فایل شعر /شمارهی هفتم 1 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 2 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 3 /
سرمتن ساا اررا و ی ش ا ،جهان اررا تغییر ی کند ریا رگر ت تغییر وکن هیچچیز ع ض وخ رهد شد .تنها تغییر ت ست که ی ت رود پارهری رز جهان رر تغییر اهد .گذشاته سانیت ست ،گذشتهی ت بخش رز سنیت ت ست ،اورش بریز که فرار بیاید .رگر رز ارستان زودگ ت ررضا ویتت برری رینکه زیربِ اروای کل رر بزو باید رز گذشته ،رز یاض بکن .اروای کل رز فرار هیچ وم ارود ،رو فقط رستااِ گذشتهست ،یدرم رز رو رع و رقتام فعل گذشته س ا ی برا ،ار حال که ت بیدهری تا فارس رر ار بینده پرتاِ کن ، رو رع و رقتاام فعل یاضا ،فارسا رر رواار کراهست .یاض سااه ،یاض وقل و بعید ،پدر زبان فارس رر اربوراهست؛ همین گذشاتهی رستمررری ساب شده حاال حا ودرشته باشیم و فرق بین بیندهی وزایک و بعید ار کار وااشد .سنیت ببشخ ر گذشته ست؛ رین لعنت ه یت و شخصیت ،شجاعت و ار وهایت هتت رت رر غصب کراه و هن ز خ شحال ! خ شحال چ ن فقط بر بوچه گذشات ورقف ! سافت چتایدهری به گذشته ،چ ن گذشته تنها چیزیست که ی شناس و وم ارو بوچه ی ارو پیشتر یرگ خ اش رر رعالم کراه .حا رگر رسااتمررر پیدر کند شااع زرساات ،چ نکه پرتابت ی کند ار بینده ،بینده خطرواک رساات چ نکه بن رر وم شاناس و وم ارو تنها ریتکِ اروتتن رست که زودهرت وگه ی اررا .سنیت ها تنها تظاهر به زودگ ی کنند، وگروه قرنهاست یراهرود ،بدون خطر ،بدون ریتک زودگ یمکن ویتت. ساا اررا و ی ش ا ریا ت هن ز ا خ ش کراهری به غز ،ار وهایت به شعر و .ویما و شایل و فروغ هم ایگر قدیم رود ،تا ی ت رو تازهتر بن یس! تازه بارس ودررا ،برری چه ی پرسا ؟ تازه تنها خ ات ،ار خ اِ ت ست ،شاعر یتتقل ویازی به یرجع ودررا ،یحتاج رساتاا ،یررا و ار وهایت سنیت که ه ی گ ید رین رر بُکن بن رر وه ،ویتت .ه وگرا که یک بیاید رره رر وشاوت اهد ،ررهنما یراهست ،ایگر جااهری ار کار ویتت ،جااه رگر جای ارشت پیشتر به کت اراه و ایگر جای برری ت ودررا که رگر غیر رز رین ب ا وایش جااه وا ا .بوکه وشاو ی اهد هیچ رز شعر وم ارود .هیچ شاعری رز ررهِ ررست وم روا ،کج کن! بپیچ به چپ! ررسااتها هرگز روررساات وا اهرود ،روکار کن! حاال برری رینکه بگ ی وه! فقط باید بدرو و بخ رو ،وگروه یجا ری تا ربد قا
کن !
یتأسافاوه یعدوای ب سا را که ت همم رستاای اررود ،هن ز وم اروند که عنتر و ینتر کران چهارتا بام عایى ،شقرلقمر ویتت! هم خررسااوى ،هم ریررو ها همه رز ام شاه تِ پرسااتش اررود ،بیه اه ویتاات وج ا بنهمه بقعه و ریایزراه و سایمدساارر ار گ شااه گ شاهی سارزیینیان ،یرایى ارریم به شادمت یقلد ،رینکه یکى جایشاان فکر کند خ ررکشاان رسات ،بیخ ا ویتت که جان
فایل شعر /شمارهی هفتم 4 /
ی اهند بررى شااارالتانپناهرى که رُ قهریانشااان ریفا ی کند ،کافىساات او تا قر پهل روى بدهى ار زورخاوه ،بنوقت ی ت رو زرایان بزوى بر سار و کلهی یرایان و همچنان عزیز و قهریان باقى بماوى .یچل کران خیل یُنگل و ای روهبازی رساسن یکى رز شگراهاى تمام رجا ریررو -خررساوى رز رسر ب اه ،باالخره باید یک جایى ک تاه بیاییم ،باید یاا بگیریم که رعالم کنیم فقط ار همان بارهری ی ارویم که کار کراهریم و شاایزوفروى هنرییان رر که رز پیایاررن خ ا به ررث براهریم بیش رز رین رپیدیى وکنیم. رگر برساد بن روز که و چهگرى و یریدبازی رز یُد بیفتد و ایگر اور ک ن کتاى خیل بتیجى ی سی س وکند؛ شک ودررم که هم ار ریررن و هم خررساان شعر و شع ر رتفاق خ رهد رفتاا و ایگر رینهمه رز بالهت رجتماعى ختارت وخ رهیم اید ،یشکل فقط خیل یرید و و چه و بتیجى ویتت بلکه یا بیشتر رز خدعهی یال و یررا و یرشد زخم برارشتهریم. سا اررا و ی ش ا و کالج شعر هم باز پ ست ع ض خ رهد کرا .سا بینده سا کتاِ شاعررن کالج ست .همکاررن ج روم گرچه ساال ساخت و پریشاغله رر تجربه کراهرود ریا اساتاورای ارشاتهرود که ار تاریخ شعر فارس ب یثا رست .و یتش و رجرری یازاه بروایهی ررای ی که ریضاای خ اش رر اررا و بهط ر شاااوهروزی ار فضای وت جاریست ،کار ک چک ویتت. سااخت بیش رز اویتت ویدی که ار بن یااح
تازهی وظری رر طرح کراهریم و همرکن ن ی ت روید ار وِسایتهای ی تی ِ
و بپاررت باینید ،یا تهیهی بیش رز پاوصاد فایل وا ت و بارگذرریشاان ار وِسایت ساوودکالوا ،وتیجهی تالش شااوهروزی شااعررن کالج سات ،تاکن ن بیش رز هزرر یطلب رز شاعررن و ینتقدرن ج رن ار وِسایت کالج شعر ینتشر شده که یخاطااو خ اویژه اررود .اوساتان ج روم عالوه بر روزوایهی شعر ،چند وفحهی شل غ رینتتاگرری و گروه تلگرری رر رارره ی کنند که هر شااه ار بنها بروایههای بوالین برگزرر ی ش ا .وشر کالج ویز سا ی فق رر سپری کراه و بیار ارول اها وشان ی اهد که با رساتقاا شاما روبهرو ب اه .رینها همه تنها گ شاهری رز فعالیتهای فرهنگ شااعررن و ینتقدرن کالج ست .کالج شعر تریا ن فرارست ،گرچه هن ز زوا رست وهال که کاشتهریم به بار بنشیند ریا ط همین فعالیت یازاه یاهه تأثیرش رر همهجا ایدهریم. ساا اررا و ی شا ا و یجلهی فایل شاعر به پلهی هفتم رسایده ریا حر
و رر تنها ودری و ار سا و خ رهد زا ،بهارتان
زیاا! علی عبدالرضایی
فایل شعر /شمارهی هفتم 5 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 6 /
يك توضيح رابیات و ى فارسا ب طیقا ودررا؛ ارباره تاریخ شاعر یعاوار ،زودگى شاعرروش ،بتیارروى قلم زاهرود ریا هن ز کتى به و رت بکااییک به تألی
و تشریح ی لفههاى تازه شعرى و فنی شاعرى وپرارخته و یرجعى ار است ویتت تا رز رین طریق ،شاعررن و
یخاطاان حرفهرى با تعاری
و یفاهیم شاعرى بشانا ش ود .کالج شعر تریا و ست که عل عادرلرضای رز طریق بن ،تئ ریهای
راب خ ا رر به بهترین بیان ار رختیار عم م قررر ی اهد؛ تا بنها که عشاق رابیات اررود ،بیشاتر بدروند .رو گاه سخنررو های برری کالج ها ترتیب ی اهد که "ویهیلیتاام ار رابیات و یدرویتاات " یک رز بنهاساات و ار رین بخش رز یجله به و ا رت یکت ِ رررئه شاده رسات .رو همچنین ارسگفتارهای رر به وا رت خصا و برری رایینهای کالج رررئه ی اهد که "رو رع روریت" یک رز بن ارسگفتارهاسات .گاه هم پرساشهایى ار کالج یطرح ی شا ا که رز ا پاسخهای و تى عادرلرضای یطالب تئ ریک و رساس پیااه شده و به یتن بد ی ش ود" .رسط ره زاری " و "فریت وقد" ،وم وهری رز رین یطالب هتتند که ار رین بخش وظریات رابیات -عملیات بیدهرود.
فایل شعر /شمارهی هفتم 7 /
نيهيليسم و ادبيات نومدرنيستی
ی برا کاه ت روای خ ا رر ار اریافت بوچه ی بیند و حس ی کند واکاف بدرود؛ یعن رحتاااس کند به یک «غیریمکن» رسایده رست ،وروگه پرسش که یطرح ی ش ا رین رست کاه غیریمکن کجاا رتفااق ی رفتد؟ ار حقیقت هنگای که فرا اری یااباد یجم عاه اراه هاایش باا یجم عهی جهان واهمخ رن رسات به غیریمکن ی رساد؛ ار رول رین پ چ جهان ویتااات ،بلکه پ چ روتااااو و حاوااال عدم ارک روسات .جهان یمکن رسات اراههای ارشته باشد که کایلن برربر با اراههای روتاااو وااشااد؛ زیرر رین اراهها بتااته به یحدواهی سن هر فرا و یطالعه و شناخت رست که به بن است یافته ،ول هنگای که شما با جهان طر
هتتید ،باید
بادرویاد کاه جهاان باا تاریخ و عمر خ ا رویاروی اررا و گتترهی «وم ارومها» ار بن بتیار یتفاوت رست. ریا قضیهی پ چ جهاو کجا رتفاق ی رفتد؟ رین حاول عدم وظم سااات که ار جهان وج ا اررا ،ینظ ر رز وظم یعنای فیزیک بن ویتاات ،بلکه وظم یعنای یدوظر یاساات .برری رینکه ارک بهتری رز پ چ ارشااته باشااید ،ار وهلهی رو چرر پ چ روتاااااو یاادرم ار ی رجهااه و تقاااباال بااا پ چ
بااید به چند سااا ر یهم پاساااخ اهید ،سااا رالت که ار
جهاو ساات؟ برری رساایدن به اریافت عمیق و ارساات رز
روزیرگ سااخته ی شا ود و «ویچه» پیرری ن رین س رالت
یفه م «ویهیلیتم» ،باید به وکتهی ی ج ا ار رین پرسش پ
بتااایار کار کراه رسااات؛ برری یثا ربتدر باید به رین ارک
باریاد ،زیرر بدون ارک بن هرگز وم ت روید به ارک جهان
برسید که ار جهان ،حض ر و وج ا یعنای ودررا ،به همین
«هیچ» و فلتافهی ویهیلیتم رز ایدگاه رشخاو چ ن ویچه،
سااب پیدر کران هر پاسخ غیریمکن و ب یعناست ،یعن
کای ،ش پنهاور ،فیخته و ...برسید.
حدرقل ار وضاااعیت که شاااما ار بن قرررگرفتهرید یعنای
به یتائلهی ویهیلیتام بتیار پرارخته شده ،گرچه رغلب بُعد
وم یابید.
عم ی و جایعهشناخت بن رر ار وظر گرفتهرود؛ ار رین بین
ار وهلهی اوم باید به ارک یناسا رز ت لید برسید ،ت لیدی
«ویچه» هنر رر یعناسااااز تلق ی کند و بنابررین رز رین وظر
که پاسااخ و یعنای فرع رر برری بوچه ج رِگ ی تمایزها
یتیر ارست رر ار پیش گرفته رست.
ویتات بتاازا ،ینظ ر همان تمایزی رساات که ساب شد تا
هیچ ،پ چ ،خال و ب یعن رز کجا بغاز ی ش ا؟ هر روتاو
شااما یت جه وات رو تان شاا ید و اریابید که تضاااای بین
عالقه اررا که به یعنای اروو یا بیروو زیتااات خ ا پ
هتت یعنای شما و هتت جهاو وج ا اررا ،رین ی ض ع
بارا و تا زیاو که زیتااات وااشاااد ،هیچ عالقه و یعنای
بتایار وابرربرروه و غیرینطق سات که شاما بهعن رن عض ی
وج ا وخ رهد ارشاات ،زیرر که طایعتن یک روتااان یراه به
بتایار واچیز رز تمای کائنات یحت ِ ی ش ید و کل رین
اواا یعنا وم روا .روتاان حاضار به یثابه کت که زیتت
کائنات تمرکزی اررا و همان رطالعات ست که به شما اراه
خالق اررا ار پ تعری
ررزشهاای خ ا باه اواا یعنای
زودگ سااات و رین فرا تنها هنگای پ به پ چ روتاااان
شاااده رسااات ،ریا رز وظر علم به رین تمرکز اسااات پیدر وخ رهید کرا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 8 /
یتاائلهی بعدی که ساااب پیدریش ویهیلیتاات ی ش ا ا رین
تتااالیم وظم عم ی شاااده و رز اریره ویهیلیتااات خارج
رساات که شااما قدرت «وه» گفتن ارشااته و به یک عدم باور
ی شااا ا ،رلاته به وظر ی رساااد «ت رگین » برری ار ریان
برسااید ،عدم باور به هر یتاالک و وگاه که قصااد اررا
یاودن رز حملهی ینتقدرن ،شااخص ایتهای ریاوش رر به رین
چیزی رر با عن رن «پاسخ وهای » به شما رررئه اهد.
سااامتوساا براه رسااات ،ول تعریف که رز «ب ان» رررئه
باید ارک رز «فرایت» ارشاااته و بدروید که چیزی به رساام
ی اهد ،و ع حض ر به یعنای حض ر ریاو ست و کایلن
«همگاان» وج ا وادررا« ،رو» یاا «بن ایگری» باه هیچ وجه
ینطق رسات که با حضا ر ریاو ی رجه باشیم ریا ار رول
یطرح ویتااات .هنگای که شاااما «همگان» یا چیزی تحت
تمام هتت ویز به همین شکل رست.
عن رن «جایعه» رر را ی کنید به یک فرایت رسا ایده و رین
ساا ر ایگری که ی ت رن یطرح کرا رین رساات که شااما
فرایت بهعن رن «ربژهری رودیشااانده» شاااروع به یک زودگ
بهعن رن یک ریررو ،طاق رویکرا ویهیلیتاام ساایاساا کجا
خالق ی کند.
قرررگرفتهرید؟ بارها گفتهرم که وزایک به واد سا ی ش ا
رودیشامندرن بتیاری ار رین زیینه کار کراهرود ،رفررای یثل
که وضعیت سیاس ار ریررن شایه به کمدی رست ،زیرر ط
«ک یرکهگارا» یا «ش پنهاور» که ار ی را «ویهیلیتت ینفعل»
قرن رخیر ،بوجا یضاااحکهری یدرم ار حا تکررر ب اه ،یثل
کراه و «بلارکااای » کااه یعم لن «هنر باااور» ب اه و
روقالِ یشاروطه ،روقالِ ساافید ،روقالِ رسالی ،ح راث
اروهاایات ایادگاه یشاااابه «ویچه» اررا .رز وظر ویچه و
ک ی اروشاگاه و جناش سااز .تمام رین جناشها هد شان
بلارکای هنر تنها چیزی رسات که یعناسااز و سارچشمهی
ویل به ایکررسا ب اه ریا هر بار وضاع فجیعتر شده ،چرر؟
زودگ ست.
روقالِ فرروتاه یا روسیه یک بار رتفاق رفتااه چ ن بنها رز
ار رینباره «ری رن ت رگین » ریاو به وام «پدررن و پتااررن»
گذشااته عارت ی گیرود و رز رین لحاظ تاریخ غرِ رز فرم
و شته که ار بن چند شخصیت کلیدی ساخته رست ،ار رین
تررژای تاعیت ی کند و ایگر تجربه قرون وسااطا رر تکررر
ریان «برراررن کیرسااو » که ومایهری رز لیارر ها هتتند ،رز
وم کناد ریا یرام ار ریررن هن ز به ریدئ ل ژی یذها باور
جنتلمنهاا و ایتااایپلین روگلیتااا تاعیات ی کنند و ار
اررود و برری تحقق بن پای وندوق رأی ی روود و عالقهی
عینحا ومایندهی وتل گذشته بهحتاِ ی بیند .ار یقابل
ورفر به تکررر رشتااه اررود که یک رز ی لفههای بنیااین ژرور
رینها شخصیتهای چ ن «بازرر » و «برکاای» قررر اررود
کمدی رست.
که ومایندهی وتل جدیدود و ویهیلیتت یحت ِ ی ش ود.
ریروزه یرام رز حک یات رساااالی روزجاار اررود ریا برری
«بازرر » ار رین ریان ،ار «تقابل» با وتاال گذشااته ،یدرم
بقایش باز جانفشاااو ی کنند ،چرر؟ بهعن رنیثا روتخابات
س ر ی کند ،ار حقیقت رو تادیل به یک یرکز رودیشنده و
ریاسات جمه ری سا ۲2که خیل عظیم رز یرام با علم
علمباور شااده رساات که عل رغم هنرسااتیزیرش ،یاهیت
به رینکه ی اروتتند رین کار تأیید حک یت فعل ست ،ول
شاااعرروه اررا .وی بتاایار پرسااشگر ب اه بهط ریکه ار
باز پای وندوقهای رأی رفتند .رینجاست که یا با یک و ع
ایال گهای را و بد شااده به یتااائل قابل تأیل رشاااره
ویهیلیتاام روفعال طر
هتااتیم .رین وریاودهها برری تأیید
ی کند؛ رگرچه «ت رگین » ساااع کراه گاه «بازرر » رر
بالهتشااان یدرم االیل رر پیش ی کشااند رزجمله رینکه یا
زیر سا ر بارا ریا اروهایت ی فق وم ش ا .روگار ت رگین
رأی ی اهیم تا رئیسجمه ری بدتر رز قال روی کار ویاید
رز غ ل که خ اش سااخته ی ترسد و اروهایت رو رر یاتال
و روضاع زودگ یان بیشتر رز رینکه هتت به هم وریزا ،رز
به یک بیماری کراه و به کام یرگ ی کشاود« ،برکاای» ویز
طرف ی اروند که رین هم و ع حقه رست .س ر رینجاست
«بازرر » ب اه ار
که ار شرریط کن و و باوج ا تمای وعدههای ت خال که
بحا
که بهو ع یتأثر رز رودیشههای ویهیلیتت
پایان ریان عاشااق زو شااده و با رو رزاورج ی کند ،یعن
به یرحلهی عمل ورسایدهرود ار رول چه چیزی عاید یرام
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲ /
ریررن شااد؟ بیا وضااعیت رقتصاااای یرام تغییری کراه و یا
غیرینطق سااات ،رز طرف بااه ق
«ویچااه» یااا بااا ررراهی
وعدههای که ار رین زیینه اراه شده ب ا تحقق یافتند؟ رلاته
یعط
شااید تغییررت جزئ ریجاا شده باشد ریا هن ز ار شرریط
رست ،ارورقع رساس ویهیلیتم غرب بر ارک و رشرر
یشااابه قال هتااتیم ،با رین تفاوت که ار گذشااته ریاکاری
ب ریده ب ان ،ب یعنای و ب هدف رین زودگ سااات و رگر
کمتر ب ا و حاال بیشتر شده رست.
هم هدف ار کار باشد بای رز ارک بن فعلن وات رن رست.
یثاالم رر ط ر ایگری یطرح ی کنم :بامهاا رأی ی اهند و
ار ریان «برراررن کارریازو » و شاتهی ارستای فتک ،تمام
ی اروند ار رشتااهرود و کاری که روجام ی اهند ب یعناست،
شاخصایتها اچار ویهیلیتت روفعال هتتند و هیچکدرم رز
ول تن به رین کار ی اهند که خ ا ،عمل ویهیلیتات ست.
قدرت یعناساااازی برخ رارر ویتاااتند ،ارسااات برخال
شاااما ویهیلیتااام ینفعل رر ار تمام ربعاا زودگ پیرری نتان
شااخصاایت یثل «بازرر » ار ریان «پدررن و پتااررن» که
ی ت روید یشاهده کنید.
ویهیلیتت رکتی و خالق رست.
یعادواواد ویهیلیتااات هاای فعاا ریررو کاه ار یقابله با
«ویچه» تیزه شااااوه ویهیلیتااام رر به او گ وهی «ینفعل» و
بالماساکهی روتخابات ،فکر ی سازود و االیل رر برری عدم
«فعااا » تقتااایم بناادی کراه و ارورقع تفاااوت بین رو و
شااارکتشاااان ار روتخابات یطرح ی کنند تا رز رین طریق
«شا پنهاور» همینجاسات ،شا پنهاور یدرم ام رز ویهیلیتم
ش ا ود جناح رز حک یت (روااالحطلبها) بهعن رن
ینفعل ی زود و «ویچه» پای ویهیلیتااام خالق و فعا رر به
باع
به قدرت طرفیم و رین یک و ع ویهیلیتااام غرب روی
رپ زیتی ن ریررو ار جهان یطرح وش ا و ایگر تریا نهای
ییان ی کشد.
چ ن ب ب سا و وادری بیریکا ار رختیارشان قررر وگیرا
عملکرا بامها رر باید بر رساس او وجه که «ویچه» یطرح
ریا ویهیلیتااات ینفعل رین رر وم فهمد و بهرتفاق باوریندرن
کراه ار وظر گرفت ،برری یثا «بازرر » علیه ساانت و وگاه
یذها بِ به بسیاِ بالهت ی ریزود ،رلاته بنها هم که ار
پ چ ی جنگاد ،حتاا ارجاای وررا یاک اوئل ی شااا ا،
روتخابات شااارکت ی کنند یعنا ی ساااازود ینتها یعنای که
ارحاال کاه ار ریاان «برراررن کاارریاازو » اوئل رتفاق
ت لید ی کنند به چیزی جز تدروم کمدی سااایاسا ا ریررو
وم رفتد ،زیرر هیچ جنگ و عالقهری برری یعناسااازی وج ا کراه و همه ویهیلیتت
ینجر وم ش ا.
ودررا ،بنها سارو شت خ ا رر قا
پس ینظ ر رز یعنا ،هر یعنای ویتت؛ وقت رز یعنا وحات
ینفعالرود و اروهایت خ اکشااا ی کنند ،رینجاسااات که
ی کنیم ینظ ریان همان یعنای تازه و خالق رساات ،ارست
«کای » ی گ ید« :خ اکشااا وهایت ویتااات» ،زیرر رو هم
رسااات که هیچ یعنای یکه ویتااات و هیچ حقیقت یکهری
رویکرای رز و ع ویهیلیتم فعا رر ار پیش گرفته ب ا.
وج ا ودررا ریا بهو رت اورهری بعض رز یعناها ینطق تر
«هایدگر» بحث اررا که ی گ ید :رزوظر ویچه« ،هیچروگاری»
و رز چاشن ه ش به یررتب باالتری برخ راررود.
یاک ریدئ ل ژی و جهانبین ویتااات ،بلکه رو فضاااای رر
ویهیلیتام اقیقن رز جای شروع ی ش ا که شما به یاورر و
ی سازا و رین فضا رر بد به تاریخ و وضعیت یشابه بوچه
یتافیزیک و ویروی برتر باور ودررید و رلاته یهم رست به رین
ار عصر یدرن ار غرِ رتفاق رفتااه ی کند ،یعن ار رول،
ارک برس اید و بدروید چیزی به وام همگان ،وحدت جهاو ،
ویچه ررزشها رر ساارک ِ کراه و رینجاساات که ویهیلیتاام
خدری یکتا و اروای کل وج ا ودررا .هیچ پاساااخ ،وهای
جایگزین یتیحیت ی ش ا.
ویتت و رگر خدر پاسخ وهای شما باشد جهان اچار ریتت
رینهاا یجم عاه گفتماانهاای رسااات که باید با ت جه به
ی شااا ا؛ چگ واه یاکچیز ،یک یرکز ،ی ت رود عالوه بر
رویکرا فلتااف شااان اواا شا ود ،وقت بهط ر عمل وررا
خ ا ،کل جهان رر به وج ا بوراه باشد؟ رگر چنین یق لهری
شاعر یا هنر ی شا ید به چیزهای تازهتری ی رسید ،کاری
ارسات باشاد ،رسااس علم زیر سا ر ی روا و رین بتیار
که یک ویهیلیتاااتِ فعا روجام ی اهد اروهایت پ چ ب اه
فایل شعر /شمارهی هفتم 11 /
زیرر قصد وظم بخشیدن به چیزی رر اررا که یاهیتش ب وظم
خالوه رینکه ت جه ویژه ویچه به هنر بهعن رن وجه یعناساز
رساات .رگر به جهان وحشا اقیقتر شا ید و بهعن رن یثا
زودگ بتایار یهم رست و رز رین لحاظ حت بر علم برتری
ساااختمانها رر وگاه کنید ،اری یابید که همه تصاانع رود و
اررا .رگر تاریخ علم رر بررس ا کنید ،ی بینید که ار روج به
وظم کاه رز بن تاعیات ی کنناد با وق ع واگهاو حااثهری
ت لیاد بماب رتم ینجر ی شااا ا کاه وهایتش چیزی جز
طایع یااونااد زلزلااه ،سااایاال و ...رز بین ی روا ،ار ورقع
وااب ای زیین و زودگ ویتااات .ایدگاه قابلتأیل ار رین
هیچچیز قابلکنتر ویتاات و شااما ار وهایت وم ت روید به
زیینه وج ا اررا که ی گ ید :هنر ار جهت حرکت ی کند
سیتتم یکه و پایدرر برسید.
که جهت عکس علم رسات ،یعن علم به سمت ی روا که
ریااا هنر چااه ی کنااد؟ رز رین هیچ ،رین پ چ بزرگ چیزی
به واب ای زودگ ینجر ی شاا ا ،ارواا رت که هنر یحل
ی ساااازا کاه ار جهااان بیرون وج ا وادررا ،وقت بحا
ت لیاد زودگ سااات؛ ویهیلیتاااتترین هنریند ویز وهتنها به
ررزشگذرری یطرح ی ش ا باید بدروید که ررزش عال ترین
سامت وف و روکار زودگ وم روا بلکه قصد اررا با واب ا
ی لفهی قدرت رست که روتاو ی ت رود بن رر کتب کند و
کران ررزشهاای خررف ،ررزشهاای ایگری رر جااایگزین
روتااان ایگر ی ت رود بن رر رز اساات بدهد ،رینجاساات که
کناد ،یعن رز هنر باهعن رن یک قدرت و ویروی یحرک ار
و وساایله» رر یطرح ی کنند که
جهاات ت لی ادِ زواادگ بهره ی برا .ویچااه ار ی را رین
کم ویتااتها بح
«هد
بهعن رن یک رویکرا ویهیلیتت قابل بررس ست.
ررزشگذرری ی گ ید :هر بوچه فاقد حقیقت غای ساات رز
رگر اقت کنید یت جه ی شا ید که تقاطع بین ویهیلیتم و
وظر یک هنریند یحک م به واب ای رست و چ ن یحک م به
بوارش ایتاام وج ا اررا ،پیشتر گفته شااد ویهیلیتااتها به
واب ای شااده ،بعد رز واب ای یک «هیچ» رتفاق ی رفتد که رز
ویروهای برتر همچ ن خدر ،رودیشاااهی برتر و تمامکننده یا
بن «هیچ» باید ت لید لذت کرا.
رهار رعتقاای ودررود .وقت ویروی برتر رر قا ریاسات رفررا هم برری شاما قابل قا
ودررید یعن
ویتت .ویهیلیتتها
بارها شاده که رز ین بپرسااند ترت هنر چیتاات؟ ار پاسااخ بااید گفت که ترت هنر همان ترت زودگ سااات و زودگ
«همگان» رر را ی کنند و به جایعه رعتقاا ودررود ،رینجاست
پرش ر و سریتت رست .یا رز طریق هنر با ت لید جهانهای
که به بوارشایتااتها وزایک ی شا ود زیرر بوارشایتااتها
ییکروساااک پیک و البیروت ،زودگ رر بتاااط ی اهیم ،رز
ضاامن باور به جایعه برری «فرایت» ررزش ویژه قائلرود و
قصااه و اروغ حر
ی زویم ،ار رفتاااوهها زودگ ی کنیم.
رین تمرکز روی «فرایت» ،وقطهی رشااتررک ویهیلیتااتها و
ارورقع یا اروغ ی سازیم زیرر شعر و ارستان اروغ رست و
بوارشااایتاااتهاسااات .ار وقطهی ایگر ویهیلیتاااتها به
عینه رتفااق وم رفتند و یا عین بوچه رتفاق رفتااه ویتاااتند،
رگزیتتاوتیالیتتها وزایک ی ش ود .بنها ریا سع ی کنند
پس هنر ورالتر رز حقیقات رسااات ،یاک حقیقات یتن که
باه ویهیلیتااام وحشااا ویچااه ورکس بزوناد ،ارحاال کااه
حقیقات ورقع رر روکاار ی کند ،چ ن حقیقت ورقع یک
بوارشایتتها چنین قصدی ودررود و رینجاست که ترسناک
اروغ زیتاات ساات که یا بن رر تجربه کراهریم ،ول ار هنر هتاااتیم که ت لید
و خرربکار جل ه ی کنند ،ارواا رت که هیچ بوارشاایتاات
یا با یک حقیقت یا اروغ ت لیدی طر
خررِکار ویتااات و یتفکررن بوارشااایتااات به هیچ عن رن
زواادگ ی کنااد؛ ار کتاااِ رو ویچااه ار بخش «ررراهی
رینگ واه رفتاار وم کنناد ،برری وم وه فرای یثل «ییشااال
یعط
به قدرت» عل رغم هشاادررهای که اراه شااده با
ف ک » روحیهی برری ارشاته یا «و رم چایتاک » که چندرن
تشاریح ویهیلیتام روبهرو ی شا یم ،رو ررزشهای گذشاته
ا خ ش رز رو ودررم بوارشیتت ست ولحطلب.
یاوند یتایحیت و هر ررزشا رر که ار تهنها وهااینه شده
رز وظر رجتماع و ریدئ ل ژیک ویز بوارش ایتاام و ویهیلیتاام
رسااات ،وقد و روکار ی کند و ار سااا یین بخش رز کتاِ
فعا به هم وزایک اررود.
س ا یش سااع اررا رز پرَوت ایپهای جدید ررزش بتااازا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 11 /
تصا ر بتایاری رز رفررا ،قررر ویتت رین ررزشها
یاک ویهیلیتااات فعا بتااایار حائز رهمیت رسااات .یک
برخال
غاای بااشاااناد ،رینهاا هم باید واب ا شااا ود ول ررزش
ویهیلیتت هرگز ت جه به ایروز وم کند و یدرم ی خ رهد
زیاو شااان باق رساات و رین کاریساات که هنریند روجام
حقیقت ریروزی و یدوظر خ اش رر بتازا.
ی اهد؛ برری یثا ریررو ها هن ز به «حافظ» عالقه وشاااان ی اهناد و رین یعن یعناای تفکر خالق رر وم اروند ،حتا بعضاا رز شاااعررن که راعای یدرن ب ان اررود «حافظ» رر سااتایش ی کنند ،ارواا رت که حافظ یتعلق به قرن هفتم رسات و ربط به قرن حاضر ودررا ،ریا ار عین حا ررزش «ار زیاو » اررا .طایع رساات رگر ارئم شااعر حافظ ی کد ش ا ایگر یعنای ت لید وخ رهد شد و رین یتالهریست که ویچه و بعضا
رز فیلت فان غرب بن رر ارک کراهرود ،ول
ار ریررن رین رتفاق ویفتااه رسااات .بتا ایاری رز شااااعررن و روشنفکررن ریررو هن ز ار پ رین هتتند تا تفکری قدیم رر که تاریخ یصارفش به پایان رسیده رحیا کنند ،ار حال که فکرهاای ایگری بااید ت لید شااا ا .چرر ار ریررن کتااا شااجاعت حر
زان رز ریروز رر ودررا ،چرر هن ز یهمترین
شاعررن ریررو ،شاعررن یراهرود؟ چیز ایگری که رز وظر یک ویهیلیتت ررزش اررا «طایعت» رساات و طایعت چیزیساات که شااما رز بن هنر رر کش ا ی کنید و به ط ر روحصاااری وج ا اررا ،یثل ینظرهری زیاا یا ه ری خ ِ که هر او زودگ زر هتاااتند .زودگ یاهیت باه روز اررا و یدرم به سااامت فرار حرکت ی کند ،رز رین لحاظ یک رز ی لفههای رول رابیات و یدرویتت ت جه به رین لحظه و رکن ن رساات .رواالن برری همین رساات که بثار تازهری رر که ریروزه ت لید ی ش ا و یدرن ی وایم وه یدرن! پیشتر ویز گفتم که یدرن یعنای رکن ن و ار حا حاضااار ی اهد وه و ! یدرن یعن هر چیزی که ریروز و شته ی ش ا ،حتا شاعررن کالسایک که ریروز غز ی و یتند و تکیه بر سنت اررود، یدرن یحتا ِ ی ش ود ار حال که کارشان تازه و و ین ویتت .ی گ یم یدرنرود چ ن ریروز و شته شدود ،و یدرن ویتااتند چ ن تازه و خالق ویتااتند ،یعن شااعر و ارسااتان و یدرن چیزیست که ریروز و شته شده و تازه رست ،یعن یشاابه بوچه حافظ و فراوسا و شتند ویتت و رین رز وظر
فایل شعر /شمارهی هفتم 12 /
انواع روايت
روریت رررئه ی کند .بیا رروی که با ضااامیر رو شاااخم ی و یتاد خ اِ قهریان ارساتان رست یا شاهد یاجرر ب اه؟ بیا به ق
«فل بر» بهیثابهی خدر یک رروی غیرشااخص ا و
همهچیزارن رساات و بر کل رتفاقات رشاارر
اررا؟ یا رینکه
رروی خ ا ویز یثل شاااخصااایت های ارساااتان ،رطالعات یحدوای رز یاجرر اررا؟ ژررر ژوت فاوااالهری بین روریت و بیان رروی قائل رسااات؛ رینکه روریت یتاااتقیم باشاااد یا بزرا برریش یهم رسااات و همچنین بر ینطق روریت با ت جه به زیان یتن تأکید ی کند. یک شکل قدیم روریت وج ا اررا که ار بن رروی ،اروای کل رساات یعن تمام رخدراها ،رتفاق رفتااه و حاال رروی- خدر که به همهچیز بگاه رساات ،با رسااتفااه رز فعل گذشااته، یاوقع رر شارح ی اهد؛ یثل خاطرهو یت و یا زودگ وایه. چنین و یتااندگاو یعم لن رز رروی اروای کل غیریحدوا یا رساسن ار ی رجهه با هر یتن با روریت سروکار ارریم ریا
رستفااه ی کنند که سرو شت همه رر رقم ی زود.
ارک تخصاصم رز روریت ،کمک ی کند که یتن رر ارست
رساااس روریت بر حرکت رساات؛ یثلن ار شااعر تمهیدی
تاأویال کراه و بن رر طاقهبندی کنیم .یا ار هر یتن راب با
روتخاِ ی ش ا و سپس یک رتفاق ،وظم یتن رر بههم زاه و
طرز و شی ه رررئه روبهرو ی ش یم که و ع روریت یهمترین
بن رر وایتعاا ی سااازا .پس وقش و یتاانده یا شاااعر
وقش رر ار بن بازی ی کند .رینکه بدرویم زرویه اید چیتت؛
چیتت؟ رو باید بشفتگ رخ اراه رر کمروگ کراه و فضا رر
و رروی کجای کار ریتاتااه و چقدر رز شخصیتها ی ارود
به ساامت تعاا بکشاااود .ار ارسااتان ،شااعر و یا یتن که
ب اه؛ یهم رسااات .رینکه فریت
روری ساات ،یعم لن ج می پایدرر وج ا اررا که یک حااثه
روریت رر شاااناساااای کنیم؛ یثلن رینکه با خاطره طرفیم یا
و رویدرا ،باع
ب وظم ار بن ی ش ا و و یتنده ار راریه
رروی اررا برری چااه کتااا ی و یتاااد و بیااا اررا بیااان
باید شاارریط رر به حالت طایع و وریا خ ا بازگرارود.
سارگذشت ی کند؛ رز رهمیت بتیار برخ رارر رست .رروی
یثلن ار یک فیلم سااینمای ،خاو راهری هتاات که جریان
رز چه بازهی زیاو ی گ ید؟ گذشته؟ حا یا بینده؟ رینها
زودگ شان عاای رست ول واگهان خاوهشان رر ازا ی زود
همه ،و ع روریت رر یشااخم ی کنند و ار روریتشااناس
و حالت واپایدرر ار زیتتشان پدید ی بید .ار راریه پلیس،
بتایار یهم هتاتند .یعم لن به تناسب شخص که ار حا
ازا رر استگیر ی کند و یا و ری ر یتروقه رر پس گرفته،
شاارح یاجررساات ،رو رع روریت وج ا اررا .ار رین زیینه
به بنها باز ی گرارود و زودگ شاان اوباره پایدرر ی شا ا.
یتفکررو یاوند «روالن بارت»« ،تزوتان ت اورو »« ،ژرن
رین و ع سااااهی روریت رساات یعن بر رساااس فاوکشاان
ب اریار»« ،والایمیر پررپ»« ،ژررر ژوت»« ،ژولیا کریتاات ر»
(کارکرا ،عمل) ارستان ،ی ت رن رین فری
رر بهکار گرفت.
و ...وظریهپرارزی کراهرود .یثلن ب اریار با بررس کُنشهای
ار رُیان ویز روریت حرکت بلترواتی (باال و پایین ) اررا .و
رورنشناساوهی روریت ،بح های جالا ار رین باره اررا یا
ار بن یدرم با کنش تعاا -عدمتعاا ار بازسااازی روریت
بارت با ت جه به رینکه ارسااتان رز زبان رو شااخم و یا
روبهروییم .یعن رتفاقات به شاکل سین س ار ط
رُیان،
قهریان یا یک ایگر وقلشاده ،تقتیمبندی خ ا رر رز رو رع
ریجاا ورقعه و تغییر روریت ی ش ود.
و بیا بر کل ارساااتان ورق
باع
فایل شعر /شمارهی هفتم 13 /
شاهر حت رجازه ودرریم گ شهری چاار بزویم .حاال ول چه
انواع راوی
ررحت خ ربیده زیر چاار ،بیدررش وکرام .بررم بیدم بیرون، هماه جا به وظر بشااانا ی بید ،جااه ری که رز کنار چاار
1 یااا سااااه و ع رروی اروااای کاال ارریم ،رول رز لحاااظ ررزشگذرری خنثاساات ،یعن هر رتفاق ار جناح خیر و یا جاههی شاار ب رفتد ،رو واررحت یا خ شااحا وم شاا ا و برعکس «فراوساا » بعد رز یرگ سااهررِ ار «شاااهنایه»، ی یه وم کند. رروی ارواای کال چنادگااوه هم ارریم که بهعن رن یک رز شاااخصااایتهای ارساااتان روریت ی کند و یدرم تغییر جا ی اهد .یا رروی اروای کل که خدری یتن رست و همهچیز رر رتفااق رفتاااه فرض ی کند و با رفعا گذشاااته یاجرر رر شرح ی اهد.
ی گذشاات شااایهِ رره ب ا که خاوهیان رر اور ی زا .چاهِ بِ ،چرخخیاط ،بن طشت ،رولن رین ارختِ برگریخته رر هم که خ ام کاشته ب ام ،رینجا که حیاطِ خاوهی خ ایان رست پس خ اِ خاوه ک !؟ ترسیده ب ام ،با عجله برگشتم به چاار ،یاار بیدرر شده ب ا ،زُ زاه ب ا به عکت رز پدر که پارسا رودرخته ب ا و البهالی هایهای گریهرش به زیین و زیان فحش ی ارا .پدر باالخره کار خ اش رر کراه ب ا، خاوه رر براه ب ا که بفروشد» ارستاوک «زلزله» ،رز کتاِ تختخ رِ ییز کار ین رست ار رین و ع روریت ،یا رو رع «ین» ارریم یعن ارساااتان رز طریق ضامیر رو شخم تعری
ی ش ا .کِ چنین رتفاق
ی رفتد؟ او حالت اررا :
2
)1رو شخم ار حا شرح یاجرری ست که برری ایگررن
رروی رو شااخم یعم لن همان قهریان ارسااتان رساات ،رو
رتفاق رفتااه رست.
گااه رز طریق ین و گاه رز طریق یا روریت ی کند .رین
)2رو شااخم هم بخش ا رز روریت ی ش ا ا یثلن وقت
و ع روریت ی ت رود ار هیئت اروای کل ویز حاضاار شاا ا،
قهریان ،خ ا روست.
بهگ وهری که بر کل ارسااتان رشاارر
ارشااته باشااد ریا رین
گاه هم با روریتگرارو ی رجه هتااتیم و چند کاررکتر ار
بگاه رر به خ رونده ل ودهد:
یقاطع یختل ،هر بخش رر رز زبان خ ا روریت ی کنند
«وقت بیدرر شاادم کم ارا ارشااتم که وم اروتااتم رز کجا
یاوند ریان «خشم و هیاه » یا «شازاه رحتجاِ».
ی بید ،پاوتاماو هم بر سینهرم ایدم که قدری وگرروم کرا
برخ روقات یمکن رساات رروی ،اوربین باشااد یعن بر
ریا تا وگاهم رفتاا به سااقف که ایگر ساافید وا ا و فهمیدم
شاوههای یک وفر قرررگرفته و هر بوچه ی بیند ،روریت کند.
تمام شااب ت ی چاار خ ربیدم ،رز شاااای ت ی پ سااتم
رروی ین واارر هم هتااات کاه تاک تک پیش بیدها رر
وم گنجیدم .ساارروجام پدر به ق لش عمل کراه ب ا و بیده
عکسبرارری و تعری
ی کند.
ب ایم پیکویک! بن طر تر یاار خ ربیده ب ا تنها ،پدر هم رحتمالن رفته ب ا بیرون که ه ری بخ را .طفل برری رینکه یاارم رر خ شااحا کند حاضاار شااده ب ا تن به رین ساافر بدهد .پریشب بح شان شده ب ا ،پدر ی خ رست خاوه رر بفروشاد و رره شاهر ش یم ،ی گفت یک سا ایگر سارر باید بروا یدرسااه ،اوساات ودررم اخترم ار اهات ارس بخ رود .یاار ول زیر بار وم رفت ،ی ترسید خاوه به اوش شا یم ،ی گفت رینجا الرقل ساقف باالی سریان ارریم ،ار
3 ار روریات خطاب ،رروی یتاااتقیمن یخاطب رر وررا یتن ی کناد و رینجاا با ضااامیر ت ساااروکار ارریم و رینگ وه و یتنده سع ی کند یخاطب رر تحریک کند تا ار و یتش یتن شررکت ارشته باشد:
فایل شعر /شمارهی هفتم 14 /
« ...ه ت که پشات رین یاویت ر وشتته ی خ ره ارستاو
بخشاا رز ارسااتاوک «ار ودررا اریا» ،رز یجم عه ارسااتان
بن یت ا که جملهی رولش گم شااده ،اواا فعل ی گرای
«بدکاری»
فررری که وقت ت رر اید ،بزود به چاک و زیر خ اکارت یثل شایطان اواالش بدوی ،برسا به ته ،تهِ رین ارستان که
5
جملهی رولش یثل ت گمشااده پ فرار ی گراا! پیش رز
ار رین و ع روریات ،رروی یدرم تغییر ی کند و یعم لن ار
بوکه بیای پدربزرگت رفته ب ا ،یااربزرگ هم کم ایرتر،
رُیانهای پُتتیدرویتت بتیار رز بن رستفااه ی ش ا .رینجا
بعد عم ها ،عمهی یهربان و خالههات ...همه رفتند! فقط ت
گاه رروی اروای کل رساات ،گاه سا م شخم و گاه
رینجا زودگ ی کن ،ه کلمه!»
رو شاااخم یعن یک رز قهریاانهای رُیان اوربین رر بر
بخش رز ارستاوک «ه کلمه» ،رز کتاِ «تختخ رِ ییز کار
شاااوهرش ی گذررا و ورقعه رر رکررن ی اهد .ار ضاادم رُیان
ین رست»
«هریافروایت» بتایار رز رین شی ه ار روریت رستفااه کرام، ار رین ضادم رُیان ،ربتدر شهریار شروع به روریت ی کند ریا
4
واگهان بد به شااهال ی شاا ا و ار راریه ،اروایکل یحدوا
یعم ترین شاکل روریت با رساتفااه رز رروی س م شخم
روریاتگری ی کناد و رین تغییر رروی ار هر بخشااا که
شاکل ی گیرا .رینجا رروی یدرم شخصیتها رر ،رو و بنها
رور زیاو به هم ی خ را راریه اررا.
ی واید و خ ا وقشاا ار ارسااتان ودررا و یدرم رز فکرها و
رینها تنها کلیات سااات ارباره رو رع رروی و بعدتر ی ت رن
ی زود و فاعل یتن ویتااات.
اقیقتر باه رین یق لاه پرارخت یثلن شاااکل روریت یا و ع
رروی سا ا م شاااخم ویز به ساااه گ وهی تهن و عین و
رروی ار شاعر چندودری کایلن یتفاوت رست .رساسن یا
بلترواتی (تهن -عین ) تقتیم ی ش ا:
ار شاعر با شکتت و گاه با تعلیق روریت روبهروییم ،رز
«زیر بفتاب که بر همهجا رفتااه ب ا عم ا ،با یاارش بیده
رین جهت که ار شاااعر قررر ویتااات به یخاطب رطالعات
ب ا لب اریا ،وشاتاته ب ا روی ارغ یاسهها ،ی ج بیده
اقیق بدهیم یا ینطق ارساتاو رر رعایت کنیم .ار ارستان رز
ب ا و خ اش رر یاالوده ب ا یَلس به پاهای تا زرو برهنهرش،
بوجاای که ی خ رهیم شااارح یاجرر اهیم بیشاااتر به یجاز
یثل یرای که ار ییهماو یجللی اع ت به رقم بکند،
یُرسَل و روربط هم وشین کلمات ت جه ارریم و خط سیری
بنقدر وقار ارشات که اختر وت روتاته ب ا ج رِ را بدهد،
ارسااتاو که و یتاانده وم ت رود بدون طرح تمهید قطعرش
پا شاد ،شل رری که پاچهرش رر تا زرو باال زاه ب ا اربورا،
کند ریا ار شاااعر با رساااتعاره و روربط جاوشاااین کلمات
ت شاارتِ وا رت رش رر کند و حاال یاوده ب ا رز کجا وررا
ساااروکار ارریم و شااااعر یجا ر ویتااات به تمام جزئیات
شاا ا ،وم اروتاات که ار ودررا اریا ،ویموگاه به یاار
بپرارزا و رگر رین کار کند؛ شعریتِ یتنرش رز است خ رهد
رودرخت و اساات تکان ارا و با ی ج که بیده ب ا رفت،
رفت و یثل فراوساا ،شاااهنایه یا چ ن ی ل ی ،یثن ی و
یاارک به تن تررشایدهی اختر زُ زاه ب ا که کمکم ارشت
یعن ی خ رهد و شات .ارورقع شاکتت و تعلیق روریت رز
ار بِ گم ی شد ،ی جهای ب شماری بیده ب اود و است
یهمترین تکنیکهای شعریست که پیشتر بدرن پرارختهریم
خال برگشااتند ،حاال بفتاِ رفتااه ب ا رُریب روی بِها و
و باز خ رهیم پرارخت.
ویژگ هاای رو و بنها حر
اخترک ویایده ب ا هن ز ،یااَرک یاوده ب ا رز کجای وااحنه خارج ش ا»...
فایل شعر /شمارهی هفتم 15 /
کرا پیاام یعن ی و تهنیت رثر رر حفظ کند ریا حجاِ رر رز
اسطورهزدايی
راهر رفتاوهها برارشته و بدرن هیئت ریروزین اراه رست. بای ار ط
تاریخ یدرم ار ت ضیح وااروتتههای که عاجز
رز ارکشاااان ب اه؛ به یتافیزیک و واییدههای فررورقع پناه براه رسات ریا ریروزه که پیشرفت علم ،ارک تازهری رر رز یفاااهیم رررئااه اراه و فیزیااک ،بخش بزرگ رز یاااورر رر تصاار
کراه ،رینگ وه حجاِها رز روی رفتاااوه برارشااته
شاده و یاهیت تازهری پیدر کراهرود .رفتااوه ت ضیح ی اهد چگ واه هر چیزی پادیاد ی بیاد و باه زوادگ خ ا راریه ی اهد یعن ارورقع یک و ع ارستان رست با رین تفاوت که ارستان رر ی شن یم و تمام ی ش ا ،ریا رفتاوه با روتان راریه پیدر ی کند و پایاو ودررا .به عاارت بهتر رز رَسَر(بدون سر، بدون بغاز) بیده و تا رپد(بدون پا ،بدون پایان) با یا ی یاود، گرچه یدرم تغییر شاکل ی اهد .بهعن رن وم وه :سایاووشان کاه بیین ریررو سااات ،باه یرور لااس ع ض ی کند و به عاشاا رر بد ی شاا ا؛ حتااین بن عل جای ساایاوش رر ی گیرا و تاا ریروز رین جریاان راریاه پیادر ی کند .ارورقع رساط رهشناس اروش ست که وضعیت ریروز رر با ت جه به رساط ره ،کلمهریست سای که ریشهی هندورروپای اررا؛ راهرن رز «سا ترر» که ورژه ری ساااوتااکریت رست و یا رز Historyو Storyکه ار روگلیتاا یعنای تاریخ و ارسااتان ی اهند و ریشاهری التین اررود؛ ی بید .به هر و رت ،ین ار رین بح
بیشاتر رز رفتااوه یعن یعاا فارسا رسط ره
رساتفااه ی کنم .یعم لن شخصیتهای رفتاوه ،فررطایع رود و ریروزه باورپذیر ویتاتند .بام وختاتین ،برری ارک هتت رز رت ارستانپرارزی کراه که رین ریر به یرور زیان بد به باور شااده و حا با پیشاارفت علم ،خال شااان به رثاات رسااایاده و بتااایاری رز بن رعتقاارت و ری ر یقدس ،باطل شاادهرود .وختااتینبار «کار ب لتمان» که رربطهی وزایک با «یارتین هایدگر» ارشات؛ سع کرا عصر کن و رر با ت جه به رویکرای رگزیتاتاوتایالیتت بازتعری
کند .ب لتمان ار
بثارش ار ی رجهه با رفتاااوههای سااای و یتاایح ،تالش
گذشته ی را بررس ساختاری قررر ی اهد. یثلن ار زبانهای هند و رروپای که اررری زیریجم عههای یتن ع یثل روگلیتاا ،فرروتاا ی ،فارساا و هندیساات، رساط رهشاناسا بتایار رریج رست؛ بهعن رن وم وه ار زبان هندی ورژهی «کایاس ترر» رر ارریم .کلمهی کایاس ترر رز او ورژهی «کایا» به یعنای عشق و «س ترر» که رفتاوه و رسط ره یعن ی اهد تشاکیل شاده رسات پس یعنای بن ،رفتاوهی عشااقبازیساات .رگر ار گ گل اربارهی رین ورژه جتااتج کنید یت جه ی ش ا ید که به پ زیشاانهای عشااقبازی گفته ی شا ا .رین یک علم و اروش رست؛ علم که رز گذشته و تقریان ربتادری تااریخ ی بیاد و هن ز راریه اررا .هر بخش کاایاااسااا ترر ،یااک خاادر و یصااادری اررا کااه وح ه یااا پ زیشنهای یختل
سکس رر وشان ی اهد یعن هندیها
رساتاا رین کار هتتند یا یثلن ژرپن ها که گیشاها رر بهعن رن روساااپ هاای رشاااررف پرورش ی اراود ،بنها رر رز ییان بهترین ،باه ش ترین و زیااترین زوان روتخاِ ی کراود .ار
فایل شعر /شمارهی هفتم 16 /
ریررن هم ساااریال به وام «ساااا های اور رز خاوه» پخش
همهچیز رز جمله شاعر ،ارساتان ،سایاست و ...کاربرا اررا.
ی شد که رین سریا ،یاجرری گیشاها رر به تص یر ی کشد،
یثلن بشنای زاری ،و ع رسط رهزاری ست بنابررین رین او
ریا ارستان رین سریا رر کایلن تغییر اراهرود.
بااهم ررتاااط تنگااتنگ اررواد و ار هم تنیاده هتاااتند و
ار رسااط ره و یا ارسااتان که ی واو ها بن رر Historiaتلفظ
همااه چیزشااااان بااه هم ربط اررا .زیاااو کااه ررجع بااه
ی کنند ،با تاریخ و ارستان ی رجه هتتیم.
رسااط رهزاری وااحات ی کنیم باید رز هر وظر بن رر ی را
رسااط رهشااناسهای جدید به علم رفتاااوهها «ییت ل ژی»
بررساا قررر اهیم .یثلن ار برخ را با شااعر «بتاام رلمهر
ی گ یند و رسط ره رر به «یی » بد کراهرود .ار ییت ل ژی
رلمهررن رلمهیر» کااه ار کتاااِ «ین ار خطرواااک زواادگ
با تط مر یا حرکت تاریخ رساط رهها طر
هتتیم و رینکه
ی کرام» ینتشاار شااده ،وقاِ رز واافات ر برارشااتهرم.
چگ وه به ریروز رسااایدهرود .رین ،علم یطالعه رسااات یعن
هماانط ر که ی اروید رحیم رز رَحَمَ ی بید و رَحَمَ قلب یا
چگ واه اگرایتااا اررواد و ار واخ ابگاه جمع یا ثات
یعک س شادهی یهر رست ،به همین الیل ار بن قتمت رز
شاادهرود .ارورقع یجم عهی رطالعات هتااتند که رز رساار،
شااعر به جای رحمان ،یهررن و به جای رحیم ،یهیر بورام.
واخ رسااته ار فکریان ضاااط شااده ،وررا زیرساااختهای
یا ار پایان شااعر رز «یارساال اوشااان» یاا ی شا ا بوجا که
تهن یان شااادهرود و یا واخ ابگاه وتاااات به بنها رز خ ا
کاساهی ت رلتش رر بهعن رن تابل ی وقاشا ار ومایشگاهش
ورکنش وشان ی اهیم .یثلن زیاو که وام رستم به گ شیان
قررر ی اهد ،رین ویز و ع رساط رهزاری رز وقاشا رست.
ی رسااد ،یا بهعن رن یک ریررو ،واخ رسااته تصاا ررت رز
همانط ر که گفته شاااد ار همهچیز رساااط رهزاری وج ا
شخص ق ی و ویرویند پیدر ی کنیم .ار رول رسط ره ،یک
اررا .ار جای ایگر رز همین شعر ،رسط رهزاری رز وام ویما
رفتااوه و ارساتان تاریخ سات .رفتااوه به یعنای رفت ن یا
وج ا اررا؛ جای که به رساام «عالیه خاوم» رشاااره شااده که
چیزی جااوی ست؛ جااوی به یعنای غیرقابلباور ب ان وه
زن ویماست و و ع وگاه ویما به عالیه خاوم رر وشان ی اهد.
رینکه لزوین وج ا ارشته باشد .حا یا بهعن رن یک شاعر
رز قررر یعل م یک رز کاارهاای روزروهی عالیه خاوم فررهم
چگ وه با رساااط رهها بازی ی کنیم؟ ار روااال کار یا رین
کران بتاااطِ تریاک همتاارش ب اه و رین ،ویمای ریررو و
کنیم؛
پدر شاعر و و تفکر یدرن یاست .ار بن شعر ،و ع رفتاری
رسات که ار ی رجهه با رساط رهسازی ،رسط رهزاری
یعن هر چیز ساانگ شااده رر تغییر اراه ،به اواا جایگزین
رر که ویما با عالیه خاوم ارشاات ،وقد کراه و رینگ وه ،شااعر
برری بن بااشااایم و رگر وت رویم بن جاای خال رر پُر کنیم،
یاهیت رساط رهزار پیدر کراه رست .ار ورقع یک رز رهدر
گرفتار تکررر و تاعیت رز سانیت ی ش یم .هماوط ر که قالن
رساط رهزاری ،ساتیز علیه اوبلیزی ست که ار جایعهی یا
گفتم یک رز کتااااو که ار رین زیینه یطالعات بتااایاری
وج ا اررا و رساااساان وگاهِ خیر و شااری ترت یا ریررویان
ب لتمان یتفکر بلماو سااات .رو
رسااات و ترتن رویکرای زرتشااات یح ر و اوبلیتااات به
یک رله ارن ب ا که بر رسااس فلتفهی هایدگر به یطالعه و
پادیادههاا ارریم .زرتشااات وه به یثابهی یک پیایار ،چ ن
تحقیق ار زییناهی رساااط رهزاری پرارخات و کتااِهای
هیچکس هرگز زرتشات رر پیایار وم اروتته ،بلکه رو رولین
زیاای و شات یثل «عهد جدید و رساطیر»« ،ریید یتیح و
فیلتا
ِ اوبلیتت رست که ار بی زههایش ،شیطان بندهی
یتاائلهی رسااط رهزاری » یا «عیتااا یتاایح و رساااطیر».
خدر ویتااات .یا ار روساااتا با «رهریمن» یا خدری شااار و
رساالههای یختلف که رو و شاته ،بر خیل ها تأثیر گذرشت.
«ره رریزار» که خدری خیر رساات روبهرو هتااتیم که هیچ
ب لتمان ار رساااط رهزاری ،یتفکر بتااایار یهم رسااات و
وربتااتگ به هم ودررود و یثل سااایر رایان ،یک بندهی بن
کتاااو که ی خ رهند ار رین زیینه رطالعات کتااب کنند،
ایگری ویتات .ار ورقع یاوند ایگر رایان ویتت که شیطان
باایاد تاألیفااتش رر بخ روند .حاال رلاته رساااط ره زاری ار
به اساتب سا خدر رفته باشاد و خدر هم چاپل س رو رر
روجاام اراه ،کار رواول
فایل شعر /شمارهی هفتم 17 /
قا
وکراه باشاد و رز ارگاهش رروده باشد .زرتشت رولین
کالسیک رست چ ن رسط رهزاری با یا رینهمان ،یعاور و
یتفکریسااات کاه شااار رر باا خیر برربر قررر ارا و جالب
همرره رسااات .هنگای که به ارک باالی رز رساااط رهزاری
رینجاست که رو رودیشهی بد رر شیطان ی پندرشت ،برعکس
برسایم ،ایگر ویازی به بوران رسم ویتت .یا تقریان بعد رز
ایگر رایان که برری شاایطان یا خدر شااکل و شاامایل یا بت
« یارک اوساااا» با رسااط رهزاری ارگیر هتااتیم یعن رگر
ی سااختند .زرتشاات همچنین ره رریزار رر رودیشااهی ویک
پیش رز یارک اوساا ،کایاس ترر یقدس ب ا ،ساا کایلن بن
ی اروتت ارحال که رایان ایگری که روی کار بیدود برری
رر زیین و زیتااات ی کناد و ار کتاِ «فلتااافه ار رتاق
خدر و شیطان جتمیت و وج ای قائل ب اود.
خ رِ» ار رین باااره ی و یتااااد .رین هااا همااه و ع
«ویچه» ار برخ بثارش به وقد یتیحیت ی پرارزا و رز رین
رسااط رهزاری ار رابیات رسااات ،بنابررین رابیات ،کُنشاا
بابت با ب لتمان وزایک اررا .ویچه ارودا ب ا یتیحیت رر
رفتاااوهزار ار خ اش اررا .هر تصاا یر و تخیل تازهری که
غلطخ رو کند ،وقت که یتاایح غلطخ رو شاا ا ار ورقع
ت لید ی شا ا به وح ی رساط رهزارسات ،یعن تا رو
و
ت ررت غلطخ رو شاده رست ،یعن رسط رهها غلطخ رو
ق روین قال رر وشکند ،وم ت رود زوده ش ا.
شدهرود .ویچه ار فلتفه ،هنگای که با یتیح برخ را ی کند
خالوه رینکه رگر یعنا ،ینش و ریشهی ساوتکریتِ رسط ره
یک رسط رهزارست .رز رین ینظر ،ب لتمان هم یک ست یثل
رر اوااا کنیم باه سااا ترر ی رسااایم که ی واو ها بن رر به
ویچه .اروتیجه با خ رودن کتاِ های ب لتمان که ار ریررن ویز
،Historiaروگلیتااا ها به Historyو عرِها به رسااااطیر
ترجماه شااادهرواد ی ت رویم باه ارک باالی رز یتااائلهی
تادیل کراهرود .رلاته ار رین ییان ،رز همه ارساااتانساااازتر،
رسااط رهزاری و رینکه چه وقشاا ار پیشاارفت شااع ری
عرِها هتااتند چ ن بدوی ب اهرود و با ت تم و بت ساار و
فرهنگ جایعه اررا ،برسااایم .رساااط رهزاری ربعاا یختلف
کار ارشتهرود .اروتیجه هر چیز تازه و جالا ی ایدود ،بن رر
اررا که ی ت رود ار رابیات ویز اواا شاا ا یثلن ار شاااعر
تادیل به ریری یقدس ی کراود.
فارس ا ،غز ،یا ایگر قالبهای کالساایک و حت قاعدهی
وقت رساات که باز رز و فکر کنیم به رینکه رفتاااوه چقدر،
تررزوی وزن ،یک رسااط ره ب اه که ار رواال ،رز «رلمُعجم»
چگ واه و چرر ار هماهجاا وقش اررا؟ چرر هرکادرم رز یااا
گرفته شااده و رز اه قرن پیش یعن تقریان همزیان با وروا
ارستاو ارریم و هرکدرم رز رین ارستانها وتات به رفتاوهها
رسااالم به ریررن با یا ب اه رساات .ویما ار ی رجهه با شااعر
یا ییتهای قال ،تعری
ی شا ود .چرر یتئلهی روتان که
کالساایک رسااط رهزاری ی کند و قاعدهی تررزوی وزن رر
ساکس رسات ،رینقدر یخف ی شا ا؟ قضیهی کایاس ترر
باطل ی کند .شایل ویز همین کار رر با رسط رهی و پا ،یعن
چیتاات؟ بیا ریشااهی رین همه جنگ و تقتاایم قدرت به
ویما ی کند .بعدها ایگررو ساااررغ شاااعر ینث ر ی روود و
خاطر اساتیاب به ساکس ب اه رسات؟ بیا رایان و سیاست
ب خیاا وظاام بوری ی شااا ود و رینگ وه رز شاااایل ویز
رینگ وه کاساا ی کنند و هدفشان بهو ع پنهان کران ریر
رساااط رهزاری ی کنند ،ی خ رهم عن رن کنم که ار شاااعر
یمن ع رست؟ ارک رسط ره و اروهایت رسط رهزاری کمک
یدرم با رسط رهزاری ی رجه هتتیم .تا ریروز فروغ ،یک رز
ی کند که الرقل یتتقلتر فکر کنیم.
ارخشانترین ستارههای شعر یعاور ب ا ،ریا بعد رز جناش کالج شعر ،فروغ زاری ویز بد به ریری یعم
شده رست.
رگر یااک رابیااات رز خ ا رساااط ره زاری وکنااد ،هرگز و وم ش ا ا .رگر قالن ریر و بعد رز وااد سااا کهنه ی شااد، ریروزه بالفاوله بعد رز و شتن ،کهنه ی ش ا .تمام چیزهای که قالن خلق کرایم وتااات به چیزی که رالن ی و یتاایم،
فایل شعر /شمارهی هفتم 18 /
فرمت نقد
باه ربعااا اروو و بیروو بثار ی پرارزا .رویکرا تأویل گرریااواه ،زیریجم عه ری رز برخ را رساااتتیک و زیاای شااناساااوه ار وقد رساات ،یعم لن وقت رثری رر به تأویل ی وشاااینیم ،رویکرای هرین تیک رر برگزیده ریم .ار وقد بههیچوجه وااید رثر رر ررزشگذرری کرا و بن رر شااعری خ ِ یا بد وایید چرر که ررزشگذرری ار وقد و اروری رویکرای کالسایک رست و رلاته وریفهی یک ینتقد ،وشان اران و شااکافتن رثر رساات بهط ریکه فاواالهی بین یتن و یخاطب رز بین بروا و خ رونده خ ا رر ار و یتاااش رثر سهیم بدرود .رز رین طریق ،با ارک که رز طریق ه شگرارو ینتقد پیدر ی کند رز وقد تأثیر بگیرا. یک ینتقد ار وقد و یقالهی خ ا سااخن رز «بایدها» به ییان وم بورا و تنها پیشاانهاارت خ ا رر رررئه ی اهد .اروری کران یک رز رشااتااهات یتاالم یک ینتقد رساات و هیچ ررتاااط با برخ را هرین تیک یا رساااتتیک با رثر ودررا. ی خ رهم بگ یم کااه کااار روااال ینتقااد رز بین بران فاولهریست که بین یتن و یخاطب وج ا اررا ،و همچنین طرح پیشنهاا به ی ل
برری و یتش رثر بعدی ست.
روشهای زیاای برری وقد یک رثر راب وج ا اررا و رلاته ی ت رن با روشهای خالقاوه ،یتن وقد رر ویز به رثری هنری تادیل کرا که ین ار اههی هفتاا چنین رویکرای ار چند یتنرم ارشتم. وم ت رن ار وقد ،روش خاوااا رر پیشااانهاا کرا و به بعد رز وظریه پرارزی فریالیتااات ها ،یااو وقد به ط ر کایل اگرگ ن شاااد .رگر تاا پیش رز بن هاا ،با ت جه به روااا رخالق ،تاریخ ،فلتفه و ییزرن ررتااط رثر با بثار قال به وقد ی پرارختنااد یااا زواادگ ی ل
رر ار و یتاااش رثر ی ثر
ی اروتااتند و یتن راب رر واارفن بازتاب رز زودگ ی ل تلق ی کراواد حااال ایگر تمام رین ی ررا روگ باختهرود و ییزرن لاذتاه رثر باا ت جاه به تأویلهای که به اسااات ی اهد ار رأس قررر گرفته رست. رساااس وقد ریروز ،زیاای شااناساا رساات که او یح ر ربژکتی یته و سا بژکتی یته رر شایل ی ش ا؛ به رین یعن که
یحدوایت بن ارین زا چرر که وقد ،رویکراهای بتااایار زیاای رر شاایل ی ش ا و هر ینتقدی با ت جه به رثر ،یُجاز به روتخاِ روشا یناسب برری وقد رست ،گاه فضای رثر ریجاِ ی کند رویکرای فریالیتات ارشاته باشیم؛ و گاه ساااختارگرریاوه ،زبانشااناساااوه ،وشاااوهشااناساایک ،تکنیکا ، جغررفیای و تاریخ ... وقد هم یاوند هر و شااتهری ،زباو یخصاا
به خ ا رر
ی طلاد .یک ینتقد باید ار وثر وقد خ ا لحن رر رارره کند چررکه رین لحن رست که ینظ ر رر به یخاطب رلقا ی کند و با ت جه به رینکه رسااتفااه رز زبان گفتاری ار و شااتن وقد وااحیح ویتاات ،بهترین روش پرارختن به بثار رسااتفااه رز
فایل شعر /شمارهی هفتم 1۲ /
زباو خط و و شاتاری ست .زباویدن ار وقد با زباویدن ار شاعر و ارساتان یتفاوت رسات؛ ار وقد برخال
وتیجهری عین رر که رز هر وشاوه گرفته ی ش ا یدل
تعایر
بثار ایگر،
ی کنیم .به عن رن یثا وقت رز کلمهی «ساایب» رسااتفااه
بُعد بپ ل و و یتاانده وقش فعا تری ریفا کراه و بتاایار
ی ش ا ،سیب رر ار و فکر و ارک که رین یفه م ار تهن
ق یتر رز بعد ای ویزوساا عمل ی کند .تمای سااطرها با
هر شااخص ا ریجاا ی کند ،تفتاایرکننده تلق ی شاا ا و
تعقل و ینطق خاو هدریت ی ش ود و اوری رز کل وگری
ار وظر
بااعا
ی شااا ا یخاطب به ینتقد رعتماا کند و پ به
رویکراهای یعق ل که باع
ی شکاف رثر شده بارا.
یصادرق وهای و بیروو رز سیب رر بهعن رن یدل ی گیریم .یدل
برری هر شاخم بنا به تفتایر و برارشت
که رز وشاوهها اررا با ایگری یتفاوت رست.
ار راریه به ت ضااایحات ار ی را وقد سااااختارگرریاوه و
هر یخاطا یمکن رست برری یثال که رز سیب زاه شد بنا
وشاوهشناسیک ی پرارزم:
به تفتایر خ ا به یدل
وقد سااختارگرریاوه به او روش کل وگر و جزئ وگر تقتیم
اختری زیاارو و ایگری ساایب رر یی هی ارخت ی ارود.
ی شا ا و ار بن ی ت رن با ت جه به تکنیکها و روشهای
تا چه حدی به افریه کران ار ها
یک ینتقد به رینکه ی ل
یختلف یثل زبانشاناسا ،وشاوهشناس ،هرین تیک و ...به
برری کش
بررساا رثر پرارخت .ار رین روش ،ار ربتدر بهترین کار،
بتزری ی کند.
یافتن ی تی
یقید و ی ضا ع رواال رثر رساات ،ار راریه با
پیدر کران ی تی های بزرا به ی ضااا عات که ح حرکت ی کند پرارخته و با کشاا ی تی های بزرا و ی تی
رثر
خاوا است یابد؛ یک سیب رر
یدل های تازه و خالق رهمیت ی اهد ،ت جه
ار وقد ساامی ل ژیک ،رربطهی بین ار و تفتاایرکننده و یدل
به کشا ا
جهان رثر و پ بران به تهنیت ی ل
رربطههای ی ج ا ییان
کمک بتاازری ی کند؛ گاه ار ار حیطههای ایگر با وام
یقید به سااختار شعر است پیدر
با وام «یصاادرق» بیان ی شاا ا .هر چه
ی کنیم.
«یفه م» ،و یدل
تعادرا کلماات یفه م زیااا شااا ا رز تعدرا یدل
ار بررس ا رثر رز بعد هرین تیک ،ی تی
های
یقید ،حکم یرکز
وهای (یعناهای بن) کاسااته ی شا ا و بالعکس! یثلن رگر رز
اریره و ی تی های بزرا رر ی ت رن شااعاعهای که به یرکز
یفه م «رؤیا» رسااتفااه کنیم ،یصاادرق ،تمام اختررو رر که
ختم ی ش ود ار وظر گرفت به وح ی که رز طریق هر شعاع
رؤیا وام اررود ،شااایل ی ش ا ا ول رگر رز «رؤیای ریررو »
وهایتن به ی تی
یقید و ی ض ع رول پ ی بریم.
رساتفااه کنیم شایل تمام رؤیاهای که ریررو هتتند خ رهد
روش ایگری بهجز یعناشاناسا برری پرارختن به ساختار،
شااد .ی خ رهم بگ یم که با رفزریش تعدرا کلمات یفه م،
برخ را سامی تیک و وشااوهشاناسااوه رسات .ار رین روش
رز تعدرا یدل ها کم ی شا ا ا .حا رگر بگ ییم «رؤیای
ررتااط بین وشاوههای ی ج ا ار شعر رر بیرون کشیده و ار
گروه تلگرری کالج» فقط به یدل
وهای که اختری ار
ی را رینکه چط ر جهاو ارون رثر شااکل ی گیرا بح
کالج رست ختم ی ش ا .رین الیل برری ریتناع رز بکار بران
ی کنیم .برری تشااخیم وح هی شااکلگیری جهان شااعر،
تتابع رضاافات ار رشعار سپید رست و ار چند تأویل شدن
رضالع جهان فرض رر پیدرکراه و رربطهی ینطق بین ار ها
هر رثر وقش زیاای اررا چرر که رثر تک تأویل فتتف ای
و یدل ها رر به وض ح وشان ی اهیم.
ست و با یک بار خ روش ررزش خ ا رر ار وظر یخاطب رز
همانط ر که پیشتر ار بح
وشااوهشاناس ار یجله فایل
اسااات ی اهد و با بازخ رو وم ت رن ار ارون یتن به
شااعر شااماره یک به بن رشاااره شااد ،ار ها ،همان کلمات
کش
هتااتند که با ت جه به بنها به شااناخت یدل ها با همان
ار راریه برری روشاانتر شاادن یاح ،به ی ررای رشاااره
یصاادرقها ی رساایم .یعم لن ارک و برارشاات رر که رز
ی کنم که باید ار وقد کتاِ ار وظر گرفته ش ود:
کلمات (ار ) ار تهن یخاطب شکل ی گیرا تفتیرکننده و
تازهری رسید.
فایل شعر /شمارهی هفتم 21 /
وقد کتاِ بتایار ساااهتر رز وقد یک شاعر رسات و طایعتن
برخ راررید .ار رابیات ،ت جه به رین ی ض ا ع رلزری ساات
ط الو تر رز وقد تک شااعر خ رهد ب ا .برری وقد کتاِ ،بن
که رشاعار رز ینطق زباو و تص یری برخ رارر باشند .گذر
رر برری رولین بار با وگاه رجمال یطالعه کراه تا با جهان
رز زبان و شااتاری به زبان گفتاری و برکائیک ،بدون ریجاا
بشنا ش یم .بنقدر که با بتتن
یک یجم عه شعر رست که
ارون کتاِ و تفکررت ی ل
تمهید یناساب رز وقاط ضاع
کتاِ و قررر گرفتن پشت بن بت رویم به بگاه کایل وتات
بهتر رست ار وقد هر یجم عه شعری به بن ت جه کنیم .رین
به جهان شاااعر که حاواال پایهریزی تفکررت رو ار یتن
ی ض ع ار رعایت ینطق زباو ویز ودق ی کند.
رسات برسایم .بعض رز شاعررن به الیل تجربهی زیاا و به
ار وقاد کتااِهاا ی ت رن بحررو جل رفت و االیل و
کار بران تخیل به خ ب قاار به روتااجام جهان وهفته ار
خصایصاههای خاوا رر برری زیر سا ر بران رشعار تکر
کتاِ خ ا هتااتند .رلاته شااعر ،یاوند رُیان تعری کنندهی
کرا .رین خصاایصااهها رر ی ت رن ار حیطهی رجرر و کاربرا
ی جب
تکنیکهای راب ار شااعرها یاابوری کرا تا رز طریق بن به
سااخت هندساهری ار تهن ی ش ا که ار تمهید وقد خ ا،
فرم بثار پرارخته ش ا .رینها که گفتم تنها خالوهریست رز
عالوه بر تعیین گارا پرارزش به رشعار ،به رین یاهیت رشاره
روشهای یختلف که ی ت رویم ار یتن وقد رستفااه کنیم.
یک روریت ویتااات ول یاهیت پرارزش ی ل
ی کنیم .تمام وکات یثات و همینط ر ساااهلروگاریهای ی ج ا ار بثار رر یااارشاات کراه و با ت جه به تئ ریهای راب ،با الیل و برهان به وقد تجرب بنها با تکر یثا های شااعری ی پرارزیم .ار وقد کتاِ ویازی به شااکافتن تمام رشاعار ویتات بلکه با ت جه به تکنیکهای رزجمله(ساختار رشااعار ،رربطههای ترریتن ی ج ا ار بثار ،رجرر و فرم رثر، ینطق زباو بهکاررفته ار بنها و )...وقاط ق ت و ضااع کتاِ رر بیان ی کنیم .سااپس برخ رز شااعرها رر رزلحاظ پررکندگ یا روتاجام سااختاری بررس کراه و رگر به وقاط ضااعف برخ رایم با قید کران وام رشااعار ،ت ضاایح بنها و رررئهی ررهکارهای تجرب به ی ل
پیشااانهااهای ی ثری
ی اهیم .به عن رن یثا رگر رزلحاظ زباو ،رجرر و یا با ت جه به رویکراهای فریالیتت کتاِ رر زیر ترهبین قررر ی اهیم به حشا ،تتابعرضاافات و سکته ار لحنگرارو و پرهیز رز وافت ،چینش واحیح ورجها و ...رشارهکراه و با ت جه به رین وکات چند وم وه رز وقمها رر ضاامیمهی روتقاا خ ا ی کنیم تا یخاطب با وقد ررتااط برقررر کند. ار بخش ارونیتن کتاِ ،همانط ری که قید شاااد ،ار تمهید وقد ،جهان شاااعر رر ورشااکاف کراه و و ع وگاه رو وتااات به پیرری ن و جهان رر ی را بررساا قررر ی اهیم. کارری فلتاافه ار رین قتاامت به غن شاادن وقد کمک بتااازری ی کند که رلاته کم و بیش همهی شاااما رز بن
فایل شعر /شمارهی هفتم 21 /
عليه سنّت
همیشاه رز رین سامت ،ضربهها خ راه و بیینهی یهتر ومای سابق حاال فقط عنتر ومایش ی اهد. سا هفتااوهشت ب ا ،رزش پرسیدم حاال چرر تن اراهری به رین ساک ت یعص یاوه و بیژن رر اور رودرخته رینقدر رلهى شادهری؟ گفت همین بال سر ت هم ی بید! شعر هفتاا ،هم ساارو ش اتِ شااعر ایگر رساات و پشاات رین پیشااروى یک پسرَوی بزرگ ار کمین! بیژن رز رین لحاظ حق ارشاات ،بیخ ا که غز پتااتیدرن وشاد ،باالخره باید ساااه زیتتى ریایان به شعر هم سرریت ی کرا تا یتن یرایى شااده تفکر جاى خ ا رر به بالهت بادهد .رز طریق تل یزی ن و ینار هر یدیایى یحک یمان کراود به ب یعنای ،به یعناسااتیزی! قریب او اهه ساات که ییدرن خالى کراهریم تا یعنا بیاورود ،چى شااد؟! یعنى همین ب ا یعناشان؟! رینکه ار تقابل با هر کار تازه ،پشات عینک تهرساتکاو شان ساانگر گرفته؛ ریررا رخالقى-رسااالیى ی گیرود ایگر قابل تحمل ویتات ،ی گ یند شااعر شأن اررا وااید فالن کار رر روجام اهد! و رینگ وه ارحال که فکر ی کن اررود بهت رحتررم ی گذررود واگهان ی بین که یحدواترت کراهرود. ی گ یند ار ومایشااگاه کتاِ تهررن برخى رز شاااعرها ار
1
غرفهها حاضار ی شادود تا کتابشان بیشتر فروش بروا! ین
هر وقت ی بیم به یتاائلهری بپرارزم که چ ن ای رر بر س ار
ورقعن وم فهمم رشکا رین کار چیتت ،یکى بیده ،کاالیى
رره فرهنگ و رابیات قرررگرفته یک عده ی پرساااند چرر
فرهنگى رر که خ اش ت لید کراه تالیغ ی کند ،یکى بیده
رینگ وه؟! چرر ورکس ودررى؟ چرر رینهمه خشن؟!
تا خ روندهرش بایند که شااااعر ایگر بن چنپلى برج عاج
رساا ریى رز رین بیش ایگر ار زوایل جا وم شاا ا؛ کار رز
وشااین سااابق ویتاات ،لطفن یکى بگ ید رشااکا رین کار
برریش گذشاته؛ خشا وتى هم ار کار ویتت .ین فقط وقتى
چیتت؟ چرر وااید ج رن ریرروى با شاعرش که بیینهی شع ر
ی و یتام که ریکان ایگرى وج ا ودرشته باشد ،حاال ایگر
رساات رواررو شا ا؟! یعنى ارساات رین رساات که رو رع و
یجا رم بررى فرار هم کااه شاااده فریاااا بزوم .رز طرفى
رقتام ک نوش ر ،رز خ رونده و هنرپیشه گرفته تا ف تاالیتت
رویکراهااى تیپیک روشااانفکرى ریرروى حالم رر به هم
و ک لکافیس به رو خط فکرى بدهد؟!
ی زود؛ یعنى با رینکه رحتررم ویژهری بررى سنیت روشنفکرى
یکى رز اسااتاوراهای یهم تاعید رشاارر
قائلرم رز رفتارزوى روشانفکرروه و بن ژست یکُش یرگ یا
ست ،ار رین تنهای ها یاا گرفتهرم اوباره باینم ،باز بپرسم و
که تمام ب ساا رای و وات رو رش رر پشاات رخالق پنهان
هیچ یهملى رر بهعن رن یک روااال قا
وکنم ،هیچ چیز
ی کند روزجار اررم و یعتقدم رابیات پیشاااروى فارساااى
بنقدرها هم که فکر ی کنند ولب و ثابت ویتت ،رگر رفقا
بر فرهنگ تنهایى
ساعى کنند با چشامهای ارشت ریروز باینند ایگر وه خ ا
فایل شعر /شمارهی هفتم 22 /
رتیت ی شا ود وه به ایگررن بزرر ی رساوند ،ار اهه هفتاا
ی و یتااند! کالج شااعر تهِ خط رساات ،کالس ارسااى لب
اوربینها رر ع ض کراه ب ایم ،حاال لنز رر! چشااام رگر
پرتگاه! رینجا کارخاوهی لیدرساازیست ،بچه یُرشد و ه رر
ودررید الرقل ال ش ید!
کش وم خ رهم ،ین اروهایت بت روم چند یاهِ ایگر رینجا رز جیب بگذررم تا چند تجربهی واِ رر رین است و بن است
2
کنیم ،رگر استى ار کار ودررید بروید استبهبِ و رینجا رر
هنر و رابیات فارسااى با هجمهی سااطح ،روارروساات .ار
رلکى شاال غ وکنید ،ار رین کالج باید ساارو شاات رابیاتِ
شااعر یعاواار فارسااى گاواررى بازکراهرود ،ار ارسااتان
پیشااروى فرار رقم بخ را ،رینجا رر ایگر با بیات رها ساار و
ارمپروری! وقد رر هم پاالن کراه تن یاب هایى کراهرود که رز ربتادری ترین ی لفاه های رساااتتیکى ب خارود! یعنى ویتِ
کار ویتاات ،رینجا پات ق پارتیزرنهای فرهنگى ساات ،رگر حا خ رودن ودررید رینجا وقت تل
وکنید.
رحمادیوژرای و بزکِ ب فاال ى جدید که روی هم رفته اورزاه ساا فرهنگ رر تل
3
کراهرود کار خ ا کراه و ایگر
جز بره ت ار ریررن به چشااام وم بید .ساااطح وگری،
هنر ،فنی بن ایگری ب ان رست؛ ونعت رفشاست ،رسم ایگر
سااهسازی و سااهو یت ،رینها همه س غاتِ رتاقهای فکر
لخت ساات ،هنر ومایاودن رساات و یا هن ز ارریم یخف
جمه رى رساالیىست ،پ پ لیتمى که حاال ایگر چ ن وَبا
ی کنیم .سایاسات یا یخف سات ،ایاوتِ یا یخف ست ریا
ار تمام زیینهها جارىست ،ارخل و خارج ،زن و یرا ،چپ
هن ز رز رو وم رویم و وم ارویم هنر چیزی جز خیاوت به
و ررساات ودررا همه یغز خر خ راهرود ،کتاِهای ت سااط
یخف ها ویتت.
واشااررن رساامى ریررن ینتشاار ی ش ا ا فاجعه! واشاارروى که
اریغا حت بنها که یرر خ ِ ی اروند رین رر وم اروند.
یشااااورروى رغلب خ ِ خ روده اررود و خ ِ ی اروند؛
بنها شااوس ودرشاتند خ اشاان باشاند ،سنیت خ اشان رر
اررود فیک رر تأیید و تالیغ ی کنند! شاااوزاه سااا رساات
کشته ،رز تازه سر ار وم برود ،رلاته خ ِ ی ت روند رز تازه
ودیدهرم ار ریررن شاااعرى بیاید زبانبور ،شاای ه تازه کند و
بگ یند ریا خ اشاااان رر وم گ یند .بنها وم خ رهند که
طرز بیاورا؛ یگر ی ش ا ا رز هش اتاا ییلی ن وفر او شاااعر
یعم ل بن یتاام ریا ت قیع اررود که یعم ل باشاام ،یثل
بوروگارا ارویاید؟! روگار اکان یغزها رر بتاااتهرود ،فکرها
خ اشان! شعار ی اهند که رز طاق یعم
بدشان ی بید ریا
تعطیلشده ،شع ر تاعید!
به طرز فجیع یعم ل رود! عمل بامها رر ق رت اراه کتا
یارو یطرِ رسات؛ خ روندهست ،کاسِت اراه بیرون! عش ه
فکر وم کند .شنیدهرود که ین بهشت ار برزخرم! با رین همه
و غمزه و چُسواله کراه و وزاِ ع رم رسااامى شاااده ،بعد
به بتش وزایک ی شا ود چ ن گریشااان ی کند ،ریا بنقدر
بلغ ریاتِ ساه خطى ش رر کتاِ کراه و بازرر گرفته ،واشر
ت ی بتش ی یااوند که ی سااا زود و رین اراشاااان رر
بیشتر ،ینتقد رجیر کراه و وقد
اری بورا! زن و یرا هم ودررا؛ همه رینگ وهرود و همین
پشاتِ وقد چیز تُپل ه ر اراه ار روزوایهها ،یک شان کایایز
جهان یرر تنها کراه! تا بخ ره رز ویچه ی اروند ،ریا رر
رست ،یک شان کایررن! با ورى بیا یرر بُکن و رَبروى برارشته
سااتایش ی کنند ،گاه یثل یاریای ربر شاال ررپ ش ورم
و گ واههای بندرودرخته و لبهای رُژى غمیش ی بید و
ی شا ود ریا یایاک فتک رر ریررو وم خ رهند ،ریررو باید
ی ش ا ا شاااعر یعرو ! ریررن هم که پر رز بچهباز! بنهای
یثل خ اشاان باشاد یعم ل ! یا همه قارساتاو هتاتیم ار
هم که خراه رساتعدراى ار شعر اررود جاى رینکه رینها رر
یک زودگ یراه! ار رین گ رسااتان همه کمین کراهریم که
بگیرود بگایند رزشاااان تقلید ی کنند و یفتخرود ساااااه
زوده یا تازهری بیاید و رو رر بُکشااایم ،چرر؟! یگر یرض
هم که جان ی اهد بررى پ
فایل شعر /شمارهی هفتم 23 /
اررید؟! رینجا یرگ ی ل بوجا فقط یرگ ی ل
رر بدون بوکه بدروند ی اروند ،ریا
رر ی خ روند.
4 ه ت !
ین عاشااق ریررو ها هتااتم ریا رز همهشااان ی ترساام ،بنها
وکند خیا کراهری ش ینرم که پیررهنم رر ار یأل ی کنم؟ یا
فقط یرر به یاام ی بورود و ارئم تصاامیم ی گیرود بدون
که رحمق رز رینها که فکر ی کنند بیدهرود اویا رر ع ض
بوکه تکهری رز یغز رر ار بن اخالت اهند چ ن فقط سانیت
کنند؟ شااید هم فکر کراهری ریررن و ریرروى رر وم شاناسم
ینطق ست؛ فقط یرگ ینطق ست ،فقط یخف ینطق ست.
که سااا هاساات خ ازوى ی کنم؟ ت که رینهمه ساانگِ
یا به طرز فجیع یعم ل هتااتیم ریا جر ی اهیم خ ایان
هادریات رر باه ساااینه ی زو ؛ فروغ رر رز برى ،ورقعن
رر که غیریعم
بن یتاایم .یا همهیان عمل هتااتیم ریا به
ی خ ره بدروى چرر لخت ی و یتم؟!
بوچه فکر ی کنیم عمل وم کنیم چ ن به ساانیت یعتاایم!
ار ریررن رگر بخ رهى وایى پیدر کنى رو باید وقاِ رت رر
ساانیت یا رر ار خ ایان یخف کراه و کتاا وم ارود که
روتخاِ کنى ،روتخاِ کنى خ ات وااشى ،یثل همه باشى و
ایروز ویتت.
کلهی ساایاهت رر ار بن ساایاهى یکدساات هى تکان تکان
چند سااال ب ا که رو رر ودیده ب ام ،ایروز ایدیش! گفتم
بدهى ،رگر خ رساتند برى باشااى ،رگر وخ رساتند وه! یک وهِ
بروم ار گ اترین بغ شاا که تاکن ن ارشااتم اوباره غرق
یزخر ! یرر رز یرام وترسان! رکثریت ب ریشهست ،رکثریت
هاش بهتر شده
کلیشاااه! ین رز یثال همه بدم ی بید؛ یرام ارری به ین
شا م .خط ط بدوش بهتر شاده ب ا ،حر
ب ا ،بشااپزیش بهتر شااده ب ا ،ریا رینکه ایگر رو وا ا ،ین
وم بید ،همیشه ار همهجا فقط یت سطها ار پى خ شوای
ع ض شده ب ام! رز رین ع ض خ رستم به رو وزایک ش ا،
و شاهرت ب اهرود .ین شاعرم! یکى رز شاعررن ریرروى! یکى
وشد! خ رستم رو رر بغل کنم ،وشد! یعن ایگر وم خ رستم؛
رز بنها که فرهنگشاان ،رابیاتشاان و اروهایت شع رشان رر
یعن ی خ رساااتم و وم خ رساااتم .خ رسااات رز ایروز
حجاِ برارشاته ،حجابى که چ ن چاار سر شع ر کراهرود،
بری خاسات و اوری اقیقن ریروزین ب ا .رین شاید یشکل
شع رى که بربیندی رز فرهنگ ،سیاست ،رابیات و اروهایت
ین رساات ،سااینمای ضااربان ا ین رساات ریا ین ع ض ا
شااعرى وقاِارر رساات؛ شااعرى که جز یحصاا
ویتااتم فقط ع ض ی شاا م ،چ ن زیین یدرم ی گراا و
ریاکار ویتت ،ین شاعرم! یکى رز شاعررن ریرروى ،ریرروى که
ی روا؛ وم ریتتد تا بوجا که ب ایم بماوم! حت ارا ی زوند
هم زودروى و هم زودروااوش هر او شاااعرود ،خمینى غز
تهنیتى
سااارم ،بااز «پااریس ار رو » ی خ رهند که یک ایروز
ی و شات ،خاینهری غز ساررسات ،ار چنین کش رى تنها
وحشاتناک رست! ین با بن غریاهرم چرر بن یتم؟! چرر حاال
شاااعررن قرباوى ی شاا ود ،تنها شاااعررن قهریان! ختاارو
رر همانط ری که حاالساات رفشااا وکنم؟! هنر واانعت
گلتاارخى یکى رز بنهاساات ،یحمد یختارى یکى ایگر!
رفشاست ،رسم ایگر لخت ست ،چرر بپ شاوم؟! گاه زیاای
ی بین ؟! یگر ی ش ا همزیان ،هم رالم و هم یظل م ب ا؟!
لُختم ،گاه لَخت ! چ ن همان لحظه بن بن ی خ رست که
شاعر فارساى رواار اروغ و ریاسات ،شااعررن فارسى رز ام
بنط ر باشام که و شتم ،سیاستِ یا ول یخف ست ،ایاوتِ
ریاکارود ،ین یتأسفاوه یکى رز بنهام! یکى که برعکس بنها
یا یخف سات و هر او رابیات ی خ رهد ،بیخ ا ویتت که
فهمیده جاى گ اِ ارا کجاست .خ ام رر رس ر ی کنم چ ن
رابیاتِ یا جای جز گ رساتاو یخف ویتت ،پرف رینس یا
یعتقدم بررى رینکه رتفاقى ار شعر و شع ر فارسى بیفتد رو
رارسات ،شاعر یا رارست ،هنر یا تقلیدیست و حت همین
باید شاعررن خ اشان رر رس ر کنند.
تقلید رر هم یخف ی کنیم .رگر رز رین زودرن فررر کنیم؛ رگر همه خ ایان باشیم همهچیز ارست ی ش ا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 24 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 25 /
برگشت
سرچشمه رز روز ی گیرا خ رب که شب ی ریزا ار بالش که به خ ا تکیه پلک ی پرا سمتِ باز ی ش م رز بالش رز خاوه رز بینه حت بازتر که پنجرهری ب ا اربتته سفر رز استم فررریست و جااهری ار خاطرم ب قررر با وشاو که رز هفته ی گیرم خاوه ی خ را خاک که استش رر بگیرم بعد هم پالت ی که تازه رز جلدش زاه باشد بیرون و کفش که قدری تنگ ی روا گراش ار خیاباو که یاام ویتت به رین خاوه ی رسیم باز و پالت
الش ی گیرا
ایوب احراری
فایل شعر /شمارهی هفتم 26 /
کابوس
و رت ست چینارر
.1
کاب س ست
خیا بینه تخت رست
که پایان ودررا!
با یالفهری چرکتاِ که خ ربیدهرم الی واکای
و ین
چروک ی ش م خط ط که تزریق ی ش ا ار پ ست س تفاهم ویتت چکیدهی لاخند ببک ست تزریق که باش فرو ی روی و طناب که ی کشدت بیرون پاره ی ش ا بین رره خال
وم ش ا رین تیر
رین اراها که ریخته ار رستخ رن و حایله ی کند بینه رر چکیدهرم وه یثل بِ یثل زو که عصا ق رت ی اهد ارینش ریا
سمیه ابراهیمی
فایل شعر /شمارهی هفتم 27 /
اعتصاب .2 جا یاوده جااهری ار رعتصاِ و رِیروزش غذری ته گرفته ار اهان ل ارهاست پیچ بعدی اررز شده یثل رواه و رفتااه ایر ته گرفتهرم ار رعتصاِ کایی نها و بسفالتم رر قاشق ی کشند رز ل ارها چرر وگرفتند چنگ/بل که وپیچد ار اهاوشان رواههام با رینکه خیاباو وا اهرم رین رسپاگت باکِره خ شمزهست
سمیه ابراهیمی
فایل شعر /شمارهی هفتم 28 /
.1
.2
به جای تنت ییله بورای
یرایست ب رحم
که ها کند
که ار بینه ررست وم کند
شیشهری رر که ب یالقات رست
برری زو که رز جاسیگار سینههاش
بغلم ی کن
فرو رفتااه تا به اویا ویاورا
با استهای که وولهی ت ویتت
ک اکان ای روهتری...
رز گ ش تلفن ب ق
ریا هن ز
زوم!
غر وم
که تنت تررفیک عجیا ست
هر یاهِ زوم با زخم که ریا ودررا
و رز اهان بل اهتر
و هیچ ریل
سینههای ین رست
رز الی پاها ف رره ی زود خ ن
که ایگر وم یک
رز کرسترم پریده شیر
گاز به سیب ی اه
و کاشته ار فاضالِ
و رز اودهی ت لیال ی زود بیرون
جنین ای روهتری...
بام وم ش ی
هر یاه
و روی زباوت کاودوی ی ی کشند خارارر
یرای ب رحم
زودرن
زوده ودررا
زیر شکم
که ب ی پری ا ی اهد ینم
و هرچه ها کن
و با سیگاری ار بینه
زوگ ی زود
اواا سینههام ی گرام
استهای که به ین یتصل ویتت نگین بابایی
فایل شعر /شمارهی هفتم 2۲ /
روزمرگی
ربرها ختته وم ش ود؟ بیدررم وکن
زوان غمگین غروِهای زیااتری هتتند
بگذرر بنقدر بخ ربم تا غروِ
غروِهای غمگین زوان زیااتر
غروِ ش ا
و قلبها تحمل بیشتری اررود برری غرق کران
بیدررم وکن
غرق کران زنها
بیدررم وکن
شرج یری ز رین ساحل کالفهرم کراه
پت رر ط ری تنم کن که هیچ واح وت رود بیدررم کند
شرج یری ز رین ساحل کالفهرم کراه
و به ین بگ
هر شب رینجا یک جیغ ی کشد
رگر خ رشید روزی غمگین باشد
هر شب یک رینجا جیغ ی کشد
ی ت رود بیشتر بخ ربد
ین تنها رز شعر فروغ تکررر رر یاا گرفتهرم
بنقدر که هیچ واح وت رود بیدررش کند
یا تنها رز شعر فروغ تکررر رر یاا گرفتهریم
پنجرهها رر باند
خ اکار ین ک ؟
پنجرهها رر باند
خ اکار ین ک ؟
ه ر رولن خ ِ ویتت
کجاست رین لعنت ؟
رین ج یری ز واپایدرر ریههایم رر بزرر ی اهد
پس چرر وم بید؟ چرر برگهای رین افتر خیسرود؟ کاغذ که چشم ودررا وکند اوباره روی کاغذم خ اکش کراه خ اکار؟ بلندش بلندش ین وجات اهنده ویتتم ه ر اررا خفهرم ی کند
بهار توکلی
فایل شعر /شمارهی هفتم 31 /
نقطه سرخط
باید اهناره باش که ویفت به سق ط
.1
و شعر روتهای سفر ریتتااه تا بغلت
خدرحافظ یعن خ ات باش و ارخت کنارت قدم بزود که وقطه ش ی بد بیاوری رز اور استها یعن برو و ک چه رر بتپار خاوه رر به ترس تا ک اکان به اویا برسند سقط شدی ار ارهها که خمیازه ی کشند رز اور.. استها یعن برو همه رفتند تمامرت بکنند با رفتنرت تمام شهر که سریا بخ را شعر ام وم کن یرام یااشان ویتت بسمان روعکاس ت ب ا
پس برو خدرحافظ یعن خ ات باش ارختها کنارت قدم بزوند رز بنها که اررزت کراهرود جااه رر بگیر و بپرس خاو راه کجاست همه خ رستند بروی رز اور... استها یعن برو تا بد ویاوری و ارختها کنارت قدم بزوند که وقطه ش ی سر خط شعر روتهای سفر ریتتااه تا بغلت پس خدرحافظ وااش تا کت به یاات ویتت ریضا کن بر وم گرای رز اور
جااه ریضات رئوف دلفی
فایل شعر /شمارهی هفتم 31 /
بيستوهفتم ِتقويم
س وچند سا تحریم کاف ست
.2
که بفهمید
رز ربرها که بگذریم الم گرفتهتر رست و باررن ای قررر ویتت بیتتوهفتم تق یم س وچند سالگ رم رر که هیچکس ویتت خار بکند باشد سیگار که تمام شد تمام ی ش م و تازه ربرها ی بینند رز بسمان گرفتهترم کاش یغازهری هن ز سیگار رر رریگان بدهد تا بدهکارتان وش م بزهکار شدن پیشکِش و چ ِخطم وزوند ..یرام باشد سیگار که تمام شد
چقدر وم فهمید بیتتوهفتم ای ،یاه رز ربرها گرفتهتر رست و قارها سک ت... ربرها ار تق یم و شته شدود ین به اویا وم بیم باشد سیگار که تمام شد تمام و رعترر
ی کنم
به جنگ که ک اک رم رر گرفت و شما رعترر
کنید باق یاجرر چرر
تا بخ ره چرر اررا؟ و ج رِ رر به ین ودهید بگذررید سرطان کار خ اش رر بکند شما خ اتان رر... رز ربرها که بگذریم باز زیتتان رست و زودرن برریم جای خ ب ست که فکر کنم به اختررو که
تمام ی ش م
ی سازم
تا جشن بگیرید
و رز ربرها که ی گذرود
بیتتوهفتبار تق یم
باررن رست
فایل شعر /شمارهی هفتم 32 /
بیتتوهفتم ای یاه س وچند بار به تختشان بروم که رعترر
کنم
«تختخ رِ ییز کار ین رست» هن ز یغازهاررها سیگار رر رریگان ی اهند تا بدهکارتان وش م بزهکار شدن پیشکش رز ربرها که بگذریم ای یاه رست و ین به اویایتان وم بیم
رئوف دلفی
فایل شعر /شمارهی هفتم 33 /
قاب
قطارى که اررا بر عکس یىروا ت ى قاِ ت ول زاه ار خاطررت که ار گرا چشمهاش س ت ی کشد یدرم ار حلق یهای باکرگ تا قطاری که قر
خ راه روی ریل
پرت کند تنش رر روی زن تا بعد له شدن تنهای ش زیر ورگنهای یعش قههاش برگراا به قاب که بر وم گراا با هیچ چمدرن
مجتبا دارابی
فایل شعر /شمارهی هفتم 34 /
جااه با ین بد رست
رانندگی
ت رز ین تندتر ی روی ت رز ین تندتر ی روی
پس چرر
و جااه برری ت ست
ین تصاا
ی کنم ه !؟
که کش ی روا هرچه ی خ رهم ی ج ع ض کنم ت ی که ار ررای ی ج رم ی کن فرکاوس ع ض ی کن که چه!؟ ین وم شن م جااه با ین رست ه وگ تندتر وم رسم! ت رز ین تندتر ی روی و خندهری ودرری که رز پشت شیشه تقدیم کن ! روقدر گاز وده! هر که رز پشت سر بید ینم یرر رز گراِ پیررهنم اور بزن که خال حتا ال
بیدهری!
وم زوم که عاشقم
ین هم ال اررم یا یشکل اررم که تندتر ی روا!
ایمان رحمانی
فایل شعر /شمارهی هفتم 35 /
بی خودی
با زوگهای یتعدا تلفن با ی ییرم بررت ار افعات بعد
ار فاولهی او ستاره
برریت
یاه ی ت رود
برریت
ب الیل بورز بخ رود
برریت ار افعات بعد
و ودریش رگر چند چند اقیقه برری هذیان کشیدهی ساعت به وقت وقت رسیدهری به وقت هماهنگ با به وقت یک اقیقهی ایگر به وقت حافظهرم ار رحاطهی جمجمهرم س ر طرح ی کند برری... پروودهی روز بتتهست برری رین فاوله شعر بخ رن برری خطر رستعما ... لطفن رین سیگار رر خای ش کنید و شیدو لطفن یا رر تح یل بگیرید لطفن لطفن تح یلم بگیر با فکرهای اوتای ،چندتای ،ودتای چگ وه ین شدم
مریم زمانی
فایل شعر /شمارهی هفتم 36 /
سطر قبلی .1 کت که ار سطرهام پى وا ا ی گشت برگشت و ی هاش رر به باا ارا تا بگرام پ چیزی که ویتت برگشتم کت ریا وا ا جز ین وا ام و ار ی هام... ار ین همیشه چیزی هتت که چیزی هتت بماود ارست یثل ین که چندین وفرم ول هن ز بین او سطر او تار وه! ین سطر بعدیرم
پویان فرمانبر
فایل شعر /شمارهی هفتم 37 /
مادر
یاار ین رست بیا
.2
که هى تُک یىزود به رفتارم؟
اری که بیده ای ررى کند به چه ارام ی خ را؟ و یا پرودهری که پر ودررا ار سرم سروگ ب روگترین تالش ست که تزریق ی کند لاخند به رفتارم که پا ودررا پروده ارئم قدم ی زود رین رطرر
زور رست یگر برومىبید رز ین خ ِ بدم ی بید رز وصیحت که هى تجاوز یىکند به ین ریا وم پرا یثل رین پروده که ار رفت رز ار
ریا برری ایدن پویان فرمانبر
چیزى جز ک اک که اررا سایل و گلهای که ودررا عطر ویتت
وگرا!
چیزی ویتت جز خندهری که ی خ رَا به ار یا زخمى که بری خ رَا به ت وقتى که پرتش ی کند زبان پشتِ اری که ای رر رست جاى فضاى باز ار ایگرى بتتهست پرودهری که اوره ی کند یرر
فایل شعر /شمارهی هفتم 38 /
ريل
به رفتارم گیر ی اهد
.3
چندسال ی ش ا که «ت بیماری!» رسم فاییل ین رست ریا وم اروم وایش رر چه بگذررم که به گاو بروخ را ،ین رز ت
ار خاوهری که ساختهرود برریم
تنها پ خ ام ب ام که ودیدى!
چگ وه تنهای کنم؟
یکى که رز سمتم
یا برقصم یثل و ر
به س ى ایگر بروا
ار بِ
خاوهریست
خررِ کنم خ ام رر
که هرگز وا اه ریا خ راه به ای رر
خاوهرى شَ َم یتروک؟
چنان که شب یا گل رست هن ز
حتا رگر یترو شَ َا سَرم
رگر رین فکر ب ی اهد
تا رره اراه باشم به همه
چرر پر رست رز رو
ار پارتى
یا رو؟
هن ز یحتاج قطرهرى ببم
چرر اکتر
که یثل و ر
به بنکه شلیک یىکند به یاه
وشکند یرر
رز رین قر
تر تج یز ومىکند؟
چرر همیشه روزروهست ررز و ین که رز بسمان لختترم چرر همیشه یجرم رست تنها؟ و تنهای بیمارى زو که ایگر سرم سُر ومىخ را سَرخ راهرم رز اکتر که جای شتتوش ی بالهت
شب؟
پویان فرمانبر
فایل شعر /شمارهی هفتم 3۲ /
جنگل اتاق
باید زیر برگهای پت پنهان ش م
ار بشیاوهی چ ِلااس
کالغها
تخم ج ررِها
جنگل رتاقم رر
تنها رها شدهرود
یحاوره کراهرود
یاوت ها ز زاهرود و روسری خفاش ست چتایده به کمد ای رری وری چه وزوزی ی بید رز الوهی کتاِها الیپ شبتاِ باالی سرم وو ی خ را جغد ساعت تیکتاک ی خ رود رز اوا سیگارم سق
یهبل ا رست
فررر ی رچهها با بیتک ییت ازای ار حا رکرروى شااوهست روى ییز ل رزم برریش عجب یی ههاى ه س روگیزی ول وه
معصومه محققی
فایل شعر /شمارهی هفتم 41 /
باالخانه
گرسنه
.1
.2
گراوم رودرختهری
ج ج ی ب رستخ رن
رجارهی باال
هفده ساله باش
خاوهری لخت
هفت ک چه بلد
و گ شهایت
که و ک بزو به رشتهایم
گ ش ررهریست
با ررو که بررود جفت
که چکهچکه ی رفتد
گاز بگیرا رین زبان وفهم یک اوده
ارست فرق سرم
پا وم اه چرر
هر شب رز اورها
به خیال که تخت وم ش ا پدر سگ!؟
به پتتاوم بویخته ررنهایم
که خیتم کن سرخ
به گ شههای ج یدهی او لام
تا روارهای سرباال
ییان اودروت
«ه ی با ت رم
که رز سطرهای رین فاحشه ی ترسند
روگار ویتت ت باغ؟
ق رتم وم اه چرر؟
اِوَخ بده الیصب» یتاسفم بقا...غذر تمام شد
زهرا هاشمی
فایل شعر /شمارهی هفتم 41 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 42 /
مقدمه هر یکشااناه و پنجشااناه ،رأس ساااعت ،17ار س ا پرگروه کالج شاااعر ،کارگاه شاااعر برگزرر ی شا ا ا .گاه عل عادرلرضاای ار رین جلتات شرکت ی کند و به بررس و رایت شعرهای که ار گروه پتت ی ش ا ی پرارزا .کارگاه شعر رین شماره یجله فایل شعر رختصا
اررا به یتن پیااه
شده شش فایل و ت عل عادرلرضای که ار بن به تحلیل و ویرریش شش شعر پرارخته رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 43 /
فاطمه قهرمانی
با همان پیررهن که الغری ی کند به تنم
تنها یک وم بید پشت رین وِ کم؟
نقد شعر
و لنگه پای که رره وم روا ایگر ررهِ خاوه رر گمکراهرم
به وظر ین شااعر «فاطمه قهریاو » رز وظر رجرر ی فق عمل
رولن خ اِ خ ربم ار رین یهماو
کراه رسات و ترجیح ی اهم بیشتر رز لحاظ یتن و ی زیک
که ایگر وم پرم رز بیدرری
یتن ار ی را رین شااعر وااحات کنم .بدون رینکه شااما به
حتمن ار رین ح رل
جهان ارون یتن و یعنای یتن ت جه کنید یا ساااع کنید
زو کمر باخته
ساختار یعنای کار رر اریابید ،خ رودن رین شعر لذتبخش
ال قِر اراه ریز
رسات؛ بدین یعنا که یخاطب رز خ رودن شاعر لذت و ت
که یثل یاارم
ی برا .جالب رینجاسااات که ی بیند لحن چگ وه ار رین
خاک خ راه زیاای ش
شاااعر تاعیت رز وزن تکیهری ی کند ،یعن برری یثا رگر
و ار خ رِ پدر
شااما او سااطر «ال قر اراه ریز» و «زو کمر باخته» رر ار
به وضع طایع
وظر بگیرید ،با ت جه به وزن تکیهری و هاری و ،سطر «زو
حمل کراه قفس
کمر باخته» رز ریتم «تتق تتق تق تق» پیروی ی کند؛ ریا ریتم
با خیال که باخته پشت ییلهها
ساااطر «ال قر اراه ریز»« ،تتق تق تق تتق» رسااات .وزن
وشتته اررا رشک ی سابد
عروضاا سااطر «زو کمر باخته» ویز «یفاعلن فاعالت» و
که غذر ی س زا رز غصه
«ال قر اراه ریز»« ،یفاعیلن فع » رست.
و ین که یثل پیاز
ینظ رم رین رسات رگر وزن عروض سطر سطر رین شعر رر
الیهالیه رز خ رِ ی پرم
ار وظر بگیریاد ،ی بینیاد رز تقطیع یتفاوت تاعیت ی کنند
ار ارستان سیاوش
ارحاال کاه وزن تکیاهریشاااان چندرن باهم تفاوت ودررا.
که قه ه بار گذرشته قجری
ی خ رهم بگ یم که است شاعر ار بکار بران وزن تکیهری
بنقدر طاقتم چاق رست
باازتر رسااات و با ت جه به بن ی ت رن ار شاااعر لحنهای
که رز خیا وحی ترم
تازهری ت لید کرا .یا بر رسااااس تقطیع تکیهری «ت و تق»
زیر چتر خ رهرم
ی ت رویم ریتم هاای یختلف بتاااازیم؛ ار تقطیع تکیه ری،
با وموم رین الالی
سایالِهای تکیهارر رر با «تق» و سیالِهای ب تکیه رر با
خ ربم وم برا ایگر
«ت» وشاااان ی اهیم .رز رین طریق شاااما ی ت روید با هر
که پدر بگیرم رز بِ
هندساه یا هر ریاضاایات و چینشا رز «ت و تق» یک ریتم
ار پیررهن که الغرم کراه
بتازید یثل «تتق تق تتق» یا سرعت سطر رر بر همین رساس
زو کمر باختهرم
زیاا کنید ،یثلن رز ریتم قال بروید سمت ریتم «تقتق تتق».
الم قر اراه ریز
رینگ وه کلمات هاری و ی گیرود و به وظر خاوم قهریاو
کمکم چرر یک
شاااعر باال رر با ت جه به ترکیب لحنها و ریتمهای وزایک
فایل شعر /شمارهی هفتم 44 /
و شاته و وگاه به وزن تکیهری ارشته که ار کالج اربارهی بن بتیار حر
زاهریم.
وشتته اررا رشک ی سابد که غذر ی س زا رز غصه
شااعر ی ت رود یدرم تغییر لحن اهد و شااما ی بینید که ار
و ین که یثل پیاز
رین رثر لحنها ب بوکه سااکتهری رحتاااس شاا ا ع ض
الیهالیه رز خ رِ ی پرم
ی شاا ود .رزلحاظ یعنای هم طنز تلخ ار شااعر وج ا
ار ارستان سیاوش
اررا ،هرچند رین طنز به گروتتااک وم رسااد ریا رز تلخ
که قه ه بار گذرشته قجری"
تأثیرگذرری برخ رارر رست .یثالً ار سطر «با همان پیررهن
غصااه رینجا ی ت رود قصااه ویز خ روده شاا ا ،قصااهری که
که الغری ی کند به تنم» ،بالفاوااله رین تصا یر رر به تهن
رشکش رر اربوراه و حاال الیهالیه رز خ رِ ی پَرا و با پیاز
یتااار ی کند که بعضا ا ها ار پیررهن تیره الغرتر به وظر
پ ساات کندن یااری ی رجه ی ش ا ا که اررا گریه ی کند.
ی بیند و رین رلاته وجه عین سطر رست؛
«پیاز» رستعاره رست و حالت البیروت رحم یاار رر ار تهن
"و لنگه پای که رره وم روا ایگر
یتااار ی کند .ییان قه ه قجری با ارسااتان ساایاوش که بد
رره خاوه رر گمکراهرم
به حتااین وااحرری کربال شااده ررتااط وج ا اررا به رین
روالً خ ا خ ربم ار رین یهماو
یعنا که هراوی بنها قرباو ی خ رهند.
که ایگر وم پرم رز بیدرری"
"بنقدر طاقتم چاق رست
ار راریه رین ساطرها یشخم ی کند که رروی اررا خ رِ
که رز خیا وحی ترم
ی بیند و ار خ ربش زو کمر باریک ار حا رقصااایدن
زیر چتر خ رهرم
رست که یثل یاارش یک زیاای رز ید رفتااه اررا .شاید بن
با وموم رین الالی
زن ج ری برریشکراه که گ ی بر واا رتش گراوخاک
خ ربم وم برا ایگر
وشااتااته! ی ت رویم بپرساایم چه رتفاق رفتااه که حاواال
که پدر بگیرم رز بِ"
همخ ربگ پدر و یاار ،قفت ا ساات که به اویا بیده؛ یعن
ار سااطر رو رین رپیزوا بهجای طاقتم طاق شااده ،چاق رر
رو رز بدو ت لد زودرو ب اه و هن ز هم اررا همان خ رِ رر
بوراه زیرر رروی حایله رسااات؛ بهعالوه ار رین ساااطرها
ی بیند و اورهی حاس رش به سر ویایده.
تتاالتاال وج ا اررا .رز بِ گرفتن پدر ار رواال همان رز
" با خیال که پشت ییلهها"
خ رِ گرفتن روساات؛ یعن همان پدری رر که ار خ رِ حض رش شده بغل ی کند.
با ت جه به رین سطر که ار پ بیده اری یابیم که حدس یا
باع
ارسات ب اه و رین خ رِوخیا ،ار زودرن و پشت ییلهها
شااما ی بینید که شاااعر ار رین شااعر یدرم تص ا یر پشاات
ار حا رتفاق رفتاان رست ،یعن شاعر ت لد رر تنها تع یض
تص یر بوراه رست زیرر رینجا زبان کارگرارن رست و همین
زودرن رز رحم یاار به رحم اویا ی ارود که رلاته رین هر او
یتائله چنین تصااویری رر یمکن ی سازا و قابلیت تأویل
زودرن ار خ رب ی ج ایت اررود که اررا ی بیند .برخ را
شاعر باال ی روا .ینظ رم رین رست که رگر رجرر و ریتم ار
شاااعر با ساا ژه کایلن رسااتعاریساات؛ یعن خ رِ یک
شاااعر باه ارسااات ار بیاید و رز وظام خ روشااا خالق
بتااتهبندی و حیطهی یحدوا رساات که شااما ار بن رختیار
برخ رارر بااشاااد ،یعنا ویز بهوااا رت رت یاتیک ار تهن
خ ا رر ودررید و خیا رساات که ار خ رِ ،شااما رر به
خ رونده خالق ساخته ی ش ا.
هرکجا که بخ رهد ی برا .زودگ ار خ رِ و یا به یثابه
"ار پیررهن که الغرم کراه
یرگ ک چک ار خ رِ رتفاق ی رفتد و جالب رینجاساات
زو کمر باختهرم
که شاعر رین خ رِ رر پشت ییلههای زودرن ایده رست.
الم قر اراه ریز"
فایل شعر /شمارهی هفتم 45 /
ار رین سااطرها باز به حالت وختاات بازی گراا یعن رز خ رِ بیرون ی بید یا وررا خ رِ ی ش ا؛ بنابررین ار یک وقطه تأویلهای یختلف رتفاق ی رفتد .شااعر حرکت ط ل ودررا ول ار همان وقطهی ریتتا ارئم ورژنهای یختلف رز ورقعه ت لید ی شا ا و چ ن فرم بن ینش ری رست شما بن رر رز وج ه یختل تأویل خا
وگااه ی کنید و هر وجه شاااما رر به
ی رساود.
"ار پیررهن که الغرم کراه زو کمر باختهرم الم قر اراه ریز کمکم چرر یک تنها یک وم بید پشت رین وِکم؟" شااعر ار پایان ل ی روا و یت جه ی شاا ید رروی ینتظر رساات تا کتاا بیاید و بت رود با رو چت کند .بنقدر رین روتظار ط الو شااده که خ ربش براه و پروسااهری رر خ رِ ی بیند و ارسااتان پشاات ارسااتان رساات که به یتن حمله ی کند .چرری تمام رتفاقات شاعر رین رست که فرم رجرری شااعر با پرف رینس رثر رینهمان شااده رساات؛ یعن رگر با ودری بلند شعر رر بخ روید یت جه ی ش ید که ار خ روش بتاایار لذتبخش رساات و رز طرف ار ساایالِ گرارو رجرری خ ب اررا ،پس شعری رست که شما عالوه بر لذت خ روش ،با وروا به الیههای بن تصااااویر زیاای شاااکار ی کنید و همین ریجاا جذربیت کراه رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 46 /
زهرا هاشمی
رللهم کن ل لیک رلفرج بقایکلحظه وار کن ین گ شهی بن عکس خال رم
ار وفحهی هفتاا و چندیم؟ یکلحظه وار کن ورق وزن ین رز رتاق گ شهی بن عکس /ها ...پُرم سرم خاوم رجازه؟!خاطرهرم ارا ی کند وام ک چکت چه ب ا؟بنقدر البهالی رین سطرها وپر ،اختر! پایین بکش تندتر بلند بگ برررررر هر بار وُه و ا بار رگ به رگ شدم بقای خاورهرمرجازه ی اه ؟ خال رست جارو کشیدهری چار گ شهرش اهنت سرویس تقصیر ک کب رست خاومحاال شروع کنهزرر بار بن یس ار کاسههای شتته /وشتته رت ی کشم بخاررررررر رز کلهرم بلند رقاوهری که لخت کارر بپ شزواتر بهو
وم رس
نقد شعر شاعر شاما رین پتاوتایل رر اررا که با بن رفتار زباو ارشته باشاااید ،یتأسااافاوه ساااطرهای شاااعرت یثل وتهای جدر رفتااهسات ،ررتااط بین بنها برقررر ویتات ،شعر شما خام رست .به رجرر ورسیده ،رز شه ا و اریافت برخ رارر ویتت، روگار اررید شعر کالسیک ی و یتید ،عم ین ار غز برری تزیین و جذِ یخاطب رفتاری رفق و سااطر-یح ر با یتن اررود و رز قافیه و وزن رستفااه ی کنند؛ چ ن ریتم یکه اررا و ی زیاک بشااانایش یخاطب ودید بدید ریررو رر جذِ ی کناد .یخااطب فریب بن ریتم و هاری و تکررری رر ی خ را کاه ار بن باازی زباو وج ا ودررا و رینگ وه خ رونده گیج شده ت جه به ررتااط الیههای شعر وم کند. حاال ار شاعر ساپید شاما بهجای قافیه و وزن ،تص یرهای پررکنده رر به کار بتاااتهرید و رگرچه خاری رز وزن و قافیه ویتاات ریا باز عاری رز شااعریت و زیرساااخت تهن یدرن رساات و تنها تص ا یرهای پررکنده رر جایگزین وزن و قافیه کراهرید .چرر یا ایگر غز وم و یتاایم؟ رواالن چرر ویما وزن رر کنار گذرشاات یا شااایل رز رینهم فررتر رفت؟ به خاطر رینکه ت جه ساارطاو به فرع ،یا رر رز رواال که همان شاعریت رست غافل وکند .رلاته رین تنها یشکل شما ویتت، و اوپنج ارواد شعرهای سپید فارس ،وزن و قافیه رر کنار گذرشااتند ریا باز چیزی جایگزین بن کراود که شااعریت ودررا .یثلن روا ه تصاا یرهای که ار شااعرها وج ا اررا، تصاااویر راهرن زیاای هتااتند که هیچ ررتااط با همدیگر ودررود .ریروز رز وااحنهی شااعر چیزی بنام وزن و قافیه رخررج شااده ول بوچه جایگزین کراهرود یطلقن ربط به شاعریت ودررا .شاعریت ار ررتااط ،شه ا ،تمرکز ،تخیل و
فایل شعر /شمارهی هفتم 47 /
ی شا ا و بن فضای ساختمندی که
کند .ار رین شاعر شما ی خ رهید رز یک رربطه بینایتن ار
تفکر شااعرروه تعری
ار وفحه پیااه ی کنید .رتفاق که ار شعر یعاور رفتااه رین
ارس ابتاتاو تصمیم کارر رستفااه بکنید؛ ریا هیچ تمهیدی
رساات که خیا رر جایگزین وزن و قافیه کراود .خیا یک
برری بن وم چینیاد ،یاا زیاو که رز ک کب خاوم حر
بن رز تص ر تهن و یک پاره تص یر رست ،پاره تص یرهای
ی زوید رربطهری بینایتن با کارر ودررا .ار حقیقت رین شااما
که هیچ ربط به همدیگر ودررود .شااما وقت یک فضااا رر
هتااتید که باید رین روربط رر بتااازید و تمهید ریجاا کنید.
ی کنید ،باید رز بن فضاا بهگ وهری وحات کنید که
تفکر شاااعرروه یطرح ی شاا ا .تفکر
کشا
برری یخاطب تازه باشااد و شااهری بتااازید که جذربیت خ روشا
ارشاته تخیل سااز باشاد .شهری که شما ار رین
رینجاساات که بح
شاااعرروه رین ویتاات که حر های بزرگ بزوید و یا شااعر ساایاس ا بن یتااید .تفکر شاااعرروه به یعنای ریجاا ررتااط
شاعر ساختهرید هیچ وشاوهری رز شهریمت ودررا و فضای ار
خالق بین سااطرهای شااعر رساات و بوران تصاااویری ار
بن ت لید وم ش ا.
ررتااط باهم تا یتن رر رز رین پررکندگ خارج کند .هر شاعر
"ار وفحهی هفتاا و چندم؟
یهم رز رین بابت رهمیت ی یابد؛ یعن شاااعر یکج ر
یکلحظه وار کن
بتتهبندی رست که قاِ و ساختار اررا.
ورق وزن
رین رلاته تنها یشکل شما ویتت ،بلکه یشکل رغلب شاعررن
ین
ریررو رسااات .ین بارها ار کالج ت ضااایح ارام که علت
رز رتاق گ شهی بن عکسها پرم"
پرارختن یا به سااختار ،فرم و بافت ار شاعر چیتت .تمام
ار شاروع شااعر خ رونده ار واافحهی هفتاا و چندم ینتظر
رین بح ها بهو ا رت یکت ِ ار یجلهی فایل شااعر و یا
رسات تا بدرود قررر رساات چه رتفاق ب رفتد .شااما ار رتاق
فایلهای وا ت بی زشا ار کارگاههای کالج شعر وج ا
هتااتید ،ار بن رتاق عکت ا وج ا اررا که شااما ارون بن
اررواد کاه ی ت رویاد به بن ها رج ع کنید .یااگیری رین
عکس پر و ار روتهای شااعر خال ی شاا ید .بعد واگهان
بح ها به شما کمک ی کند که رز تخیل بهجای خیا و رز
عکس رر رها کراه و شعر رر رینط ر راریه ی اهید:
تفکر ار ع ض یک تم اسااتیال شااده رسااتفااه کنید.
"سرم
همانط ر که گفتم تفکر شاااعرروه با تفکر فلتااف و غیره
-خاوم رجازه؟!
تفاوت اررا .تفکر شااااعرروه ارورقع همان کشااا ها و
خاطرهرم ارا ی کند
ریزبین های شااعر رسات .شااعر باه ش ،شااعریست که
-وام ک چکت چه ب ا؟"
ررتااطهای خاوا رر پیدر ی کند و ضد عاات رست ،برری
ساطر «خاطرهرم ارا ی کند» ،سطر خ ب ست ریا ب ررتااط
یثا شاااعری ار و شااتن سااطرها و ریجاا ررتااط بین بنها
با تمهیدی رسات که شاما ریجاا ی کنید .ار راریه باز سااطر
باع
خلق فضای ی ش ا که یخاطب ارعینحا که بارها
«وام ک چک شااما چه ب ا» رر رها ی کنید و سااطر بعدی رر
بن رر تجربه کراه رست ،ی فق به کش
که ب ررتااط با بن رست ی بورید.
رست و رساسن رفتار سهلیمتنع یتن رر جذرِ ی کند .فرق
ار حقیقت شااما سااطرهای رر ار رین شااعر ،کنار هم قررر
یک شاعر ورقع با ایگر شاعررن ار ه ش هنری باالی ست
اراهرید که ربط به هم ودررود و کشاااف ار بنها وج ا
کاه رو اررا و رزبوچه برری یخاطب بدیه سااات چیزی
ودررا و جای تکتک رین ساااطرها ی ت روید ساااطرهای
وایمکن ی ساازا؛ یعن ساختن فضای رز چیزی که وج ا
ایگری بگذررید بدون رینکه هیچ خلل ار ساااختاری که
چنین فضای وشده
ودررا و بن فضا ار ررتااطها رست که تعری
ی ش ا.
یقید ودررا و رثری که ی تی
یقید و
ودررا ریجاا ش ا ا؛ یعن رین شااعر همینط ر ی ت رود راریه
شااعر شااما ی تی
پیدر کند و جای رین سطرها رر هر سطر ایگری ی ت رود پر
تخیل ودرشااته باشااد شااعر خ ب ویتاات ،هرچند که شااما
فایل شعر /شمارهی هفتم 48 /
تصاااویر پررکنده و زیاای بوراه باشااید کمک به کارتان وم کند .بتایاری رز شاعررن یعرو
یعاور رینط ر یطرح
شاادود ،برری یثا سااهررِ سااپهری و یا بخش بزرگ رز رشعار فروغ فرخزرا یمل رز سطرهای زیاای وایرتاط رست؛ همیشاه شعرهای قابلیت یاودگاری اررود که خ شساخت هتاتند و ار بنها کشا
وج ا ارشااته یا فرم تازهری رر به
اسات اراه باشاند .ار رینگ وه شعرها حت رگر رز ساخت یأل ف برخ رارر باشااند روربط تازهری پیدر ی کنید که رین تازگ به یعنای تغییر جای ربژهها ب اه و رستفااه رز تکنیک و است بران ار زبان رست. تمام رین ی ررا به ه ش هنری یرتاط رسات اروتیجه بتیار یهم رسات که بت روید شعرتان رر با رعایت ریجاز ،بتتهبندی کنید .شااما رگر ی خ رهید خ روندهی حرفهری به شااعرتان بپرارزا و یاودگار شا ید باید به رین روربط ساختاری ت جه کنید و حتیت و ه ش هنری به خرج اهید.
فایل شعر /شمارهی هفتم 4۲ /
ايمان رحمانی
برا! بیدرر وم ش یم که واح عاشقاوه ویتت
شب روی خاوررن اررز!
نقد شعر
شب کمین کراه باز تا تیری بزود به بسمان که رز بن باال وم رفتد هرگز! حر
اربوراهرود ،خیابان خاوررن
رز جن ِ شرق های های گریه هام به گ رستاو سرک کشیده رست روی خط طِ ترس ،کت ارا زا ،وارا! باید خطر کرا ،پس اوباره ارا؟ رخاار خار ارا ،قتلعام شدهریم یاهِ تمامشدهریم تمام رش کنید! تمام رین اشتِ ارودشت رر گشتم حاال بیایید اواالم حالم رر بگیرید بدتر رز رین وم ش ا! ار سرم بل رست ،بل ر پس رین خدر کجاست؟ خدری گریه ،یاار ب ا خدری شی ن ،خ رهر... خدری شکنجه ،بررار! بررار؟ چرر برراریرت وم رسد به کت ؟! چرر همیشه با گل له ی رس ؟ وقت که یاار ودری گل له ار گ ش رش تکررر ارر یجن ن رست ،تکررر خ ن! پس رین خدری اروغ کجاست؟ حی ،هر چه ی شن م باا ه رست شب ،چشمبتته رست خ ربمان بارا
شعر ریمان رحماو رینط ر شروع ی ش ا: "شب روی خاوررن اررز شب کمین کراه باز" ار همین ربتدر ،با کلمات اررز و باز روبرو ی شا ا یم که قافیههای اساتمال شده و تصنع هتتند و بنابررین رستفااه رز بنها جالب ویتاات .شااب روی خاوررن اررز کشاایده و کمین کراه تا به بسمان شلیک کند ریا وم ت رود بن رر چ ن پرودهری شکار کند. "حر
اربوراهرود ،خیابان خاوررن"
بوران ویرگ
و تقطیع رین ساطر بههیچوجه خ ِ ویتت
و بهتر ب ا ار او سطر و شته ش ا .ار سطرهای بعدی یعن رین او سطر: "رز جن ن شرق های های گریههام به گ رستاو سرک کشیده رست" یا باز ار همان وقطه هتااتیم و هن ز هیچ حرکت ار شااعر رتفاق ویفتااه و و ار سطر بعدی: "روی خط ط ترس ،کت ارا زا ،وارا! باید خطر کرا ،پس اوباره ارا؟" بههیچوجه یشااخم ویتاات که خط ط ترس به چه چیزی رشاره اررا .ار راریه: "رخاار خار ارا ،قتلعام شدهریم" رین سطر بههیچوجه به شعریت ورسیده رست .سطرهای ار راریااه ویز کااایلن ب هااد روااد و جز وررج یحتااا ِ وم ش ا ود .چ ن هیچ رتفاق یا فضااای رر وم سااازود و ار شاعر شاما با چیزی ی رجه وم شا یم بلکه تنها ت وی
و
واله ارریم .یرثیهسارری جدید رینط ر ویتت ،شما باید رو فضاای یتن رر بتاازید یا رگر قصد اررید تخاطا بن یتید
فایل شعر /شمارهی هفتم 51 /
باید فاعلشناس تان یشخم باشد ،وه رینکه ار ربتدر بارس یشاخصا بدهید و ار راریهی شعر کاری به تمهید ودرشته باشاید و تنها وررج کنید .شعرهای شما ارگذشته رزلحاظ هاری و و ریتم و زبان رز هیئت خ ب برخ رارر ب ا ،الرقل رز پس بوچه قصاد بیان بن رر ارشتید بری بیدید ریا ار رین شااعر تنها رشاااره به چیزهای ی کنید که همه ی اروند پس ک بن تفکر و کشا
شااعرروه؟! رین شاعر فضاای خاو
ودررا و تنها ار بن شاعار ی اهید .بتیار یهم رست که شما ار شاعر ربتدر به کشا
برساید و یک پالن ارشته باشید تا
بدروید قررر رسات چه رتفاق ار شعر شما ب رفتد .شعر شما پالن و تم ودررا ،تنها چند سااطر بوراهرید که بنها رر با قافیههای رو به هم وول کراهرید و تص ر ی کنید رین شعر رسات .ارورقع رینجا یا رولن شعر ودرریم .شما رین شعر رر ار لحظهی وانعت و بازی با کلمات و شتید و ار بن هیچ طرح ،تخیل و ریدهری ودررید .شااعر ب ه ر شااروعشااده و ب ه ر تمام ی شا ا و یاجرری خاوررن و قتلعام بن بتاایار بدیه رسات .ی ت روتتید ار ی را فاجعهی خاوررن ،الرقل یک شعر سیاس فاش بن یتید و همهچیز رر ورضح بگ یید؛ ریا یتأسفاوه شما حت رین کار رر هم وت روتتید بکنید زیرر وه جرئت گفتن ورقعیت رر اررید و وه حت شعریت رر ار رین کار تزریق ی کنید .بتاایار خ ِ رساات که رین اغدغهها رر اررید ریا رین ی ررا باید ار شعر رجرر ش ود.
فایل شعر /شمارهی هفتم 51 /
نقد شعر
مصطفا صمدی
شعر شما رز لحاظ ساختار یعنای ،خ ابتنده و خ رودو رز هر چیز وهایت اررا وهایت قلکهای پنج اهسالگ تفنگ ست که بِ ی خ را خشاِ خشاِ وهایت جنگ حماقت ست ار لااس کابل ایناییت ار بغ ش ب ار و تفنگ ست بر پیشاو غزو که سرش وم ش ا با شقیقهرت بازی کند یا ک اک رت به جاتبه سیب ار است یعش قهری فکر کراهری بیا؟ واروجک ست که بنهم وهایت اررا یثل همان قلک همان تفنگ
بِ اربیده ریا فرم گتاتتهری اررا ،بارها گفتهرم بهتر رست شاعری که بیش رز سا سطر ودررا یثل یک جمله خ روده شااا ا یعن همینکه کلمه رو شاااعر روی زباوت ی رفتد، ب هیچ لکنت برسد به بخرین کلمه .شعرت یکپارچه ویتت و ار بن گتااتااتگ ایده ی شاا ا؛ به عاارت شااعرت قطعهقطعه شااده رساات؛ همچنین لحن غلط که رسااتفااه کراهرید ،طایعت شاعر رر رز بن گرفته رست .بهط ر یثا ار سطر: «هر چیز وهایت اررا وهایت قلکهای پنج اه سالگ تفنگ رست که بِ ی خ را خشاِ خشاِ» بااارینکااه هیچ رتفاااق ار ساااطر رو ویفتااااه ریااا وروایااه خ ب ساات و رز حتاایت برخ رارر رساات .سااطر بخر رین رپیزوا رر هم ی ت روتت بکن «که بِ ی خ را رز خشاِ» تا سطر بهتری رر ساخته باش . ترجیح ین رین ب ا که رز ورژههای خش و بِ بیشااتر کار ی کشاایدی و رینگ وه ه ش بیشااتری واار
زبان شااعر
ی کرای ،همچنین ی ت روتت قال رز سطر «وهایت جنگ»، کلمهی «حتا» رر بیاوری که ربط لحن خ ب بین او سااطر قال و بعد ریجاا کن تا خ روش یتن رورنتر ش ا. ار ساطر «با شاقیقهرت بازی ی کند ک اک رت» ،بهتر رست که «رت» رز ورژهی «ک اک رت» حذ
ش ا ا؛ زیرر «رت» ار
رینجا رضااف رسات .کلمهی «یعشا قه» فضای کالسیک و سااااوت یاوتا به شاااعر ی اهد بنابررین «اختر» جایگزین یناساا برری بن رسات .جاتبهی سیب ویز هرچند رشاره به کشا
جاتبه اررا و رینگ وه ی خ رست بن رر به جذربیت
یعشا ق ربط اه ریا با کلیت شعر وم خ رود و روتجام و تمرکز رر رز یتن ی گیرا .خ روش شعری که ساختار یتمرکز اررا باید یثل بب که ار سررزیری جاریست رورن باشد و
فایل شعر /شمارهی هفتم 52 /
ریجاا ربط خ روش بین قطعاتش بتیار یهم رست خش وت ی تی
یقید رین شعر رست و خ شاختاوه تمام ی تی
های
بزرای کاه باه کاار ی بری رربطه یعنای یحکم با ی تی یقیاد اررواد ،عکس شاااعرت خ ِ اربیده ریا قاِ ودررا چ ن ار رجرر اچار سکتهست. شعری که ساختار یتمرکز اررا باید یثل یک جمله خ روده شا ا؛ بنابررین پیشنهاا ی کنم وقت شعر تازهری ی و یت بن رر با وادری بلند بخ رو تا سکتهی خ روش یا تتکین کاه ار بن رتفااق ی رفتاد بر ت یعل م شااا ا؛ رینگ وه ار بتاایاری رز ی ررا با حذ
بعض ا ورژهها شااعر یکدساات
ی ش ا.
ويرايش شعر هر چیز وهایت اررا وهایت قلکهای پنج اه سالگ تفنگ ست که بِ ی خ را رز خشاِ وهایت جنگ حت حماقت ست ار لااس کابل ایناییت الی پای ب ار و تفنگ ست بر پیشاو غزو که سرش وم ش ا با شقیقه بازی کند یا ک اک هرگز به سیب ار است اختری فکر کراهری بیا؟! واروجک ست که بنهم وهایت اررا یثل همان قلک همان تفنگ
فایل شعر /شمارهی هفتم 53 /
ليالل
یگر چیزی که ی ت رود جای خال هر چیزی رر پر کند
زودگ ارستان رست
نقد شعر
عاشقاوه ول ب لیل هر وفحه رر که ی خ رو ح مری تازهری گم ی ش ا بعد کتاِ ورق ی خ را و زن که لماراه روی کاواپه ه ی روا رز رین کاوا به بنیک که خاوه رز رین بیش وماود خال اختر اوسالهرش چشمهای وازش رر ه باز ی کند و بتته خ ربش وم بید بیرون باا ی بید برق گاه قطع ی ش ا گاه وول پنجره بازی ی کند با ار رتاق وقت باز ی ش ا که برگشته باشد باا و بتته باشد پنجرهها رر همه ار حا رفت و برگشتند که جای کت رر خال کت که یعش قرت وا اه هرگز زو که ار رین کتاِ ویتت یا رین رتاق که جای چیزی یا کت ار بن خال ست عشق هیچ ویتت
قصااد اررم به همان شاای هی شااعرهای قال ،با رین شااعر رز خ ام که شما برری وقد ار کارگاه قررراراید برخ را کنم. "زودگ ارستان رست عاشقاوه ول ب لیل " زودگ ارسااتاو رساات که یعش ا ق ودررا زیرر لیلی
یعن
یعش ا ق ورقع بام رر شاایطان خطاِ کراهرود و فررریرش اراهرود .ح مر رینجا همان زن ریروزیست که رز اودهی چپ بام بفریده شده و ررتااط ییان رو و لیل وج ا ودررا ،پس ینظ ر رز لیل بن عشاق وهای و ربدی رسات ،بن عشق که رز بام اریغ شده و بهجای بن بام رر ورارر به رستمنا کراود؛ یعن رز تن بام زو رز جنس خ اش رر ساااختند؛ ریا رین زن وم ت رود عشاق رر ررضاا کند ،شعر زباو خط اررا و شاااعر روگار تمام تالشااش رر بر رین گذرشااته تا بین فرم و تفکر شاعرروه ریجاا رینهماو کند. "هر وفحه رر که ی خ رو ح مری تازهری گم ی ش ا" رینکه ار شاعر ،ه ح ر گم ی شا ا به رین الیل رست که فقط رز زیاای و راهر لیلی
برخ رارر رسات .با طرح سطر
«هر وفحه رر که ی خ رو » ،یت جه ی ش یم که رروی اررا ریان ی خ رود و بن رر ورق ی زود. "و زن که لم اراه روی کاواپه ه ی روا رز رین کاوا به بن یک که خاوه رز رین بیش وماود خال اختر اوسالهرش چشمهای وازش رر
فایل شعر /شمارهی هفتم 54 /
ه باز ی کند و بتته"
تمهیدها بوراه شده تا بن فضا ساخته ش ا که با ویت ی ل
همانط ر که ار باال گفتم ،رروی ار رتاق ،کتاب رر ی خ رود
رینهماو اررا.
و زو که کنار روست روی کاواپهری لم اراه رست .هماوط ر
«کت که یعش قهرت وا اه هرگز
که یرا اررا کتاِ رر ورق ی زود ،زن ویز یدرم کاوا های
زو که ار رین کتاِ ویتت
تل یزی ن رر ع ض ی کند و رین رفتار زن اقیقن یشااابه
یا ار رین رتاق
همان ورق زان کتاِ رساات ،یعن رروی واافحه ع ض
که جای چیزی
ی کند و زن کاوا تل یزی ن رر ع ض ی کند تا خاوه ار
یا کت ار بن خال ست»
ساک ت غرق وش ا و اخترکشان هم پلک هاش یثل همان
لیل زو سات که گرچه هرگز یعش قه کت وا اه ریا شما
کتاب که ورق ی خ را یدرم ی پرا و چشامهایش رر باز و
عاشقش هتتید؛ و برری رینکه ار رین تشنگ تل
ش ید رو
بتته ی کند.
رر تاعید کراود .ار سطر بعدی رین رپیزوا ،کتاِ رستعارهری
ار رین شاااعر یا با ویررژ راهری زبان ی رجه ویتاااتیم ریا
رز زودگ و ینظ ر زو ساات که هرگز ار رین زودگ وا اه
ی بینیم که تمهیدی ریجااشااده که جز یال رکررن وم اهد
رست.
و روربط ار بن وج ا اررا کاه یخااطب جدی ی ت رود
«عشق هیچچیز ویتت
بهررحت کش
یگر چیزی
رش کند.
«خ ربش وم بید
که ی ت رود جای خال هر چیزی رر
بیرون باا ی بید
پر کند»
برق گاه قطع ی ش ا
پس ار رین شااعر با یتافیزیک عشااق روبهرو هتااتیم؛ یعن
گاه وول
عشااق هیچ ویتاات جز بن چیزی که ی ت رود هر ارای رر
پنجره بازی ی کند
رلتیام اهد .شااما وقت عاشااق هتااتید یت جه اراهایتان
با ار رتاق
وم شا ید .عشاق پر رز ارا رست ریا رین ارا با خ ا لذت
وقت باز ی ش ا
یازوخیتاات ویز به همرره اررا .وقت رز یعش ا ق خ ا جدر
که برگشته باشد باا
ی شاا ید حت فکر کران به رو همانقدر به شااما لذت
و بتته باشد پنجرهها رر
ی اهد که هماغ ش رش.
همه ار حا رفت و برگشتند
ار رین حالت یا با و ع گروتتااک رز اساات اران لیلی
که جای کت رر خال »
ی رجه هتتیم ،لیلی
همانط ر که ی بینید رین سااطرها و اروهایت تمام شااعر،
بعضا شعرها هتتند که زباو و تکنیکا رود یعن زبان ار
سیتتم رفت و برگشت اررا .برری یثا باا رز پنجره وررا
رینگ وه رز شعرها کارگرارن رست .بعض ایگر رز شعرها با
ی شا ا ،ار رر باز ی کند و وقت برگشت ،بن رر ی بندا و
کشا
فضای تازه همرره هتتند .باید بدرویم که بن کش ،
کشا
فکری یا رودیشهگاو رست؛ یعن یا بهتناسب و ع
باع
بتته شدن همان پنجره ویز ی ش ا.
بهیثابه شیطان.
ار حقیقت همهی رین رفتوبرگشاااتها رتفاق ی رفتد تا
که شاعر ار بن رتفاق ی رفتد باید بت رویم اساتگاه وقد شعر
اررا
رر روتخاِ کنیم .برری یثا باید بررساا کنیم تمهیدی که
گ شاازا کند .جای کت ا رینجا خال رساات و بن شااخم
شاااعر ار ربتدر ی بورا با وتیجهی شااعر رینهماو اررا یا
همان لیل سات که ار سطر رو به بن رشاره شد؛ یعن رین
خیر.
یالل رر کاه حکاایت رز غیاِ عشاااق یا همان لیلی
فایل شعر /شمارهی هفتم 55 /
ار شاعر لیال ،همهچیز ار فضاای یال روگیز ترسایمشده؛ زیرر جای عشاااق یا لیلی
خال رسااات .پس هیچ چیز
وم ت رود یاودگار باشاااد ،یثل باا که ی بید و ی روا یا تصاااویر تل یزی ن که یدرم ع ض ی شاا ود ،کتاِ ورق ی خ را تا عشاااق بوجا رتفاق ب رفتد ریا هرگز یمکن وم شاا ا چ ن عشااقها هم یثل زودگ ک تاهرود .رز رین زرویه شاعر ار ی را ربژهشدگ روتان یعاور و یدرویزیشن حر
ی زود .ار رین شااعر قررر ویتاات که زبان واا ری
ک الک کند بلکه فضاست که وقش اررا ،به همین الیل گفته ی ش ا که کار شعر ورقع ت لید فضای تازه رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 56 /
نقد شعر
خزان زندی
شعر رینط ر شروع ی ش ا: «مارماهی» یاه ار ودررا یاار ودررا یار و یا که ار یا ار ارریم ی رچه ار زیتتان ی گیریم وه خزرن که رشک رز ارختم برگ ی ریزا یاری ار بستینارری هفت شب که رگر خطش بزوم ی کشم رز خ ا تا خ ن بچکد رز یاه با کرهی خ شمزه الس ی زوم به الی پام که سر بخ را رگر رینکه لمار اراه زیر شکم کم و کند تا جنگ اربگیرا و خ ن گِل کند بین رلنهر که بام و کند پراه ی اوزم برری پنجرهی است هات که فرو شده ار یاه تا ب یااری کند یار ب یاریاه یاار چرر لب وم اوزا لاههای بدوم رز شرِّ رین یاریاه که تیر ی کشد زیر شکمم
«یاه ار ودررا یاار ودررا یار و یا که ار یا ار ارریم ی رچه ار زیتتان ی گیریم» ار شااروع شااعر با چند تمهید روبهرو هتااتیم .تمهید رو شااعر رینکه شاااعر سااطر «یاه ار ودررا» رر ار ربتدری شااعر بوراه رساات .بیا ینظ رش خ ا یاه رساات که ار ودررا؟ یا روالن ار یاه کجاسات؟ بیا ینظ ر شااعر رز رین ساطر رین رست که برری یثا اویا یا زیین ار ودررا؟ ار حقیقت یتئله رینجاسات که چ ن خیا شعر ،خیا بزرگ رست؛ بنابررین اراههای یشخص رر وم ت رن تعیین کرا .پس یاه ار رینجا یک گزررهی بزرا رساات و یا قصااد ارریم که بدرویم یاه ار رینجا رساتعاره رز چیتات و جای چه چیزی وشاتته رست؛ زیرر وقت شاااعر سااطری رر ی بورا باید ار راریه به بن ج رِ اهد و روربط ساختاری خلق کند. شعرخ روش زیاای اررا و ریتمیک رست .ار شعر کالسیک رگر یک سااطر با وزن اوری «یفتعلن» یا «فاعالتن» ارشااته باشاایم ،باید ار سااطر بعدی ویز همین وزن تکررر شاا ا. رزلحاظ بوری بعض ا رز ررکان به هم وزایک هتااتند ،یثلن ار وزن اوری فعالتن ،جای فعالتن ار رکن رو ی ت رن کلماه یاا عااارت باا وزن فااعالتن بورا ،پس فعالتن با فاعالتن وزایک اررا یا ار وزن اوری یفتعلن ،طاق قاعده تتااکین ی ت رن جای او هجای ک تاه یفتعلن یک هجای بلناد قرررارا؛ به عاارت یفتعلن ی ت رود بد به یفع لن شااا ا؛ با رین ت ضااایح ،ی خ رهم بگ یم بعضااا ررکان عروضاا رر ی ت رن بهجای ررکان ایگری به کار برا؛ رلاته غز سازها یتأسفاوه رز رین تکنیک رستفااه وم کنند و قاض و بتاط وزو ار کارشاان رتفاق وم رفتد یااار که شعرشان اچار ساکته شا ا .رین جماعت رساسن رز شع ر ی سیقای برخ رارر ویتااتند .رگر رز رین روش یاهرروه رسااتفااه ش ا ا
فایل شعر /شمارهی هفتم 57 /
شاعر کالسایک فارسا رز ارم وزن یتلط رهای پیدرکراه
بوراه شااد ،سااطر بعدی ویز باید بر وزن یفاعیلن یفاعیلن
وررا وزن های ترکیا ی شااا ا .ین ار کتاِ رولم غزل
یفاعیل باشااد و ت جه به بن اسااته رز ررکان عروض ا که
ارشاااتم که رز وزن اوری یفتعلن برخ رارر ب ا و به خاطر
باهم همتااایهرود ودررود یعن شااعر فارساا اچار فقدرن
رینکه ی زیک شاااعر با کارهای ی ل ی وزایک وکند ار هر
ی زیک و سمف و ست و وم اروند تکنیکهای وج ا اررا
بیت چندین بار رز قاعده تتااکین رسااتفااه کرام یعن بارها
که ار بنها با ترکیب وزن هجای و تکیهری و عروضا ا
یفع لن رر جای یفتعلن بورام و یاام رسااات بتااایاری رز
ی ت رن به یک لحن و ی زیک یتفاوت رسید و رولن همین
شاعررن کالسیک یطرح رز بن ریررا وزو ی گرفتند و وقت
حرکت ی زیکا رساات که کلمات رر به ساامت ساامف و
ت ضایح ی ارام روگشت به بوجا سک ت ی کراود ،یک رز
س ق ی اهد.
بیتهای بن غز رین ب ا:
بهط ر یثا به او سطر رو همین شعر ت جه کنید ،رزلحاظ
«بیشتر رز هرجای رینجا تر بوجا تر
عروضاا ج رِ وم اهد ول ی بینید که شاااعر ریتمیک
بیشتر رز ب جای ین جای جا شدهرم»
رساات و شاااعر ب بوکه بدرود ار بن رز وزن تکیهری تاعیت
یثلن سااطر «یاه ار ودررا» رزوظر وزن تکیهری رز ریتم «تق
کراهسااات .ار او ساااطری که یثا زام هرچند سااارعت
تق تتق تق» پیروی ی کند و ار سطر بعد «یاار ودررا یار»،
سااطرها کم رساات؛ ریا همچنان خ روش بن جذربیت اررا.
ریتم باه «تق تق تتق تق تق» تاادیل ی شااا ا که ی بینیم
الیل رین ریر اقت لحن شاعر ب اه زیرر تهن رو کمکم اررا
عینه تکررر شده ریا رگر بخ رهیم رزوظر وزن عروض شعر
به ارک
سامف ویک ی رساد .رسااسان رغلب شاعررو که
رر تقطیع کنیم ،سااطر «یاه ار ودررا» بر وزن «فاعلن فع لن»
بهط ر فعا ار کالج شاغر کار کراهرود یحا رسات شعری
و سااطر «یاار ودررا یار» بر وزن «یتااتفعلن فاعل» رساات؛
بن یتند که رز زباو فاقد هاری و و خط تاعیت کند.
یعن شااعر رزلحاظ تقطیع عروضا ج رِ وم اهد و وزن
حاال سااع ی کنم بیشااتر به بُعد یعنای شااعر بپرارزم و با
عروضااا رش عینه تکررر وم شااا ا ارحال که رز وزن
ت جه به تمهیدی که ار ربتدری شااعر بوراه شااده ،پیدر کنم
تکیهری برخ رارر رسااات ،ی خ رهم بگ یم که رگر ی زیک
ینظ ر شااااعر رز یار چیتااات .بهورقع یار ار رین شاااعر
یتن یا لحن بهارساات ار شااعر بزرا به رجرر اربیاید بهط ر
حضاا ری رسااتعاری اررا .ار راریه شاااعر ی رچه رر ار
تقریا رز وزن تکیاهری برخ رارر خ رهد شاااد ،ارحال که
زیتااتان بوراه رساات که رفتاری غیریتعار
رساات .ورژهی
یحا رساات وزن عروضاا رش تکررر شاا ا و رین وشااان
«خزرن» ار شعر ریهام اررا؛ زیرر عالوه بر رشارهری که به وام
ی اهد که شاااعر بزرا ریتم یح ر رسااات و رگر شااااعر رز
خ ا شااعر ی کند ،به فصل پاییز ویز رشاره اررا .ار رینجا
یهارت الزم برخ رارر باشاااد ی ت رود رز ررکتاااتر کلمات،
شاااعر «خزرن» رر به شااکل ومایش اراه رساات که ریجاا
سمف و خالق به است اهد.
فضاای او بعدی کراه رست؛ بنابررین چند ورژگاو ار رین
یتأسافاوه شاعررن ریررو ارک رز سمف و یتن ودررود و بر
سااطر رتفاق رفتااه و رینگ وه شااعر و یتااش ا چند تأویل
ی زیک و پتاوتایل کلماتشاان رشرر
ودررود و رگر یک رز
ساطرهایشاان با ی زیک بغاز ش ا همان رر ار بقیه سطرها
اررا .تمام ورژگان ار رین رپیزوا خصلت تادیل پیدرکراهرود. یثلن «خزرن» ی ت رود پاییز و یا خ ا شاعر باشد .بهط رکل رینجا برخ رای تکنیکا با رثر اررا.
تکررر ی کنند یعن با تکررر و ریتاااتای ،هاری و ریتاااتا
ی ل
ی ساااازواد وه با حرکت ی سااایقای و رفتاری ایناییک و
"یاری ار بستین ارری هفت شب
پیش رووده با بوری کلمات .یثلن رگر ار ساااطری رز وزن
که رگر خطش بزوم"
تکیهری تق تق تتق رستفااه کنند ار سطر بعدی هم عین بن
یار ار رین سااطر به رپیزوا رو و سااطر «یاار ودررا یار»
تکررر ی شاا ا یا رگر ار سااطری یفاعیلن یفاعیلن یفاعیل
بری گراا ،پس یار ار بسااتین ارشااتن وشاااوهی ت طئهری
فایل شعر /شمارهی هفتم 58 /
رساات؛ زیرر شاااعر بهجای یار هفتخط ،یار هفت شااب رر
لاههای بدوم» همان لاههای ورژن رست و یاه رگر رستعارهری
بوراه رست.
رز ورژن باشد ،ار رینجا یعنای باکره گ ی اهد.
"ی کشم رز خ ا
شعر راهر پیچیدهری اررا ول یا بهو رت عم ای شعر رر
تا خ ن بچکد رز یاه
اواا کرایم و به الیل رجرری ارساات ت روتااتیم به یعنا
با کره خ شمزه الس
برسیم؛ زیرر با یک یتن خ ابتنده ی رجهیم .شعری رروتیک
ی زوم به الی پام که سر بخ را"
کاه ررجااع باه ارونیتن اررا و تمام عناوااار بن باهم ار
ار رین رپیزوا رز شااعر ی ساایق ی شااکند .یاه ار رینجا
رربطهرود.
وشاوهی ورژن اختر رست« .با کره» ویز او یعن پیدر ی کند. یک اختر باکره و ایگری همان کره رساات که خاواایت چرِ کران اررا. ررتااطها ار رین سااطرها زیاا ب اه و رین یتاائله وشاااوهی عالقه زباو شاعر رست ،ار حقیقت رین ررتااطها بتیار ریز هتتند ریا خ رونده اروهایت به یک ج رِ ی رسد. "رگر رینکه لمار اراه زیر شکم کم و کند تا جنگ اربگیرا و خ ن گِل کند بین رلنهر که بام و کند پراه ی اوزم برری پنجرهی است هات که فرو شده ار یاه" شاعر ار ربتدری رین رپیزوا به شکم بزرگ رشاره ی کند و بعاد قاعدگ و جاری شااادن خ ن بین ررنها رر پیش ی کشااد و شااکا
بین روگشااتها وقش پنجرهری رر پیدر
ی کند که ار ورژن فرورفته رست. "تا ب یااری کند یار ب یاریاه یاار چرر لب وم اوزا لاههای بدوم رز شرِّ رین یاریاه که تیر ی کشد زیر شکمم" ار راریه ی بینید که یار ار شااعر یعنا پیدرکراه و رُ بلت یراروه رر ریفا ی کند .ینظ ر رز سااطر «چرر لب وم اوزا
فایل شعر /شمارهی هفتم 5۲ /
فایل شعر /شمارهی هفتم 61 /
يك توضيح رز رین شامارهی یجلهی «فایل شاعر» تصمیم گرفتیم بخش تازهری تحت عن رن «شاب رایین» رر به بن رضافه کنیم .پس باه ساااررغ یصاااطفاا وااامدی و یهدی وااری ،او تن رز قادیم ترین رایین هاای کاالج شاااعر رفتیم که رویکرای خ اویژه وتااااات باه رابیات اررود و همگ تالش کرایم رشعارشان رر رز زوریای یختل اهیم.
ی را تحلیل و ورکاوی قررر
فایل شعر /شمارهی هفتم 61 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 62 /
دريا
است ین روا ا به اریای که ینم بزن تا ک سههای سینهرم خ اکش و جاکش کنند چشمهام ار خندههات پراه رودرخت الى ین و ساحل؟! ی ج شدهرم که بیایم است رز رین پراه برارر رین پراه بکارت وم بید! برری ین که قا تر رز زیاای ت رم یراى که ت باش و حتا زو که زرییده رم رزت رز رز زریش/گاه ت رم و پتتانهات ...هات! اهاوم وم و ب سههات هن ز جا بده با/رروم باارروم
قاب عکس یثل تلفن که زوگ وم خ را هرگز کش بیدهرم روى وندلى یثل کالهِ "ب" و چشمهایم که وم گیرود قررر او او ی کنند ت ی گ رهای که روی ای رر لب کندهرم رز خنده بهس ی کدرم ی روود پلکهام که رتاقم خ اش رر رز ار رودرخته بیرون و بارینکه وه پنجره اررا وه بفتاِ رز هر طر
ی رسد به و ر
یشایم سگ ست که ی اوا س ى قریه سازی حتى پیتزری ویمپزی که ت ى رجاق سق
ودررا رتاق
جای پا باریده گلهای قالیچه بازکراهرود غنچه و است رودرخته یاه رر جای ساعت ای ررى رثرروگشت یجری روی کتاِ یرر شریک کراه حتى به جرم تنهای خاوه پر رز ورى رست ورى به هر طر
که ی روم
رطرر ِ ین رست و رینهمه یرام ار رستعمار او یرایک گیرکراهرود پراه رر ی زوم کنار پلک رر چه ب سههای ! کش بیدهرم یثل لب رفتهرم ت ى گ رى که کندهرود بر ای رر خاوه رر بیرون کنید!
فایل شعر /شمارهی هفتم 63 /
پارک
خواب
رز سطر بعدی هم شروع وم ش ا رین شعر
جان اراهرم الی
خ اکارم پا ودررا
ریختهرم ار اره
باید که ار فکر ایگری
اررم تل تل ت وَ َرای ی کنم شاید
به ایگری فکر کنم
باید که لیس
رینکه ایگری ی بید پشت فکر
تا لیز بروم پایین
بازی زباو ست
پایینتر
ین که ار فکر ایگری هتتم
و لب بزوم به ارخت سیب
روی ویمکت پارکى
تا کا وماود کا ای
رئیتم رر قا گذرشتهرم ار پارکینگ
رین پت هم که بدج ر رفته رز رو
که فکر کنم به خیاوت
برری ین که جای ب
و با هم به سطر بعدی برسیم
بیدر ارا ی زود بر تخت
ار پارک
خ شبیدی عزیزم
یا پارکینگ
هیچ شاوهری ایگر یُجابم وم کند
به سطرى که هرگز شروع
پس وع ا ی کنم پایین
حتى ومىش ا
پایینتر روی او بتشفشاوت پس چرر ف ررن ینم؟ که ریختهرم ار اره هریز حتى هریز که بنهمه اع ر اررا ودررا تنگه به رین باریک تاریکى ام واح رست یا که اررا س تین باز ی کند پلکهام؟
فایل شعر /شمارهی هفتم 64 /
خودکشی ویل رست چاه رره اراه اربهاری و ی روم
رفتهست
به سمت که س ودررا با خیاباو
ار چمدرن
و زو
حجله
که چکه کرا رز یاه و اررا به چاه یثل ویاای که گمکراه ت ر
هن ز زودهرم
وم رسد
و رین حجله برری ین ویتت
یا حت وم رسد
که چررغاو ست
سنگ روی سنگ
یک پس رز ایگری
بند بیده ایگر
وم بیند اری که ویتت باز کنند
"چرر به رره وم ش ی لعنت ؟!"
پدر که پیرتر رز پدربزرگ
که لنگ لنگ
و یاار که البهالی زیتتان الالی
کش رفتهرم تا ل ال
حت خ رهرروم
تا لاه رز بیابان بزوم باال
همه یثل وخلهای سرباال
و بیده باشم ار به ار
کاف وا اود
تا پشت رین ار
که جنگ تمام کند یا رر
زیر پنکهری برقصم
قدبلند وا ام که ی شک شکار کنم
که اررا بعدیرم رر چا
تا یثل عقاِ شکار وکند خاوه
ار بعدن که جا اررا هن ز
ریتتااه روی سیال ب ام که پرورز ی کرا
حت ار
و چند وفر وخل
که بر پاشنه ار به ارى وم
برری ج جههاش برا
اررا به فرار ی اهد خ رِ
رین حجله بر خرربه
تقتق
سررب رز ین ویتت
تتقتق!
برری بزرایست که چررغاو ست
فایل شعر /شمارهی هفتم 65 /
آدم ديگر
آنوشکا
ین که است اراهرم به رز است ی
ار کنیته تکیه ارا به شناه
ی اوم ار به ار
ویل رز ریملش رفت پایین
سمت همین سطر
چشمهاش هیتلر ارشت
و است و پای که برارشتهرم رز خاوه
بیا برگرایم بو شکا!
ی برم زیر خ اکار
تلم ت ی اوا زیر روگشتهات
ی چینم الی کلمات که بام بتازم
ی س هم که ودرشت رین ت ررت
یک بهتر رز ت
کم رز ین هن ز ینتظر رست
که شنا کند بیرون وفحه
که سرزیین ی ع ا رر پشت ار بگذرریم
لااسهام رر بپ شد
و یاودهی رورشلیم رر زیر تخت چا کنیم
و باز ار به ار ش ا
کراه ب ایم!
سطرها رر بام کند
ربلیس یهرباو شده ب ام الی پتتانهاش
یک بهتر رز ت
ی س ویاید با عصا
که ار بینه ویتت ایگر
کنیته رر ویل برا
فایل شعر /شمارهی هفتم 66 /
متأسفانه درد را خيلیها میدانند!
ارریم .بارها رتفاق رفتااه رسااات که همدیگر رر بهشااادت ی راوقد قرررارایم؛ ریا همگ ی ارویم که رین وقدها برری پیشارفتِ هرچه بیشتر خ ایان و اروهایت کالج شعر رست؛
گفتگ ی با «یهدی وااری»
همین برخ راها باع
ی ش ا تا ین رز پیشرفت اوستان و
همکارروم بتاایار خ شااحا ش ا م و رین رربطهی به اور رز یاشار امانی
بغض ،کینه و حتاااات(برخال حاکم هتت) باع
بوچه ار رابیات یعاواار
ریجاا فضای اوستاوه بین رعضای کالج
شده رست. همؤان طور که می دانید فعالیت کالج شؤؤعر از وروهی تلگرامی آغاز شؤؤد و طی پروسؤؤهی زمانی کمتر از یک سؤا به سؤیتؤتمی متشک از رادیو ،مجله و وبسایت دسؤؤت پیدا کرد؛ به عقید ی شؤؤما یه عواملی سؤؤب پیشرفتهایی ینین سریع و جریان ساز شد است؟ وُه یاه پیش کالج شاعر فعالیت خ ا رر با یک گروه تلگرری بیتااتوفره بغاز کرا ،ریا عل عادرلرضاای ،ریده و پروژهی سیتتم رریزوی کالج شعر رر با رایینها یطرح کراود و رین شاااروع کار ب ا .به وظر ین یک رز علتهای پیشااارفت ساا وای ورر کالج و ساااخت تریا نهای یختل ،رربطهی یتقابل کالج شااعر و رایینهای بن رساات .رفررا بتاایاری رز یهدی وااری 24ساااله ،ساااکن کرج و یت لد ره رز هتااتم.
بی زشهای رریگان کالج شااعر بهره ی برود و ار رزری بن
تحصاایالتم یهندس ا عمررن رساات و حدوا هفت سااال
ار پیشاارفت و ویل به رهدر
ی ش ا که ار زیینهی شعر بزرا فعالیت ی کنم.
شااعر سااازیاو یراموهاا رساات که یطلقن بدون اریافت
درود مهدی جان ،بیهیچ مقدمهای سؤؤلا هایم را مطرح
هزینهری پیشارفت ی کند و رین پیشرفت بدین یعناست که
می کنم .قبؤ از هر یی می خواهم کمی از خؤانواد ی
کالج شااعر با گفتمان تازهری تصاامیم اررا فضااای رابیات
کالجی و رابطهای که با اعضای این خانواد دارید برای
یعاور رر جان تازهری باخشد.
ما بگویید؟
دربار ی ادبیاتِ «شعری» معاصرِ ایران یه نظری دارید؟
رو رز همه باید بگ یم که به وکتهی خ ب رشاره کراید ،یا
برای بهبود وضعیت فعلی یه باید کرد؟
ار شا رری یرکزی کالج شعر پیش رز رینکه همکار باشیم،
یتأسفاوه ارا رر خیل ها ی اروند؛ ریا روگار که عمدی ار کار
رربطهری اوسااتاوه ،واامیماوه و بهو ع خاو راگ با رعضااا
باشاد؛ سک ت کراهرود .رگر یصاحاهی تمام شاعررن یعاور
رختصاو برری
رر ار ساااا هاای رخیر بخ روید ،یت جه خ رهید شاااد که
پیشااارا تریا نهای کالج رعم رز یجله ،وِسااایت ،تلگررم
هیچکس رز وضعیت حاکم بر شعر یعاور ررض ویتت؛ ریا
و ...با یکدیگر بهوا رت شاااوهروزی ار تااا رطالعات و
ارعینحا کت ا هم برری تغییر شاارریط تالش ا وم کند.
بی زش یتقابل هتاتیم؛ یعن همیشاه ار فضاای شعر قررر
همه یثل پیریرا و پیرزن های که ار خاوه ی ساااالمندرن
ارریم .بهی رزرت همکاری و روجام ورای
کالج ،همکاری ی کنند .کالج
فایل شعر /شمارهی هفتم 67 /
وشااتااتهرود ،فقط به زیین و زیان غر ی زوند و یا شاااهد
واحاتهایشاان تأثیر گرفته و شاعرهایشان رر با ی لفههای
کُنش ا برری تغییر رز س ا ی بنها ویتااتیم .بسااانو یت ا ،
کالج هماهنگ ی کنند .رلاته واگفته وماود که با ب شااری
سااوت یاوتالیتم یتن ،عدم ت جه به ی لفهی قدرتمندِ زبان،
تمام و کما ،تکر یناع وم کنند و تنها وشاااخ ررکنندگان
عدم وج ا تفکر شاااعرروه و ساااختار ار شااعر بزرا و عدم
هتتند.
وج ا ب طیقا برری شااعر بزرا یعاواار و بتاایاری رز ع ریل
با توجه به اینکه قرار اسؤت مدتی طوالنی از کالج شعر
ایگر ار وضاعیت وابتاایان شاعر یعاوار اسات اررود ریا
دور باشؤؤید و نمی توانید فعالیت ها را دنبا کنید؛ آیا
بدبخت بزرگتر شااعر بزرا ،همان کتاااو هتااتند که ار
امکؤان دارد که دوبار به کالج بروردید و فعالیت های
واحاتهایشان بر همین یشکالت تأکید ی کنند ریا قدی
سابق را دنبا کنید؟
ار ررسااتای بها ا رین وضااعیت رساافناک بروم اررود .پس
الاته! ار رین ی را شااک وکنید! هرکتاا یمکن رساات ار
یشااکل رساااساا رابیات یا اقیقن همین رفررا هتااتند که
شرریط واخ رسته قررر بگیرا که یدت رز یعش ق خ ا اور
بدبختاوه غالب بنها رر شاااعررن ینزویشاادهی اهه هفتاا
باشااد .کالج شااعر ،خاوه و خاو راهی ین رساات .با بزرگتر
تشکیل ی اهند .ین بنها رر یقصر ی اروم و برریشان حق
شاادن کالج ،ین هم بزرگ شاادهرم ،با ح رشا رش به جنگ
برری روتقاا قائل ویتااتم ،چررکه با روزوری خ اخ رسااته ار
رفتم ،برری پیشااارفتهایش کاله رز سااار برارشاااتم و به
وضعیت ی ج ا است ارشتهرود .ین یک کالج هتتم ،یک
رحترریش ریتااتاام .یگر ی ش ا ا بام به تاریخ خ ا خیاوت
کالج یعن عملگرر ،یعن برخ رای شااع ری با پیرری ن
کند؟! پس شاک وکنید که بعد رز رتمام رین شرریط باقدرت
خ ا ارشتن ،کالج یعن کت که کمتر غر ی زود و بیشتر
و کارهایم رر با عشااق بیشااتر روجام
بری گرام و ورای
عمل ی کند .بهررساات کدرمیک رز یا ار تاریخ رابیات ثات
خ رهم ارا.
ی ش یم؟
یه نظری در مورد شؤؤعر و نقدهایتان دارید؟ با توجه به
با توجه به اینکه شؤؤما از ادمینهای قدیمی کالج شؤؤعر عبدالرضؤؤایی هتؤؤتید و از ابتدا در پیشؤؤبرد فعالیتها
اینکه همزمان هردو را دنبا میکنید ،به عقید ی خود در کدامیک موفقتر عم کرد اید؟
همکاری داشؤؤتید ،فکر میکنید کالج و مباحث تئوریکی
خاب ین وم ت روم ار ی را شاااعرها و وقدهای خ ام
آن که طی مدت فعالیتاش توسؤؤع علی عبدالرضؤؤایی
قضاوت کنم؛ ریا هیچوقت وخ رستهرم یک رر بر بن ایگری
مطرح شد تا یه انداز بر می ان سطح شعور و آواهیتان
ترجیح اهم .ورقعن چه الیل وج ا اررا که شااعر رر بهوقد
در عرصهی ادبیات تأثیر وذاشته است؟
یا برعکس ترجیح اهم؟! شاعر کشا
همانط ر که ی اروید با گتاااترش کالج شاااعر ،اریرهی
کش ! و بنقدر جاهطلب هتتم که رز لذت هیچکدرم پرهیز
یخاطاان یا هم رفزریش پیدر کرا .یا فقط پنج هزرر عضاا
وم کنم.
یک سا پر گروهِ تلگرری ویتتیم ،خیل عظیم رز یخاطاان
ما یه زمانی میتوانیم منتظر مجموعه شؤؤعر یا کتابی از
یا ار وِسااایت ،ررای ،ساااوودکل ا ،رینتااتاگررم ،ی تی ِ
مهدی نادری باشؤیم؟! آیا از نویتؤ
نقدها و شعرها به
و ...کالج شااعر رر اواا ی کنند و باید با رطمینان بگ یم که
دنبا انتشار مجموعه هتتید؟
کالج ار یدتِ کمتر رز یک سااا ،ار عروااهی روشاانگری
رست و وقد ،کش ِ
بدون شاک هر شاعری ی خ رهد که کتابش رر ینتشر کند.
رابیات بتاایار تأثیرگذرر ب اه رساات که رین رر ی ت رن رز
شاااعر باید یدرم ت لیدکننده باشااد .به وظر ین یک شاااعر
یصاحاهی شاعررن یعاور با خارگزرریها فهمید زیرر که رز
حرفهری هرساااله باید کتاِ تازه ت لید کند و وقد بن رر به
یجلهی فایل شاعر که برری ب طیقاو یت تالش ی کند؛ ار
ینتقدین بتااپارا .رگر شاااعری یدرم ار حا ت لید وااشااد
فایل شعر /شمارهی هفتم 68 /
کمترین تأثیر رر ار فضااای راب وم گذررا .رلاته برخ رز وقدهایم ار کتاِ یجم عه وقدِ «رین ساا ر ربدی» ت سااط وشار کالج ینتشر شدهرود .رین رحتما وج ا اررا که بعد رز رولین کتاِ شعرم ،یجم عه وقدهایم رر ویز ینتشر کنم .رلاته ترجیح ی اهم تا ار ی را بروایهی بلندیدتم فعلن وااحات وکنم.
فایل شعر /شمارهی هفتم 6۲ /
است رز رین پراه برارر
نقد شعر دريا
رین پراه بکارت وم بید! برری ین که قا تر رز زیاای ت رم مریم زمانی
یرای که ت باش و حتا زو که زرییدهرم رزت رز رز زریش/گاه ت رم و پتتانهات ...هات! اهاوم وم و ب سههات هن ز جا بده با /رروم باارروم» عشاقبازی همیشه ی ض ع جذرب برری شاعررن ب اه رست؛ ریا کمتر شاااعر فارس ا زباو ت روتااته با شااجاعت و بدون ساوت ر خ ا ،بن رر به تص یر بکشد .ار رین شعر ویز شاعر رین یتاائله رر یتااتقیمن بیان وم کند؛ بلکه با رسااتفااه رز وشاوهها و کلمات او وجه به رین ی تی
پرارخته رست.
به وقد ساااختاری رین شااعر ی پرارزم تا ررتااط بخشها و قطعات بن با یکدیگر یشاخم شا ا و وشاوهها رر ویز بهتر بیابیم: «است ین روا ا به اریای که ینم بزن یهدی وااری رزجمله شااعررو ست که رز زیان شروع کالج
تا ک سههای سینهرم خ اکش
شاعر حض رارشته رست .ی ت رن گفت ار رکثر شعرهای رو
و جاکش کنند چشمهام
رگههای رروتیتاام وج ا اررا و رلاته قدرت بتاایاری ار
ار خندههات»
سروان چنین شعرهای اررا .شعر رو سرشار رز وشاوههاست
ار رین چند ساطر ،رروی خ ا رر همچ ن اریا و استش رر
که همین ریر حاک رز ه ش شاعرروهی روست .برری روشن
یثل روای ی ارود که به هم یتصال شاده و رز یعش قهرش
کران رین ریر به بررس یک رز شعرهای رو ی پرارزیم:
ی خ رهد به رین اریا بپی ودا.
«است ین روا
ار سااطر «تا ک سااههای سااینهرم خ اکشاا کنند» ک سااه
ا به اریای که ینم بزن
وشاوهریست که رحتمالن االلت به یعش قههای قال که ار
تا ک سههای سینهرم خ اکش
قلب رو هتاتند؛ اررا .ار ساطر «جاکش کنند چشمهام/ار
و جاکش کنند چشمهام
خندههات» چشامهای شااعر فقط خندههای یعش قهرش رر
ار خندههات
ی بیند.
پراه رودرخت الی ین و ساحل؟!
«پراه رودرختهری الی ین و ساحل؟!
ی ج شدهرم که بیایم
ی ج شدهرم که بیایم
فایل شعر /شمارهی هفتم 71 /
است رز رین پراه برارر
ساااختمند رساات؛ چررکه بخشهای یختل
رین پراه بکارت وم بید»
سااخت روال رثر ب اه و شااعر ی فق شده ررتااط بنها رر
ار ساطر رو ،کلمهی پراه ریهای رست که او یفه م رر به
بهخ ب برقررر کند.
تهن رلقا ی کند :پراه و پراهی بکارت ،ریا ار راریه با کش وشاااوهها به یعنای حقیق بن پ ی بریم .ار سااطرهای ربتدری یشخم شد که شاعر خ ا رر چ ن اریای ی ارود ریا ینظ ر رو رز سااحل چیتات؟ ساحل ی ت رود االلت بر بلت تناسال رو باشاد و رینجا یشاخم ی ش ا که ینظ ر رروی پراهی بکارت ب اه؛ زیرر همین پراه یاوع رساایدن رو به ررگاساام شااده رساات .شاااعر رز سااطر «ی ج شاادهرم»؛ کارکرا خ ب ی گیرا ،چررکه ی ت رود هم به یعنای ی ج اریا و هم عصاا شادن شااعر باشاد؛ پس به او و رت ی ت رن پ به یصااادرق رین ساااطر برا-1 :همچ ن ی ج یخرب که ی خ رهد پراهی بکارت یعشاا ق باکرهرش رر بزود-2 .رروی عصااا شااده رساات و پراهی بکارت رو رر ی زود .ار سااطر «رین پراه بکارت وم بید» هم بکارت او یفه م ریجاا ی کند-1 :کاربرا ارشتن -2پراهی بکارت؛ ریا یفه م کل سطر ب رستفااه ب ان پراه رست. «برری ین که قا تر رز زیاای ت رم یرای که ت باش و حت زو که زرییدهرم رزت رز رز زریش/گاه ت رم» ین ار سطر رو چند ورژگاو اررا و هم ی ت رود به یعنای «ین » و هم ضمیری که به شاعر بری گراا باشد .رروی با هر عشقبازی یعش ق رر اوباره ی بفریند و جان تازهری به رو ی بخشد و بهو ع یحل زریش روست. «و پتتانهات ...هات اهاوم وم و ب سههات هن ز جا بده با /رروم باارروم» ار ساااطرهای بخر با کلمهی هات و باررن بازی زیاای ریجااشااده رساات .رو ب سااههای یعشا ق رر Hotو ی جب بارش خ ا ی ارود .اروهایت باید بگ یم که رین شااعر رثری
بن ار خدیت
فایل شعر /شمارهی هفتم 71 /
وااری ار وقدهای که بر شااعرها و ارسااتانها ی و یتااد،
شعرهای بینقاب
یاوند ایگر ینتقدین کالج رز اساتگاههای تئ ریک یشخص رساااتفااه ی کند و با الیل و برهان به ی شاااکاف بثار سمیه ابراهیمی
ی پرارزا. برری روشانتر شادن ایدگاههایم بهط ر یختصر به بررس شعرهای رو ی پرارزم: شاااعری که کم ی و یتااد ریا گزیده ،بهیرور به جایگاه ویژهی خ ا ی رسااد .یهدی وااری رر ی ت رن یک رز رین رفررا به شامار بورا .شعرهای رو که غالان ب وقاِ و بدون خ اساااوتا ری و شااتهشااده رساات و رز ساااخت ینتااجم برخ رارر ب اه و کماکان ح
ی تی
یشااخصاا ساایر
ی کند .ارورقع یَنشا که ار شاعرهای وااری وهفته رساات، بین ارون و یحیط پیرری ن ،خیر و شاار ار حالت خنث به سااار ی برود و ی ت رود وم اِ روحیه ی سااارا و گاهن کتاالتبار وی باشد ،یثل« :تلفن که زوگ وم خ را هرگز/ کش بیدهرم روی وندل /یثل کاله ب» کش بیدن روی وااندل به الیل یاللت ،وجه عین اررا و وجه تشااابه که با «ب» اررا بهخ ب ومایاوگر رین ی ض ا ع رست. رو با رعایت ینطق شااعری و تصاا یری به چینش رجزر پرارخته و به پرف رینس وااحیح اسااتیافته که رز وکات یثات شاااعری روساات ،بهوح یکه لحن قابل قا ل حین برری شاااعر شاادن ،تنها و شااتن کاف ویتاات .یطالعه رز رلزریات رساات که ار حیطهی رابیات ،یاوند تمای زیینهها باع
ی شا ا تا فقر فکری و وظری به سمت و ع ثروت
و غنای تئ ریک پیش روا .ط اه یاه که یهدی وااری ار کالج شاااعر حضا ا رارشاااته و بهط ر یدروم با ایگر رایینهای کالج همکاری کراه؛ رز بی زشهای شااااوهروزی عل عادرلرضاای بهره براه رست و بثار رین تالش پ ارپ ار شااعرها و وقدهای رو یشااه ا رساات .رو یک رز بهترین ینتقدین و شاعررن کالج ب اه و یطمئنن رگر به همین ین ر پیش روا ط یدتزیان ک تاه ،یک رز شاعررن و ینتقدرن برتر یعاور خ رهد شد.
خ روش بثارش رلقا ی ش ا. ساپید خ رو ،ی لفهری رسات که ار بعضا رز شعرهایش حض ری پرروگ ارشته و به خالقیت یخاطب ارین ی زود: «جان اراهرم الی /ریختهرم ار اره /اررم تل تل ت و رای ی کنم شاید/باید که لیس /تا بروم پایین»... همچنین رز خ رودن وقدهای که بر شاعرهای سپید ی کند؛ به ساایطرهی وساایع فکریرش پ ی بریم و تالش رو برری و یتش چنین وقدهای با ینش کایلن تئ ریک قابلتحتین رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 72 /
باید که ار فکر ایگری
خندهای منزوی
به ایگری فکر کنم رینکه ایگری ی بید پشت فکر پویان فرمانبر
بازی زباو ست ین که ار فکر ایگری هتتم روی ویمکت پارک رئیتم رر قا گذرشتهرم ار پارکینگ که فکر کنم به خیاوت و باهم به سطر بعدی برسیم ار پارک یا پارکینگ به سطری که هرگز شروع حتا وم ش ا ار شاعر «پارک» چیزی تمام وم ش ا ،شروع هم وم ش ا، یثل زودگ که اریرهری بیش ویتت .ارورقع یهدی وااری با ت جه به تکنیک فاوالهگذرری ،یشخصن زودگ رر بد به و شاته کراه رست .رز ایگر تجربههای که یهدی وااری ار زبان کراه رسات ی ت رن به تکههای رز شاعر «اریا» رشاااره کرا که با شااناخت پتاوتاایل زباو کلمات ،فضااای حتا
شاااعر ی ت رود جهاو ایگر رر تعری
کند .ی ت رود پُل
باشاد که یرگ رر به زودگ ی رساود؛ و یا تعاری
روزیره
رر تغییر اراه و تازگ به بن باخشد؛ رین ریر ییتر وم ش ا یگر با زبان! زباو که با بن بازی ش ا و یعنا رر اچار تعلیق کند تا تهن یخاطب به کار بیفتد و جهان خ اش رر ترسیم کند. یهدی وااری شاعریست که به «زبان» رهمیت ی اهد و به کمکِ بن تالش ی کند که یرگ رر ،تجربه کران زودگ ار یختصات ایگر تعری
کند .رو به زودگ فکر ی کند(چیزی
که ریروزه کمیاِ شاااده!) و یتاااتقیم البیروتهای تهن یخاطب رر ار تقابل با جهان ی لرزرود:
خلق کراه رست: «و پتتانهات ...هات! اهاوم وم و ب سههات هن ز جا بده با/رروم باارروم» باهعن رنیثاا ار بناد باال فضاااای پ رن به کمک زبان ترسیمشده رست. همچنین وااری شااعریسات که ی ت رود رز زبان به شه ا خ ا جاو تازه باخشد و بن رر ار رتهان یاودگار کند: «حتا هریز که بنهمه اع ر اررا ودررا تنگه به رین باریک »
«پارک»
رین قتامت رز شعر «خ رِ» ،با تنگهی هریز و ورژن تنگ،
رز سطر بعدی هم شروع وم ش ا رین شعر
شه ای خلقشده رست که ت سط زبان با یکدیگر ار ررتااط
خ اکارم پا ودررا
فایل شعر /شمارهی هفتم 73 /
هتااتند .همچنین رو ار رجرری رورن سااطرها رز خ اِ زبان، تص یری عین بیرون ی کشد: «یثل تلفن که زوگ وم خ را هرگز کش بیدهرم روی وندل یثل کالهِ «ب» و چشمهایم که وم گیرود قررر» بهعن رنیثا ار رین قتمت رز شعر «قاِ عکس» ،شاعر ار کنار سارعتِ باالی ساطرها ،تصا یری رر شکار کراه رست (کاله «ب») که ار خدیت ی تی
یقید قررر ارشته باشد.
بازیهای رو به رینجا ختم وشااده و رز زبان به هرین تیک ی رسد: «ین که است اراهرم به رز است ی ی اوم اربهار» یثل رین او سااطر رز شااعر «بام ایگر» که یهدی وااری با رساتفااه رز بوری «ی » خاویت تأویلپذیر به شعر بخشیده رست .ارورقع یهدی وااری شاعر زودگاو ست؛ رین جزوهی ک چاک ،خاری بزرگ رر باه یاا ی اهاد که شااااعری زودگ خ ره بیده رست تا بتاط یالغان یرگ رر به هم بریزا! یهدی وااری به چیزی ی رودیشااد که یا وج ا ودررا و یا بنقدر وزایک رسات که برری یرام یشاه ا ویتت .رو یدرم پ ررههای یختل
زباو ست بلکه زودگ رر وجات اهد و
ت لید یعنا کند .چنین شاااعری فقط ی خندا و ریر بازی رر یهم تلق ی کناد .رو باه یرای ی خندا که ار اریرهی ب ررزش خ ا بااه اور هیچ ی چرخناد .یرام عصاااااااو ی شا ود ،خ اکشا ی کنند و یک شاااعر ژو یثل یهدی واااری تنهاا باه رین یرام ی خندا! جایعه ،رفررا رحمق ی خ رهد وه روتاااو یتفکر که زودگ رر بلد رساات و به اواا یعنای زودگ خ ا ی گراا .ارورقع رین جزوه وش اان ی اهد که یهدی وااری خنده کنان با روا ه رز رحمق ها بیااهی وارا رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 74 /
ریروزی ویز باید همگام و همس با رین تغییررت و جهشها،
شعر ،آينهی زندگی
و ش ا تا بت رود رسالت رول رش رر که فکرسازی و شع ر بفرین رسات ،به روجام رساود .رین بدرن یعناست که ریروزه محمد مروج
به شعری بوروگارا ی گ ییم که هم راهر(فرم رستررکچر) و هم ارووش(ساامنتیک رسااتررکچر) تازه و و باشااد .رین تمهیدیست برری پرارختن به شعر یک رز رعضای کالج که رز ربتدری تأسایس بن ،همرره و همفکر یاسات و سع اررا اید و وگاه خ ا رر همزیان و همررساتا با گتترش فیزیک و تئ ریک کالج ،تغییر اهد تا بت رود ار رین جناش عظیم و ب سابقه(وه کمسابقه) وقش ارشته باشد. یعیار ین ار رین وقد ،هفت شاااعری رسااات که ار یک یجم عه رز یهدی وااری گرابوریشاااده و بهیثابهی یک کتاِ شعر به بررس بن خ رهم پرارخت. رین وقد شااایل او بخش رساات .ار بخش رو به یک رز ی لفههای تئ ریکِ شعر سپیدِ ریروزی به وام قافیهی اروو و رسااتفااهی یهدی وااری رز رین تکنیک ار شااعرهایش ی پرارزم و ار بخش اوم با ت جه به فضااا و یحت ری کل رین شااعرها ،خ رهیم اید که بیا رو ار بیان و روتقا یفاهیم، اغدغههای تهن و یتاائ لیتهای شاااعرروهرش ی فق عمل کراه رست یا خیر. «قافیهی درونی»
شااعر یهمترین ،ی ثرترین و پیچیدهترین رره برری بیان و
ریتم و بهنگِ بوری یک رز ع ریل یهم ار عالقهی یخاطب
روتقا رحتاااسااات رز تهن به تهن ایگر رساات .باگذشاات
به شعر رست .یخاطب عام اوست اررا هنگام خ روش یک
ساالیان اررز رز ت لد رولین شعر یکت ِ و گذر رز سدههای
یتن ،ریتم و لحن بن رر پیدر کند تا وقت برری خ ا و یا
یختل ،رین ی ل ا حتااس به اسات یا رسیده رست .ط
ایگررن شااعر ی خ رود؛ بنها رر تحت تأثیر قررر اهد .به
رین ساا ها ،همیشاه فضاای اروو و بیروو شعر یتأثر رز
همین خاطر شاااعررن کالساایک ،قالبهای تعیین کراود تا
رتفاقات و رویدراهای رجتماع ،فرهنگ ،سایاس و ...ب اه
ار بن هاا باا رساااتفاااه رز ورژه های که ار یک یا چند
رست؛ یثلن ار زیان وق ع روقالِ یشروطه و سا های پس
حر (قافیه) و یا تمام حرو (رای ) باهم یشااترکرود ،به
رز بن ،به الیل رتمتااافر حاکم بر جایعهی بن روز ریررن،
ساارواههایشااان ریتم اهند؛ یثلن ار غز ،بیت رو با تمام
رکثر شعرها به سمت بزرای و بزرایخ ره ی روا؛
یصاارعهای زوج همقافیه رساات؛ ریا با و بوریهای ویما ار
ی تی
چ ن شعر باید بینهی تمامومای زودگ یرام باشد.
شکتتن یصرعها ،قافیه جایگاه رول خ ا رر که ار روتهای
رکن ن یا ار عصار پتتیدرن ،پیشرفت سرسامبور عل م و
یصارع ب ا ،رز اسات ارا .پس شاعررن و گرر باید به اواا
اویای فنبوری و رطالعات هتااتیم ،بنابررین شااعر بوروگاراِ
ررهکاری ی گشااتند تا بت روند ار هیئت جدید رز پتاوتاایل
فایل شعر /شمارهی هفتم 75 /
قافیه برری ریجاا هاری و ار یتن بهره بگیرود .رین شااکل
(خ رِ)
جدید ،قافیهی اروو وام اررا که سااع ی کنم ار راریه با
قافیهی اروو :
تشااریح چند وم وه رز قافیههای اروو ار شااعرهای یهدی
«اررا-ودررا» و «باریک -تاریک »
وااری و تکر یثا ،یفه م بن رر وشان اهم. قافیهی اروو رو رع اررا که به بعضاا رز بنها رشاااره ی کنم:
رشتررک ار حرو
)1رستفااه رز ورژههای که حرو ار قتمتهای یختل
)2بعضا ورژهها هتاتند که ار چند حر
روتهای یشترک اررود و
یتن پررکنده شدهرود تا وقش زوگ رر
یشترکرود(رین
بخر کلمات ویتت) و رز لحاظ بوری و
لحن بیان یمکن رساات شااایه هم رار ش ا ود .رین ی ررا ویز شااعر رر ریتمیک و بهنگین ی کنند؛ پس ی ت روند بهو ع
ریفا کنند .ار قالبهای کالسایک ،رین زوگ ار روتهای ربیات
قافیهی اروو یحت ِ ش ود .یثلن:
قررر ی گیرا ول ار شاعر ساپید یکان یشاخصا ودررا و
«روی ویمکت پارک
شااااعر با ت جه به ه ش و تکاوت خ ا بنها رر به کار
رئیتم رر قا گذرشتهرم ار پارکینگ
ی بندا تا شاااعر لحن پیدرکراه ،ساااطرها اررری ریتم و
که فکر کنم به خیاوت
هاری و ش ود .ارورقع شاعر یل ای گرارو ی کند .یثلن:
و باهم به سطر بعدی برسیم
« پتتانهات ...هات
ار پارک
اهاوم
یا پارکینگ»
وم
(پارک)
و ب سههات هن ز
قافیهی اروو :
جا بده با/رروم باارروم»
«پارک -پارکینگ-پارک»
(اریا) قافیهی اروو :
«باید که لیس
«پتتانهات-هات-ب سههات» و «اهاوم-وم-بارروم-باارروم»
تا لیز بروم پایین پایینتر
«و چشمهایم که وم گیرود قررر
و لب بزوم به ارخت سیب»
اواو ی کنند
(خ رِ)
ت ی گ رهای که روی ای رر
قافیهی اروو :
لب کندهرم رز خنده
«لیس-لیز-سایب» ار حر
بهس ی کدرم ی روود پلکهام»
هم خ روده ی ش ود.
«ی» یشاترک هتتند و شایه به
(قاِ عکس) قافیهی اروو :
«سنگ روی سنگ
«قررر-ای رر» و «کدرم-پلکهام»
بندبیده ایگر چرر به رره وم ش ی لعنت ؟!
«حتا هریز که بنهمه اع ر اررا
که لنگ لنگ«
ودررا تنگه به رین باریک
(خ اکش )
تاریک »
ورژههای «سنگ-بند-لنگ» قافیهی اروو و ع اوم هتتند.
فایل شعر /شمارهی هفتم 76 /
)3ار شااعر سااپیدِ پیشاارو و بوروگارا ،لحن و پرف رینس
«تا پشت رین ار» (تا/پُشْ/تِ/رینْ/ارْ)
بتاایار رهمیت اررا پس شاااعر باید بت رود با ار وظر گرفتن رلگ ریتم هجای ،رز ریجاا سااکته یا تشاادید جل گیری کند.
«که اررا بعدیرم رر چا » (کِ/ار/راْ/بعْ/ای/یمْ/رر)
(سکته :وقت چند هجای بلند و کشیده پشت سرهم بیایند. تشاادید :وقت چند هجای ک تاه به اواا هم ار یک سااطر قررر گیرواد ).به همین علت ،ی ل ی تی
)4یک ایگر رز رو رع قافیهی اروو که باع
ریجاا لحن و
ی ت رود با ت جه به
ریتم ار شااعر ی ش ا ا ،ورجبرری رساات؛ یعن تکررر یک
رستفااه
وااایت یا یصاا ت ار یک یا چند سااطر .قال رز پیدریش
یقید ،و یا بزرا یتن خ ا رز هجاهای یختل
کند یثلن رگر ارونیایه ،حماس یا وحنهری رروتیک رست؛
کلمات ،رین روااا رت و بورها ب اود که وریفه ی روتقا
ی ت رود با چند هجای ک تاه ار سااطر ،رین رحتاااس رر به
یفااهیم رر بر عهده ارشاااتند؛ یعن هر ورژه با ت جه به
یخاطب ینتقل کند .یا رگر ی ض ا ع شااعر اربارهی یرگ یا
خ رسااتگاه و ویژگ های بوری رش ساااختهشااده رساات.
یال زودگ روزیره رست ،بوران چند هجای بلند و کشیده
بهعن رنیثا تلفظ واایت «خ» با و ع رحتاس واخ شایند
ی ت رود بهخ ب رلقاکنندهی حس رخ ت و ب ح واالگ
و وایطل ِ همرره رسات؛ پس رکثر ورژههای که رین وایت
رروی بااشاااد .پس یک ایگر رز رره های ریجاا زوگ و
ار بن هااا وج ا اررا رزلحاااظ یعنااای یعم لن کلمااات
هاری و ار شعر سپید ،رلگ ریتم هجای ست که به یدیریت
بزرراهنده هتااتند یثل زخم ،خ ن ،یازوخیتاات ،خنجر،
لحن ت ساط شاعر کمک ی کند .حا به چند یثا ار شعر
تخریب و ...بنابررین ورجبرری بهط ر غیریتتقیم و رز طریق
یهدی وااری رشاره ی کنم.
ریجاا بور ار سااطرهای شااعری ،ریجاا زوگ ی کند پس
ار شاعر «اریا» که تم عاشاقاوه اررا ،وااری ار چند سطر
ی ت رود و ع قافیهی اروو یحت ِ ش ا.
رز هجاهای بلند و کشیده رستفااه کراه رست:
چند یثا ار شعرهای یهدی وااری:
است رز رین پراه برارر (اسْ/تزْ/رین/پرْ/اِ/برْ/ارر) شعر «اریا»: «و پتتانهات...هات» (و/پسْ/تانْ/هاتْ/هاتْ)
«و حتا زو که زرییدهرم رزت رز رز زریش/گاه ت رم»
«جا بده با/رروم باارروم» (جا/ِ/اِ/با/رر/ومْ/ِ/با/رر/ومْ)
(تکررر حر
شعر «خ رِ» که حا و ه ری س رئال اررا ،بازهم کاربرا
شعر «قاِ عکس»:
هجاهای بلند یشه ا رست:
«که ی اوا س ی قریهسازی
«بیدر ارا ی زود بر تخت» (بیْ/ار/اراْ/ی /ز/ودْ/برْ/تخت)
حتا پیتزری ویمپزی که ت ی رجاق سق
«ز»)
ودررا رتاق
«س تین باز ی کند پلکهام »
جای پا باریده گلهای قالیچه بازکراهرود غنچه»
(س /ت /ینْ/بازْ/ی /کُ/ودْ/پلکْ/هامْ)
(وااایتهای «ق»« ،گ» و «غ» که یحل تلفظشااان ار اهان وزایک به هم رست).
شعر «خ اکش »: «ویل رست چاه» (ویْ/لتْتْ/چاهْ)/
فایل شعر /شمارهی هفتم 77 /
شعر «خ اکش »:
حا به بررس اویای اروو شعر یهدی وااری ی پرارزیم.
«که اررا بعدیرم رر چا
رو رز ربتدر با کالج همرره ب ا و سااع کرا ار شااعرهایش رز
ار بعدن که جا اررا هن ز
وکات بی زشا و تکنیکهای یطرحشاده ار سخنررو های
حتا ار
عل عادرلرضای رستفااه کند .ورکاوی شعر رو وشان ی اهد
که بر پاشنه اربهاری وم
رسااتفااه رز ی لفههای راب رر بهخ ب یاا گرفته و ی ارود
اررا به فرار ی اهد خ رِ»
کجای یتنرش رز بنها بهره گیرا.
«ا»)
(تکررر حر
«یند واژوانی»: شعر «حجله»:
«-پراه رودرخت الی ین و ساحل؟!
پدر که پیرتر رز پدربزرگ
ی ج شدهرم که بیایم
(تکررر وایت «پ»)
رین پراه بکارت وم بید»ار او یثا باال رز شاااعر «اریا» ،پراه ،ی ج و بکارت
با ت جه به ت ضااایحات باال ،ایدیم قافیه ی اروو رو رع
چندیعنا اررود.
یختلف اررا و لزوین ار رشااتررک یک یا چند وااایت و یصا ت بین چند ورژه ویتاات بلکه هر چیزی که یرب ط به
«تصویرهای ابژکتیو»:
لحن و هاری و شاااعر رسااات ،ی ت رود قافیهی اروو
«کش بیدهرم یثل لب» (قاِ عکس)
یحت ا ِ ش ا ا .رینها یااحث هتااتند که فقط و فقط ار کالج شاعر یطرح ی شا ود و شما هرگز وم ت روید بنها رر
«کش بیدهرم روی وندل
ار هیچ کتاِ و یا یقاله یا یدیای راب ریررو پیدر کنید.
یثل کاله «ب» »(قاِ عکس)
ی ت روید ار گ گل رین کلیدورژه رر سارچ کنید تا باینید تنها تعری
ی ج ا برری بن ،قافیههای هتااتند که ار ییاوهی
یصاارع ی بیند و به بنها قافیهی ییاو یا اروو ی گ یند. رین تعری
فقط برری قالبهای کالسیک رست و برری شعر
«پس وع ا ی کنم پایین پایینتر روی او بتشفشاوت »(خ رِ)
ساااپید هیچگ وه ب طیقای برری قافیهی اروو وم یابید! علت چیتت؟! چ ن هیچکس یاا وگرفته تا فکر کند و همه
«فاصله وذاری»:
قدیم و کهن رکتفا ی کنند
«سنگ روی سنگ
تنها به تکر ط ط ورر تعاری
چ ن فکر پرارزی زحمت اررا .برری همین ،کالج شاااعر
بندبیده ایگر
تأسیس شد و فلتفهی کالجیتم ،یک یکتب جدید و کایلن
«چرر به رره وم ش ی لعنت ؟!»
بوروگارا رسات که ار پ شکتتن تمام ساختارهای پ سیده و زوگارگرفتهی رابیات و تدوین یک ررهارا رساااساا و
«برهم زان قاعدهی یعنای »:
علم برری خروج رز رین ینجالِ یتعفن رست؛ بنابررین ار
-و جاکش کنند چشمهام (اریا)
بن ،ج روان فعا و ج یای وای یثل یهدی وااری شروع به
-ار رستعمار او یرایک گیرکراهرود (قاِ عکس)
رشااد و فعالیت کراود تا بیندهی رابیات ریررن بیش رز رین تیره و یات وش ا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 78 /
بعد رز ساااکس و هم بخشاااندگ رروی) .یهدی وااری
-س تین باز ی کند پلکهام؟ (خ رِ)
ی ت روتاات همان بغاز ارخشااان رر راریه اهد و یثلن رام ول رین بهتنهای برری خلق شعری ارخشان کاف ویتت.
تأویل سیاس رر گرفته و با شرح وحنهری سااه یا تص یری
رگر بخ رهیم سااختار یعنای رین شعرها رر بررس کنیم ،به
یعم ل ،باه یخاطب یا ینتقد رین ریکان رر بدهد تا یک
رین وتیجه ی رسایم که وااری رز کالفگ و سرارگم روج
وتیجهگیری یعق
ی برا و رین ساارگرارو رر وررا فضااای شااعرهایش کراه
همین رتفاق ار شااعر «خ رِ» هم ی رفتد .ی تی
رسات .روااشاتن شاعر رز وشاوهها و و شتن سطرهای زیاای
همان او سطر ربتدری ل ی روا« :جان اراهرم الی ،ریختهرم
یثل «ین که است اراهرم به رز است ی » یا «حتا خ رهرروم،
ار اره» .رروی بین خیا و ورقعیت اچار ت هم شاااده و
همه یثل وخلهای ساارباال ،کاف وا اود که جنگ تمام کند
راهرن کاری سااخت و طاقتفرسااا رر تا حدم جان اران به
یا رر» و یا «ویل رساات چاه ،رره اراه اربهاری» فقط راهر
روجام رساااوده(رین کار ی ت رود سااکس ،بفرینش هنری و...
یتن رر زیاا کراه و رگر رز اید یک ساااختارگرری جزئ وگر
باشد) و رکن ن ار رخ ت و و ع سرخ ش فرورفته رست.
یتن رر شاکتته و رجزری بن رر خراکنیم ،ی بینیم چیزی رز
بعد خیا یک یعاشااقه ار تهنش یجتاام ی ش ا ا .رز باال
شااعر باق وم یاود .رو ار رکثر کارهایش کل گ ی ی کند؛
لیس ی زود ،لیز ی خ را ،به پایین وااع ا ی کند و واگهان
به همین الیل ار روتقا یفه ی که ار تهن ی پروررود،
اری یابد که فروتش تمام شده و واح رز رره رسیده رست.
واکام رسات .ارورقع شاعر رو یصان ع ست .ار شعر «اریا»
رروی وم ت رواد تشاااخیم اهاد رین جریااوات ورقعن
یک واحنهی عاشاقاوه رست،
رخاراهرود یا بنها رر ار خ رِایده ،پس شاااعر ی ت رود
ربتدر خندههای یعش ق ،سپس پتتانها و بعد ب سههایش رر
س ا رئا باشااد .یخاطب عاای رز خ رودن سااطرهای «هیچ
شااارح ی اهد .ار ربتدر رروی رز پراهی حائل بین رو و
شاااوهری یجابم وم کند»« ،حتا هریز که بنهمه اع ر اررا،
ساحل ،گالیه اررا که رین ی ت رود تأویل سیاس هم ارشته
ودررا تنگه به رین باریک »« ،امواااح رساات ،با که اررا،
باشااد .رو خ ا رر یثل اریا ،بزرگ و بخشاانده ی ارود و
سااا تین بااز ی کند پلکهام؟» لذت ی برا ،ریا بیا رین
ی خ رهد یثل یک ی ج ،ی ج شااده و تن ساااحل رر ار
ترفندها ی ت رود یک یخاطب باه ش یا ینتقد حرفهری رر
بغ ش بگیرا ول واگهان پراهری(هم به یعنای ربژکتی یعن
فریب اهد؟ وریفهی یک ینتقد ،تأویل وشااااوهها و ربط
پراهی بکارت یعش ا ق و همیعن س ا بژکتی یعن ی روع
اراوشان به یکدیگر و بیان روریت رست که رز ا یتن بیرون
که قدرت ها بین روتاااان ها قررر ی اهند تا طاقه بندی و
ی کِشااد .رگر یهدی وااری ار «خ رِ» قصااد ارشااته یرز
رؤیت پذیریشان رر بسانتر کنند) رین همبغ ش رر به هم
خیا و ورقعیت رر که ار بن به ساار ی برا وشااان اهد،
ی ریزا .رو ار رین چند سطر ربتدری ،شعر خ ب سرواه و
ی ت روتات بیشتر رز عناور ت همزر و یهگرفته رستفااه کند.
رز وشاااوهها بهخ ب کار کشاایده رساات ول ار راریه ،رف
کلمات بریدهبریده ،ورژههای ویمهتمام و وایفه م ،تصاااویر
شعر بغاز ی ش ا؛ رو سع اررا رز تکنیک رودروژو رستفااه
شایزوفرویک و ...تمهیدرت هتاتند که به فضای ارون شعر
کند(رروی ربتدر یرا رست ول ار سطر «یرای که ت باش »
رودرم
که ی تی
یقید بن ت وای
رین تص ر رر برهم ی زود) و با بوران حر
«رز» و بازی با
ارشته باشند.
ت هم ی بخشااند .یثلن ی ت روتاات بعد رز ت واای
یقید ار
بیدر ،واگهان یک حی رن رر ار بغ ش خ ا بایند یا هنگام
بن ،ساارگرارو رش رر وشااان اهد و بگ ید رروی_شاااعر
ساکس ،خ ا رر لخت ییان روا ه جمعیت تص ر کند .حالت
وم ارود «رز» کِ ْ و کجا باید شااروع کند .بعد با ت واای
که ار رین شاعر وج ا اررا ،عاایسات و یمکن رست هر
پتاتانها و ب ساههای یعش قش ،یخاطب رر با خ ا همرره
شااه ار خلتهی قال رز خ رِ برری همه رتفاق رفتااه باشد.
ی کند و ار روتها ی خ رهد باارا!(هم رشااره به ررضاا شدن
پس بهتر رساات ار خلق هنر به وکات رشااارهکنیم که برری
فایل شعر /شمارهی هفتم 7۲ /
یخاطب تازگ ارشته باشد تا بت رویم شع ر و ارک جدیدی رز یفاهیم تعری
کنیم .بنابررین رز وظر ین بهتر رست یهدی
وااری ار سروان شعر تجدیدوظر کراه ،بیشتر فکر کند و با ریده گرفتن رز واااحنه های عاای و روزیره ،شاااعرهای ک تاهتری بن یتد تا بت رود یتنرش رر یدیریت کند؛ به رایت و بازو یت رهمیت بیشتری اهد تا بت رود شعر ارخشانتری ینتشر کند .ار کنار شخصیت وااری شاعر ،وااری ینتقد ویز حض ر اررا .رو که بهخ ب رستفااه رز تکنیکهای شعری رر بی خته ،ار وقد هم تاکن ن بتاایار ی فق ب اه و با شااعر ه شاامندروه برخ را ی کند .وشاااوهها رر شااناسااای کراه و یعم لن تأویلهای ارساات رررئه ی اهد .ارورقع رزوظر ین رز ربتدری فعالیت کالج تا ریروز ،وااری ینتقد بتاایار ی فقتر رز وااری شاعر ب اه رست .رییدورریم رو با تمرین ،یمارست و خرج فکر بیشااتر ،هم ار عروااهی شااعر و هم ار ییدرن وقد روزبهروز پیشرفت کند تا هم خ ا لذت بیشتری بارا و هم ار جناش شع ری کالج وقش پرروگتر ارشته باشد.
فایل شعر /شمارهی هفتم 81 /
برخوردهای نو با موتيفهای کهنه
یهدی وااری رلاته ار شاااعرهای ربتدری رش ویز بازیهای زباو و تکنیکهای تازهی شاعر سپید رر بهخ ب بهکاربراه رست .برری یثا به شعر اریا رز سرواههای رو ت جه کنید:
خ ان زندی
«دریا» است ین روا ا به اریای که ینم بزن تا ک سههای سینهرم خ اکش و جاکش کنند چشمهام ار خندههات پراه رودرخت الی ین و ساحل؟! ی ج شدهرم که بیایم است رز رین پراه برارر رین پراه بکارت وم بید برری ین که قا تر رز زیاای ت رم یرای که ت باش و حت زو که زرییدهرم رزت رز رز زریش/گاه ت رم
کارگاه وقد شااعر رعضااای گروه ،رز شااروع کار کالج شااعر برگزرر ی شااد .یهدی وااری ار رین کارگاهها بهعن رن یک رز رعضاااای گروه ،وقدهای خ ب ی و شااات ،رین وقدها بنقدر خ ِ ب اود که ت جه عل عادرلرضااای رر جلب کراود .یهدی وااری ار طرح بح ها و وقد کران بتاایار یشااابه عل عادرلرضااای رفتار ی کرا و رز لحظه ورواش ار جمع رایینها یت جه شدم رز اروش راب خ ب برخ رارر رست و ار ح زه وقد پیشتاز ب ا و رین شروع بشنای ین و یهدی وااری ب ا. بعدها بارها پیش ی بید که بنشاااینیم و ار ی را رابیات وحات کنیم ،یهدی ار بح ها ویز چ ن وقدهایش همیشه تجزیهوتحلیلهای اقیق ارشت .رو ترتن ریزبین و وکتهسنج رست .ار حقیقت رو شاعریست ینتقد ،و هر او رر ار تمام یدت حض رش ار کالج پابهپای هم جل برا و و شتن وقد، شعرش رر پختهتر کرا.
و پتتانهات ...هات اهاوم وم و ب سههات هن ز جا بده با/رروم باارروم ار رین شااعر تقطیع کلمات باع
ریجاا بازیهای زباو ار
شعر شدهرود؛ کلمات یثل بکارت و بارروم. ار سااطر «رین پراه بکارت وم بید» ،کلمهی بکارت هم ار یعنای زواوهی خ اش و هم با تقطیع ار خ روش ،به یعنای بیه اگ ست. وکته ایگر رین شااعر رین رساات که با تکررر بخر کلمات ار سطرهای پایاو شعر ،وهتنها حالت شایه به روعکاس ودر رر ار وثر ریجاا کراه رسااات ،بلکه رین ورج ها خ ا یعنای یتاتقل اررود؛ یاوند وَم که ار یعنایتر و خیت ویز هتت و ریجاا قافیههای اروو ویز کراه رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 81 /
ریا هرچه ار رشاعار رین شاعر و ینتقد کالج جل تر برویم پختگ شعرش و خارج شدن رز حالت تصنع بیشتر رست. گ ی رو و زبان کمکم به رفقای وزایک بد ی ش ود. ار شعر «بام ایگر» رو رین پیشرفتها رر بهخ ب وشان اراه رست: «ین که است اراهرم به رز است ی ی اوم اربهار سمت همین سطر و است و پای که برارشتهرم رز خاوه ی برم زیر خ اکار ی چینم الی کلمات که بام بتازم یک بهتر رز ت که شنا کند بیرون وفحه لااسهام رر بپ شد و باز اربهار ش ا سطرها رر بام کند یک بهتر رز ت که ار بینه ویتت ایگر» شااعر ،بهجز ار رین شعر ،ار ایگر رشعارش هم رز تکنیک فاولهگذرری رستفااه کراه رست؛ ریا ار شعر «بام ایگر» رز تصنعها کاسته و فاولهها رر چنان ورم ی گذررا که خ رونده رر ار شاعر غ طهور ی کند .بهعالوه رگر شعرها و وقدهای یهدی وااری رر ط یکساله رخیر بررس کنیم یت جه تغییر رفق اید و تفکر رو ار برخ را با یتائل ی ش یم. ار همین شعر ،یهدی وااری با ی تی
یقید جدری برخ را
تازهری ارشته رست و به خاطر رز است اران یعش ق ،وهتنها یشاابه ایگر شاعررن ار شعرش واله وم کند؛ بلکه یعش ق تازهری رر برری خ ا خلق ی بفریند که رز قال بهتر رست. همین شای هی تازه ار ارک یتائل رز یهدی وااری شاعر و ینتقد خ شبتیهری ساخته رست و ین یقین اررم هرروز رین تغییر وگرش و عمیقتر شاادن رو ار برخ راهایش ،ساااب بفرینش بثاری با فضای یتفاوت وتات به شعر عقبیاودهی رین روزهای رابیات فارس ی ش ا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 82 /
یا پارکینگ
نقد شعر پارک
به سطری که هرگز شروع حت وم ش ا ساح نوری
یخاطب جزئ رز شااعر رساات ،رودیشااهری که ار خ روش شاعر ،خ ا رر تجربه ی کند و با شعر یک ی ش ا و رثری تازه خلق ی کند. «رز سطر بعدی هم شروع وم ش ا رین شعر خ اکارم پا ودررا باید که ار فکر ایگری به ایگری فکر کنم» تکنیک غالب ار رین شااعر ،فاواالهگذرری رساات .ار سااطر ربتدری ،شاااعر ب روگیزگ و ب سا ژگ خ ا رر بیان کراه و رز همان ربتدر سااع ار ارگیر کران یخاطب با شااعر رر اررا و به رو رعالم ی کند که شعری بغاز وخ رهد شد. خ اکارم پا ودررا شااعر رز خ اکاری حر
یهدی وااری رز رایینهای برجتااتهی کالج شااعر ،ینتقد و شاااعری اروا با تتاالط بر تئ ریهای راب رساات .شاااعری تکنیکا که ار راریه به شعری زیاا رز رو ی پرارزم: «پارک» رز سطر بعدی هم شروع وم ش ا رین شعر خ اکارم پا ودررا باید که ار فکر ایگری به ایگری فکر کنم رینکه ایگری ی بید پشت فکر بازی زباو ست ین که ار فکر ایگری هتتم روی ویمکت پارک رئیتم رر قا گذرشتهرم ار پارکینگ که فکر کنم به خیاوت و باهم به سطر بعدی برسیم ار پارک
ی زود که قررر ویتات بن یتد و
ار سطر بعد رز ویازش به ایگری برری شعری تازه ی گ ید و ایگری رر یتتلزم وگرش و خ ا ی ارود. «باید که ار فکر ایگری به ایگری فکر کنم» که با رسااتفااه رز بازی زباو با ورژه «ایگری» بهخ ب بن رر بیان ی کند و رز ویازش به یعش قه جدید حر
ی زود.
«رینکه ایگری ی بید پشت فکر بازی زباو ست ین که ار فکر ایگری هتتم» ار رینجا شاااعر باز رز تکنیک فاواالهگذرری بهره جتااته و تأویل یخاطب رر به چالش ی کشااد و بیان ی کند که ورژه «ایگری» تنها بازی زباو ب اه و رو ار فکر ایگری رست. ار رین سااطرها باز شاااهدبازی زباو با ورژه «ایگری» هتتیم و رین بازی با ورژگان به چند تأویل شدن رین سطر کمک بتزری کراه رست که ار سطرهای بعد هم رین بازی زباو وج ا اررا: «روی ویمکت پارک
فایل شعر /شمارهی هفتم 83 /
رئیتم رر قا گذرشتهرم ار پارکینگ که فکر کنم به خیاوت» شاااعر ار رینجا با ریماژهای زیاا به یخاطب خط ی اهد و تصا یری رز قا گذرشتن رئیسرش رر ار پارکینگ ی سازا که گ ی رین همان چیزیساات که فکر شاااعر رر ارگیر خ اکراه ریا ورژه خیاوت بُعد ایگری رز شااعر رر برری یا روشاان ی سااازا که ررتااط یعنای با ورژه «ایگری» ار ساطرهای قال برقررر ی کند ،شاید بن ایگری همان رئیس رساات که شاااعر رو رر قا گذرشااته تا ار روی ویمکت ار پارک به رو خیاوت کند. ارساتان شعر ار پارک رتفاق ی رفتد و ریجااشده ول واتمام رها ی شا ا؛ گ ی شاعر راریه ارستان رر به یخاطب سپراه رساات .تجاوس ورژگاو بین پارک و پارکینگ یخاطب رر به یک اید رساوده و ی جب شکلگیری فضای تهن یخاطب ی ش ا. «و باهم به سطر بعدی برسیم ار پارک یا پارکینگ به سطری که هرگز شروع حت وم ش ا» ار سااطرهای روتهای ،شاااعر بار ایگر یخاطب رر ارگیر کراه و ارساتان شاعر باز ورق ی خ را و شاعر رز پارک و پاارکینگ ی گ ید که گ ی هرگز رتفاق ویفتااه و حت شاروع هم وشاده رسات .شعر ساختاری ینتجم و تکنیکا اررا و تصا یرساازیها و پرشهای تص یری به زیاای ار بن و رت گرفته که یخاطب رر با خ ا ارگیر ی کند و ار روتها یخاطب ،جزئ رز شعر ی ش ا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 84 /
سطرها رر بام کند
يادداشتی کوتاه
یک بهتر رز ت که ار بینه ویتت ایگر عباس صادقی
رین تنها تعری
ویتت .یک پشتکاری ق ی که همیشه با رو
ب اه و حقیقتش رر وشاان ی اهد .وقت کت رر ی بین که ارک شااع ری رز جهان پیرری وش اررا و یتااائل رر چنان ارک ی کند که بین رینهمه شع ر ی یاو .یهدی وااری رر چند یاه سات رز وروام به کالج شاعر ی شناسم .شاعر و ینتقدی که کمکم بهس ا ی یتااتعد و یتااتقل شاادن پیش ی روا .خیل ها که رساامورساام اررود و چند کتاِ ار ریررن ینتشاار کراهرود ،وم اروند پتاار 24سااالهری که قررر رساات ار بینده ،شااع ر شااعری رر بین همه تقتاایم کند، باپشاااتکار عال و به ق
خ ایان «همهفنحری » ،تمام
رطالعات راب پیرری وش رر اِرو ی کند و همچنین چیزی برری کالج و جریان بوروگارا بن کم وم گذررا .شعرهای رو رر ار رینجا بتیار خ رودهریم؛ همچنین وقدهای ی شکافاوه و اقیقش که عمق شعرها رر بهارست ی شکافد. رییدورر ویتتم! بلکه یطمئنم ار بیندهی بتیار وزایک ،یهدی عزیز رر ار جریان رابیات بوروگارا ریررن بتیار خ رهیم اید و کتاِهایش رر خ رهیم خ رود. «آدم دیگر» ین که است اراهرم به رز است ی ی اوم اربهار سمت همین سطر و است و پای که برارشتهرم رز خاوه ی برم زیر خ اکار ی چینم الی کلمات که بام بتازم یک بهتر رز ت که شنا کند بیرون وفحه لااسهام رر بپ شد و باز اربهار ش ا
فایل شعر /شمارهی هفتم 85 /
کراه ب ایم!
برای شاعری که فکر میکند
ربلیس یهرباو شده ب ام الی پتتانهاش ی س ویاید با عصا فاطمه قهرمانی
کنیته رر ویل برا یه ایاان ،یرای کاه ار ط
تااریخ یتحمال رلم ها و
شااکنجههای بتاایاری شاادود و عالوه بر رین ،ساارزیین یشاخصا ودرشته و ار سررسر جهان پررکنده ب اود ،ق ی که هم رره به اواا ساارزیین ی ع ا خ ا هتااتند و برری رسایدن به رین سارزیین ،فررز و فرواهای بتیاری رر پشتِ ساار گذرشااته که هن ز هم راریه اررا .حا با رین یقدیه به بررسا شااعر «بو شااکا» ی پرارزم ،شااعری ارونگرر که با رساتفااه رز وشاوههای یرب ط به این «یه ایت» و شته شده رست: «ار کنیته تکیه ارا به شناه ویل رز ریملش رفت پایین چشمهاش هیتلر ارشت» ار ربتدر با زو ی رجه هتاتیم که ار روز شناه(روز تعطیل و عااات یه ایان) به کنیتااه(عاااتگاه یرب ط به ق م یه ا) رفته و ار حین عااات بهشادت رشک(ویل رز ریملش رفت پایین) ی ریزا؛ ریا رین رشاکها وارفن رز روی رحتاسات یذها و شاخصا ویتات .ار سطر س م به «هیتلر» رشاره «آنوشکا» ار کنیته تکیه ارا به شناه ویل رز ریملش رفت پایین چشمهاش هیتلر ارشت بیا برگرایم بو شکا! تلم ت ی اوا زیر روگشتهات ی س هم که ودرشت رین ت ررت کم رز ین هن ز ینتظر رست که سرزیین ی ع ا رر پشت ار بگذرریم و یاودهی رورشلیم رر زیر تخت چا کنیم
ی ش ا ،شخص که وماا کینه ،قتاوت و کشتار رست؛ پس رین رشکها بیشتر رز روی کینه و روتقام جاریشدهرود. «بیا برگرایم بو شکا! تلم ت ی اوا زیر روگشتهات ی س هم که ودرشت رین ت ررت کم رز ین هن ز ینتظر رست که سرزیین ی ع ا رر پشت ار بگذرریم و یاودهی رورشلیم رر زیر تخت چا کنیم کراه ب ایم!» ار رین قتاامت شااعر حالت تخاطا پیدر ی کند ،به وظر ی رسااد یرای رین زن رر واادر ی زود ،یرای که رز کینه و عاقااده هااای ریان زن خااار اررا/ ،تلم ت ی اوا زیر
فایل شعر /شمارهی هفتم 86 /
روگشااتهات /ی س ا هم که ودرشاات رین ت ررت /رین او
«بو شااکا» شااعری ومااین و پیچیده رساات ،شااعری که با
سااطر کنایهری به رین زن رساات ،زو که تلم ت(کتاِ اوم
یت سال شادن به ومااهای «یه ایت» ساع بر رلقای هدف
یه ایان) رر ط ری ی خ رود و ورق ی زود که حتا خ ا
خا
ی سا هم به رین اقت و سرعت ت ررت رر وخ روده رست.
رسااتفااهی رسااتعاری رز یه ایاو که عمری ب ساارزیین و
/کم رز ین هن ز ینتظر رست /که سرزیین ی ع ا رر پشت
بورره زودگ کراهرود حس سرارگم و روزجار خ ا وتات
ار بگذرریم /ار رین قتاامت به کنایه ار ی را ساارزیین
به خررفههای یذها رر بیان ی کند و ار سکاوس بخر شعر
ی ع ای که ار ت ررت(با ت جه به یشخصات که ار ت ررت
که با بو شاکا همبتاتر ی شا ا ،ارورقع به سرزیین ی ع ا
بیده سارزیین «فلتاطین») وعده اراهشده وحات ی ش ا،
خ ا ی رسااد« .زن» ،ساارزیین که هیچ ربط به ساارزیین
رینکه ساارزیین ی ع ا رر کنار بگذرر و به روتظار ین پاس اخ
ی ع ای که ار کتب یذها به بن رشاااارهشاااده ودررا و
بده/ ،و یاودهی رورشااالیم رر زیر تخت چا کنیم /کراه
ارورقع وطن رول شاعر بوجاست.
ب ایم!/ «رورشالیم» یرکز «فلتاطین» و شهری یقدس برری یه ایان ب اه و هم رره یحل ی رابح
و رختال
ییان فلتطین ها
و یه ایان رساات ،بازهم طعنه به یقدسااات ار رین سااطر یشااهدهشده و عالوه بر بن شاهد «فضا زیان یتن » هتتیم. رستفااه رز فعل «چا کنیم» و سطر بعدش که «کراه ب ایم» بیده رساات؛ بهو ع رینهماو بین زیان گذشااته و بینده رر وشان ی اهد .رین او سطر جناهی رروتیک ویز اررود. ربلیس یهرباو شده ب ام الی پتتانهاش ی س ویاید با عصا کنیته رر ویل برا ار رین رپیزوا یرا تادیل به رو شاااخم شاااده و با زن همبتاااتر ی شا ا ا .رساااتفااه رز ترکیب «ربلیس یهربان» تدرع کنندهی رین رسات که یرا قصاد فریب زن رر ارشته، زو که رز یقدسات و خررفههای یذها به ست ه بیده و ار بغ ش یرای ی روا که گمان ی کند قصااد وجات رو رر اررا/ .ی سا ویاید با عصااا /طعنه و تمتااخری به یاجرری عصاای ی ساا و شکافتن روا ویل رست/ ،کنیته رر ویل برا/ سطر بخر بهو ع با سطرهای رو شعر ار ررتااط رست(زن یثل روا ویل رشااک ریخته ب ا ار کنیتاه) .به وظر ی رسااد رین حس روتقام و سااارخ راگ رز یذهب بهو ع تادیل بهیقین شااده و خط بطالو بر تمام باورها و یقدسااات یذها کشیده ی ش ا.
اررا .به برارشات ین شاعر با بوران رین ومااها و با
فایل شعر /شمارهی هفتم 87 /
لااسهام رر بپ شد
نقد شعر آدم ديگر
و باز اربهار ش ا سطرها رر بام کند پژمان اسعدی
یک بهتر رز ت که ار بینه ویتت ایگر» تهن شااعر ار فضای خیا بزرا رست و هر بوچه ویاز اررا به کار ی گیرا؛ ریا خصاایصااهی یثات یهدی وااری وقطهی یقابل رین ریر رساات .رو بهرودرزهری به خیا ی پرارزا که شاخصایت شاعر شکل بگیرا و به بل غ برسد ،تاحرش ار رسااتفااه رز ربزررهای زباو ،سااطرهای پیررسااته و بدون رزاحام ی سااازا .ار شااعر یهدی رز قطار کلمات خاری ویتات و بهجای بن وحنهی وفحه کارگرارو ی ش ا .رز کلماات تاا جاای که وفس اررود کارکرا ی گیرا و رین جناش تا بخرین سطر باق ست. «ین که است اراهرم به رز است ی /ی اوم اربهار» بازیهای زباو با کلمات ربط و ریجاا ی زیک یتن وشان رز تهن ی ساایقای و رهمیت رو به وح ه ومایش شااعر اررا. او سطر رو با کلمات ربط رشااعشده و ارعینحا شروع یفاهیم هتااتند که ار راریه رشااد ی کنند .پس شاااعر به
یهدی وااری رز یدیررن قدیم کالج شاعر رست که زحمت
زریش تص ا یر و تکایل تدریج بن رعتقاا اررا و برخال
فعالیت خ ا
روشهای کهنه ،همهچیز رر سطر به سطر روریت وم کند.
زیاای برری رعتالی رابیات شااع ری ار ط
ار رین گروه کشایده رسات .رز رینکه قررر رست برری یدت
«سامت همین سطر /و است و پای که برارشتهرم رز خاوه/
رز حض رش ب بهره باشیم واررحتم و رییدوررم هرچه زواتر
ی برم زیر خ اکار»
به رینجا که خاوهی راب روساات بازگراا و برری رین عزیز
شااااعر ت جه زیاای به ریجاا ررتااط با یخاطب اررا و
برزوی سالیت و ی فقیت ار تمام لحظهها رر اررم.
ارعینحا ،رین رربطه رر رز طریق ت ضاایح ریجاا وم کند؛
باهم یک رز سرواههای ک تاهش رر یرور ی کنیم:
بلکه با ورژگاو یثل «همین» خ رونده رر به تفکر بیشا اتر
«ین که است اراهرم به رز است ی
فرری خ رود.
ی اوم اربهار
هنجارشکن زباو که وشان رز تخیل یاتکرش اررا ،به خاوه
سمت همین سطر
استوپا بخشیده و بنها رر به حر
و است و پای که برارشتهرم رز خاوه
یطالعه شارط رو و رسااسا اررسایدن به چنین و یتش
ی برم زیر خ اکار
رسات و رینجاسات که ثابت ی ش ا تخیل بدون تئ ری ار
ی چینم الی کلمات که بام بتازم
حد رحتاااس باق ی یاود و به رثر یاد وم ش ا ا .تتاالط
یک بهتر رز ت که شنا کند بیرون وفحه
یهدی وااری به یااح
وری اررا.
تئ ریک رز وتایج حضا ر یتتمر رو
فایل شعر /شمارهی هفتم 88 /
ار کالج شاعر ب اه و کمک ی ثری ار بها ا رابیاتش ارشته رست. ی چینم الی کلمات که بام بتازم /یک بهتر رز ت رفزوان یحت ری روتاااو به اسااتوپای که تعلق به خاوه ارشت ینجر به رشد یعنای شعر گرایده و لحظهبهلحظه به بل غ خ ا وزایک ی شاا ا ،بای خلق خ رهد شااد که رز «ت » بهتر رساات .یخاطب اومشااخم وررا ومایش شااده و باید شروع به بازی کند. «که شنا کند بیرون وفحه /لااسهام رر بپ شد /و باز اربهار ش ا /سطرها رر بام کند» ی بینیم که شااعر رز «ت » کار کشیده و رین شخم ار بُعد ساا م شااعر ،خارج رز واافحه راریه ی یابد «و باز» یک چرخش اوباره به ربتدری شااعر و اربهار شاادن ،ریا رین بار سااطرها بام خ رهند شااد و حس و حا ایگری به شاااعر است خ رهد ارا .شاعر به یک ومایش سااه بتنده وکراه و خلق و بوری همان چیزیسات که یتتقیم به بن رشارهکراه رست. «یک بهتر رز ت /که ار بینه ویتت ایگر» ار بخرین قتاامت شااعر ،ی قعیت ایگری ار ومایش خلق ی کند و به زیاای یخاطب خ ا رر ار بینه و قتاامت رز وج ا خ ا ترساایم کراه و یفاهیم اگرایتاا اروو و رعتالی عرفاو رر وشاوهگذرری ی کند. حرکت ار ژرفای یعنا رز ویژگ شااعرهای یهدی وااری رست .برری رو برزوی ی فقیت و سالیت ی کنم و رییدوررم هرچه زواتر به جمع کالج بازگراا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 8۲ /
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲1 /
قاب
زن هار!
رین ینم
یثل حاال
با کری سمج ار چشم
جا خ ش کراه ار همیشه
رین هم خاو راه ین رست
روگشت ی گذررا بسمان
یاارم که خمیرش وَر بیده
تا اوقل ش ا کره
چایش ام
کابل ول تنهاست
با بررارم ار بغل
تا بگیرا یک استهاش
به رخت چرکها لاخند ی زود
و یالعمر
سالم خ رهر چه واشیاوه یىخندى
یرایست که عمرن همه رر به یک چشم
ی گذررا فرق
خ رهر؟
زن/هار
بس کن
زوهار
یرایان شهر
با ت رم
زوهار
هزرره اررا بلند...
جل ی خندهى بابا رر بگیر
ارست! هر چه ی گ ئ قا
بگ یثل قال
حا ین ول
قال قر
هایش عصا ش ا
بند رز روسریرت باز کن ! شد
ایگر رز وم اروم سر ست
بگ که ررای رر ین شکتتهرم
رز گذشت ،گذشتهرم
گذشتهترم
بگ که فحش اهد
و بینده یثل سطر قال
بعدن وم بید
ارا بزود
که اوباره 21ساله ش م
رز خاوه بیرووم کند
باید ال برری خ ام استوپا
خ رهر!؟ خ رهر جان! بگ وخندا
که بیشتر بروم رز پیش
رین ینم
و زودگ کنم
رین ای رر خدر یحمد ی س یک بیاید رین قاِ رر بیرون کند رز سرم
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲1 /
تق تق
تق تق تق ودری ار ویتت ی سیق بشپزخاوه ست که کفگیرش به تهایگ تق تق تق ودری کفگیر ویتت ودری ار رست و یرای با حکم تخلیه
عِرق ملی
با کلت و شل رر ار رژه پشت ار تق تق تق
رز رره که ساختهری
ودری ار ویتت
وتاختهرم بهتر
کفگیر ویتت
ه بخند /ه بخ ر
ودری کفشهای یرایست
ه هم بزن /برهم بزن
که بر پ ست سرت خزیده
او سیر رشته
بر یغز رستخ روت
کم روغن /کم بتش
و ه ی خزا
رز بش که پختهری تنها پیازش رز ت ب ا
ه زخم ی زود
و ین اهان س ختهتر رز بوم که بگ یم
تق تق تق
"وطن عشق ت رفتخارم"
ودری ار رست
و رز رره که وم روا
ودری کفگیر
رین جااه ار است تعمیر رست
ودری کفشهای ...
ورفتهرم بهتر و رز بش که خ راهری وخ راهرم بهتر
بروم
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲2 /
جهان
ارکسترا
جهان ی ت رود وابرربرى کند
هر چیز رقتضای خ اش رر اررا
غُصهری رر به س یال گره بزود
تیر برری رها شدن رز چله
ی شک رر به فلتطین
تفنگ،یقام گیتارست ار ی سیقى
ی ت رود
و طالب ار همین ررستا
زیر جهنم یرگ بریه استخط بگذررا
رهار ررکتتری ست
بگذررا ش یى ار بُرج رلعرِ
که پشت کراه به یرام
یا فنجاوى چای ساز
ی خ رهد اویا رر به وجد بورا
روى ییز ییلی ورى ار ا رقیاو س
روجرهای ساز هم بیدهرود
جهان یاوکن ست ار شاوزه لیزه
که بترسند بچهها
گُرگ ست ار ور رستریت
و بفرستد پیریرای
زو ست ار کابل
فحشهای رکیک به کاخ ریاست جمه ری
که روسریرش ار باا ی س زا
هر چیز رقتضای خ اش رر اررا
جهان ی ت رود وابرربرى کند
یثلن چاق تنها برری پ ست کندن یی ه ویتت
ی ت رود جهان
ی ت رو بنشاو
ت هم ی ت رو
عمیقتر
ی ت روى به جان جهان
کاریتر
جهان رین شعر بیفتى
اوستاوهتر
که فُرم خ ب ودررا
که رقتضای ت رین رست
ار سینهرم
و یثل ین که سا هاست فُرم خ ب ودررم است و الش ی لرزا
" رنجر " ماشینهای مخصوص پولیس افغانتتان
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲3 /
بيت الخال "ف "
تکاوم وم اهد غروِ به ارا وم خ را یاه روشن وم کند هیچ پنجرهری تکلی
جامعه
رتاقم رر
ی وزا باا و خاکى بلند وم ش ا رز خیابان که یا ینست
رز زو که ب ی قریه رز یرای که تار سایلش رینگ وه به اویا بید رینگ وه پا سفت و رینگ وه رست که زهرر ار الش رخت ار سرش سنگ و گل یحمد که ایناییت عمل وکراه ست خ شاخت شده با روفجار زو که ب ی قریه یرای که تار سایلش و اختری که... ت عاشق کدرم رین یک سه وفر ب ای گل یحمد! که زودگ وکرای
ب اه رست و ایگر ویتت که یااری کند بررم ار شهری که گیرکراه استهرم بریزا ارى باز ش ا پنجرهری یثل یک او هجا فحش یا قند/هاری ار الم یثل ه ری برلین که بلد ویتت خ ِ باشد اواا خ ام هن ز ب چارهرم یااری باید کنم برری کلمات برری خ ام و شهری که یا ین ویتت وا اه رست
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲4 /
جغرافيه
نهايت
روضاعم خررِ ست
هر چیز وهایت اررا
الم تنگ
وهایت قلکهای پنج اه سالگ
پیش رز بوکه س ررخ ار الم پیدر
تفنگ ست
ی خ رهم ار ت رتررق
که بِ ی خ را رز خشاِ
و قناری ش م ار جزریرت
وهایت جنگ حتى
که پنهان ست
حماقت ست ار لااس کابل
او پشت ن چشم رز قندهار
ایناییت الى پاى ب ار
و روار
و تفنگ ست بر پیشاو غزو
که پشت هندوکش رت
که سرش وم ش ا
تیز کراهرم اودرن
با شقیقه بازی کند
که رگر وم برا خ رِ
یا ک اک
وار برری چه؟
هرگز به سیب
الم تنگ
ار است اخترى
روضاعم خررِ
فکر کراهری بیا ؟!
و یک شهر طالام برری ت
واروجک ست که بنهم وهایت اررا یثل همان قلک همان تفنگ
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲5 /
ی ش ی .رو لن رعتقاا به یک فکر همین پیایدها رر اررا به
جنگ و بنيادگرايی افراطی
همین الیل رکثر واراها ار چنین ساارزیینهای رخ ی اهد. پس رو ی فهمد تا زیاو که فرهنگ و رفکار هم طناوش محمد مروج
ع ض وش ا ،رییدی برری بها ا روضاع ویتت: «رین جااه ار است تعمیر رست» (عِرق یل ) بنابررین تصاامیم ی گیرا که رز ییهنش اور ش ا ا تا بت رود زودگ کند: «باید ال برری خ ام استوپا که بیشتر بروم رز پیش و زودگ کنم» (زن هار) پس ی ت رن اویای اروو رشاعار یصاطفا ومدی رر به او استهی عمده تقتیم کرا: -شاعرهای که به پدیدهی شا م جنگ بهعن رن یک یشکل
اویین شااب رایین کالج شااعر به بررس ا رشااعار یصااطفا وامدی رختصاا
اررا .وامدی شااعریست ج رن(25
سااله) با رواالت رفغاوتاتاو که یت لد ریررن و بزرگشدهی هررت رسات که حدوا 2ساا پیش کشا رش رر به یقصد بلماان ترک ی کند .علت روااال یهاجرت رو ،تجربهی زیتات جدید و رویاروی با رتفاقات تازه ب اه رست .رو رز ساارزیین ی بید که رز ایرباز ارگیر جنگهای ارخل و بینرلملل ب اه بنابررین ی تی
یقید رکثر رشااعار رو ح
یح ر جنگ و بنیااگرری رفررط ساات .رو رز ارا و روج سخن ی گ ید که سا هاست کش رش رر بزرر ی اهد: «کابل تنهاست تا بگیرا یک استهاش» (زن هار) شااعر ی خ رهد کاری کند تا رفغاوتتان رز رینهمه بشفتگ رهای یابد؛ ریا چگ وه؟ تنها رره وجات ،باال رفتن سااطح شاع ر و تغییر فکر یلت رست .وقت ت فقط به یک این و کتاِ یعتقد باشاا ،پیرورن ایگر یذرهب رر باطل ی ارو پس به اواا همیتااالک کراوشاااان با بنها وررا جنگ
رساااس ا برری ج ریع بشااری ی پرارزا یثل «وهایت»« ،زن هار»« ،جهان»« ،ررکتترر» وقد بنیااگرری رفررط و فرهنگ ساانت یرام و وقش ریناو ار عقبیاودگ تاریخ یلت رفغاوتااتان یثل «قاِ» و «جایعه» ار راریه بهوقد شااعر «قاِ» که ار اسااتهی اوم قررر اررا، ی پرارزم تا بیشتر به اغدغهی فکری و وگررو های یصطف ومدی وزایک ش یم: روریت رز رینجا بغاز ی شاا ا که رروی ار حا تماشااای عکتا قدیم رز خاو راهی خ ا رست .شاعر رز رین تمهید رسااتفااه کراه تا یتاائلهری رر که بتاایاری رز یرام با بن ارگیرود ،تشااریح کند .رو ار شااعر «قاِ» ،ومای رز یک خاو راهی سنت که بر پایهی روربط یشخم و خط ط قریز یعین تعری شاده ،به یا وشان ی اهد .خاو راهری با یااری زحمتکش که ار چارچ ِ زن بریاو و یطل ِ قدرتها یشغ
روجام ورایفش رست:
یاارم که خمیرش وربیده» :ار ج ریع ساانت همیشااه زن یتئ
تهیهی غذر و خ ررک خاو رر رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲6 /
«چایش ام» :وریفهی پذیرری و یهمانارری و فررهم کران
«ییشاال ف ک » ار کتاِ «یررقات و تنایه» ،عقیده اررا که
بتاط اورهم
ریدهی سااررساار بین رز رورخر قرن هجدهم ت سااط «جری
«با بررارم ار بغل» :ت لیدیثل و فرزودپروری
بنتام» فیلت
«باه رخت چرکها لاخند ی زود» :شاااتاااتن لااسها و
بنها شکل گرفت ول به وظر ین ،پیایاررن رله خالق چنین
بهط رکل کُلْفت خاوه
طرح ب اه رواد .بن هاا باا یعرف خادر به عن رن چشااام
چنین زو باید رز بدو ت لد تحت بی زش های بنیاای و
پاو ررییک ،چنین ار تهن پیروروشااان حک کراهرود که رو
سااختگیرروه قررر گیرا .ساااوت ا ر رو رز همان رورن ک اک
همیشاه وارر و یررقب رعما شاما ار جمع و خل ت رست
بغاز ی ش ا .رو باید ار ۲سالگ ،سن تکلیفش رر همزیان
و ه شاامندروه رز رین ربزرر برری رساایدن به رییالشااان بهره
با رولین قاعدگ رش جشان بگیرا؛ یعن خ شحا باشد که
براهرود .حا به شااعر برگرایم .ار قاِ عکس یصااطفا
تادیل به زن شاااده و باید کمکم ینیت و رساااتعدراهای
واامدی ،خ رهری هتاات که بهعن رن اویین زن عضاا
فرایرش رر بُکشاد ول بیا چنین رلم بشکاری ار حق زن
خاو راه به تص یر کشیده شده:
جای خ شاحال اررا؟! سن تکلی
چیتت؟ رینکه یجا ر
بریتاویای ار زودرنها برری وظارت ارئم بر
«سالم خ رهر
باشااد زیاای و بدوش رر که یک رز یهمترین سااریایههای
چه واشیاوه ی خندی
روساات ،پنهان وماید تا وایحرم وایند ،رو رر رز وااحات و
خ رهر؟
خل ت با پتررن ینع ی کنند ،ساعات بیرون رفتنش رز خاوه
بس کن
برری رفتن به یدرسه و یا خرید بهشدت تحت کنتر رست،
با ت أم»
رجازهی واحات ررجع به تناوگ ،عشق و یا رربطه با یرارن
رو واشیاوه ی خندا .چرر؟ بیا بنقدر رز شنیدن و ایدن چنین
رر واادررا و رگر چیزی بگ یااد رو رر خیره سااار و هرزه
یحدوایتهای ختااته شااده که لاخند زان رر هم فرری ش
ی خ روند و پدر و بررارش چشمبهار اوختهرود تا یرای رز
کراه؟ یا رز بس رحتااساتش رر پنهان وم اه ،بد به بازیگر
رره برساد و رو رر با خ ا بارا ،جای شااای و جشن اررا؟
شااده و رکن ن ویز واشاایاوه ار حا اروغ گفتن رساات؟ و یا
تاریخ،
چ ن رز ارون شاااا ویتاات و رالن یجا ر رساات ار عکس،
ی ساااتاااان یکاتب یذها و سااایاسا ا با وضاااع رین
برعکس خ ا باشااد ،رین کار رر به شااکل یصاان ع روجام
یحدوایتها ،بنها رر ار واخ ابگاه فرای و جمع روتانها
ی اهد؟
وهااینه کراهرود تا رلم و سااتم و خ اخ ره شااان ،قاو و
اختری که ار یک خاو راهی یذها رشااد ی یابد ،چارهری
جل ه کند .تأثیر رین بی زهها رر همهجا ی ت رن یافت .یثلن
جز رطاعت ودررا چ ن ار و رت عصیان رز فرریین ت سط
ار چنین کشا رهای ودروسیما کایلن اولت و ار خدیت
خدر و بعد پدر که وماا یراساااالری رساات ،ی رخذه و تنایه
رست و رین ررگان بهعن رن پریخاطبترین
ی ش ا .ارورقع رو رره ودررا .یا باید ررم ش ا و تمام عمر
یاوند
زیر رین سلطه ،یرگ تدریج رش رر بایند و یا فررر کند و به
رین یتااائل بهیکباره رتفاق وم رفتند بلکه ار ط
یک قشار خا
رساااوهی قرن بیتاات و یکم ،ار رَشااکا یختل
ساریا ها ،بروایههای بی زش و این و وشر گزینش رخاار
سمت وایعل م بروا.
ساع ار رورج و گتترش ی ه یات و خررفهپرست اررود.
«جل ی خندهی بابا رر بگیر»
ک اکان ویز رین
رروی رز خندهی پدر واررضا ست .شاید یدل لش رین باشد
بنها حت ار ساخت بروایههای یخص
سااوتا ر و تفکیک جنتایت رر وررا زیرساخت تهن شان
که پدر بهورسااطهی سااکس با یاار ،زیینه رر برری ت لد رو
ی کنند.
فررهم کراه و ار وقش یک ایکتات ر خ ایآِ ،یأی ر رجرر و وظارت بر اساات رهای قدرت حاکمه رساات .یرا خاوه
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲7 /
هرروز باه سااارکاار ی روا ،به خاوه ی بید ،غذریش رر
رین رره ی خ رهد بگ ید یک رز یهمترین االیل یهاجرتش،
ی خ را ،رخاار ررای رر ی شاان ا و ی خ ربد .رین ومای
بیرون کران همین قاِ عکس رز ساارش و تجربه کران
کل یک یرا ریده ب رست .یعم لن پدرهای سنت عالقهی
اویای جدید و تازه ب اه رسات .رلاته ی ت رن تأویل ایگری
زیااای باه ررای اررواد و قتااامات عمدهی سااااعات
رز رین شااعر ارشاات؛ رگر قاِ رر رابیات ب ی رفغاوتااتان
خاوهوشااین شااان رر ار کنار یدیاها ی گذرروند .رروی که
بدرویم ،پدر ی ت رود وماای رز قدرت حاکمه و ساااوت ا ری
همین ق روین رو رر ختااته کراه ،رعترر
ی کند رین شاا
باشاد که بر رابیات سایه رفکنده .ار چنین شرریط یاار که
یحا ِ بابا رر شکتته تا پدر یجازرتش کند.
همان زبان رساات ،ساانت و یهج ر یاوده و وهتنها پیشاارفت
«بگ ررای رر ین شکتتهرم
وم کنااد بلکااه روزبااهروز عقااب تر ی روا .ار رین بین
بگ که فحش اهد
خ رهررو (رابیات بوروگارا) هتااتند که ی خ رهند وضااع
ارا بزود
ی ج ا رر تغییر اهند ول بن ها هم واکام ی یاوند چ ن
رز خاوه بیرووم کند»
بنقدر کشا ر ارگیر جنگ و خررفهپرسات رست که یجال
رو که ار رین شارریط بزرگشده ،کِری سمج ار چشم اررا
برری عرضرودرم زبان تازه باق وم یاود .با رین رووااا ،
که بزرری یازوخیتت برریش به همرره اررا:
یصااطفا واامدی تصاامیم ی گیرا ییهنش رر ترک کند تا با
«رین ینم
شااکتااتن رین قاِ و زیرساااختهای تهن رش ،به فعالیت
با کِری سمج ار چشم»
راب و زودگ رجتماع خ ا راریه اهد .بای همیشااه به
رحکام این ساخت و روجبور هتاتند ریا چ ن همیشه ارا
اواا کشا
کشایدن ار رره روجام عااارت ،پاارشا وره بنام بهشت رر
که ار روتخاِ یتایر ارسات اقت بیشاتری کند یثل همین
ار پ اررا ،پیرورن بن این کمکم تادیل به روتاااانهای
روودی که شااااعر ج رن کالج ،یصاااطفا وااامدی ار
یازوخیتاات ی ش ا ود .حا رروی به ساان رساایده که رز
پیشگرفته رست.
لحاظ فکری اچار شک شده و بر سر اورره کفر و ریمان یراا رست .یکطر
این و یذهب قررر اررا:
«رین ینم رین ای رر خدر یحمد ی س » و س ی ایگر ویهیلیتت و هیچروگاری که رو رر به قیام تهن اع ت ی کند: «یک بیاید رین قاِ رر بیرون کند رز سرم» یصطفا ومدی ت روتته بهخ ب رز پس رین شعر بربید و با تلفیق تصااویر ربژکتی و یفاهیم سا بژکتی ،قاِ عکت رز یتاائل جاری ار خاو راههای جهانس ی رررئه اهد .شاید رین روریت ،ارساتان زودگ شاخص خ اش باشد و رو رز
واشاناختهها و ررههای ورفته رست پس چهبهتر
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲8 /
روضاعم خررِ ست الم تنگ
اميد ،صلح ،عشق
پیش رز بوکه س ررخ ار الم پیدر ی خ رهم ار ت رتررق نگین بابایی
و قناری ش م ار جزریرت که پنهانست او پشت ن چشم رز قندهار و روار که پشت هندوکش رت تیز کراهرم اودرن که رگر وم برا خ رِ وار برری چه؟ الم تنگ روضاعم خررِ و یک شهر طالام برری ت رین شاعر یک رز لطی ترین شعرهای یصطفا ومدی ست که ا تنگ رر بهخ ب ینتقل ی کند و با وشاوههای رز قایل «هندوکش» که رشااتهک ه ساات ار رفغاوتااتان(همچنین اررری اریاهای یتعدای ویز هتاات) با رین ساا ر ی رجه ی شا یم که بیا شاعر برری بازگشت به رفغاوتتان اودرنتیز کراه رسااات(کناایاه رز حر
و طمع) یاا هندوکش رر
رسااتعارهری رز لااس یعشا ق خ ا ی ارود و برری کنار زان رین لااس و ایدن تن یعش ا ق خ ا حریم رساات؟ تا رگر رفغاوتاتان کشا ریست که با جنگ ،پی ود خ راه و رشعار شااعرروش بیینهری رز زیتاتِ جنگزاه رسات .فضای شعر رفغاوتااتان به علت همین تاریخ جنگ بل ا؛ هرچند پر رز رودوه ،روج رسارت ،ارا و یرگ رست ریا ار بن یضایین رز ریید ،والح و بهودرت عشاق هم به چشم ی خ را .عشق که گاه با وطن بهیثابه یعشاا قهری برخ را ی کند که تمیز اران بن رز هیات روتاو یشکل رست و یکدست ویتت. برری یثا ار شاعر «جغررفیه» ی «یصاطفا وامدی» شااعر رفغاوتااتاو که جنگ و یهاجرت رر رز وزایک لمس کراه چنین ی خ رویم:
خ ربش وم برا واار وکند و لااسا که یثل ک ه بلند رست و یاوع ایدن رو ی شاا ا رر کنار بزود .ار سااطر بخر «یک شااهر طالام برری ت » ،شااعر اوباره یعنای چندپهل به خ ا ی گیرا و خ رونده رر با تأویلهای یتفاوت روبهرو ی کند که بیا رین ی و ل گ ،برزوی ساات برری یعش ا ق که با رو یهاجرت کراه و ب خاومان شااده یا برزوی ساات که برری کش ر خ ا ی کند و شهر بزرای رر ی خ رهد که رز تأثیر و تجاوز طالاان(طالام به وح ی یاابور طالاان رساات) ارریان یاوده. اوررن طالاان ،اوررن ساایاه برری رابیات رفغاوتااتان ب اه رسات ریا شاعر ،با جنگ و سیاه پرورش ی یابد و روزی
فایل شعر /شمارهی هفتم ۲۲ /
رز تهن شاااعر یت لد ی ش ا ا .رز زیان ک اتای کم ویتاات
یصطفا ومدی رز رربطههای ترریتنیت جالب و یعناارری ار
رفغاوتاتان ،رابیات رین کشا ر پیشارفت چشامگیری ارشته
شاعر خ ا ،بهارسات و با کارکراهای یناسب رستفااه کراه
رساات و رشااعار یقاویت و یهاجرت زیاای ساارواه شااده
رست که ار رشعار رینچنین کمتر ایدهشده:
رسات؛ ریا وریفه شااعر بوروگارا رفغاوتتاو چیتت؟ بیا رو
«جهان یاوکن ست ار شاوزه لیزه
یاوند رکثر رشااعار یقاویت ،شااعری ومااگرر و پر رز ساامال
گُرگ ست ار ور رستریت
بگ ید؟ وتات به رویدراها ،بریانها و تهییج ستمدیدگان به
زو ست ار کابل
پایدرری ار یقابل وظامهای ساالطه ار جهان بتاانده کند؟ یا
که روسریرش ار باا ی س زا»
بنها رر به ش رش فرربخ رود؟
«گرگ ست ار ور رستریت» رربطهی پیرریتن با فیلم «گرگ
به وظر ین ،تاکن ن ،ی ضا ع جنگ بتیار استیال شده و
ور رساتریت» سااختهی «یارتین رسک رسیزی» اررا .کمدی
رز ینظرهای زیاای بررسا شاده رسات .ار ریررن ،پاکتتان،
ساایاهِ گرگ ور رسااتریت ومایاوگر یرای(جران بلف رت)
فلتااطین ،فرروتااه و هر کش ا ری که جنگ رر تجربه کراه
رساات که اروهایت رز پ
و وظام سااریایهارری شااکتاات
رست اررری رشعاری با رین یضم ن رست .شعرهای بتیاری
ی خ را .فیلم سررسر حاوی وحنههای جنت و رستفااهی
اررینباره ساارواه شااده که گاهن چیزی جز به و والهی
بزرری رز زن رسات .زو ار کابل ،ار جهاو که شایه گرگ
یخاطب پتاند وا اهرود .خالقیت شااعر ار رینگ وه رشعار
رسااات ،جهااو کاه یااوکن زیااسااات ،ی را تجاوز و
ار فرم ،لحن و ی زیک یتن وم ا پیدر ی کند و یحک
ساا رسااتفااهی جنتاا قررر ی گیرا و روسااریرش که
ی خ را..
ی ت رواد ومااای رز حریات ،شاااخصااایت ،حجاب که روست و رز بین ی روا تا رو رر تادیل
ار شعر «عِرق یل »:
وشااناهندهی عفا
«رز رره که ساختهری
به یک هرزه کند ،ی سا زا و رز بین ی روا(کش
وتاختهرم بهتر
ت ساط ساربازرن و سا زرودن روساری رو) .ار کش ری که
ه بخند /ه بخ ر
ی را اساتاررزی وظام سریایه و رستثمار جهاو قرررگرفته
ه هم بزن /برهم بزن
رست ،جهاو که به شما یاا ی اهد یک خ اکار رر چگ وه
او سیر رشته
بفروشید(ایال گ رز فیلم)
کم روغن /کم بتش
ار رکثر شعرهای یصطفا ومدی بهرتفاقات تاریخ و تلخ
رز بش که پختهری تنها پیازش رز ت ب ا
که ار رفغاوتاتان رتفاق رفتااه؛ رشاره ی ش ا و هر بار هد
و ین اهان س ختهتر رز بوم که بگ یم
خاوا رر اواا ی کند و ساطرهای شاااعرروهری ی سااازا،
"وطن عشق ت رفتخارم "»
برری یثا :
شاااعر ریتمیک عمل ی کند و یاوند عمل هم زان ،تکررر
«نهایت»
حرکت ساات که یختم همین سااطرهای زیر رساات و ار
«هر چیز وهایت اررا
بقیهی شااعر رتفاق وم رفتد و شااعر تغییر لحن ی اهد و
وهایت قلکهای پنج اه سالگ
همچنین شعر رر رز حالت ینث ر خارج ی کند:
تفنگ ست
«ه هم بزن /ار هم بزن»
که بِ ی خ را رز خشاِ
ه /هم/ِ/زن= یتتفعلن
وهایت جنگ حتى
ار/هم/ِ/زن= یتتفعلن
حماقت ست ار لااس کابل
ار «ه بخند /ه بخ ر» ویز همین رتفاق رفتااه رست.
ایناییت الى پاى ب ار
حجاِ
فایل شعر /شمارهی هفتم 111 /
و تفنگ ست بر پیشاو غزو که سرش وم ش ا با شقیقه بازی کند یا ک اک » پاوزاه سااا پیش گروه طالاان رقدرم به تخریب تندیسهای ب ار ار واالصااا و شااهمایه کراود و او روز یت رل با ی شااک و گل له؛ رین یجتاامههای تاریخ رر فروریختد. بعدرزرینکه ب ار تخریب شد گروه طالاان وُه رأس گاو رر ار یقاابال یخروبههای ب ار قرباو کراود و ی گفتند که یا ربررهیم خلیل هتاتیم که بتها رر شکتتیم و همین گ شت رر (قرباو ) ییان رفرراشاان تقتیم کرا .ار رینجا شاعر قصد ارشته رست تا خررفه رر ی راروتقاا قررر اهد و عاقات خررفه رر با ریجاز ،ار یک سطر بیان کند. ار روتها یصطفا ومدی شاعریست که «کلمه» رر ی شناسد و روی هر کلمه تأیل ی کند تا کارکراهای یختلف رز بن بگیرا(قند/هار ،بیت رلخال" " و )...که با ت جه به اروش شااعری ،تئ ریها ،لحن و فرم تقریان یناسااب ی ت رود شااعری باشاد که رز ا جنگ ،شاعری با ساک تازه بیرون بیاورا که شاایه رکثر شاعرهای رفغاوتتاو یا رشعاری که ار رواطالح رشعار یقاویت واییده ی ش ود؛ شعارزاه وااشد و خ رونده رر به شع ر ورقع یهمان کند .هرچند برری رسیدن به فرم یناساب و شاعری یتمرکزتر باید تالش کند و بیشتر خ اش باشااد .یک رز االیل که ار رین یتن رز رفغاوتااتان بیشااتر وااحات کرام رین رساات که شاااعر هم رویکرا رینچنین اررا و کشا ر رو بیش رز خ اش بر شاعر یتلط رساات .عالوه بر رینکه عملکرای ینفعل ار برربر پ چ و ارا به تکررر ی رسد و الزم رست برری وااختن به رلم اویا رین سخن رز «ویچه» رر به یاا ارشته باشیم: «هنر و وه هیچچیز ایگر .برری رینکه حقیقت باع وش ا ،هنر رر ارریم».
یرگمان
فایل شعر /شمارهی هفتم 111 /
یتاتمر رز جاوب گروهکهای تروریتات و بیریکای ست
کالبدشکافی يك شکاف
که رین قضاایه ،قلب شاااعررن رفغاوتااتاو رر به ارا بوراه و حتا خیل زیاای رز بنها ا به یهاجرت اراهرود؛ ریا وکتهری پویان فرمانبر
که حائز رهمیت رساات برخ را سااطح شااان با رین یتاائله ب اه که رکثر بنها وقش فرم و زبان رر ار شعرهایشان واایده ی گیرود و به سامت شاعارهای سطری و سطح ی روود چرر که یرام همین رر ی خ رهند؛ و چه چیزی رِغ رگرتر رز یرام؟ ریا جهان شااعرهای یصااطفا و امدی ،تنها یختم راهر و ع رط ِ رویه وگر وا اه و خ ا رر به رحتاااس سااطح که ار سطرهای زیاا جا خ ش ی کند یحدوا وم سازا؛ یعن عالوه بر یحت ر و ی تی
یقید ،به فرم ،تخیل و ت لید فضای
تاازه رهمیات ی اهاد و تِم هاای یختل
رر باه ومایش
ی گذررا« .یصاااطفا وااامدی» یک رز همین شااااعررن رفغاوتتاو ست که رکثر شعرهایش رر ار غربت و شته و رین یهم ار البیروتهای یعنای -وشاااوهری و فرییکِ شااعرش پیدرست؛ ارورقع با وگاه تیز ،اراِ وطنش رر با غربتِ خ ا هیچگاه شااعر و شاااعر رز یکدیگر جدر وا اهرود و طاعن
رینهمان کراه ،به ساررسر شعر تزریق ی کند .بهعاارتایگر،
هیچیک رز رین او بهتنهای ت روای عا ر رز یرزهای هتاات
رین شاااعر کالج به کمک زیرساااخت تهن رش فضاااهای
شااناساااوه رر ودررود؛ رین تمهید ویز با تئ ری یرگ ی ل
بدیع خلق ی کند که ی جب ترروش یغشاا ش شااع ر
یتفاوت ب اه ،جهان شااعر رر هد
قررر اراه رست و وااید
ی ش ا.
فرری ش کرا که جهان یک شاعر شایل شعر هم ی ش ا.
یصاطفا واامدی یک رز رایینهای باسااابقه کالج شااعر ویز
یتأسافاوه بتیاری رز شاعررن ،رعم رز ریررو و رفغاوتتاو ،به
هتات؛ اَه یاه ی ش ا که رو هم رره همرره کالج ب اه و رین
الیل تزلز ار شناخت شعر و جذِ یخاطب ،رسیر فال ور
جناش شااعری-شااع ری رر رها وکراه رساات .ینتخا رز
و الیکهای یجازی ی شا ود و به ساامت تصاانع ی روود.
رشااعار رو ار جزوهری 17واافحه جمعبوریشااده که حاال
رینگ وه رسات که شاعر فارسا ارگیر سطرهای زیاا(و وه
روبروی یاست .ار رین وروفتا چارهری جز زیتت ار تهن
ساااختار قدرتمند) ی شاا ا و ایگر به فرم و تخیل(ررتااط
ویتات و ورقعن اش رر رست که است رز همهچیز بکش و
تصااویر) وم رساد ،رینگ وه رسات که فضاای شاعرروهری
به کِرمهای سمج که زیاو ار چشماوت زودگ ی کراود
برری زیتااتِ تفکر به وج ا وم بید و بالهت ار رابیات
فکر کن .چارهری جز برهم زان فضااا و زیان ویتاات تا
ج الن ی اهاد و زبان قدرت ،فریااتر رز قدرتِ زبان به
خاطررت و خاو راه رت رر کنار خ ات بیاوری و ار رین
چشم ی بید و ررایکالیتم فرهنگ ار وطفه پنهان ی یاود.
غربت به رفتار خ رهرت شک کن و یا عصااویت پدرت رر
رساسن برری یاارزه با هر چیزی باید فرهنگ بن رر ار عمق
بطلا ،وه خندههای که هیچ شااهت به رو ودررا:
جتاتوج کرا و با ترروش یتشتت شع ر ،قلب اشمن رر
«خ رهر؟
ینهدم کرا؛ چند سا ی ش ا که رفغاوتتان ارگیر جنگهای
بس کن
فایل شعر /شمارهی هفتم 112 /
با ت أم
وم شا ا و ار شعر بعدی «عرق یل » ویز به کمک لحن و
جل ی خندهی بابا رر بگیر
رجرری رورن ،شاااهد بن هتااتیم .رجرری که باز ه س رین
بگ یثل قال
وطن رر کراه و بن رر به ودر اربوراه رست:
قال قر
رز بش که پختهری تنها پیازش رز ت ب ا
هایش عصا ش ا»
(قاِ)
و ین اهان س ختهتر رز بوم که بگ یم
گ یا غربت ،تنها تقابل با زیان رر بروم تابد و سررغ بییزش
«وطن عشق ت رفتخارم
با زبان هم رفته رساات .زباو که ینظ ر رر کنار ی زود تا
و رز رره که وم روا
خ اش رر لخت کند .زوهار! زباو که یتتقیم باشع ر ،تفکر
(عرق یل )
و ررایکالیتااام ار ررتااط رسااات .زوهار! زباو که ورقعن
ریا رین ساطرها فقط ار رفغاوتاتان خالوه وم ش ا و گ یا
ب رحم رساات .زوهار! ریا وطن چه؟ چرر رین تن هرگز رز
شااعر به یرزهای بزرگتری ی رودیشاد؛ به روتان ،جهان و
بای جدر وم شا ا؟ چرر همیشه ه ری زو هار ی کند تا
وابرربری؛ به غصاهری که به س یال گره زاود و یا به گرگ
پ بن بدوا؟ زو هار که وج ا ودررا و تنها هدف ست که
ی رودیشاد که ار «ور رستریت» زوزه ی کشد .همچنین ار
باید برری حرکت ،شع ر ،رین وطن و تن باشد:
راریه ،شااعرش رر ت سااط تکنیک فاواالهگذرری برجتااته
بند رز روسریرت بازکن
«زن/هار! زوهار
یرایان شهر
زوهار
هزرره اررا بلند...
بروم»
ی کند و به رین ورقعیت طعنه ی زود: «ی ت رود جهان
شد»
ت هم ی ت رو
(زن هار!)
ی ت رو به جان جهان
هزرره رر که ومای رز رفغاوتاتان رسات؛ بلند کراود! ارست
جهان رین شعر بیفت
یثل رین خاوه که واادری کفشهای یرای با حکم تخلیه و
که فرم خ ب ودررا»
کلاات و شااال رر ،زخم رش ی کنااد .رین خاااوااه برری
(جهان)
واااحبخاوه رساات و واااحبخاوه کت ا جز خ ا خاوه
ریا رین طعنه قررر ویتاات به رتمام برسااد و ار «ررکتااترر» با هتتیم که شاید یعش ق شاعر باشد
ویتات! یعن باید تنت رر ب خیا شا ی تا رز رین خاوه ا
«ت » ی وایعل ی طر
بکن :
یا وطنش و یا شاید هراو.
«تق تق تق
ارساات رساات؛ هر چیز رقتضااای خ اش رر اررا ریا رین
ودری کفگیر ویتت
«خ ا» ار کجا شااکلگرفته رساات؟ چرر تفنگ؟ چرر چاق ؟
ودری ار رست
روالن چرر همین یعش ق؟ رین س ر ها جهانبین شاعر رر
و یرای با حکم تخلیه
وشان ی اهد که کلیشه رر به تهنش رره وم اهد و همهچیز
با کلت و شل رر
رر زیر سا ر ی بَرَا؛ کت چه ی ارود شاید زن هار ،همین
ار رژه پشت ار»
س ر هاست:
(تق تق)
«هر چیز رقتضای خ اش رر اررا
ار شااعر «تق تق» با فُری خ اویژه روبرو هتااتیم که با
یثل چاق که تنها برری پ ست کندن یی ه ویتت
ترجیعبندها و ترکیببندهای یتفاوت که بر واافحه کاغذ
ی ت رو بنشاو ار سینهرم
وقش بتااته و به کمک هرین تیک ،ت لید فضااای یتفکرروه
عمیقتر
کراه رساات؛ ریا فضااای شاااعرروه ،تنها به رین شااعر ختم
کاریتر
فایل شعر /شمارهی هفتم 113 /
اوستاوهتر
خالم رساات .روگار وا رتکهای یختل
که رقتضای ت همین رست»
تا الیل زیتات شاعر باشد« .ت » ی که یثل س ر ،شاعر رر
(ررکتترر)
ی اورود تا ...بهررست رینهمه وار برری چه؟ رینهمه وار
بری! جایعه ،حجیم رسات و رقتضایش همین ررتااطهاست.
برری ال که ساا ررخ رساات به چه ارای ی خ رَا و یا
ررتااط بن ایگری با بن ایگری! ررتااط اسات با چشم و یا
روضاع که خررِ! برری ت ؟ «ت » ی که بن «روبرو ار بینه
پا و یا ...رز زو که ب ی قریه ی اهد تا یرای که چیزی
ریتتااه رست؟
جز تار سااایل ویتاات .رزرینگ وه به اویا بیدن تا زودگ
وار برری چه؟
وکران؛ و رز گل یحمد تا گل یحمد!
الم تنگ
زو که ب ی قریه ی اهد همان اختریساات که با روفجار،
روضاعم خررِ
رحتاس خ شاخت ی کند .رین زن همان گل یحمد رست،
و یک شهر طالام برری ت »
همان تار ساااایل؛ ریا شااااعر چه؟ بیا چیزی جز همین
(جغررفیه)
زهررساات؟ بیا چیزی جز ایناییت رساات که اریافته رساات
بری! هر چیز وهاایت اررا(وهاایت) رز رین وقد گرفته تا
«باید ار کاغذ ینفجر ش ا؟
خاطررت که باز شااروع وم شا ود ،رز جهاو که تنها جنگ
زو که ب ی قریه
رر فررگرفته رست و رز حماقت که روزبهروز بیشتر ی ش ا.
یرای که تار سایلش
یصطفا ومدی یاهیت جهان رر اریافته رست .رو ی ارود که
و اختری که...
یرز خنده تا گریه رز تار ی هم باریکتر رست و ولح بررار
ت عاشق کدرم رین سه وفر ب ای گل یحمد!
جنگ رسات .رو شااعر رینگ وه شاه اهاسات ،شاعر یک
که زودگ وکرای»
کران اوبلیزمها و اروهایت ،واب ای همهی بنها!
(جایعه)
ایگر فریاب وم خ رَا .وه به «بیا رینجا» های یعشااا ق
تخیل و زبان ،تنها ار «جایعه» خالوه وم ش ا و روگار ار
رعتماای اررا و وه به خ ا .رو رزینده وا اه ریا ترکشهای
ه ری برلین ،باز ه ری زبان به سر شاعر زاه رست تا خال
اررا که هر جا ی روا همررهش رساات .بارینحا ،باز خطر
کراه باشااد! خالف که ار سااطح شااعر پیدر ویتاات ریا رگر
ی کند .پ یعشا ق رر ی گیرا تا با چاق زخم ش ا؛ و یا
ج ری ایگر و عمیقتر باین یشه ا ی ش ا .یثل رتاق که
اواا کابُل ی گراا تا ار رشک زودگ کند .برری رو چیزی
هیچ پنجرهری تکلیفش رر روشااان وم کند و یا اری که
جز شااعر رهمیت ودررا ،حاضاار رس ات که به خ ا ،بمب و
وم ریزا بر خ ش :
ایناییت باندا و ار کاغذ ینفجر بش ا:
«بریزا اری
«هرگز به سیب
باز ش ا پنجرهری
ار است اختری
یثل یک او هجا فحش
فکر کراهری بیا؟
یا قند/هاری ار الم
واروجک ست
یثل ه ری برلین
که بنهم وهایت اررا
که بلد ویتت خ ِ باشد» (بیت رلخال" ") رز جهان که به جغررفیه وظر کنیم باز با همان «ت » ی وایعل م طرفیم« .ت » ی که روگار ساایمای ودررا و تنها حتاایتِ
یثل همان قلک
همان تفنگ»
بر چهره ی زود
فایل شعر /شمارهی هفتم 114 /
روشن وم کند هیچ پنجرهری
اندوه خاکستری
تکلی
رتاقم رر
ی وزا باا رئوف دلفی
و خاکى بلند وم ش ا رز خیابان که یا ین ست ب اه رست و ایگر ویتت که یااری کند بررم ار شهری که گیرکراه است هام بریزا ارى
یهمترین ویژگ رشااعار «یصااطفا واامدی» فضااای تازه و
باز ش ا پنجرهری
حسبییزی رسات .برخ را شااعر با یفاهیم ،روطکاک رو با
یثل یک او هجا فحش
وقایع و اریافتهای حت ا رش ،چکیدهی کارهای روساات
یا قند/هاری ار الم
که تادیل به فری گاهن خ اویژه شده و بثارش رر رز حی
یثل ه ری برلین
لحن ،هاری و و ریماژ به لحظات ینحصااربهفرا بد کراه.
که بلد ویتت خ ِ باشد
ب شک زیتت شاعر و رتفاقات پیرری ن وی ار شکلگیری
اواا خ ام هن ز ب چارهرم
جهان شااعریرش وقش بتاازری اررا و شاااید الیل رواال
یااری باید کنم برری کلمات
جذربیت کارها فضاای ساات که برری یخاطب ریررو تازگ
برری خ ام
اررا؛ چررکه اویای شاااعر و رتمتاافر کارهای رو با بدعت
و شهری که یا ین ویتت
همرره رسات .یصاطفا وامدی شااعری رفغاوتتاو تاار که
وا اه رست»
خروج بثاارش یجم عاه ری رز حریان وی ار زودگ
شااعری یاس بل ا که رروی ار هیچ کجا رحتاااس خ ب
پرفررزووشاایا ساات که تجربه کراه و ار رشااعارش رزوظر
ودررا و رز شاکتات همیشگ و غم یمتد شِک ه ی کند...
ی زود .غم،
رزریناسات واله سرری ها ار رشعار یصطف ومدی بهوف ر
رورو یک وهیلیتاات رساات که رز رودوه حر
رودوه ،جار ،شکتت ،روزجار ،پ چ ،شماتت ،جنگ ،تااه
ایده ی ش ا ا که گارای روفعال و یتااتأواال اررود ریا ار
و و ستالژی وم اهای بارزی ار کارهایش اررود.
شااعرهای وظیر «جغررفیه» و «وهایت» ارربتاات یحکمتری
شاعر یصطفا ومدی ی ضع روفعال اررا و رروی رشعارش
ی ساازا که رحتاس و خرا ار کنار هم حرکت ی کنند و
یعم الً وظارهگر و گاه ژوروالیتاات رساات که فقط گزررش
رفتار شاااعر با زبان به پختگ بیشااتری رساایده رساات.
ی اهد؛ گارای ار برربر رتفاقات ودررا و خنث و ب روُلته
اروهایت شااعرهای یصااطفا واامدی کارهای قابلتأیل با
رسات؛ همچنین پیشنهاای ودررا و رکتی ویتت .رزرینجهت
فضاااسااازیهای یتفاوت و جهاو پر رز حسبییزی همرره
بزرگترین ضع
کارهایش بهحتاِ ی بید.
رساات .شااعرها کمتر رگزوتیک و تصاانع هتااتند ،هرچند
بهعن رنیثا :
گاه ساایه رحتااس بر عقل ار کارها سنگین ی کند؛ ریا
بیت الخال "ف
بوت پات وم شاا ود .کارهای یصااطفا ترکیا رز ویش و
«تکاوم وم اهد غروِ
و ش ،زیاای و زشت ،خ ب و بدی ،سیاه و سپیدی و...
به ارا وم خ را یاه
رست و ی ت رن گفت روگ شعرهای رو خاکتتری ست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 115 /
جهان رین شعر بیفتى
جهان نابرابر
که فُرم خ ب ودررا ساح نوری
و یثل ین که سا هاست فُرم خ ب ودررم استوالش ی لرزا «یصاطف وامدی» شااعر خررسااو رهل کش ر رفغاوتتان رساات .ییل بهتازگ ار شااعرهای رو ی ج ی زود ،بارینکه رغلب رشاعار وی تحت تأثیر جنگ و یهاجرت هتتند ول بهجرئت ی ت رن گفت رین شاااعر و پای خررساااو با بیاو بوروگارا گای و ار بازوگری ی ض ع تکررری برارشته و بن رر به زیاای هرچه تمامتر و با بیاو تازه رررئه ی اهد. ار شاعر «جهان» شاهد ی تی های بزرای هتتیم که جهان شاااعری رر ترسااایم کراه و یخاطب رر با رساااتفااه رز فضااساازیها و تصا یرهای عین به ارک ارست رز شعر
«جهان»
ی رساااود .ار رین شااعر ،شاااعر به یااحثه با جهان خ ا ی وشیند و با به تص یر کشیدن جهان وابرربر ،غصه س یال
جهان ی ت رود وابرربرى کند غُصهری رر به س یال گره بزود ی شک رر به فلتطین ی ت رود زیر جهنم یرگ بریه استخط بگذررا بگذررا ش یى ار بُرج رلعرِ یا فنجاوى چای ساز روى ییز ییلی ورى ار ا رقیاو س جهان یاوکن ست ار شاوزه لیزه گرگ ست ار ور رستریت زو ست ار کابل که روسریرش ار باا ی س زا جهان ی ت رود وابرربرى کند ی ت رود جهان ت هم ی ت رو ی ت روى به جان جهان
رر به جنگ فلتااطین ربط اراه و رز کشااتاری که ار «بریه» رتفاق رفتااه سخن ی گ ید و رز رین وشاوهها زیینه ری برری به رخ کشایدن وظامهای کاپیتالیتات ی سازا و همهی رین یضایین رر با زو ار بغدرا که روسریرش ی س زا و بتش ی گیرید گره ی زود .گ ی جهان یتن شااعر ی ساا زا و بتش ی گیرا؛ و ار روتها شااااعر با رساااتفااه رز تکنیک فاولهگذرری شعر رر به پایان رساوده و یخاطب رر رز جهان یاای به جهان شااعری پی ود ی اهد و رز رو ی خ رهد که ار ساخت جهان شعری با رو همرره ش ا. ترکیاات رساتعاری ،ساطر ساازی ،تقطیع یناساب ،ساااختار یعنای و تِم که ار سااررساار رثر جریان اررا؛ همه و همه ی جب جذربیت رین شاعر ساپید شادهرود و وتیجهی رجرری یناسب رین ی لفهها ی جب پرف رینس یناسب شعر گرایده رسات .با برزوی ی فقیت برری رین شاعر بوروگارا و به ریید بوکه شاهد ترویج رین جریان شعری-شع ری ار ییان ایگر شاعررن خررساو باشیم.
فایل شعر /شمارهی هفتم 116 /
اررا .رز تاکنیااک هااای قاااباال ت جااه ار رین یجم عااه
بازيچهی تروريسم
«فاواالهگذرری»« ،لحنگرارو »« ،تقطیع یناسااب»« ،سااپید خ رو » و «بازی زباو » رساات .شااعر «وهایت» فری خ ا نوید استاک
ویژه و سااااختااری یک جمله ری اررا و با رساااتفااه رز ی تی
هاای بزرای چ ن «تفناگ»« ،خشااااِ»« ،کاابُل»،
«ایناییت»« ،شااقیقه» و «واروجک» به فضااای جنگزاه ار و ستالژیهای ک اک رشارهکراه و با رین تص یرها است به خلق شعری ساختاریند زاه رست. رز ایگر وکات که ار رین یجم عه بیشتر به چشم ی خ را؛ رساتفااه رز وام شاهرها یا یکانهای یعرو ِ جهان رست که شااعرها رر به ساامتِ روربط بینایتن براه و سااع ار خلق شعری جهاو ار جهان شعر ارشته رست. ار شااعر «جغررفیه» با شااعری عاشااقاوه و رروتیک روبهرو هتااتیم که رین فضااا رر با رسااتفااه رز تصاااویری چ ن «سا ررخ»« ،رتررق» و «روار» وشاان اراه و شاعری رروتیک رر روتاااان بازیچه رسااات؛ همه بازیچهریم ،بازیچهی اولت،
خلق کراه رساات .ار رین شااعر سااطر «قناری شاا م ار
جایعه ،رهار ،حاکم و حق ق بشر...
جزریرت» رستعارهری رز غرق شدن ار رودرم ،رؤیا و یا خیا
حق ق بشااری یا بشااری حق ق ؟ که جز واحق ویتاات؛
یعش ق رست و با جزریر قناری رربطهی بینایتن اررا .پنهان
قدرت ار اساتِ رُپ رت ویتتهای تروریتت رست که یثل
ب ان جزیره رسااتعارهری رز پیدر وا ان رودرمهای یعش ا قهی
گاو ار حا بزرگ شاادن هتااتند و وظام سااریایهارری رر
ی ل
رساات که با بازی زباو چنین سااطرهای زیاای رر
چاقتر رز قال ی کنند .قدرت رر ار است اررود؛ یرام رر با
ساخته رست .ار شعر «عرق یل » سطر «ه هم بزن /برهم
سایاساتهای کثیفشان به جان هم رودرخته ،جهان رر به گند
بزن» ی ساایق و قافیهی اروو ،ار رین سااطر زیاای ریجاا
کشایده و زیین رر گرفتهرود .تروریتتهای که هزرررن سا
کراه رسات .ساطر هشاتم «و ین اهان س ختهتر رز بوم که
رساات روتااان رر به قهقرر کشاااودهرود تا وام ونگشااان رر با
بگ یم» ار رینجا کلمهی «ین» حشاا ب اه که بهتر رساات
خ نهای که بر تاریخ ساایاه ریختهرود؛ روشاانتر بن یتاند:
حذ
ش ا تا شعر ار رجرر سرعتِ بیشتری ارشته باشد .ار
رب بکر بغدرای(رهار ارعش که رو رر خلیفهی یتااالماوان
شاعر «تق تق» رز تکنیک فاوالهگذرری رساتفااهشده رست:
خطااِ ی کنناد) ،یال یحماد عمر(رهار طاالاان که وام
«ودری ار رست /ودری کفگیر /ودری کفشهای»
ایگرش رییررلم ینین رست) ،ودرم ،هیتلر ،رستالین و...
ی ل
ار رکثر شاعرهای رین یجم عه ،تِم و ی تی ِ شعرها جنگ،
خشم و عصیان ارووش رر با و شتن شعر تخلیه کراه ،به بن
وابرربری ،رلم و سرخ راگ رز شرریط جایعه رست.
رییااد کااه روزی رین شاااعرهااا گل لااه ری بر پیشاااااو
شاعرها ،جهان ارون و بیروو ی لفش رر وشان ی اهند که
سایاستیدرررن ،تروریتتها و حک یتهای فاشیتت شان
رز شااارریط کشااا رش به تنگ بیده و واچار به تاعیدی
ش ا.
خ اخ رساته شده و رین تاعید ،خالق شعرهای روست .شعر
جناگ رر بغاز کراه رود ،وم اروند که گل له پایان شاااعر
«زن هار» رربطه ری بینایتن با یال عمر ،رهار گروه طالاان
ویتت...
رز شاارریطِ حاکم برجهان اریاوده و واررحت رساات؛
فایل شعر /شمارهی هفتم 117 /
هرگز به سیب
زندگی در جنگ
ار است اخترى فکر کراهری بیا ؟! فاطمه قهرمانی
واروجک ست که بن هم وهایت اررا یثل همان قلک همان تفنگ رفغاوتااتان ،کشاا ری که ار ط
تاریخ یتحمل جنگهای
زیاای شاااده ،حک یت اه ساااالهی طالاان ،حملهی وظای بیریکا و جنگهای ارخل بتیاری که هم رره زودگ یرام رفغاوتاتان رر تحترلشاعاع خ ا قررر اراه رست ،یرای که ک چکترین ساالح افاع ودرشتند و ار رین ییان ک اکاو که تمای شایطنتها و برزوهای ک اک شان ار گ رستاو به وام جنگ قرباو ی شا ا؛ شعر «یصطفا ومدی» ح
و
یح ر فضااای جنگزاهی رفغاوتاتان رساات ،شاااعری که رز وزایاک شااااهاد رین ح راث ب اه و باه و ع «جنگ» رر زودگ کراه رساات ،با رین یقدیه به بررس ا شااعر «هرچیز وهایت اررا» ی پرارزم: «هر چیز وهایت اررا وهایت قلکهای پنج اه سالگ تفنگ ست هر چیز وهایت اررا وهایت قلکهای پنج اه سالگ تفنگ ست که بِ ی خ را رز خشاِ وهایت جنگ حتى حماقت ست ار لااس کابل اینایین الى پاى ب ار و تفنگ ست بر پیشاو غزو که سرش وم ش ا با شقیقه بازی کند یا ک اک
که بِ ی خ را رز خشاِ وهایت جنگ حتى حماقت ست ار لااس کابل» رروی ار ساااطر رو رز «وهایت» حر
ی زود ،گ ی ینتظر
یک پایان رساات ،پایاو که قابل پیشبین ساات و ار سااطر اوم ،رین وهااایاات رر بااه قلااک هااای ک اک ربط ی اهااد، قلکهای که ار بخر تادیل به تفنگ ی شاا ود ،رینجا با او روریت طر
هتتیم :روریت رو ک اک ست که با پ های
کاه جمع کراه ،تفناگ رسااااا ِبازی یحا ِ خ ا رر تهیه ی کناد و روریات اوم به ک اک رشااااره ی کند که قال رز شکتتن قلک و شاای واش رز جمع کران پ ،ار بمااررن جنگ کشته ی ش ا ،رینجا قلک ی ت رود وشاوهی برزوهای
فایل شعر /شمارهی هفتم 118 /
رزاساااات رفتااهی ک اک هم باااشااااد/ ،وهااایاات جنااگ
که بن هم وهایت اررا
حت /حمااقت سااات ار کاابال /کابل ،یرکز رفغاوتاااتان و
یثل همان قلک
شاااهریسااات که هم رره ی را هج م ب اه و رز جنگهای
همان تفنگ»
ارخل و خاارج یصااا ن ومااوده ،رینجا حماقت ی ت رود
رینجا رروی به ساایب رشاااره ی کند ساایا ار اساات یک
رشااااره به جنگهای ارخل و رویدراهای که روگ و ب ی
اختر« ،سایب» یی هریساات که ار کتب یذها باع
رروده
خررفاه ی اهاد ارشاااتاه بااشاااد ،یثل یاجرری زو به وام
شادن روتاان رز بهشات شاده رست ،رین سه سطر ی ت رود
«فرخنااده» کااه بااا تهماات «سااا زرواادن قربن» رو رر ی را
رشااارهری به بن ارسااتان باشااد و ار سااطر بعد که ی گ ید
شااادیدترین شاااکنجهها قررر اراود و ار فجیعترین حالتِ
«وااروجک سااات» تاأکید ی کند که رین سااایب یثل یک
یمکن به قتل رساودود؛ حااثهری که وشان ی اهد هن ز هم
واروجک باع
سرو شت روتان شده و حاولش
فقر فرهنگ ،زنستیزی و خررفهپرست شدید ار بوجا حاکم
جنگ و کشاتار ب پایاو ساات که ریروزه شاهدش هتتیم،
رست.
ریا روریت ایگری که ی ت رن رز رین سه سطر اریافت کرا:
«ایناییت الى پاى ب ار
«سایا ار اساات یک اختر» وشاااوگر یک و ع ریید رساات،
و تفنگ ست بر پیشاو غزو
رییدی که ار سطر بعد «رروجک ست» بد به وارییدی شده،
که سرش وم ش ا
رروی ار کاال رییاادی بااه بها ا رین زخم واادررا و یاااونااد
با شقیقه بازی کند
ساطرهای رو شاعر پایان بن رر پیشبین ی کند؛ او ساطر
یا ک اک »
بخر به ساااطرهای ربتدری شاااعر بازگشاااته و به یخاطب
«اینااییت الی پای ب ار» رشااااره به بمبگذرری طالاان ار
یاابوری ی کند که رین ارا ،ارای تکررری ،با پایاو تلخ و
سااا 2111اررا که ار حفرههای یجتاامههای ب ار بمب
پیشبین شده رست و جنگ هم رره ار کمین رست.
گذرشاته و ب ارها یا پیکرههای سنگ ،با ررزش تاریخ باال
ار حالت کل شاعر یصاطفا ومدی ویت شاعر رر بهخ ب
رر ار عرض 25روز ،کایلن تخریب کراود؛
وشااان اراه و تأثیر خ ا رر بر یخاطب ی گذررا ریا به وظرم
ساطر بعدی «و تفنگ ست بر پیشاو غزو » باز هم به یک
شاااعر ی ت روتاات با رسااتفااه رز وشاااوههای جدیدتر ،چند
رز شاااهرهای رفغاوتاااتان (غزو ) رشااااره ی کند ،شاااهری
ساطر ایگر به شاعر رضاافه کند و ار عین حا شعر رر که
فقیروشااین که هماوند ایگر شااهرهای رین کشاا ر رز حمله
زباو وتااتن سااه اررا؛ چند تأویل تر کند .به وظرم فضای
ب وصایب وماوده رسات« ،که سرش وم ش ا/با شقیقه بازی
«وارییدی» ار شاعر ی ت رود بد به یک فضای تازهتر ش ا؛
کند/یا ک اک » رینجا به ب رحم ب ان جنگ و رتفاقات واش
شعری که به ک اکان قرباو ار جنگ رشاره ی کند چرر رین
رز بن رشاارهشاده ،جنگ که همیشه وابرربر رست و هم رره
ک اکاان رر باد باه زوادگ وم کند؟ ک اکاو که حتا ار
قرباویان رواال بن زوان ،ک اکان و یرارو ب افاع هتااتند،
واا رت قرباو شااادن هم ،به «زودگ » بیشتر رز «جنگ»
تفنگ که بدون فکر شاالیک ی شاا ا و برریش فرق ودررا
فکر ی کنند.
که رین فشانگ به شقیقهی زو یا ک اک خراسا برخ را کند. «هرگز به سیب ار است اخترى فکر کراهری بیا ؟! واروجک ست
فروپاشا
فایل شعر /شمارهی هفتم 11۲ /
فایل شعر /شمارهی هفتم 111 /
نقد و بررسی
نقد شعر خزان زندی رئوف دلفی «ای بورر» ب لااس اراررم سپیدررم شب ودررم حتى رگر پت بکشم سر تختخ رِ ب اررم واز ودررم که ایگر بگیری رز است فروکن الى پای هارم و ار بروم رز ترس زیر چاار یریم که باکرهست ای بوررش ب لااس اراررم کج رگر بگذررم پا رز چهار ای ررم اوباره ی ریزا ترس و ی رفتم عقبتر رز چهارپا که استه کراه استهام پشت ای ارر خاوهیان چرر اوباره سر وم رسد روز؟ شب هن ز پایارر رست
خفقان ،تاریک ،وحشات و سایطرهی رلم و وات رو روتان ار یقابل شرریط ،یفع
ب ان ار برربر هج م رتفاقات ،حس
روزجااار رز شااارریط حاااکم و بزرای خ ره ،یهم ترین و بارزترین یتئلهی رین شعر رست .شاعر سع کراه با تخیل زبااو و ریمااژی ،رثر رر باه رکررن بکشاااد و یا رر به جهان خ یش بارا .ار ورقع تماام تصااااویر ،کلمات ،ترکیبها و رتفاقات ارونیتن یاوند رگاار ،یخاطب رر وشاااوه ی گیرود. رسام «ای بورر» که ارورزهی وروا یا به شاعر و شناسنایهی رثر رسااات ،بتااایار ه شااامندروه و خالق روتخاِ شاااده. «ای بورر» ،ای رریست خررِ شده یا ای ی بورره و یطروا. بهعاارت ایگر هج م ای ،بورر و ای ررها ارهم تنیده شااده رسااات .واام شاااعر چند ریماژ رر به تهن یتااار ی کند که همهشاااان ار سااایاه ،واب ای و رلم با هم یشاااترکرود. رثر ،اررری کلمات کلیدیست یاوند ای ،ای رر ،شب ،ترس، ارر ،چهاار ای رر و ...که ار یک شااااکهی یعنای به ریجاا فضاااای تااریاک ،خ فنااک و گ تیک وزایک ی شااا ا. ساع ی کنم ار رین وقد ،شاعر رر رز ینظر وشاااوهشناس و ساااااخاتااارگارری ی را تحلیاال و ورکاااوی قررر اهم: پارت رو : ب لااس اراررم سپیدررم شب ودررم حتى رگر پت بکشم سر تختخ رِ ب اررم واز ودررم که ایگر بگیری رز است فروکن الى پای هارم و اربروم رز ترس زیر چاار یریم که باکرهست ای بوررش ار سطر بغاز شعر (ب لااس اراررم) ،لااس ی ت رود رستعاره رز تماام گرفتااریهاای اوی ی و ب لاااس ب ان و برهنگ ،
فایل شعر /شمارهی هفتم 111 /
وشاوهی رهای رز یشکالت و ار وتیجه بزرایست .شاعر به
فضای شعر که رز ربتدر برهنه ی ش ا ،شاعر رز زواوگ ،وگاه
«رهای » رشااره اررا که با ب لااس و برهنگ ،بزرا شدن رر
یراساالر و ت ویفات کلیشهری رز زن یثل رحتاسات ب ان،
وشاااان ی اهد .به عاارت ایگر ،ب لااسااا رر اری برری
واز کران و ...بشنای زاری ی کند .همچنین ار قتمت بعد،
خروج ی بیند.
اسااات باه قادرساااتزاری ی زواد و بر همهچیز که جز
ار راریهی شعر:
یحدوایت برریش وتاااختهرود ،ی شاا را که رین ریر و ع
سپیدررم
اهنکج و طغیان رست.
شب ودررم
پارت اوم:
حتى رگر پت بکشم سر تختخ رِ
ب لااس ارا اررم
ب اررم
کج رگر بگذررم پا
ساپیدرر ب ان به سپیده ،روشن و طل ع که رز پس ب لااس
رز چهار ای ررم
و رهای یحقق ی شا ا ،رشاره اررا و اریست که بهس ی
اوباره ی ریزا ترس
ساپیدهام باز ی شا ا« .شب ودررم» یعن تاریک و رلم به
و ی رفتم عقبتر رز چهارپا
بخر ی رسد.
که استه کراه استهام
«حت رگر پت بکشم سر تختخ رِ
پشت ای ارر خاوهیان
ب اررم»
چرر اوباره سر وم رسد روز؟
رین ساطرها با ت جه بهوظام ار و یدل ل و وشاااوهشناس ،
شب هن ز پای ارر رست
ی ت رود تأویلهای یتفاوت ارشته باشد .با رشاره به برهنگ
ویمهی اوم شااعر رینگ وه بغاز ی ش ا ا« :ب لااس اراررم».
ار بغاز شاااعر ،پت بر سااار کشااایدن به زواوگ شااااعر و
رگر ار رر به کلمهی بعدی یتصل و سطر رر سرهم بخ رویم،
ی قعیتهای رجتماع یرب ط به بن یاوند حجاِ و ...رشاره
رز وظر بوری ورژه ی «ارا» رر ار تهن تاادرع ی کنااد.
ی کند که زن ار بن قررر اررا و ی ت رود یک یطالاه باشااد.
شااعر برعکس ساطر رو پارت اوم شعرش رر ار تضاا با
رز «ب ارر» او تأویل یتفاوت حاوال ی ش ا :یک بیدرری
یفه م رو رثر شاااروع ی کند که رین کار ،تهن خ رونده رر
و ایگری بادون ارر ب ان که ار و ع خ ا ،کاری خالقاوه و
اچار چالش ی کند و روگار حر رش رر پس گرفته رسااات
ار خدیت شااعر رساات .همچنین ار ررسااتای فرمسااازی و
ار سطرهای بعد:
ی شا ا ا رثر عمق
کج رگر بگذررم پا
رتمتااافر کل شاااعر قررر اررا و باع
بیشااتری پیدر کراه و یخاطب رز زوریای یختل
به بن فکر
رز چهار ای ررم
کند.
اوباره ی ریزا ترس
ار راریه:
رروی ،شعر خ ا رر یک جهان و یحیط پیرری وش رر اویای
واز ودررم که ایگر بگیری رز است
ایگر فرض کراه کااه بزرای ار بن وج ا وادررا و رتاااق رر
فروکن الى پای هارم
چهارای رری یا رستعارهری رز زودرن ی بیند که فقط ار همان
و اربروم رز ترس
سل
زیر چاار یریم
ساااال ا
که باکرهست ای بوررش
کج رگر بگذررم پا
ار رین قتاامت ،شاااعر علیه تعاری
یتدرو زن عصاایان
ی کند« :واز ودررم که ایگر بگیری رز اسااات» .با ت جه به
شخص ی ت رود بزرا باشد چرر که بیرون رز بن ،یک باازرگ تاار و تاارسااااناااک تاار وج ا ا اررا.
رز چهار ای ررم اوباره ی ریزا ترس
فایل شعر /شمارهی هفتم 112 /
ف بیا رز فضای بیرون رتاق ،ترس رز سیاه ،وارین و وات رو رو بهعن رن یک روتان ار یقابل شرریط ار رین سطرها تکررر ی ش ا. ار راریه: و ی رفتم عقبتر رز چهارپا که استه کراه استهام پشت ای ارر خاوهیان رین سطرها رشاره به فضای پشت ای رر خاوه که رساسن یک ای رر بزرگتر یا به ق یخ
شاااعر «ای بورر» رساات ،ی کند که
،رعببور ،شااب زاه و همیشااه تاریک رساات .ار
چنین ج می باایاد یثال یک چهارپا به زودگ گ سااافندی یلحق شاا ی که ار بن ،خاری رز بزرای و رهای ویتاات. و پایانبندی شعر: چرر اوباره سر وم رسد روز؟ شب هن ز پایارر رست شااعر ،همچنان رییدورر رساات که روزی تاریک و سااتم به پایان برساد« .پای ارر ب ان شب» به یعنای یدروم ب ان بن رسات ،ریا با تیزه ش رز پای ارر ب ان ،ی ت رن رحتما ارا یمکن رست تاریک به پایان برسد که ار ا تمام سیاه ها، ک رس ا ی رز ریید وج ا اررا .شااعر «ای بورر» به باور ین، رثریسااات ی فق و پختاه که بل غ شاااعری «خزرن زودی» وتات به تمای کارهای قال رو رر وشان ی اهد .شاعر چه رز وظر برخ را بااا زبااان و چااه رز وظر یعماااری شاااعر و ه شامندی ار روتخاِ ورژهها و همچنین فضااسازی بتیار ی فق عمل کراه و شاااعری چندالیه ،عمیق و قابل تأیل رر رررئه اراه رسات که ار ربژه و س بژهسازی ه شمندروه رفتار ی کند .بازیهای زباو ار خدیت شااعر رساات و رگزوتیک وم شا ا .هرچند یعتقد هتاتم که بعضا رز ساطرها یثل: «واز ودررم که ایگر بگیری رز اسااات« یا «که اساااته کراه اساتهام» ی ت روتاتند رجرری بهتری ارشته باشند .ار روتها «ای بورر» شاعری خ شساااخت و خ شفرم رست که زیر الیههای بتاایاری اررا و به یخاطب رجازهی تأویل ،کشا و تاأیال ی اهاد که هرکس بهرودرزهی ارک ،شاااناخت و زیتت خ اش ی ت رود سهم ار رثر ارشته باشد.
فایل شعر /شمارهی هفتم 113 /
عشق هیچ ویتت
نقد شعر ليالل
یگر چیزى که یىت رود جاى خالى هر چیزى رر محمد مروج
پر کند
زودگى ارستان رست
علی عبدالرضایی
عاشقاوه ولى ب لیل
نقد و بررسی
هر وفحه رر که یىخ روى ح مرى تازهرى گم یىش ا بعد کتاِ ورق یىخ را و زن که لماراه روى کاواپه هى یىروا رز رین کاوا به بن یکى که خاوه رز رین بیش وماود خالى اختر اوسالهرش چشمهاى وازش رر هى باز یىکند و بتته خ ربش ومىبید بیرون باا یىبید برق گاهى قطع یىش ا گاهى وول پنجره بازى یىکند با ار رتاق وقتى باز یىش ا که برگشته باشد باا و بتته باشد پنجرهها رر همه ار حا رفت و برگشتند که جاى کتى رر خالى کتى که یعش قرت وا اه هرگز زوى که ار رین کتاِ ویتت یا رین رتاق که جاى چیزى یا کتى ار بن خالىست
حتمن برریتان پیشبیده رسات که ار تنهای یا خل ت خ ا، غرق رفکارتان شاا ید و به حقیقت رین زودگ فکر کنید .به رین کاه هادفتاان رز زوادهب ان چیتااات؟ برری چه به اویا بیدهرید؟ برری رساایدن به شااخم یا هدف خا
،تالش
بتاایار ی کنید ول وقت به بن رساایدید ،به خ ا ی گ یید بعد چه؟ هر ثااویاه روادری بناام قلاب ،یایع زودگ بخش خ ن رر رز طریق شاااکهی گتااتراهری رز رگها و ی یرگها به یغز و رعضااای بدوتان ی رساااود تا بنها رر به حرکت اربورید و فکر کنیاد ،ول وهاایتن چه؟ رز خ رِ بری خیزید و تحت عنااوین گ وااگ ن ،یتااائ لیتهای رجتماع خ ا رر روجام ی اهیاد و بعد اوباره ی خ ربید و اوباره و اوباره ...تا بن روز برسااد که یرگ ،شااما رر چ ن برگ ارختان ار فصاال پائیز بر خاک ساارا رودرخته ،زیین و رفق که ار زیان حیات یثل او خط اربرتان گرفته ب اود ،با یکدیگر رینهمان شده و زواادگ تااان رر ار وقطااه ری بااه پااایااان برساااااونااد. عاات ،یخدری رساات که باع
ی شاا ا هر بنچه روزی
برری روتاان تازگ و جذربیت ارشت ،کهنه و تکررری شده، رز چشااام بیفتاد .وقت چنین رتفاق رخ ارا ،یا رحتااااس تنهاای ی کنیم و تا پیدر کران لیالی و ،به کنج اوج خ ا پنااه ی بریم .ارورقع تنهای زرییدهی عاات رسااات و برری رکثر بامهاای کاه ار گلایه ،ریاهری زودهرود و بلد ویتاااتند یتااتقل فکر کنند ،ورطهری ه لناک و اهشااتزرساات .رلاته یفه م تنهاای باا خل ت تفاوت اررا (ررجع به رین یاح
فایل شعر /شمارهی هفتم 114 /
ی ت رویاد باه ساااخنررو عل عادرلرضاااای ررجع به رین
رز ررگاسام تهن و غرق شدن ار وهم و خیا رست که به
ی ضاا ع یررجعه کنید) .خل ت ،اوری گزیدن رز ایگررن و
یاا کماک ی کند تا ار روقات که ایگررن رز وظر فیزیک و
ب ان ار یکاو عاری رز حضا ر روتاویتت .بهعاارتایگر،
روح طرایان کراهرود ،تنهای یان رر به اساات فرری شاا
«خل ت» یفه ی عین و ربژکتی رسااات ول ار یقاااباال
بتاپاریم؛ و اروهایت عشاق به رین وافحهی سفیدِ کاغذی
«تنهای » ،به شاارریط رطالق ی شا ا که روتااان ار جمع و
جذرِ رساات که باع
زریش یت و خالق و شااع رساااز
حضا ر ایگررن ،وج اشااان رر رحتاس وکند پس یفه ی
ی ش ا.
رین تنهای ی ت رود ع ریل
تکنیک و و تازهری که عادرلرضاااای ار رین شاااعر رز بن
تهن و سا بژکتی رست .یدل
گ واگ و باشد :پایین ب ان سطح شع ر و فرهنگ رطررفیان،
رساااتفااه کراه تا بت رود یفه م ی راوظر خ ا رر به یخاطب
،ارک وشاادن حر هایمان رز س ا ی
فعا رش ینتقل کند ،تکنیک رفت و برگشااات رسااات ،یثل
شاارریط روح خا
بن هااا ،باح ا وجااد هااای تاکاررری و باایااه اه و... ی تی
یقید رین شعر« ،عشق و بووگ زودگ »ست .عشق
حاالات جاارو ی قع تمیز کران زیین یاا حرکات پااودو ساعت .وقت جای رزلحاظ فیزیک ،کثی
و وایرتب رست،
کاه ی ت رواد جای خال هر چیزی رر پر کند .همهچیز رین
شما بوجا رر جارو ی زوید تا گرا و غاار رر زاواه ،یحیط رر
جهان ،عاشااقاوه و سااکت ا ساات .با بیدن وام عشااق ،تهن
خال کنید .زودگ ورقع ویز همینط ر رست .همه ار حا
همگان به سامت روتاو اگر جنس و یا همجنس یعط
رفتوبرگشااترود .همگان باید روزی بمیرود و جتاامشااان
ی شا ا که یا اوساتش ارریم و به رو عشق ی ورزیم .ول
واااب ا شااا ا تااا جااا برری وتااال هااای بعاادی باااشاااد.
رین یعنای حقیق عشاق ویتت .ارورقع هر چیزی که رز بن
قاال رز شاااروع بدوه ی وقد ،ررجع به وام شاااعر فکر کنیم.
لذت ی بریم و تهنیان رر ررضاااا ی کند و همرره با خ ا،
«لیال » ی ت رود ترکیا رز او ورژهی لیال+ال باشاااد؛ یعن
فکر یا ریدهی تازهری به ارشاتههایمان بیافزرید ،عشق ورقع
لیالی که ال شده (اربارهی لیال یا لیل یا لیلی
همان رست .وام رروتیتم با سکس و همبغ ش عجین شده
بن ،باه وقد «لیالو» یررجعه کنید .بنجا بهتفصااایل ررجع به
بن بتااایااار بزرگ و جااایع تر رز بن
ارسااتان و فلتاافهی لیال سااخن گفتهرم و یا با جتااتج ی
چیزیسااات کااه تاااکن ن بااه یااا بی ختااه روااد .رین یااا رز
کلیادورژهی لیلی
ار گ گل ی ت روید به یقاالت اررینباره
ب س رایست یا عمد ارشتن ار رین همان کران رروتیتم با
اساترس پیدر کنید) و یا به بیان بهتر ،ایکتات ری یراروه ار
ساکس (که یک تاب و یمن عه ار کش رهای بنیااگررست).
ط
تاریخ رو رر ورارر به سااک ت کراه رساات .شاااید هم
برری رینکه سااااوتا ا رش کنند و اروتیجه هر چیزی که رز
لیالی سااات که همیشاااه «ال» ی گ ید و ینظ ر رز بن ،هر
شااا ا ،بااه ط ر
روتان یتفکر و بوارشیتت رست که به همهچیز «وه» ی گ ید
سایتاتماتیک روبهزور ی روا تا وهایتن واب ا شا ا .رینها
و برری رستقال تهن و رستعدراهای فرایرش رهمیت قائل
همه بروایهریزیشااده تا روتااانها به فکرشااان وپرارزود و
رسات .لیالی «وه» گ ،رین همان شاادهی کتا ساات که ار
قدرتها بهررحت یطایعشان رر روزبهروز گتتراهتر کنند.
کناار رعتقااا به هیچ ،ینفعل هم ویتااات یعن همانقدر که
شاااما هیچ روتااااو رر وم ت روید پیدر کنید که خأل روح
ویهیلیتاات و پ چگررساات ،با همان قدرت فعا رساات و
ودرشااته باشااد .همهی یا ار برهههای رز زودگ ،رحتاااس
رجازه وم اهد قدرتها باسایاساتها و تارهای وایرئ شان
تنهاای و ب کس ب ان ی کنیم و ی پندرریم هیچکس یا رر
رو رر ررم کننااد و بااه ویهیلیتااام روفعااال یاتال شااا ا.
وم فهمد .ار بن لحظه فقط و فقط یکچیز قاار به پر کران
برری بررسا بهتر ،ساطرهای شاعر رر جدرسازی کراه و با
رین گپ روح رسات« ،عشق» .عشق رست که ی ت رود فقر
رپیزوا بندی ،رز ایدِ یک سااختارگرری جزئ وگر به بررس
و تنگاست رر رز یاایان بارا .خ رودن کتاِ و لذت حاول
اقیق و ی شکافاوهی بن ی پرارزیم:
ارحااال کااه تعری
اریره ی ورژگااان و گفتااار یلت حااذ
و یاجرری
فایل شعر /شمارهی هفتم 115 /
رپیزوا رو :
رپیزوا اوم:
زودگى ارستان رست
هر وفحه رر که یىخ روى
عاشقاوه
ح مرى تازهرى گم یىش ا
ولى ب لیل
بعد کتاِ ورق یىخ را
شاعر ار رپیزوا رو ،گزررهری رر یطرح ی کند و ار راریه به
ار راریاهی گزررهی «زودگ ارساااتان رسااات» ،رپیزوا اوم
تشاااریح بن ی پرارزا« .زوادگ ،یثال یاک ارساااتاان ب
ی بیاد .کتاِ زودگ وااافحات اررا که ار هر بخش بن،
لیل ست» .همانط ر که ار وقد لیالو ت ضیح اراه شد و ویز
ح رهای هتتند که جناهی بازی و سرگری اررود و تاریخ
با ت جه به رشاعار سریال جدید عادرلرضای که همگ ار
یصاارفشااان ار همان واافحه رساات .واافحه و کتاِ،
لیال یشاترکرود ،رین زن که قال رز ح ر وج ا ارشت ،عایل
ورژههای رود که وشااااناهندهی حالت رفت و برگشااات و
یحرک هر هنریناد برری خلق رثر یا به عاارت ایگر ،ویمهی
پاودو ورر همهچیز رین جهان هتاتند .وفحه ،ارل ست که
گمشدهریست که وه تنها ت سط یرارن ،بلکه حت رز س ی
یدل لش ی ت رود یک رز ی ررا زیر باشد:
زوان ویز یطروا شااده رساات .بنها همیشااه ح ر رر یاار و
_ بازهی زیاو خاوااا رز زودگ یثلن ک اک ،و ج رو ،
رسااا هی خ ا ی اروناد و واابگااهاوه تن به تلت و خ رری
ییانسال و ...
ی اهند که چه بتااا برریشااان جذرِ ویز هتاات و رز بن
_ ی ت رود رشااره به 24سااعت شااااوهروز باشد که ار بن
لذت ی برود! وام چه کتاا ار تاریخ باق یاوده؟ ح ر؛ زو
رتفاقات تازه ،روتظاریان رر ی کشند.
که فریانبرارر یرا ب ا .روالن یرا ورساطهی خلقت رو شد
_ شااید ینظ ر ،ربژهی وافحهی کاغذ باشد .رروی ار حا
پس حیاتش رر یدی ن بام رسااات .بنابررین شاااما زوان رگر
خ رودن کتاب عاشااقاوه رسااات که ار هر ورقش ،یاجرری
ی خ رهید به سااارو شااات لیل اچار وشااا ید ،باید یثل
روریت ی ش ا.
رمرلاشااار ،ح ری یطیع ،ررم بااشاااید و بهپاس رین رطاعت،
_ یمکن رساات ینظ ر ،رویدرای خا
بهشااات رر زیر پاایتاان ی گاذرریم! رو رلگ و وم وهی زن
سارگری و یلعاهری بشانا ی ش یم و به یحض شناختن و
بریاو یاسات .زو که ار خدیت یرا رساات ،همیشه باید
عااات کران باه بن ،کِناارش ی گاذرریم و به اواا ح ری
یک گام عقبتر رز رو باشااد ،تمکین کند ،بزرید و یتااتقل
تازهری ی رویم.
فکر وکناد .ح ر بییناهی تماامومای یک زن ورقع سااات و
به زیان رفعا ار رین رپیزوا اقت کنیم« :ی خ رو ،ی ش ا،
همجنتاااان خلفش بااید به رو یتأسااا شااا ود وگروه به
ی خ را» .تمای بنها یضارع رِخااری (به یعن خار اران،
سرو شت لیلی
یاتال ی ش ود.
باشااد که ار بن ،با
بگاه کران) هتتند که رشاره به وق ع رخارای بهط ر یتتمر
شااعر ار همین سه سطر ،بهرودرزهی یک جهان فکر ریخته
ار زیان حا و یا بینده ی کنند؛ یعن ارساااتان زودگ ار
و عشاق ورقع رر ار ورسایدن ی بیند .عشاق ،تالشا ست
حا ،جریان اررا و ار بینده ویز خ رهد ارشت؛ یعن رینجا
برری ورسااایدن .تمای یکاتب راب و سااایاسا ا ،وعدهری
فرم ار خدیت یحت رساات و شاااعر با تیزه شاا رز زیان
ی اهند که ار کار ویتت .همهچیز پ چ رست و بازی .پس
رفعا ار ررسااتای ی تی
یقید کار ی کشااد .یمکن رساات
کتاا بازودهری سااربلند رساات که بهتر بازی کند .ار رین
یخاطب عاای بگ ید رین قتاامت ،ینث ر رساات چ ن رفعا
بخش ،ورژههای «ول ،ب لیل » قافیهی اروو هتتند که به
ار روتهای سااطرها بیدهرود ول رگر پشاات رین ینث ر ب ان،
سطر ،ریتم و هاری و ی بخشند.
وکته و جهاو وهفته باشااد ،شااعر رسااالتش رر روجام اراه و بقیهی یتاائل خ ابهخ ا حلشاده یحت ِ ی ش ود .رین کشاا ها و وَر رفتن با یت ن خالق هتااتند که باع
رلتذرت
فایل شعر /شمارهی هفتم 116 /
هنری ی شاا ود .پس لیال همهجا هتاات ،فقط باید اقیق و
حاضاار و رواال بهتر رساات زیرر شاااعر با جابهجای ررکان
جزئ وگر ب ا تا رو رر باینیم.
جمله و روتقا فعل رز روتهای سااطر به ییان بن ،هموشاااین
رپیزوا س م:
کلمااات رر برهم زاه و اروتیجااه بااه بن لحن و حتااایاات
و زن که لماراه روى کاواپه
بخشیده رست تا بن رر رز حالت ینث ر خارج کند.
هى یىروا رز رین کاوا
رپیزوا چهارم:
به بنیک
اختر اوسالهرش
که خاوه رز رین بیش وماود خالى
چشمهاى وازش رر
ار رپیزوا ساا م ،زو رر ی بینیم که پای تل یزی ن لماراه و
هى باز یىکند و بتته
کااوا ها رر پ ارپ ع ض ی کند .ارورقع رین کار برری پر
خ ربش ومىبید
کران خل تش و برهم زان ساااک ت سااات کاه بر خااوااه
ار رین قتااامت ،چشااامهای ک اک که راهرن اختر زن
حکمفریا شااده؛ ریا رین زن کیتاات؟ ح ری تازه رساات؟ به
رپیزوا سا م رساات ،باز و بتااته ی ش ا ا یعن بازهم همان
اواا چه بروایهریست؟ پاسخ روشن ویتت .همهچیز یاهم
حرکات رفات و برگشااات رر اررا .رو که او ساااا اررا،
و وایعل م رسااات .بهررسااات یدیاهای که رز طرق یختل ،
وم ت رود بخ ربد؛ ریا چرر؟ بیا رز ایدن رین جهان شگفتزاه
ساااع ار تغییر سااااااک زواادگ یرام و رورج فرهنااگ
شده؟ یا شاید زن لماراه روی کاواپه ،عروسک با چشمهای
یصر گرری ار بین بنها اررود ،ی ت روند تنهای یا خل ت
ک ک اررا کاه همادم روسااات و اررا با بن بازی ی کند؟
یا رر پ شش اهند؟ بنها بهجای بیننده فکر ی کنند و یتیر
شاید حت ینظ ر رز اختر اوساله ،ک اک ارووش رست که
زودگ یطل ِ و بهینه رز اید خ ا و عایهی یرام رر وشان
باوج ا باال رفتن سان زن ،بچه یاوده ،رشااد وکراه و رکن ن
ی اهند .پ شایدن فالن یارک لااس ،ارشتن بهمان ید ی ،
ییان وشااوههای ریزبل ا پتاتیدرویتاام ،سرگرارن شده و
اقت به Brandهنگام خرید ،وتیجهگیری الخ ره و ی راوظر
خ رِ رر رز چشاااماوش رب اه؟! تمای رین رحتماالت یا رر
رسااااوهها رز رویاراهای سااایاسااا و ...تل یزی ن ،ی ل ا
به تأویلهای بیشتر ی رساوند.
سریایهارریتت و رگر وااشد ،چرخهی کاپیتالیتم ی لنگد و
رپیزوا پنجم:
رز کااار ی رفتااد .فکر کران و پ بران بااه کُنااه یفاااهیم و
بیرون باا یىبید
وشااوهها ،ساخت رست و زحمت ی طلاد پس یدیاها ،رین
برق گاهى قطع یىش ا
یغزهاای یصااان ع باهجاای یا فکر ی کنند و کار گلیه رر
گاهى وول
ررحتتر ی سازود .فقط کاف ست لم اهید و کنتر جعاهی
پنجره بازى یىکند
جااو رر ار استاوتان بگیرید« :شما ایگر تنها ویتتید!» .برری
با ار رتاق
همین رسااات که تمای پیایاررن رله و غیر رله ،تنهای رر
وقتى باز یىش ا
یذی م ی شمارود و بنقدر پیروروشان رر رز بن ی ترساوند تا
که برگشته باشد باا
بنها رر به روشهای یختل
و با ح رهای گ واگ ن یشغ
و بتته باشد پنجرهها رر
سازود.
وزیدن باا ،قطع شدن برق و بازی ار و پنجرهها ،وشاوههای
ار رین بخش ویز یاوند قتامت قال ،شاهد تقابل اوبلیتت
ینطق هتاااتناد که رحتااااس تنهای و اوررفتااگ رر به
رفاتوبرگشااات هتاااتیم (کااواا هاای که ارئمن ع ض
یخااطب ینتقل ی کند .باا جای به رره ی رفتد که یاوع بر
ی ش ود) .سطر بخر رپیزوا س م ی ت روتت به رین و رت
سااار ررهاش واااااشااااد ،جااای خااال
رز همااه چیز.
هم باشاااد« :که خاوه بیش رز رین خال وماود» ،ول شاااکل
رزلحاظ علم ،وقت باا ارون خاوهری ک ررن ی کند ،بتتن
فایل شعر /شمارهی هفتم 117 /
ی ش ا تا به اواا رره برری خروج بگراا
رر برری خاادیتکااار بعاادی خااال کنااد .رین پرساااپکتی و
پنجرهها باع
بنابررین باا ،ار رر باز ی کند و بالعکس .رپیزوا پنجم کایلن
اورومای زودگ همهی یاست .هر بیدو رفتن اررا .شاعر
یقید قررر اررا .ورژههای
ار رین رپیزوا ،ب همتای لیل رر یاابور ی شا ا و ی گ ید
«برق ،قطع ،ووال» قافیههای اروو هتااتند که یل ای رین
که همه ار حا رفتوبرگشاترود تا جای خال یعش ق یا
ربژکتی رسات و ار ررستای ی تی
رر پار کانانااد ولا بیااا ی ت رونااد؟
بخش رر کارگرارو ی کنند.
هامااان لایالای ا
رتاق ،با ت جه به شااکل راهری و چارچ بش ،یمکن رساات
رپیزوا هفتم:
رستعارهری رز تهن روتان باشد .رگر ار و پنجرهی فکریان رر
عشق هیچ ویتت
بتاااته باشااایم) فقط به یک این یا یکتب یعتقد و با یک
یگر چیزى
روش زودگ کنیم) ،رفکار جزی یان ارون تهن و رودیشااه
که یىت رود جاى خالى هر چیزى رر
بااه جریااان ی رفتنااد و یثاال باااا یحا س شاااده رز ارون
پر کند
یتالشا یان ی کنند .پس باید همیشه اریچههای فکر برری
وهایتن شاااعر ،عشااق یا همان لیال رر تنها یقر و پناهگاه بام
وروا یفاهیم و و جدید باز باشااند تا رسیر ارم یطلقگرری
ار رین اویای یتالطم و پرهیاه ی ارود که قاار رست جای
وش یم؛ بنابررین چ ن ار رینجا رز رستعاره رستفااهشده ،یا با
خاال هر کما ا و یشاااکل رر پر کند (بزرگترین کما ا،
تغییر ار یح ر جاوشااین کلمات ی رجه هتااتیم و هرکس
پ چ زودگ رست).
ی ت رواد بناا به ارشاااتههای خ ا ،تأویلهای یختلف رررئه
یک رز وکاات تاازه و جدید رین شاااعر که ی ت رود ی را
اهد.
رسااتفااهی شاااعررن ج رن قررر بگیرا ،و ع ترجیع ساات که
رپیزوا ششم:
ار لیال بهکار رفته .بعضاا شاااعررن فکر ی کنند رگر عین یقید و یا سااطری شااایه به بن رر ار ربتدر و روتها یا
همه ار حا رفت و برگشتند
ی تی
که جاى کتى رر خالى
وساط یتن بیاورود ،به شاعرشااان ترجیع اراهرود .ارحال که
کتى که یعش قرت وا اه هرگز
ی ت رن به اواا رشکا جدید ترجیع ب ا .ار رینجا ،یفه م
زوى که ار رین کتاِ ویتت
ترجیع رواال «زودگ ارسااتان رساات» بهخ ب ار خراه
یا رین رتاق
روریتها ایده ی ش ا ا بنابررین به شااکل غیریتااتقیم ،فرم
که جاى چیزى
تهن شاعر رر ار فکر یخاطب باه ش خ ا ترسیم ی کند.
یا کتى ار بن خالىست
شااعر ار لیال برری طرح ارستان ،رز ساختار «جعاه چین »
او تکنیک یهم ار سطر اوم رین بخش وج ا اررا:
رستفااه کراه یعن چند ییکرویتن یا خراهروریت که حکم
.1برهم خ ران قاعدهی هموشین
ارستاوک اررود ،ار ا هم جای گرفتهرود و تشکیل ساختار
.2ساااپیدخ رو که اروتیجه ساااطر رر چند تأویل ی کند:
شعری رر ی اهند:
«جای خال کت ا رر پر کند» و «جای کت ا رر خال کند»
یخاطا که جنتایتش یشاخم ویتات و یشغ
رین سطر ی ت رود با رُیان « »Whatو شتهی «سای ئل بکت»
کتاب عاشاقاوه رست ،سپس زو که روی کاواپه لمیده ،بعد
رربطهی بینایتن وایذک ر ارشته باشد .بنجا شخصیت رول
اختری که خ ربش وم برا ،برق قطع و وواال ی شاا ا و
کاه ورت ) (whatوام اررا ،برری کار به خاوه ی ررباِ خ ا
باای که با ار و پنجره بازی ی کند.
بقای وات ) (notرفته ،بیرون ینز چمدرن به اساات ینتظر
لیال رز چند تصا یر ربژکتی تشاکیل شده که با او یفه م
رست خدیتکار فعل خارجشده تا جای خال رو رر پر کند.
سا بژکتی (زودگ ار ربتدر و عشاق ار پایان) ،شعر رر یثل
ار روتهای ارستان ،رین بار ورت خاوه رر ترک ی گ ید تا جا
یک قاِ عکس رحاطه کراه رود .رین ریر ساب سرارگم و
خ رودن
فایل شعر /شمارهی هفتم 118 /
بشافتگ تهن خ رونده وم ش ا بلکه چ ن رین تصاویر ار پ هم بیده و بهخ ب ارهم چفت شااادهرود ،فکر خ رونده رر به یمین و یتار واراه ،تعاالش رر روی خط ی تی
یقید
حفظ ی کنند .لیال رزلحاظ سااااختاری ،شاااعری ساااااه یحتااا ِ ی شااا ا که ار بن کمتر رز تکنیکهای راب و بازیهای زباو رساتفااه شاده .ارورقع تکنیک رول ،همان «سامنتیک رستررکچر» رست که جای تأویل بتیار اررا .تمام زودگ یک بازی رسا ات .زن و یرا ،هتاااتند تا با یکدیگر یشاغ
شا ود .بهعاارت ایگر ،جنتیت ب یعناست؛ یثلن
زن وسایلهریست برری سرگری و ررضای غریزهی جنت یرا و بالعکس .رز ارون ،همگان یک هتااتند و فقط راهر رست که تفاوت اررا . رز طر
ایگر ار یعناشاااناسااا و رابیات ،ی لفههای یثل
یرگ ی ل ،وشاوهشناس ،ساختارگرری ،رو رع یکاتب راب و ...همگ ربزرری هتاتند ار استان ینتقد و خ رونده برری لاذت بران رز شاااعر و ایگر ژرورهای هنری و وااید بهط ر یطلق ،بنها رر باور ارشااات .باید با بنها بازی کرا و بدین وح ،حا رر تادیل به گذشته کراه ،ار پ بینده باشیم .باید ار شااعر ،وقد و به یعنای کل ار زودگ بزراباشاایم .شااعر روال همین رسات .زودگ ،ساختن جهان ،فضا و سینمای یتن تاازه .ررسااات فرری ش وکنید« :رین وقد هم یک بازی ب ا!».
فایل شعر /شمارهی هفتم 11۲ /
کمکم چرر یکى
نقد شعر فاطمه قهرمانی
تنها یکى ومىبید پشت رین وِکم؟ سمیه ابراهیمی
نقد و بررسی
با همان پیررهن که الغرى ی کند به تنم و لنگه پایى که رره وم روا ایگر ررهِ خاوه رر گم کراهرم رولن خ اِ خ ربم ار رین یهماوى که ایگر ومىپرم رز بیدررى حتمن ار رین ح رل زو کمر باخته ال قِر اراه ریز که یثل یاارم خاک خ راه زیاای ش و ار خ رِ پدر به وضع طایعى حمل کراه قفس با خیال که باخته پشت ییلهها وشتته اررا رشک ی سابد که غذر ی س زا رز غصه و ین که یثل پیاز الیهالیه رز خ رِ یىپرم ار ارستان سیاوشى که قه ه بار گذرشته قجرى بنقدر طاقتم چاق رست که رز خیا وحی ترم زیر چتر خ رهرم با وموم رین الالی خ ربم ومىبرا ایگر که پدر بگیرم رز بِ ار پیررهنى که الغرم کراه زوى کمر باختهرم الم قر اراه ریز
تخط رز یرزهاای عااات ار رابیاات ،ینجر باه خلق رثری بوروگارا ی ش ا ا و رین ریر ار رابیات و یدرویتاات بتاایار حائز رهمیت رست .شعر «فاطمه قهریاو » اررری ی تی های بزرای وظیر گم کران رره خاوه ،خ رِ ،بیدرری ،رفتااراگ ، بارارری و زریمان رسات که ح
یقید «رضطررِ و
ی تی
حیررو » ی چرخند. برری شاااناخت بهتر ی تی های بزرا و کشا ا
ررتااط بین
بنها به بررس رپیزواها ی پرارزیم: رپیزوا رو : با همان پیررهن که الغرى ی کند به تنم و لنگه پایى که رره وم روا ایگر ررهِ خاوه رر گم کراهرم شاااعر باا و ع وف گرری و ارینزان باه وررووگ ها بغاز ی شاا ا؛ «الغری کران پیررهن بر تن شااخصاا » ،به وجه عین لااس تنگ یا لااس که پ شیدن بن ی جب ی ش ا که ار وظر ایگررن الغرتر جل ه کنیم ،یعط
ی شااا ا .رلاته
ی ت رود وشان رز شخص الغررودرم ویز باشد ،پس رین بازی با کلمات ار همان ربتدری شاااعر به چند تأویل شااادن رین سطر کمک زیاای کراه رست. ار راریه با ربژه ی لنگه پای که رز فرط کتااالت و ختتگ ، ت رن رره رفتن رر رزاساااتاراه ،روبرو ی شااا یم کااه رین تصاویر ار سطر س م به وتیجهی یطل ِ رهنم ن ی ش ود. وتیجاهری کاه چیزی جز تماایال به شاااناخت اروو خ ا ویتاات .رینهمان شاادن رین سااطرها رز ینطق خ ب پیروی ی کند چرر که رز گزررههای
p&q
وهایتن به گزررهی k
ی رسایم و گزررههای او سااطر رو یخت م به «ورساایدن به
فایل شعر /شمارهی هفتم 121 /
خاوه» و ار رواال ،واکای ،پریشاااو و ساارگرارو ی ل
گذر زیان و فرسا اگ ،یدل
ی ش ود .با رین پیشزیینه به راریهی شعر ی پرارزیم:
ار قالب ی تی های بزرای خ اومای ی کند .بهتر رست با
رپیزوا اوم:
ورشاااکااف رین ی تی هاا باه ررتاااط بنها رشااااره کنیم:
رولن خ اِ خ ربم ار رین یهماوى
رساااتفااه رز رفعا «باختن برری کمر و قر اران برری ا » رز
که ایگر وم پرم رز بیدرری
قاعدهی یعنای زبان فارس پیروی وم کنند و شکتتن رین
ی زیاک یتن وهفتاه ار رین رثر باه پرف رینس و رساااتتیک
ق رعد ار شعر ،ی جب حتیت و فروا شعر رز بُعد راهری
شاعری کمک کراه و رلاته با وگاه ییکروسک پیک به بن ،به
به بُعد یعنای ی ش ا ،ار حال که رین او فعل ار او سطر
رربطههای رپیزوا رو و اوم و همینط ر وجهِ تشاااابه بنها
یت رل جاااوشاااین یکاادیگر شاااده روااد و رین ویز یک رز
ار تنهای پ ی بریم .گم کران رره به یک یهماو تشاااایه
بشنای زاری های بهکار رفته ار رین رثر رست« .قراران کمر»
به الیل خ رِ عمیق که همان غفلت
و ومایهری رز ش ر روتان رست ار حال که با
شده رست که ی ل
وشان رز شع
وهای رپیزوا س م رست که
رسااات ،رز لاذت رین یهماو ب بهره ی یاود .ریا حاوااال
رسااتفااه رز رین فعل برری ا ،یدل
بیادرری همیشاااگ کتااا کاه رز لذرت اوی ی اور یاوده
و ع روتانگریزی رر به اواا اررا.
چیتت؟ با ررجاع به سطرهای ربتدری وم ت رن پاسخ جز
«باختن ا » ویز به عشاق و ا بتاتگ یعط
حیررو و سااارگرارو برری چنین شاااخصا ا یافت و رین
حال که «باختن کمر» وشان رز خمیدگ ،شکتتن کمر و ار
ی تی ،بین کلماات ی چرخاد تاا باا ت جاه باه خالقیت
رواال ،رودوه عمیق رساات .راغام رین او سااطر بهتنهای
یخاطب ،رره خ ا رر پیدر کراه و با رسااایدن به یدل ل که
گ یای حس اروو شاعر رسات و رلاته رین حتیت با یثا
اریافت بن اور رز تهن ویتاات ،یخاطب رر یشااع
ساارای و ب روح و ی ش ا ار
کند.
زان یاار ،تکمیل ی شااا ا که باز هم پرارختن به بن برری
جاوشاااین تکنیکا بیدرری ار ساااطر «که ایگر وم پرم رز
روشاانتر شاادن الیل رین رودوه و ساارای رلزری رساات:
بیدررى» ینجر به بشنای زاری شده و رگر بگاه و بیدرری،
«خاک خ ران» به یعنای چشاایدن ساارای و گری روزگار
و ع خ رِ باااشااااد ،پس الیاال اوری رز رجتماااع و
رساات و رلاته رگر رین فعل برری رجتااام بهکار روا ،یعنای
خل تگزین ،همین بگاه رست.
عتیقاه ب ان ی اهاد .رین ساااطر ویز پاا رر رز رین قاعدهی
رپیزوا س م:
یعنای فررتر گذرشته و با هم وشین خاک خ ران با زیاای ، پیری و و ع یال رر یادک ی کشاااد .وشااااوهی
حتمن ار رین ح رل
یادل
زو کمر باخته
«قفس» ،رساتعاره رز جنین رسات و وضع حمل کران چنین
ال قِر اراه ریز
وشااااوهری ،تحمل و ع کنتر و زیر ترهبین ب ان رز طر
که یثل یاارم
ایگریتات و بن ایگری ،کتا جز همتر رین زن ویتت.
خاک خ راه زیاای ش
روج که رکثر زوان یتأهل با بن اسااات و پنجه ورم ی کنند
و ار خ رِ پدر
ار حال که رین یکاویتااام برری جایعه ،یک رز طایع ترین
به وضع طایعى
رویاادراهاااسااات (بااه وضاااع طایع /حماال کراه قفس) «خ ربیدن» رر روتقا
حمل کراه قفس
«خ رِ پادر» رگرچاه رااهرن یادل
با خیال که باخته پشت ییلهها
ی اهد ریا ار باطن ،وشاان رز رستادرایست که یرارن رر به
وشتته اررا رشک ی سابد
کنتر همتارروشاان و سالب بسایش بوان ورارر ی کند .ار
که غذر ی س زا رز غصه
سطرهای روتهای رین رپیزوا:
فایل شعر /شمارهی هفتم 121 /
«با خیال که باخته پشااات ییلهها/وشاااتاااته اررا رشاااک
رپیزوا پنجم:
ی ساابد/که غذر ی سا زا رز غصه» بازهم شاهد برهم زان
زوى کمر باختهرم
ق رعد یعنای و بشانای زاری ت ساط شااعر ار «سائیدن و
الم قر اراه ریز
رشک» با همان ت ضیحات قال هتتیم .خیا پرارزی ار رین
کمکم چرر یکى
او سااطر وشااان رز ریید رهای باوج ا رودوه فررورن رساات.
تنها یکى ومىبید
رپیزوا چهارم:
پشت رین وِکم؟
و ین که یثل پیاز
او ساطر رو ،تکررر ساطرهای ربتدری بخش س م رست و
الیهالیه رز خ رِ یىپرم
رین ترجیع ،باز تأکید بر ختتگ ،الترای و ریجاا ررتااطها
ار ارستان سیاوشى
االلات اررا ،باا رین تفااوت کاه رین بار ،کالفگ ار قالب
که قه ه بار گذرشته قجرى
روتظار پشاات وِکم روومای ی کند« .ریماژیتاام» ار رین
بنقدر طاقتم چاق رست
شااعر ،ی ج ی زود و خیا ها با تخیل ساااختاریند ار هم
که رز خیا وحی ترم
گره خ راه رواد کاه رلاتاه ار وگااه رو ،تصااا ر پررکندگ
زیر چتر خ رهرم
تصااویر یاوع رز اریافت واحیح رز شااعر ی ش ا ول با
با وموم رین الالی
ت جه به ورشاکاف های ف ق ،تأویل بن اور رز تهن ویتت.
خ ربم ومىبرا ایگر
همچنین تکنیکا ب ان یتن رز خصیصههای یثات بن رست
که پدر بگیرم رز بِ
ریا ینطق تصاا یری ار بن ضااعی
عمل کراه و پرشها رز
ار پیررهنى که الغرم کراه
تصا ا یری به تصا ا یر ایگر گاه بزرراهنده رسااات .رلاته
رپیزوا چهاارم باا رپیزواهااای قال رزلحاااظ راااهری ،تم و
ی تی های بهکار رفته ار شاااعر ،همگ ار رختیار ی تی
ارونیاایاه یرتاط ب اه و تقریان به همان یدل ها پرارخته
رول که همان سرارگم و رودوه رست ،اربیده و ی زیک
رست:
یتن و پرف رینس زیاای بن ویز بتااایار لذتبخش رساات.
«پریدن رز خ رِ» و تشااایه بن به الیههای پیاز ،رلقا کنندهی رضااطررِ رساات و طاقت که طاق شااده که با وررووهگرری شااکلگرفته رساات )بنقدر طاقتم چاق رساات/که رز خیا وحی ترم) .رین رپیزوا رربطهری بینایتن با ارساتان «سیاوش و رواربه» پیدر ی کند و یاابور پریدن رز خ رِ ار ارسااتان ساایاوش رساات که رلاته ی ت رود رشاااره به پتااری به وام سایاوش باشاد که ار حا امکران قه ه رست .شاعر سع کراه چهار سااطر روتهای رین قتاامت با رپیزوا رو و سا م ررتااط راهری ارشااته باشااد و رلاته ی ت رن رین ررتااط رر تا حدوای ی فق اروتات چرر که بهوسایلهی بن ،رز پررکندگ شعر کاسته شده رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 122 /
نقد و بررسی
نقد شعر نگين بابايی خ ان زندی لختتر رز تخت پیررهن ت ست پری اریای ررهرره که با ین قدم ومىزود و روی تنم گرم وم ش ی ،هرگز... راریه رز ت شب گرفتهست ین رروتیکارم! که رز ریش ی تررشمت با کروک شاح روی یالفهها زوم یا یرا؟ هر واح رحِمت رر لختتر رز شعر ی گرام رین خاورییاوهی خررِ که جنگ هفتروزه رست رز روی لااسهات وم پری و الی پاها عرق کراه بستینت ب اکمه خ ام رر روی ت ... با ی جهای ررهرره به عقب بری گرایم؟ لام رر باال ی بوری شیارهای قریز که ررن یرر... با استهای ت ی کشند لختتر رز بدن کنار خ ات ریتتااهری و تخت ب ى یاه گرفتهست
«خلق ج ئی که ک است» شاااعر ار رین رثر برری به تصاا یر کشاایدن تمای بنچه رز جهاو که با بن ارگیری تهن اررا ،با زیرک تمام یتئلهی خ ا رر ار تختخ رب خالواااه و فشاااراه ی کند .ارورقع «وگین بابای » جهاو رر ار بتتر رروتیک خلق کراه رست و بنرر به چالش ی کشااد .رو ار رین شااعر رز جزئ وااحات ی کنااد کااه کاال رر بااه تصااا یر ی کشاااد و برخ رای تمثیل _رساتقرری اررا .برری کش
بیشتر و روشنتر شدن
رثر ،بنرر باه چناد رپیزوا جادرگاوه تقتااایم ی کنم و با هر رپیزوا ،برخ رای ساختارگرریاوه خ رهم ارشت: رپیزوا رو : لختتر رز تخت پیررهن ت ست پری اریای ررهرره که با ین قدم وم زود و روی تنم گرم وم ش ی ،هرگز ... شاعر رز سااختار خ ب برخ رارر رست و تمام رپیزواها ار ررتااط با هم ،یجم عن شاعری یتخیل ساختهرود .ار رپیزوا رو ،شاااعر که رروی ویز هتاات ،جهان خ اویژهرش رر به روی تختخ رب پهن ی کند .ارورقع رو ار شعرش ،لخت رر وفت برری تخت ،پیررهن و شعر قررر ی اهد .رین هر سه، کلمات کلیدی رثر ی را بح
یا هتتند .شاعر تختخ رِ رر
که رستعارهری رز جهان رست ،عریان ار وظر ی گیرا .ینظ ر رز عریاو ،همان شیشهری ب ان رست و یعش ق حت رز رین جهان شاااکننده ویز لختتر رسااات .پری اریای رریف که پای برری قدم زان ودررا و حت ار لحظات همبغ ش ویز ساارا رساات .همانط ر که گفته شااد شااعر رز وظر ساااختار ی فق عمل کراه رساات و ار رپیزوا اوم علت ساارایزرج یعشا قه (که بازهم ین بنرر رساتعارهری برری بیان تمایالت شااااعر ی اروم) و گرهی رین رربطاه که همان جهان بغروج شاعر رست ،بیان ی ش ا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 123 /
رپیزوا اوم:
به عقب بری گرایم؟
راریه رز ت شب گرفته رست
ک رس ی رز ریید ،همان چیزیست که رین رپیزوا رر ساخته.
ین رروتیکارم
ار سطر رو همین قتمت ،شاعر با بهکار بران فعل پریدن
که رز ریش ی تررشمت
بهجای لااسها رر اربوران ،ریجاا رتفاق زباو کراه رساات.
با کروک شاح روی یالفهها
«عرق کران بساتین الی پای که هن ز لااس اررا» ،وشاوهی
زوم یا یرا
بخرین تالشهای رروی برری رساایدن به خ رسااتههایش و
هر واح رحِمت رر
رهای رز روجهاسات .ار سطر پنجم رین بخش ،حذ
لختتر رز شعر
به قرینهی یعن ی ساااب سااپیدخ رو و اع ت یخاطب به
ی گرام
خ روش راریهی رثر ار تهن خ ا شاده رست .رپیزوا با طرح
رین خاورییاوهی خررِ
س رل به پایان ی رسد که پاسخ ینف به بنرر ار لحن خ ا
که جنگ هفتروزه رست
جای اراه و به و ع گِله رز وضعیت ی ج ا رست.
رین رپیزوا ار وگاه رو ،ساایتت ست که وتات به یک وفر
رپیزوا چهارم:
رور ی شا ا ریا با ایدی عمیقتر ،رین سطرها روج ست که
لام رر باال ی بوری
شاااعر ار جهان بزرگتر خ ا یتحمل ی ش ا ا .ار حقیقت
شیارهای قریز که ررن یرر...
رفتاری سااااویازوخیتاات رر به تصاا یر کشاایده رساات.
با استهای ت ی کشند
ار ریان رپیزوا بااا ترکیااب ورژگاااو
تااازه ری ی رجهیم.
لختتر رز بدن
«رروتیکار» ،ارهمتنیدگ او کلمهی رروتیک و کار رسااات.
کنار خ ات ریتتااهری
رروتیک طنااز کاه ار ترکیاب باا ورژه ی یتناقض خ اش،
و تخت ب ى یاه گرفتهست
همان ساااایتاام رر وشااان ی اهد که رز بن بح
کرایم.
فعل
پایان شاعر با تنهای و ارا همرره رست« .باال بوران لبها»
رز ریش تررشایدن رشاارهری اررا به کنایهی بیخ ریش کت
که باز روتخاِ فعل ساااب رتفاق زباو شااده ،بیان تنهای و
بند ب ان ،یعن بعد رز هر همبغ ش و لذت ،یعش قه رر به
اوریساات .همان بسااتین ب اکمه که الی پاها عرق کراه
کناری اور ی رودرزا .همان یعش ق که رورن جنس یخال
ب ا ،حاال زخمها و خررشهای روی ررنها بهجا گذرشته و
روسااات .به بیاو ایگر ،شااااعر با خ اسااار ساااتیز اررا.
تنهای رویلتر رز لخت و شعر ،پایان رین رثر و روتهای جهان
شااااعر کل رر ار جز یطرح ی کناد؛ باهط ر یثا ار رین
شااعر رست .جهاو که پری اریای رپیزوا رو رین شعر رر
رپیزوا ،عااات یااهاوهی زوان رر با جنگهای خاورییاوه رین
ار ساطر بخر ی کُشاد و تخت که جهان شاعر رست ،ب ی
همان ی کند پس عدا ار رینجا وماا کثرت رست و ینظ ر،
یرگ ی گیرا .شعر ،یخاطب رر با تأویل و وشاوههای زیاای
واابتاااایاو شااارریط زودگ ار رین سااارزیین هاسااات.
روبهرو کراه رساات که روتااجام سااطرها ،ارک وشاااوهها و
رپیزوا س م:
کشااا
رز روی لااسهات وم پری
سااطرسااازی و تعیین رفتار بنها ار بعض ا بخشها ،ی فق
و الی پاها
عملوکراه و تقطیعهای شتاِ زاه روی سطرهای که هن ز
عرق کراه بستینت
خ روش بن به پایان ورسیده ،روجام اراه رست .پیشنهاا ین به
ب اکمه
شااعر ،تنها بررسا رین سطرهاست ریا اریجم ع رین شعر
خ ام رر روی ت ...
رر رز وظر ساختار بتیار ی فق ی اروم.
با ی جهای ررهرره
یفه م رثر رر یمکن ی کنااد؛ ریااا شااااعر رز وظر
فایل شعر /شمارهی هفتم 124 /
به چشمهاى یاارى یىرسى
نقد شعر علفزار گريان
علی عبدالرضایی محمد مروج
نقد و بررسی تمام رواخاوهها سرچشمه رز جنگ یىگیرود که بازى یرارن رست علیه یااررن هرگز ودیدهرم هیچ زوى شلیک کند ار جاهه سربازها ری ر یااررنرود ریا بررى او یرا او رهار رز است یىروود که جز شطروج بازى ایگرى بلد ویتتند سا هاست که شطروج ومىکنم چرر با جان رشیا بازى کنم؟ ایگر رز بتیجىها حتا پاسدررها رز هیچ شکنجهگرى یتنفر ویتتم بنها هم پتر یاارى هتتند وقتى بهاار رز جاهه بید رفقى ین شی ن یاار پتر رزاستاراه رر ایدم ورقعن بزنبهاار ب ا حتمن یکى رر کشته ب ا که شی ن یاارى رینگ وه یاارش رر یات کراه ب ا هیچ جنگى بروده ودررا ار هر او سمت یاارى یىگرید بیخ ا که رواخاوهها راریه ودررود اواالشان کنى
جنگ و پیایدهای بن ،ی ضاا ع ساات که تاکن ن هنریندرن زیاای ار ژرورهای یختل ،ساااع کراهرود به بن بپرارزود. یاهیت ،چیتات ،فلتفه ،علت وق ع جنگ و ع رقب یاای و یعن ی رش کااه تااا سااااا هااا بعااد راریااه اررا ،همگ پرساشهای هتاتند که تهن هر روتاان روشنفکری رر به خ ا یشغ
ی سازود .رینکه عدهری ار گذشته برری تأیین
ینافع رقتصاااای و ررضااای حس قدرتطلا شااان و جهت ع رمفریا ،تعاریف رز قایل واسای والیتام ،وطنپرست ،یام ییهن ،خ ن پاک ،وژرا برتر و ...به خ را یرایشان اراهرود و با کشااایدن یک ای رر بلند و وف تواپذیر تحت عن رن یرز و تعیین یحدواهری بهوام کشا ر ،رجازهی وف ت و استاررزی ایگررن باه ری رلشاااان رر وم اهند تا تمای ینابع طایع و سااریایهی بن یملکت برری خ اشااان یحف ظ بماود و یا با هج م به کش رهای ایگر ،بنها رر تاررج و اررری هایشان رر رساتثمار ی کنند .بنها با رتخات سایاسااتهای خ اخ رهاوه، ساع اررود رز بدو ت لد و زرارن و حت قال رز بن ،بر رشد و تربیت بنها وظارت کایل ارشااته باشااند تا ار ی رقع بروز بحررن ،ویروهای کاربید و جانبرک
رز لحاظ جتااام و
عقیادت باه ییادرن وارا رعزرم وماایند .تشااا یق ج روان به رزاورج ،وظارت بر روربط جنت شان ،تهیهی بروایهی جایع تغذیهری و کنتر ینحن های رشااد و زرارن رز ت لد تا بل غ و 12سا بی زش رجااری ار یدررس (که بیشتر کارخاوهی رحمق سازیرود تا یحل بی زش) و بعدرز بن ار اروشگاهها، تنها گ شاهری ک چک رز تالش اولتها برری بهنجارسازی و رؤیتپذیری یرام هتااتند؛ یعن ارورقع بنها ا سا ز و وگررن جان و یا شااهروودرن ویتااتند و هرگز رز خ ا یایه
فایل شعر /شمارهی هفتم 125 /
وم گاذررود بلکه رین یرام عاایرود که باید یثل یک ای رر
ایده ی شا ا و رگر هم باشد ،برری کمک و ریدرارساو به
روتاو رز کاپیتا و سریایهی بنها یحافظت کنند.
بسایبایدگان رساات وه شالیک کران ،ول بازهم ضااربهی
اررینبین ،ضااربهی رواال به یااررن وررا ی شاا ا که با
رول رر زن ی خ را.
خ نا و تحمل سخت های بتیار ،پتررو بهاویا ی بورود
ار سااطر رو فعل «ی گیرود» یضااارع رِخااریساات یعن
و بزرگ ی کنند تا فدری رهارشان ش ود.
رواخاوهها ،هم سارچشمه رز جنگهای ی گیرود که رکن ن ار حاا وق عرواد و هم واراهای که ار بینده رخ خ رهند
ی تی
یقید رین شاعر ،وشان اران ارا و روج یاارروه رست.
ارا و رین چرخه راریه اررا.
وام شعر با فیلم «علفزرر گریان» ساختهی «تئ بوجل پ ل س»
رپیزوا اوم:
کاارگرارن ی وااو تااار رربطهی پیرریتن اررا .بوجل پ ل س
سربازها
سااع ی کند ار فیلمش پاسااخ برری ساا ر اختربچهی
ری ر یااررنرود
ربتدری فیلم که رز اوستش ی پرسد« :ت ی ارو رواخاوهها
ریا بررى او یرا
باه کجاا ی روواد؟» ،بیاابد؛ هرچند که بیننده پس رز پایان،
او رهار رز است یىروود
ج رب اریاافات وم کند .حا شااااعر با ایدن رین فیلم و
که جز شطروج
اریافت حس بن ارگیر شه ا شعری شده ،ی خ رهد پاسخ
بازى ایگرى بلد ویتتند
بن اختربچه رر بدهد .شعر رر برری بررس بهتر رپیزوا بندی
ار رارررت و ررگانهای اولت روی وساایل و رشیا ،رتیکت
ی کنیم:
ی زوناد که برچتاااب ری ر وام اررا تا یالک بن وسااایله
رپیزوا رو :
یشااخم باشااد .ار رین بخش ،شاااعر با رسااتفااه رز رین
تمام رواخاوهها سرچشمه رز جنگ یىگیرود
ی ضا ع ،سرباز رر با رشیا رینهمان کراه و یاار رر واحب
که بازى یرارن رست
ورقع ساربازها ی ارود یعن رین یَرا وه فدری رهار رست،
علیه یااررن
وه فرزود یام ییهن ،وه رزیندهی جانبرک
هرگز ودیدهرم
بلکه یی هی ا زویتااات که کنج خاوه ،روتظار فرزودش رر
هیچ زوى شلیک کند ار جاهه
ی کشاد .رهاررن او کشا ر ارگیر وارا ،یثل او شطروجباز
ار رپیزوا رو ،شاعر سع ی کند تمهیدی برری پاسخ اران
ی یاوند که ررتششان بهیثابهی یهرههای بن ،قابلتغییرود و
به سا ر بن اختربچه ریجاا کند« :سارچشمهی رواخاوهها
باا یرگ هر ساااربااز ،یهرهری رز اسااات ی اهند .بیا یک
جنگ رسات ».ول چرر جنگ؟ چ ن سربازرو که ار جنگ
شاااطروج باز بعد رز یات شااادن ،ی گرید؟! خیر .رو هن ز
کشاته ی ش ود ،جگرگ شهی یااررو هتتند که بنها رر با
فروااات بازی یجدا رر اررا؛ ریا یاار پتااار یراه چه؟ رین
شااایرهی جاوشاااان پرورش اراه ،بزرگ کراهرود و حا به
وهایت ب رحم و خ اخ ره ساات .رین ،کار تمام رهاررن
خاطر ینفعتطلا و خ اخ ره رهارروشااان باید گ شاات
جهان رست ،فرق وم کند .سررن ریررن و رسررئیل و بیریکا،
ام ت پ ش ود .ارورقع جنگ ،بارزترین شکل تجاوز یرارن
همگ یک هتااتند .رین وهایت بالهت رساات که بین بنها
به زوان رساات یعن یتااتقیمن و بهزور ،بزرگترین اررری
فرق بگذرریم و به خ ِ و بد تقتااایمشاااان کنیم .همه بد
یک زن رر رز رو ی ساااتاوند .رگر حق زن ار ط
تاریخ به
و وه یدرفع حرم،
هتتند.
و ار پ شااشهای این و یکتا رز رو
ار رپیزوا اوم ،ورژه هااای «سااارباااز» و «ری ر » اررری
سالب شده ،ول قدرتها بهوض ح ار جنگ ،عشق یااری
رلگ ریتم هجای یکتاااو هتااتند که به ریجاا لحن کمک
رر ی کُشااند .باوج ا رینکه کمتر زو ار خط یقدم جاههها
ی کنند .شااعر با رساتفااه رز سیتتم جاوشین ،شطروج رر با
شااکلهای یختل
فایل شعر /شمارهی هفتم 126 /
جنگ رینهمان کراه تا ار راریهی شاااعر رز رین تمهید برری
رپیزوا چهارم:
بیان اغدغهی فکریرش بهره گیرا.
وقتى بهاار رز جاهه بید رفقى ین شی ن یاار پتر رزاستاراه رر ایدم
رپیزوا س م:
ورقعن بزنبهاار ب ا
سا هاست که شطروج ومىکنم
حتمن یکى رر کشته ب ا
چرر با جان رشیا بازى کنم؟
که شی ن یاارى
ایگر رز بتیجىها
رینگ وه یاارش رر یات کراه ب ا
حتا پاسدررها
ار بخش چهارم ،شاعر خُراه روریت رر وررا یتن ی کند تا
رز هیچ شکنجهگرى یتنفر ویتتم
وشاااان اهد هیچکس ار هیچ جنگ پیروز ویتااات و همه
بنها هم پتر یاارى هتتند ار راریه رروی رز اروای کل به رو شخم تغییر ی کند .رین تمهید ،یخاطب رر به فضاای جدیدی ی برا که ار ررستای ی تی
یقید رست .یقابله با زیان علم یا خط ،روشهای
گ واگ و اررا یثل تغییر ار زیان رفعا یا یکان روریت .ار رینجا شاااعر ،اساات خ رونده رر ی گیرا و واگهان رو رر رز وساااط ییادرن جناگ به ارون فکر خ ا ی بَرا .رین و ع تکنیک برری تغییر فضاا_زیان یتن ست .قالن یا ار شعر با بحررن سطرسازی ی رجه ب ایم ول یشکل و ضع
رول
شااعر سااپید ریروز ،وات رو ار قطعهسااازیساات .شااما با یتنهای روبرو ی ش ید که سطرهای ارخشاو اررود ول حذ
بنها هیچ تغییری ار روود روریت به وج ا وم بورا،
یعن ب ا و وا اشاااان فرق وم کند .شاااعر پیشااارو باید یخااطاب رر باه تعمق وراررا تا یاا بگیرا با ووااال کران ساااروخها ،تفکر کند .ار رین شاااعر ،قطعهها بهخ ب ارهم چفات شااادهرواد و باهرینترتیاب تهن یخااطب برعکس قالبهای کالسااایک ارئمن به رطرر
و ی ضا ا عات ایگر
وم پرا. رروی ار قتااامت سااا م ،خ ا رر رز بازی کثی
قدرت و
الب های بن یاریر ی ارود و برری هر فرا زودهری حق حیات قاائل ی شااا ا .یا ویز باید چنین عمل کنیم .رگر با کتااا اشمن ارریم ،خص یتیان یتن ،فکری و روی کاغذ باشد و هرگز وااید به حذ
فیزیک بن ایگری ررضا باشیم .رو
حت رز ساااوتا رچ ها و شااکنجهگررن کینهری ودررا چ ن بنها هم برری یاارروشان عزیز و خ رستن هتتند.
بازودهرود .ساربازی بهوام بهاار که بتایار الیر و شجاع ب اه (با ت جه بهرواااطالح بزنبهاار) ار جاهه کشاااته شاااده و یاااارش پس رز گریااه و زرری ،رکن ن یااات و یاه ت بااه جناازه رش ی وگرا .یادل
رین بهات زاگ ،شااای ن یاار
ساربازیسات که ار خط یقدم به اسات بهاار کشاتهشده؛ یعن ارورقع ایدن ضجههای اراواک یاار رزیندهی اشمن، رو رر ش که کراه رست .چ ن رو هم یک زن رست و ی ت رود حس یاار پتر یراه رر ارک کند« .یات» ار رینجا خصلت چند ورژگاو اررا: .۱بازودهی شطروج .۲حیررن و سرگشته .۳به یعنای تیره و تار یعن یاار بهاار ،سیاه پ شیده رست. پس ایاادیم چرر شااااعر ار او رپیزوا قال بااه شاااطروج رشاااارهکراه رسااات .برری رینکاه بت رود بهخ ب رز یفه م یاتشادن رستفااه کند؛ یعن تمهیدی بیندیشد تا فرم تهن شاعر برری یخاطب شاکل بگیرا ،چ ن فرم ار شااعر سپید یثل قالبهای کالساایک ،فری
خا
و یعین ودررا و ار
هر یتن بوروگارا ،جدید و تازه رسااات و یثل رثر روگشااات روتان ،تکرررشدو ویتت. رپیزوا پنجم: هیچ جنگى بروده ودررا ار هر او سمت یاارى یىگرید بیخ ا که رواخاوهها راریه ودررود اواا شان کنى
فایل شعر /شمارهی هفتم 127 /
به چشمهاى یاارى یىرسى
قرباو ساایاسااتهای تحمیقکنندهی قدرتها و ساایاساات
ار بخش پایاو ،عل عادرلرضااای هم پاسااخ س ا ر رِلن ،
هتااتیم و یمکن رساات بن یاار ارغارر ،یاار یا باشااد .پس
اخترک فیلم رر ی اهااد و هم بااه و ع اغاادغااه ی تهن
باایاد بیای زیم بهررحت گ
بوجل پ ل س رر .رینکه رگر یتااایر رواخاوهها رر برری پیدر
وخ ریم و خ ایاان با تفکر ،رره بهتر رر بیابیم تا بیش رز رین
کران سرچشمهشان اواا کن ،به چشمان یااررن عزرارری
یااررن رر بزرر ودهیم.
ی رسا که ار سا گ پتاارروشااان ،رشااک ی ریزود .حس یااری رر هیچکس حت پدررن وم ت روند ارک کنند .یااری که گُل روییده بر یزرر فرزودش رر ی وگرا ،به یاا روزهای ی رفتد که با چشاماو پر رز شا ق ،قد کشاایدن پترش رر ی ایده ول رکن ن ار یک بازی ورقع ،رین ت پ رساات که جگرگ شهرش رر ش ت و تادیل به گُل کراه. جناگ ،برواده و باازوده ودررا .او طر
وارا یثل یهرههای
شطروج فقط روگشان فرق ی کند و ار یاهیت یک هتتند. ی ت رن رز رین شاعر تأویلهای ایگری هم ارشت یثلن رگر یاار رر بهجای زبان و سااربازها رر بهعن رن کلمات رینهمان کنیم ،ی شا ا ارساتاو یتفاوت سااخت ول وشاوهها برری چنین تفتیری کم هتتند .پس بهتر رست گاه پیچیده فکر وکنیم و حر
رواال شااعر رر که بهوااررحت بیانشااده،
اریابیم. هر چیزی که ار جهان اررری عناوار زیاای شاخت ست ،به زن بری گراا .عشاق ،رحتااسات لطی ،زبان ،شاعرروگ ، شاااعر و ...ول به هیچکس هم بهرودرزهی بنها رز سااا ی یرارن و حت خ ا زنها تجاوز وم ش ا ا .رواال و رساااس تماام ریادئ ل ژی هاا و یاذرهاب بر پاایهی زنساااتیزی و سارک ِشاان بناشده رست .بنها ی زریند و ویروی روتاو کاربید ،یهمترین رکن تشااکیل یک حک یت کاپیتالیتاات کالساایک یا یدرن رساات .پس بنقدر باید یحدوا و اربند باشااند تا به کاری ایگر یشااغ
وشا ود و فکر وکنند .هیچ
حقیقات یطلق ار اویاا وج ا ودررا بنابررین هیچ رقتدرری هم غای ویتاات ،چ ن علم بهقدر کاف پیشاارفت وکراه تا بت رود ج رِ قطع همهی پرسشهای بشری رر بدهد .پس هرکس راعا کرا چنین حقیقت وزا روساات و یعنای زودگ رر فهمیده ،بدروید اروغ ی گ ید و هدفش فقط یا رودوزی و کتاب شاهرت و قدرت رسات .فرری ش وکنیم همهی یا
بازیهای یتاااخرهشاااان رر
فایل شعر /شمارهی هفتم 128 /
نقد و بررسی
نقد شعر رئوف دلفی ایوب احراری استش رر فروخت ولگراها وگاه کراود استِ خیابان اررزتر شد بن استِ خیابان سایه رز است ی رفت سمت تاریکِ بامها کارتن ،خ رِ ی اید باررن قطع خ رهد شد و سک ت با لااس گرم رحتما اررا ... یاشین به خیر گذشت ریا ... استِ خیابان اررزتر ب ا بن است ... ریتتاا چیزی ودرشت ولگراها ایدود رو... استش رر فروخت
قرن بیتاات و یکم ،قرن ره ر فروشااندههاساات .هرکس چیزی برری یعایله اررا و رگر اربازیشااان شاارکت وکن ، قطعن رز ایگری شاکتت ی خ ری .روش ت لید ،و ع کاال یهم ویتات چ ن یا همه فروشندهریم و
و کیفیت یحصا
جنس تقلا بنقاادر ار باازرر وج ا اررا کاه یجااال برری ساااارکشاااا تم و ی تی
جاانااس رواااالاا
یقید شعر «رئ
وجاا ا واادررا.
الف » فروشندگ ست .تمام
ربژههای روتاااو ار رین شااعر بهو ع فروشاانده هتااتند و شااعر بر رساس همین ی تی ،شعر خ ا رر پیش براه و به بن یرکز اراه رساات تا یا به شااعری ساااختیند برساایم. با رسااتفااه رز ساااختارگرری جزئ وگر قصااد اررم شااعر رر بررس و زیرساخت تهن شاعر رر کش
کنم.
قطعهی رو : استش رر فروخت ولگراها وگاه کراود استِ خیابان اررزتر شد وکتهری که وشاان رز ب ت جه شااعر ار سرریش رین قطعه اررا ،ل اران تم و ی تی ربتادری سااات .ی ل
یقیااد شاااعر ار همااان ساااطر
ار شاااعر ریروز بهتر رسااات ربتدر با
فضاسازی و تص یرسازی ،یخاطب خ ا رر ارگیر یتن کراه و رو رر وررا جهان یتن کند تا رز رین طریق رثر ت لیدشاااده، خ رونده رر ترغیب به خ روش کند .به همین الیل بهتر رست ساااااطاار ربااتاادریاا
شاااااعاار حااذ
شااا ا ا.
همانط ر که ار ربتدری وقد رشاااره شااد ،رگر ار شااعر اقیق ش یم ،ربژههای روتاو شعر همه بهگ وهری فروشنده هتتند یثلن «ولگراها» که ار رین شااعر وقش تماشاااچ رر بازی ی کنند .روتاانهای که بهجای ارک شرریط و کمک کران، بیشاتر ار حا تماشاا و قضاوت هتتند و بالهت رر ارا و ستد ی کنند .ار سطر س م ویز « اررزتر شدن است خیابان» وشااوهی استاررزی و خرید و فروش رست .همچنین رین او سطر ،تص یری رز روتظار ویز ی اهند.
فایل شعر /شمارهی هفتم 12۲ /
قطعهی اوم:
ریا ...
بن استِ خیابان
استِ خیابان اررزتر ب ا
سایه رز است ی رفت
بن است ...
سمت تاریکِ بامها
ریتتاا
ار رین قطعه« ،سایه» هم ی ت رود اختری به همین وام باشد
چیزی ودرشت
که رز است رفتن سایه همان خ افروش روست (اغدغهری
ولگراها ایدود
که شاااعر به بن ویز رشاااره اررا ).همچنین رفتن سااایه به
رو ...
ساامت تاریکِ بامها ،همان خ ی فروشااندگ روتااانها رر
استش رر فروخت
وشااان ی اهد که اچار تاریک شاادهرود و سااایه ار رینجا
ار رین قطعه ساطر «یاشاین به خیر گذشاات» سطری چند
یعن تاریک اروو ی اهد.
تأویل ست .به خیر گذشتن رز یک ینظر به یعن پیروزی و رسایدن به یقصا ا رسات یعن رینکه یاشاین ،شخص که
قطعهی س م:
کناار خیابان ریتاااتااه ب ا رر سااا رر کراه و به هد
کااارتان ،خا رِ یا ایااد باااررن قطع خ رهااد شااااد
رسیده رست .رز س ی ایگر ویز ی ت رن چنین تأویل کرا که
و سک ت با لااس گرم رحتما اررا ...
یاشین رز رو عا ر کراه رست .ار راریه «است خیابان اررزتر
ساااطرهای رو و اوم رین بخش رزلحاظ زیاو با یکدیگر
ب ا» ی ت رود به یعن است باشد که برری خرید و فروش،
ی شاا ا یخاطب به
یدرم ار حا اررزتر شدن رست .یعن هرروزه خیابانها رز
الیل رغتشاش زیاو که ار رین او سطر وج ا اررا ،قاار به
رین تنفروشهاا پر ی شااا ا که وشاااان رز وضاااعیت بد
تصا یرساازی وااشد و فضای شعر ار تهن رو شکل وگیرا
رجتماع سات .رز سا ی ایگر اررزتر شدن خیابان شاید به
(خ رِ ی اید :یاضا رستمررری و قطع خ رهد شد :رشاره
یعن رره ب پایان باشاااد .یتااایری که یدرم ار حا اررزتر
به بینده و ار ساااطر بعدی رحتما اررا که یقطع زیاو ار
شدن رست .ار سطرهای بعدی« ،بن است ریتتاا» ی ت رود
رین او سطر باهم تفاوت اررا).
به او یعن باشد:
رز لحاظ وشااوهشاناس ،کارتن ی ت رود وشاوهی پ شال و
.1روتظار برری یاشینهای بعدی
بعد رز کارتن رر
. 2ریتتاان ار بن سمت خیابان
ررتااط ودررود و همین ی ضاا ع باع
باسمهری ب ان باشد .همچنین رگر ویرگ
خ ا
برارریم ،ی ت رن بن رر کااارتنْخ رِ ویز خ روااد .ار راریااه،
ار چناد ساااطر بخر شااااعر باه ی تی
سطر اوم »و سک ت با لااس گرم رحتما اررا« تص یری رز
فروش ست ،رشاره ی کند و شعر رر به پایان ی رساود.
روتظار به است ی اهد و با ت جه به سطرهای قال ی ت رن
ریا وکتههای که شاعر باید به بنها ت جه کند ،سطرسازی و
باه رین تاأویل رساااید که یا با واااحنهری رز روتظار روبرو
تادروم زبااو _زیااو شاااعر رسااات بهگ وهری که یتن ار
هتاتیم؛ روتظار زن یا یرای کنار خیابان برری تنفروش .ار
خ روش ،ررحت و رورن باشاااد و وهایتن بازیهای زباو که
رست و شاعر ی ت روتت
به کمک شاای گشاات ی ت رن به بنها رسااید؛ یعن رینکه
به ررحت سااطرها رر ار هم راغام کند تا بهتر خ روده ش ا ا
چگ وه با بهکارگیری تخیل ،رز وشااااوههای اساااتِ اررز و
که ار راریه پس رز بررس ا کایل ،رایت پیشاانهاای خ ا رر
خیابان رستفااه کنیم تا شعری چند تأویل ارشته باشیم.
راریه ،شاعر رز لحاظ رجرر ضعی
ویز رررئه ی کنم. قطعهی چهارم: یاشین به خیر گذشت
ایگر خ ا که تن
فایل شعر /شمارهی هفتم 131 /
ويرايش شعر وگاه ی کراود ولگراها به است خیابان که اررزتر ی شد و تا بن است خیابان سایه رز است ی رفت به سمت تاریک بامها کارتنخ رِ ی اید که قطع ی ش ا باررن و سک ت لااس گری ارشت یاشین به خیر گذشت تا اررزتر ش ا خیابان حاال ریتتااه بن است چیزی ودررا ولگراها ایدود که استش رر ی فروشد
فایل شعر /شمارهی هفتم 131 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 132 /
اندروژنی و عملکرد غيرجنسی در ادبيات
شااخصاایت راهری رفررا ،همان وقاب ساات که باع
پنهان
یاودن حاالت اروو بنها ی شا ا .ار حال که شخصیت اروو رفررا ار جهت اویای واهشااایار حرکت ی کند .بویما و بویم س ار ضااامیر وااهشااایاار یراهاا و زنها بهعن رن
سمیه ابراهیمی
شااخصاایت اروو پدیدرر شااده و پراهی راهری رر کنار ی زوااد .چنین رفتااارهااای بااه الیاال رینکااه یکممل برری وقاِ(رفتارهای بیروو رشااخا
) یحتا ِ ی ش ا حائز
رهمیت رست. به بیان سااهتر« ،بویما» بُعد زواوهی یراها و همان رحتاسات زواوهری رست که ار وج ا یرارن قررر اررا .جناهی واهنجار و رریجترین وم ا رین عنصااار ،تخیالت شاااه رو یک یرا رسااات و زیااو شاااکال ی گیرا که یرای به ییزرن کاف ع رط
خ ا رر پرورش ودراه و زودگ عاطف رو ار یقطع
ک اک باق یاوده باشاد؛ ار رین وا رت رست که رررفت رفتاری زواوه رر ی ت رن ار یراها یشاهده کرا. یک رز جناههای یثات بویما رین رساات که به تهن رجازهی همساا شاادن باررزشهای ورقع اروو رر ی اهد تا فرا عمیقترین بخشهای اروو خ ا رر پیدر کند. وقت یرای به ط ر جدی به رحتااسات و ومایههای که رز رو ترروش ی کناد ت جه کراه و بن رر ساااازیانبندی کند؛ بویماا ،جنااهی یثات به خ ا ی گیرا؛ یاوند« :و شاااته های راب ،وقاش ،هنرهای تجتم ،ی سیق و حت رقم». «بویم س» به عنصار یراروه ار وج ا زوان گفته ی ش ا که
آنيما و آنيموس
عم ین یتأثر رز پدر هتااتند .رین عنصاار بهودرت به شااکل تخیالت جنتاا وم ا پیدر ی کند و بیشااتر جناهی رفتاری
همانط ر که ار جتااام هر روتااااو ه ری نهای زواوه و یراروه ترشااح ی شاا ود ،ار رورن بنها ویز حاالت روح زواوه و یراروهری وج ا اررا و با وشاوههای بارز خ ا ،وجه تمایز زن و یرا رر وشان ی اهند. ار یکتب رورنشاناسا «کار گ ستاو ی وگ» ت جه زیاای به بخش واهشایار(خ اِ اروو ررسااتین) شااده رست که ار یقابل وم ا بیروو شخصیت هر فرای قررر ی گیرا.
اررا .ار حقیقات ،رفکاار وااخ ابگاه که بویم س ی جب پیدریش بنها ی شا ا یمکن رست به رحتاس وارین شدید یا رحتاس پ چ ینجر ش ا؛ رین رفتار ار زو بروز ی کند کاه ع رط
زوااواهی خ ا رر کناار زاه و رفتااری خنث یا
یراروه رز خ ا بروز ی اهد. بویم س ار وج ا زن ،ربتادر به وااا رت قدرت فیزیک و ویروی جتااامااو (یثلن ار قاالب یک ورزشاااکار) و ار یرحلهی بعد بهواا رت روح یاتکر با قابلیت بروایهریزی راهر ی ش ا.
فایل شعر /شمارهی هفتم 133 /
رین عنصر ار ورالترین یرحله با تجتم رودیشه همرره رست
رفررا رودروژن رز وظر بهدرشت رورو و کما شخصیت ،ار
و باه زوادگ یفه م جدیدی ی اهد بنگ وه که زن اررری
وضاااعیات بهتری قررر اررواد .رین رفررا ار ی قعیااتهااای
وااالبت روح بهعن رن و ع الگری برری جاررن رررفت
یختل ،ورکنش هااای بهتری رز خ ا بروز اراه و خ ا رر
راهری خ ا ی ش ا.
یحدوا وم کنند؛ فضای فکری گتتراهری اررود که ی جب
ی وگ عشاااق رر تمایل واخ ابگاه برری رسااایدن به تعاا
بزرای بیشاااتر بنها ی شااا ا و به الیل عزتوفس باال ،به
ویژگ های زواوه و یراروه ار روتان ی ارود.
کما فرایت ی رسند. و
ی واگ یعتقاد ب ا کاه یراها باید بت روند ار کنار وااافات
وقت کتاا زن یطلق رساات (زو که بویم س ضااعی
بویماای قدرتمندی اررا) شااایفتهی یرای یطلق (یرای که
یراروهی خ ا ،وااافات زواوهری ویز رز خ ا بروز بدهند که
و بویم س قدرتمند اررا) ی ش ا .ارورقع،
همان بویمای وهفته ار یرارن رساات؛ همینط ر زوان .چررکه
به الیل رینکه رورن روتان ویاز به تعاا اررا و رین تعاا رر
پاذیرفتن ویژگ هاای عاطف هر او جنس ،ریجاا خالقیت
ی ش ا.
ی کناد .فمینیتاااتهای لیارر ویز بر رین عقیدهرود که علل
«بودروژن» وام یک رز ه ری نهای جنت بدن روتان رست
وااکاای زنهاا ار برربر یراها ار ح زهی عم ی ،به الیل
پری ی ،بم
عادم وج ا ریکاانهاای برربر بین زنهاا و یراهای جایعه
بویمای ضعی
ار وج ا خ یش وم یابد یجذوِ جنس یخال که ت سط غدهی باروا ترشح ی ش ا و باع
شادن ودری زوان و همین ط ر رشد رودرم یراروه ار یراها ی شااا ا .یاحا
روادروژو بر رسااااس همین ی ضااا ع
رسااات؛ برری رهاای زنهاا و یراها رز زواوگ و یراروگ سااااختگ جایعه ،باید به شاااکلگیری شاااخصااایتهای
وامگذرری شده رست.
رودروژو کمک کرا.
رورنشااناسااان ،زواوگ و یراروگ رر کرروههای یتضاااا یک
برری ارک بهتر یاح
بُعاد ینفرا ی اروند ،یعن « :زواوگ بهعن رن فقدرن یراروگ
وظریهی ک ئیر ی پرارزیم.
ار وظر گرفته شااده و زیاو بروز ی کند که رحتاااسااات و
طاق وظریهی ک ئیر ،ه یتها ار ط
رفتار یراروه ار کمترین حد خ ا باشااد و رلاته یراروگ ویز
ویتتند و با ت جه به ی قعیتها و گرریشهای یتفاوت تغییر
به همین ین ر رست .طاق یاح
رودروژو ،یفاهیم زواوگ
رودروژو ،به رربطهی تنگاتنگ بن با عمر رشااخا
،ثابت
ی کنناد؛ رفررا چناد ه یت هر باار یک رز بن ه یتها رر
و یراروگ ،رقااباتج ی و عادم رقابتج ی با ت جه به
بروز ی اهناد .وظریهی ک ئیر بر رین وکته ویز تأکید اررا که
ی قعیات و سااا ای که برری فرا اررا یتغیر رسااات .برری
ه یت و جنتاایت هر شااخم ،او وجه یتمایز هتااتند و
ورضاااحتر شااادن روادروژو کم به ه یتهای جنتااا
وااید با ت جه به گرریشهای جنتااا رفررا ،ه یت بنها رر
ی پرارزیم:
ررزشگاذرری یا بنها رر طرا کرا .رین وظریه ،رز رین وظر با
.1وقش جنتاایت یراروه :شااخص ا که ویژگ های زواوهی
رودروژو همس ی ش ا که زنها و یراها ی ت روند رز وظر
رودک و یراروگ زیاای اررا.
شخصیت ار جایگاه ایگری قررر بگیرود.
.2وقش جنتاایت زواوه :شااخصاا که ویژگ های زواوهی بتیار و یراروگ کم اررا.
اندروژنی در ادبيات
.3وقش جنتایت وایتمایز :شاخص که ویژگ های زواوه و یراروه ار رو بتیار ضعی
باشد.
.4رودروژن :شااخصاا که ویژگ های زواوه و یراروه ار رو وج ا اررا.
وروا بویمااا و بویم س ار رابیااات باااعا
ی شااا ا یااک
و یتاندهی خالق جنتیت خ ا رر کنار گذرشته و گاه ار وقش جنس یخال
است به خلق رثری بوروگارا بزود؛ رثری
فایل شعر /شمارهی هفتم 134 /
که یخاطب رر ار تشااخیم جنتاایت ی ل
اچار رشااتااه
کند .وقت شاااهد حض ا ر رودروژو ار رابیات هتااتیم ،که بویما و بویم س اروو و یتنده ار تعایل سازوده به ییدرن بیده و یاوع ی شاا ا که یک و یتااندهی یرا رز باال به زن وگاه کند و حت رگر ساااک رروتیک رر روتخاِ ی کند فقط به فکر تجاوز و لذت بران رز رودرم زواوه وااشد و همینط ر یک و یتندهی زن! یاک و یتااانادهی رودروژن قابلیت قررر گرفتن ار جایگاه جنس یخال
رر اررا و ار یتن با رساااتفااه رز رین تکنیک
ار ربتدری شاعر ف ق« ،وفسهای یراروهری که سل
رر ل
زرویاههاای یتفاوت رر به رثر خ ا تزریق کراه و با طرح و
کراه ب ا /یاا رو وا ا» باا ت جه به وشااااوهی «وفسهای
پایهریزی یناسب ،بن رر یتفاوت ی سازا.
یراروه» سااخن رز اختری به ییان بیده رساات ول ار راریه
ار یثا زیر که شاعری رز عل عادرلرضاای رسات ،شااهد
یت جه ی ش یم که رین اخترک به پتری تغییر جایگاه اراه
رستفااه رز رودروژو هتتیم:
رسات که ار ربتدری شااعر هیچ رشااارهری به وج ا رو وشااده ب ا: «لا که بر گران گنجشک ی وشتت
اندروژن
زباو که ی ریخت ار گ ش وفسهای یراروهری که سل
رر ل
کراه ب ا
و است که گیرکراه ب ا
یا رو وا ا
یا اوستاخترش وا ا»
لا که بر گران گنجشک ی وشتت
رین تغییر جایگاه ار رین قتامت رها وم ش ا و ار راریه با
زباو که ی ریخت ار گ ش
خ روش شاعر تا پایان یت جه رشتااه ار تشخیم خ ا شده
و است که گیرکراه ب ا
و با بیدن او زن ار واافحه بازهم شاااهد تغییر جایگاه و
یا اوستاخترش وا ا رز سل
روبهرو ودری ارا
جنتیت ی ل
ی ش یم:
«هم سل ل رش
یا اری که روبهروی ثاویه باز ی شد ی بید
قطره رشک رر که ا ودرشت ب رفتد
و ار سرش زیاای اوستاخترش که کش ر ک چک ب ا
رو رز یژگان چپش چید
یثل ی زیک یالیم گشت ی زا
بعد ار گ ش ررستش گفت
همسل ل رش
غصه وخ ر!
قطره رشک رر که ا ودرشت ب رفتد
کاری ویتت
رو رز یژگان چپش چید
که زو با زو ایگر وکند»
بعد ار گ ش ررستش گفت
رین یثاا شاااعری یک رز وم واههای رودروژو ار رابیات
غصه وخ ر!
رساات و رین تکنیک هم ار شااعر هم ار ارسااتاوک و ریان
کاری ویتت
کارری اررا و به خلق رثری بوروگارا و خالق کمک ی کند.
که زو با زو ایگر وکند
فایل شعر /شمارهی هفتم 135 /
به خاوهری که ار بن زودگ ی کنید ت جه کنید؛ ساات نها،
زيرساخت ذهنی
و پنجرهها ار کنار هم
ای ررها ،رتاقها ،بشااپزخاوه ،سااق
خااوهی شاااما رر تشاااکیل اراهرود .پس یا ار رینجا با یک ایوب احراری
یجم عه روبهرو هتتیم .به همین ینظ ر وم ت رن گفت که ار خاوهی شااما سااق
یهمتر رز ساات نهاساات یا وج ا
پنجرهها یهمتر رز وج ا ای ررهاست .ار بررس زیرساخت تهن ویز با سااااختار روبهرو هتاااتیم و رینکه چه رودرزه رز ی ضا ع که ار ی را بن وحات ی کنیم شناخت ارریم و رجزری بن رر ی شااناساایم .رین شااناخت فقط ار بررساا جزئ وگر به وج ا ی بید؛ و رین ی ضاا ع با کمک تفکر و تمرکزیست که خرج ی ض ع ی را وظر ی ش ا .بخش رز رین شاناخت حاوال رطالعات ست که رز پیرری ن به است بیده رست و رربطهی رکتتاب با یطالعهی یا اررا ریا بخش رز رین شاناخت حاوال تفکر یاسات؛ حاول رشرر
یا به
ی ض ا ع ساات که ار ی را بن فکر کراهریم و زیرساااخت تهن ،اقیقن ار همین وقطاه رتفاق ی رفتد .با رین تعری ها رگر باه یت ن کالسااایک ت جه کنیم یت جه خ رهیم شاااد؛ عمدهی یفاهیم که شاااعرها و و یتااندهها ار ی را بنها وااحات کراهرود بهواا رت کل وگریساات یعن ار هیچ ی ض ع برخ را جزئ وگری وج ا ودررا .ار عصر حاضر وقت ی خ رهیم رز زیرساااخت تهن وااحات کنیم؛ ربتدر
یعنااای تااازه ری کشااا
باید شاناخت رز سااختار ارشته باشیم و بن رر ی را بررس
جزئ وگری باا پدیدههاسااات که تازگ به وج ا ی بورا.
قررر اهیم .رگر باه پیرری ن خ ا ت جه کنید همهی چیزهای
گاه رین برخ را حاوال بشانای زاری ست ،یعن اوباره
یاا رز سااااختااری یختم به خ ا پیروی ی کنند.
کران رسااات و رینکه
رطرر
وگاه کران به رطرر
وم شااا ا بلکااه همین برخ را
و اوباره تعری
سل های بدن ،خاوهری که ار بن زودگ ی کنید ،رت یایل
یا چقدر ار یک ی ض ع عمیق ی ش یم و چقدر رز رجزری
کااه بااه وسااایلااه ی بن بااه یحاال کااارتااان ی رویااد و...
سااختاری که بن رر ی را بررس قررر ی اهیم بگاه هتتیم.
ار تماام رین یثا ها ،سااااختارهای یتن ع وج ا اررود ریا
یثلن ار بررسا یک یجم عه شعر یا یک یجم عه ارستان
چیزی که ار همهی بنها یشااترک رساات ار ررتااط ب ان رجزر باا یکدیگر رسااات .پس تعری
سااااختار رر ی ت رن
رینگ وه و شت :یجم عهری رز رجزر که ار کنار و ار ررتااط باا یکدیگر هتاااتند و رِخال ار یک رز بنها باع یشکل ار کل سیتتم ی ش ا.
ریجاا
با زیرساخت تهن ی ل
روبهرو هتتیم و ینتقد باید سع
کند رین زیرسااااخت تهن رر کشا ا
کند و جهاو که ار
کتاِ ت لید شاده رسات رر ی را بررسا قررر اهد .بررس زیرسااخت تهن ار رین ی ررا حتا ار ح زهی تکنیکا ویز ی ت رود رتفاق ب رفتد .رینکه ی ل
تا چه رودرزه وتاااات به
تکنیک یا تکنیکهای که رساااتفااه ی کند شاااناخت اررا. یثلن ار ارسااتان «یغز ییم ن» رز کتاِ «تختخ رِ ییز کار
فایل شعر /شمارهی هفتم 136 /
ین رساات» و شااتهی عل عادرلرضااای برخ را رودروژو و یتانده ار یتن رر ی بینیم؛ ار رین ارستان تکنیک با تفکر رینهمان شاااده رسااات .تفکری که ار رین یجم عه کتاِ وج ا اررا ترویج زودگ ساات و و یتاانده چه ار ح زهی تکنیکاا و چه ار ح زهی برخ را با پدیدهها رین تفکر رر باه یخاطب خ ا وشاااان ی اهد ،یثلن همین برخ راهای رودروژو ار ارساااتان یغز ییم ن وشاااان رز تن ع زیتااات ی اهد و و یتاانده سااع اررا با تغییر جنتاایت ،یخاطب خ ا رر با تن ع که رسااتعارهری رز زودگ ساات بشاانا کند .رز زرویااه ی ایگر رگر بااه رین یجم عااه وگاااه کنیم تن ع هااای زیتاات ینجر وم شاا ا که و یتاانده شااخصاایت رر ی را
شاجاعت ررتشا ار یحاورهی اشمن رست .کت که سر
قضاااوت قررر اهد .ار سااررساار کتاِ یا با رو رع زودگ ها
وترس اررا اشاامن ودررا ،خطر وم کند .هاای کارای ساار
روبهرو هتاااتیم که و یتااانده هیچکدرم رز رین زودگ ها رر
وترسا ارشاات ،ی رفت به قه هخاوه و کاسااه ک زهها رر به
برتر رز ایگری وم ارود و به شاااخصااایتها رین بزرای رر
هم ی ریخت ،با همه اع ر ی کرا .رو شااجاع وا ا ،رز ساار
ی اهاد کاه هرکادرم بازی و وقش الخ ره خ ا رر به رکررن
بیکاااری ی زا بااه سااارش ،رین ج ری تفریح ی کرا .بااه
اربورواد .رز زرویهی ایگری ویز ی ت رن به وثرهای یتفاوت
تخمش هم وا ا که زودرن بروا ،حاس بکشاد ،رو بزرا وا ا،
که ار رین کتاِ وج ا اررا ت جه کرا .یثل وثر ارساااتاوک
همیشاااه زوادرو ب ا .بزرای؛ ب ان رسااات ،رگر وااااشااا
«یدینه» که و ع تندی و خش وت رر به همرره اررا یا وثری
وم شاا ی؛ رز اساات ی روا ول به اساات وم بید ،باید
که ار ارساااتانهای «روه » و «ار ودررا اریا» که به شاااعر
باشا چ ن رگر به استش بیاوری زوای رز است ی اه ؛
وزایک شااادهرود و رین تن ع ویز یا رر با زیرسااااخت تهن
رگر وااشد بزرای ،یک جای یغز و تمام الت خال ی ش ا؛
شااعر و اغدغهی شاعر که زودگ ست روبهرو ی کند زیرر
باید الش رر ارشاته باش ،بن رر ار الت ارشته باش وگروه
وثرهای یتفاوت وشاااان رز عالقهی و یتااانده به جهانهای
خطر وم کن .برخ برری یعااده ی خااال
ی جنگنااد،
یتفااوت رسااات و هر زباان تاازه ،تخیل تازهری رر یعرف
ی خ رهند پُرش کنند و وم اروند که یتتررح فرار خال رش
ی کند .ار رینجاست که تکنیکها و تفکر ار یتن رینهمان
ی کناد .فرار کاه رز خااوه زای بیرون ،به خیابانهای ریررن
ی شاا ود ،همین رینهماو با زیرساااخت تهن ار ررتااط
خ ِ وگاه کن! گرسنگ سر وترس اررا ریا شجاع ویتت».
رسااات .ار یتن زیر که یتعلق به کتاِ «ایل گپ» رثر عل
یاا رطالعاات رز پیرری ن خ ا اریاافات ی کنیم و بن رر با
عادرلرضااای ساات بشاانای زاری رتفاق رفتااه ،و یتاانده رز
رطالعااات خ ا ترکیااب کراه و بااه یااک و ع وتیجااه گیری
بزرای و شاجاعت ،بشنای زاری کراه و به شی هی خ ا به
ی رسیم؛ وتیجهری که حاول تفکر یاست؛ تفکری که وشان
بن وگاه ی کند .ار باور عایه ،شاااجاعت یعن وترس ب ان
رز زیرساخت تهن یا ی اهد.
ریا ار رین یتن ی بینیم که رز وظر و یتنده شجاعت به یعن
ار وهایت باید گفت ،زیرساخت تهن برری یک و یتندهی
خطر کران رس ات؛ رینکه رز تاریک بترس ا ریا باز هم وررا
خالق بتاایار یهم رساات .و یتااندهری که قصااد اررا تازه
بن ش ی:
بن یتاد و تازه وگاه کند باید قاار باشااد وتات به یفاهیم
«برخ سار وترسا اررود ،ریا شجاع ویتتند .برری کت که
که بنها رر ی را بررسا قررر ی اهد شاناخت ارشته و ار
رولن وترسد خطر وج ا ودررا و زودگ یعم
رست.
بنها عمیق شده باشد.
فایل شعر /شمارهی هفتم 137 /
علم معناشناسی ،مجاز ،استعاره و تشبيه
ار ورقع یا جمله رر رز یعنای رول خ ا خارج و به یعنای ثاو ی ی بریم. گاه یک جمله بهوااا رت کایل ار یعنای غیرحقیق و گاه
رئوف دلفی
یک کلمه ی ت رود ار یعنای ثاو ی قررر بگیرا .الیل رستفااه رز یجاز ،ار ربتدر تأثیر کالم رست .برری رینکه کالم یا ی ثرتر ورقع ش ا جمالت رر ار جایگاه یجازیشان به کار ی بریم. گاه یمکن رست یک جملهی خاری تأثیر بیشتری وتات به جملهی ریری ارشااته باشااد یثلن به ک اک بگ ییم :شاانیدم پتار همتاایه شاااگرا رو شاده رسات؛ یعن ت هم ارس بخ رن. و الیل ایگر رین رست که اریره لغات ار هر زبان یحدوا و پاایاانپاذیر رسااات؛ بنابررین یجا ریم رز ررفیتهای زبان رستفااهی خالقتری بکنیم تا به تأثیر بیشتر ار روتقا یفاهیم است پیدر کنیم. یجاز ،رو رع یختلف اررا .رساسن هر یجاز با «قرینه» همرره رسات که وشااوهریست برری بوکه بفهمیم کلمه یا جمله ار یعنااای غیرحقیق رش باه کااار رفتااه رسااات .یجاااز رر بااا عالقه(رربطه بین یعن حقیق و یجازی) ی شناسند. ار رین قتمت سع ی کنیم به یهمترین بنها رشاره کنیم: عالقهی کلیت و جزئیت که به او و رت رست: )1کاال چیزی رر بگ ییم و ینظ ریااان جز بن باااشااااد:
ار بتاااتر زبان ،چهار شاااکل جمله(خاری ،ریری ،عاطف ،
یثا :ساارم ساافید شااد(ینظ ر رز ساار ،ی های ساار رساات)
سااا رل ) وج ا اررا و تماام جمالت که به کار ی بریم رز
یا اساتم برید)که یمکن رسات ینظ ر بریدن روگشت است
رین چهار حالت خارج ویتااتند .گاه رین جمالت ار یعنای
باشد)
حقیق و گاااه ار یعنااای غیرحقیق یااا یجااازی قررر
)2به جز رشاره کنیم ریا یقص ا کل بن باشد:
ی گیرواد یعن جمله رز یعنای روااال خ ا خارج و وررا
یثا :یفتعلن یفتعلن کُشت یرر
یعنای ثاو ی ی شا ا؛ رینجاست که علم یعنا و یعناشناس
به رکن «یفتعلن» رشااره اررا ریا یقص ا کل عروض و تمام
یطرح ی شااا ا و ارباارهی یعناای ثااو ی جمالت بح
ررکاان بن و باه سااات ه بیادن شااااعر رز عروض رسااات.
ی کنیم یثلن ی گ ییم :خ ربم وم برا!
یا «چهار سطر و شت فکر کرای شاعر شدی»
رین یک جملهی خاریساات ،ریا هد
رز بن رساااودن خار
که ینظ ر رز چهار سطر کل چیزهای ست که و شته رست
ویتات .ار ورقع تهن یشغ ل ،رسترس ،یال و تش یش رر ید وظریان ارریم یا به جای رینکه بگ ییم سااایل شااادیدی
-عالقهی علت و معلولی:
بیده و همهچیز زیر بِ رفته رست؛
)1علت چیزی رر بگ ییم و یقصاا ایان یعل
ی گ ییم :باررن رر باین!
یثا :
بن باشااد.
فایل شعر /شمارهی هفتم 138 /
رو قلم خ ب اررا
ی شااا ا کاه یعناا رر به تأخیر و تحت شاااعاع خ ا قررر
یعن و یتندهی خ ب ست.
ی اهد.
)2یثا :بِ رر باند
یثلن رگر به کت بگ ییم :ین پیر شدم
یقص ا شیر بِ رست.
یمکن رسات یقصا ا یا ررهار تأس
و رودوه باشد وه خ ا
وفس خار. جملاهی خاری ی ت رواد یالیت و
-عالقهی ماکان و مایکون:
ار برخ ی رقع ،هاد
)1رسم یا وفت سابق کت یا چیزی رر بگ یید.
ت بیخ باشد.
یثا :به شررِ بگ ی روگ ر.
باهعن رن یثاا به ک اک که ومرهی خ ب وگرفته رز رح ر
)2وفت یا بیندهی کت یا چیزی رر بگ یید.
اوست رو خار بدهیم :پرویز بیتت گرفت! و گاه یقص ا
یثااا :بااه اروشاااج ی ترم یااک پزشاااک بگ ییاد :اکتر
هشدرر اران رست. یثلن به کتااا که تا ایروقت خ ربیده بگ ییم :رهر شاااد.
-عالقهی جنس:
گااه برری یفااخره و یا تحقیر ایگررن رساااتفااه ی شااا ا.
به جنس یک چیز رشاااره کنید ریا یقصاا ا خ ا بن باشااد.
ین یک سرلشکرم(وه ست رن)
یثا به یاشین بگ یید :بهنپاره
ین یهندسم(ش فر ویتتم) ین ریررو رم
-عالقهی تضاد:
و...
کلمه رر ار یعنای کایلن یتضااش به کار باریم.
گاه برری ریجاا ترحم ار بقیه:
یثا :عال ب ا!
بدبختم (کمک کنید)
یعن رفتضاح ب ا. )2معنای ثانوی در جمالت سلالی: عالقهی شباهت:ورژهری رر باه خااطر شاااااهت ،جای ورژهری ایگر بیاوریم یثاا :به شاااخصااا به خاطر قدرت و ...بگ ییم :شااایر رین و ع یجاز یک رز یهمترین شااکلهای یجاز رساات که «رستعاره» واییده ی ش ا. تا رینجا پرکاربراترین رقتام یجاز رر بررس کرایم؛ حاال به تحلیال جملاههاای کاه ار یعناای یجاازی قررر ی گیرود ی پرارزیم: )1معنای ثانوی در جمالت خبری: هد
رین شکل جمله ،اران خار یا پیای به یخاطب رست؛
ریاا رز جمالت خاری برری یقصااا ا ایگری ویز رساااتفااه
هد
رواال پرسااش رساات ریا گاه برری تأثیر بیشااتر به
شکل یجازی رار ی ش ود. گاه برری ربررز عقیده بهوا ا رت غیریتاااتقیم و ی اباوه: برری یثا :بیا وم شا ا رین شاعر رر به شکل ایگری یعن کرا؟ یعن ی شاا ا و به وظر ین رینط ر ارساات رساات. گاه برری است ر اران بهو رت غیریتتقیم رستفااه ی ش ا. یثا :بهتر ویتت برویم؟ (یعن برویم) گاه برری وه کران: چقدر حر
ی زو ؟ (یعن حر
گاه برری رستفهام روکاری: یثا :یگر ک ری؟ (یعن قطعن ویتت ) یا:
وزن)
فایل شعر /شمارهی هفتم 13۲ /
چط ر چنین چیزی یمکن رسااات( .یعن حتمن ویتااات)
ساه جملهی خاری تادیل به جمالت عاطف شده رست ریا شاعر خار اران ویتت.
گاه برری ربررز برزو و بیا :
هد
ک باررن ی بید؟(کاش بیاید)
بنابررین باید به یعنای ثاو ی و ار عالم یعنا به اواا رغررض ایگر جمالت ت جه کرا. که بیانگر حتاارت ،رودوه و و سااتالژیساات که ار یعنای
)3معنای ثانوی در جمالت امری: هد
رواال رین جملهها اساات ر اران رساات ریا ار یعنای
یجازی سطرها قرررگرفته رست.
یجازی هم به کار ی روود.
بعاد رز شاااناخت یجاز و رو رع بن به تشاااایه و رساااتعاره
بهعن رن یثا
ی پرارزیم:
برری عارت:
تشاااایاه یعن چیزی رر به چیزی یاوند کران که یعم لن با
سرروجام کارش رر باینید!
رغررق همرره باشد .تشایه راعای هماوندی اررا.
برری تعریض:
هر تشایه چهار رکن اررا:
باید بامشان بکن (خطاِ به شخم خا
)
یشاااه(طر
رو ) ،یشاااه به(طر
س م) ،رارت تشایه(طر
برری تش یق کران :وترس!
اوم) ،وجه شاااه(طر
چهارم تشایه).
یشاااه :کلمهری رساات که قصااد ارریم بن رر تشااایه کنیم. )4معنای ثانوی در جمالت عاطفی:
یشااااه به :چیزی رسااات که یشااااه رر به بن یاوند کراهریم.
جملاهی عااطف با ساااه و ع ایگر جمله ار زبان یتفاوت
وجه شااه :وافت رسات که بین یشااه و یشااه به یشترک
رساات؛ به رین یعن که جملهی خاری ،ساا رل و ریری رز
رست.
وظر ساااختار(رارت ،فعل و وح ه رار) وضااعیت یشااخص ا
رارت تشاایه :کلمهری رست که بهوسیلهی بن تشایه و رت
اررود .ار جملهی پرساش رارت پرسش ی بیند یا وح هی
ی گیرا و االلت بر یعن تشااایه اررا(یثل ،شااایه ،شااکل،
رار تغییر ی کنااد .ار جملاهی ریری رز فعال ریر رساااتفااااه
یاوند ،همچ ن و)...
ی شااا ا و ار جمله خاری بار خاری ینتقل ی شااا ا ریا
یثا :
جملهی عاطف وا رت یشااخصا ودررا و برحتب یعنا
چشماوش یثل رلماس ی ارخشد.
تشااخیم اراه ی شاا ا .به هر جملهری که حاوی حس و
چشماوش :یشاه
عاطفهی گ ینده و قصااد خار اران ودرشااته باشااد؛ جملهی
رلماس :یشاه به
عااطف ی گ ییم .یعم لن هاد
رز جملاهی عاطف بیان
ی ارخشد :وجه شاه
رحتاااسااات ،شاا ق ،رودوه ،برزو ،شااگفت و رز رین قایل
یثل :رارت شاه
رحتاااسااات رساات و تمام سااه شااکل جملهی (خاری،
بیشاتر روقات ار تشایه ،وجه شاه تکر وم ش ا یگر رینکه
پرسااشا ،ریری) رین قابلیت رر اررود که به جملهی عاطف
تشاایه ،بکر و و باشاد که برری فهمیده شاادن تشایه بن رر
بد بشا ود؛ ار ورقع شعر رساسن ار جمالت عاطف وم ا
تکر ی کنند.
پیدر ی کند.
رگر ار تشایه ،وجه شاه تکر وش ا به بن
بهعن رن یثا :
تشایه یجمل ی گ یند.
<<به خاوهری که قدغن رست
رگر ار تشاااایه ،رارت تشاااایه ویاید به بن ی کد ی گ یند.
همه ط ری ی بیند
رگر رارت تشاااایاه بیاایاد یرسااال یا واااریح ی گ یند.
که ین رفتهرم>>
«عل عادرلرضای »
فایل شعر /شمارهی هفتم 141 /
چنااوچاه واه وجاه شاااااه بیااید و وه رارت تشاااایه به بن
یثا :
تشایه بلیغ ی گ یند.
«یاه بید»
یثا تشایه بلیغ :چررغ اروش
یعشا ق رر رز حی
تشاایه تفضایل :تشایه ری رست که ار بن شاعر ،یشاه رر به
فقط یشاه به رر ار یتن ی بینیم.
یشاه به برتری بدهد.
رستعاره یکنیه :بن رست که «یشاه» به همرره یک رز ل رزم و
زیاای و ...به یاه تشاایه کراه رست ریا
یثا :
ویژگ «یشااه به» تکر گراا و خ ا «یشاه به» حذ
«یک اختری ارشت خاقان چ یاه
یثا :
کجا یاه اررا او چشم سیاه»
«با غروِ بروم
«فراوس »
که اهکدهها یااشان بروا
تشاایه یُضامر یا پنهان :تشاایه پ شیده که ار کالم به چشم
پتری که شاخ ی زا به ییلهها ایگر ویتت»
ش ا.
وم بید ریا با کم ارریت و تأیل یت جه تشایه خ رهیم شد.
«رئ
یثا :
شاااعر خ اش رر به گاوی تشااایه کراه ریا به جای بوران
«باا چشاااماان ت یرر به رلماس ساااتاره ها ویازی ویتااات
کلمه «گاو» به یک رز ویژگ های بن که «شاااخ زان» رست
با بسمان بگ »
رشاره کراه.
«شایل »
ار روتهاا باید بگ یم که رو رع یجاز ،تشاااایه و رساااتعاره به
ستارهها به رلماس تشایه شدهرود که تشایه پنهان رست.
ار ورقع رستعاره تشایه ست که رارت بن حذ
شده باشد.
ار تشایه یا ی گ ییم «عل » یثل «شیر» رست ریا ار رستعاره راعااا ی ا کااناایاام «عاال ا » خ ا اِ «شاااایاار» رساااات. ار ورقع رساتعاره و ع تشاایه رسات که یشاه ،وجه شاه و رارت تشااایه بن حذ
شااده و تنها یشاااه به بن باق یاوده
باشاد .روال رستعاره بر تشایه رست رر رست و به الیل رینکه ار رساتعاره فقط یک رکن رز تشایه تکر ی ش ا و خ رونده رر به تالش تهن بیشااتری ور ی اررا؛ بنابررین رسااتعاره رز تشایه رساتر ،زیااتر و خیا روگیزتر رست. رو رع رسااتعاره :با ت جه به رینکه ار رسااتعاره یک رز طرفین تشایه تکر ی ش ا ،بن رر بر او و ع تقتیم کراهرود: )1رستعارهی یصرحه )2رستعارهی یکنیه رستعارهی یُصریحه(بشکار) :بن رست که «یشاه به» تکر ش ا ی ش ا.
یررتب بیشااتر رز چیزیساات که ار رین بح
عن رن شااد و
سع ارشتم با زباو سااه به ت ضیح رین بح
رکتفا کنم .رز
رین رو به پرکاربراترین و خالقاوهترین شکل بنها پرارختم.
استعار ییتت؟
ریا «یشااه» حذ
الف »
گراا؛ ار ورقع یشااه به جاوشاین یشاه
ب شااک هر شاااعری باید رز علم یعاو و بیان بهقدر کاف بدرود چرر که ربزرر کار رو هتتند.
فایل شعر /شمارهی هفتم 141 /
فعل رش رسااات و تنهااا برری رضاااایاتِ قاادرت ی ه م
شعرِ آنارشيستی
ی و یتد. ریا شااعر بوارشاایتاات چط ر؟ چه خصاا واایات اررا؟ پویان فرمانبر
همانط ر که شرح ارام ،شعر بوارشیتت هم رره پ تازگ ساات و حتا رگر شاااعر بوارشاایتاات ار واافحه کاغذ ،طال کشاا
کراه باشااد یدت بعد بن رر پس ی زود .زیرر ایگر
تازه ویتات .ارورقع بوارشایتم ار لغت خالوه وم ش ا و یفه ی روتزرع ساات؛ یعن حتا رگر روزی بوارشاایتاام یُد شا ا یک بوارشایتات ورقع رعالم ی کند که بوارشاایتت ویتاات .برخ ی گ یند کتاا که ب وزن ی و یتااد و به حک یتها اشانام ی گ ید شاااعری بوارشیتت رست؛ رین باور غلط رساات .ارورقع شااعر بوارشاایتاات هیچ قاعدهری ودررا و وریفهرش به حاشاایه بران عناور ی ج ا و یعرف عناواری تازه بر وافحه کاغذ رست زیرر رینگ وه رست که فضااااهاای بادیع برری تفکر و رسااایادن به سااارزیین اساااتویاافتن به وج ا ی بید .به عن رن یثا کتااا که ریروزه ار رین بازرر ارغ ساااااهو یتااا ،شاااعری زباو و یتفکرروه ی و یتد شاعری بوارشیتت یحت ِ ی ش ا. کت که یاهیت زیان رر ار جهان شناخته باشد ،هم رره پ
با رین تعاری ،یک شاعر بوارشیتت پ جذِ یرام ویتت
تاازگ سااات زیرر بهخ ب ی ارود که یعنا ار تازگ خلق
و برری بنهاا وم و یتاااد؛ زیرر رگر رینط ر باشاااد ایگر
ی شااا ا و زواادگ ررزش روجااام ری ر تکررری رر واادررا.
شاااعری پیشاارو قلمدرا وم شاا ا و پیروی ری ر تکررری
ارورقع زیان به ساارعت ی گذرا و قاتل ورقع بای ،خ ا
سات! ار راریه خ رهان بررس فرم خ ا ویژهی او شعر رز
روسااات .بیاا ار رین برهاه ک تااه زوادگ وااید پ تازگ
«عل عادرلرضاای » هتاتم بلکه عناور بدیع بن رر ورکاوی
گشت؟ الرقل وااید ررجع به بن اروتت؟
کنم و وشاااان بادهم که چرر ریروزه (تأکید ی کنم ریروزه)
بوارشایتام و ع تفکر سارور ساتیز و فرا بوارشیتت ویز
شعرهای بوارشیتت به شمار ی بیند.
خ رهان سرزیین بدون رهار رست! بری! تقریان غیریمکن رساات ریا فرهنگِ همچین وگاه به
«ویرای
مرگ»
سمت بوروگارایتم ویتت؟ و تازگ رر بروم تابد؟ رساسن برری خلق یعنای تازه و رساایدن به ویهیلیتاام خالق ،ربتدر
یا که رو ودرشتیم
باید زیرسااختها رر بررس کرا؛ به عن رن یثا زیرساخت
یک ار ییان
فرای یاذها ،رطااعات کران(رز قادرتهاای ی ه م و به
یک با یک تنها گذرشتهریم و گذشتهریم
رواطالح بسماو ) و یحافظهکارروه رفتار کران رست؛ چنین
یک ارییان
زیرسااااخت طاعن وم ت رود پ تازگ باشاااد زیرر خطر
پا ار ییاو کراه یک
وم کنااد؛ هم رره خ رهااان حفظ کران ی قعیاات و یکااان
ار ییان ییدرن و با ین گذرشته ار ییان
فایل شعر /شمارهی هفتم 142 /
که رز بتتگان اور یک خیابان
بیا رز رو شروع کنیم
فاییل وزایک ک چهری
یا که بخر ودرشتیم
تازه برگشته رز جنگ که ایگر الش وم خ رهد
نقد و بررسی
الت رر ی خ رستم چکار؟ رز بس که س ررخ س ررخ ب ا حتا به ارا سیخ هم وم خ را تا کاابش کنم سلطاو یک ارییان گ شت و گ جهی قفقازی که س خته باشد زیر بتش و تیررودرزی یک ارییان خ اش رر کراه باشد خال یثل بسمان بعد رز باررن که حاال پرش کراه باشند رز شب شا که پرشده باش رز سیاهترین تاریکش که ساعت ست پیش رز وروا روز و س خته ب ای و ین ساخته ب ام با ت رییدی ب ا هن ز که باراررت کند یک ار ییان با ت باید ارییان ی گذرشتم ییان یا هیچ ویتت جز همین ییدرو که ی ارو هن ز یاشینم اور بن اور ی زود که س ررت کند ت عابری ریا ین پیااهرم بین رین او سطر ب ی ت پیچیده پیچاودهری یرر اور رین ییدرن و ار وم بی یثل شعری که هرگز ون شتم
ریروزه کمتر کتا به فرمهای هندس رهمیت ی اهد و بن رر یهم ی شااامارا؛ زیرر هد
روااال که ت لید فضاااای
یتفکرروه رسات؛ گم شده رست و همه ا به جااهی شهرت اراهرود که ار بن هر چیزی پیدرسااات جز رابیات .ار ورقع یحت ر بدون فری خ اویژه وم ت رود ت لید فضای یتفکرروه کند و تأثیر ژر
بر تهن یخاطب بگذررا.
ار شااعر «ویرریش یرگ» ویز با ت جه به زبان ،فری شااکل گرفته رسات که یحت ر رر به وادر اربوراه و فضای خالق برری تفکر یهیا کراه رست . بیا زودگ چیزی جز اریرهریست که وه شروع ی ش ا و وه تمام؟ بیا چیزی جز روتظار رست؟ ار ورقع یا روتاانها شروع وم ش یم ،تنها راریه ارریم و ار رودیشااهها خ رهیم یاود .ارساات یثل عشااق که ومایهری رز زوادگ سااات .عشاااق کاه تنها چرخ ی خ را تا تنهای حجیمتر ش ا. یا که رو ودرشتیم یک ارییان یک با یک تنها گذرشتهریم و گذشتهریم بری! عشاااق یدرم اور ی شاا ا ،تا به چیزی که هن ز زراه وشااده رساات؛ وزایک شاا ا و تنهای ار رأس رین زودگ ، خ اش رر به شاعر ورگذرر کند و قلب تکهتکهی رو رر ربدی کند؛ یک ار ییان اور خ اش بچرخد تا شاعر ،یک رر ار رین ییان حس کند .یک که یثل شاااعر رساات ،یثل همین تنهای ،همین عشق. ارورقع بااازی هااای زباااو ار رین شاااعر وقش ی ثری ار شاااکلگیری فرم هندسااا ریفا کراهرود و ترجیعبندِ «یک ارییاان» رثر رر یکپاارچه به سااا ی رین فرم براه رسااات. بهعاارتایگر« ،یک ارییان» ارسااات یثل قلب تکهتکهی
فایل شعر /شمارهی هفتم 143 /
شااعر ار ط
رثر پخش شااده رست تا ی تی های بزرا به
خ اش رر کراه باشد خال
یقید ،پرروگتر ش ا.
یثل بسمان بعد رز باررن
بن یتصل ش ود و ی تی «یک ارییان
که حاال پرش کراه باشند رز شب
پاارییاو کراه یک
شا که پر شده باش
ار ییان ییدرن و با ین گذرشته ار ییان
رز سیاهترین تاریکش
که رز بتتگان اور یک خیابان
که ساعت ست پیش رز وروا روز
فاییل وزایک ک چهری
و س خته ب ای و ین ساخته ب ام با ت »
تازه برگشته رز جنگ
برری بقا و راریه ارشاتن ،همیشاه رییدی رست؛ ریا کجا؟ ار
که ایگر الش وم خ رهد»
رین ک چهی کلیشهری و یا ار تهن؟ رولن هراو! ریا بیا بین
رز ساطرهای باال اری یابیم که یعشا ق شاعر با عشق ،رین
او روتان زودگ رورج اررا؟ عشق ار حا چرخش رست؟
همان شده ،به ک چهری که همان زودگ روزیره رست پی ود
زودگ رز بین ی روا تا زودگ زراه شااا ا .ارسااات یثل
خ راه و ایگر ه س عاشااق ودررا تا یثل عشااق یدرم رز
عشاااق که رز واااحنه کنار ی روا تا رز جای ایگری وررا
واحنه اور ش ا؛ بلکه شاعر قلب تکهتکهی خ اش رر ار
واحنه ش ا! که رین یهم ،هم رره ار حا چرخش رست و
قلب جندهی یعشا ا ق بایند و به فرم «ویرریش یرگ» بد
هرچه شاااعر ب ق ی زود یعشاا ق ساا رر وم شاا ا! گ یا
شا ا! و با روکار خشاامش به «الت رر ی خ رسااتم چکار؟»
رساالت شاعر ار رین ییدرن پیااه شدن رست .پیااه شدن رز
روی بیاورا تا ار رین تخت خ رِ تهن با ساایخ و بتش و
زودگ ،رز عشق…
تیررودرزی به جان یعش قش ب رفتد.
«رییدی ب ا هن ز
«الت رر ی خ رستم چکار؟
که باراررت کند
رز بس که س ررخ س ررخ ب ا
یک ار ییان
حتا به ارا سیخ هم وم خ را
با ت باید ارییان ی گذرشتم
تا کاابش کنم سلطاو
ییان یا هیچ ویتت
یک ارییان
جز همین ییدرو
گ شت و گ جهی قفقازی
که ی ارو
که س خته باشد زیر بتش و تیررودرزی»
هن ز یاشینم اور بن اور ی زود که س ررت کند
رز شاااه ا و چناد تاأویل هاای رپیزوا بااال که بگذریم به
ت عابری ریا ین پیااهرم»
بساماو ی رسایم که حاال ررضاا شده و به سمت شب ار
همچنین الزم به تکر رست که ار سطرهای باال ،زبان(ییدرو
حا حرکت رست؛ به سمت حقیقت .حقیقت که به یعش ق
و ی ارو و ییاان و ار ییاان و )...خااوااایت تهن رثر رر
و طاعن به عشااق رساایده و بن رر ساایاهترین تاریک کراه
پرروگ کراه رسااات و فرم رثر رر طایع تر جل ه ی اهد ریا
رساات! شااب ،خ ا حقیقت رساات زیرر به هیچچیز وربتااته
فریاارس رین طایعت کیتااات؟ طایعت رین شاااعر ،رز بس
ویتات و یاهیت جهان یحت ِ ی ش ا .شاعر ویز با رینکه
خ ا رر به هر جا زاه رسات؛ کا ا شده و یثل شاعر ج رب
رز حض ر شب ار روج و عذرِ رست حقیقت بن رر پذیرفته
وگرفته رسات .ول باز ینفعل وم وشیند! رین بار سررغ خ ا
و واگزیر ح
بن ی چرخد .کت چه ی ارود شاید با سیخ
به جان خ ا رفتااه رست! «یک ارییان
شااعر رفته (فاواالهگذرری) ،رز خ ن و جان خ اش حر ی زود ،رز ساطرها .سطرهای که حاال پر شده رست رز ب ی
فایل شعر /شمارهی هفتم 144 /
عشق و زودگ .بنقدر پر که ایگر یثل همان بسمان بعد رز
که رین شعر رر به سمت بوارشیتم س ق اراه رست .ارورقع
باررن وقت خال شدن رست.
زبان ار شاااعر «ویرریش یرگ» وقشا ا یکمل رر ریفا کراه
«بین رین او سطر
رسات ریا حاال ار شعر تن ین به خ اِ س ژه بد شده و رثر
ب ی ت پیچیده»
رر به سمت تخیل زباو براه رست:
و ار وهایت ،شااعر پاسخش رر وم یابد و ایگر وقت رفتن رسات .شاید رز ار ایگری وررا ش ا .ارورقع رولن پاسخ
«تنوین»
وج ا ودررا و تنها چیزی که ی ج ا رساات یک اریره رست که همهچیز ح
بن ی چرخد.
هیچچیز رتفاق که ی رفتد رتفاقن ویتت
بیا یرگ چیزی جز اریره رساات که وه شااروع ی شا ا و وه
حتا به اویا که حتمن وم خ رستم
تمام؟ بیا چیزی جز روتظار رسااات؟ بیا یرگ همان زودگ ،
رتفاق ب ا
ار یختصات ایگر ویتت؟
باید برری قالن براررم
«پیچاودهری یرر
وقت برری بعدن ودررم
اور رین ییدرن
ورف ودررا وقتهای زیاای که ورفن ی ...
و ار وم بی
عمری ری ر خاوم برری فعلن ب ام
یثل شعری که هرگز ون شتم
یثلن به رسام عمرن سند وخ رام که خاومان ب سِمَت کنم
بیا رز رو شروع کنیم
هرکه با سمتهای ین برطر
شد
یا که بخر ودرشتیم»
ط ری طر
ار «ویرریش یرگ» تمای رتفاقها به یکدیگر بد شاادهرود
ار سطرهایم پیچ ی خ را
و وم ت رن رویدرای رر بدون ار وظر گرفتن سایر رخدراها
لطفن ودررا که هیچ هیچ ی برا
بررسااا کرا .ارورقع هر تکهری بهط ر جدرگاوه خ ا رر با
رلاته عمرن زیاا ویتتم زیاای و شتم
فرم ،رینهمان کراه رسااات و به رین اریره که وایش زودگ
بعدن یک ی بید و پاک ی کند چیزهای که ون شتم
ساات؛ طایعت بخشاایده رساات .بهعاارتایگر ،ررتااط رین
ار سمتهای سرگذشتم
رتفااقها ،سااااختار وشااااوهری ،ترجیعبند(یک ار ییان) و
ین رز لحاظِ خ ام خیل لحاظ شدم
ترکیببند (ساطر رو و بخر) به فرم هندس رین رثر کمک
بیه اه رزلحاظِ ایگر زن رر لحاظ ی کنم
کراه رست .تا شکل اریره ار تهن یخاطب یلم ستر باشد.
ب شک زیاا وا ام زیاای ب اود
تمای رین ررتااطها و رینهماو ساختار وشاوهری با ساختار
یثل خ اکش کران
فرییکِ رثر ،برری ت لید فضاای یتفکرروه ب اه رسات .فضای
یا یثل خ اکش کران
که ریروزه کمتر ایده ی شااا ا ،زیرر همانط ر که ار ربتدر
ار یثل خط کش کراه باشند جای جا کشیدهرم
شارح ارام هد
روال گم شده رست و ایگر کمتر کت
شد که روصافن ودررا که هیچ
جای اررز کشیدهرم
برری شاعر حقیق خطر ی کند .ول یک شاعر بوارشیتت،
که شکهای یختل
با ت جه به رینکه پیروی یرام و ار پ کتب شهرت ویتت
ار حر های که رز یطمئن شنیدهرم
هم رره به سمت بوروگارایتم قدم بری اررا و ت لید فضای
وقت یطمئنن ودررم
تاازه ی کناد بلکاه خ اش رر رز رین بالهات و زودرن جدر
که لطف برری بعدن وگهاررم
کند .ار شعر «تن ین» ویز با ریر بوروگارایتم روبهرو هتتیم
است به ساکِ لطفن ودررم
تشکیل ی اهد
فایل شعر /شمارهی هفتم 145 /
که بر ی های وتاتن بگذررم
رتفاق ب ا»
رز قایل زن قالن زیاا ارشتم
شاعر رز همان ربتدر با بیاو چند تأویل شاروع ی ش ا؛ بیا
قلان زیاا ودرشتم
رتفاق ورقعن رتفاق ست؟ و یا خ ایان خ رستهریم که رتفاق
ایگر با ش خ ودررم
باشد؟ رولن خ اِ اویا چط ر؟ «حتمن» وقش ار رین رتفاق
ش خ با ایگر ودررم
ارشته رست؟
یثل با هرچه هتت حسی خاو ارشتم
گ یا ار راریهی رین س ا ر ها ،شاااعر اریافته رساات که باید
با هرچه ب ا هتتِ خاو اررم
بیندهرش رر رز پشت سرش بایند .بیندهری که به «قالن» بد
حال به حال وم کنم بخشیدن
شااده و باید برری بن ،زیان یهیا کرا! ارورقع «قالن» یحتاج
وم گذررا حالم که یتت گذشته باشد رز ترسیدن
زیان رز اساات رفتهریساات بلکه «بعدن» رر ت جیه کند تا وش ا .
رز وم ترسم که سرهای وترس ارشت ینجر شد
وقت شاعر رز رین بیشتر ،ورفن ور
وترسیدو که ینجر به رین ترس شد
باید برری قالن براررم
ترس که رز ورقع وقت ی گذرا وقع وم گذررا
وقت برری بعدن ودررم
وم گذررا رز ورقعن جز ویتت
ورف ودررا وقتهای زیاای که ورفن ی ...
حااثهری که ار حا رتفاقن رست
ریا بین «قالن» و «بعدن» هم رره برری شاااعر «فعلن» وج ا اررا که ور
خاوم ی ش ا .خاوم که همان بویمای شاعر
رسااات؛ و بویماای که شااااعر وم گذررا رینیتش به خطر
نقد و بررسی
ب رفتد .زیرر ار رین گتاتتِ تهن -زیاو ،چارهری جز پناه تخیل زباو یک رز سااختترین فرمهای رساات که شاااعر باید رشارر
کایل به چهره و حتایت کلمات ارشاته باشد؛
بران باه خ ا ار جای ایگر ویتااات .ارسااات یثل همین زودگ ،همین رتفاق.
یعن زبان ،وقش رواال رر ار شااعر ریفا ی کند و فضااای
«عمری ری ر خاوم برری فعلن ب ام
س بژکتی یتهری برری یخاطب ی سازا .ار شعر «تن ین» ویز
یثلن به رسم عمرن سند وخ رام که خاومان ب سِمَت کنم»
با همچین فری روبرو هتااتیم .ارورقع شاااعر با جابجای
گ یا هیچکس ار رین گتاتت تهن -زیاو ،شاعر رر ررضا
کلمات
وم کناد و تنها چیزی که برری رو تتااال بخش ب اه همین
تن ینارر) ار جاایگااه و حاالت واایتعار ،یاهیت تازه به
ساطرهاسات .ساطرهای که یعشا قههای شاعر رر به بازی
بنها بخشاایده رساات؛ بهط ری که کلمات ار رین شااعر رره
ی گیرا و با ک له باری رز هیچ بری گراود .ار ورقع شاااعر،
ی روواد ،ساااخن ی گ یند ،اررری رحتااااس هتاااتند و
لطفن و روصااافن رر به واافحه اع ت ی کند بلکه وااشااند،
ی فهمند.
یثل یک بازی .بازیری که همین زودگ سااات و بدون بن،
ررکاان ،جمالت و رساااتفااه رز بنها (بخصااا
رین شاعر ،ارسات یثل یک حااثه رست .رتفاق که ی رفتد
رتفاق وج ا ودررا.
ول ار جای ایگر .ار جای که شااااعر خ رساااته رسااات
«هرکه با سمتهای ین برطر
وااایتعااار
باااشاااد چررکااه رگر چیزی جز رین ب ا رتفاااق
ط ری طر
شد
شد که روصافن ودررا که هیچ
یحت ِ وم شد و رتفاقن وا ا!
ارسطرهایم پیچ ی خ را
«هیچچیز رتفاق که ی رفتد رتفاقن ویتت
لطفن ودررا که هیچ هیچ ی برا»
حتا به اویا که حتمن وم خ رستم
رز فاواالهگذرری او سااطر باال که بگذریم با چهرهی شاااعر روبرو ی شاا یم؛ چهرهری که ار کلمات ،خ ا رر پیدر کراه
فایل شعر /شمارهی هفتم 146 /
رساات تا ار جای ایگری زیتاات کند بلکه زیان رر رزبوجا
عایل فکر خ اکشا با وضاعیت زودگ رش باشد ریا شاعر
بایند .بنقدر بایند ،بنقدر بچرخد و بنقدر وااشااد که کت
یطمئنن رر ب خیا وم شاا ا زیرر بهخ ب ی ارود که برری
ایگر بیاایاد و رو رر پاک کند .گ یا رین ترس رز زیان ،تهن
یاافتن علت ،ویازیند یاار تمام شاااکهاسااات همچنین رو
شااعر رر یالیخ لیای کراه رساات تا شاعر ،جهان رر ط ری
چیزی رز بیناده یااش ویتااات زیرر بینده ی شااااعر همان
جهان بچرخد ،ار رتفاق زیتااات
گذش اته رساات که ار فعلن ،ار حا رخ اران رساات ریا بیا
ایگر بررودرز کند .رطرر
کند و ار هیچ اواا خ ا بگراا تا شااید زیان است رز سر
ی فق ی ش ا؟
رو براررا؛ کتااا چااه ی اروااد؟ شاااایااد زواادگ ،همین
«وقت یطمئنن ودررم
فرررهاست.
که لطف برری بعدن وگهاررم»
«رلاته عمرن زیاا ویتتم زیاای و شتم
شااعر ار راریه رتعان ی کند که است به ساک لطفن ودررا
بعدن یک ی بید و پاک ی کند چیزهای که ون شتم»
کاه یطمئنن رر رز زرویهری ایگر جتاااتوج کند .بری! رو
ریا رین فررر تا ک ؟ تا ک شاعر باید یعش قههایش رر برری
ی فق وشد؛ ریا بیا پایان همین رست؟
خ ا باه بازی بگیرا؟ بیا باالخره وااید به رین رتفاق شاااک
«است به ساکِ لطفن ودررم
کند؟ بیا «تن ین» وااید و شته ی شد؟
که بر ی های وتاتن بگذررم»
«ار سمتهای سرگذشتم
بار ایگر شااااعر به یتااائلهی یعشا ا قههایش بازی گراا؛
ین رز لحاظِ خ ام خیل لحاظ شدم
یعشااا قاه هاای که قلا وا اود بلکه فقط ب اود .همچنین
بیه اه رز لحاظِ ایگر زن رر لحاظ ی کنم»
تاأکیاد ی کند که ایگر رز هیچ وظر شااا خ ودررا چررکه
گ یا شاااعر ار رین ساا ر ها بنقدر غرق شااده رساات که
ایگر وقت شک کران رست چررکه «تن ین» چیزی جز رین
هیچکس وم ت رود وجاتش بدهد .ارساات یثل خ اکشاا
ویتات .ارورقع «تن ین» روریت فرای سات که ار گتتت
کران که ار رر برری همه باز گذرشااته باشااد تا کتاا وررا
زیاان ،خ ا رر باه ار و ای رر ی زواد تا رز بن فررر کند .به
وش ا.
گذشاته سافر ی کند تا علت رین شکتتگ رر اریابد و ار
بری! خ اکشا ا همین رسااات زیرر زودگ چیزی جز رین
کاغذ خ اکش ی کند تا زوده بماود!
ویتت.
«رز قایل زن قالن زیاا ارشتم
«ب شک زیاا وا ام زیاای ب اود
قلان زیاا ودرشتم
یثل خ اکش کران
ایگر با ش خ ودررم
یا یثل خ اکش کران»
ش خ با ایگر ودررم»
شااعر کمکم شاعرش رر رز شاک به سمت یطمئنن ی برا؛
ترس رز زیاان ،رواگ اویای شااااعر رر یاهم کراه رسااات؛
یطمئن که یاار همین شکهاست؛ یطمئن که شاعر رر ار
چیزهاای رر که وج ا اررا ایگر وم خ رهد و چیزهای رر
خط کش ها زودرو کراه تا شاعر بزرای کند.
که وج ا ارشت رکن ن ی خ رهد .گ یا رین گتتت تهن -
«ار یثل خط کش کراه باشند جای جا کشیدهرم
زیاو ار کل زودگ شاعر پخش شده رست و هتت بن رر
جای اررزکشیدهرم
ارگیر سا رل کراه رسات که پاساخش ار س ر های ایگر
که شکهای یختل
تشکیل ی اهد
رست.
ار حر های که رز یطمئن شنیدهرم»
«یثل با هرچه هتت حسی خاو ارشتم
الزم باه تکر رسااات که هد ِ شااااعر رز یرتاط سااااختن
با هرچه ب ا هتتِ خاو اررم»
خ اکشاا با خط کشاا ،ی ت رود ومایش ررتااط تنگاتنگ
فایل شعر /شمارهی هفتم 147 /
شااعر بهررحت وم ت رود رز رین ترس اساات بکشااد و تنها چیزی که لحظهری رو رر به برریش ی رسااود شاررِ رست؛ شااررِ کلمات که شاااعر رر یتاات کند و ه ری ترس رز سارش بپرا .ترسا که رز وترسیدن زراه شده رست ،ارست یثال همان شاااکهای که رز یطمئنن .ترسااا که وقت رز ورقعیات ی گذرا ب ررزش ی شااا ا ریا همچنان ار جای ایگر حض ر اررا. «حال به حال وم کنم بخشیدن وم گذررا حالم که یتت گذشته باشد رز ترسیدن رز وم ترسم که سرهای وترس ارشت ینجر شد وترسیدو که ینجر به رین ترس شد ترس که رز ورقع وقت ی گذرا وقت وم گذررا» بری! شاااعر ی پذیرا که رین گتااتاات و رین ترس وج ا ارشااته و زودگ رش رر فرر گرفته رساات؛ و تنها کاری که رز اسااتان رو بری بید برهم زان زیان ار اویای کلمات رساات بلکه رره فررری برری خ ا است و پا کند. بهررست یتیح چرر یُرا؟ بیا روییان رو رر کشتند؟ خیر .قاتل ورقع یتااایح ،زیان ب ا .ارورقع روییان ،رو رر به وااالیب کشیدود و زیان جاوش رر گرفت .یتیح رستعارهری رز تمای روتاانهاست .قاتل ورقع همهی یا همین زیان رست .بری! شااااعر ،رین حااثهی رتفاق و یا به عاارت ایگر ،شااااوس زودگ کران ا ر یقابل زجر کشاایدن رر پذیرفته رست و بن رر ار فری خ اویژه باا زبااو بوروگارا به وااادر اربوراه رست: «وم گذررا رز ورقعن جز ویتت حااثهری که ار حا رتفاقن رست» همانط ر که شارح ارام شااعر بوارشاایتات شاااخصااههای یشاخص ودررا ریا ی ت رن ررجع به بن سخن گفت و یثا زا .ار «ویرریش یرگ» با فرم هندس طر
ب ایم که برری
تفکر ،فضاای خالق ت لید شاده رست و ار «تن ین» ویز با تخیل روبهرو ب ایم که سررسر زباو رست .ار رشعار سااه و ساااخی
ریروزی هم ،چنین بثاااری ب ی تااازگ اررا و
فرمهای بدیع به شاعررن پیشنهاا ی اهد .بهررست بیا شعر بوارشیتت چیزی جز همین پیشنهااهاست؟
فایل شعر /شمارهی هفتم 148 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 14۲ /
یافته رسات و با علم به وشاوهشناس ی ت رن چیتت جهان
انواع نشانه
و ار وتیجه هتااات یتن رر اریافت کرا ،به بیاو ایگر هر باور و رودیشااهری ی ت رود یک وشاااوه باشااد و هر وشاااوه ساح نوری
وربتته به وشاوهری ایگر رست. برری زریش رودیشه یا به سه رکن وشاوه ،ش
و تفتیرکننده
ویاز ارریم. هر باور و رودیشهری بنیاا یک وشاوه رر تشکیل اراه و حایل بگاه رساات ،پس هر چیزی که روگیزهی بروز تفتاایر ار تهن شا ا وشاااوه رساات .شااعر وشاااوهری یتعال ساات ،زیرر ب وهاایات یدل
اررا و به تعدرا یخاطبهای خالق برری
هر شعر تأویل و تفتیرهای یتعدای یمکن ی ش ا. پیرس وشااوهها رر به ساه بخش ومایهری ،شمایل و ومااین تقتیم ی کند که ار راریه هر یک رر بهط ر یختصر ت ضیح خ رهم ارا. نشانهی نمایهای: ییاان ار و یدل
رربطهری علت و یعل ل برقررر رسااات.
بهعن رن وم وه :اوا وشااان رز بتش رساات ،پس اوا علت و بتش یعل
بن رست.
نشانهی شمایلی: ورژهی وشااوهشناس ار رورخر قرن و زاهم ت سط فیلت پررگماتیتت بیریکای «چالز سندرس پیرس» ربدرع شد .ار حقیقت وشااوهشاناسا اروش بررسا وشاوههاست ،پیرس
وشااوههای شامایل ،بن استه رز وشاوهها هتتند که شااهت بین بنها پل ییان ار و یدل تقلیدی رز یدل
رساات .ار رین و ع ،وشاااوه
رست.
فرریند پیدریش وشاوهها ،شی هی االلت و بُعد عمل بنها رر ی را بررسا قررر ارا .به باور رو تمام رودیشااهها و هرگ وه فرریند یعناساااازی رر ی ت رن بربیده رز وشااااوه اروتااات. پیرس وشاااوه رر همچ ن تار و پ اِ همهی وگرشها ار وظر ی گیرا .بر رین رسااااس ،حیات هر اروشاا و حت ررتااط ییان روتانها به وشاوهها وربتته رست. «عل عادرلرضاااای » ار جتاااتاری پیرری ن وشااااوهها بُعد ایگری رز بن رر برری یا روشاان ی کند و پس رز گتااترش بن باه شاااعر ،ایدگاه تازهری رر پیش ی کشاااد .به باور رو وشااوهشناس یا سمی ل ژی ار همهی ربعاا هتت گتترش
نشانهی نمادین: وشاوههای ومااین االلت ییان ار و یدل
رز و ع قرررارای
هتااتند که و ع رربطهی ییان ار و یدل
ار رین وشاااوهها،
وه رربطهری یاتن بر شاااهت (هماوند وشاوههای شمایل ) و واه رربطاهری علت و یعل ل (هماوند وشااااوههای ومایهری) رست. وشاااوهشااناس ا ار شااعر به یا کمک ی کند تا پ به جهان اروو شاعر براه ،ع رلم یختلف رر ار شاعر کش
کراه و
فایل شعر /شمارهی هفتم 151 /
با رساااتفااه رز چیدیان وشااااوهها و رربطهی بین بنها تأویل
ورژههاا رر باا ورژههاای طناِ ،پ سااایده ،تیر و ارا برقررر
خ ا رر ارشاته باشایم .برری وم وه شااعری رز «سمیه
سااخته رسات .بازتاِ یرارِ و بینه رربطهری شمایل باهم
خا
ربررهیم » رر ی را بررس قررر ی اهیم:
برقررر کراهرود و بهو ع وم ا یکدیگر هتتند.
"خیا بینه تخت رست
بنابررین ار بررس ا وشاااوهشااناساایک ،اویای یتن شااعر و
یالفهری که ودررا ح رس
شاااعرهای ارون بن برری یا بشاااکار شاااده و فضااااهای
چرکتاِ رست
ینحصربهفرا رر پس رز خ روش شعر ار تهن پدید ی بورا
و ین که خ ربیدهرم الی واکای
که خ ا یدل های ب شماری رر ساب ی ش ا .تمام بنچه
چروک ی ش م
گفته شاد ،روشنکنندهی رین یطلب رست که شعر وشاوهری
خط ط که تزریق ی ش ا ار پ ست
خارقرلعااه با چندین جهان یتن رست.
س تفاهم ویتت تزریق که باش فرو ی روی ار بینه و طناب که ی کشدت بیرون پ سیده رست خال
وم ش ا رین تیر
رین اراها که ریخته ار رستخ رنهام بازتاِ یراربم ریا حایلهرم ی کند رین بینه" ار سطر رو شعر ،رز ایدگاه سمی ل ژی بینه و تخت وشاوه هتااتند که وم ا بیروو و وج ای یتااتقل اررود و ی جب رودیشاه یا تصا یری ار تهن ی ش ود .ار رین سطر بینه با ورژهی بعاد رز خ ا یعن «تخات» رربطاهری ومااین برقررر ی کند .بینه شااکل وااا
اررا ،زال و تخت رساات ،رز
جهت ایگر رربطهی ییان بینه و خیا شااامایل ب اه و بینه وم ای رز خیا روتانهاست. با بررسا و چیدیان وشااوهها ار رین سطر ی ت رویم چنین تاأویل کنیم که شااااعر با رساااتفااه رز رین ورژهها روعکاس وج ای خ ا رر اروغ و خیا ی ارود. ار سطرهای بعد ورژههای چروک ،تزریق ،خط ط و پ ست همگ وشاوههای هتتند که یدل
بنها پیری و فرس اگ
شااعر رست .ییان ورژههای چ ن خط ط ،پ ست و چروک رربطهری عقالو وج ا اررا .خط ط روی پ سات وشااان رز چروکیادگ و پیری اررواد و شااااعر باهخ ب ررتااط رین
فایل شعر /شمارهی هفتم 151 /
کممیت وکنیم تا بت رویم ار ک تاهترین لفظ بیشاااترین تأثیر و
ايجاز ،اِطْناب ،مساوات
یعنااا رر ینتقاال کراه و کیفاات و شاااتااه رر باااالتر باریم. ریجازی که ی جب رخال ار یعن و ساب ربهام ش ا ،ریجاز رئوف دلفی
«یخال» یاا «یراوا» واام اررا و به بن «تقصااایر» ویز گفته ی شا ا ،ریا ریجازی که یخل یعنای یقصا ا وااشد ،اررری ررزش بالغ رسااات و ار رواااطالح «ریجاز یقا » واییده ی شا ا .رین ریجاز بر او و ع رست« :ریجاز قصر» و «ریجاز حذ » .ریجاز قصار ساخن ک تاه و رسا رست که ک تاه بن رز حذ
ورژهها و جملهها پدید ویایده باشد.
اطناب: رطنااِ باه یعناای اررزگ ی ،حریرف و کشارر کران یاک یضاام ن ،به شااکل که رلفاظ بیشااتر رز یعاو باشااند گفته ی شاا ا .ار ورقع زیااهگ ی ،به اررزر کشااایدن یک یق له رست به شکل که خ رودن رثر یال بور ش ا و ار وتیجه بن رر رطناِ ی واییم .برربری لفظ و یعنا بتایار یهم رست؛ رگر لفظ و کالم بیشاااتر رز ررفیت یعنای رثر باشاااد به رطناِ رفتااه و یخاطب رز خ رودن رثر ختااته ی ش ا و ار وهایت بن رر پس ی زود که رین باع
ی ش ا کالم ،ب تأثیر ش ا.
رین وکته رر باید ار وظر گرفت که رطناِ با تط یل و حشا تفاوت اررا ،بدین یعن که رگر رطناِ ار یقام خ ا بنشیند، هنر رسات .ار تط یل و حش ،زیاای لفظ فایدهری ودررا و ریجاز ،رطناِ و یتااورت ،گ وههای یختل
راری یقص ا و
بیان یعاو تهن و یتااانده هتاااتند که رز یهمترین وکات رسااات که کالم رر بلیغ ،رساااا و ی ثیر ی ساااازا و بن رر به یقتضاای حا یخاطب ،یناسب با رح ر و ارخ ر ی ض ع بح
ی گرارود.
ایجاز: ریجاز به یعنای ک تاهگ ی و ار رواااطالح به یعنای «لفظ رودک و یعنای بتیار» رست که ار ک تاهترین کالم ،یفه م و یعنای بیشاتری یتااار ش ا .ریجاز به یا کمک ی کند که رز ت ضاایح رضااافات ار شااعر پرهیز کراه و کیفیت رر فدری
باع
بسیب زان به رثر ی ش ا.
متاوات: برربری لفظ و یعنا رر یتاااورت ی واییم که ار ورقع ییاوهی ریجااز و رطناِ رسااات ،یعن وه ریجاز اررا و وه به رطناِ اچار شاده رست ،بلکه بین رین او حرکت ی کند و اررری تناساب بین لفظ ،یحت ر و برربری کایل بین یضم ن و کالم رساات؛ بنابررین بهرودرزه حر
زان ،ارسااتگ ی و یتعاا
رفتار کران با یضم ن رول رر یتاورت ی واییم.
فایل شعر /شمارهی هفتم 152 /
که با بوروگارایتاام و رروتیتاام سااروکار ارشااته باشااد ،به
سرخوشی و لذتِ متن
روادوه تهن ینجر ی شااا ا ،زیرر یخاطب رر با فقدرن روبهرو ی کند که فاواالهی رین فقدرن رر تا فرهنگ یتعال پویان فرمانبر
تفکر پر ی کند؛ یاوند بثار «یارک اوساا» که طاقات تهن رفررا رر با رروتیتم پی ود ی زود و یا بثار پیشروی هر اوره که ار زیان خ ا یتن سرخ ش به شمار ی رفت. گ وهری ایگر که کمتر به بن پرارخته شااده؛ رینهماو لذت و سارخ شا رست ،یعن لذت و سرخ ش ار یک و شته بهگ وهری با یکدیگر ترکیب شا ود که روگار خ ا زودگ بر واافحهی کاغذ جریان اررا .ترکیب رین او ،رو رع یختلف اررا که به خالقیت تهن و یتنده وربتته رست. رکن ن یتن رز کتاِ «ایل گپ» رثر «عل عادرلرضااای » رر که ت ساط وشر کالج شعر ینتشر شده رست ،ورکاوی کراه و به شارح رینهماو لذت و سارخ شا ار رین یتن خ رهم پرارخت: متن 2۲ یعل م رسااات کاه خ ِ ی خ رواد ول غلط! و شااات
ار قرن حاضااار ایگر کلیات ،ررزش روفررای ودررود و ار رأس واااحناه جای خ ا رر به جزئیات اراهرود؛ یعن بن چیزی که وجه تمایز و یتندهری با و یتندهی ایگر ی ش ا تنها یرب ط به جزئیات رساات .یتأساافاوه با رینکه ار رابیات گل بالیتاات بتایار ررجع به ساارخ شا و لذت یتن بح شده رست ،رابیات فارس هن ز تعری
یشخص وتات به
رین او یفه م ودرشااته و تمای بح ها و و شااتهها پیرری ن رین ی ضا ع ،به شاکل سخن ثقل و ترجمهری ینتشر شده
و شااتههای شااما رین روزها اررا ای روهرم ی کند ،ری کاش شااما که رینهمه عمیق و پرفکر ی و یتااید رخالق رر هم رعایت ی کراید .ج رِ ارام قا
یتفکر و شتهرم ریا حتا یک یتن ودررم که ی رزین رخالق رر رعایت وکراه باشاد .ب شک رگر یک وفر ار رابیات یعاور ارشااته باشااید که رخالق بن یتااد عل عادرلرضااای سات. ررست بین شما کت هتت که بگ ید چرر با رین پاسخ ین یخال
رست؟! یارس2116
که تفکر خاو روی بن و رت وگرفته رست. «لاذت» باه بنچاه روتظار ی روا تا به وق ع بپی ودا گفته ی شا ا؛ یعن غ طهور شدن و خالو رز فرهنگ یأل که ار تهن ریجاا شاای و سرخ ش ی کند. بهعن رن وم وه :ارساتاوک «ساگ ولگرا» رز «وااق هدریت» یتن لذتبخش رست ،زیرر با اراههای رز قال یشخمشده، زودگ سگ ولگرا رر به تص یر ی کشد؛ ریا بن سرخ ش
ودررم که ارئم عمیق و
تا ییاوههای رین و شااتار ،تهن خ رونده با اراههای رز پیش تعیین شدهری ارگیر ب اه که بهیثابهی لذت رست ،ول بعد رز بن باا اراه هاای جادیادی که و یتااانده بن رر به ط ر واو شاااتهری تعری
کراه ،ارگیر ی شا ا ا که باع
ریجاا
سرخ ش ار یتن ی ش ا .یعن تا رورسط یتن با تعریف رز «رخالق» ی رجهیم که برری همه روشاان رساات ،ریا رز بن به
فایل شعر /شمارهی هفتم 153 /
بعد گارا و یتاانده واگهان ع ض شااده و تعری
تازهری رز
«رخالق» رر رررئاه ی اهاد و با رین اراه ی یتفاوتِ تهن ، سا ا رل رر یطرح ی کند که جناهی بشااانای زاری اررا تا خ رونده به ی تی
یقیدِ رین و شااته فکر کند و بن ی تی
رین رست که بهررست رخالق چیتت؟ ار ورقع بدون بن که و یتااانده عقیدهرش رر تحمیل کند، خ رونده رر ورارر به تفکر ی کند بلکه ار جریان رسااایدن لذت به ساارخ ش ا ار یتن فضااای یتفکرروه خلق ش ا ا؛ ارساات یثل خ اِ زودگ که ار جهان جزئیات ،سااینمای بیش ویتت.
فایل شعر /شمارهی هفتم 154 /
یتناسااب با خالقیت شاااعر و یا و یتاانده ی ت رن به تعدرا
مجاز
عالقههای یجاز رفزواه ش ا ا؛ برری روشاانتر شاادن یفه م یجاز و تشریح بیشتر عالقهها به یثا های رز بن ی پرارزیم: مریم زمانی
مجاز با عالقهی ج ئیه: ار رین و ع یجاز ،جزئ رز یک شا ا ،بهجای کل بن بهکار ی روا ،یجاز با عالقهی جزئیه کاربرا بتااایار زیاای اررا؛ بهعن رن وم وه :به شاعر «تاریز» رز «عل عادرلرضای » ت جه کنید: "ایگر رز هیچ زو ار بابل روریت وم کنم برج ین چه زوا یقیم رین سینهی س یری شدی زن بتری؟ چهقدر زیاا هر او س ی بینرلنهرین رر به هم اوخت ؟ و هرچه رر که ار ا ارشتم س خت " ار ساطر بخر رین رپیزوا رز شعر ،شاعر کلمهی ا رر بهکار براه رساات ،ارحال که ینظ ر رو رز ا ،تمام وج اش ب اه که عشاق ار بن وف ت کراه و عاشااق شده رست ،پس شاعر ار رین شعر ،جزئ رر بهجای کل بیان ی کند. مجاز با عالقهی کلیه: ار رین و ع یجااز ،کل رز یاک جز بهکار ی روا و بهجای بن ی وشاایند .بهعن رن وم وه :عل عادرلرضااای ار شااعر
یجاز یا شاای هی بیان یجازی ،عاارت رساات رز بهکارگیری کلماه و ساااخن ار یعناای باهجز یعنای حقیق خ ا ،ریا قطعن بین یعنای حقیق و یجازی ررتااط برقررر رسااات، وگروه یخاطب بههیچوجه وم ت رود ینظ ر و یفه م شاااعر رر اریافت کند .به رین رربط و پی وداهنده ،عالقه ی گ یند. یجاز باع
تصا یرساازی ار شاعر شااده و به همین الیل،
ی جب ی فقیت بیشاتر یا ار رسیدن به هد
سینمای یتن
ی شااا ا .یجاز عالقههای زیاای اررا که ی ت رن رز یجاز باعالقهی جزئیه ،کلیه ،حالیه ،یحلیه ،سااااایه ،بلیه و الزییه وام برا.
«چای سرا» رینگ وه ی و یتد: "ی زوم به ک چههای که ار سر اررم فکر ی کنم به بیدوت که ایر کراه چای که سرا شده " ینظ ر رو رز «ار سااار اررم» بخشااا رز تهن روسااات که خاطررت و رفکارش ار بن جا اررا. مجاز با عالقهی محلیه: ار رین و ع یجاز ،رسم یکان بهجای رفررای که ار بن یکان هتااتند بهکار ی روا ،رین و ع یجاز هم ار رابیات بتاایار یعرو
و پر کاربرا رست .بهعن رن وم وه :عل عادرلرضای
ار شعر «فرروته» رینط ر بیان ی کند:
فایل شعر /شمارهی هفتم 155 /
"فرروته اررا کمکم خ ایاو ی ش ا با یا یا پاریس رر به کش ر ایگری براهرود که اریا هم سیاهم کراهست؟ یاه به رین سیاه ک چ ل !" ار ساطر رو ،ینظ ر شااعر رز فرروته طایعتن یرام فرروته رسات ،همچنین رز جهت ایگری ویز ی ت رویم به رین ساطر وگااه کنیم؛ یعن خ ایاو شااادن فرروتاااه با یا ،ی ت رود جانبخش به بن و رستعارهی یکنیه بهحتاِ بید ،پس رین او برریه وزایک زیاای با یکدیگر اررود. مجاز با عالقهی آلیه: ار رین و ع یجاز ،ربزرر کاری بهجای خ ا بن بهکار ی روا؛ بهعن رن وم وه :ار شاااعر «ساااگها همه هم کارود» رز عل عادرلرضای : "گ ش ویتتم ایگر ودرها همه ورگیر اررود گاه فکر ی کنم که اهان زخم ست بر و رت که هرگز خ ِ وشده رست " شااعر کلمهی گ ش رر که ربزرر شانیدن رست ،بهجای خ ا شاانیدن بهکار براه رساات .هرچه کاربرا برریهها ار شااعری بیشاتر باشاد قدرت شاعری رر به ومایش ی گذررا و وم ا رین یتئله رر ی ت رن ار شعر عل عادرلرضای یافت.
فایل شعر /شمارهی هفتم 156 /
خ ب برری بنهاساات ،وقش خ رونده ار بفرینش یعنا ار
زبان و شعر
پایینترین ییزرن خ ا قررر اررا ،ریا ار یت ن راب همچ ن شااعر ،خ رونده باید با اقت و تأیل یعنای یتن رر اریافت کند و رره برری تأویلهای یتعدا باز رسااات .با ت جه به خ ان زندی
اسااتهبندی یاا شااده ،یاک بتااان ربهام ار یتن و یعنا رر یهمترین عنصر راب یتن ی ارود. رگر زبان رر به یثابهی ربزرری ار جهت برقررری ررتااط ار وظر بگیریم ،بنابررین رینجا با وظام زبان پررتیک سااروکار ارریم ریا رگر هد
پررتیک رر تا حدوای ار وظر ودرشااته
باشایم بنگاه بیان زبانشناسیک رهمیت ی یابد .بهترین یثا برری روشن شدن رین یطلب ت جه به زبان شعر رست. زبان پررتیک رز بیرون و ار ررتااطهاست که یعنا ی یابد ریا زبان شاعر یعنای اروو اررا و رز ارون خ ا یعنا ی ش ا یعن رز گتاترهی یعناشاناسایک و وشااوهشناسیک یتدرو خارج رساات .شااعر رره برری رهای رز زبان روزیره و رساایدن به فررزباو رساات؛ بنابررین بح
رسااتقال زبان
شاعرروه یطرح ی ش ا. طاق وظر یاک بتان ،شعر جناههای عاطف زبان یعیار رر ار خدیت خ ا ی گیرا بهعالوه رو ار بح
یعناشاناس شعر
رین وکته رر یطرح ی کند که وظام یعناشااناسایک ورژهها ار شاعر همان وظام ار و یدل ل بشنای زبان یعیار ویتت .به زبان شاااعر با زبان هر روزه یا زبان طایع تفاوت اررا. یاک بتن کیمیا زبان راب و وظام زبان عمل که عناور زبان ار بن یتتقل ویتتند و تنها جناهی ربزرری اررود ،تمایز قائل شااده رساات .رگر یت ن رر به او اسااته تقت ایم کنیم ،اسااته وختات یتنهای هتتند که تنها پیای رر به اور رز هرگ وه پیچیدگ روتقا ی اهند .اساتهی اوم ریا یت و هتتند که پیچیدگ و اشاا رری زبان جز ریتیازرتشااان یحتاا ِ ی شا ا .زیاو که شاما یت ن استهی وختت رر ی خ روید، وتات به زبان ت جه ودررید و زبان رینجا تنها یک وسیله رسات ،ریا هنگام خ رودن یت ن اساتهی اوم زبان حض ری زواده اررا زیرر خ رونده رر ورارر به رودیشااایدن ی کند. همچنین ار یت ن اساااتهی وختااات که یت ن علم یثا
همین االیل یاک بتاان و فریالیتااتهای روس ا ترجمهی شاااعر به زباو ایگر رر وایمکن ی اروند؛ زیرر ار بح ترجمهی شعر ،تأویل یترجم رز ورژه برگرارن ی ش ا و رین با خ ا ورژهی رواال یتفاوت رساات ،بنابررین ار ترجمه خ رونده با شاااعری تازه ی رجه رسااات زیرر که طاق وظر یاک بتاان ورژه رر باید همچ ن خ ا ورژه ار وظر گرفت وه بهعن رن چیزی که به خارج رز زبان االلت اررا. یعنای شعر جز ار خ ا بن وج ا ودررا ،رلاته رین بههیچوجه به یعنای واایده گرفتن ارونیایههای رثر ویتاات ،پس برری رسایدن به شااناخت ارونیایهها باید رز خ ا شااعر شااروع کنیم وه رز چیزی که خارج رز بن رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 157 /
شا ا .رسط ره رر ی ت رویم وقلکنندهی سرگذشت قدس و
اسطورهشناسی
یین ی بدرویم که روریتگر ورقعهری ار زیان بغازین رست. ار حقیقت رسااط ره به یا ی گ ید که چه چیز پدید بیده، ی ج ایت یافته و هتاات خ ا رر بغاز کراه رساات ،یعن خ ان زندی
رساااطیر وروا و اخ های گ واگ ن ،واگهاو و فاجعهبییز عنصر یین ی ار عالم رر وو
ی کنند.
ف ررن عناوار یین ی ،عالم رر ی سازا و بن رر به شکل که ریروز هتت ار ی بورا .بر رثر یدرخالت ی ج ارت یاف ق طایع یا همان عناواار یین ی رساات که روتااان بهو ا رت بنچاه ریروزه هتااات ،اربیاده؛ یعن وج ای ییروده که وااحب جنس و فرهنگپذیر رست .ح راث که ار رساطیر وقل ی شا ود به یثابهی ارستاو ورقع تلق ی ش ود؛ زیرر به ورقعیتها بری گراود و ینطق رر اواا ی کنند. رسااااطیر گاه ارساااتانهای رر روریتی کنند که بهراهر ح راث تاریخ هتااتند ریا بنچه ار رین روریتها رهمیت اررا وااحت تاریخ بنها ویتاات بلکه یفه ی رساات که برری یعتقدرن بنها اربراررا .به بیاو جهانبین روتااانها و همچنین و ع وگرشا که به خ ا ارشاتند رر وشان ی اهد. رلاته تاریخ ویز ی ت رود به رسااط ره بد ش ا ا و رساااطیری ویمه تاریخ به وج ا بیند. باید ت جه ارشاات که رسااط ره با فابل و رفتاااوههای که رعمال خارج رز عاات ار قهریاوان بنها ایده ی شااا ا تفاوت اررا. تعریف اسطور : رساط ره ورژهری یعرِ رست که رز ورژهی ی واو هیتت ریا به یعنای جتتوج ،بگاه و ارستان گرفته شده رست .ار زبانهای رروپای برری روشاان شاادن یفه م رسااط ره رز بازیاودهی ورژهی ی واو ییت س به یعنای قصاااه رساااتفااه ی کنند .ییت ل ژی ویز ریشه ار رین ورژه اررا. یافتن تعریف برری رسااط ره که قابل فهم برری همهی رفررا و همچنین ی را قا
یتخصاااصاااان باشاااد ،بههیچوجه
کاربساو ویتت؛ بنابررین وم ت رن تعری
جایع یافت که
تمام کارکراهای رسط ره ار ج ریع بدوی تا ریروز رر شایل
دلی آفرین
اسطور :
روتااان رز ربتدری حیات خ ا تا به ریروز هرگز قائم به ترت وا اه و همیشه وج ای بسماو رر ار ورکنش به وات رو های خ ا بفریده رساات .ار رینجا وهایت قدرت تحلیل خ اش رر وشاان ی اهد ،روتان خدریان رر خلق ی کند تا به هنگام ح راث واگهاو و رویدرا چیزهای که وتات به بنها اروش ودررا ،به رین یخل ق خ ا پناه بارا و خ ا رر تتکین اهد. رین خدر که ساااختهی تهن خیا پرارز بای ساات تمای قدرتهای خارقرلعااه رر اررا ،به عاارت رسااط ره تجتاام رحتااساات روتاان رست بهگ وهری واخ ابگاه برری کاهش
فایل شعر /شمارهی هفتم 158 /
اراهای رعتررض وتات به ری ری که برریش وایطل ِ رست یا وتات به بن اروش ودررا .رز طرف باید اروتت که تکررر رین ارساااتاانهای خیال سااااب برگزرری بیینهای این ی شااا ا و ار وهاایت به بنها رعتاار و ورقعیت ی اهد. رسااط رهباوررن هم رره رسااط ره رر به یثابه حقیقت تص ا ر کراهرود. فاید ی اسطور شناسی و اسطور زدایی: رسااط رهشااناساا وهتنها روشاان کنندهی بخشاا رز تاریخ رودیشااهی روتاااو ،بلکه روشاا برری ارک بارِ و رفتار ج ریع رست .باید رین وکته رر اروتت که رسط ره رز زودگ روتان ریروز بههیچوجه رخت برواتته رست ،بلکه حض ری پُرروگ اررا .باید رین وکته رر ار وظر ارشااات که کارکرا رسط ره ار زودگ ریروز تغییر کراه رست. روتااان ریروزی اریافته رساات که ایگر رساااطیر پاسااخگ ی ویازهای رو ویتااتند و ت جیه برری علل وقایع به اساات وم اهند ،پس ریروزه یا با رساااط رهزاری ار رایان و یا شا خ با یذرهب ی رجهیم؛ برری وم وه :ار کشا ر هند ار هر لحظه شاهد ت لد بیینها و یذرهب جدید هتتیم. ار شاعر ریروز و فلتفه رشخاو چ ن «ویچه» ویز رسط ره حضا ری یتفاوت یافته رسات؛ برری وم وه« :ویمای شیج» با رساااط رهزاری ار شاااعر قاعدهی تررزوی رر باطل کراه، ساپس شاایل رز ویما رساط رهزاری ی کند و بعد رز شایل ویز رین جریاان راریاه اررا ،لاذر یاا ار شاااعر یاادرم با رسااط رهزاری ی رجه هتااتیم .رابیات تنها با رسااط رهزاری ی ت رود خ ا رر و کند و هر شااعری بعد رز و شااته شاادن قطعن کهنه خ رهد شااد ،پس تمام بنچه شاااعر ار ایروز و شته وتات به بنچه ریروز ی و یتد کالسیک رست ،زیرر رساط رهزاری با یا یعاوار رسات ،ار وتیجه رابیات کنشا ضااد رسااط ره اررا و هر تصا یر تازهری که خلق ی شا ا، رسط رهزاری رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 15۲ /
پی ود اررا و رز س ی ایگر با بهکارگیری برخ رز عناور،
رئاليسم جادويی
به قصهها ،ارستانهای عاییاوه و رسط رهری وزایک ی ش ا. ارورقع رئالیتم جااوی و ع یکتب راب رست که با وج ا عناور تخیل ،ارستان رر بهو رت خشک و ب روح رررئه مهدی نادری
ی اهد و رینگ وه شناخته ی ش ا .بتیاری رز و یتندگان بیریکای التین به رین ساک ی و یتند که شناخته شدهترین بنها «گابریل گارسیا یارکز» رست .ریشهی رین روطالح به اهه 1۲21بری گراا .هنگای که «جرج ل ییس ب رخس» برژروتین
برری ت وی
رفتاوهها و قصهها رز رین ساک
رستفااه ی کند .رین ساک برری ت وی
بثار و یتندگاو
یثل گ وتر گررس بلماو ،جان ف لس روگلیت و همچنین ژوزه سارریاگ ی پرتقال
ویز بهکار ی روا .همانط ر که
گفته شد و یتندگان ساک رئالیتم جااوی ح راث ارستان رر به شکل رئا و طایع
رررئه ی اهند .ول
برری بیان
جزئیات ت ویف رتفاقات ارستان ،بنها رر با عناور تخیل و رؤیا یاوند و با ی رای رز ررزها و رفتاوهها همرره ی کنند؛ که ی ت رن به «ودسا تنهای » یارکز و رتفاقات غیرطایع و رفتاوهورر بن رشاره کرا ،همچنین ریان «ک ری» رثر ژوزه سارریاگ که ار بتتری ورقع و رئا با یکانهای ورقع و ار زیاو حقیق شاهد رتفاق هتتیم که وهتنها طایع ویتت بلکه ار بتتری رز ریر جااوی ار یتن ره ر ی کنند ،یعن ی رجهشدن جایعه با یک ک ری همگاو برخال
وابینای
و ورگیرارر که
طایع و ورقع فرا ک رشده همهجا رر
سفید ی بیند. رئالیتم جااوی یک رز شاخههای ورقعگرری (رئالیتم) ار یکتبهای راب رست که ار بن ساختارهای ورقعیت اگرگ ن شده و اویای ورقع ریا با روربط علت و یعل ل خا بفریده ی ش ا .ار ارستانهای
خ ا
که به ساک ورقعگرری
جااوی و شته شدهرود ،تمای رویدراها طایع رود ریا یک عنصر جااوی و غیرطایع ار بنها وج ا اررا .رئالیتم جااوی بیشتر ار کش رهای جهان س م رریج رست و رو لن به وام کش رهای بیریکای التین شناخته ی ش ا؛ که رز یکس با بیان حقایق و ورقعیتهای جایعه با یکتب رئالیتم
یک
رز علتهای رستفااهی و یتندگان رز ساک رئالیتم
جااوی
رر ی ت رن تاثیریپذیری بنها رز رویدراهای
رفتاوهری و رسط رهری اروتت که ار بتتری رئا و ریروزی وشتت ی کنند و یفاهیم رینزیاو
رر با ی لفههای
ارستانهای کهن رررئه ی اهند تا یخاطب ،رین وقایع غیرطایع رر بهیثابه وشاوههای ار یتن رئا ی را تحلیل ساختاری قررر اهد.
فایل شعر /شمارهی هفتم 161 /
به هرکه هر چ رز ییان رزها به جمع تاها رفت»
آرايههایِ بيرونی و درونی
ار رین او سطر تناسب بوری (لفظ ) ییان کلماتِ (اربهار، ساار ،ار ،هر) طنین ی ساایقیای زیاای رر ار سااطرها ریجاا کراه رساات .تکررر وااایتهای (ا /ر /ه) و یص ا تِ (ر) ار نوید اِستاک
رین سااطرها ،به ی ساایق اروو و ساااختیندی بوری بن رفزواه رست و باع
گ شو رز شدن سطرها هنگام خ روش
شده و سرعت خ روش رر زیاا کراه رست. وم وهی اوم سطری رز «فروغ فرخزرا»: «چگ وه سایهی سیاه و سرکشم رسیر است بفتاِ ی ش ا» تکررر ورج (س) ساااب ریجاا هاری و و ی زیکِ اروو ار رین سطر شده رست« .سایه» رستعارهری رز تاریک و عصیان رست و «بفتاِ» ومااِ روشنای که ار رین سطر بین «سایه و بفتاِ» تناقض یا تضااااا رتفاق رفتااه رسااات .بین «سا اایه، سرکش ،رسیر» تناسب یعنای زیاای ریجاا شده رست. برریهها به او استه تقتیم ی ش ود -1 :لفظ -2یعن ی اسااتهی رو بر پایهی تناسااب بوری (لفظ ) ییان ورژهها بهوج ا ی بید و اساتهی اوم بر پایهی تناسبهای یعنای بین ورژهها شکل ی گیرا. رو رع برریههای لفظ عاارترود رز: -1ورجبرری -2سجع -3ترویع -4جناس آرایه ییتت؟ به تناسبهای بوری (یعنای ) گفته ی ش ا که رعایت بنها ار رابیات بر زیاای و جناهی هنری رثر ی رفزرید. آرایهیِ درونی: کیفیت رسااات ار زبان که رز هموشاااین ،یجاورت ،ترکیب روا رت ورم ،رورن و خ شبهنگ حاواال ی شا ا .ترتیب قررر گرفتن رلفاظ و ورژهها ار رین حالت بهگ وهریساات که ورژهها ب هیچ سااکته و رشااکال روی هم قررر ی گیرود و زباو ورم و بهنگین رر ریجاا ی کنند. بهعن رن وم وهی رو :به سطرهای رز شعر «رو کم کن » رثر «عل عادرلرضای » ی پرارزم: «و اربهار تا سر یک رز رهال ار اوباره برگشتیم
هر کدرم رز رین برریهها به چند استه تقتیم ی ش ود ،به هر کدرم با تکر وم وهری شعری ی پرارزم: -1واجآرایی: به تکررر چند ورج (واایت یا یص ت) ار شعر یا وثر گفته ی ش ا ا ،بهگ وهری که باع
ریجاا هاری و یا خ شبهنگ
شدن شعر یا وثر ی را وظر ش ا و ار تهن باق بماود .وقت ورجبرری بیانگر و یاابور وادری خاو ار طایعت باشد، به بن «نغمهی حروف» گفته ی شااا ا .ورج به او اساااته تقتیم ی ش ا: )1یص ت (ودرارر) :یص تِ ک تاه و یص تِ بلند یصا تِ بلند :شاایل «ب -ری -رو» و یص تِ ک تاه :شایل «َ
ُ » (فتحه ،کتره ،ضمه) رست.
فایل شعر /شمارهی هفتم 161 /
)2واایت (ب وادر) :حروف که یصا ت وااشاند ،وایت
کلماتِ «خاک ،پاک /ین ،زن /زرو ،چاق /شاااررِ ،خررِ»
هتتند؛ یاوند ر ،ن ،ک ،گ ،و...
باهم برربر و هموزن هتتند و ساب ریجاا ترویع شدهرود.
بهعن رن وم وه به ساااطرهای رز شاااعر «یاگریه» رثر «و ید رِستاک» ت جه کنید:
-4جناس:
«یاارم گریه /یثل ربر همتااایهی پشاات /که زرر ی زود تا /
هنگای که و یتاانده یا شاااعر ار و شااتهی خ ا کلمات رر
پدر ار گریه ی یى»
ی بورا که ار راهر «همبهنگ ،همودر ،هموزن و یکسان
تکررر وااایتهای (م ،ر ،ی) و یصاا تِ (ر) ار رین شااعر
ار و شتار» ،ریا ار یعنا و یفه م باهم رختال
ساااب خ شبهنگ شاادن بن شااده رساات ،با ت جه به رین
به بن جناس ی گ یند.
وم وه به ورجبرری ار رین سطرها پ ی بریم.
جناس به او اسااته تقتاایم ی ش ا ا :رل ) جناس تام ِ)
ارشته باشند،
جناس واقم -2سجع: باه کلمات که ار پایان او جمله ،او عاارت یا او یصااارع
الف) جناسِ تام:
بوراه شااا ود و باهم «هموزن یا ار ورج پایاو یکساااان
زیاو رتفاق ی رفتد که او کلمهی جناس ار تلفظ یک ،ریا
باشااند» گفته ی شاا ا .بهعن رن وم وه به سااطری رز شااعر
ار یعنا یتفاوت باشند.
«بو شکا» رثر «یهدی وااری» ت جه کنید:
به وم وهی زیر رز شاعر «شعاان ب یُخ» رثر عل عادرلرضای
«تلم ت ی اوا زیر روگشااتهات /ی س ا هم که ودرشاات
ت جه کنید:
رین ت ررت»
«خ رهررن ار ک فه یتااجد غاار ی اراود /و جای ساالمان
ار او سااطر باال ورژههای «روگشااتهات و ت ررت» سااجع
فارس
یحت ا ِ ی ش ا ود ،چ ن ار ورجهای پایاو (هات ،ررت)
ورژهی «ی اراود» ار رین سطرها او یعنا اررا :ار سطر رو
یکسااان و همبور هتااتند و رز یک هجای کشاایده تشااکیل
به یعنای «پاک کران یا زاوان» رساات و ار سااطر اوم به
شدهرود.
یعنای «ک ن یا کُس اران» رساات .رین وم وه یا رر با «جناس
به عممار ی اراود»
تام» بشنا ی کند. -3ترصیع: به کلمات که ار او یصاارع یا او جمله ،ار وزن و حرو ِ
ب) جناسِ ناقص:
پایاو یکسان ،غیر رز کلماتِ تکررری ،بقیهی کلمات برربر
وقت او کلمااه ار حرو
باشااند ،ترواایع گفته ی شاا ا .به وم وههای زیر رز شااعر
(یصاا تهای ک تاه) یتفاوت باشااند .بهعن رن وم وه :گِرا،
«ترور» رثر عل عادرلرضای ت جه کنید:
گَرا /یَرا ،یُرا /تَن ،تُن /سَر ،سُر /کَر ،کُر
«رز اور
پدرت رر خاک کن /رشاااکهای یاارت رر پاک
کن
رز اور»
آرایهی معنوی:
«رجرری جای خال ین /ار بغ ش چند زن رست» «یرگ
به سا گم وشاتته چار زرو /به زودگ ین ایگر
کمک وم کند چاق » «که ایگر شررِ ودررا /و زخم
برربر ،ریااا ار کتاااره گااذرری
یک رز برریههای راب که ار رابیاتِ کالسیک ریررن و جهان کاربرا زیاای اررا «یررعاتِ وظیر (تناسب)» رست .رز بوران او یاا چناد ورژه ار یاک جمله یا بیت ،که ار خارج رز بن
که عمق خررِ اررا»
جمله یا بیت بین بنها ررتااط خا
وج ا ارشااته باشااد،
فایل شعر /شمارهی هفتم 162 /
تشااکیل ی شاا ا .همانط ر که تضااااها یا شااااهتها ار ح زهی بورهای زبان ی سااایقیای باع خا
ریجاا وااادرهای
موسیقیِ کناری: برخال
ی سیق بیروو که ار سرتاسر بیتهای یک شعر
ی شا ا ،همین تضااها و تشابهات ار ری ر تهن و
وج ا اررا و رحتااس ی ش ا ،ی سیق کناری ار ساختار
یعنای ،ی سااایق یعن ی رر پدید ی بورا .بدیع ،تضااااا،
ی سااایقیای شاااعر تأثیرگذرر رسااات ریا ار تمام بیت قابل
طااق ،تشااایه ،ریهام و ...وم وههای رز رین ی ساایق یعن ی
یشاااهده ویتاات .یاوند «قافیه و رای » ار یک شااعر ،رز
رست.
وم وههای ی سیق بیروو رست. بهعن رن وم وه به او سطر زیر رز شعر «گ شهای بتتهی یا
آرایهی بیرونی: به ق رعدی که ار شااعر باع
رر گ ش ی اهد» رثر عل عادرلرضای ت جه کنید: ریجاا فرم و وزن شااعری یا
عروضا ی شا ود ،برریهی بیروو گفته ی ش ا .رین برریه بااع
ریجاا ی سااایق بیروو ار شاااعر ی شااا ا .تمام
شاعرهای که بر وزن «شااهنایهی فراوس » سرواه شدهرود رز وظام بوری سااااختاریندی پیروی ی کنند که ی سااایق بیروو رر تشکیل ی اهد. باه وم واههای زیر که رز کتاِ «رین گربه ی عزیز» رثر عل عادرلرضای بوراه شده رست ،ت جه کنید: «تنها ت بر ای رر رین غارها یرر وکشید» تَن /ها /تُ /بَر /ای /ور /ر /رین | غار /ها /مَ /رر | نَ/ کِ /شید _ _ _ U U _ / U_ U_ / _ U _ _ / _ U وزن سطر :یتتفعلن یتتفعلن فاعالت یفتعلن «یکگ شه رز روسریرش رر باا ی بَرَا» یاک /گ /ش /رز /رو /سَ /ری /یش /رر /باا /ی / َِ /رَا _ _ U_ U / _ U_ _ / _ _ U_ / _ U وزن سطر :یتتفعلن فاعالتن یتتفعلن فَعل ار وم وههای باال سطرهای ی زون و شته شدهرود که اررری ی سیق بیروو هتتند.
«روی ی ج که روی خ اش رفتااهست
ریتتااهریم /و
به رین ررای گ شاراهریم» ورژههای «ریتاااتااهریم ،اراهریم» ار رین ساااطر باع
ریجاا
ی سیق کناری شده رست و قافیه هم یحت ِ ی ش ود.
فایل شعر /شمارهی هفتم 163 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 164 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 165 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 166 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 167 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 168 /
فایل شعر /شمارهی هفتم 16۲ /
فایل شعر /شمارهی هفتم 171 /
وقتى خطر ی کنى ،خطا هم چاشنى کار ی ش ا .یا رز خطا
_11کاوا سخنررو های عل عادرلرضای
وم ترسایم و خ ِ ی ارویم رگر رشاتااه وکنیم یحا رساات
pUCzlE۳https://telegram.me/joinchat/DcC HuDjFvPPpDFw _11کاوا کارگاه شعر عل عادرلرضای
گایى به پیش برارریم ،بتیار سعى کرایم که ب وقم باشیم ریا رشتااه یثل رتفاق رست ،یىرفتد! پس هن ز یثل همیشه رز پیشنهااهاى شما رستقاا یىکنیم .با یا ار تماس باشید: collegepublisher@kalejsher.com filesher@kalejsher.com چنااوچاه یایلید یطالاتان ار یجله فایل شاااعر و یا ار وِ ساایت کالج شاعر ینتشار شا ا ،بن رر به ریمیل زیر ررسا کنید:
https://t.me/joinchat/AAAAAEGNFFSxnA Rq_Qhmrg _12کاوا سمینارهای کالج dbzEeK۲https://t.me/joinchat/AAAAAEG Eg9XUZFI _13کاوا کالج شعر ار ی تی ِ https://www.youtube.com/channel/UCRXer qyVzr_A6CmDLmalXPD _14کاوا کالج شعر ار بپاررت
Rooz@kalejsher.com
http://www.aparat.com/Kalejsher _15کاوا کالج شعر ار ساوود کالوا
رگر یاایالریاد باه یا بپی ودید یا ایگر تریا نهاىیان رر ار
https://soundcloud.com/kalejsher _16فیتا ک کالج شعر
استرس ارشته باشید ،به لینکهاى زیر رج ع کنید: وبتایت کالج شعر عادرلرضایى www.Kalejsher.com -1روزوایه_شعر /http://kalejsher.com/wordpress -2ررای کالج شعر http://myradiostream.com/mobile/abdolreza eicollege -3گروه کالج شعر ار تلگررم EGg7MprT6https://telegram.me/joinchat/B wOSKwHDA0C-A -4خارهای یرتاط با کالج شعر /https://www.instagram.com/aliabdolrezaei -5وفحه کالج شعر ار رینتتاگررم http://instagram.com/kalej.sher -6وفحه ی ررای کالج شعر ار رینتتاگررم /https://www.instagram.com/radiokalej _7وفحه ی فایل شعر ار رینتتاگررم Www.instagram.com/file.sher -8کاوا عل عادرلرضای https://telegram.me/aliabdolrezaie -۲ارول ا پنج شماره ی یجله فایل شعر http://kalejsher.com/magazines.php
https://www.facebook.com/abdolrezaei _17ت ییتر https://twitter.com/Abdolrezaei _18ربات یجم عه بثار عل عادرلرضای Tlgrm.me/aliabdolrezaie۱bot
فایل شعر /شمارهی هفتم 171 /