Benchmarkverspanen 2022 De verspanende industrie: Er ismeer tussen spilen bedrijfseconomisch rendement Vakmensen boeien enbinden isde uitdaging voorde sector die moet digitaliseren.
De verspanende industrie produceert meterslange en soms wel tientallen tonnen zware componenten, maar ook complexe, hightechonderdelen van enkele millimeters lengte, waar metnauwkeurigheden tot enkele duizendste millimeters en minderfeatures in zijnaangebracht.Ditschetst de veelzijdigheid inmarkt, producten opdrachtgevers, die ook tot uitdrukkingkomt in de variatie aan bewerkingstechnieken. Misschien is dit wel de reden waarom er weinig gegevens over de sectorbekendzijn. Duizenden bedrijven beschikken over conventionele en vooral CNCfrees- en draaimachines, maar zijnze hiermee een verspanend bedrijf?
Het onderzoek is een initiatief van Koninklijke Metaalunie, die5 brancheorganisaties kent waarvoor verspanen core business is, stichting OOM, de opleidings- en ontwikkelingsorganisatie voor de metaalbewerking, en het vakblad Made-in-Europe, dat zich specifiek richtop highend CNCtechnologie en additive manufacturing. Eind 2021en begin 2022hebben zijverspanende bedrijven uithun achterban benaderd meteen online vragenlijst. Hun antwoorden op de 37 vragen zijnvervolgens getoetst in diepte-interviews met bedrijven. Dit rapport vat de belangrijkste uitkomsten samen.Voor OOM bieden de uitkomsten aanknopingspunten om gericht activiteiten te ontwikkelenop het opleiden van bestaande en nieuwe medewerkers. Voor Koninklijke Metaaluniegeven de cijfers inzichtin de thema’s die spelen en waar methet platformTeqnow accenten gelegdkunnen worden. En voor hetvakblad Made-in-Europe gevende resultaten inzichtin de thema’sdie de ondernemingenbezighouden en op welke vlakken méér aandacht gevraagdis. De uitkomsten moetenechter vooral ondernemers en hunmedewerkers in deze sector inspireren. Wantde veranderingen gaan zowel op technologisch, bedrijfseconomischals sociaal vlak hard. Gezamenlijk metde brancheorganisaties moetener oplossingen ontwikkeld worden, waarmee de sector kan inspelen op de veranderingen op het vlak van technologie,de markt alsook vakmanschapen medewerkers. Tot slot een woord van dank aan alle bedrijven die de moeite hebben genomen om alle vragen te beantwoordenen mee te werken aan interviews. Dankzij hunmedewerking ontstaat er nu inzicht in de trends en de knelpuntendie in deze sector spelen.
Inleiding De verspanende industrie: vannano totmeters Benchmarkverspanen 2022/ 2
Verspanenis eenessentiële bewerkingstechnologievoor deNederlandse industrie. Het frezenendraaien,detwee meest gebruikteverspanende technieken,zijn onmisbaar.Of hetnu eenscheepswerfisdie eenas moetvervangen; een fabrikantvan medische apparatuurof implantaten; het spuitgietbedrijf dat duurzame verpakkingen produceertof machinebouwers in dehalfgeleiderindustrie: componenten gemaaktmetverspanende techniekenzijn onmisbaar voordefunctionaliteitvan veelsystemen.
IndezeBenchmarkverspanen wordtgekeken naar bedrijven die frezen en draaien: verspanen moet de kernactiviteit zijn. Voor sommige bedrijven is dit de belangrijkstebewerkingstechnologie; voor andere is het een onderdeel van het totaal, maarwel essentieel. Deze Benchmarkverspanen 2022schetst de status quo van deze bedrijvenop een aantal essentiële terreinen,als vervolg op de Benchmarkverspanen 2017.Nietomer absolute kengetallen aan te koppelen, wel om bedrijven met behulp van cijfers inzichtte gevenin wat er bij hunbuurmangebeurt, zodat ze zichzelf daarmee kunnen vergelijken.
De flexibele inzetbaarheidvanmedewerkerskomtzowel het bedrijf alsde medewerkers zelften goede,merkt SaskiavanDijk–Nije, GeneralManagervanNijdra Group. “Het werk vooreenbepaaldeklant kanin eenmaandwel eensgroeien. Danzijn weonwijs geholpen door de flexibiliteit. En je houdtvoorde medewerkerszo hetplezier in hetwerk hoog;de meesten vinden hetleuk eensiets anderstedoen.” Nijdra hanteert dezeaanpakook in de verspaning,waar de componenten voorde hightechmodules wordengemaakt.“Daar isdit wel lastiger”, zegtSaskiavanDijk. “Kennisenkunde van de mensenén de complexiteit van machines zijn soms eenbottleneck. Zeker zijn we erin geslaagd ommedewerkers flexibeler in tezettenaanmeerdere machines.Wewilden af van hetprincipe éénmanéén machine; medewerkerszijn nuallround binnenhunafdeling.”
Benchmarkverspanen 2022/ 3
Eeneerste opvallende conclusie is dat de gemiddelde leeftijdvan 70%van de meest gebruikte CNC-machines net geen 10 jaar is. Dat is net zo oudals vijf jaar geleden. Er is dus welgeïnvesteerd in nieuwe machines, maar het machineparkals geheel is nietverjongd. Zoomje verder inop de antwoordenop deze vraag,dan is het machinepark bij de verspaners van grote series met14 jaar beduidend ouder dan de gemiddelde leeftijd. De producenten van kleine en middelgrote serieshebben meteen gemiddelde leeftijd van 9 jaar een net iets jonger machinepark.
De 149ondernemingen die hebben meegedaan aan de Benchmarkverspanen 2022weerspiegelen de veelzijdigheid van de sector van de Nederlandse metaalindustrie.Gemiddeld telt het bedrijf29fte’s (inclusief inleenkrachten), waarbij de bedrijven in reparatie- en onderhoudswerk de uitschieter zijnmet gemiddeld 6 fte’s.De belangrijkste afzetmarkten zijnagroindustrie (30%),hightech industrie (27%)automotive-en transportmiddelenindustrie (21%), offshore (21%),medischeindustrie (17%),(petro) chemische industrie 11%en lucht- en ruimtevaart(7%).Méérbedrijvendanvijfjaargeleden leveren aan de hightech(halfgeleider), de agro en medische industrietoe dan vijfjaar geleden. Twee op de drie bedrijven(64%)verspaant kleine en middelgrote series;voor 28%ligtde focus op enkelstuksen slechts 3%maaktgrote series.De bedrijvendie grote series makenbeschikken gemiddeld over 24 CNC-machines; bedrijvenvoor kleinere en middelgroteseries over 12 machines Benchmark verspanen2022 30 kleine en middelgrote… enkelstuks producten grote series prototypebouw repara�e-enonderhoud totaal Gemiddeldaantal�epertype verspanendbedrijf -2468 1012141618202224 enkelstuks producten kleine en middelgrote series grote series prototypebouw repara�e-enonderhoud GemiddeldaantalCNCverspaningsmachinespertypebedrijf en prototypebouwers en enkelstuks producenten hebben er minderdan 10.
Deelnemers
5 10 15 20 25
Totslot zijn RVS-legeringen (66%),staallegeringen(58%)en aluminium (48%)de meest verwerktematerialen.Titanium(2%),Inconel en Hasteloy (3%)en composieten (1%)blijven exotische materialenvoor de meeste verspaners in Nederland.
Automatiserenis slechtseendeel van de oplossing 102030405060708090 100 enkelstuks producten kleine en middelgrote series groteseries prototypebouw repara�e-enonderhoudswerk Gemiddeldaantalspindelurenperweek permachinepertypeverspanendbedrijf
Benchmarkverspanen 2022/ 4
Automatiseren isslechtseendeel van de oplossingomtegemoet te komen aande grotevraag naar componentendenktHilbrand Pierik, directeur-eigenaarvanWarnier inJoure.Hiermee gaatde omzetper medewerker omhoog.“Maar jemoetaldieproductenindefabriek wel kunnenhandelen en hetwerk organiseren.”Extra capaciteit op de productievloerleidt dustot méér druk aande voor-en achterkant vanhetverspaningsproces,en tot meer druk bij werkvoorbereiding, kwaliteitscontrole en de logistiekekant vandeorderstromen.Ze zoekenin Jouredaarom ooknaar andereoplossingen, bijvoorbeeld duidelijkerkiezen welkwerkwel en wat nietwordtaangenomen. “Daarbij houden weook rekeningmetwat bij onzemensenpast.En soms eenpittige klus; dat isleukvoor de jongens”,zegtMadeleine Pierik,lid vanhetManagement Team.
Spindelurenen onbemande productie In 2022leggen machinebouwers en andere experts dikwijlsde nadrukop het aantal uren dat de spindel van een machinedraait. Spindeluren zijnbepalend voor het rendement, wordtverondersteld. Hoe meer urende freesspil in een werkweekdraait, des te lager de machine-uurprijs, des te concurrerender wordtde onderneming. Uit de antwoorden indezeBenchmark verspanen blijkende ondervraagde verspaners hiergenuanceerder over te denken.
per week: 56 uurvoor bedrijven met hoofdbewerking en 46 uur voor de andere. Nog altijdwerkt meer dan een kwart (27%)van de bedrijven die zich op kleine en middelgrote seriesrichthelemaalniet onbemand. Opvallend is dat het aantal machines dat door een robot wordtbeladen relatieflaag blijft:slechts één op de drie bijbedrijven metfocusop grote series. Bij middelgroteen kleine 50% series wordt 18%van de machines door een robot beladen. De verspanende bedrijven slagen er dus in om met andere automatiseringsoplossingen zoals stafaanvoer en wisselaarsméér onbemande uren te maken. Conclusies Bedrijven zijn méér spindeluren gaan maken dan vijf jaar geleden.Dat is duidelijk.Maar als je de toenameafzet tegen de snelle ontwikkeling van automatiseringssystemen en vooral de laagdrempeligheid daarvan, had je wellicht méér mogen verwachten. In de interviews geven ondernemersechter aan dat spiluren weliswaar belangrijk zijn, maar nietzaligmakend. Wiede CNC-machines méér uren laat draaien moet die productenstroomwel verder verwerken in de fabriek. Is er wellichteen groep bedrijven die in de huidige marktméér de balans zoekt tussen werk
Vanzelfsprekend draaien de spindels bij de bedrijven die grote series makende meeste uren: 96 urenper week. Dit is meer dan het dubbele van de bedrijven die enkelstuks maken(46spindelurenper week).De bedrijven metfocus op kleineen middelgroteseries komen tot gemiddeld 58 uren in de week dat de machines spanen maken. Verschuiving Vergelekenmetvijfjaar geleden is hier een verschuiving zichtbaar. De groep bedrijven waar de meest gebruikte machines minderdan 20 spindeluren per week maken, is afgenomen tot10%(was 15%).
15% 39% 18% 14% 14% 10% 44% 17% 9% 19% 0% 10% 20% 30% 40% 0- 20
Melddein201714%van de bedrijven dat het gemiddeld aantal spindelurenper week meer dan 80 was, ditjaar is dat in19%van de bedrijvenhet geval.Ook hetaantal bedrijven metgemiddeld 21 tot 40 spindeluren per week neemttoe: 44%in 2022 (39%in 2017).Hier staat tegenover dat de andere categorieënkleine dalingen laten zien. Tussenbedrijvenvoor wie verspanen een hoofdactiviteitis en die voor wie het één van de bewerkingen is, zit 10 uurverschil inspilrendement en de capaciteit van medewerkers?Dat lijkt heel plausibel, zeker gelet op de krapteop de arbeidsmarkt. Toch tonendeze cijfers overduidelijkaan dat er een groot potentieel ligt om met de huidigeautomatiseringstechnologie in de komende jaren de efficiency inde verspaning fors te verbeteren.Wantook voor de productie van enkelstuks zeker als het omrepeat orders gaat wordthetsteeds eenvoudiger omdezeonbemandte produceren. Daarnaast kunnen de bedrijven nog een efficiencyslag makeninde processen voor en na de verspanende bewerking. En dat haalt misschien nog meer drukvan de ketel. Hoewel de Nederlandse bedrijven qua automatisering absoluut koploper zijn in West-Europa,zijner nog volop groeikansen. Is voor bedrijven het financiële rendement niet doorslaggevendommééronbemande uren te maken, dan zal wellichthet gebrekaan vakmensen de bedrijven aanzetten omméér te automatiseren. uur perCNC-machine2017-2022
21 40uur 41 60uur 61 80uur >80 uur Gemiddeldaantalspindelurenperweek
Benchmarkverspanen 2022/ 5
20172022 0% 15% 30% 45% 60% 75% niet0-10 uur10-20 uur 20-40 uur40-60 uur>60 uur24/7
Onbemandespindelurenperweekop machinesmetrobot,wisselaar, stafaanvoer enkelstuks producten kleine en middelgrote series repara�e-enonderhoud
Enwaarom ga jede komende tijd investeren? Gevraagdwatde motievenzijn omin de komende vier jaren te investeren, valt direct op dat het vergroten van de capaciteit nog steeds de belangrijkste reden blijft, maar veel minder groot dan inde afgelopen jaren. Het percentage daalt naar 35%(van49%).Hetverhogen van het spindelrendement is voor 13%van de bedrijvende komende jaren de belangrijkste reden omte investeren (was 7%inde voorbije jaren).
righeden die klantenvragen. Iets vaker gold hetargument kortere doorlooptijdinde productie(11%);het verhogen van het spilrendement gold voor slechts 7%van de bedrijvenals een motiefom te investeren in CNC-machines.
Een belangrijk deel vande verspanendebedrijvenin Nederland wordtgedreven doordeontwikkelingeninde hightechindustrie. OEM’s (OriginalEquipment Manufacturer)schroevenhun eisenqua nauwkeurigheid, complexiteit entechnischereinheid alsmaar verder op.Degrotegroei vande halfgeleiderindustrie heeftdeverspanende toeleveranciers geenwindeieren gelegd. Waarom geïnvesteerd? Gevraagdnaarmotieven waaromde voorbije vier jaren inCNC-machines is geïnvesteerd,antwoordtde helfthet vergroten van de capaciteit. 14%investeert metname om de flexibiliteitte vergroten en 10%heeftgeïnvesteerd omwillevan de hogerenauwkeuInvesteringen: hetwaaromhierachter
Hetproductiebedrijfinde Nijdra Group wil metbepaalde technologiemedewerkers breder inzetbaar maken.Bijvoorbeeld door eenklassiekeCNC-draaimachine tevervangendoor eenmultitaskingmachine met freesdraaispilenovernamespil. Hetvakmanschap datnodigisvoor hetpreciesinstellen van allegereedschappeninderevolver van de draaibank vervalt hiermee,waardoor het gemakkelijkerwordt medewerkersop meerderewerkplekken in tezetten.
Benchmarkverspanen 2022/ 6
0% 10%20%30%40%50% Verhogen spindelrendement Korteredoorloop�jd inde produc�e Flexibiliteit Hogere nauwkeurigheid Vergrotencapaciteit Anders Mo�evenom teinvesteren inCNC-machines afgelopenvierjaar komende jaren
Andere motieven zijn hogere nauwkeurigheden (nu 12%, afgelopen jaren 10%)en flexibiliteit (nu 15%,afgelopen jaren 14%).Met namede verdubbeling van het aantal bedrijven voor wieeen hoger spindelrendementeen investeringsreden is, valtop. Conclusies In de afgelopen jaren hebben verspanendetoeleveranciers metnamegeïnvesteerdom huncapaciteituitte breiden. Dat zullen ze ook in de komende jaren doen, maar inmindere mate. Méér spindelrendement is de komende jaren belangrijker. Het verschil in de antwoorden is eigenlijkvreemd, omdateen hoger spilrendement automatisch tot meer capaciteit leidt. Als bedrijven hunmachines geen 54 uur(gemiddeld) laten draaien, maar bij wijze van spreken 70 uur, creëren ze een extra capaciteitvan zo’n 30%!Waarom wordtdit motiefnu pas relevant? Heeft dit te maken met het gegevendat de bedrijven zich realiseren dat de schaarste aan vakmensen aanhoudt en komende jaren niet opgelost zal worden? Méér capaciteit kan dan alleen komen uit het langer laten draaien van de spindels bijeen gelijke bezettinginfte’s.Eenandere conclusie is dat een aantal bedrijven zich duidelijk ontwikkelt richtinghet bewerken van hoogwaardige,nauwkeurige producten. Hogerenauwkeurigheid wordtvaker als motief genoemd voor toekomstige investeringen.Dit ligt in lijn met de ontwikkelingen bij de OEM’s.
Benchmarkverspanen 2022/ 7
Gerard Spierings, directeur-eigenaarvan grootverspaner CoMaTech,schathet spilrendementop maximaal 10%vanhet aantal werkurenin eenweek; bij sommige producten,bijvoorbeeldlange balken,kandit oplopennaar 25tot 40%. Hij hecht minder waardeaandit cijfer.Efficiencyverbeteringen zitten in dezesector vooralin andere zakendandespil latendraaien. “Als jehet werkrondom het frezen net wat anders organiseert,realiseerjemisschienwel veel meertoegevoegdewaarde. Ik hebhetdan vooraloverslimmer opspannenen vanuit de werkvoorbereiding duidelijkewerkinstructiesaanreiken.”
0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 2019 2020 2021 Winstvoorbelas�ngalspercentagevande omzetvanverspanendebedrijven
Digitalisering verandertde helesamenleving.Ookde maakindustrieontkomthier nietaan.Aandebedrijfseconomische kantspeeltdital langer; meeren meerdringt dedigitaliseringnu ookdoor aandeproductiekant, denk maaraan een ontwikkeling alsModel BasedDefinition (MBD).Industrie 4.0 zalin de komende jarenmachinesen fabriekenautonomermaken.Zijn deondernemers en medewerkersklaarvoor de digitalisering? CAMprogrammeren Vijfjaar geleden hanteerde 60% van de bedrijven een mixvan CAM-programmeren en aan de machineprogrammeren.20% programmeerde destijds uitsluitendvia een CAM-pakket. Momenteel lijkthet gebruik van CAM-software hoger te liggen, maardoor de andere vraagstelling zijncijfers niet goed te vergelijken.54%vande bedrijven zegt dat programma’s extern met behulp van CAMsoftware worden gemaakt en via het netwerk naar de machine wordengestuurd. 29% van de bedrijven heeft een CAM-station aan de machine staan; deze kiezen er dus voor omwel via CAM te programmeren, maarditals onderdeel te zien van het takenpakket van de CNC-operator. Niveau 4 verspanersontwikkelen zich zo verder,terwijl ze wel aan de machine blijven werken. Digitaletoolsop dewerkvloer Dit keer is in de Benchmark verspanenook gevraagdnaar het voorinstellenvan gereedschappen en het digitaal versturen van deze data naar de machine. Om mindermanafhankelijk te kunnenwerken, zijnditeveneensgoedeoplossingen. 29%vande verspanende bedrijven werktop deze manier; 17%doet ditsoms zo. Zo’n 48%van de bedrijven stuurtde planningop de productievloer direct aan uithet ERP-pakket.Het gebruik van MES-software(Manufacturing Execution System, een informatiesysteem voor het monitoren en aansturen van productieprocessen),omde machines te monitoren en om inzicht te hebben in waar orders zich in het proces bevinden, staat nog inde kinderschoenen, 8%van de bedrijven werkthiermee; 89%gebruikt nooit een MESsysteem. Een andere oplossing om werkuren uitte sparen,is het automatisch programmeren van meetmachines. Eenop de vijfbedrijven zegt hieral ver meete zijn;18%programmeert de meetmachinessoms automatisch.Bij 62%vande bedrijven gebeurt het meten nog steedsop de traditionelewijze. Digitalecommunicatie In de komendejaren gaat digitalisering veel meer invloed krijgen op alle processen in de maakindustrie. Online platformen waar klanten hun orders plaatsen, ModelBased Definition(in plaats van een 2D tekening wordteen CADmodelaangeleverdwaarin
Toekomst Digitalisering:zijn de bedrijven er klaar voor? 54% 29% 29% 48% 20% 8% 22% 31% 17% 12% 18% 3% 24% 40% 54% 40% 62% 89% ProgrammerengebeurtviaCAM,vianetwerk naar machines ProgrammerengebeurtviaCAMaan de machine Gereedschap voorafingesteld,instellingen digitaal naarmachines De planning wordt directaangestuurdvanuitde ERP-omgeving Meetmachines worden vergaand automa�sch geprogrammeerd WijgebruikenMES-so�ware (Manufacturing Execu�on System) Hoeverzijnverspanendebedrijvenmetdigitalisering? ja soms niet Benchmarkverspanen 2022/ 8
3D
Op alle driedeze thema’slaten de antwoorden zien dat er nog grote stappen gezet kunnen worden.50%van de verspanende bedrijven gebruikt data om processente optimaliseren, maar 40%zegt dat het ontbreekt aan goedeinterfaces metmachinesen 42%zegt dat het gebrek aan kennis het grote knelpunt hiervoor is. Met MBD ziet het er niet beter uit: 62%zegt nietmetMBD bezig te zijn;11%werkter wel mee. De grootsteknelpuntenzijn het feit dat de CAM-software niet overweg kan metde PMI-data (Productand Manufacturing Information,de maakdata in het MBD-model) en het gebrek aan inzichtin de voordelen die MBD voor toeleveranciers oplevert.Tot slot de online platformenwaar inkopers en toeleveranciers elkaar vinden(zoals Tech2B,Batchforce, Xometry en andere): 64%zegt geen ervaringhiermeetehebben;slechts 11%vindtdeze platformen een goedeontwikkeling. De kritiek op de platformenloopt uiteen van het levert geen passende klanten, ze werken niet optimaal tot de opmerking dat ze voor lage verkoopprijzenzorgen en daarmee goed zijnvoor lagelonenlanden. Conclusies Bedrijven hebben eerder aangegevendat capaciteitsuitbrei-
De werkvoorbereidinggebeurtzoveel mogelijkcentraal Onze medewerkerszijnniet voorbereid 14%62% 12% 11% GebruikvanMBD Wij oriënteren onsop deaanschaf vanMBD Wijzijn bezig met deimplementa�e van MBD Wij werkenmetMBD 0% 10%20%30%40%50%
Zijnmedewerkers voorbereidopdigitalisering? CNC operatorkan CAM-programmeren enbeschiktovereigen CAM sta�on
Ontbreken universeleinterface
derelevante gegevensom het onderdeel te maken zijn opgeslagen)en het gebruikvan data zijn de drie hoofdthema’s.
ding het belangrijkste motief is geweest voor investeringen inde afgelopen jaren. Zet men de antwoorden op de vragen over onbemandproduceren en digitaliseren hiertegenover, dan kan men concluderen dat er een verschuiving is geweest van één operator voor één of twee CNC-machines naar één operator die drie of vier CNCmachines draaiend houdt. Méér machines methetzelfde aantal medewerkers heeft in de afgelopen jaren voor meer capaciteitgezorgd. De bedrijvenstaan nuechter voor de uitdaging dat de instroom van jonge vakmensen is opgedroogd,terwijl de ervaren krachten het vak beginnen uit te stromen. Digitaliseringis onderdeel van de oplossing van ditprobleem. Niet uitsluitend,wel voor een belangrijk deel. De verspanende bedrijven lijkenechter verre van klaar te zijnvoor de digitalisering. Het aantal CAMgebruikers blijft stabiel; een overgrote meerderheidis nog niet metMBD bezigondanks datsteeds meerOEM’shet voorbeeldvanASML volgen. En de bedrijven gebruiken amper de online platformen. Vijf jaar geleden voorspelde Bram de Koning, oprichter van Cellro,al dat dezeplatformende manier waaroporders verdeeld wor39% 44% 17%
Gebrekaan kennisinonze organisa�e Te hogeinvesteringen in analysesystemen Wij ervaren geenknelpunten Knelpuntenbijhet gebruikvandata den, gaan veranderen. Anno 2022zijner tal van platformen, maarhet merendeel van de bedrijvengebruikt ze niet. Net zoals bijna de helft nog niks met data doet. Is hetgebrek aan kennis in de eigen organisatie de kanarie in de kolenmijn? Data vormeneen wezenlijk onderdeel van de transitienaar smart industry. Als bedrijven deze kennis ontbeert,hoegaan ze dan mee in deze transitie? Het geringe gebruikvan MESsoftware bevestigt het beeld dat veel machinefabrieken nog aangestuurd wordenmet Excel sheets en papier. “Ermoetsteedsmeer vastgelegdworden voor de klant.Eris steedsminderpraktijkervaring bij de geleverdetekeningen (wat iswelenwat isniette maken). Jewordt doodgegooidmetvorm- en plaatstoleranties. Somswerk jemeteengedeeltelijkbemate tekeningin de werkvoorbereiding.”
Benchmarkverspanen 2022/ 9
Benchmarkverspanen2022/ 10
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Agro Automo�ve Offshore Halfgeleider Medisch Scheepsbouw Petrochemie Luchtenruimtevaart Machinebouw Overig Belangcirculariteitnaarafzetmarkt 58% 65% 35% 19% 8% gebruik meer duurzame materialen vermindering
Toekomst circulair énmeer vanafval/meerrecycling verminderdenergieverbruik reducering CO2 uitstoot anders Vragenvanafnemers overcirculariteit
Kijkjenaar toekomstige trends,danspelenkomende jarenzaken alshogerereinheidseisen,3D-printen en circulair. Deverspanerszijn hierin meer of minderemate meebezig. Zozegt26%van de bedrijven nieuwetechnologie in huiste halenomaan de hoge reinheidseisente kunnen voldoen. Een noggroter deel (31%)besteedtdit werk uit.Vijfjaargeleden speelde ditthemaamper. Circulaireeconomie De vragen over inhoeverre verspanende bedrijven te maken hebben metde circulaire economie, geven een duidelijk maar ook ontluisterendbeeld. Liefst 83%zegt dat klantenhier nog geen eisen aan stellen. Zij kunnenwel iets leren van de bedrijven waarvan klanten wel al eisen stellen ten aanzien van circulariteit (17%).Tweeop de drie hiervan is bezig methet verminderen van het afval in de productie en recycling hiervan. Eén op de driezegt ook energieverbruik te verminderen en 58%van hen is bezig meer duurzame materialen tegebruiken. De circulaire economie is een onderwerp dat bij de Benchmark verspanen 2017nietspeelde. 3D-printen Dat geldt niet voor 3D-printen. Die technologie kwam vijfjaar geleden ook al aan bod. De groep bedrijvendie in eigen huis 3D-print is gelijk gebleven: 20%.Twee op de drie hiervangebruikt de techniek voor het maken van prototypes en één op de drie voor de productie van interne tooling. Conclusies Naast digitalisering is de circulaireeconomie de andere grote trendwaarmee de maakindustriete maken krijgt. Het feit dat dit nu nog amperspeelt, betekent niet dat maakbedrijven er nietmee bezig hoeven te zijn. Duurzaamheidspeelt onder drukvan de politiek en samenlevingeen steeds
“We gevenmedewerkersdekansomzich verderteontwikkelen. Wesponsorendie opleidingen; opdeschooldagmogenze eerdernaarhuisomdatwe het belangrijk vinden dat ze doorgroeien.”Arjan Finke,STT Products
“Detoeloopvan jongerenis geheelopgedroogd.Iedereenmoetstuderen. Menhoudt ergeenrekening meedat doorméér hbo’ers ergeenhandjesaan de machinesmeerzijn. Op ieder hoger opgeleideisruimte voor10 praktisch opgeleidenen diezijn erniet meer.
“Debranche isniet in staat geblekenomhet vakaantrekkelijkerte maken voor nieuwe instroom. Dat hebbenwevooral aanonszelf tedanken. Oudemannenals DGA’seneen brancheorganisatie dieniet snelgenoegmet de tijd meegaat.”
Benchmarkverspanen 2022/ 11
“De verspaner wordt steedsminderiemand dieveranderingenondergaat,maar steeds meerdegenedieveranderingen aanjaagt.”
62% 31% 24% 14% prototyping interngebruiktegereedschappen kleine series eindproducten anders 3D-printenwordtgebruiktvoor: grotere rol en verspanende bedrijven moeten zich gaan afvragen hoe ze de verspanende bewerking kunnenverduurzamen. Het gebruik van op fossiele grondstoffen gebaseerde koelsmeermiddelen en het verspanen van soms tot wel 90%van het uitgangsmateriaal, zijnnietbepaald aspecten waarmeejestraks nog goede sier maakt als het om duurzaamheidgaat. Ook nietals het voor de functionaliteiten de veiligheid van componenten noodzakelijkis.Teleurstellend is daaromhet gegevendat 3D-printen in vijf jaar tijd in de verspanende bedrijven nietaan belang gewonnenheeft. Juist deze technologie kan bijdragen aan een duurzamere maakindustrie doordat er minder materiaalverspilling is, decentraal en dichtbijde locatie waar onderdelen nodig zijngeproduceerdkan worden en er minder voorraden nodig zullen zijn. Additive manufacturingmaakt on demand productie nodig doordat instelkosten grotendeels verdwijnen.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% meerautoma�seren werk nietmeeraannemen werkanders organiseren werk uitbesteden anders Hoelostuhettekortaan personeelop?
Vakmensen boeien enbinden De arbeidsmarkt
Benchmarkverspanen2022/ 12
Het beeldvandearbeidsmarkt datin deBenchmarkverspanen 2022naarvorenkomt,is geenverrassing.70%van de bedrijven heeftvacaturesin dewerkvoorbereidingofde verspaning.Tegelijkertijdis meerdande helftnietbezig zichvoor te bereidenophet vertrekvanmedewerkersdie aande vooravondvanhun pensioen staan. Enhoewel zezeggendathetvakvan verspaner gaatveranderen, blijven zevoorleerlingen en nieuwemedewerkersin de traditionelevijversvissen. Hogerniveau,méér flexibiliteit Bijna de helft(48%)van de vacatures voor verspaners betreftniveau4 of hoger. Slechts 36%van de vacatures is nog op niveau2 en 3.Ondanksdat de krapteal lange tijd bestaat, zegt 59%van de bedrijvenvia BBL-en BOL-leerlingenaan nieuwemedewerkers te komen. Traditioneel komt 80% van hen van de richtingverspanen; Mechatronicascoort met25%ook nog redelijkhoog, maar andere opleidingsrichtingenzoals ICT en Automatisering zorgen ampervoor leerlingen in de verspanende bedrijven. Andere kanalen om aan nieuwpersoneel te komen zijn via eigen medewerkers werven (48%),social media (38%)en uitzendbureaus (36%).
De bedrijvenbeseffen dat ze naar andere oplossingen voor het tekort aan vakmensen moetenzoeken. 17%neemtbepaald werkzelfs nietmeer aan vanwege het personeelstekort. 56%zegt het werkanders te gaan organiseren omhet tekort opte lossen. 50%zegt meerte automatiseren. Gevraagdnaar watde verspaning gaat veranderen, zegt 46%dat dithet analyseren en interpreterenvan data is. Eenandere ontwikkeling is dat medewerkers flexibeler inzetbaar moetenworden op meerdere werkplekkenin het bedrijf(63%zegt dit).
Denieuwe generatie De huidigegeneraties vakmensen die nuinstromenbij bedrijvenhebben een hele andere kijkop de werk-privebalans. Dit komtomdat millennials en de generatie Z meer verwachten van digitale innovaties, het belangrijk vinden dat ondernemingenhun socialeverantwoordelijkheid nemen, en huneigen ontwikkelingmeer centraal stellen. 52%van de bedrijven is het eens metde stelling dat de jonge medewerker flexibele begin- en eindtijdenwil. 32% onderschrijft de stelling dat de jonge medewerkers maximaal 32 uurwillen werken. En 17%is het eens metde stelling dat de jonge medewerkers ineen zelfsturend team willen werken. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% uitzendbureau socialmedia viaeigenmedewerkers werving en selec�ebureau internopleiden BBL-ofBOL-leerlingen ROC zij-instromers anders Hoekomtuaannieuwpersoneel?
Conclusies
0% 10%20%30%40%50% Wilflexibelebegin en eind�jden Wil32 uur kunnen werken Wilineen zelfsturendteamwerken Wil eigenopleidingsbudget Wil vanuithuis kunnenwerken… Hee�geenaanvullendeeisen Hebbenjongeverspanersandereideeën overhetwerk? 15% 71% 9% 5% Kanhetpersoneelopmeerdere werksta�onswerken? Geheel Gedeeltelijk(zeker de hel�van) Weinig Niet 0% 10%20%30%40%50%60% Datakunnen analysereneninterpreteren In de ketenkunnensamenwerken Projecten kunnenleiden Meerdere sta�ons kunnenbedienen Zelfaandemachinekunnen programmeren Anders Waarinveranderthetvakvanverspanen dekomendejaren
Het tekortaan vakmensen is groot. Het aantal leerlingen dat voor een verspanende opleiding kiest, zal te weinig zijn om vervanging en uitbreidingop te vangen.Verspanende bedrijven realiseren zich dat er andere oplossingen nodig zijn dan de traditionele: veel ondernemingen gaan het werkanders organiseren. Dit komtdoor het tekort aan vakmensen in het algemeen en omdatze merkendat jongeren andere eisen stellen aan hunbaan. Nog meer dan de cijfers geven de diepte-interviews aan dat ook de verspaning te maken heeft meteen nieuwe generatie werknemers die echt anders denktover werkenen privé, Een5-daagsewerkweek hoeft voor velen nietmeer; een vierdaagse werkweek (ook metdagen van 9 uur) kan daarentegen wel. Bedrijven die hiereen goedemodus in weten te vinden, zullen komende jaren vakmensen aan zich weten te binden. Wat verbaast in de cijfers is dat bedrijven blijven zoeken inde traditionele vijver: de BBL-en BOL-opleidingen Verspaning en Metaalbewerking. Hoewel ze aangevendat automatisering en data-analyse aan belang winnen,stromen uitdezetwee beroepsrichtingen amper mensen door naar de verspaning. Daarmee laten de bedrijven kansen liggen en ontstaater een slechtere uitgangspositie voor de verdere digitalisering en uitrolvan Industrie4.0. “Wie vier dagengeconcentreerdkanwerken, levert meertoegevoegde waarde.”
“De samenlevingdwingt ons dit te doen,eenvierdaagse werkweek. Anderskrijgen westraks helemaalgeenmensen.Meteen32-urige werkweekzaktonze capaciteitnaar80%; zeker bij enkelstuks zou danmeer werk overgedragenmoeten worden.Dat kanbijna niet.
Hetis aanwerkgevers ommetcreatieveoplossingen tekomen” “Voorons en de nieuwemedewerker ishet vangrootbelang datals hij komtsolliciterenhetgevoelgoedisen hij graaguit eigeninitiatief bij ons wil komen werken.Hetsalaris isvooronsvanondergeschikt belang,wij betalen het laatst gerealiseerdsalarisals startsalaris.”
Benchmarkverspanen2022/ 13
Opleidingen scholing 0%5% 10%15%20%25%30%35%40%45%50% Leverancier van gereedschappen Leverancier van so�ware Fabrikant van de machines Trainingsins�tuten OnderwijsinstellingenMBO/HBO Brancheorganisa�e Vakbladen Beurzen Anders Wieisdebelangrijkste opleidervandeverspaner? 5 10152025303540 enkelstuks
Hetbesefdatdeontwikkeling vandeondernemingvoor een belangrijk deelafhangtvan demedewerkers,dringt door. 44%van dedeelnemers heeft eenopleidingsplan, 26%wil ditwelgaanopstellen.
Leveranciers(gereedschap, software en machines) spelen een belangrijke rol inde scholing van medewerkers, samen met trainingsinstituten en de onderwijsinstellingen zijn ze de driebelangrijksteopleiders. Conclusies Vergeleken metde Benchmark verspanen2017is er vandaag de dag veel meeraandacht voor het thema opleiden en scholen.Ditjaar is hierwel nadrukkelijker naar gevraagd, wellichtdat dit het beeld vertekent. Het feit dat bijna de helft van de bedrijven een opleidingsplanheeft, geeft aan dat menbeseftdat het belangrijk is medewerkers te bindenaan het bedrijf en zich te laten ontwikkelen.De vraag is wel of de bedrijven bij het scholen niet te veel leunen op hunleveranciers. Is deze vormvanscholing niet te zeer gericht op het leren bedienen van machines en software? In de interviews geven de deelnemers duidelijk aan dat ze hunmedewerkers ook naar externe opleidingsinstituten sturen omdat ze juist vindendat ze een bredere basis nodighebben. producten kleine en middelgrote series grote series prototypebouw repara�e-enonderhoud gemiddeld totaal Gemiddeldaantalopleidingsuren
per�eperjaar 20% 45% 29% 6% Verdelingopleidingsuren onlineleeromgeving internescholing/opleiding externe scholing/opleiding overig “We moetenook de ouderslaten ziendat de maakindustrie mooiisomintewerken.” SaskiavanDijk-Nije, Nijdra Group “Desector moetveel meer benadrukkendat heteen hightech brancheis.De bedrijven moetenzelf ookeenbeter beeldneerzetten. Enwaarom geenanderedoelgroepen aanboren. Waarom staan ergeendamesaan de freesbank?Laten wejongensenmeisjes hierheen halenen rondleiden.” Arjan Finke, STTProducts Benchmarkverspanen2022/ 14
De verspanende bedrijven die in enkelstuks en reparatie- en onderhoudswerkzitten, investeren het meest in opleiding en scholing. Dat is 38 uur, een gemiddelde werkweek, per medewerker per jaar. Gemiddeld worden de medewerkers 29 uur per jaar geschoold. Daarvan gebeurt 45%intern,29%extern.
849 841 840 824 808 2017 2018 2019 2020 2021 2022 OntwikkelingaantalM&Twerkgevers hoofdac�viteitverspanen 796 10.653 10.828 11.121 10.762 10.244 10.289 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Ontwikkelingaantalmedewerkersbij M&Tbedrijven,hoofdac�viteitverspanen 87% 13% Samenstellingwerknemers verspanendebedrijven man vrouw 69% 13% 2% 3% 12% Verdelingmedewerkers verspanende bedrijvennaarfunc�egroep technischuitvoerend ondersteunend meewerkendleidinggevend direc�e/management overig 7% 7% 6% 19% 20% 19% 20% 17% 17% 29% 25% 20% 21% 23% 26% 4% 7% 12% 2012 2017 2022 Medewerkersverspanendebedrijven naarlee�ijdscategoriën -≤19 20 29 30 39 40 49 50 59 60 69 6% 3%4% 4%4% 5% 86% 87% 2012 2017 Uitgedruktinaandeelvanvol�jdswerkweek Werkweekverspanendebedrijven 0 40% 40 60% 60 80% 80 100% 0 100 200 300 400 500 600 700 800 2016/20172017/20182018/20192019/20202020/2021 Leerlingenenstagiairesverspanen BBL-leerlingen Stagiaires InNederland,aangemeldbijOOM 0 50 100 150 200 250 300 350 2016/2017 2017/2018 2018/2019 2019/2020 2020/2021 Aantal1ejaarsleerlingenBBLverspanen Leerlingen verspanenniveau2,3en4inNederland,aangemeldbijOOM Benchmarkverspanen2022/ 15
Colofon Benchmarkverspanen 2022is een onderzoek uitgevoerd en uitgegevendoor: Made-in-Europe FrancCoenen made-in-europe.nu OOM Opleiding OntwikkelingMetaalbewerking Jolanda Janssen Michiel Jansen oom.nl Koninklijke Metaalunie Robvan der Werff ClaudiaWillems metaalunie.nl Dezepublicatie ismede tot stand gekomen dankzijde medewerking van: Warnier Precisiemetaal B.V. Madeleine en HilbrandPierik warniermetaal.nl Nijdra Group B.V. Saskiavan Dijk-Nije nijdra.eu STTProducts B.V. Arjan Finke sttproducts.nl CoMaTech MachinefabriekB.V. Gerard Spierings comatech.nu Augustus2022
