Suikerfabriek 4.0 - Feiko Heurkens

4.0

SUIKERFABRIEK

Feiko Heurkens Afstudeeropdracht juni 2015

COLOFON Masterplan en deeluitwerking voor het voormalige Suikerunie terrein te Groningen.

DATUM Juni 2015 AUTEUR Feiko Heurkens Dommelsvoort 3 5437 PC Beers Mobiel: 06 15602955 feikoheurkens@hotmail.com Studentnummer: 910309002 BEGELEIDING HOGESCHOOL VHL Ard Middeldorp Cees Zoon Natasha van den Ban Hans Smolenaers Lilian van Oosterhoudt OPLEIDING Tuin- en Landschapsinrichting; afstudeeropdracht 2015 Hogeschool VHL Larensteinselaan 26a 6882 CT Velp Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

De auteur aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten uit dit rapport.

4.0

SUIKERFABRIEK

‘Gesloten kringlopen binnen het eiland van Groningen’

Feiko Heurkens Afstudeeropdracht juni 2015

| 3

4 |

VOORWOORD Beste lezer, Voor u ligt het afstudeerrapport Suikerfabriek 4.0, gesloten kringlopen binnen het eiland van Groningen. De titel staat voor de vier kringlopen die binnen het terrein van de voormalige Suikerfabriek gesloten worden. Dit idee is ontstaan door mijn fascinatie voor het ontwerpen met kringlopen. Met name door het lezen van verschillende boeken, artikelen en essays is mijn interesse steeds gegroeid. Na de grondige analyse van het terrein van de voormalige Suikerfabriek, ben ik erachter gekomen dat deze locatie veel potenties heeft waarbinnen kringlopen gesloten kunnen worden. Hierdoor heb ik mezelf kunnen ontwikkelen op een gebied waarbinnen ik veel interesse heb.

Het masterplan en de deeluitwerking zijn tot stand gekomen tijdens mijn afstudeeropdracht aan Hogeschool VHL te Velp (Gld.). In de laatste twee jaren heb ik gekozen voor de major Tuinarchitectuur. Deze focust zich voornamelijk op het doorontwerpen tot op detailniveau. Hierdoor zijn in dit rapport verschillende schaalstappen gemaakt. Vanaf het strategisch plannen vanuit de stad tot aan het ontwerp van de verharding. Tijdens de prettige samenwerking en kritische blik op mijn werk heb ik mezelf tijdens het afstuderen goed kunnen ontwikkelen. Hiervoor wil ik dan ook bedanken: Ard Middeldorp, Theo Reesink, Cees Zoon, Natasha van den Ban, Ben ter Mull, Hans Smolenaers en Lilian van Oosterhoudt.

Beers, juni 2015 Feiko Heurkens

VOORWOORD

| 5

INHOUDSOPGAVE Voorwoord Samenvatting Inhoudsopgave 1. INLEIDING Blz. 8 2. MASTERPLAN Blz. 14 2.1 Analyse 2.1.1 Ontwikkeling Groningen 2.1.2 Groenstructuur 2.1.3 Infrastructuur en entrees 2.1.4 Waterstructuur 2.1.5 Sfeer 2.2 Visie 2.3 Concept 2.4 Plankaart 2.4.1 Masterplan in hoofdlijnen 2.4.2 Kringlopen 2.4.3 Infrastructuur en entrees 2.4.4 Groenstructuur 2.4.5 Strategie

3. VERDIEPING SUGARVILLAGE Blz. 38 3.1 Analyse 3.1.1 Verharding 3.1.2 Groen 3.2 Visie en concept 3.2.1 Visie groen Sugarvillage 3.2.2 Visie materialisatie Sugarvillage

6 |

3.3 Plankaart 3.3.1 Ontwerp in hoofdlijnen 3.3.2 Deelgebieden 3.3.3 Verharding 3.3.4 Groenstructuur 3.3.5 Water 3.3.6 Kabels en leidingen 4. DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN & FABRIEK 4.1 Plankaart 4.1.1 Ontwerp in hoofdlijnen 4.1.2 Verharding 4.1.3 Groen 4.1.4 Verlichting 4.1.5 Straatmeubilair 4.2 Boulevard 4.2.1 Technische uitwerking 4.2.2 Groen 4.3 Boulevard en plein 4.3.1 Technische uitwerking 4.3.2 Groen 4.4 Fabriek 4.4.1 Groen 4.5 Buffervijver 4.5.1 Technische uitwerking 4.6 Uitvoering 4.6.1 Grondbalans 4.6.2 Kostenraming Bronvermelding Literatuurlijst

Blz. 58

BIJLAGEN 1. Masterplan

Tekeningnaam: Masterplan

Schaal: 1:5000

Tekeningformaat: A1 2. Sugarvillage

Tekeningnaam: Plankaart Sugarvillage

Schaal: 1:2000

Tekeningformaat: A2 3. Deeluitwerking

Tekeningnaam: Inrichtingsplan

Schaal: 1:500

Tekeningformaat: A1 4.

Profiel inrichtingsplan

Tekeningnaam: Profiel deeluitwerking

Schaal: 1:500

Tekeningformaat: A2 5.

Technische uitwerking boulevard & boulevard en plein

Tekeningnaam: Detaillering kade en plein

Schaal: 1:100

Tekeningformaat: A1 7.

Technische uitwerking rooster over buffervijver

Tekeningnaam: Detaillering rooster over buffervijver

Schaal: 1:50

Tekeningformaat: A0 8. Kostenraming

Papierformaat A3 - dubbelzijdig

| 7

1.

8 |

INLEIDING In deze inleiding kunt u lezen hoe deze opdracht tot stand gekomen is. Ook wordt ingegaan op het jaarthema van dit afstudeerjaar; duurzaamheid. Ten slotte wordt de ligging van het plangebied en het plangebied zelf inzichtelijk gemaakt.

| 9

Afb. 1.1 De voormalige Suikerfabriek zorgde voor een wee誰ge geur boven de stad.

Afb. 1.2 De voormalige fabriek heeft voor veel werkgelegenheid gezorgd en is daarom bij velen Groningers bekend.

Aanleiding Het terrein van de voormalige Suikerfabriek is sinds 2011 eigendom van Gemeente Groningen. Door het uitbreken van de crisis is de woningmarkt gestagneerd. Hierdoor heeft de gemeente andere locaties aangewezen om woningen te realiseren (Meerstad). Daarom zal de gemeente het terrein de komende 15 jaar niet gaan ontwikkelen. Voor deze tussenliggende periode wordt naar een oplossing gezocht om de jaarlijkse rentekosten terug te verdienen, zodat het terrein niet alleen geld kost, maar misschien zelfs wel kan opleveren.

De afgelopen, tientallen, jaren heeft op deze locatie de productie van suiker plaats gevonden. Het achtergebleven fabrieksterrein heeft zijn sporen hier achtergelaten. Wat nu rest is een afgesloten, grote, open ruimte die nog op enkele plekken doet herinneren aan de bedrijvigheid die hier ooit heeft plaatsgevonden (afb. 1.1 en afb. 1.2).

10 |

INLEIDING

Ligging Het voormalige terrein van de suikerfabriek is gelegen aan de westkant van Groningen (afb. 1.4) en ten oosten van het dorp Hoogkerk. Het gebied heeft een oppervlakte van 133 hectare wat overeenkomt met ongeveer 200 voetbalvelden!

Het terrein wordt aan de noordkant begrenst door kanaal de Hoendiep, in het oosten vormt de verhoogde N370 een harde grens en in het zuiden wordt dit gevormd door de bebouwing aan de Peizerweg. Ten slotte is de Johan van Zwedenlaan in het westen de grens. Het terrein zelf wordt doorsneden door de spoorlijn Groningen-Leeuwarden (afb. 1.3). Meer afbeeldingen over de huidige situatie vindt u op de volgende pagina.

Afb. 1.4 Groningen als hoofdstad van het Noorden. Het terrein ligt op de overgang van stad naar landschap.

Afb. 1.3 De voormalige fabriek is een groot terrein aan de rand van de stad. Het zorgt voor een scheiding van Hoogkerk met Groningen.

Duurzaamheid Tijdens het afstuderen aan hogeschool VHL wordt jaarlijks een thema aangereikt. In het jaar 2015 is er gekozen voor het thema ‘duurzaamheid’. Dit is een breed begrip wat op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd. Er wordt veel gebruik gemaakt van het begrip en vaak is het iets ‘wat je gewoon doet’. Maar ook vanuit duurzaamheid is het mogelijk om een ontwerp tot stand te laten komen, maar hiervoor is wel een eigen definitie van duurzaamheid nodig.

Hieronder staat de definitie zoals deze tot stand is gekomen tijdens het ontwerpproces: ‘Duurzaamheid staat voor het sluiten van kringlopen binnen een stedelijke omgeving. Dat wil zeggen, materialen en grondstoffen zo veel mogelijk hergebruiken, afvalproduct vormt input voor andere kringlopen en het winnen van grondstoffen op eigen terrein.’

INLEIDING

| 11

Huidige situatie In juli 2014 heeft gemeente Groningen een prijsvraag opgesteld voor het verharde deel van het voormalige fabrieksterrein. Hieruit is Ploeg ID3 als beste naar voren gekomen. Hieronder wordt hun visie op het terrein kort samengevat: ‘Wij willen het Suikerunie terrein tijdelijk ontwikkelen en beheren als een magneet en kraamkamer voor nieuwe bedrijvigheid. Zo wordt het gebied een laboratorium voor de stad. Hier wordt gewerkt aan en geëxperimenteerd met het nieuwe werken, met duurzame producten en met innovatieve diensten. Ploeg id3 en partners trekken nieuwe bedrijven naar het Suikerunie terrein door het karakter van het gebied beter zichtbaar te maken, door de mogelijkheden te vergroten en door geïnteresseerden snel en effectief te helpen met contracten en ondersteuning.’

Groningen Groningen is een echte studentenstad waar voor ieder wat te beleven valt. Dat blijkt wel uit eigen woorden op de site van Groningen zelf. ‘Groningen is een bruisende studentenstad.

De jongste stad van Nederland kent een lange, roerige geschiedenis en dat is te zien aan de historische pakhuizen, hofjes en gebouwen. Groningen is ook een stad met lef, de stad heeft de meest vernieuwende architectuur binnen haar grenzen. En Groningen is ooit verkozen tot Beste Binnenstad, omdat het er zo goed toeven is.’ (Bron: toerisme.groningen. nl/overgroningen). Al deze elementen moeten een plek krijgen in de stad. Om dit goed te kunnen bewerkstellen zijn er verschillende beleidskaders opgesteld. Hieronder worden de belangrijkste samengevat.

12 |

INLEIDING

- Metropool van het Noorden De ambitie van Groningen is om dé toonaangevende metropool van het Noorden en stuwende kracht van de noordelijke economie te worden. Hierbij willen ze internationaal voorop lopen op gebieden als ICT, energie, duurzaamheid en kennisindustrie. Dit willen ze echter niet ten koste laten gaan van de woon- en leefomgeving.

- City of Talent Dankzij de aanwezige onderwijsinstellingen en het hoge opleidingsniveau is Groningen een City of Talent. De vele studenten staan voor innovatie en vernieuwing in de toekomst. Deze studenten en andere jonge ondernemers moeten na hun studie, als initiatiefnemers, ruimte krijgen om met nieuwe ontwikkelingen te komen.

- Duurzaam In de visie voor de stad Groningen wordt als ambitie opgenomen om duurzaamste stad van Nederland te worden.

Duurzaam wil in dit document zeggen dat het milieu zorg en aandacht verdient. Ze streven naar een energiezuinige, leefbare en gezonde stad.

- Groene stad De stad Groningen ligt op een snijpunt van karakteristieke landschappen. Al deze landschappen hebben hun eigen grondsoort, karakteristieken en plantensoorten. Deze landschappen moeten ook herkenbaar blijven in de stad zelf.

Dit zorgt voor een grote biodiversiteit en sterke ecologische verbindingen.

Noten - Alle kaarten in dit rapport staan noord-zuid

georiënteerd tenzij anders aangegeven.

- Alle hoogtepeilen volgens NAP. - Het bestaande gebouw heeft een vast NAP-peil gekregen.

Afb. 1.6 De vloeivelden zijn tegenwoordig ecologisch waardevol.

(Bron: Maikel Plug)

Afb. 1.5 Veel gebouwen op het voormalige terrein zijn gesloopt.

Wat rest is een enorme oppervlakte verharding wat bestaat uit asfalt en beton. (Bron: Maikel Plug)

Afb. 1.8 De Hoendiep wat de grens van het terrein vormt.

(Bron: Maikel Plug)

Afb. 1.7 De spoorlijn GroningenLeeuwarden. Daarachter is het weiland te zien. Een grote open ruimte.

(Bron: Maikel Plug)

INLEIDING

| 13

2.

14 |

MASTERPLAN Om tot een masterplan te komen, zal voorafgaand een analyse worden uitgevoerd.

De resultaten van deze analyse zijn in dit hoofdstuk te lezen.

Daarna volgt een visie en concept op de conclusies uit de analyse. Ten slotte wordt het masterplan uitgelegd middels verschillende themakaarten.

| 15

Afb. 2.1 De Suikerfabriek is begonnen in het dorp Hoogkerk. Het huidige centrum van Groningen bevindt zich op de kop van de hondsrug.

Afb. 2.2 De Suikerfabriek breidt uit en komt midden in het landschap te liggen.

2.1 ANALYSE In deze paragraaf wordt het voormalige Suikerunie terrein in zijn context geanalyseerd. Er wordt uiteindelijk geconcludeerd hoe het terrein in zijn context ligt en welke betekenis het voor de stad heeft.

2.1.1

ONTWIKKELING GRONINGEN

1908 Groningen is ontstaan op de kop van de hondsrug. Een snijpunt waar verschillende landschappen bij elkaar komen. In het veengebied ligt het dorp Hoogkerk met zijn kenmerkende lintbebouwing. Hier heeft de eerste Suikerfabriek zich gevestigd. De fabriek is gelegen aan het Hoendiep waarover transport plaatsvond. Tussen de stad Groningen en het dorp Hoogkerk is een landschappelijk open gebied. Dit zijn onder andere het wierden- en slagenlandschap.

16 |

MASTERPLAN

1935 Het terrein van de Suikerfabriek heeft zich inmiddels verplaatst richting Groningen. Hier zijn meer mogelijkheden voor uitbreidingen in de toekomst. Het terrein is van de fabriek wordt over het landschap geplaatst waardoor landschappelijke elementen verloren gaan. Het terrein kan nu worden gezien als een eiland te midden van het landschap tussen Hoogkerk en Groningen.

Afb. 2.3 Groningen breidt uit net zoals de Suikerfabriek. Inmiddels ligt de fabriek tegen de stad aan.

Afb. 2.4 De voormalige fabriek is een groot terrein in de stad Groningen. Het ligt als eiland in de stad.

1960 De stad Groningen en het dorp Hoogkerk breiden zich uit. Het terrein van de Suikerfabriek ligt niet langer als eiland in het landschap, maar is nu gelegen aan de rand van de stad. Er is een duidelijk contrast tussen het hoogstedelijke Groningen en het open landschap net buiten de stad.

2010 Een explosieve groei van Groningen en Hoogkerk heeft er voor gezorgd dat het terrein van de Suikerfabriek wordt ingeklemd tussen de bebouwing. Doordat het terrein door de jaren heen onbebouwd is gebleven is het een unieke, grote, open ruimte in de stad. Het terrein ligt nu als een eiland tussen Groningen en Hoogkerk. Dit wordt gevormd door een aantal elementen op en rondom het terrein van de Suikerfabriek. In de volgende paragrafen kunt u lezen welke dit zijn.

MASTERPLAN

| 17

2.1.2

GROENSTRUCTUUR

Groningen heeft veel groene gebieden. Er zijn veel verschillende typen (wijk)parken aanwezig. Ten zuiden van de voormalige Suikerfabriek ligt het Stadspark met een typische Engelse Landschapsstijl. Een veelgebruikt park waar enementen worden gehouden, wordt gewandeld en gefietst en waar bezoekers voor ontspanning komen. Ten noorden van de stad ligt een sportpark (Kardinge). Ten slotte ligt er in het zuiden van de stad een groot meer waar het gehele jaar veel gebruik van wordt gemaakt. Hier zijn volop mogelijkheden voor watersport en recreatie. Naast de grote stadsparken is er ook een grote hoeveelheid aan buurtparken. Deze liggen gelijkmatig verdeeld over de stad en zorgen ervoor dat bewoners van Groningen groen dicht bij hun huis hebben.

Afb. 2.6 Groenstructuur van Groningen. Gelijkmatig verdeelde stads- en wijkparken. Het plangebied kan dienen als groene vinger in de stad.

Net buiten de stad is er de Ecologische Hoofdstructuur. Vanuit dit gebied wil Gemeente Groningen de ecologie en natuur de stad in trekken. Hiervoor zijn volop mogelijkheden voor het voormalige Suikerunie terrein.

Op het terrein van de voormalige Suikerfabriek is veel groen aanwezig. Met name de vloeivelden hebben een uitgesproken groen karakter. Door de verschillende waterstanden in combinatie met rietkragen bieden deze een ideale biotoop voor flora en fauna. Deze vorm van groen maakt het terrein van de Suikerfabriek uniek in Groningen.

Afb. 2.7 De vloeivelden op het voormalige Suikerunie terrein. Een unieke vorm van natuur.

(Bron: Mark Hoogendoorn)

Afb. 2.8 Het stadspark van Groningen in Engelse Landschapsstijl.

18 |

MASTERPLAN

Afb. 2.9 Infrastructuur rondom het plangebied. Alle wegen liggen rondom het terrein. Het heeft wel een centrale ligging.

2.1.3

INFRASTRUCTUUR EN VERBINDINGEN

Door de historische ontwikkelingen van de voormalige fabriek is deze omsloten door de stad. Doordat de stad om het terrein van de Suikerfabriek is gebouwd, heeft het terrein een strategische en centrale ligging. Het is goed bereikbaar voor auto’s vanwege de gunstige ligging aan de N370 maar biedt met name voor de fietsers vele mogelijkheden. Vanaf het centrum kan naar het wierden- of slagenlandschap worden gefietst binnen een kwartier. Hiermee biedt het terrein vele mogelijkheden. Er zijn echter wel enkele barrières. Om vanuit het centrum naar het terrein te fietsen komt de fietser aan de rand van het terrein het spoor én de ringweg (N370) tegen.

Doordat het terrein jarenlang eigendom is geweest van de Suikerunie zijn er geen verbindingen op het terrein aanwezig.

Alle wegen liggen om het terrein. Het ‘eiland’ wordt aan drie zijden omsloten door intensief bereden wegen met gescheiden fietspad. Deze fietspaden zijn vooral functioneel en vormen geen recreatieve, aantrekkelijke routes. Dit geldt ook voor de huidige entrees. Doordat het terrein niet openbaar toegankelijk is, zijn hekken geplaatst om bezoekers buiten te houden. Maar gezien de ligging van de huidige entrees zijn er wel mogelijkheden voor routes door het terrein. Dit geldt voornamelijk voor de verbindingen van oost naar west. Voor de verbindingen van noord naar zuid vormt de Hoendiep en het spoor een belemmering.

Afb. 2.10 Het spoor en de ringweg vormen een obstakel om het terrein vanuit het centrum te bereiken.

(Bron: Mark Hoogendoorn)

Afb. 2.11 Vanuit het oosten vormt het treinspoor ook een obstakel.

(Bron: Ben ter Mull)

MASTERPLAN

| 19

2.1.4

WATERSTRUCTUUR

Water heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van de Suikerfabriek. De hele noordzijde van het terrein wordt begrenst door de Hoendiep. Dit een gegraven kanaal waarover producten van de Suikerfabriek werden vervoerd.

Op dit moment is het kanaal niet meer in gebruik als handelsroute en wordt het ook niet gebruikt als recreatieve vaarroute.

Het natte gebied waarop de Suikerfabriek zich heeft gevestigd is ooit ontgonnen door middel van het poldersysteem. Het gemaal van polder ‘De Verbetering’ staat op het terrein en pompt het water naar het hoger gelegen Hoendiep. Eén van de hoofdwatergangen vormt de zuidelijke grens van het plangebied. Aan de noordzijde daarvan is het poldersysteem nog goed zichtbaar. Open weidevelden met langgerekte sloten, die ook dienen als verkaveling, voeren het water af naar de hoofdwatergang.

Afb. 2.12 Er is veel water aanwezig in het plangebied. Het landschappelijke poldersysteem is nog aanwezig, maar ook het eigen systeem van de vloeivelden is nog goed zichtbaar.

Naast het poldersysteem zijn er ook vloeivelden. Tijdens de productie van suiker werden in suikerbieten in de vloeivelden schoongespoeld. Hierdoor hebben deze verschillende waterdieptes en vormen ze nu een ideale biotoop voor verschillende weidevogels. Deze hebben een opzichzelfstaand systeem en geen connectie met het landschappelijke of stedelijke watersysteem. Deze dragen bij aan het terrein als eiland in de stad.

Afb. 2.13 De vloeivelden op het voormalige Suikerunie terrein. Een unieke vorm van natuur.

(Bron: Mark Hoogendoorn)

Afb. 2.14 Kanaal de Hoendiep.

Vroeger werden hier producten aanen afgevoerd. (Bron: Ben ter Mull)

20 |

MASTERPLAN

Afb. 2.14 De voormalige Suikerfabriek heeft veel sporen nagelaten. Hierdoor zijn meerdere sferen te onderscheiden op het terrein.

Afb. 2.15 De natuurlijke sfeer wordt voornamelijk gemaakt door de vloeivelden.

(Bron: Mark Hoogendoorn)

Afb. 2.16 De industriële sfeer op het voormalige fabrieksterrein.

(Bron: Maikel Plug)

2.1.5

SFEER EN IDENTITEIT

Door de jaren heen heeft de Suikerfabriek het huidige terrein gevormd. Hierdoor zijn meerdere ‘eigen’ sferen ontstaan. Bij een wandeling over het terrein worden al snel vier sferen ontdekt.

Het eerste deel bestaat uit een grote open ruimte van oude funderingen van beton en asfalt. Hierop stonden de voormalige fabrieken en vond de productie van suiker plaats.

Het is een herkenbare, stoere en robuuste plek die wordt gemaakt door de harde materialen.

Het tweede deel bestaat uit de voormalige vloeivelden die op dit moment worden omgevormd tot akkers. De MBOschool (AOC Terra) wil het terrein inrichten als praktijk- en educatiecentrum voor voedsel en groene leefomgeving. Door de voedzame grond en leerlingen die aan het werk zijn, doet dit deel aan als akker bij een boerderij net buiten de stad.

Het derde en meest natuurlijke deel wordt gevormd door de voormalige vloeivelden. Door het geringe onderhoud zijn rietkragen ontstaan en hebben de vloeivelden nu een hoge ecologische waarde. Door de spontane, ruige vegetatie is er een natuurlijk beeld ontstaan.

Het vierde en meest landelijke deel kenmerkt zich door de open- en weidsheid. Deze grote, open ruimte doet denken aan het open landschap buiten de stad. De velen sloten en het groene grasland zijn de karakteristieke elementen in deze zone.

Afb. 2.17 Door het AOC Terra doet dit deel aan als agrarisch gebied.

(Bron: Zep Kleter)

Afb. 2.18 Het landelijke deel. De open weides met sloten. (Bron: Maikel Plug)

MASTERPLAN

| 21

2.2 VISIE In deze visie wordt begonnen met de huidige problematiek.

Daarna gaat duidelijk worden wat het terrein binnen de stad Groningen gaat betekenen en wie er gebruik van kunnen maken. Ook wordt in de visie de beoogde sfeer neergezet.

Afb. 2.19 Kringlopen worden binnen het Suikerunie terrein gesloten.

Het voormalige Suikerunie terrein in Groningen is een eiland binnen de stad. Het ligt totaal geïsoleerd binnen het stedelijk weefsel en sinds de leegstand is er op het terrein veel veranderd. Fabrieken zijn gesloopt, het terrein is onaantrekkelijk, het ontbreekt aan infrastructuur en een grote oppervlakte ongebruikte grond tegen het centrum van Groningen, is een gemiste kans voor de stad Groningen.

De komende 15 jaar wordt er door de Gemeente Groningen niet geïnvesteerd maar zullen de jaarlijks terugkerende rentekosten wel moeten worden terug verdiend.

Suikerfabriek 4.0 In de toekomst kan het voormalige Suikerunie terrein een uniek zelfvoorzienend eiland binnen de stad worden, waarin kringlopen binnen het terrein worden gesloten. Er wordt gestreefd om de kringlopen energie, water, voedsel en afval te sluiten zodat het een unieke plek binnen Groningen wordt (afb.2.19). Dit zal ervoor zorgen dat de stad meer (inter) nationale naamsbekendheid krijgt. Wel zal het onderdeel gaan uitmaken van het stedelijk weefsel. Hiermee worden verbindingen gelegd met het landschap, het centrum van Groningen en omliggende wijken.

Het voormalige terrein gaat dienen als experimenteel onderzoekscentrum voor studenten, onderzoekers en creatieve ondernemers. De suikerfabriek heeft verschillende sferen en sporen op het terrein nagelaten die vele mogelijkheden bieden binnen de kringlopen. Deze hebben allemaal hun eigen sfeer, kenmerken en identiteit die benut zullen worden. De verschillende sfeergebieden zullen hierna worden toegelicht.

22 |

MASTERPLAN

Sugarvillage Dit kleine dorp heeft een unieke industriële en stedelijke sfeer en vormt het kloppend hart als experimenteel dorp voor onderzoekers, studenten en creatieve ondernemers.

Zij kunnen zich hier vestigen in tijdelijke woningen en/ of kantoren voor 15 jaar om te experimenteren en te onderzoeken binnen de kringlopen. De (tijdelijke) woningen en kantoren die hier staan zullen daarom ook zelfvoorzienend zijn in energie, water en voedsel. Doordat de plots al een ideale grootte hebben om later permanente woningen op te plaatsen, kunnen deze na de 15 jaar gebouwd worden. Dit in combinatie met de experimenten zal ervoor zorgen dat er een zelfvoorzienende wijk met de nieuwste technologieën ontwikkeld kan worden.

Het centrale deel van dit dorpje zal een herkenbare en speciale plek zijn waar elementen van de kringlopen samenkomen. Door de centrale ligging van deze gebouwen wordt geprobeerd de kringlopen aan bezoekers en bewoners zichtbaar te maken.

Akker Dit deel van het voormalige Suikerunie terrein wil het AOC Terra in Groningen inrichten als praktijk- en educatiecentrum voor voedsel en groene leefomgeving. Hiermee kan dit een belangrijk rol spelen in de voedselkringloop van het totale Suikerunie terrein. Door de voedzame grond die de voormalige vloeivelden heeft nagelaten is dit deel geschikt voor het verbouwen van verschillende soorten fruit en groenten. Dit kan vervolgens worden gegeten door de bewoners en onderzoekers uit het experimenteel dorp of verkocht worden in het restaurant waar Groningers een hapje kunnen eten. Op de akker heerst een open, luchtige sfeer en zal een groene, cultuurlijke uitstraling hebben. De akker vormt hiermee een overgangszone van het stedelijke naar het natuurlijke deel.

Waterpark De voormalige vloeivelden werden tijdens de productie van suiker gebruikt om de suikerbieten schoon te spoelen.

Doordat het systeem nog zichtbaar is kan dit gaan dienen als waterzuivering. Grijs water kan worden afgevoerd naar de vloeivelden waar het op natuurlijke wijze wordt gezuiverd. Daarna kan het worden gebruikt voor de irrigatie van planten en bomen. Door de verschillende typen wateren oeverplanten doet dit gebied aan als een waterpark.

De verschillende typen beplanting en het voedselrijk slib bieden een geweldig biotoop aan een aantal bijzondere eendensoorten en diverse steltlopers en is het een broedplaats van een aantal zeldzame vogels. Dit is een plek waar je kunt ontspannen en even tot rust kunt komen.

Engergiepark De zuidelijke vloeivelden zijn deels aan het verlanden.

Deze natte omstandigheden vormen een ideale standplaats voor olifantengras om in de behoeft van energie te kunnen voorzien. Deze wilde rietsoort zorgt voor een ontdekkingsreis tussen het hoge riet. Dit zorgt voor een vogelrijk gebied en een ideale plek om vanuit de wijk een ronde te lopen. Hier kunnen mensen genieten van hun rust.

Weidelandschap De weilanden in dit gebied bieden ruimte om verschillende dieren te houden. Deze kunnen worden ingezet binnen de voedselkringloop. Het landschappelijke karakter van dit deelgebied zal behouden blijven. De rechtlijnigheid van dit landschap zal versterkt worden waartussen verschillende erven zijn gesitueerd. Hier staan kleine boerderijen voorzien van de nieuwste technologieĂŤn en met open inloop schuren.

Zo vormt ook dit deel vormt een aantrekkelijk gebied voor buurtbewoners om een ronde te lopen.

Op de volgende pagina vindt u een collage met de beoogde sfeer.

MASTERPLAN

| 23

SUGARVILLAGE

AKKER Afb. 2.20 Collage visie

24 |

MASTERPLAN

WATERPARK & ENERGIEWILDERNIS

WEIDELANDSCHAP

Afb. 2.20 Collage visie (vervolg)

MASTERPLAN

| 25

2.3 CONCEPT Vanwege de grote oppervlakte van het terrein worden verschillende, unieke sferen gecreëerd. Het zelfvoorzienende eiland bestaat uit een klein dorpje (Sugarvillage), de akker, het waterpark, energiepark en het weidelandschap. In elk deelgebied zullen de sporen van de voormalige fabrfiek nog zichtbaar zijn, maar zullen nieuwe elementen worden toegevoegd (afb. 2.21). De verschillende deelgebieden zullen door middel van een padenstelsel worden verbonden.

Hieronder worden de verschillende sferen benoemd. Er wordt omschreven wat de huidige kenmerken van de sferen zijn en wat zal worden toegevoegd.

Waterpark: De huidige grote open wateren en dijken van de voormalige vloeivelden vormen het structurerend element. In dit deel worden verschillende soorten zuiverende waterplanten toegevoegd waardoor het deel zal aandoen als een waterpark.

Sugarvillage: Dit kleine dorpje is het kloppend hart van het zelfvoorzienende eiland. Het industriële karakter van de overgebleven fabriek zal worden gebruikt om dit vorm te geven. De structuur van Ploeg ID3 zal worden gebruikt om een hoofdstructuur te creeëren.

Een groene en industriële boulevard zal het dorp verbinden met de stad Groningen en het terrein. Centraal in het dorp staat ‘de fabriek’ waar gebouwen binnen de kringlopen geplaatst kunnen worden. Dit vormt een groene en herkenbare plek in het dorp. Deze delen worden verbonden door een multifunctioneel plein.

Weidelandschap: Door het verkavelingpatroon te versterken worden aparte ruimtes voor dieren gecreëerd. Dit zal gebeuren door singels evenwijdig te plaatsen aan de bestaande sloten.

Hierdoor ontstaat een groenblauw raamwerk. Binnen deze groene ruimtes zullen erven geplaatst zijn. Zo ontstaat een ontdekkingstocht van ruimte naar ruimte waar telkens een nieuw erf te ontdekken valt.

Akker: De grote, open oppervlakte van voedzame grond zal in de toekomst ook zichtbaar zijn. Hieraan wordt een seminatuurlijke uitstraling toegevoegd. De kavels worden verdeeld door middel van losse bomenrijen en op de akkers vindt men wisselende soorten groenten en fruit. Deze delen het grote akkergebied op in meerdere kleine akkers.

Centraal op de akker wordt één grote boerderij geplaatst.

Vanuit deze plek kunnen studenten of boeren de akkers betreden.

26 |

MASTERPLAN

Energiepark: Vanwege de drassige ondergrond wordt een groot veld met Olifantengras aangeplant. Hier kunnen bezoekers ontspannen wandelen. Er zijn dwaalpaden met een vogelspothut voor de natuurliefhebber. Bezoekers wanen zich hier in een wildernis van riet.

Verankering: De groene boulevard zorgt voor de verbinding met de stad, de andere deelgebieden op het terrein en het landschap.

Hierdoor wordt het terrein toegankelijk gemaakt voor de voetganger en fietser. In de verre toekomst kan een verbinding van noord naar zuid gemaakt worden waarbij een spoorwegovergang gerealiseerd moet worden. Ook aan de zuidzijde van de spoorlijn wordt een belangrijke verbinding toegevoegd. Hiermee wordt een fiets- en wandelroute gecreëerd waar stedelingen het landschap van Groningen snel en makkelijk kunnen bereiken.

Afb. 2.21 Concept voor het voormalige Suikerunie terrein. De verschillende sferen vormen de uitgangspunten voor het nieuwe ontwerp. Foto’s aan de linkerzijde zoals de huidige situatie, op de rechterfoto de toevoegingen.

MASTERPLAN

| 27

2.4 PLANKAART Vanuit de visie en het concept is het masterplan op de pagina hiernaast tot stand gekomen. Zie bijlage 1 voor het ontwerp op schaal. Dit masterplan kan de stad Groningen naamsbekendheid geven en een nieuw uniek deel van Groningen gaan vormen. Hieronder zal eerst het plan in hoofdlijnen worden uitgelegd. Daarna zal het totale plan worden uitgelegd middels verschillende themakaarten.

Deelgebieden

Zo wordt eerst ingegaan op de verschillende deelgebieden die zijn ontstaan waarana de werking van de kringlopen binnen het masterplan wordt uitgelegd. Daarna volgt de infrastructuur en entrees, de groenstructuur en wordt vervolgens nog een strategie uitgelegd die kan worden gehanteerd om het eindbeeld door de jaren heen te ontwikkelen.

2.4.1 MASTERPLAN IN HOOFDLIJNEN Het voormalige Suikerunie terrein kent meerdere ‘unieke’ eigen sferen. De voormalige fabriek heeft zijn eigen landschap in de stad achtergelaten. Elke sfeer heeft zijn eigen kwaliteiten die in dit masterplan benut en versterkt worden.

Deze veelzijdigheid aan kwaliteiten en grote oppervlakte bieden vele mogelijkheden. In dit masterplan worden deze kwaliteiten gebruikt en worden de 4 kringlopen (water, voedsel, energie en afval) binnen het terrein gesloten. Op het terrein kunnen onderzoeken worden gedaan binnen deze kringlopen zodat nieuwe technologieën worden ontwikkeld.

Deze worden gebruikt om na 15 jaar een zelfvoorzienende woonwijk te bouwen. Op deze manier wordt het een unieke plek binnen Groningen wordt, die de stad meer (inter) nationale naamsbekendheid geeft.

Op de kaart hiernaast worden de verschillende deelgebieden weergeven (Afb. 2.22). Deze zijn gebaseerd op de sporen die de voormalige fabriek heeft nagelaten.

28 |

MASTERPLAN

Sugarvillage: Dit vormt het dorp waarin de kringlopen samenkomen. Er heerste een industriële sfeer op de boulevard, het plein en op de plek waar de gebouwen staan.

Dit zijn groene plekken midden in de wijk die ervoor zorgen dat ervoor zorgt dat de kringlopen zichtbaar worden.

Akker: Verschillende bomenrijen zorgen voor een verdeling van de akkers. De rijen zijn geinspireerd op de vroegere verkavelingslijnen. Centraal ligt een erf met schuren en de mogelijkheid om les te geven voor het AOC Terra. Dicht gelegen bij de parkeerplaats.

Waterpark: Aan dit deel is weinig veranderd. Er zijn enkel dwaalpaden en waterplanten toegevoegd.

Energiepark: Hier is één grote oppervlakte Olifantengras met dwaalpaden om je even in een andere wereld te wanen.

Weidelandschap: Verschillende landschappelijke singels zijn toegevoegd om intiemere ruimtes te creeëren. Hiermee wordt het een ontdekkingstocht tussen boerderijen en dieren.

Afb. 2.22 De sporen die de fabriek heeft achtergelaten zijn gebruikt om nieuwe deelgbieden te creeëren.

Afb. 2.23 Het masterplan voor het voormalige Suikerunie terrein in Groningen. Een eiland in de stad waarbinnen kringlopen worden gesloten. Zie bijlage 1 voor het ontwerp op schaal.

MASTERPLAN

| 29

2.4.2 KRINGLOPEN Om de kringlopen te dichten is een schema opgesteld wat laat zien welke ruimtelijke elementen er nodig zijn (afb. 2.25).

Vervolgens zijn er berekeningen gemaakt op basis van een ander document (Except, Mooi & Duurzaam SchiebroekZuid, Visieboek, 2011). Hieruit is geconcludeerd dat er op het verharde terrein in het oosten van het plangebied mogelijk is om een wijk te creĂŤren met 500 huishoudens. Dit staat gelijk aan ongeveer 1000 personen. Hieronder wordt per kringloop uitgelegd hoe het systeem in elkaar zit en waar de elementen binnen die kringloop een plek hebben gekregen binnen het masterplan.

Alle gebouwen die nodig zijn om de kringlopen te dichten zullen een centrale plek krijgen binnen Sugarvillage. Dit zal de centrale plek van de wijk worden, waardoor de kringlopen goed zichtbaar zullen zijn.

Energie: De energie die door woningen, bedrijven en andere objecten wordt verbruikt wordt voornamelijk opgewekt door een groot veld van 26 hectare Miscanthus giganteus (Olifantengras).

Dit gras kan eenmaal per jaar worden gemaaid en zal dan worden opgeslagen in een grote loods. Uiteindelijk wordt het riet verbrand in een verbrandingsoven. Dit zorgt voor energie en warmte voor de woningen in Sugarvillage. Naast een veld van Olifantengras wordt een talud van 900 meter aan de noordzijde van het treinspoor gerealiseerd. De oostelijke zijde van dit talud heeft een ideale ligging ten opzichte van de zon en wordt daarom vol gelegd met zonnepanelen. Ten slotte wordt er nog op individuele schaal energie gewonnen.

Zo zullen woningen hun eigen zonnepanelen op hun daken bouwen.

Er worden geen fossiele brandstoffen geleverd waardoor lage woonlasten voor bewoners van het Suikerunie terrein ontstaan. Bij een overschot aan energie kan worden teruggeleverd aan de energiemaatschappij.

30 |

MASTERPLAN

Afb. 2.24 Om energieneutraal te zijn, zijn deze elementen nodig.

Afb. 2.25 De verschillende kringlopen hebben een connectie met elkaar.

Vanuit de huizen komt er voedsel, water en energie binnen en verlaat afval en water de huizen.

MASTERPLAN

| 31

Water: Regenwater kan worden opgevangen op daken, pleinen en de wegen. Hiermee kan vervolgens het toilet mee gespoeld worden. Een deel van het regenwater wordt opgevangen op de kavel zelf om vervolgens gefilterd te worden, waarna het water drinkbaar is. Het overige water kan gebruikt worden om planten en bomen van water te voorzien in droge perioden. Bij een overschot aan water kan het eerst worden vastgehouden in een buffervijver. Een overstort op het oppervlakte water zal ervoor zorgen dat er geen problemen zullen ontstaan.

Zwart water wordt gefilterd in een sedimentatietank. Hier bezinkt het slib waaruit energie gewonnen kan worden.

Het water wat overblijft zal worden afgevoerd naar de voormalige vloeivelden. Deze werden tijdens de productie van suiker gebruikt om het afvalwater te lozen en voor het schoonspoelen van de suikerbieten. Door in de verschillende bakken diverse soorten waterplanten toe te voegen ontstaat een grote, natuurlijke waterzuivering. Uiteindelijk kan ook dit water gebruikt worden om bomen en planten te irrigeren.

Voedsel: Op het terrein worden allerlei typen voedsel geproduceerd en gekweekt. Met dit voedsel kunnen mensen in Sugarvillage goed rond komen. Vanuit de weide wordt vlees aangevoerd wat door een slager kan worden verwerkt. Op het terrein is echter niet voldoende ruimte om in de totale vleesbehoefte te voorzien. Hiervoor is in totaal 130 hectare voor nodig. Daarom lopen er wel verschillende dieren zodat de kringloop van voedsel wel zichtbaar is. Op het terrein is ruimte voor koeien, kippen en varkens. Deze hebben allemaal een eigen schuur nodig voor het onderkomen van de verschillende dieren.

Ook groente en fruit worden op het terrein gekweekt.

De voedzame grond die de voormalige vloeivelden heeft nagelaten is zeer geschikt voor het verbouwen van verschillende soorten fruit en groenten.

Zo is er anderhalve hectare aardappelen en 8 hectare tarwe.

Ook wordt er groente en fruit in een hydroponische kas 32 |

MASTERPLAN

verbouwd. Samen met de aquaponics, voor de behoefte in vis, zijn dit nieuwe technieken die zeer effectief voedsel kunnen verbouwen. Naast deze nieuwe technieken zijn er fruitgaarden en bomenrijen van notenbomen op het terrein aanwezig. Deze hebben in totaal een oppervlakte van ongeveer twee hectare en zijn geplaatst op de erven in het weidelandschap.

Naast eigen consumptie zal er een restaurant zijn waar bezoekers kunnen eten. Bij een overschot aan producten kan er een winkel worden gestart waar producten verkocht kunnen worden. Al het voedsel zal op een eerlijke manier worden geproduceerd.

Afval: Er zijn twee typen afval; organisch en vast afval. Het organische afval kan deels worden gecomposteerd voor de bemesting van de akkers. Het andere deel kan worden verbrand in een anaerobische vergasser voor de winning van energie.

Het vaste afval kan zo veel mogelijk worden gerecycled of worden hergebruikt. Op die manier hoeven er weinig tot geen producten te worden ge誰mporteerd.

Afb. 2.27 Organisch afval wordt bij de boerderijen zelf verwerkt tot compost zodat dit uiteindelijk gebruikt kan worden op de akkers.

Afb. 2.26 De elementen die nodig zijn om niet op het waternet te hoeven worden aangesloten.

Afb. 2.28 Er is veel oppervlakte nodig om in de voedselbehoefte te kunnen voorzien. Dit bestaat voornamelijk uit weide voor dieren en akkers voor het telen van groente en fruit.

MASTERPLAN

| 33

2.4.3 INFRASTRUCTUUR EN ENTREES De eerste stap voor dit plan is het toegankelijk maken van het gehele terrein. In de huidige situatie zijn de entrees slecht bereikbaar of afgezet met hoge, onaantrekkelijke hekwerken.

Ook de huidige infrastructuur ontbreekt deels en zal moeten worden gerealiseerd. Hieronder worden de entrees en infrastructuur genoemd.

Entrees Wanneer een bezoeker het terrein binnentreedt moet deze het gevoel hebben ineens op een ‘eiland’ aanwezig te zijn.

In dit masterplan zijn er twee typen entrees. Het eerste type zijn degene die direct kunnen worden gerealiseerd met minimale middelen. Zo kan er in het noorden een tijdelijke fiets- en voetgangersbrug komen die aan de boulevard terecht komt. Deze zorgt voor de verbinding met het centrum van Groningen. Ter hoogte van de vloeivelden kan een trekvlot komen. Deze kan verbinding maken met de noordelijk gelegen wijken. Ook in het zuiden zijn twee entrees die op korte termijn kunnen worden gerealiseerd. Deze zorgen voor een aantrekkelijke fietsroute aan de rand van het gebied.

Naast entrees op korte termijn zijn er ook op lange termijn. Dit zijn de veelal dure ingrepen, maar zullen wel bijdragen aan de verankering in de stad en met het landschap. Zo is er aan de kop van de boulevard een entree aan de rand van de ringweg en is er een spoorwegovergang. Voor de fietser kan ook nog een fietstunnel worden gerealiseerd waarmee het treinspoor geen belemmering meer hoeft te zijn. Daarnaast zijn er nog twee bruggen over de Hoendiep die het terrein verbinden met de parkeerplaats.

Infrastructuur Op het terrein zullen alle bestaande paden behouden blijven. Hier worden bij de vloeivelden, in het Olifantengras en op de akker dwaalpaden toegevoegd. Bij de vloeivelden kunnen al snel halfverharde paden worden aangelegd. In het weidelandschap kunnen landelijke wegen worden aangelegd 34 |

MASTERPLAN

waarover trekkers en andere voertuigen kunnen rijden.

Ten slotte kan er in de energiewildernis vanwege de natte omstandigheden een vlonder als pad worden aangelegd. In Sugarvillage heerst een stedelijke sfeer waar met een rechte structuur (Ploeg ID3) een indeling is gemaakt die gebaseerd is op de vroegere verkavelingstructuur. Vanuit de stad zorgt de boulevard voor een belangrijke verbinding met het centrum en de rest van het terrein.

2.4.4 GROENSTRUCTUUR In de huidige situatie is het voormalige Suikerunie terrein een groen terrein met uitzondering van de verharding in het meest oostelijke deel. Dit masterplan zorgt ervoor dat deze groene delen ook in het oosten zichtbaar wordt. De boulevard zal een stevige groene structuur krijgen die past bij de industriële sfeer van Sugarvillage. Hiermee wordt het groen vanaf het landschap via de Hoendiep de stad in begeleid. Dit sluit tevens aan op de groenstructuurvisie van gemeente Groningen (Groene Pepers, groenstructuurvisie voor Groningen, april 2009). Op een centrale plek binnen dit dorp komen de gebouwen van de kringlopen samen in een groene ruimte. Deze gebouwen staan in contrast met het groen waardoor een speciale plek ontstaat.

Op de akker staan losse bomenrijen die de verschillende kavels opdelen. Deze geven hier structuur en brengen de menselijk maat terug. De losse bomenrijen zorgen voor een cultuurlijk uitziende sfeer en bestaan voornamelijk uit verschillende typen notenbomen.

Een ander opvallende groene toevoeging zijn de hoge singels in het weidelandschap. Hier zijn deze toegevoegd om de grote open ruimtes kleiner en intiemer te maken en dragen bij aan de herkenbaarheid van de plek. De hoge singels staan haaks op de paden waardoor het zicht op de weide optimaal is en de dieren goed zichtbaar zijn.

Afb. 2.29 Per deelgebied is er een andere groene structuur.

Entrees

Groenstructuur

Afb. 2.30 Er worden een aantal nieuwe entrees toegevoegd. Op korte, maar ook op lange termijn.

Afb. 2.31 Verschillende typen infrastructuur op het terrein. Ook hier blijven de bestaande paden behouden.

Infrastructuur

MASTERPLAN

| 35

2.4.5 STRATEGIE De komende 15 jaar zal gemeente Groningen niet investeren in dit terrein. Daarom is het belangrijk om dit masterplan in verschillende fases te realiseren. Dit plan gaat uit van drie verschillende fases. De komende 15 jaar kan het terrein gebruikt worden om nieuwe technieken te ontwikkelen die na deze 15 jaar kunnen worden toegepast binnen de woningbouw in de wijk. Hieronder worden deze drie fases omschreven: Fase I - Toegankelijkheid en magneet (0 tot 3 jaar) Er kan worden gestart met het telen van biomassa. Daarvoor zal een initiatiefnemer moeten worden gevonden die een vergasser wil bouwen in Sugarvillage. Hierdoor komt het eerste gebouw tot stand. Dit zal als magneet voor het gebied gaan dienen. Met de energie die wordt opgewekt kan het huidige gebouw worden voorzien van stroom.

Ook het AOC Terra is al gevestigd op het terrein. Deze kunnen starten met het telen van verschillende soorten gewassen en deze verwerken en verkopen in Sugarvillage.

Hiermee is de basis voor de toekomstige ontwikkeling op het terrein gelegd.

Fase II - Ontwikkeling en onderzoek - 3 tot 12 jaar Door de naamsbekendheid komen er meer onderzoekers en creatieve ondernemers die iets willen ondernemen. Er worden nieuwe technologieĂŤn ontwikkeld en er zijn inmiddels nieuwe gebouwen geplaatst in Sugarvillage en in het weide landschap hebben meerdere boeren zich gevestigd. Het AOC Terra heeft zich inmiddels ook uitgebreid en kan op deze locatie leerlingen les geven.

36 |

MASTERPLAN

Fase III - Permanent - 12 tot ... jaar Na 12 jaar kunnen tijdelijke woningen deels worden verwijderd en vormen de plots een ideale grootte om permanente woningen op te bouwen. Hier zullen eco-woningen worden gebouwd met gezamenlijke tuinen. In deze wijken zal een tuinsfeer heersen terwijl op de fabriek de ontwikkelingen nog steeds doorgaan. Er wordt nog steeds gezocht naar verbeteringen of nieuwe technieken.

MASTERPLAN

| 37

3.

38 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE In dit hoofdstuk wordt ĂŠĂŠn deelgebied van het masterplan uitgewerkt. Dit resulteert in een ontwerp van Sugarvillage. Er wordt begonnen met een korte analyse van de verschillende verhardingen en groenstructuren. Daarna volgt het ontwerp met bijbehorende themakaarten.

| 39

3.1 ANALYSE Vanuit het masterplan wordt één deelgebied verder uitgewerkt. Zo wordt in dit hoofdstuk een uitwerking gemaakt van Sugarvillage (Afb. 3.1). Hier komen de kringlopen samen en zal dan ook het hart van dit ontwerp vormen. Dit hoofdstuk start met een korte analyse van de huidige situatie en gaat daarna in op de algemene visie, gevolgd door een visie op beplanting en materialisatie. Hierin komen de uitgangspunten vanuit het masterplan aan bod en zullen verder worden uitgewerkt.

In het meest oostelijke deel van het voormalige fabrieksterrein stond vroeger de Suikerfabriek. Grotendeels is de fabriek weliswaar afgebroken maar toch zijn de sporen nog goed zichtbaar. Er rest nu een kaal, open terrein zonder enige vorm van structuur. Dit heeft ervoor gezorgd dat de menselijke schaal op het terrein is verdwenen. Het grote open, kale en stenige terrein doet kil en koud aan. Ook is er in de huidige situatie geen riolering aanwezig. Dit kan in de toekomst een dure ingreep zijn, waardoor moeten worden gezocht naar alternatieve mogelijkheden.

3.1.1 ANALYSE VERHARDING Op de locatie waar vroeger de fabriek stond rest nu een open vlakte in de vorm van een betonnen fundering. Een enorme oppervlakte met een sterke fundering in de ondergrond.

Dit maakt het mogelijk om gebouwen op deze fundering te plaatsen zonder een nieuwe aan te brengen. Naast een betonnen fundering is er ook veel menggranulaat op het terrein aanwezig. Dit is afkomstig van de gesloopte gebouwen van de voormalige fabriek. Wat dan nog overblijft is de grote oppervlakte asfalt. Dit is echter geen mooie, egale oppervlakte meer, maar zit vol scheuren en doet aan als een lappendeken door de stukken die ooit zijn hersteld. Al deze materialen doen wel herinneren aan de voormalige fabriek en hebben een industriële uitstraling die aansluit bij het masterplan.

40 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Afb. 3.1 Ligging van Sugarvillage in het masterplan. Dit deel zal in dit hoofdstuk verder worden uitgewerkt.

Afb. 3.2 De betonnen funderingen van de voormalige fabriek. (Bron: Maikel Plug)

Afb. 3.3 Inventarisatiekaart van de verschillende typen verhardingen op het terrein.

Afb. 3.4 Asfalt op het terrein.

Doordat het meerdere keren hersteld is, ziet het eruit als een lappendeken.

(Bron: Ben ter Mull)

Afb. 3.5 Menggranulaat op het terrein afkomstig van de gesloopte gebouwen. (Bron: Mark Hoogendoorn)

VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 41

3.1.2 ANALYSE GROEN Sinds de sloop van de gebouwen heeft er weinig onderhoud plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling van spontane, natuurlijke vegetatie. In de scheuren van het asfalt, tussen het puin en in scheuren van de funderingen komen verschillende typen groen omhoog. Op de analysekaart (Afb. 3.9) is te zien dat er twee grote groepen bomen zijn.

Dit zijn boomgroepen die al aanwezig waren voor de sloop van de fabriek. Alle andere vegetatie heeft zich spontaan ontwikkeld. Voornamelijk aan de randen van dit terrein is veel groen aanwezig. Dit is voornamelijk ruigte met enkele heesters (Afb. 3.6). Hierdoor mist het terrein een boomlaag.

De grote open ruimte doet nu kil en koud aan en mist de menselijke schaal. De spontane vegetatie geeft het terrein echter wel een stoere en industriĂŤle uitstraling en kan mogelijkheden bieden voor het ontwerp van Sugarvillage.

Afb. 3.6 Met name aan de rand van het terrein bevindt zich veel ruigte en heesters. (Bron: Maikel Plug)

Afb. 3.7 Er zijn maar enkele boomgroepen op het terrein aanwezig.

(Bron: Mark Hoogendoorn)

Afb. 3.8 Tussen de betonnen funderingen komt ruigte omhoog.

(Bron: Mark Hoogendorn)

42 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Afb. 3.9 Inventarisatiekaart van de verschillende typen groen op het terrein.

VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 43

3.2 VISIE SUGARVILLAGE Op het voormalige fabrieksterrein wordt gebruikt gemaakt van de structuur van Ploeg ID3. Het stratenpatroon wordt grotendeels overgenomen. Echter komen in dit ontwerp alle kringlopen samen op dit terrein. Op korte termijn kunnen hier onderzoekers en creatieve ondernemers zich vestigen om onderzoeken te doen binnen de kringlopen en op lange termijn wordt hier een wijk ontwikkeld met verschillende typen huizen die zelfvoorzienend zijn. Om de kringlopen te realiseren zijn verschillende ‘kleine fabriekjes’ nodig. Om mensen van kringlopen bewust te maken, vormen deze het centrale hart van de wijk; ‘de fabriek’. Deze voornamelijk industrieel uitziende gebouwen vormen samen met het groen een herkenningspunt binnen de wijk en is een ruimte waarin de industriële sferen van de vroegere fabriek weer zichtbaar worden. Vanuit hier kunnen bezoekers makkelijk en snel de wijk in om te zien hoe kringlopen in de wijk terecht komen.

Aan de Hoendiep zal een boulevard worden ontwikkeld die zorgt voor de verankering met het stedelijk gebied en het Groningse landschap. Hier kunnen bewoners van de wijk rustig wandelen, fietsen en ontspannen. Vanaf deze boulevard kunnen bezoekers via een multifunctioneel plein de fabriek bereiken. Deze zal vanwege zijn verbindende functie een neutrale sfeer hebben met een kleine industriële twist.

Fabriek: Het hart van de kringlopen is een opvallende en zeer herkenbare ruimte. Binnen deze grote ruimte worden verschillende groene kamers gecreëerd die doen denken aan de indeling van een fabriek. In elke ruimte bevindt zich een ander productieproces. De kringlopen binnen dit plan kunnen ook gezien worden als één groot proces dat bestaat uit verschillende deelprocessen. Elk deelproces zal een eigen kamer krijgen waar bezoekers kunnen ervaren hoe de kringlopen tot stand komen.

De moderne gebouwen die worden gebouwd, zullen contrasteren met het groen en de materialisatie. Door de 44 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

combinatie van nieuwe gebouwen en natuurlijke beplanting zal een unieke sfeer ontstaan waar mensen kunnen ronddwalen en in de verschillende ruimtes het proces kunnen ervaren. Hierdoor wordt de fabriek een grote, openbare tentoonstellingsruimte.

Boulevard: Deze vormt de verbinding tussen de stad en het terrein.

De boulevard is voor fietsers en voetgangers die hier voor ontspanning komen. Door een industriële uitstraling krijgt de boulevard een unieke en herkenbare uitstraling binnen Groningen. Hierdoor krijgt deze een betekenis bij bezoekers en worden zij nieuwsgierig naar de rest van het terrein. Een grote, robuuste laan zorgt voor verbinding met het centrum van Groningen.

Afb. 3.10 &3.11 Op de fabriek wordt een combinatie gemaakt van moderne gebouwen met een natuurlijke en wilde beplanting.

Afb. 3.12 &3.13 Op de boulevard heerst een industriële sfeer. Robuuste materialen en een stevige groene laan zullen opvallende elementen zijn.

Afb. 3.14 Bomen met een hoge sierwaarde in de straten.

Afb. 3.15 Een leeg plein, met rijen bomen en zitmogelijkheden.

Zo blijft het plein beschikbaar voor evenementen, markten en tentoonstellingen.

Afb. 3.16 Verhoogde plantenbakken geven kleur op ooghoogte. Hierdoor zal het plein vriendelijk ogen voor bezoekers.

Multifunctioneel plein: Uiteindelijk zal dit plan leiden tot een uniek terrein binnen Groningen. Hierdoor zal het veel bezoekers opleveren en is ruimte nodig om evenementen, tentoonstellingen en markten te organiseren. De boulevard zal ter hoogte van het plein deels worden onderbroken. Hierdoor kan een zitplek aan het water worden gecreëerd en zullen bezoekers sneller afstappen om te kijken wat er op het plein te doen is. Het plein is een grote, open ruimte met enkele groene plantvakken waardoor kleur op ooghoogte voor een levendige plek zorgt. De de rechtlijnigheid van de boulevard is ook op het plein herkenbaar. Hierdoor worden bezoekers naar het plein getrokken waar het restaurant zich bevindt. Deze serveert alleen voedsel vanuit het eigen terrein. Hier kunnen voetgangers en fietsers stoppen voor een hapje en een drankje.

Dorp: Deze kavels zijn vrij voor de komende 15 jaar en daar mogen onderzoekers en creatieve ondernemers zich vestigen. Zij mogen de kavels vrij inrichten zodat bezoekers zien dat het gebied nog in ontwikkeling is. Enige uitzondering is dat er niet hoog gebouwd mag worden. Dit vanwege het zicht op de fabriek vanaf de ringweg. Tijdelijke kantoren en laboratoriums kunnen direct worden geplaatst op de betonnen vloeren. Om toch enige structuur te creëren zullen uniforme wegen en lanen worden aangebracht. Deze zullen een tuinige maar toch lichtelijke industriële uitstraling hebben. Na de 15 jaar zal een woonwijk worden ontwikkeld waarbij gezamenlijke tuinen een belangrijke rol kunnen spelen. Hierdoor zal deze groenstructuur aansluiten bij de tuinige sfeer.

VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 45

Concept

Concept: De fabriek is de belangrijkste plek binnen Sugarvillage.

Hier staan gebouwen die van groot belang zijn binnen de kringlopen. Hierop zullen de omliggende straten aansluiten om een connectie met de woningen te maken. Stevige groene plukken beplanting zullen een natuurlijke, wilde en herkenbare plek maken in contrast met de moderne bebouwing. Dit staat in contrast met de bomenrijen op het plein en de stevige bomenlaan aan de boulevard. De laan past bij de maat van de Hoendiep en een continue laan met een regelmatige plantafstand zal een statige en robuuste sfeer neerzetten.

Dit sluit aan bij de industriĂŤle sfeer van de boulevard. De bomenrijen evenwijdig aan de boulevard zullen bezoekers naar het plein lokken.

46 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Afb. 3.17 De fabriek zal een herkenbare plek zijn. In groene kamers staan gebouwen binnen de kringlopen.

Op het plein wordt een connectie gemaakt met de boulevard.

Afb. 3.18 Een stevige, robuuste laan.

3.2.1 VISIE GROEN SUGARVILLAGE In de huidige situatie is er weinig groen aanwezig. Enkele kieren tussen het beton zijn overgroeid met spontane vegetatie en het ontbreekt aan structuur. Met een stevige groenstructuur zal Sugarvillage in de toekomst groener zijn en het industriële karakter van Sugarvillage zal door middel van de groenstructuur versterkt worden.

Sugarvillage kent meerdere groene sferen. De eerste sfeer is de industriële sfeer aan de kade. Deze wordt deels doorgetrokken op het plein dat de boulevard met de fabriek verbindt. Bij de fabriek zal een unieke groene sfeer heersen, die herkenbaar is en voor oriëntatie zorgt. Vanuit de fabriek sluiten de groene lanen in het dorp aan. Hieronder worden de verschillende sferen uitgebreid omschreven: Boulevard: Het voormalige Suikerunie terrein zal een herkenbare plek worden die elke Groninger kent. Bij binnenkomst van het terrein vanuit het centrum zal een stevige en robuuste laan mensen begeleiden. Hier kan men elkaar ontmoeten en even rusten op verschillende pauzeplekken. De industriële sfeer kenmerkt zicht door de robuuste, grillige en stevige bomenrij (Afb. 3.18). De bomenrij aan het water sluit aan bij de visie over de groenstructuur van gemeente Groningen.

Aan de andere zijde van de ringweg zal de bomenrij uit een andere soort bestaan zodat de herkenbaarheid van Suikerfabriek 4.0 wordt gewaarborgd. Aan de andere zijde zal de stevige en robuuste laan zal uiteindelijk langzaam overgaan in een losse bomenrij in het agrarische deel.

Multifunctioneel plein:

Vanaf de boulevard komt de bezoeker op een plein terecht.

Dit vormt de verbinding tussen de fabriek en de boulevard.

Het multifunctionele plein is geschikt voor markten, festivals en als tentoonstellingsruimte. Het is een neutrale ruimte waar enkele bomen verspreid staan. Deze soort zal overeen komen met de soort op de boulevard. Om de menselijke maat op het plein terug te brengen zal kleurrijke beplanting op ooghoogte aangebracht.

Fabriek: VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 47

Afb. 3.19 De natuurlijke, en wilde uitstraling van de beplanting in de fabriek.

Afb. 3.20 Kleine bomen met hoge sierwaarde in de straten van de woonwijk.

Dit deel vormt het hart van de kringlopen. De wilde en natuurlijke beplanting, geïnspireerd op de huidige situatie, dient als een herkenbaar oriëntatiepunt in de wijk. Om de groene kamers te creeëren zullen de plantvakken bestaan uit een dichte begroeiing. Binnen deze groene kamers zal het contrast tussen de moderne bebouwing en de wilde, spontane vegetatie een uniek beeld opleveren. Vele verspreid liggende beplantingsvakken zullen variëren in maat en schaal. Door overal dezelfde beplanting toe te passen wordt een eenheid verkregen. Vanwege de verschillende gebouwen zal de beplanting zal de constante factor zijn.

48 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Dorp: Dit deel vormt het terrein waar onderzoekers en creatieve ondernemers zich kunnen vestigen. Na 15 jaar zullen deze kavels worden herverkaveld en zullen er woningen worden gebouwd. Deze woningen bevinden zich binnen de kringlopen en zullen gezamenlijke tuinen hebben. Door de tuinige sfeer die zal ontstaan, wordt nu in het straatprofiel ook gekozen voor een tuinige boom. Dit zal dus een kleine boom zijn met een hogere sierwaarde dan de overige bomen op het terrein.

3.2.2 VISIE MATERIALISATIE SUGARVILLAGE Het voormalige Suikerunie terrein is een eiland binnen de stad Groningen waar kringlopen worden gesloten. Er wordt gestreefd om zo min mogelijk materialen af te voeren. Het is daarentegen onmogelijk om geen materialen aan te voeren.

Er wordt dus gestreefd om materialen zo veel mogelijk her te gebruiken. Er zijn in de huidige situatie verschillende typen verharding aanwezig; betonnen funderingen, asfalt, stelconplaten en betonstenen die opnieuw worden gebruikt.

De verharding zal overal aansluiten bij de industriële sfeer en gaat zorgen voor een herkenbare uitstraling van Sugarvillage.

In het grondvlak zullen geen hoogteverschillen worden aangebracht. Hierdoor kunnen mensen makkelijk en snel verschillende delen bereiken.

Afb. 3.21 Collage over de materialisatie voor de verschillende gebieden; er heerst een industriële sfeer.

Fabriek: Hier zal de verharding van de voormalige fundering opnieuw worden gebruikt. Hiermee kan de betonnen vloer van de voormalige fabriek opnieuw gaan dienen als vloer voor de fabriek. Dit zal een industriële uitstraling geven. Met het straatmeubilair wordt gezocht naar de verbinding tussen het wilde en natuurlijke groen en de industriële uitziende verharding. Het egale grondvlak zal het ronddwalen van bezoekers bevorderen.

Het ambitieniveau van de boulevard, het plein en de fabriek zullen een hoger ambitieniveau hebben dan de dorpsstraten.

Dit zijn namelijk de deelgebieden waar veel bezoekers zullen komen. Hieronder wordt per deelgebied ingegaan op de materialisatie.

Boulevard: De boulevard krijgt een industriële sfeer. Dit kenmerkt zich door grote oppervlakte bestrating die herkenbaar en robuust is. Zo zal er veel gebruik worden gemaakt van beton en staal.

Ook zal het straatmeubilair en de verlichting aansluiten bij de industriële sfeer.

Plein: Het plein heeft een verbindende functie en zal daarom een rustige uitstraling krijgen. De fabriek moet namelijk de meest herkenbare plek worden. Een eenvoudige en uniforme verharding geeft een rustig beeld. Wel zal hier de afwatering zichtbaar worden gemaakt. Op subtiele wijze kunnen bezoekers zien waar het water uiteindelijk terecht komt.

VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 49

Afb. 3.22 Binnen Sugarvillage zijn meerdere sferen te ontdekken.

3.3 PLANKAART Vanuit de verschillende visies en het concept is een integraal ontwerp voor Sugarvillage tot stand gekomen. Het ontwerp zal eerst in hoofdlijnen worden uitgelegd. Daarna zal er per laag dieper op worden ingegaan.

3.3.1 MASTERPLAN IN HOOFDLIJNEN Sugarvillage is een klein dorp voor onderzoekers en creatieve ondernemers. Zij kunnen zich vestigen op de verschillende kavels. De kavels liggen aan straten met kleine bomen.

Deze komen uit bij de fabriek dat het hart van alle kringlopen vormt. Een speciale plek waar groen in contrast staat met de moderne bebouwing. Geïnspireerd door de scheuren in het beton en asfalt zijn de beplantingsvakken tot stand gekomen.

Binnen deze groene kamers staan gebouwen die het proces van de kringlopen laten zien. De fabriek wordt verbonden door middel van een plein naar de boulevard. De stoere en robuuste lijnen van de boulevard zijn ook op het plein terug te vinden. In de volgende paragrafen wordt dieper ingegaan op de verschillende onderdelen binnen de deelgebieden.

50 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Bestaande bebouwing De bestaande bebouwing, het grote gebouw in de fabriek, zal dienen als informatiepunt voor Sugarvillage. Hier kunnen bezoekers samenkomen voor een rondleiding en informatie winnen over Suikerfabriek 4.0. Er zal een nieuwe hoofdingang worden gecreëerd aan de noordoost zijde.

Het andere gebouw kan dienen als kantorencomplex, laboratorium of onderzoekscomplex. Hier kunnen onderzoekers zich vestigen om nieuwe technologieën te ontwikkelen binnen de kringlopen.

Talud Het spoor zal worden afgeschermd middels een talud. Hierop kunnen aan de zuidkant zonnepanelen worden geplaatst. Aan de noordkant zal zuiverende beplanting worden toegepast. Dit omdat de grond van het talud afkomstig is uit eigen terrein en lichtelijk vervuild is.

Afb. 3.23 De plankaart van het ontwerp voor Sugarvillage. Voor het ontwerp op schaal, zie bijlage 2.

| 51

Afb. 3.24 De nieuwe wegen zijn geïnspireerd op de oude verkavelingsstructuur. Ze komen allemaal uit bij de fabriek en het plein.

3.3.2 VERHARDING De nieuwe infrastructuur is geïnspireerd op de oude verkavelingslijnen, evenwijdig aan de Hoendiep. Wanneer bezoekers met de auto naar het terrein komen, zullen zij aan de randen moeten parkeren. Er zijn twee grote parkeerplaatsen zodat het grootste deel van het terrein autovrij blijft. Alleen onderzoekers die zich op één van de kavels gevestigd hebben, mogen parkeren op hun eigen kavel. Vanuit de parkeerplaatsen kunnen voetgangers over trottoirs naar de fabriek of het plein lopen. De straten en parkeerplaatsen bestaan uit betonstenen. Deze zorgen voor de connectie met de tuinige sfeer op de kavels, met de stoere industriële sfeer bij de fabriek en het plein. Omdat voetgangers belangrijk zijn, zal alle verharding gelijksvloers zijn.

De boulevard heeft een industriële sfeer die zich kenmerkt door grote betontegels. Ter hoogte van het plein wordt deze 52 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

deels onderbroken en wordt een connectie met het plein gemaakt. Hier komen de verharding van het plein, asfalt, en de boulevard samen. Op het plein zal dit een egale en neutrale uitstraling hebben. Bij de fabriek zal het beton van de bestaande fundering worden hergebruikt om een nieuwe betonnen vloer te storten. Hiermee krijgt de nieuwe fabriek de vloer van de voormalige fabriek op een nieuwe manier terug.

Bruggen Er zijn twee bruggen in het plan gesitueerd. De meest westelijk gelegen brug is een bestaande brug, gemaakt van steigerbuizen, en past goed bij het industriële karakter van de boulevard. Een zelfde type brug kan worden geplaatst voor fietsers en voetgangers meer richting het oosten. Ten slotte is er in het oosten nog een tunnel onder de ringweg en het spoor door richting het centrum. Deze kan op lange termijn worden gerealiseerd.

Afb. 3.25 Op het nieuwe terrein worden veel nieuwe bomen toegevoegd. De boulevard, het plein en de fabriek zullen allen groene ruimtes worden.

Afb. 3.26 In het profiel is te zien dat de hoogte van de bomen past bij de maat en schaal van de Hoendiep. Zo wordt het water op een andere manier beleeft.

3.3.3 GROENSTRUCTUUR De laan bij de boulevard is een direct een opvallende stevige groene lijn. Deze laan heeft een industrieel karakter in zowel de zomer als winter. Deze laan is ongeveer 20 meter hoog en heeft een dichte kroon zodat deze bij de maat en schaal van de Hoendiep past. Ter hoogte van het plein wordt de laan onderbroken zodat zichtlijnen op het water ontstaan. Onder de laan bevindt zich een strak gazon. Aan de overzijde van de Hoendiep is gekozen voor extensief beheerd gras met een losse bomenrij. Hierdoor wordt het industriĂŤle karakter van de voormalige Suikerfabriek versterkt.

VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 53

Afb. 3.27 Aan de boulevard is gekozen voor intensief gemaaid gras.

Dit versterkt de industriĂŤle sfeer.

Op het plein staan dezelfde soort bomen evenwijdig aan de boulevard. Ook aan de zuidzijde, tegen de straat, staat nog een rij bomen. Hier zijn twee openingen richting de fabriek gelaten. Door deze lijn wordt de straat geaccentueerd. Niet alle bomen zijn in de plantvakken geplaatst, zodat zonlicht bij de vaste planten in de plantvakken komt, en er meer bloemkleuren kunnen worden toegepast. Voor de vaste planten is gekozen voor rustige wolken van in de kleuren paars, blauw en roze. Grote groepen passen tevens bij de industriĂŤle sfeer.

Bij de fabriek is gekozen voor wilde, natuurlijke en dichte beplanting. Dit zodat er groene kamers ontstaan waarin de gebouwen zijn geplaatst. Uiteindelijk mogen de bomen een hoogte van 15 tot 20 meter bereiken welke goed past bij de maat en schaal van de nieuwe gebouwen.

54 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Een onderbegroeiing zal ervoor zorgen dat het zicht onder de bomen door beperkt wordt. De onderbegroeiing zal maximaal 5 vijf meter hoog worden.

De buffervijvers aan de randen van de fabriek en het plein vormen kleine, groene overgangszones naar de kavels. Deze vormen dus ook het begin van de toekomstige woonwijk.

Daarom is gekozen voor een strak gazon.

De afscherming bij de ringweg zal bestaan uit een singel van natuurlijke ruigte. In de huidige situatie begint groeien er al verschillende heesters.

| 55

Afb. 3.28 De kringloop van het water zal zo veel mogelijk gesloten worden binnen Sugarvillage. Water wordt opgevangen en komt in buffervijvers terecht. Hier kan het gebruikt worden voor onderzoeken.

3.3.4 WATER De kringloop van water kan binnen Sugarvillage voor een groot deel worden gesloten. Water zal op het plein worden opgevangen en bovengronds, zichtbaar, via een goot worden afgevoerd naar een buffervijver. Deze buffervijvers vormen een overgang van de fabriek naar de kavels van de onderzoekers. Aan de zuidkant van de buffervijvers zit een overstort op de sloot achter het talud. Zo komt het water uiteindelijk bij het gemaal terecht en kan het worden opgepompt in de Hoendiep. Het water in de buffervijvers kan worden gefilterd en kan gebruikt worden voor onderzoeken.

De vijvers zijn functioneel ingericht zodat deze later nog andere vormen aan kunnen nemen en van betekenis kunnen zijn als vijver binnen de wijk. Zo kunnen deze bijvoorbeeld tussen de kavels door worden getrokken zodat ze in de gezamenlijke tuinen terecht komen.

56 |

VERDIEPING SUGARVILLAGE

Op de kavels zelf wordt water opgevangen op daken. Dit zal vervolgens op de kavel zelf worden gezuiverd en uiteindelijk dienen als drinkwater. Bij een teveel aan water kan ook dit water terecht komen in de buffervijvers.

3.3.5 KABELS EN LEIDINGEN In de huidige situatie is er geen riolering aanwezig. Dit zal ook in de toekomst niet nodig zijn. Grijs water kan ter plekke worden gezuiverd voor drinkwater en zwart water zal worden verzameld en in de sedimentatietank worden geloosd.

Mochten er kabels of leidingen nodig zijn, dan kunnen deze onder de straten gelegd worden. Vanuit hier zijn aansluitingen naar de woningen mogelijk.

VERDIEPING SUGARVILLAGE

| 57

4.

58 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN & FABRIEK In dit hoofdstuk wordt verder ingegaan op Sugarvillage. Hier wordt de boulevard, het plein en de fabriek uitgewerkt. Vanuit het inrichtingsplan zijn verdere technische uitwerkingen en beplantingsontwerpen gemaakt.

| 59

Afb. 4.1 Het profiel behorend bij de plankaart op de pagina hiernaast. Hier zijn de verschillende sferen goed te zien.

4.1 PLANKAART Nu de inrichting van Sugarvillage in zijn geheel bekend is, kan in dit hoofdstuk een verdere uitwerking worden gemaakt van het plein, de fabriek en de boulevard. Dit zijn de gebieden die het terrein uiteindelijk herkenbaar zullen maken en waar de meeste bezoekers zich zullen vertonen. Het ontwerp zal worden uitgewerkt tot een inrichtingsplan (Afb. 4.2) met bijbehorende technische details en een uitwerking van de beplanting. Het inrichtingsplan en bijbehorend profiel vindt u in de bijlage.

4.1.1 ONTWERP IN HOOFDLIJNEN De fabriek is een herkenbare plek geworden waar de gebouwen van de kringlopen staan. Deze ruimte kenmerkt zich door het contrast tussen de wilde, natuurlijke, hoge en dichte beplanting die is ge誰nspireerd op de spontane vegetatie die zich hier heeft ontwikkeld. De beplanting zorgt voor 60 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

kamers waarin de gebouwen zijn opgenomen. De noordoost zijde van het bestaande gebouw heeft een nieuwe entree gekregen. Vanaf het plein kunnen bezoekers via een grote open ruimte deze entree bereiken.

Op het plein zijn grote plantvakken met grote groepen bloeiende vaste planten en robuuste bomen. Deze rechtlijnigheid en de bomen komen terug in de boulevard.

Er blijft genoeg ruimte over voor markten, festivals en tentoonstellingen.

Op de boulevard en het plein staan Vleugelnoten in een constante laan en zijn opvallende en herkenbare bomen.

Ter hoogte van het plein wordt de laan onderbroken. Vanaf het terras van het restaurant hebben bezoekers zicht op de Hoendiep. Naast het terras van het restaurant, zijn er ook zitplekken aan de boulevard aan het water. Hier kunnen bezoekers even zitten en tot rust komen.

Afb. 4.2 Het inrichtingsplan voor het nieuwe Suikerunieterrein. Wilde beplanting in contrast met moderne gebouwen zal de herkenbare plek worden.

| 61

4.1.2 VERHARDING Bij de fabriek is gekozen om de huidige betonnen fundering opnieuw te gebruiken. Hiermee wordt de voormalige vloer van de Suikerfabriek opnieuw in een ‘fabriek’ ingezet. Dit sluit tevens goed aan binnen de kringloop van het afval. De bovenste laag van het beton zal worden verwijderd en zal als basis dienen voor een nieuwe laag beton die eroverheen komt. Met de dilatatievoegen wordt een herkenbaar patroon aangebracht. Dit zal door een expert verder moeten worden uitgewerkt. Het water wat op het beton valt, zal afstromen naar de verschillende plantvakken. Rondom de gebouwen ligt een rand van betonklinkers (dezelfde als in de straten).

Deze accentueert de gebouwen en zorgt ervoor dat het beton kan worden opgesloten. In de uitvoering kan namelijk niet tegen het gebouw aan worden gestort. Ten slotte wordt de nieuwe ingang van het bestaande gebouw geaccentueerd in het grondvlak. Door het gebruik van Stelconplaten zonder hoekstalen omranding wordt een subtiele connectie gemaakt met de boulevard.

Op het plein is gekozen voor een egale laag asfalt. Hier hoeft alleen een nieuwe toplaag worden aangebracht en sleuven als goten moeten worden gefreesd. De sleuven zullen door het frezen een industriële uitstraling hebben en mensen ervan bewust maken waar het water uiteindelijk in terecht komt.

De boulevard zal door het gebruik van Stelconplaten een industriële uitstraling krijgen. Dit zal nog eens versterkt worden door de hoekstalen omranding aan de rand van de platen. Ter hoogte van het plein zal het gazon verdwijnen en plaats maken voor het asfalt. Zo kunnen bezoekers vanaf het plein direct naar het water lopen en komt het plein aan het water te liggen.

De straten in het dorp grenzen aan bijna alle eerder genoemde verhardingen. Daarom is hier gekozen voor een neutrale betonklinker die aansluit bij de andere verhardingen.

De grijze kleur past bij het zwarte asfalt en het grijze beton, maar heeft toch een tuinige sfeer in zich. Het elleboogverband is een sterk verband en praktisch met de uitvoering vanwege de haakse hoeken en rechte lijnen.

62 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.3 Sfeerimpressie van de nieuwe kade. Stelconplaten en robuuste bomen geven een industriële sfeer.

Afb. 4.4 Een betonnen vloer geeft een stoere uitstraling.

Afb. 4.5 Zwart asfalt zoals op het plein gaat worden toegepast.

Afb. 4.6 De straten zullen bestaan uit een betonklinker, keiformaat, en gelegd worden in elleboogverband.

Afb. 4.7 Stelconplaten zullen op de kade worden gebruikt.

Afb. 4.8 Alle verhardingen op het nieuwe terrein.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 63

4.1.3 GROEN De gebouwen die nodig zijn om de kringlopen te dichten krijgen een centrale plek in de wijk. Hier staan deze in groene kamers van wilde en natuurlijke beplanting. Deze beplanting bestaat uit een onderlaag van ruigte en heesters tot een maximale hoogte van 5 meter. Hierdoor blijft het zicht naar andere kamers beperkt. Boven deze laag bevindt zich een boomlaag. Hier staan vele grote bomen in vanwege de maat en schaal van de gebouwen die hier worden geplaatst. Met het plaatsen van de plantvakken is rekening gehouden met de looproutes van bezoekers. Zo is er een grote open ruimte richting de nieuwe ingang van het bestaande gebouw en kan men het gebouw ook vanuit de straat in het oosten goed bereiken. Voor een verdere uitwerking over soorten van deze beplanting verwijs ik u door naar paragraaf 4.1.

Om bij de boulevard een gesloten, dichte laan te creëren is gekozen voor de Pterocarya fraxinifolia (Vleugelnoot). Dit is een gezonde, krachtig groeiende boom. Deze heeft echter wel vaak lage vertakkingen, maar zal hier geen belemmeringen opleveren. Onder deze bomen zal een strak gazon groeien waardoor een grote, lange ruimte ontstaat. Ook worden deze bomen evenwijdig en in rijen op het plein geplaatst. Hierdoor zal de sfeer van de bomen doorlopen op het plein. De rij bomen aan de straatkant staan in het verlengde van de rij bomen van de straten. Vanwege de maat en schaal van de beplanting bij de fabriek is gekozen om hier de Vleugelnoten te plaatsen. Ter hoogte van de opening richting de fabriek, zijn enkele bomen weggelaten. Hierdoor vinden bezoekers makkelijk en snel de juiste route naar het hoofdgebouw.

Wel worden er op verhoogde plantvakken met vaste planten toegevoegd. Hierdoor ontstaat kleur op ooghoogte en wordt een prettige ruimte voor bezoekers gecreëerd. Deze worden geplant in grote groepen, zodat wolken van kleuren blauw, paars en roze ontstaan en een rustig beeld wordt gecreëerd.

Aan de overzijde van de Hoendiep zijn Esdoorns (Acer pseudoplatanus) geplaatst. Een totaal andere boom, maar wel één die dezelfde hoogte zal bereiken. Onder die bomen vindt men extensief beheerd gras.

64 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.9 Sfeerimpressie van de beoogde sfeer bij de fabriek. Wilde en natuurlijke beplanting in contrast met de nieuwe en huidige bebouwing.

Afb. 4.10 Pterocarya fraxinifolia als laanboom bij de kade. Deze robuuste boom zorgt voor een stevige laan.

Afb. 4.11 Natuurlijke en wilde beplanting bij de fabriek. Hiermee worden de kamers gecreeërd.

Afb. 4.12 Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ langs de straten.

Afb. 4.13 De verschillende typen groen in beeld gebracht.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 65

4.1.4 VERLICHTING Omdat het terrein in de toekomst een openbaar terrein wordt, is het belangrijk dat het goed wordt verlicht. Dit zal de veiligheid verhogen en vernielingen voorkomen. Bij de fabriek kunnen bezoekers ronddwalen naar verschillende groene kamers. Daarom zijn lantaarnpalen hier aan de randen gezet, maar kunnen bezoekers hier ook nog achterdoor lopen. Het armatuur Stanza van GHM Elatec past bij de uitstraling van het beton en de wilde en natuurlijke beplanting.

Op de boulevard is gekozen voor het armatuur Residensa C van Hess GmbH met LED verlichting. Dit is een zuilvorminge lantaarnpaal die goed bij de industriĂŤle sfeer van de boulevard past. Deze zuilen worden om en om aan het fiets- of voetpad geplaatst voor een optimale verlichting. De onderlinge afstand bedraagt 15 meter.

Bij de dorpsstraten is gekozen voor een elegant model wat past bij de wat meer tuinige sfeer. Om toch een connectie te houden met de fabriek is ervoor gekozen om alle lantaarnpalen in dezelfde zwarte RAL-kleur toe te passen.

Deze lantaarnpalen staan op de scheiding van het voetpad met de rijweg en zorgen dus ook voor een stukje veiligheid van de voetganger door middel van bescherming.

Afb. 4.15 Verlichting op de straten.

Een elegant armatuur (Elyxe).

Afb. 4.14 Verlichting op de boulevard, Residensa C.

Afb. 4.16 Een armatuur met harde vormen en past dus goed bij de wilde beplanting en het harde betonnen vloeroppervlak (Stanza).

66 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.17 Er zijn in het plan drie verschillende typen verlichting.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 67

4.1.5 STRAATMEUBILAIR Bij de fabriek kunnen bezoekers rustig ronddwalen en bij de verschillende gebouwen een kijkje nemen. Bij elk gebouw zijn zitelementen geplaatst. Hier is gekozen om de zitbank, Pure Pouf, toe te passen. Deze sluit door het gebruik van hout aan bij de wilde beplanting en door zijn grofheid bij de gebouwen en het beton.

Ook aan de boulevard en op het plein zijn zitmogelijkheden.

Hier zijn zitranden van beton gecreëerd. Op de zitranden zijn delen met hout bewerkt. Op het plein zij de zitplekken zowel in de zon als in de schaduw gesitueerd. Op het plein worden de zitranden gecreëerd als rand van de verhoogde plantvakken. Aan de boulevard worden deze betonnen elementen als lijnvorm gebruikt. Hiermee wordt de connectie over de hele boulevard met het plein gelegd.

Het asfalt van het plein loopt door tot aan de waterkant. Toch staan hier de Vleugelnoten in de het asfalt. De boomspiegels bestaan uit persroosters. Dit benadrukt de industriële sfeer van het totale terrein. Ook op het plein zelf zijn verschillende persroosters gesitueerd.

Voor het fietsparkeren is gekozen voor een fietsnietje met strakke, harde vormen die passen bij de industriële sfeer.

Wanneer bezoekers vanaf de boulevard bij het plein komen, kunnen zij hier direct hun fiets parkeren. Ter hoogte van het restaurant zijn de nietjes meer richting het westen geplaatst zodat bezoekers op het terras nog steeds vrij zicht hebben op de Hoendiep en niet tegen geparkeerde fietsen aankijken.

Afvalbakken worden over heel Sugarvillage als verbindend element toegepast. Het zijn opvallende afvalbakken waarin afval wordt gescheiden. Hierdoor worden mensen bewust van de kringlopen. Het afval kan namelijk op het terrein zelf weer worden hergebruikt. De afvalbakken zijn aan de randen van de fabriek en het plein gesitueerd zodat deze makkelijk en snel kunnen worden geleegd. De afvalbakken, fietsnietjes en de lantaarnpalen worden allemaal gemaakt van thermisch verzinkt en gepoedercoat staal in dezelfde zwarte RAL-kleur waarmee een rustig beeld wordt gecreëerd.

68 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.18 De Pure Pouf past bij het karakter van de fabriek; natuurlijk en wild, maar toch industrieel.

Afb. 4.19 Er zal gescheiden afval worden ingezameld. Deze kleuren zullen niet worden toegepast!

Afb. 4.20 Fietsnietje

Afb. 4.21 De boomroosters zullen bestaan uit persrooster en geven daarmee een industriële sfeer af.

Afb. 4.22 Alle zitmogelijkheden, afvalbakken en boomroosters.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 69

Afb. 4.23 De stippelijn geeft de boulevard weer. Deze uitwerking is een klein deel binnen die boulevard.

4.2 BOULEVARD De boulevard vormt de verbindende schakel van het centrum van Groningen met het nieuwe terrein. Daarom vormt de boulevard een belangrijke uitwerking binnen dit plan. In eerste instantie heeft deze een standaard profiel. In deze paragraaf wordt het standaard profiel van de boulevard uitgewerkt. Na een technische uitwerking betreft de materialen, zal hier ook de beplantingskeuze van de laan worden onderbouwd middels een staalkaart. De technische uitwerking op schaal vindt u in de bijlage.

70 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

4.2.1 TECHNISCHE UITWERKING Op de boulevard zullen voetgangers aan de waterkant lopen.

Aan deze zijde staan ook de zitelementen zodat bezoekers zicht op het water hebben. Tussen de Stelconplaten liggen twee stroken intensief beheerd gras met daarin de bomen.

Door de brede stroken hebben de bomen alle kans om zich goed te ontwikkelen. De verlichtingszuilen zijn tussen de bomen geplaatst en worden om en om in de stroken gazon gezet. Het strak gemaaide gras, de Stelconplaten en Vleugelnoten zullen dit tot een herkenbare en industriĂŤle plek maken.

DETAIL 1 Afb. 4.24 Een technisch profiel met bovenaanzicht. Voor de uitwerking op schaal verwijs ik u door naar de bijlage.

Steunrug van stampbeton C20/25 laagdikte: 200mm.

+0.25

+0.23

+0.25

Afschotpercentage: 1% richting goot

+0.37

+0.34

+0.73

Nieuw aan te brengen bomengrond

Nieuw aan te brengen straatlaag zand voor zandbed laagdikte: 50mm.

Nieuw aan te brengen teelaarde voor sierplantsoen

Nieuw aan te brengen fundering Menggranulaat 0/31,5mm. laagdikte: 400mm.

Steunrug van stampbeton C20/25 laagdikte: 200mm.

Steunrug van stampbeton C20/25 laagdikte: 200mm.

Nieuw aan te brengen straatlaag zand voor zandbed laagdikte: 50mm.

Kluitverankering

Bestaande fundering Menggranulaat

+0.73 +0.33

+0.92

+0.30

+0.90

+0.90 +0.92

+0.86

+0.86 +0.84

+0.80 WP: -0.70

WP: -0.70

Bestaande ondergrond

Bestaande ondergrond

1.40

A’

1.00

3.00

8.50

+0.34

+0.25 +0.23 +0.25

Goot, zwart asfalt Nieuwe toplaag 20mm. diep gefreesd

+0.73

+0.73

Zitrand, zelfverdichtend beton Hoekstuk Lichtgrijs 1000x1000x500/450x500mm.

Leverancier: Struyk Verwo

+0.31 +0.29 +0.31

+0.40

+0.37

+0.73

+0.33

+0.30

WP: -0.70

Zitrand zelfverdichtend beton Seat, hout in lengterichting Lichtgrijs 2000x500/450x500mm.

Zitstuk midden Leverancier: Struyk Verwo

Sierplantsoen, verdere uitwerking zie beplanting

Zitrand, zelfverdichtend beton Lichtgrijs, 2000x500/450x500mm.

Leverancier: Struyk Verwo

4.00

3.40

4.00

+0.37

B’

B

+0.73

+0.92

+0.90

+0.90 +0.92

A’

4.00

+0.86 +0.84

+0.84 +0.86

Zitrand zelfverdichtend beton Seat, hout in lengterichting Lichtgrijs 2000x500/450x500mm.

Zitstuk midden Leverancier: Struyk Verwo

Gazon

Gazon

B Stelconplaat beton met hoekstalen omranding Grijs, 2000x1500x140mm.

Deklaag gebezemd

Stelconplaat beton met hoekstalen omranding Grijs, 2000x1500x140mm.

Deklaag gebezemd

Stanza, paaltop 4000 mm.

Leverancier: GHM Elactec

Asfalt Nieuw aan te brengen slijtlaag Laagdikte: minimaal 15 mm.

Bestaande kademuur Beton met hoekstalen omranding

Bestaande kademuur Beton met hoekijzer

Stanza, paaltop 4000 mm.

Leverancier: GHM Elactec

+0.45

WP: -0.70

+0.30

Stelconplaat beton met hoekstalen omranding Grijs, 2000x1500x140mm.

Deklaag gebezemd

+0.37 +0.36 +0.37

+0.80

B’ +0.33

Stelconplaat beton met hoekstalen omranding Grijs, 2000x1500x140mm.

Deklaag gebezemd

Asfalt Nieuw aan te brengen slijtlaag Laagdikte: minimaal 15 mm.

3.40

Zitrand, zelfverdichtend beton Lichtgrijs, 2000x500/450x500mm.

Leverancier: Struyk Verwo

Opsluitband Beton, grijs, 20mm. klik 100x200x1000mm.

Hol-dol verbinding

Stelconplaat beton met hoekijzer Grijs, 2000x2000x140mm.

Deklaag gebezemd

Boomrooster Persrooster Thermisch verzinkt staal 2000x2000x40mm.

Maaswijdte 33x33mm.

3.00

+0.35

WP: -0.70

+0.92

+0.90

+0.90 +0.92

+0.86 +0.84

+0.84 +0.86

+0.80

WP: -0.70

Suikerfabriek 4.0 DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK Detaillering kade en plein

| 71

4.2.2 GROEN Bij dit detail is de laan van de boulevard uitgewerkt. Hieronder wordt het groene aspect van de laan uitgewerkt. Verschillende kopjes worden uitgewerkt.

Sfeer en functie De boulevard, en dus de laan zal het terrein verbinden met de stad en het landschap. Bij binnenkomst van het terrein vanuit het centrum zal een stevige en constante groenstructuur mensen over de boulevard richting het terrein en landschap begeleiden. De laan heeft een industriële sfeer die zich kenmerkt zich door de robuuste, grove Vleugelnoten (Pterocarya fraxinifolia). Deze laan sluit aan bij de visie over de groenstructuur van gemeente Groningen. Zij willen een begeleidende laan aan de Hoendiep.

Strategie Op de plek waar de bomen komen te staan zit veel puin in de grond en is deze licht vervuild. Daarom zal grondverbetering moeten worden toegepast. Op de akker worden sloten ontgraven zodat dit gebied minder nat is. Deze grond, van de voormalige vloeivelden, is zeer voedselrijk en kan worden gebruikt om de bomen in te planten. De bomen hebben een onderlinge afstand van 10 meter. Hierdoor zullen de kronen elkaar uiteindelijk net raken.

Vanaf het moment dat dit plan is opgesteld is er nog geen budget. Om de laan en het gazon aan te leggen kan er

in fases gewerkt worden. De eerste stap zou zijn om bovengenoemde grondverbetering toe te passen en het gazon in te zaaien. Een tweede fase kan bestaan uit het planten van bomen. Wel zullen alle bomen tegelijkertijd moeten worden geplant. Hiermee zal de laan een uniforme uitstraling krijgen.

Om ook hier kosten te besparen, is gekozen voor jonge bomen.

Soortkeuze Er is gekozen voor de Vleugelnoot omdat deze een robuuste structuur heeft. Het grillige wintersilhouet geeft ook in de winter een fraai beeld. Deze boom is een langzaam groeiende boom maar daarentegen wel een sterke soort die geschikt is voor op deze nattige, maar voedselrijke klei/veengrond.

Ontwikkeling en beheer De laan zal om de drie jaar moeten worden opgekroond tot een uiteindelijke hoogte van vijf meter. Na ongeveer 30 jaar hebben de bomen hun eindbeeld bereikt.

Het gazon zal in het groeiseizoen wekelijks moeten worden gemaaid. Het gras kan worden opgevangen om ongewenste soorten in het gazon te voorkomen. Het afval kan worden gecomposteerd en later worden gebruikt in sierborders of in tuinen.

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Maat Opmerkingen Pterocarya fraxinifolia Vleugelnoot 16-18 Gazonmengsel ‘Ravot’ - - Geschikt voor schaduw

72 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.25 Technische uitwerking van de laan aan de boulevard.

Afb. 4.26 Een voorbeeld van een bomenrij van Pterocarya fraxinifolia (Vleugelnoot). Hier is de grillige en herkenbare groeiwijze goed te zien.

Afb. 4.27 De Pterocarya fraxinifolia (Vleugelnoot) heeft ook nog een opvallende bloeiwijze. .

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 73

Afb. 4.28 De stippelijn geeft de boulevard weer. Deze uitwerking is het deel waar het plein in de boulevard komt.

4.3 BOULEVARD EN PLEIN De boulevard vormt de verbindende schakel van het centrum van Groningen met het nieuwe terrein. Daarom vormt de boulevard een belangrijke uitwerking binnen dit plan. In eerste instantie heeft deze een standaard profiel. Deze is in de vorige paragraaf toegelicht. In deze paragraaf wordt ingegaan op de relatie van het plein met de boulevard.

4.3.1 TECHNISCHE UITWERKING Vanuit het plein kunnen bezoekers naar het water lopen. De stroken intensief beheerd gras hebben plaats gemaakt voor het asfalt van het plein. Ook zijn er openingen richting het water. Op het plein staan verhoogde plantvakken die ook aan de kade terugkomen. Op de randen kunnen bezoekers zitten en staren naar het water. De technische uitwerking op de pagina hiernaast kunt u op schaal vinden in de bijlage.

74 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.29 Sfeerimpressie bij de kade.

De sfeer van het plein wordt tot aan het water doorgetrokken.

DETAIL 2 Afb. 4.29 De uitwerking van de boulevard ter hoogte van het plein. Zie bijlage voor de uitwerking op schaal.

Steunrug van stampbeton C20/25 laagdikte: 200mm.

Kluitverankering Nieuw aan te brengen bomenzand Bestaande fundering Menggranulaat

+0.34

+0.25

Nieuw aan te brengen straatlaag zand voor zandbed laagdikte: 50mm.

Nieuw aan te brengen teelaarde voor sierplantsoen

Nieuw aan te brengen fundering Menggranulaat 0/31,5mm. laagdikte: 400mm.

+0.23

+0.25

Afschotpercentage: 1% richting goot

+0.37

+0.34

+0.73

+0.73 +0.33

+0.30 WP: -0.70

Bestaande ondergrond

4.00

1.40

A’

A

9.00

+0.34

Asfalt Nieuw aan te brengen slijtlaag Laagdikte: minimaal 15 mm.

+0.40

1.00

3.00

8.50

+0.34

+0.25 +0.23 +0.25

Goot, zwart asfalt Nieuwe toplaag 20mm. diep gefreesd

+0.73

+0.73

Zitrand, zelfverdichtend beton Hoekstuk Lichtgrijs 1000x1000x500/450x500mm.

Leverancier: Struyk Verwo

+0.40

+0.37

+0.73

+0.33

+0.30

WP: -0.70

Zitrand zelfverdichtend beton Seat, hout in lengterichting Lichtgrijs 2000x500/450x500mm.

Zitstuk midden Leverancier: Struyk Verwo

Sierplantsoen, verdere uitwerking zie beplanting

Zitrand, zelfverdichtend beton Lichtgrijs, 2000x500/450x500mm.

Leverancier: Struyk Verwo

+0.31 +0.29 +0.31

3.40

4.00

+0.37

+0.73

+0.33

A’

+0.30

Stelconplaat beton met hoekijzer Grijs, 2000x2000x140mm.

Deklaag gebezemd

Boomrooster Persrooster Thermisch verzinkt staal 2000x2000x40mm.

Maaswijdte 33x33mm.

Stelconplaat beton met hoekstalen omranding Grijs, 2000x1500x140mm.

Deklaag gebezemd

A

B

Stelconplaat beton met hoekstalen omranding Grijs, 2000x1500x140mm.

Deklaag gebezemd

Asfalt Nieuw aan te brengen slijtlaag Laagdikte: minimaal 15 mm.

Asfalt Nieuw aan te brengen slijtlaag Laagdikte: minimaal 15 mm.

+0.45

+0.37 +0.36 +0.37

B

Bestaande kademuur Beton met hoekijzer

Stanza, paaltop 4000 mm.

Leverancier: GHM Elactec

+0.45

+0.35

WP: -0.70

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 75

4.3.2 GROEN Sfeer en functie Vanaf de boulevard komt de bezoeker op een plein terecht.

Dit vormt de verbinding tussen het de fabriek en de boulevard. Daarom is gekozen om de boomsoort gelijk te houden. Het plein is een neutrale ruimte waar enkele bomen evenwijdig aan de boulevard staan. Op het plein wordt beplanting op ooghoogte aangebracht. Deze beplanting zal een rustgevende uitstraling hebben en niet te opvallend zijn.

Door deze beplanting onderscheid het zich van de boulevard.

Strategie De plantvakken worden ingeplant met een gemiddeld aantal van 5 of 7 planten per vierkante meter. Dit is per soort verschillend. Er wordt aan het minimum gehouden om kosten te besparen. Er kan in eerste instantie worden gekozen om alleen de Pachysandra te planten. Het jaar erna, wanneer er geld is vrijgekomen, kunnen de andere soorten worden toegevoegd.

Soortkeuze In de plantvakken is gekozen voor een basis van Pachysandra terminalis. Deze wintergroene soort is de structuurdrager van de plantvakken en verbind de andere soorten met elkaar. Onder de bomen staan soorten die meer schaduw verdragen. Alle soorten zijn blauw, paars of roze bloeiend met uitzondering van de Lamium. Deze bloeit geel.

Hiermee wordt contrast gecreëerd, waardoor de andere juist meer opvallen. Door herhaling van de groepen ontstaat een rustig beeld.

Ontwikkeling en beheer Na aanplant zal er in de eerste jaren intensief beheerd moeten worden. Wanneer de vaste planten dicht zitten, krijgt het onkruid minder kans en neemt de onderhoudsintensiteit af. Na ongeveer 3 jaar zal het eindbeeld al bereikt zijn.

De vaste planten hebben zich dan al op natuurlijke wijze vermeerderd en de plantvakken zullen gesloten zijn.

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Maat Opmerkingen Quercus robur Zomereik 14-16 Wetenschappelijke naam Aantal per m2 Plantverband Afstand rand (meters) Maat Pachysandra terminalis 7 Verschoven 0.20 P9 Brunnera macrophylla 5 Verschoven 0.20 P9 Lamium maculatum 7 Verschoven 0.20 P9 Geranium macrorrhizum ‘Spessart’ 5 Verschoven 0.20 P9 Salvia nemorosa ‘Ost Friesland’ 7 Verschoven 0.20 P9 Nepeta faassenii 7 Verschoven 0.20 P9 Enryngium planum 7 Verschoven 0.20 P9 Panicum ‘Rehbraun’ - Zie tekening - P9 76 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.30 Technische uitwerking van één van de plantvakken op het plein.

Afb. 4.31 Een sfeerbeeld van de beoogde sfeer voor de plantvakken.

Grote groepen en herhaling zorgt voor een rustig beeld.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 77

Afb. 4.32 De ligging van het plantvak wat op de pagina’s hierna wordt uitgewerkt.

4.4 UITWERKING FABRIEK Na de uitwerking van de boulevard zal de beplanting van de fabriek worden uitgewerkt. Omdat alle borders dezelfde uitstraling krijgen, is de keuze gemaakt om één border uit te werken. Op de pagina hiernaast ziet u een sfeerbeeld van de sfeer zoals deze gaat worden. De wilde beplanting staat in contrast met moderne en huidige bebouwing. Op de volgende pagina’s wordt ingegaan op de beplantingsvakken. Deze zijn uitgewerkt aan de hand van een aantal thema’s.

Afb. 4.33 Sfeerimpressie van de sfeer zoals deze gaat worden bij de fabriek.

78 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 79

4.4.1 GROEN Sfeer en functie Dit deel vormt de fabriek van het terrein. Het is een herkenbare plek voor bezoekers en bewoners van Sugarvillage. Door verschillende groene kamers te creĂŤren komt het principe van een fabriek weer aan het licht. In elke kamer bevindt zich een ander productieproces. Door overal dezelfde beplanting toe te passen wordt een eenheid verkregen. Door een natuurlijke en wilde beplanting toe te passen ontstaat een groot contrast tussen de harde en moderne bebouwing en de wilde, losse beplanting. Hiermee zal een uniek karakter en een herkenbare plek ontstaan.

Strategie Om de plantvakken te realiseren moet de huidige fundering worden verwijderd. Er zal nieuwe grond, vanuit de voormalige vloeivelden, worden aangevoerd. In deze nieuwe grond zullen verschillende bomen worden geplant. De plantvakken zullen stuk voor stuk worden gerealiseerd om de kosten laag te houden. Wanneer een initiatiefnemer een gebouw wil plaatsen in de fabriek, zal deze ook een aantal bomen moeten plaatsen rondom zijn gebouw. Alleen de boomlaag hoeft worden toegevoegd omdat de onderlaag bestaat uit de spontane vegetatie die hier op zal komen.

Soortkeuze Er zijn voornamelijk landschappelijke soorten gekozen om een wilde en natuurlijke uistraling te creĂŤren. Daar is de Pterocarya fraxinifolia aan toegevoegd om een connectie met het plein en de boulevard te maken. Daarom wordt deze soort ook in mindere mate geplant. In het schema zijn procenten over alle plantvakken aangegeven. Per plantvak gelden een aantal regels : - Alle soorten moeten worden toegepast behalve als het plantvak kleiner is dan 30 m2 - Er mogen maximaal 3 bomen van dezelfde soort naast elkaar staan - Minimale afstand tussen bomen is vijf meter - Maximale afstand tussen bomen is 30 meter Ontwikkeling en beheer De ondergrond zal worden ingezaaid met een meerjarig kruidenmengsel. Dit geeft in de eerste jaren veel kleur wanneer de bomen nog een kleine kroon hebben. In de jaren erna kan de spontane vegetatie een kans krijgen en doorgroeien tot een hoogte van vijf meter is bereikt. Hierna kan deze om de 3 jaar worden uitgedund. Hierbij kunnen de bomen juist behouden blijven. Het groenafval kan worden verbrand voor winning van energie. Het eindbeeld zal al snel worden bereikt vanwege de snelgroeiende soorten.

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Maat Aantal % Opmerkingen Betula pubescens Zachte berk 14-16 40% Alnus glutinosa Zwarte els 14-16 30% Pterocarya fraxinifolia Vleugelnoot 16-18 10% Fraxinus excelsior Gewone es 14-16 20% Speciaalmengsel 13 - - - Leverancier: Limagrain

80 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Afb. 4.34 Technische uitwerking van één van de plantvakken op het fabrieksterrein.

Afb. 4.35 Een voorbeeld van een border zoals het eindbeeld zal zijn.

Een onderbegroeiing tot ongeveer vijf meter met daarboven een boomlaag.

Afb. 4.36 Hier een profiel van het beplantingsontwerp. Uiteindelijk zal het een dichte begroeiing zijn.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 81

Afb. 4.37 De ligging van de buffervijver. Hierover ligt een persrooster dat als brug dient.

4.5 BUFFERVIJVER Als laatste wordt er een uitwerking gemaakt van de buffervijver. Deze vormen een kleine overgangszone van de fabriek en het plein naar het dorp. De buffervijver vangt het water van het plein, de straten en deels van de kavels op.

Het water wat hierin terecht komt, kan worden gebruikt voor onderzoeken of voor zuivering waarna het drinkbaar is. De uitwerking op schaal vindt u in de bijlage.

4.5.1 TECHNISCHE UITWERKING Om de overgangszone te benadrukken is gekozen om een persrooster over de gehele weg te plaatsen. Hierdoor ervaren bezoekers en bewoners beter dat zij een ander deel binnenkomen. Ook accentueert het de lengterichting buffervijver. De persroosters komen terug in de boomroosters zodat één geheel ontstaat. De roosters liggen op een in het werk gestorte betonfundering. Dit is een grote bak waarop 82 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

de roosters liggen. De roosters zullen onderling aan elkaar worden bevestigd.

Bezoekers die over zich over de wegen begeven zullen zien dat het water vanuit de molgoten uiteindelijk in de buffervijver terecht komt. Hierdoor wordt de kringloop van het water zichtbaar gemaakt.

De roosters waarover auto’s rijden zullen open zijn. Hierdoor kunnen bezoekers het water zien stromen. In het verlengde van het trottoir zijn dichte persroosters geplaatst. Dit zodat zelfs vrouwen met naaldhakken hier overheen kunnen lopen.

Afb. 4.38 De uitwerking van de persroosters als brug.

Bovenaanzicht

ProďŹ el

Opsluitband 450x450x400mm.

Hoekstuk Grijs Hol-dol verbinding

+0.13

Opsluitband 200x1000x400mm.

Grijs Hol-dol verbinding

+0.13

+0.13

7.40

Betonstraatsteen Keiformaat 200x100x80mm.

Grijs Elleboogverband

Nieuw aan te brengen straatlaag Zand voor zandbed Laagdikte: 50mm.

Bestaande fundering Menggranulaat

0.20

0.00

0.00

1.00

0.05

0.80

-0.02

-0.02

Betonstraatsteen Keiformaat 200x100x80mm.

Grijs Elleboogverband

-0.02

-0.50

-0.50 Persrooster Artdeck Staal gevuld met rubbergranulaat Maaswijdte: 33x33mm.

Leverancier: Dejo

-0.50 Persrooster DPG Staal Maaswijdte: 33x33mm.

Leverancier: Dejo

1.00

-0.50

Persroosters onderling verbinden D.m.v. zadels Staal Leverancier: Dejo

Bestaande ondergrond

Persrooster Artdeck Staal gevuld met rubbergranulaat Maaswijdte: 33x33mm.

Leverancier: Dejo Persrooster DPG Staal Maaswijdte: 33x33mm.

Leverancier: Dejo

Menggranulaat 0/31,5 Laagdikte: 400mm.

9.20

4.40

Buervijver Extensief beheerd gras

0.80

1.00

-0.02

-0.02 0.00 -0.05 0.00

0.00

0.00

-0.02 -0.04 -0.02

+0.04

0.00 -0.05 0.00

0.00

-0.02 -0.04 -0.02

0.00

-0.02 -0.04 -0.02

0.00

Betonstraatsteen Keiformaat 200x100x50mm.

Grijs Elleboogverband Enkele streklaag

0.00

-0.02 -0.04 -0.02

+0.04

Beton fundering C30/35

0.00

Betonstraatsteen 200x100x50mm.

Grijs Halfsteensverband Enkele streklaag

Molgoot Beton, grijs 400x1000x150mm.

Leverancier: vd Bosch beton

1.80

0.40

7.00 11.40

0.40

1.80

3d model

Suikerfabriek 4.0 Detaillering rooster over buffervijver Feiko Heurkens

Afstuderen 2015

T4T - Tuinarchitectuur Alle maten NAP Juni 2015 1:50 A1

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 83

4.6 UITVOERING Het plan ‘Suikerfabriek 4.0’ voor de voormalige Suikerfabriek van Groningen is een ontwerp waarin verschillende elementen worden toegevoegd. In deze paragraaf wordt inzicht verkregen in het grondwerk en een globale raming van de uitvoeringskosten.

4.6.1 GRONDBALANS Algemeen: Suikerfabriek 4.0 is een plan waarin gestreefd worden om kringlopen te sluiten. Dit geldt ook voor het grondwerk.

Uiteindelijk zal er dus zo weinig mogelijk grond of zand van buiten het terrein worden aan- of afgevoerd. Bij de strategie wordt onderscheidt gemaakt tussen de vrijkomende grond, en de benodigde grond. Hierdoor wordt inzichtelijk gemaakt welke grond zal moeten worden aan- of afgevoerd.

De grondbalans is gemaakt van Sugarvillage, zie grens in afbeelding 4.40.

Aannames: - Er wordt uitgegaan van een bestaande puinfundering (minimaal 400mm.) onder de huidige verharding. Dit is menggranulaat wat direct kan worden hergebruikt voor nieuwe funderingen. Dit geldt voor het gehele terrein aan de oostzijde.

- De grond onder in de bakken van de voormalige vloeivelden is geschikt als teelgrond voor sierborders.

Strategie: Bij de start van de uitvoering kan worden gestart met de aanleg van de geluidswal naast het treinspoor. Alle vrijkomende grond kan hier worden opgebracht. Er komen binnen dit plan verschillende typen grond vrij: Vrijkomende grond; menggranulaat: - Op de plekken waar bomen komen te staan, zal nieuw bomenzand worden ingebracht. Op deze plekken komt 84 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

menggranulaat vrij. Dit kan dit op andere plekken binnen het terrein dienen als fundering onder nieuwe verharding.

- De boulevard bestaat uit twee stroken verharding en gazon.

Om gazon te kunnen realiseren zal de huidige ondergrond (menggranulaat) worden verwijderd.

- De plantvakken bij de fabriek zullen worden ontgraven. Ook hier komt menggranulaat vrij.

- De buffervijvers zullen worden ontgraven en hieruit zal ook menggranulaat vrij komen. Dit kan ook op andere plekken binnen het terrein gebruikt worden als fundering.

Benodigde grond; kleigrond: - De plantvakken op het plein zullen worden gevuld met kleigrond. Deze grond komt uit de andere deelgebieden in het masterplan. Wanneer hier nieuwe verharding zal worden gerealiseerd, kan de grond worden verplaatst naar de plantvakken op het plein.

- De plantvakken bij de fabriek zullen ook worden gevuld met kleigrond. Ook deze grond komt uit andere deelgebieden in het masterplan.

Benodigde grond; zand voor zandbed: Wanneer de huidige verharding plaats moet maken voor een nieuwe verharding zal deze worden verwijderd. Door de bestaande ondergrond met menggranulaat hoeft er geen nieuw cunet te worden gegraven en geen nieuw menggranulaat worden ingebracht. Er zal echter wel een nieuwe straatlaag moeten worden aangebracht om de nieuwe verharding op goede hoogte te kunnen stellen. Het zand voor zandbed zal moeten worden aangevoerd van buiten af het terrein.

Benodigde grond; bomenzand: De bomen in verharding zullen worden gevoed door bomenzand. Deze zal moeten worden aangevoerd van buitenaf het terrein.

Afb. 4.40 Vrijkomende grond uit de cunetten in andere delen van het terrein kan worden gebruikt als teelgrond in Sugarvillage. En vrijkomend menggranulaat kan worden gebruikt als fundering voor nieuwe verharding.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 85

4.6.2 KOSTENRAMING Om een inzicht te krijgen in de globale kosten voor de aanleg van Sugarvillage is een globale kostenraming opgesteld.

Uiteindelijk wordt een vierkante meterprijs verkregen. Deze zal in de conclusie worden vergeleken met andere prijzen.

Vooraf wordt begonnen met een schatting. Hierop wordt ook teruggekoppeld in de conclusie.

- Gerekend met 7 stuks vaste planten per m2 - Er wordt uitgegaan van een gemiddelde prijs per boom van - Er wordt van uit gegaan dat het terrein schoon en leeg wordt opgeleverd voorafgaande de werkzaamheden - Berekeningen met beplanting zijn inclusief eventuele inboet - De bestaande ondergrond is lichtelijk vervuild, maar mag verwerkt worden op eigen terrein

Schatting: Voor aanvang van de kostenraming is een schatting gemaakt.

Dit is gedaan aan de hand van de volgende onderdelen:

4. Kostenraming: Deze vindt u in de bijlage. Suikerfabriek 4.0, Elemententenbegroting.

Boulevard: € Multifunctioneel plein: € Fabriek: € Straten: € Totaal: €

Conclusie: De prijs per vierkante meter is € 52,74. Dit is een erg lage prijs. Dit zal komen door het vele hergebruik. De funderingen zijn al grotendeels aanwezig en er hoeft dus enkel een nieuwe straat te worden aangebracht. Wat rest is het aanschaffen van de materialen en de manuren.

Om een concreter beeld te krijgen van de prijs per vierkante meter wordt deze prijs vergeleken met die van een winkelcentrum en een woonwijk.

75.000,00 200.000,00 400.000,00 100.000,00 775.000,00

Kostenraming: 1. Stukken en gegevens: Projectnaam: Suikerfabriek 4.0 Tekeningnaam: Inrichtingsplan Naam: Feiko Heurkens Datum: Juni 2015 Schaal: 1:500 Formaat: A1 2. Werkgrens: Deze raming heeft betrekking op de boulevard, het plein en de fabriek. Voor de totale werkgrens, zie afbeelding000.

3. Uitgangspunten: - Prijspeil juni 2015 - Ondergrond bestaat uit menggranulaat en is voldoende draagkrachtig voor nieuwe fundering - Onbruikbare materialen worden afgevoerd naar een erkende verwerkingsinrichting 86 |

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

Winkelcentrum: Woonwijk:

€ 250,00 (Bron: Lilian van Oosterhoudt) € 100,00 (Bron: Lilian van Oosterhoudt)

Hieruit blijkt dus dat de vierkante meter prijs erg laag is.

Dit is gunstig omdat er vanaf de start geen tot weinig geld beschikbaar is.

Afb. 4.41 Met rood wordt de werkgrens aangegeven. Een deel van de straten wordt meegenomen. Het andere deel kan op een ander moment worden begroot.

DEELUITWERKING BOULEVARD, PLEIN EN FABRIEK

| 87

BRONVERMELDING Afb. 1.1 Bron: www.kustvaartforum.com

Afb. 4.7 Bron: www.doelbeelden.nl

Afb. 1.2 Bron: www.kustvaartforum.com

Afb. 4.10 & Afb. 4.26 & Afb. 4.27 Bron: www.stadsbomen.nl

Afb. 2.8 Bron: www.groeningen.net

Afb. 4.11 & Afb. 4.34 & Afb. 3.14 & Afb. 3.19 Bron: www.imgeo.geostandaarden.nl

Afb. 2.20 Bronnen: Diverse bronnen zoals hier eerder genoemd.

Met uitzondering van: Biovergister: www.franico.nl Aquaponics: www.workaway.info Akker met schuur: www.groenstegroninger.nl Maaien riet: www.hanzewetlands.com Open schuur: www.metselbedrijf-renden.nl Dierenweide: www.vandaagopstap.nl

Afb. 4.12 & Afb. 3.13 Bron: www.galleryhip.com

Afb. 3.12 Bron: www.unicefloopbreukelen.nl Afb. 3.15 Bron: www.hemelke.nl Afb. 4.4 Bron: www.streetprint.nl Afb. 4.5 Bron: www.veiligevloer.nl Afb. 4.6 Bron: www.doelbeelden.nl

88 |

Afb. 4.14 Bron: http://www.hess.eu/en Afb. 4.15 & Afb. 4.16 Bron: http://www.ghm-eclatec.nl Afb. 4.18 Bron: www.grijssen.nl Afb. 4.19 & Afb. 4.20 Bron:www.samson-urban-elements.nl Afb. 4.21 Bron: www.groundlevel.nl Afb. 4.31 Bron: www.teddingtongardener.com

LITERATUURLIJST Visie op de Suikerunie voor de stad, Ploeg id3 Foodtopia, naar een regionale voedsel visie, Carolyn Steel, september 2010 Stad op Scherp, structuurvisie 2008-2020, Gemeente Groningen, maart 2009 Groene pepers, Groenstructuurvisie Groningen, Gemeente Groningen, 2009 Binnenstad.nu, impulsen voor een beste binnenstad, 2009-2015, Gemeente Groningen, 2009 Mooi & Duurzaam Schiebroek-Zuid, visieboek, Except, 2010

| 89