Bouwen aan de Zorg 03 2013 Ziekenhuisspecial by Louwers Mediagroep

Voorwoord Ziekenhuisspecial Met veel plezier presenteren wij u hier wederom onze Ziekenhuisspecial. We zijn er niet bescheiden over; het is een prachtige serie reportages geworden. De bottomline? Visie op de gezondheidszorg en de wijze waarop we daar met z’n allen invulling aan geven, staat niet stil. En dat is prettig om te vernemen in tijden waarin het soms lijkt alsof de wereld stil staat (economische tegenwind) en dat het lijkt alsof we niet meer durven te investeren in de vooruitgang. Het tegendeel is dus waar; er wordt nog volop gebouwd aan de zorg. In deze special leest u de achtergrond verhalen over onder andere de nieuwe OK Elkerliek. Ook treft u reportages aan over het Sint Trudo in Sint Truiden, Sint Andries Tielt en Reinier de Graaf. Bijzonder is tevens het Erasmus MC in Rotterdam. Dit ziekenhuis is jaren geleden al een grote metamorfose gestart om op alle fronten weer te voldoen aan de eisen van deze tijd. In totaal is er 8 jaar uitgetrokken, op weg naar een compleet nieuw Erasmus MC. Met de oplevering begin dit jaar van Bouwdeel Oost bereikte de nieuwbouw van het Erasmus MC de eerste grote mijlpaal in de uitvoeringsfase. De inhuizing

Reinier de Graaf Gasthuis, Delft 20

Bouwen aan de zorg

van diverse kantoorfuncties, laboratoria, poliklinische afdelingen en een apotheek is een project op zich, met 2.200 nieuwe werkplekken. Hiermee werd ruimte gemaakt voor een volgende fase van de nieuwbouw, die de belangrijkste patiëntfuncties zal gaan huisvesten en het functioneren van de interne backbone – ofwel Passage – mogelijk maakt. Over het Erasmus MC gesproken: vlak voor het ter perse gaan van deze editie van Bouwen aan de Zorg werd er nog een interessant seminar gehouden. Thema: Healing Environment. En de conclusie? Healing Environment kan de gezondheidszorg heruitvinden. En dát is natuurlijk per definitie interessant voor iedereen die ook daadwerkelijk wil bouwen aan de gezondheidszorg. In deze ziekenhuisspecial vraag ik ook uw aandacht voor het project in België, bij het Sint Trudo Ziekenhuis in Sint Truiden. De nieuw ingerichte vleugel is niet slechts ‘de nieuw ingerichte vleugel’; deze is onderdeel van het efficiënter maken van het ziekenhuis. Beslist lezen! Inspirerend stuk door onze Belgische collega-redacteur. Maar eigenlijk geldt dat voor alle reportages in deze special. We wensen u met dit bewaarnummer dan ook veel leesplezier én veel inspiratie. Opdat ook u verder kunt bouwen aan… de Zorg!

ziekenhuisspecial

Erasmus MC, Rotterdam

Elkerliek Ziekenhuis, Helmond

St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg

Sint-Andriesziekenhuis, Tielt

Sint-Trudo Ziekenhuis, Sint-Truiden

Bouwen aan de zorg

Tekst: Jan-kees Verschuure Foto's: EGM Architecten Looproutes worden verkort via de staf van de duidelijk herkenbare esculaap

Reinier de Graaf Gasthuis blijft met nieuwbouw 'dicht op zorgproces'

Verstandig, compact en herkenbaar Het Reinier de Graaf Gasthuis bouwt op eigen terrein in de Delftse wijk Buitenhof aan een compleet nieuw ziekenhuis. Het ontwerp biedt een combinatie van de laatste inzichten op het gebied van zorgvisie, exploitatie en duurzaamheid. Terwijl de omringende, bestaande ziekenhuisgebouwen gewoon door functioneren, gaat de ziekenhuisorganisatie na de zomer van 2015 in één keer over naar compacte, flexibele nieuwbouw. “Wij zijn klaar voor het nieuwe zorglandschap,” vertellen opdrachtgever en architect. De geschiedenis van het Reinier de Graaf Gasthuis gaat terug tot de dertiende eeuw – waarmee het Delftse ziekenhuis zich het oudste van Nederland mag noemen; arts en naamgever Reinier de Graaf was een tijdgenoot van Antoni van Leeuwenhoek en de huidige locatie stamt uit de 'gouden' wederopbouwtijd van eind jaren zestig, toen bevolkingsgroei en suburbanisatie leidden tot ziekenhuisnieuwbouw buiten de binnensteden. “Net als in het geval van het AMC werden in Delft

Bouwen aan de zorg

toentertijd verschillende kleine, binnenstedelijke ziekenhuizen samengevoegd op een nieuwbouwlocatie aan de rand van de stad,” zegt projectdirecteur Nieuwbouw Cees van der Zande. De laatste nieuwbouwplannen vinden hun oorsprong in de jaren negentig. “In de tussenliggende periode hebben wij zorgvuldig afgewogen waar nieuwbouw zou moeten plaatsvinden, dan wel hoe die eruit zal komen te zien. Voortschrijdend in-

zicht, en het verlangen naar een tijdige oplevering, heeft uiteindelijk geleid tot nieuwbouw op eigen terrein, waarbij wij teruggaan in vloeroppervlak van 76.000 m² naar 56.500 m², en daarmee de ‘footprint’ van het ziekenhuis reduceren. Zo konden wij samen met het ontwerpteam, maar zonder de logistieke problematiek van fasering, tijdelijke verhuizingen en een mogelijk nieuw bestemmingsplan, werken aan een optimaal op onze wensen en eisen toegespitst ziekenhuis.”

Reinier de Graaf Gasthuis, delft

Duidelijke identiteit van het nieuwe ziekenhuis aan de Reinier de Graaf Gasthuisweg in Delft

Van links naar rechts Eric Wendel, Robbert Jan Ent Braat en Cees van der Zande.

Ontwerp-VOF Deze nieuwbouw moest beter te exploiteren zijn dan de eerdere plannen met meer vierkante meters. De strakke bestemmingsplangrenzen van de locatie – zowel in hoogte als 'footprint' – vroegen al evenzeer om compactheid en vormden een ordenend principe in de ambities. Zij gaven EGM architecten, dat met Corsmit en Deerns sinds 2009 een ontwerp-VOF vormt, tevens extra stimulans het veelhoekige gebouw nog meer toe te spitsen op de menselijke maat. “De strikte randvoorwaarden maakten de projectpartners nog creatiever,” vertelt architect Eric ➤ Wendel.

Patio’s, binnentuinen en veel daglichttoetreding

Bouwen aan de zorg

Concentratie van de drukst bezochte patiëntfuncties rondom de dubbelhoge overzichtelijke centrale hal

Delftse kleuren herkenbaar toegepast in het interieur

ontwerp gaat verder uit van een concentratie van de drukst bezochte patiëntfuncties rondom een dubbelhoge centrale hal, terwijl ook de hoger gelegen OK een optimaal bereikbare centrale plaats is toebedeeld. “Het ziekenhuis krijgt tegelijkertijd minder 'dedicated' ruimtes, waardoor het flexibeler is te gebruiken,” zegt manager Facilitair Bedrijf Robbert Jan van der Ent Braat. “Een deel van de kantoorruimte – ook die van specialisten – wordt ingevuld met flexplekken. Tegelijkertijd zijn in het ziekenhuisontwerp vierkante meters verschoven van verpleging naar dagbehandeling. Ook hierin is zoveel mogelijk geüniformiseerd om ruimtes flexibel indeelbaar en inzetbaar te maken.”

Digitaal ziekenhuis

Uitnodigende espressobar aan de centrale hal

“Het grondplan vormt een slinger van functies in de vorm van een esculaap. Hierdoor ontstaat ruimte voor patio's en binnentuinen en wordt extra daglichttoetreding gecreëerd.”

Bouwen aan de zorg

Looproutes worden verkort via de staf van de esculaap – de centrale as waar de afdelingen omheen slingeren. “Zo heeft het grondplan een even logische als aansprekende ordening.” Het

Op basis van dit 'harmonicamodel' is een goede exploitatie mogelijk, aansluitend op het nieuwe zorglandschap, aldus Van der Ent Braat. “Tegelijkertijd worden toekomstige inzichten omtrent ruimtegebruik niet uitgesloten.” Van der Zande: “In 2015 zijn wij digitaal waar het kan, onder meer door middel van een volledig elektronisch patiëntendossier. De digitalisering draagt er mede aan bij dat vaste plekken steeds minder nodig zijn, en artsen zich minder van de ene afdeling naar de andere hoeven begeven.” Dat betekent niet dat de bemenste ruimtes inwisselbaar zijn. Vooral aan de integratie van het typisch

Reinier de Graaf Gasthuis, delft

Hoge ramen zorgen voor veel daglicht en zicht op Delft vanuit de vele eenpersoons patiëntenkamers

Delftse karakter van het ziekenhuis is veel aandacht besteed. Wendel: “In de kleurstelling is bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de basiskleuren uit schilderijen van de Delftse schilder Vermeer en wordt verwezen naar de omgeving; het interieur zal worden voorzien van foto's van de omgeving. In het gevelontwerp zie je daarnaast zowel de ritmiek van historische Delftse gevels als van naoorlogse Delftse bouw terugkomen.” Van der Zande: “De architect is er tevens in geslaagd om een gebouw te maken zonder verstorende installaties op het dak.” Dat bood tevens ruimte voor groendaken, waardoor het verder met keramische tegels en aluminium kozijnen afgewerkte gebouw als geheel een prettige, herkenbare indruk nalaat. Dat is een zeer belangrijk aspect in het ontwerpen van zorggebouwen, zegt Wendel. “Een patiënt moet zich veilig en vertrouwd voelen in de ziekenhuisomgeving.”

Pharmafilter en duurzaamheid In de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis is afgezien van minder noodzakelijk geachte onderdelen, zoals afzonderlijke winkels of een zorgboulevard. Van der Zande: “Wij blijven met

dit nieuwe ziekenhuis dicht op onze primaire bestaansreden: het zorgproces.” Het nieuwe Reinier de Graaf Gasthuis krijgt wel een bezoekersrestaurant met bediening aan tafel, een shop en een espressobar. Van der Ent Braat: “Dit sluit aan bij de gastvrijheid die wij willen bieden; zowel patiënt als medewerker moet zich verbonden voelen met het nieuwe gebouw. Het wordt 'ons' ziekenhuis.” Het elan dat uitgaat van de nieuwbouw sluit aan op inhoudelijke ontwikkelingen binnen en buiten de ziekenhuisorganisatie. Van der Zande: “Via het Pharmafilter, een zuiveringsinstallatie die in samenwerking met het Hoogheemraadschap Delfland en STOWA werd ontwikkeld, lozen wij afvalwater van zwemkwaliteit en hebben wij één grote 'vermaler' voor ons afval. De nieuwe ondersteken zijn bijvoorbeeld volledig biologisch afbreekbaar. In combinatie met het nieuwe gebouw wordt zo een grote sprong gemaakt in het kader van infectierisico's.” Het Reinier de Graaf Gasthuis, dat na oplevering van de A4 Midden-Delfland nog beter ontsloten

wordt, zal verder worden voorzien van klimaatplafonds, warmteterugwinning en duurzame bouwmaterialen. Wendel: “Het leveren van een duurzame bijdrage aan de samenleving is in dit geval niet slechts cosmetisch. Met het nieuwe ziekenhuis herstelt het nieuwe Reinier de Graaf Gastn huis in vele opzichten ook zijn omgeving.”

FEITEN EN CIJFERS PROJECT: Nieuwbouw ziekenhuis op bestaande locatie Opdrachtgever: Reinier de Graaf Groep Bouw- en projectmanagement: Stevens Van Dijck Ontwerp: VOF EGM architecten, Corsmit/HKDHV (constructie), Deerns Raadgevende Ingenieurs (installaties) Aannemer: Combinatie Hurks van der Linden/Kuijpers Centrale Projecten (incl. installaties) Aantal bedden: 475, waarvan 200 eenpersoonskamers Bouwperiode: november 2012 – medio 2015 Gebouw: 56.500 m², 6 verdiepingen, slingervorm met centrale gang

Bouwen aan de zorg

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Foto's: Hurks Bouw en HHN Consultancy Healthcare Het nieuwe gebouw heeft een plattegrond in de vorm van een hoofdletter U en sluit zodanig aan op de bestaande bouw dat er tussenin een patio is.

Vernieuwd OK-complex optimaliseert zorg Elkerliek ziekenhuis

Gefaseerde just-in-time uitvoering borgt kwaliteit en beperkt overlast

Het OK-complex van het Elkerliek ziekenhuis ondergaat een metamorfose met nieuwbouw en verbouw. In de nieuwe situatie is de logistiek verbeterd, evenals de hygiëne en de bedrijfszekerheid. Het interieur krijgt een vriendelijk en kleurrijk karakter conform de huisstijl. Vanaf november 2011 tot en met december 2015 vinden de bouwwerkzaamheden plaats, aangevoerd door bouwkundig aannemer Hurks bouw. De acht nieuwe en flexibele operatiekamers zijn in april 2013 in gebruik genomen. De komende tijd wordt de Intensive Care uitgebreid en de Centrale Sterilisatieafdeling verhuisd en uitgebreid. De ideeën voor vernieuwing van het OK-complex stammen uit 2007. Toen vormde het Elkerliek ziekenhuis een stuurgroep, die de huisvestingswensen uitwerkte tot een bouwplan. In dit regisserend orgaan, dat nu toeziet op zowel de voortgang als projectfinanciering, zitten betrokkenen van

Bouwen aan de zorg

het ziekenhuis, de architect en externe projectmanager Huub Haenen. Henk Lenders neemt als hoofd bouw & veiligheid van het Elkerliek zitting in de stuurgroep. Hij zegt: “Het dertig jaar oude OK-complex was aan vervanging toe. We kozen voor nieuw - en verbouw volgens de nieuwste

stand van de techniek. De Intensive Care (IC) en de Centrale Sterilisatieafdeling (CSA), die uit hun jasje groeien, worden uitgebreid. Doordat in de nieuwe situatie de operatiekamers en de CSA zich op hetzelfde niveau bevinden, verbetert de logistiek.” Het vinden van een geschikte locatie en

OK-complex Elkerliek ziekenhuis, helmond

Noraplan sentica – prijswinnaar in de gezondheidszorg Binnen de nieuwe huisstijl van het Elkerliek ziekenhuis is een zeer specifiek en kleurrijk ontwerp van S&D Ontwerpers uitgevoerd. In het OK-complex zijn de rubber vloerbedekkingen afgelast conform bouwbesluit, hierbij is gebruik gemaakt van kleurende nora voegpasta om een hygiënische veilig vloer te creëren.

Lau Jacobs (Hurks).

Rafael Sanchez Calis (Architecten aan de Maas).

Henk Lenders (Elkerliek ziekenhuis).

De rubber vloerbedekking noraplan sentica, toegepast op meerdere afdelingen van het Elkerliek ziekenhuis, heeft recentelijk de gouden Nightingale Award gewonnen. De Nightingale Award wordt vanaf 1990 uitgereikt en is een van de meest gerenommeerde designprijzen van de gezondheidssector in de VS. De uitreiking van de prijs, die genoemd is naar de beroemde Britse verpleegkundige Florence Nightingale, vindt traditioneel plaats aan het begin van het 'Healthcare Design Conference'.

In de nieuwe situatie is de logistiek verbeterd, evenals de hygiëne en de bedrijfszekerheid.

Het interieur krijgt een vriendelijk karakter conform de huisstijl.

vorm bleek een uitdaging. Projectarchitect Rafael Calis Sanchez van Architecten aan de Maas zegt: “Na overleg met de gemeente Helmond kozen we uiteindelijk voor compacte nieuwbouw met verbouw vlakbij de hoofdingang en de Spoedeisende Hulp. We komen hiermee tegemoet aan de huisvestingswensen en beperken zo de overlast voor omwonenden. Bovendien behouden we de koppeling van de operatiekamers met de IC.”

35 ton wapeningsstaal

Extra koeling en waterbuffering De nieuwbouw van het OK-complex valt op doordat dit volume op palen staat. Hieronder bevinden zich parkeerplaatsen. Het nieuwe gebouw heeft een plattegrond in de vorm van een hoofdletter U en sluit zodanig aan op de bestaande bouw dat er tussenin een patio is ontstaan. Door deze indeling komt er veel daglicht het OK-complex in.

Projectleider Lau Jacobs werkt namens bouwkundig aannemer Hurks (voorheen Hurks van der linden) intensief samen met E-& W- installateur Cofely Zuid en interieurbouwer Gebebouw. Hij zegt: “Zowel de nieuwe als de verbouwde bouwdelen worden voorzien van dezelfde gevelbeplating. Om te voorkomen dat er kleurverschillen optreden, bestelden we alle metalen sandwichplaten in één keer.” De nieuwbouw is voorzien van een groot vegetatiedak. Ziekenhuis Elkerliek koos hiervoor vanwege de koelende en waterbufferende eigenschappen. Jacobs zegt: “Het regenwater op het licht hellende mos/sedumdak vloeit geleidelijk weg; extra grote goten en extra grote HWA leidingen zijn overbodig. De ruimtes onder het dak kennen straks een constantere temperatuur, wat het comfort en de energiezuinigheid ten goede komt.”

Het bouwproject is zodanig gefaseerd dat alle ziekenhuisafdelingen open blijven. De oude operatiekamers worden nu, na het gereedkomen van de nieuwe kamers, ontmanteld. De zo ontstane ruimte wordt gedeeltelijk gebruikt voor verhuizing en uitbreiding van de Centrale Sterilisatieafdeling. De CSA bevindt zich nu nog op de eerste etage en maakt plaats voor de afdeling moeder & kind. Gelijktijdig wordt de Intensive Care uitgebreid van acht naar twaalf bedden. “We zitten momenteel precies op schema,” zegt Jacobs. “In november van 2011 begonnen we de werkzaamheden voor de fundering. Vervolgens bouwden we de draagconstructie van gewapend beton. Bovenop een palenfundering zijn poeren ➤ aangebracht waarop de kolommen rusten.

Bouwen aan de zorg

Creatieve ontwikkeling, perfecte realisatie Academisch ziekenhuis, Maastricht / Albert Schweitzer ziekenhuis, Dordrecht / Amphia ziekenhuis, Breda / BovenIJ ziekenhuis, Amsterdam / Catharina-ziekenhuis, Eindhoven / Elkerliek ziekenhuis, Helmond / Erasmus MC, Rotterdam / Flevoziekenhuis, Almere / Gelre Ziekenhuis, Zutphen / HagaZiekenhuis, Den Haag / Het Oogziekenhuis, Rotterdam / Jeroen Bosch ziekenhuis, â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch / Maasziekenhuis Pantein, Boxmeer / MĂĄxima Medisch Centrum, Veldhoven / Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam / Orbis Medisch Centrum, Sittard-Geleen / Reinier de Graaf Gasthuis, Delft / Scheperziekenhuis, Emmen / Sofia Kinderziekenhuis, Rotterdam / St. Anna Ziekenhuis, Geldrop / St. Antonius Ziekenhuis, Utrecht Leidsche Rijn / St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg / St. Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal / TweeSteden ziekenhuis, Tilburg-Waalwijk / UMC St Radboud, Nijmegen / Universitair Medisch Centrum, Utrecht / VieCuri Medisch Centrum, Venlo / Vlietland ziekenhuis, Schiedam / Ziekenhuis Bernhoven, Uden / Ziekenhuis Bronovo, Den Haag / Ziekenhuis Lievensberg, Bergen op Zoom www.hurks.nl

OK-complex Elkerliek ziekenhuis, helmond

De nieuwe operatiekamers zijn, in tegenstelling tot de oude, geschikt voor alle algemeen voorkomende operaties.

Medisch Technische Voorzieningen Heijneman Medical heeft sinds haar oprichting in 1993 ruim 150 operatiekamers ingericht met voorzieningenbruggen, plafondpendels, operatielampen en/ of operatietafels. Op het gebied van Intensive Care, High Care en Medium Care afdelingen heeft Heijneman Medical al ca. 300 bedplaatsen ingericht met plafondpendels, voorzieningenbruggen en wandvoorzieningsgoten. Ca. 3 kilometer wandgoten in diverse uitvoeringen heeft Heijneman Medical in de afgelopen jaren geleverd voor verkoeverkamers, holdings, SEH, behandelkamers dialyseafdelinge, enz. Bij de totstandkoming van de ideale werkplekken maakt Heijneman Medical gebruik van grote merken als Modul Technik GmbH, KLS Martin en OPT, maar ook van de ruime mogelijkheden van eigen producten.

Op deze poeren brachten we, om trillingen door vrachtwagenverkeer te ontkoppelen, een zandbed met daarboven puinverharding aan. Vanwege de relatief grote hart-op-hart afstand tussen de kolommen tot 11,2 meter waren grote traditionele liggerconstructies nodig, van 1,75 meter breed en 1,3 meter hoog. Hiervoor gebruikten we ongeveer 35 ton aan wapeningsstaal. De constructievloer is van het type breedpaat. De gevel is net zoals het dak geconstrueerd met staal. Hiervoor is gekozen om gebouwmassa te besparen.”

Overlast beperken Op het ziekenhuisterrein is weinig ruimte voor de bouwwerkzaamheden. Om grondvlak te besparen zijn de bouwketen dubbel laags uitgevoerd. Zoveel mogelijk bouwmaterialen zijn en worden just-in-time aangevoerd en met een mobiele kraan gemonteerd. Ook de ontmanteling van de gevel verliep just-in-time. “We houden bij het bouwproject zoveel mogelijk rekening met de

ziekenhuisprocessen,” zegt Jacobs. “We brachten, waar nodig, stofwanden aan om patiënten en zorgverleners te ontzien. Boorwerk werd en wordt zoveel mogelijk voor negen uur 's ochtends, na werktijd of in het weekend uitgevoerd in goed overleg met de afdelingen. De palen waarop de nieuwbouw rust, zijn bijvoorbeeld op een zaterdag gesneld.”

Vriendelijke uitstraling De nieuwe operatiekamers zijn, in tegenstelling tot de oude, geschikt voor alle algemeen voorkomende operaties. Dit verhoogt de flexibiliteit van het ziekenhuis. Twee nieuwe OK's nemen vijftig vierkante meter in en zijn ook geschikt voor orthopedische ingrepen. De overige zes OK's hebben een oppervlak van 42 vierkante meter. De twee operatiekamers voor Keel-, Neus-, en Oorheelkunde en oogoperaties bevinden zich in het snelle circuit voor relatief kleine ingrepen en een hoge ➤ turnover van patiënten.

Bouwen aan de zorg

PROFESSIONALS FOR PROFESSIONALS Postbus 60030 | 9703 BA Groningen Postbus 2101 | 5202 CC ‘s-Hertogenbosch

Het ontwerp en de inrichting van een operatieafdeling is een ingewikkelde aangelegenheid. De eisen vanuit de diverse specialismen, diverse logistieke processen en snelle technologische veranderingen vragen om coördinatie door een ervaren adviseur.

Wij zijn een betrouwbare, resultaatgerichte en professionele partner. Plannen? Neem contact op voor een vrijblijvend oriënterend gesprek.

Voor meer informatie www.heijnemanmedical.nl

+31 (0) 73 62 34 381 | WWW. OKCN. NL

| INFO@OKCN.NL

OK-complex Elkerliek ziekenhuis, helmond

“Door de indeling van ruimtes kunnen ouders voor en na een operatie direct hun kind bijstaan,” zegt Calis Sanchez. “De ontvangstkamer voor kinderen kent een vriendelijke uitstraling met foto's van aaibare dieren, kleurgebruik en houtaccenten, wat het verblijf aangenamer maakt. Elementen die terugkomen in de rest van het OK-complex.”

Verbeterde hygiëne en bedrijfszekerheid Tussen elke twee operatiekamers bevindt zich telkens één opdekruimte. Vanuit de Centrale Ste-

rilisatieafdeling op de eerste verdieping worden straks het instrumentarium en de disposables aangevoerd. Lenders zegt: “In de vier opdekruimtes wordt van de zijkant lucht ingeblazen; een alternatieve manier van luchtbehandeling ten opzichte van de standaard in de Nederlandse ziekenhuisbouw. Dit crossflow plenum met een slimme opdekmethode zorgt voor optimale lokale hygiëne. Bovendien is dit systeem energiezuiniger, omdat minder lucht nodig is.” De acht operatiekamers zijn voorzien van downflow plenum. Steriele en relatief koude lucht wordt

Inrichtingsplan ‘bottom up’ in beeld Bart Vissinga van OK Consultancy Nederland vertelt dat het OK centrum van het Elkerliek Ziekenhuis een vertaling is geworden van de wensen en eisen van de gebruikers. Zowel het ontwerp alsmede het inrichtingsplan is volledig ‘bottom up’ in beeld gebracht.

vanuit het plafond richting de operatietafel geblazen, via de wanden afgezogen en gefilterd. Jacobs zegt: “De wanden en de vloeren van de operatiekamers werkten we aan de binnenzijde glad en luchtdicht af om stofopeenhoping te voorkomen en de steriele luchtstroom in banen te leiden. De twee millimeter dikke rubberen vloerbedekking is op het werk aan elkaar gelast, evenals de twee millimeter dikke PVC bekleding van de wanden. De wandplaten en de vloerbedekking sluiten zo naadloos op elkaar aan. Met druktests toonden we aan dat de luchtdichtheid voldoet.” Lenders zegt tot slot: “Om de bedrijfszekerheid te garanderen is de luchtbehandeling dubbel uitgevoerd. Hiernaast wordt het OK-complex opgedeeld in drie brandcompartimenten. Zo kan in het geval van brand in een deel van het complex de n rest doorfunctioneren.”

OK Consultancy Nederland, gespecialiseerd in de ontwikkeling van operatiecentra, streeft altijd naar optimale betrokkenheid van de uiteindelijke gebruikers. Met een door OK Consultancy Nederland ontwikkelde formule worden de primaire processen nagebootst in ‘dummy sessies’ en wordt er een gedetailleerd pakket van eisen samengesteld. Het is vervolgens van belang een brug te slaan naar de bouw, zodat de ingewonnen informatie goed vertaald kan worden in het ontwerp. Binnen het Elkerliek Ziekenhuis is de samenwerking optimaal verlopen, het team was compact en de betrokkenheid groot. Iedereen heeft zonder uitzondering hetzelfde doel nagestreefd en dat is terug te zien.

FEITEN EN CIJFERS PROJECT: Nieuw- en verbouw OK-complex Elkerliek ziekenhuis, Helmond Opdrachtgever: Stichting Elkerliek ziekenhuis, Helmond Gedelegeerd opdrachtgever: HHN consultancy Zorgverlener: Elkerliek ziekenhuis, Helmond Architect: Architecten aan de Maas, Maastricht - Rotterdam Aannemer bouwkundig: Hurks bouw, Den Bosch E- & W- installaties: Cofely Zuid BV, Oisterwijk Vaste inrichting: Gebebouw, Helmond Binnenwanden: Cleanroom Combination Group, Bergeijk Ontwikkeling operatiecentra: OKCN, Den Bosch OK lampen, pendels, wandgoten: Heijneman Medical BV, Lopik Vloeren: Nora Flooring Systems BV, Kaatsheuvel Bouwtijd: november 2011 – december 2015 • Start nieuwbouw november 2011 • Start verbouw: april 2013 • Oplevering nieuwbouw: april 2013 • Oplevering nieuwbouw: december 2015 Totale oppervlakte nieuwbouw: ca. 2800 m2 (inclusief techniekruimte) Totale oppervlakte verbouw: ca. 5000 m2 Totale oppervlakte terreininrichting: ca. 1000 m2 Totale investeringskosten: circa € 19 mln incl. BTW Aantal operatiekamers: 8 Aantal IC bedden: 12

Bouwen aan de zorg

bedrijfspresentatie

Elkerliek Ziekenhuis Helmond 32

Bouwen aan de zorg

bedrijfspresentatie

Elkerliek klaar voor de toekomst! Het terrein van het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond is opnieuw ingericht en is daarmee weer klaar voor de toekomst. Een toekomst waarbij de inrichting voor patiënten, bezoekers en medewerkers een aangename sfeer heeft gecreëerd, om te herstellen, verblijven en te werken. In 1992 is Kragten, ontwerpers, adviseurs en ingenieurs gestart met het opstellen van een visie en een masterplan voor het gehele ziekenhuis terrein. Het terrein van het Elkerliek Ziekenhuis heeft vanwege nieuwbouw- en renovatieplannen een andere stedenbouwkundige invulling gekregen. Een belangrijke basis voor de herinrichting werd gevormd door een uitgebreid verkeerskundig onderzoek naar verkeersstromen en het parkeergedrag van bezoekers en mede-

werkers, zowel binnen als buiten het ziekenhuisterrein. Het uiteindelijke resultaat is een herinrichting die voldoet aan het eisenpakket van de opdrachtgever. Eén van de eisen was om op een aantal belangrijke locaties gebruik te maken van hoogwaardige materialen. Voorbeelden hiervan zijn het toepassen van gebakken straatstenen en natuursteen, het niet traditioneel verlichten van de openbare ruimte maar met indirect aanlichten van zuilvormige coniferen en het toepassen van boomroosters met daarin verwerkt het logo van het ziekenhuis.

Kragten Herten Schoolstraat 8 Postbus 14 6040 AA Roermond

Bezoekersstromen zijn georganiseerd en van elkaar gescheiden zodat een duidelijke en veilige situatie is ontstaan. Met het laatste deel van de reconstructie van het terrein is gestart in 2004 waarbij de afronding is uitgevoerd in 2009. Met de nieuwbouw van acht operatiekamers in 2011-2013 wordt een nieuwe uitbreiding gerealiseerd waarbij de inrichting is aangepast. De huidige uitbreiding van het Elkerliek Ziekenhuis geeft aan dat de ontwikkeling van de openbare ruimte een continu dynamisch proces is. Onno Staal, Kragten

‘s-Hertogenbosch Hambakenwetering 5-j Postbus 2309 5202 CH ‘s-Hertogenbosch

T +31 (0)88 - 3366333 E info@kragten.nl W www.kragten.nl

Bouwen aan de zorg

Tekst: Jan Kees Verschuure Foto's: EGM - Gerard van Beek

Omvangrijke nieuwbouw Erasmus MC is combinatie strategisch beleid en maatwerk

Naar een toekomstgericht ziekenhuiscomplex Met de oplevering begin dit jaar van Bouwdeel Oost bereikte de nieuwbouw van het Erasmus MC de eerste grote mijlpaal in de uitvoeringsfase (2009-2017). De inhuizing van diverse kantoorfuncties, laboratoria, poliklinische afdelingen en een apotheek is een project op zich, met 2.200 nieuwe werkplekken. Hiermee werd ruimte gemaakt voor een volgende fase van de nieuwbouw, die de belangrijkste patiëntfuncties zal gaan huisvesten en het functioneren van de interne backbone – ofwel Passage – mogelijk maakt. De langdurige looptijd van de uitvoeringsfase – grofweg 8 jaar – vereist een continue update van de inrichting op basis van de laatste ontwikkelingen. Mede om die reden is het bouwbestek van het Erasmus MC opgedeeld in een cascogedeelte inclusief algemene gebouwinstallaties, en een bestekdeel voor de zorg gerelateerde afbouw. “Wij hebben de vergunning nog onder het ‘oude’ bouwregime verkregen”, vertelt projectsecretaris Nieuwbouw Liesbeth van Heel. “De nieuwe vastgoedregelgeving vraagt echter om efficiënter ruimtegebruik, dan wel capaciteitsherijking; daarnaast ontstaan binnen zo'n lange periode nieuwe inzichten omtrent

Bouwen aan de zorg

de invulling van de ziekenhuisorganisatie en moeten de technische ontwikkelingen van de medische apparatuur en communicatiemiddelen niet worden vergeten. De definitieve inrichting dient dus tijdens de bouw te worden gefinetuned op basis van de laatste inzichten.” Manager Realisatie Nieuwbouw Stephan Versteege: “In de uitvoering betekent dat soms dat wij ook met de aannemer ad hoc-oplossingen bedenken. Zo hebben wij voor de fijne afbouw van Bouwdeel Oost een aparte bouwstroom ingevoerd om de opgetreden detailleringsverschillen goed en tijdig te kunnen opvangen.”

Prettig verblijven De ambities en structurele ontwerpaspecten van de 185.000 m² BVO omvattende nieuwbouw blijven echter behouden. De keuze voor 'geconcentreerd bouwen' op de bestaande locatie – een forse maar intensief gebruikte vierhoek in het hart van Rotterdam – leidde onvermijdelijk tot herontwikkeling en gedeeltelijke hoogbouw tot 120 meter. De menselijke maat moet vooral gevonden worden in een verbeterde verblijfskwaliteit (onder andere eenpersoons patiëntenkamers), een verbeterde oriëntatie en prettige ➤ verblijfsgebieden.

Erasmus MC, rotterdam

Verbindingsbrug over interne backbone - ofwel Passage - naar Revalidatie

Inrichting laboratorium (foto Gerard van Beek)

Bouwen aan de zorg

adviseurs

Kom eens langs voor een kop koffie. Andere invalshoeken, frisse ideeĂŤn. Potlood en schetspapier. Geen bla bla. Neem gerust contact met ons op via koffie@peutz.nl of kijk op www.peutz.nl

EVEN DOORPRATEN?

Erasmus MC, rotterdam

Montage ‘Nieuwbouw Erasmus MC 2009-2017’

Peutz en Erasmus MC Bouwen in een complexe omgeving betekent rekening houden met die omgeving. Bouwen en slopen genereert geluid en trillingen die tot voor de omgeving acceptabele waarden zijn beperkt door aanpassen van bouwmethoden en bewaking van geluid- en trillingsniveaus. Door de bouw ontstaan andere wind- en schaduwpatronen die in kaart zijn gebracht waardoor bijsturing mogelijk was. De zonbelasting op en in het eigen gebouw en de thermische isolatie van de schil zijn uit energetisch en comfort oogpunt zo optimaal mogelijk ontworpen, waarbij de invloed van de atria op de beleving van de gebruikers een belangrijke rol speelt. Het beperken van de luchtdoorlatendheid van de gebouwomhulling is van groot belang uit energetisch en comfort oogpunt. Voor OK's, isoleerkamers en dergelijke is dit extra kritisch om het risico op besmetting te beperken. Voorkomen van condens in de spouw van de dubbele gevels in deze ruimten is van groot belang. Door beheersing van de geluidniveaus en goede geluidisolaties binnen het gebouw wordt een prettige en daarmee ‘gezonde’ omgeving gerealiseerd.

“De patiënt, bezoeker en medewerker zal in de nieuwbouw vrijwel overal buitenruimte kunnen zien, daar waar vooral medewerkers voorheen soms in spelonkachtige ruimten verbleven”, vertelt EGM-partner en projectarchitect Willemineke Hammer. “Hierdoor verhoudt de gebruiker zich beter tot zijn of haar omgeving. De nieuwe gebouwkernen zullen vooral gebruikt worden voor 'koude' kamers; bemenste ruimten zijn zoveel mogelijk aan de gevels gesitueerd; waar mogelijk kunnen de ramen open – ook in de hoogbouw, waar veel werkplekken zijn.” Er is bij de verpleegafdelingen gekozen voor een dubbele gevel, waardoor ramen open kunnen en buitenzonwering kan worden toegepast zonder ➤ dat die stuk waait.

Bouwen aan de zorg

Duurzame techniek onze zorg 1. 3.

Elektrotechnische installaties Werktuigbouwkundige installaties Sprinkler, data en medisch technische inrichting Technisch beheer en onderhoud

ULC Groep b.v. Labradordreef 18 Postbus 2405 3500 GK Utrecht T 030 26 50 500 E info@ulcgroep.nl I www.ulcgroep.nl

1. Westfriesgasthuis, Hoorn 2. St. Antonius Ziekenhuis, Utrecht 3. Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam 4. Groene Hart Ziekenhuis, Gouda 5. Erasmus MC, Rotterdam

Erasmus MC, rotterdam < Trappenhuis (foto Gerard van Beek)

Ook de geluidsisolatie wordt door de extra glazen buitenschil verbeterd. De buitengevels verschillen in materialisatie, maar de basiskleur van het bestaande ziekenhuiscomplex – wit – is projectbreed consequent doorgezet. “In verband met de beleving hebben wij in de publieksgebieden eveneens voor een zoveel mogelijk uniforme kleurvoering gekozen, en in de interieurafwerking voor warme, natuurlijke kleuren en materialen.”

Compact en slim De continue factor in het nieuwbouwproces is architect prof. ir. Bas Molenaar (EGM architecten), die inclusief voorbereiding inmiddels vijftien jaar op het Hoboken-terrein vertoeft en verschillende Raden van Bestuur en wethouders als stakeholder zag passeren. Strategisch inzicht is hoogst noodzakelijk bij een project van deze omvang, ➤ zegt Molenaar.

Nieuwbouw Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Na de start van de nieuwbouw in oktober 2009 heeft de Installatiecombinatie Nieuwbouw Erasmus MC (een samenwerking tussen BAM Techniek en ULC Groep) de installaties in fase Oost met een totale oppervlakte van 85.000 m 2 op 30 januari jl. inmiddels opgeleverd. De oplevering van fase Oost omvat onder meer alle centrale energievoorzieningen, of te wel het kloppend hart, voor de bouwdelen Oost en West, primaire installaties voor bouwdeel Oost, 35.000 m² afgebouwde laboratoria, apotheekfuncties en kantoren, én een aantal casco etages. Inmiddels is fase Oost grotendeels in gebruik genomen door het ziekenhuis. Dit jaar tot en met het eerste kwartaal van 2014 ligt het accent van de werkzaamheden bij de voorbereiding voor alle afbouwinstallaties. Diverse projectteams zijn op dit moment intensief bezig met het engineeren en coördineren om de uitvoeringstekeningen tijdig gereed te hebben. Een complexe aangelegenheid waarin ook de apparatuur van derden geïntegreerd moet worden. De ruwbouw van het tweede gedeelte van de nieuwbouw, fase West, is al goed zichtbaar geworden. Vanaf de zomer 2013 start de Installatiecombinatie met de primaire installaties in de ruwbouw van fase West en met de afbouwinstallaties in de cascogebieden van fase Oost. De afbouwinstallaties van onder andere spoedeisende hulp, operatiekamers, IC-afdeling, radiotherapie, radiologie en de verpleegafdelingen worden over een periode van circa 4 jaar gebouwd in verschillende afbouwstromen. Ogenschijnlijk een ruime periode maar met de wetenschap dat fase West ongeveer 95.000 m 2 bedraagt en dat er nog 85.000m 2 aan afbouwinstallaties aangebracht moeten worden in Oost en West, is een periode van 4 jaar geen sinecure. De focus in de uitvoering zal niet alleen komen te liggen op het logistieke vlak, maar ook op de commissioning van de installaties tot en met de oplevering welke zal plaatsvinden in juni 2017.

Bouwen aan de zorg

ZORG

(SEMI)OVERHEID

EDUCATIE

CULTUUR

LEISURE

KANTOREN

Ga er maar aan staan. Voor elke ruimte in uw ontwerp steeds weer het perfecte sluitstuk vinden. Met Limburgia lukt dat altijd. Als specialist in utiliteitsdeuren heeft Limburgia namelijk een breed en diep assortiment. Het grootste als het om gecertificeerde brandwerende deuren gaat. En zit uw oplossing niet in ons standaard assortiment? Dan ontwikkelen we het desgewenst samen met u. We hebben ervaring in vele projecten. Van ziekenhuis tot theater en van school tot kantoor. Limburgia innoveert graag, maar zet veiligheid op plek ĂŠĂŠn. Goed voor uw ontwerp en voor de mensen die er later gebruik van maken. Kijk op Limburgia.nl of bel 0493 - 441 410.

LIMBURGIA UTILITEITSDEUREN BV Postadres: Postbus 65 5710 AB Someren

www.limburgia.nl info@limburgia.nl

Bezoekadres: Broekstraat 1 5711 CT Someren

Telefoon: 0493 441 410 Fax: 0493 441 429

Erasmus MC, rotterdam

2.000 Limburgia utiliteitsdeuren in Erasmus MC Bouwdeel Oost Limburgia heeft in totaal zo’n 2.000 binnendeuren geleverd en gemonteerd in Bouwdeel Oost van de nieuwbouw van het Erasmus MC. Doordat de werkvoorbereiding vanaf het allereerste begin betrokken was bij dit project en er nauw samengewerkt is met de projectleider van de Bouwcombinatie Nieuwbouw Erasmus MC zijn de faalkosten in deze fase tot een minimum beperkt gebleven en verliep de samenwerking zeer voorspoedig. In de tweede helft van 2013 wordt gestart met de ruwbouw van Bouwdeel West. In 2017 moet het hele project gereed zijn en zullen er in totaal 7.000 Limburgia deuren hangen. Limburgia Utiliteitsdeuren BV is in Nederland toonaangevend op het gebied van binnendeuren voor de hoogwaardige complexe utiliteitsbouw. Jarenlange ervaring en voortdurend markt- en productonderzoek hebben geleid tot zeer specialistische vakkennis, waardoor tot in detail kan worden beantwoord aan de wensen en eisen van de opdrachtgever, architect, afnemer en gebruiker. Om welke specifieke situatie of toepassing het ook gaat, Limburgia kwaliteitsdeuren bieden de aantoonbaar gecertificeerde oplossing en kunnen de zwaarste tests met gemak doorstaan. Ze vormen een optimale bescherming tegen brand, vocht, bacteriën, geluid, inbraak, molest, straling of zelfs kogels. En ú weet zeker dat de veiligheid voor uw project aantoonbaar is geborgd. Want Limburgia innoveert graag, maar zet veiligheid altijd op nummer één. Vandaar ook… uitsluitend Limburgia. Voor het complete assortiment, referentieprojecten, technische documentatie en meer kijk op www.limburgia.nl

“Er ligt niet voor niets een gemeentelijke ontwikkelvisie voor dit deel van Rotterdam onder het ontwerp; het belang van het ziekenhuiscomplex voor de Rotterdamse regio is groot. Men had ook kunnen beslissen het complex naar pakweg Barendrecht te verhuizen, maar het universitair medisch centrum kiest voor een stedelijke setting en de gemeente wil deze locatie als stedelijk kerngebied verder ontwikkelen. En in de toekomst zal ook dit complex up-to-date moeten blijven. Wij hebben aan de randen van het terrein daarom bewust ruimte vrijgehouden voor verdere vernieuwing en uitbreiding, en hebben kans gezien het complex in de nieuwe configuratie zowel intern als naar de stad toe beter te integreren. De hoofdingang wordt weer naar de stadszijde verplaatst, en mondt met een groene laan uit bij de roltrappen van het metrostation Dijkzigt. Het complex is compact en slim opgezet; de locatie wordt weliswaar dichter bebouwd, maar ook daadwerkelijk 'vergroend' met extensieve, toegankelijke daktuinen. De verbeterde verblijfskwaliteit in verhouding tot de schaal is de grootste winst die wij hier maken. Het wordt een dienstbaar geheel.”

State-of-the-artziekenhuis Het nieuwe ziekenhuiscomplex van het Erasmus MC, waarin de voormalige Daniel den Hoed Kliniek wordt geïntegreerd samen met het aangrenzende Sophia Kinderziekenhuis, krijgt een heldere uitstraling en interne structuur.

Bouwdeel Oost is in gebruik genomen.

Versteege: “In november dit jaar gaan wij de Passage openen, de centrale laan of 'backbone' van het ziekenhuis. Die eindigt op het overdekte Plein Sophia, waarmee een aansluiting op het Sophia Kinderziekenhuis wordt gerealiseerd.” Daarna gaat de Bouwcombinatie Nieuwbouw Erasmus MC het laatste te vervangen bouwdeel slopen, waardoor de L-vorm van de nieuwbouw kan worden vervolledigd. ➤

Bouwen aan de zorg

the feelgood floor noraplan速 sentica voelt goed aan. In 38 nieuwe kleuren.

Het leven is kleurrijk. Kleuren weerspiegelen onze gevoelens en be誰nvloeden ze. Architecten gebruiken deze kennis vaak om met name gebouwen zoals ziekenhuizen, universiteiten en kantoren creatief en sfeervol in te richten. nora systems heeft deze trend herkend en past haar nu voor het eerst in een innovatieve rubber vloerbedekking toe. Het resultaat overtuigt in 38 schitterende kleuren en heet noraplan速 sentica. Ervaar de Feelgood floor noraplan速 sentica. Kijk op: www.nora-sentica.com/nl

Scan de code met uw smartphone in voor meer informatie.

Erasmus MC, rotterdam

nora rubber vloerbedekking in het Erasmus MC Gezondheid is het hoogste goed. Om dit te waarborgen, en ook om het milieu te beschermen, is het noodzakelijk dat bouwmaterialen emissiearm zijn. Voor de nieuwbouw van het Erasmus MC spelen emissiearme bouwmaterialen een belangrijke rol. In nauwe samenwerking met Erasmus MC en EGM Architecten is bewust gekozen voor de nora rubber vloerbedekkingen welke gecertificeerd zijn met het Finse ecolabel M1 – het hoogst haalbare op het gebied van duurzaam bouwen!

De verbindende Passage ter hoogte van het opgeleverde nieuwbouwdeel.

Een gedeelte van de staande poot is al in aanbouw: Bouwdeel West 1. Hierin bevinden zich onder meer de bestralingsbunkers en (deels) de verpleegafdelingen, die echter pas bij oplevering in 2017 in gebruik worden genomen. Andere kritieke ziekenhuisonderdelen, zoals het OK-centrum, verhuizen ook pas in de laatste fase van de bouw. In de loop van 2014 wordt de nieuwe locatie van de Spoedeisende Hulp wel al geopend. “Alle processen sluiten strak op elkaar aan: wanneer een bestaand gebouw is uitgehuisd, begint gelijk de afkoppeling om sloop mogelijk te maken, waardoor er op dat deel van het terrein verder gebouwd kan worden. Tijdens de fijne afbouw bekijken wij per ruimte wat mogelijk is. Waar nog laatste aanpassingen gewenst zijn slaan wij ruimtes over, om op het laatste moment de modernste middelen te installeren. Je kunt er zeker van zijn dat hier in 2017 een state-ofn the-art-ziekenhuis staat.”

Voor de nieuwbouw van het Erasmus MC, met een totale oppervlakte 85.000 m 2, zijn lage exploitatiekosten van groot belang. Voordelen van nora rubber vloerbedekkingen zoals een goede reinigbaarheid – bestand tegen oppervlaktedesinfectiemiddelen – een lange levensduur en ruimte overschrijdende inrichtingsoplossingen biedt een uniek systeem. De aantrekkelijke rubber vloerbedekkingen van nora zijn de eerste keuze bij de inrichting van ziekenhuizen. Niet alleen bieden ze een aantrekkelijk design, maar ook alle technische eigenschappen die ziekenhuizen nodig hebben voor hun dagelijkse werk.

'Bouwdirectie dient goed geregeld te worden bij complexe projecten' Erasmus MC heeft binnen de nieuwbouworganisatie twee zeer complexe bouwprojecten lopen: een onderzoeksfaciliteit en een productie-apotheek. Voor beide projecten is advies- en projectmanagementbureau BOB Advies uit Zeist ingeschakeld om de hoofddirectie te verzorgen. Voor de onderzoeksfaciliteit is de ruwbouwfase gerealiseerd in het bestaande faculteitsgebouw op het terrein van Erasmus MC in Rotterdam. Voor productie-apotheek A15 te Gorinchem voert BOB Advies de hoofddirectie over het gehele bouwtraject, tot en met ingebruikname. Apotheek A15 is geen apotheek in strikte zin, eerder een ‘fabriek’ waar medicijnen worden geproduceerd. Hoofddirectievoerder Wilbert de Wit: “De bereiding van medicijnen vindt plaats onder de meest strenge, steriele en gecontroleerde condities, onder andere gewaarborgd door te werken in een cleanroom met een strikt voorgeschreven luchtdrukhiërarchie. Tijdens de bouw is er daarom bovengemiddelde aandacht voor schoon werken, validatie en commissioning. Zeer complex, mede door het grote aantal betrokken adviseurs, maar een enorme uitdaging!”

Samenwerken aan duurzame oplossingen Strategisch vastgoedadvies Projectmanagement Bouwbegeleiding Onderhoudsbegeleiding Gebouwbeheer BOB Advies, denkers en doeners in zorgvastgoed.

www.bobadvies.nl

13-5534 BOB advertentie 90x130-1.indd 1

telefoon: 030 - 251 35 19

FEITEN EN CIJFERS PROJECT: Nieuwbouw Erasmus MC, Rotterdam Opdrachtgever: Erasmus MC Architect: EGM architecten (landschapsarchitect: Juurlink [+] Geluk) Advies: Aronsohn Raadgevende ingenieurs, Peutz, Royal HaskoningDHV, ptg-advies (programmering) Aannemer: Bouwcombinatie Nieuwbouw Erasmus MC (BAM Utiliteitsbouw BV - Grote Projecten & Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling – Speciale Projecten) Installatietechniek: Installatiecombinatie Nieuwbouw Erasmus MC (ULC Groep BV & BAM Techniek BV) Bouwadvies: bobadvies, Zeist Deuren: Limburgia deuren, Someren Vloeren: Nora Flooring Systems, Kaatsheuvel Bouwkosten: € 450 miljoen Bouwperiode: december 2009 - juni 2017 (Bouwdeel Oost 38 maanden) Bouwprogramma: 185.000 m² BVO inclusief Passage (Bouwdeel Oost 85.000 m² BVO)

14-03-13 10:29

Bouwen aan de zorg

Bussman: Medisch specialisten zonder witte jas Ziekenhuizen verbouwen, moderniseren en breiden uit en tijdens al deze werkzaamheden is het van belang dat de zorg gewoon doorgaat. Liefst natuurlijk op een manier dat de patiënten en medische staf er zo min mogelijk van merken. Om die reden heeft modulair bouwen enorm aan terrein gewonnen. Bij modulair bouwen gebeurt het overgrote deel van de werkzaamheden immers niet op de bouwplaats maar vooraf in de fabriek. Als het om ziekenhuisgebouwen gaat, vraagt dat natuurlijk wel om speciale kennis, zeker bij technisch gecompliceerde ruimten zoals bijvoorbeeld operatiekamers, radiologie ruimten, scopiekamers en dialyseafdelingen. Bussman heeft op al deze specialistische terreinen de laatste jaren concepten ontwikkeld en deze ook gerealiseerd. Op het terrein van modulair bouwen mogen de adviseurs van Bussman dus best medisch specialist genoemd worden, maar dan zonder witte jas.

Ervaring in de gezondheidszorg Bussman is een bedrijf dat zich al meer dan 30 jaar bezig houdt met de realisatie van modulaire huisvesting. Ze plaatsen zowel tijdelijke, semi-permanente als permanente gebouwen. De laatste jaren hebben ze zich vooral toegelegd op de gezondheidszorg. Deze hoogwaardige toepassing dwingt tot specialisatie, want de eisen zijn streng en veranderen bovendien constant. Een kleine greep uit de ziekenhuis gerelateerde projecten die ze de laatste tijd hebben gebouwd: • Complete OK afdelingen met daarin zowel de operatiekamers als ook de nevenruimten als recovery, holding, steriele opslag, etc., etc.. • Diverse dialysecentra • Een complete kliniek voor oogheelkunde met daarin 2 operatiekamers • Diverse radiologie gebouwen met daarin o.a. MRI en CT onderzoeksruimten • Diverse uitbreidingen bij ziekenhuizen van spreek-/behandelkamers • Kraamsuites • Scopieruimten

Bouwen aan de zorg

Toegevoegde waarde De kracht van Bussman is dat zij enorm geïnvesteerd hebben in het opdoen van de kennis die nodig is voor de betreffende toepassing. Er zijn veel bedrijven die een mooi gebouw neer kunnen zetten. Nadat het gebouw opgeleverd is mogen dan de specialistische bedrijven erin om er bijvoorbeeld een operatiekamer of een dialysecentrum van te maken. Bussman levert daarentegen een ‘turn-key’ gebouw op. Daarin zit ook een groot deel van hun toegevoegde waarde. Voor hun opdrachtgevers zijn ze dan ook vaak meer partner dan leverancier. Door hen in een vroeg stadium bij de plannen te betrekken kunnen ze constructief meeden-

ken. Niet alleen waarderen de klanten dit meedenken enorm, het leidt ook vaak tot enorme besparingen. Juist op de tekentafel valt er vaak veel efficiencyvoordeel, zowel in tijd als in geld, te behalen.

Modulair en toch permanent Tot voor kort werd modulaire bouw vooral geassocieerd met tijdelijk. Er is echter een duidelijke omslag merkbaar. Traditionele bouw, zeg maar met cement en baksteen, wordt gebouwd om 100 jaar of langer mee te gaan. Dat idee is in de praktijk natuurlijk achterhaald. Ziekenhuizen zijn al veel eerder functioneel verouderd en worden dan gesloopt. Voor

sommige delen zoals operatiekamers geldt dit zelfs al na een jaar of 15. Modulaire bouw is dan een prima alternatief. Nu een gebouw plaatsen en over 15 jaar modules wisselen. Minimale overlast en geen hoge sloopkosten.

Voordelen van modulaire bouw • Flexibiliteit Juist in de gezondheidszorg, die enorm aan verandering onderhevig is, is dit een enorm item. Het wijzigen van de indeling of het vergroten of verkleinen van het gebouw ‘tijdens de rit’, is een stuk eenvoudiger in vergelijking met traditionele bouw. Daarnaast is de realisatietijd van een modulair gebouw aanzienlijk korter. • Financieel/economisch Traditionele bouw, maar ook de meeste andere bouwvormen zijn locatiegebonden. Zodra het gebouw op die plaats niet meer nodig is en de grond een andere bestemming krijgt, moet het gesloopt worden. Op dat moment wordt het economisch tot € 0 afgeschreven en zelfs het weghalen kost geld. De kosten voor een modulair gebouw worden, in geval van huur, opgebracht door de achtereenvolgende gebruikers. In geval van koop heeft het gebouw, na het verstrijken van de gebruiksperiode altijd nog een restwaarde. • Groen bouwen In het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, willen we natuurlijk zo groen mogelijk bouwen. Er is geen enkele bouwvorm waarbij zo weinig afval geproduceerd wordt en waarbij het hergebruik zo hoog is als bij modulaire bouw. Bouwplannen bij uw ziekenhuis? Praat dan eens met de medisch specialisten van Bussman. En oh ja, u hoeft niet op het spreekuur te komen. Ze komen graag en geheel vrijblijvend n bij u langs.

Bussman BV IJzerwerf 1 6441 TK Beuningen

T +31 (0)24 6790100 F +31 (0)24 6790101 E info@bussman.nl W www.bussman.nl

Bouwen aan de zorg

Tekst: Johan van Baardwijk en Frans van den Boorn.

Green Quest St. Elisabeth Tilburg smaakt naar meer Achthonderdduizend euro per jaar besparen door enkele duurzame verbeteringen door te voeren. The Green Quest bij het Tilburgse St. Elisabeth Ziekenhuis laat zien dat het mogelijk is. De groene zoektocht bewijst hiermee dat duurzaamheid (economisch) perspectief biedt voor alle zorginstellingen in Nederland. Het rapport naar aanleiding van The Green Quest werd in maart aan de Raad van Bestuur van het St. Elisabeth Ziekenhuis overhandigd. Met daarin acht duurzame adviezen die het Tilburgse ziekenhuis enorme besparingskansen bieden. Daarbij reduceert het ziekenhuis, wanneer het de adviezen opvolgt, de totale COÂ˛-uitstoot met 33,5 procent en ook neemt de hoeveelheid niet-

Bouwen aan de zorg

recyclebaar afval af met meer dan negentig procent. Kansen die veel ziekenhuizen en andere zorginstellingen volgens Frans van den Boorn, Sales & Marketing Director van Cofely Nederland, onbenut laten. Cofely en GDF Suez Energie Nederland hebben daarom het Green Quest-initiatief van FD Media

Groep omarmd. The Green Quest is een zoektocht naar oplossingen om groener en duurzamer te ondernemen. Om zo te laten zien dat zorginstellingen, maar ook andere bedrijven geld kunnen besparen door te kiezen voor verduurzaming. Er worden in Nederland dit jaar drie groene missies uitgevoerd,waarvan de eerste bij het St. Elisabeth Ziekenhuis inmiddels is afgerond.

Green Quest St. Elisabeth, Tilburg

Baardwijk zeker ook binnen andere ziekenhuizen en zorginstellingen (deels) toepasbaar. “Op veel plekken lopen we namelijk tegen dezelfde issues aan,” geeft hij aan. “Zoals technische installaties die niet goed zijn ingeregeld, waardoor er sprake is van energieverspilling.” “Binnen de zoektocht gaan we steeds op dezelfde manier te werk,” legt Van den Boorn uit. “Een Green Team dat bestaat uit prominente duurzaamheidsexperts licht samen met een team van deskundigen van Cofely en GDF Suez Energie Nederland een organisatie door. Om vervolgens te komen tot het ultieme duurzaamheidsadvies voor de betreffende deelnemer.”

Verduurzaming in DNA Johan van Baardwijk, marktdirecteur Cofely Healthcare, was nauw betrokken bij de audit waarin het Green Team het St. Elisabeth Ziekenhuis onder de loep nam. “Een mooie opdracht,” omschrijft hij. “Zeker ook omdat de Raad van Bestuur van het St. Elisabeth Ziekenhuis verduurzaming echt in zijn DNA heeft zitten.” Concreet heeft het Tilburgse ziekenhuis het Green Team advies gevraagd bij het realiseren van twee doelstellingen. Het fossiele energieverbruik in vijf jaar met twintig procent terugdringen én de hoeveelheid niet-recyclebaar afval in vier jaar met datzelfde percentage reduceren. Doelstellingen die volgens de experts met een investering van in totaal 2,3 miljoen euro absoluut haalbaar zijn. Een investering die bovendien in drie jaar wordt terugverdiend. Dit gezien de jaarlijkse besparing van bijna acht ton die het ziekenhuis kan realiseren.

Breed toepasbaar in zorg De adviezen die de duurzaamheidexperts het St. Elisabeth hebben gegeven, zijn volgens Van

De optimalisatie van de bestaande technische installaties, waardoor dergelijke verspilling wordt voorkomen, noemt Van Baardwijk een relatief eenvoudige quick win. Dit geldt ook voor twee andere adviezen die het Tilburgse ziekenhuis heeft gekregen. Het beter scheiden en inzamelen van afval. En het beïnvloeden van gedrag van medewerkers als het gaat om energiegebruik door meer bewustwording te creëren. Het voordeel dat wordt behaald uit de genoemde quick wins kunnen zorgorganisaties gebruiken om de tweede fase van het verduurzamingstraject te bekostigen. Oplossingen die vaak wat meer geld kosten en die daarom pas later worden toegepast. “Denk aan de mogelijkheid om witte daken aan te leggen wanneer de dakbedekking toch moet worden vervangen,” zo geeft Van Baardwijk een voorbeeld. Andere mogelijke maatregelen zijn: het vervangen van traditionele verlichting door een energiezuinig alternatief, het gebruik van adiabatische koeling (koeling door middel van het verdampen van water), de aanleg van zonnepanelen en kleine windmolens en het gebruik van energie die wordt

opgewekt uit specialistisch ziekenhuisafval en brandbaar bedrijfsafval.

Oplossingen qua financiering Stuk voor stuk oplossingen die volgens het duurzaamheidsrapport snel zijn terug te verdienen. Toch vormt de benodigde investering volgens Van der Boorn voor veel zorginstellingen vaak nog een horde om de oplossingen te implementeren. Reden voor het Green Team om ook met betrekking tot de financiering met concrete voorstellen te komen. Het reserveren van de besparingen uit de quick wins voor het realiseren van duurzame oplossingen in een later stadium, is hiervan een voorbeeld. Een tweede advies is gebruik te maken van een Energy Service Company (een ESCo) die een opdrachtgever een bepaalde energiebesparing kan garanderen. En Jan-Peter Balkenende die als gastspreker bij de presentatie van het rapport in Tilburgaanwezig was, kwam met nog een derde voorstel: de opzet van een Duurzaamheidsfonds voor Ziekenhuizen, in overleg met institutionele beleggers. Een mogelijkheid die nog als extra advies in het Green Quest-rapport is opgenomen.

Inspirerend voorbeeld De initiatiefnemers hopen dat het eindrapport over de verduurzaming van het St. Elisabeth Ziekenhuis als inspirerend voorbeeld zal dienen voor andere zorginstellingen. Het St. Elisabeth heeft met de eerste Green Quest volgens Van den Boorn de fakkel opgepakt. Het is nu volgens hem zaak dat deze binn nen de zorgsector verder wordt gedragen.

Dit artikel is geschreven door Johan van Baardwijk en Frans van den Boorn. Beide heren zijn werkzaam bij Cofely Nederland en betrokken geweest bij de totstandkoming van het onderzoek van The Green Quest. Kijk voor meer informatie over The Green Quest op www.thegreenquest.nl.

Bouwen aan de zorg

Tekst: Philip Willaert

Nieuw elan voor het Sint-Trudo Ziekenhuis Een nieuwe vleugel voor het Sint-Trudo Ziekenhuis in Sint-Truiden maakt het ziekenhuis een stuk efficiënter op operationeel gebied. Daarvoor ontwikkelde Boeckx architecture & engineering niet alleen de nodige architectuur, maar eveneens een goed doortimmerd masterplan. Bouwen aan de Zorg ging kijken. “De nieuwe vleugel vormt een belangrijk sluitstuk in de nieuwe configuratie van het ziekenhuis,” zegt architect Johan Cogge van Boeckx architecture & engineering. "Om een coherent en werkbaar geheel te vormen hebben we gekozen voor een degelijk uitgetekend masterplan wat neerkomt op het uittekenen van een visie.” Dat was ook dringend nodig om verdere versnippering en verrommeling tegen te gaan. Bovendien is de huidige ziekenhuiscampus van 30.000m² bovendien gebaat om zuinig met ruimte om te springen.

Bouwen aan de zorg

Sint-Trudo Ziekenhuis, Sint-Truiden

Van links naar rechts Jan Cogge, Doris Eder, bedrijfskundig directeur in het ziekenhuis, Ludo Nulens en Greet Dejaegher, de architecte die de bouw heeft opgevolgd

Rationeel De bestaande oude ziekenhuisvleugel uit de jaren twintig voldeed niet maar aan de huidige normen. Naar functionaliteit en hygiëne was het gebouw volkomen voorbijgestreefd, de technieken compleet verouderd. Cogge: “Onze opdracht was om blok 7 uit de jaren ’70 te verbouwen. Het ging om een medisch technisch blok met verschillende diensten zoals het operatiekwartier, intensieve zorg, radiologie en sterilisatie. Na grondig onderzoek vonden we dat niet zo’n goed idee. We hebben daarop onze visie in een masterplan gegoten. Dat moest allemaal vrij snel gaan, maar de bouwheer kon zich er in vinden.” Zo kreeg blok 8 na afbraak een nieuw leven. Boeckx architecture & engineering hergroepeerde een aantal diensten zoals het medisch technisch blok dat in de nieuwe samenstelling zich boven de verpleegafdeling situeert. In die nieuwe vleugel vinden we op de gelijkvloerse verdieping het onthaal, backoffices en cafetaria. Op niveau twee bevinden zich vier verpleegafdelingen die rationeel zijn gekoppeld aan een centrale post. “Voor ons was het een enorme uitdaging om er een logische en rationele structuur in te krijgen optimaal voor de functionaliteit,” weet Cogge.

Betonskelet In architecturaal opzicht was er weliswaar weinig speelruimte, gelet op de bestaande bebouwing, toch schiep het architectenbureau een sterke visuele eenheid met een gaanderij die oud en nieuw met elkaar verbindt en daardoor continuïteit tentoonspreidt. Bouwkundig was het noodzakelijk om het oude vooroorlogse gebouw in de jaren af te breken. Ook al omdat de structuur te zwaar en te log was en geen flexibiliteit toeliet. Door de dikke muren kon men er geen kant mee op. Dat was overigens niet het geval met Blok 7, dat gedragen wordt door een flexibel betonskelet. In dit gebouw zijn vandaag ondergebracht: pediatrie, geriatrie, revalidatie, functionele onderzoeken.

Droogbemaling Manager infrastructuur van Sint-Trudo Ludo Nulens is vandaag een tevreden man, hij volgde de werken van nabij op en fungeerde daarbij als de onmisbare go-between tussen architect en bouwheer. Een taak die hij ter harte nam. Ludo Nulens: "Tijdens de bouw ging er veel aandacht naar de stabiliteit. Zo was er droogbemaling nodig om het overtollige grondwater weg te werken zodat de stabiliteit niet in het gedrang kwam." De grootste moeilijkheid was om tijdens de bouwen afbraakwerken het ziekenhuis draaiende te houden. Alle functies gingen gewoon door. "We zaten op korte afstand van de patiënten te bouwen en te breken, dat vraagt om speciale technieken die minder lawaai veroorzaken. Om een voorbeeld te noemen.

Betonnen balken hebben we doorgezaagd in plaats van snel en goedkoop te 'pikeren'.” Nulens is vooral content dat er een masterplan werd opgemaakt, maar evenzeer omdat de architecten er in geslaagd zijn een visuele eenheid te creëren tussen het oude en het nieuwe gedeelte. "Het masterplan geeft een goed overzicht en is flexibel. Er zijn al heel wat discussies geweest, maar als je de min- en pluspunten naast elkaar legt, dan blijft het plan sterk overeind staan."

Budgettaire lijnen Wat waren voor de manager de meest heikele punten? Ludo Nulens: "Het is belangrijk om mensen op voorhand mee te krijgen om uit te stippe➤ len wat ze in de toekomst gaan doen.

Bouwen aan de zorg

Sint-Trudo Ziekenhuis, Sint-Truiden

Dat was niet altijd even gemakkelijk. En ook de zorg om binnen het budget te blijven vroeg om een gedegen opvolging. Het budgettaire luik vergde heel wat studie. Buiten de bouwkosten zijn er ook de andere kosten zoals de kosten van de architect, veiligheidscoördinator en servicerandapparatuur. Neem nu de keuze van materialen. Welke materialen gebruiken we voor de vloerbedekking? De schoonmaakploegen hebben ons hieromtrent geadviseerd. Gaan we voor een heterogene vloer of voor, homogene pvc? Maar al die zaken kan je onmogelijk tot in het extreme doortrekken. Hetzelfde voor de kleur. Er bestaat gewoonweg geen algemene consensus. De architecten hebben wat de kleur betreft een goede en verstandige keuze gemaakt. Bekijken we het hele plaatje dan zijn we binnen de budgettaire lijnen gebleven waarvoor we ons ten opzichte van de raad van bestuur hadden geëngageerd."

Een helend ei van Koen Vanmechelen Kunst heelt, leerde Florence Nightingale, en het werkt samen met wetenschap in de zorg om de mens. Zich lavend aan dat idee ontwierp erebur-

FEITEN EN CIJFERS PROJECT: Regionaal Ziekenhuis Sint-Trudo Opdrachtgever: Regionaal Ziekenhuis Sint-Trudo Initiatiefnemer: Regionaal Ziekenhuis Sint-Trudo Masterplan: Boeckx Architecture & Engineering, Oostende Architectenbureau: Boeckx Architecture & Engineering, Oostende Interieurinrichting: Boeckx Architecture & Engineering, Oostende

ger Koen Vanmechelen (47) een hoopvol kunstwerk. Infinity is een visueel helend element op de site van het ziekenhuis. Het bestaat uit een stalen ei van ongeveer 2,5 bij 4 meter. De bekende ovale vorm van het uitvergrote ei, betovert passant en zorgverstrekker. De weerkaatsing van licht en energie, het vormcontrast met de strakke architectuur en de verrassende vertrouwdheid van het kunstwerk, versterken volgens de kunstenaar, de positieve invloed die het kunstwerk uitstraalt. n

Gebouw: • Bestaand gebouw oppervlakte: 26.002 m² • Nieuwbouw oppervlakte: 12.222 m² • Of totale oppervlakte: bestaand + nieuwbouw = 38.224 m² • Aantal verdiepingen: kelder – niveau 00 – niveau 01 – niveau 02 – niveau 03 – niveau 04 – niveau 05 (technische ruimte): 7 Fase 2: november 2010 – maart 2013 • Kostprijs project fase 2: 9.737.586,27 € (bouwwerken – technieken – medisch civiele inrichting)

BOECKX. heeft tientallen jaren ervaring in het realiseren van complexe bouwprojecten. Of het nu ziekenhuizen, kantoren, openbare gebouwen, woonzorgcentra of scholen zijn, wij bieden onze klanten het meest creatieve en functionele ontwerp, de nodige Boeckx. + AAPRoG + BuRo II

ondersteuning tijdens de werken, een strikt timemanagement en continue budgetbewaking aan.

BOECKX. architecture & engineering

T +32 59 808 804

Torhoutsesteenweg 52

F +32 59 709 818

8400 Oostende

Bouwen aan de zorg

info@boeckx.be www.boeckx.be

... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... Patiëntvriendelijkheid voorop in ontwerp van architectenbureau de Jong Gortemaker Algra   ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. ..om.. .. ..te.. ..blijven .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. opslag (WKO) is het ziekenhuis duurzaam en voldoende ruimte voor.. ..familie De officiële eerste paal voor de start van ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. ..nieuwbouw .. ............. .. .. ..het.. .. ..Westfriesgasthuis .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. gebouwd .. .. ................................................... .. .. ..zevende .. .. .. .. .. ..verdieping .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. voor de toekomst.   dJGA heeft slapen. Op de zesde en fase 2 van ... .... ............. ................................................... eerder nieuwbouwfase 1 met onder meer van de uitbreiding komen de scopie-afdeling te. ............. Hoorn is geslagen. Burgemeester Onno ... .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . het GGZ centrum en de parkeergarage van en dialyseafdeling.   van Veldhuizen van de gemeente Hoorn deed ... .... .. .. .. .. ..deze .. ............. .. .. .. .. .. .. .. ..13.. .. maart. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. het .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... Westfriesgasthuis ontworpen, alsmede handeling op woensdag ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Weinig overlast van werkzaamheden  het recent in gebruik genomen centrum voor De Jong Gortemaker. .Algra architecten ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. ..en.. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. radiotherapie .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. ..gang .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. en oncologie op het terrein van ingenieurs (dJGA). .is. verantwoordelijk In het souterrain wordt. .een ... .... ............. .. .. ..constructief................................................... . .. ... ...de...logistieke het Westfriesgasthuis.   voor het bouwkundig-, en gecreëerd die aansluit. op logistieke ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . ..gang .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . interieurontwerp van het ziekenhuis in Hoorn. van fase 1. Hierdoor wordt het goederentrans... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Uitbreiding .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ................................................... voor de toekomst  De............. uitbreiding van het Westfriesgasthuis port gescheiden van de ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . patiënten .. .. ..centrale .. .. .. .. ..logistiek. ..magazijn .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. omvat circa 21.000 .m². Hiermee wil Hier bevinden zich ook. .het De uitbreiding van het ziekenhuis is onderdeel ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. ..het.. ............. .. .. .. .. .. .. ..in.. ..de.. ..regio .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. van .. .. ................................................... .. .. .. het .. .. .. personeel. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ziekenhuis de zorgvraag en de fietsenstalling voor het nieuwbouwproject van het West... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. ..op.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. West-Friesland in de. toekomst opvangen Ondanks dat de uitbreiding gedeeltelijk friesgasthuis. De start van nieuwbouwfase ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . en patiënten en bezoekers een prettige het dak van de nieuwbouw uit 2 omvat het uitbreiden van de poliklinieken ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. ..fase .. .. .. ..1.. wordt .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. omgeving bieden. De oplevering wordt begin gebouwd, zal deze weinig overlast geven op ................................................... de begane grond en eerste verdieping. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . .. .. .. ..al.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 2015 verwacht.  Patiëntvriendelijkheid staat doordat hier bij fase 1.van de nieuwbouw Op de tweede verdieping komt een moeder... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . ... .... .. .. .. .. ..voorop .. ............. .. .. ..van .. .. ..architectenbureau .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. kindcentrum .. .. ................................................... .. .. .. .. ..Het .. .. ..eerste .. .. .. .. ..deel .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. in het ontwerp rekening mee is gehouden. met kraam- en couveusesuites, ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. dJGA. “In het ontwerp is extra aandacht van de nieuwbouw van het Westfriesgasthuis zodat moeder en kind bij elkaar kunnen ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . besteed aan het comfort van de patiënt. werd in 2003 geopend.  blijven na de bevalling. Het creëren van een ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ................................................... Zo............. hebben de wachtruimtes grote ramen huiselijke omgeving binnen het veilige vertrek ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... die overdag zorgen voor extra daglicht en van het ziekenhuis staat hierbij centraal. Op ... .... .. .. .. .. ..waardoor .. ............. . .. .. .. ..zicht .. .. .. ..naar .. .. .. ..buiten .. .. .. .. .. .. .. .. .. de .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. de patiënt.altijd derde verdieping worden het medisch ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. heeft. Het gebouw straalt ook vertrouwen uit, microbiologisch laboratorium en klinisch ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... de patiënt in een laboratorium gerealiseerd.  De ... .... .. .. .. .. ..zodat .. ............. .. .. .. prettige .. .. .. .. .. .. ..en.. ..moderne .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. chemisch .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... omgeving aan zijn herstel kan werken,” zegt verpleegafdelingen bevinden zich op de vierde ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... Hans Liscaljet, architect bij dJGA. Daarnaast en vijfde verdieping. Deze sluiten aan bij de ... .... .. .. .. .. ..speelt .. ............. . . .. .. ..belangrijke .. .. .. .. .. .. .. .. rol .. .. ..in.. ..de.. .. .. .. verpleegafdelingen .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. duurzaamheid. .een van fase 1. Deze nieuwe ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. nieuwbouw van het Westfriesgasthuis. Door verpleegafdelingen worden volledig afgestemd ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... gebruik van hogere het comfort van de patiënt. De afdelingen ... .... .. .. .. .. ..het.. ............. .. .. .. isolatiewaarde .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. in.. .. de .. .. .. .. .. .. op .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... gevels en de toepassing van warmte koude krijgen veel eenpersoonskamers met ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. ..Bouwen .. .. .. .. ..aan.. .. de.. ..zorg .. .. .. ..51.. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Eerste paal voor uitbreiding nieuwbouw Westfriesgasthuis geslagen

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Foto's: Joep Elderman (studievereniging Lucid)

Multidisciplinaire wedstrijd Technische Universiteit Eindhoven

Studenten bedenken

verfrissende concepten voor ziekenhuis van de toekomst De vraag naar zorg neemt toe, er is tekort aan personeel en de zorgkosten stijgen. Welke concepten kunnen richting geven voor de toekomst? Studenten van de Technische Universiteit Eindhoven presenteerden op 21 mei 2013 hun ideeën voor het ziekenhuis van 2050. Een jury beoordeelde de plannen van de samenwerkende bedrijfskundigen, bouwkundigen en industrial designers. Veel aandacht ging naar het optimaliseren van de diagnostiek, bijvoorbeeld met sensoren in het lichaam, gekoppeld aan een centrale databank. Tevens propageerden veel groepen kleinschalige zorg dichtbij huis in combinatie met een groter ziekenhuis voor specialistische en acute zorg. Hiernaast kwamen verfrissende ideeën aan de orde, zoals medicijnen uit de muur, mobiele zorgcentra en vliegende ambulances.

Voor het eerst in de geschiedenis van de Technische Universiteit Eindhoven organiseerden studenten van drie verschillende studies gezamenlijk een zogeheten case-studywedstrijd. De studieverenigingen van Bouwkunde (CHEOPS), Technische Bedrijfskunde (Industria) en Industrial Design (Lucid) werkten samen. In lijn met één van

de strategische aandachtsgebieden van de universiteit – health – werd gekozen voor het thema 'het ziekenhuis van 2050' met als naam 'Who cares?!'. De verschillende ingenieurs-in-opleiding konden over hun vakgebied heen kijken en samen nieuwe concepten bedenken voor de zorg. De wedstrijd, een aanvulling op het reguliere

Germt van der Veen (toP3, onderdeel van Toshiba Medical Systems Europe) voorzag dat ziekenhuizen zich specialiseren met focus op diagnostiek en operaties.

Pieter Schendstok (directeur Subliem Ondernemen) voorspelde dat door technologische ontwikkelingen de menselijke kant van de zorg meer aandacht krijgt.

Bouwen aan de zorg

universiteitsonderwijs, vond plaats in café de Thomas en in café de Spijker in het centrum van Eindhoven. Na het welkomstwoord gaven drie sprekers de context aan en presenteerden hun kijk op de toekomst. Dit om de studenten, die binnen één dag met een concept moesten komen, op weg te helpen.

zorgconcepten wedstrijd TU Eindhoven

De ideeënwedstrijd vond plaats in café de Thomas en in café de Spijker in het centrum van Eindhoven. Ingenieurs-in-opleiding van technische bedrijfskunde, bouwkunde en industrial design werkten samen.

Nanomedicatie, domotica, robots en sensoren Inleidend spreker Kees van Dun, directeur van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg, voorzag een veranderende manier van diagnosticeren. Het basisziekenhuis van de toekomst zou volgens hem meer ruimte bieden voor poliklinische zorg in plaats van klinische zorg. Van Dun ziet op de polikliniek dokters eerder naar patiënten gaan dan andersom, zoals nu meestal het geval is. Hiernaast verwacht hij dat ziekenhuizen meer gaan samenwerken met elkaar en met lokale zorgcentra en de patiënten zelf. Pieter Schendstok, directeur van Subliem Ondernemen, voorspelde dat door technologische ontwikkelingen de menselijke kant juist meer aandacht krijgt. Volgens hem zullen nanomedicatie, slimme domotica, robots en sensorsystemen de ➤ zorg ingrijpend verbeteren.

Bouwen aan de zorg

zorgconcepten wedstrijd TU Eindhoven

Germt van der Veen, partner van toP3, onderdeel van Toshiba Medical Systems Europe, voorspelde dat ziekenhuizen zich specialiseren met focus op diagnostiek en operaties. Volgens hem zullen in de ruime periferie verpleeg, hotel- en poliklinische functies verrijzen. Patiënten zullen verder reizen voor acute, specialistische diagnostiek en ingrepen, en dichtbij huis blijven voor eenvoudige diagnostiek en behandeling.

Ziekenhuis van 2050 Na de drie sprekers werd de wedstrijdcasus toegelicht: naar verwachting neemt in de toekomst de zorgvraag toe, bij stijgende kosten en een krimpend bestand aan zorgpersoneel. Studenten werd Studenten werd gevraagd om concepten te bedenken voor het ziekenhuis van 2050.

gevraagd om concepten te bedenken voor het ziekenhuis van 2050. Hierbij konden ze kiezen uit één of meerdere deelthema's zoals een ziekenhuis zonder bedden, zorgcentralisatie, betaalbaarheid, preventie, commercialisatie en resultaat. Bij het uitwerken van de plannen werden de ingenieursin-opleiding begeleid door de eerder genoemde sprekers, management consultant Mirjam van Drimmelen, Dennis Lammers van Cofely Healthcare, Dominique Deguelle van TBI Groep en Elger Vink en Rick Coppens van Abbott Laboratories.

combinatie met ziekenhuizen voor specialistische en acute zorg. Er was bijvoorbeeld een groep die streefde naar zelfzorg in buurtverband. Middels sociale media zou deze kwetsbare groep door elkaar te helpen, een deel van de zorgvraag kunnen bevredigen en tegelijkertijd de eenzaamheid verdringen. Een andere groep zag, ondanks de vergrijzing, mogelijkheden voor kwaliteitsverbeteringen door eerder in te grijpen bij een ziektebeeld.

Medicijnen uit de muur en mobiele ziekenhuizen

Na de presentaties ging de vakkundige jury in beraad om de prijswinnaars te kiezen. De eerste, tweede en derde prijs waren respectievelijk een gezamenlijk uitje naar de Efteling, een bon voor een etentje en 10 meter bier. De jury koos uiteindelijk voor het team dat de focus legde op voor – en nazorg en de kosten voor klinische behandelingen wil minimaliseren. Hierbij zou een intelligente kenniscentrale, die een deel van de diagnosticering voorziet, een essentieel hulpmiddel zijn. Patiënten zouden in dat geval zelf kunnen aangeven welke informatie zij opgeven.

De geheel verzorgde studiedag werd onderbroken voor een lunch en een diner. 's Avonds gaven de negen teams, met elk minstens één persoon van elke studie, een korte presentatie van hun concept. Met drie minuten pitches en korte vraagen antwoordrondes moest de jury overtuigd worden. Verrassende concepten passeerden de revue, zoals medicijnen uit de muur, mobiele ziekenhuizen en een zorgeiland met vliegende ambulances. Veel aandacht ging uit naar het automatiseren van de diagnostiek, bijvoorbeeld met chips en sensoren in het lichaam, dikwijls gekoppeld aan een centrale databank. Hiernaast stelden veel groepen voor om zorg dichtbij huis te organiseren in

Middels drie minuten presentaties moest de jury overtuigd worden.

Bouwen aan de zorg

Efteling, diner of bier

Uit reacties van de studenten en begeleiders bleek dat ze het initiatief en de dag zelf erg waardeerden. Who cares? De aanwezigen bij deze wedstrijd n in elk geval. Op naar de volgende editie.

Sint-Andriesziekenhuis, Tielt Tekst: Johan Debaere Foto's: Strabag Belgium, Ondernemingen Jan De Nul

Ziekenhuis krijgt nieuw adres zonder te verhuizen

Klaar voor zorgen van vandaag en morgen Mei 2013 – de eerste fase van de uitbreidingswerken aan het Sint-Andriesziekenhuis in Tielt zijn afgerond. Directie, medewerkers, verplegend personeel en patiënten nemen hun intrek in de nieuwe afdelingen. LLox architecten levert na een bouwperiode van drie jaar een modern, maar vooral functioneel ziekenhuis op, dat door de nieuwe inplanting van inkom en onthaal ook officieel van adres wijzigt. In een volgende fase worden ook de bestaande gebouwen volledig gerenoveerd en zal ook daar de indeling volgens de noden aangepast worden. Het Sint-Andriesziekenhuis in Tielt werd gesticht in 1923 en in 1966 overgedragen aan de Congregatie van de Zusters van het Geloof. Die waren al eigenaar van de materniteit ‘Ave Maria’ en de SintLucaskliniek. Door de groeiende vraag naar specialisatie op het vlak van zorg en de evolutie in de organisatie van het ziekenhuiswezen werden de drie entiteiten in 1980 in één ziekenhuis gegroepeerd: het Sint-Andriesziekenhuis. Eind jaren ’80 werd de site uitgebreid met een woonzorgcentrum met vijfenzestig bedden en op het einde van de vorige eeuw werd de capaciteit van het huidige ziekenhuis een eerste keer uitgebreid. Tegelijkertijd diende de directie een eerste dossier in voor de verdere uitbreiding en modernisatie van de faciliteiten op de site. “We moesten ons ziekenhuis aanpassen om te voldoen aan de strengere eisen in de wetgeving

en door de vergrijzing was er ook een nijpend plaatsgebrek,” zegt Ludwig Vanseveren, technisch directeur van het ziekenhuis. “In 1980 waren er 5500 hospitalisaties en was er nog geen sprake van een dagziekenhuis. Vandaag zitten we aan zowat 10000 hospitalisaties per jaar en zijn er nog eens meer dan 14000 verzorgingen in het dagziekenhuis.” “Gelukkig is de gemiddelde opnametijd verminderd,” vult Guy Van der Kuylen, projectarchitect bij LLox architecten aan. “Daarom had het ziekenhuis nu vooral nood aan meer ruimte om patiënten te ontvangen en te opereren. En was er ook vraag naar grotere zalen om de moderne apparatuur te kunnen integreren. De realisatie van extra ruimte voor bedden was geen prioriteit.” Het Wilrijkse architectuurbureau LLox kreeg de opdracht een uitbreidingsproject te tekenen en te realiseren om aan deze noden te voldoen.

“Het duurde zeer lang, vooraleer het masterplan groen licht kreeg,” vervolgt Van der Kuylen. “In afwachting werd in 2006 al een tijdelijke constructie gebouwd voor een labo, een apotheek, een endoscopie-afdeling en een dagziekenhuis. In september 2009 kon uiteindelijk gestart worden met de ruwbouwwerken voor het eigenlijke masterplan. En in november 2009 volgde de eerste steenlegging van een nieuwbouw, die naast de inkom en het onthaal plaats moest bieden aan de apotheek, de spoedafdeling, de polikliniek, een restaurant, nieuwe, ruimere operatiezalen en een ondergrondse parking voor 150 wagens.” Eerst gingen de bestaande gebouwen op de plaats van de uitbreiding tegen de grond en hoofdaannemer Ondernemingen Jan De Nul nv realiseerde eerst een bouwput met grondkerende wand, die over de volledige omtrek van de nieuwbouw loopt. De grond werd er afgegraven tot 11 meter onder het niveau van de bestaande hoofdingang en 184 funderingspalen vormen de basis van de vloerplaat van de ondergrondse parking, die bestaat uit twee niveaus. Daarmee werd een oplossing geboden voor de parkeerproblemen bij het ziekenhuis.

Aantrekkelijke inkom De inkom en het onthaal van het ziekenhuis kregen een compleet nieuwe locatie, gericht op de Ringlaan. De imposante gevel van deze nieuwbouw valt onmiddellijk op door zijn dynamiek met de roodbruine keramische elementen, waarin ra➤ men op een speels ritme ‘verweven’ zijn.

Bouwen aan de zorg

Mensen en Vakkennis

Naast bagger- en landwinningsactiviteiten wereldwijd waarvoor Jan De Nul Group internationaal wereldfaam heeft opgebouwd, is het ook een toonaangevende onderneming voor civiele bouw. De firma focust op complexe multidisciplinaire projecten en is een referentie in de zorgsector voor het realiseren en vernieuwen van woon- en zorgcentra, ziekenhuizen en medische opleidingscentra. De uitbreiding en vernieuwing van het Sint Andries Ziekenhuis in Tielt is een mooi voorbeeld van een dergelijke realisatie in een stedelijke omgeving zonder dat enige medische activiteit werd onderbroken.

Naast de uitvoering van tal van projecten heeft Jan De Nul Group ook de nodige kennis opgebouwd voor PPS projecten (Publieke-Private-Samenwerking) waarbij de aannemer, naast het bouwen, ook een belangrijke rol krijgt in het ontwerp, de financiering en het onderhoud van de realisatie.

www.jandenul.com

Kantoor ondernemingen Jan de nul nV Tragel 60 i 9308 Hofstade-Aalst i BelgiĂŤ t +32 53 731 711 F +32 53 781 760 i info@jandenul.com

Sint-Andriesziekenhuis, Tielt

De keuze van de gevelopbouw heeft ervoor gezorgd, dat er gefaseerd kan worden gebouwd. Voor het vervolgtraject, met name de herconditioneringsfase van het bestaande ziekenhuis, worden daar waar de gevel wordt gerenoveerd, verder gebruik gemaakt van de keramische elementen. Zo worden de nieuwbouw en het gerenoveerde bestaande ziekenhuis één coherent geheel. Patiënten en bezoekers komen terecht in een volledig beglaasde inkomhal met waterpartij met kunstwerken van Nick Ervinck en Monique Thomaes, een bron van licht, lucht en rust. “Zo verdwijnt onmiddellijk dat angstige ziekenhuis-

gevoel, die patiënten en bezoekers vaak afschrikt,” zegt Ludwig Vanseveren. “Vanuit deze centrale inkom met ruime balie kunnen ‘onze bezoekers’ vlot naar alle andere afdelingen van het ziekenhuis, zowel in de nieuwbouw als in het bestaande gebouw.” Zo omvat het gelijkvloers ook de spoedafdeling, die door zijn nieuwe ligging in de buurt van de Ringlaan vlotter bereikbaar zal zijn. Tot slot is er ook nog de vernieuwde, grotere apotheek, waar rekening werd gehouden met een gemakkelijke toelevering door externe firma’s.

Polikliniek en operatiekwartier Op de eerste verdieping huist een cafetaria, waar grote glaspartijen zorgen voor een heldere ruimte, maar vooral ook voor het noodzakelijk uitzicht op de omgeving. Daarnaast werd een volledig nieuwe polikliniek opgetrokken, waardoor het comfort tijdens consultaties en andere onderzoeken gevoelig verbeterd werd. En op de tweede verdieping voorzien de plannen een nieuw en modern operatiekwartier met bijhorende sterilisatieruimtes. Het derde niveau van de nieuwbouw omvat de volledige technische ruimte met een 27-tal luchtgroepen en een centrale stookplaats. Deze technieken zijn gekoppeld aan het BEO-veld met ondergrondse warmtepomp en het koelsysteem van het ziekenhuis, waardoor ook op het vlak van energiebeheer aan de eisen van wetgeving werd voldaan.

Renovatiefase De bestaande gebouwen blijven in gebruik. Tijdens de eerste fase werd een vijfde verdieping op één van de vleugels van het bestaande ziekenhuis gebouwd. Hier huist de nieuwe geriatrie en het geriatrisch dagziekenhuis. In een volgende fase, die eind 2014 moet af zijn, worden de aan de nieuwbouw grenzende verdiepingen ook helemaal gerenoveerd. “Dat wordt een hele uitdaging,” stelt Ludwig van Severen. “Die verbouwingen gebeuren immers in afdelingen van het ziekenhuis, ➤ die operationeel moeten blijven.”

STRABAG Belgium aannemer binnenafwerking voor werken Sint-Andriesziekenhuis Tielt Het Sint-Andriesziekenhuis in Tielt heeft, als onderdeel van haar masterplan, de opdracht voor de binnenafwerking van het project aan STRABAG Belgium nv gegund. In september 2011 zijn zij gestart met de werken, de contractuele einddatum is voorzien in september 2014. De uitvoering van dit project gebeurt in verschillende fasen om een kwaliteitsvolle dienstverlening doorheen de werken te waarborgen. De opdracht voor STRABAG Belgium bestaat uit de verbouwing van de bestaande ziekenhuisvleugel en afwerking van de nieuwe vleugel. Het ziekenhuis krijgt o.a. volgende gloednieuwe afdelingen: een afdeling apotheek met clean room, de spoedafdeling, een ingerichte cafetaria en dienstkeuken, consultatieruimtes, een operatiekwartier met 7 OP’s, een afdeling geriatrie en nog veel meer. Er werd eveneens een technische verdieping voor verwarming en ventilatie voorzien. STRABAG Belgium was niet aan haar proefstuk toe als het aankomt op projecten in de zorgsector. STRABAG realiseerde in het verleden o.a. ook het kinderziekenhuis SintElisabeth op de site van het UZ Gent, de tweede fase en Blok T van Sint-Augustinus te Wilrijk en dergelijke meer. Ook Blok K van Ziekenhuis Oost-Limburg wordt momenteel door STRABAG gerealiseerd. Maar niet alleen ziekenhuizen, ook tal van woon-zorgcentra staan bij STRABAG op de palmares zoals WZC Bessemerberg in Lanaken en WZC Den Boogerd in Hechtel-Eksel.

Bouwen aan de zorg

Sint-Andriesziekenhuis, Tielt

FEITEN EN CIJFERS De afdeling Intensieve Zorgen verhuist hierbij naar de vroegere operatiezalen, terwijl het labo opeenvolgend op de huidige locatie van de intensieve zorgen zal worden ondergebracht. De medische beeldvorming krijgt meer ruimte in het ‘oude’ onthaal en in een deel van de nieuwbouw. Verder volgen nog de uitbreiding van de fysiotherapie, de integratie van een vernieuwde keuken en de renovatie van het bestaande dagziekenhuis en de polikliniek.

www.llox.eu

Bouwen aan de zorg

Nieuw adres Het Sint-Andriesziekenhuis kreeg een volledig nieuw adres, zonder echt van locatie te verhuizen. Bouwheer en architect hebben dan ook maximaal rekening gehouden met het comfort van patiënt en bezoeker, met een duidelijke bewegwijzering naar het ziekenhuis en een efficiënt routesysteem met cijfers en kleuren voor de vlotte circulatie in n de gebouwen.

T +32 3 828 09 08

PROJECT: Sint-Andriesziekenhuis, Tielt Opdrachtgever: Sint-Andriesziekenhuis, Tielt Architect: LLOX Architecten bvba, Wilrijk Aannemer ruwbouw: Ondernemingen Jan De Nul nv, Aalst Binnenafwerking: Strabag Belgium, Gent Start werken fase 1: september 2009 Einde werken fase 1: mei 2013 Fase 2 kent zijn verloop in 2013 en 2014.

F +32 3 828 13 12 Lodewijk Mortelmansstraat 9 - 2610 Wilrijk

leveranciers aan ziekenhuizen

Tijdelijk OK-concept van Interflow Bouwen is al enige tijd niet meer het exclusieve domein van de traditionele aannemer. Bouwen voor de zorg vraagt om een effectieve benutting van het vastgoed voor nu en naar de toekomst. De toekomst, in vroeger dagen bepaald op 30 – 35 jaar, is met de komst de huidige technologie en de veranderde zorgomgeving dichterbij gekomen. De hot floor van nu zal er over 10 á 15 jaar weer heel anders uit zien. Alle reden om hier flexibel bouwen te laten samenvloeien met traditioneel bouwen. In het door Interflow (onderdeel van BAM Techniek) ontwikkelde tijdelijke OKconcept is rekening gehouden met verplaatsbaarheid en hergebruik van de units. Het ontwerp maakt zelfs deelbaar hergebruik mogelijk. Elke OKsectie heeft, direct bovenliggend, een eigen dedicated technische ruimte. De betreffende secties kunnen eenvoudig losgekoppeld, opgepakt en getransporteerd worden. De technische ruimte is voldoende ruim opgezet en voor onderhoud en beheer goed toegankelijk. Door het gekozen ontwerp van de bovenliggende technieklaag blijft de ruimte boven de verlaagde plafonds grotendeels vrij.

Bij storingen of onderhoud wordt de integriteit van het complex minimaal of niet geschonden.

In combinatie met een beheer- en onderhoudsplan resulteert dit in het operationeel borgen van de OK’s met een voor continuïteit, veiligheid en kwaliteit overtuigende bewijslast naar certificerende instanties. Voor velen anders, uitdagend en spannend; voor Interflow en haar klanten een zekere toekomst. Voor meer informatie: www.interflow.nl

Medisch Centrum Amstelveen koos voor hygiënische Silentia schermen Het nieuwe kleinschalig ziekenhuis Medisch Centrum Amstelveen, dat in 2012 werd geopend, is in elk opzicht state of the art. Toegewijde professionals bieden verzekerde medische zorg op een persoonlijke manier. Bij Medisch Centrum Amstelveen is de patiënt cliënt, en die staat centraal.Hygiëne was een belangrijk argument bij de inrichting. Daarom werd gekozen voor Silentia schermen. Jan Willem Bakker, initiatiefnemer en oprichter, licht deze keuze toe: “Bij de bouw hebben we heel bewust besloten geen bedgordijnen te nemen. In de zorg moeten we schoon werken en dat bereik je niet met een gordijn dat één keer per kwartaal wordt gewassen. Dan pakt iedereen het 13 weken lang op

dezelfde plek vast om het open en dicht te doen. In dit nieuwe ziekenhuis wilden we geen onhygiënische producten op en rond de OK. Daarom heb ik alles op alles gezet om deze schermen aan te kunnen schaffen. Het is niet de goedkoopste oplossing, maar wel de beste. En op het totaalbedrag van de bouw kon dat er ook nog wel bij. We wilden hier een ziekenhuis neerzetten dat echt van deze tijd is. Behalve hygiëne, bieden Silentia schermen ook privacy. Ze maken een kleedhokje in de onderzoeken behandelkamer overbodig. Mensen vinden het niet prettig om zich te ontkleden terwijl de arts toekijkt. Bij gordijnen zie je tussen de spleten door nog van alles. Achter een Silentia scherm kan een patiënt zich op een discrete manier omkleden.” Voor meer informatie: www.silentia-schermen.nl

Bouwen aan de zorg

LAVERO MEDICAL BVBA

Lavero Medical is een dynamisch bedrijf dat zijn activiteiten voornamelijk richt op de healthcare sector en de farmaceutische industrie. Wij denken in oplossingen, leveren maatwerk en stellen de wensen van onze klanten centraal bij de uitvoering van onze werkzaamheden. Dankzij onze jarenlange ervaring binnen de sector en de samenwerking met gerenommeerde bedrijven in binnenen buitenland kunnen wij onze klanten een breed scala aan producten en diensten bieden. Lavero Medical verzorgt de totaalinrichting van operatieafdelingen, apotheken, laboratoria en cleanrooms. Tevens leveren wij ook componenten en voeren wij deelprojecten uit. Samen met onze solide netwerkpartners is geen opdracht ons te groot of te klein.

Contact: Lavero Medical BVBA Contact: Nieuwlandlaan Lavero Medical BVBA 9 Nieuwlandlaan B3200 Aarschot9 B- 3200 Aarschot T : 0032(0)16/25.55.20 0032(0)16/25.55.20 FT :: 0032(0)16/25.44.41 F : 0032(0)16/25.44.41 E : info@lavero-medical.be E : info@lavero-medical.be

leveranciers aan ziekenhuizen

Lavero Medical BVBA Lavero Medical BVBA is een jonge organisatie op het gebied van interieur afwerkingen. Onze hoofdactiviteit is het bouwen en renoveren van operatie kwartier, cleanrooms, sanitaire cellen en andere ruimte binnen de ziekenhuizen. Hierbij word vooral de nadruk gelegd op het afkleden van de wanden met volkern. Zowel toeleveren als het turn-key opleveren van afdelingen. Naast het bouwen van kritische ruimte in de ziekenhuizen en farmacie is Lavero ook de verdeler voor Telstar (Luwa), gespecialiseerd in Laminair downflow systemen. Wij beschikken over eigen onderhoud- en validatie-team. Door permanente ontwikkeling en onderzoek zijn we instaat zelfs aan de strengste normen te voldoen. Al onze systemen voldoen aan de DIN1946-3.

Lavero Medical BVBA is tevens leverancier van Infrarood verwarming in de gezondheidszorg. Gaande van materniteit, pediatrie, geriatrie, intensieve zorgen tot technische dienst lokalen, gangen, operatiekamers, labo's, burelen, enz. Infrarood verwarming is zuinig en overal toepasbaar. Zeer lage installatiekosten en onderhoudsvrij. Elk paneel of toepassing kan op ieder gewenste plaats of persoon worden ingesteld zodat er een optimaal comfort gevoel word gecreëerd. Voor meer informatie: www.lavero-medical.be

Plafondlift met vernieuwde cassette in ziekenhuis Bernhoven Op 6 april werden officieel de deuren geopend van het volledig nieuwe ziekenhuis Bernhoven op de locatie in Uden. In september 2010 werd de eerste paal geslagen. In september 2012 leverde de bouwcombinatie op aan de opdrachtgever Bernhoven en kon gestart worden met de inrichting. ArjoHuntleigh was daarbij verantwoordelijk voor het integreren van een 30-tal plafondliften (monorails) in de speciale koelplafonds. Transfers kunnen voortaan snel en veilig plaatsvinden middels deze plafondliften op de obese kamers en de IC-afdelingen. Bernhoven is het eerste ziekenhuis waar de plafondliften met vernieuwde Maxi Sky2 cassette in gebruik zijn genomen. De nieuwe cassette heeft een snelkoppeling om zowel zit-lig transfers, om patiënten onder andere sneller te mobiliseren, als lig-lig transfers uit te kunnen voeren. Bovendien is de bediening van het nieuwe, elektrische 4-punts kanteljuk geïntegreerd in de handset

waardoor cliënten makkelijker te positioneren zijn. Neem voor meer informatie contact met ons op via telefoonnummer 0344640 800., ArjoHuntleigh, uw partner in Zorg! Voor meer info: www.ArjoHuntleigh.com/nl

Economische aspecten, efficiëntie en duurzaamheid ALHO Systeembouw informeert over intelligente ruimte- oplossingen voor de gezondheidssector

De diagnosemethoden en therapeutische mogelijkheden in de gezondheidssector hebben de afgelopen jaren een stormachtige ontwikkeling gekend. Daarbij komen een stijgende kostendruk en de daaruit voortvloeiende noodzaak om processen te optimaliseren. Op de zoektocht naar intelligente ruimtelijke oplossingen die economische aspecten verbinden met efficiëntie en flexibi-

liteit en daarnaast tegemoetkomen aan de steeds luider klinkende roep om duurzaamheid, staan modulegebouwen voor de gezondheidssector meer en meer in het middelpunt.

In dit kader verwezenlijkt modulair medisch vastgoed van ALHO, wat de conventionele bouwwijze vaak alleen maar belooft: functioneel optimale architectuur tegen een vaste prijs en een vast termijn met een bouwtijd die wel 70% korter is. Of het nu gaat om functie- en operatieruimtes of verpleegafdelingen, als nieuwbouw of uitbreiding, bij de modulaire bouwconcepten staat altijd een optimale verzorging van de patiënten centraal. Ontdek de modulaire bouwwijze van ALHO als toekomstgerichte en innovatieve manier om in de gezondheidssector te bouwen en duurzaam tegemoet te komen aan de gestegen eisen. En dat met de belofte: Vaste kosten. Vaste termijnen. Kant en klaar. ALHO. Voor meer info: www.alho.be

Bouwen aan de zorg

leveranciers aan ziekenhuizen

Glaskunst populair in ziekenhuizen Kunst krijgt meer ruimte in ziekenhuizen. Glas-inlood en glaskunst groeien daarbij in populariteit. Onder andere in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch zijn in de moderne kapel van het ziekenhuis bestaande glas-in-loodpanelen uit 1965 geplaatst. Hiermee krijgt de moderne kapel een klassieke uitstraling. Ook in het nieuwe Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam is door kunstenaar Marc Mulders ontworpen glaskunst toegepast bij de entree en in het stiltecentrum. De architect van het Ikazia Ziekenhuis Rotterdam gaf de opdracht voor een in glas verwerkt ornament.

Deze verschillende projecten zijn tot stand gekomen door een nauwe samenwerking tussen diverse kunstenaars, architecten en GlasBewerkingsbedrijf Brabant (GBB). Hierbij tekenden de kunstenaars en/of architecten voor het

ontwerp van de kunstwerken en verzorgde GBB de uitvoering en praktische realisatie op locatie. Ad van den Hoven, bedrijfsleider bij GBB: “GBB zorgt dat het karakter van glas door kleur, vormgeving en bewerking optimaal tot zijn recht komt. De glascreatie verrijkt de omgeving en de beleving van de ruimte wordt aangenamer. Dit maakt glaskunst populair in ziekenhuizen.” Voor meer informatie: www.gbb.nl

Vertrouw de zorg voor een Gezond klimaat toe aan de specialist Ziekenhuizen en zorginstellingen zijn er in tal van variaties. Maar ze hebben allemaal één ding gemeen: een zo optimaal mogelijke welzijnstoestand van de patiënt. Carrier heeft hetzelfde doel. Een goed klimaatbeheersingssysteem kan immers het welzijn van een patiënt beïnvloeden. Gezonde lucht voor een gezond klimaat. Carrier is ’s werelds grootste expert. Als uitvinders van de airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Klimaatbeheer op afstand bijvoorbeeld, dat doen we al in ruim 20% van alle Nederlandse ziekenhuizen. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn? T (071) 341 71 11, www.carrier.nl

Bouwen de zorg 137car aan 197x130 Gezond klimaat.indd 1

15-05-13 14:11