw, het uit de jaren twintig stammende Turmac-kantoor, wordt gemeentekantoor, in de net na de Tweede Wereldoorlog gebouwde Hal 12 komen de publieksfuncties. Bij die transformatie is er zoals zo vaak oog voor het verleden. Er is bijvoorbeeld voor gekozen om beide bouwdelen een industrieel karakter te geven, als verwijzing naar vroeger. Een ander project waarover u kunt lezen is het voormalig artilleriedepot aan de Paardenmarkt in Delft. Dat wordt momenteel gerestaureerd en heringericht. In het gebouw komt een aantal woningen, bedrijfsruimten met werkplaatsen en een restaurant. Heel anders van opzet dan voorheen dus, maar er blijven wel allerlei authentieke elementen zichtbaar. Aan de buitenzijde blijft het oorspronkelijke karakter zelfs voor een belangrijk deel behouden. Dankzij herbestemming en transformatie kunnen veel bijzondere gebouwen, getuigen van en vertellers over ons bijzondere verleden, behouden blijven. Ze veranderen en gaan met hun tijd mee. Net zoals de mens verandert en met zijn tijd meegaat. En die mens, die heeft veel waardering voor fraaie of aansprekende monumentale gebouwen. Dat wordt ieder jaar tijdens Open Monumentendag weer duidelijk.

Jac Buchholz

LAREN | Papagenohuis

130 BOUWEN AAN MONUMENTEN

LAREN | Papagenohuis

Tekst | Jac Buchholz Beeld | PPM Houtmortels & Slokker Bouwgroep

Enkele weken geleden opende koningin Máxima het Papagenohuis in Laren. Het huis is een initiatief van de Stichting Papageno, opgericht in 1997 door violist en dirigent Jaap van Zweden en zijn echtgenote Aaltje om kinderen en jongeren met autisme en aanverwante beperkingen te steunen, onder andere door middel van begeleid wonen en muziektherapie. Het Papagenohuis in Laren is ondergebracht in Villa Dennenoord. De Villa, die tussen 1890 en 1900 gebouwd werd als woonhuis, werd tijdens WO II gevorderd door de Duitsers en was nadien onder andere in gebruik als sanatorium. Na 2000 stond het monumentale pand leeg. Oudejaarsavond 2011 zorgde een brand voor flinke schade. “De complete kap is met de brand verloren gegaan”, vertelt Stephan Hagen, projectvoorbereider van Slokker Bouwgroep vestiging Almere, die de verbouwing en restauratie verzorgde. “In de rest van het gebouw was veel waterschade.”

PAPAGENOHUIS IN VILLA DENNENOORD LAREN

‘HET PAND WAS DOOR BRAND- EN WATERSCHADE HEEL BROS’

Slokker Bouwgroep begon de renovatie met het verwijderen van de restanten van de beschadigde kap en het aanbrengen van een tijdelijk dak. Binnen werden beschadigde monumentale delen als lambriseringen, schouwen en kozijnen zorgvuldig verwijderd en getransporteerd om te worden opgeknapt. Hagen: “Vanwege de noodzakelijke werkzaamheden aan het dak is het project in twee fasen verdeeld: eerst het dakherstel, vervolgens de verbouwing en restauratie van de rest van het pand.” Het dak, geeft hij aan, werd in de oude staat hersteld, met de vroegere details en de leien dakbedekking. In verband met de realisatie van studio’s op de bovenverdieping – die om meer lichtinval vragen – zijn er meer dakkapellen dan voorheen en zijn er solatubes geplaatst.

UITDAGINGEN De werkzaamheden aan het dak zijn in februari 2014 afgerond. Daarna werd de focus verlegd naar de rest van het pand, vertelt Stephan Hagen. “Omdat er in het souterrain allerlei gebruiksfuncties zijn gekomen, hebben wij die ondergrondse ruimte nog meer dan een meter verdiept. Bovendien is er aan de achterzijde van de villa nog ruim 300 m² extra souterrain gerealiseerd.” ›

BOUWEN AAN MONUMENTEN 131

Plateautrapliften, verticaalliften en schaartafels voor rolstoelen, goederen, fietsen en brancards

Euroliften produceert op maat Euroliften is gespecialiseerd in maatwerk, naar wens en behoefte van de gebruiker. Sinds 1997 zijn wij producent en leverancier van plateautrapliften, MIVA hefplateaus, fietsliften, schaarliften en brancardliften voor de zakelijke- en particuliere markt.

Onze adviseurs kunnen uw wensen vertalen in een pasklare oplossing, waarna deze in eigen huis geproduceerd wordt en geïnstalleerd door onze vakkundige monteurs. Euroliften beschikt over een eigen service- en onderhoudsdienst.

Witteweg 4 D • telefoon 0297 - 32 42 91

1431 GZ Aalsmeer • Postbus 88 • 1430 AB Aalsmeer • fax 0297 - 321 311 • info@euroliften.nl • www.euroliften.nl

Bouwprojecten zijn het gezicht van onze omgeving. Wij geven dat gezicht haar uitdrukking, al 80 jaar.

Slokker Bouwgroep vormt samen met Slokker Vastgoed, Slokker Investments, Slokker Internaaonal en Slokker Innovate de Slokker Groep: al 80 jaar gespecialiseerd in het ontwikkelen, realiseren en beheren van woningen tot mullfuncconele accomodaaes. De Slokker Groep is werkzaam vanuit de volgende (inter)naaonale vessgingen: Almere, Breda, Eindhoven, Huizen, Zeewolde, Zwolle, Atlanta, Denver, Jacksonville, Washington, Calgary, Toronto en Luzern.

LAREN | Papagenohuis

Hij vertelt dat het Papagenohuis in zijn huidige staat een grote muziekzaal heeft. Dit was een enorme uitdaging, omdat er enkele dragende wanden moesten worden verwijderd en zijn ‘vervangen’ door een nieuwe staalconstructie. “Het pand was door de brand- en waterschade en door het feit dat het jaren heeft leeg gestaan heel bros, dat maakte het soms lastig. Veel balklagen waren aangetast en balkkoppen waren rot. Daarom is er ter versterking een stalen constructie aangebracht. Verder zijn de vloeren verzwaard en is het hele gebouw voorzien van een isolatiepakket. Bestaande gevelkozijnen zijn hersteld en voorzien van nieuwe schuiframen met monumentaal isolatieglas.”

sprake is van een fors kanalenstelsel. “Het was puzzelen hoe we die konden wegwerken, onder meer omdat we rekening moesten houden met het verzoek om de plafonds zo hoog mogelijk te houden.” Uiteindelijk werden ook de monumentale delen teruggeplaatst, ver-

telt Hagen tot slot. Hij maakt duidelijk dat die zeer zorgvuldig zijn hersteld. “En aan de achterzijde staat nu een uitbouw met de vorm van een kruis in een afwijkende bouwstijl. Het is, zeg maar, een excentriek modern accent aan deze monumentale villa.” ❚

PUZZELEN De installaties wegwerken vroeg ook om een inventieve benadering, aldus Hagen. Het pand is onder meer voorzien van een luchtbehandelingsinstallatie. Deze ventileert het hele pand waardoor er

Pascal Rijnders, directeur Stichting Papageno, Aaltje van Zweden, loco-burgemeester Tijmen Smit en Joke Geldof, lococommissaris van Noord-Holland, ontvangen koningin Máxima.

Projectinfo TRAPLIFT OP MAAT VOOR PAPAGENOHUIS Villa Dennenoord is onlangs geheel gerenoveerd en heeft een andere bestemming gekregen. Zo is bijvoorbeeld de kelder verdiept en uitgebreid en zijn er op die plek diverse functies aangebracht. Die moeten voor de bewoners en gebruikers van het Papagenohuis goed bereikbaar zijn. Vandaar dat Euroliften het verzoek kreeg om voor de nieuwe trap naar het souterrain een plateautraplift te maken die voor zo weinig mogelijk verstoring zou zorgen, onder meer door de bevestigingspunten in de trap te integreren.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Papageno

ARCHITECT

Inbo Amsterdam

AANNEMER

Slokker Bouwgroep B.V. vestiging Almere INSTALLATIES Bosman Bedrijven, Amersfoort

SCHILDERWERK Rewiro, Ermelo

BOUWPERIODE januari 2014 – maart 2015

BOUWSOM 2,7 miljoen

Euroliften uit Aalsmeer is gespecialiseerd in het produceren en aanbrengen van plateautrapliften, schachtliften en hefplateaus voor mindervalidenvervoer. Het bedrijf levert maatwerk met oplossingen die zijn afgestemd op de situatie ter plekke. Zo ook in het Papagenohuis in Laren, vertelt directeur Erik van Tol. Na een inspectie ter plekke bleek dat er qua breedte van de trap voldoende ruimte was. Vervolgens werd er door Euroliften in samenspraak met de aannemer en architect een tekening gemaakt. “Omdat geen trap hetzelfde is en er altijd aanvullende wensen zijn, is er vrijwel altijd sprake van maatwerk. Wat het platform betreft, daarvan zijn de afmetingen in dit geval redelijk standaard. De geleiding en het motorwerk zijn wel op maat gemaakt. Eén van de specifieke wensen hier was om de lift 180 graden van de trap te laten draaien. Daarnaast was er het verzoek de bedienknoppen in de muur te integreren.” Hoewel er al meetwerk was verricht, werd er door Euroliften een aanvullende meting gedaan. Die bleek nagenoeg overeen te komen met de eerdere meting. “Maar we nemen wat dat betreft geen risico. Ook hebben we het verzoek gedaan om de lift zo laat mogelijk in het traject te plaatsen, om eventuele beschadigingen te voorkomen. Dat is uiteindelijk gebeurd. Verder was het voor ons geen lastige opdracht – voor ons is maatwerk leveren dagelijkse kost.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 133

OISTERWIJK | EKWC

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Nico de Bont, EKWC

RAZENDSNELLE REALISATIE EUROPEES KERAMISCH WERK CENTRUM

‘KEIHARDE DEADLINE VANWEGE KOMST EERSTE GASTEN’ Binnen vier maanden een onderkomen fabrieksgebouw veranderen in een plek waar vooraanstaande, internationale keramiekkunstenaars kunnen werken en verblijven. Voor die opgave stond aannemingsbedrijf Nico de Bont eerder dit jaar. Met dagelijks overleg en een strakke discipline lukte het. Ondanks alle tegenslag. Op het terrein van de voormalige leerfabriek KVL in Oisterwijk zijn al enkele gebouwen – Rijksmonumenten of als zodanig genomineerd – gerestaureerd en herbestemd. Het meest recente project betrof de vroegere looierij waarin sinds april het Europees Keramisch Werk Centrum is gevestigd. Dat werk moest in recordtijd worden gerealiseerd, vertelt bedrijfsleider Gerko Koenen van Aannemingsbedrijf Nico de Bont. “Het is een gefaseerd werk waarvan we het eerste deel in april hebben afgerond.”

LEAN PLANNING En april, geeft hij aan, was slechts vier maanden na de start van de werkzaamheden, waarmee eind december 2014 werd begonnen. Dat vroeg om een strakke planning die ook nog eens werd doorkruist

134 BOUWEN AAN MONUMENTEN

door een onvoorziene grondsanering. “Al met al hebben we de werkzaamheden dankzij lean planning in ruim drie maanden afgerond. In maart hebben we de eerste ovens geplaatst. Schuiven met de deadline kon niet, die was keihard, vanwege de komst van de eerste gasten.” Goede samenwerking en onderlinge communicatie zijn dan een must, aldus Koenen. “Je zit op elkaars lip, dat vraagt om teamgeest. En die was er. Iedere morgen vond er kort overleg plaats over hoe we die dag te werk zouden gaan met de diverse partijen. Dat heeft enorm bijgedragen aan een perfect verloop van de werkzaamheden.” In de voormalige leerlooierij werden een atelier en guest house gerealiseerd. Het gebouw bevond zich bij aanvang van de

werkzaamheden in niet al te beste staat vanwege een jarenlange leegstand, al had de provincie het ergste verval weten te voorkomen, maakt Koenen duidelijk. Er waren lekkages en bovendien was er op de muren sprake van mosgroei. En daarnaast bleek tijdens de bouw dat een grondsanering noodzakelijk was. “We hebben vervolgens een nieuwe vloer aangebracht en het werkgedeelte onderverdeeld in zeventien ateliers en een ruimte voor de ovens. Het voormalig lab is nu een guest house voor bezoekende kunstenaars. Daarin bevinden zich zeventien kamers en een gezamenlijke keuken.”

STOER, INDUSTRIEEL KARAKTER Uitgangspunt was om het industriële karakter van het gebouw zo goed mogelijk te behouden. Zoals de sheddaken, die werden

OISTERWIJK | EKWC

opgeknapt. Aan de gevels werd voegen metselwerkherstel uitgevoerd en de dakbedekking en het zinkwerk is vernieuwd. Verder werden de kozijnen vervangen en is eveneens nieuw glaswerk aangebracht. Koenen: “Uit planningstechnisch en budgettair oogpunt hebben we steeds met de opdrachtgevers – provincie en EKWC – overlegd wat wel en wat niet te doen. Zo hebben we een

gevel heel sec, en zichtbaar, hersteld wat wel past bij het stoere, industriële karakter. In het atelierdeel is heel sterk naar de functionaliteit gekeken. De vloeren zijn geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming, het casco

is niet geïsoleerd. Zo was het continu afwegingen maken. Maar zoals gezegd, de communicatie verliep fantastisch en daardoor hebben we zowel aan de budgettaire wensen als aan de deadline kunnen voldoen.” ❚

Projectinfo ‘INSTALLATIES IN HET ZICHT, DAT VROEG OM EEN KEURIGE AFWERKING’ Op het terrein van voormalige lederfabriek KVL werd de looierij herontwikkeld naar een artist-in-residence centre en centre of excellence van het Europees Werk Centrum (EKWC). Voor het aanbrengen van de elektrotechnische installaties werd Van den Broek Systemen ingeschakeld. Commercieel manager Roderik van Heerbeek vertelt dat het werk een zeer korte realisatieperiode kende. “Daar viel niet aan te tornen; de afspraken met de kunstenaars stonden vast, en daarmee ook onze deadline. Die werd nog iets krapper toen bleek dat grondsanering noodzakelijk was.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Provincie Noord-Brabant (gebouw), EKWC (afbouw)

ARCHITECT De Twee Snoeken

AANNEMER Aannemingsbedrijf Nico de Bont

E-INSTALLATIES Van den Broek systemen

W-INSTALLATIES

Van Heerbeek geeft aan dat ging om installaties ten behoeve van de beveiliging, verlichting en energievoorziening, zowel in het guest house als in de werkplaats. Het bedrijf was, in samenspraak met het EKWC, eveneens verantwoordelijk voor het ontwerp. “Zoals gezegd, een belangrijke uitdaging was de korte realisatietijd. Dat betekent niet alleen werken volgens een strakke planning, maar eveneens nauwgezette communicatie. Iedere dag was er kort informeel overleg waarbij ook de monteurs waren betrokken. Je moet goed op elkaar zijn afgestemd.” Industriële karakter Bijkomend voordeel was volgens Van Heerbeek dat de diverse partijen al eerder hadden samengewerkt in een gebouw op het vroegere KVL-terrein. “Werken in een historisch gebouw is voor ons geen probleem, ook dat is ons op het lijf geschreven. Hier was de eis dat het authentieke industriële karakter zo min mogelijk mocht worden aangetast. De installaties mochten daar geen afbreuk aan doen, maar moesten tevens voldoen aan de modernste eisen. Daardoor konden we veel installaties in het zicht aanbrengen; dat vroeg wel om een keurige afwerking waar je normaal gesproken nog wel eens iets kunt wegwerken.”

DKC Installatietechniek

SCHILDERWERK VIDO Schilderwerken BV

BOUWPERIODE december 2014 – april 2015

BOUWSOM € 2.500.000,-

Communicatie Omdat de monteurs al in een ander gebouw op het terrein werkzaam waren geweest, wisten ze wat ze ongeveer konden verwachten, aldus Van Heerbeek. Bovendien werden er vakmensen ingezet met feeling voor dit soort werkzaamheden. “We hebben het gebouw niet in kaart gebracht – je weet dat je tegen onverwachte zaken aanloopt. Die hebben we op dat moment en in goed overleg opgelost. Communicatie was bij dit project zonder meer een sleutelwoord.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 135

OISTERWIJK | EKWC

Projectinfo ‘TEGEN ONZE NATUUR IN’ Behalve voor het binnen- en buitenschilderwerk werd VIDO Schilderwerken eveneens gevraagd voor het vervangen van de beglazing van het Europees Keramisch Werk Centrum (EKWC). Het was een redelijk reguliere opdracht, vertelt directeur-eigenaar Gerrit Burggraaf, met wel een bijzonderheid. “Aan de wandafwerking binnen werden andere eisen gesteld dan gebruikelijk. Normaal moet die glad en strak zijn, hier moest die aansluiten bij het industriële karakter. Dan moet je iets doen dat tegen je natuur ingaat, namelijk niet ieder gaatje, iedere oneffenheid willen wegwerken. Maar daar hadden we al ervaring mee opgedaan bij een ander gebouw op dit terrein.” Omdat de wanden zich vanwege onder meer de lange leegstand, lekkages en mosgroei niet in goede staat bevonden, werd in eerste instantie een verftechnisch adviseur ingeschakeld, aldus Burggraaf. Uiteindelijk werd besloten om per muur proefondervindelijk en naar eigen inzicht naar de beste oplossing te zoeken. “We hebben voldoende kennis om voor die aanpak te durven kiezen.” De krappe planning, geeft hij tot slot aan, werd gehaald dankzij een goede samenwerking. “Dankzij een mini-vergadering iedere morgen hebben we ons aan het ambitieuze tijdsschema kunnen houden.”

schilderwerken beglazing totaalonderhoud

Nijverheidstraat 14 4143 HM Leerdam | tel.: 0345-614494 | fax: 0345-611904 e-mail: info@vidoschilderwerken.nl | internet: www.vidoschilderwerken.nl

SAMENWERKING IN TECHNIEK Beveiliging, telecom, datanetwerken, elektrotechniek, verlichting. Van den Broek installeert het en zorgt ervoor dat het samenwerkt. Hierdoor worden kosten bespaard en gebruiksgemak en comfort verhoogd. Niet alleen onze techniek werkt samen, ook onze mensen. In bouwteamverband halen wij het maximale uit cultureel erfgoed. Krachtig in communicatie noemen wij dat. Oisterwijk, ’s-Hertogenbosch, Amsterdam, Zetten, Eindhoven. Plaatsen met een historie en referenties van Van den Broek. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie.

Batavenweg 13 5349 BC Oss

T 0412 64 34 00 F 0412 65 17 69

info@vandenbroek-oss.nl www.vandenbroek-oss.nl

KRACHTIG IN COMMUNICATIE SAMENWERKING IN TECHNIEK

BREDA | Catharinastraat

Tekst | Jac Buchholz

Beeld | Smederij Oldenhave

Ambachtelijk en innovatief Het leveren van vakmanschap staat centraal bij Smederij Oldenhave in Vorden. Op ambachtelijke maar eveneens innovatieve wijze. Zo worden authentieke werkwijzen gecombineerd met eigentijdse zienswijzen en benaderingen. Bij de uiteenlopende projecten – veelal restauratiewerk maar ook andere producten, van klein tot groot – wordt met de klant meegedacht om tot maatwerk te komen. Zoals het produceren van een trap voor een monumentaal pand aan de Catharinastraat in Breda, vertelt Erik Oldenhave, kleinzoon van de oprichter van het familiebedrijf. “De eigenaren hadden een monumentale trap gezien en wilden iets soortgelijks. Die voorbeeldtrap – een sierlijke, luxe fabriekstrap – was echter van gietijzer en daar hangt een behoorlijk prijskaartje aan. Dus zijn we met een alternatief voorstel gekomen. We maken graag traditioneel smeedwerk maar kunnen ook andere oplossingen bieden.”

Die oplossing was in dit geval om enkele onderdelen te laten lasersnijden, zegt Oldenhave. “We hebben de trap eerst digitaal getekend en vervolgens geproduceerd. Met een heel mooie trap als resultaat, gesmeed staal in combinatie met uitgesneden ornamenten. Van een afstand zie je nagenoeg geen verschil met een gietijzeren exemplaar.” Van geheel andere aard was het maken van een hek voor de Boompoortsbrug in Alkmaar. Oldenhave: “Het is een reconstructie, gebaseerd op de poort die er vroeger stond. Het uiterlijk van het smeedwerk is aan de hand van modellen tot stand gekomen.” Een uitdaging, zegt hij, was dat bijna alle onderdelen moesten worden geklonken. “Het is nagenoeg zonder laswerk in elkaar gezet. Dan moet je zorgen dat alles goed past, dat je in een bepaalde volgorde werkt en dat er geen roestvorming gaat ontstaan. Zo’n project is voor ons een krent in de pap.” ❚

‘Als ambachtelijke smid moet je alles kunnen’ Smederij Oldenhave

www.smederijoldenhave.nl 731014_Smederij Oldenhave 1-2.indd 1

BOUWEN AAN 15-09-15 MONUMENTEN 137 17:24

138 BOUWEN AAN MONUMENTEN

DE PEN

FLIP VAN DE BURGT, Voorzitter Vakgroep Restauratie, directeur Bouw- en Restauratiebedrijf Van de Burgt & Strooij BV, Amersfoort

Beeld | Robert Jan Stokman

DENKEN IN HEEL KLEINE AANTALLEN De Vakgroep Restauratie profileert zich als een groep van partners in restauratie, onderhoud en herbestemming. Wat houdt dat nou precies in? De dikke Van Dale geeft drie betekenissen van het woord partner: een medespeler, een deelgenoot of degene met wie je bent gehuwd. Daar herken ik ons wel in. De monumentenzorg is een bijzondere tak van sport. Ieder project is uniek en vergt kennis van bijvoorbeeld klassieke architectuur, oude bouwmaterialen, bouwsporen en historische technieken. Het volbrengen van een restauratieproject vergt inbreng van alle betrokken partijen: de monumenteneigenaar, architect, adviseur, aannemer en gespecialiseerde bedrijven. Daarin zijn we allen partners/medespelers; we zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een kwalitatief goed resultaat.

we de afgelopen jaren te maken met de schaalvergroting in het onderwijs. Terwijl wij juist denken in hele kleine aantallen. Vorig jaar dreigden de specialistische opleidingen voor restauratietimmeren en -metselen te verdwijnen. We kregen meegedeeld dat deze vakken wel konden worden opgenomen in de allround bouwopleidingen. Die bieden 20% vrije ruimte in de keuzedelen. Dus daar moesten we het voortaan maar mee doen. U zult begrijpen dat wij het daar niet mee eens waren.

Intussen doen zich nieuwe ontwikkelingen voor als herbestemming van monumenten, duurzaam restaureren en lean bouwen. Het is dus zaak om goed bij te blijven, anders kun je geen goede partner zijn. Maar dat bijblijven valt nog niet mee in de kleinschalige restauratiesector. Want waar hebben we het eigenlijk over? Zo’n 100.000 rijks- en gemeentelijke monumenten leveren een restauratieproductie van ongeveer € 400 miljoen per jaar. Dat is krap 1% van de totale bouwproductie in Nederland. Die beperkte omvang vertaalt zich één op één naar de opleidingen. Er werden in 2014 ongeveer honderd restauratiemetselaars en -timmerlieden opgeleid. Dat vinden wij in de sector veel, want voor beroepen zoals restauratievoeger, -smid of -stucadoor bijvoorbeeld, worden slechts enkele tientallen leerlingen per jaar opgeleid.

Een groot aantal partijen heeft de handen ineen geslagen om deze dreiging af te wenden. Onderwijs, overheid en branchegroepen in onze kleine restauratiesector hebben in het afgelopen jaar gezamenlijk, onder de naam ‘Centrum voor Restauratietechniek’ een restauratieopleiding ontwikkeld die past binnen de eisen van het ministerie van OCW. Een prestatie van formaat. Deze nieuwe opleiding kan in augustus 2016 van start gaan.

Om de kwaliteit van ons werk op een hoog peil te houden, hebben we goed opgeleide vaklieden nodig. Maar helaas kregen

Dus we zijn als Vakgroep niet alleen partners/deelgenoten bij het realiseren van mooie projecten voor monumenteneigenaren. Ook binnen het onderwijs zijn we partners. Sterker nog, het Centrum voor Restauratietechniek is nog lang niet klaar met haar werk. Als partijen in dit project zijn we één groot huwelijk aangegaan. Graag breng ik een toast uit op alle echtgenoten! ❚

BOUWEN AAN MONUMENTEN 139

LEEUWARDEN | Blokhuispoort

Tekst | Anniek Heijs NNK Concept Beeld | Bouwbedrijf Lont St.- Annaparochie

Herbestemming Blokhuispoort Leeuwarden

VAN BAJES NAAR CULTURELE HOTSPOT Rijksmonument de Blokhuispoort is een begrip in Friesland. Vroeger deed het gebouw dienst als gevangenis, inmiddels vormt het een cultureel centrum in de binnenstad van Leeuwarden. Het gebouwencomplex dateert uit 1499. In 2007 is Huis van Bewaring ‘De Blokhuispoort’ gesloten en Justitie heeft op 1 april 2008 de huur opgezegd. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft het complex voor het symbolische bedrag van één euro verkocht aan de gemeente Leeuwarden en in 2014 werd BOEi de nieuwe eigenaar.

“BOEi is de Nationale Maatschappij tot restaureren en herbestemmen van cultureel erfgoed”, vertelt Dennis Mous, ontwikkelingsmanager bij BOEi. “Wij begeleiden de herontwikkeling van het gebouw verder als cultureel centrum. Dit in goede afstemming met de gemeente Leeuwarden. Ook zullen we het exploiteren en beheren.” Waar vroeger gedetineerden zaten, werken nu ongeveer honderd jonge creatieve ondernemers, vertelt hij. “Na de restauratie en verbouw ontstaat er bovendien ruimte voor een bibliotheek, een hostel, horeca en kantoorruimte. Naast het gebouw aan de Zuidergracht zal een boardwalk gemaakt worden. De beleving en de historie worden zorgvuldig bewaard.”

ZIEL De plannen voor de herontwikkeling kosten ongeveer 20 miljoen euro. “Dit wordt in gezamenlijkheid door gemeente, provincie, rijk en BOEi bijeengebracht”, aldus Mous. “In juni zijn we begonnen met de verbouw”, vult Gerard Lont van Bouwbedrijf Lont uit het Friese St. Annaparochie hem aan. “Het uiterlijk van het pand wordt voor een groot deel teruggebracht in de originele staat. Dit betekent dat alle niet-monumentale elementen worden gesloopt. Zoals de glazen tegelwand op het binnenplein en de loopbrug tussen de gebouwen. We krijgen zo de kans de ziel van het gebouw terug te brengen. Het is geen alledaagse klus, hier komt vakmanschap bij kijken. Stukje bij beetje herstellen we de oude glorie van het bouwwerk.”

KIPPENGAAS Tijdens een rondgang door het gebouw wijst Lont op een aantal elementen in het gebouw die hem bijzonder aanspreken. “Het zit hem

140 BOUWEN AAN MONUMENTEN

LEEUWARDEN | Blokhuispoort

in de details, zoals de prachtige gemetselde vlakken in keperverband en het naoorlogse gewapende glas dat is uitgevoerd met kippengaas. Dat is bijzonder en komt je bijna niet meer tegen. Na de sloop kijken we samen met BOEi hoe de gevels en constructies zich daarachter hebben gehouden en welke restauratiewerkzaamheden vervolgens nodig zijn.” In de volgende fase wordt de oude smederij door Lont verbouwd tot het hoofdkantoor van de organisatie van de Culturele Hoofdstad 2018.

Het is de bedoeling dat voor 2018 de renovatie en verbouwing rond is. Dan dient het gebouw als zenuwcentrum voor het evenement Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad 2018. ❚

SNOEIAFVAL Bij herontwikkeling hoort ook verduurzaming. Mous: “De Blokhuispoort wordt verwarmd met biomassa, waarvoor snoeiafval uit de gemeente Leeuwarden wordt gebruikt. We kiezen ook voor energiebesparing. Bijvoorbeeld met isolatie en vloerverwarming. Het blijft een monumentaal gebouw en dat betekent dat het niet een label A zal behalen. Het is voor ons van belang dat de ingrepen worden afgestemd op het monument. Zo blijven bijvoorbeeld de originele vensters gehandhaafd.”

DE MOEITE WAARD Wat maakt het project nu zo de moeite van het behouden waard? “Allereerst de historische context”, aldus Lont. “Daarna de locatie, op deze plek midden in de binnenstad, met prachtig uitzicht over de grachten en op steenworp afstand van het provinciehuis.” Mous vult hem aan: “De Blokhuispoort hoort zo sterk bij Leeuwarden, dat is het waard om te behouden voor de toekomst. Daar zetten we ons graag voor in.”

Bouwen aan totaaloplossingen

Waterpark Snekermeer

Lont sponsort

Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018

Bonifatiuspark Leeuwarden

BOUWINFO OPDRACHTGEVER GEBRUIKER ARCHITECT CONSTRUCTEUR MFA Minnertsga

Volvo Van der Schaaf Sneek

Dé totaalbouwer van Noord-Nederland. Betrouwbaar, professioneel en realistisch, dát zijn onze kernwaarden.

De Wissel 19 St. Annaparochie Tel 0518-409393 lont@lont.nl www.lont.nl

BOEi Restauren & herbestemmen van Cultureel Erfgoed Fryslân Culturele Hoofdstad 2018 TWA Architecten SEMON bureau voor staalbouwengineering en monumentenadvies

ADVISEUR INSTALLATIETECHNIEK BOEi i.s.m. Technisch Bureau Kamping CONTRACTVORM Traditionele aanneming UITVOERING Bouwbedrijf Lont, St.-Annaparochie (Fr.) INSTALLATEUR P. de Vries Installatietechnieken BV BOUWTIJD juni 2015 – december 2015 PROGRAMMA COMPLEET Eind 2017

BOUWEN AAN MONUMENTEN 141

LEIDEN | Smederij Oldenhave

De Neude, Utrecht

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | a.s.r. vastgoed ontwikkeling

RESPECT VOOR ONS MONUMENTALE ERFGOED IS GROTER DAN OOIT

‘MONUMENTAAL ERFGOED IS HIP’ Monumentale panden geven een gebied sfeer en karakter. Ze hebben eenvoudigweg veel meegemaakt. Ze zijn een baken uit een specifieke bouwperiode en zijn veelal organisch gegroeid. Ze hebben een verhaal. Dat maakt monumentale panden en wijken populairder dan ooit. Nu projectontwikkelaars er steeds beter in slagen om historische panden nieuw leven in te blazen en er een nieuwe, passende bestemming voor te vinden, trekken de panden bewoners en gebruikers aan als honing.

“Monumentale transformatie past in deze tijd”, vertelt Anne Ophoff, projectontwikkelaar van a.s.r. vastgoed ontwikkeling. “Mensen zijn op zoek naar geschiedenis. ‘Hoe ouder, hoe bijzonderder’ lijkt het

a dagio. En dat terwijl het proces van monumentale transformatie wordt gekenmerkt door hobbels en uitdagingen.”

INTENSIEVE VOORBEREIDING Hiermee heeft Ophoff zich zacht uitgedrukt. Zo kennen nagenoeg alle monumentale transformatieprojecten een lange, intensieve voorbereidingstijd. Dat begint met de vaststelling van het financiële plaatje, waarbij de begroting van renovatie en herbestemming het steevast aflegt tegen die van sloop en nieuwbouw. Dan is doorzettingsvermogen en overtuigingskracht nodig om draagvlak te creëren voor de renovatieplannen. Hierna volgen de inspraakprocedures. Ophoff: “Monumentale panden trekken de aandacht; veel partijen willen er iets over zeggen. Overheidsinstanties, waaronder gemeentes, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Welstandscommissie, belangengroepen, omwonenden en ondernemers kunnen de voorbereidingstijd behoorlijk rekken.”

VAN PLAN TOT UITVOERING

Catharinasteeg, Leiden Aalmarkt

142 BOUWEN AAN MONUMENTEN

Een voorbeeld hiervan is de Catharinasteeg in de binnenstad van Leiden, waar a.s.r. vastgoed ontwikkeling een verpauperd stukje binnenstad transformeert tot een fraai winkelhart met behoud van het historisch karakter. “De eerste plannen dateren uit begin jaren ’80”, vertelt Maarten Stam, projectontwikkelaar van a.s.r. vastgoed ontwikkeling. “De directe aanleiding was

LEIDEN | Smederij Oldenhave

de sloop van de Van Nelle fabriek in 1976, waardoor midden in Leiden een gapend gat ontstond. Gelukkig zijn de eerste plannen op niets uitgelopen, want de inzichten over monumentenbehoud zijn inmiddels sterk veranderd. In 2009 had de gemeente bijna alle panden in het gebied in eigendom en werden wij gekozen om een plan te ontwikkelen. Dit is gebaseerd op een nieuwe doorsteek met behoud van zoveel mogelijk monumenten. Hiervoor is – per pand – u itgebreid bouwhistorisch onderzoek verricht en is er continu intensief contact g eweest met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, lokale monumentale belangenvertegenwoordigers en de gemeente. Het resultaat is het ‘Handboek Integrale verantwoording’. In zes jaar is deze binnenstedelijke ontwikkeling vol monumenten van plan tot uitvoering gekomen.”

OORDELEN MET EEN KENNERSBLIK De nieuwe bestemming voor de Bitterzoutloods daarentegen – een Edens rijksmonument op de Enka locatie – ligt relatief snel op tafel. “Dit juweel heeft een langgerekte, karakteristieke gevel waarin de perrons zichtbaar zijn”, vertelt Chris Weijman, projectontwikkelaar van a.s.r. vastgoed ontwikkeling. “Je zou de transformatie naar vijftien loftwoningen kunnen bestempelen als ‘weinig creatief’. Toch is het hier de allerbeste oplossing. Verantwoorde en stijlvolle transformatie vraagt een ervaren blik. Je moet door de panden heen kunnen kijken, oog hebben voor wat wel en niet behouden moet blijven.”

De Neude, Utrecht

En soms wordt de oplossing op een presenteerblaadje aangeboden, zoals bij het voormalige fabrieksgebouw op de Enka locatie in Ede, waarin de Accell Group, een internationale fietsfabrikant van formaat, zijn gedroomde belevingscentrum gevestigd ziet. “In dat geval moet je de kans herkennen”, weet Weijman. “Het behoud van het industrieel erfgoed in combinatie met deze publiekstrekkende functie bezorgt het hele Enka-terrein een positieve impuls.”

BALANCEREN TUSSEN OUD EN NIEUW “Als overeenstemming is bereikt over de nieuwe bestemming, ben je een flinke stap verder en tegelijkertijd begint het dan pas”, weet Ophoff. “Monumentale transformatie betekent ‘balanceren tussen oud en nieuw’. Bij de juiste balans versterken ze elkaar. De oude elementen worden ouder, de nieuwe onderstrepen dat het pand ook eigentijds is. Een goede toelichting helpt.”

KARAKTER “In de Bitterzoutloods wilden we de monumentale, stalen spanten onder de

dakconstructie behouden. Deze vielen met het plaatsen van de scheidingen tussen de woningen en verdwenen dus uit het zicht. Daarom is besloten de scheidingsmuren – uit het midden – naast de spanten te plaatsen. Hierdoor blijven de industriële spanten zichtbaar en geven ze karakter aan de loftwoningen”, vertelt Chris Weijman.

UIT LIEFDE VOOR DE STAD Draaide enkele decennia geleden alles nog om sloop of uitbreiding, anno 2015 heeft ons monumentale erfgoed de status van ‘hip’. Ophoff begrijpt dit. “Wie woont of werkt in een monumentaal pand, heeft altijd iets om over te praten. Je wordt omringd door een stuk authenticiteit, iets unieks en onvervangbaars. Als vastgoedontwikkelaar koesteren we die monumentale schoonheid. We halen alles uit de kast om het monument met nieuwe functies weer onderdeel te maken van de leefomgeving. Dat doe je alleen als je echt van de stad houdt. En wij niet alleen, maar ook de partijen om ons heen. Voor deze projecten zoeken we de aannemers en architecten die deze passie delen.” ❚

‘Je moet door de panden heen kunnen kijken’

Bitterzoutloods, Ede Enka

BOUWEN AAN MONUMENTEN 143

www.enka-ede.nl

Puur uit liefde

Op slag verliefd. Soms zie je het in één oogopslag. Dit is het begin van iets moois. Een imposant pand in een desolate zandvlakte. Vervallen, maar vol belofte. Je ervaart de ziel van deze plek en voelt de overtuiging: hier ligt mijn toekomst. Ruimte voor dromen en idealen. Meedenken en mogelijkheden creëren. Een nieuw leven.

Geluk is voor iedereen

Donatus

Veel zomerstormen en veel omgewaaide bomen

BOMEN NIET VERZEKERD Afgelopen zomer waaiden er veel bomen om. Nederland kreeg namelijk te maken met meerdere zomerstormen, wat nogal uitzonderlijk is. Maar wie betaalt eigenlijk de aangerichte schade?

overigens de speciale onderlinge bossenverzekering. Voor monumenteneigenaren met een enkele boom is dit geen oplossing. Wel zijn er verzekeraars die ook de kosten van het opruimen van bomen vergoeden. Vraag het gewoon even na.

EIGEN RISICO Alle verzekeraars kennen een eigen risico bij storm. Dat kan een vast bedrag zijn, maar er zijn ook veel polissen die bepalen dat er een eigen risico geldt van 2 promille van de verzekerde waarde van het gebouw. Vaak geldt dan een minimum en een maximum. Bijvoorbeeld 2 promille met een minimum van € 250 en een maximum van € 750. Bij een schuurtje geldt dus een lager eigen risico dan bij het hoofdgebouw. Verzekeraars die omvallen van bomen ook dekken, hanteren hierbij meestal hetzelfde eigen risico. Dan heb je geen discussie of het nu storm was of het omvallen van een boom.

ZORGPLICHT

'Als eigenaar van een monument heb je ook een zorgplicht voor je bomen' Meestal stormt het niet in de zomer, maar dit jaar gebeurde dat meerdere keren. Het leidde tot flinke schade. Verzekeraars hebben miljoenen uitgekeerd. Toch was de windkracht helemaal niet zo hoog en zijn er geen daken of torens van gebouwen gewaaid. Bijzonder aan een zomerstorm is dat er veel bomen omwaaien. De bomen staan zomers namelijk volop in blad en vangen veel wind, met alle gevolgen van dien.

STORM Wat betekent dit nu voor de verzekering? Op bijna alle polissen is storm gedekt, dus dat is geen probleem. De vraag is: wanneer spreek je nu van ‘storm’ en wanneer van ‘waaien of wind’? Veel verzekeraars definiëren storm als windkracht 7 of hoger, of 14 meter per seconde of meer. Dat betekent dan dat er geen dekking is als een (zieke) boom omvalt bij bijvoorbeeld windkracht 6½ of bijvoorbeeld 13 m/s. Er zijn ook po-

lissen die bepalen dat omvallen van bomen sowieso gedekt is, ongeacht de windkracht. Voor eigenaren met grote bomen in de buurt van hun monument of bijgebouw dus wel iets om op te letten.

SCHADE In de praktijk zijn er nogal eens discussies over wat nu eigenlijk stormschade is. Men heeft het monument met zijn inboedel of inventaris verzekerd, onder andere tegen de gevolgen van storm en/of het omvallen van bomen. Maar de bomen zelf zijn niet verzekerd en de waarde van de bomen is niet op de polis vermeld. Duidelijk. Maar wie betaalt nu het in stukken zagen en afvoeren van een grote omgevallen boom? Die kosten kunnen hoog oplopen. Op een standaard opstalverzekering is dat niet verzekerd! Voor eigenaren die veel bomen of zelfs een heel bosperceel bezitten, is er

Als eigenaar van een monument heb je ook een zorgplicht voor je bomen. Als een ander schade lijdt doordat een boom omvalt, kun je aansprakelijk worden gesteld. Dat is overigens geen automatisme. Als er voorafgaand aan de storm geen aanwijzing was dat de boom zou kunnen omvallen, ben je niet aansprakelijk. Ook al valt de boom op de auto van de buurman of in zijn tuin. Dat is overmacht. Mocht je wel aansprakelijk zijn, dan is dat in de meeste gevallen gedekt op de aansprakelijkheidsverzekering. Maar niet altijd, want op een aansprakelijkheidsverzekering staat namelijk in welke hoedanigheid (bijvoorbeeld het exploiteren of beheren en behouden van een monument, of het in standhouden van een molen) de verzekerde is verzekerd. En bij eigenaren met een heel landgoed erbij – dat opengesteld is voor het publiek – is dan een belangrijke vraag of de verzekeraar daarvan op de hoogte was bij het sluiten van de verzekering. Ook hier geldt: beter nog eens even navragen dan door schade en schande wijs worden. Simon Kadijk directeur Donatus Verzekeringen dé kerken en monumentenverzekeraar ❚

BOUWEN AAN MONUMENTEN 145

ZEVENAAR | BAT-complex

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Gieskes Interieur

BAT-COMPLEX NIEUW ONDERKOMEN VOOR GEMEENTE ZEVENAAR Het voormalige BAT-complex in Zevenaar wordt momenteel getransformeerd tot gemeentehuis. Het oudste deel van het gebouw, het uit de jaren twintig stammende Turmac-kantoor, wordt gemeentekantoor. In de net na de Tweede Wereldoorlog gebouwde Hal 12 komen de publieksfuncties. Vanwege de tweedeling van het complex is het project eveneens in twee fasen uitgevoerd, vertelt projectleider Ben Hilderink van Wam & Van Duren & WSi BV, hoofdaannemer van het project. De eerste werkzaamheden concentreerden zich in Hal 12, momenteel is men volop bezig in het Turmac-kantoor. “De productiehal, Hal 12, behoudt grotendeels zijn industriële karakter. Een deel van

146 BOUWEN AAN MONUMENTEN

de leidingen blijft gehandhaafd en in het zicht en ook de nieuwe installaties zijn deels zichtbaar.”

VERRASSINGEN In Hal 12, merkt Hilderink op, lagen de nodige uitdagingen. Al tijdens de eerste sloopwerkzaamheden, geeft hij aan. “Het was één wirwar van zaken en we kwamen voortdurend voor verras-

singen te staan. Daarom hebben we de sloop tijdelijk stilgelegd, om een nieuw plan op te stellen. Er was even de angst dat we een soortgelijke situatie in het Turmac-kantoor zouden tegenkomen, maar dat viel mee. Daar kwamen we alleen bij wat asbest uit, maar dat was zoals verwacht.”

AKOESTIEK De akoestiek in Hal 12 is eveneens een lastig aspect, aldus Hilderink. In dit gedeelte komen onder meer de raadszaal en een patio die voor meerdere doeleinden kan worden gebruikt. Mede vanwege voldoende lichtinval is er een

ZEVENAAR | BAT-complex

grote glaskap aangebracht. “Er is veel last van galm. Dat hebben we deels opgelost, maar niet afdoende. Momenteel bekijken we hoe dat verder te verbeteren met akoestische voorzieningen.” Tussen Hal 12 en het Turmac-kantoor, vervolgt hij, was voorheen een verbinding waarin onder meer de techniekruimtes waren ondergebracht. Die is gesloopt en heeft plaatsgemaakt voor een nieuwe verbinding, groter en met een afwijkend eigen karakter. “Het wordt nu onder meer een verkeersruimte voor mensen die

van het ene naar het andere deel willen. Het krijgt een moderne uitstraling met onder meer een vliesgevel.” Inmiddels hebben de werkzaamheden zich verplaatst naar het Turmac-gebouw. Dat werd eerst volledig gestript. Ook is onder meer de goederenlift eruit gesloopt. Vervolgens werd begonnen met het maken van nieuwe metal stud wanden die daarna gestuct en gesausd worden. “In dit gebouw komen de kantoren. Het industriële karakter van het pand –

dat in de beginjaren ooit productieruimte was – blijft hier ook gehandhaafd. De nieuwe installaties worden deels in het zicht geplaatst en deels achter een systeemplafond verwerkt. Er zaten wel oude installaties in, maar die zijn eruit gesloopt. Die waren niet authentiek.”

ENERGIE-OVERSCHOT In het oog springend aspect van het complex worden de pv-panelen die de gemeente op het dak van Hal 12 wil plaatsen, in basis zo’n 2.000 m² en aanvullend nog eens 4.000 m². Daarmee, rekent Hilderink voor, kan veel meer energie – zo’n 100.000 tot 150.000 kWh – worden opgewekt dan voor het gebouw nodig is. “We onderzoeken momenteel waar we met die overtollige energie naartoe kunnen, naar een nabij gelegen wijk of gebied.” Naast een overschot aan energie is er eveneens ruimte over, merkt hij tot slot op. “De gemeente heeft maar een deel van Hal 12 nodig. Er wordt bekeken hoe die verder in te vullen. Er zijn plannen voor een cultureel cluster voor de diverse in de gemeente actieve culturele instellingen. We hopen uiteraard dat we tegen die tijd ook bij die plannen worden betrokken.” ❚

Projectinfo STRAKKE PLANNING, DUBBELE BEZETTING In Hal 12 kwamen ze diverse onverwachte zaken tegen bij de sloop, maar de belangrijkste uitdaging voor de Rouwmaat Groep, verantwoordelijk voor de sloopwerkzaamheden in het BAT-complex, lag in het Turmac-gebouw. Vooral vanwege de strakke planning, geeft bedrijfsleider Bertil de Haan aan. “Daarom hebben we dubbele bezetting gedraaid, twee man in plaats van één, met twee kleine Bobcats. Verder opschalen ging niet vanwege de maximale belasting van de vloer. Zodra wij op een verdieping klaar waren, ging de aannemer er meteen aan de slag.” Er was eveneens sprake van asbestsanering, aldus De Haan. Deels ingecalculeerd, deels niet. “Er bleek asbest in de kruipruimte te zitten. Dat werd een aanvullende opdracht: we hebben het deels weggehaald en deels beheersmaatregelen genomen.” Bij het sloopwerk, merkt hij op, moest rekening worden gehouden met het feit dat het interieur zijn industriële karakter moest behouden. Behalve het strippen van het casco moesten tevens een goederenlift en een strook van het gebouw met een lengte van achttien meter worden verwijderd. “Er zat tijdsdruk op, maar we hebben het werk in de aangegeven periode kunnen afronden.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 147

ZEVENAAR | BAT-complex

Projectinfo

Bouwinfo OPDRACHTGEVER gemeente Zevenaar ARCHITECT INBO Architecten ADVIES Nelissen adviesbureau BV AANNEMER WAM & Van Duren &WSi BV INSTALLATIES WSi installatietechniek INTERIEURBOUW Gieskes Interieur B.V. WANDEN EN PLAFONDS Fleurbaaij totaal afbouw BV NATTE AFBOUW Ter Woerds Afbouw BV SCHILDERWERK Ter Woerds Schilderwerken BV BOUWPERIODE november 2014 – december 2016

COMPLEET MAATWERK Eind vorig jaar is Gieskes Interieur BV in contact gekomen met de aannemer en architect om het interieur te leveren voor het voormalige BAT-gebouw. “Al gauw werd ons duidelijk dat het om maatwerk interieur ging waarbij hele mooie details aan het licht zouden komen”, vertelt directeur Laurens Oord. “Het complete gebouw wordt ingedeeld in twee fases, waarbij het interieur voor fase 1 nu compleet is afgerond”, vertel hij. “De eyecatcher in het ontwerp van de architect is toch de receptiebalie, vinden wij. Er wordt gewerkt met grote panelen glas en gepoedercoat staal bij de loketten, waardoor klanten goed kunnen zien waar ze zich kunnen melden. In de verschillende werkbladen bij de loketten hebben wij speciale nissen gemaakt van staal zodat de scanapparatuur veilig opgeborgen is. Dit geeft een strak resultaat, waarbij de elementen in staal goed bij het beeld van de complete ruimte passen.” Daarnaast heeft Gieskes Interieur BV een wachtruimte-element gemaakt, waar de klant een kopje koffie en of thee kan drinken aan een grote tafel in de wachtruimte. “Hierbij hebben we zoveel mogelijk een gezellige huiselijke sfeer gecreëerd”, aldus Oord. “Voor de kinderen is er een speelelement gemaakt, waarbij we verschillende grappige spelletjes hebben geïntegreerd. Gieskes interieur BV heeft ook diverse keukens op maat gemaakt voor de verschillende gebruikers. Voor de raadzaal hebben wij afsluitbare kasten gemaakt zodat de dossiers van de verschillende partijen veilig opgeborgen zijn.” Voor fase 2 staan ook verschillende onderdelen nog op het programma waaronder diverse zitbanken op maat en verschillende soorten tafels. Einde van het jaar 2015 moet alles gereed zijn.

Samen werken aan duurzaamheid

‘NIET SAMEN WERKEN, MAAR SAMEN ONDERNEMEN’ WvD & WSi BV bestaat uit de twee financieel krachtige bedrijven WAM&VanDurenBouw BV en WSi techniek projecten BV. De organisatie is speciaal opgezet en ingericht om te werken onder UAV(-Gc 2005) contracten waarbij de uitwerkingen van het ontwerp, de realisatie en het onderhoud integraal worden opgepakt.

Bij Rouwmaat werken we samen aan duurzaamheid op het gebied van Grond, Weg- & Waterbouw, Beton, Mortels & Vloerspecies, Recycling & Milieutechniek en Transport. Kwaliteit staat bij ons altijd voorop. Of het nu gaat om advies, opleiding of onderzoek, om sloopwerk, bodemsanering of grondwerk, afvalwerking en containers huren; wij bieden u de juiste oplossing.

Postbus 74 7140 AB Groenlo Den Sliem 93 T (0544) 47 40 40 E info@rouwmaat.nl

www.rouwmaat.nl

“Wij hebben geleerd om integraal te ontwerpen, denkend vanuit het gebruik en de exploitatie. Wij zorgen voor een integrale benadering door de wereld van bouwkunde en installatietechniek samen op te laten gaan in één gemeenschappelijk bouwen installatiebedrijf, met een gelijkwaardig belang (fifty-fifty), ondergebracht in een BV. Kortom, niet: alleen samenwerken, maar samen ondernemen”, aldus het bedrijf. Dit project, de herinrichting en realisatie van het gemeentehuis te Zevenaar in het voormalig BAT-gebouw, is een project dat onder een dergelijk UAV-Gc contract is aangepakt door de opdrachtgever, gemeente Zevenaar. “De opdracht is middels een niet-openbare aanbestedingsprocedure verlopen en op basis van de economisch meest voordelige inschrijving gegund. Kortom: juist niet alleen op prijs maar op basis van aantoonbare toegevoegde waarde voor de opdrachtgever. Hierbij heeft WvD & WSi bv aangetoond de beste ontwerpende alsmede uitvoerende partij te zijn voor deze opdracht.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 149

DELFT | Paardenmarkt

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Bakels & Ouwerkerk Bouwgroep

Herbestemming voormalig artilleriedepot Paardenmarkt Delft

COMPLEX MET DIVERSE FUNCTIES Het voormalig artilleriedepot aan de Paardenmarkt in Delft wordt momenteel gerestaureerd en heringericht. In het gebouw komen een aantal woningen, bedrijfsruimten met werkplaatsen en een restaurant. Bakels & Ouwerkerk Bouwgroep voert de bouwwerkzaamheden uit.

Het dak is bijna klaar en wordt voorzien van een ouderwetse loden nok.

De houtconstructies zijn aangetast door houtworm en de bonte kraagkever.

Conform het in een eerder stadium gepresenteerde bouwplan zal de locatie min of meer in drieën worden verdeeld. In het noordelijk deel zijn enkele woningen voorzien die op een deel van het binnenterrein van het complex een privétuin krijgen. Het middendeel is bestemd voor bedrijfsruimten en werkplaatsen. Hier moet een ‘accelerator’ voor jonge, innovatieve, technische bedrijven in de Offshore & Energie branche ontstaan. De missie van de ‘accelerator’ (letterlijk vertaald: versneller) is het versterken en versnellen van commercieel succes van jonge bedrijven (2 à 3 jaar oud) door de jonge ondernemers te koppelen aan goede leermeesters; ondernemers met veel ervaring in de sector. In het complex worden voor hen kantoren, klusruimtes en informele ontmoetingsruimtes gecreëerd.

TIJDSDRUK Projectleider Jack Verbeek van Bakels & Ouwerkerk vertelt dat het complex – dat een tijd leeg heeft gestaan – bestaat uit zes panden van verschillende leeftijd, variërend van tussen 1600 en 1900. “We zijn in januari van dit jaar met de werkzaamheden begonnen en de prognose is dat we eind november kunnen afronden. Zo nu en dan wordt er archeologisch onderzoek uitgevoerd, maar we hebben vanwege de omvang van het complex de mogelijkheid om dan naar een ander deel van het gebouw uit te wijken. Al brengt de relatief korte bouwperiode wel tijdsdruk met zich mee.” Verbeek maakt duidelijk dat er voorafgaand aan de restauratie en herinrichting een complete gebrekenlijst was opgesteld. Monumentale delen worden behouden, maar, zegt hij, er vinden ook ingrepen plaats om het complex op zijn nieuwe functies af te stemmen. Onder meer alle beganegrondvloeren zijn verwijderd, aldus Verbeek. “Waar we dieper dan 50 centimeter de grond in gingen, is archeologisch onderzoek uitgevoerd.” Een ander aspect is het renoveren van de houtconstructies en kozijnen. “De houtconstructies zijn aangetast door houtworm en de bonte kraagkever. Verder worden de daken vanaf buiten geïsoleerd. Na het aanbrengen van de isolatie worden de bestaande dakpannen teruggelegd. We hebben dakpannen over vanwege de realisatie van een lichtstraat en dakkapellen. Maar we zijn tevens op zoek gegaan naar soortgelijke partijen bij de handel. Het dak is bijna klaar en wordt voorzien van een ouderwetse loden nok.”

Het voormalig artilleriedepot aan de Paardenmarkt in Delft wordt momenteel gerestaureerd en heringericht.

150 BOUWEN AAN MONUMENTEN

De kozijnen worden vernieuwd. “Echter door gebruik te maken van meranti en het toepassen van de vroegere kleuren en detailleringen, krijgen ze een authentieke uitstraling. In de gevel worden eerdere

DELFT | Paardenmarkt

Kozijnen • ramen en deuren exclusief maatwerk

herstelwerkzaamheden die niet conform het oorspronkelijke karakter zijn aangepakt en er wordt eveneens stucwerkherstel uitgevoerd.

UITDAGING De woningen krijgen een indeling die aansluit bij de wensen van de kopers, aldus Verbeek. De kantoren in de bedrijfsruimten worden vrij indeelbaar. De E- en W-installaties worden daar op afgestemd. Een grote uitdaging noemt hij de maatvoering en scheefstand van de gebouwen. “De gebouwen zijn in goede conditie maar staan wel schots en scheef; we hebben alles digitaal ingemeten. Logistiek is het goed te doen, er is op de grote binnenplaats ruimte genoeg en aan- en afvoeren kan via de Paardenmarkt. Het is een mooi project en van het resultaat kunnen veel mensen, dankzij het restaurant en de deels openbare binnenplaats, binnenkort genieten.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Trojaanse Markt B.V. ARCHITECT VVKH Architecten AANNEMER Bakels & Ouwerkerk Bouwgroep ELEKTRISCHE INSTALLATIES ETB Cas Sombroek B.V. WERKTUIGBOUWKUNDIGE INSTALLATIES Van Jole Interklimaat BOUWSOM € 6.500.000,BOUWPERIODE januari – november 2015

www.bouwerkozijntechniek.nl

731053_Bouwer Kozijntechniek B.V..indd 1

Projectinfo ALGEHELE DAKRENOVATIE

13-10-15 09:47

Het dak van het voormalig artilleriedepot aan de Paardenmarkt in Delft wordt compleet gerenoveerd. De werkzaamheden, uitgevoerd door Rien Weijers Dakwerken, zijn nagenoeg afgerond, vertelt directeur Bas Weijers.

Specialist in renovatie en restauratie De partner voor ontwerp, advies, uitvoering en onderhoud van alle dakvormen. Prestatiegericht samenwerken op basis van landelijke dekking is het uitgangspunt.

“We zijn begonnen met het verwijderen van de bestaande dakpannen. Die zijn behouden om het authentieke aanzien van het complex in stand te houden. Het ging om Oud Holle dakpannen en VH dakpannen. Samen met een gespecialiseerde partner zijn we op zoek gegaan naar aanvulling omdat niet alle dakpannen opnieuw te gebruiken waren. Tevens zijn er aanvullende ventilatievoorzieningen toegepast.” De nok- en hoekkeperlijn werd op verzoek van Monumentenwacht voorzien van 30-ponds lood, vertelt Weijers. “Dat is zwaar en om dat te verwerken, is vakmanschap nodig.” Hij merkt op dat er op het terrein voldoende werken opslagruimte is. “De aannemer heeft in een deel van het gebouw zelfs een werkplaats ingericht. En omdat we de ruimte kregen om in de voorbereiding mee te denken over de aanpak en detailleringen, is alles prima verlopen.”

Rien Weijers Dakwerken Cranenburgsestraat 160 • 6562 LV Groesbeek T. 024 - 397 02 01 • www.rienweijersdakwerken.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN 151

BREDA | Designhotel

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Bouwbedrijf Van de Ven Veghel

Voormalig historisch kloostercomplex krijgt nieuwe bestemming

Eerste

vijfsterrenhotel in Breda

Aan één van de oudste straten van Breda, de Nieuwstraat, wordt in het voorjaar van 2016 Designhotel Breda geopend. Dit eerste vijfsterrenhotel van de stad wordt gerealiseerd in een historisch kloostercomplex bestaande uit drie 15e- en 16e-eeuwse hofwoningen, het bakstenen ‘Liefdesgesticht’ en een neogotische kapel. Ontwikkelaar en hoofdaannemer is Bouwbedrijf Van de Ven.

152 BOUWEN AAN MONUMENTEN

BREDA | Designhotel

Projectinfo Het ‘Erfgoedcomplex’ zoals het kloostercomplex ook wordt genoemd, heeft sinds 1998 leeggestaan en in die periode nadrukkelijk de invloeden ondervonden van weer en wind. Zeker nadat een aantal jaar geleden het leien dak werd verwijderd en vervangen door een afdekzeil. Lekkages droegen daarna ook bij aan de verslechterde staat van delen van het complex. Projectleider Otto Janssen van Bouwbedrijf Van de Ven legt uit dat het transformatieproces niet vlekkeloos begon. “Er zijn diverse plannen ontwikkeld die uiteindelijk niet doorgingen. Vorig jaar oktober hebben de eigenaren van ons bouwbedrijf de panden verworven en de plannen voor een hotel verder uitgewerkt. Eén van de eerste uitdagingen daarbij was het verkrijgen van een vergunning voor dat hotel. Die kwam er in mei van dit jaar. Met de werkzaamheden, de cascorestauratie, waren we toen al een tijdje bezig.”

VAKMANSCHAP De aankoop van het complex gebeurde volgens Janssen niet alleen om zo te kunnen inspelen op de behoefte aan een vijfsterrenhotel in Breda, maar ook omdat het een uitstekend project is om het vakmanschap van de medewerkers verder uit te diepen. “Naast nieuwbouwbedrijf zijn wij ook een erkend restauratiebedrijf en dit project, met zijn geheel nieuwe bestemming, is een extra uitdaging.” Want een kloostercomplex transformeren tot hoogwaardig hotel is geen sinecure, geeft hij aan. Mede vanwege de schade aan de gebouwen en de complexiteit. “Van halverwege de negentiende eeuw tot 1992 waren hier de zusters van de Orde der Franciscanessen gevestigd. Die hebben in de loop der tijd alle panden doorgebroken waardoor er een labyrint is ontstaan met onder meer ongelijke verdiepingsvloeren.”

SCHILDER- EN GLASWERK In opdracht van Bouwbedrijf L. Van de Ven verzorgt Claassen Schilderwerken uit Uden, met gepaste trots, het glas- en schilderwerk voor het project ‘Transformatie klooster tot Design Hotel Breda’. De werkzaamheden bestaan, na een uitgebreide inspectie en het maken van een Plan van Aanpak, uit het schilderen van diverse nieuwe en bestaande, te handhaven onderdelen. Daarnaast wordt door Claassen Schilderwerken waar nodig het monumentale glas in de gevelkozijnen vervangen en worden er nieuwe (brandwerende) achterzetramen gemonteerd. Om de kapel geschikt te maken voor de gewenste muziekniveaus worden diverse geluidwerende voorzieningen getroffen waarbij Claassen Schilderwerken het leveren en plaatsen van de geluidwerende beglazing verzorgt. Door inzet van goed opgeleide, vakbekwame medewerkers en gezien de jarenlange ervaring en expertise van het bedrijf op het gebied van glas- en schilderwerk, ten behoeve van (grotere) nieuwbouw-, onderhouds- en renovatieprojecten kan Claassen Schilderwerken ook in dit project weer als juiste partner fungeren.

Bouwinfo ONTWIKKELAAR ARCHITECT HOOFDAANNEMER ADVIES INSTALLATIES SCHILDERWERK CONSTRUCTIES BOUWPERIODE BOUWSOM

Designhotel Nieuwstraat Breda BV Veghel C5 Architecten Breda Bouwbedrijf Van de Ven Veghel Visscher Installatie Advies Zwolle Van Delft Installaties BV Nieuwkuijk Claassen Schilderwerken Uden Bouw- adviesbureau van der Zanden Helmond Oktober 2014 – april 2016 € 17.600.000,00 excl. BTW

HISTORISCHE ELEMENTEN Momenteel wordt er volop aan gewerkt om achter de historische gevels een hoogwaardige hotelomgeving te realiseren met 95 kamers, een fitnessruimte, restaurant, zaal en vergaderkamers. De gevelaanblik blijft authentiek, binnen wordt het gebouw afgestemd op de nieuwe functie, met waar mogelijk handhaving van historische elementen. ›

BOUWEN AAN MONUMENTEN 153

BREDA | Designhotel

Zoals het gewelvenplafond en de schilderingen in de kapel. Janssen: “Vanwege het verdwenen dak was die gewelvenrestauratie een flinke uitdaging. In plaats van een restauratie van ongeveer driekwart van het plafond, moesten we nagenoeg het hele gewelvenplafond restaureren. Ook de glas-in-loodramen zijn gerestaureerd of, indien nodig, vernieuwd. Verder maken we op diverse plekken in het complex de historische balken zichtbaar.”

UITBREIDING Maar er is ook sprake van sloop en nieuwe elementen, geeft Janssen aan. Zoals achter het middelste hofhuis. Daarvan is het achterste deel gesloopt en vervangen door nieuwbouw. “We hebben daar een forse uitbreiding gerealiseerd. Ter plekke is meteen archeologisch onderzoek uitgevoerd.” Zo worden er naast de vele historische verwijzingen ook diverse eigentijdse elementen onderdeel van het Designhotel.

Voor de exploitatie ervan, zegt Janssen, is een langjarig huurcontract afgesloten met Odyssey Hotel Group, franchisepartner van Marriott International Inc.. Het hotel krijgt daarmee het Marriott-label; ‘Autograph Collection’. De verwachting is dat in april 2016 de eerste gasten welkom geheten kunnen worden. “Daar zit nog wel een winter tussen, maar we gaan ervan uit dat we aan de planning kunnen vasthouden.” ❚

Specialist in veelzijdigheid veelzijdigheid Specialis Speciali Specia Speci Spec Spe Sp S Specialist in

( (0413 ( ) ( ) ( ) ( ) T el. el. T el. 0413 T 36 el. 0413 T 36 el. 69 0413 T 36 el. 69 33 04 T 3 (0413el. ) 36 Tel. T 690413 33T Veghel www.bouwbedrijfvandeven.nl

154 BOUWEN AAN MONUMENTEN

Tel. (0413) 36 69 33 Veghel www.bouwbedrijfvandeven.nl Specialist in veelzijdigheid

WWW.STEDENBOUW.NL Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.stedenbouw.nl? Neem dan contact op met Randy van den Hoek: T +31 495 450095 E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers voor stedenbouw, architectuur en monumenten

Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Randy van den Hoek voor alle informatie over een vermelding in Stedenbouw: T +31 495 450095 - E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

WIE DOET WAT

Aannemers

Bladgoud

KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE AANNEMINGSMAATSCHAPPIJ HEGEMAN

T..........................................+31 (0)183 606600

G. v.d. Muelenweg 16, 7440 AJ NIJVERDAL

F..........................................+31 (0)183 602667

T......................................... +31 (0)548 611000

E info@koninklijkewoudenberg.nl

F......................................... +31 (0)548 610395

W www.koninklijkewoudenberg.nl

E info@hegeman-nijverdal.nl W www.hegeman-nijverdal.nl

Aluminium ramen, deuren en gevels

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 F .......................................+31 (0)575 542311 E info@linova.nl W www.linova.nl

Constructie

BOUW – RESTAURATIEBEDRIJF VAN DE BURGT EN STROOIJ Amsterdamseweg 155 3812 RR AMERSFOORT T......................................... +31 (0)33 4450100

CONSTRUCTIEBUREAU DE PROUW INTAL BV

Vossegatsedijk 2a, 3981 HS BUNNIK

De Veken 103, 1716 KG OPMEER

Postbus 164, 3980 CD BUNNIK

T........................................+31 (0) 226 341 525

T.......................................+31 (0) 30 254 08 88

F......................................... +31 (0)33 4450101

E info@intal.nl

E info@vandeburgtenstrooij.nl

W www.intal.nl

W www.vandeburgtenstrooij.nl

E buro@de-prouw.nl W www.de.prouw.nl

Architecten

BURGY BOUWBEDRIJF BV Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN

VIANEN BOUWADVIES

Postbus 140, 2300 AC LEIDEN

Westsingel 9, 3811 BA AMERSFOORT

De Pinckart 54, 5674 CC NUENEN

T ..................................... +31 (0)33 4631705

T............................................+31 (0) 263 11 62

T......................................... +31 (0)71 5322405 E bouwbedrijf@burgy.nl W www.burgy.nl

F ..................................... +31 (0)33 4610854 E bureau@vanhoogevest.nl W www.vanhoogevest.nl

Beton

E info@vianenbouwadvies.nl W www.vianenbouwadvies.nl

Dilatatievoegen

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN

BETONMONTEUR BV

T .......................................+31 (0)346-262344

Ondernemingsweg 107, 1422 DZ UITHOORN

F .......................................+31 (0) 346264064

BUDOBOUW

T..........................................+31 (0)20 6402401

E info@bouwbedrijfvanschaik.nl

Katwolderweg 8a, 8041 AD ZWOLLE

E info@betonmonteur.nl

W www.bouwbedrijfvanschaik.nl

T......................................... +31 (0)38 7200810

W www.betonmonteur.nl

E info@budobouw.nl W www.budobouw.nl

Electro techniek

Betonrestauratie DU PRIE BOUW & ONTWIKKELING B.V. Admiraal Banckertweg 23, 2315 SR LEIDEN Postbus 2309, 2301 CH LEIDEN T ...................................... +31 (0)71 5222919 F......................................... +31 (0)71 5222224

156

BREMAN HARDERWIJK B.V. BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107, 1422 DZ UITHOORN

Postbus 48, 3840 AA HARDERWIJK T......................................... +31 (0)341 414844

T..........................................+31 (0)20 6402401

F........................................ +31 (0)341 416846

E info@duprie.nl

E info@betonmonteur.nl

E harderwijk@breman.nl

W www.duprie.nl

W www.betonmonteur.nl

W www.breman.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

WIE DOET WAT

Restauratie Aannemers

Gevelreiniging

VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND S.M.B. WERVELREINIGING BV Houtkopersstraat 40, 3334 KD ZWIJNDRECHT T..........................................+31 (0)78 6104110 M.........................................+31 (0)6 53267367 E info@s-m-b.nl W www@s-m-b.nl

T........................................ + 31 (0)492 512164

KAMPERT BOUW BV

F........................................ + 31 (0)492 558867

Oud Willinkhuizerweg 3, 6733 AK WEKEROM

E info@leiendaken.nl

T........................................ +31 (0)318 456583

W www.leiendaken.nl

F.......................................

drij

Walter Verhoeven BV loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103 loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk Bezoekadres Bezoekadres

Postadres Nieuwkuijksestraat 103

Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103 5253 AE NieuwkuijkNieuwkuijksestraat

Postadres

Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk 5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

+31 (0)318 456256

E info@kampertbouw.nl W www.kampertbouw.nl

Smederijen

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk

Postbus 14 Telefoon 14 oper-, zinkwerken Postbus 5253 ZG00 Nieuwkuijk Koper-,loodlood- en en zinkwerken 073 - 513 49 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon WALTER VERHOEVEN BV Lei bedekkingen Telefax enzinkwerken zinkwerken 073 - 513 Koper-, loodlood- en LeiKoper-, bedekkingen 00 49 073 513 00 49 073 - 511 76 73 Loodgieters werken Telefax LOODGIETERSLeibedekkingen bedekkingen& LEIDEKKERSBEDRIJF Internet Lei 073 - 511 76 73 Loodgieters werken 073 511 76 73 www.walterverhoeven.nl Telefoon

073 - 513 00 49

Telefax

073 - 511 76 73

Telefoon

Internet

www.walterverhoeven.nl Telefax

E-mail

info@walterverhoeven.nl

GEVELMEESTERS Anti-Graffiti-Coatings, Hydrofobering & Reiniging Leuvert 8, 5437 AG BEERS T..........................................+31 (0)485 312327 E info@gevelmeesters.nl W www.gevelmeesters.nl

Loodgieters werken 103, 5253www.walterverhoeven.nl InternetNIEUWKUIJK Nieuwkuijksestraat AE E-mail Loodgieters werken www.walterverhoeven.nl Internet E-mail

info@walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl E-mail Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK

T......................................... +31 (0)73 5130049 E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

SMEDERIJ BOSMAN Industrieweg 11, 7102 DX WINTERSWIJK T..........................................+31 (0)6 20427728 E info@smederij-bosman.nl

W www.smederij-bosman.nl

Houthandel

VAN KEULEN LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF BV

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT T........................................ +31 (0)164 672387

SMEDERIJ FRITS KRAMER

F........................................ +31 (0)164 672069

Goejanverwelle 62, 3467 PR HEKENDORP

E info@vankeulen-loodgieters.nl

T........................................ +31 (0)182 501340

W www.vankeulen-loodgieters.nl

F........................................ +31 (0)182 503094

Liften

E frits@fritskramer.nl W www.fritskramer.nl

WWW.HOUTEX.NL

Grondtechniek

EUROLIFTEN BV FRANKI GRONDTECHNIEKEN B.V. Trondheim 8, 2993 LE BARENDRECHT T........................................ +31 (0)180 641998 F....................................... +31 (0)180 641999 E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.nl

Witteweg 4D, 1431 GZ AALSMEER Postbus 88, 1430 AB AALSMEER T....................................... +31 (0) 297 324291 E info@euroliften.nl W www.euroliften.nl

Montage

Leidekkers

SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6, 7251 KX VORDEN T......................................... +31 (0)575 551428 F......................................... +31 (0)575 551714 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

Staalconstructies

BENTSTAAL BV LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN T......................................... +31 (0)316 524050 F......................................... +31 (0)316 526950 E info@vanwelyleidekkers.nl W www.vanwelyleidekkers.nl

BUDOBOUW

Industrieweg 8, 3401 MA IJSSELSTEIN

Katwolderweg 8a, 8041 AD ZWOLLE

T........................................ +31 (0)30-6881600

T......................................... +31 (0)38 7200810

F........................................ +31 (0)30-6888816

E info@budobouw.nl

E info@bentstaal.nl

W www.budobouw.nl

W www.bentstaal.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

157

WIE DOET WAT

Stukadoors

Verfproducten

Vochtwering

STUKADOORSBEDRIJF GENNISSEN BV

LINOVA VERFPRODUCTEN

De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN

Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN

T......................................... +31 (0)343-551426

T .......................................+31 (0)575 542300

F.................................. +31 (0)343-551686Tim

KOSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN B.V.

E info@linova.nl

Overveld 15, 3848 BT HARDERWIJK

W www.linova.nl,

T..........................................+31 (0)341 467090 E info@koster-afdichtingssystemen.nl

Timmerfabrieken

Verzekeringen

W www.koster-afdichtingssystemen.nl

v.d. Veldt timmertechnieken

Hier uw logo? VAN DER VELDT TIMMERTECHNIEKEN Patrijzenlaan 21, 2104 BM HEEMSTEDE T..........................................+31 (0)23 5283225 F......................................... +31 (0)23 5295507

DONATUS VERZEKERINGEN Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN

Bel of mail Randy van den Hoek voor

Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN

alle informatie over een vermelding in

T .........................................+31 (0)73 5221700

Stedenbouw:

F .........................................+31 (0)73 5221717

E contact@timmertechnieken.nl

E info@donatus.nl

W www.timmertechnieken.nl

W www.donatus.nl

T +31 495 45 00 95 E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

Waarom u kiest voor Kalwall® HERMANS

Kalwall® is een diffuus lichtdoorlatend bouwsysteem voor gevels en daken met extreem goede isolatie-eigenschappen (U-waarde tot 0,28 W/m2K). Kalwall® is UV-bestendig en verkleurt niet, is zelfreiningend, zeer licht (15 kg/m2) en snel in montage.

K A LWA L L ®

Dit systeem is uitermate geschikt voor oa.: Zwembadcomplexen Showrooms en industrie Sporthallen Scholenbouw Musea Bureelgebouwen Atriums

● ● ● ● ● ● ●

J. HERMANS & C° is exclusief verdeler van Kalwall® voor de Benelux en Frankrijk. Voor meer info en technische ondersteuning:

KALWALL

high performance translucent building systems

I.Z. West-Grijpen Z2 Grijpenveldstraat 20, B - 3300 TIENEN Tel. (32) 16 82 03 00 info@hermansco.be www.hermansco.be

158

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Kalwall® is een geregistreerd handelsmerk van Kalwall Corporation

Is het geen plaatje?

Project – Tunnel Vaartsche Rijn De gemeente Utrecht en Prorail gaven de opdracht om 19 kunstwerken van de kunstenaar Frans Hofmeester af te beelden op het plaatmateriaal van Plastica om sfeer te creëren in de tunnel bij Station Vaartsche Rijn.

Decor Design Plastica is dé specialist in decoratief en duurzaam plaatmateriaal, met een ruim assortiment voor in- en exterieur. Met onze jarenlange kennis en ervaring staan we garant voor absolute topkwaliteit en een hoog serviceniveau. Zo werken we gericht aan het realiseren van al uw

De omvangrijke collectie plaatmaterialen van Plastica bestaat uit platen van hoogwaardig, duurzaam materiaal. De designmogelijkheden zijn onbegrensd. Uw eigen idee, foto, ontwerp of tekening wordt geïntegreerd in het oppervlak van de plaat met een kwaliteit dat geschikt is voor zowel interieur- als exterieurtoepassingen. In het design center kan met behulp van de decorscanner elk gewenst decor gecreëerd worden. Uw favoriete kunstwerk, wandkleed, kledingstuk, glas-in-lood of ander item zetten we met u om naar een uniek persoonlijk decor.

ontwerpwensen.

Plastica Plaat BV | Waalwijk | Tel. +31(0)416 67 24 00 | www.plastica.nl

KUNSTSTOF

HOUT

METAAL

STEEN

Op de foto: “In het park van Huize Middenburg staan eeuwenoude kastanjes, eiken en beuken. Er zijn vijvers en aan de achterkant stroomt de Vliet. Het huis zelf staat hoger; dat geeft een statige, imposante aanblik.” “Mijn vader is gepensioneerd aannemer, met een voorliefde voor oude gebouwen. Hij wordt al lyrisch bij het zien van een authentieke steen of tegel. Na twee boerderijen in oude staat te hebben hersteld, kocht hij dit huis en restaureerde het. De groene luiken waren totaal verwaarloosd. Alle houtjes zijn stuk voor stuk door zijn handen gegaan. Het koetshuis, waarin ik zelf woon, hebben we samen verbouwd.” “Het eerste huis - Oud Middenburg - stamt uit 1659; het werd aangelegd door een schepen uit Delft. Huize Middenburg zoals we het nu kennen werd in 1917 grondig gerestaureerd. Aan het gebouw en het park is sindsdien nooit meer iets veranderd. Het gebouw vertoont een mix aan stijlen, wat het extra mooi maakt. Ik vind het een prachtig huis op een prachtige plek.” J.E. Vink, medebeheerder (46) Huize Middenburg

onatus verzekert vertrouwd sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door hun eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig. Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.