LSA Bewonersberichten 131 - vakblad voor bewoners by Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners

Het vakblad voor bewoners

Krachtige buurtinitiatieven zorgen voor werk in de wijk • Waarom community builing en eigenaarschap onlosmakelijk verbonden zijn • Geef bewoners regie in energietransitie • 5 punten voor sterke lokale democratie

zomer 2018

131

In dit nummer

Klussen in en aan de wijk In deze buurtwerkplaats wordt gewerkt aan eigenaarschap.

COLOFON LSA Bewonersberichten is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners Wij zijn een vereniging van bewonersgroepen. Ook lid worden? Kijk op: www.lsabewoners.nl/ lid-worden-van-het-lsa Korte Elisabethstraat 15-17 3511 JG Utrecht 030 2317511 www.lsabewoners.nl Redactie: Marieke Boeije Kristel Jeuring Pleuni Koopman Thijs van Mierlo Rutger van Weeren Beeld: ASML/Samen voor Eindhoven (o.m. omslag) Ron de Rooij Roel Wijnant / Flickr Ook hebben we beeld van de geïnterviewde bewonerscollectieven gebruikt Vormgeving: Ben Peters, De Hondsdagen Drukwerk: LibertasPascal Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl

De coöperatie: wat je moet weten Wat moet je doen als je met een groep initiatieven een coöperatie op wilt zetten?

Mooie moestuin heeft strubbelingen met gemeente “De omgevingsvergunning is op dit moment all vijf keer afgewezen“

Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl Neem zonder © onze teksten over: we delen de info heel graag!

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

15 16

Krachtige buurtinitiatieven zorgen voor werk in de wijk! Hoe een groep actieve de wijk economisch sterker maakt.

En verder...

4 Opening 9 5 punten voor sterkere lokale democratie 12 Jij Schrijft 13 LSA Nieuws 14 Geef bewoners de regie over de energietransitie 19 Publicaties

Column van Thijs van Mierlo

Digitaal

Democratie is van ons samen Democratische vernieuwing staat in de belangstelling. Minister Ollongren publiceerde een actieprogramma om lokale partijen te ondersteunen bij de versterking van democratie. Landelijk en lokaal zoeken we naar nieuwe vormen van meer directe democratie. Voor- en tegenstanders nemen elkaar de maat over een raadplegend referendum. En met experimenten en programma’s werken we aan programma’s met welluidende titels als ‘democratic challenge’ of als opvolger ‘ democratie in actie’. Veel actieve bewoners zien hun initiatief of tomeloze inzet voor de wijk niet als poging om de democratie te versterken met nieuwe vormen. Ze doen het omdat ze iets missen in het huidige aanbod, omdat ze graag zelf willen bijdragen aan een beteren samenleving, omdat ze hun talenten en ideeën niet verloren willen laten gaan. En toch. Met al die initiatieven dragen ze bij aan nieuwe vormen van democratie die onze democratische samenleving versterken. Dit blad leest als een parade van initiatieven die werken aan deze sterke en weerbare democratie. Community builders uit Schiedam die in het alledaagse leven werken aan democratische vaardigheden van wijkbewoners door ze te betrekken en samen keuzes te maken. Inspiratie uit Engeland waarin bewoners massaal een actie op touw zetten om publieke voorzieningen voor de gemeenschap te behouden. Bewoners die een bijdrage willen leveren aan doelstellingen van de overheid binnen de energietransitie en bewoners die medewijkbewoners helpen aan het vinden of creëren van werk. Allemaal activiteiten die vragen om ondersteuning, een plek aan tafel, nieuwe vormen van samenwerking. Want dat zijn middelen die ervoor kunnen zorgen dat de actieve bewoner een invloedrijkere speler wordt in het versterken van de democratie. Wij hebben in vijf speerpunten namens actieve bewoners samengevat wat hier voor nodig is. Van LSA mag je verwachten dat wij ons uiterste best doen ervoor te zorgen dat deze punten een plek krijgen, ook in landelijke actieprogramma’s. Democratie is niet alleen van gemeenten, politici of bestuurders. Democratie vindt plaats in het alledaagse leven en is van ons allemaal. Thijs van Mierlo Directeur van het LSA

Vindplaats voor bewoners In 2017 hebben we onze nieuwe website gelanceerd met themapagina’s en kennisdossiers op het gebied van Zelfbeheer, Buurtrechten, Ondernemen en Zorg. We kunnen constateren dat dit een goede zet was: we hebben duizenden nieuwe bezoekers. Surf jij wel eens naar onze site voor actueel nieuws en gerichte kennis? Mooie verhalen over een sterke beweging In ons online jaarverslag geven we een impressie van wat we in 2017 allemaal deden. Veel leesplezier. www.lsabewoners.nl/samen-bouwenaan-sterke-buurten Hou je onze agenda in de gaten? We organiseren weer veel aankomende tijd: een zomerprogramma, een bijeenkomst over Community Land Trusts, een congres over de wijkaanpak en een serie bijeenkomsten over de Omgevingswet. www.lsabewoners.nl/evenementen Blijf op de hoogte via www.lsabewoners.nl @LSAbewoners Facebook.com/lsa.bewoners

Nieuwste LSA lid LSA is het netwerk van actieve bewonersgroepen, BewonersBedrijven, buurtcoöperaties en buurthuizen in zelfbeheer. We groeien sne l! Ons nieuwste lid is: Stichting LEFteam. LEF creëert nieuwe kansen voor jongeren van 14 tot 27 jaar uit Maastricht die op zoek zijn naar hun talenten en buiten de kaders van opleidingen vallen. Meer over hen: www.facebook.com/stichtinglefteam/ Meer over LSA-lidmaatschap: www.lsabewoners.nl/organisatie/lidworden-van-het-lsa

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

Opening

Oproep Nieuws gezocht

Wij zijn voor dit blad altijd op zoek naar nieuws van en over actieve bewoners. Stuur tips, verslagen, nieuwtjes, foto’s en interviews naar pleuni@lsabewoners.nl.

jaar

Ondertussen in…

Groningen

wordt er gedoold in het doolhof van tuinindestad.nl

bestaat het allereerste BewonersBedrijf van Nederland: HeechterpSchieringen in Leeuwarden. Ze wil de wijk verbeteren zodat bewoners niet meer wegtrekken. Ook het oplossen van armoede in de wijk is een belangrijk uitganspunt voor BBHS. Het jubileumfeest is groots gevierd en terecht!

‘“Wijkaanpak? Mensen in de wijk willen niet aangepakt worden... ze willen dat het eigenaarschap en het opdrachtgeverschap veel meer in de buurt komt te liggen.” Zegt Ady Hoitink van Kracht van Zuilen uit Utrecht in een gezamenlijk artikel van LSA en Buurtwijs over de wijkaanpak door ogen van bewoners. www.lsabewoners.nl/alles-stroomt-via-relaties-en-stagneert-bij-structuren

Lezersonderzoek Het LSA deed een online enquête onder de lezers van dit blad. Dit blad bestaat sinds 1987, dat is 31 jaar! Destijds was het de enige communicatie-uiting van het LSA, nu zijn er meerdere digitale kanalen bijgekomen. Wordt het blad nog goed gelezen en gewaardeerd, heeft het voldoende meerwaarde in deze tijd? We ondervroegen jullie op een aantal punten, de antwoorden nemen we mee in de zoektocht naar een goede mediamix voor de toekomst. We kregen een respons van ruim 7 procent en we zijn blij met jullie positieve reacties. Zie hier paar uitslagen: Jij leest LSA BewonersBerichten Helemaal Grotendeels Gedeeltelijk/hangt ervan af Soms/een enkel artikel Niet/Nooit

Wat is je algemene oordeel over LSA BewonersBerichten? (1=slecht, 5 =heel goed) 60 40 20

BewonersBerichten wordt goed gelezen. Een flinke meerderheid van de respondenten leest het blad grotendeels of helemaal (76,7%).

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

Het gemiddelde totaaloordeel is goed en ruim een kwart waardeert het blad met een ‘heel goed’.

4.000 Gemeentelijke gebouwen verkoopt Engeland jaarlijks.

Verwarde personen Gemeenten moeten voor 1 oktober 2018 een goed werkende aanpak hebben voor mensen met complexe problemen die gedrag vertonen dat anderen niet begrijpen. Ook wel verward gedrag genoemd. Bij het LSA krijgen we signalen van actieve bewoners uit aandachtswijken dat het aantal personen met verward gedrag toeneemt op straat. Het Schakelteam Personen met Verward Gedrag monitort de voortgang van de aanpak. Enige tijd terug presenteerde voorzitter Onno Hoes het tussenbericht ‘Weerbarstige werkelijkheid’ Uit de online monitor blijkt dat de meeste gemeenten aan de slag zijn met een aanpak voor mensen met verward gedrag, maar dat allerminst zeker is of de deadline van 1 oktober wordt gehaald. Wel is het merendeel van de gemeenten positief over de eigen aanpak. Maar het beeld dat gemeenten hebben komt niet altijd overeen met dat van partners. Neem als voorbeeld bewoners- cliënt- en familieorganisaties. Zij hebben andere verwachtingen van een goed werkende aanpak dan gemeenten. Knelpunten aanpak Uit onderzoek blijkt dat gemeenten knelpunten ervaren bij het opzetten van een goede aanpak, zoals het wegvallen van rijkssubsidies en het delen van informatie. Het Schakelteam vindt dat gemeenten de regie en verantwoordelijkheid moeten nemen in het complexe vraagstuk. Zij zijn uiteraard niet als enige verantwoordelijk: instanties uit het sociaal, zorg én veiligheidsdomein moeten elkaar beter weten te vinden. Het is wel aan gemeenten om hierin de regie te voeren. Onno Hoes doet een oproep aan gemeentebesturen: “Neem in het nieuwe coalitieakkoord een passage op over dit urgente probleem. Veel initiatieven komen langzaam maar zeker van de grond, maar we zijn er nog niet. De mensen die nu nog tussen wal en schip vallen omdat zaken niet goed geregeld zijn, verdienen het om geholpen te worden. Ik hoop dat die urgentie glashelder is”. meer informatie op www.monitorverwardgedrag.nl

Internationnaieaulws

Over de hele wereld zijn er mensen die geloven in verandering van onderop. Mensen die zich sterk maken voor hun leefomgeving. In deze rubriek kijken we over de grenzen!

Dat vastgoed krijgen we NOOIT meer terug Ons grote zus-organisatie Locality in Engeland slaat groot alarm! Uit het rapport dat zij maakten ‘The Great British Sell Off’ blijkt dat er jaarlijks meer dan 4.000 stuks vastgoed verkocht worden door gemeenten om het begrotingstekort te dichten. Dat zijn zwembaden, bibliotheken, parken, buurthuizen en schoolgebouwen. 4.000 per jaar! En tegen commerciële tarieven, want winstoptimalisatie is de doelstelling. Als deze ‘assets’ eenmaal verkocht zijn komen ze nooit meer terug. Dat terwijl er zoveel potentie zit in lokaal eigenaarschap, het eigenaarschap bij bewoners. Van innovatieve zorgdiensten tot creatieve startuphubs en verbindende buurtuinen. Dit is niet voorbehouden aan Engeland. Die potentie van eigenaarschap van gebouwen zien we ook bewezen bij initiatieven op eigen bodem; denk aan vele BewonersBedrijven en wijkondernemingen, maar ook aan parken en zwembaden in zelfbeheer.

Save our spaces Het andere parallel is zorgwekkender, namelijk de drang om maatschappelijk vastgoed af te stoten of te verhuren tegen commerciële tarieven die geen recht doen aan de waarde die gecreëerd wordt voor de samenleving. Wij zijn het dan ook eens met Locality als zij vragen om een aanscherping van het wettelijk kader om initiatieven de kans te geven ‘community assets’ in de wijk over te nemen. Daar moeten initiatieven de tijd voor krijgen, bijvoorbeeld het eerste recht. Dat moet of onder de marktwaarde zijn of er moet via een andere weg publiek geld bij om die koopsom op te brengen. En initiatieven moeten toegang hebben tot ondersteuning in capaciteit en expertise. Als de gebouwen eenmaal van commerciële partijen zijn, krijgen we ze nooit meer terug, Daarvan krijgen we onherroepelijk spijt. Save our spaces! Hebben jullie vragen over behoud van maatschappelijk vastgoed in jullie wijk? Neem dan contact op met LSA!

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

ABCD

Klussen

in en aan de wijk Op 1 juni vond de Popeldag plaats, een dag voor mensen die hun wijk opbouwen op de ABCD (Asset Based Community Development)-manier. Kort gezegd: een wijkaanpak waar niet problemen, maar capaciteiten van mensen centraal staan. De locatie en medeorganisator van de dag was Buurtwerkplaats De Buren in Schiedam. We vragen aan initiatiefnemer Joost Krop wat er in die loods normaal plaatsvindt. We krijgen een mooi verhaal over klussers, eigenaarschap en ABCD.

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

oost, een prachtige werkplaats, wat gebeurt hier allemaal? “Bovenal wordt hier lekker geklust. Mensen kunnen hier aanlopen om met ons of zelf aan de slag te gaan. Er zijn hier van dinsdag tot en met vrijdag altijd mensen aanwezig om te helpen. Er komen veel En ben je toen op de ABCD manier aan de vrijwilligers, ook mensen met niet al te veel sociale slag gegaan? behoeftes. Ze willen geen welzijnswerkers om mee te praten, ze willen lekker bezig zijn. Dat kan bij ons. “Ja het bijzondere is: ik deed dat al tot een beAllerlei mensen komen hier klussen: van mensen die paalde hoogte. Ik ga altijd de straat op om met mensen te praten en te vragen wat ze willen en in de WW zitten tot vmbo-stagiaires en van vluchwat ze kunnen en dan verbinding te zoeken. Een telingen die hier een taalstage volgen tot gepensiovoorbeeldje: veel mensen in mijn wijk hebben het neerde timmermannen. over overlast van Polen die bier zitten te drinken. Ik stap dan gewoon op zo’n man af en vraag: hé, Klussendienst waarom zit jij hier bier te drinken? Wat zou je leuk En we klussen niet alleen hier, we hebben ook een vinden om te doen et cetera. Na die workshop én klussendienst. Onze wijk is niet de rijkste wijk zeg door mijn gevoel dat er te weinig in de wijk te maar: we staan hoog in alle lijstjes waar je als wijk doen was voor mensen zoals ik, zijn dingen samen niet in wil staan. Mensen kunnen onze klussendienst goed gebruiken, want de klussendienst werkt gekomen.” voor een maatschappelijk tarief. We doen kleine Hoe ging dat in zijn werk? klusjes in en om het huis. Mensen kunnen ook in “Ik heb veel mensen en organisaties gesproken en vrijwilligerswerk terugbetalen. Het moet dan wel al hun antwoorden opgeslagen en met hulp van vrijwilligerswerk zijn waar wij iets aan hebben. ‘We alle informatie kreeg het idee dat ik had voor een lusten geen appeltaart’ zeg ik er altijd maar bij. Een buurtwerkplaats steeds meer vorm. Ik interviewde groot deel van onze klanten krijgt de klussen echter van het wijkondersteuningsteam (sociaal wijkteam). mensen overal en ik vroeg ze vooral: ‘Wat zou jij in Die weten heel goed wie het echt nodig heeft en geeft je vrije tijd willen doen?’ Dan zeggen ze vaak dat ze helemaal niks willen en dat ze willen verhuizen gratis kluskaarten weg. Zij kopen die in bij ons.” uit de wijk. Maar als je doorvraagt kom je erachter dat mensen wel dingen willen. Zelf meubels maken bijvoorbeeld, maar het probleem is dat ze te klein wonen. Meer en meer kreeg mijn buurtwerkplaats vorm, een plek waar mensen samen kunnen klussen en anderen kunnen helpen. Maar waar we ook bankjes en dingen voor de wijk kunnen maken, zodat je eigenaarschap creëert. Zodat mensen weer meer van hun wijk gaan houden. Met mijn plannen ben ik naar de gemeente gestapt (waar ik vanuit mijn verleden als hulpverlener nog contacten heb) en zij werden enthousiast. Uiteindelijk huurden ze mij in als kwartiermaker Hoe kom je erop om dit op te zetten? voor de Buurtwerkplaats. Een plek die er nog niet “Midden in de crisis werd ik werkloos. Ik zat altijd daadwerkelijk was dus.” in de hulpverlening en daar is rigoureus bezuinigd en ik verloor mijn baan. Al rondlopend door mijn Wauw, wat fijn van de gemeente! buurt kwam ik tot de ontdekking dat er weinig is “Ja ik kan niet anders zeggen dan dat de gemeente voor mannen zoals ik. Ik voelde mij niet thuis bij enorm heeft meegewerkt. Veel lof. Ze durven daar het wijkcentrum en het aanbod van activiteiten buiten de lijntjes te kleuren. En als er iets misgaat, in mijn wijk sloot ook niet bij me aan. Ja, ik kon dan wordt het samen opgelost.” gaan bingoën of dansen of koken. Dat zijn nou allemaal dingen die me geen moer interesseren. Toen Wat ging er dan mis, kun je een voorbeeld geven? begon het al te borrelen. En in die tijd kreeg ik een “Het fysieke gebeuren heeft heel veel tijd gekost. De telefoontje van iemand van de gemeente: of ik zin eerste opleverdatum van de loods was in 2015, hij had om mee te gaan naar een tweedaagse ABCDis uiteindelijk pas in 2017 opgeleverd. Ik bespaar masterclass met onder andere Cormac Russel. De je alle bureaucratische details, maar het had te bewoner die mee zou gaan, had afgezegd. Dat was maken met bouwvergunningen en nog niet zo open een bijzondere buitenkans. Ik vond het een heel denkende ambtenaren. Gelukkig waren er dus ook inspirerende workshop.” veel mensen in de gemeente aan mijn kant en zo hebben we het samen voor elkaar gekregen!”

“Ik kon gaan bingoën of dansen of koken. Dat zijn nou allemaal dingen die me geen moer interesseren”

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

Joost Krop: ‘We hebben op dit moment de wind mee!’

Nu zit je in een loods samen met een opleidingsinstituut, werken jullie ook samen? “Ja op alle manieren. Zo hebben wij hun kerstworkshop verzorgd met onze vrijwilligers en maken wij gebruik van hun loods. Sowieso werken wij samen met veel partijen. Iedereen doet mee. Wij komen ook echt achter de voordeur. Als wij bij mensen een klusje komen doen, zien we hoe het er bij hun thuis aan toe gaat. En als we daar zorgen over hebben, motiveren we mensen om contact op te nemen met welzijn. We staan op heel goede voet met het welzijn in de wijk. Ook met de politie hebben we een goede band. Wist je dat er ook politiemannen op de Popeldag waren voor een ABCD-workshop?” Politie aan de ABCD? “Ja, ik vind dat te gek. De positieve aanpak die uitgaat van wat je wel kunt in plaats van wat je niet kunt, is natuurlijk fantastisch voor een wijkagent. Dus op de Popeldag kreeg de Schiedamse politie een workshop ABCD van Philip Booth, in Engeland is er al behoorlijk wat Britse politie in de ABCD-aanpak getraind. Ik vind dat geweldig. Ik vond het sowieso super om gastheer te kunnen zijn op de Popeldag. Het was te gek en ik wil dat meer mensen vanuit deze positieve aanpak gaan werken. Het is een leuke en krachtige manier om aan community building te doen.” Bouwen aan een gemeenschap, past ook wel bij je initiatief. Wat is je doel, wat wil je met de wijk bereiken over pakweg drie jaar? “Ik hoop dat we dan nog een stap verder zijn, ook met aanbestedingen doen als wijkonderneming / BewonersBedrijf. Ik geloof in het right to challenge. Daar zit ook een verdienmodel in en ik zou graag

“Mensen hebben nuttige dagbesteding, voelen zich trots, kunnen er een zakcentje aan overhouden”

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

financieel losser komen te staan van de gemeente. Daarnaast geloof ik echt dat wij met zijn allen minstens net zo goed tegels recht kunnen leggen en bankjes kunnen maken als andere bedrijven. In Schiedam struikel je dankzij verzakkingen om de haverklap over een tegel. Nu komt er voor elke loszittende tegel een busje voorrijden, met flinke voorrijkosten. En als wij deze klussen zouden uitvoeren, creëert dat nog een heleboel waarde. Mensen hebben nuttige dagbesteding, voelen zich trots, kunnen er een zakcentje aan overhouden, voelen zich meer eigenaar van hun wijk: het is winwin-win. Dus ik hoop dat dat makkelijker wordt en dat we als BewonersBedrijf een formele positie krijgen en verder kunnen gaan met het verbinden en sterk maken van de wijk. Ik geloof dat het gaat lukken, we hebben op dit moment de wind mee. En bovenal wil ik dat mensen blij en trots zijn in deze wijk. Dat ze denken: deze wijk is van mij!”

De Popeldag Op de derde Popeldag kwamen community builders mooie verhalen en hun worstelingen delen en kennis ophalen. Er kwamen veel mensen op af die al jaren werken met de ABCD-aanpak, maar ook velen die daar mee willen beginnen of pas op de dag zelf doorhadden dat ze eigenlijk altijd al ABCD werken, zonder dat zo te benoemen. “ABCD komt feitelijk neer op het gebruik maken van alle talenten, kracht en energie van bewoners zelf om hun wijk en elkaar te verbeteren. Eigenlijk doen wij dit van ‘nature’ al, vanaf het begin van ons initiatief,” zegt Mary Brokken van De Buren van Oost. Wil jij meer lezen over deze mooie aanpak (het DNA van LSA), over de Popeldag, over politietrainingen in community builing, ons wereldrecord ‘asset mapping’, en meer: surf dan even naar www.lsabewoners.nl/event/popeldag-communityis-machtig/

punten voor een sterkere lokale democratie Minister Kasja Ollongren van BZK nodigde ons uit om input te geven voor haar actieplan voor de versterking van de lokale democratie. Dat deden we graag. We gaven deze 5 punten mee! Het actieplan is vlak voor het zomerreces uitgekomen. Of onze punten er voldoende in naar voren komen? Oordeel zelf, we horen graag je mening.

Een democratie maak je met elkaar. Met alle spelers in de samenleving. Te vaak ligt de nadruk eenzijdig op wat de overheid nodig heeft. In een sterke democratie wordt ook de rol van andere spelers versterkt om een gelijk speelveld te creëren. Onze oproep aan het Rijk is duidelijk: investeer in betrokken en actieve bewoners die het initiatief nemen om de samenleving sterker te maken. Onze vijf voorstellen voor een sterke agenda lokale democratie:

3. Uitnodigend bestuur als cultuurverandering

Draag bij aan de ontwikkeling van een leergang uitnodigend bestuur waarin overheden en actieve bewoners samen werken aan hun nieuwe verhoudingen en samen nieuwe werkwijzen ontwikkelen die werken in hun eigen praktijk.

4. Recht op overname

Er moeten nieuwe praktijken ontwikkeld worden om dit eigenaarschap te bewerkstelligen. Denk aan financiële modellen voor overname van vastgoed. 1. Zet in op alledaagse Bewonerscollectieven nemen per defidemocratie nitie maatschappelijke taken op zich die Er dreigt een democratie te ontstaan (niet allemaal) vermarkt kunnen worden. waaraan een grote groep burgers niet deelneemt. Mensen die zich niet herken- Daardoor is het niet realistisch dat de marktprijs voor vastgoed op conto van nen in democratische processen, zich het collectief komt. Vastgoed moet of niet vertegenwoordigd voelen, soms overgedragen worden onder de marktwordt (een deel van) deze groep aangeduid als ‘boze burger’. De overheid heeft prijs, of er moet geefgeld van fondsen bij, of er moeten leningen verstrekt worden een taak ervoor te zorgen dat groepen met voordelige tarieven. Realistischer is burgers in staat zijn om democratische een combinatie van het bovengenoemde. processen te vormen en er aan deel te nemen. Voorkom een verdere tweedeling Dit levert complexe procedures op die in de samenleving en werk actief aan de- tijd en ruimte vragen binnen het proces van overdracht. In een experiment zoumocratische vaardigheden door middel van community building. Investeer in een den partijen die initiatieven nemen om landelijk programma community building vastgoed over te dragen (bewonerscollectieven, gemeenten en andere betrokin de kwetsbare wijken van Nederland. kenen) moeten worden ondersteund en gevolgd. Er zou op een aantal plekken 2. Directe onderactief samengewerkt moeten worden steuning voor aan deze nieuwe praktijken. Daarnaast bewonersinitiatieven zou maatschappelijk vastgoed weer Ondersteun organisaties die de expertise, het netwerk en de infrastructuur hebben onderdeel moeten worden van een gemeentebreed beleid. om bewonersinitiatieven te helpen met complexe vraagstukken, zoals het LSA. Versterk hun functie als vraagbaak en 5. Verankering gelijk- adviserende partij. waardige positie Het Right to Challenge en het Recht op Overname zouden verankerd moeten zijn in de wet. Dan gaat het niet om het

wegnemen van juridische struikelblokken, maar het stimuleren van deze beweging. Bewonerscollectieven moeten ergens op terug kunnen vallen wanneer een gemeente niet uitnodigend is. Die wettelijke verankering hoeft niet in detail te zijn, maar moet wel duidelijk maken dat men het recht heeft om van het principe gebruik te maken. We moeten nadruk leggen op doelbereiking van stimulerende nationale wetgeving. Dit zijn de voorwaarden waaronder actieve bewoners kunnen uitblinken Met deze inbreng beogen wij de lokale democratie sterker te maken en de onbalans op te heffen tussen de aandacht die er is voor versterking van de positie van de overheid versus de aandacht die er is voor versterking van de positie van de samenleving. Op die manier moeten deze punten ook worden gezien; voorwaarden waaronder actieve bewoners kunnen uitblinken en hierdoor bijdragen aan de versterking van onze democratische samenleving. Het bewonersinitiatief weet zich op dit moment niet vertegenwoordigd binnen de Rijksoverheid. Dat is een trendbreuk met vele jaren aandacht voor actieve bewoners binnen het Rijksbeleid. Hierin schiet de decentralisatiegedachte ernstig door. Juist in een samenleving waarin steeds meer wordt verwacht van het zelforganiserend vermogen van de burger is het nodig dat dit standpunt wordt herzien: de Rijksoverheid gaat ook over bewonersinitiatieven. Lees het hele stuk dat we naar de minister verstuurden en het actieplan van de minister via www.lsabewoners.nl/ buurtrechten/5-punten-voor-eensterkere-lokale-democratie/ LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

Lerend netwerk

Steeds meer bewonersgroepen kiezen voor de coöperatie als organisatievorm. LSA helpt bewonerscollectieven vaker met adviezen over hun organisatievorm. Dat doen we bijvoorbeeld door een expert te koppelen aan een bewonersgroep. Een van deze experts is Karin Vosters, zij is niet alleen bestuurskundige en organisatie- en gesprekbegeleider; zij weet ook alles over coöperaties. We ondervragen haar over deze hippe organisatievorm.

De coöperatie: wat je moet weten voor je eraan begint Karin, wat moet je doen als je met een groep initiatieven een coöperatie op wilt zetten? “Mijn ervaring is dat er in vrijwel alle gevallen een stap terug gedaan moet worden. Een coöperatie opstarten is geen doel op zich, maar een middel. Het kan als rechtsvorm een goede keus zijn, maar het is belangrijk om een aantal zaken eerst goed helder te krijgen. Bijvoorbeeld het gezamenlijke belang van de groep. Weet en deelt iedereen dat? En dan nog een paar belangrijke vragen om jezelf te stellen: • Wie zijn de (potentiële) leden en waarom worden zij lid? • Wat is het doel van een eventuele coöperatie: energie opwekken, samen organiseren en inkopen of misschien zorg leveren? • Wie mogen lid worden, wie mag meepraten en beslissen en wie mag mede-eigenaar zijn? • Welke geldstromen zijn er en hoe lopen die? Worden de activiteiten vooral gefinancierd uit subsidies? Of komen de inkomsten uit verkoop of opdrachten of een combinatie van verschillende inkomstenbronnen?

Adviestraject voor bewonersgroepen

Omdat bewonersinitiatieven zich op steeds meer gebieden bezig houden, hebben ze ook meer en ingewikkeldere vragen. Soms zijn die vragen niet één-twee-drie te beantwoorden. Daarom heeft het LSA samen met de fondsen VSB en DOEN een leren netwerk gemaakt. Hier krijgen bewonersgroepen gratis adviezen, of een adviestraject van een expert. Ook jouw bewonersgroep helpen we graag, mail ons op info@lsabewoners.nl.

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

Als je in gesprek gaat met elkaar over dit soort vragen, kom je erachter of een coöperatie daadwerkelijk de meest geschikte vorm voor jullie initiatief is. Een coöperatie kan interessant zijn als je je met verschillende initiatieven wilt organiseren. Het is dan wel belangrijk om de individuele belangen en het gezamenlijk belang helder te krijgen voor iedereen. Ook de verantwoordelijkheden en de toelatingscriteria moeten duidelijk zijn. Wie mag wel of niet lid worden, aan welke criteria moet je voldoen, wat wordt van je gevraagd en wat kost het?” Wat is een coöperatie eigenlijk? “Een coöperatie kun je zien als een collectieve onderneming waarbij de gedachte is dat je samen meer kunt dan alleen! Bijvoorbeeld goedkoop inkopen, maar ook een grote opdracht aannemen of meedoen aan een aanbesteding van de gemeente. Een groot voordeel is dat je met een grotere groep met hetzelfde belang, veel meer schaalgrootte kan bereiken dan als klein initiatief. Een coöperatie bestaat uit minimaal 2 leden en kent geen maximum aantal. In de meest basale vorm is het een vereniging met een bedrijf; de formele naam is een coöperatieve vereniging. Bijkomend voordeel is dat individuele leden niet aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de schade die andere leden veroorzaken. Als een groep leden schade veroorzaakt en daarvoor niet verzekerd is of die schade niet kan dragen, gaat de coöperatie als rechtspersoon failliet en blijven de leden die niet betrokken zijn buiten de aansprakelijkheid. In een vereniging kun je dit onderscheid niet maken.”

Er zit een flink aantal coöperaties tussen de LSA-leden. Zoals de mooie Buurtwerkkamer Coöperatie die in Amsterdam en Utrecht werkt.

Zijn er nadelen aan een coöperatie? “Weinig. Er zijn fiscale aspecten verbonden aan een coöperatie. Omdat een coöperatie een vereniging met onderneming is, moet er belasting betaald worden over de winst. Een vereniging of stichting hoeft dat niet en kan de winst direct laten terugvloeien in de wijk. In de praktijk zie ik overigens steeds meer coöperaties ontstaan zonder winstoogmerk.

“In een traditionele ondernemerscoöperatie is er zelfs sprake van winst die uitgekeerd mag worden aan de leden” Daarnaast kan het gelijkwaardig organiseren van de besluitvorming met alle leden samen, een hele uitdaging zijn. Maar die betrokkenheid is ook juist de reden om wel een coöperatie op te richten.” Dat laatste is ook het geval bij een vereniging. Wat is het verschil tussen een coöperatie en een vereniging? “In beide gevallen is er sprake van een democratische structuur, leden vormen in de algemene vergadering van leden (ALV) het hoogste orgaan en beslissen samen over de belangrijkste keuzes.

gezamenlijk doel, maar wil dat bereiken door middel van commerciële activiteiten en binnen een coöperatie hebben de leden ook een economisch belang. In een traditionele ondernemerscoöperatie is er zelfs sprake van winst die uitgekeerd mag worden aan de leden. Je ziet nu steeds meer coöperaties waarin ‘het stoffelijk gewin’ veel breder wordt ingevuld dan commercieel winst maken. Bijvoorbeeld samen inkopen van energie, training, coaching of bijvoorbeeld samen huren van een buurthuis.” Wat is nog meer belangrijk om te weten voor je een coöperatie opstart? “Dat gelijkwaardigheid en eigenaarschap essentieel zijn! En dat je het eerst met elkaar eens moet zijn over de belangen, zowel gezamenlijk als individueel. Doe een stap terug en bekijk of de leden van de coöperatie echt verantwoordelijkheid willen en kunnen nemen en geven; of de leden op basis van gelijkwaardigheid willen samenwerken. Kies een rechtsvorm die ondersteunend is aan jullie samenwerking!” Op www.cooperatieexpert.nl vind je veel bruikbare informatie en voorbeelden.

Een vereniging wordt vaak opgericht om belangen te behartigen van een grote groep mensen met een ideële doelstelling. Een coöperatie heeft ook een LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

LSA Bewoners Berichten / zomer 2018 / nummer 131

Organisatie: Platform 31, G40, gemeente Groningen en LSA bewoners

Uitnodiging

Congres Vooruit met de wijk 11 oktober 2018 in Groningen

De wijk staat weer in de schijnwerpers. Opgaven zoals de verduurzaming, woningbouw- en verstedelijking en de transformaties in het sociaal domein spelen zich af in onze wijken. Dat vraagt om innovatieve aanpakken. Het landelijke congres Vooruit met de wijk! geeft inspiratie voor succesvolle wijkvernieuwing Meer info: www.lsabewoners.nl/vooruitmetdewijk

Organisatie: Platform 31, G40, gemeente Groningen en LSA bewoners

Uitnodiging

Congres Vooruit met de wijk 11 oktober 2018 in Groningen