Stedenbouw 740

EDITIE

740

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

Hotel Nassau: tot in het kleinste detail geregeld | Eerste skydive centre met twee 14ft tunnels staat in Utrecht | Een gebouw op maat van de opdrachtgever | Staalconstructie met grote overspanningen | Werken met glas gaat over de juiste balans

Voor meer informatie kijk op

tgnprojects.nl

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten.

Uw custom made tegeloplossing zit in ons DNA.

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten. Onze drijfveer is om opdrachtgevers te helpen in het maken van de juiste keuzes. Daarom stoppen we tijd in het achterhalen van de werkelijke vraag. Oprecht helpen aan uw custom made tegeloplossing zit in ons DNA. Kijk op www.tgnprojects.nl voor meer informatie en advies.

Tegelgroep Nederland – betrouwbaar, betrokken en voortdurend innovatief.

Te g e l g r o e p N e d e r l a n d . P o s t b u s 19 6 674 ZG Her veld . T. + 31 ( 0 ) 4 8 8 470 6 0 0 F. + 31 ( 0 ) 4 8 8 470 6 01 i n f o @ t e g e l g r o e p . n l w w w. t g n p r o j e c t s . n l

Wie veiligheid serieus neemt, anticipeert op brandgevaar

Waarom kiezen voor FAAY 2resist® ceiling system? ▶ hoge brandwerendheid, 120 min. getest ▶ vluchtwegen blijven lang toegankelijk ▶ verdekte, vrijdragende ophanging met brandwerende Promat panelen ▶ flexibel in gebruik ▶ uitneembare panelen, installaties blijven bereikbaar

onuitputtelijke grondstoffen

brandwerend

snel te monteren

geluidwerend

▶ toepassing in droge, natte en hygiënische ruimten ▶ hoge thermische- en geluidsisolatie

dubo

Het FAAY 2resist® ceiling system is in zijn geheel uitneembaar en demontabel.

Daardoor is het systeem flexibel herbruikbaar bij gebouwtransformatie of veranderende gebouwindeling.

Faay 2resist® ceiling system biedt hoge thermische- en geluidsisolatie en uitstekende brandwerendheid en voorziet daarmee in comfort en veiligheid.

Faay Vianen B.V. • Mijlweg 3 • postbus 116 • 4130 EC Vianen T (0347) 37 66 24 • info@faay.nl • www.faay.nl

▶ professionele advisering en begeleiding Faay en Promat WONE

NW NE

Het 2resist® ceiling system van Faay biedt optimale bescherming: met minimaal 60 tot 120 minuten is het plafond extreem brandwerend. De extra vluchttijd die dit biedt, kan van doorslaggevend belang zijn.

▶ vakkundige montage

VEILIG

thermisch isolerend

KE ER N

schroefvast

Samenwerking met:

The REDEFINITION of SANDWICHPANELS

C L A D D I N G P O I N T. N L

EDITIE

Voorwoord

740 ‘EIGENTIJDSE VORMEN IN EEN NIEUW JASJE’

De meer dan tweeduizend jaar geleden uitgevonden schroefvorm van de Griekse wiskundige Archimedes blijkt nog immer populair. Ook bij de bouw van de multifunctionele parkeergarage van RAI Amsterdam, waar twee grote, naast elkaar gelegen betonnen stijgpunten in de vorm van wokkels in het oog springen. Na een intensieve bouwperiode van elf maanden is de nieuwe parkeergarage – die verspreid over negen ruimte biedt aan 1.050 parkeerplaatsen – een feit. In deze Stedenbouw editie leest u alles over de bouw, waarin multifunctionaliteit en duurzaamheid een rol speelden.

Daarnaast besteden we in deze uitgave aandacht aan de nieuwbouw voor het European Patent Office (EPO) in Rijswijk, dat met zijn transparante voorzetgevel een nieuwe, architectonische landmark voor de stad vormt. De realisatie van het 1.750 werkplekken tellende hoogbouwpand is volgens de makers ‘een nieuwe uitdaging op weg naar steeds slimmere en duurzamere gebouwen’. Gewerkt wordt op basis van een duimendik Programma van Eisen, waarin zelfs eisen ten aanzien van de luchtkwaliteit in de kantoorruimten nauwkeurig zijn voorgeschreven. Het 26 verdiepingen hoge gebouw wordt uitgevoerd in een staalconstructie met veel glas. Installaties en voorzieningen moeten zoveel mogelijk uit het zicht worden weggewerkt. En dat zorgt voor de nodige uitdagingen.

Uitdagend was ook de bouw van Hotel Nassau, het eerste vijfsterrenhotel van Noord-Brabant, dat is ondergebracht in drie 15e- en 16e-eeuwse hofwoningen, het bakstenen ‘Liefdesgesticht’ en een neogotische kapel. Na een grondige cascorestauratie kon hier gestart worden met de transformatiewerkzaamheden, waarbij de vroegere uitstraling aan de buitenzijde zoveel mogelijk is gehandhaafd.

Binnen is een hoogwaardige hotelomgeving gerealiseerd met 95 kamers, een fitnessruimte, restaurant, zaal en vergaderkamers, waarbij historische balken, glas-in-loodramen en schilderingen zoveel mogelijk zijn behouden. Een unieke ambiance is het resultaat.

Verder besteden we in deze uitgave aandacht aan het gerechtsgebouw in Breda, dat deel uitmaakt van de herontwikkeling van het Bredase stationsgebied, de bouw van het Asscherkwartier in Amsterdam en de revitalisering van de Neudeflat in Utrecht, evenals aan verschillende productinnovaties. Ik wens u weer veel leesplezier.

Lieke van Zuilekom

|5

740

SINDS 1946

Vaktijdschrift & website voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 70 | 2016 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom – Bousema

8

REDACTIETEAM

Patricia van der Beek, Jac Buchholz, , Henk Geist, Fiona de Heus, Lilian Heijmans, Marjolein Meppelink, Richard Stegers, Irene Teunissen, Liliane Verwoolde, 'Het Tekstbureau', Jan-Kees Verschuure, Lieke van Zuilekom – Bousema.

14

26

BLADMANAGERS

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

36

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com E traffic@louwersuitgevers.nl o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS € 81,- per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 129,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 955

ADRESWIJZIGINGEN

UTILITEITSBOUW BREDA Hotel Nassau..............................................................................................................................................................................................................................................................................8 UTRECHT City Skydive ................................................................................................................................................................................................................................................................... 12 BREDA Gerechtsgebouw.............................................................................................................................................................................................................................................................. 22 AMSTERDAM Asscherkwartier............................................................................................................................................................................................................................................ 26 AMSTERDAM Woontoren B'Mine................................................................................................................................................................................................................................... 32 LEIDERDORP Hoofdkantoor Olympus..................................................................................................................................................................................................................... 34 RIJSWIJK European Patent Office ............................................................................................................................................................................................................................... 36 BARENDRECHT Herontwikkeling The Greenery...................................................................................................................................................................................... 42 ROTTERDAM Nieuwbouw Hogeschool ................................................................................................................................................................................................................. 44 DEN HAAG Hornbach...................................................................................................................................................................................................................................................................... 48

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

PURMEREND Purmerendse ScholenGroep...................................................................................................................................................................................................... 50

OPZEGGINGEN

UTRECHT Neudeflat........................................................................................................................................................................................................................................................................... 56

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

HOLTUM Logistics Campus...................................................................................................................................................................................................................................................... 52 AMSTERDAM Parkeergarage RAI ................................................................................................................................................................................................................................. 58 NIJMEGEN-LENT Van der Valk hotel ...................................................................................................................................................................................................................... 65 DEN HAAG Sportcampus Zuiderpark........................................................................................................................................................................................................................ 66 ROTTERDAM Universiteitsbibliotheek Erasmus Universiteit Rotterdam................................................................................................................. 72 ROTTERDAM Sanders Building.......................................................................................................................................................................................................................................... 76

44

50

58 90

72 98

81 106

OVERIGE RUBRIEKEN ‘'RenovActive brengt energiebesparing en gezond wonen bij elkaar’......................................................................................................................... 82 ‘Innovatief maatwerk is onze kracht’.......................................................................................................................................................................................................................... 84 ‘Duurzaam slopen gaat verder dan hergebruik van materialen’......................................................................................................................................... 86 ‘Handelskade Nijmegen is voorbeeld van co-makerschap in aantrekkende woningmarkt’.......................................................... 89 ‘Keramische tegels zijn niet voor niets populair’........................................................................................................................................................................................ 90 ‘Een mooi bedrijf, waar de mens echt centraal staat’........................................................................................................................................................................ 92

WONINGBOUW AMSTERDAM De Fred..................................................................................................................................................................................................................................................................... 94 VELSEN Melklaan.................................................................................................................................................................................................................................................................................. 96

EDITIE

740

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

DEN HAAG Oude Haagweg................................................................................................................................................................................................................................................... 98 TILBURG Clarissenhof................................................................................................................................................................................................................................................................ 100 DEN HAAG Oostduinlaa......................................................................................................................................................................................................................................................... 102 LEIDEN Pathologiegebouw Campus Boerhaave................................................................................................................................................................................... 106

OVERIGE RUBRIEKEN Wie doet wat............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 115 Tot in het kleinste detail geregeld | Eerste skydive centre met twee 14ft tunnels | Gebouw met een hoogwaardige esthetische uitstraling | Een staalconstructie met grote overspanningen | Werken met glas gaat over de juiste balans

Coverbeeld | Hotel Nassau, Breda Beeld | Joseph Briaire

|7

| UTILITEITSBOUW PLAATSNAAM Projectnaam

‘Tot in het kleinste detail geregeld’ Tekst | Jac Buchholz Beeld | Bouwbedrijf Van de Ven - Joseph Briaire

Op 1 mei van dit jaar opende in Breda Hotel Nassau, het eerste vijfsterrenhotel van Noord-Brabant haar deuren. Het hotel is ondergebracht in een historisch kloostercomplex dat jarenlang leeg had gestaan. Aan het gebouw zijn zowel restauratie-, verbouw- en nieuwbouwwerkzaamheden uitgevoerd, door Bouwbedrijf Van de Ven. Dat bedrijf was eveneens verantwoordelijk voor de afbouw en inrichting van het hotel.

Het complex waarin Hotel Nassau is ondergebracht, bestaat uit drie 15e- en 16e-eeuwse hofwoningen, het bakstenen ‘Liefdesgesticht’ en een neogotische kapel. Omdat het gebouw, vanwege de leegstand en het verwijderen van een leien dak dat werd vervangen door een afdekzeil, op bepaalde plaatsen in slechte staat verkeerde, moest er eerst een cascorestauratie worden uitgevoerd, vertelt projectleider Otto Janssen van Bouwbedrijf Van de Ven. “Daarbij zijn we aan de slag gegaan met ingrepen die hier in het verleden zijn uitgevoerd. Van halverwege de negentiende eeuw tot 1992 waren hier de zusters van de Orde der Franciscanessen gevestigd. Die hebben bijvoorbeeld in die periode alle panden doorgebroken waardoor er een labyrint is ontstaan met onder meer ongelijke verdiepingsvloeren.”

HOOGWAARDIGE HOTELOMGEVING Na de restauratiewerkzaamheden moest het complex worden getransformeerd tot hoogwaardige hotelomgeving, aldus Janssen. “Aan de buitenzijde is de vroegere uitstraling zoveel mogelijk gehandhaafd, binnen is een hoogwaardige hotelomgeving gerealiseerd met 95 kamers, een fitnessruimte, restaurant, zaal en vergaderkamers. Waar mogelijk hebben we binnen zoveel mogelijk historische elementen behouden zoals historische balken, glas-inloodramen en de schilderingen in de kapel.” De laatste maanden van het project, tot aan de opening in mei, noemt Janssen uniek. “We hebben de complete afbouw en inrichting tot in de kleinste details geregeld. Het hotel heeft het Marriott-label; ‘Autograph Collection’. Dat betekent dat er hoge

8|

BREDA | Hotel Nassau

Het historische kloostercomplex dat jarenlang leeg stond.

kwaliteitseisen aan de inrichting en het design ervan zijn gesteld.” Dus zorgde Bouwbedrijf Van de Ven voor een onderscheidend en op maat gemaakte hotel­ inrichting, van de tafels, stoelen en bedden tot vloerbedekking en verlichting.

BRANDVEILIGHEID Elk aspect werd door de opdrachtgevers zorgvuldig beoordeeld, vertelt Janssen. Verder, geeft hij aan, was de brandveiligheid een belangrijk issue. “Dat betekende onder meer dat we op het laatste moment extra rookmelders hebben aangebracht, evenals een extra brandscherm bij een afzuigkap in de keuken. Daarnaast moet je natuurlijk goed kijken of alle oplossingen ook daadwerkelijk op tijd geleverd kunnen worden.” Janssen omschrijft de laatste periode van het project als hectisch en spannend, maar er was altijd het vertrouwen dat de deadline gehaald ging worden. “Onze opdrachtgevers

twijfelden daar op een gegeven moment even aan”, glimlacht hij, “maar wij wisten dat het goed zou komen. Daar hebben we wel met man en macht aan gewerkt.” Daarbij werd volgens Janssen een strakke planning en coördinatie gehanteerd. “Alles wat werd aangeleverd moest ook meteen worden verwerkt; er was geen ruimte voor opslag. Bij het afbouwen van de kamers en andere ruimtes is het overzicht er nog wel. Maar op een gegeven moment is dat klaar en dan zijn alleen de lobby en gangen nog over. Op het hoogtepunt was er zo’n tweehonderd man dichtbij elkaar aan het werk. Al met al was dit een bijzonder project waar we in een relatief korte tijd na het cascoherstel zowel renovatie- en nieuwbouwwerkzaamheden hebben uitgevoerd als een complexe afbouw hebben verzorgd. Een knap staaltje werk.” ❚

|9

Ons vÄłf sterren project van klooster naar hotel Nassau Breda

Specialist in veelzijdigheid Tel. (0413) 36 69 33

Veghel

www.bouwbedrijfvandeven.nl

BREDA | Hotel Nassau

Projectinfo UITDAGEND EN UITZONDERLIJK PROJECT Voor alle deelnemende partijen waren de werkzaamheden aan Hotel Nassau in Breda een bijzondere ervaring. Die mening is ook directeur Gerard Claassen van Claassen Schilderwerken toegedaan. “Niet alleen vanwege de omvang. Het werk bevatte nogal wat aparte aspecten voor ons.”

Hij wijst onder meer op het aanbrengen van glas op de diverse plekken in de historische gebouwen. “Het ging bijvoorbeeld om grote, zware ruiten; forse glasplaten met een dikte van 46 mm die aan allerlei voorschriften moesten voldoen. Die hebben we met behulp van een kraan moeten aanbrengen.” Het bedrijf plaatste onder andere ook op diverse plekken voorzetramen en deed het schilderwerk aan de gevels. “Dat was voor zo’n tien procent nieuw en voor de rest renovatie- en restauratiewerk. Er is eerst kleuronderzoek uitgevoerd, daarna hebben we diverse monsters gezet.”

Een deel van het schilderwerk – zoals de deuren – vond plaats in de eigen werkplaats.

Claassen wijst op de beperkte ruimte en logistieke uitdaging die werken in de binnenstad met zich meebrengt. “Het aanleveren van materialen werd van tevoren tot in detail vastgelegd. Het gebruik van de kraan – voor het aanbrengen van een deel van de glasplaten – eveneens. Daarnaast was er sprake van een strakke planning. De openingsdatum stond vast.

Dankzij veel en goed overleg tussen alle partijen hebben we dat gehaald en kijken we terug op een uitdagend en uitzonderlijk project.”

Bouwinfo ONTWIKKELAAR ARCHITECT HOOFDAANNEMER ADVIES INSTALLATIES SCHILDERWERK CONSTRUCTIES BOUWPERIODE

Designhotel Nieuwstraat Breda BV, Veghel C5 Architecten, Breda Bouwbedrijf Van de Ven, Veghel Visscher Installatie Advies, Zwolle Van Delft Installaties BV, Nieuwkuijk Claassen Schilderwerken, Uden Bouw-Adviesbureau van der Zanden, Helmond Oktober 2014 – april 2016

| 11

UTRECHT | City Skydive Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Studio 57

‘Spirit’ centraal bij bouw City Skydive Utrecht

NIEUW LANDMARK voor belevingscultuur langs A2 De stad Utrecht is met Leidsche Rijn in westelijke richting gegroeid, en dat stadsdeel klampt zich met nieuwe functies vast aan de verbrede en deels ondertunnelde snelweg A2. De noordelijke entree van dit gebied – bedrijventerrein Haarrijn – wordt sinds kort gemarkeerd door een installatie met industriële allure. Deze City Skydive, een nieuw leisurecentrum van circa veertig meter hoog waarin de vrije val kan worden gesimuleerd, wordt op een bijzondere manier ontwikkeld en gebouwd, vertelt Dries van Heusden van Elefant Architecten.

City Skydive is een initiatief van Henk Moeskops, die in bestaande Utrechtse gebouwen diverse leisurecentra exploiteert, zoals KidZcity. City Skydive is het eerste nieuwbouwproject dat Moeskops en Elefant Architecten samen hebben opgestart. “In zekere zin de kroon op een jarenlange samenwerking”, zegt Van Heusden, onder meer ook werkzaam in het projectmanagement van de Noord/Zuidlijn. “Onze samenwerking kenmerkt zich door onderling vertrouwen, inventiviteit en een oprechte liefde voor ‘spelletjes’. Wij hebben bijvoorbeeld lasergaming geïntroduceerd in Nederland.”

Het ondernemerschap van Moeskops en de technische achtergrond van Van Heusden liggen ook aan de basis van het ontwerp voor de City Skydive, waarin bezoekers in twee 35 meter hoge, verticale windtunnels een gecontroleerde vrije val kunnen maken (zie kader). De bouw startte begin dit jaar op een verworven locatie direct naast de A2-afslag Maarssen, met trek- en drukpalen onderheid; het complex moet in de loop van 2017 in gebruik worden genomen. “City Skydive moet een landmark worden vanuit de richting Amsterdam – zoals het Fletcher Hotel dat is in omgekeerde zin. Je kunt straks

Wat is een skydive?

In de City Skydive kunnen particuliere bezoekers of bedrijven straks voor enkele minuten vliegtijd huren.

De tunnels zijn ontwikkeld voor zowel ‘first- en onetime flyers’ als sport- en beroepsvliegers. Onder leiding van gecertificeerde instructeurs en met windsnelheden tot driehonderd kilometer per uur kan een gecontroleerde skydive worden gemaakt zonder uit een vliegtuig te hoeven springen, zoals bij een parachutesprong. Installatietechnisch complex in ontwerp en realisatie, maar er is alles aan gedaan om de beleving te vergroten, zegt architect Dries van Heusden over zijn gebouw. “De vliegkamer is ombouwd met glas. Tijdens de vlucht zal de skydiver zich niet alleen als een vogel voelen, maar ook als zodanig over de omgeving kunnen uitkijken.”

12 |

UTRECHT | City Skydive

Diverse overstekken zorgen voor constructieve uitdagingen.

De constructie is volledig onderheid.

vanuit de horecagelegenheid bovenin heel de omgeving van Utrecht zien.”

Pionieren is het zeker, want de bouw van een dergelijk object – meer een installatie dan een gebouw – is door geen van de betrokken partijen ooit eerder uitgevoerd. “Maar het wordt evenzeer een state of the art-installatie als een aantrekkelijk bouwwerk.”

WERKPAKKETTEN VOOR UITVOERENDE PARTIJEN Opdrachtgever City Skydive Centres zette het project op een bijzondere wijze in de markt. Van Heusden: “Er is geen bestek en geen hoofdaannemer, maar er zijn volgens een Design & Construct-model (UAV-GC) werkpakketten uitgezet aan de producent van de windtunnelinstallaties, de staalbouwer en de gevelpartij. Die engineeren binnen hun werkpakket hun eigen oplossingen en zijn daarvoor ook verantwoordelijk. In dit project werken maar twee man ‘overhead’, dat zijn Henk Moeskops en ik. Wij zorgen met diverse adviesbureaus voor de planontwikkeling en getweeën voor het totaalproduct, zijn sterk in de regie maar laten de partijen ook oplossingen aandragen. De hydraulisch geveerde windturbines, die huizen in de twee staande stalen kokers van 7x7 meter, worden in deze branche altijd als maatwerk geleverd, in dit geval door de Duitse producent EVG. Dit zijn ook binnen het specialisme unieke installaties, volledig ‘custom made’ ontwikkeld door Actiflow-Streamlines.”

Staalbouwer Qumey bouwt naast het casco ook de stalen windtunnels en droeg oplossingen aan voor de benodigde stijfheid van de constructie. De gevel – geëngineerd, geleverd en gemonteerd door Cladding Partners, krijgt een binnendoos van sandwichpanelen en wordt in de drie meter hoge plint voorzien van cortenstaal en verder naar boven toe met goudgeel gecoat staalplaat voorzien van zwarte stroken en elementen van goudkleurig aluminiumcomposiet.

“De ‘spirit’ die van deze onderneming uitgaat, werkt door in de organisaties van de uitvoerende partijen. Op sommige aspecten zijn er zeker uitdagingen, zoals de krachten die bij het gebruik vrijkomen, de koeling van de installaties en de diverse overstekken, maar de bouwpraktijk voegt zich naar onze berekeningen.” Zelfs over de vangnetten op instapniveau in de windtunnels is tot in detail nagedacht. “Dit wordt een attractie voor iedereen, en in deze branche kun je geen enkel risico nemen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER City Skydive Centres B.V. ARCHITECT/ PROJECTMANAGEMENT Elefant Architecten bv ONTWERP WINDTUNNELS Actiflow-Streamlines COÖRDINEREND CONSTRUCTEUR Bartels Ingenieursbureau ADVISEUR INSTALLATIES Henk Heiner STAALCONSTRUCTIE GEBOUW EN TUNNELS Qumey GEBOUWSCHIL Cladding Partners VENTILATOREN Rucon Systemair/EVG INSTALLATIES Van Barneveld (E), Warmtebouw (W) AFBOUW Oostveen Timmerwerken GLAS VLIEGKAMER IFS

| 13

UTRECHT | City Skydive Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Qumey - Fleyevision

‘Gestroomlijnd bouwen aan nooit eerder vertoonde staalconstructies’ De staalconstructie van City Skydive wordt inclusief windtunnels geëngineerd en gebouwd door Qumey, een familiebedrijf uit Maarssen dat korte lijnen combineert met een halve eeuw ervaring in de Nederlandse staalbouw. “In al onze projecten gaat het om technisch en logistiek hoogwaardige staalbouwproducten, gerealiseerd op basis van een gestroomlijnde samenwerking”, zegt directeur-eigenaar Lex Meijers. Dat geldt ook voor het project City Skydive.

“Als er vertrouwen is, heb je als bouwpartner aan één telefoontje genoeg.”

14 |

UTRECHT | City Skydive

staalskelet, zijn publieke en installatietechnische ruimten ingetekend. De ontwerpers hebben niet voor de gemakkelijkste weg gekozen: City Skydive wordt niet alleen de eerste in Europa met twee windtunnels, maar moet een state of the art-attractie worden in Midden-Nederland.

Op een bepaald punt in de vrije val-simulatie dient de skydiver open zicht te hebben op de buitenwereld; de ontvangstruimte op twaalf meter hoogte – ook wel ‘kathedraal’ genoemd – heeft een overstek van acht bij vier meter en is geheel omkleed met glas. En bovenin is nog een zware constructie voor een uitzichtplateau voorzien. De ruimten om de tunnels heen zijn engineeringstechnische kunststukjes, aldus Meijers. “Als je eenmaal gaat bouwen, is het een kwestie van zorgvuldige Meccano-bouw, maar tijdens het proces is veel gepuzzeld en gesleuteld.

De twaalf-meter-vloer wordt bijvoorbeeld gedragen door Willems-ankers; die zijn in de realisatiefase nog ingekort, terwijl de constructie werd ondersteund.

Tijdens de bouw hebben wij een tweede werkvloer gecreëerd op twintig meter hoogte, met materieel dat gedeeld wordt met andere partijen. Zo coördineren wij meerdere zaken tijdens de realisatie, bijvoorbeeld op het gebied van BIM.”

Vanuit de compacte productielocatie aan de Handelsweg in Maarssen, op pakweg twee kilometer van de bouwlocatie van City Skydive, bedenkt Qumey oplossingen voor gecompliceerde staalconstructies. “Bestaande en nieuwe constructies; soms nooit eerder gebouwd, zoals City Skydive”, zegt Meijers, terwijl hij op een flatscreen diverse doorsnedes van het gebouw toont. “In Europa staat straks geen tweede constructie als deze, met twee windtunnels van zeven meter doorsnede waarin de lucht hoge snelheden bereikt en vervolgens wordt hergebruikt. Je kunt deze installatie misschien alleen vergelijken met gespecialiseerde industriële bouw.”

Qumey neemt uitdagingen als deze graag aan. “Wij kiezen liefst voor gecompliceerd engineeringswerk en nemen daarbij vaak het initiatief. Zo hebben wij recentelijk voor ProRail het spoorbed gemaakt voor ingegoten spoor bij de spoorbrug van Zutphen en ontwikkelden wij een gepatenteerd hydraulisch aandrijfsysteem voor inspectiewagens. Dan spreek je over hoge normeringen dan wel specifieke eisen en objecten met een intensief gebruikskarakter.”

Terugkomend op City Skydive: die is met veertig meter ook nog eens uitzonderlijk hoog. Maar dat heeft een reden. “Als wij hierdoor met een enthousiaste groep co-makers mogelijk maken dat de windenergie kan worden hergebruikt voor een volgende vrije val, waardoor een goede exploitatie voor de opdrachtgever mogelijk wordt, dan zeggen wij bij Qumey: daar doen wij het voor.” ❚

Voor de staalconstructie van City Skydive worden bij Qumey in Maarssen logistiek en technisch geoptimaliseerde onderdelen geproduceerd, die op de bouwlocatie langs de A2 worden geassembleerd tot een ultra-stijf geheel. Elk detail telt, zegt Meijers. “De twee windtunnels zijn op zich al gebouwconstructies; deze zijn vervat in een staalskelet met diverse overstekken, een ontwerp dat tijdens het proces nog is gefinetuned, met een eigen engineer die letterlijk elk schroefje in de constructie kent – Johan van der Vorst, diverse co-makers en via korte lijnen met de opdrachtgever. Ook voor gespecialiseerde windtunnel-ontwerpers als Actiflow-Streamlines is City Skydive absoluut maatwerk. Actiflow-Streamlines heeft zich in het engineeringsproces zeer ondersteunend opgesteld.”

Voor de constructie van de flessenhalzen in de windtunnels, waarin de voor de vrije val benodigde windenergie wordt versneld, is zelfs een scheepsbouwer ingeschakeld. “De synergie die in dergelijke samenwerkingstrajecten ontstaat, is onbetaalbaar”, zegt Meijers. “Het mooie van dit soort projecten is dat iedere betrokkene oplossingen voor elkaar probeert te bedenken. Omdat de lijnen kort zijn, het enthousiasme groot is en de projectpartners zo’n complexe constructie nooit eerder hebben gebouwd, komt hier iets bijzonders tot stand.”

INGENIEUS ONTWERPEN, EFFICIËNT BOUWEN Hoe ingenieus City Skydive in elkaar zit, wordt ook een ongetraind oog snel duidelijk. De doorsnede van het tientallen meter hoge complex toont een installatie die veel wegheeft van een straalmotor. Daaromheen, in het

| 15

UTRECHT | City Skydive

16 |

UTRECHT | City Skydive

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Actiflow-Streamlines

Innovatieve windtunnels voor skydiving centrum Utrecht

Optimale luchtstroming, minimale operationele kosten Langs de A2 bij de afslag Maarsen wordt druk gebouwd aan het eerste indoor skydiving centrum van de regio Utrecht, dat tevens het eerste centrum ter wereld wordt met niet één maar twee 14ft windtunnels. Om een optimale aerodynamica in deze windtunnels te verkrijgen, riep architect Dries van Heusden van Elefant Architecten de hulp in van Actiflow-Streamlines, om het technisch ontwerp voor de duo-windtunnels te maken. Een minimale turbulentie, een uniforme luchtstroom, een indrukwekkende springervaring, efficiënte koeling en een laag energieverbruik waren onderdeel van de wishlist, vertelt Oskar van Dijk, Design Engineer bij Actiflow-Streamlines.

“Met behulp van computersimulaties hebben we in een paar maanden tijd de meest efficiënte vorm voor de windtunnels berekend, wat niet alleen een positieve uitwerking heeft op de functionaliteit, maar ook op de energierekening. Want hoe minder weerstand de vorm geeft, hoe minder energie nodig is om de lucht rond te pompen”, vertelt hij. “In vergelijking met het initiële ontwerp hebben we het energieverbruik met een factor 3 gereduceerd, waarbij de kwaliteit van de luchtstroming alleen maar beter is geworden.” Per tunnel is nu maximaal 1,5 Megawatt aan ventilatiekracht voorzien.

MINIMAAL ENERGIEVERBRUIK Om het energieverbruik verder te minimaliseren, heeft Actiflow-Streamlines verschillende oplossingen aangedragen. “Zo hebben we energiezuinige ventilatoren en een energiezuinig koelsysteem voorgesteld”, vertelt Van Dijk. “In de tunnels wordt straks niet geventileerd met koelers, maar met buitenlucht dat gratis voorhanden is. Om te voorkomen dat teveel lucht ververst moet worden, hebben we een waternevelsysteem aan het ontwerp toegevoegd dat de luchttemperatuur door verdamping naar beneden brengt. Verder hebben we een innovatieve oplossing bedacht voor de reductie van turbulentie en het voorkomen van klapperend lawaai aan de deur naar de springsecties. Nadat

we het integrale ontwerp via simulaties hebben getest en geoptimaliseerd, is het ontwerp aangeboden aan de constructeur en installateurs voor verdere detaillering.”

AANSTURING, MONITORING EN CONTROLE Naast het ontwerp van de windtunnels heeft Actiflow-Streamlines een ontwerp gemaakt voor de aansturing van de windtunnels, waarin ook de software voor monitoring en controle van de installaties is meegenomen. Onder andere ten aanzien van temperaturen en luchtsnelheden. “Het veiligheidsaspect speelde hierbij ook een grote rol”, vertelt Van Dijk. “Wanneer de windtunnels in bedrijf zijn, staan ze onder grote onderdruk. Dit brengt de nodige risico’s met zich mee, bijvoorbeeld wanneer onverhoopt een deur wordt geopend. Maar ook wanneer op de noodstop wordt gedrukt. Ons systeem ziet erop toe dat in dergelijke gevallen geen gevaarlijke situaties ontstaan.” ❚

| 17

ErP The strong combination of technology and trust Systemair is fabrikant en leverancier van energiezuinige ventilatoren & accessoires, luchtverdelingsproducten & brandbeveiliging, compacte WTW-units en standaard & modulaire luchtbehandelingsunits.

Systemair is een bedrijf dat zich continu ontwikkelt. Kernwaarden daarbij zijn kwaliteit, beschikbaarheid en leverbetrouwbaarheid.

Kennis en ervaring delen wij met de branche om vanuit gezamenlijk vertrouwen tot de juiste productkeuze en optimale toepassingen te komen. We bieden u hoogwaardige, betrouwbare oplossingen voor de utiliteit, gezondheidszorg, industrie, marine & offshore, scholen en parkeergarages. Zo garanderen we betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid onder alle omstandigheden.

Het meest complete én meest flexibele assortiment in ventilatie en klimaatbeheersing is verkrijgbaar bij Systemair.

Harderwijk · Tel: 0341 - 439 100 Waalwijk · Tel: 0416 - 685 555 Systemair B.V. · info@systemair.nl · www.systemair.nl

UTRECHT | City Skydive

Eerste skydive centre met twee 14ft tunnels Pal naast de A2, vlakbij de Haarrijnse plassen verrijst een indoor skydivecentrum van wereldklasse. Indoor skydiven is de nieuwe rage waarbij jong en oud zich als een vogel in de lucht voelen. In een veilige omgeving, onder leiding van gecertificeerde instructeurs, met windsnelheden tot driehonderd kilometer per uur een skydive maken zonder uit een vliegtuig te hoeven springen. Dat is in het kort wat skydiven inhoudt. Zowel voor de professionele springers, maar zeker ook voor de recreant.

City Skydive Utrecht wordt het eerste skydivecentrum in Europa met twee 14ft tunnels. Bijzonder is dat de tunnels zich geheel boven de grond bevinden. De beide vliegkamers hebben op het smalste punt een doorsnede van 4.10 meter en zijn 8 meter hoog. Dit unieke gebouw zal door de vormgeving en zijn totale hoogte van 35 meter een ‘state-of-the-art’ landmark worden.

Om te kunnen vliegen, wordt er door elke tunnel ongeveer 4 miljoen m3 lucht per uur geblazen.

Deze lucht komt van in totaal acht 400 kW axiaalventilatoren, die per stuk zo’n tien ton wegen. Een zeer specialistische vorm van ventileren. Vandaar dat Systemair al in een vroeg stadium bij dit project betrokken is. De ventilatoren zijn voorzien van frequentieregelaars en kevlar schoepenwielen.

Dankzij de speciale leidschoepen is er in de vliegkamers rondom een homogene luchtsnelheid.

Cruciaal voor een goede vlucht. Deze zomer zijn de ventilatoren geleverd en City Skydive Utrecht opent naar verwachting medio februari 2017 haar deuren voor het publiek.

Systemair B.V. is fabrikant en leverancier van het meest complete én meest flexibele assortiment van Europa als het gaat om ventilatie en klimaatbeheersing en draagt specifieke oplossingen aan voor de werksegmenten utiliteit, gezondheidszorg, scholen, industrie, parkeergarages, datacenter cooling en marine, oil en gas. Kernwaarden van Systemair zijn kwaliteit, beschikbaarheid en leverbetrouwbaarheid. ❚

| 19

UTRECHT | City Skydive

Cladding Partners: dak- en gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

Voor kwalitatieve, economische en hoogwaardige oplossingen.

Meer weten? Kijk op onze website www.cladding.nl

20 |

UTRECHT | City Skydive

Projectinfo BOUWTEAMAANPAK VOOR W-INSTALLATEUR

VLIEGTUIGVLEUGEL

De bouwteamaanpak bij de realisatie van City Skydive leidde onder meer tot een vroegtijdige inschakeling van Warmtebouw als W-installateur. “Dit project vraagt onze flexibele maar continue inzet van advies tot realisatie, met een praktisch-realistische instelling”, aldus business unit manager Patrick van Echtelt.

City Skydive, het indoor skydive center in Utrecht, wordt in een bouwteam gerealiseerd. Ad de Jong, projectleider van Cladding Partners, legt uit hoe dat in zijn werk gaat en welk aandeel het bedrijf in het project heeft.

Warmtebouw verzorgt de engineering en installatie van zowel de gebouwgebonden installaties als een koelsysteem voor de windturbinelucht – een latere toevoeging. “Met zogenoemde adiabatische koeling zorgen wij ervoor dat de temperatuur van de lucht in de windtunnels niet te hoog wordt. Verder verzorgen wij de verwarming en koeling van de gebruiksruimten met een warmtepompsysteem, alsmede de luchtbehandeling door middel van WTW-installaties.”

Omdat de gebruiksruimten, waaronder kleedruimten met douches, constructief-technisch om de windtunnels heen zijn ontworpen, zijn deze praktisch zelfvoorzienend. “Wij zijn vroegtijdig betrokken in het ontwerpproces om te garanderen dat er voldoende installatieruimte is, het gebouw goed kan worden geventileerd en de kanalenloop goed kan worden vormgegeven. Het mooie aan dit project is de gunfactor, waardoor er met gelijkgestemde partijen snel geschakeld kan worden.”

“We zijn er al in het voortraject intensief bij betrokken. We zijn met de architect om de tafel gaan zitten om naar zijn ideeën te luisteren en daar onze visie op te geven. Op basis van die ideeën hebben we een aantal mock-ups gemaakt.”

Cladding speelde dus een rol bij het ontwerp en verzorgde ook een deel van de engineering. Het bedrijf levert en monteert de dak- en gevelbeplating, vliesgevels en brengt de dakbedekking aan. De Jong verwijst dan naar een specifiek deel van het gebouw. “Dat krijgt de vorm van een vliegtuigvleugel. Dat is, met alle rondingen, een echte uitdaging. De gevelplaten brengen we aan op een carrier-systeem. Dat draagt bij aan een snelle verwerking en bouwdichting en biedt de mogelijkheid om de platen, indien gewenst, vrij gemakkelijk te vervangen.” Het gebouw, zegt hij, krijgt een donkergouden kleur met zwarte accentstroken, de plint wordt opgetrokken uit cortenstaal en de vliegtuigvleugel wordt goudkleurig. En over de planning: “Dat vraagt veel overleg. We zitten zeer regelmatig bij elkaar zodat we waar nodig kunnen bijsturen om op schema te blijven.”

E-INSTALLATIES CITY SKYDIVE OP LAATSTE MOMENT GEÏNTEGREERD

Voor ’n betrouwbaar klimaat!

Ook bij City Skydive Utrecht!

Warmtebouw ontwerpt, installeert en beheert kwalitatief hoogwaardige technische installaties voor kantoren, scholen, sportaccommodaties, supermarkten, winkels,

Ook voor Elektrotechnisch Bureau Van Barneveld, dat de E-installaties levert dan wel integreert, is de realisatie van City Skydive pionierswerk.

“Een dergelijk object is nog nooit eerder gebouwd; met de engineering van industriële installaties onder hoge tijdsdruk hebben wij echter ruime ervaring”, aldus projectleider Ruben Van Rooijen.

Van Rooijen vergelijkt de realisatie van City Skydive bijvoorbeeld met de bouw van een bio-energiecentrale voor Eneco in Farmsum (Gr.). “Ook daar dienden verschillende specialistische installaties in korte tijd door ons werkend geïntegreerd te worden.” Bij City Skydive zijn de windturbine-installaties en W-installaties belangrijke integrale componenten van de werkzaamheden, waarin ook conventionele gebouwgebonden E-onderdelen als verlichting en beveiliging zijn begrepen. “Omdat er geen bestek is, komt veel neer op eigen oplossingen en daarvoor is ruimte. Betrokkenheid, inzet en flexibiliteit zijn eerste vereisten, zowel op het gebied van engineering als uitvoering. Pas in een laat stadium kunnen wij in het gebouw de infrastructuur realiseren om de installaties werkend op te leveren, vanwege de door Stedin gerealiseerde trafo-ruimte op hoogte.”

banken, zorginstellingen, industriële en entertainment projecten.

www.warmtebouw.nl • info@warmtebouw.nl • 030-2483030

De installatie wordt uiteindelijk circa veertig meter hoog.

| 21

BREDA | Gerechtsgebouw Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | A2Studio

Gerechtsgebouw Breda: verankerd in omgeving, integraal gebouwd en beheerd

Een ‘GEZAG WEKKENDE, TRANSPARANTE’ entree voor de stad

De herontwikkeling van het Bredase stationsgebied gaat gepaard met een ambitieus programma. De hoofdentree van het vernieuwde station is verplaatst naar de noordzijde van het spooremplacement en aan het westelijke uiteinde van dit gebied wordt sinds februari 2016 gebouwd aan het nieuwe gerechtsgebouw Breda. Het gerechtsgebouw is aanbesteed door het Rijksvastgoedbedrijf via een Publiek Private Samenwerking (PPS) met een DBFMO-contract. Het consortium InBalans is als opdrachtnemer verantwoordelijk voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van het nieuwe gebouw, alsook voor de facilitaire dienstverlening. “Alle concrete besluiten worden integraal genomen voor de komende dertig jaar”, zegt Jacques Ros, projectdirecteur van GGB inBalans DBMO B.V..

De Raad voor de Rechtspraak en het Parket-Generaal hebben het Rijksvastgoedbedrijf gevraagd om nieuwe huisvesting voor de rechterlijke organisatie in Breda, met daarin de Rechtbank Zeeland-West-Brabant, het Arrondissementsparket Zeeland-West-Brabant (Openbaar Ministerie) en de locatie Breda van de Raad voor de Kinderbescherming. Het Rijksvastgoedbedrijf faciliteert in deze de gebruikers van het nieuwe gerechtsgebouw.

InBalans werd in het voorjaar van 2015 geselecteerd uit drie aanbiedende consortia. Aan de gunningsprocedure ging een gespecificeerde uitvraag vooraf.

Het consortium is een samenwerkingsverband van drie aandeelhoudende partijen: Facilicom, Macquarie Capital Group en VolkerWessels, met daarnaast Hootsmans architectuurbureau, Architectenbureau Paul de Ruiter, Sevil Peach, Karres en Brands Landschapsarchitecten, Arup, Halmos en VolkerWesselsondernemingen Visser & Smit Bouw bv en HOMIJ Technische Installaties bv.

ONTWERP Het gerechtsgebouw Breda moet een ‘gezag wekkend’ maar ook een transparant en toegankelijk gebouw worden. De gevel van het gerechtsgebouw wordt bekleed met gevarieerd afgewerkt, architectonisch beton waarin grote

22 |

De Stationslaan met het gerechtsgebouw; links van het midden de entree van het openbaar toegankelijke park.

BREDA | Gerechtsgebouw

Gerechtsgebouw Breda wordt gebouwd op de hoek van de Belcrumweg en de Stationslaan.

glaspartijen zijn opgenomen. Het complex oogt met zijn 66 meter hoogte en drie gedraaide bouwdelen (betonnen plint, stalen middenbouw en prefab betonnen hoogbouw) als een solitair pand dat gezag uitstraalt, wat door de ruimtelijke verankering nog wordt versterkt. Tegelijkertijd heeft het gerechtsgebouw een lichte, transparante uitstraling met gescheiden delen voor de drie gebruikers. “Zij worden betrokken bij de inrichting van het pand, begeleid door onze interieurarchitect. Met als doel dat zij zich meteen thuis voelen in gerechtsgebouw Breda”, aldus Ros. Volgens hem speelden ontwerpaspecten een belangrijke rol in de gunning.

“InBalans heeft het oorspronkelijk ontwerp van het gebouw gedraaid en de geplande entree gewijzigd in een entreeplein op de hoek van de Belcrumweg en de Stationslaan, met een voorplein uitlopend naar het water van de Mark.” Dat bleek een goed idee. Door de ruimtelijke inpassing kan het trapeziumvormige gebouw, met daarin drie letterlijk gestapelde organisaties, een levendige stadsentree worden. De relatief kleine footprint van het gebouw zorgt ervoor dat er voldoende ruimte is om het gebouw te integreren met het geplande openbare coulisselandschap tussen spoor en gebouwen. “Het dek van de bovengrondse parkeergarage wordt een van verschillende zijden toegankelijk park, dat is geïntegreerd met de landschapszone gelegen naast het spoor.” Hiermee ontstaat een directe, uitnodigende verbinding naar de omgeving van het station. Het park, dat ‘vloeiend klimt en daalt’, is ingericht op ontspanning voor de medewerkers en bezoekers van het gerechtsgebouw.

Ook trein- en busreizigers die de binnenstad in- en uitgaan, kunnen genieten van deze route.

‘SCOPE VAN DERTIG JAAR’ De finetuning van het ontwerp vond plaats binnen het consortium, in samenspraak met toetsende instanties als de gemeente Breda. “Die processen zijn voorspoedig verlopen, zodat wij ons binnen InBalans kunnen concentreren op de realisatie, inrichting en exploitatie. Besluiten worden integraal genomen.

De contractduur is dertig jaar. Wij willen enerzijds efficiënt bouwen, anderzijds zijn wij ook dertig jaar lang verantwoordelijk. Veel, zo niet alles, wordt daarom

begroot op basis van ‘life cycle costs’, van de keuze van de materialen tot de invulling van de facilitaire dienstverlening. Hiervan hebben zowel InBalans als de gebruikers de komende dertig jaar profijt.” Een belangrijk ander aspect van integrale contractvoering is verificatie; het ‘aantoonbaar maken’ van het geleverde. Dat is niet alleen contractueel vereist, maar ook in het belang van het consortium, zegt Ros. “Het ambitieniveau van de contractpartijen is hoog; dit type gebouwen heeft een hoog afwerkingsniveau, alsmede hoog gespecificeerde veiligheidseisen. Wij werken bovendien met eindgebruikers die elk een eigen toegangssysteem, clientèle en werkwijze hebben.”

De contractvorm geeft voldoende ruimte voor alle ambities, aldus Ros; ook voor innovaties is aandacht. “De WKO-installatie onttrekt straks bijvoorbeeld water vanuit de Mark. Als hier in april 2018 een opgeleverd pand staat, moet alles ingericht zijn en functioneren, van het meubilair tot aan de veiligheidspoortjes en bewakingscamera’s. Kortom: het gebouw is dan beschikbaar en gereed voor inhuizing.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Rijksvastgoedbedrijf GEBRUIKERS Rechtbank Zeeland-West-Brabant, Arrondissementsparket Zeeland-West-Brabant en Raad voor de Kinderbescherming OPDRACHTNEMER GGB inBalans B.V. DBFMO (VolkerWessels Bouw- en Vastgoedontwikkeling, Facilicom en Macquarie Capital Group) ONTWERP, BOUW, ONDERHOUD EN FACILITAIRE DIENSTVERLENING GGB inBalans DBMO B.V. (Visser & Smit Bouw, Facilicom en HOMIJ) BOUWPERIODE februari 2016 – april 2018 PROGRAMMA 32.000 m2 gebouw en 8.000 m2 parkeergarage

| 23

DECOMO, Uw gevel in beton ‌ Architectonisch beton staat voor een duurzame en creatieve oplossing voor gevelelementen van zowel residentiÍle projecten, utiliteitsbouw, als kantoorgebouwen. Met meer dan 35 jaar ervaring, is DECOMO de specialist inzake de productie van dit kwalitatief en uiterst hoogwaardig betonproduct op maat , dat tevens structureel kan worden aangewend.

Wij bieden conceptueel advies tijdens de ontwerpfase van om het even welk bouwproject en garanderen een professionele begeleiding tijdens de uitvoering van Uw gevel in beton.

www.decomo.be

BREDA | Gerechtsgebouw Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | A2Studio

Uitgekiende combinatie afwerkingsmogelijkheden architectonisch beton Het nieuwe gerechtsgebouw Breda moet een ‘gezag wekkend’ maar ook een transparant gebouw worden, dat tegelijkertijd transparantie uitstraalt. De trapeziumachtige constructie, bestaand uit een plint, een middenbouw- en een bovenbouwdeel is daartoe uitgerust met een architectonische gevel, samengesteld uit grote raampartijen omringd door panelen en sandwichelementen van architectonisch beton. Deze worden door gevelbouwer Vorsselmans en architectonisch betonfabrikant Decomo geëngineerd en op de bedrijfslocatie van Decomo in Moeskroen (B) geproduceerd en geassembleerd.

Het gebouwontwerp is gemaakt door Hootsmans architectuurbureau, in samenwerking met Architectenbureau Paul de Ruiter. “De uitgangspunten voor de uitstraling van de gevelschil zijn in een vroeg stadium door ons onderzocht en gefinetuned met de architect”, zegt technisch commercieel productontwikkelaar Werner Hulstaert van Decomo. “Gekozen is voor verdiepinghoge elementen – enkelschalige beplating in de plint en sandwichelementen bestaand uit een binnenblad, isolatiemateriaal en een buitenblad in de hogere bouwdelen. Deze elementen worden volledig geprefabriceerd op onze bedrijfslocatie in Moeskroen, inclusief het monteren van de beglazing. In de voortgang van het proces richting definitief ontwerp bleek dat de materialisatie nog een esthetische finetuning behoefde, daar waar de welstandcommissie van de gemeente Breda

een warmere tint wenste in de buitenplaat. Met architect Rob Hootsmans zijn wij teruggegaan naar de tekentafel en van grijs- naar beigetinten geëvolueerd, door middel van een bijzondere mix van hoogwaardige materialen en afwerkingsmethoden.”

SPELEN MET REFLECTIE De betonmix voor de plintelementen en de buitenplaat van de sandwich­ elementen is in deze nieuwe situatie opnieuw samengesteld, rekening houdend met de wens van de architect om met eenzelfde samenstelling verschillende verschijningsvormen te kunnen realiseren. “Er heeft zich een zorgvuldig proces afgespeeld waarin geëxperimenteerd is met drie afwerkingsmethoden.” De gevelelementen worden gezoet, gezuurd, dan wel geprofileerd/gestraald.

“In het eerste geval wordt het beton geslepen, wat door het gebruik van een opaalkleurig kwartsiet als toeslagmateriaal voor extra glans zorgt; in het tweede geval wordt het beton geëtst, waardoor een zandsteeneffect ontstaat met een ingetogen satijnglans en in het derde geval worden de elementen door middel van een rubber mat in de mal van ‘ribben’ voorzien, waarna een laagje wordt afgestraald, met tot gevolg een profilering met een matte uitstraling. Deze nabewerkingen zorgen voor een wezenlijk verschillende ervaring van het oppervlak in kleur en glansgraad en worden oordeelkundig gecombineerd tot een levendige gevel van het nieuwe gerechtsgebouw.

Ten slotte worden de gevelelementen gehydrofobeerd met behulp van nanotechnologie, waardoor een ‘teflonlaagje’ ontstaat en uitbloeiing wordt voorkomen.” ❚

De gebouwplint is bekleed met verdiepinghoge betonelementen.

| 25

AMSTERDAM | Asscherkwartier

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Kondor Wessels Amsterdam

Noordzijde Amsterdamse Diamantbuurt wordt Asscherkwartier Eind 2015 startte in Amsterdam Oud-Zuid de bouw van het Asscherkwartier, een nieuwe wijk met koopwoningen, een buurttheater, een parkeergarage en een vijfsterrenhotel op het terrein van de voormalige diamantslijperij Asscher. Het neo-renaissancistische Raadhuis Nieuwer-Amstel, waar voorheen de archiefdienst van de gemeente Amsterdam huisde, gaat onderdeel uitmaken van het Asscherkwartier en wordt omgebouwd tot hotel. Kondor Wessels Amsterdam is coördinerend hoofdaannemer.

De naam Asscherkwartier is ontleend aan het rijksmonumentale Asschergebouw. Hier werkten ooit de driehonderd slijpers van de Koninklijke Asscher Diamant Maatschappij. Net als het Asschergebouw zal het over de Amstel uitkijkende Raadhuis blijven bestaan. Het zal inclusief archiefdepot en een nieuwbouwvleugel deel gaan uitmaken van het Pestana-hotel, dat apart is aanbesteed. De Portugese keten gaat er 123 kamers en 32 short stay units exploiteren.

In maart ging de verkoop van start van de eerste 25 woningen (gebouwen Emerald en Radiant).

26 |

Kopers kunnen in het Asscherkwartier kiezen uit verschillende duurdere koopwoningen: stadswoningen en appartementen in de genoemde, nieuwe gebouwen en nog te ontwikkelen loftwoningen in het te renoveren Asschergebouw.

bestaande Dora Tamanaplein. Aan één van de pleinen komt een nieuw te bouwen theater met drie zalen, dat het verderop gelegen buurttheater Ostade vervangt.

Alle woningen krijgen een tuin en een terras dan wel een balkon en worden voorzien van vloerverwarming, alsmede een eigen parkeerplaats in de tweehonderd plaatsen tellende parkeergarage die door de gemeente Amsterdam zal worden beheerd. Ook komen er drie pleinen in het gebied: het Tolplein, het Cullinanplein en het al

Kondor Wessels Amsterdam kreeg de grond bouwrijp aangeleverd en is in oktober 2015 gestart met de bouwwerkzaamheden voor de tweelaagse parkeergarage. Op de kelder, die zonder onderwaterbeton kon worden gerealiseerd, verrijzen de nieuwbouwwoningen en het theater. “De woningen, het theater en de parkeergarage hebben wij

DESIGN & BUILD

AMSTERDAM | Asscherkwartier

Westgevel.

‘Wij werken zoveel mogelijk met eigen mensen, vooral omdat de cascobouw in situ wordt gerealiseerd’ aangenomen als bouwteamovereenkomst van de VOF NieuwerAmstel, bestaande uit Volker Wessels Vastgoed en Ymere”, zegt projectleider Johan Wijbenga van Kondor Wessels Amsterdam.

“De renovatie en nieuwbouw van het hotel is een Design & Build-opdracht voor hotelketen Pestana.” Beide projecten voert Kondor Wessels Amsterdam uit met Wessels Zeist, ook een Volker Wessels-onderneming. “Wij werken zoveel mogelijk met eigen mensen, vooral omdat de cascobouw in situ wordt gerealiseerd.” De kelder moet in het derde kwartaal van 2016 gereed zijn.

Met de woningen en het theatergebouw wordt na de zomervakantie gestart; in de loop van februari zijn de bouwwerkzaamheden voor het hotel begonnen. De geplande totaaloplevering is in de tweede helft van 2017.

LOGISTIEK Het hotel maakt gebruik van een WKO-bron, de woningen en het theater zullen worden voorzien van ‘meer gebruikelijke’ installaties. “De bouwlogistiek is het meest uitdagend, omdat wij alleen de autoluwe Tolstraat voor de aanvoer kunnen gebruiken.” Die is tijdelijk geschikt gemaakt voor bouwverkeer in twee richtingen, maar de omwonenden mogen daar geen overlast van ondervinden. “Leveranciers moeten daarom stipt op tijd komen. Het beschikbare bouwterrein wordt nagenoeg geheel bebouwd waardoor logistiek op de bouwplaats zoveel mogelijk wordt geminimaliseerd. Een andere uitdaging wordt gevormd door de geluidseisen en theaterakoestiek in en rondom de theaterzalen. Om die reden zijn de zalen onder andere op veren geplaatst.” ❚

Links het Raadhuis, waarin een vijfsterrenhotel wordt gevestigd.

| 27

VAN HOEKIJZER TOT KUNST

CONSTRUCTIES METAALSLUIS Adres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden T: E: W:

038 - 344 64 41 metaal@vd-sluis.nl www.vd-sluis.nl

Metaalsluis B.V. adviseert, ontwerpt, produceert, assembleert en installeert stalen constructies, ondersteuningsconstructies, trappen, bordessen, hekwerken en stalen toebehoren voor woningbouw en utiliteitsbouw. Van inventarisatie tot montage.

Metaalsluis anticipeert op uw wens en toetst deze op constructieve haalbaarheid en aan geldende normen.

VDS_adv_metaalsluis_197x130.indd 1

Utiliteitsbouw Constructies Naadloze productie

26-06-14 10:49

Micro neveljetstralen Stoomstraaltechniek Hogedrukreinigen Impregneren Voegwerken

gevelgilde

Erkend Restauratie Voegbedrijf

Vochttechniek Kelderafdichting Injectietechnieken Schilderwerken Bouwkundig onderhoud

T: 020-670 35 90 www.marcbohl e.nl info@marcbohle.nl

AMSTERDAM | Asscherkwartier

Projectinfo LEVERING EN MONTAGE STAAL OP AFROEP Vaak gebeurt het niet dat zowel stalen constructie-onderdelen als stalen trappen, bordessen en hekwerken door dezelfde partij worden geleverd en gemonteerd. Metaalsluis, onderdeel van Van der Sluis Technische Bedrijven, ziet deze aanpak in een hybride bouwproject als het Asscherkwartier juist als pré. “Zeker omdat wij met eigen transportmiddelen werken en op afroep kunnen leveren”, zegt Hoofd Verkoop Arend van der Kamp. “De opdrachtgever heeft voor al het staal maar één aanspreekpunt.”

'Tussen de bestaande bebouwing is weinig logistiek terrein beschikbaar'.

Veertig ton staal levert en monteert Metaalsluis voor de appartementen en de theaterzaal in het Asscherkwartier, waaronder zowel onderdelen voor draagconstructies als bijvoorbeeld een hangende trap. “Alle leveringen en montagewerkzaamheden vinden plaats op afroep, omdat opslag op de bouwlocatie niet mogelijk is”, aldus Van der Kamp. “Wij zijn een allround staalbouwer, met eigen transportmiddelen waardoor wij just-in-time kunnen leveren, en staan tevens bekend om ons naadloos hekwerksysteem, waardoor onze hekwerken zeer geschikt zijn voor een strak ontwerp. Ook de engineering wordt geheel in eigen beheer en binnen BIM uitgevoerd.”

AMBACHTELIJKE GEVELRESTAURATIE RAADHUIS NIEUWER-AMSTEL De gevelrestauratie van het monumentale Raadhuis Nieuwer-Amstel, volgend jaar in gebruik te nemen als Pestana-hotel, is in handen van Marc Bohle Gevelwerken.

De specialist in monumentale restauratie voert ‘partieel maar noodzakelijk’ herstel uit aan metsel- en voegwerk, alsmede natuursteenelementen als gevelstenen, daklijsten en ornamenten.

Gevel studentenwoningen.

Meer dan vierhonderd Amsterdamse monumenten gingen al onder de handen door van Marc Bohle Gevelwerken.

Het neo-renaissancistische Raadhuis was de afgelopen eeuw in gebruik als gemeentearchief van Amsterdam.

Marc Bohle, directeur van één van de negen erkende monumentale gevelrestauratiebedrijven in Nederland: “Vooral de natuurstenen onderdelen zijn een echt specialistisch aspect van deze opdracht. Het betreft Duits Ettringer tufsteen; dat dient deels te worden hersteld met minerale mortels die dezelfde eigenschappen hebben als het basismateriaal. Wij hebben een compleet Plan van Aanpak geschreven voor dit project, waartoe in totaal zo’n 4.000 m² steigerwerk rondom het gebouw wordt geplaatst. Wij voeren hier partieel maar noodzakelijk herstel uit aan de gehele buitenschil, wat inhoudt dat wij behoudend restaureren. De werkzaamheden worden in goede samenwerking met monumentenzorg uitgevoerd, met de passie van de echte ambachtsman.”

| 29

Uw partner in

innovatieve

daksystemen

Schadenberg bundelt specifieke deskundigheid van dakvegetatie en dakbedekking onder één dak.

Dit betekent versterkende expertisevelden die de kennis van daktuinen en daksystemen intensief combineren.

Voordelen van het werken in teamverband?

- continuïteit door op elkaar afgestemde werkzaamheden - all-in garantie op de dakvegetatie en dakbedekking - bundelen van kennis, vaardigheden en ervaring - korte communicatielijnen Tevens beschikken wij over: - landelijk opererende organisatie - inspectie- en onderhoudsformule - 24-uur calamiteitenservice Schadenberg, één team, één proces en voor u, één contactpersoon.

www.schadenberg.nl

Gevelnieuws

is een uitgave

van Lieftink

Geveltechnie

GEVELNIE k

Jaargang 02

| Nummer 05

UWS

Als betrouwbare en ervaren partner staat Lieftink bekend om haar vaktechnische kennis van ramen, deuren en gevels. Met een eigen fabriek en coatingfaciliteit is de kwaliteit van tekening tot montage gegarandeerd. Of het nu gaat om nieuwbouw, renovatie, woning- of utiliteitsbouw, Lieftink ontzorgt.

Produktieweg 17 | 2404 CC | Alphen aan den Rijn T 0172 46 96 70 | info@lieftink.nl | www.lieftink.nl

NIEUWKOOP SE PLASSE N

PROJECT BEZE gELINg MIDDEN IN NATUURgE SAMENWERKINg

De Nieuwk BIED oopse natuurmonumen plassen staan op de Europes tenlijst. Heel e dat midden bijzonder in dit besche momenteel rmde natuurg dus een ebied wordt ontwikk prachtig woningbouwpr eld. oject

Met project ‘Zuidhoek’ worden vrije en woningen kavels op diverse eilanden gerealiseerd omringd door water.

Op eiland ‘De Vrijheid’ liggen 16 vrije kavels van schillende verafmetingen, allen met een steiger en eigen directe koopse Plassen. toegang tot de NieuwOp deze bijzondere VERVOLg plek...

OP PAgINA 4

Download de nieuwsbrief of schrijf u in op www.lieftink.nl

AMSTERDAM | Asscherkwartier

Projectinfo

Projectinfo

MAATWERKPRODUCTIE OP BASIS VAN BEPROEFDE KOZIJNSYSTEMEN

‘DAKPAKKET THEATERZAAL IS HORIZONTALE GEVEL’

De aluminium kozijnen in het nieuwbouwdeel van het hotel in het Asscherkwartier worden geleverd en gemonteerd door Lieftink Geveltechniek, dat standaard gebruikmaakt van Schüco-profielen voor de assemblage van de in eigen huis geproduceerde kozijnen. “Dankzij de slanke look, een eigen engineering en een flexibele montage kunnen wij hier 1.000 m² kozijnwerk op maat aanbieden”, aldus commercieel directeur Joos Plompen.

De dakbedekking, groendaken en valbeveiliging op de appartementengebouwen, het theater en het nieuwbouwdeel van het hotel in het Asscherkwartier, worden geleverd en gemonteerd door Schadenberg Dakwerken. “Het meest uitdagende onderdeel is de dakafwerking van de theaterzaal, waarvoor een dakpakket is samengesteld met onder meer 200 mm dikke Akoestikon-geluidsisolatie”, vertelt directeur Auke van Zanten. “Omdat wij vroeg als bouwpartner zijn betrokken, kunnen wij engineering, levering en montage optimaliseren.”

“Schüco is één van de grootste producenten van gevelsystemen ter wereld en een vaste partner”, vervolgt Plompen. “De kwaliteit van de profielen is van een dusdanig niveau dat wij er altijd mee uit de voeten kunnen. De aluminium raamkozijnen met staallook-profiel worden in eigen huis gepoedercoat en geproduceerd. Vervolgens worden de kozijnen op locatie beglaasd, deels met zonwerend glas. Ter energiebesparing worden alle draaiende delen uitgerust met een magneetcontact, waardoor de airconditioning in de hotelkamers wordt uitgeschakeld wanneer het raam wordt geopend.”

HOUT-, GLAS-, EN SCHILDERWERK RAADHUIS UITGEVOERD OP BASIS VAN EFFICIËNTE BOUWSTROMEN Totaalrenovatie is de specialiteit van ToekomstGroep. De renovatie van het negentiende-eeuwse Raadhuis Nieuwer-Amstel met het achterliggende, vroeg-twintigste eeuwse archiefdepot, wordt dan ook uitgevoerd als totaalproject, inclusief coördinatie. “Houtrenovatie, glaswerk en schilderwerk gaan in hecht samenwerkende ‘treintjes’ achter elkaar aan”, vertelt adjunct-directeur Ronald Vreeker.

De totaalaannemer uit Andijk deelt het steigerwerk onder meer met de gevelrestaurateur, die vooruitloopt op de bouwstromen van ToekomstGroep en het ‘stenen’ renovatiewerk op zich neemt. “Wij herstellen en vervangen kozijnen, beglazen die met hoogrendementsglas, brengen het beslag aan en schilderen het houtwerk op”, vervolgt Vreeker. “Wij zijn vanaf de bouwvak bezig en komen vooral houtrot tegen; die wordt vakkundig aangepakt met grenen onderdelen. Later in het project gaan wij ook de toren van het Raadhuis renoveren, waarin veel houtwerk zit. In het voorjaar van 2017 hopen wij deze opdracht, uitgevoerd met eigen mensen, af te ronden.”

In totaal wordt circa 3.000 m² dakbedekking aangebracht op de vanaf dit najaar te bouwen appartementengebouwen, de nieuw te bouwen theaterzaal en de uitbreiding van het Raadhuis Nieuwer-Amstel. “In alle gevallen gaat het om bitumineuze dakbedekking inclusief isolatie voor dakterrassen en bovendaken, maar het dak van de theaterzaal, met hoge akoestische eisen en een groendak, is een echte ‘special’”, aldus Van Zanten. “Gekozen is voor een gebitumineerde aluminiumfolie als dampremmende onderlaag op de betonnen dakvloer. Daaroverheen komen 200 mm dikke, akoestische ‘matrassen’ van Akoestikon, type Akoestiplex MXT; vervolgens een dubbele vezelcementplaat en een tweelaags bitumen dakbedekkingssysteem met wortelwerende laag. Hier overheen wordt het groendak aangelegd.” Dit pakket zou je kunnen omschrijven als een horizontale thermische en akoestische gevel. “Het is meer bouwkundig timmerwerk dan puur dakdekkerswerk. Wij maken hierbij gebruik van onze brede ervaring op het gebied van engineering, producttoepassing en montage, uitgevoerd met eigen personeel. In dit project wordt tevens een DAKMERKgarantie verleend, waardoor de gebruiker zekerheid heeft over het functioneren en eventuele herstel van zijn multifunctionele dak. Deze combinatie staat voor een lange levensduur.”

Bouwinfo

De bouwput voor de parkeergarage, waarop na de zomer woningen en een theater zullen verrijzen.

OPDRACHTGEVER VOF NieuwerAmstel (woningen, theater, parkeergarage); Pestana Group (hotel) ONTWERP Vera Yanovshtchinsky architecten (woningen, theater, parkeergarage); Villanova architecten (hotel) CONSTRUCTIE Van Rossum Raadgevende Ingenieurs UITVOERING Kondor Wessels Amsterdam en Wessels Zeist BOUWPERIODE oktober 2015 – tweede kwartaal 2017

| 31

AMSTERDAM | Woontoren B'Mine

Tekst | Roel van Gils Beeld | Kingspan Unidek

Innovatieve façade voor B'Mine Amsterdam-Noord is volop in ontwikkeling. Met name de laatste jaren staat het stadsdeel volop in de spotlights met eyecatchers als filmmuseum EYE en de A'DAM toren. En er dient zich alweer een nieuw object aan: woontoren B'Mine. We zijn een kijkje gaan nemen in de 75 meter hoge woontoren die momenteel nog volop in aanbouw is. Het architectonische gebouw beschikt straks over 147 huurappartementen, waarvan een deel volgens het unieke Friendsconcept wordt aangeboden.

De vraag naar middeldure huurwoningen en woningen voor jongeren die willen gaan samenwonen in Amsterdam is enorm. Het unieke Friends-concept maakt het mogelijk om een woning te delen met een ander. Beide eenpersoonshuishoudens hebben ieder een eigen huurcontract voor het gedeelde appartement. Op die manier is het voor een grotere doelgroep interessant. En dat blijkt, want de animo voor een huurappartement in B'Mine is enorm. De huurders beschikken dan elk over een gelijkwaardige slaapkamer en delen de woonkamer, keuken en badkamer. In de huidige opzet worden 48 woningen volgens het Friends-concept aangeboden.

EPS PLATINUM Niet alleen de locatie van B'Mine is uniek, ook de uitstraling van het gebouw mag er straks zijn. Architectenbureau Paul de Ruiter tekende voor het ontwerp van de nieuwe woontoren. Hoofdaannemer BAM Woningbouw heeft in overleg met de architect en gevelbouwer De Groot & Visser gekozen voor prefab Unidek SIPS gevelelementen als geveldichting, waaraan de esthetische schil wordt bevestigd. Unidek SIPS is een sandwichpaneel dat in de fabriek wordt gekoppeld tot een samengesteld gevelelement met een kern van EPS Platinum en afgewerkt met een binnen- en buitenzijde in een 12 millimeter spaanplaat P5. Deze elementen kenmerken zich door een constructief sterke EPS-kern met een hoge isolatiewaarde en zijn bovendien maatvast en licht van gewicht.

WIND- EN WATERDICHT De 6 x 3 meter grote elementen worden gemonteerd op zetankers die aan de vloer zijn bevestigd. Na plaatsing is de gevel direct wind- en waterdicht.

Tegen de binnenzijde van de elementen wordt een gips-vezelplaat gemonteerd waarop het pleisterwerk wordt aangebracht. Ook de esthetische buitenafwerking wordt in een later stadium aan de elementen bevestigd.

“De opbouw van deze SIPS-elementen geeft de architect maximale vrijheid in gevelafwerking,” zegt Rolf Pennings van Kingspan Unidek. “In dit geval is gekozen voor zowel zetwerk als glas. De kozijnen zijn door De Groot & Visser aangeleverd en op onze productielocatie in de elementen geïntegreerd. Ook dat komt de bouwsnelheid ten goede.”

Het grote voordeel van het gebruik van deze SIPS-elementen is dat na plaatsing de afbouwfase in feite al kan beginnen. Op de bovenste etages van B'Mine blies de wind ons nog om de oren, terwijl de appartementen op de eerste vier verdiepingen al volledig waren opgeleverd. De in totaal 549 SIPSelementen beslaan 5.044 m² geveloppervlak en zijn op een tijdsbestek van slechts twintig weken gemonteerd. ❚

32 |

AMSTERDAM | Woontoren B'Mine

Engineered Timber Systems

prefab ing oploss

Unidek SIPS DE BASIS VOOR ELKE GEVEL

�

� � � �

R

OD U

CT

P

�

Eenvoudige en goedkope realisatie van een hoge isolatiewaarde Vrijheid in ontwerp en afwerking Constructief sterk Sneller bouwen Damp-open systeem Duurzame keuze

www.unideksips.nl

| 33

LEIDERDORP | Hoofdkantoor Olympus

Tekst | Irene Teunissen Beeld | Bohemen - Alec van der Voort

Hoofdkantoor Olympus, resultaat van een opmerkelijk bouwproces Op dit moment wordt nog gewerkt aan de bouw van het nieuwe, 3.000 m² grote hoofdkantoor van Olympus Nederland in Leiderdorp, pal naast de A4. Daarvoor past ontwikkelaar Bohemen een innovatieve werkwijze toe, die sneller, beter en goedkoper is. Zo is de nieuwbouw in juni 2016 gestart en wordt deze in november 2016 al opgeleverd.

Het nagenoeg transparante bedrijfspand van de fabrikant van optische apparatuur voor de gezondheidszorg bestaat uit drie bouwlagen. Het bevat naast kantoorruimte plaats voor opslag en een showroom. Op het duurzame gebouw is een dakterras aangelegd en daarnaast liggen overal zonnepanelen. In het hele pand is daglichtafhankelijke LED-verlichting en aanwezigheidsdetectie toegepast. Dak en vloeren hebben een hoge RC-waarde van 8. Het gebouw dat grotendeels uit glas bestaat, heeft ramen die warmte- en geluidswerend en tegelijk zonreflecterend zijn.

Niet alleen het fraaie strakke uiterlijk maakt dit nieuwbouwproject opmerkelijk, ook het bouwproces zelf en de snelheid ervan. Hoe dat mogelijk is, vertelt Alec van der Voort, ruimte-ontwikkelaar bij Bohemen in Badhoevedorp. “De bouw is hier niet traditioneel georganiseerd met hoofd- en onderaannemers.

Iedere partij die meewerkt is ‘realisatiepartner’. Met als voordeel dat alle partners directer betrokken en geheel verantwoordelijk zijn voor hun eigen werk.

Zo kunnen wij sneller en goedkoper bouwen en toch een hogere kwaliteit behalen.“ Bohemen realiseert op deze manier al jaren woningen in het hogere marktsegment. Het is nu voor het eerst dat ze dit principe toepassen op de utiliteitsbouw. Tot nog toe naar volle tevredenheid.

HOE HET WERKT Eerst werkt Bohemen een 3D-ontwerp helemaal uit in BIM, samen met de realisatiepartners. “Hun specifieke input zorgt vroegtijdig voor de meest optimale en esthetische vertaling van het ontwerp”, zegt Van der Voort. “Bovendien kun je in 3D BIM duidelijk zien waar disciplines matchen of juist clashen.”

Bijzonder is dat deze verschillende realisatiepartners al meewerken vóórdat ook maar enig contract getekend is. Volgens Van der Voort vergroot deze aanpak de betrokkenheid van die partijen. “Daarbij is iedereen gebaat. Wij

34 |

coördineren alle disciplines al vooraf. Na de formele overeenstemming gaan de realisatiepartners na elkaar aan de slag. Zo is er steeds maar één partij aan het werk op de bouw en vindt geen verstoring van andere disciplines plaats.

Die ene partij is verantwoordelijk voor het werk dat op een bepaald moment wordt uitgevoerd, én voor de veiligheid. Nadat een realisatiepartner klaar is, levert deze het werk op aan ons én aan de partijen die volgen. Zo is altijd duidelijk bij wie de verantwoordelijkheid ligt.”

CONTROLE Zijn de controle en coördinatie dan afdoende? Ja, want er is op vooraf overeengekomen tijdstippen een realisatiebegeleider vanuit Bohemen aanwezig.

Deze controleert de afgesproken kwaliteit bij de levering van de materialen en tijdens of na de montage. Zo wordt de kwaliteit gaandeweg de bouw continu bewaakt en niet, zoals gebruikelijk, alleen bij de eindoplevering.

Bovendien kan er meteen gecorrigeerd worden, mocht dat nodig zijn.

SOFTWARE Als opdrachtgever bewaakt Bohemen het proces op een proactieve, transparante manier. Daarvoor gebruikt het bedrijf verschillende softwareoplossingen. Afwijkingen worden bijvoorbeeld via ED Controls met de realisatiepartners gecommuniceerd. Ook wordt gebruikgemaakt van de plannings- en communicatietoolkit KYP (Keep Your Promise). Deze is door Bohemen zelf ontwikkeld. KYP verbindt in de projectplanning alle partijen aan hun specifieke taken en met elkaar. De realisatiepartners krijgen vanuit de planning, voorafgaand aan al hun werkzaamheden, automatisch een notificatie die ze moeten bevestigen. Wanneer iets wijzigt in de planning krijgen alle partijen automatisch bericht. “Zo houden wij onze partners en klant betrokken bij de voortgang en is iedereen geïnformeerd.” ❚

LEIDERDORP | Hoofdkantoor Olympus

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Zorgboulevard Leiderdorp B.V./Bohemen B.V. ARCHITECT KOW/Bohemen B.V. ADVIES/MODELLEUR Vibes CONSTRUCTEUR JVZ REALISATIEPARTNERS B-smart, Oostingh, Vorsselmans, Breman, VBI, Klok Metselwerk

Projectinfo ONDERGRONDSE UITDAGINGEN T 071 – 40 72850

F 071 – 40 75052

E info@vanleeuwenvalkenburg.nl

I www.vanleeuwenvalkenburg.nl

Er wordt momenteel volop gebouwd aan de nieuwbouw voor Olympus in Leiderdorp. Het bouwrijp maken van het terrein en andere infrastructurele werkzaamheden werden in een voorafgaande fase verricht door Van Leeuwen Valkenburg Infra.

Directeur Willem van Leeuwen vertelt dat ieder project zo z’n eigen kenmerken heeft. “Geen werk is hetzelfde. Hier hebben we het terrein in de breedste zin van het woord bouwrijp gemaakt. We hebben toegangs- en bouwwegen aangelegd, riolering aangebracht, damwanden geslagen, mantelbuizen voor bekabeling en water, stroom en gas gelegd. Daarnaast hebben we de bouwput uitgegraven.”

GROND-, WATER- EN WEGENBOUW, MILIEUWERKEN

In dat laatste zat een flinke uitdaging, geeft hij aan. “Hier stond eerst bos. De bomen waren verwijderd, maar de wortels niet. Dat was nog een hele klus. Bovendien bleek dat er extra bekabeling moest worden aangebracht. Dat alles binnen de vooraf vastgelegde termijn.” Dus, zegt Van Leeuwen, werden er meer mankracht en machines ingezet en zijn er extra uren gewerkt. “We zijn nu in afwachting van onze tweede fase, de afronding. Met onder meer het bestraten van het parkeerterrein en dergelijke, het aanbrengen van verlichting, het plaatsen van straatmeubilair en het aanbrengen van de beplanting.”

Bijzonder aspect van dit werk is volgens Van Leeuwen dat er geen coördinerend aannemer is aangesteld. “Ieder heeft een bepaalde inbreng, gebaseerd op de eigen expertise. Er is geen bestek, iedereen is zelf verantwoordelijk.

Dat maakt de opdracht voor alle partijen een interessante uitdaging.”

| 35

RIJSWIJK | European Patent Office Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Ateliers Jean Nouvel en Dam & Partners, David Rozemeyer Fotografie

Realisatie nieuw kantoor EPO kan blauwdruk geïntegreerde contractuitvoering worden

EEN GEBOUW OP MAAT van de opdrachtgever

Bij de A4 in Rijswijk wordt sinds eind 2014 gewerkt aan een langgerekt gebouw, dat met zijn transparante voorzetgevel een nieuwe, architectonisch landmark vormt: het door Jean Nouvel en Dam & Partners ontworpen gebouw voor het European Patent Office (EPO).

Voor projectdirecteur Michel Hoogendoorn, eerder namens J.P. van Eesteren verantwoordelijk voor de bovenbouw van Markthal Rotterdam, is de realisatie van het 1.750 werkplekken tellende hoogbouwpand een nieuwe uitdaging op weg naar ‘steeds slimmere en duurzamere gebouwen’. “Het eisenpakket is hoog; tegelijkertijd moet de opdrachtgever geen omkijken hebben naar ontwerp en uitvoering.”

Het Europees Octrooibureau, met circa 3.000 medewerkers de grootste internationale instelling in ons land, zette de vervangende nieuwbouw van zijn vestiging op een vernieuwende manier in de markt. Sloop, nieuwbouw en landschapsinrichting worden uitgevoerd op basis van een geïntegreerd contract (UAV-GC) – een uitgebreide variant van het Design & Constructmodel, waarbij de opdrachtnemer zijn werkzaamheden zodanig dient te verrichten dat het werk voldoet aan de uit de overeenkomst voortvloeiende eisen. De winnende aanbieding van bouwconsortium New Main (TBI-ondernemingen J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros) is gemaakt op basis van een duimendik Programma van Eisen, waarin zelfs eisen ten aanzien van de luchtkwaliteit in de kantoorruimten nauwkeurig zijn voorgeschreven. Tegelijkertijd worden ontwerp en uitvoering door het bouwconsortium op eigen wijze vormgegeven. Ook voor ervaren bouwers als Michel Hoogendoorn is dit een innovatieve projectaanpak. “Wij beheren de portemonnee en de planning en voeren het contract uit, daarbinnen is veel mogelijk. Eigenlijk ontwerp je vanuit het niets.”

FIT FOR PURPOSE-GARANTIE De gekozen contractvorm is voor alle bouwpartners nieuw. Voor de opdrachtgever, die voor het eerst werkt met geïntegreerde contractvorming, voor de twee architectenbureaus, die zijn geselecteerd en worden aangestuurd door het bouwconsortium en voor de uitvoerende partijen, die de verschillende werkpakketten uitwerken, zoals bijvoorbeeld van de staalconstructie. “Er is geen bestek en de uitwerking van het ontwerp wordt voortdurend getoetst.

Elk schroefje wordt gedocumenteerd.” Een tijdsintensief leertraject, erkent Hoogendoorn, “maar je verhuist feitelijk werk naar de voorkant van je proces.

Op deze manier wordt de oplevering een eenvoudigere opgave.” Om deze reden is New Main meer dan een aannemerscombinatie. Voor de duur van het project is een bedrijf opgericht dat met ruim honderd medewerkers is gehuisvest in een kantoorpand aan de overzijde van de bouwlocatie. Hoogendoorn kijkt letterlijk al twee jaar uit op het werk. “Ik stuur met mededirecteur René

Glazen gevel 'Main Office' wordt landmark aan de A4 in Rijswijk.

De realisatie van het casco en de geveldichting worden uitgevoerd op basis van een samenhangende logistiek

36 |

RIJSWIJK | European Patent Office

Projectinfo 4.500 TON STAAL VOOR VLOERCONSTRUCTIE EUROPEAN PATENT OFFICE Maar liefst 25 verdiepingen in het nieuwe European Patent Office (EPO) in Rijswijk worden voorzien van slimline vloeren van de Ruwbouw Groep, met daarin stalen liggers van vaste leverancier Reesink Staal.

De opdrachtgever kijkt vanuit bestaande panden uit op de nieuwbouw.

Hersbach een organisatie aan die geheel is toegespitst op de uitvoering van het contract, waarin is begrepen dat wij tot tien jaar na oplevering een fit for purpose-garantie verstrekken. De tenderfase startte in 2011, de aanbieding is gedaan in 2012 en wij zitten al sinds 2014 op deze locatie; de bouw van het ‘Main Office’ hopen wij eind 2017 af te ronden, maar er wordt nog steeds ontworpen aan het pand. Zo zijn wij momenteel druk bezig met de afronding van het ontwerp voor de landschapsinrichting. Wij blijven hier in ieder geval tot 2019 voor de sloop van de bestaande bouw en de landschapsinrichting.”

SAMENSPEL OP DE WERKPLEK Het ‘New Main’ kantoorgebouw is een hoogbouwcomplex op basis van een ultraslank staalskelet – uniek voor Nederlandse begrippen, maar uitvoeringstechnisch zit het gebouw minder ingewikkeld in elkaar dan vermoed, aldus Hoogendoorn. “Wij bouwen hier grofweg 1.750 generieke werkplekken op grotendeels gelijkaardige verdiepingen voorzien van slimline vloeren – een prefab vloersysteem dat plafond, installatieruimte en topvloer integreert. Het gebouw kent één technische verdieping volledig gevuld met installaties, waarvan de invulling op locatie bij Croonwolter&dros integraal is voorbereid om de uiteindelijke uitvoering voorspoedig te laten verlopen.” Aanvoer van bouwmateriaal geschiedt op basis van dagproductie en er wordt iedere werkdag twintig uur gewerkt aan het casco, dat nu rap richting de honderdmetergrens gaat. “Staalconstructeur en gevelbouwer werken in vaste dagelijkse shifts, zodat er optimaal samenspel is tussen cascoconstructie en geveldichting.”

André Buiting, Director New Business bij Reesink Staal beschrijft de slimline vloeren als een ‘omgekeerde vloer’ waarbij het betondek niet bovenop wordt gestort, maar het plafond van iedere verdieping vormt. “Het plafond wordt opgehangen aan twee stalen balken, met daarin grote gaten voor kabels en leidingwerk. Op het betondek worden alle installaties geplaatst, waarna de vloer wordt afgedekt met een afwerkvloer. Hierdoor zijn niet alleen de installaties uit het zicht weggewerkt; wanneer de bestemming van het gebouw wijzigt, kunnen de installaties ook eenvoudig worden aangepast. Simpelweg door de topvloer te verwijderen.”

In totaal levert Reesink Staal circa 4.500 ton staal voor dit project, goed voor zo’n 5.400 IPE 450-liggers. “Iedere dag vervoeren we twee tot drie vrachten staal naar de firma Derckx in Weert, waar we – op verzoek van onze klant – een productielocatie hebben ingericht voor alle laswerk”, vertelt Buiting. “Vanaf Derckx worden dagelijks twee tot drie vrachten gelaste liggers naar de Betonfabriek vervoerd, waar ze in het beton worden gestort.” In iedere vloer worden drie IPE 450-liggers voorzien, vertelt hij.

“In verdieping veertien komen zwaardere liggers, omdat hier de technische ruimtes worden voorzien.”

Elke zeven dagen levert de betonfabriek een verdiepingsvloer op. Om dit logistieke treintje op stoom te houden, is geen sinecure. “Maar tot nu toe slagen we hier goed in. Eind eerste kwartaal 2017 leveren we onze werkzaamheden op.”

De klant staat weliswaar figuurlijk op afstand, maar het consortium bouwt letterlijk onder de neus van zijn opdrachtgever, nu nog gevestigd in de aanpalende kantoorpanden. Hoogendoorn noemt de geïntegreerde contractvorm ‘zeer interessant’, wellicht een blauwdruk voor de toekomst. “Wij zitten als organisatie aan de knoppen, sturen op tijd en geld en iedereen in de organisatieketen wordt gestimuleerd met nieuwe ideeën te komen. En de opdrachtgever krijgt een gebouw op maat.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER European Patent Office ONTWERP Ateliers Jean Nouvel en Dam & Partners Architecten HOOFDAANNEMER Bouwconsortium New Main (TBI-ondernemingen J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros)

| 37

Gebouwmanagementsysteem: SAUTER Vision Center

SAUTER Vision Center bewaart altijd het overzicht.

Optimale gebruiksvriendelijkheid.

Gebruikersvriendelijke, moderne bediening voor PC’s en mobiele apparatuur.

Energiemanagement geïntegreerd.

Geïntegreerd energiemanagement toont real-time verbruiksgegevens.

Flexibele ruimteautomatisering.

Ondersteuning van open protocollen stelt uw investering veilig.

Efficiënte werking.

Onderhoud – en servicemodules waarborgen een continue efficiënte werking.

Systems

Voor meer informatie bezoek onze website: www.sauter.nl

Components Services Facility Management

Reesink Staal b.v. is een onderdeel van Koninklijke Reesink N.V. Al vanaf 1786 handelt Reesink in staal producten. Een assortiment met breedte en diepgang alsmede de mogelijkheid om snel op de vraag in te spelen zijn de belangrijkste factoren die ons succes bepalen.

watergedragen, niet loodhoudende primer gebruikt. Dit levert u veel tijdwinst en arbeidsbesparing op. Kortom; extra rendement voor uw bedrijf.

Reesink Staal gaat verder waar andere leveranciers stoppen. En dat doen we al meer dan 200 jaar! Snel uit voorraad leverbaar, goed én op maat.

AA

Z U TP H • A LL R

Reesink Staal BV, Estlandsestraat 6, 7202 CP Zutphen, www.reesinkstaal.nl

IN K

EN

REESINK, UW STAAL SERVICECENTER UIT ZUTPHEN

L • RE ES

Reesink Zutphen: Allround in Staal!

ND IN ST

Reesink Staal handelt in gewalste basismaterialen, zoals balken, stafstaal, strippen, buizen en platen. Door het staal te bewerken voegen wij waarde toe aan onze dienstverlening. Dit varieert van boren, (verstek) zagen, (laser, plasma en autogeen) snijden, profielsnijden (balk- en hoekstaal), togen en stralen, tot het op een milieuvriendelijke wijze conserveren van staal. Hierbij wordt een

OU

DOOR ONZE BEWERKINGEN BESPAART U KOSTBARE TIJD EN GELD!

RIJSWIJK | European Patent Office

Projectinfo ‘BAKERMAT VOOR SLIMME TECHNOLOGIE’ Het European Patent Office (EPO) is met 80.000 m² vloeroppervlak één van de grootste bouwprojecten op dit moment in Nederland. De architectonische landmark in Rijswijk biedt ruimte aan 1.750 werkplekken. SAUTER Nederland levert bij dit imponerende project de gebouwautomatisering, in opdracht van New Main.

De projectaanpak van New Main stelde SAUTER in staat haar kennis al bij het ontwerp van de installaties in te brengen. De integrale samenwerking heeft tot tal van slimme toepassingen geleid voor klimaatbeheersing, verlichting en energiegebruik. Een sprekend voorbeeld van deze aanpak is een gezamenlijk met New Main ontwikkelde softwaremodule voor de klimaat-naregelingen. Waterzijdig inregelen van de naregelingen kan hiermee volledig via het gebouwbeheersysteem plaatsvinden. Daarbij is de DALI-verlichting van de kantoorruimten naadloos geïntegreerd met de BACnet/IP-gebouwautomatisering. Het openen en sluiten van plafonds, elektrotechnische en werktuigkundige aanpassingen bij indelingswijzigingen behoren daardoor tot het verleden. De bekabeling van de naregelingen wordt volledig stekerbaar gerealiseerd. De bekabeling kan daardoor geheel in prefab worden uitgevoerd, waarmee doorlooptijden flink verkort en faalkosten sterk gereduceerd worden. De multifunctioneel indeelbare kantoren garanderen door de slimme technieken optimale flexibiliteit in gebruik van de ruimten.

Het 'Main Office' wordt gerealiseerd op basis van een ultraslank staalskelet.

In het oog springend is de vijver rondom het gebouw; het water wordt gebruikt voor de klimaatinstallaties en is een voorbeeld van de duurzame technieken die worden toegepast. De technische installaties worden beheerd met het webbased grafische gebouwmanagementsysteem SAUTER Vision Center. Het moderne, laagdrempelige beheersysteem verstrekt de gebruikers heldere informatie over het comfort en het energiegebruik, met eenvoudig zelf in te richten dashboards.

HOGE EISEN AAN VLOERAFWERKING TECHNISCHE RUIMTEN EN KELDERS DUURZAME VLOERSYSTEMEN VOOR O.A.:      

PARKEERDEKKEN EN -DAKEN EN HELLINGBANEN BALKONS EN GALERIJEN TECHNISCHE RUIMTES PRODUCTIERUIMTES OPSLAGRUIMTES EN MAGAZIJNEN KANTOREN, KANTINES EN SHOWROOMS

Website: WWW.FRENOFLEX.NL Email: INFO@FRENOFLEX.NL Zinkstraat 1b Ridderkerk Tel: 0180-425035

Als specialist in het aanbrengen van kunststofvloeren is Frenoflex B.V. ingeschakeld voor de technische ruimten en kelders van het nieuwe ‘Main Office’. In het gebouw worden verschillende hoog gekwalificeerde vloersystemen aangebracht, “met eigen mensen en binnen een flexibele planningslogistiek”, vertelt directeur Ron Noorlander.

EPO is één van de vaste opdrachtgevers van Frenoflex, waardoor het hoge eisenpakket op efficiënte wijze naar de uitvoeringsfase kan worden geleid, aldus Noorlander. “Wij worden ingeschakeld voor de waterdichting en bescherming van de betonvloeren, in totaal zo’n 10.000 m² – standaard uitgevoerd met producten van het merk Masterbuilders Solutions van BASF, die handmatig worden aangebracht. In de loopruimten wordt een watergedragen epoxycoating gebruikt; elders wordt een polyurethaan gietvloersysteem toegepast voor een zwaardere belasting. De keukenvloeren worden uitgerust met een naadloze, epoxy troffelvloer die voldoet aan strenge HACCP-normen. De combinatie van een hoog gekwalificeerd en breed productaanbod met een flexibele productielogistiek, kan zich in dit project goed bewijzen.”

| 39

RIJSWIJK | European Patent Office Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Heijberg Brandwering

Keur aan brandwerende voorzieningen voor European Patent Office Bij de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van het European Patent Office (EPO) in Rijswijk, spelen uitstraling, innovatie, kwaliteit en duurzaamheid een centrale rol. Het 26 verdiepingen hoge gebouw wordt uitgevoerd in een staalconstructie met veel glas, wat specifieke eisen stelt aan onder andere de brandwerende voorzieningen.

In opdracht van TBI-onderneming J.P. van Eesteren brengt Heijberg Brandwering uit Hapert, in samenwerking met zusterbedrijf B&G Isolatietechniek BV uit Rotterdam een deel van de brandwerende voorziening aan. “We zijn rond de bouwvak gestart met onze werkzaamheden”, vertelt projectbegeleider Bart Jansen. “Dagelijks loopt een ploeg van acht tot tien medewerkers op de bouw, onder andere om alle gevelliggers handmatig van een brandwerende coating te voorzien. Hiervoor maken we gebruik van een oploshoudende Hensotherm 310KS buitencoating, die in een twee- tot drielaags systeem wordt opgezet.

Deze coating zorgt ervoor dat in geval van brand de temperatuurstijging van het onderliggende staal wordt vertraagd. Na aanbrengen wordt met behulp van een digitale verfmeter de laagdikte van de coating gecontroleerd.”

RAILSYSTEEM OP MAAT De stalen liggers in het pand worden bekleed met een 20 tot 25 mm dikke Conlit Steelprotect Board; een onbrandbare rotswol isolatieplaat met een zeer hoge densiteit. “In totaal bekleden we zo’n 10,5 kilometer liggers, waarbij het materiaal aan de onderzijde van de constructie wordt aangebracht. Hiervoor maken we gebruik van een stiftlastechniek”, vertelt Jansen. “Naast de liggers worden ook de bouwkundige naden tussen de liggers en de ruwbouwvloeren met het materiaal afgewerkt. De Conlit platen garanderen 90 minuten brandwerendheid, met een kritische temperatuur van 500˚C.”

Een uitdaging tijdens de werkzaamheden is dat de ruwbouwvloeren geen werkvloeren betreffen, maar zogenaamde slimline vloeren, vertelt hij. “De vloeren bestaan uit een boven- en onderschil, met daartussen een holle ruimte van circa dertig centimeter. In de vloeren zijn stalen liggers voorzien, die circa veertig centimeter uit de constructie steken. Doordat de liggers een hart-op-hart-afstand hebben van 1,20 meter, kun je er niet overheen lopen, bijvoorbeeld om de platen aan te brengen. Om dit probleem te ondervangen, heeft B&G Installatietechniek een railsysteem op maat ontwikkeld, waar we met onze steigers overheen kunnen rijden.”

EFFICIËNTE WERKWIJZE Alle 144 schachten in EPO worden door Heijberg Brandwering afgetimmerd met 35 mm Promatect® plaatmateriaal met een brandwerendheid van 60 minuten. “Omdat deze platen vochtongevoelig en schokbestendig zijn, kunnen we ze al in een vroegtijdig stadium aanbrengen. Ook op plekken die nog niet wind- en waterdicht zijn”, vertelt Jansen. “Naast de schachten worden ook alle bouwkundige details, waaronder vloernaden, aansluitingen van kolommen naar liften en verhogingen tussen vloervelden met Promatect® afgetimmerd.”

Alle brandwerende materialen worden vanuit de vestiging in Hapert naar een tussenlocatie vervoerd, vertelt hij, van waaruit het project steeds just-in-time wordt beleverd. “Een efficiënte werkwijze is het gevolg.”

EPO is niet het eerste project dat Heijberg Brandwering in opdracht van J.P. van Eesteren uitvoert. “Recent hebben we samen ook de Nieuwe Haagse Passage in Den Haag, de A'DAM Toren in Amsterdam en bedrijfsverzamelgebouw Beagle Zernike in Leiden gerealiseerd.” ❚

| 41

BARENDRECHT | Herontwikkeling The Greenery Tekst | Jac Buchholz Beeld | Bouwbedrijf Van de Ven

‘Diverse stromen zorgvuldig op elkaar afstemmen’

Een nieuwbouw realiseren terwijl de bedrijfsactiviteiten op de betreffende locatie gewoon doorgaan. Voor die uitdaging staat Bouwbedrijf Van de Ven bij de herbestemming van de site van The Greenery in Barendrecht. Het gaat om twee nieuw te bouwen panden met een totale oppervlakte van zo’n 41.000 m².

De nieuwbouw wordt in opdracht van WDP gerealiseerd, met The Greenery en EPS (fustwasserij) als huurders. Beide bedrijven zijn al op de betreffende locatie actief en die werkzaamheden lopen gewoon door, vertelt Mark Hamers, projectleider bij Bouwbedrijf Van de Ven. “Daarin zit een flinke uitdaging, zeker nu in het voorjaar het seizoen voor The Greenery begint en onze bouwwerkzaamheden naar een hoogtepunt gaan. We hebben te maken met diverse stromen en die mogen elkaar niet in de weg zitten, die moeten we dus goed op elkaar afstemmen.”

PLANNING Die bouwwerkzaamheden zijn in het vierde kwartaal van 2015 begonnen met de sloop van een deel van de bestaande bebouwing, aldus Hamers.

In één van de gebouwen worden de zich uitbreidende activiteiten van het Retail DC van The Greenery ondergebracht, evenals de logistieke activiteiten.

Dit gebouw wordt voorzien van koel- en vriescellen. In het andere gebouw komt dus de fustwasserij. Omdat de vaste grondslag op meer dan twintig meter ligt, moest er bij het funderen gebruik worden gemaakt van lange palen, vertelt hij. Verder zijn de gebouwen ingericht conform de wensen van opdrachtgever en huurders en de eisen voor de branche zoals de HACCP-

42 |

richtlijnen. “Het meest lastige aspect is echter de planning. Daar hebben we al in de voorbereiding volop aandacht aan besteed. Er is zowel een bouwplanning als een infraplanning gemaakt. Die laatste om ervoor te zorgen dat er geen problemen ontstaan tussen het vrachtverkeer van en naar The Greenery en het aan- en afvoerende bouwverkeer.”

FUNCTIONALITEIT, DETAILS EN DUURZAAMHEID Volgens Hamers staat functionaliteit bij de twee gebouwen voorop, maar is er ook aandacht voor details en duurzaamheid. Het werk ligt goed op schema, geeft hij aan. “In grote lijnen wel, ja. We hebben de werkzaamheden verdeeld over een aantal fases en in elke fase zijn we min of meer waar we verwacht hadden te zijn. De eerste paal is in december vorig jaar de grond in gegaan en met de ruwbouw zijn we nu in een vergevorderd stadium. In week 19 zijn we begonnen met het plaatsen van de koel- en vriescellen. Het is nu vooral zaak om goed te blijven voldoen aan de vastgelegde planning. Dat doen we door voortdurend met elkaar in overleg te blijven en in te grijpen zodra er een knelpunt dreigt te ontstaan. Dat is een aanpak die werkt en ik verwacht dan ook dat we zoals afgesproken half juli kunnen opleveren.” ❚

BARENDRECHT | Herontwikkeling The Greenery

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER CONSTRUCTEUR ADVISEUR SLOOP EN ASBESTSANERING ADVISEUR INSTALLATIES

WDP Bogaerds Architecten Bouwbedrijf Van de Ven Bouw-Adviesbureau Van der Zanden Search Ingenieursbureau De Jong Installatie Management

STEDENBOUW 1-4 ADVERTENTIE NOVEMBER 2016 .pdf 1 1-11-2016 12:16:22

Projectinfo 135 METER LANGE, TIJDELIJKE TUNNEL C

M

Y

EINDELOOS VEEL OPLOSSINGEN.

Tijdens de nieuwbouw bij The Greenery in Barendrecht gaan de werkzaamheden bij het bedrijf gewoon door. Eén van de uitdagingen is om alle stromen rondom het bestaande en de nieuw te bouwen gebouwen gescheiden te houden. Dat gebeurt onder meer met een door RECO geleverde en gemonteerde tunnel van 135 meter lang, zes meter hoog en tien meter breed, vertelt commercieel-technisch adviseur Thijs Stolk.

CM

“De tunnel is gemaakt van steigermateriaal. Er zit bijvoorbeeld 80.000 kilo staal in. Verder is hij luchtdicht geseald. In de tunnel bevinden zich een luchttoevoersysteem en LED-lampen. Bovendien is hij groot genoeg voor heftrucks. Op die manier kunnen bouw- en logistieke stromen gescheiden blijven.”

MY

CY

CMY

K

RECO is het adres voor iedereen die bouwt of verbouwt.

Bij ons kunt u terecht voor al uw materieel wat u tijdens uw project nodig heeft, natuurlijk wordt uw materieel overal in Nederland bezorgd.

Samen met onze specialisten zorgen wij voor de best mogelijke oplossingen voor uw project.

Aan de realisatie van de tunnel gingen twee maanden van voorbereiding vooraf, geeft Stolk aan. Eerst werden er – door eigen mensen – een ontwerp en tekening gemaakt. Dat werd vervolgens voorgelegd aan een constructeur. “Dat alles ook in nauw overleg met de klant. Die geeft aan wat er nodig is. Zo kan het zijn dat delen van de tunnel tijdelijk moeten worden verplaatst. Er vindt dan ook nog steeds volop overleg plaats om steeds tot de meest optimale oplossing te komen.”

www.reco.eu | 43

ROTTERDAM | Nieuwbouw Hogeschool Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Impressies: Architectenbureau Paul de Ruiter, foto's: Levien Willemse

BREEAM-Excellent certificaat

Een duurzaam onderwijsgebouw met flexibele ruimtes voor werken, leren en ontmoeten Het nieuwe gebouw van Hogeschool Rotterdam is een gebouw voor de toekomst. Het is niet alleen extreem duurzaam en flexibel, het prachtige, transparante gebouw speelt ook in op het Nieuwe Studeren en leren op afstand.

Het gebouw voor de Hogeschool Rotterdam ligt aan de Kralingse Zoom, grenzend aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Door de sloop van de bestaande gebouwen is ruimte vrijgekomen voor een nieuwbouw van circa 12.000 m² BVO. Het ontwerp van Architectenbureau Paul de Ruiter speelt in op de onderwijsbehoeften van nu en morgen. Het doet denken aan één transparant studielandschap waarin flexibele leer-, werk- en interactiezones gelijkmatig over het gebouw zijn verspreid.

FLEXIBILITEIT Aan SMT Bouw & Vastgoed de uitdaging om deze flexibiliteit in bouwtechnisch opzicht te faciliteren. Flexibiliteit vraagt immers om maximale vrije ruimtes die op allerlei manieren kunnen worden ingedeeld. “Dit hebben we gerealiseerd door de combinatie van in het werk gestorte vloeren en prefab betonnen kolommen”, vertelt Stijn de Wolf, projectleider van SMT Bouw & Vastgoed. “Door de vloeren in het werk te storten, konden we de wapening Volg de bouw via de webcam: http://webcamkz.hr.nl Meer informatie over het gebouw: www.hr.nl/nieuwbouwKZ en www.smt-benv.nl

44 |

ROTTERDAM | Nieuwbouw Hogeschool

verzwaren en de vloeren geschikt maken voor nog grotere overspanningen.”

Maurice Wieland, directeur van SMT Bouw & Vastgoed vult aan: “Installatietechnisch hebben we de ruimte verdeeld in rasters van 3,60 x 3,60 m. In elk raster bevindt zich nu een paneel om de installaties te bedienen. Mocht een collegezaal worden verdeeld in zes kleine studieruimtes, dan zijn de installaties hierop voorbereid.”

TRANSPORT Hoe groots en ruimtelijk het gebouw ook oogt, schijn bedriegt. Het gebouw ligt ingeklemd tussen de Erasmus Universiteit en de bestaande gebouwen van Hogeschool Rotterdam. SMT Bouw & Vastgoed bouwt dus in feite op een postzegellocatie. De Wolf: “Dit vraagt veel extra aandacht voor de logistiek.

De bouwmaterialen moeten just-in-time worden aangeleverd en – vanwege het gebrek aan opslagruimte – direct worden verwerkt. Internsief overleg met leveranciers en onderaannemers zorgt ervoor dat het werkt.”

En dan is er nog de ambitie voor een BREEAM-NL ‘Excellent’ certificaat. In de onderwijswereld is het keurmerk nog behoorlijk zeldzaam; voor Hogeschool Rotterdam een extra prikkel om het certificaat binnen te halen. Het BREEAMNL ‘Excellent’ certificaat kijkt niet alleen naar de duurzaamheid van het gebouw, maar ook naar de duurzaamheidsaspecten gedurende het bouwproces, zoals energie, transport, materialen, afval en omgaan met medewerkers.

“Het begrip duurzaamheid is bij SMT niet meer weg te denken”, zegt Wieland hierover, “maar nu moeten we het bewijsmateriaal leveren. Het aantal ritten met bijbehorende CO2-uitstoot, het aantal gereden kilometers, de toegepaste materialen en afvalstromen moeten nauwkeurig worden vastgelegd. Dit is een fulltime job.”

Zeker is dat de inspanningen worden beloond. Het nieuwe gebouw van Hogeschool Rotterdam beschikt straks over een excellent binnenklimaat.

Dankzij de glazen atriumkap valt het daglicht over de 20 m brede trap in het hart van het gebouw en dringt het overal diep het gebouw binnen. Op alle verdiepingen bevinden zich horizontaal uitstekende banden, die fungeren als natuurlijke zonwering. Ook de akoestische klimaateilanden in de instructieruimtes leveren hun bijdrage aan het klimaat. Het wordt een voorrecht om hier te studeren. ❚

| 45

Bereik de TOP Het tafelbekistingssysteem met een onderhoudsvrij, stalen frame voor het realiseren van grote vloeroppervlaktes.

Eenvoudig om te zetten met een lift of een kraan.

Minimale transport-, arbeids- en onderhoudskosten.

Compatibel met meerdere HĂźnnebeck systemen, zoals RASTO voor passtukken en PROTECTO als valbeveiliging.

De aluminium modulaire paneelbekisting.

Montage van slecht 3 onderdelen vindt vanaf de grond plaats: inhaken, omhoog zwenken, stempel eronder en klaar.

Flexibel door de grote hoeveelheid paneelformaten.

Compatibel met PROTECTO als valbeveiliging.

Meer weten over ons en onze systemen?

Neem contact op: HĂźnnebeck Kwartelweg 6a, 4791 RP Klundert, Tel. +31 (0)168 38 74 40 info_nl@huennebeck.com, www.huennebeck.nl

ROTTERDAM | Nieuwbouw Hogeschool

Projectinfo ‘HET PERFECTE DUO’ Voor het project Nieuwbouw Hogeschool te Rotterdam heeft Hünnebeck TOPMAX en TOPEC geleverd aan SMT Bouw & Vastgoed.

SMT Bouw & Vastgoed heeft veiligheid hoog in het vaandel staan. Hünnebeck heeft met haar TOPMAX tafel en PROTECTO randbeveiliging een veilige uitkraging gecreëerd. Tevens ontstaat hiermee een eenvoudige oplossing voor de te maken randbekisting.

Met de grote panelen van de TOPMAX tafelbekisting kan in één keer 12,96 m² of 9,72 m² tot een vloerdikte van 50 cm bekist worden. De tafelbekisting is voorzien van een sterk, onderhoudsvrij, thermisch verzonken en gepoedercoat stalen frame van niet meer dan 12 cm hoog, met daarin een hoogwaardige kunststof bekistingsplaat.

TOPMAX is compatibel met diverse Hünnebeck systemen. Naast TOPEC is het ook te combineren met RASTO/TAKKO voor de kleinere passtukken en PROTECTO voor de veiligheid.

TOPEC is een vloerbekistingssysteem met panelen en stempels zonder toepassing van dragers. Dit alles kan, mede door het lage gewicht, eenvoudig met twee man vanaf de grond gemonteerd en ook weer gedemonteerd worden. Het enige dat u hoeft te doen, is het paneel in de stempels te hangen, omhoog te zwenken en de volgende stempels te plaatsen.

TOPMAX en TOPEC vullen elkaar aan en zijn samen het perfecte duo voor in het werk gestorte vloeren.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hogeschool Rotterdam ARCHITECT Paul de Ruiter architects, Amsterdam AANNEMER SMT Bouw & Vastgoed, Rosmalen ADVIES Ingenieursbureau Palte, DGMR, Unica, Facedo en Seconed BOUWSOM € 18.000,00 BOUWPERIODE maart 2016 – september 2017

| 47

DEN HAAG | Hornbach Tekst | Jac Buchholz Beeld | Hornbach - Lex van Lieshout

NIEUWBOUW DEN HAAG LIGT OP SCHEMA

Bouwmarkt Hornbach besloot zich een kleine twintig jaar geleden ook in Nederland te vestigen. Dat leidde tot voor kort tot elf vestigingen verspreid over het land. Nummer twaalf is in aanbouw (Amsterdam), evenals nummer dertien. Die komt in Den Haag, langs de A13.

Hornbach is een internationaal familiebedrijf met een lange historie. Het werd opgericht in 1877 in het Duitse Landau in der Pfalz. Al in de jaren zestig besloot het bedrijf de bouwmarkt te combineren met een tuincentrum, destijds voor Europa een primeur. Tegenwoordig is Hornbach in diverse Europese landen actief met meer dan 150 vestigingen en werken er bij het concern circa 17.000 medewerkers.

UITSTRALING Nederland maakte in de tweede helft van de jaren negentig van de vorige eeuw kennis met Hornbach. Momenteel wordt er gewerkt aan de nieuwbouw van twee vestigingen, in Amsterdam (opening staat gepland voor februari 2017) en Den Haag (opening gepland voor april 2017). In Den Haag ligt de nieuwe Hornbach op een goed bereikbare zichtlocatie naast de A13. Deze vestiging krijgt een vloeroppervlakte van bijna 15.000 vierkante meter en is gesitueerd op een totale oppervlakte van ruim 38.000 vierkante meter.

Er komt ook een afhaalcentrum. Het ontwerp is afkomstig van KuBuS Architektur, de realisatie is in handen van Dijkham Bouw. Projectleider namens Hornbach is Roy van Vugt. Hij legt uit dat deze Hornbach-vestiging een iets andere uitstraling zal krijgen dan gebruikelijk. “Het pand krijgt een antracietgrijze uitstraling: de kleuren roze en oranje zullen hierdoor minder prominent aanwezig zijn. Daarvoor is gekozen om het gebouw aan te laten sluiten bij de omgeving. Bij de nieuwbouw komt een reclametoren van veertig meter, eveneens in antraciet.”

TRANSPARANT Van Vugt noemt vervolgens wat specifieke kenmerken. Zoals het feit dat het gebouw op 1.450 vibropalen rust en een transparant karakter heeft. “Daar zorgt onder meer de vliesgevel bij de hoofdtoegang voor. Aan de zijde van de A13 komt eveneens een grote glaspartij. Er is bovendien gekozen voor veel

48 |

– althans, voor een bouwmarkt – lichtstraten. Dat betekent meer inval van daglicht en minder gebruik van kunstmatig licht. De hoeveelheid kunstmatig licht wordt aangestuurd door het binnenvallende daglicht.” Links in het gebouw, vertelt Van Vugt, is de afdeling bouwstoffen gepland, rechts de bouwmarkt en een deel van het tuincentrum, dat buiten wordt voortgezet. Er komt een kantoor voor de vestigingsmanager, scholingsruimte voor het personeel – “ze krijgen regelmatig bijscholing over producten en technieken” – en een kantine. In dit deel van het gebouw zijn tevens de techniekruimtes en de tank (750 m³) voor de sprinklerinstallatie voorzien. “Die tank komt op de eerste verdieping; daar is vanuit constructief oogpunt dus zorgvuldig naar gekeken.”

De werkzaamheden verlopen volgens Van Vugt voorspoedig. Er was, zegt hij, sprake van een intensief maar goed en snel voortraject waarin ontwikkelaar Synchroon in samenspraak met de overheden de benodigde vergunningen regelde. “Op basis van een aantal door Hornbach opgegeven datums heeft de aannemer vervolgens een bestek gemaakt. Dat is na goedkeuring de leidraad; daar is de planning van de werkzaamheden op afgestemd. De bereikbaarheid is uitstekend en de toekomstige parkeerplaats biedt volop ruimte voor bijvoorbeeld opslag. Naar verwachting kunnen we conform afspraak in februari volgend jaar opleveren. Daarna volgt de afwerking en in april opent Hornbach de deuren.” ❚

DEN HAAG | Hornbach

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hornbach ONTWIKKELAAR Synchroon ARCHITECT KuBuS Architektur AANNEMER Dijkham Bouw ADVIES Van Vugt Bouwadvies

Nieuwbouw

Hornbach te Den Haag

Projectinfo ‘FLEXIBELE INZET ESSENTIEEL BIJ GEBOUWDICHTING’ In opdracht van Dijkham Bouw levert en monteert Hardeman | van Harten de dak- en gevelbeplating van de nieuwe Hornbach-bouwmarkt bij de A13afslag Delft-Noord. Naar verwachting zal de bouwmarkt, die bestaat uit verschillende bouwdelen, begin 2017 opengaan. De montagewerkzaamheden aan dak en gevel vinden plaats tussen week 35 en de kerst.

METALEN OPBOUWSYSTEEM | PREFAB SYSTEEM DUURZAAM | RECYCLEBAAR Hardeman | van Harten levert en monteert stalen dak- en wandbeplating voor diverse uiteenlopende projecten. Of het nu gaat om een groot distributiecentrum of een kleine loods, wij zijn gespecialiseerd in beide.

Volg ons ook via:

www.hardeman-vanharten.nl

Bouwmarktketen Hornbach breidt haar aanwezigheid in Nederland uit en werkt daartoe met een strakke bouworganisatie en volgens hoogstaande Duitse productnormen, vertelt projectleider Erik Hardeman. “Alles is al voorgeschreven en uitgetekend. Er zit voor ons bijna geen engineeringswerk aan, behalve op detailniveau. De dakbeplating (ruim 12.000 m²) zal worden uitgevoerd met een stalen dakplaat voorzien van een interieurcoating. De gevelbeplating (8.500 m²) wordt uitgevoerd in een Hoeschsandwichpaneel (horizontaal gemonteerd/140 mm), aan de buitenzijde voorzien van een uitzonderlijk hoogwaardige, drielaagse PVDF-coating (40 micron) in antraciet of oranje. De binnenplaten zijn uitgevoerd in wit, groen of oranje.”

Belangrijk in dit project is flexibiliteit in tijd en personeel. “De montage van een ‘bouwfase dak’ op donderdag moet bijvoorbeeld ook vrijdag kunnen worden, maar de werkzaamheden moeten wel op tijd klaar zijn voor de voortgang. Wij kunnen die flexibiliteit leveren, werken gemiddeld met vijf à zes man aan de geveldichting en met acht man aan de dakdichting.”

T 0318 46 15 51 | E info@hardeman-vanharten.nl

| 49

PURMEREND | Purmerendse ScholenGroep

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Stijn Spoelstra

Gefaseerde metamorfose Scholeneiland Purmerend

GEBOUW MET EEN HOOGWAARDIGE ESTHETISCHE UITSTRALING Op wat in Purmerend wel het ‘Scholeneiland’ wordt genoemd, wordt volop gewerkt aan het vernieuwen en verbouwen van de onderkomens voor drie vmbo-scholen, die onderdeel uitmaken van de Purmerendse ScholenGroep (PSG). Zo werden er in een eerder stadium al een nieuwe aula en praktijkvleugel gerealiseerd. Intal produceerde, leverde en monteerde hier de aluminium ramen, deuren en vliesgevels.

Van de nieuwe aula maken zowel SG Gerrit Rietveld, SG Nelson Mandela en SG Antoni Gaudí gebruik, de praktijkvleugel is voor SG Rietveld. De bouwwerkzaamheden vonden grotendeels in 2015 plaats. Vervolgens werd eerder dit jaar begonnen met het moderniseren van het onderkomen van SG Nelson Mandela. Ook het gebouw van SG Antoni Gaudí krijgt een make-over.

HOOGWAARDIGE ESTHETISCHE UITSTRALING De aula en praktijkvleugel vormden dus de eerste fase van het project. Het is een gebouw met een heel eigen uitstraling, maakt directeur Rudy Schipper van Intal duidelijk. “Op ons lijf geschreven. Als specialist in aluminium kozijnen en vliesgevels kunnen wij bijdragen aan het bereiken van optimale oplos-

50 |

singen. Daarbij stellen we kwaliteit voorop, maar hebben we ook aandacht voor snelheid en betrouwbaarheid. Dat kunnen we garanderen omdat we alles in eigen hand houden, zowel het ontwerpen, produceren, leveren en plaatsen. Daardoor kunnen we ook heel flexibel op allerlei omstandigheden inspelen.” Bij de aula en praktijkvleugel, merkt Schipper op, gaat het om een gebouw met een hoogwaardige esthetische uitstraling.

FRAAI LIJNENSPEL Intal paste profielen toe die ze eerder in 2015 op de markt had gebracht. “Het gaat om de IT55, IT77 en IT77CS. De IT55 is een aluminium vliesgevelserie met een aanzichtbreedte van 55 millimeter en een kokerdiepte die varieert

PURMEREND | Purmerendse ScholenGroep

van 35 tot 275 millimeter, beschikbaar met verschillende afwerkingslijsten.

De IT77 heeft als belangrijkste eigenschappen dat het dankzij het multiple kamerprincipe in hoge mate isolerend werkt, daarnaast brand- en inbraakwerend is en een uitgekiende vormgeving heeft. De IT77CS heeft een verdekt liggende vleugel voor een gelijkmatige vlakverdeling.” Met het oog op de uitstraling, merkt Schipper op, is bij de vliesgevels heel specifiek gekozen voor verschillende dieptes en vlakke afdeklijsten. Hij wijst op het fraaie lijnenspel dat in de gevel is ontstaan en op het toepassen van fraaie, enigszins spiegelende beglazing. “Ook de keuze voor een bepaalde RAL-kleur sluit aan bij de wens van de architect om van de schil van het gebouw een eyecatcher te maken. Wie het gebouw zorgvuldig bestudeert, komt zo allerlei speciale details tegen. Onder andere ook de balkconstructie die aan de achterzijde geïntegreerd is in de gevel. De PSG heeft een aansprekend gebouw laten realiseren. Het is mooi dat wij daar een rol in hebben kunnen spelen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Purmerendse ScholenGroep (PSG) AANNEMER Aannemersbedrijf J.M. Putter

| 51

HOLTUM | Logistics Campus

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Van Beijsterveldt&Gommers architecten

Grootste distributiecentrum van Nederland

‘De kleuren moeten bij zoveel mogelijk automobilisten op het netvlies blijven hangen’ In Sittard-Geleen verrijst het grootste distributiecentrum van Nederland. Logistics Campus heeft een oppervlakte van ruim 148.000 vierkante meter. Voor wie hier beeld bij wil krijgen: dit is een oppervlakte van bijna dertig voetbalvelden.

Leeyen Vastgoed heeft voor haar nieuwe distributiecentrum een uitgekiende locatie gevonden. Logistics Campus komt op het smalste stukje van Nederland, ruwweg tussen de haven van Antwerpen en het Duitse Ruhrgebied.

Dat maakt de locatie uitermate aantrekkelijk voor logistieke activiteiten. Ook al ligt het perceel op een zichtlocatie van de A2, voor Van Leeyen Vastgoed

52 |

blijft functionaliteit het sleutelwoord. Dat maakt de vraag aan architect Van Beijsterveldt&Gommers architecten kort en krachtig: ‘Het moet een functioneel gebouw worden van 600 m lang, 200 m diep en 15 m hoog, te vergelijken met een doos waarvan drie kanten dicht zijn. Aan de voorzijde bevinden zich de dockshelters en de ramen van het kantoorgedeelte’.

HOLTUM | Logistics Campus

Quality Roofing Systems • Leverancier van Rhenofol PVC dakbedekking • Veelzijdig toepasbaar gamma van dakbanen uit PVC-P • Reeds veertig jaar succesvol in de praktijk • Verschillende lengtes en breedtes (tot 2,05m) alsook kleuren • Economisch voor nieuwbouw en renovatie • Uiterst sterk in elke uitvoering • Zekerheid door een homogene overlapverbinding • Ecologisch want volledig recyclebaar • Praktijkgericht: geschikt voor geprofileerde staalplaten, cellenbeton, beton, hout, enz. www.qualityroofingsystems.nl

GRENZEN OPZOEKEN Het wordt een schakering van lichtgroen naar donkergroen, schuin oplopend met de panelen van de gevelbekleding die elk een afmeting hebben van ca 1,20 x 6 meter. Een wiskundige berekening zorgt ervoor dat de panelen steeds evenveel van kleur verschillen. “Zeker op afstand zorgt het voor een fraai effect”, vindt Van Beijsterveldt. “Maar ook op het gebied van duurzaamheid is er sprake van een uiterst groen gebouw. Op het dak worden zonnepanelen geplaatst en het extra geïsoleerde gebouw krijgt overal uiterst zuinige LEDverlichting.” Aan de voorzijde kiest Van Beijsterveldt&Gommers architecten voor gebroken wit. “De wens van de opdrachtgever is en blijft leading. Maar het is de kunst om de grenzen te vinden, waarbinnen beide partijen zich goed voelen. Ik vind dat we daarin zijn geslaagd.”

WERKGELEGENHEID

HET KLEURGEBRUIK MOET BLIJVEN HANGEN Ontwerp en indeling van Logistics Campus liggen al nagenoeg vast als Van Beijsterveldt&Gommers architecten wordt ingeschakeld: de constructie bestaat uit staal en sandwichpanelen. De indeling wordt voornamelijk bepaald door de stramienmaat van de staalconstructie. Van Beijsterveldt&Gommers architecten zal zich dan ook vooral moeten richten op het kleurgebruik van de gevel. “Aanknopingspunt hiervoor was de omgeving”, vertelt Kees van Beijsterveldt, architect van Van Beijsterveldt&Gommers architecten. “Het complex ligt in een groene omgeving en langs de A2, waarover dagelijks miljoenen auto’s rijden. Het werd onze uitdaging om iets te bedenken dat bij zoveel mogelijk passanten op het netvlies blijft hangen.”

De bouw van Logistics Campus verloopt voorspoedig. Het totale complex is verdeeld in drie fasen, waarvan nu twee fasen zijn afgerond. Het bedrijf uit Beringe onderhandelt nog met verschillende partijen over het uiteindelijke gebruik van het distributiecentrum. Zeker is dat het complex straks werkgelegenheid biedt voor ongeveer duizend mensen. “Voor ons is het vooral een groot werk”, vertelt Van Beijsterveldt. “Dat maakt het mooi. Wij zijn er trots op dat wij het gevelontwerp voor dit gebouw hebben mogen maken.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Van Leeyen Vastgoed, Beringe ARCHITECT Van Beijsterveldt&Gommers architecten, Gilze DAKBEDEKKING Quality Roofing Systems, ’s-Hertogenbosch

| 53

NIEUW IN DE RHEPANOL-FAMILIE: Rhepanol® hfk en Rhepanol® hfk-sk Een topkwaliteit zoals bij de Rhepanol fk maar nu lasbaar met hete lucht en met 1,50m zeer breed te noemen.

Deze robuuste, weerbestendige Rhepanol® dakbanen zijn volledig gecertificeerd en hebben nog bestaande projectreferenties tot wel 60 jaar oud!

Rhepanol® hfk wordt geïnstalleerd door erkende opgeleide Rhepanol® hfk Ambassadors Laat u overtuigen en neem contact met ons op: www.qualityroofingsystems.nl info@qualityroofingsystems.nl 06-29504850

Importeur en verdeler van FDT producten

FDT INTRODUCEERT TWEE NIEUWE PREMIUM RHEPANOL® DAKBANEN OP BASIS VAN PIB POLYISOBUTYLEEN

RHEPANOL® HFK RHEPANOL® HFK-SK

Quality Roofing Systems B.V. adviseert en levert duurzame kunststof dakbedekkingen.

Tevens leveren wij isolatie, dampremmers, scheidingslagen en andere toebehoren!

Caproxx Energy: de logische keuze op het dak.

Ontdek de kracht van Caproxx Energy: de lichtgewicht steenwol isolatieplaat voor het platte dak, ideaal voor logistieke hallen en distributiecentra.

Caproxx Energy is brandveilig, vergroot het akoestisch comfort, heeft een sterk warmte-accumulerend vermogen en blijft onverminderd presteren, óók bij extreme weersomstandigheden.

Meer weten? Kijk op www.rockwool.nl/dakisolatie

www.rockwool.nl/caproxx-energy RW-CaproxxEnergy-NL-Adv-197x130mm.indd 1

28-10-16 08:44

HOLTUM | Logistics Campus

150.000 m² steenwol dakisolatie voor grootste distributiecentrum van Nederland De gloednieuwe Logistic Campus Holtum langs de A2 in Limburg is, met een oppervlak van bijna dertig voetbalvelden, het grootste distributiecentrum van Nederland. Voor de isolatie van het riante dak koos projectontwikkelaar Leeyen Vastgoed voor de duurzame en brandveilige isolatie van ROCKWOOL. In totaal werd circa 150.000 m² Caproxx Energy aangebracht.

Om te voldoen aan de BREEAM-NL ‘Excellent’ certificeringscriteria, is bij de bouw van het distributiecentrum een keur aan duurzame oplossingen toegepast, waaronder LED-verlichting, zonnepanelen en duurzame Caproxx Energy isolatie van ROCKWOOL. De thermische prestaties van deze steenwol dakisolatie blijven gedurende de hele levensduur – gemiddeld 75 jaar – constant, omdat het materiaal niet vervormt door verschillen in temperatuur. Dankzij de vormvastheid van het materiaal ontstaan er geen naden en kieren, zodat er geen energie verloren gaat via het dak. Aan het eind van de levensduur kan het materiaal volledig worden gerecycled en worden hergebruikt als grondstof voor nieuwe ROCKWOOL-producten.

BRANDVEILIGHEID Naast duurzaamheid was ook brandveiligheid voor Leeyen Vastgoed van doorslaggevend belang bij de keuze voor het isolatiemateriaal. Want de toepassing van een brandbaar isolatiemateriaal op het dak kan in geval van

brand desastreuze gevolgen hebben. Echter niet met Caproxx Energy dakisolatie, gemaakt van onbrandbare steenwol. Het materiaal verdraagt temperaturen tot boven de 1.000°C en voldoet aan Euro-brandklasse A1 volgens NEN EN 13501-1. Het veroorzaakt geen flash-over en kent geen druppelvorming, die kan leiden tot het ontstaan van nieuwe branden. Onder brandbelasting blijft de steenwolstructuur intact en blijft deze het dak isoleren en de draagconstructie beschermen. Steenwol isolatie wordt dan ook niet meegenomen in de vuurlastberekening volgens NEN 6090.

GELUIDSABSORPTIE Naast de hoge duurzaamheidsscore en brandveiligheidsklasse gooit steenwol dakisolatie ook hoge ogen op het gebied van akoestiek. Het materiaal absorbeert geluidstrillingen en zorgt zo voor een vermindering van geluidsoverlast van buitenaf. Daarnaast draagt het zorgt voor een aangenamere akoestiek binnen in de ruimte. ❚

| 55

UTRECHT | Neudeflat Tekst | Patricia van der Beek Beeld | A3 architecten

Revitaliseren in de geest van Maaskant Na zestig jaar trouwe dienst staat de Neudeflat in de steigers. Het markante Maaskant-gebouw aan het Utrechtse Neudeplein ondergaat een flinke revitalisatie, waarbij de signatuur van zijn oorspronkelijke ontwerper herkenbaar blijft.

De revitalisatie van de Neudeflat is een initiatief van De Nieuwe Norm, onderdeel van Aan de Stegge Verenigde Bedrijven (ASVB). “Transformaties en herbestemmingen zijn ons specialisme”, zegt Michel Schipper, directeur van De Nieuwe Norm. “Vanuit dit specialisme houden we de Neudeflat al langer in de gaten. Het is een landmark en eyecatcher in de Utrechtse binnenstad en bovendien een gebouw van architect Hugh Maaskant. Dat moet behouden blijven. We zagen goede kansen in de locatie en het aantal vierkante meters van het kantoorgebouw voor het realiseren van een woonfunctie.”

HET JUISTE MOMENT “Die nieuwe invulling was nodig”, vervolgt Schipper. “Het gebouw was in zestig jaar tijd behoorlijk verouderd en voldeed niet meer aan de marktbehoefte. Toen het stadskantoor eruit ging, wisten we: dit is het juiste moment.

We namen contact op met de makelaar en in februari 2014 tekenden we de koopovereenkomst.” Terwijl de definitieve handtekening nog even op zich liet wachten, ging De Nieuwe Norm van start. Samen met de architect werd een

56 |

vlekkenplan opgesteld; met Syntrus Achmea werd overeengekomen dat zij de 88 nog te realiseren appartementen overnamen.

HET NIEUWE WONEN Schipper vervolgt: “Met A3 Architecten gingen we op zoek naar de signatuur van Maaskant, om mee te nemen in het nieuwe ontwerp. Kenmerkend voor dit gebouw zijn de unieke driehoekige vorm en de kleurstellingen: donkere kozijnen en rondom het gebouw een lichtgrijze bandstructuur.”

Het woonprogramma is uitgewerkt conform het nieuwe wonen. Dit komt tot uiting in privé buitenruimten in de vorm van een loggia of balkon, een hoogwaardige afwerking en optimaal comfort. “Uitdaging in de ontwerpfase was de constructieve buitenschil van het gebouw. Bij bouwkundige ingrepen, bijvoorbeeld een nieuw trappenhuis, moeten we hier rekening mee houden middels extra ondersteuning en wapening. Over de bestaande constructie is overigens weinig bekend. We hebben alles opnieuw onderzocht en meten het gebouw volledig in, alvorens we aan de slag kunnen.”

UTRECHT | Neudeflat

LOGISTIEK HOOGSTANDJE De Nieuwe Norm stript de binnen- en buitenzijde van de Neudeflat en bouwt het van daaruit weer op. Schipper: “Momenteel staat het gebouw tot de negende verdieping in de steigers en zijn we aan het inmeten. Zodra de steiger op hoogte is, starten de sloopwerkzaamheden. Daarna voorzien we de gevel, van boven naar beneden, van nieuwe kozijnen en gevelbekleding.

Ook nemen we de binnenzijde mee.” De bouw wordt volgens Schipper vooral een logistiek hoogstandje: “De bouwruimte is zeer beperkt en vanwege de gewelven in de Utrechtse binnenstad mogen er geen grote vrachtwagens rijden. Alles valt of staat dus met een goede afstemming. Met de betrokken partijen werken we daarom volgens de lean-methode en de aanvoer van materialen moet just-in-time gebeuren. Ook zal er twee keer per week een bouwkraan staan, waarvan het gebruik eveneens goed gecoördineerd moet worden. Als alles volgens plan verloopt, leveren we in het vierde kwartaal van 2016 op.” ❚

Bouwinfo ONTWIKKELING De Nieuwe Norm, Rotterdam EN UITVOERING ARCHITECT A3 architecten, Rotterdam DIRECTIEVOERING draaijer+partners bv, Groningen CONSTRUCTEUR Md Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam INTALLATIEADVISEUR J. van Toorenburg BV, Den Haag INSTALLATIES ME Installatie Groep BV (E), Bevico B.V.,

OVERIGE ADVISEURS BOUWPERIODE BOUWSOM

Barendrecht (MV), Spijker Klimaatservice B.V., Den Haag (loodgieterswerk + CV) EGM, Dordrecht, Nebest, Groot-Ammers Oktober 2015 – eind 2016 € 6.800.000,-

Projectinfo MAATVOERING De transformatie van de Neudeflat in Utrecht, van stadskantoor tot appartementencomplex, nadert zijn voltooiing. Het gebouw werd gestript en heringericht. De vroegere uitstraling blijft, maar wel met een eigentijds accent, vertelt technisch directeur Daniël Nijboer van Facédo Geveltechniek. Dat bedrijf levert en plaatst de kozijnen met beglazing, de gevelbekleding en de vliesgevels.

“De bovenste verdiepingen zijn klaar en we werken nu gestaag verder naar beneden. We brengen eerst de stelkozijnen aan. De raampartijen leveren we compleet aan op de bouwlocatie en plaatsen we vervolgens van binnenuit, met behulp van een smartlift. Ze zijn te groot om van buitenaf, vanaf de steiger, te plaatsen. Als laatste worden de betonnen borstweringen bekleed.”

Eén en ander vroeg om de nodige afstemming op het logistieke vlak, geeft hij aan. “Er staat een bouwkraan bovenop het bestaande gebouw; daar maken diverse partijen gebruik van. Dat alles is zorgvuldig gecoördineerd.”

Facédo was al in het voortraject nauw bij het project betrokken, aldus Nijboer.

“Vanwege de maatvoering. Daar zat nogal wat afwijking in. Dat verschilde per verdieping. Aan ons om ervoor te zorgen dat de buitenzijde visueel weer keurig oplijnt.” Daarom was er sprake, zegt hij, van een gedegen voorbereiding en veel overleg met diverse andere partijen. Ook nu nog is de maatvoering een punt van aandacht. “We blijven inmeten en aansturen zodat we uiteindelijk komen tot een perfecte uitwerking en een optimaal eindresultaat.”

| 57

AMSTERDAM | Parkeergarage RAI

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Aan de Stegge, Twello

Multifunctionele en duurzame parkeergarage voor RAI Amsterdam

58 |

AMSTERDAM | Parkeergarage RAI

Na een intensieve bouwperiode van elf maanden is de nieuwe multifunctionele parkeergarage (MFP) voor de RAI Amsterdam een feit.

De parkeergarage is gelegen aan de A10 en de Zuidas in Amsterdam en telt in totaal negen lagen die gezamenlijk ruimte bieden aan 1.050 parkeerplaatsen. Het bedrijf Aan de Stegge Twello is verantwoordelijk voor de bouw en heeft, in opdracht van RAI Amsterdam, een prachtig eindresultaat neergezet. Het multifunctionele en duurzame karakter van de parkeergarage sluit bovendien naadloos aan bij de toekomstvisie van de RAI. De RAI heeft zo’n twee jaar geleden, op basis van een Design & Build selectieprocedure, gekozen om de nieuwe parkeergarage te laten realiseren door Aan de Stegge Twello. Jeroen Drenth, commercieel directeur bij Continental Car Parks (onderdeel van Aan de Stegge Twello), vertelt: “Tijdens het uitgebreide voorbereidingstraject werden wij beoordeeld op diverse aspecten, waaronder de bouwtijd, risicomanagement en het minimaliseren van de overlast.”

BOUWTIJD Het minimaliseren van de overlast tijdens de bouwperiode was een zeer belangrijk vereiste. Jaarlijks worden er bij RAI Amsterdam talloze beurzen,

congressen en evenementen georganiseerd. Hiermee moest gedurende de bouw rekening gehouden worden. Eén van deze beurzen is de International Broadcasting Convention (IBC) die jaarlijks wordt georganiseerd in september.

“Om overlast te voorkomen, mochten wij dan ook pas in september 2015, na afloop van deze beurs, starten met de bouw van de parkeergarage. Daarnaast moest de bouw voor aanvang van de volgende IBC in september 2016 gereed zijn. Dit bracht uiteraard wel de nodige tijdsdruk met zich mee. In augustus 2016 hebben wij het complete project opgeleverd, waarmee wij keurig binnen de planning zijn gebleven.” ›

| 59

Specialist in parkeeroplossingen RAI Amsterdam

RAI Amsterdam

Continental Car Parks vindt dat ieder parkeervraagstuk uniek is. Onze ervaring leert dat er altijd een parkeeroplossing is binnen de context van functionele, financiĂŤle en architectonische aspecten.

Of het nu gaat om de uitbreiding van een bestaand parkeerterrein, een tijdelijke parkeergarage of een geĂŻntegreerde parkeervoorziening.

Wij adviseren, realiseren, exploiteren en ontwikkelen de parkeeroplossingen altijd in nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers.

TU Delft

Daagt u ons uit door uw specifieke parkeervraagstuk bij ons te parkeren? www.carparks.nl T 0571-277340 Amphia Ziekenhuis

AMSTERDAM | Parkeergarage RAI

MULTIFUNCTIONEEL EN DUURZAAM Bij het ontwerp en de bouw van de parkeergarage is niet alleen gelet op het gebruik van duurzame materialen, ook het begrip (multi)functionaliteit speelde een belangrijke rol. Bijzonder is dat de eerste verdieping van het gebouw niet alleen parkeermogelijkheden biedt, maar ook ingezet kan worden als extra beurshal. Gezien de hoogte van deze verdieping (7.20 meter) en de extra constructieve voorzieningen die zijn aangebracht kunnen er zelfs vrachtwagens rijden. Deze vrachtwagens kunnen bijvoorbeeld de omliggende beurshallen bevoorraden.

De overige verdiepingen zijn constructief gezien zo gebouwd dat er in de toekomst een appartementencomplex, hotel of kantoorgebouw van gemaakt kan worden. Doordat op de omliggende beursgebouwen zonnecellen zijn geplaatst, is de parkeergarage voor wat betreft het dagelijks gebruik bovendien energieneutraal.

SAMENWERKING Gedurende het gehele voorbereidings- en bouwtraject heeft een intensieve samenwerking plaatsgevonden tussen Benthem Crouwel Architekten en Aan de Stegge Twello. “Benthem Crouwel Architekten heeft de beeldkwaliteit van het project bewaakt, wij hebben het plan verder uitgewerkt in 3D en BIM. Ook Ingenieursbureau Bartels heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het sterke, doch slanke ontwerp van de parkeergarage.”

Met meer dan zestien jaar ervaring in het bouwen van parkeergarages heeft Continental Car Parks inmiddels behoorlijk wat parkeergarages gerealiseerd. “Hierbij staat de eindgebruiker altijd centraal. Mensen moeten op een comfortabele en veilige manier het parkeergebouw kunnen inrijden en verlaten zonder dat de omgeving er last van heeft en er onveilige situaties ontstaan. Het vinden van een juiste balans hierin is de kracht van ons bedrijf,” aldus Drenth. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT HOOFDAANNEMER ADVIES CONSTRUCTEUR

RAI Amsterdam Benthem Crouwel Architects Aan de Stegge Twello B.V. Continental Car Parks B.V. Bartels Ingenieursbureau

| 61

HOLCON BV is de juiste partner voor de realisatie van uw project in Utiliteitsbouw, GWW en Woningbouw. We leveren niet alleen duurzame producten met een uitstekende kwaliteit, ook de engineering en montage van uw ruwbouwproject is bij HOLCON in vertrouwde handen.

Welkom bij Bartels!

Welkom bij Bartels!

Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee.

Sinds

halverwege

2015

is

Bartels

onderdeel van LievenseCSO. Dit biedt ons de mogelijkheid om onze klanten nog

specialistischer

en

breder

te

adviseren, bijvoorbeeld op gebied van ruimte, milieu en duurzaamheid.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

AMSTERDAM | Parkeergarage RAI

Projectinfo MULTIFUNCTIONELE PARKEERGARAGEVLOER Het leveren en aanbrengen van kunstharsgebonden vloerafwerkingen in parkeergarages, is bij Vlaq Infra en Industrie aan de orde van de dag. Maar voor de vloerafwerking in de nieuwe parkeergarage van de RAI gelden andere eisen. Op de derde verdieping en de dakvloer moet de vloerafwerking elastisch, scheuroverbruggend en honderd procent waterdicht zijn.

Op deze manier maakt de RAI het gebouw niet alleen geschikt voor het parkeren van auto’s, maar ook voor bijvoorbeeld beurzen of congressen.

“De opdracht was het leveren en aanbrengen van een kunstharsgebonden vloerafwerking met 1 mm scheuroverbruggend vermogen”, vertelt Hans Vogel, directeur van Vlaq Infra en Industrie. “Deze vloerafwerking maakt de vloer honderd procent waterdicht.”

Vlaq Synthetics, onderdeel van de Vlaq Groep, is zelf producent van dit meerlagen-vloersysteem en kan vloeren aanpassen aan elk eisenpakket.

“Over het resultaat in de RAI zijn wij zeer tevreden. Deze vloeren zijn niet alleen multifunctioneel, ze zijn ook nog eens erg mooi!”

PRODUCTIESNELHEID EN FLEXIBILITEIT ALS KRACHT Producent Holcon Markelo heeft naam gemaakt in de prefab betonskeletbouw. Het bedrijf geldt als een ware specialist in deze discipline en kan een enorme verscheidenheid aan maten en grote volumes aan. Het combineren van diverse betonelementen is een ander sterk punt van Holcon.

Dat alles zie je bijvoorbeeld terug bij de realisatie van parkeergebouw RAI in Amsterdam.

VLAQ Infra en Industrie is een onderdeel van de VLAQ Groep VLAQ Groep is een landelijk netwerk van specialisten in projectinrichting en kunstharstechnieken. Onze kracht is de combinatie van persoonlijk contact met onze partners en de gebundelde kennis en ervaring van de VLAQ Groep als geheel. U profiteert daarvan. In kleine of grote projecten. Bij nieuwbouw of renovatie. Zowel in de zorgsector, de industriële sector, het onderwijs als in de utiliteitsbouw.

VLAQ Infra & Industrie Centrumbaan 1080, 2841MH Moordrecht T 085 4857000 info@vlaqgroep.nl

Holcon, een onderdeel van Holterman Groep, werd bij het prestigieuze project in Amsterdam ingeschakeld door hoofdaannemer Bouwbedrijf Aan de Stegge Twello. De partijen zijn geen vreemden voor elkaar. Het gedegen samenspel betaalde zich opnieuw uit. “Er was sprake van een extreem hoge werk- en tijdsdruk”, vertelt Rob Wensink, directeur van Holcon. “De deadlines waren niet te verschuiven, want de werkzaamheden moesten tussen de beurzen door worden uitgevoerd.” Daarnaast was er weinig ruimte op de bouwplek. In zo’n situatie is het van groot belang dat de betrokken partijen op elkaar zijn ingespeeld. “Dat heeft geresulteerd in een efficiënte werkwijze, cruciaal om succesvol te zijn”, benadrukt Wensink. De directeur wil daarbij de rol van de projectleiders Jan Pasop en Jos Bijsterveld van Bouwbedrijf Aan de Stegge Twello nog wel vermelden. “Zij hebben het proces in goede banen geleid.”

Holcon leverde voor dit project al het constructieve beton. In totaal ging het om 3.000 m³ geprefabriceerde elementen. Met betonnen wanden, kolommen, balken en volstortliggers tekende het bedrijf in Markelo feitelijk voor het complete betonnen skelet. Als onderdeel van Holterman Groep werd ook de levering van het wapeningsstaal verzorgd, alsmede het vlechten op de bouw. “We zijn heel bedreven in projecten van deze omvang”, aldus Wensink. De referentielijst liegt er inderdaad niet om. Holcon werd al vaker voor soortgelijke klussen ingeschakeld zoals bij parkeergarages in onder andere Den Bosch, Katwijk, Dordrecht, Den Haag en Leiden, voetbalstadions van Go Ahead Eagles en Heracles en diverse logistieke centra.

www.vlaqgroep.nl | 63

Schindler en Apple, teamwork op het hoogste niveau.

Dagelijks stellen meer dan een miljard mensen wereldwijd vertrouwen in de producten en diensten van Schindler. Sinds 2013 voorziet Schindler haar monteurs van mobiele devices en op maat gemaakte apps die gebruik maken van iOS, ‘s werelds meest geavanceerde besturingssysteem, om zo toegang te krijgen tot data en belangrijke systemen. Zo hebben wij alvast alle tools bij de hand om u veilig en betrouwbaar op uw bestemming te brengen.

www.apple.com/business/schindler

NIJMEGEN-LENT | Van der Valk hotel Tekst | Rob Buchholz Beeld | Schindler

Van der Valk hotel Nijmegen-Lent kiest voor sneller en efficiënter lifttype Op 1 juli opende Van der Valk een nieuw hotel in Nijmegen-Lent. Een accommodatie die voorzien is van 116 kamers, een restaurant, bar, fitness- en wellnessruimtes, een parkeergarage en congresfaciliteiten. Vanzelfsprekend is het vervoer van gasten en medewerkers een essentieel aspect. De redactie van Stedenbouw sprak hierover met de liftleverancier van het hotel.

“Waarom de keuze op ons is gevallen? We werken al vele jaren op goede wijze samen met Van der Valk”, zo laat Rob Jue, directeur Nieuwbouw en Moderniseringen bij Schindler weten. “Wij leveren een kwalitatief, mooi product voor een marktconforme prijs.” Schindler leverde drie maal het 5500 type voor de hotelgasten en plaatste tevens een servicelift voor de interne logistiek. “De 5500 legt twee meter per seconde af. Dat is sneller dan standaard liften. Zeker bij hogere gebouwen zoals dit hotel is dat een absoluut winstpunt.”

Jue laat weten dat er volgens hem nog een aspect van belang was, namelijk het besturingssysteem met de naam PORT. “Het voordeel hiervan is dat de hotelgast met zijn pasje niet alleen de eigen toegangsdeur kan openen, maar ook de lift kan aansturen. Het zorgt voor een efficiëntere bedrijfsvoering dan conventionele liften en je kunt

kaarten dusdanig programmeren dat niet iedere bezoeker of gast tot elke etage toegang heeft.”

TOEGEVOEGDE WAARDE Het systeem kwam tijdens de oriënterende gesprekken aan bod en Schindler wist de opdrachtgever van het nut te overtuigen. “Onze keyaccount manager Marc Twickler stak hier veel tijd in en wist Van der Valk te overtuigen. Dit efficiënte systeem is echt een toegevoegde waarde.

Het voordeel voor de klant is dat de capaciteit van de liften groter wordt en dat kan in sommige gevallen leiden tot minder liften in het gebouw.

Dankzij het efficiëntere gebruik van de liften is

ook het energiegebruik een stuk minder dan bij conventionele besturingen, dat levert in alle gevallen een extra kostenbesparing op.”

COMFORT Jue legt het systeem verder uit. “Conventionele liften werken de oproepen af in volgorde van binnenkomst terwijl bij onze bestemmingsbesturing PORT de computer via een geavanceerd algoritme de meest efficiënte vervoersafhandeling bepaalt. Dankzij ons systeem wordt de passagier zonder tussenstops direct naar de door hem of haar gewenste etage vervoerd. Dat is efficiënter en zorgt voor meer comfort.” ❚

| 65

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Oostingh Staalbouw

Tekla Global BIM award

Een staalconstructie met grote overspanningen De imposante sportcampus Zuiderpark wordt het onderkomen van meerdere sportopleidingen. Met zijn fraaie vormen in de groene omgeving van het Zuiderpark wordt het ‘t kloppend hart voor sport, onderwijs en bewegen in Den Haag.

Het complex bevat een topsporthal met een tribunecapaciteit voor circa 3.500 toeschouwers, twee breedtesporthallen, een hal voor beachvolley en beachsoccer, een turnhal, een danszaal, een dojo voor oosterse vechtsporten, gymzalen, collegezalen en project- en onderzoekruimten met alle bijbehorende voorzieningen en faciliteiten. De gemeente Den Haag en De Haagse Hogeschool hebben de bouw gegund aan Ballast Nedam en Kuijpers, op basis van de Economisch Meest Voordelige Inschrijving.

DOORDACHTE STAALCONSTRUCTIE Bouwtechnici die de omschrijving van de campus lezen, realiseren zich onmiddellijk dat – met twee breedtesporthallen en meerdere reguliere hallen – grote overspanningen gerealiseerd moeten worden. Dat vraagt om een doordachte staalconstructie, die tevens de basis vormt voor de vele ronde vormen in het

66 |

gebouw. “Aan de binnenzijde zijn de vormen overwegend rechthoekig”, vertelt Arjan van Dijk, manager Operations van Oostingh Staalbouw Katwijk. “De ronde vormen bevinden zich met name aan de buitenkant.” Behalve de ronde vormen had Oostingh Staalbouw te maken met een hoge tijdsdruk. In maart 2016 moest de volledige staalconstructie worden opgeleverd.

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

TEKLA GLOBAL BIM AWARD

GROTE OVERSPANNINGEN

Om de korte doorlooptijd te halen, zette Oostingh Staalbouw Katwijk voor het eerst op grote schaal ‘Tekla Model Sharing’ in. Hiermee konden meerdere engineers vanuit verschillende vestigingen gelijktijdig in hetzelfde model werken. Oostingh Staalbouw Katwijk ging nog een stapje verder door BIM ook in andere disciplines in te zetten, waardoor engineering, inkoop, productie en montage op elk moment informatie aan het model konden toevoegen en er informatie uit konden halen. “Op deze manier was iedereen altijd op de hoogte en bleef het model up-to-date. Dit leidde uiteindelijk tot kortere doorlooptijden”, vertelt André Romijn, business developer en innovator.

Oostingh Staalbouw Katwijk haalde zo niet alleen de deadline, maar sleepte bovendien de Tekla Global BIM Award 2016 in de wacht in de categorie ‘Sport en Recreatie’.

De grote overspanningen vroegen om staalelementen met lengtes tot 54m.

Vanwege de grote afmetingen werden de elementen in delen geproduceerd en pas in het werk met elkaar verbonden. “Dat gebeurde op hoogte”, vertelt Van Dijk. “De kranen hielden de vakwerkspanten op hun plaats terwijl ze met bouten aan elkaar werden bevestigd.” Ook de buitengevel vroeg bijzondere aandacht. Het stalen frame dat nu de ronde buitengevel ondersteunt, vereiste talloze hulpframes. Geen segment was hetzelfde en de aansluitingen verliepen in twee richtingen. “Een flinke uitdaging voor onze tekenaars”, weet Van Dijk. “De oplossing werd gevonden in het parametrisch modelleren van de frames . De vormen zijn niet getekend, maar door de computer gegenereerd.”

Inmiddels is de staalconstructie alweer bedekt met de fraaie, rode gevelbekleding en worden de definitieve vormen van de sportcampus meer en meer zichtbaar. “Het is een mooi project om bij betrokken te zijn”, vindt Romijn. “Het is imposant en het heeft uitstraling.” In 2017 is de campus klaar voor gebruik. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Den Haag, De Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan ONTWERP FaulknerBrown Architects, UK ADVIES ABT Ingenieursbureau, Delft UITVOERING Ballast Nedam en Kuijpers INSTALLATIES Kuijpers BOUWKOSTEN € 47 miljoen BOUWPERIODE STAALBOUW augustus 2015 – maart 2016

| 67

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Alphaplan

Bouwen met een bouwadviseur

‘We ontzorgen de opdrachtgever’ Voor de realisatiefase van Sportcampus Zuiderpark heeft de gemeente Den Haag de directievoering en het toezicht uitbesteed aan bouwadviesbureau Alphaplan. Gedurende de hele uitvoeringsfase is Alphaplan de intermediair tussen opdrachtgever, ontwerpers, aannemer en derden.

“Er zijn veel redenen om de directievoering van een bouwproject uit handen te geven”, vertelt Willem de Kleuver, senior projectleider van Alphaplan. “Een belangrijke reden is ‘deskundigheid’. Wie de directie in handen weet van een professionele partij, kan zich met een gerust hart richten op andere zaken. Het is onze uitdaging om hem te ontzorgen.”

VOOR ELKE FASE Alphaplan kan worden ingezet in elke fase van het bouwproject, van de eerste schets tot en met de exploitatiefase. De Kleuver: “We krijgen te maken met vraagstukken over projectmanagement, bouwkosten, onderhoudsvragen,

68 |

contractvorming, vergunningen, toegepaste bouwmethoden, materialen, duurzaamheid en meer. Bij Sportcampus Zuiderpark voeren we de bouwdirectie en houden we het bouwtoezicht. Toen onze opdracht startte, waren ontwerp, bestek en tekeningen al gereed.”

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

‘Het is een mooi project waarin we ons kunnen profileren en ons bestaansrecht ruimschoots bewijzen’ De belangrijkste taak voor de toezichthouders in de uitvoeringsfase is kwaliteitscontrole. Alphaplan controleert of alles gebeurt zoals contractueel is vastgelegd. Bij Sportcampus Zuiderpark is dit een intensieve taak. De Kleuver: “Het begint met het controleren van de contractstukken. Vervolgens zijn we op de bouw aanwezig om te controleren of alles volgens afspraak gebeurt.

Natuurlijk zitten we niet altijd op één lijn met de hoofaannemer, Team Sport Zuiderpark. Maar het is voor de opdrachtgever een grote zorg minder en we doen er alles aan om onze taak in goede verstandhouding uit te voeren.”

de inrichting van het gebouw en brengen vaak tijdens de bouw nog aanvullende wensen naar voren. Ook deze leiden we in goede banen.” En natuurlijk waakt Alphaplan over de financiën. “Er zijn maar weinig opdrachtgevers die het financiële beleid totaal uit handen geven”, weet De Kleuver uit ervaring.

“Ze houden de eindcijfers uitstekend in de gaten. Eindcijfers blijven echter alleen binnen budget als op de bouw de juiste beslissingen worden genomen.

Moeten ergens aanvullende wensen worden doorgevoerd, dan moeten die wel binnen de afgesproken kaders vallen. Ook daar zit onze kracht.”

AANSPREEKPUNT

VEEL DISCUSSIEPUNTEN

Tijdens de bouw is Alphaplan het aanspreekpunt voor iedereen die bij de bouw betrokken is. Hieronder vallen ook de gebruikers, omwonenden, andere diensten van de gemeente en nevenaannemers. Bij vragen, geschillen of hiaten vanuit het ontwerp is Alphaplan de partij die de zaken bespreekt en op de juiste manier vlottrekt. “Sportcampus Zuiderpark krijgt straks drie gebruikers”, vertelt De Kleuver hierover. “Zij hebben allemaal hun specifieke wensen over

Wat te verwachten was, gebeurt nu in de praktijk. Sportcampus Zuiderpark is een fantastisch gebouw, maar het is ook groot en ingewikkeld. Dit leidt tot veel discussiepunten die stuk voor stuk moeten worden opgelost binnen een netwerk van belangen. “Het is een project waarin we ons bestaansrecht ruimschoots bewijzen. De opdrachtgever heeft hier meer voordeel bij dan hij kan bevroeden.” ❚

| 69

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Bosan

‘Multifunctioneel sportcomplex laat bewegen, sport en onderwijs samenkomen’ Na een uitvoerige voorbereidingsfase wordt door Bosan hard gewerkt aan de realisatie van het zeer uitgebreide en multifunctionele sportcomplex Zuiderpark in Den Haag. Door het gebruik van kwalitatief hoogwaardige sportmaterialen en innovatieve technieken heeft de sportcampus alles in zich om een begrip te worden in Nederland.

70 |

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Jeroen Oldenhof, projectleider bij Bosan, vertelt: “Het bijzondere van dit project is niet alleen de toepassing van duurzame materialen, ook de innovatieve en multifunctionele toepassingen van de sporttoestellen en de diversiteit aan mogelijkheden die het gebouw te bieden heeft, zijn spraakmakend. In het sportcomplex worden bewegen, sport en onderwijs op unieke wijze samengevoegd.” De sportcampus biedt onder andere sportfaciliteiten voor het mbo (ROC Mondriaan) en hbo (De Haagse Hogeschool).

Maar ook sportevenementen, toegepaste kennis en praktijkonderzoek zullen binnen het complex een belangrijke rol gaan spelen. De sportcampus huisvest onder meer vier sportzalen, een dubbele breedtesporthal, een topsporthal, een beach-

sporthal, een turnhal en een dojo en danszaal.

De topsporthal wordt uitgevoerd in combinatie met tribunes en is geschikt voor wedstrijden op olympisch niveau.

waardige materialen maakt dat wij een prachtig eindresultaat leveren waar de opdrachtgever en eindgebruiker tientallen jaren plezier van hebben.”

MAATWERK

SNEL SCHAKELEN

Bosan levert voor dit project niet alleen alle sporttoestellen, ook neemt zij de bijbehorende hulpconstructies voor haar rekening. De nadruk ligt hierbij op het leveren van maatwerk.

Oldenhof: “Wij vinden het belangrijk dat onze producten kwalitatief hoogwaardig en toekomstbestendig zijn. Daarom investeren wij veel tijd in de verbetering en doorontwikkeling van bestaande producten, ook op ergonomisch vlak.

Het gebruik van duurzame en kwalitatief hoog-

Doordat Bosan het hele productieproces onder één dak heeft, evenals de montage en het onderhoud van de sporttoestellen, kan het bedrijf niet alleen maatwerk leveren, maar ook snel schakelen, mocht dit nodig zijn. “Onze persoonlijke aanpak, onze aandacht voor de klant en het blijven investeren in innovatieve producten en ontwikkelingen maakt ons bedrijf uniek. Wij zijn ontzettend trots op onze organisatie en het product dat wij leveren”, aldus Oldenhof. ❚

PASSIE

IS WAT ONS BEWEEGT WWW.BOSAN.NL

PASSIE VOOR KWALITEIT, MAATWERK & INNOVATIE.

WIJ ZIJN UW TOTAALPARTNER IN SPORTZAALINRICHTINGEN. | 71

ROTTERDAM | Universiteitsbibliotheek Erasmus Universiteit Rotterdam Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Dura Vermeer Bouw Heyma - A2STUDIO

Universiteitsbibliotheek begint nieuw hoofdstuk In 1968 gebouwd als onderkomen voor boeken, zal de Universiteitsbibliotheek van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) vanaf het voorjaar van 2017 dienstdoen als stimulerende omgeving voor studeren, samenwerken en ontmoeten. Het bibliotheekgebouw ondergaat hiervoor een esthetische en energetische upgrade, mét behoud van het monumentale karakter.

“De renovatie van de Universiteitsbibliotheek is onderdeel van Campus in Ontwikkeling”, vertelt Marcel Quanz, hoofd projectbureau en projectmanager namens EUR. “Dit is een omvangrijk renovatieprogramma van de EUR met als doel de campus levendiger en aantrekkelijker te maken voor studenten.”

studieplekken. Quanz: “Het souterrain, waar enkele honderdduizenden boeken liggen opgeslagen, onderging een herindeling en lieten we eveneens renoveren. Minimale overlast voor de studenten en behoud van klimaat waren hierbij onze grootste aandachtspunten.”

STUDENT CENTRAAL

RENOVATIE EN BIM

De visie van Campus in Ontwikkeling – de student centraal stellen – is straks duidelijk van het bibliotheekgebouw af te lezen. Het renovatieontwerp van total-engineeringscombinatie ABT-jefvandenputte architectuur (inmiddels Defesche Van den Putte, architectuur en stedenbouw) getuigt van veel licht en ruimte dankzij vides, daklichten en transparante gevelpuien. Nieuwe zichtlijnen en compacte boekenkasten maken de bibliotheek overzichtelijker en een nieuwe entree aan de Institutenlaan vergroot de toegankelijkheid aanzienlijk. Bovendien biedt de bibliotheek straks negenhonderd gevarieerde

De opdracht voor de renovatie werd via een Europese aanbesteding met EMVI gegund aan Dura Vermeer Bouw Heyma. Hoofd Productie Wilfred Lansbergen: “Bij renovatie is het belangrijk om rekening te houden met de omgeving. Wij denken op dit gebied met de opdrachtgever mee en ontzorgen waar mogelijk.” Henk Minnaard, Projectleider bij Dura Vermeer Bouw Heyma, voegt toe: “Een ander aandachtspunt bij renovatie is dat de werkelijkheid regelmatig afwijkt van de tekeningen. Door met BIM te werken, brengen we die werkelijkheid zo duidelijk mogelijk in beeld. Ook maakten we scans van

De renovatie van het biobliotheekgebouw in volle gang.

72 |

ROTTERDAM | Universiteitsbibliotheek Erasmus Universiteit Rotterdam

Projectinfo NIEUW LEVEN VOOR BETON ERASMUS B GEBOUW Al meer dan zestig jaar is Rook Schilderwerken & Betonrenovatie een allround schildersbedrijf en betrouwbare partner binnen de bouwsector. De flexibiliteit en goede organisatie hebben geleid tot aansprekende projecten zoals de TU in Delft, het Groot Handelsgebouw, Las Palmas, het Haka Gebouw en het Grafische Lyceum & Zadkine te Rotterdam, en nu dus het Erasmus B gebouw (ook bekend als bibliotheek).

Naast woningbouwcorporaties, bedrijven, gemeenten en vastgoedbeheerders behoren ook particulieren tot de opdrachtgevers van het schildersbedrijf.

Rook Schilderwerken heeft op de EUR met meerdere disciplines meegewerkt aan het B gebouw. Denk hierbij aan betonrenovatie, stucwerk, coating en schilderwerk. Met name de betongevel na herstel weer 'voor jaren een onzichtbare, beschermende behandeling geven', was een belangrijk doel, wat uiteindelijk bereikt is.

Artist impression van het interieur van het bibliotheekgebouw.

De omvang van dit project is enorm, maar door veel inzet te tonen en goed contact te houden met de opdrachtgevers mag uiteindelijk iedereen trots zijn op het geleverde resultaat.

NAUWKEURIGE EN HOOGWAARDIGE AFWERKING VOOR UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK ERASMUS Bij de renovatie van Gebouw B (Erasmus Universiteitsbibliotheek) op campus Woudestein in Rotterdam verzorgde Blouw Afbouw uit Ridderkerk een breed scala aan afbouwwerkzaamheden, waaronder het aanbrengen van eiken plafonds, diverse betimmeringen en het wegwerken van verlichtingen.

De open, transparante opzet geeft het gebouw een geheel andere dynamiek.

'De renovatie van de Universiteitsbibliotheek is onderdeel van Campus in Ontwikkeling' het gebouw, waaraan we het BIM-model toetsten. Dit was onder meer belangrijk voor een naadloze inpassing van de technische installaties.”

Op 1 november 2015 startten de renovatiewerkzaamheden. “Onze eerste grote opgave was het saneren van asbest”, zegt Minnaard. “Vervolgens stripten we het volledige gebouw, inclusief technische installaties en bestaande gevelopeningen. De grootste constructieve ingreep betrof de realisatie van de drie vides.” In het voorjaar van 2016 bouwde Dura Vermeer Bouw Heyma de buitenschil weer op, met geïsoleerde stalen kozijnen en triple beglazing.

Installatiebedrijven Van Galen en Van den Pol verzorgden de technische installaties met onder meer klimaatplafonds. ›

Aangezien de bibliotheek, die dateert uit 1968, niet langer kon voldoen aan de huidige en toekomstige eisen op het gebied van studeren, werd besloten een grootschalige facelift uit te voeren. Remko Blouw, directeur bij Blouw Afbouw, vertelt: “Deze facelift had behoorlijk wat voeten in de aarde. Om een nauwkeurige en hoogwaardige afwerking te kunnen garanderen, moest er bijvoorbeeld een nauwe afstemming plaatsvinden met Van Galen Klimaattechniek. Daarnaast werd een gedeelte van de bibliotheek voorzien van een dakverhoging waardoor het pand tijdens de werkzaamheden gedeeltelijk open lag. Uiteraard moesten de boeken, die voor de Universiteit van onschatbare waarde zijn en gedurende de bouw in de bibliotheek aanwezig bleven, beschermd worden tegen weersinvloeden van buitenaf, zoals wind en regen. Om dit te kunnen bewerkstelligen, zijn er diverse voorzieningen getroffen waarmee ook wij tijdens het bouwproces rekening moesten houden.”

Tevens werd er tijdens het bouwproces onverwachts asbest aangetroffen, wat in beginsel voor Blouw Afbouw de nodige vertraging opleverde. “Om qua planning niet te veel uit te lopen, hebben wij zeer snel moeten schakelen tijdens het bouwproces. Dit vergde uiteraard wel de nodige flexibiliteit van ons team. Ondanks alles is het ons echter toch gelukt de krappe planning te behalen”, aldus Blouw.

| 73

OBI

Specialist in alle op maat gemaakte prefab beton producten

OBI is specialist in prefab beton, door snelheid en flexibiliteit. Door de platte en verticale organisatie, slaagt zij er reeds 40 jaar in klanten op een adequate manier van dienst te zijn. Complexere producten in vorm en kleur, kunnen snel en flexibel bij klanten aangeleverd worden.

OBI vertaalt de wensen van de opdrachtgevers in optimale oplossingen voor prefab beton. Met een eigen werkvoorbereiding , mallenmakerij en vlechterij is zij in staat de doorlooptijden te verkorten en wijzigingen tot op het laatste moment op te vangen en daarbij in te spelen op de hectiek van de bouw.

De Ossendrechtse betonindustrie ziet de snel veranderende markt vol vertrouwen tegemoet, door bovenstaande te vertalen in een product met een uitstekende prijs kwaliteit niveau.

OSSENDRECHTSE BETONINDUSTRIE B.V. Molenbosstraat 7 4641 SH OSSENDRECHT TEL: 0031/(0)164-67.38.55 E -MAIL: info@obibeton.nl

Stationsplein 9F, 2801 AK Gouda Telefoon 0182 231400, Website: www.pelecon.nl

WONINGBOUW

Bezoekadres: 4e Industriestraat 33 3133 EK Vlaardingen

Postadres: Postbus 577 3130 AN Vlaardingen

ADVIES

UTILITEITSBOUW

T : +31(0)10 4341515 M : info@rookgroep.nl W : www.rookgroep.nl

RENOVATIE

ROTTERDAM | Universiteitsbibliotheek Erasmus Universiteit Rotterdam

RESPECT VOOR VERLEDEN Omdat de Universiteitsbibliotheek een monument is, moet met respect voor het verleden gerenoveerd worden, zo benadrukt Quanz: “Materialen zoals eikenhout en ruw beton zijn straks weer prominent zichtbaar. Met LEDlichtbakken van 1x1m refereren we aan de vierkante lichtbakken van vroeger en de stalen kozijnen hebben dezelfde detaillering, indeling en profilering als in 1968.” Tijdens een brede kickoff voor aanvang van de werkzaamheden besprak Quanz met onder meer de bouwplaatsmedewerkers hoe belangrijk dit gebouw is. Dat heeft enorm bijgedragen aan de toewijding waarmee gewerkt wordt.

Inmiddels bevindt het project zich in de afbouwfase, die zich van boven naar beneden voltrekt. Minnaard: “Terwijl op de eerste verdieping nog wat fijne afbouw plaatsvindt, moeten we op de terreinverdieping nog enkele kozijnen plaatsen en de nieuwe entree realiseren. Ook worden de technische installaties nog ingeregeld en getest. Eind 2016 is ons werk naar verwachting gereed.” ❚

Projectinfo BEWAKING VAN DE CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID Een gebouw lichter, ruimer en toegankelijker maken, gaat niet zonder slag of stoot. Bij elke ingreep – denk hierbij maar aan de aanleg van een vide, liftput of trappenhuis – moet de constructie van het pand overeind blijven.

Bouwkundig adviseursbureau Peters & Van Leeuwen is de bewaker van dit proces.

“We bewaken de constructie bij grote en kleine ingrepen”, vertelt Henk van Vliet, ingenieur van Peters & Van Leeuwen. “Natuurlijk gaan we rekenen als ergens een dragende muur wordt gesloopt, maar dat gebeurt ook als ergens een gat in een stalen balk wordt geboord.”

Daarnaast controleert Peters & Van Leeuwen of de gebruikte hulpmiddelen geschikt zijn voor hun taak. “De kraan moet voldoende draagkracht hebben”, geeft Van Vliet als voorbeeld. “De muren moeten sterk genoeg zijn om de steigers te dragen en de steigers moeten de medewerkers kunnen dragen. Vroeger deden we dit vooral vóór de uitvoering van het werk.

Steeds vaker blijven we als adviseur van de aannemer betrokken tot de oplevering van het werk.”

KLOPPEND HART WEER UP-TO-DATE Bij de renovatie van de universiteitsbibliotheek is Van den Pol Elektrotechniek verantwoordelijk voor vernieuwing van alle E-installaties. De brede expertise van het Montfoortse familiebedrijf komt hierbij uitstekend tot zijn recht.

Eén van de drie grote vides in het bibliotheekgebouw.

Na de sloop is gestart met de aanleg van nieuwe voorzieningen. Duurzaamheid krijgt daarbij veel aandacht. De bibliotheek wordt geheel voorzien van LED-verlichting met daglichtregeling aan de raamzijde. Deze verlichting wordt aangestuurd via het gebouwbeheersysteem. Op het dak van het pand worden 118 zonnepanelen geplaatst.

Opvallend is het grote aantal stopcontacten en werkplekken. Dit hangt samen met het gewijzigde gebruik van de bibliotheek. Informatie wordt veelal digitaal ontsloten, boeken maken plaats voor studieplekken. Ook het hoogwaardige wifinetwerk dat Van den Pol aanlegt, is voor de gebruikers een cruciale voorziening. Met de vernieuwde E-installaties is het kloppend hart van de Erasmus Universiteit binnenkort weer helemaal upto-date.

Bouwinfo

Het bestaande glas werd vervangen door triple beglazing.

OPDRACHTGEVER Erasmus Universiteit Rotterdam ARCHITECT Defesche Van den Putte, architectuur en stedenbouw, Amsterdam BOUWMANAGEMENT Stevens Van Dijck, Amersfoort ADVISEUR ABT Bouwtechniek, Delft AANNEMER Dura Vermeer Bouw Heyma, Rotterdam INSTALLATEURS Van den Pol Elektrotechniek BV, Montfoort (E), Van Galen Klimaattechniek, Rotterdam (W) BOUWPERIODE november 2015 – december 2016

| 75

ROTTERDAM | Sanders Building

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Dura Vermeer Bouw Heyma - Michelle Muus

De renovatie van Sanders Building draagt bij aan een levendigere, aantrekkelijkere campus.

Van traditioneel faculteitsgebouw naar modern studieen werklandschap Net als vele andere gebouwen op de campus van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) krijgt Sanders Building een tweede leven.

Het onderkomen van de Erasmus School of Law (ESL) ondergaat een grootschalige renovatie en uitbreiding, die recht doet aan de duurzaamheidsambitie van de EUR.

76 |

ROTTERDAM | Sanders Building

Eén van de vides in Sanders Building.

“De verbouwing van Sanders Building maakt onderdeel uit van een grootschalig renovatieplan van de EUR”, vertelt Marcel Quanz, hoofd projectbureau en projectmanager namens EUR. “In drie fasen maken we de campus levendiger en aantrekkelijker: we zetten nieuwe structuren op met parkeergarages en de Institutenlaan als hoofdas, we renoveren verschillende gebouwen en we realiseren een nieuwe sporthal en een park.”

TE GAST De renovatie van het faculteitsgebouw heeft betrekking op zowel de hoogals laagbouw. De nieuwbouw betreft een transparante kraag die om het laagbouwdeel wordt aangebouwd. Hierdoor wordt de hal uitgebreid en ontstaan er extra studieplekken. De opdracht werd begin 2015 Europees aanbesteed onder EMVI-voorwaarden. Dura Vermeer Bouw Heyma kreeg de opdracht gegund. Quanz: “Hun Plan van Aanpak sloot naadloos aan op onze vragen. Bovendien begrijpen zij waar het bij renovatie om gaat.”

Wil­fred Lansbergen, Hoofd Productie van Dura Vermeer Bouw Heyma, voegt toe: “Als specialist in renovatieprojecten beseffen we dat we te gast zijn bij onze opdrachtgever. We werken met respect voor het gebouw, de omgeving en de gebruikers.”

MODERN STUDIELANDSCHAP Het tweelaagse laagbouwdeel biedt ruimte aan de collegezalen en een grote hal. Quist Wintermans Architecten transformeerde dit van oorsprong traditioneel ontworpen bouwdeel tot een modern studielandschap met vides en ruimte voor ontmoeting. Van de twee collegezalen werden er vier gemaakt, inspelend op de gewijzigde onderwijsbehoefte. Het zeslaagse hoogbouwdeel was oorspronkelijk ingericht als cellenkantoor. Jo Coenen Architects and

Urbanists creëerde hier een mix van open ruimten en cellenkantoren. Dit in combinatie met transparante scheidingswanden, dubbele raampartijen, gevelboxen, daklichten en spannende vides geeft het gebouw een geheel andere dynamiek.

De werkzaamheden gingen in september 2015 van start. Arthur van ’t Hullenaar, Bedrijfsleider bij Dura Vermeer, licht toe: “Eerst sloopten we de binnenwanden en kozijnen. Vervolgens maakten we openingen in de verdiepingsvloeren ten behoeve van de vides. Ook realiseerden we enkele openingen op het dak, voor extra lichtinval en luchttoevoer, en de openingen voor de gevelboxen. De realisatie van deze transparante ‘dozen’ op de buitengevel was een uitdaging, waardoor we iets uitliepen op de planning.

Parallel aan het wind- en waterdicht maken van de gevelboxen startten we vanaf de zevende verdieping met de complete wederopbouw, de uitbreiding van de laagbouw en de vervanging van de kozijnen. Eind dit jaar leveren we het laagbouwdeel bouwkundig op, de oplevering van de hoogbouw volgt in januari/februari 2017.”

CIRCULAIR BOUWEN Bijzonder aan dit project is dat er circulair gebouwd wordt. Lansbergen: “Diverse materialen die vrijkomen bij de sloopwerkzaamheden gebruiken we opnieuw. Van oude vensterbanken maken we bijvoorbeeld nieuwe vloertegels voor de toiletgroepen.” Quanz voegt toe: “Circulair bouwen past binnen onze duurzaamheidsambitie. We zetten – ook op dit project – hoog in op hergebruik van materialen, energiezuinige installaties en CO2-reductie tijdens de bouwwerkzaamheden. We streven ernaar om voor alle gebouwen op de campus een BREEAM-certificaat te behalen.” ❚

| 77

www.blouwafbouw.nl

Lean&Duurzaam

De specialist in passieve bouwkundige brandveiligheid !

• spuitmortels • plaatmaterialen • coatingsystemen • afdichtingen en doorvoeringen

vandenpol.com

Postbus 102 3300 AC Dordrecht, Pieter Zeemanweg 107 Tel.: 078 617 44 00 Fax: 078 617 10 06 E-mail: reppel@reppel.nl www.reppel.nl

ROTTERDAM | Sanders Building

Projectinfo MULTIDISCIPLINAIRE MEERWAARDE Van den Pol Elektrotechniek zet bij de renovatie en uitbreiding van het Sanders Building een groot deel van haar disciplines in: elektra, verlichting, bliksembeveiliging, inbraakbeveiliging, toegangscontrole, camera-, brandmeld- en ontruimingsinstallaties.

“Steeds meer opdrachtgevers zien onze brede expertise als belangrijke meerwaarde. Ze zijn verzekerd van een optimale afstemming met één aanspreekpunt voor de E-installatie en één voor de zwakstroominstallaties”, zegt projectleider Johnny Gielen, die samen met collega-projectleider Bert Ebbenhorst namens Van den Pol verantwoordelijk is voor beide Erasmusprojecten. “Hier schakelen we slechts één onderaannemer in, een bekende partner van de universiteit voor databekabeling. Enkele zwakstroominstallaties realiseren wij in samenwerking met vaste Erasmus-leveranciers.”

De ruimte voor installaties is beperkt. “Door de gebouwopzet is het een complexe puzzel om alles een plek te geven.” Verkeersruimtes worden voorzien van LED-verlichting; kantoren, lokalen en collegezalen krijgen traditionele TL5-verlichting. “Die wordt in de collegezalen aangestuurd met een DALI-managementsysteem. Hiermee zijn verschillende scènes in te stellen, afhankelijk van het beoogde gebruik.”

BRANDWERENDE SPUITPLEISTER ALS EFFICIËNTER ALTERNATIEF In opdracht van Dura Vermeer brengt Heijberg Brandwering de brandwerende bekleding aan in het L-gebouw van de Erasmus Universiteit. Dit gespecialiseerde applicatiebedrijf nam REPPEL bv Bouwspecialiteiten in de arm voor de levering van de brandwerende producten.

“Als specialist in passieve bouwkundige brandveiligheid leveren wij een totaalpakket aan brandwerende oplossingen”, vertelt Nico Kranendonk, senior office sales engineer bij REPPEL. “Op dit project maken we delen van de hoofddraagconstructie en delen van de brandscheiding brandwerend. Hiervoor stonden in het bestek brandwerende beplating en coating voorgeschreven. Gezien de constructie vervingen wij dit grotendeels door ISOLATEK Type 300 brandwerende spuitpleister: een efficiënter alternatief dat zich uitstekend leent voor niet-zichtwerk zoals de ruimtes boven de verlaagde plafonds. Het voordeel van ISOLATEK Type 300 spuitpleister is dat het snel verwerkbaar is en arbeidsgangen bespaart. Per spuitgang

breng je zo’n 20 tot 25 millimeter aan; een stuk meer in vergelijking met brandwerende coating.” Rond de bouwvak van 2016 werd de eerste fase met spuitpleister aangebracht. De overige ISOLATEK spuitpleister, HENSOTHERM brandwerende coating en PROMATECT beplating volgen in een later stadium.

‘INTENSIEVE SAMENWERKING DRAAGT BIJ AAN PRACHTIG EINDRESULTAAT’ Op Campus Woudenstein van de Erasmus Universiteit Rotterdam vindt momenteel een volledige renovatie en uitbreiding plaats van het bestaande pand ‘Sanders Building’. In opdracht van hoofdaannemer Dura Vermeer voert Blouw Afbouw te Ridderkerk in een klein jaar tijd uiteenlopende afbouwwerkzaamheden uit voor dit project.

Het bestaande kantoorgebouw, dat is opgebouwd uit zes bouwlagen, wordt volledig gemoderniseerd en geschikt gemaakt voor ‘het Nieuwe Werken’. De tweelaagse laagbouw huisvest vier collegezalen en een grote hal. Deze laagbouw wordt verder uitgebreid en biedt straks ruimte aan extra studieplekken.

Remko Blouw, directeur van Blouw Afbouw, vertelt: “Wij zijn reeds in een vroeg stadium betrokken geraakt bij de calculatie van dit project.

Tijdens de voorbereidingsfase hebben we ook uitgebreid nagedacht over mogelijke verbeterpunten, dit in nauwe samenwerking met de hoofdaannemer en alle andere betrokken partijen.”

Gezien de uitgebreide bouwkundige aanpassingen die uitgevoerd moesten worden, was een gedegen voorbereiding een belangrijk vereiste. Zo krijgt het gebouw circa veertig vides in de vloeren, welke op een later tijdstip door Blouw Afbouw worden bekleed. “In combinatie met alle installaties die hier doorheen moesten lopen was dit zeker geen eenvoudige klus.”

Blouw Afbouw levert en monteert bovendien de metalstudwanden en maakt in de gangzone de systeemplafonds. Ook heeft Blouw Afbouw rondom de vides balustrades aangebracht en bekleed. De hoogwaardige bouwmaterialen en mooie detailleringen zorgen voor een moderne uitstraling van het gebouw. “Dit alles kon uiteraard nooit gerealiseerd worden zonder nauwe samenwerking met de aannemer, installateur en architect. Deze samenwerking komt absoluut ten goede aan het eindresultaat”, aldus Blouw.

Bouwinfo

Het laag- en hoogbouwdeel van Sanders Building, met de gevelboxen als eyecatcher.

OPDRACHTGEVER Erasmus Universiteit Rotterdam BOUWMANAGEMENT Stevens Van Dijck, Amersfoort ADVISEURS Bureau Bouwkunde, Rotterdam, Total Building Technology, IJsselstein, Aronsohn Raadgevende Ingenieurs B.V., Rotterdam ARCHITECT Quist Wintermans Architecten, Rotterdam Jo Coenen Architects and Urbanists, Amsterdam AANNEMER Dura Vermeer Bouw Heyma, Rotterdam INSTALLATEURS Van den Pol Elektrotechniek BV, Montfoort (E), Van Galen Klimaattechniek Rotterdam (W) BOUWPERIODE September 2015 – februari 2017

| 79

ROTTERDAM | Sanders Building

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Glasdesign

Meer glas of meer staal?

‘Werken met glas gaat over de juiste balans’ Een belangrijke wens voor de uitstraling van het nieuwe Sanders Building is openheid. Het moet een plek worden waar mensen ‘duurzaam in contact komen met elkaar en met de omgeving’. Geen materiaal dat zich beter leent voor deze uitstraling dan glas.

Leverancier en montagespecialist van de reusachtige glaspartijen in het Sanders Building is Glasdesign. Deze glasdeskundige heeft een lange reeks van projecten op haar naam staan, waarin glas de boventoon voert. “Eigenlijk draait het in ons werk altijd om één ding”, weet Sander Pieters, directeur van Glasdesign. “Je moet de balans weten te vinden tussen sterkte en esthetica. Waar ontwerpers en architecten ervoor vechten om de constructie zo onzichtbaar mogelijk te maken, waken constructeurs over de sterkte van het gebouw.

Samenwerking tussen deze partijen maakt – op glasgebied – het onmogelijke mogelijk.”

GROTE HOEVEELHEDEN GLAS De hoeveelheid glas in het gemoderniseerde Sanders Building is indrukwekkend. De gevels van de hoogbouw hebben aan de ene kant acht enorme glasvlakken. Aan de andere kant van de gevel vallen vier ‘skyboxen’ onmiddellijk in het oog en op de begane grond trekt de volglazen luifel de aandacht. In het bestaande gebouw heeft de transparantie vorm gekregen door de toepassing van structurele, brandwerende binnenbeglazing.

En dan zijn er nog de glazen balustrades op de begane grond, eerste verdieping en in de trappenhuizen.

“Op elke locatie zijn de eisen anders”, vertelt Pieters. “In een druk bezocht gebouw zoals een universiteit speelt veiligheid een grote rol. Veel glas moet daarom voldoen aan de hoogste veiligheidsklasse. Op alle locaties moet de balans worden gevonden tussen ‘mooi’ en ‘sterk’. Enige robuustheid is altijd nodig, ook al wordt deze zoveel mogelijk aan het oog onttrokken. Als gekozen wordt voor dikker glas, kan het staal wat dunner. En ook het omgekeerde is waar.”

SKYBOXEN De skyboxen zijn opgebouwd uit isolatieglas.

Normaliter wordt de bevestiging geregeld met de omkadering van het glas, maar voor het Sanders Building wil de architect een fraaiere oplossing.

Daarom worden de ruiten bevestigd met spiders en punthouders, waarna de naden worden afgekit met structurele beglazingskit. “Zo ontstaat een mooi, groot glasvlak”, vertelt Pieters. “De ruiten hebben een afmeting va 2,8 x 2,8 m.” De montage is een uitdaging op zich. De glaspartijen moeten met een kraan over het gebouw worden geheveld, waar ze aan de andere zijde van het gebouw worden gepositioneerd en ‘opgevangen’ door medewerkers die vanuit hangbakken de laatste centimeters met de hand bijsturen.

Als glasleverancier behoort Glasdesign tot de laatste aannemers in het bouwproces. Dat maakt haar afhankelijk van andere partijen. “Hierdoor werken we vaak onder hoge tijdsdruk. Voor het Sanders Building hebben we meteen extra mankracht ingezet, dus met die deadline is het helemaal goed gekomen. Het is bovendien een prachtig gebouw geworden. De grote glaspartijen maken het gebouw transparant en geven het extra cachet.” ❚

| 81

Duurzame woningrenovatie Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | VELUX Nederland

Het innovatieve antwoord op duurzame woningrenovaties

‘RenovActive brengt energiebesparing en gezond wonen bij elkaar’ Met de grote behoefte aan duurzame renovaties, is het belangrijk dat renovaties goed worden uitgevoerd. Woningen die nu verouderd, verwaarloosd, te klein of te vochtig zijn, kunnen nog jarenlang woongenot bieden wanneer tijdens de renovatie gelet wordt op het creëren van een gezond en comfortabel woonklimaat. De VELUX Groep heeft hiervoor RenovActive ontwikkeld, met zeven reproduceerbare renovatie-elementen.

In 2050 wordt zo’n negentig procent van de huidige woningen nog steeds gebruikt. Dat maakt het noodzakelijk om verouderende woningen duurzaam en gezond te renoveren. “Bij ‘duurzaam’ wordt nog te vaak alleen aan energiebesparing gedacht”, trapt Marthijn Reekers van VELUX Nederland af.

“Veel beter kunnen we deze energie-efficiëntie combineren met een gezond binnenklimaat.” VELUX heeft hiervoor, in samenwerking met andere bedrijven, de Active House visie ontwikkeld.

82 |

VISIE ONTWIKKELEN Energie-efficiënte woningen met een gezond binnenklimaat zijn belangrijk.

Bijna negentig procent van onze tijd brengen we immers binnenshuis door.

Voor VELUX reden om bij de ideeontwikkeling over efficiënt renoveren niet over één nacht ijs te gaan. Op zes verschillende plaatsen in Europa heeft zij gebouwen volgens de Active House principes gerealiseerd. Zo zijn nieuwe gebouwen en verouderde woningen met bestaande technieken en materialen

Duurzame woningrenovatie

Renovatie + Active House = RenovActive

getransformeerd tot duurzame en gezonde leefomgevingen. Na de oplevering blijft VELUX de woningen monitoren en houdt zij contact met de bewoners om met hun feedback de principes keer op keer aan te scherpen.

ZOEKEN NAAR DE JUISTE BALANS VELUX kiest hierbij niet voor de riante negentigerjarenwoning, die met een nieuw ventilatiesysteem al aan de hedendaagse eisen voldoet, maar juist voor de gedateerde, kleinere woning met beperkte ruimtes, minimale lichtinval en slechte ventilatie. Zo is het RenovActive concept voor het eerst toegepast in de Anderlechtse wijk ‘Goede Lucht’, waar een twee-onder-een-kapwoning van 80 m² volgens de Active House visie een renovatieslag ondergaat. “Hier is de perfecte balans gevonden tussen energie-efficiëntie, respect voor het milieu en wooncomfort”, vertelt Claudia van Veenendaal, Manager PR van VELUX Nederland. “Na aanpak had de woning een gezond binnenklimaat, maximale daglichttoetreding en optimale ventilatie.”

Het RenovActive concept bevat zeven reproduceerbare renovatie-elementen die gecombineerd en apart kunnen worden toegepast. Voor de maximale daglichttoetreding worden ramen vergroot of toegevoegd. De ventilatie wordt geoptimaliseerd door spui- en mechanische ventilatie. De schil wordt verbeterd met isolatiemateriaal, double en triple glas. Om de woning te laten ademen worden twee ventilatiesystemen geïmplementeerd, waarvan één CO2-gestuurd en één met handmatige bediening. De installaties worden vernieuwd en de bestaande ruimte wordt plezierig en zichtbaar gemaakt. Als het mogelijk is, wordt extra woonruimte gecreëerd in een uitbouw.

POSITIEF ONTVANGEN RenovActive is ontwikkeld en ondersteund door meerdere bedrijven en positief ontvangen. “Woningbouwvereniging Anderlechtse Haard gaat zeker nog 86 andere woningen volgens het RenovActive concept renoveren. Niet bij elke woning zijn alle zeven verbeteringen nodig of mogelijk, maar aannemers en architecten hebben hiermee wel een leidraad in handen, waarbij alle verbeteringsmogelijkheden systematisch de revue passeren”, aldus Reekers.

“Internationale onderzoeken hebben uitgewezen dat daglicht een positief effect heeft op de gezondheid, het welzijn en de prestaties van mensen. Ook op Europees niveau is de waarde van daglicht onderkend door de introductie van de minimale daglichtfactor van 2,1 in de nieuwe Europese daglichtnorm EN17037. Deze norm zou in Nederland ook de huidige norm NEN 2057 moeten vervangen voor de bepaling van daglichttoetreding in gebouwen die de gezondheid van mensen bevordert”, vult Van Veenendaal aan.

MODELWONING De modelwoning ‘RenovActive’ in Brussel kan tot april 2017 worden bezichtigd. Daarna neemt een gezin met drie kinderen twee jaar lang zijn intrek in de woning. Tijdens deze periode worden energie-, warmte- en waterverbruik – evenals de interactie tussen het gezin en de woning – gemonitord en geanalyseerd. Van Veenendaal: “Juist die interactie tussen deze specifieke bewoners en het huis is belangrijk. Zij bepalen wat voor hen ‘comfort’ is en hoe zij de installaties instellen. Zeker is, dat zij in deze woning hun eigen gewenste binnenklimaat kunnen realiseren.” ❚

| 83

Sandwichpanelen

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Cladding Point

‘Innovatief maatwerk is onze kracht’

Ondernemen is vooruitdenken. Nergens is dat meer aan de orde dan in de bouw, waar innovatiekracht zowel wordt aangewend voor kwaliteitsontwikkeling als efficiencyslagen.

Harry van der Veen van sandwichpanelenleverancier Cladding Point kan erover meepraten.

Hij wil in zijn branchesegment het verschil maken als ‘premium’ toeleverancier. En dan zul je als aanbieder continu moeten innoveren. “Niet voor niets hebben wij dit jaar al meer geïnvesteerd in tests dan in welk ander aspect ook.”

Anticyclisch investeren is net als innovatie een begrip dat veel gebruikt wordt in de 21ste eeuwse bouw. “Maar je moet het wel doen”, zegt Van der Veen, General Sales Manager van Cladding Point. “Investeren is sowieso goedkoper dan vroeger door de lage rentestand, de voorwaarden zijn beter dan ooit. En dan heb ik het niet alleen over investeren in nieuwe producten en duurzame toepassingen, zoals sandwichpanelen die zowel architectonisch, thermisch als qua bouwlogistiek één montage-element vormen, of over ons nieuwe pand in Elst dat wij binnenkort gaan bouwen, maar ook over de menselijke factor.”

In de bouwbranche heeft de afgelopen jaren sterk de nadruk gelegen op prijs-efficiency en operationele zaken; nu is de tijd aangebroken om weer vet op de botten te kweken, stelt Van der Veen. “MVO-beleid beschouwen wij binnen onze organisatie als een breed begrip, waarin de mens altijd centraal staat. Wij willen de wereld graag laten zien wat we kunnen en willen daarvoor tijd vrijmaken. Met werkreizen met klanten naar zinvolle bestemmingen bijvoorbeeld of door het aantrekken van hoog gekwalificeerde adviseurs die de architect kunnen begeleiden in de ontwerp- en engineeringfase. Er is in onze ogen niets mooier dan een op alle vlakken – esthetisch, thermisch en constructief-technisch – presterende gevel van sandwichpanelen. De Nederlandse architect waardeert innovatie, merken wij in de directe contacten. En dat willen wij graag verder belonen.”

84 |

‘GECERTIFICEERD GOED’ De feitelijke innovaties mogen van Van der Veen best genoemd worden.

“Innovatief maatwerk is onze kracht. En wij gaan altijd uit van eigen kracht.”

Zo ontwikkelde Cladding Point met een groep internationale co-makers uit de hoogwaardige maakindustrie de mogelijkheid glas of cortenstaal als buitenplaat in het sandwichpaneel op te nemen. “De esthetische gevel wordt dus niet meer op de thermische binnendoosconstructie gemonteerd als tweede schil, maar maakt structureel onderdeel uit van het sandwichelement.” Dat gevelelement komt in het geval van Cladding Point volledig getest uit de fabriek naar de bouwlocatie. Een ontwikkeling die voortkomt uit continu door-engineeren op basis van marktvraag en praktijkervaring, aldus Van der Veen. “Wanneer je een cortenstaalplaat als separaat element op het paneel zou monteren, weet je nog niet wat de integrale prestaties zijn van de gevel; er is sowieso sprake van een koudebrug en de montageploegen moeten twee keer om het gebouw heen. Met een geïntegreerd architectonisch sandwichpaneelelement is dat allemaal afgekaart. Buiten concrete projecten om hebben wij deze ontwikkeling in verschillende varianten constructief en thermisch laten doorrekenen. Niet voor niets hebben wij dit jaar al meer geïnvesteerd in tests dan in welk ander aspect ook.” Cladding Point maakt daarbij gebruik van gereputeerde bureaus als Nieman, alsmede Efectis op het gebied van brandveiligheid. “Wij kunnen productadviezen bieden tot op het niveau BREEAM ‘Outstanding’ en onze producten voldoen aan toekomstige EN-normen op het gebied van brandveiligheid. Met Cladding Point is je gevel goed gecertificeerd, oftewel: ‘gecertificeerd goed’.” ❚

Sandwichpanelen

| 85

Duurzaam slopen Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | De Oskam Groep

Utrechtse sloopaannemer behaalt als allereerste vier sterren BREEAM-NL Sloop en Demontage certificaat in Nederland

‘Duurzaam slopen gaat verder dan hergebruik van materialen’ De Oskam Groep heeft in mei een vier sterren BREEAM-NL Sloop en Demontage certificaat (Excellent) behaald, voor de duurzame sloop van OBS De Buurtschool in Noordeloos. Bij de sloop werd niet alleen aandacht besteed aan afvalscheiding en hergebruik van materialen, maar ook aan hergebruik op productniveau.

Vanwege een teruglopend leerlingaantal werd enkele jaren geleden OBS De Buurtschool gesloten. Een herbestemming voor het vijftig jaar oude gebouw werd niet gevonden, waarop de gemeente besloot het gebouw te slopen om plaats te maken voor woningbouw. Een aanbestedingstraject volgde. “Omdat er in de gemeente geen urgentie was voor nieuwbouw, hebben wij, na gunning van het project, het verzoek ingediend om het project als BREEAM-NL-sloopproject uit te voeren”, vertelt Peter Kreukniet namens Oskam. “Om ervaring op te doen met de systematiek van BREEAM-NL en

86 |

om onze duurzame doelstellingen kracht bij te zetten.” Omdat de gemeente wel bekend was met BREEAM-NL nieuwbouw maar niet met BREEAMNL sloop, volgde een aantal gesprekken waarin alle plannen werden toegelicht. “Alle kosten voor het doorlopen van het BREEAM-NL-project hebben wij voor onze rekening genomen. Hierdoor kon de gemeente zich sec focussen op het aanleveren van informatie, onder andere over het energielabel en over projecten in de regio, waar

eventueel materialen én producten hergebruikt zouden kunnen worden. Als Expert en Assessor voor het project hebben we BOOT Organiserend Ingenieursbureau uit Veenendaal en C2N uit Voorburg betrokken.”

Duurzaam slopen

De combinatie met een BREEAM-NL nieuwbouw- of transformatieproject is ook mogelijk met BREEAM-NL Sloop en Demontage, vertelt hij. “Hier is, met een gezamenlijke aanpak met opdrachtgever en bouwaannemer, ook zeker nog een duurzaamheidsslag te slaan!”

Sloop en Dem

ontage Cer

Hiermee wordt

verklaard dat:

Sloop OBS De Buurtsch ool te Noordel oos

is beoordeeld

op basis van

Sloop en dem

M-NL-assess

74,19%

oeringsfase

het schema:

ontage uitvo

door een BREEA

or voor:

Aannemersbe

en een score

tificaat Uitv

eringsfase

2013 v1.0

drijf W.E. Oska

heeft behaa

ld van:

Certificaatn

m B.V.

ummer: 5-SUI-

2013

17 mei 2016 Afgiftedatum

ir. Ruud Sprock BREEAM-NL-assessor

C2N B.V. Licentiehoudende

drs. Annemari

organisatie

e van Doorn,

Dutch Green

Building Council Gavin Dunn,

TWEEDE LEVEN Na akkoord van de gemeente startte Oskam in juni 2015 met een inventarisatie van alle herbruikbare materialen en producten. Hierbij werd gebruikgemaakt van de Slim Slopen Tool, een digitale tool waarmee de CO2- en NOx-emissie in beeld worden gebracht en waarmee het sloopscenario kan worden geoptimaliseerd. “We hebben uitgezocht welke producten en hoeveel tonnages betonpuin, metselpuin, hout, metaal, et cetera we zouden overhouden, conform de BREEAM-NL-richtlijnen.

Met deze gegevens zijn we de markt op gegaan, om overnamepartijen te zoeken.”

In september startte de sloop, die in totaal zes weken in beslag nam. “De eerste weken hebben we het pand gestript”, vertelt Kreukniet. “Onder andere de deuren, radiatoren, houten en stalen balken, beglazing, kozijnen, brandtrappen en houten trappen zijn gedemonteerd en naar locaties binnen én buiten de gemeente vervoerd, waar ze een tweede leven hebben gekregen. Datzelfde

BRE Global

Ltd

geldt voor de cv-installatie, die is verhuisd naar een andere school binnen de gemeente.”

ONDERDEEL VAN HET PROJECT Duurzaam bouwen is vandaag de dag ontzettend populair. “Duurzaam slopen wordt echter nog te vaak vergeten”, merkt Kreukniet. “De circulaire economie – een term die te kust en te keur wordt gebruikt – heeft met name betrekking op hergebruik van materialen. Op productniveau is nog een enorme winst te behalen. Daarvan proberen wij opdrachtgevers bewust te maken.

Onze boodschap aan de markt is: betrek de sloop al in een vroegtijdig stadium bij je nieuwbouwproject. Daag sloopbedrijven uit om – conform de BREEAM-NL sloop- en demontagerichtlijnen – een plan te maken voor het hergebruik van materialen én producten, zodat primaire grondstoffen niet onnodig vernietigd worden. Geef sloopaannemers de tijd om hiervoor voorbereidingen te treffen, dit vertaalt zich gegarandeerd terug in een gestroomlijnde, snelle én duurzame sloop.”

Voor Oskam staat in ieder geval vast: de sloop van OBS De Buurtschool was het eerste, maar zeker niet het laatste BREEAM-NL-sloopproject.

“Het BREEAM-NL-gedachtegoed sluit perfect aan bij onze missie en visie, om een stukje aarde over te houden voor onze kinderen en kleinkinderen”, vertelt Kreukniet. “Als organisatie ontwikkelen en innoveren we continu, om duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen naar een nog hoger niveau te tillen.

Zo hebben we meegeholpen aan de ontwikkeling van de elektrische slooprobot, die recent in de markt is geïntroduceerd. Dankzij deze robot kunnen onze medewerkers veilig en zonder dieselen CO2-belasting binnen slopen. De sloophamer die tussen de 7 en 12 kg weegt, is verruild voor een joystick van slechts 1 kg, waardoor medewerkers lichamelijk veel minder belast worden.” Naast de elektrische slooprobot is Oskam voornemens om ook alle kranen, mits technisch mogelijk, op termijn elektrisch uit te voeren.

BESTE SLOOPBEDRIJF 2016 Dankzij het innovatievermogen en de gedrevenheid, passie, durf en visie van De Oskam Groep, in combinatie met een grote knowhow en klanten servicegerichtheid is het bedrijf onlangs door het Nationale Business Succes Award Instituut (NBSA) uitgeroepen tot Beste Sloopbedrijf 2016 in Nederland in de Sloopwerkenbranche. Het juryrapport was lovend. ‘De Oskam Groep probeert haar producten en diensten continu te verbeteren en zo optimaal mogelijk te laten aansluiten op de wensen van haar klanten’, schrijft de jury. En: ‘Het behalen van het BREEAM-NL 4 sterren Excellent Sloopcertificaat was uniek in de markt. Volledig toegewijd aan slopen, met oog voor hergebruik.

Naast een excellent bedrijf heeft de onderneming heel veel oog voor MVO. Zowel qua CO2-reductie als gericht op de mens!’ ❚

Over Oskam Aannemersbedrijf Oskam uit Utrecht vierde in 2015 haar vijftigjarig jubileum. Wat in de jaren zestig begon als een tuinbouwloonbedrijf in De Meern, is in de laatste vijf decennia uitgegroeid tot een allround aannemersbedrijf voor grond-, weg- en waterbouw, civieltechnische werkzaamheden en sloopwerken met een aantal bijzondere en unieke specialisaties.

| 87

PyrostoneÂŽ brandwerende deur-kozijncombinaties

Uniek: 60 minuten brandwerende deuren (40 mm) en stalen nastelkozijnen voor lichte scheidingswanden

PyrostoneÂŽ www.theuma.com

Deuren en toegangstechnieken

Tekst | Jan-Kees Verschuure

‘Handelskade Nijmegen is voorbeeld van co-makerschap in aantrekkende woningmarkt’ Als binnendeurspecialist met een hoge graad van dienstverlening en dito productiecapaciteit, is Theuma een belangrijke speler in de appartementenbouw. De nieuwbouw van woningen trekt weer aan en Theuma wil de integrale dienstverlening verder perfectioneren. Op basis van ervaringen in het project Handelskade Nijmegen (3.500 deuren) ontwikkelde het bedrijf bijvoorbeeld een digitale tool waarmee de kopersbegeleiding van de aannemer wordt ontzorgd. “Als producent van binnendeuren en kozijnen zijn wij sowieso dienend aan het proces”, zegt Hoofd Buitendienst, Binnendienst en Projectbureau Jos Esselbrugge.

Integrale samenwerking is een speerpunt voor Theuma, dat ooit aan de basis stond van het stalen woningbouwkozijn (Polynorm) en onder andere mee-ontwikkelt aan een huisvestingsconcept van diverse toonaangevende aannemers in Nederland waarin co-makerschap centraal staat. “Daaruit komen vele andere innovatieve samenwerkingstrajecten voort. Met wandenproducent Faay hebben wij de banden ook buiten projecten om aangehaald.

Theuma kan nu al voldoen aan de eisen voor een toekomstige CE-markering op diverse deur-kozijncombinaties, maar wil je bijvoorbeeld de brandveiligheid van een gehele constructie testen, dan houdt dat uiteraard niet op bij de eigen producten.”

Ook in het project Handelskade is Theuma een echte co-maker, terwijl het geleverde product steeds meer als meubelstuk wordt beschouwd. “Dat is de binnendeur in zekere zin ook”, beaamt Esselbrugge. “En daarom is het van belang dat kopers ook echt mee kunnen kiezen. Vanuit hun digitale omgeving, met een eigen inlogcode en een met de aannemer samengesteld keuzepakket (o.a. wel of geen bovenlicht, standaard deur of eigen keuze; red.). Organisatorisch gezien werken wij steeds hechter samen met onze co-makers – omdat de montage van het deurkozijn sterk met de logistiek van het bouwproces is verweven, eisen ten aanzien van gebouwprestaties steeds scherper worden vertaald en BIM een steeds grotere rol speelt; de integrale prestaties in het bouwproces worden continu opgeschaald, en daarmee het eindresultaat.”

'ONTZORGING CENTRAAL’ “Mede hierom werken wij per project met vaste montageploegen, vaklieden waarmee al langere tijd wordt samengewerkt”, vervolgt Esselbrugge. “Tijdens de uitvoeringsfase heeft ontzorging van de aannemer de overhand in de dienstverlening.” Theuma’s Total Service Concept, waarbij de deurenproducent de totale werkvoorbereiding, de coördinatie op de bouwplaats en de montage van de deuren en kozijnen uit handen neemt, is ook ingezet tijdens de bouw van Handelskade Nijmegen, een project in opdracht van vaste partner VORM. De binnenstedelijke herontwikkeling beslaat in totaal 534 appartementen, circa 2.800 m² commerciële ruimte en een dubbellaagse parkeergarage. Drie appartementengebouwen zijn al voorzien van Theumabinnendeuren en kozijnen; ook zijn in de algemene ruimten bergingsdeuren, puien en schuifdeuren geleverd en gemonteerd. In de bergingen worden de deuren ‘WK2’-uitgevoerd, zodat zij voldoen aan de vereiste inbraakweerstand. In de woningen gaat het om deur-kozijncombinaties inclusief hang- en sluitwerk. De toegepaste ECB-deuren met krasvaste lak zijn volgens Theuma de duurzaamste op de markt. “Ook op het gebied van geluid- en brandwerendheid kunnen wij aan hoge eisen voldoen. Zo kunnen deurkozijncombinaties geschikt worden gemaakt voor geluidwerendheid tot 42 dB Rw,p-waarde (geluidisolatie deurblad in afgehangen situatie; red.) en kunnen wij Arbo-vriendelijke deuren leveren met een dikte van slechts 40 mm en een brandwerendheid tot 60 minuten. Kenners weten welke prestaties hiermee worden geleverd.” ❚

| 89

Keramische tegels

Tekst | Richard Stegers Beeld | Photo No. 9

‘Keramische tegels zijn niet voor niets populair’ Keramische tegels zijn perfecte materialen voor nagenoeg elke toepassing op wanden, vloeren en aan gevels. Zowel in- als outdoor. Met de geavanceerde maar ook duurzame technieken van vandaag is elke stijl en uitvoering denkbaar.

Keramische tegels zijn in een enorm kleurenpallet en met allerlei dessins beschikbaar. Ook perfecte nabootsingen van natuurgetrouwe materialen zoals hout, beton en allerlei vormen van natuursteen zijn mogelijk. Niet van echt te onderscheiden, maar eenvoudiger te onderhouden. Voor een lang resultaat, want keramische tegels blijven hun oorspronkelijke kleur en structuur houden.

Ook na jaren van intensief gebruik. Tegelgroep Nederland biedt complete tegeloplossingen op maat. De betrouwbare onderneming, marktleider als het gaat om keramische tegels, heeft zich bewezen als een uitstekende partner bij grote projecten en key accounts. De producten en diensten in combinatie met een uitgekiend totaalconcept worden geleverd via architecten en projectontwikkelaars, retailers en bouwmaterialenhandelaren aan woonconsumenten, bouwondernemingen, winkelketens, franchiseorganisaties en meer.

Keramische tegels kunnen overal worden toegepast. Sowieso in ‘natte ruimten’, vanwege de specifieke eigenschappen. Maar ze worden ook steeds vaker

90 |

gebruikt voor andere vertrekken. Ook hier gelden de praktische eigenschappen zoals eenvoudig onderhoud en vooral duurzaamheid.

De technologische ontwikkelingen in de keramische industrie bieden erg veel aan esthetische mogelijkheden. Het mooie is dat, ondanks die enorme technologische ontwikkelingen, het echte ambachtelijke product als eindresultaat overeind blijft. Dat in combinatie met eerder genoemde eigenschappen maakt dat keramische oplossingen populair zijn.

CUSTOM MADE: UW EIGEN PRODUCT Naast een uitzonderlijk breed assortiment in de juiste kwaliteit en diepte, biedt Tegelgroep Nederland een hoge mate van expertise als het gaat om productontwikkeling. “Elke keramische ontwikkeling wordt door ons op de voet gevolgd”, vertelt Falko Koster, marketing director van Tegelgroep Nederland. ‘Dat geldt voor de verschillende trends en signaleringen in de

Keramische tegels

voor ons relevante branches op het gebied van design, architectuur en interieur.” Door intensieve samenwerking met gerenommeerde tegelproducenten en (inter)nationale topontwerpers, maar vooral ook met opdrachtgevers. “Hierdoor ontstaan steeds weer nieuwe inzichten, doorvertalingen van mogelijkheden en andere functionaliteiten ten behoeve van tegels.

Om constant te blijven innoveren en beter in te kunnen spelen op nieuwe behoeften.”

Een opdrachtgever kan niet alle veelzijdige en complexe oplossingen overzien.

Tegelgroep Nederland kijkt mee, vaak vanuit een andere invalshoek. Juist dan ontstaan nieuwe inzichten. Het bedrijf weet zich omringd door sterke partners met specifieke knowhow. Kennis en expertise op het gebied van keramische toepassingen, de verwerking en het onderhoud. Dit geldt niet alleen in de totstandkoming van de juiste keuze, maar vooral ook bij de uitvoering en realisatie van projecten.

Koster: “We weten precies wat er speelt. Dat geeft ons een voorsprong.

De mogelijkheden zijn daardoor haast eindeloos. We hebben bijna alles in huis. Zo niet, dan kunnen we het maken. De focus ligt op hoogwaardig en doordacht maatwerk. Kwaliteit, service, ontzorging en just-in-time leveren zijn sterke punten. De betrokkenheid gaat ver, tijdens het hele proces.”

Tegelgroep Nederland beschikt over een inspirerende showroom. Het is functioneel en biedt beleving. Daar kunnen aan de hand van digitale en interactieve beeldschermen met bijbehorende software de juiste keuzes worden gemaakt.

Daarnaast is er het Archi Lab met een onderscheidend innovatief karakter.

Het betreft een eigen tegellaboratorium ingericht als werkstudio waar de ontwikkeling van maatwerk centraal staat. Hier kunnen opdrachtgevers zelf tegels uitzoeken, beoordelen en (indien nodig) aangeven welke aanpassingen nodig zijn voor een custom made product. Het is dé omgeving waar fysieke tegel- en productinformatie en een persoonlijk advies samenkomen. ❚

| 91

Best Presterende Werkgever 2016

Tekst | Fiona de Heus (Zutphens Persbureau)

Wie wil werken bij de beste werkgever in allround installatietechniek?

‘Een mooi bedrijf, waar de mens echt centraal staat’ Familiebedrijf Van der Sluis Technische Bedrijven uit Genemuiden, dat al ruim tachtig jaar bestaat, viel onlangs dubbel in de prijzen: het bedrijf werd uitgeroepen tot Best Presterende Werkgever 2016 in de branche Allround Installatietechniek en is de officiële branchewinnaar Allround Installatietechniek. namelijk op zoek naar werkvoorbereiders, tekenaars en monteurs om door te kunnen groeien. “We zijn op zoek naar zowel nieuwe aanwas als nieuwe onderaannemers”, vertelt hij.

WERKEN BIJ HET BESTE BEDRIJF EN BIJ DE BEST PRESTERENDE WERKGEVER IN DE ALLROUND INSTALLATIETECHNIEK?

SOLLICITEER DIRECT! WWW.VD-SLUIS.NL/WERKEN-BIJ Bezoekadres: Kamperzeedijk 107 8281 PD Genemuiden Postadres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden T: E: W:

92 |

038 - 344 65 55 info@vd-sluis.nl www.vd-sluis.nl

INSTALLATIE TECHNIEK

Begin volgend jaar wordt bekend welke branchewinnaar de finale wint.

René van der Sluis (Directeur) van Van der Sluis Technische Bedrijven blijft er nuchter onder, hoewel hij hoopt op een spin-off: de beste werkgever is

luis.nl

w.vd-sluis.nl

Best Presterende Werkgever 2016

Van oorsprong is Van der Sluis gericht op woningbouw en nieuwbouw, maar in de loop van de decennia is die expertise uitgebreid met renovatie en utiliteit. “De werkzaamheden zijn heel breed, met veel afwisseling in de projecten”, vertelt Van der Sluis. “Met ons kun je alle kanten op: we zijn allround, vanaf het adviestraject tot en met de uitvoering van het nazorgcontract – in alle disciplines.” Van der Sluis weet een goede balans te vinden tussen behouden wat goed is en nieuwe wegen inslaan. Al in 2010 startte de totaalinstallateur met BIM (Building Information Modeling). Sindsdien neemt

Wij zijn gespecialiseerd in ontwikkeling, advies, service, onderhoud en uitvoering van warmte-, water-, licht-, elektrotechnische- en luchtinstallaties ten behoeve van woning- en utiliteitsbouw.

Voor nieuwbouw-, renovatie-, woningbouw- en utiliteitsprojecten zoeken wij:

LOODGIETERS CV-MONTEURS ELEKTROMONTEURS & LEERLINGEN MET GEVOEL VOOR TECHNIEK Wij zijn op zoek naar zowel ervaren loodgieters, cv-monteurs en elektromonteurs als leerlingen. Als leerling wordt je bij ons opgeleid tot loodgieter, cv-monteur of elektromonteur en voer je, samen met een ervaren monteur alle voorkomende werkzaamheden uit in de installatietechniek waarbij je wordt opgeleid tot zelfstandig monteur. Vervoer vanuit de regio wordt geregeld.

Wij bieden uitstekende arbeidsvoorwaarden bij een bedrijf met volop carrièrekansen.

VRAGEN?

Vragen of direct solliciteren, neem contact op met Matthijs van Weerd  m.van.weerd@vd-sluis.nl of bel 038 - 344 65 55

het aantal projecten waarin wordt gebimd alleen maar toe. Ook voor andere uitdagingen waar de branche zich voor gesteld weet, zoals energieprestatienormen en duurzame klimaatconcepten, heeft het bedrijf de expertise in huis.

De doelstellingen en ambities van opdrachtgevers ten aanzien van comfort en duurzaamheid vertaalt Van der Sluis in werkbare oplossingen.

ZELF OPLEIDEN Dagelijks werken zo’n 650 mensen voor Van der Sluis Technische bedrijven.

“Zelfs toen het in de markt minder was, hoefden wij niemand te ontslaan.

We kunnen mensen zelf opleiden, van vmbo- tot hbo-niveau en we hebben een eigen praktijkopleiding en tekenacademie. Oudere werknemers dragen met plezier hun kennis over aan jongeren, zoals werken met zink en lassen – technieken die ze op school niet meer leren.” Door ze ander werk te bieden, slaagt Van der Sluis er in om oudere werknemers langer in het arbeidsproces te houden. “Vallen medewerkers uit, dan kan er altijd een andere passende functie in het bedrijf gevonden worden, zodat het ziekteverzuim laag is”, aldus Van der Sluis. “Lukt het buiten niet meer, dan zoeken we voor die betreffende medewerkers een baan in de werkplaats” Ook op andere manieren probeert Van der Sluis de medewerkers gemotiveerd te houden, van de verzorging van beschermende werkkleding en middelen voor medewerkers tot en met doorgroeimogelijkheden en goede randvoorwaarden. Eén van de conclusies van de jury was dan ook dat Van der Sluis ‘een mooi bedrijf is waar de mens echt centraal staat’. “Van der Sluis is in alle opzichten een outperformer die zich realiseert dat mensen het daadwerkelijke kapitaal van de onderneming vertegenwoordigen”, aldus de jury. “Een mooi bedrijf als totaalaanbieder van installatietechniek in de bouw en een familiebedrijf waar de derde generatie aan het roer staat”, zei Robert Zwaan, hoofd van de dagelijkse Nominatiecommissie van het Nationale Business Succes Award Instituut dat de prijs uitreikt.

TOONAANGEVEND In de selectie wogen behalve personeelsbeleid ook andere factoren mee, zoals de cijfers, de klanttevredenheid en ook de uitstraling op bijvoorbeeld de website en social media. “Van der Sluis heeft zich ontwikkeld tot een toonaangevend bedrijf met een zeer sterke positionering en een uitstekende reputatie”, constateerde de jury na al die verschillende aspecten onder de loep te hebben genomen. “Het weet zijn enorme vakkennis te combineren met een innovatieve aanpak, waardoor het zeer hoog scoort op klanttevredenheid.” ❚

Genemuiden | 038 - 344 65 55 | www.vd-sluis.nl

| 93

WONINGBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Provast

De Fred: een urbaan woongebouw

Grote variatie aan woningtypen Aan de Fred. Roeskestraat in Amsterdam wordt momenteel gebouwd aan De Fred, een chique en urbaan woongebouw dat komt te staan in een omgeving waar tot nu vooral kantoor- en schoolgebouwen staan. De ontwikkeling is in handen van Provast.

De Fred wordt een wooncomplex met voldoende volume dat bestaat uit drie in hoogte verschillende gebouwen. Gebouw A aan de Fred. Roeskestraat krijgt elf woonlagen. De daarachter gelegen gebouwen B en C variëren in hoogte van vijf tot negen woonlagen. De gevels worden voorzien van zandkleurige natuursteen die in combinatie met de donkere koperkleurige kozijnen bijdraagt aan een exclusieve uitstraling. Verder zorgen de grote, diep in de gevel geplaatste raampartijen voor zowel een transparant als stevig beeld.

Voor Provast kende de ontwikkeling van De Fred een wat apart begin, vertelt managing partner Arno van der Voort. Want in eerste instantie bleek, na een gemeentelijke tender, een andere partij er met de klus vandoor te gaan.

“We vonden dat we een goed voorstel hadden neergelegd, maar het voorstel van die andere partij leek beter. Uiteindelijk bleek echter dat ze dat niet konden waarmaken waarna wij het project alsnog kregen toegewezen.” Met als opdracht van de gemeente, zegt hij, om in een gebied met kantoor- en onderwijsgebouwen een woonfunctie onder te brengen. “Dat was een bijzonder element. Want toen we begonnen met acquireren was het nog volop crisis. Dan is het realiseren van een woongebouw in zo’n omgeving niet op voorhand een succes. Dus vroegen we ons bijvoorbeeld af hoe dat alles te financieren. Gefaseerd bouwen wilden we niet. Uiteindelijk hebben we een deel van de appartementen bij belegger Amvest kunnen onderbrengen.”

94 |

EIGEN IDENTITEIT Daarnaast moest er dus een gebouw worden ontworpen met een sterke eigen identiteit. Voor dat ontwerp werd architect Diederik Dam ingeschakeld.

Die kwam tot het hiervoor in grote lijnen beschreven gebouw, dat op een halfverdiepte parkeergarage wordt geplaatst. Van der Voort: “Door het een halve verdieping op te tillen, versterken we de eigen identiteit. Al zijn er ook verwijzingen naar de omgeving, naar het groen bijvoorbeeld. Door de gevel over twee verdiepingen met groen te bekleden loopt dat groen als het ware door in het gebouw en bedden wij het optimaal in de omgeving in.” Van der Voort vertelt dan dat het in totaal om 177 appartementen gaat, in een grote variatie aan woningtypen. De oppervlakten van de woningen variëren van 66 tot tweehonderd vierkante meter. Alle appartementen hebben een plafondhoogte van drie meter – redelijk uniek volgens Van der Voort – en zijn van alle luxe en comfort voorzien. “Ook bijzonder, althans voor Amsterdamse begrippen, is dat ze allemaal over een buitenruimte beschikken. De gebouwen zijn bovendien zo gesitueerd dat er een binnentuin ontstaat, een ontmoetingsplek en in deze stadse omgeving tevens een oase van rust.”

PLANNEN Aan de kant van het Geert Groote College wordt een nieuwe, overdekte, in tweeën gedeelde fietsenstalling gerealiseerd. “Voor zowel bewoners als

AMSTERDAM | De Fred

scholieren, met elk een eigen ingang. Bewoners kunnen via de fietsenstalling rechtstreeks in De Fred komen. We kunnen zo bovendien geluidsoverlast van fietsende scholieren voorkomen.” Aan de andere zijde, geeft Van der Voort aan, ligt The British School. “De bedoeling is dat die op termijn verhuist.

Wij hebben bedongen dat er op die plek dan woningbouw voor in de plaats komt, om de woonfunctie in de straat verder te versterken.” Maar vooralsnog, besluit hij, ligt de focus op De Fred. “We lopen wat voor op de planning en verwachten voorjaar 2017 te kunnen opleveren.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Provast ARCHITECT Diederik Dam van Dam & Partners Architecten AANNEMER Huib Bakker Bouw ADVIES Ingenieursburo Linssen CONSTRUCTIES Berkhout Tros Bouwadviseurs

| 95

VELSEN | Melklaan

Tekst en beeld | Henk Geist

Huzarenstukje bij groot onderhoud 122 woningen Melklaan Corporatie Velison Wonen uit Velsen heeft in ruim drie maanden tijd de 122 woningen aan de Melklaan en omgeving ingrijpend opgeknapt. De woningen hebben daardoor een zeer hoge energie-index bereikt, een sprong van energielabel F naar label A. Het comfort van de woningen is verhoogd, terwijl de energiekosten van de huurders naar verwachting lager zullen uitvallen.

Sloop van het sociale huurcomplex uit 1948 was niet aan de orde, geeft Kim Hexspoor, projectleider vastgoed bij Velison Wonen aan. “Betaalbaarheid van de woningen staat voor ons voorop. Corporaties staan voor de opgave om hun woningbezit te verduurzamen. Door een integrale aanpak kunnen we deze woningen nog eens 25 jaar exploiteren.”

Om de enorme energiesprong te bereiken, is een groot aantal isolatiemaatregelen genomen. Aan de binnenzijde van het dak is een isolatiepakket aangebracht, op de woningscheidende muren is een brandwerende voorziening bevestigd die brandoverslag moet voorkomen, de spouw in de muren is geïsoleerd met wolvlokken, in de kruipruimte van de woningen is de grond voorzien van bodemisolatie in de vorm van piepschuim parels en de ramen zijn voorzien van HR++ glas en kierdicht gemaakt. Daarnaast hebben de woningen nieuwe voordeuren met deugdelijke kierdichting gekregen. De tussendorpel boven de deur is weer uitgevoerd met de oorspronkelijke detaillering, in zeven varianten.

WARME SCHIL De woningen hadden ook een ventilatieprobleem. Dat is aangepakt door een nieuw mechanisch ventilatiesysteem in de badkamers aan te brengen.

Voor de toevoer van verse lucht zijn op de begane grond ventilatieroosters aangebracht.

Door deze maatregelen is als het ware een warme schil om de woning gelegd. Het comfort van de woningen is vergroot, de stookkosten van de huurders zijn verlaagd, terwijl de huur gelijk is gebleven. Daarbij zijn op de daken zonnepanelen geplaatst waardoor ook de elektrakosten zullen dalen.

‘RUSTWONING’ Het grootschalig onderhoud is uitgevoerd in bewoonde staat van de woningen en in overleg met de bewonerscommissie. In de wijk was ook een ‘rustwoning’ beschikbaar, waar bewoners zich desgewenst overdag konden terugtrekken.

Het groot onderhoud is uitgevoerd door de KBK Bouwgroep. Deze aannemer heeft eerst een technische opname van de woningen gemaakt om precies te bepalen

96 |

wat er in een woning moest gebeuren. “In eerste instantie waren er zorgen bij de bewoners, ze waren bang voor rommel en overlast. Die zorgen hebben we in gesprekken voor negentig procent kunnen wegnemen”, zegt Johan van Waveren, projectleider bij KBK. In februari is gestart met de werkzaamheden aan het proefblok van vier woningen. “Dat heeft ons veel kennis opgeleverd waarmee we onze aanpak hebben kunnen optimaliseren”, verzekert Van Waveren. “Met alle betrokken partners hebben we volgens het lean-principe een planning opgezet. Dat maakte een hele efficiënte dagindeling mogelijk, waarbij de verschillende partijen elkaar niet in de weg liepen. We konden op de dag af nauwkeurig aangeven wanneer we bij een woning zouden aanbellen. Vier dagen later was de klus dan geklaard. Op die manier konden we tien woningen per week aanpakken en zijn we twee tot drie maanden ingelopen op de oorspronkelijke planning. We hebben hier echt een huzarenstukje tot stand gebracht.”

Het vlotte verloop is volgens Van Waveren mede te danken aan het toegepaste planningsprincipe van ‘single piece flow’. “Daarmee kun je de voortgang van het project eenvoudig bewaken, het leidt tot een veel betere samenwerking tussen alle partijen. Er is sprake van een dagelijkse afstemming van de werkzaamheden, tijdens de uitvoering kun je het werk bijstellen en inspelen op bijvoorbeeld klachten van bewoners. Wij vinden deze werkwijze zo’n succes dat we die ook bij andere projecten gaan toepassen.” ❚

VELSEN | Melklaan

Bouwinfo

Maximaal comfort en daglicht met BUVA hardglas ramen

OPDRACHTGEVER UITVOERING ONTWERP BOUWFYSICA BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

Velison Wonen, Velsen KBK Bouwgroep, Volendam MB architecten, Santpoort-Zuid DPA Caubergh Huygen, Eindhoven februari 2016 – juli 2016 circa 1.9 mln incl BTW

Projectinfo MELKLAAN IJMUIDEN De verbetering van de Energie-Index van de 122 woningen aan de Melk­laan en omgeving is mede te danken aan de bijdrage van BUVA uit Barendrecht; dé producent en leverancier op het gebied van hang- en sluitwerk, ventilatie, hardglas ramen, aluminium profielen en glasvezelversterkte onderdorpels voor zowel de woning- als de utiliteitsbouw.

Bij het project Melklaan zijn in de bestaande kozijnen de houten uitzetramen vervangen door BUVA hardglas uitzetramen uit de serie ISO-PLUS 2000. Met een U-waarde van 1.2 zorgen die voor een betere energetische prestatie: de onderhoudsvrije ramen zijn voorzien van een geïntegreerde kaderdichting voor een luchtdichte constructie. Deze BUVA hardglasserie heeft een keramische screen en afsluitbare raamuitzetter. Door de smalle omkadering is de daglichttoetreding maximaal.

Tevens zijn de woningen voorzien van nieuwe voordeurkozijnen en voordeuren met inbraakbestendig BUVA hang- en sluitwerk en is het ventilatiesysteem aangepast.

| 97

DEN HAAG | Oude Haagweg

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Waal Bouw

Slim bouwen en keuzemogelijkheden bieden

‘Het werkt als iedereen erin gelooft’ Wonen in een appartementengebouw, maar met een eigen identiteit en exclusieve mogelijkheden. Dat kan aan de Oude Haagweg in Den Haag. De bewoners kunnen er kiezen voor huren of kopen en hun eigen appartement nagenoeg zelf ontwerpen.

Om het plan voor de appartementengebouwen ‘Haag’ en ‘Goes’ te ontwikkelen, werkt Van der Vorm Vastgoed vanaf het eerste moment samen met Waal.

Zij willen tot het uiterste gaan om de toekomstige bewoner te bedienen. “We wilden keuzemogelijkheden bieden op het gebied van grootte, indeling, luxe en apparatuur”, vertelt Steven Warrens, projectleider van Waal. “De bewoners kunnen bovendien kiezen voor kopen of huren.” Dit blijkt een flinke uitdaging.

KOPEN OF HUREN Waal krijgt de totaalopdracht voor Design & Build mét de verantwoordelijkheid voor de verkoop en verhuur van de appartementen, inclusief de contracten. Om dit te realiseren, zet zij een compleet projectteam in dat samenwerkt op het gebied van marketing, engineering en realisatie. In overleg met Van der Vorm Vastgoed wordt besloten één gebouw te vullen met huurappartementen en één met koop- en huurappartementen. “Die keuzemogelijkheid sloeg geweldig aan”, vertelt Warrens. “Het project trok vanaf het eerste moment belangstelling.”

AFSTEMMEN Omdat de totale bouwgrond in het ontwerp is opgenomen, is er letterlijk geen centimeter ruimte rondom de bouwput. Dat betekent dat de damwanden voor de ondergrondse parkeergarage tijdelijk op grond van de buren

98 |

geplaatst moeten worden. Aan drie zijden is de grond van de gemeente; aan één zijde van particuliere eigenaren. Warrens: “Om de tijdelijke voorzieningen te kunnen realiseren, moesten we vroegtijdig met hen in gesprek gaan. Door de transparante communicatie is alles naar wens verlopen.”

Vanwege de korte bouwtijd realiseert Waal de parkeerkelder met prefab beton en niet – zoals gebruikelijk – met in situ beton. Balken, wanden, kolommen en platen worden geprefabriceerd aangeleverd. Met deze innovatieve aanpak kan de complete parkeergarage in drie maanden worden gerealiseerd. Voorwaarde is dat tijdens de productie al maatregelen worden genomen om de wanden later waterdicht te maken.

SNEL KLIMMEN In de ruwbouwfase werkt Waal afwisselend in de twee gebouwen. Met breedplaatvloeren en massieve betonwanden ‘klimmen’ de gebouwen snel de hoogte in. Terwijl in het ene gebouw vloeren en wanden worden geplaatst, worden in het andere gebouw gevelbekleding, binnenkozijnen en metalstudwanden aangebracht. Warrens: “Vroeger zou je dit niet in je hoofd halen.

Afbouwwerkzaamheden deed je pas als je onder de kap zat. Dat is nu anders en gelukkig waren de weersomstandigheden goed.”

DEN HAAG | Oude Haagweg

LOGISTIEKE PLANNING De vrije keuzemogelijkheden voor de toekomstige bewoners stellen Waal voor uitdagingen. Zij wil haar beloftes waarmaken zonder de bouwstroom te onderbreken. “Dit vroeg een logistieke planning van het hoogste niveau.

Met twee bouwstromen, één toegangsweg, één bouwkraan en uiteenlopende wensen moesten we leveringen tot op het kwartier nauwkeurig inplannen.

Een ‘just-in-time-aanpak’. Komt een leverancier te laat, dan moeten we hem terugsturen. Heel vervelend.”

Inmiddels worden de definitieve vormen van de gebouwen al zichtbaar. De grote ramen en balkons bezorgen de appartementen een luxe uitstraling.

Afwisseling in de gevelstenen zorgen voor levendigheid. In hoog tempo stevent Waal op de afleveringsdatum af. “Als projectleider moet je in de uitdaging blijven geloven en is het je belangrijkste taak om ervoor te zorgen dat iederéén dat blijft doen. Positief kritisch kijken en motiverend communiceren naar alle betrokkenen helpen dan.” ❚

Stort begane grondvloer.

Balkbodems parkeerdek.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER ADVIES BOUWSOM BOUWPERIODE

Van der Vorm Vastgoed, Rotterdam Klunder Architecten, Rotterdam Waal, Vlaardingen Pieters Bouwtechniek, Haarlem € 8,8 miljoen maart 2016 – juni 2017

Projectinfo PREFAB BETON VOOR APPARTEMENTENCOMPLEX OUDE HAAGWEG In opdracht van Waal Bouw hebben MBS Kelderbouw en MBS Cascobouw de levering en montage van de parkeergarage en het betoncasco van het nieuwe appartementencomplex aan de Oude Haagweg in Den Haag verzorgd.

In het voortraject heeft Waal Bouw zich laten adviseren door de zusterbedrijven uit Soest over de beste en meest tijdbesparende bouwmethode voor het project. De parkeerkelder werd in korte tijd gerealiseerd met prefab wanden in een bouwput met Berliner wanden en traditionele bronbemaling. Nadat de parkeerkelder gereed was, is MBS Cascobouw begonnen met de opbouw. Het betoncasco heeft een hoge maatvastheid en is dankzij de hoge bouwsnelheid en goede planning, waarbij de werkzaamheden waren gekoppeld aan vaste dagen, op de geplande dag opgeleverd. Alle betonelementen zijn geproduceerd bij MultiBeton in Vianen, de productielocatie van MBS Kelderbouw en MBS Cascobouw.

| 99

TILBURG | Clarissenhof Tekst | Jac Buchholz Beeld | Van de Ven Bouw en Ontwikkeling

Clarissenhof vormt hart van Spoorzone 013, Tilburg

‘Vooral logistiek gezien een uitdagend project’ Bij binnenstedelijke bouwprojecten komt altijd meer kijken dan alleen het realiseren van een pand of complex. Bij Clarissenhof in Tilburg is dat niet anders. Het project wordt gerealiseerd nabij een historisch deel van de binnenstad, bevat diverse bouwdelen en kent zowel koop- als huurwoningen, 339 in totaal. Aannemer is Van de Ven Bouw en Ontwikkeling.

100 |

TILBURG | Clarissenhof

Clarissenhof wordt gebouwd in het hart van Spoorzone 013 tussen de Burgemeester Brokxlaan en de Lange Nieuwstraat, in de buurt van het oude Clarissenklooster, vandaar de naam. Het complex gaat bestaan uit een reeks verschillende appartementengebouwen met elk een eigen karakter, naam en een grote variëteit aan woningtypen. Er is sprake van sociale huurwoningen, huurwoningen in de vrije sector en koopwoningen. Ook komt er een parkeergarage. De diverse bouwdelen zijn ontworpen door een aantal jonge architecten, onder supervisie van voormalig rijksbouwmeester en architect Liesbeth van der Pol.

MIX VAN OUD EN NIEUW Clarissenhof wordt een mix van oud en nieuw, met verwijzingen naar de oude verdwenen kloosters, zoals de klassieke boogramen, maar ook met strakke belijningen en hedendaagse elementen. De bouw, vertelt projectleider Sjef van Herk van Van de Ven Bouw en Ontwikkeling, kent niet heel veel lastige aspecten. Hij wijst onder meer op de mooie esthetische uitstraling van de gebouwen. Met de bouwwerkzaamheden, zegt hij, werd in het voorjaar van dit jaar gestart. “Qua bouwen is dit voor ons een redelijk regulier werk, al is het natuurlijk wel een heel omvangrijk project. Grootste uitdaging zit in de logistiek. Er is hier sprake van een bouwterrein van zo’n twee hectare en daar

zijn op allerlei plekken bouwactiviteiten. Dat maakt het lastig om een goede bouwweg te vinden. Vanwege omstandigheden moeten we nagenoeg alle transport aan één zijde naar binnen laten.” Maar ook buiten het terrein is het volgens Van Herk soms puzzelen. “We zitten in de buurt van een historische omgeving met kwetsbare gebouwen. Dat betekent dat we in sommige straten niet met vrachtauto’s mogen komen. Daar hebben we een oplossing voor moeten zoeken. Maar goed, dat hoort bij binnenstedelijk bouwen.”

COMMUNICATIE MET BEWONERS In het voortraject is niet alleen veel aandacht besteed aan een goede routing van en naar de bouwplaats, maakt Van Herk duidelijk, ook is er volop gecommuniceerd met de omwonenden. “We hebben diverse bewonersbijeenkomsten georganiseerd om de mensen te informeren. Tevens hebben we, in samenspraak met de gemeente, een aantal zaken afgesproken zodat we de overlast zo goed mogelijk kunnen beperken.” Al die inspanningen hebben hun vruchten afgeworpen, geeft hij aan. De bouw ligt op schema. De eerste woningen die beschikbaar komen zijn de appartementen in de bouwdelen Poort en Brokx. Poort bestaat uit twintig appartementen (zes woningtypen) en Brokx uit 52 appartementen (verdeeld over acht woningtypen), variërend van lofts tot ruime dakappartementen. Van Herk: “De planning is dat in het eerste kwartaal van 2018 de eerste bewoners in hun woning kunnen. De andere bouwdelen worden daarna eveneens gefaseerd opgeleverd.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER SDK Vastgoed ARCHITECT supervisor: Liesbeth van der Pol AANNEMER Van de Ven Bouw en Ontwikkeling

Clarissenhof

52 appartementen 51 appartementen 53 appartementen 20 appartementen 16 appartementen

Van de Ven Bouw en Ontwikkeling BV maakt van een verouderd binnenstedelijk gebied een nieuwe levendige woonwijk in het centrum.

Haya van Somerenstraat 4-01 5032 MK Tilburg T 013 542 2063 vandevenbv.nl

| 101

DEN HAAG | Oostduinlaan Tekst | Irene Teunissen Beeld | Architectenbureau cepezed - Maarten Fleskens

Metamorfose voormalig Shellkantoor Het vroegere hoofdkantoor van de Shell aan de Oostduinlaan in de statige Haagse wijk Benoordenhout ondergaat momenteel een complete metamorfose. De oude kantoorruimtes worden getransformeerd tot 238 luxueuze appartementen en penthouses. De oplevering van Park Hoog Oostduin staat gepland voor eind 2017.

Het gaat om twee gebouwen uit 1968, naar een ontwerp van de bekende Haagse architect Hans Oud. Ze staan in een parkachtig gebied naast Landgoed Oostduin en Arendsdorp. De hoogbouw bevat zeventien lagen, de laagbouw ernaast zes. Het totale oppervlak bedraagt zo’n 45.000 m² BVO. In 2015 werd begonnen met de sloop van de laagbouw. Daarvoor in de plaats komt nieuwbouw met de naam: Lage Duin. Acht verdiepingen telt dit pand straks, inclusief twee penthouses. De hoogbouw wordt volledig onder handen genomen en gaat Hoge Duin heten. Daarbij worden de bestaande installatieverdiepingen getransformeerd naar enkele unieke penthouses, waardoor

102 |

er binnenkort een negentienlaags woongebouw staat. Dat opdrachtgever Pinnacle niet voor complete nieuwbouw gekozen heeft, vindt Theo Broere, business development manager bij bouwbedrijf Züblin, niet vreemd. “Het karakteristieke pand verdient het om hergebruikt te worden.”

CONSTRUCTIE Inmiddels zijn de sloop- en opbouwwerkzaamheden van beide gebouwen in volle gang. Het veelomvattende transformatietraject van de hoogbouw heeft invloed op de constructie. Hiervan blijft alleen de hoofddraagcon-

DEN HAAG | Oostduinlaan

structie gehandhaafd. De zijgevels worden helemaal vernieuwd, evenals de binnenseparatie, waardoor de binnen- en buitenzijden aan de hedendaagse wooneisen kunnen worden aangepast. Broere: “Zo verwijderen we in de kern van het gebouw wanden en vloeren en brengen we nieuwe constructies aan.

Dit is nodig voor de indeelbaarheid van het pand. Om de stabiliteit van het woongebouw niet in gevaar te brengen, voeren we deze werkzaamheden per verdieping uit. We werken daarbij van boven naar beneden en brengen voor de sloop eerst een hulpconstructie aan onder de laag waar we gaan slopen.”

Om meer oppervlakte voor de appartementen en inpandige balkons te creëren, moest het bestaande pand eveneens in zijn totaliteit worden verbreed.

Daarvoor is langs de zijgevel een staalconstructie met betonvloeren aangebracht. Daarmee won het gebouw zo’n drie meter in breedte. De ligging vlakbij zee maakte het nodig de balkons te voorzien van aluminium puien, die met een speciale coating zijn bewerkt.

BIJZONDERHEDEN Volgens Broere kom je bij transformaties regelmatig onverwachte zaken tegen. “Het is dan een uitdaging hoe je daarmee omgaat. De hoogbouw is

bijvoorbeeld op staal gefundeerd. Bij het inmeten bleek dat het pand door de jaren heen iets is gaan zetten in het middelste gedeelte. De verschillen die hierdoor zijn ontstaan, worden onder meer in de dekvloeren opgevangen.”

En dan zijn er nog de karakteristieke elementen van de oudbouw die in ieder geval behouden moesten blijven. Zoals de luifel bij de hoofdentree en de opmerkelijke kalkstenen kopgevels met de afgeronde ramen. Ook is er het getegelde kunstwerk van Karel Appel, dat van de laagbouw verwijderd is en een nieuw plekje op de gevel van de hoogbouw krijgt.

LUXUEUZE DUURZAME WONINGEN Eind 2017 staan hier twee schitterende niet-geschakelde panden in een L-vorm, met royale luxueuze appartementen en penthouses. Het parkachtige voorterrein dat 3,5 m boven straatniveau ligt, gaat plaats bieden aan een ondergrondse tweelaagse parkeergarage. In de kelder van het complex komen bergingen, een fitnessruimte, een wijnkelder en logeerkamers voor gasten.

Hiermee krijgen de nieuwe bewoners een comfortabele, duurzame woning, waarin zowel het afwerkingsniveau als de materialen kwalitatief hoogwaardig zijn. En waarbij gestreefd wordt naar het BREEAM-certificaat ‘Very Good’. ❚

| 103

DEN HAAG | Oostduinlaan

Bouwinfo OPDRACHTGEVER OD75 B.V. ARCHITECT Architectenbureau cepezed HOOFDAANNEMER ZĂźblin Nederland B.V. CONSTRUCTEUR IMd Raadgevend ingenieurs BOUWFYSICA DGMR INSTALLATIETECHNISCH ADVISEUR Ingenieurs- en adviesburo Technicon B.V.

Projectinfo Groots in houten en stalen trappen Voor particuliere en professionele opdrachtgever

DUURZAME GEVELBEKLEDING De gevelbekleding in Park Hoog Oostduin wordt verzorgd door Robertson Restyling BV uit Lelystad.

Trappenfabriek Vermeulen BV Lokkerdreef 14 4879 ND Etten-Leur, Nederland Postbus 82 4870 AB Etten-Leur, Nederland T: (+31) 76 508 80 00 E: info@vermeulen-trappen.nl I: www.vermeulen-trappen.nl

Showroom met ruim 35 trappen openingstijden (liefst op afspraak): ma t/m vrij van 08:00 - 17:00 za van 10:00 - 16:00

Leveringsprogramma: houten en stalen trappen en hekwerken voor woning- en utiliteitsbouw, voor nieuwbouw, verbouw en renovatie, van enkelstuks tot seriematig, van eenvoudig tot exclusief

Duurzaamheid is alleen mogelijk, in combinatie met de juiste materialen en de juiste wijze van monteren. Iets dat vaak wordt onderschat. Rekening houden met detaillering geeft minder vervuiling en een besparing op onderhoud. Robertson Restyling is zich daarvan bewust. De specialist heeft ervoor gekozen om de gevel geheel te verlijmen. Hiervoor is gebruikgemaakt van de lijmsystemen van Dynamic Bonding, die voorzien zijn van alle certificaten en attesten, evenals een verzekerde garantie.

Robertson werkt nauw samen met een aantal gelieerde bedrijven waarbij de samenwerking leidt tot een slim doordacht gevelconcept. Iets wat bij renovatieprojecten nog te vaak wordt vergeten. Kostprijs dient niet leidend te zijn, wat helaas veel voorkomt. Robertson streeft naar een optimale gevelconstructie waarbij duurzaamheid voorop staat, zonder op esthetisch vlak concessies te moeten doen. In dit geval is gekozen voor composiet materiaal, genaamd Alutechbond van Primoclad. Dit materiaal, minimaal in 5000 legering, met een dikte van 4 mm geeft het gebouw de juiste uitstraling en de verlangde duurzaamheid. Alle materialen voor dit project zijn verwerkt bij Compal.

Door slim om te gaan met details is het mogelijk een fraai en budgetvriendelijk project te realiseren, met hoogwaardige materialen en geheel onzichtbaar bevestigd. Composite is een materiaal dat leverbaar is in nagenoeg elke kleurstelling. Het is enorm vlak en als bouwmateriaal kent het al vele toepassingen. Voor dit project is het absoluut het juiste product.

| 105

LEIDEN | Pathologiegebouw Campus Boerhaave Tekst | Irene Teunissen Beeld | Coen Hagedoorn Bouwgroep BV

Pathologiegebouw transformeert tot moderne woonstudio’s Vlakbij het centrum van Leiden is de transformatie van de voormalige Pathologiefaculteit op Campus Boerhaave van het Bioscience­park, momenteel in volle gang. Het bijna honderd jaar oude pand wordt compleet gerenoveerd en verbouwd tot 125 huurwoningen. In het ontwerp-, bouw- en onderhoudsproces wordt in alle fases gebruikgemaakt van BIM. De karakteristieke gebouwen staan er al sinds 1924 en maakten deel uit van de Leidse universiteit. Toen die naar een andere locatie vertrok, werd besloten het hele terrein, het Boerhaave-gebied, te herontwikkelen tot een multifunctioneel hoogwaardig woon-werkgebied van zo’n 165.000 m² BVO. Een campusachtig geheel voor zowel bedrijven, opleidingsinstituten als woningen in een parkachtige omgeving, met zo min mogelijk auto’s in de buurt. In nauwe samenspraak met de gemeente is door Studio Hartzema een

106 BOUWEN AAN MONUMENTEN

stedenbouwkundig plan gemaakt, waarvan de voormalige Pathologiefaculteit deel uitmaakt.

MODERNE STUDIO’S Besloten werd in deze universiteitsgebouwen 125 voornamelijk vrije sector

huurappartementen te realiseren, evenals 200 m² horeca. Renoverend ontwikkelaar Coen Hagedoorn Bouwgroep is bezig met de renovatie, die volgend jaar afgerond moet zijn. De oppervlakten van de ultramoderne studio’s variëren van 21 tot 91 m². Een gemiddeld appartement is 50 m².

Door de hoogte van circa 5 meter krijgen ze allemaal een entresol met een glazen balustrade en houten railing, die als slaapverdieping kan dienen. Het worden grote loftachtige ruimten met een keuken en een compacte badka-

LEIDEN | Pathologiegebouw Campus Boerhaave

doelmatige, monumentale uitstraling. Met eigentijdse aanpassingen”, vertelt Jos van Boxtel, ontwikkelaar bij Coen Hagedoorn Bouwgroep. “We hebben dus eerst de bouwvolumes tussen beide panden, latere toevoegingen, gesloopt, evenals enkele dakkapellen. Het metselwerk dat door het slopen zichtbaar werd, kreeg een betonen aluminiumlook en daardoor een eigentijdse, doelmatige uitstraling. Dat geldt ook voor de nieuwe hoofdentree.”

Toekomstige binnentuin.

mer. Alle balkons en terrassen liggen aan de organische binnentuin. Onder beide gebouwen bevinden zich bergingen en een fietsenkelder.

ZO AUTHENTIEK MOGELIJK “Omdat het na oplevering een gemeentelijk monument wordt, wilden we zoveel mogelijk teruggaan naar de vroegere

Beeldbepalende elementen zoals de kappen met zichtbare houten constructies, de hoge ramen en de originele trappenhuizen blijven volgens collega en projectleider Arnoud in ’t Veen gehandhaafd. ”Wel moesten we het hoofdtrappenhuis naar de kapverdieping doortrekken. Verder bleek dat de constructie en het betonnen casco heel degelijk waren uitgevoerd. Daardoor kon negentig procent van de constructie blijven staan en de afmetingen van de studio’s bepalen. Door een doos-in-doosconstructie toe te passen, zijn ze nu prima warmte-, brand- en geluidgeïsoleerd. Ook de dikke betonnen buitenmuren zorgen voor een goede isolatie, waardoor de algemene ruimten niet verwarmd hoeven te worden.” ›

BOUWEN AAN MONUMENTEN 107

Wij zijn gespecialiseerd in:

• Luchtbehandeling • Koeltechniek • Zwembadtechniek

• Warmte/kracht installaties • Stofzuiginstallaties • Gebouwbeheersystemen

Keyserswey 52 2201 CX Noordwijk Postbus 148 2200 AC Noordwijk Telefoon: 071-3619210 Fax: 071-3610316 www.putman-installaties.nl

Creëer uw eigen werk- en leefklimaat

Sterk, betrouwbaar en door de eeuwen heen beproefd… Leisteen is uitermate geschikt als dakbedekking, niet alleen voor monumenten, ook voor woningen en utiliteitsbouw.

Metaalweg 19 | 6551 AC Weurt | 024 - 3230500 info@willemvanboxtel.nl | www. willemvanboxtel.nl 740074_willem v Boxtel 1-2.indd 1

24-11-16 15:32

LEIDEN | Pathologiegebouw Campus Boerhaave

Projectinfo ‘GOED NADENKEN OVER TRACÉ LEIDINGEN EN KANALEN’ Het voormalig Pathologiegebouw van de Universiteit Leiden wordt getransformeerd en krijgt een woonbestemming.

Eén van de daarvoor verantwoordelijke partijen is Putman B.V., dat de W-installaties aanlegt. Technisch gezien een redelijk regulier project, vertelt directeur Patrick van Schie, de uitdaging zit hem in een ander aspect. “De installaties worden aangesloten op de stadsverwarming. We hebben het gebouw onderverdeeld in twee bouwdelen en in elk deel brengen we een hoofdverdeelleiding met aftakkingen naar de woningen aan.”

Het lastige aspect, aldus Van Schie, is het monumentale karakter van het gebouw. “Dat betekent goed nadenken over het tracé van de leidingen en kanalen. Je kunt niet zomaar overal doorbraken maken.” Dat werd, legt hij uit, voor een belangrijk deel in de voorbereidingsfase ondervangen. “Het hele project is uitgewerkt in 3D-BIM. Tijdens de voorbereiding is goed gekeken naar wat wel en wat niet mogelijk is, in overleg met opdrachtgever, aannemer, constructeur en toezichthoudende diensten.”

Vanwege de monumentale uitstraling hebben de leien dakbedekkingen geen zonnepanelen. De gebouwen zijn wel aangesloten op stadsverwarming en in de originele houten kozijnen is HR++ beglazing toegepast. Met dit alles is een energie-index van 0,8-1,2 bereikt.

Tijdens de uitvoering wordt een lean planning gehanteerd en dankzij regelmatig overleg verloopt alles conform afspraak, zegt Van Schie. “We hebben eerst de naar buiten lopende leidingen aangelegd en daarna de steigers opgesteld, zodat we daar geen last van hadden – een les die we geleerd hebben van een eerder, soortgelijk project, met dezelfde partijen.”

BIM IN ALLE FASES “Eveneens bijzonder aan dit project is dat we tijdens de volledige transformatie in alle fases BIM gebruiken”, vertelt Van Boxtel. “Alle relevante informatie vanaf SO tot en met onderhoud, slaan we op in een digitaal 3D-bouwmodel. Dit gebruiken en beheren we continu. Zo hebben we met een laserscanner door de oude gebouwen gelopen en van alles 3D-scans gemaakt. Die zijn uitgewerkt in een 3Dontwerp. Ook maken we foto’s van gerealiseerde onderdelen om de database mee te vullen. Alle bouwpartijen hebben toegang tot dit systeem. Daardoor kan iedereen digitaal aan het gezamenlijke ontwerp werken en over dezelfde actuele informatie beschikken. Dat deze aanpak werkt, blijkt uit het mooie project dat we gezamenlijk succesvol aan het realiseren zijn.” ❚

ZINK, LOOD EN LEIEN SIEREN MONUMENTALE DAK

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Coen Hagedoorn Bouwgroep BV ARCHITECT A&R10 (exterieur) en Personal Living (bouwkundig) STEDENBOUWKUNDIG ARCHITECT Studio Hartzema HOOFDAANNEMER Coen Hagedoorn Bouw ADVIES LBP Sight CONSTRUCTEUR Ingenieursbureau List

De restauratie van het dak van het Pathologiegebouw is een flinke operatie. Leidekkersbedrijf Willem van Boxtel BV verwerkt hier zo’n 3.500 m² leien dakbedekking, 20 ton lood, 450 m¹ zinken gootbekleding en 630 m¹ HWA’s. Het is ook een afwisselend project. “Het dak heeft glooiende gedeeltes, torentjes en monumentale elementen”, vertelt directeur Rob van Boxtel. “Onze leidekkers kunnen hier al hun expertise in kwijt.”

De omvang van het werk vraagt van het leidekkersbedrijf een goede voorbereiding. Zij laat de leien in vier partijen aanleveren vanuit Spanje, zodat steeds voldoende leien op de campus aanwezig zijn. Lood en zink betrekt zij van lokale leveranciers. Om het werk te verlichten, plaatst zij op de werkplek een roterende verreiker met een arm van 26 m.

“We kennen Bouwbedrijf Coen Hagedoorn en we kennen de locatie”, vertelt Van Boxtel. “We hebben ook het dak van het anatomiegebouw gerestaureerd. Dat was blijkbaar de juiste referentie om ook dit dak te mogen restaureren.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 109

Samen voor het beste resultaat! ✓ Sloopwerken ✓ Asbestverwijdering ✓ Bodemsanering ✓ Infrastructurele werkzaamheden

www.oskam.nl OSKAM ADV STEDENBOUW.indd 1

030 - 666 66 66 08-09-16 09:37

WIE DOET WAT HIER VINDT U GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN ‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Vanaf € 595,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Randy van den Hoek voor alle informatie over een vermelding in Stedenbouw: T +31 495 45 00 95 - E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

WWW.STEDENBOUW.NL STEDENBOUW IS HÉT PLATFORM OVER NEDERLANDSE BOUWPROJECTEN

Staat u nog niet op www.stedenbouw.nl?

Neem dan voor meer informatie contact op met Sander van Hout: s.vanhout@louwersuitgevers.nl of info@louwersuitgevers.nl

WDW

112

BOUWEN AAN MONUMENTEN

WDW

BOUWEN AAN MONUMENTEN

113

WDW

WE MAKE STAIRS INTO YOUR THING OF BEAUT Y www.eestairs.com +31 342 405700

“In de middeleeuwen had Eymerick een verdedigingsfunctie als centrum van de vrije heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten. Nu is het middeleeuwse slot onderdeel van kasteel Heeze.

Sinds 1760 is de naam van onze familie hieraan verbonden. Zelf ben ik hier drie tot vier dagen per week aanwezig om van alles te regelen. Er is veel te doen. Een deel wordt bewoond door mijn vader, de museale stijlkamers zijn toegankelijk voor publiek en het slot en het koetshuis worden verhuurd voor evenementen. Gelukkig wordt de stichting bijgestaan door veel vrijwilligers.

Heeze is een van de weinige kastelen in Brabant die nog authentiek zijn ingericht.

Mijzelf spreekt het geheel van het complex aan. De gebouwen, de inrichting, de omgeving met grachten en landerijen, de geschiedenis, ze vormen een uniek samenhangend geheel.�

S.E. baron van Tuyll van Serooskerken bestuurslid van de Stichting Kasteel Heeze

D

onatus verzekert vertrouwd

sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door eigenaren en beheerders.

Dat is belangrijk en nodig. Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus.

Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.